Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 304

(યશોદા સાથે લગ્ન) બાળપણ પૂ. થતા મહાવીર જ્યારે કિશોરાવસ્થામાં આવ્યા ત્યારે મહારાજ સિદ્ધાર્થ અને માતા ત્રિશલાએ એમની સામે લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો. આમ તો મહાવીર ભોગોથી સહજ વિરક્ત હતા, તથા જેવું ગર્ભકાળમાં જ માતાના વધુ સ્નેહને જોઈ મહાવીરે અભિગ્રહ કર્યો હતો કે - “જ્યાં સુધી માતા-પિતા હયાત રહેશે, તેઓ દીક્ષા લેશે નહિ.” એ જ પ્રમાણે માતા-પિતાની ખુશી અને કર્મોના ફળભોગ-હેતુ આખરે તેઓ લગ્ન માટે રાજી થયા અને વસંતપુરના મહાસામંત સમરવીરની સર્વગુણસંપન્ન સુપુત્રી યશોદા સાથે શુભમુહૂર્તમાં એમનું પાણિગ્રહણ સંપન્ન થયું.
શ્વેતાંબર પરંપરાના આગમ “આચારાંગ, કલ્પસૂત્ર અને આવશ્યકનિયુક્તિ' આદિ બધા ગ્રંથોમાં ભગવાન મહાવીરનાં લગ્ન થવાના ઉલ્લેખો છે, પણ દિગંબર પરંપરાના ગ્રંથોમાં આ સ્વીકાર્ય નથી. એ ગ્રંથોમાં માતા-પિતા વડે લગ્ન માટેના આગ્રહ અને વિભિન્ન રાજાઓ દ્વારા એમની કન્યાઓ માટે પ્રાર્થના તેમજ જિતશત્રુની કન્યા યશોદા માટે સવિનય નિવેદન અવશ્ય મળે છે, પણ લગ્ન કર્યાનો ઉલ્લેખ ક્યાંયે નથી. આ પ્રમાણેની શંકાઓનું મૂળ કારણ “કુમાર” શબ્દનો ઉપયોગ અને એના અર્થની ભિન્નતા છે. બંને પરંપરાઓમાં વાસુપૂજ્ય, મલ્લી, નેમિનાથ, પાર્શ્વનાથ અને મહાવીરને “કુમાર પ્રવ્રજિત' કહેવામાં આવ્યા છે. કુમારનો અર્થ “અપરિણીત” અને “અકૃત-રાજ્ય” બંને છે. દિગંબર પરંપરાના તિલોયપણdી, હરિવંશપુરાણ અને પદ્મપુરાણ'માં પાંચેય તીર્થકરોના કુમાર” રહેવા અને બાકીના રાજ્ય કરવાનો ઉલ્લેખ છે. “લોકપ્રકાશ'માં લખ્યું છે કે - “મલ્લી અને નેમિનાથના ભોગકર્મ બાકી હતાં નહિ, એટલે એમણે લગ્ન ન કર્યા, વગર લગ્ન જ દીક્ષા લીધી.” કુમારનો અર્થ માત્ર કુંવારો અથવા અપરિણીત જ નથી થતો, પણ યુવરાજ ને રાજકુમાર પણ થાય છે. માટે આવશ્યકનિર્યુક્ત દીપિકા'માં રાજ્યાભિષેક ન કરવાથી “કુમારવાસમાં પ્રવ્રજ્યા લેવું માન્યું છે.
- (માતા-પિતાનો સ્વર્ગવાસ ) મહાવીરનાં માતા-પિતા ભગવાન પાર્શ્વનાથના શ્રદ્ધાવાન શ્રાવક હતાં. ઘણાં વર્ષો સુધી શ્રાવકધર્મનું પરિપાલન કરી જ્યારે અંત સમય નજીક જાણ્યો તો એમણે આત્માની શુદ્ધિ માટે અહંતુ, સિદ્ધ અને આત્માની સાક્ષીથી ઉતરાપ માટે પ્રાયશ્ચિત્ત કર્યું. યથાયોગ્ય પ્રાયશ્ચિત્ત સ્વીકાર કર્યું. ડાભના જૈન ધર્મનો મોલિક ઇતિહાસ 96969696969696969696969696969692 ૨૯૯ |