________________
શ્રી ભરતજીના આવા ક્થનને સાંભળીને શ્રી રામચંદ્રજીની આંખમાં પણ આંસુઓ ઉભરાઇ આવ્યાં. જે વાતને સાંભળતાં આત્મા પ્રફુલ્લ બનવો જોઇએ, તે વાતને સાંભળતાં મોહ શોક પેદા કરે એ બનવાજોગ છે. એટલા માટે તો મોહને આધીન નહિ થવાની અને મોહની સામે સઘળીય શક્તિઓના ઉપયોગપૂર્વક મારો ચલાવવાની જ્ઞાનીઓ આજ્ઞા ફરમાવે છે.
**
'
‘‘રામોડવ્યુહશ્રુતં માહ, મેિવ વત્સ ! માહસે ? 5 રાજ્યં ત્વમેવેહ, વ્યુત્પા વયમાગતાઃ ૧ 'त्यजन्नः सह राज्येन, भूयस्त्वद्विरहव्यथाम् । વિ તૃત્સે વત્સ ! તશિષ્ઠ, ર્વામાં મન પૂર્વવત્ શ્રી રામચંદ્રજી અશ્રુભીની આંખવાળા બનીને શ્રી ભરતજીને કહે છે કે, “હે વત્સ ! તું આમ કેમ બોલે છે ? અમે તો તને મળવાની ઉત્કંઠાવાળા બનીને અહીં આવ્યા છીએ; માટે રાજ્ય તો તું જ કર ! રાજ્યની સાથે અમને પણ છોડીને હે વત્સ ! અમને તું તારા વિરહની વ્યથા શા માટે આપે છે ? માટે હું છું કે મારી આજ્ઞાનું પૂર્વવત્ પાલન કર !"
શ્રીરામચંદ્રજી જ્યારે રોકે છે એટલે શ્રીભરતજી છોડીને
ચાલી નીક્ળ છે
શ્રીરામચંદ્રજીને ખબર નથી કે શ્રીભરતજી આજે ફરી ગયા છે. જે શ્રીભરતજીએ કેવળ આજ્ઞાને આધીન થઇને પૂર્વે અનિચ્છાએ પણ રાજ્યપાલનની જ્વાબદારી માથે લીધી અને દીક્ષા લેવાનું મોટુંફ રાખ્યું, તે જ શ્રીભરતજી આ વખતે આજ્ઞા માની દીક્ષા લેવાનું માંડી વાળે એમ નથી. પૂર્વના સંજોગોમાં ફેર હતો. કોઇ રાજ્ય લેવાને તૈયાર નહોતું. શ્રીરામચંદ્રજી અને શ્રીલક્ષ્મણજી પાછા ફરે એમ નહોતું. શ્રીદશરથજી દીક્ષા લેવામાં થતા વિલંબથી દુ:ખી થઇ રહ્યા હતા. રાજ્ય રાજા વિનાનું હોય, એવી પરિસ્થિતિ ઉપસ્થિત થઇ ગઇ હતી. માતા, પિતા અને વડિલ ભાઇ સૌનો એક જ આગ્રહ હતો કે ‘શ્રી ભરતે રાજ્ય લેવું !' અત્યારના સંજોગો એવા પ્રતિકૂળ નહિ હતા, કારણકે શ્રીદશરથજી દીક્ષિત થઇ ચૂક્યા હતા, કૈકેયીને તો પશ્ચાત્તાપ થઇ રહ્યો હતો અને શ્રીરામચંદ્રજી અયોધ્યામાં આવી ગયા હતા. વધુમાં શ્રીભરતજીમાં પણ સંસારના ભયના યોગે ઉત્પન્ન થયેલી આત્મચિંતા ખૂબ વધી ગઇ હતી; આથી
લાયકાત મુજબની આજ્ઞાઓ...૧૦
૨૩૯
