________________
- ૨૨૦ કે
અત્યારના રાજય-સિંહાસને બેઠેલા સત્તાધારીઓ કેવલ પિતાના સુખ ખાતર, રૈયતને દુઃખી કરવામાં પણ આનંદ પામે છે. અત્યારે ન્યાય-નીતિએ તે દેશવટે લીધે. ભેગલિપ્સ બનેલા રાજવીઓ જોગ સંતોષવાના જ પ્રયત્ન આદરતાં. તેમાં જ પિતાની સફળતા માનતા. અંધાધુંધીમાં મસ્ત રાજવીઓને પાપને તે ભય જ નથી રહ્યો, હિચકારાં કાર્યો કરતાં કમકમાટી થતી નથી. આ છે ભૂતકાલીન રાજવીએ અને આજના સત્તાધારીઓની દશામાં આભ-ગાભ જેટલું અંતર!
હવે બંધુમતીને લઈને હેમદત્ત પિતાના ઘરે ગયે. સમગ્ર જનતા મોકળે મેં એ રાજાના વખાણ કરવા લાગી. ૨ાજાને યશ સર્વત્ર પ્રસર્યો. પરંતુ અમાત્ય પુત્રી રાજવીની રાણી, કેવી રીતે સેવકની પત્ની તરીકે રહેશે! એમ પદ-પદે ગહગર્ભિત વચને સાંભળી, બંધુમતી ખેદ પામી પછી તે તેણે ભોજન-પાન, સુંદર વસ્ત્રાલંકારને પણ ત્યાગ કર્યો. શૂન્યચિત્તે નીચું મુખ ઢાળી, મોનપણે હેમદત્તના ઘરે રહી. તેની આ ચેષ્ટાની કેઈને ખબર પડી નહીં તેનું હૃદય તે ચિંતાતુર હતું.
જ્યારે આ બાજુ સેનાપતિ વગેરે પુત્રવધુના આગમનથી હર્ષિત થયા. અને ખુશાલીને મહોત્સવ માંડશે. પ્રજાજનેને ભજન-પાનથી સત્કાય. ચારણ-દીન–અનાથાને દાન આપ્યું. સર્વત્ર આનંદની છોળો ઉછળી રહી હતી. પણ બધુમતીનું હદય રડી રહ્યું હતું. એના જીવન પર તેને ધિક્કાર વછૂટ્યો હતે. આનંદવિભોર બનેલા બધા ખાન-પાન-ગાનતાનમાં
