Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
નામોનો ઉલ્લેખ છે. એમાં “શૂરઃ શૌરિર્જનેશ્વરઃ પદ આવેલું છે. આ શ્લોકોનું અંતિમ ચરણ ધ્યાનગય છે. ઓગણીસમી શતાબ્દીના આરંભમાં જૈન વિદ્વાન ટોડરમલે એમના ગ્રંથ, “મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશકમાં જનેશ્વર'ની જગ્યાએ “જિનેશ્વર' લખ્યું છે. બીજી વાત એવી છે કે એમાં શ્રીકૃષ્ણને શૌરિઃ' કહ્યા છે. આગરા જિલ્લાના બટેસરની પાસે શોરિપુર” નામનું એક સ્થળ છે. જૈન ગ્રંથાનુસાર આરંભમાં અહીં આ જ સ્થળે યાદવોની રાજધાની હતી. અહીંથી જ તેઓ દ્વારિકા ગયા હતા. અહીં જ અરિષ્ટનેમિનો જન્મ થયો હતો, માટે એમને “શૌરિ પણ કહેવામાં આવે છે, અને તેઓ જિનેશ્વર તો હતા જ. ઉપર જણાવેલાં તથ્યોથી એમ સ્પષ્ટ થાય છે કે ભગવાન અરિષ્ટનેમિ નિઃશંક એક ઐતિહાસિક વ્યક્તિ છે.
(વૈદિક સાહિત્યમાં અરિષ્ટનેમિ) સંસારના પ્રાયઃ બધા જ પ્રાચીન અને અર્વાચીન ઇતિહાસકારોનો એક મત છે કે – “શ્રીકૃષ્ણ એક ઐતિહાસિક મહાપુરુષ છે. આ પરિ સ્થિતિમાં એમના કાકાના સુપુત્ર તીર્થકર અરિષ્ટનેમિની ઐતિહાસિકતા કબૂલવામાં બેમત ના હોવો જોઈએ તેમજ સાથોસાથ આ સંબંધમાં કોઈ વિવાદની પણ કોઈ શક્યતા ન હોવી જોઈએ, કોઈ સ્થાન ન હોવું જોઈએ. છતાં પણ આજ પર્યત સુધી આ પ્રશ્ન ઇતિહાસવિદો માટે એક કોયડો બનેલો છે કે વૈદિક પરંપરાના ગ્રંથોમાં જ્યાં યાદવકુળનું સવિસ્તર વર્ણન છે, ત્યાં અરિષ્ટનેમિનો ક્યાંક ઉલ્લેખ છે અથવા નહિ? આ પ્રશ્નને ઉકેલવાના પ્રયત્નો તો કરવામાં આવ્યા, પણ એમની શોધખોળ માત્ર “મહાભારત” અને “શ્રીમદ્ ભાગવત સુધી જ સીમિત રહી માટે એમની સફળતા પણ સીમિત જ રહી. આખરે વેદવ્યાસ વડે રચાયેલા હરિવંશ'ને ધ્યાનપૂર્વક તપાસવામાં આવ્યું તો એમાં આ સમસ્યાનું સ્પષ્ટ સમાધાન દેખાયું. “હરિવંશમાં વેદવ્યાસે શ્રીકૃષ્ણ અને અરિષ્ટનેમિનું કાકાભાઈ હોવાનું માન્યું છે - મહારાજ યદુના સહસ્ત્રદ, પયોદ, કોણ નીલ અને અંજિક નામના દેવકુમારો સમાન પાંચ પુત્રો થયા. ક્રોણાના માદ્રી નામક બીજી રાણીથી યુધાજિત અને દેવમીઢુષ નામના બે પુત્રો થયા. ક્રોખાના જ્યેષ્ઠ પુત્ર યુવાજિતના વૃષ્ણિ અને અંધક નામના બે પુત્રો થયા. વૃષ્ણિના બે પુત્રો થયા, જેમાં એકનું નામ સ્વફલ્ક અને બીજાનું ૨૩૦ 9696969696969696969696969696963 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ
