Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
ધર્મના બે વર્ગોમાં આ રીતનો ફરક કેમ ? એક ચાતુર્યામના સમર્થક તો બીજા પંચવ્રતી કેમ ? એકનો ધર્મ અચેલક છે તો બીજાનો સચેલક કેમ ? લક્ષ એક છે, પણ વ્યવહાર અલગ કેમ ?
કેશી અને ગૌતમના મનમાં આ વિચાર પેદા થયો કે - ‘આપણે બંને સાથે મળીને આની પર પરસ્પર વિચાર કરીએ, જેથી શ્રમણો અને શ્રાવકો બંનેના મનમાંથી શંકાઓ દૂર થઈ જાય.' કેશીકુમારની મોટાઈ અને શ્રેષ્ઠતાનું ધ્યાન રાખીને મર્યાદાશીલ ગૌતમ પોતાના શિષ્યમંડળ સાથે હિંદુક વનમાં પધાર્યા. કેશીકુમારે ગૌતમનો સુયોગ્ય સ્વાગત-સત્કાર કર્યો અને સન્માન આપ્યું બે માનનીય સ્થવિરોના આ અદભુત સંગમને જોવા અને તેમના વિચારોના આદાન-પ્રદાનને સાંભળવા માટે તેમની શિષ્ય મંડળી ઉપરાંત હજારો લોકમેદની ભેગી થઈ ગઈ હતી.
કેશીકુમારે ગૌતમને કહ્યું : “મહાભાગ, અમારું સૌભાગ્ય છે કે આપ આપના શ્રમણવર્ગ સાથે અહીં પધાર્યા છો. હું ઇચ્છું છું કે આપ મારી કેટલીક શંકાઓનું સમાધાન કરો. મારી પહેલી શંકા એ છે કે - ‘ભગવાન પાર્શ્વનાથે ચાતુર્યામધર્મ કહ્યો છે, જ્યારે ભગવાન મહાવીરે પંચ-મહાવ્રત રૂપ ધર્મ - તેનું શું કારણ છે ?”
ગૌતમે કહ્યું : “જે સમયે લોકોને જેવી બુદ્ધિ હોય છે, તે મુજબ જ ધર્મ-તત્ત્વનું કથન કરવામાં આવે છે. પ્રથમ તીર્થંકર વખતે લોકો સરળ અને જડ હતા અને છેલ્લા તીર્થંકર મહાવીર વખતે લોકો વાંકા અને જડ છે. પહેલાના લોકોને સમજાવવું અઘરું હતું, તો આજના લોકોને વ્રતનું પાલન કરવું અઘરું છે. આથી બંને એ વ્રતોને વધુ સ્પષ્ટ કરીને પાંચ મહાવ્રતરૂપ ધર્મ બતાવ્યો. વચ્ચેના તીર્થંકરોના કાળમાં લોકો સરળ અને બુદ્ધિશાળી હતા. ઉપદેશને સહેલાઈથી સમજીને તેનું પાલન પણ સરળતાથી કરતા હતા, માટે વચ્ચેના ૨૨ તીર્થંકરોએ ચાતુર્યામીધર્મનો ઉપદેશ આપ્યો.'
ગૌતમના વર્ણનમય જવાબથી કેશીકુમાર ખૂબ જ સંતુષ્ટ થયા અને તેમણે બીજો પ્રશ્ન કર્યો : “વર્હુમાન મહાવીરે અચેલકધર્મ બતાવ્યો, જ્યારે ભગવાન પાર્શ્વનાથે ઉત્તરોત્તર પ્રધાન વસ્રવાળા ધર્મનો ઉપદેશ આપ્યો, તેનું શું કારણ ?'' ગૌતમે જવાબ આપ્યો : “લોકોની જાણકારી માટે વેશની જરૂર હોય છે. વેશ તો બાહ્ય છે, જે બદલી શકાય છે. ખરેખર
૩૪૮૦
જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
