Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 367

કાળચક્રનું વર્ણના એક દિવસ ભગવાનના પહેલા ગણધર ઇન્દ્રભૂતિ ગૌતમે ભગવાન પાસે કાળચક્રની પૂરી જાણકારી સંદર્ભે પોતાની જિજ્ઞાસા અભિવ્યક્ત કરી. ભગવાને કહ્યું : “કાળચક્રના બે મુખ્ય ભાગ છે - અવસર્પિણી કાળ અને ઉત્સર્પિણી કાળ. ઉત્તરોત્તર અપકર્ષોન્મુખ કાળ અવસર્પિણી કાળ કહેવાય છે, અને ક્રમશઃ ઉત્કર્ષોન્મુખ કાળ ઉત્સર્પિણી કાળ કહેવાય છે. દરેક કાળ દશ ક્રોડાકોડી સાગરનો હોય છે. આ રીતે એક કાળચક્ર કુલ મળીને વિસ ક્રોડાકોડી સાગરનો હોય છે.”
(અવસર્પિણી કાળ) અવસર્પિણી કાળના ક્રમિક અપકર્ષોન્મુખ કાળને છ વિભાગોમાં વહેંચવામાં આવ્યો છે. દરેક વિભાગને આરકના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. છ આરકો કે આરોનાં નામ આ રીતનાં છે : (૧) સુષમ-સુષમ (૨) સુષમ (૩) સુષમા-દુષમ (૪) દુષમ-સુષમ (૫) દુષમ (૬) દુષમા-દુષમ..
પ્રથમ આરક સુષમ-સુષમ” પૂરી રીતે સુખમય હોય છે. આ આરક૪ કોડાકોડી સાગરનો હોય છે. આ આરાની શરૂઆતમાં મનુષ્યની ઉંમર ૩ પલ્યોપમની, ઊંચાઈ ૩ કોસની ને શરીરમાં ૨૫૬ પાંસળીઓ હોય છે. દેહ વજઋષભનારાચ સહનન અને સમચતુરસ્ત્ર સંસ્થાનમય હોય છે. આ કાળમાં માતા, પુત્ર અને પુત્રીને એકસાથે જોડીરૂપે (જોડકાં) જન્મ આપે છે, જે સમય આવ્યે પતિ-પત્નીની જેમ દામ્પત્યજીવન ગુજારે છે, તે સમયના લોકો પરમ દિવ્યરૂપ-સંપન્ન, સૌમ્ય, મૃદુભાષી, શાંતસરળ, સ્વભાવવાળા અને પત્ર-પુષ્પ-ફળાહારી હોય છે. ત્રણ દિવસ પછી તેમને ભૂખ લાગે છે. તે વખતે પૃથ્વીનો સ્વાદ સાકર કરતા પણ વધુ મીઠો હોય છે. તે કાળમાં ચારે બાજુનું વાતાવરણ અત્યંત મનોરમ, સુખદ, શાંત ને આનંદમય હોય છે. તે વખતના માનવને જીવન ગુજારવા માટે લેશમાત્ર પણ મહેનતની જરૂર નહોતી પડતી, કેમકે દસ પ્રકારનાં કલ્પવૃક્ષ તેમની બધી ઈચ્છાઓ પૂરી કરી દેતા હતા. યુગલોનું આયુષ્ય છ મહિના બાકી રહી જતું, તો યુગલિની પુત્ર-પુત્રીરૂપે એક યુગલને જન્મ આપતી હતી. માતાપિતા દ્વારા ૪૯ દિવસો સુધી પાલન-પોષન કર્યા બાદ તે યુગલ પૂરા યુવાન થઈને દામ્પત્યજીવન ગુજારતા અને ઇચ્છા મુજબ વિચરણ કરતા હતા. ૩ પલ્યોપમનું આયુષ્ય પૂરું થતાં જ એકને છીંક અને બીજાને બગાસું આવતાં જ તે બંને પોતાની જીવનલીલા સમાપ્ત કરીને દેવયોનિમાં પેદા થાય છે. પ્રથમ આરકના માનવ છ પ્રકારના હોય છે. [ ૩૬ર 9999999999999999) જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ |