Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 47

ઇક્ષરસનું પાન કરો. વનમાં અનેક પ્રકારનાં કંદ-મૂળ, ફળ-ફૂલ અને પત્ર વગેરે છે, જેમનું સેવન કરી ક્ષુધા (ભૂખ) શાંત કરી શકાય છે.” એમણે વનમાં ખાવાયોગ્ય ફળ-ફૂલો અને વનસ્પતિઓથી એમને પરિચિત કરાવ્યાં. હવે લોકો ભ. ઋષભદેવના બતાવેલા રસ્તાથી પોતાનું જીવનયાપન કરવા લાગ્યા અને એમને જ બધી કામનાઓને પૂર્ણ કરવાવાળું કલ્પવૃક્ષ સમજવા લાગ્યા.
આ પ્રમાણે કંદ-મૂળ અને ફળ-ફૂલની સાથે-સાથે તેઓ કાચા અનાજનો પણ ઉપયોગ કરવા લાગ્યા, જેનાથી કેટલાક લોકોને અપચા અને ઉદરવિકાર- (પેટસંબંધી સમસ્યા)ની ફરિયાદ થવા લાગી. જ્યારે લોકોએ પોતાની આ સમસ્યા ઋષભકુમારની સન્મુખ જણાવી તો એમણે કહ્યું કે - “શાલી આદિ ધાન્યોનાં છોતરાં કાઢી હથેળીમાં સારી રીતે મસળીને ખાઓ તથા ઓછી માત્રામાં સેવન કરો તો સારું રહેશે.” એવું કરવાથી જ્યાં સુધી અનાજ કાચું હતું ત્યાં સુધી તો કોઈ સમસ્યા ન રહી, પણ પાકેલા અનાજને ખાવાથી જૂની સમસ્યા ફરી ઉપસ્થિત થઈહવે કુમારે એમને કહ્યું કે - “પાકેલા અનાજને પહેલાં પાણીમાં પલાળો, પછી મુઠ્ઠી અથવા બગલમાં થોડીવાર રાખી ગરમ કર્યા પછી ખાઓ, તો કોઈ બાધા ઉત્પન્ન થશે નહિ.” એવું કરવાથી થોડાક સમય સુધી તો કોઈ કષ્ટ ન થયું, પણ આગળ જતા ઓછું ગરમ અનાજ ખાવાને લીધે ફરી અપચા અને પીડા આદિની સમસ્યા ઉત્પન્ન થઈ, તો સમયાનુસાર એમણે લાકડીઓને ઘસીને અગ્નિ ઉત્પન્ન કરવાની અને અગ્નિનો પ્રયોગ કરી ભોજન પકવવાની કળા શીખવાડી.
ચૂર્ણિકારે લખ્યું છે કે – “એક દિવસ વનમાં વાંસ વૃક્ષમાં વાયુવેગથી ઘર્ષણના કારણે અનાયાસે જ આગ ઉત્પન્ન થઈ ગઈ. આગ ભૂમિ ઉપર પડી અને ઘાસ અને સૂકાં પાંદડાંઓને સળગાવવા લાગી. યૌગલિકોએ ચમકના કારણે અંગારાને રત્ન સમજીને પકડવાનો પ્રયાસ કર્યો, પણ સ્પર્શતા જ જ્યારે હાથ દાઝયા તો આગના અંગારાને ફેંકીને તેઓ ઋષભકુમારની પાસે પહોંચ્યા અને આખી વાર્તા કહી સંભળાવી. ઋષભે કહ્યું: “આ આગ છે, આ આગમાં કાચા ધાનને પકવીને ખાવામાં આવે તો ઉદરવિકારની કોઈ ફરિયાદ નહિ રહે.” ત્યાર પછી એમણે માટીને ભીની કરી અને એ માટીના પાત્રને બનાવવાનું શીખવ્યું, એમાં ભોજન પકવવાની કળા શીખવી. ઋષભકુમારે એમની સમસ્યાનું સમાધાન કર્યું. અતઃ યૌગલિક એમને વિધાતા અને પ્રજાપતિ કહેવા લાગ્યા અને એમની ૪૨ |696969696969696969696969696969ી જૈન ધર્મનો મૌલિક ઈતિહાસ |