________________
આરીસા ભુવનમાં કેવળજ્ઞાન પામ્યા તે ભાવચારિત્ર આવ્યા વિના પામ્યા હશે કેમ? દેવોએ આવીને વેષ આપ્યો અને તેમણે સ્વીકાર્યો તેમાં જે કાળ ગયો તે કાળમાં તેઓ ચારિત્રહીન હશે? કો કે યથાખ્યાત ચારિત્રવાળા જ હતા. વેષ ન હોય ત્યાં ચારિત્ર ન જ હોય, એવો પણ એકાન્ત નિયમ ન જ બંધાય. વેષની અને સામાચારીના સેવનની આવશ્યક્તા નથી એમ નહિ, પણ મુદ્દો એટલો જ છે કે દશવિધ ચક્રવાલ સમાચારી વિના સાધુપણું સંભવે કે નહિ ? સંભવે, માટે દશવિધ ચક્રવાલ સમાચારીનું પરિપાલન કરવાને તિર્યંચો સમર્થ નહિ હોવાના હેતુથી જ તેઓ સર્વવિરતિ ધર્મને પામી શક્તા નથી, એમ કહેવું તે કેવળ મિથ્યા વચન જ છે.
તિર્યંચો સર્વવિરતિ કેમ પામી શકતા નથી, સભા: તિર્યંચો સર્વવિરતિ કેમ પામી શક્તા નથી? પૂજ્યશ્રી : જ્ઞાની ભગવંતો ફરમાવે છે કે તિર્યંચોમાં પાંચ ગુણસ્થાનથી આગળના ગુણસ્થાનકે લઇ જ્વારા પરિણામો આવતા જ નથી. મનુષ્યોને માટે ચૌદેય ગુણસ્થાનકો સંભવિત છે. કોઈ મનુષ્ય પહેલે, કોઈ બીજે, કોઈ ત્રીજે, કોઈ ચોથે, કોઈ પાંચમે, કોઈ , કોઈ સાતમે, કોઈ આઠમે, કોઈ નવમે, કોઈ દશમે, કોઈ અગિયારમે, કોઈ બારમે, કોઈ તેરમે અને કોઈ ચૌદમે. એમ ચૌદ ગુણસ્થાનકોમાંથી કોઇપણ ગુણસ્થાનકે મનુષ્ય હોવો એ સંભવે; જ્યારે તિર્યંચો વધુમાં વધુ પાંચમાં ગુણસ્થાનકે જ સંભવે. આગળનાં ગુણસ્થાનકોને લાયક પરિણામો એ આત્માઓમાં ઉત્પન્ન થતા જ નથી. તિર્યંચગતિમાં રહેલા આત્માઓમાં તે ગતિને માટે વધારેમાં વધારે લાયકાત પાંચ ગુણસ્થાનક સુધીની છે. દેશવિરતિના પરિણામોથી ઉત્કટ પરિણામો, એટલે કે પ્રમત્ત સંયતપણાના, અપ્રમત સંયતપણાના એ વગેરેના પરિણામો, તિર્યંચોના આત્માઓ તે ગતિમાં પામી શકે જ નહિ.
તિર્યંચગતિમાં તો પાંચમા ગુણસ્થાનકનાંય પરિણામો આવી શકે છે, જ્યારે દેવગતિમાં તો તેય નથી. બહુ બહુ તો ચોથા ગુણસ્થાનકના, એટલે કે અવિરતિ સમ્યગ્દષ્ટિના પરિણામો દેવગતિમાં સંભવે ! આમ કેમ? એ પ્રશ્ન જ અસ્થાને છે. જ્ઞાનીઓએ જ્ઞાન બળે
જૈનશાસન અને બાળદે....૭
૧૬૧
