________________
૭૮
શિયાળ00 અયોધ્યભાગ-૫
આપણે જોઈ ગયા છીએ કે પોતાના પિતા રાજા દશરથની સાથે જ દીક્ષા લેવાની શ્રી ભરતજીની વૃત્તિ હતી. શ્રી ભરતજીને ગાદી તો પરાણે અપાઈ છે. શ્રી ભરતજીએ ગાદી સ્વીકારી નથી, પણ તેમને સ્વીકારવાની ફરજ પડી છે; અને એથી જ ગાદીપતિ શ્રી રામચંદ્રજી છે એમ માનીને શ્રી ભરતજીએ તો માત્ર સેવકની જેમ રાજ્ય કર્યું છે. રાજ્ય કરતા રહેતા હોવા છતાં પણ ક્યારે શ્રી રામચંદ્રજી આવે અને
ક્યારે હું આ બધાથી છૂટું આ ભાવના શ્રી ભરતજીએ અત્યાર સુધી ટકાવી રાખી છે. વર્ષો સુધી ગાદી ભોગવવી અને આ ભાવના ટકાવવી એ રમત વાત નથી; છતાં સાચા વિરાગી આત્માઓને માટે એ બહુ મોટી વાત પણ નથી. હવે શ્રી રામચંદ્રજી આવી ગયા, એટલે શ્રી ભરતજીની વિરાગભાવનામાં વેગ આવે ને? આવે જ. કારણકે ભાવનામાં પોલ નહોતી. એક તો સમ્યગદૃષ્ટિ છે, અને વળી રાજ્યાદિને વહેલી તકે તજી દેવાની વૃત્તિવાળા છે. સુરનરનાં સુખને પણ સમ્યગ્દષ્ટિ જાગૃત અવસ્થામાં દુઃખરૂપ માનનારો તો હોય જ, એટલે વિરાગ એ એને માટે નવાઈની વસ્તુ નહિ. એ વિરાગ પ્રબળ બને એટલે ભાવના અમલના રૂપમાં પરિણમવા માંડે. અહીં શ્રી ભરતજી પણ એ રીતે અમલને માટે ઉત્સુક બને છે.
દીક્ષાની અનુમતિ માંગતા પહેલાં
શ્રી ભરતજીની સુંદર વિચારણા અચદા શ્રી રામચંદ્રજીને પ્રણામ કરીને શ્રી ભરતે દીક્ષા અંગીકાર કરવાની અનુમતિ માંગી. આ અનુમતિ કઈ રીતે માંગી ? અને એ પહેલાં શ્રી ભરતજીએ કેવી સુંદર વિચારણા કરી ? એ વસ્તુ ‘શ્રી પઉમચરિય' નામના ગ્રંથરત્નમાં વિસ્તારથી વર્ણવાયેલી છે, એટલે આપણે અહીં એ પ્રસંગ પામીને તે પણ જોઈ લઈએ. શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીના તીર્થમાં થયેલા આઠમાં બળદેવ શ્રી રામચંદ્રજીનું, આઠમા વાસુદેવ શ્રી લક્ષ્મણજીનું અને આઠમાં પ્રતિવાસુદેવ શ્રી રાવણનું, પ્રાકૃત ભાષામાં રચાયેલું આ ચરિત્ર છે. શ્રી ત્રિષષ્ટિ
