Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 181

અધ્યયન સમાપ્ત થતા એક-એક શિષ્ય ગુરુ પાસેથી વિદાય લઈ પોત-પોતાના ઘરે ગયા. જ્યારે વસુ ગુરુ ક્ષીરકદંબકની પાસે આશીર્વાદ લેવા ગયા તો ગુરુને ગુરુદક્ષિણા માટે અનુરોધ કર્યો, તો ઉપાધ્યાય બોલ્યા : “વત્સ ! મોટા થઈ રાજા બનીને તારા ગુરુભ્રાતા પર્વત પ્રત્યે પણ સ્નેહ રાખજે, આ જ મારી ગુરુદક્ષિણા હશે.”
વસુ આગળ જતા ચેદિ દેશનો રાજા બન્યો. એક વખત આખેટ (શિકાર) કરવા માટે તે જંગલમાં ગયો, જ્યાં એણે એક હરણ(મૃગ)ને નિશાન બનાવી તીર છોડ્યું, પણ તે અધવચ્ચે જ પડી ગયું. પાસે જતા વસુએ જોયું કે ત્યાં એક વિશાળકાય પારદર્શક પથ્થર છે, જે હરણ અને તીરની વચ્ચે હતો, જેનાથી હરણ તો દેખાયું પણ પથ્થર ન દેખાતા એની સાથે ટકરાઈને તીર હરણ સુધી ન પહોંચતાં નીચે પડી ગયું. વસુએ વિચાર્યું - “આવો પારદર્શક સ્ફટિક પથ્થર મારા જેવા રાજા માટે કામનો પુરવાર થઈ શકે છે.” મહેલમાં જઈ વસુએ એના અમાત્યને માહિતગાર કર્યો તો અમાત્યએ મોટા સ્ફટિકને રાજમહેલમાં મંગાવી સભામંડપમાં મૂકી દીધો, અને તેના ઉપર મહારાજનું સિંહાસન મૂકી દીધું, જેને લીધે લોકોને લાગતું કે – “રાજાનું સિંહાસન હવામાં અધ્ધર લટકેલું છે.' અતઃ રાજા વસુનું નામ “ઉપરિચર વસુ'ના નામે પ્રખ્યાત થઈ ગયું.
ઉપાધ્યાય ક્ષીરકદંબકના દેહાવસાન બાદ એમનો એકમાત્ર પુત્ર પર્વત ઉપાધ્યાય બની અધ્યાપનકાર્ય કરવા લાગ્યો. એ એના શિષ્યોને અજૈર્યષ્ટભં'નો અર્થ સમજાવવા લાગ્યો કે - “અજ અર્થાત્ બકરો, એટલે કે “બકરા વડે યજ્ઞ કરવો જોઈએ; જ્યારે કે વેદોમાં અજનો પ્રયોગ “જન્મ નહિ લેવાવાળો' અર્થાતુ ન ઊગવાવાળા અનાજ બીજના રૂપમાં કરવામાં આવ્યો છે. નારદને જ્યારે આ વાતની જાણ થઈ તો તરત એની પાસે જઈ સમજાવવા લાગ્યા કે - એ વેદવાક્યના પરંપરાગત અર્થનો અનર્થ રૂપમાં પરિવર્તિત ન કરે. ઋષિઓએ હંમેશાંથી જ “અજનો અર્થ “નૈવાર્ષિક-યવ-બ્રીહી' અર્થાતુ નહિ ઊગવાવાળું ધાન” કહ્યો છે, નહિ કે બકરો.” પણ પર્વત નારદની વાત માન્યો નહિ. તે એની વાત પર દઢ રહ્યો, અને કહ્યું કે - “જો મારી વાત ખોટી સાબિત થાય તો મારી જીભ કાપી નાખવામાં આવે, નહિ તો તારી કાપવામાં આવશે.” છેલ્લે એવો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો કે - “આ પ્રશ્ન ઉપાધ્યાયના ત્રીજા શિષ્ય અમારા સહાધ્યાયી મહારાજ વસુ સામે મૂકવામાં આવે અને એમનો આપેલો નિર્ણય બંને માટે માન્ય રહેશે.' ૧૦૬ 336999999996392963 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ ]