Book Title: Bharat Bhaishajya Ratnakar Part 03
Author(s): Nagindas Chaganlal Shah, Gopinath Gupt, Nivaranchandra Bhattacharya
Publisher: Unza Aayurvedik Pharmacy
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
घृतपकरणम् ]
तृतीयो भागः।
[३५३]
(४०८३) पिप्पलीघृतम् (१) । (४०८५) पिप्पलीचित्रककृतम् (वृ. मा.। उदरा.)
(च. द.; वं. से.; भै. र. । प्लीहा.) पिप्पलीकल्कसंयुक्त घृतं क्षीरचतुर्गुणम् । पिप्पलीचित्रकान्मूलं पिष्ट्वा सम्यग्विपाधयेत् । पचेत्प्लीहामिसादादियकृद्रोगहरं परम् ॥ घृतं चतुर्गुणक्षीरं यकृत्प्लीहोदरापहम् ॥
पानीके साथ पिसी हुई पीपल २० तोले, पीपल १० तोले तथा चीतेकी जड़ १० घी २ सेर और दूध ८ सेर लेकर सबको एकत्र
| तोले लेकर दोनों को पानी के साथ पीस लें।
तदनन्तर यह कल्क, २ सेर घी और आठ सेर मिलाकर दूध जलने तक पकावें । तदनन्तर छान लें।
दूध एकत्र मिलाकर पकावें । जब दूध जल जाय यह घृत तिल्ली, अग्निमांद्य, और यकृद्रोगोंको
तो घीको छान लें। नष्ट करता है।
इसके सेवनसे यकृत् , प्लीहा और उदररोग ( मात्रा-१ तोला।)
नष्ट होते हैं। (१०८४) पिप्पलीघृतम् (२)
(मात्रा-१ तोला) (र. र.; च. द. । शूला.; यो. र.; वं. से.; | (४०८६) पिप्पल्यादिघृतम् वृ. मा.; वृ. यो. त. । अम्लपि.)
(च. सं. । चि. अ. १८ कास.) कापेन कल्केन च पिप्पलीनां
पिप्पलीपिप्पलीमूलचव्यचित्रकनागरैः। सिद्धं घृतं माक्षिकसंप्रयुक्तम् ।।
धान्यपागवचारास्नायष्टयाहक्षारहिङ्गुभिः॥ क्षीरानपस्यैव निहन्त्यवश्य
कोलमात्रैघृतपस्थादशमूलीरसाढके। शूलं प्रदं परिणामसंझम् ॥
सिदाचतुर्थिकां पीत्वा पेयामण्डं पिबेदनु ।
तच्यासकासहत्पार्श्वग्रहणीदोषगुल्मनु । पीपलका काथ ८ सेर, पीपलका कल्क १३
पिप्पल्याधं घृतं चैतदात्रेयेण प्रकीर्तितम् ॥ तोले ४ मारो और धी २ सेर । सबको एकत्र मिलाकर पकावें । जब काथ जल जाय तो घीको
कल्क-पीपल, पीपलामूल, चव, चीता,
सेठ, धनिया, पाठा, बच, रास्ना, मुलैठी, जवाछान लें।
खार और हींग । प्रत्येक ७॥ माशे लेकर सबको इसे शहद में मिलाकर सेवन करने से प्रवृद्ध | पानीके साथ पीस लें। परिणाम शूल अवश्य नष्ट हो जाता है।
काथ--दशमूल ४ सेर । पाकार्थ जल ३२ पथ्य-दूधभात।
सेर । शेष काथ ८ सेर । (मात्रा-घी १ तोला । शहद २ तोले । ) विधि-२ सेर घी, कल्क और काथ एकत्र
For Private And Personal Use Only