Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 278

(પાર્શ્વનાથનો વ્યાપક પ્રભાવ ભગવાન પાર્શ્વનાથની વાણીમાં અસીમ કરુણા, ગાઢ મધુરતા અને અપાર શાંતિની ત્રિવેણી વહેતી હતી. એમના કાળમાં તાપસ પરંપરાનું ચલણ પૂરજોશમાં હતું, પરંતુ લોકો તપના નામે માત્ર શરીરને જ કષ્ટ આપી રહ્યા હતા. પ્રભુએ એમનાં જ્ઞાન અને વૈરાગાયપૂર્ણ ઉપદેશોથી તપનું સાચું સ્વરૂપ લોકોની સામે મૂક્યું. એ વખતના પ્રખ્યાત વૈદિક ઋષિ જેમકે - પિપ્પલાદ, ભારદ્વાજ, નચિકેતા અને અજિત કેશકમ્બલ આદિના વિચારો ઉપર પાર્શ્વનાથના ઉપદેશોની પ્રતિછાયા સ્પષ્ટપણે ઝળકે છે. પાર્શ્વના ઉપદેશોનો પ્રભાવ બહારના દેશો ઉપર પણ પડેલો દેખાય છે. એમાં યૂનાની દાર્શનિક પાઈયોગોરસનું નામ લઈ શકાય છે, જે જીવાત્માના પુનર્જન્મ અને કર્મસિદ્ધાંતમાં વિશ્વાસ રાખતા હતા. લોકોને માંસાહારની વિરુદ્ધ ઉપદેશો આપતા હતા અને કેટલીયે વનસ્પતિઓને અભક્ષ્ય માનતા હતા. - - બુદ્ધના જીવન - પરિચયથી એ વાત સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે એમની ઉપર પાર્થના આચાર-વિચારનો ઊંડો પ્રભાવ પડ્યો હતો. બુદ્ધે જે અષ્ટાંગિક - માર્ગનો આવિષ્કાર કર્યો, એમાં એમણે ચાતુર્માસનો સમાવેશ કર્યો. કહેવામાં આવે છે કે - બુદ્ધના ન માત્ર વિચારો ઉપર જ જૈન ધર્મની છાપ પડી હતી, પરંતુ સંન્યાસ ધારણ કર્યા પછી છ વર્ષ સુધી જૈન શ્રમણના રૂપમાં એમણે જીવન ગાળ્યું હતું. પાર્શ્વનાથના અસરકારક ઉપદેશોનો પ્રભાવ એ સમયના કેટલાયે રાજા-મહારાજા અને રાજકુટુંબો ઉપર પણ પડ્યો હતો. પાર્શ્વનાથના સમયમાં કેટલાંયે એવાં રાજ્યો હતાં, જ્યાં પાર્શ્વનાથને જ ઈષ્ટદેવ માનવામાં આવતા હતા. મધ્ય તેમજ પૂર્વીય દેશોના મોટા ભાગના વાત્ય ક્ષત્રિય પણ જૈન ધર્મના જ ઉપાસક હતા. એ વખતે દેશના જુદા-જુદા ભાગોમાં ખાસ કરીને દક્ષિણ ભારતમાં બળવાન નાગવંશ ઉદય પામ્યા હતા, જેમના ઈષ્ટદેવ પાર્શ્વનાથ જ હતા. વિદેહ અને વૈશાલીના બળવાન વજી-ગણમાં પણ પાર્શ્વનાથનો ધર્મ જ લોકપ્રિય હતો. કલિંગપતિ અને પાંચાલનરેશ પણ પાર્શ્વનાથના ઉપદેશોથી પ્રભાવિત બતાવવામાં આવે છે.
(જ્યોતિમંડળમાં પાર્શ્વનાથના શિષ્ય ) નિરયાવલિકાસૂત્ર'ના પુષ્મિતા નામના ત્રીજા વર્ગના પ્રથમ તેમજ દ્વિતીય અધ્યયનોમાં જ્યોતિષીઓના ઇન્દ્ર, ચંદ્ર અને સૂર્ય તેમજ તૃતીય અધ્યયનમાં શુક્રાદિ ગ્રહોનું વર્ણન મળે છે. આ સૂત્ર પ્રમાણે એક વાર જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 9696969696969696969696969696969694 ર૦૩]