________________
૧૨0
શિયાળો અયોધ્યભાગ-૫,
યુવાની એળે ગુમાવી શોક અગ્નિમાં શેકાવું પડે તે
કરતાં પહેલા ચેતવું સારું રાજસુખો વગેરેનો ત્યાગ કરીને, નિગ્રંથ બની મોક્ષમાર્ગની આરાધના કરનારા મહાપુરુષો ધન્યવાદને પાત્ર છે. એ વગેરે સંદર વિચારણા કરીને શ્રી ભરતજી હવે પોતાનો વિચાર કરે છે. બાળવય તો એમને એમ ગઈ, પણ હવે પોતાની તરૂણાવસ્થાને શ્રી ભરતજી ગુમાવી દેવાને ઇચ્છતા નથી. એટલે જ શ્રી ભરતજી વિચાર કરે છે કે, સિદ્ધિસુખને પ્રાપ્ત કરાવનાર ધર્મને જો હું તરૂણપણામાં નહિ કરું તો પાછળ જરાથી ગ્રસિત બનેલો હું શોકરૂપ અગ્નિમાં પડીશ ! શ્રી ભરતજી એમ માને છે કે મારે ધર્મ સાધનાની શરૂઆત બાળવયથી જ કરવી જોઈતી હતી, પણ તે તો ગઈ એટલે હવે યુવાની એળે ન જાય તેની ચિંતા શ્રી ભરતજી જેવા રાજા કરે છે.
| વિચારો કે કોની યુવાની એળે ગઈ કહેવાય ? ભોગને લાત મારે અને અનંતજ્ઞાનીઓએ ઉપદેશેલા માર્ગની સાધનામાં પ્રયત્નશીલ બને તેની, કે ભોગમાં લુબ્ધ બનીને પશુથીય ભંડો બને તેની ? ખરેખર, જેઓ પોતાની યુવાનીને ભોગોની સાધનામાં અને ભોગોના ભોગવટામાં જ ગુમાવે છે, તેઓ પોતાની યુવાનીનો દુરૂપયોગ જ કરે છે. જ્ઞાનીઓની દૃષ્ટિએ તેવાઓની યુવાની એળે ગઈ એમ જ કહેવાય. યુવાની મળી તે તેની જ સફળ છે, કે જેઓ વિષયભોગો તરફ પૂંઠ કરીને સંયમની સાધનામાં રક્ત બને ! યુવાની એળે જવા દેનારને વૃદ્ધાવસ્થામાં શોકરૂપ અગ્નિથી શેકાવું પડે, તે પણ સ્વાભાવિક છે; કારણકે યુવાની જેવી સજ્યમય અવસ્થાને પાપમાં ગુમાવી દેનાર જો વિવેક કરી શકે તો તેને મોટેભાગે વૃદ્ધાવસ્થામાં સદા શોક જ કરવાનો રહે કે મેં સાધ્યું નહિ !' બગડ્યા કે બગાડ્યા પછી ડાહી બનવું સારું કે તે પહેલાં ડાહી બનવું સારું?
આથી સ્પષ્ટ છે કે જેણે વૃદ્ધાવસ્થાને શોકરૂપ અગ્નિમાં શેકાવાથી બચાવવી હોય, તેણે યુવાવસ્થાનો સદુપયોગ કરી લેવો જોઈએ અને સંયમની આરાધનામાં જેટલી શક્તિ હોય તેટલી શક્તિ ખર્ચવી, એ જ યુવાવસ્થાનો વધુમાં વધુ સારો ઉપયોગ છે.
