________________
જૈન દીક્ષા
૧૩૪
સાયન્સે તૈયાર કરેલી ચીજ મૂર્ખા પાસે જઇ પડે ત્યારે તે ‘વહેમ’થી ‘પૂજાય’ ! ”
“ એમજ અમારા દેશમાં પહેલવહેલી રેલગાડી આવી ત્યારે લોકા એને કાઇ દેવી તરીકે ગણી હાર પહેરાવી પૂજા કરતા હતા ! સાયન્સની ખીજી ખાજીનું નામ જ વહેમ ( Superstition ) ! '
એમ જ હમારા દેશમાં આ લાકથી ભિન્ન ‘પલાક’ સંબધમા પણ ‘વહેમ' છે મનન ચિતવન આદિ આભ્યંતર ક્રિયા–અંત કરણના રાજ્યમાં થતી ક્રિયાઓ—થી જનતા (masses) અનુ હાય જઃ હેમને ભાન હાય બાહ્ય ક્રિયાનું -પાચ ઇન્દ્રિયાથી થતી ક્રિયાઓનું. તેથી તે ઈન્દ્રિયા અને ઇન્દ્રિયોના વિષય રૂપ બાહ્ય દુનિયાને ‘આ લોક' કહે છે અને એ સિવાય જે કાંઇ ‘ સૂક્ષ્મ ’ છે—ઇન્દ્રિયાથી ‘પર' છે—અંત.કરણનાં ચારે અંગાની ક્રિયારૂપ છે—હેના સંબંધમાં કાંઇ જ જાણુતા ન હાઇ અતઃકરણની સૃષ્ટિને પલાક ’માનવાને બદલે આકારામાં સ્વર્ગ-નરકાદિ લેાકા અથવા દુનિયાએ છે એમ માની હેમને જ પરલાક ’ કહે છે, અને જે’કાંઇ ધર્મ કરવા છે તે તેવી જાતના પરલેાકટ માટે કરવા છે, એવી શ્રદ્ધા ધરાવે છે એ શ્રદ્ધા જ એમને · આ લાક” તરફ ખેદરકાર ખનાવનાર થઇ પડે છે. ભવિષ્યનાં અચેાસ સુખ માટે વર્તમાનની ચાસ સગવડ પણ ગુમાવવી એમના ક્લિને ન જ પાલવે એ દેખીતી વાત છે,જો કે એમની બુદ્ધિ—પ્રેરિત બુદ્ધિ –એમને અચાસ ભવિષ્યના લાભ માટે ધકેલતી રહી હાય છે. તેથી, તેઓ ચેડાંક સુખ- જતાં પણ કરે છે અને એ રીતે સંચમ શક્તિ થાડે અંશે ખીલવે છે. પણ ત્યાં અટકી પડે છે અને એક વધુ ધકેલાતી વધુ પ્રેરણા કરનાર ‘ સાધુ ’ની—
C
ઃઃ
C
