Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
જોઈએ. રજોહરણ ને મુખવસ્ત્રિકા તો બધાં જ શ્રમણ રાખે જ છે, માટે ભાષ્યકારે કહ્યું છે કે - “અચેલક બે રીતના હોય છે - સચેલક અને અચલક. તીર્થકર અચલક હોય છે, તેઓ દેવદૂષ્ય વસ્ત્ર પડી જવાથી હંમેશાં વસ્ત્ર વિના જ રહે છે. બાકી બધા જિનકલ્પિક વગેરે સાધુ સચેલક કહેવામાં આવ્યા છે. ઓછામાં ઓછું રજોહરણ અને મુખવસ્ત્રિકાનો તો સદ્ભાવ રહે જ છે. આ જ રીતે ઓછાં વસ્ત્ર રાખવાવાળા મુનિ પણ મૂચ્છરહિત હોવાને કારણે અચેલ માનવામાં આવ્યા છે.'
(સપ્રતિક્રમણ ધર્મ) પહેલા અને છેલ્લા તીર્થકર વખતે નિયમિતરૂપે ઉભયકાળ પ્રતિક્રમણ કરવાનું વિધાન છે અને સાથોસાથ દોષના સમયે પણ ઇર્યાપથ અને ભિક્ષા વગેરે રૂપે તરત જ પ્રતિક્રમણનું વિધાન છે; એટલે કે ભગવાન મહાવીરે દોષ લાગે કે ન લાગે, પોતાના શિષ્યો માટે દરરોજ બંને કાળમાં (સવારે-સાંજે) પ્રતિક્રમણ કરવું ફરજિયાત જણાવ્યું છે; જ્યારે અજિતનાથથી પાર્શ્વનાથ સુધી બાવીસ તીર્થકરો વખતે દોષ લાગતા જ શુદ્ધિ કરી લેવામાં આવતી હતી. માટે તેમની માટે ઉભયકાળમાં પ્રતિક્રમણનું વિધાન નહોતું. '
(સ્થિતકલ્પ) પ્રથમ અને અંતિમ તીર્થકર વખતે બધા જ કલ્પ ફરજિયાત હતા, આથી એમને સ્થિતકલ્પ કહેવાય છે, જ્યારે બાકી બાવીસ તીર્થકરો માટે ચાર સ્થિતકલ્પ અને છ અસ્થિતકલ્પ માનવામાં આવ્યા છે. ભગવાન મહાવીરના શ્રમણો માટે માસિકલ્પ વગેરે નિયત છે. તેમનાં સાધુ-સાધ્વી માસકલ્પથી વધુ કારણ વગર ક્યાંય ન રહે, એ સ્થિતકલ્પ છે. વર્તમાનમાં થોડાં સાધુ-સાધ્વી વિશેષ કારણ વગર એક જ સ્થળે રોકાયેલાં રહે છે, એ શાસ્ત્ર-મર્યાદાને અનુકૂળ નથી.
ભગવાન મહાવીરના નિલવ જમાલિ ભગવાન મહાવીરના શાસનમાં સાત નિનવ થયા, જેમાં બે ભગવાનની સામે થયા - પ્રથમ જમાલિ અને બીજા તિષ્યગુપ્ત. જમાલિ ભગવાનનો ભાણો અને તેમની એકમાત્ર પુત્રી પ્રિયદર્શનાનો પ્રતિ હોવાથી ( ૩૮ર 9999999999999999 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
