________________
અયોધ્યા........ભાગ-૧ શિયાળો
૧૪૨ આ નિયમ. આત્મચિંતાની હયાતિમાં વિષયસંગ હોવો એ શક્ય વસ્તુ
છે, અવિરતિમય દશા હોવી એ શક્ય વસ્તુ છે. અને વિરતિના તેવા ઉંચી કોટિના પરિણામ ન આવે એ ય શક્ય વસ્તુ છે, પણ વિષયોથી પરાક્ષુખ બનવાની અને વિરતિધર બનીને આત્મકલ્યાણ સાધવાની ભાવના ન જ હોય, એ બને જ નહિ. વિષયસંગ એને મીઠો ન લાગે પણ વિચાર કરતાં ઝેર જેવો કડવો લાગે. અવિરતિ એને સુખ ન ઉપજાવે, પણ અવિરતિ એને ખટક્યા જ કરે. અવિરતિનો ત્યાગ કરીને વિરતિધર થવા માટે ચારિત્રને આવરનાર કર્મ ક્ષયોપશમાદિને પામવું જરૂરી છે; એ કર્મ ક્ષયોપશમાદિને ન પામ્યું હોય તો અવિરતિનો ત્યાગ અને વિરતિનો સ્વીકાર ન પણ થઈ શકે, પરંતુ મિથ્યાત્વનો ક્ષયોપશમાદિ થવાના યોગે જેના અંતરમાં આત્મચિંતા પ્રગટી છે, તે આત્મામાં અવિરતિનો ત્યાગ કરવાની અને વિરતિધર બનીને કલ્યાણ સાધવાની ભાવના ન હોય એ શક્ય જ નથી. ખરેખર સમ્યત્વની પ્રાપ્તિના યોગે જે આત્મામાં સાચી આત્મચિંતા પ્રગટે છે, તે આત્માની વિચારદશા જ ફરી જાય છે.
આત્મ ચિંતાવાળો શક્ય કરવાને હંમેશાં સજ્જ જ હોય
સાચી આત્મચિંતાવાળો જેટલું શક્ય સમજાય તેટલું કરવાને સજ્જ જ હોય. પોતાને માટે વર્તમાનમાં જે જે અશક્ય હોય અને જે જે કર્યા વિના સાચું લ્યાણ સાધવાનું નથી તેવી ખાત્રી હોય, તે તે અશક્યને પણ શક્ય બનાવવાની તે પેરવીમાં જ હોય; કારણકે એને કરણીય શું અને અકરણીય શું, હિતકારી શું અને અહિતકારી શું, એનો થોડો ઘણો પણ ખ્યાલ આવી ગયો હોય છે, સમ્યગૂજ્ઞાન જેમ જેમ ખીલતું જાય તેમ તેમ આત્મહિતનો ખ્યાલ પણ વધતો જાય પહેલાં ઓઘરૂચિ સાથે સામાન્ય ખ્યાલ અને તે પછીથી એ રૂચિ ખ્યાલને ખીલવવા પ્રેરે એટલે જ્ઞાન મેળવવાનો પ્રયત્ન થાય તેમજ માલુમ પડતું જાય તેમ શક્ય ત્યાગ પણ થતો જાય. સમ્યગૂજ્ઞાન બહું થોડું હોય છતાં પણ ત્યાગ થાય એ બને. ‘મા ૫’ અને ‘મા તુષ' એટલું પણ રીતસર યાદ રાખીને ગોખી નહિ શકનારા મહાત્મા
