________________
૧૫૨
ઓશિયાળી અયોધ્યા....ભ૮-૫
અનુમોદના કરનારની પણ અનુમોદના કરનારા બને. યથાશક્તિ ધર્મપ્રયત્ન કરાવનારા બને તથા યથાશક્તિ અનુમોદના કરનાર બને અને અનુમોદના કરનારની પણ અનુમોદના કરનારા બને, આ જાતની પ્રવૃત્તિ તે ધર્મપ્રયત્ન કરવા અને કરાવવારૂપ છે. ત્રણે પ્રકારે સ્વયં ધર્મપ્રયત્ન કરે અને બીજાઓની પાસે પણ ત્રણેય પ્રકારનો ધર્મ કરાવવાનો પ્રયત્ન કરે, એવા બહુ થોડા. જે ધર્મપ્રયત્ન સ્વયં કરે તેણે કરાવવા કે અનુમોદવાના પ્રકારની ઉપેક્ષા કરવાની નથી. અનુમોદનારૂપ ધર્મ, એ છેલ્લામાં છેલ્લી કોટિ છે; પણ એ કરનાર તેમજ કરાવનાર બંનેયમાં જોઈએ. જેનામાં આત્મચિંતા પ્રગટે તે ધર્માચરણરૂપ વ્યાપાર સ્વયં ન કરી શક્તો હોય તો પણ કરાવવાનો તથા અનુમોદવાનો એમ બે પ્રકારનો તો તે આરાધક બને ને ? અરે, કરાવવાની ય શક્તિ ન હોય પણ અનુમોદના કરી શકે ને ? કહો કે આત્મચિંતા પ્રગટી હોય તો જરૂર કરી શકે.
ભાવધર્મને સમજો પણ દંભને ન પોષો સ્વયં ધર્મ પ્રયત્ન કરવો, બીજા પાસે ધર્મ પ્રયત્ન કરાવવો અને ધર્મ પ્રયત્ન કરનારની અનુમોદના કરવી; આ ત્રણેય બને તો ત્રણેય કરો. થોડું બને તો થોડું કરો. ધર્મ પ્રયત્ન બીજાઓ પાસે કરાવો અને ધર્મ પ્રયત્ન કરાવનારા પણ બીજા બને તેમ કરો; ધર્મ પ્રયત્ન કરનાર, કરાવનાર અને તેની અનુમોદના કરનારની અનુમોદના, બીજાઓ સ્વયં કરનારા બને તેમજ બીજાઓને તેવા અનુમોદક બનાવે એવો પ્રયત્ન કરો; આ રીતે આરાધના કરવાના માર્ગો ઘણા છે. આમ આરાધના અનેક પ્રકારે થઈ શકે છે. આરાધનાના અનેક પ્રકારોને સમજીને બને તેટલા વધુ પ્રકારે ધર્મ કરો એ જ હિતાવહ છે. શ્રી શ્રેણિક મહારાજા સ્વયં વિરતિ કરવારૂપ ધર્મપ્રયત્ન કરવાને અસમર્થ હતા, તે છતાં પણ ક્ષપકશ્રેણિ માંડીને ક્ષાયિક સમ્યત્વ પામી શક્યા અને શ્રી તીર્થકર નામકર્મની પણ નિકાચના કરી શક્યા. શ્રી
જ્ઞમહારાજે પણ એ જ રીતે દર્શનસપ્તનો ક્ષય કરીને ક્ષાયિક સમ્યકત્વ ઉપાર્યું અને શ્રી તીર્થકર નામકર્મની નિકાચના કરી!
