________________
૪૬૪ ]
[स्वोपज्ञवृत्ति-गुर्जरभाषाभावानुवादयुते
થાય છે. તે કર્મ પણ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિથી આરંભી કર્મગ્રંથિ સુધીમાં અનંતવાર પ્રાપ્ત થયું છે, એમ આગમમાં કહ્યું છે. [૧૦૩૫] ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિથી આરંભી કર્મગ્રંથિ સુધીમાં રહેલ કર્મ સિવાય બીજું કોઈ કર્મ નથી. તેથી (જેનાથી સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ થાય) એ કર્મ આની (ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિથી કર્મગ્રંથિ સુધીની સ્થિતિની) અંતર્ગત જ હોવું જોઈએ. (પતન્દ્ર મત્ર વ્યતિરે વરિતાર્થ-નિષિતોનનમ્ =) એ કર્મ પ્રસ્તુત પ્રસંગમાં (જીવને ગ્રંથિદેશે લાવીને) કૃતકૃત્ય થઈ ગયું છે.
ભાવાર્થ- જો કર્મ સમ્યક્ત્વનું કારણ હોત તો આજ સુધીમાં અનંતવાર પ્રાપ્ત થયેલી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિથી આરંભીને કર્મગ્રંથિ સુધીની સ્થિતિમાંથી કોઈક સ્થિતિથી ક્યારેક તો સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત થયું હોત. પણ ક્યારેય સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત થયું નથી. એટલે માનવું પડે કે કર્મ જીવને પ્રાથદેશ સુધી લાવે છે, પણ સમ્યકત્વ પમાડતું નથી. આથી કર્મ પણ સમ્યક્ત્વનું કારણ નથી. [૧૦૩૬] अत्रोत्तरमाह
किं अन्नेण तओ च्चिअ, पायमिअंजं च कालभेएणं ।
एत्थवि तओऽवि हेऊ, नणु सो पत्तो पुरा बहुहा ॥१०३७॥ વૃત્તિ - મિચેન' હેતુનાગz ?, “તત અવ'-કૃતધર્માત્ “પ્રાય “રૂ’ સ ર્વે મતિ, औपशमिकव्यवच्छेदार्थं प्रायोग्रहणं, 'यच्च कालभेदेनै 'तदतीतादिना भवति 'अत्रापि' कालभेदेन भवने 'तक एव' श्रुतधर्म एव हेतुः', अत्राह-'नन्वसौ'-श्रुतधर्म: ‘प्राप्त: पुरा ‘बहुधा' अनेकश ડૂત નથાર્થ | ૨૦ રૂ૭ ||
અહીં પ્રતિવાદી ઉત્તર આપે છે–
ઉત્તર-સમ્યક્ત્વનો શ્રતધર્મ સિવાય બીજો કોઈ હેતુ નથી, પ્રાયઃ શ્રુતધર્મથી જ સમ્યક્ત્વ પ્રગટે છે. અહીં પથમિક સભ્યત્વ સિવાય અન્ય સમ્યક્ત્વશ્રુતધર્મથી પ્રગટે છે એ જણાવવા પ્રાયઃ શબ્દનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. અતીત આદિ કાળના ભેદથી સમ્યકત્વ પ્રગટે છે તેમાં પણ મૃતધર્મ જ હેતુ છે.
અહીં વાદી પૂર્વપક્ષ કહે છે– પ્રશ્ન- પૂર્વે અનેકવાર શ્રતધર્મ પ્રાપ્ત થયો છે. છતાં સમ્યત્વની પ્રાપ્તિ ન થઈ.) [૧૦૩૭] एतदेव स्पष्टयन्नाह
सव्वजिआणं चिअ जं, सुत्ते गेविज्जगेसु उववाओ । __ भणिओ ण य सो एअं, लिंगं मोत्तुं जओ भणियं ॥ १०३८ ॥ वृत्तिः- 'सर्वजीवानामेव' सांव्यवहारिकराश्यन्तर्गतानां 'यद्' यस्मात् 'सूत्रे' प्रज्ञापनादौ 'ग्रैवेयकेषु' नवस्व' प्युपपातो भणित:' तन्मुक्तशरीराणामानन्त्याभिधानात्, 'न चासौ'-उपपात:
પતર્ક નિનપ્રણીત “પુત્વા, યતો મળત'THસૈઃ પૂર્વસૂરિતિ થાર્થ: I ૨૦૩૮ | ૧. અહીંથી આરંભી ૧૦૪૧મી ગાથા સુધી પૂર્વપક્ષ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
