Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 290

૪. આર્ય કેશીશ્રમણ : પ્રભુ પાર્શ્વનાથના ચોથા પટ્ટધર હતા કેશીશ્રમણ, આર્ય કેશીશ્રમણ બાળબ્રહ્મચારી, પ્રતિભાશાળી, ચૌદપૂર્વધારી, મતિ, શ્રુતિ, અવધિજ્ઞાન તેમજ મન:પર્યવજ્ઞાનના ધારક હતા. એમણે ઘણી નિપુણતાથી શ્રમણ સંઘના સંગઠનને સુદઢ બનાવ્યો અને વિદ્વાન શ્રમણોના નેતૃત્વમાં પાંચ-પાંચ સાધુઓની ૯ ટુકડીઓ ભિન્ન-ભિન્ન દૂરદૂરના પ્રદેશોમાં મોકલી અને સ્વયં એક હજાર સાધુઓની સાથે મગધપ્રદેશમાં રહીને આખા ભારતવર્ષમાં જૈન ધર્મનો પ્રચાર-પ્રસાર કર્યો. એમણે પાર્થ સંવત ૧૬૬ થી ૨૫૦ સુધી અર્થાત્ ૮૪ વર્ષ સુધી આચાર્યપદને શોભાવ્યું અને અંતે સ્વયંપ્રભસૂરિને એમનો ઉત્તરાધિકારી નિયુક્ત કરી મુક્તિ મેળવી.
એમણે એમના ઉપદેશના પ્રભાવથી શ્વેતાંબિકાના મહારાજ પરદેશીને ઘોર નાસ્તિકમાંથી આસ્તિક બનાવ્યો. ફળસ્વરૂપ રાજા પરદેશીએ શ્રાવકધર્મ સ્વીકાર્યો. પરદેશી પોતાના રાજ્યની આવકનો એક ચતુર્થાશ દાનમાં આપવા લાગ્યો અને સાંસારિક સુખોને ત્યજીને બેલે-બેલેની તપસ્યામાં લાગી ગયો. પોતાના પતિને રાજ્યના કાર્યમાં ઉદાસીન જોઈ રાણી સૂરિકાંતાએ પોતાના પુત્રને રાજા બનાવવાની ઇચ્છા કરી અને પોતાના પતિ પરદેશીને વ્રતના પારણાના દિવસે ઝેરીલું ભોજન આપી દીધું. પરદેશીને ઝેરની અસર થતા જ તે આખી સ્થિતિ પામી ગયો અને કોઈ પણ જાતના પ્રતિરોધ કે દુર્ભાવના રાખ્યા વગર સમાધિપૂર્વક પ્રાણોત્સર્ગ કરી સૌધર્મકલ્પમાં ઋદ્ધિમાન સૂર્યાભ દેવ બન્યો.
શાસ્ત્રોમાં કેશી નામના બે મુનિઓનો પરિચય મળે છે. એક તો પરદેશી રાજાને પ્રતિબોધ આપનારા કેશીશ્રમણનો અને બીજો ગણધર ગૌતમની સાથે સંવાદ પછી શ્રાવસ્તી નગરીમાં ચાતુર્યામધર્મથી પંચમહાવ્રત રૂપ શ્રમણધર્મ સ્વીકાર કરનારા કેશીકુમાર શ્રમણનો. અહીં આ પ્રશ્ન વિચારણીય છે કે ભગવાન પાર્શ્વનાથના ચોથા પટ્ટધર આચાર્ય કોણ હતા ? આચાર્ય રાજેન્દ્રસૂરિના “અભિધાનરાજેન્દ્રકોષ'માં બે જગ્યાએ કેશીશ્રમણનો પરિચય આપવામાં આવ્યો છે, પણ પરદેશી પ્રતિબોધક આચાર્ય કેશીશ્રમણને જ ગણધર ગૌતમની સાથે સંવાદ જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ 96969696969696969696969696969698 ૨૮૫ |