Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 03
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
रसमकरणम् ]
तृतीयो भागः।
[२२७]
इसमेंसे ६ रत्ती दवा मिश्रीके साथ देनेसे नवरत्नराजमृगाङ्करसः नवीन ज्वर नष्ट होता है।
( यो. र.; र. रा. सु. । यक्ष्मा.) पथ्य-मूंगका यूष और भात ।
"राजमृगाङ्क” देखिये। नवज्वरारिरसः (पर्पटिकारसः) । (३६०८) नवायसचूर्णम् (१)
(र. र. स. । उ. अ. १२) (यो. चि. । अ. ३; च.सं. । चि. अ. २०; ग. "त्रैलोक्य सुन्दररस" (५) के समान ही है। नि. | चूर्णा.; यो. त. । त. २५; वृ. यो. त.। भारत भै. र. भाग २ पृष्ठ ५०४ पर प्रयोग सं. त. ७४; र. का. धे.। प्रमे.; भै. र.; रे. चं.; वं. २७७८ देखिये।
से.; भा. प्र.; वृ. न. र.; वै.र.; वृं. मा; च. द.; र. (३६०७) नवज्वरेमसिंहरसः
र.; र. रा. सु.; यो. र.; सु. सं.; । पाण्डुचिकि.)
| वृषणं त्रिफला मुस्तं विडङ्ग चित्रकं तथा। ( भै. र.; . नि. र.; वै. क. दु. र. चं.; र. सा.
| एतानि नव भागानि नवभाग हतायसम् ।। सं. र. रा. सु. र. का. धे. । ज्वर.; र. म.।।
। एतदेकीकृतं चूर्ण नरोऽष्टादशरक्तिकम् । ____ अ. ७; रसें. चिं. । अ. ९.)
पलिह्यान्मधुसर्पिभ्यां पिबेत्तक्रेण वा सह ॥ शुद्धसूतं तथा गन्ध लोह ताम्रश सीसकम् ।। गोमूत्रेण पिबेद्वापि पाण्डुरोगं स नाशयेत् । मरिच पिप्पली विश्वं समभागानि कारयेत् ॥ शो) हृद्रोगमुदरं कृमिकुष्ठं भगन्दरम् ॥ अर्द्धभार्ग विर्ष दत्वा मर्दयेद्वासरद्वयम् । नाशयेदग्निमाद्यं च दुर्नामकमरोचकम् ।
जवेरानुपानेन दद्याद्गुञ्जाइयं मिषक् ॥ आईफस्य रसेनापि लियात्कफसमृद्धिमान् ।। नवज्वरे महाघोरे धातुस्थे ग्रहणीगदे । | (अत्र नवायसं लोहं नवरक्तिकामितं भक्षणीयम्) नवज्वरेमसिंहोऽयं सर्वज्वरकुलान्तकृत् ॥ सांठ, मिर्च, पीपल, हर्र, बहेड़ा, आमला, __शुद्ध पारा, शुद्ध गन्धक, लोहभस्म, ताम्र नागरमोथा, बायबिडंग और चीता । इनका चूर्ण भस्म, सौसाभस्म, कालीमिरच, सोंठ और पीपल १-१ भाग तथा लोहभस्म ९ भाग लेकर सबको १-१ भाग तथा शुद्ध बछनाग, (मीठा तेलिया) | एकत्र खरल करके रक्खें । आधा भाग लेकर प्रथम पारे गन्धककी कज्जली इसे शहद और घी के साथ चाटने या छाछ बनावें, तत्पश्चात् उसमें अन्य ओषधियांका महीन | अथवा गोमूत्रके साथ सेवन करने से पाण्डु, शोथ, चूर्ण मिलाकर २ दिन तक खरल करें। हृद्रोग, भगन्दर, उदर रोग, कृमि, कुष्ठ, अग्निमांद्य,
इसमें से २ रत्ती औषध अद्रकके रसके साथ | अर्श और अरुचि आदि रोग नष्ट होते हैं। देनेसे घोर नवीन ज्वर तथा धातुगत ज्वर और यदि कफका प्रकोप हो तो अद्रकके रसके ग्रहणी विकार नष्ट होते हैं।
| साथ सेवन करना चाहिए ।
For Private And Personal Use Only