________________
ઉદ્યમશીલ બનવું એ ઉંચી કોટિની ધર્મારાધના છે. પણ સૌને માટે એ શક્ય નથી, આથી આત્મચિંતાવાળા બનીને દુનિયાદારીના અમુક પ્રયત્નનો ત્યાગ કરવાનું અને અમુક પ્રકારનો શક્ય એટલો ધર્મપ્રયત્ન કરવાનું જ્ઞાનીઓએ દર્શાવ્યું છે. આની સાથે જ કરવું, કરાવવું અને અનુમોદવું એમ ત્રણ વસ્તુઓ મૂકી છે. જે શક્તિસંપન્ન હોય તે સ્વયં ધર્મપ્રયત્ન કરે, બીજાઓની પાસે ધર્મપ્રયત્ન કરાવે અને જે કોઈ ધર્મપ્રયત્ન કરતા હોય, જે કોઈ ધર્મપ્રયત્ન કરાવતા હોય તથા જે કોઈ ધર્મપ્રયત્નની અનુમોદના કરતા હોય તે સર્વની અનુમોદના કરે. બીજાઓની પાસે ધર્મપ્રયત્ન કરાવવાની જેનામાં શક્તિ ન હોય, તે સ્વયં ધર્મપ્રયત્ન કરે અને ધર્મપ્રયત્ન કરનારની, ધર્મપ્રયત્ન કરાવનારની અને ધર્મપ્રયત્નની અનુમોદના કરનારની અનુમોદના કરે. સ્વયં ધર્મપ્રયત્ન કરવાની જેનામાં શક્તિ ન હોય તે બીજાઓની પાસે ધર્મપ્રયત્ન કરાવે અને ધર્મપ્રયત્ન કરનાર, ધર્મપ્રયત્ન કરાવનાર તથા ધર્મપ્રયત્નની અનુમોદના કરનારની અનુમોદના કરે. સ્વયં ધર્મપ્રયત્ન કરવાની અને બીજાઓની પાસે ધર્મપ્રયત્ન કરાવવાની જેનામાં શક્તિ ન હોય તેને માટે પણ માર્ગ છે; એવાઓ ધર્મપ્રયત્ન કરનાર, ધર્મપ્રયત્ન કરાવનાર અને ધર્મપ્રયત્નની અનુમોદના કરનાર પુણ્યાત્માઓની અનુમોદના કરે. વિચારી જુઓ કે ધર્મપ્રયત્ન માટે આ રીતે જ્ઞાનીઓએ ફરમાવેલું હોવાથી, ધર્મની આરાધના કરવાની ઈચ્છાવાળો કોઈપણ આત્મા ધર્મની આરાધનાથી વંચિત રહી જાય, એ શક્ય છે? નહિ જ.
સભા કોઇમાં અનુમોદના કરવાની શક્તિ પણ ન હોય તો?
પૂજ્યશ્રી : સમજી લેવું કે તેનામાં ધર્મની આરાધના કરવાની ઈચ્છા જ નથી અને ઈચ્છા છે એમ જો તે કહેતો હોય તો તે દંભ જ કરે છે અથવા તો તે અજ્ઞાનપણે બડબડાટ કરે છે. ધર્મપ્રયત્ન કરવો, કરાવવો અને અનુમોદવો એમ ત્રણેય પ્રકારે કરવાનો છે, પણ તે યથાશક્તિ ! યથાશક્તિ એટલે શક્તિને ગોપાવ્યા વિના કરે તેમજ શક્તિને લંઘે પણ નહિ. ધર્મપ્રયત્ન સ્વયં કરે અને બીજાઓ યથાશક્તિ ધર્મપ્રયત્ન સ્વયં કરનારા બને, તેમજ જે બીજાઓ ધર્મ પ્રયત્ન કરનાર તે ન બની શકતા હોય તે છેવટે અનુમોદના કરનાર ન બને અને ૧૫૧
જૈનસા અને બાળદક્ષિા...૭
