Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
વિદ્વાનોની એવી માન્યતા છે કે - સિદ્ધાર્થ રાજા નહિ પણ ક્ષત્રિય ઉમરાવ અથવા સરદાર હતા, ખોટું છે. સિદ્ધાર્થને રાજા માનવામાં જે આપત્તિ છે, એનું એકમાત્ર કારણ એ જ દેખાય છે કે વૈશાલીના ચેટક જેવા પ્રમુખ રાજાની જેમ એમનું કોઈ મોટું સામ્રાજ્ય ન હતું, પણ તેઓ રાજા તો હતા જ. અન્યથા ચેટકની બહેન ત્રિશલાનાં લગ્ન એમની સાથે કેવી રીતે થયા હોય ? વસ્તુતઃ સિદ્ધાર્થ ન્યાય-નીતિપૂર્વક રાજ્યનું સંચાલન કરનાર ઘણા જ આદરણીય નરેશ હતા. ‘કલ્પસૂત્ર’ અને ‘આચારાંગ'માં સિદ્ધાર્થ, શ્રેયાંસ અને યશસ્વી આ ત્રણેય નામ સિદ્ધાર્થના તેમજ ત્રિશલા, વિદેહદિશા અને પ્રિયકારિણી આ ત્રણેય નામ ત્રિશલાના કહેવામાં આવ્યાં છે. બાળપણની એક ઘટના-બીના
બાળક વર્ધમાનનાં લાલન-પાલન માટે પાંચ સુપાત્ર દાસીઓને નીમવામાં આવી. માતા ત્રિશલા અને આ પાંચેય ધાયમાના અઢળક લાડપ્રેમમાં વર્ધમાનનું પાલન-પોષન રાજપુત્ર જેવું સુખ-સુવિધાઓની સાથે થયું. બાળક વર્ધમાનની બાળરમતો માત્ર મનોરંજક જ નહિ, પરંતુ જ્ઞાનપ્રદ અને સાહસિક પણ રહેતી.
એક વખત બાળક વર્ધમાન પોતાના કેટલાક મિત્રોની સાથે બગીચામાં ‘તલ સાંકળી’ નામની રમત રમી રહ્યા હતા, એ વખતે એમની ઉંમર ૮ વર્ષની આસપાસ હતી. એમની હિંમત અને નીડરતાના વખાણ કરતા દેવરાજ ઇન્દ્રએ દેવતાઓને કહ્યું : “બાળક વર્ધમાન એટલા પરાક્રમી અને સાહસી છે કે મનુષ્ય તો શું દેવ-દાનવ પણ એમને હરાવી શકતા નથી.’’ એક દેવ ઇન્દ્રની આ વાત સાથે સહમત ન હતો. એણે વર્ધમાનની કસોટી કરવા માંગી અને સાપના રૂપે ઉદ્યાનમાં એ વૃક્ષની ડાળખીએ લપેટાઈ ગયો, જેના પર વર્ધમાન ચઢ્યા હતા. બીજા બધાં બાળકો એ સાપને જોઈને ગભરાઈ ગયાં અને ભાગવાં લાગ્યા. વર્ધમાન જરા પણ વિચલિત થયા નહિ. એમણે બધા મિત્રોને રોકતા કહ્યું : “અરે ભાઈ ! તમે લોકો શા માટે ભાગો છો ? આ નાનું-અમથું પ્રાણી આપણું કંઈ પણ બગાડી નથી શકતું. એને પકડીને દૂર ફેંકી દો.” વર્ધમાનની વાત સાંભળી એમના મિત્રોએ કહ્યું : “વર્ધમાન ! ભૂલથી પણ એને અડકીશ નહિ, એના કરડવાથી માણસ મરી જાય છે.” વર્ધમાને શંકારહિત ભાવે ડાબા હાથે સાપને પકડ્યો અને દોરડાની જેમ ઊંચકીને એને એક તરફ નાંખી દીધો.
જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
૩૭૭૭૭૭ ૨૯૭
