________________
: ૧૭૮ :
તા
વૃત્તાંત અને ખાલી કુંભના સ્વપ્ન દશનનેા સ્પષ્ટ ભાવ જણાવ્યો. ત્યારે તેણે કહ્યુ', જો એમ જ હતું, તા પુત્રથી સર્યું”. ! શા માટે એવા પુત્રરત્નની પ્રાપ્તિ સબંધી વરદાન માગ્યુ'! અત્યાર સુધી રહસ્ય શા માટે છુપાળ્યું! ત્યારે અમાત્યે કહ્યુ': અરે વહાલી! એ નિમિત્તમાત્ર છે. પરમાથ થી તા કાઈ કાઇને દુઃખ કે સુખ આપવા સમર્થ નથી. જેના વધુ સુખ-દુઃખ ઇષ્ટ,-અનિષ્ટ અને લક્ષ્મીના નાશની પ્રાપ્તિ થવાની હાય તા તે નિયમા અવશ્ય ભાવી છે. તેમાં પરને દોષ દેવાથી શુ' ? પૂર્ણાંકૃત કર્મોનુસાર જીવા શુભાશુભપણાને પ્રાપ્ત કરે છે. તેમાં મીજા તા નિમિત્તમાત્ર બને છે.
સાંભળ ! દશરથ–પુત્ર રામના હાથે રાવણનુ' મૃત્યુ' નિશ્ચિત હતુ, પણ તેમાં જનકપુત્રી-સીતાજી તેા નિમિત્ત માત્ર હતા. તેમ પુત્ર વિના પણ દુશાની પ્રાપ્તિ અવશ્ય હતી, તે પછી અત્યારે પુત્રને શા માટે ઢાષ દેવા જોઈએ! જે થવાનુ છે તે કયારેય મિથ્યા થનાર નથી. માટે હવે સ'તાપ, કરવાની કૈાઈ જરૂર નથી. વસ'તસેનાએ પણ તે વાત સ્વીકારી લીધી. પછી પરિવાર સહિત આંસુભીના નયને નગરને છેાડી ખાલી હાથે, કર્મના ભરેાસે જીવનને સેાંપી ચાલતા-ચાલતા કાઈ એક સીમાંત ગામે આવી પહેચ્યા. રાત દિવસ મહેનતમજૂરી કરી માંડ માંડ પેટના ખાડા પૂરવા લાગ્યા. પ્રતિનિ કષ્ટપૂર્વક દરેક કામ કરવાથી અમાત્યનું શરીર ક્ષીણ થઇ ગયુ. તેમની ઉઠવા ચાલવાની શક્તિ પણ ન રહી. દિવસ મહેનત મજૂરીથી પસાર થતી હતી. જ્યારે રાત્રિ દુખદ
