Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
( વિધાધરોની ઉત્પત્તિ ) ભ. ઋષભદેવ જ્યારે સાવધ-ત્યાગરૂપ અભિગ્રહ લઈ નિર્મોહભાવથી વિચારવા લાગ્યા, તો નમિ અને વિનમિ નામક બે રાજકુમાર, જે કચ્છ અને મહાકચ્છના પુત્ર હતા, ભગવાનની સેવામાં ઉપસ્થિત થયા અને બોલ્યા : “ભગવન્! તમે બધાને યોગ્ય સામગ્રી આપી છે, અમને પણ આપો.” આ પ્રાર્થના પછી તેઓ પ્રભુની પાછળ લાગી રહ્યા. એક વાર દેવરાજ ઈન્દ્ર પ્રભુની પાસે આવ્યા તો એમણે આ બંને કુમારોને ભગવાન પાસે એ જ પ્રાર્થના કરતા જોયા. એમણે રાજકુમારોને કહ્યું કે - “ભગવાન વીતરાગ છે, એમની પાસે યાચના કરવી ઠીક નથી. તમારી સેવા નિષ્ફળ ન થાય એ માટે હું તમને પઠન(વાંચવા)માત્રથી સિદ્ધ થતી ૪૮000 વિદ્યાઓ આપું છું, જેમાં ગૌરી, ગાંધારી, રોહિણી અને પ્રજ્ઞપ્તિ ચાર મહાવિદ્યાઓ છે; એમના સહારે તમે લોકો વિદ્યાધર બની પોત-પોતાનાં નગર સ્થાપિત કરી સુખથી રહો. નમિ અને વિનમિએ દેવેન્દ્રની આજ્ઞાનું પાલન કરી વૈતાઢ્ય પર્વતની દક્ષિણ અને ઉત્તર શ્રેણીમાં ક્રમશઃ ૫૦ અને ૬૦ નગર વસાવીને વિભિન્ન દેશોમાંથી સુલભ્ય લોકોને બોલાવીને પોતાને ત્યાં વસાવ્યાં. આ પ્રમાણે નમિ અને વિનમિએ ૮-૮ નિકાયોનું વિભાજન કર્યું અને વિદ્યાબળના પ્રભાવથી દેવોની સમાન સુખ ભોગવતા વિચરવા લાગ્યા, અને આ પ્રમાણે વિદ્યાધરની પરંપરાનો પ્રાદુર્ભાવ થયો.”
(પ્રથમ પારણા ) દિગંબર પરંપરાના “તિલોયપત્તિ' નામક ગ્રંથમાં દીક્ષા ગ્રહણ કરતી વખતે ભગવાનના ૬ ઉપવાસના તપનો ઉલ્લેખ મળે છે. આચાર્ય જિનસેન અનુસાર ૬ મહિનાનું અનશન અને શ્વેતાંબર પરંપરામાં છતપ (બેલા) કરવાનો ઉલ્લેખ છે. શ્રમણ બન્યા પછી ઋષભદેવ દીર્ઘકાળ સુધી અખંડ મૌનવ્રતી થઈ અનાસક્ત ભાવથી, ઘોર અભિગ્રહનો સંકલ્પ લઈ ગ્રામાનુગ્રામ ભિક્ષા માટે ભ્રમણ કરતા રહ્યા, પણ એમને ભિક્ષા પ્રાપ્ત ન થતી, કારણ કે જનસાધારણને ભિક્ષા અથવા એની વિધિનું જ્ઞાન ન હતું. સાથેના ૪૦૦૦ શ્રમણ એ પ્રતીક્ષામાં હતા કે ભગવાન એમની માટે કંઈક વ્યવસ્થા કરશે. પણ ઘણા સમય સુધી ભગવાન કંઈ બોલ્યા નહિ તો તેઓ ભૂખ-તરસથી સંત્રસ્ત થઈ વલ્કલધારી તાપસ થઈ ગયા. તે પુનઃ ઘરે તો નહિ ગયા, પણ કષ્ટ-સહિષ્ણુતા અને વિવેકના અભાવથી સમ્મસાધનાથી પર 9696969696969696969696963 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
