________________
૫૨
જૈન દીક્ષા નિષેધ કરી ‘તારણ પથ’ નામે ચોથે ફીરકે સ્થાપ્યો હતો “અને નવાં જ શા રચ્યાં હતાં, પરંતુ વ્યવહારને છેકજ વિસારી નિશ્ચયપર જ સઘળો ભાર મૂક્વાથી તે પંથ બહુ ચાલી શકો નહિ આજે તે પંથ માત્ર નાગપુરની આસપાસમાં અને તે પણ માત્ર બેચાર હજારની સંખ્યામાં રહી જવા પામ્યો છે અને જનતામાં કાંઈ પણ અગત્ય ધરાવતો નથી.. એક વાત એ પણ કહીં લઉં કે, દિગમ્બર જેને જ્ઞાનને વધુ અગત્ય આપે છે,
હારે વેતામ્બર જૈન ક્રિયા (ceremonials)ને વધુ અગત્ય આપે છે, એટલે કે વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક જેને સ્કૂલ ક્રિયાને-પૂજન, વરઘોડા, યાત્રા, ભોજન ઈત્યાદિ ધર્મનિમિત્તે થતી ક્રિયાને–વધુ અગત્ય આપે છે, જ્યારે અમૂર્તિપૂજક તારો તપ, વ્રત, નિયમાદિ સૂક્ષ્મક્રિયા તરફ વધુ ઝૂકે છે. સાહિત્યજ્ઞાનની બાબતમાં, છેલ્લે કહેલ વર્ગ છેલે નંબર ધરાવે છે, મૂર્તિપૂજક વેતામ્બરે વચલે નબર અને, દિગમ્બર જૈનો પહેલે નંબર ધરાવે છે. પણ સાહિત્યજ્ઞાન માત્ર Written word લખાયેલા શબ્દ પૂરતું જ, વિતંડાવાદ પૂરતુ જ નહિ કે વ્યાપક દષ્ટિ (Common sense) વાળુ માન્યતા ઓ નિમિત્તે. ઝગડા પ્રત્યેક પથમાં–પિતામાંજનિરંતર ચાલતા હોય છે તેમજ એક-બીજા પંથ વચ્ચે પણ અવારનવાર ચાલતા હોય છે, અને એ ઝગડાઓ મોટે ભાગે સાધુઓ અને “પતિએ કે હેમની છૂપી પ્રેરણાથી હેમના મુઠ્ઠીભર અંધ અનુયાયીઓએ જગાડેલા હોય છે. સામાન્ય વર્ગ તો એ ઝગડાએાનું કારણ પણ જાણતા નથી હોતા અને માત્ર ગનાનુગતિક પ્રકૃતિથી એક યા બીજા પક્ષમાં ભળી બરાડા પાડ હેય છે. - હું–વારુ, જેન ધર્મની રક્ષા અને પ્રચાર માટે હમે કરી ગયા કે, સાધુઓ અને પંડિતની મોટી સંખ્યા છે, મોટા
