________________
પોતાની ફરજ અદા કરી કે નહિ તે જ્ઞાની જાણે, પણ અહીં ફરમાવે છે કે મૃદુમતિ અવિનીત પાકવાથી, તેના પિતા અગ્નિમુખ બ્રાહ્મણે તેને ઘરની બહાર કાઢી મૂક્યો.
અવિનીત મૃદુમતિનું નિરંકુશ ઉભાર્થી જીવન હવે તો મૃદુમતિ સર્વથા અંકુશ વિનાનો બની ગયો. જ્યાં ત્યાં ભમવા લાગ્યો. સ્વચ્છંદપણે ભમતો તે જુગાર વગેરે સર્વ કળાઓમાં પાવરધો બન્યો તેમજ પાકો ધૂર્ત બન્યો, અને પછી પાછો પોતાને ઘેર આવ્યો. ઘેર પાછા ફર્યા પછી પણ તે જુગાર તો રમતો જ. પાકા જુગારીને જુગાર રમ્યા વિના ચેન ન પડે. આમ જુગાર રમવા જાય છે, પણ ધૂર્તકળામાં નિપુણ હોવાથી કોઈથી જીતાતો નથી. સૌને જીતીને જ એ આવે છે. આથી દિવસે દિવસે તેની ઋદ્ધિ વધતી જાય છે, અને ધીરે ? ધીરે તે મહાઋદ્ધિ સંપન્ન બની જાય છે. એવા વ્યસનીઓ ધન આવે એટલે શું કરે ? પાપથી આવેલ લક્ષ્મી પ્રાય: પાપમાર્ગે જ જાય. અહીં પણ એમજ બન્યું કારણકે મૃદુમતિ વસંતના નામની વેશ્યા સાથે ભોગ ભોગવવા લાગ્યો. જુગારી તો હતો જ અને હવે વળી વેશ્યાચારી બન્યો.
એક અવિનીતતામાંથી કેટલા દોષો જમ્યા ? અવિનીતતા સ્વચ્છેદ આત્માને ઉન્માર્ગે દોરનાર છે. આજે વિનીતતા ભાગતી જાય છે અને સ્વદી ગુરુની પૂજા – સેવા, ધર્માત્માઓ પ્રત્યે બહુમાન, શિક્ષકો પ્રત્યે સદ્ભાવ, એ વગેરે નષ્ટ થતું જાય છે. નાનપણથી જ ખોટી ખુમારી આવવા માંડે છે અને વડિલોને મૂર્ખ માનવાની દુર્બુદ્ધિ પોષાય છે. અવિનીતતા, એ અનેક અનાચારોનું જન્મસ્થાન છે અને સુવિનીતતા, એ અનેક સદાચારોનું જન્મસ્થાન છે. અવિનીતાવસ્થામાં અનાચાર આવવો સહેલો અને સુવિનીતાવસ્થામાં સદાચાર આવવો સહેલો. શાસ્ત્રકાર પરમમર્ષિઓએ ધર્મના અર્થીને ઓળખાવતાં, તેમાંય વિનયને પ્રધાન સ્થાન આપ્યું છે. વિનયગુણ જો યોગ્ય રૂપમાં આવી જાય, તો ૩૧૭.
શ્રી ભરતજી અને ભવનાલંકાર હાથ...
