Book Title: Charaka Samhita
Author(s): Ramprasad Vaidya
Publisher: Khemraj Shrikrushnadas Shreshthi Mumbai

View full book text
Previous | Next

Page 796
________________ ( ७३८) चरकसंहिता - मा० टी० । इसप्रकार अहंकार आदि दोषोंसे भ्रमवाला हुआ मनुष्य निवृत्त नहीं होसकता और प्रवृत्तिमें आकर स्थित होजाता है । यह प्रवृचिही सम्पूर्ण दु:खोंका मूल है ॥ २० ॥ मोक्षसाधनका क्रम । निवृत्तिरपवर्गस्तत्परंप्रशान्तंतदक्षरंतद्ब्रह्मसमोक्षः । तत्रमुमुक्षू - णामुदयनानिव्याख्यास्यामः । तत्रलोकदोषदार्शिनो मुमुक्षोरादितएवाचार्य्याभिगमनं तस्योपदेशानुष्ठानम् ॥ २१ ॥ निवृत्तिही मोक्ष है, निवृत्तिही अपवर्ग और शान्ति है, और अक्षर है, निवृत्तिही ब्रह्म है । मोक्षके इच्छावालोंके उपयोगी विषयका वर्णन करते हैं । जगतु दोषदृष्टि से देखनेवाला मुमुक्षु अर्थात् मोक्षकी इच्छा करताहुआ गुरुके पास - जाय और उसके उपदेशको श्रवण करके तदनुसार वर्ताव करे ॥ २१ ॥ अग्नेरेवोपचर्य्याधर्मशास्त्रानुगमनंतदर्थावद्येोधस्तेनावष्टम्भःत त्रयथोक्ताःक्रियाःसत।मुपासनमसतां परिवर्जनंनसङ्गतिदुर्जनेनसत्यं सर्वभूतहितमपरुषमन तिकालेपरीक्ष्यवचनं सर्वप्राणिषु आत्मनीवावेक्षासर्वासामस्मरणमसंकल्पनमप्रार्थनाअनभिभाषणञ्चस्त्रीणांसर्वपरिग्रहत्यागः कौपीनं प्रच्छादनार्थधातुरागनिवसनकन्थासीवनहेतोःसूचीपिप्पल कंशौचाधान हेतोः जलकुण्डकादण्डधारणं भैक्ष्यचर्य्यार्थपात्रंप्राणधारणार्थमेककाल मयाम्योयथोपपन्नएवाव्यवहारः । श्रमापनयनाथैशीर्णशुष्कपर्णतणास्तरणोपधानं ध्यान हेतोः कायनिबन्धनं वनेषुअनिकेतवासस्तन्द्रानिद्रालस्यादिकर्म वर्जनमिन्द्रियार्थेषु अनुरागोपतापनि - ग्रहः सुप्तस्थितगतप्रेक्षिताहारविहारप्रत्यङ्गचेष्टादिकेषुआरम्भेषुस्मृतिपूर्विका प्रवृत्तिः सत्कारस्तुतिगवमानक्षमत्वंक्षुत्पिपासायासश्रमशीतोष्णवातवर्षा सुखदुःखसंस्पर्श सहत्वं शोकदैन्यद्वेषमदमानलोभरागेर्ष्याभयक्रोधादिभिरसञ्चलन महङ्कारादिषूपसर्गसंज्ञा लोकपुरुषयोःसर्गादिसामान्यावेक्षणकार्यकालात्ययभ्रयंयोगारम्भेसततमनिर्वेदः सत्वोत्साहापवर्गाय धीधृात /

Loading...

Page Navigation
1 ... 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939