________________
૩૫૪ :
પત્રદેવની સમીપે ગઈ. ત્યાં તેણે ફક્ત શ્વાસે શ્વાસ માત્રથી જીવિત કુમારને છે. તે એકદમ પૃથ્વી ઉપર ઢગલે થઈ ગઈ. તે હા હા રવ કરવા લાગી અને રૂદન કરતી બોલી વત્સ ! આ શું થયું? મંદભાગી મને પ્રત્યુત્તર કેમ આપતે નથી? કેઈને પણ નયન-પ્રક્ષેપપૂર્વકકેમ આનંદ પમાડતા નથી?
ત્યાં તે વિજયબલ રાજાનું આગમન થયું. રાજપુત્રની અવસ્થાને નિહાળી તે મહા-શોકાતુર થયા અને કહેવા લાગ્યા. દેવી ! મંદભાગીઓમાં શિરોમણી હું છું. કેમકે એકપુત્ર તે પરદેશનો અતિથિ થયા. અને બીજાની આવી વ્યાધિગ્રસ્ત દશા થઈ. પુત્રવિનાના જીવન કરતાં પણ મારી પરિસ્થિતિ તે વધુ દુઃખદાયી છે. એક બાજુ તિલકસુંદરી ગઈ વળી વિજયચંદ્ર ગયે. હતે એક પદ્યદેવ તે પણ અંતિમ પળો વીતાવી રહ્યો છે. દેવી ! હું શું કરું?
એમ કરૂણ સ્વરે વિલાપ કરતો હતો. ત્યાં તે પવનથી હણાયેલ દીપકની જેમ અતિદુસહ વ્યાધિવાળા પદ્ધદેવને જીવનદીપ બુઝાઈ ગયો. તેના આત્માને પરલોકમાં પ્રયાણ કર્યું. “હંસલે ગ–દેવળ જુનું તે થયું” આ દશ્ય જોતા અંતઃપુર સાથે મહા દુઃખને વહન કરતે રાજા, ધીરતાને ત્યજી સામાન્ય માનવીની જેમ મુક્તકંઠે રડવા લાગ્યો.
પછી સ્વજનેએ અશુપૂર્ણ નયનથી રાજપુત્રનું મૃત્યુ સંબંધી કાર્ય પતાવ્યું. રાજા પણ અતિશોકથી વ્યાકુળ, કષ્ટથી દિવસો પસાર કરતા આ રાયકાને છોડીને જાણે સમગ્ર કાયાના વ્યાપારને રોધ કરનાર યેગી જ ન હોય, તેમ રહેવા લાગ્યો. આવી અવસ્થામાં રાજવીને જોઈ મંત્રી આશ્વાસન આપવા
