________________
વિરતિધર હતા ને? હતા જ, અને ‘મા ૫, Xાં તુષ' ગોખવાનો પ્રયત્ન કરતાં કરતાં તો એ મહાત્મા કેવળજ્ઞાન પણ પામ્યા. વાત તો એ છે કે પહેલાં સાચી આત્મચિંતા આવી જવી જોઈએ. આત્મામાં સાચી આત્મચિંતા પ્રગટે એટલે દુર્ગુણોને ભગાડવાનું અને સદ્ગણોને પ્રગટાવવાનું કાર્ય શક્યતા મુજબ થયા વિના રહે નહિ.
કલ્યાણકર સાધનાનું પ્રબળ સાધન આત્મચિંતા સભા : ચિંતાના યોગે મહાદુર્દશા ઉત્પન્ન થઈ જવા પામે છે એ શંકા વિનાની વાત છે, તો પછી આત્મચિંતાવાળા બનવાનો ઉપદેશ કેમ અપાય છે ? આત્મચિંતા પ્રગટે એટલે તો મહાપીડા ઉત્પન્ન થઈ જાય ને ?
પૂજ્યશ્રી : આ પ્રશ્ન પણ વિચારવા જેવો છે. વસ્તુને નહિ જાણનારા આવી શંકાઓમાં મૂંઝાય, એ અસંભવિત નથી. ચિંતા એ વસ્તુ સાધના માટેનાં અનેક સાધનોમાનું એક પ્રબળમાં પ્રબળ સાધન છે. સાચી ચિંતા ઉત્પન્ન થઈ જાય, એટલે આદમી, જે વસ્તુ મેળવવાની તેની અંતરમાં ચિંતા ઉત્પન્ન થઈ હોય, તે વસ્તુને મેળવવાને માટે પોતાનાથી શક્ય એટલા પ્રયત્નો કરવાને તે ચૂકતો નથી. હંમેશાં પ્રયત્નોને વેગ આપનાર અને પ્રયત્નો કરવા છતાં સફળ ન બનાય તો ય હતાશ બની પામર બનતાં અટકાવનાર વિવેકવતી ચિંતા છે; કારણકે વસ્તુ જોઈએ છે એ નિશ્ચિત છે, ‘વસ્તુ નહિ મળે ત્યાં સુધી હું દુ:ખી જ રહેવાનો.” આ ખાત્રી હોય અને દુઃખ ટાળવાની લગની લાગી ગઈ હોય, એટલે આત્મા પ્રયત્નો કરતાં કંટાળે નહિ, પણ પ્રયત્નોને જોરદાર બનાવવાનો પ્રયત્ન કર્યા જ કરે. થોડા પ્રયત્ન સફળતા ન સાંપડે તો ય ધીરજ ગુમાવે નહિ.
આત્મચિંતા વિવેકશૂન્ય નહિ હોવી જોઈએ. વિવેકવતી આત્મચિંતા આત્માને મૂંઝવતી નથી. ન સધાય તેનું દુ:ખ ઉપજાવે છે, પણ એકદમ મૂઢ બનાવી દેતી નથી. દુનિયાની ચિંતા અવસરે માણસને પાગલ પણ બનાવી મૂકે છે, જ્યારે વિવેકવતી આત્મચિંતા આદમીને ધીર અને વીર બનાવતી જાય છે. આત્મચિંતા ઉત્પન્ન થાય
જૈનશાસન અને બળદી.૭
૧૪૩
