________________
ઉજાળનારા માને છે ! ‘અનીતિ કોઈપણ સંયોગોમાં નહિ જ કરવી' એવી પ્રતિજ્ઞાવાળો, દુર્ભાગ્યના ઉદયે લક્ષ્મી ગુમાવવાની અણી ઉપર આવે, તો દુનિયાના ડાહ્યાા ગણાતાઓ એને ચોપડા બદલાવાની અને લેણદારોને રોવડાવવાની જ સલાહ આપે અને એ સલાહ જો પેલો ન માને તો કહે કે‘ભોઠ છે, આને તો દુનિયાની કશી ગમ નથી.'
આજે તો પાપ કરે અને પાપ એવી સફાઈથી કરે કે કોઈને તેની ગંધેય ન આવે. પાપ કરી તે પાપને છૂપાવવાને માટે અને પોતાની જાતને નિષ્પાપ તરીકે ઓળખાવવાને માટે અનેક પાપો કરે, તે આજે હોશિયાર અને હિંમતબાજ ગણાય છે. એ શિક્ષણ અને એ સંસ્કાર આજે લગભગ, થોડોક અપવાદ બાદ કરતાં, ઘેર ઘેરથી મળે છે; કારણકે ગરજ માત્ર દુનિયાદારીની છે.
તમે કોણ ? સમ્યગ્દષ્ટિ કે માર્ગાનુસારી ?
જેટલી ગરજ દુનિયાને દુનિયાદારીની છે, અર્થ અને કામની છે, તેટલી ગરજ જો ધર્મની આવી જાય તો કામ નીકળી જાય. આત્મા અર્થ અને કામની સાધના પૂંઠે જેવો પરિશ્રમ કરે છે તેવો પરિશ્રમ જો ધર્મની સાધના પૂંઠે કરે, તો સિદ્ધિ હાથ-વેંતમાં છે. ધર્મની ગરજ કેળવી જુઓ, પછી જુઓ કે હિંમત અને આવડત આવે છે કે નહિ ? અરે, અર્થ અને કામ કરતાં ધર્મને પ્રધાન માનતા થઈ જાવ, તોય દશા ફરી જવા માંડે ! અર્થ અને કામ કરતાં ધર્મને પ્રધાન માનવાની દશા તો સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્તિ પૂર્વે પણ આવી શકે છે, એમ જ્ઞાનીઓ ફરમાવે છે. માર્ગાનુસારીનું સ્વરૂપ જાણો છો ? માર્ગાનુસારિતા સમ્યક્ત્વપ્રાપ્તિ પૂર્વેની જ દશા છે ને ? માર્ગાનુસારી ધર્મ, અર્થ અને કામ એ ત્રણ પુરુષાર્થોને નિજ નિજ કાળે સાધવાજોગા માને, પણ કામ પુરુષાર્થ કરતા અર્થ પુરુષાર્થને પ્રધાન માને અને અર્થપુરુષાર્થ કરતાં ધર્મપુરુષાર્થને પ્રધાન માને અર્થ-કામ સાધે, પણ ધર્મને બાધા ન પહોંચે એ રીતે.
માર્ગાનુસારીના પાંત્રીસ ગુણોમાં પહેલો જ ગુણ ન્યાયસંપન્ન વિભવ કહ્યો છે, એટલે માર્ગાનુસારી વિભવ મેળવવાનો પ્રયત્ન કરે, પણ તેમાંય ન્યાયને ચૂકે નહિ. નીતિ કરતાં પૈસાની કીંમત વધારે આંકે નહિ. ‘કાં નીતિ છોડ, કાં પૈસો જતો કર' એવો વખત આવી લાગે, તો
હૈયું વિશાળ નિર્મળ જોઈએ અને વસ્તુનો પ્રેમ જોઈએ....
૪૭
