Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
ભગવાન ઋષભદેવના વિરાટ વ્યકિતત્વનું જે શ્રદ્ધાની સાથે જૈન ધર્મના આગમગ્રંથોમાં દિગ્દર્શન કરાવવામાં આવ્યું છે, બિલકુલ એ જ પ્રકારની અગાધ પ્રગાઢ શ્રદ્ધાની સાથે ભારતના પ્રાયઃ બધા પ્રાચીન ધર્મોના પવિત્ર ગ્રંથોમાં એમના લોકવ્યાપી વર્ચસ્વનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. એમણે માનવસમાજને આ લોકની સાથે-સાથે પરલોકને પણ સુખદ અને સુંદર બનાવવાનો જે માર્ગ દેખાડ્યો, તે ન તો માત્ર માનવ, અપિતુ પ્રાણીમાત્રના માટે વરદાન સિદ્ધ થયું. એમના દ્વારા આવિર્ભત લોકનીતિ અને રાજનીતિ જે પ્રમાણે કોઈ વર્ગવિશેષ માટે નહિ, પણ સમષ્ટિના હિત માટે હતી, એ જ પ્રકારે એમના દ્વારા સ્થાપિત ધર્મમાર્ગ પણ સમષ્ટિના કલ્યાણ માટે હતો. આ જ કારણ છે કે - “ભારતના પ્રાચીન ધર્મગ્રંથોમાં ભગવાન ઋષભદેવને ધાતા, ભાગ્યવિધાતા અને ભગવાન વગેરે સંબોધનોથી અભિહિત કરવામાં આવ્યા છે.'
ઋષભદેવના સમયના વિષયમાં શ્રી રામધારી સિંહ દિનકર'નું કથન છે - “આ દૃષ્ટિએ કેટલાયે જૈન વિદ્વાનોનું એવું માનવું અયુક્તિયુકત નથી કે ઋષભદેવ વેદોલિખિત હોવા છતાં પણ વેદપૂર્વના છે.” (આજકાલ, માર્ચ-૧૯૬૨, પૃષ્ઠ. ૮)
ડૉ. નિંભર લખે છે – “પહેલા તીર્થકર ઋષભ થયા, જેમણે માનવને સભ્યતાના પાઠ ભણાવ્યાં.” “અતઃ જૈન ધર્મ ભગવાન ઋષભદેવના કાળથી ચાલતો આવી રહ્યો છે.” (ધી ફિલોસોફી ઑફ ઈન્ડિયા, પૃ. ૨૧૭)
ભગવાન ઋષભદેવ અને સમ્રાટ ભરતનો ઉલ્લેખ વેદના મંત્રો, જૈનેતર પુરાણો, ઉપનિષદો આદિમાં પણ મળે છે.
ભારતના પ્રાચીન ધર્મગ્રંથો - વેદો, વૈષ્ણવ ભાગવત, શૈવ પ્રભૂતિ વિભિન્ન આજ્ઞાઓ ઉપર વર્ણિત ૧૦ પુરાણો, મનુ સ્મૃતિ અને બૌદ્ધ ગ્રંથ આર્ય મંજુશ્રી આદિના ગરિમાપૂર્ણ ઉલ્લેખો ઉપર ચિંતન-મનનથી. સહજ જ વિદિત થઈ જાય છે કે - “યુગાદિની સંપૂર્ણ માનવતાએ ભગવાન ઋષભદેવને જ સાર્વભૌમ લોકનાયક, સાર્વભૌમ ધર્મનાયક અને સર્વોચ્ચ સાર્વભૌમ હૃદયસમ્રાટના રૂપમાં સ્વીકાર્યા હતા.” ભ. ઋષભદેવ દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવેલી નીતિ લોકનીતિના નામથી અને પ્રગટ કરવામાં આવેલ ધર્મમાર્ગ “વિશ્વધર્મ” અથવા “શાશ્વતધર્મના નામથી ગૈલોક્યમાં વિખ્યાત થયા, જ્યાં વિશ્વધર્મથી તાત્પર્ય સર્વ પ્રકારનાં વિશેષણોથી રહિત કેવળ ધર્મ જ હતો. ૬૪ 696969696969696969696969696969696ી જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
