Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र. ३ उ. २ सू. २२ नारक स्थिति निरूपणम्
३४१
घृणा' इत्यादि, 'उववट्टणा भाणियव्वा जहा वक्कंतीए तहा इह वि जाव अहे सत्तमाए' एवमुद्वर्तना, नारकजीवानां नरकादुवृत्तानां भणितव्या । यथा व्युक्रान्तिपदे तथेहापि यावदधः सप्तम्याम् प्रज्ञापनाया व्युत्क्रान्तिपदे येन प्रका रेणोद्वर्तना कथिता तथैवात्रापि ज्ञातव्या, प्रज्ञापनाया द्वितीय व्युत्क्रान्ति पदमति विस्तृतं विद्यते अतः पाठकैः स्वयमेव तत्प्रकरणं द्रष्टव्यम् संक्षेपतस्तु इत्थम् - रत्नप्रभात आरभ्य यावत् तमःप्रभा पृथिवी नैरयिकाः आभ्यः पृथिवीभ्य उद्धृत्य नैरयिक देवै केन्द्रिय विकलेन्द्रिय संमूच्छिम पञ्चेन्द्रिया संख्ये यवर्षायुष्कवर्जेषु शेषेषु उत्पद्यन्ते, तमस्तमा पृथिवीनारकास्तु अनन्तरमुवृत्ताः सन्तो गर्भजतिर्यक पञ्चेन्द्रियेष्वेव उत्पद्यन्ते न शेषतिर्यक्षु न वा देवेषु न वा मनुष्येषु इति । सू० २२ ॥ देश द्वारा इस प्रश्न का उत्तर देते हुए प्रभु गौतमस्वामी से कहते हैं'एवं उववट्टणाभाणियव्वा जहा वक्कंतीए तह इह वि जाव अहे सत्तमाए' हे गौतम ! जैसा नारकों की उद्वर्त्तना के सम्बन्ध में प्रज्ञापना के छठे व्युत्क्रान्ति पद में कथन किया गया है वैसा ही कथन यहां पर भी कर लेना चाहिये प्रज्ञापना का वह व्युत्कान्ति नाम का छठा पद् बहुत विस्तृत है अतः जिज्ञासुओं को वह प्रज्ञापना में देखना चाहिये संक्षेपतः उसका कथन इस प्रकार से है - रत्नप्रभा से लेकर तमःप्रभा तक से निकला हुआ नैरयिक देव एकेन्द्रिय, विकलेन्द्रि, संमूच्छिम पञ्चेन्द्रिय, और असंख्यात वर्ष की आयुवाले जीवों में उत्पन्न नहीं होते हैं। बाकी के तिर्थ मनुष्यों में उत्पन्न होते हैं तथा अधः सप्तमी पृथिवी से निकला हुआ नैरयिक जीव सीधा गर्भज तिर्यक् पञ्चेन्द्रियों में हो उत्पन्न होता है शेष तिर्यञ्चों में, देवों में और मनुष्यों में उत्पन्न नहीं होता है | सूत्र ॥ २२ ॥
तमाए' हे गौतम! नारनी उद्वर्तनाना संबंधां ने प्रमाणे अज्ञापना સૂત્રના છઠ્ઠા વ્યુત્ક્રાંતિ પદમાં જે પ્રમાણે કથન કરવામાં આવેલ છે. એજ પ્રમાણેનુ કથન અહિયાં પણ કહેવું જોઇએ. પ્રજ્ઞાપના સૂત્રનુ' તે વ્યુત્ક્રાન્તિ નામનુ છુ પદ્મ ઘણું માટું છે. તેથી જીજ્ઞાસુઓએ તે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રમાં જોઇ લેવું.
સંક્ષેપથી તેનું કથન આ પ્રમાણે છે. રત્નપ્રભા પૃથ્વીથી લઇને તમઃપ્રભા પૃથ્વીમાંથી નીકળેલા નૈયિક જીવા સીધા નૈયિક, દેવ, એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય, સ’મૂ`િમ પાંચેન્દ્રિય અને અસખ્યાત વષઁની આયુષ્યવાળા જીવે માં ઉત્પન્ન થતા નથી. તે શિવાયના તિયંગ્, મનુષ્ચામાં ઉત્પન્ન થાય છે. તથા અધઃસપ્તમી પૃથ્વીમાંથી નીકળેલા નૈયિક જીવા સીધા ગજ તિયક્ પંચેન્દ્રિયામાં જ ઉત્પન્ન થાય છે. બાકીના તિય ચામાં, દેવામાં અને મનુષ્યામાં ઉત્પન્ન થતા નથી. ાસૂ. ૨૨ા
જીવાભિગમસૂત્ર
