Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 412

બુદ્ધ મહાવીર કરતા નાના હતા. ડૉ. જેકોબીના પુરાવાઓનો યોગ્ય અભ્યાસ કરવાથી કેટલાક વિદ્વાનોએ આ મંતવ્ય જાહેર કર્યું છે કે – જેકોબીના નિર્ણયને અંતિમ રૂપે માની લેવું યોગ્ય નથી. આચાર્ય હેમચંદ્ર મુજબ મહાવીરનો નિર્વાણકાળ ઈ. પૂ. પ૨૭ જ યોગ્ય જણાય છે. ડૉ. કે. પી. જયસ્વાલનું કહેવું છે કે - “બૌદ્ધ આગમોમાં વર્ણવેલ મહાવીરના નિર્વાણના પ્રસંગો ઐતિહાસિક તથ્યો નક્કી કરવામાં કોઈ રીતની ઉપેક્ષાને પાત્ર નથી. તેમણે મહાવીર-નિર્વાણને બુદ્ધથી પહેલાં ગયું છે. ડો. રાધા-કુમુદ મુખર્જી અને પુરાતત્ત્વ સંશોધક મુનિ જિનવિજયજીએ પણ ડો. જયસ્વાલના મત મુજબ ભગવાન મહાવીરનું મોટાપણું સ્વીકાર્યું છે. આજ રીતે ડૉ. હસ્તેએ બુદ્ધનું નિર્વાણ મહાવીરથી પાંચ વરસ પછી બતાવ્યું છે. તે મુજબ બુદ્ધનો જન્મ મહાવીરથી ત્રણ વર્ષ પહેલાં થઈ ચૂક્યો હતો. | મુનિ કલ્યાણ વિજયજીએ પણ ભગવાન મહાવીરનો નિર્વાણકાળ ઈ.પૂ. પર૭ માન્યો છે, જે પરંપરા-સંમત પણ છે અને પુરાવા-સંમત પણ. શ્રી વિજયેન્દ્રસૂરિ વડે લખાયેલ “તીર્થકર મહાવીર'માં પણ જુદાંજુદાં પુરાવાઓ સાથે ભગવાન મહાવીરનો નિર્વાણકાળ ઈ. પૂ. પર૭ જ પ્રમાણિત કરવામાં આવ્યો છે.
ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણકાળનો વિચાર જે આધારો પર કરવામાં આવ્યો છે, તે બધામાં સાક્ષાત્ અને સ્પષ્ટ પુરાવો બૌદ્ધપિટકોનો છે. આમાં બુદ્ધે આનંદ અને ચુંદ સાથે ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણની વાત કરી છે. જ્યાં સુધી બુદ્ધ પહેલાં ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણનો પ્રશ્ન છે, આપણે એટલા માટે પણ શંકા ન કરવી જોઈએ, કેમકે જૈન આગમોમાં આનાથી વિરુદ્ધનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી મળતો - મુનિ નગરાજજી મુજબ મહાવીરનું મોટાપણું સાબિત કરવા માટે બૌદ્ધ સાહિત્યમાં ઘણા પ્રસંગ જોવા મળે છે, જેમાં બુદ્ધ પોતે પોતાની જાતને નાના સ્વીકારે છે. દાખલા તરીકે ભગવાન બુદ્ધ કોઈક વખતે શ્રાવસ્તીમાં અનાથ પિંડિકના ઉત્તવનમાં વિહાર કરી રહ્યા હતા, ત્યારે રાજા પ્રસેનજિતે કોઈ પ્રસંગે તેમને પૂછ્યું હતું કે - “આપ તો નાના અને સ્વયં સંન્યાસી છો, પછી એમ કેવી રીતે કહી શકો છો કે તમે સમ્યક સંબોધિનો સાક્ષાત્કાર કર્યો છે?” આથી બુદ્ધે કહ્યું હતું: “અગ્નિ, સાપ, ક્ષત્રિય અને ભિક્ષુને નાના સમજીને અપમાન ન કરવું જોઈએ.” | જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 99999999999999999 રુo |