________________
(૨) કે અકૃત્ય થઈ જાય ત્યારે, એનો ખ્યાલ આવતાની સાથે જ આ મેં ખોટું કર્યું એમ થવું અને એ રીતે અસક્રિયાથી નિવૃત્ત થવું, મિચ્છામિદુક્કડ' દેવું એનું નામ છે. “મિચ્છાકાર'
(૩) સૂત્ર વ્યાખ્યાનાદિ ચાલુ હોય તેવા સમયે ગુરૂ કોઈ વચન કહે, ત્યારે આપ જે ફરમાવો છો તે તેમજ છે એમ કહેવું, એટલે કે ગુરુની આજ્ઞાને કોઈપણ પ્રકારનો વિલ્પ કર્યા વિના જ સ્વીકારી લેવી, એનું નામ છે “તથાકાર'.
(૪) જ્ઞાનાદિના કારણે ઉપાશ્રયની બહાર ગયા વિના ચાલે તેમ ન હોય, એવો પ્રસંગ આવી લાગે ત્યારે – “આ અવશ્ય કરવા યોગ્ય છે તેથી હું જાઉં છું’ આ પ્રમાણે ગુરૂને નિવેદન કરવું, એનું નામ છે ‘આવશ્યકી.”
(૫) ઉપાશ્રયની બહાર કરવા યોગ્ય વ્યાપારો પૂર્ણ થઈ જાય એટલે સાધુ પાછા ઉપાશ્રયમાં આવી જાય. એ વખતે ઉપાશ્રયમાં પેસતાં સાધુ નિશીહિ બોલે છે. અર્થાત્ - બહારના વ્યાપારના નિષેધ દ્વારા ઉપાશ્રય પ્રવેશની જે સૂચના, એનું નામ છે વૈષધિકી'.
(૬) અમુક પ્રવૃત્તિ કરતાં પહેલાં હે ભગવન્ !” આ કરૂં છું.' આ પ્રકારે ગુરૂને પૂછવું, એનું નામ છે 'પૃચ્છના.”
(૭) હવે શિષ્ય એકવાર પૂછ્યું તો ખરું, પણ એમેય બને કે, ગુરૂ તે કરવાનો નિષેધ કરે ‘આ કરવા જેવું નથી' એમેય કહી દે આમ છતાં પણ શિષ્યને કોઈ એવો પ્રસંગ હોય તો એમ લાગે કે “ગુરૂએ નિષેધ કર્યો, પણ અમુક કારણો એવાં છે કે આ કરવું જ જોઈએ. આવા પ્રસંગે શિષ્ય શું કરે ? ગુરૂ એકવાર નિષેધે એટલે ચૂપ તો થઈ જાય, પણ પછી થોડો સમય જવા દઈને, ફરીવાર ગુરૂ મહારાજની પાસે તે કાર્ય કેમ કરવા જેવું છે, એનાં કારણો રજૂ કરે અને કારણો રજૂ કરીને શિષ્ય કહે કે, “આ આ કારણોસર આ કૃત્ય કરવું છે : એટલે જો આપ પૂજ્ય આજ્ઞા ફરમાવતા હો તો કરૂં.' આ પ્રમાણે પુનઃ પૂછવું તે અથવા તો ગામાદિમાં જવાની આજ્ઞા પામેલા શિષ્ય ગમનકાળે પુન: પૂછવું તે, આનું નામ છે ‘પ્રતિપૃચ્છના'.
જૈનશાસા અને બાળદાસ૭
૧૬૩