________________
બિચારાઓ તો શ્રેષ્ઠીપુત્રને ખરેખરો ચોર જ માને છે; અને રાજાના આભૂષણની ચોરી એ કંઈ સામાન્ય ગુન્હો છે ? રાજ્યમાં તો એ મોટો ગુન્હો ગણાય, એટલે રાજનોકરો શ્રેષ્ઠીપુત્રને બાંધીને શિક્ષા કરી રહી
આ વખતે પેલો યક્ષછાત્ર આવીને રાજસેવકોને મારતા અટકાવે છે અને કહે છે કે આનાથી ગંભીર રાળુન્હો થયો છે એ બરાબર છે, અને આની શુદ્ધિ વિચાર કરીને કરાવાશે. શ્રેષ્ઠીપુત્રને તો બહુ ભય લાગે છે, કારણકે ખૂદ રાજાના આભૂષણની ચોરીનો આરોપ પોતાને માથે આવ્યો છે. મુદ્દામાલ હાથ લાગવાથી ગુન્હો પૂરવાર થઈ ગયો છે, પોતાને નિર્દોષ પૂરવાર કરવાનો કેઈ ઉપાય નથી અને રાજાની સાથે પોતાને ધર્મવિરોધ છે એટલે રાજા શું ય કરી નાખશે ? એવો ભય લાગવો તે પણ સ્વાભાવિક છે.
શ્રેષ્ઠીપુત્ર વિચાર કરે છે કે વસ્તુત: હું દોષિત નથી, પણ હવે કરવું શું?” પોતાના મિત્ર યક્ષછાત્રને એ વિનંતિ કરે છે કે ‘મહેરબાની કરીને તું રાજાને સમજાવ અને ગમે તે દંડ દઈને પણ મને છોડે એમ કર !'
યક્ષછાત્રે આપેલું વચન યક્ષછાત્ર પણ સમજુ છે. એ જાણે છે કે આને હેરાન કરવાને માટે આ ઉપાય યોજાયો નથી, પણ એને ધર્મ પમાડી એનું કલ્યાણ સાધતો બનાવવા માટે, બીજાઓનું અકલ્યાણ કરતો અટકાવવાને માટે અને બીજાઓને તે જાતે પણ કલ્યાણમાર્ગે દોરવા ઉઘત થાય એવો બનાવવાને માટે જ રાજાએ આ ઉપાય યોજ્યો છે.
શરીરનિગ્રહની શિક્ષા તો એને કરવાની જ નથી. માત્ર એ જ બતાવવાનું છે કે માણસ ધારે અને ખૂબ ભયભીત બની જાય તો મનોનિગ્રહ તથા ઈન્દ્રિય નિગ્રહ કરી શકે છે અને એથી શ્રી જિનેશ્વરદેવે ફરમાવેલ અપ્રમત્તત્તાનો સદુપદેશ એ નિરંથક નથી. આથી યક્ષછાત્ર પેલા શ્રેષ્ઠીપુત્રને કહે છે કે તું બેફીકર રહે, શરીરનિગ્રહ સિવાયની બીજી જે કંઈ શિક્ષા હશે, તે હું તને રાજાને કહીને અપાવીશ.”
તૈલપાત્ર ઘારક-શ્રેષ્ઠપુત્ર.૯
૧૮૯
