________________
ભોગોને ભોગવવાના અનેક સાધનોમાં પુરુષને માટે સ્ત્રી એ પ્રધાન સાધન છે. આથી શ્રી ભરતજી સ્ત્રીના અંગોનો વિચાર કરીને, એવા શરીરમાં રતિ પામવા જેવું શું છે ? એનો વિચાર કરે છે. કામશાસ્ત્રી અગર કામી, સ્ત્રીનાં જે અંગોનું વર્ણન કરતા જીભને સુકવી નાખે છે, તે સ્તન વગેરે અંગોને માંસના લોચા વગેરે જેવા ચિંતવીને, શ્રી ભરતજી પોતાના વિષય-વિરાગને ખીલવે છે. હોઠરૂપ ચામડાવાળા મુખને ચુંબવામાં આનંદ શો ? એમ શ્રી ભરતજી વિચારે છે. આમ અંગોનો વિચાર કરીને શ્રી ભરતજી સ્ત્રીના આખા દેહનો વિચાર કરે છે. અંદર કચરાથી ભરેલા માત્ર બહારથી જ કોમળ અને સ્વભાવથી જ દુર્ગધવાળા યુવતીના શરીરમાં કયો મુર્ખ રતિ કરે ?' એમ શ્રી ભરતજી વિચારે છે.
ખરેખર, મૂર્ખ બન્યા વિના યુવતિના શરીર તરફ આકર્ષણ થાય તેવું કાંઈ યુવતિના શરીરમાં છે જ નહિ. ભીતરનું ભલે, માત્ર બહારનો દેખાવ જ જુએ અને આત્માના સ્વભાવને વિસરે, એ જ યુવતિના શરીરમાં રતિવાળો બને
| બાકી રતિ કરવા જેવું છે પણ શું? સ્ત્રીનાં જે જે અંગોને નિહાળી મૂર્ખાઓ મોહાંધ બની જાય છે, તે તે અંગોની સ્થિતિ તેમજ ભોગસમયની સ્થિતિ વિચારાય, તો સહેજે ભોગોથી ઉભગી જવાય તેમ છે; પાસે જવાનું મન પણ થાય નહિ. એવી એ સ્થિતિ છે; પણ વિષયાધતા એ બહુ ભયંકર છે. મનુષ્યને એ પાગલ બનાવી મૂકે છે.
વિષયાધીવોની કારમી કંગાલ હાલત તમારા જીવનનો અને તમારા અનુભવનો તમે વિચાર કરી જોજો ! એ વિચાર વિવેકને વેગળો મૂકીને નહિ કરતાં. તમારી અને સામેની થતી હાલત, ચેષ્ટા, અંગોપાંગની થતી દશા એ વિચારાય તો એ પ્રવૃત્તિ પોતાને પોતાની દશા તરફ તિરસ્કાર ઉપજાવે તેવી છે. પોઝીશનમાંથી હાથ નહિ કાઢનારા, પટીયાં પાડનારા અને મૂછે તાલ દેનારા, જરા ધૂળવાળો હાથ થાય તો સાબુ ઘસીને હાથ મસળીને ધુએ છે, રૂમાલથી મોટું વારંવાર લુછે છે, થુંકને અડવામાં ગંદવાડ માને છે, ૧૨૫
જૈનસમાં અને બાળદિક્ષા...૭
