Book Title: Charaka Samhita
Author(s): Ramprasad Vaidya
Publisher: Khemraj Shrikrushnadas Shreshthi Mumbai

View full book text
Previous | Next

Page 839
________________ शारीरस्थान- म०...... (७६१) नांभूतौकानन्ताकाश्मर्यापरूषकमधुकमृद्धीकानाञ्चपयसाझे‘दकेनोमय्यरसंप्रियालविभीतकमज्जातिलकल्कसम्प्रयुक्तमी पल्लवणमनस्युष्णनिरूहंदद्यात् ॥ ६१ ॥ .. ऐसे समयमें वीरणतृण, शाल, और षष्टिक चावल, कुशा, कांस,इक्षुबालिका,, वेवस,ब्यूस इन सबकी जड लेकर अथवा अजवायन,सारिवा, कुम्हार वृक्ष,फालसा मुलहठी,मुनक्का इन सवको बरावरके जलयुक्त दूधमें पकावे फिर उस दूधमें चिरौंजी, बहेडेकी मजा, तिलोंका करक और बहुत थोडा सेंधानमक मिला इससे निरूहणः बस्ति देवे ॥६१॥ व्यपगतविबन्धाश्चैनांसुखसालिलपारषिक्तांगीस्थैर्यकरमविदाहिनमाहारंभुक्तवतींसायमधुरकसिद्धेनतैलेनानुवासयेन्न्युब्जान्वेनामास्थापनानुवासनाभ्यामुपचरेत् ॥ १२ ॥ जब विवध खुलजाय तो उस गर्भवती स्त्रीको सुखोष्ण गर्म जलसे परिसेचन कर शान्तिदायक तथा अविदाही आहारको देवे । और सायंकालके समय मधुरगणसे सिद्ध कियेहुए तैलद्वारा अनुवासन कर्म करे । लथा उस गर्भवतीको जब अनुवासन और आस्थापन करे तो औंधे (मूधे) लेटाकर करे। क्योंकि अन्य पुरुषों के समान सीधी लेटाकर आस्थापनकर्म करनेसे गर्भ हिलजाताहै ॥ ६२ ॥ - मृतगर्भका लक्षण । यस्याःपुनरतिमात्रदोषोपचयाद्वातीक्ष्णोष्णातिमात्रसेवनाद्वातमूत्रपुरीषवेगधारणैर्वाविषमाशनशयनस्थानसंपीडनैाक्रोधशोकेासूयाभयत्रासादिभिर्वापरैः कर्मभिरन्तःकुक्षौग नियते । तस्या:स्तिमितस्तब्धमुदरमाततंतिमश्मान्तर्गतमिवभवत्यस्पन्दनोगर्भः शूलमधिकमुपजायतेनचाव्यःप्रादुर्भव. न्तियोनिनप्रस्रवत्यक्षिणीचास्या:सस्तेभवतः तास्यतिव्यथते भ्रमतेश्वसित्यरतिबहुलाचभवतिनवास्यावेगप्रादुर्भावावायथावदुपलायतेइत्येवंलक्षणांस्त्रियमृतगर्भेयमितिविद्यात् ॥६३ ॥ . गर्भवतीके शरीरमें दो का अत्यन्त सञ्चय हानेसे अथवा अत्यन्त तीक्ष्ण और गरम व्योंके सेवनसे तथा अधोवात और मलमूत्रके आये वेगोंको रोकनेसे एवम् विषम सीतपर भोजन, शयन और उठने बैंठमे आदिसे ऊंचे नीचे पांव रखनेसे या

Loading...

Page Navigation
1 ... 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939