________________
રહી, પણ માતા વિહોણાં સંતાનો તરફ કેટલીક સપત્નીઓમાં દયાભાવે ય હોતો નથી. સપત્નીના સંતાનને દેખે અને અંતરમાં બળે. અણસમજુ, પરાશ્રયી અને નિર્દોષ બાળકને રંજાડવું, દુ:ખી કરવું, એમાં કેટલી અધમતા છે ? પાડોશીના કે અજાણ્યાના પણ એવા મા વગરના સંતાન તરફ યોગ્ય સ્ત્રી-પુરુષને સ્હેજે દયા આવે, એને બદલે મરેલી સપત્નીના સંતાનને અનેક પ્રકારે ત્રાસ દેવાય, એ ઓછી અધમતા છે ?
આજે આ પ્રકારની અધમતા વધતી જાય છે, કારણ કે કેવળ પૌદ્ગલિક સ્વાર્થની જ પ્રધાનતા આવતી જાય છે. સપત્નીના સંતાનને રંજાડનારી સ્ત્રીઓ એટલો પણ વિચાર કરતી નથી કે છોકરું ભલે સપત્નીનું હોય પણ છોકરાનો ગુન્હો શો કે એના ઉપર અત્યાચાર કરાય ? એવો અત્યાચાર કોઈ તેના જ સંતાન ઉપર કરે તો એ સ્ત્રીને શું થાય ?
આજે ઘણી બાઈઓ નાની ઉંમરના છોકરાં મૂકીને મરતાં મૂંઝાય છે. એને થાય છે કે મારા મર્યા પછી આ છોકરાની શી હાલત ? કારણકે આજ્જા સ્ત્રી-સ્વભાવની અને પુરુષોની વિષયાધીનતાની એને માહિતી હોય છે. કેટલીક બાઈઓનું તો આવા કારણે મરણ બગડે છે. જો કે આ મોહ ભૂંડો છે. તેવા સમયે તો ખાસ કરીને આત્માનો અને કર્મનો વિચાર કરી મમતા મૂકવી જોઈએ અને બધુ વોસિરાવવું જોઈએ. પણ અહીં તો વાત એ છે કે સ્ત્રીઓએ પોતાની સ્થિતિ સુધારી લેવી જોઈએ, એ માટે આ પ્રસંગ મઝાનો ગણાય.
શ્રી રામચંદ્રજીની માતા શ્રી લક્ષ્મણજીના વખાણ કરે છે. એ કહે છે કે ‘રામ અને સીતા તારી પરિચર્યાના યોગે જ વનવાસનાં કષ્ટો ઉલ્લંઘી શક્યાં.' આ પ્રશંસા સાવ ખોટી નથી. પણ આ વખતે શ્રી લક્ષ્મણજીની કસોટી છે. કરેલી સેવા આવા પ્રસંગે ધૂળમાં મળી જતાં વાર લાગે નહિ, પણ આ શ્રી લક્ષ્મણજી છે. શ્રી લક્ષ્મણજીએ શ્રી રામચંદ્રજીની અને શ્રીમતી સીતાજીની અખંડ સેવા કરી છે. ફળફળાદિ એ લાવતા, આરામ કરવાને માટે જરૂરી તમામ તૈયારી એ કરતાં અને શ્રી રામચન્દ્રજી તથા શ્રીમતી સીતાજી આરામ કરે ત્યારે પહેરેગીરની જેમ ચોકી પણ એ જ કરતાં હતા. આટલી આટલી સેવા બજાવેલી હોવા છતાંપણ શ્રી લક્ષ્મણજી અપરાજ્મિા દેવીએ વખાણ કર્યા એટલે
હૈયું નિશાળ-નિર્મળ જોઈએ અને વસ્તુનો પ્રેમ જોઈએ....
૪૧
