________________
પૂજયશ્રી : કારણકે ક્ષપકશ્રેણિ માંડી ક્ષાયિક સમ્યગદર્શન પામી પૂર્વે આયુષ્યકર્મ બાંધ્યું હોવાના કારણે, અટક પડેલા આત્માઓ
જ્યારે કેવળજ્ઞાન પામે છે, ત્યારે તે પૂર્વે તે આત્માઓને ફરીથી ક્ષપકશ્રેણિ માંડવી જ પડે છે. જો કે એ વાત ચોક્સ કે ફેર મંડાતી ક્ષપકશ્રેણિનો ક્રમ પહેલાંની ક્ષપકશ્રેણિ જ્યાં અધૂરી હોય ત્યાંથી જ આગળ વધે છે. એ ક્ષપકશ્રેણિ ક્ષાયિક સમ્યક્તની હાજરીમાં મંડાતી હોવાથી, ‘ક્ષાયોપશયિક સમ્યક્તની ગેરહાજરીમાં કોઈપણ આત્મા પહેલી વાર ક્ષપકશ્રેણિ માંડી શકતો નથી એમ કહેવાયું છે.'
ક્ષપકશ્રેણિ વધુમાં વધુ કેટલીવાર મંડાય ? સભા આત્મા ક્ષપકશ્રેણિ વધુમાં વધુ કેટલીવાર માંડતો હશે?
પૂજયશ્રી: બહુ જ સીધી વાત છે. કોઈપણ આત્મા મોક્ષે જ્યાં પહેલાં અનંતકાળ સુધી આ સંસારમાં રહેલો જ હોય છે. એ અનંતા કાળમાં આત્મા વધુમાં વધુ વખત ક્ષપકશ્રેણિ માંડે તો માત્ર બે જ વાર માંડે. પહેલીવાર માંડી ત્યારે જે દર્શનસપ્તનો ક્ષય થયો, ત્યાંથી જ બીજીવાર આગળ જાય છે. મોટેભાગે તો આત્માઓ એકજ વાર ક્ષપકશ્રેણિ માંડે છે. પણ આપણે વિચારી ગયા તેમ, ક્ષપકશ્રેણિ માંડતા પૂર્વે આયુષ્ય-કર્મનો બંધ પડી ગયો હોય, તો આત્મા ક્ષપકશ્રેણિ માંડે તો ય દર્શન સપ્તક ખપાવીને અટકી જાય અને એથી કેવળજ્ઞાન પામવાને માટે એ આત્માને ફરીથી ક્ષપકશ્રેણિ માંડવી જ પડે, અને બાકી રહેલી કર્મ પ્રકૃતિઓનો ક્ષય કરવો જ પડે, તેમજ બીજા પણ આવરણોને દૂર કરવા જ પડે; એટલે એક આત્મા વધુમાં વધુ ક્ષપકશ્રેણિ માંડે તો બે વાર જ માંડે, બે થી ત્રીજી વાર નહિ અને એ પણ તે એક ભવમાં મંડાય તો એક જ વાર ક્ષપકશ્રેણી મંડાય, એમ અપેક્ષાથી કહી શકાય. મોટાભાગે તો બને એવું કે જીવો જે ભવમાં મોક્ષે જવાના હોય તે ભવમાં જ ક્ષપકશ્રેણિ માંડે. અહીં એક વાત એ પણ યાદ રાખી લેવાની કે પહેલાં કહી ગયા તેમ, ક્ષપકશ્રેણિ માંડીને
અનંતાનુબંધી ચતુનો ક્ષય કરીને અટકી ગયેલા અને એથી મિથ્યાત્વના યોગે ફેર અનંતાનુબંધી ચતુષ્કના ચક્રમાં સપડાઈ જવાની શક્યતાવાળા આત્માઓની તે ક્ષપકશ્રેણિ આપણે ગણવામાં લીધી નથી. અન્યથા, નિશ્ચયપૂર્વક ક્ષપકશ્રેણિ એક આત્મા અનંતકાળમાં કેટલી વાર માંડે, તે કહી શકાય નહિ.
મહિનો ઘેલછા અને વિવેક...૬
૧૦૫
૭
