Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.२सू.१९ नारकाणामुच्छ्वासादिनिरूपणम्
_____२६५ णाणी वि अन्नाणी वि तिनि जाव अहे सत्तमाए' शेषः खलु ज्ञानिनोऽपि अज्ञा. निनोऽपि त्रीणि यावदधः सप्तम्याम् इति, शेषाः शर्कराप्रभात आरभ्य अधःसप्तमी पर्यन्त षट् पृथिवीस्थितनारका ज्ञानिनोऽपि सन्ति अज्ञानिनोऽपि सन्ति, तत्र 'तिन्नि' इति तेषां ज्ञानानि नियमात त्रीणि भवन्ति तथैव अज्ञानान्यपि च तेषां नियमात् त्रीण्येव 'अत्थेगइया दुअन्नाणी' इति प्रक्तव्यम् इति विशेषः । तथाहिशर्करापृथिवी बालुकाप्रभा पङ्कप्रभा धूमप्रभा तमःप्रभा तमस्तमःप्रभा नारकाः नियमात् त्रिज्ञानिनोऽपि व्यज्ञानिनोऽपि भवन्ति आलापप्रकारश्चेत्थम् । तथाहिशर्कराप्रभा पृथिवी नारका खलु भदन्त ! किं ज्ञानिनोऽज्ञानिनः, भगवानाह गौतम ! ज्ञानिनोऽपि अज्ञानिनोऽपि शर्कराप्रभायामपि सम्यग्दृशां मिथ्याशां च भावात् तत्र ये ज्ञानिनस्ते नियमात् त्रिज्ञानिनः तद्यथा-आभिनिबोधिकज्ञानिन : श्रुतज्ञानिनोऽवधिज्ञानिनश्च, ये अज्ञानिनस्ते नियमात् व्यज्ञानिनो मत्यज्ञानिनः श्रुताज्ञानिनो णाणी वि, अन्नाणी वितिनि जाव अहे सत्तमाए' इसी प्रकार से शर्करा प्रभा के, बालुकाप्रभा के पंकप्रभा के, धूमप्रभा के तमःप्रभा के और तमस्तमःप्रभा पृथिवी के नारक जीव भी ज्ञानी और अज्ञानी दोनों होते हैं यदि वे ज्ञानी होते हैं तो नियम से तीन ज्ञान वाले होते हैं
और यदि अज्ञानी होते हैं तो तीन अज्ञान वाले होते। इस सम्बन्ध में आलाप प्रकार प्रथम पृथिवी में जैसा आलाप प्रकार कहा गया है वैसा द्वितीय पृथिवी आदि शब्द लगाकर स्वयं उद्भावित कर लेना चाहिये परन्तु द्वितीय शर्कराप्रभा पृथिवी से लगाकर सप्तमी पृथिवी तक के नारकों में ‘इनमें कितनेक दो अज्ञान वाले होते हैं 'ऐसा कथन नहीं करना चाहिये क्योंकि यह कथन असंज्ञी जीवों से आकर जो जीव नारक पर्याय से उत्पन्न होता है उसकी अपेक्षा से किया गया
'सेसाणं नाणी वि अण्णाणि वि तिन्नि जाव अहे सत्तमाए' मा प्रमाणे શર્કરામભાના, વાલુકાપ્રભાના, પંકપ્રભાના, ધૂમપ્રભાના, તમ:પ્રભાના અને તમ તમપ્રભા પૃથ્વીના નારક છે પણ જ્ઞાની અને અજ્ઞાની હોય છે. જે તેઓ જ્ઞાની હોય છે, તે તેઓ નિયમથી ત્રણ જ્ઞાનવાળા હોય છે. અને જે અજ્ઞાની હોય છે, તે ત્રણ અજ્ઞાનવાળા હોય છે. આ સંબંધમાં આલાપકને પ્રકાર પહેલી પૃથ્વીમાં જે પ્રમાણે કહેવામાં આવેલ છે, તે જ પ્રમાણે બીજી પૃથ્વી, અને ત્રીજી પૃથ્વી વિગેરે શબ્દ લગાવીને સ્વયં સમજી લેવા જોઈએ પરંતુ બીજી શર્કરા પ્રભા પૃથ્વીથી લઈને સાતમી પૃથ્વી સુધીના નારકમાં “તેએામાં કેટલાક બે અજ્ઞાન વાળા હોય છે. આ પ્રમાણેનું કથન કરવું ન જોઈએ. કેમકે આ કથન અસંજ્ઞી જમાંથી આવીને જે છ નારકપર્યાયથી ઉત્પન્ન થાય છે, તેની અપેક્ષાથી
जी० ३४
જીવાભિગમસૂત્ર
