Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 03
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कपायप्रकरणम्
तृतीयो भागः ।
{५५७]
चिकाको नष्ट करता है । तथा बेलागर्ग, सांट (४५८५) बिल्वादिकाथ: (१४) और कायफलका काथ छर्दि और विसूचिकामें |
( यो. र.) इससे भी अधिक गुणकारी है।
विल्वानिमन्यपकं वा पाटल्या नागरेण वा। (४५८२) पिल्वादिकाय: (११) सिद्धमम्बु पिबेच्छीत गर्भिणी वातरोगनुत् ।। (५. २.; यो. २.; ३. न. र.; व. से. । आत
बार बलछाल और अरणीका अथवा पाढल और सार.; वृ. यो. त. । त. ६५) सेठिका काथ ठण्डा करके पिलानेसे गर्भिणीके
। वातजरोग नष्ट होते हैं। विल्वयालकभूनिम्बगुडचीधान्यनागरैः। । कुटजाब्दयुतः काथो ज्वरातीसारशूलनुत् ॥
। (४५८६) विल्वादिक्षीरम ___बेलगिरी, सुगन्धबाला, चिरायता, गिलोय,
(व. से. । ज्वरा.) धनिया, सोंठ, कुड़ेकी छाल और नागरमोथेका साधितं बिल्व पेशीभिर्मलेनाऽमण्डकस्य च । काथ ज्वरातिसार तथा शूलको नष्ट करता है। सधो हन्ति पयः पीतं ज्वरं सम्परिवर्तिकम् ॥ (४५८३) दिल्यादिकायः (१२)
बेलगिरी और अरण्डकी जड़से सिद्ध दूध
पिलानेसे जीर्णज्वर शीघ्र ही नष्ट हो जाता है। (ग. नि. । ज्वरा.; भै. र. । ज्वरा.)। विल्वादिपश्चमूली च गुडूच्यामलकं तया।
( दोनों ओषधियां १।-१। तोला, गोदुग्ध
। ४० तोले, पानी २ सेर । सबको एकत्र मिलाकर कुस्तुम्मरुयुतो थेप कपायो वातिके ज्वरे ॥
पानी जलने तक पकाकर छान लें।) बेल, अग्लु, खम्भारी. पाढल और अरनीकी
(४५८७) यिल्वादियोगः छाल तथा गिलोय, आमला और कुस्तुम्बरु । ( नैपाली धनिये ) का काथ दातज्वरको नष्ट
| ( वृ. नि. र.; व. से.; यो. र. । अतिसारा.) करता है।
बिल्वं छागपयः सिद्धं सितामोचरसान्वितम् ।
| कलिङ्गचूर्णसंयुक्तं रक्तातीसारनाशनम् ॥ (४५८४) विल्वादिकायः (१३) ।
बेलगिरीसे बकरीका दूध पकाकर उसमें ( यो. र. । योनिरो.; व. से. : स्त्री. )
मिश्री और मोचरस तथा इन्द्रजौका चूर्ण मिलाकर बिल्वमार्कवज बीजकल्कं मद्येन पाययेत् । । पीनेसे रक्तातिसार नष्ट होता है। तेन योनिगतं शूलमाशु शाम्यति योषिताम् ॥
(बेलगिरी २॥ तोले । दूध ४० तोले । वेल और भंगरके बीजांको पीसकर मद्यके पानी २ सेर । सबको एकत्र मिलाकर पानी जलने साथ पीनेसे स्त्रियोंका योनिशूल तुरन्त नष्ट हो तक पकाकर छान लें । गोचरस और इन्द्रजौका जाता है।
चूर्ण १-१ माशा ।)
For Private And Personal Use Only