Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ amaladAraNa para rAcchI zrI hemacaMdrasUriviracita uvA deza hama lA (YWHICII) ' (gujarAtI jIvana TAda ) (bhArga-1) ' amA, RC, - ka chaLacvAda ;\3 pUrA Ai zrI rAja zekharasAri mAe rAju
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI dharaNendra-padmAvatI saMpUjitAya OM hrIM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: zrI dAna-prema-rAmacandra-hIrasUrIzvarebhyo namaH viratrika vikAsa karI ziSTa krizcikaccha krizci2 mAladhArI AcAryazrI hemacandrasUri viracita svopajJaTIkA sahita upadezamAlA (puSpamAlA) gujarAtI bhAvAnuvAda (bhAga-1) * bhAvAnuvAdakAra che , siddhAMtamahodadhi sva.pa. pU. AcAryadeva zrImavijayapremasUrIzvarajI ma. nA paTTAlakAra 8parama gItArtha sva. pa. pU. AcAryadeva zrImavijayaharasUrIzvarajI ma. nA paTTapradyotaka 1mAna pAnidhi pa. pU. AcAryadeva zrImavijayalalitazekharasUri ma. nA. vinaya AcArya zrI rAjazekharasUri mahArAja saMpUrNa Arthika sahakAra : |ii chIpALanagara jena je.mU. derAsara TrasTa-muMbaI (jJAnanidhimAMthI) prakAzaka : arihata ArAdhaka TrasTa C/o. hindustAna mila sTorsa, nI epArTamenTa, muMbaI-bhivaMDI AjhAroDa, bhivaMDI-421 305. che. nakala : 1000 mUlya : rUA. 200/- (bhAga-1+2) vi. saM. 2018 saMpAdaka : munizrI dharmazekharavijayajI ma.sA. giTIphizciko *99*9aiaiaiai saikSika 2 vizeSa sUcanA : A pustaka jJAnadravyamAMthI chapAvyuM hovAthI mUlya cUkavyA vinA mAlikI karavI nahi. * che tathA vAMcavA mATe pustakano upayoga karavo hoya to yogya nakaro jJAnakhAtAmAM Apavo jarUrI jANavo. A bharata grAphiksa : nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda. phona : 2134176, 2124723 dina
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAzvata sukhanA puSponI mALA upadezamAlA' anAdikALathI adhyAtmanI ImAratane dharAzAyI karavAmAM saphaLatA meLavatA irAga-dveSa-moharUpI AtaMkavAdIono nigraha karavA mATe nathI to koI vizvayuddhanI bherI vagADavAnI jarUra ke nathI to koIne yamasadane pahoMcADavAnI jarUra... saMsAra raMgamaMca upara AvuM to anaMtIvAra jIve karyuM che... have to kharekharI jarUra che..... adhyAtmanI ImAratanA pAyAne majabUta karavA mokSamArganI sAdhanAnA pracaMDa baLanI.... zuM meLavAya e pracaMDa baLa ? | vizvavaMdyavibhUti zAsanaziromaNi maladhArI pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAe bhavyajIvonA upakAra mATe racelI "upadezamAlA'nA nididhyAsana (=satata ciMtana)thI mokSamArganI sAdhanAnuM pracaMDa baLa saMprApta thaze. mukhyapaNe prAkRta girAmAM grathita A graMtharatnanuM avagAhana karavA jJAnasAdhanAmAM pramAdI banelA ApaNA jevA saMsArI jIvo jyAre samartha banatA nathI tyAre caturvidha zrI saMgha upara anahada upakAra karI khUba saraLa zailImAM bhAvAnuvAda karanArA siddhahasta bhAvAnuvAdakAra pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijayarAjazekharasUrIzvarajI mahArAjAnuM uparakArabhInuM smaraNa thayA vinA rahetuM nathI. graMthakAra paramarSinA paramArthanA peTALamAM pravezI ciMtana-manana-nididhyAsananA sathavAre sarjAyelA A prastuta "upadezamAlA (puSpamAlA)' graMthanA bhAvAnuvAdane bhavyajIvonA karakamalomAM mUkavA nimitta banelA..... zrI zrIpALanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara TrasTa-muMbaInA je. jJAnanidhinA sadhyayanI bhUri bhUri anumodanA karatA zrI arihaMta ArAdhaka TrasTa gaurava anubhave che. li. zrI arihaMta ArAdhaka TrasTanuM TrasTIgaNa te
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM bhAvAnuvAdakAranA bhAvonI abhivyakti A nipuNamati AcArya zrI hemabhUSaNasUrijIe mane bhavabhAvanA ane upadezamALA e be graMthono TIkA sahita gujarAtI anuvAda karavA mATe preraNA karI. A baMne graMthonI TIkA ghaNI moTI che, ane temAM AvatI kathAo moTA bhAge prAkRtamAM che. AthI baMne graMthono saTIka anuvAda karavAmAM ghaNo vilaMba thAya. A aMge dIrgha vicAra karyA pachI A kArya jaladI thAya e mATe bhavabhAvanA granthano anuvAda karavA mATe meM mArA ziSyaratna karmasAhityanipuNa AcAryazrI vIrazekharasUrijInA ziSyaratna potAnA nAmane yathArtha karanArA munizrI sumatizekharavijayajIne preraNA karI. temaNe saharSa preraNAne jhIlIne thoDA ja samayamAM e kArya pUrNa karyuM. meM upadezamAlA granthano saTIka anuvAda karavAno prAraMbha karyo. vacce vacce zrAddhadinakRtya vagere granthonuM kAma AvI jatAM A anuvAdamAM vilaMba thayo. vilaMbe paNa A anuvAdanuM prakAzana nihALIne mAruM haiyuM harSavibhora banI rahyuM che. A prasaMge mArA paramopakArIo siddhAMtamahodadhi pa.pU.AcAryadeva zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma., niHspRhatAnIdhi pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI ma., vardhamAnataponidhi pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayalalitazekharasUrIzvarajI ma. ne vaMdana karuM chuM. anuvAdanA nimittathI AvA mahAmUlya graMthanuM vAMcana karavAnI taka maLavA badala anuvAdanA preraka nipuNamati AcArya zrI hemabhUSaNasUrijIne kevI rIte bhUlI zakuM ? graMthamudraNano prAraMbha thayA pachI prUpha saMzodhanathI prAraMbhIne anukramaNikA taiyAra karavA sudhInuM lagabhaga badhuM ja kAma saMbhALI lenArA ane anuvAdamAM bhASAkIya ke arthanI dRSTie kSati na rahI jAya te mATe ghaNI ja mahenata karanArA munizrI dharmazekharavijayajI paNa A prasaMge mRtipathamAM AvyA vinA rahetA nathI. muni zrI divyazekharavijayajIe paNa pUphasaMzodhana AdimAM ghaNo sahakAra Apyo che. saMskRtabhASAvALA graMthanA anuvAdanI apekSAe prAkRtabhASAvALA graMthano anuvAda vadhAre kaThIna che. kAraNa ke prAkRta eka ja zabdanA saMskRtamAM aneka zabdo thatA hoya che. jema ke, prAkRta roga zabdanA saMskRtamAM veDa, seva, zreya, zveta vagere aneka zabdo thatA hoya che. AmAMthI kayo zabda levo te prakaraNanA anusAre nakkI karavuM paDe che. tathA ghaNA dezyazabdonA paNa prayogo hoya che. keTalAka zabdo zabdakoSamAM paNa maLatA nathI. Ama aneka rIte prAkRtagranthono anuvAda kaThIna che. emAM paNa upamAo ane yarthaka zabdo vAraMvAra jemAM Ave che tevA A graMthano anuvAda alpabuddhi mArA jevA mATe kaThIna gaNAya. AthI saMbhava che ke A anuvAdamAM aneka sthaLe kSatio rahI gaI hoya. vidvAno rahI gayelI kSationuM pramArjana kare ane mane vidita kare evI vinamra prArthanA. A anuvAdamAM jinAjJA viruddha ke graMthakAranA AzayathI viruddha kaMI paNa lakhAI gayuM hoya tenI trividha trividha kSamA yAcuM chuM. -AcArya rAjazekharasUri vi.saM. 2058 kA.su. 6 zrIratnatrayI ArAdhanA hola, borIvalI (vesTa) muMbaI-92.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ - je $ $ $ 11. 13. pUjya AcArya zrI rAjazekharasUrijI ma.nA vartamAnamAM prApta thatA saMpAdita-anuvAdita-lekhita graMtho krama graMtha viSaya zrAvakadharma vidhi prakaraNa saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda dharmabindu prakaraNa yogabindu 4. yogadRSTi samuccaya vItarAga stotra zIlopadezamAlA gurutattva vinizcaya bhAga 1-2 upadezamALA (puSpamALA) bhAga 1-2 bhavabhAvanA bhAga 1-2 (munizrI sumatizekhara vi.) 10. pariziSTa parva caityavaMdana mahAbhASya gujarAtI anuvAda 12. yatilakSaNa samuccaya vItarAga stotra zloka-anvayArthaobhAvArtha 14. vItarAga stotra zloka-anvayArtha-bhAvArtha-TIkArtha 15. zrAddhadinakRtya vivecana sahita bhAvAnuvAda 16. tattvArthAdhigama sUtra gujarAtI vivecana 17. siddhahema zabdAnuzAsana bhAga 1-2-3 (madhyamavRtti) 18. hIraprazna 19. zrAddhadinakRtya pratAkAre saTIka sirisirivAlakahA 21.. navakArano jApa miTAve saMtApa 22. jIvana jItavAnI jaDIbuTTIo 23. cittaprasannatAnI jaDIbuTTIo 24. mamatA mAre samatA tAre prabhu bhakti muktinI dUtI (jina pUjAvidhi) 26. bhAvanA bhava nAzinI (bAra bhAvanA) 27. premaguNa gaMgAmAM snAna karIe (pU. premasUri ma. nuM jIvanacaritra) 28. aNagAranA zaNagAra sAta sakAra 29. tapa karIe bhavajala tarIe 30. sAdhanA saMgraha | |zrI arihaMta ArAdhaka TrasTanA AgAmI prakAzano | upadeza pada navesarathI karelo saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda Atma prabodha navesarathI karelo saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda 3. zrAddhavidhi prakaraNa navesarathI karelo saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda 4. upadeza ratnAkara saMpUrNa TIkAno bhAvAnuvAda 20. 25. che
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAladhArI AcArya zrI hemacaMdrasUri ma.no saMkSipta paricaya AcArya hemacaMdrasUri - A. 'abhayadevasUrinA ziSya hatA. gujarAtanA rAjA siddharAja ane kumArapAlanA samaye jainazAsanamAM A. hemacaMdrasUri nAmanA traNa samartha AcAryo vidyamAna hatA, maladhArI A. hemacaMdrasUri e saumAM ummarathI moTA hatA. zAMta ane prabhAvaka hatA. A. abhayadevasUrinA upadezathI mahAmAtya pradyumna vairAgya pAmyo tyAre lAkhonI milakata, rUpALI, strIo-patnIo, sAhyabI ane maMtrIpadane choDI daI dIkSA lIdhI, ane zAstro bhaNIgaNIne gurumahArAjanA hAthe AcAryapada prApta karyuM, te ja aMte mAladhArI hemacaMdrasUrinA nAmathI khyAti pAmyA. A. hemacaMdrasUri svabhAvathI ja namra, vinayazIla, parama zAMta, bahuzruta, satyapriya ane sthitaprajJa hatA. temanI jIvana ghaTanAomAM ane graMthomAM temanA A guNonI jhalaka jovA maLe che. teo vadhu pramANamAM "upamitibhavaprapaMcA-kathA"nuM vyAkhyAna ApatA hatA. tyArathI ja e kathA vadhu prasiddhine pAmI. rAjA siddharAja temanA naisargika guNothI AkarSAyo hato. te temanA vyAkhyAnamAM potAnA parivAra sAthe ghaNI vAra jato hato, ane cittane svastha banAvI vyAkhyAna sAMbhaLato hato. temanA darzana mATe avAranavAra Avato hato. AlApa-saMlApa paNa karato hato ane koI koI vAra AcAryazrIne rAjamahelamAM padhAravA AmaMtraNa ApI padharAmaNI paNa karAvato hato. rAjAe eka vAra AcAryazrIne rAjamahelamAM padharAvyA. UMce besADI DAbha vagere vastuothI AcAryazrInI traNa vAra AratI utArI ane AcAryazrInA caraNamAM paDIne temane paMcAMga namaskAra karyA. potAne mATe pirasAIne AvelA thALamAMthI AcAryazrIne cAra prakArano AhAra vahorAvyo. jANe potAnuM jIvana saphaLa thayuM ema mAnIne teNe saharSa jAhera karyuM ke, "huM mAnuM chuM ke Aje bha. mahAvIra sAkSAt mArA AMgaNe padhAryA che.' rAjAe AcAryazrInA upadezathI gujarAtanA jinamaMdiro upara sonAnA kaLaza caDhAvyA. 1. A abhayadevasUri navAMgI TIkAkAra abhayadevasUrithI bhinna che. A abhayadevasUri harSapurIya gacchanA AcArya zrI sihasUrinA ziSya hatA. teozrI niraMtara chaThTha- aThThama Adi tapa karatA hatA. temaNe pAMca vigaIono AjIvana tyAga karyo hato. Ama teozrI atyaMta tapasvI ane tyAgI hatA. vidvAna hovA chatAM nirabhimAnI hatA. temanuM vyAkhyAna atizaya rucikara hatuM. teozrI AcArapAlanamAM atyaMta custa hatA. teozrI atizaya jADA ane malina vastro paheratA hatA. temanA AvA tyAga-tapa Adi guNothI AkarSAIne rAjA siddharAja jayasiMhe tene mAladhArI evuM biruda ApyuM hatuM. tyArathI temano gaccha maladhArIgaccha tarIke prasiddha thayo.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharucanA daMDanAyaka zAMtU mahetAe AcAryazrInA upadezathI samaLIvihAra upara sonAno kaLaza caDAvyo. dhaMdhukA, sAcora vagerenA ajaino jainone kanaDatA hatA. jainonI rathayAtrAnA utsavamAM vighna nAkhatA hatA. rAjA siddharAje AcAryazrInA upadezathI A kanaDagata dUra karAvI. rathayAtrA nirvighna nIkaLI zake evo pAkko prabaMdha karAvyo. rAjyanA amaladAroe sattAnA madathI jinamaMdiranA lAgA baMdha karAvyA hatA te rAjAe pharIthI cAlu karAvyA. koI koI gAmomAM to lAgAnI rakama rAjakhajAnAmAM dAkhala thaI gaI hatI te paNa jaina derAsarone pAchI apAvI. (-piTarsana riporTa, pAna : 14-16) eka divase rAjA siddharAje AcAryazrInA upadezathI khuza thaI dara sAla mATe varSanA 80 divasomAM amArizAsana karyuM. te zAsana tAmrapatra para lakhAvI AcAryazrInA caraNamAM arpaNa karyuM. A devaprabhasUri siddharAjanA e zAsanane TUMkAkSarImAM A rIte rajU kare che- "maladhArI A. abhayadevanA paTTarUpI AkAzamAM A. hemacaMdrarUpI caMdra Ugyo. rAjA siddharAje tenA vacanarUpI amInuM pAna karyuM ane rAjyanA sau prANIo dIrdhAyuSI banyA.' A. hemacaMdrasUrinA upadezathI pATaNathI giranAratIrtha ane zatruMjayatIrthano cha'rI pALato yAtrA saMgha nIkaLyo. AcAryazrI paNa sAthe ja hatA. zrIsaMghe vaNathalImAM paDAva nAkhyo. saMghanA puruSo ane strIo nAhI-dhoI zarIre kesara coLI, bahumUlya vastro paherI, ratnajaDIta dAgInA dhAraNa karI derAsaramAM darzana-pUjA-prabhAvanA karI rahyA hatA. saMghapatinI pAse paNa ghaNuM dhana sAthe hatuM. A badhuM joI soraThanA rAjA rA'kheMgAranI dAnata bagaDI. dIR surAho kArya mAM du" | 68 | pAsavAnoe paNa rAjAne caDAvyo ke, "rAjan ! samajI le ke gujarAta pATaNanuM ghaNuM dhana tArA puNyapratApe tArA AMgaNe AvyuM che. mAna ke, lakSmI tane cAMllo karavA AvI che. "tA giNha tumhaM evaM bhaMDAro hoi tuha jahA poDho / saMbhAvijai NANaM ekAe davvakoDIe" // 70 // rAjan ! A saMghane lUMTI le, tAro khajAno chalakAI jaze. eka karoDanuM lekhuM saMbhave che. A sAMbhaLI rAjAnuM mana pIgaLI gayuM. teNe sarvasva lUMTI levAno manasUbo karI lIdho. paNa tene rAjamaryAdAno bhaMga ane apayazano moTo Dara hato, tethI zuM karavuM enI vimAsaNamAM te paDI gayo. teNe saMghane jANI joIne eka divasa ahIM vadhu rokANa karAvyuM. eka divasa te saMghapatine maLyo ja nahIM. bIje divase rAjakuTuMbamAM koI moTuM maraNa thayuM. A. hemacaMdrasUrie rAjA kheMgAranuM mana pArakhI lIdhuM hatuM. tethI temaNe A maraNanA bahAnAthI rAjamahelamAM jaI rAjAne upadeza Apyo. rAjavIne nItinA mArge doravaNI ApI. rAjAe paNa upakAra mAnI prasanna thaIne saMghane AgaLa prayANa karavAnI rajA ApI. saMgha tyAMthI ravAnA thaI zatruMjaya tIrthanI yAtrA karI pATaNa gayo.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsaMghe giranAratIrthane 50,000 ane zatruMjayatIrthane 30,000 pAsthayanI bheTa dharI hatI. (A. caMdrasUrikRti muNisuvrayacariyuM, gAthA : 63 thI 76) mAladhArI hemacaMdrasUrie nIce pramANenA graMthonI racanA karI che, jenuM pramANa lagabhaga lAkha zloka jeTaluM thAya che 1. Avasmaya TippaNaka Avazyakapradeza vyAkhyA, graM. 5000. 2. sayaga kammaggatha vivaraNa, graM. 4OOO 3. aNuogadArasuttavittI, graM. 6000 4. uvaesamAlA-puphamAlApagaraNa mUla, jhaM. pa. puphamAlA svopajJavRtti, graM. 14OOO. 6. jIvasamAsa vivaraNa, graM. 7000, saM. 1164nA caitra sudi 4ne somavAra, pATaNa. (temaNe saM. 1164mAM racelA A vivaraNanI tADaprati Aje khaMbhAtamAM vidyamAna che. eTale graMthakAranA hAthe ja lakhAyelI A prati gaNAya che.) 7. bhavabhAvanA-mUla, saM. 1170, meDatA ane chatrApallI. 8. bhavabhAvanA svapajJavRtti, graM. 13000, saM. 1170, meDatA-chatrApallI 9. naMdisutta Tippana. 10.visasAvasmaya-bRhadravRtti, graM. 28000, saM. 1175. temane "visasAvaya' vRtti racavAmAM 1. paM. abhayakumAra, 2. paM. dhanadeva gaNi, 3. paM. jinabhadra gaNi, 4. 5. lakSmaNagaNi. 5. muni vibudhacaMdra tathA 6, sAdhvI ANaMdazrI mahattarA ane 7. sAdhvI vIramatI gaNinIe sahAya karI hatI. temanA graMthomAM bhavabhIrutAno paricaya A prakAre maLe che- "mane gurujanoe jJAna ApyuM che. huM temAMthI je je samajyo chuM tene AtmasmaraNa mATe meM ahIM goThavyuM che. AmAM je je doSo hoya te munijanoe mArA upara prasanna banIne zodhavA. kema ke jagatamAM sau karmane AdhIna che sau chavAstha che ane mArA jevA to sabuddhi vihoNA che, ne mativibhrama to kone thato nathI ? (-Avasmaya Tippana). temanA ziSyomAM cAra bahu prasiddha hatA. 1. Ao vijayasiMhasUri - temaNe saM. 1191nA mAha vadi 3nA roja kRSNarSinA ziSya A. jayasiMhasUrinI "dharmopadezamAlA' gAthA : 98 nuM vivaraNa graMva : 14471 racyuM, jemAM temanA gubhAI paM. abhayakumAra gaNIe sahAya karI hatI. A AcArya ghaNA rUpALA ane zAMta hatA. 2 AO caMdrasUri - teo lATadezanA nANApradhAna maMtrI hatA. 3 A0 vibudhacaMdrasUri - te paNa lATadezanA maMtrI hatA. temaNe maMtrIpada tajI gaI dIkSA lIdhI. temaNe gurudevanI 'visasAvasmaya'nI bRhavRttinuM tathA A. caMdrasUrie racelA muNisuvyacariya'nuM saMzodhana karyuM hatuM. temanA ziSya upAdhyAya padmacaMdra hatA.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 paM. lakSmaNa gaNi - temaNe saM0 1199nA mAha sudi 10nA roja gurjarezvara kumArapAlanA rAjyamAM mAMDalamAM 'supAsanAhacariya' graMthAgra : 10000 pramANa racyuM che. AO hemacaMdrasUrie ghaNI dharmaprabhAvanA karI hatI. giranAra tIrthano kabajo apAvyo hato. amAri pravartAvI hatI. sAdhuono thato parAjaya nivAryo hato. caityavAsano phelAvo na thAya e mATe temaNe sakriya prayatna karyo hato. jinamaMdiro mATe thatAM vighno dUra karAvyAM hatAM. lagabhaga eka lAkha zloka pramANa graMthonI racanA karelI che. teo sAta divasanuM anazana karI pATaNamAM svarge gayA. rAjA siddharAja temanI zmazAna yAtrAmAM thoDAeka mArga sudhI sAthe gayo hato ane e rIte potAno AcAryazrI pratyeno hArdika pUjyabhAva vyakta karyo hato. AcAryazrI paramanaiSThika paM. zvetAMbarAcArya bhaTTAraka tarIke prasiddha hatA. ekaMdara teo vikramanI bAramI zatAbdInA prabhAvaka AcArya hatA. (jUo, jIvasamAsanI svalikhita prata) AO hemacaMdrasUri pote "jIvasamAsanI vRtti' mAM potAno paricaya Ape che ke, "yama, niyama, svAdhyAya ane padasthappAnAnuSThAnarata, paramanaiSThika paMDita zvetAMbarAcArya bhaTTAraka zrI hemacaMdrAcArye saMva 1164 nA caitra sudi 4ne somavAre pATaNamAM jayasiMhanA rAjayamAM jIvasamAsavRtti' (jhU. 700) lakhI che. A prati Aje khaMbhAtanA bhaMDAramAM vidyamAna che. A pramANe AcArya zrI hemacaMdrasUri bAramI sadImAM eka mahAna zAsanaprabhAvaka AcArya hatA. (jainaparaMparAno ItihAsa bhAga bIjAmAMthI sAbhAra uddhAMta)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma acaMkAritabhaTTikA aMtakaMga kathAno prAraMbha aMtaraMga lokano paricaya amaradattanI patnI arhaddatta arhatrakamuni upadezamAlA (puSpamALA)mAM AvelAM dRSTAMtonI akArAdi anukramaNikA azvarakSaka puruSa AcArya ATha baMdhuo ArdrakakumAra ASADhAbhUti IlAputra kaMthAsiddha brAhmaNa kanakaratha kapila kAyagupta sAdhu kAlakasUri kAlikasUri kIrticaMdra rAjA kuMtaladevI kUNika (azokacaMdra) phUlavAlaka kSullaka (nAgadatta muni) gaMdhapriya guNadatta sAdhu caMDa piMgala viSaya krodhano vipAka kSamAno mahimA upamitibhavaprapaMcakathAnusAre upamitibhavaprapaMcakathAnusAre samyaktvavALAne devanuM sAnnidhya kAmarAgano vipAka strIsaMgamAM Asaktino vipAka satsaMgano mahimA dveSa-IrSAno vipAka jinapUjAnuM phaLa bhAvazalyano vipAka lobha piMDa viSe bhAvazalyano vipAka satsaMga premano vipAka lAbhathI lobhanI vRddhi kAyaguptinuM pAlana asatya na bolavA viSe jinAjJAthI pratiSiddhanuM AcaraNa karavAmAM dravyAdinuM AlaMbana zarIranI mamatAno tyAga dveSa-IrSAno vipAka premano vipAka gurukulavAsa tyAgano vipAka krodhano vipAka-kSamAno mahimA ghrANendriyanA anigrahamAM doSa vacanaguptinuM pAlana navakAra mahAmaMtrano mahimA pRSTha naM. 479 98 278 258 518 656 670 679 683 558 105 566 668 580 501 401 336 427 364 678 593 547 483 464 399 650
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 579 397 649 pa99 677 pa3pa 377 cUlanI jinadAsa zrAvaka jinadAsa zrAvaka jinapAlita-jinarakSita tapasvI talacora daridra puruSa daza dRSTAMta devasikA satI dRDhaprahArI dhanamitra dhanazarma sAdhu dhanasAra dharmaruci aNagAra dharmaruci muni dharmaruci muni naMda premano vipAka manoguptinuM pAlana navakAra mahAmaMtrano mahimA viSayomAM Asakti-anAsakti paradoSa kathanano vipAka akAryathI na rokavAmAM vipAka vratanuM rakSaNa kevI rIte karavuM ? manuSyabhavanI durlabhatA zIlano mahimA tapano mahimA jinapUjAnuM phaLa eSaNA samitinuM pAlana dAna na ApavAmAM nuksAna jIvadayA pAlana aSaNIyano tyAga karavo pAriSThApanikA samitinuM pAlana keSa karavAthI thato vipAka tapano mahimA zIlano mahimA adattAdAna vrata pAlanamAM daDhatA samyaktavALAne devanuM sAnnidhya gurukulavAsa sevAthI thatA lAbho ayogyane jJAnadAnano niSedha premano vipAka adhyavasAyanI sthiratA svadravyathI dharma karavo. zuddha prarUpaNA karavI. jAtimada na karavo. premano vipAka veyAvaccathI thatA lAbho zIlakhaMDanathI thatA doSo zIlano mahimA jinapUjAnuM phaLa naMdiSaNa namirAjA nAgadatta nRpavikrama rAjA paMthaka sAdhu puraMdara pradezI rAjA prasannacaMdra be nokara be sAdhu brahmadeva bharata cakravartI bhuvanatilaka maNiratha madanarekhA menA popaTa 197 234 688 389 180 332 391 395 519 228 204 343 268 541 76 587 415 169 73 489 583 626 204 204 682
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 60 ravigupta mRgAputra hiMsAno vipAka ratisuMdarI Adi zIlapAlanano mahimA rAtribhojanamAM doSa rasalola rasanendriyanA anigrahamAM doSa lakSmIdhara dRSTirAgano vipAka lolAkSa cakSuIndriyanA anigrahamAM doSa lohabhAravAha kulakramathI Avela mithyAdharmano tyAga vaNika putrI mAyAno vipAka varadatta muni IryAsamitinuM pAlana vasurAjA asatyavAdano vipAka vinIta ziSya gaMgA kaI dizAmAM vahe che. viSNukumAra tapano mahimA zAMtinAthaprabhu (10 bhava vistArathI) abhayadAna zivakumAra navakAramaMtrano mahimA zrImatI navakAramaMtrano mahimA saMkAza zrAvaka devadravya bhakSaNano vipAka saMgata sAdhu bhASAsamitinuM pAlana saMprati rAjA cAritranuM phaLa samara rAjA ekapada zravaNathI mokSa sAgaracaMdra jJAnathI mokSasukhanI prApti siMharatha vinItano vinaya karavo sItAjI zIlano mahimA suMdara sneharAgano vipAka sukumAlikA sparzana IndriyanA anigrahamAM doSa sudarzana maharSi brahmacaryapAlanano mahimA subhadrA zravaNendriyanA anigrahamAM doSa subhadrA sAdhvI gRhasthanI veyAvaccamAM doSa soma-citrabhAnuM satsaMgano mahimA somilArya AdAna-nikSepaNA samitinuM pAlana skaMdamuni tapano mahimA sthUlabhadra muni brahmacaryanuM pAlana huMDika yakSa navakAra mahAmaMtrano mahimA 185 372 465 516 453 591 493 383 338 539 237 15 646 648 662 385 442 714 145 615 192 517 469 350 452 637 666 393 241 3pa6 651
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnaM abhayadAnaM V jJAnadAna | anazanaM kanodarikA vRttisaMkSepaH rasatyAgaH 1 2 3 4 lakSaNaM | bAhyam | bhedAH V svarUpaM upaSTaMbhadAnaM graMthaviSayANAM koSTakaM) dharmaH V zIlaM kAyaklezaH saMlInatA 5 6 7 8 9 | | | | | | | samyaktvaM caraNavizuddhiH karaNajayaH kaSAyajayaH gurukula AlocanA bhavavirAgaH vinayaH vaiyAvRttyaM vAsaH | svAmI - tapaH | prAyazcittaM vinayaH | | | | ||| | AcAryaH upAdhyAyaH sthaviraH kulaH | | V | lokopacAraH arthaH kAmaH bhayaH V V | lakSmIH V guruH V svarUpaM prema viSayAH dahaH jJAna darzanaM cAritraM aupacArikaH | V | | AlocanA Alocaka: AlocayitavyaM AlocanavidhiH anAlocanAdoSAH AlocanAguNaH | | | | | ziSyaH karaNe guNAH akaraNe doSAH | | | | bhedAH kAla: gatiH vipAkaH rAgadveSA~ | | | | svAminaH saMsthAnAni pramANaM viSayAH | | bhedAH vidhiH | V arhaH utsargApavAda | V utpattiH | bhedAH guNAH | vaiyAvRttyaM svAdhyAyaH 11 10 | | svAdhyAyatiH anAyatanavarjana gaNaH saMghaH tapasvI glAnaH sAdharmika: zaikSakaH | mokSaH V | vAcanA pRcchanA parAvartanA anupekSA dharmakathA | aticArAH liGgAni vipAkaH vibhUSA vibhUSA strIsaMsargaH praNItarasatyAgaH dhyAnaM | abhyaMtaram jJAnataH V heyopAyAdijJAna paraparivAdaH AtmotkarSaH vyutsargaH 12 * paraparivAdanivRtti: jinapUjanodyuktaH san 13 14 V V dharmasthairya parijJA bhAvaH phalataH V virati:
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya maMgalAcaNa dharmopadezathI ja paropakAra bhAga-1nI anukramaNikA viSaya dAna na karavAthI thatA doSo kRpaNa dhanasAranI kathA anubaMdha catuSTaya dharmanI durlabhatA manuSyabhavanI durlabhatA-10 dRSTAMta dAnadharma abhayadAna dvAra 12 ahiMsA ja sarvazreSThadharma 12 jIvadayAthI thatA lAbho 14 zAMtinAtha caritra (vistArathI 10 bhava) 15 19 hiMsAthI thatA doSo mRgAputranuM dRSTAMta 60 jJAnadAna dvAra 66 66 67 69 72 73 74 76 98 140 141 143 145 165 165 167 168 169 169 178 ajIva paNa hiMsAno viSaya che. jJAnanA prakAro jJAnadAtA zuddhaprarUpaNAno mahimA zudghaprarUpaNA viSe be sAdhunuM dRSTAMta jJAnagrahaNavidhi puraMdarakumAranuM dRSTAMta aMtaraMga kathAno prAraMbha jJAnamAM udyama karavo jJAnanA lAbho jJAnathI utkRSTa nirjarA sAgaracaMdranuM caritra upaSTabhadAna dvAra supAtradAna vinA tIrthano abhAva kevI rIte dAna ApavuM supAtra dAnanAM phaLo dharma svadravyathI karavo pRSTha naM. 1 4 5 6 7 be nokaranuM dRSTAMta kone ApavAthI vadhAre lAbha zIladharma zIlano artha zIlanuM mAhAtmya cAra suMdarIonI kathA mahAsatI sItAjInuM caritra devasikA satInuM caritra zIlakhaMDanathI thatA doSo maNirathanuM caritra madanarekhAnuM caritra namirAjAnuM caritra tapadharma bAhyatapa atyaMtara tapa tapathI labdhio pragaTe tapanuM phaLa naMdiSaNanI kathA tapano mahimA dRDhaprahArInI kathA viSNukumAranuM caritra skaMdaka muninuM caritra bhAvadharma bhAvanI utpattinAM kAraNo samyaktvanuM svarUpa graMthino artha graMthibheda koNa kare ? samyaktva kevI rIte prApta thAya ? kone samyaktvanI prApti thAya ? samyaktva prAptino krama samyaktvanA guNo pRSTha naM. 179 180 184 185 185 192 197 204 204 204 204 215 218 225 227 228 233 234 237 241 249 250 251 252 253 255 256 257
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pRSTha naM. 315 286 326 331 viSaya amaradattanI patnInuM dRSTAMta nRpa vikramarAjAnI kathA aMtaraMga lokano paricaya pudgala parAvartanuM svarUpa samyakatvanI durlabhatA samyakatvanA prakAro samyaktvanA aticAro samyakatvanA liMgo samyakatvanA AgAro caraNazuddhivAra cAritranuM svarUpa dezavirati zUlaprANAtipAta viramaNavrata aticAro sthUla mRSAvAda viramaNavrata aticAro sthUla adattAdAna viramaNavrata aticAro svadArAsaMtoSa-paradAra viramaNavrata aticAro sthUla parigraha viramaNavrata aticAro divrata aticAro upabhoga-paribhogavrata aticAro paMdara karmAdAna anarthadaMDa viramaNavrata aticAro sAmAyika vrata aticAro dezAvagAzika vrata aticAro viSaya pRSTha naM. 258 pauSadhavrata 314 268 aticAro 278 atithisaMvibhAga vrata 315 280 aticAro 315 281 sarvavirati 316 282 dezaviratine yogya koNa ? 317 283 sarvaviratine yogya koNa ? 319 viratine ayogya koNa ? 321 289 dIkSAne yogya che napuMsako 324 291 paMDakanuM svarUpa 325 292 vinItane cAritra ApavuM. 293 cAritra pradAnano vidhi 327 293 mahAvratonuM AropaNa 328 294 cAritranI traNa bhUmi 329 297 cha javanikAyanI yatanAne upAya dharmaci aNagAranI kathA 332 satyavAdIne thatA guNo 335 300 kAlakasUrinI kathA 336 301 asatyavAdIne thatA doSo 338 302 vasurAjAnI kathA 338 303 nAgadattanI kathA 343 304 brahmacaryanI nava guktio 349 305 sudarzana maharSinI kathA 3pa0 306 sthUlabhadrasvAmInI kathA 356 306 parigrahathI cAritra malina bane 362 308 zAsananI malinatAthI saMsAra bhramaNa 363 kIrticaMdra rAjAnI kathA 364 310 370 rAtribhojanano niSedha 311 312 jainoe vizeSathI rAtribhojana 370 313 choDavuM joIe raviguptanI kathA 372 313 | daridra puruSanuM kathAnaka 377 298 299 309 313
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamAlA (puSpamAlA) zrI dharaNendra-padmAvatI saMpUjitAya OM hauM zrA~ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrI dAna-prema-rAmacaMdra-hIrasUrIzvarebhyo namaH // maiM namaH / maladhArIyazrIhemacandrasUrIzvarasUtritA svopajJA / / zrI upadezamAnA | / / puSpamAttAparAmidhA // bhAga-pahelo 1 TIkAkAranuM maMgalAcaraNa yena prabodhaparinimmitavAgvastrAM, kSiptvoddhRtAni bhuvanAni bhavAndhakUpAt / niHzeSanAkivibhuvanditapAdapadma, bhUyAt mamAzubhabhide sa yugAdidevaH // 1 // jJeyArNavaM suravarairiva yaiH samantAt, saddbodhamandaramathA pravimathya labdhaH / jIvAditattvavararatnacayo bhavantu, te vaH zriye vijayino jinavIrapAdAH // 2 // darpoddhurasmaratiraskaraNapravINA, vizvatrayaprathitanirmalakIrtibhAjaH / zeSA api pravikirantu jinA rajo vaH, sarvAmarapraNatapAvanapAdapadmAH // 3 // vande pAdadvitayaM bhaktyA zrIgautamAdisUrINAm / niHzeSazAstragaGgApravAhahimavadgirinibhAnAm // 4 // pAraM yasyAH prasAvena, vaiddinaH zrutanI gheH ||cchanti tAM nAdudghAM, praLaumi zrutaddevatAm // , // asmAdRzo'pi saJjAtaH, pareSAM kila bodhakaH / yatprabhAvena tAn vande, svagurUMstu vizeSataH // 6 // itthaM kRtanamaskAro, namaskAryeSu vastuSu / pravakSyAmyastavighno'rthaM, prastutaM zrutanizrayA // 7 // antaraGgArthagarbhaM ca, yatkiJcidiha vakSyate / tatropamitigranthoktA, dRzyA sarvA'pi bhAvanA // 8 // jeNe kevaLajJAna pAmIne bolAyelI vANIrUpI doraDAne nAkhIne lokono bhavarUpa aMdhArA kUvAmAMthI uddhAra karyo ane jenA caraNa kamaLone sadhaLA idroe vaMdana karyuM che evA te AdinAtha bhagavAna mArA azubhonA nAza mATe thAo. (1) jevI rIte uttamadevoe maMdara parvatane ravaiyo banAvIne tenAthI samudranuM maMthana karIne ratno meLavyAM hatAM, tevI rIte jemaNe kevaLajJAnarUpa maMdaraparvatane ravaiyo banAvIne e ravaiyAthI jJeya padArtho rUpa samudranuM cAre bAju atizaya maMthana karIne jIvAditattvo rUpa zreSTha ratnasamUhane meLavyo te vijaya pAmanArA zrI vIrajinanA caraNo tamArI samRddhi mATe thAo. (2) abhimAnathI niraMkuza banelA kAmadevano tiraskAra karavAmAM pravINa, traNeya lokamAM phelAyelI nirmaLa kIrtivALA, ane jemanA pavitra caraNakamaLone sarvadevoe praNAma karyA che evA bAkInA bAvIsa jino u. 1
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2-maMgalAcaraNa] upadezamAlA (puSpamAlA) [zrIvIraprabhune namaskAra paNa tamArI pAparUpa rajane dUra karo. (3) sarva zAstrarUpa gaMgAnA pravAha mATe himavaMta parvata samAna zrIgautamasvAmI vagere AcAryonA caraNone huM bhaktithI vaMdana karuM chuM. (4) jenI kRpAthI jIvo zrutarUpa samudranA pArane pAme che te vizvavaMdya zrutadevInI huM stuti karuM chuM. (5) kharekhara! jemanA prabhAvathI mArA jevo paNa bIjAone bodha ApanAro thayo te mArA gurune to huM vizeSathI vaMdana karuM chuM. (6) A pramANe namaskAra karavA lAyaka uttama jIvone jeNe namaskAra karyo che ane jenAM vighno dUra thayAM che evo huM zrutanA AdhAre prastuta arthane kahIza. (7) ahIM aMtaraMga arthathI garbhita je kahevAze tyAM saghaLIya bhAvanA upamitibhavaprapaMcA graMthamAM kahelI jANavI. (8) mULagraMthanA kartAnuM maMgalAcaraNa ahIM koIka iSTakAryamAM pravRtti karanArA ziSTapuruSo vighnasamUhanA nAza mATe ane ziSTapuruSonA AcAra pAlana mATe iSTadevane namaskAra karIne pravRtti kare che. AthI ziSTapuruSonA mArgane anusaranArA upadezamAlA prakaraNanA kartA A graMthakAra paNa prAraMbhamAM ja iSTadevanA namaskArane kahe che= kare che siddhamakammamaviggahamakalaMkamasaMgamakkhayaM dhIraM / paNamAmi sugaipaccalaparamatthapayAsaNaM vIraM // 1 // gAthArtha-- siddha, akarma, azarIrI, akalaMka, asaMga, akSaya, dhIra ane sugati ApavA mATe samartha hoya evA parama padArthone pragaTa karanArA aMtima tIrthAdhipati zrIvIrabhagavAnane huM praNAma karuM chuM. vizeSArtha- siddha-siddha eTale jemano samasta kAryasamUha pUrNa thaI gayo che tevA, arthAt have jemane kazuM karavAnuM bAkI nathI tevA. akarma jagatamAM zilpasiddha (= zilpakaLAmAM atyaMta kuzaLa) vagere paNa siddha hoya che. zilpasiddha vagere siddha ahIM vikSita nathI e jaNAvavA mATe zrIvIranuM 'akarma' evuM vizeSaNa mUkyuM che. akarma eTale jenA sarva karmarUpa baMdhano tUTI gayAM tevA. zilpasiddha vagere siddhane karmarUpa baMdhano hoya che. azarIrI- azarIrI eTale zarI2 rahita. keTalAko izvara vagerene karmarahita mAne che, paNa zarIravALA mAne che. ahIM vIra vibhu tevA nathI e jaNAvavA mATe zrIvIranuM 'azarIrI' evuM vizeSaNa mUkyuM che. 1. gaMgAnadI himavaMtaparvatanA padmavRdamAMthI nIkaLe che ane sarva zAstro gaNadhara bhagavaMtonA mukhamAMthI pragaTa thAya che. mATe zAstrone gaMgAnadInI ane gautamasvAmI vagere gaNadharone himavaMta parvatanI upamA ApI che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvIraprabhunAM vizeSaNo] upadezamAlA (puSpamAlA) [maMgalAcaraNa-3 akalaMka- akalaMka eTale vratabhaMga vagere sarva kalaMkathI rahita. muktimAM zarI2 rahita hovA chatAM mukti pAme e pahelAM manuSyabhavamAM jemanAM dRSTAMto have kahevAze te ArdrakumAra ane naMdiSaNa AdinI jema kalaMka sahita paNa hoya. zrIvIravibhu AvA nathI e jaNAvavA mATe zrIvIranuM 'akalaMka' evuM vizeSaNa mUkyuM che. vIravibhu muktinI pUrve paNa anaMtara manuSyabhavamAM AMzikapaNa lokApavAdathI dUSita thayA na hatA. asaMga- asaMga eTale bAhya-atyaMtara sarva parigrahasamUhathI rahita. koIka jIva kalaMka rahita hovA chatAM parigraha sahita hoI zake che. vIravibhu AvA nathI e jaNAvavA zrIvIranuM 'asaMga' evuM vizeSaNa mUkyuM che. akSaya- akSaya eTale jeno muktiparyAya kyAreya nAza pAmavAno nathI tevA, arthAt pharI kyAreya saMsAramAM pAchA na Ave tevA. bauddho potAnA Izvarane mukti pAmavA chatAM tIrtha parAbhava Adi kAraNathI pharI paNa saMsAramAM pAchA Ave tevA mAne che. A viSe temanuM vacana A pramANe che "dharmatIrthane karanArA jJAnIo muktimAM jaIne tIrtha vinAzanA kAraNe (= tIrtha vinAzane rokavA mATe) pharI pRthvI upara pAchA phare che." tethI 'akSaya' evA vizeSaNathI muktimAMthI pAchA AvavAno niSedha karyo che ema jANavuM. vIra- vI2 eTale akaraNavIryathI anaMtavIryavALA. muktimAM rahelo jIva sthiti vagere (= yoganI sthiratA ane jovuM-jANavuM vagere) kriyA kare che. muktimAM AtmA sarvathA prayatna rahita hoya to kevaLajJAna-kevaladarzananA vyApAra mATe (= upayoga mATe) sthiti vagere kriyA na ghaTI zake. "nava AtmaguNono atyaMta abhAva e mukti che.'" evuM vacana hovAthI muktimAM kAyama rahenAra paNa jIvamAM prayatna ane jJAna na hoya ema keTalAko mAne che. eno niSedha karavA eTale ke mukti pAmelA jIvamAM prayatna ane jJAna hoya e jaNAvavA mATe ahIM 'vIra' evuM pada mUkyuM che. dhIra- dhIra eTale pariSahothI kSobha na pAme tevI dhIratAvALA. athavA dhI ane 2 e be akSaronA judA judA arthathI paNa dhIra zabdano artha karI zakAya. te A pramANe- dhI eTale jJAna. 2 eTale zobhanAra. je jJAnathI zobhe te dhIra. ahIM jJAna eTale sakala AvaraNarUpa kalaMkathI rahita evI sarva vastuone jANavAnI zakti. vIra AvA jJAnathI zobhe che mATe 'dhIra' che. jo muktimAM sarvathA jJAnano abhAva hoya to muktinI prApti saMkaTanI prApti ja thAya. jo saMsAra avasthAmAM thanArA jJAnamAtrano paNa muktimAM abhAva thAya to AtmA jaDakASTha Adi 1. mana, vacana, kAyAnI sahAyathI pravartatuM vIrya karaNavIrya che. mana-vacana-kAyA vinA pravartatuM vIrya akaraNavIrya che. saMsArI jIvone ka2NavIrya hoya che. mukta jIvone akaraNavIrya hoya che. 2. buddhi-sula-du:la-phacchA-dveSa-prayatna-dharma-adharma-saMschArUpALAMnavAnAM vizeSa muLanAmatyantochete 7 mokSa kRti vaizeSikamatam // u. 2 bhA. 1
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4-parArthasaMpattino upAya] upadezamAlA (puSpamAlA) [dharmopadezathI ja paropakAra jevo banavAnI Apatti Ave. ema thatAM koI paNa jIva mukti mATe prayatna paNa na kare. vicArapUrvaka pravRtti karanAro koIpaNa jIva svaguNanI hAni mATe prayatna na kare, kiMtu svaguNanI vRddhi mATe ja prayatna kare. ahIM vistArathI saryuM. sugati ApavA mATe samartha hoya evA parama padArthone pragaTa karanArA sudevabhava, sumanuSyabhava ane mukti e sugati che. (jemAM dharmanI prApti thAya tevo devabhava sudevabhava che ane tevo manuSyabhava sumanuSyabhava che.) ahIM padArthazabdathI jJAnAdi ke jIvAdi padArtho vivakSita che. parama eTale prakRSTa, A padArtho paratIrthikoe yuktithI rahita evA prakRtipuruSa Adi je padArtho kalpelA che te padArthothI bhinna hovAthI prakRSTa che. zrIvIranA "sugati ApavA mATe samartha hoya evA parama padArthone pragaTa karanArA" evA vizeSaNathI bhagavAnanI parArtha saMpatti jaNAvI. parArtha eTale paropakAra. saMpatti eTale lakSmI. paropakAra karavAmAM bhavyajIvone sugatinI prApti karAvavA mATe samartha hoya evA prakRSTa padArthone pragaTa karavA sivAya bIjI koI ja saMpatti nathI. kahyuM che ke-"je sadupadezanA dAnathI anaMta duHkhane ApanArA rAgAdi rUpa kalezasamUhathI choDAve che tenAthI bIjo kayo upakArI che?" ahIM siddha vagere padothI svArtha (= svopakAra) saMpatti kahI che. asaMga vagere padothI svArthasaMpattino upAya kahyo che. parArthasaMpattinA upAya tarIke to svArthasaMpatti ja kahelI jANavI, arthAt svArthasaMpatti ja parArthasaMpattino upAya che. kAraNa ke jeno svopakAra siddha thayo nathI te paropakAra karavA mATe asamartha che. kahyuM che ke-"A bInA suprasiddha che ke guNomAM sArI rIte rahelo ja bIjAone guNamAM sthApe che. je pote ja pravAhamAM taNAto hoya te bIjAne na tAre." [1] bhava samudramAM atidurlabha evo manuSya janma koIka rIte pAmIne dhIra puruSoe AcarelA paropakAramAM prayatna karavo joIe. (1) kAraNa ke tIrthakaro paNa saMsArasamudranA pArane pAmelA hovA chatAM upadezadAnathI bIjAo upara upakAra kare che. (2) tethI dhIrapuruSonA mArgane anusarIne potAnI zakti pramANe upadezadAnathI ja paropakAramAM udyama karo. (3) dharmasaMbaMdhI, dhanasaMbaMdhI ane kAmasaMbaMdhI ema traNeya prakArano upadeza saMbhave che. paNa parahitamAM tatpara puruSoe dharmasaMbaMdhI upadezamAM ja prayatna karavo joIe. (4) kAraNa ke hitanA arthIoe jIvonA bhavaduHkhono vinAza karavo joie. ane prAyaH artha-kAma lAkho duHkhonuM ja mULa che. (5) anAdibhavanI vAsanAnA (= saMskAronA) kAraNe mUDha jIvonI buddhi gurunI avajJA karIne (= gurunA upadezavinA paNa) svayaM ja artha-kAmamAM doDe che. (6) rAgAdidoSarUpaagni jIvonA hRdayamAM nitya saLagI rahyo che. temAM artha-kAmanA upadezathI thanArI AhutithI te agni adhika vadhe
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-kAmano upadeza ahitakara.] upadezamAlA (puSpamAlA) [abhidheya vagere-5 che. (7) jo guruo paNa artha-kAma saMbaMdhI upadeza Ape to A thayuM- eka to kumArikA kAmanA unmAdavALI thaI ane emAM vaLI moralAe TahukAra karyo. (8) tethI maharSio kSatamAM kSAra nAkhavA tulya artha-kAmanI kathA karatA nathI. A pramANe jANIne jIvonA hitamAM tatpara ane jinapravacanamAM jovAyelA vizuddha dAnAdidharmasaMbaMdhI upadezonI mALA guMthavAnI icchAvALA AcArya A kahe che jiNavayaNakANaNAo, ciNiUNa suvannamasarisaguNahU~ / uvaesamAlameyaM raemi, varakusumamAlaM va // 2 // gAthArtha- jinavacanarUpa vanamAMthI saMgraha karIne suvarNavALI, asAdhAraNa, guNaparipUrNa ane zreSThapuSpamALAnA jevI A upadezamALAne karuM chuM. vizeSArtha- vana= nagaranI pAse raheluM udyAna. gAthAmAM "saMgraha karIne" eTaluM ja kahyuM che, kono saMgraha karIne ema kahyuM nathI. AthI "upadezono saMgraha karIne" ema samajI zakAya che. kAraNa ke upadezone bIjAoe sAMbhaLyA nathI. AthI bIjAone saMbhaLAvavA mATe upadezono saMgraha ahIM vivakSita che. asAdhAraNa=muktine prApta karAvanArI hovAthI sarvaguNomAM mukhya banelI. suvarNavALI=akAra vagere sArA varNovALI. guNaparipUrNa jJAnAdi guNothI ja paripUrNa. puSpamALAnA pakSamAM suvarNavALI eTale zveta vagere sArA varNo(raMgo)vALI ane guNaparipUrNa eTale sUtaranA tAMtaNAothI paripUrNa. A- A eTale hRdayamAM vizeSathI pharatI. upadezamALA- upadeza eTale vacanonI viziSTapravRtti vizeSa. je upadezAya te upadeza evo upadeza zabdanI vyutpattithI thato artha che. te upadezo ahIM pUrve kahelA kAraNathI dharmasaMbaMdhI jANavA. mAlA eTale viziSTa rIte kramathI sthApavuM. upadezonI mALA te upadezamALA. ahIM bhAvArtha A pramANe che- jevI rIte mALI koIka udyAnamAMthI puSpono saMgraha karIne sArA varNavALI, asAdhAraNa sUtaranA tAMtaNAothI paripUrNa puSpamAlA banAve che tevI rIte huM paNa jinavacanamAMthI upadezono saMgraha karIne yathokta upadezamAlAne karuM chuM. abhidheya- ahIM "upadezamALAne karuM chuM." ema kahIne abhidheyano(= viSayano) nirdeza karyo che. kAraNa ke A zAstramAM upadezanI ja paMktione kahevAmAM Avaze.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. manuSyabhavanI durlabhatA] upadezamAlA (puSpamAlA) [dharmanI durlabhatA prayojana- prakaraNakAranuM prayojana ane zrotAnuM prayojana ema be prakAranuM prayojana vicAravuM. tathA te pratyekanA anaMtara ane paraMpara ema be bheda vicAravA. temAM jIvo upara upakAra karavo e prakaraNakAranuM anaMtara prayojana che. dAnAdidharmanuM jJAna e zrotAnuM anaMtara prayojana che. paraMpara prayojana to bannenuM mokSaprApti ja che. prayojana sUtramAM sAkSAt na kahyuM hovA chatAM suprasiddha hovAthI jaNAya ja che. prastutazAstra dharmopadezane kahenAruM che. dharmopadezothI yathokta prayojananI siddhi thAya che ema bAla jIvomAM jANItuM che. saMbaMdha- prastuta zAstra upAya che ane yathokta prayojana u5ya che. A pramANe upAyopeya rUpa saMbaMdha paNa jaNAya ja che. (A graMthanuM A phaLa che evo je yoga (graMthano phalanI sAthe saMbaMdha) te saMbaMdha kahevAya che. prastutamAM "upAyopeya" saMbaMdha che. upaya eTale phaLa, phaLa, sAdhya, prayojana e badhAno eka ja artha che. upeya jenAthI siddha thAya te upAya. upAya, sAdhana, hetu e badhAno eka ja artha che. prastutamAM pUrve je phaLa= prayojana(=upaya) jaNAvyuM che teno A graMtha upAya(=sAdhana) che. Ama graMthono phaLanI sAthe saMbaMdha upAyopeya saMbaMdha che. Ane sAdhyasAdhana saMbaMdha paNa kahevAmAM Ave che.) maMgala- maMgala to bhuvanagurune namaskAra karavAthI pahelI gAthAmAM ja jaNAvyuM che. A pramANe sarvazAstrakAronI pravRtti Azraya karelI thAya che, arthAt anusarelI thAya che. kahyuM che ke-"zAstramAM ziSyanI pravRtti thAya e mATe ane zAstra nirvidana pUrNa thAya e mATe zAstramAM (= zAstranA prAraMbhamAM) saMbaMdha, abhidheya, prayojana ane maMgalanuM ciMtana karavuM joIe, arthAt ullekha karavo joIe." [2] ahIM koI kahe che- ahIM Apane dharmanA upadezo ApavAnuM iSTa che. temAM dharma bhogomAM vidana karanAro hovAthI amAre prAraMbhamAM ja dharmanuM ja kaMI kAma nathI, to pachI tenA upadezothI zuM ? tethI (hamaNAM to) jevA bhogo prApta thayA che tevA bhogone ja bhogavIe, dharma to AgaLanA bhAvamAM paNa karIzuM. manuSyapaNuM ane jinadharma dareka bhavamAM maLaze AvI AzaMkA karIne manuSyajanma ane jinadharma atidurlabha che ema graMthakAra kahe che rayaNAyarapabbhaTuM rayaNaM, va sudullahaM maNuyajammaM / tatthavi rorassa nihivva dullaho hoi jiNadhammo // 3 // 1. prayojana eTale hetu. je hetuthI graMtha racavAmAM Ave athavA graMthanI racanAnuM je phaLa hoya tene graMthakAranuM prayojana kahevAmAM Ave che. zrotA je hetuthI graMtha sAMbhaLe athavA graMthazravaNanuM je phaLa hoya tene zrotAnuM prayojana kahevAmAM Ave che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSyabhavanI durlabhatAmAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [dazadRSTAMta -7 gAthArtha- jevI rIte koinA hAthamAMthI samudramAM paDI gayeluM karkItana ane padmarAga vagere ratna atizaya durlabha che, tevI rIte manuSyajanma jIvone atizaya durlabha che. temAM paNa jevI rIte garIbane nidhAna durlabha che tema jinadharma durlabha che. vizeSArtha- ahIM AgamamAM jIvone manuSyajanma dazadaSTAMtothI atizaya durlabha jaNAvyo che. A gAthAmAM jaNAvela ratnanuM dRSTAMta te dazadaSTAMtonuM mAtra sUcana karanAra ja jANavuM, arthAt ratnanA dRSTAMtathI dazadRSTAMtonuM sUcana karyuM che. te dazadaSTAMto A pramANe che- bhojana, pAzaka, dhAnya, dhUta, ratna, svapna, cakra, carma, yuga, paramANu. (1) bhojana- bhojananuM dRSTAMta saMkSepathI kahevAya che- brahmadatta cakravartIno bAlyAvasthAmAM eka brAhmaNa mitra hato. te brahmadattanA sukhamAM samAnapaNe sukhI thato hato ane duHkhamAM samAnapaNe duHkhI thato hato. brahmadane ekavAra mitra brAhmaNane kahyuM: huM jyAre rAjaya pAyuM tyAre tAre mArI pAse AvavuM, jethI huM tAruM ucita karuM. brahmadatta cakravartIno rAjyAbhiSeka thatAM te brAhmaNa jaladI brahmadattanI pAse gayo. paNa garIba hovAthI rAjAnAM darzana karI zakato nathI. AthI teNe potAnI buddhithI ukaraDo vagere sthaLe rahelA atizayajIrNa pagarakhAMonI mAlA banAvI. te mAlAne vAMsanA AgaLanA bhAgamAM rAkhI. rAjA jayAre (ADaMbara sahita) bahAra nIkaLyo tyAre te brAhmaNa (pagarakhAMnI mALAvALA vAMsane UMco rAkhIne) dhajA upADanArAonI madhyamAM cAle che. A kaMIka apUrva che ema lAMbA kALa sudhI tenI tarapha jotA rAjAe tene oLakhyo. tethI rAjA hAthI uparathI utarIne tene AdarapUrvaka bheTI paDyo. lakSmI ghaNI vadhI jAya to paNa moTA mANasonuM mana caMcala banatuM nathI lakSmI na hatI tyAre jevuM mana hoya tevuM ja mana rahe che, arthAt mana abhimAnI banatuM nathI. brahmadatte brAhmaNane kahyuM. he mahAyaza! bola, Aje tuM je mAge te huM tane ApuM. svIkArelAnuM pAlana karavuM eja sapuruSonA prANa che. brAhmaNe kahyuM: he uttama nara ! potAnA gharathI prAraMbhIne bharatakSetranA saghaLAya gAma-nagaronA gharomAM (dararoja eka eka ghare ema) mane bhojana Apa. he brAhmaNa! teM A atituccha mAgyuM. mArI pAse ratna vagere bIjuM kaMI mAga. rAjAe ratna vigere bIjuM mAgavA mATe vAraMvAra kahyuM chatAM te brAhmaNa bIjuM icchato nathI. tethI rAjA vicAre che- aho ! brAhmaNanI bhojanamAM Asaktine jo. athavA pANI ghaNuM hoya to paNa kUtaruM jIbhathI pANIne cATe che. rAjAe brAhmaNanI mAgaNIno svIkAra karyo. pahelA divase potAnA ghare jamADIne eka sonAmahora ane vastrayugala ApyuM. A pramANe rAjA dareka ghare brAhmaNane bhojana karAve che. potAnuM AyuSya pUrNa thAya tyAM sudhImAM te eka nagaramAM paNa badhA gharomAM bhojana na karI zake, to pachI bharatakSetranA badhAM gharomAM bhojana kevI rIte karI zake ? kadAca te paNa koIpaNa rIte saMpUrNa bharatakSetranAM badhAM gharomAM bhojana karI zake to paNa manuSyabhavathI bhraSTa thayelo jIva pharI manuSya janmane pAmato nathI.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8-manuSyabhavanI durlabhatAmAM upadezamAlA (puSpamAlA) [dazadRSTAMta (2) pAzaka- pAzaka eTale pAzA. pAzA jugAra ramavAnA upakaraNavazeSa che ane lokamAM prasiddha che. tenuM dRSTAMta A pramANe che- caMdraguptarAjAnA rAjyabhaMDAramAM dhananI vRddhi karavA mATe cANakye (devatAnI sAdhanAthI ajeya pAzA meLavIne) eka puruSane pAzAthI jugAra ramavAnuM zIkhavADyuM. varadAnathI apAyelA pAzAothI te lokone kahevA lAgyo ke- pAzAnI ramatamAM je mane jIte tene huM sonAmahorono thALa ApuM ane huM jItuM to tamAre mane eka ja sonAmahora ApavI. A pramANe lobhathI haNAyela sarvaloka tenI sAthe rame che. varadAnathI apAyelA pAzAothI ramatA tene zuM koi jIte ? kadAca koI puruSa tene paNa jIte, to paNa manuSya janma pharI maLato nathI. (3) dhAnya- tala vagere dhAnya che. tenuM udAharaNa A pramANe che- asadbhAva sthApanAthI (=mAnasika kalpanAthI) bharatakSetramAM tala, maga, aDada vagere jeTalAM dhAnyo che te badhAMya eka ja sthaLe bhegA karavAnA. (moTo Dhagalo karavAno.) temAM eka prastha pramANa sarasavanA dANA nAkhavAnA. pachI pheravI pheravIne badhAya sarasavone dhAnyomAM atyaMta bheLavI devAnA. pachI atyaMta jIrNa zarIravALI koI vRddhA te sarasavone levA mATe eka eka sarasavane zodhe. A pramANe sarasavane grahaNa karatI te vRddhA sarasavonA prasthane zuM pUrNa kare? kadAca devatAnA prabhAvathI tevuM bane paNa kharuM. paNa pharI manuSya janma maLato nathI. (4) jugAra- rAjya laI levAnI icchAvALo putra jItazatru rAjAne haNavAnI icchAvALo thayo. kAraNa ke viSayatRSNA AdithI jIvo niMdAne gaNakAratA nathI. maMtrIe A vAta rAjAne kahI. jItazatrurAjAe paNa putrane kahyuM: amArA kuLamAM je zrama vinA jaladI rAjyane icche che te jugA2 2mIne jItIne rAjya grahaNa kare. tethI tuM mArI sAthe jugAra rama. rAjakumAre Ano paNa svIkAra karyo. rAjAnI so thAMbhalAothI banAvelI rAjasabhA hatI. eka eka thAMbhalAmAM eka so ATha vibhAgo (hAMso) hatA. te ramatamAM eka dAva putrano ane bAkInA badhAya dAva rAjAnA, arthAt ekavAra putra dAva nAkhe ane jIte to eka vibhAga (=hAMsa) jItyo gaNAya. pachI jeTalA vibhAga che teTalA badhAne jItavA rAjA dAva nAkhe. pachI navesara ramata zarU thAya. temAM paNa ekavAra putra dAva nAkhe ane jIte to eka vibhAga (hAMsa) jItyo gaNAya. pachI jeTalA vibhAga che teTalA badhAne jItavA rAjA dAva nAkhe. A pramANe eka eka vibhAgane eka so ATha vAra jItIne rAjya prApta karI zakAya. A kevI rIte banI zake? Ama chatAM kadAca daivI prabhAvathI A banne paNa kharuM. paNa pharI manuSya janma kyAMthI maLe? arthAt pharI manuSya janma maLato nathI. (5) ratna- koI vRddha vaNikanA gharamAM vividha ratno hatAM. te je nagaramAM raheto hato te nagaramAM (evo rivAja hato ke) utsavanA divasomAM je dhanavAnanA gharamAM jeTalA kroDa dhana hoya teTalI dhajAo te potAnA ghara upara pharakAve. paNa A vRddhavaNika potAnA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSyabhavanI durlabhatAmAM]. upadezamAlA (puSpamAlA) [dazadRSTAMta-9 ghara upara dhajAo pharakAvato na hato. kema ke (dhana eTaluM badhuM hatuM ke jethI) te dhananI saMkhyA jANato na hato. te bIje kyAMka gayo eTale tenA chokarAoe judA judA dezomAMthI AvelA vaNikone te ratno mUlyathI ApI dIdhAM, ghara upara dhajAo pharakAvavAnI icchA rAkhatA te chokarAoe ghara upara dhana pramANe dhajAo pharakAvI. ghare Avelo te vRddha ratnone ochA mUlyathI vecAvAnA kAraNe chokarAo upara gusse thayo. jhagaDo karatA teNe chokarAone kahyuM: ratno jaladI pAchA laI Avo. tethI saMbhrAMta thayelA putro ratno pAchA lAvavA mATe jaladI nIkaLyA. jemane ratno ApyA hatA te judA judA bIjA dezomAM jatA rahyA hatA. A pramANe zodha karAyelA te ratno kevI rIte maLe ? kadAca koI paNa rIte te ratnone meLave, paNa manuSya janmane pharI na meLavI zake. (6) svapna- be bhikhArIoe svapnamAM potAnA mukhamAM pravezato saMpUrNa goLacaMdra joyo. eka bhikhArIe ajJAna mANasone svapna kahyuM. ajJAnatAthI temaNe kahyuM: tuM Aje bhikSAmAM eka Akho khAkharo pAmaze. teNe paNa te pramANe eka khAkharo prApta karyo. bIjA bhikhArIe snAna karIne hAthamAM phala-puSpo laIne koI svapnazAstranA jJAnIne svapna kahyuM. jJAnIe kahyuM: tane sAta divasamAM rAjya maLaze. te nagaramAM putra vinAno rAjA maraNa pAmyo. AthI a vagere divyothI abhiSeka karAyelo te rAjA thayo. bIjA bhikhArIe koIka rIte A vRttAMta jANyo. teNe vicAryuM. huM paNa jJAnIone svapna kahIza. bIjA koI samaye tevuM svapna meLavavA mATe tevo ja (= pUrNa caMdra mArA mukhamAM pravezI rahyo che tevo ja) vicAra karIne ane ghaNuM dahIM khAIne tevA svapnanI prApti thAya e mATe suI gayo. zuM tevuM svapna prApta thAya ? kadAca koI paNa rIte divyaprabhAvathI tevuM svapna prApta thAya. paNa jIvone pharI manuSya janma kyAMthI maLe ? arthAt na maLe. (7) cakra- cakranuM dRSTAMta A pramANe che- lokhaMDanA thAMbhalAmAM ATha cakro hatA. temAMthI cAra cakro jamaNI taraphathI DAbI tarapha pharatA hatA. cAra cakro DAbI taraphathI jamaNI tarapha pharatA hatA. pratyeka cakramAM bAra ArA hatA. te cakronI upara tIrthI mUkelI pUtaLI satata phare che. bAjumAM puruSo hAthamAM talavAra kheMcIne (jo pUtaLInI DAbI AMkhane vIMdhavAmAM bhUla thAya to) mAravA mATe taiyAra rahelA che. bIjA paNa ghaNA zatruo ghaNA upasargo kare che. AvI sthitimAM atinipuNa ane apramatta koI puruSa nIce dRSTi rAkhIne 1. paTTahastI, paTTaazva, chatra, cAmarayugala ane maMtrapUrNa kaLaza e pAMca divya che. 2. saccAhuM savyazabdanuM bahuvacana che. savya=DAbI tarapha. 3. nRtAruM rUpa yA dhAtuthI banelA vartamAna kRdaMta gaMta zabdanuM bahuvacana che. gaMtADuM =janArA ke pharanArA. 4. nIce telanuM tapeluM rAkheluM hoya. jethI temAM upara pharatI pUtaLI dekhAya.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 - manuSyabhavanI durlabhatAmAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [dazadeNaMta lakSya tarapha rAkhelA bANa vaDe cakronA AMtarAthI pUtaLInI DAbI AMkhane vIMdhe. jevI rIte A atizaya duSkara che tevI rIte manuSyajanma durlabha che. (8) carma- ahIM carmazabdathI mahAna sarovaranI upara rahelI ghaNI ane atizaya ghaTTa zevALa abhipreta che. tenuM dRSTAMta A pramANe che-paththaranA samUha jevA ghaTTa zevALathI sarvatra DhaMkAyelA ane lAkhayojana pramANa vizALa sarovaramAM kAcabo raheto hato. so so varSa vItatAM Dokane vistArato hato. have koIvAra koIka rIte zevALamAM chidra paDyuM. pUnamanI rAte Dokane vistAratA teNe koIpaNa rIte chidrathI caMdranI jayosnAthI sapheda gagananA saMpUrNa AMgaNAne joyuM. paNa pUrve nahi joyelA tene joIne vismaya pAmelo ane snehathI mUDhahRdayavALo te tyAMthI nIkaLIne jAte ja svajanonI pAse gayo. tame Avo. tamane apUrva batAvuM ema kahIne svajanonI sAthe jeTalAmAM tyAM Ave che teTalAmAM te chidrane joto nathI. sarovara vizALa hatuM ane pavanathI chidra pUrAI gayuM hatuM. badhI tarapha bhamato paNa A kAcabo te chidrane kyAMthI pAme ? pachI te karuNa pralApa karavA lAgyo ane potAnA snehane niMdavA lAgyo. pazcAttApathI vyApta ane udvigna banelo te sarvatra bhamavA lAgyo. A pramANe svajananA snehathI baMdhAyelA jIvo manuSyajanmane hArIne durgatimAM jAya che, ane tyAM vilApa kare che. koIpaNa rIte pharI manuSyajanma prApta thato nathI. (9) yuga-yuga gADAnuM prasiddha upakaraNa che. yuga eTale gADAnI dhoMsarI. tene be baLadonI khAMdha upara rAkhIne baLadone gADAmAM joDe che.) tenuM udAharaNa A pramANe chesamudranA pazcimanA cheDe samilA (= dhoMsarImAM nAkhavAnI lAkaDAnI khIlI) nAkhI ane dhoMsarI pUrvanA cheDe nAkhI. atizaya bhamatI paNa samilA zuM dhoMsarInA chidramAM koIpaNa rIte praveza kare ? pracaMDa pavanathI uchaLelA taraMgothI haDasAyelI samilA kadAca dhoMsarInA chidramAM praveza kare, paNa manuSya janmathI bhraSTa thayelo jIva pharI manuSya janmane pAmato nathI. (10) paramANu- paramANunuM dRSTAMta A pramANe che- deve moTA thAMbhalAne toDIne paramANu jeTalA TukaDA karyA. te TukaDAone naLImAM nAkhyA. meruparvatanA zikhara upara caDIne phUMkIne te TukaDA dizAomAM nAkhyA. zuM te ja pudgalothI pharI thAMbhalo koI kare ? joke deva AdinA sAMnidhyathI koIpaNa rIte staMbha karavA mATe samartha thavAya, to paNa jemaNe sukRta karyA nathI tevA jIvone manuSya janma maLato nathI. A pramANe manuSyajanmanI durlabhatAne jaNAvanArAM zAstra prasiddha A daza dRSTAMto che. prazna- A pramANe manuSyajanma ati durlabha che evuM pratipAdana zA mATe karavAmAM Ave che? uttara- kAraNane barobara sAMbhaLa. sarvajIvo sarvaprathama anaMta pudgalaparAvarta sudhI sthAvarapaNe avyavahAra nigodamAM rahe che. temAMthI paNa nIkaLelA jIvo anaMtakALa sudhI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSyabhavamAM]. upadezamAlA (puSpamAlA) [Aryadeza AdinI durlabhatA-11 vyavahAra vanaspatikAyamAM anaMtakAya Adi rUpe rahe che. temAMthI paNa nIkaLelA jIvo pRthvIkAya, apUkAya, teukAya, vAyukAya e cAramAM pratyekamAM asaMkhya utsarpiNI-avasarpiNI kALa sudhI rahe che. tyArabAda beidriya, teIdriya, cauridriya e traNamAM pratyekamAM saMkhyAtakALa sudhI rahe che. A pramANe pharI pharI vyavahArarAzimAM bhame che. A pramANe bhamIne koI jIvo pacaMdriyatiryacapaNAne paNa pAme che. tyAra bAda koIpaNa rIte manuSya janmane paNa pAme che. A pramANe manuSyajanma durlabha che. ativistArathI sayuM. have prastuta kahevAmAM Ave che. eka to manuSyajanma durlabha che, te paNa prApta thaye chate atyaMta puNyahIna koI jIvane jevI rIte ratnanidhi durlabha che tevI rIte jIvane jinadharma atyaMta durlabha che. kAraNa ke maLelA paNa manuSyabhavamAM prAyaH viziSTakSetra, viziSTajAti, viziSTakuLa, rUpa(pAMca iMdriyonI paripUrNatA) Arogya, dIrdhAyu, buddhi vagere sAmagrI maLe to ja paripUrNa jinadharma prApta thAya che. A sAmagrImAM eka eka aMga paNa durlabha che A viSe bhASyakAre kahyuM che ke- "jevI rIte daza dRSTAMtothI manuSyajanma durlabha kahyo te rIte jAti-kula vagere paNa dazadRSTAMtothI durlabha che. ahIM manuSyajanma AdimAMthI pUrva pUrvanuM aMga meLavyA pachI paNa tenI pachInuM aMga durlabha che. tethI jinadharma atyaMta durlabha che." tethI tame "manuSyajanma ane jinadharma dareka bhavamAM maLaze" ema kema kaho cho? manuSyajanma ane jainadharma durlabha ja che. [3] jo ukta rIte manuSyajanma ane jinadharma durlabha che to tenI prApti thaye chate amAre zuM karavuM joIe e praznano graMthakAra uttara kahe che - taM ceva divvapariNai-vaseNa kahakahavi pAviuM pavaraM / jaiyavvaM ittha sayA, sivasuhasaMpattimUlaMmi // 4 // gAthArtha- mahAkaSTapUrvaka daivapariNatithI manuSyajanma AdithI yukta evA zreSTha jainadharmane pAmIne zivasukha rU5 saMpattinuM mULa evA jainadharmamAM ja sadA AdaravALA thavuM joIe. vizeSArtha- daivapariNatithI- ahIM daiva eTale manuSyajanma ane jinadharmanI prAptine anukUla hoya tevuM ja karma samajavuM. pariNati=vipAka avasthA. zivasukharUpa saMpattinuM mULa- jinadharma mokSasukhanuM kAraNa hovAthI zivasukharUpa saMpattinuM mULa che. mahAkaSTapUrvaka anukULakarmapariNatithI manuSyajanmathI yukta zreSTha jainadharmane pAmIne ghaNA pramAdano tyAga karIne sadA jainadharmamAM ja AdaravALA thavuM joIe, jainadharma sivAya bIje kyAMya AdaravALA na thavuM joIe. Avo ahIM bhAvArtha che. [4]
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 - abhayadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [ahiMsAdharmanI sarvotkRSTatA abhayadAna dvAra jinadharma dAna-zIla-tapa-bhAvabhedathI cAra prakAre che. dAna abhayadAna-zAnadAnaupaSTabhadAnanA bhedathI traNa prakAre che. temAM pahelAM ja yuktipUrvaka abhayadAnanA upadezane kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che so ya ahiMsAmUlo, dhammo jiyarAyadosamohehiM / bhaNio jiNehiM tamhA, savisesaM tIe~ jaiyavvaM // 5 // gAthArtha- te dharma rAga-dveSa-ajJAnatAthI rahita evA tIrthakaroe ahiMsAmUla kahyo che. tethI ahiMsAmAM ja sadA vizeSathI prayatna karavo joIe. vizeSArtha- ahiMsAmUla eTale jenuM mULa ahiMsA che tevo. dharmanuM mULa ahiMsA che. AthI ja kahyuM che ke "jevI rIte dhAnyanI rakSA mATe vADa karavAmAM Ave che. tevI rIte ahIM hiMsAviramaNarUpa prathamavratanI rakSA mATe bAkInA cAre vrato karavAmAM Ave che." ahIM abhaya, ahiMsA, jIvadayA ane vadhanivRtti e badhA zabdono eka ja artha che. AthI badhaya abhayadAnanA upadezamAM virodha Avato nathI, arthAt abhayano upadeza, ahiMsAno upadeza, jIvadayAno upadeza ke vadhanivRttino upadeza e badhAya upadezo abhayadAnanA ja upadezo che. [5] ahiMsAthI bIjo ja koI dharma mahAna haze, AthI ame tene ja karIzuM, ahiMsAthI zuM? AvI AzaMkA karIne graMthakAra tenuM samAdhAna kahe che kiM suragiriNo garuyaM ?, jalanihiNo kiM va hoja gaMbhIraM ? / viMdhra yaUMI 3 vimAnaM?, jo 3 ahiMsAno tho? | 6 | gAthArtha zuM meruparvatathI paNa adhika koI moTI vastu che? zuM samudrathI paNa adhika koi gaMbhIra padArtha che? zuM AkAzathI paNa adhika koI vizALa vastu che? ane zuM ahiMsA samAna bIjo koI dharma che? arthAt nathI. vizeSArtha- ahiMsAnI samAna paNa bIjo koI dharma nathI to pachI ahiMsAthI adhika koI dharma kyAMthI hoya? A viSe bIjAoe paNa kahyuM che ke-"bhayabhIta banelA prANIone je abhaya ApavAmAM Ave che tenAthI moTo bIjo koI dharma A pRthvI para nathI." (1) eka jIvane ApelI abhayanI dakSiNA zreSTha che. paNa hajAra brAhmaNone
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [ahiMsA ja sarvazreSThadharma-13 zaNagArelI hajAra gAyonuM dAna zreSTha nathI. (2) koI jIva hajAra kapilA (zreSTha) gAyo brAhmaNone Ape che, koI jIva ekane jIvana(=abhaya) Ape che, hajAra kapilA gAyonA dAnanI ekane jIvana ApanAra dAnanI AgaLa soLamA bhAga jeTalI paNa kiMmata nathI. (3) koI hajAra gAyo ane so azvo Ape che, koI sarva jIvone abhaya Ape che. sarva jIvone abhaya ApanAranuM dAna hajAra gAyo ane so azvonA dAnathI vadhI jAya che. (4) suvarNa, gAya, pRthvI AdinuM dAna karanArA pRthvI upara sulabha che. prANIone abhaya ApanAra puruSa durlabha che. (5) moTA paNa dAnonuM phala samaya jatAM vinAza pAme che, bhaya pAmelAone karAtA abhayanA dAnano kSaya ja thato nathI. (6) iSTa ApyuM, tapa karyo, tIrtha sevA karI, zrutanI upAsanA karI, A badhAnI abhayadAnanA soLamA bhAga jeTalI paNa kiMmata nathI. (7) eka tarapha sarvazreSTha dakSiNA jemAM che evA sarva yajJo che ane eka tarapha bhayabhIta banelA prANInA prANanuM rakSaNa che. (A bemAM prANarakSaNa caDhI jAya.) (8) sarva vedo te na kare, yathokta sarva yajJo te na kare, sarva tIrthAbhiSeko te na kare, je prANInI dayA kare. (9) tethI abhayadAnathI adhika koI dharma nathI. [6] ahiMsAthI adhika koI dharma kema nathI te kahe che- kallANakoDijaNaNI, duraMtaduriyArivaggaNiTThavaNI / saMsArajalahitaraNI, ekkacciya hoi jIvadayA // 7 // gAthArtha- eka jIvadayA ja kroDo kalyANane utpanna kare che, duraMta duritarUpazatrusamUhano nAza kare che. ane saMsArarUpa samudrane taravA mATe taraNI che. vizeSArtha- kalyANa eTale manovAMchita, iSTa ane viziSTa evI aneka vastuonI prApti. duraMta eTale atizaya dAruNa. durita eTale zArIrika ane mAnasika aneka duHkho. A duHkho ekAMte ahita karanArA hovAthI zatru che. jenAthI saMsArasamudra tarAya te taraNI=moTI nAvaDI. jIvadayA ja kalyANone karanArI, duritone dUra karanArI ane saMsArasamudrane taravA moTI nAvaDI hovAthI jIvadayA ja sarva dharmothI ghaNI mahAna che. [7] jIvadayA kroDo kalyANane karanArI che e viSayanuM ja samarthana karatA graMthakAra kahe che viulaM rajaM rogehi, vajiyaM rUvamAuyaM dIhaM / annaMpi tanna sokkhaM, jaM jIvadayAe~ na hu sajjhaM // 8 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [jIvadayAthI thatA lAbho gAthArtha jIvadayAthI cakravartI vagerenuM vizALa rAjya, koDha vagere rogothI rahita zarIranI zobhA svarUpa rUpa ane anuttara vimAna AdimAM thanAruM tetrIza sAgaropama vagere dIrgha AyuSya maLe che. A sivAya bIjuM paNa iMdrapada ane cakravartI pada vagere ke mokSa vagere evuM koI sukha nathI ke je jIvadayAthI sAdhI na zakAya. [8] zuM koIne jIvadayAthI vizALa rAjyanI ane mokSanI prApti thaI che ? jethI A badhuM jIvadayAthI sAdhya che ema kahevAya che, AvA praznano uttara kahe che- deviMdacakkavaTTittaNAI, bhottUNa sivasuhamaNaMtaM / pattA anaMtasattA, abhayaM dAUNa jIvANaM // 9 // gAthArtha jIvone abhaya ApIne anaMtA jIvo devendrapada ane cakravartIpada vagerene anubhavIne anaMta zivasukhane pAmyA che. vizeSArtha anaMtA- A gAthAnI avataraNikAmAM praznakAre zuM koIne jIvadayAthI vizALa rAjyanI ane mokSanI prApti thaI che ema pUchyuM che. A prazna ekavacanamAM hovAthI mAtra eka jIva saMbaMdhI prazna che. AnA javAbamAM TIkAkAra kahe che ke tamAro prazna to mAtra eka ja jIva saMbaMdhI che, paNa ahIM to anaMtA jIvo evA thaI gayA che ke jeo devendrapada ane cakravartIpada vagerene anubhavIne zivasukhane pAmyA che. ahIM saMpUrNa gAthAno bhAvArtha A pramANe che- karmarUpa kASThone bALavA mATe dAvAnalanA jevI lIlA karanArI ane sarvajIvane abhaya ApanArI dIkSAne pALIne, tenA prabhAvathI svargamAM indrapadane anubhavIne, tyArabAda ahIM cakravartIpadane prApta karIne ane aMte pUrvokta svarUpavALI dIkSAne svIkArIne, vimala kevalajJAnane pAmIne anaMtA siddha thayA che. anaMtakAlamAM AvA paNa kramathI abhayadAna vaDe anaMtA siddho prApta thAya che. jeo sAmAnyarAjA, maMtrI ane sArthavAha AdinI vibhUtine anubhavyA pachI siddha thayA hoya te jIvo tenAthI paNa ghaNA ja che. AmAM koI vivAda nathI. [9] jo A pramANe che to zuM karavuM ? te kahe che-- to attaNo hiesI, abhayaM jIvANa dijja niccapi / jaha vajjAuhajamme dinaM sirisaMtinAheNa // 10 // gAthArtha- pUrvokta rIte abhayadAna sarvakalyANonuM mULa hovAthI AtmahitArthI thayo chato sadAya jIvone abhayadAna Apa. maraNabhIru jIvonI sadAya rakSA kara. e pramANe ziSyane
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-15 upadeza che. te upadeza dRSTAMta sahita ja kahevAmAM Ave to "A mAre karavA jevuM che" ema sArI rIte pariName che. AthI dRSTAMta kahe che... jevI rIte soLamA tIrthaMkara zAMtinAthe vajAyudhanA bhavamAM abhayadAna ApyuM hatuM te rIte tAre paNa abhayadAna ApavuM joie. ' vizeSArtha A pramANe gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha to kathAnakathI jANI zakAya. tethI ahIM zrIsena Adi bAra bhavothI yukta saMvegane karanAruM zrI zAMtinAthanuM caritra kahuM chuM. gaNadharajIvanI sAthe saMsAramAM paribhramaNa karatA bhagavAnanA bAra bhavono saMgraha karanArI be gAthAno artha A pramANe che- pahelA bhavamAM zrISeNa ane abhinaMditA, bIjA bhavamAM yugalika, trIjA bhavamAM saudharma devalokanA deva, cothA bhavamAM amitateja ane zrIvijaya, pAMcamA bhavamAM dazamA devalokamAM deva, chaThThA bhavamAM aparAjita baLadeva ane anaMtavIrya vAsudeva, sAtamA bhavamAM bAramA devalokamAM iMdra ane deva, AThamA bhAvamAM vajAyudha pitA ane sahasAyudha putra, navamA bhavamAM uparanA raiveyakamAM deva, dazamA bhavamAM megharatha ane dRDharatha, agiyAramA bhAvamAM sarvArthasiddhamAM deva, bAramA bhAvamAM zrI zAMtinAtha ane gaNadhara thayA. jagatamAM jemano yaza atyaMta prasarI rahyo che tevA keTalAka puruSo thAya che ke jemanA guNakIrtanathI paNa pApabaMdhano tUTI jAya che. mahApuruSonuM caritrazravaNa paNa kaMIka apUrva guNagaNane vistAra che. saMbhaLAto paNa abhaya zabda apUrva harSane utpanna kare che, arthAt abhayazabdanuM zravaNa paNa apUrva harSane utpanna kare che. ahIM vajAyudhano janma(bhAva) paNa sArI rIte sAMbhaLavAmAM Ave to saghaLAMya duHkhono nAza thAya che. tethI huM zAMtinAthanA caritranuM varNana karuM chuM. te A pramANe che zAMtinAthacaritra meru parvatanA zikharanI jema suMdara suvarNavALuM, sUryanA zarIranI jema sArI prabhAvALuM, AkAzanI jema muniothI pavitra thayeluM, zivanagaranI jema "muktono AdhAra, A jaDamAM= pANImAM utpanna thayeluM che ema jANIne sArA patravALA paNa kamaLane choDIne ajaDamAM (jalanA abhAvamAM) utpanna thayeluM che ema jANIne vipAtravALA (= muni vagere supAtravALA) paNa je (nagarI)mAM lakSmI vase che, jemAM prAsAdanI dhajA rUpI UMco karelo agrabhAga jANe ke sadA A pramANe kahI rahyo che ke- jo (koI) mArI kaMIka paNa lakSmIne dhAraNa kare che to tene anya amarapura kaho, arthAt A anya amarapura che ema kaho. jemAM saMcAra karAtA 1. mokSanagaranA pakSamAM mu$= siddha bhagavaMto, prastutanagaranA pakSamAM mu$ = motI. 2. viziSTAni pAtrANi santi yasmin tad vipAtram / 3. nauH verA vata=lakSmI hAthanA agrabhAgamAM rahe che evI lokokti che. A lokokti pramANe lakSmI karanA agrabhAganI kahevAya. AthI ahIM "jo mArI kaMIka paNa lakSmIne dhAraNa kare che' ityAdi kahyuM che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 - abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra (=eka sthaLethI bIjA sthaLe laI javAtA) ratnasamUhothI upara(=AkAzamAM) idradhanuSa racAyuM che tevuM, tethI yathArtha(=nAma pramANe arthavALuM) ratnapuranagara bharatakSetramAM hatuM. (pahelo bhava) zrISeNarAjA-abhinaMditArANI te nagaramAM ghaNI lIlI vanaspativALI varSARtunI jema sarvayAcakarUpa moralAone atizaya saMtoSa pamADanAra ane prajAnI Rddhine utpanna karanAra, jenA hAthamAM pADAnA ziMgaDAnA sAra jevI kAMtivALI ane duHkhethI joI zakAya tevI talavAra majabUta kheMcelA jayarUpI lakSmInI veNIrUpa daMDanI jema zobhatI hatI. jenuM yuddhamAM asAdhAraNa parAkrama sAMbhaLIne dUrathI ja cAlyA gayelA zatruoe yuddha mATe taiyAra thayelA paNa jenuM mukha yuddhamedAnamAM na joyuM, vizvamAM phelAyelA potAnA ghaNA guNono sahAro laIne kyAreka lokamAM atizaya sthira lakSmInuM sthiratAnuM kalaMka jeNe corI lIdhuM, jeno yaza traNe bhuvanamAM pahoMcI gayo che, jeNe yathAyogya sarvapuruSArtho karyA che tevo samudra sudhInI pRthvInuM pAlana karanAro zrISeNa nAme zreSTha rAjA hato. tenI abhinaMditA ane zikhinaMditA e be patnIo hatI. - dAsIputra kapila A tarapha A ja bharatakSetramAM magadhadezamAM prasiddha ane dhana-dhAnyathI samRddha acala nAme zreSTha gAma hatuM. te nagaramAM dharaNijaDha nAmano suprasiddha brAhmaNa raheto hato. te kapilA nAmanI potAnI dAsI sAthe raheto hato. AthI samaya jatAM te beno kapila nAmano putra thayo. te dAsIputra hovAthI vedanA adhyayana mATe yogya na hato. Ama chatAM teNe cAreya vedo kAnathI sAMbhaLIne zIkhI lIdhA. tyArabAda te potAnI pUjA thAya ItyAdi lAbha mATe ratnapuranagaramAM gayo. A nagaramAM jalaNasiMha nAmano adhyApaka brAhmaNa hato. te kapila brAhmaNa thaIne tenI pAse rahyo. teNe paNa A cAra vedano paragAmI zuddha brAhmaNa che ema jANIne satyabhAmA nAmanI potAnI putrI tene paraNAvI. te enI sAthe pAMca prakAranA bhogone bhogavato rahe che. koIkavAra te varSARtumAM rAte bahAra nIkaLyo. have varSAda zarU thayo. tyAM nagna 1. saMcAra karAtA ratnasamuhono eTalo badho prakAza paDe che ke jethI te prakAza upara AkAzamAM phelAya che. tethI jANe AkAzamAM indradhanuSa racAyuM hoya tevuM dekhAya che. 2. paraMta=sAra. 3. lakSmI asthira hoya che, AthI kyAMya sthira rahetI nathI. paNa te rAjAnA samaye lokamAM lakSmI sthira rahI. AthI lakSmIne sthiratAnuM kalaMka lAgyuM. rAjA potAnA phelAyelA guNo vaDe lokamAM sthira thayo hato. AthI tenAmAM sthiratA hatI. A sthiratA tenAmAM kyAMthI AvI? evA praznanA uttaramAM ahIM kalpanA karIne kahyuM ke lakSmIne je sthiratAnuM kalaMka hatuM te kalaMka rAjAe guNonI sahAyathI corI lIdhuM hatuM. AthI tenAmAM sthiratA hatI.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-17 thaIne sarvavastro bagalamAM laI lIdhAM. pachI potAnA gharamAM pravezatAM teNe pharI vastro paherI lIdhAM. A bhInA vastravALA che ema samajIne satyabhAmAe tene kahyuM: (25) bIjAM vastro grahaNa karo. teNe kahyuM: aho! tuM bhoLI cho. mArAmAM mahAzakti che. tethI vastro bhIMjAtAM nathI. satyabhAmAe vicAryuM: A cokkasa khoTuM bole che. kharekhara! A nagna pAcho Avyo che. tethI ja huM jANuM chuM ke A kulIna nathI. akulInanA mastake ziMgaDuM ke lalATamAM dhajA hotI nathI. kiMtu vikriyAomAM vartato(=nahIM karavA lAyaka kriyAone karato) te prAyaH akulIna che ema jaNAya che. tathA anya samaye paNa e tyAM tyAM bahuvAra vikArone(nahIM karavA yogyane) karato hato. tethI akulInanI sAthe saMga karavAthI zuM ? kahyuM che ke "he bhAgya! jo tuM so vAra roSe bharAyelo hoya to paNa anyamAM Asakta upara prema ane akulInonI sAthe saMbaMdha na Apa. gusse thayelo sarpa, siMha ke khAdheluM viSa je du:kha nathI karatuM te duHkha kSaNavAra bolAvAyelo paNa akulamAM utpanna thayelo jIva kare che. Ama vicArIne te bALA kapila pratye maMdasnehavALI thaI. have kyAreka dharaNijaDha kapilanI pAse Avyo. kapile satyabhAmAne kahyuMH A mArA pitA che. AthI satyabhAmAe vicAryuM: A sArA AcAravALA dekhAya che ane kapila azubha AcAravALo che. tethI satyabhAmAe dharaNijaDhane AgrahathI puchyuM ke kapila koNa che ? dharaNijaDhe paNa kahyuM ke A pApI dAsIputra che. tene 'A akulIna che" evo nirNaya thaI gayo. AthI te jANe vajrathI mastakamAM haNAI hoya tevI thaI. have te vratagrahaNanA bahAne kapilathI potAne choDAve che= choDAvavAno prayatna kare che. kapila tene koI paNa rIte choDato nathI. tethI kaMTALelI te rAjAnI pAse gaI. vinaMtI karAyelA rAjAe kapilane bolAvIne Ane choDI de ema kahyuM. kapile kahyuM: he deva! huM ene nahi choDuM. kAraNa ke enA virahamAM huM kSaNavAra paNa prANone paNa dhAraNa karavA samartha nathI. tethI zrISeNa rAjAe te brAhmaNIne kahyuM: tuM mArA ghare rahe. bIjA avasare pharI paNa kapilane kahIza. e pramANe thAo ema te mAnI gaI. abhinaMditA Adi rANIonI pAse rahelI e divaso pasAra karavA lAgI. zrISeNa Adi cAranuM jhera khAIne mRtyu A tarapha te ja ratnapuramAM saghaLI vezyAonI AbhUSaNabhUta, cosaTha kalAomAM kuzaLa, aDhAra `prAcIna bhASAone jANanArI, ekavIsa ratiguNone jANanArI, puruSanA batrIsa upacAromAM adhika kuzaLa evI anaMgasenA nAmanI vezyA rahetI hatI, ke jenA vilAsane pAmelo iMdra paNa lAvaNya pAzathI baMdhAIne eka DagaluM paNa cAlato na hato. 1. si=prAcIna.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 - abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra tenI sAthe zrIsenarAjAnA be putro rahetA hatA. irSAthI khinna karAyelA te be paraspara sadA kevala jhagaDatA ja hatA. rAjAthI aTakAvAtA hovA chatAM jhagaDAthI aTakatA ja na hatA. have eka divasa atizaya jhagaDelA te baMne rAjAe kahyuM: je vezyAo snehathI rahita ane jANe dukAnane dhAraNa karanArI che, ane koDi mATe potAnA dehane vece che, te vezyAone je mAne che= svIkAre che teo pAse rahelA dhanabhaMDArano nAza kare che. kroDo vyabhicArI puruSothI sparzAvelI, madya-mAMsaakhAdya-apeyamAM Asakta, vibudha lokothI choDAyelI te vezyAomAM koNa rAga kare ? lobhI hRdayavALI vezyAo koDhiyAne paNa manamAM icche che. dravyasamUhathI rahita kAmadevane paNa icchatI nathI. anyanI sAthe rame che, manamAM anyane icche che, anyane saMketa Ape che. bolavAmAM komaLa hoya che, paNa manamAM kaThora hoya che. vezyAo jyAM sudhI dhanane jue che tyAM sudhI khuzAmata kare che. vezyAo lakSaNarahita(=jhAMkhI thaI gayelI) meMdInI jema jenuM dhana khavAI gayuM che tevA puruSano tyAga kare che. tethI doSono bhaMDAra evI vezyAone kAraNe kula ane zIlanI maryAdAone mUkIne baMdhu thaIne paNa tamane bene jhagaDavuM yogya nathI. (50) A pramANe aTakAvatA paNa te be adhika jhagaDe che. chevaTe rAjA atyaMta kaMTALI gayo. tethI jhera khAIne rAjA mRtyu pAmyo. rAjAnA duHkhathI banne patnIo paNa te ja pramANe mRtyu pAmI. bIjo-trIjo bhava A anucita prasaMgane joIne satyabhAmA paNa e pramANe ja mRtyu pAmI. A cAreya marIne devakurukSetramAM yugalikapaNe utpanna thayA. tyAMthI marIne te cAreya saudharma devalokamAM gayA. | (cotho bhava) amitatejazrIvijayarAjA A tarapha- bharatakSetranA madhyabhAgamAM ratnanirmita vaitADhya parvata che. teNe badhI dizAomAM prasaratA ratnaprabhAnA samUhathI iMdradhanuSya racyuM che. te parvata upara iMdradhanuSyanA udyotamAM parAkramukha cAraNa munio zubhadhyAna karatA hatA. tyAM zubhadhyAnamAM vijJa karanAra kinnaradevonA yugaloe zarU karelA madhura saMgItano dhvani thato hato. saMgItadhvaninA rasathI Asakta banIne haraNono samUha sthira rahelo dekhAto hato. haraNasamUhathI yukta vanamAM haraNasamUha pUrNarUpe krIDA karato hovAnA kAraNe te khecarapati che. vidyAdhara rAjAoe 1. mudrita pratamAM vimunazInamajhAya ema chapAyuM che tenA badale vimunizItajJA evo pATha zuddha che. prAkRtakozamAM "maryAdA' arthamAM majhA zabda paNa che. 2. jaMgalamAM haraNo krIDA kare tyAre kyAreka khUba doDatA hoya che. khUba doDe tyAre jANe AkAzamAM UDI rahyA hoya tevA dekhAya che. tethI jANe haraNo khecara=AkAzamAM pharanArA che. parvata e khecarono indra=adhipati che. AvI kalpanA karIne ahIM vaitAdyane khecarapati kahyo che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-19 vasAvelA bahu samRddha zreSTha nagarothI ramaNIya che. tenA zikhara upara siddhakUTa vagere nava kUTo rahelA che. AvA zikharothI te zobhe che. te zikharo savA cha gAu UMcAM che. temAM madhyanA traNa zikharo suvarNanA che. bAkInA cha zikharo ratnanA che. siddhakUTa upara rahela maNi-suvarNamaya, kaMIka nyUna eka gAu UMcA, ardhA gAu pahoLA ane eka gAu lAMbA zAzvata jinamaMdirathI alaMkRta che. te parvata pacIsa yojana UMco ane pacAsa yojana vistAravALo che. daza yojana upara jaine dakSiNa-uttaramAM nagaronI be zreNio che. tyAM daza yojana pahoLI parvatavAvaDIo che. A pramANe te zrIsenarAjAno jIva saudharma devalokathI AvIne ahIM vaitAdyaparvatamAM uttara zreNimAM rathanupUra cakravAlapura nagaramAM amitateja nAmano vidyAdhara rAjA thayo. satyabhAmAno jIva paNa tenI ja sutArA nAmanI bahena thaI. abhinaMditAno jIva A jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM potanapuranagaramAM saMpUrNa pRthvImaMDala upara AkramaNa karanAra zrIvijaya nAmano mahAna rAjA thayo. teNe tevA prakAranI bhavitavyatAnA saMbaMdhathI amitatejanI bahena sutArAne paraNIne paTTarANI banAvI. A pramANe te kAla pasAra kare che. kevI rIte kALa pasAra kare che ? (te A pramANe) samudra sudhI suMdara saMskArothI rAjAo snehavALA karAyA. snehavALA karAyelA rAjAo tenA caraNakamalamAM praNAma karatA hatA. tenA caraNakamaLamAM ALoTelo rAjasamUha tenuM ghaNuM sanmAna karato hato. gurujanonA sanmAnathI upArjana karelA samartha kalyANathI teno dhanasamUha vadhI rahyo hato. teNe dhanasamUharUpa jaladhArAthI sarvayAcakone zAMta karyA hatA. bANathI haNAyelA rAjAono keda karAyelI aneka ramaNIjanano samUha tenI pAse hato. (eNe rAjAone bANathI haNI nAkhyA hatA ane haNAelA te rAjAonI strIone teNe kedamAM rAkhI hatI). e ramaNIjanono samUha nitya aMjalio vaDe tenA lAvaNyanuM pAna karI rahyo hato. paripUrNa maMDalavALo, sutArAnA yogane pAmelo ane pUrNimAnA caMdra jevo zrIvijaya rAjA "vighno ane bIjAothI karAtA upadravo jemAM zAMta thaI gayA che tevA rAjyanuM pAlana karato hato. 1. prAkRta kozamAM nIgama dezyazabda che ane teno "suMdara' e artha jaNAvyo che. rAjA vaDe suMdara saMskAronA siMcanathI rAjAo snehavALA karAyA hatA. 2. upanaMta e pA dhAtunuM karmaNi vartamAnakRdaMta che. zabdArtha A pramANe thAya- ramaNIjanasamUhanI nitya aMjaliothI pIvAI rahyuM che lAvaNya jenuM evo rAjA hato. 3. rAjAnA pakSamAM maMDala eTale pRthvIno vizALa pradeza. caMdranA pakSamAM maMDala eTale caMdrano gherAvo. 4. rAjAnA pakSamAM sutArA eTale sUtArA nAmanI rANI. caMdranA pakSamAM sutArA eTale AkAzamAM rahelA suMdara tArA. 5. dini= vinAH | 6, virALa = paropadrava: u. 3 bhA. 1
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 - abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAtha caritra naimittikanuM Agamana ekavAra te zrIvijaya mahArAjA rAjasabhAnA mahAmaMDapamAM vividha prakAranA maNisuvarNathI nirmita moTA siMhAsana para beTho hato. tenI banne bAjue devamaMtrInA mativaibhavane jitanAro maMtrigaNa beTho hato. tenI sAme vividha AbharaNomAM jaDelA zreSTha ratnomAMthI uchaLatA prabhAsamUhathI dizAcakrone lAlapILA varNavALA karanArI ane rUpa sobhAgyanA samUhathI devasuMdarIonA mAnane ghaTADanArI vezyAono samudAya beTho hato. tenA AgaLanA bhAgamAM aneka racanAomAM ( yuddha racanAomAM) bhAre parAkrama pragaTa karanArA ane sevA mATe AvelA rAjAono samUha beTho hato. A devono samUha che evo bhrama karanArA kroDa subhaTothI rAjasabhA khIcokhIca bharAyelI hatI. iMdra jema devasabhAmAM bese tema zrIvijaya rAjA A pramANe rAjasabhAmAM beTho hato. tyArabAda hAthamAM suvarNadaMDane dhAraNa karanArI ane jenA stanapaTTa upara hArarUpa velaDI DolI rahI che evI pratihArI (=dvArapAlikA) ociMtI AvI rAjAne praNAma karIne A pramANe bolI- mogarAnuM phUla ane caMdra jevA zvetavastrone dhAraNa karanAra, atizaya utkaMThAvALo, hAthamAM koIka pothIne rAkhanAra, sarasava ane durvA vanaspativALA kapALanA saMyogathI jenuM kamalarUpI mastaka zobhI rahyuM che tevo naimittika dvAra pAse rahelo che. he deva! have te ApanA darzananI tRSNAvALo che. tene zo Adeza che? A pramANe pratihArIe kahyuM eTale rAjAe kahyuM. tene mokala. rAjAnI AjJA thatAM ja pratihArIe naimittikane praveza karAvyo. naimittike hamaNAM ja jenuM svarUpa jaNAvyuM che tevA rAjAne rAjasabhAnI madhyamAM beThelo joyo. mahArAjA kevo che? (mahArAjA Avo che) caMdananA jevuM zveta zarIra che. pahoLuM vakSa:sthaLa hArathI zobhI rahyuM che. jANe ke ghumI rahelA gaMgApravAhavALo pratyakSa himavaMta parvata che. manohara zreSTha ratnanirmita moTA kuMDalarUpa AbhUSaNo tenA kapolatalamAM ta=gAlamAM) rekhA karI rahyA che. kAMti ane pratApathI jItAelA sUrya ane caMdra jANe sevA karavA mATe AvelA na hoya. maNinirmita muguTa, kaDuM ane bAjubaMdhanA vividha ane vistIrNa kiraNothI jeNe dizA samUhane raMgI dIdho che. je devonI zreSTha saudharma sabhAne zobhAvanAra devendranA jevo che. A pramANe rAjAne joIne naimittikanuM hRdaya harSa-zokathI vyAkuLa thavA lAgyuM. te vicAravA lAgyo- A kevo nararatna che! ane teno tevA prakArano bhAvI pariNAma kevo che! hA bhAgya! huM mAnuM chuM ke viruddha karavuM e ja tArI pratijJA che. A pramANe vicArI rAjAe jeno yathAyogya Adara karyo che evo te yogya sthAne beTho. pachI be hAtha joDI rAjAe kahyuM: tamAruM svAgata karuM chuM. tame kuzaLa cho ne? naimittike kahyuMH ApanA darzanathI 1 naya = kapALa. prAkRtamAM rAn dhAtuno sad Adeza thAya che. sadaMta = zobhI raheluM.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) ziAMtinAthacaritra-21 badhuM ja kuzaLa che. tyArabAda eka kSaNamAtra pasAra thayA pachI mahisAgara nAmanA mahAmaMtrInuM mukha joIne rAjAe kahyuM: he maMtri! jJAnanA mahAsAgara AmanuM AdarapUrvaka nivAsadAna vagere saghaLuMya gaurava karo. maMtrI "jevI devanI AjJA" ema kahIne AgaLa kaMI paNa bole teTalAmAM naimittike kahevAnuM zarU karyuM. he deva! vinayathI mahAna vAraMvAra (bolAtA) vacano paNa guNIonuM saghaLuMya gaurava svayameva kare che. tethI bAkInuM badhuMya punarukita che. paramArthane jANanArAone nakkI lakSmI tRNathI paNa halakI che. tethI guNothI mahAna puruSo vinayane choDIne bIjuM icchatA nathI. tethI ApanA vinayathI AkarSAyelA hRdayavALA amArA jevAne ahIM bIjAthI saryuM. paNa ame ahIM kaMIka kahevAne icchIe chIe. amAre je kaMI kahevAnuM che te hRdayamAMthI kaMThamAM jAya che ane kaMThamAMthI pAchuM hRdayamAM jAya che. te jIbhanA agrabhAge caDhatuM nathI. have ahIM deva pramANa che. tethI zreSTha rAjAe kahyuM: jemanuM hRdaya paropakAra karavAmAM ja rasika che evA tamane paNa kahevAmAM A pramANe vikalpa (=kahuM ke na kahuM evo vikalpa) karavo yogya che? koI paNa rIte kupita thayelA paNa moTA mANaso sadAya parahita kare ja che. rAhuthI grasita thayelo paNa caMdra lokone ThaMDaka Ape che, tapAvato nathI. amAro tamArA upara anugraha hovA chatAM tamane ahIM vikalpa zo ? tethI kaho. - potanapurarAjAnI upara vidyutpAtano prasaMga A pramANe rAjAe kahyuM eTale naimittike vacanakrama alanA pAme te rIte mahAkaSTathI kahyuM. te A pramANe- he deva ! meM nimittathI joyuM che ke AjathI sAtamA divase madhyAhna samaye potanapuranA adhipati upara vijaLI paDaze. te atyaMta kaTuvacanane sAMbhaLIne samasta rAjasabhA kSaNavAra jANe mUcha pAmI hoya athavA citramAM AlekhI hoya athavA jANe mRtyu pAmI hoya tevI thaI. tyArabAda avicAra nAmanA eka maMtrIe naimittikane kahyuM: sAtamA divase eka potanapuranA adhipatine ja vijaLIno pAta te je kahyo te saMdigdha che. paNa tamArA vacana rUpa vIjaLI ATalA badhAnI upara Aje ja cokkasa paDI che. potanapuranA adhipati upara sAtamA divase vijaLI paDaze. paNa te divase tArA upara zuM paDaze ? e tuM kahe. pachI tene kupita thayelo jANIne naimittike kahyuM. te divase mArA para suvarNanI vRSTi thaze. ahIM tame gusso na karo. naimittika evA mArA vaDe je pramANe jaNAyuM te pramANe kahyuM. jevuM hoya tevuM jaNAvavAmAM kopa zo ? kAraNa ke zubha ke azubha jevuM hoya tevuM kahenArA upara kayo vidvAna dveSa kare? rAhugrahaNane kahevAmAM sUrya ane caMdra koInAya upara krodha karatA nathI, arthAt sUryagrahaNa ke caMdragrahaNa thAya che tyAre rAhue sUryanuM grahaNa karyuM (sUryane dabAvyo) ke caMdranuM grahaNa karyuM ema loko kahe che to sUrya ane caMdra koinAya upara krodha karatA nathI. paNa A tamAro doSa nathI, kiMtu mAro ja A doSa che ke jethI tamArI paNa pAse huM nimittanuM rahasya kahuM chuM. jemake- vidvAna mANasoe
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22- abhayadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) zAMtinAthacaritra upadezeluM hitakara paNa nIca puruSone ahitapaNe pariName che. kAraNa ke juo, sApane ApeluM (=pIvaDAveluM) dUdha paNa viSa thAya che. pachI rAjAe asaMbaddha zuM pralApa karo cho ema kahIne avicAra maMtrIne bolato aTakAvyo. pachI rAjAe naimittikane kahyuM: A maMtrI jema nAmathI avicAra(=vicAra rahita) che tema kAryathI avicAra che, arthAt vicAra karyA vinA kArya karanAro che. jethI enA vacanamAM na lAgavuM, arthAt enA vacanane na gaNakAravuM. amArA upara kRpA karIne ATaluM kaho ke tamoe konI pAse A nimitta zIkhyuM che ? teNe kahyuM: A kahuM chuM. mahArAjA sAMbhaLo. te A pramANe- ame pitA putra A ja nagaranA rahevAsI hatA. pachI pitAe mArA mATe eka kanyA pasaMda karI. e daramiyAna ApanA ja kAkA acalasvAmInA dIkSA grahaNa samaye meM paraNyA vinA ja pitAnI sAthe dIkSA lIdhI. tyAM sutrone bhaNatA evA me aSTAMga nimitta paNa jANyuM. pachI huM yauvana avasthAne pAmyo tyAre pUrve pasaMda karelI kanyAnA bhAIoe mane dIkSA choDAvI. tevA prakAranI karmapariNatinA vazathI huM te kanyAne paraNyo. gRhasthapaNAno svIkAra karyo. tethI he mahArAja ! meM A pramANe nimitta jANyuM. A sAMbhaLIne maMtrInuM mukha joIne rAjAe kahevAnuM zarU karyuM- aho ! AnuM nimitta sarvajJanA vacanane anusaranAruM che. ane sarvajJanuM vacana kyAreya anyathA pariNamatuM nathI, arthAt sarvajJanuM vacana kyAreya khoTuM paDatuM nathI. kulagiriono samUha paNa kadAca paDI jAya, kadAca samudra paNa maryAdA mUkI de, to paNa sarvaze kahelAM vacano anyathA thatAM nathI. tethI AnuM nimitta na phare tevuM nizcita jANIne A samaye je yogya hoya tene tame vicAro. tyArabAda matisAgara mahAmaMtrIe anyamaMtrI vargane kahyuM: jo ema che to tame tamAro pota-potAno abhiprAya pragaTa karo. kAraNa ke sarva avasthAvALA kAryamAM konI buddhi nathI hotI? arthAt konI buddhi spharatI nathI ? viSamasthiti AvI paDe tyAre jenI mati hure te maMtrI. je nokara ke maMtrI ugarUpa mahAsamudramAM paDatA svAmI mATe kSaNavAra paNa vahANa jevo banato nathI te nokara ke maMtrI zA kAmano ? A pramANe sAMbhaLIne vipulamati nAmanA maMtrIe kahyuM: saMbhaLAya che ane jovAya che ke vidhiprayukta zAMtikarmothI moTI moTI paNa Apattio jaladI zAMta thAya che. tethI ahIM paNa (rAjA) gurukuLonI pUjA kare, ghaNuM dAna Ape, sarvatra jIvonI abhaya pravRttio karAve, nagaramAM prayatnathI anucita pravRttio baMdha karAve, badhA sthaLe lokone niraMtara vizuddha kAryomAM pravartAve, dInavargo khuza karAya, kedIone choDAve, kedakhAnAone zuddha kare, apramatta banIne satata dharmazAstrone sAMbhaLe, vidyA-maMtronI jeTalI racanAo che te badhAnI sugaMdhIpuSpa, 1. jaMbudvIpamAM AvelA bharata ane haimavata vagere kSetrono vibhAga karanArA himAvAna vagere cha parvatone kulagiri kahevAmAM Ave che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) zAMtinAthacaritra-23 agadhUpa, kapUra vagere pUjAnAM dravyothI pUjA kare, A pramANe zAMtikarma kare chate rAjAnuM svayaM kuzaLa thAya. A pramANa sAMbhaLIne matisAgara zreSTha mahAmaMtrIe kahyuM: aho! zreSTha zraddhAvALuM suMdara vicAryuM. tame vipulamati evA yathArtha nAmavALA cho. paNa A pramANe zAMtikarmothI 'sopakrama Apattio ja rokI zakAya che. pharI pharI pUchavA chatAM naimittika potanapuranA adhipatinI nirupakrama ja Apatti che ema kahe che. tethI A zAMtikarma rUpa upakramathI zuM? pachI vimalabuddhi mahAmaMtrIe kahyuM: jo ema che to meM A viSe bIjo upAya vicAryo che. atisAgare kahyuM: te upAya paNa jaladI pragaTa karo. vimalabuddhi maMtrIe kahyuM: A ja nagaramAM je rAjAdhirAja rahe che tene koIpaNa rIte anukula karavAmAM Ave to anukula karAyelo te avazya svayaM kuzala kare. tyArabAda rAjAe kahyuM: mane choDIne bIjo koNa A nagaramAM rAjAdhirAja che ? ke je anukula karAyelo mAruM kuzaLa karaze? tethI A saMbaMdha vinAno pralApa kare che. kaMIka gusse thaIne rAjAe kahyuM: pUrve A maMtrI sadAya yogya bolanAro thaIne have saMbaMdha vinAnuM bole che. tethI jarUra A grahathI adhiSThita thayelo hovo joie. pachI rAjAe kaMIka hAsya sahita kahyuM: A kyAreya khoTuM na kahe ane A grahathI adhiSThita thayo hoya tevuM bIjuM koI lakSaNa dekhAtuM nathI. ethI e pramANe paNa hoya. Ama vicArIne vismayathI bharAtA hRdayavALA zrI vijaya rAjAe kahyuMH A ja nagaramAM A rAjAdhirAja koNa che ke je anukUla karAyelo mAruM kuzaLa karanAro thaze ? tethI rAjasabhAnA badhA lokoe vicAryuM ke aho ! rAjAe suMdara pUchyuM. amane paNa A mahAna Azcarya che. pachI vimala buddhie kahyuM: deva! A kahuM chuM. loka upayoga ApIne (=rAkhIne) sAMbhaLe. karmapariNAmarUpa rAjAdhirAjAnuM svarUpa A ja nagaramAM karmapariNAma nAmano aMtaraMga rAjA che. teNe pratApathI devendrone ane cakravartIone jItI lIdhA che. tuSTa thayelo te svargamAM idrone paNa ramatathI rAjya Ape che ane roSe bharAyelo te idronA paNa rAjyane adhakSaNamAM chInavI le che. tenI maherabAnIthI ja tamArA jevAo paNa rAjyano vilAsa kare che. te ruSTa bane to cakravartI paNa kSaNavAra paNa na rahI zake. te sadAya nItizAstronuM ullaMghana karIne varte che. svaparAkramathI saMpUrNa traNeya bhuvanane tRNa samAna gaNe che. atiduSTa, nirdaya, pazcAttAparahita, mahAbhayaMkara ane 1. sopakrama eTale upAyothI dUra thaI zake tevI. 2. nirupakrama eTale upAyothI dUra na thaI zake tevI. 3. upakrama eTale Apattine dUra karavAno upAya sAdhana. 4 bAra (kA + pUra)=bharavuM.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24-abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra duHkhajanaka te vastune (=vastusthitine) joyA vinA jIvone pADe che. ramatapriya e nRtyadarzanamAM ja AnaMda pAme che. tethI naTone sadA vividha rIte nacAve che. indra vagerene paNa kahe che ke mArI AgaLa vividha nRtya karo. Idra vagere paNa te ja pramANe kare che. ane te kahe te pramANe nAce che. tethI vacanasamUhathI vyAkuLa banelA keTalAka asaMkhyAta jIvone nArakarUpadhArI (banAvIne) nacAve che. tiryacapaNAmAM rahelA anya anaMtajIvone epriya ane beiMdriya Adi bhAvo vaDe vividha rUpe nacAve che. e ja pramANe hIna-uttama-madhyama asaMkhya manuSya ane asaMkhya devasvarUpa pAtrone nRtyamAM joDe che. A nATaka kyAMka ISTanA viyogavALuM che. anya sthaLe iSTanA saMgavALuM che. kyAMka rogathI gherAyeluM che. kyAMka atizaya dAritryathI duHkhavALuM che. kyAMka ApattithI vyAkula che. kyAMka saMpattinA lAbhathI AnaMdavALuM che. kyAMka svakulathI viruddha ceSTAothI Azcarya utpanna karanAruM che. kyAMka svadharmathI viruddha AcaraNavALA pAkhaMDIoe ApelA (viparIta) jJAnavALuM che. A pramANe karmapariNAma nAmano rAjAdhirAja A bhavanATaka karAve che. bhavanATakamAM jIvone nacAve che. jIvanuM A duHkhI vividha svarUpa jema jema tenI AgaLa nRtya kare che tema tema nirdaya ane pApI te adhika adhika ullAsa pAme che. nArako tiryacapaNAmAM, tiryaMco manuSyapaNAmAM ane manuSyo svargamAM jaIne pharI paNa anya anya rUpothI paribhramaNa kare che. e nATakamAM rAga-dveSarUpa be paTaha(=Dhola) vagADavAmAM Ave che, ane duSTa abhisaMdhi nAmano puruSa te bannene vagADe che. madhura kaMThavALA krodhAdi cAra gavaiyAo jagaprasiddha che. temAM AhArasaMzA vagere saMjJAo jhAMjha ( karatAla) che. ahIM pAtrone zaNagAravA mATe ghaNI (=aneka prakAranI) lezyAo kahI che. bAkInA pudgalaskaMdho nATakanA upakaraNa che. moha aneka vikSepa karanAra sUtradhAra che. ahIM kAma 'vidUSaka che. kevaLa vizALa saMsAra raMgamaMca che. A pramANe aneka sAdhanothI traNa jagatane nacAvatA tenAthI kevaLa te ja chuTelo che ke je mokSane pAmelo che. tethI anukUla karAyelo A ja devanuM rakSaNa kare che. mahisAgara maMtrIe kahyuM: tamoe sAruM vicAryuM. A karmapariNAmarUpa mahArAjA amAro paNa suparicita che. paNa A bIjAnI icchAthI kyAreya anukUla thato nathI. kAraNa ke te garIbane, du:khIne ke rogIne joto nathI. potAnI icchAthI pravRtti kare che. devonuM paNa vacana karato nathI=mAnato nathI. keTalAkane 1. naTTa= nRtya | 2, saMmUrNima manuSyonI apekSAe asaMkhyAta manuSyo samajavA. 3 madha = Azaya ke abhiprAya. 4. zRMgArarasamAM sahAyaka mazkaro puruSa. 5. pratamAM chuTTI ema mudrita che. tenA sthAne chuTTo ema hovuM joIe.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-25 A je anukUla dekhAya che, temAM paNa kAlapariNatirUpa svapatnI, lokasthitirUpa bahena, bhavitavyatArUpa putravadhU, svabhAvarUpa maMtrI ane anya parijananI sAthe vicAraNA karIne anukUla thAya che. paNa bIjAnI apekSAthI nahIM. tethI A azakya che. kAraNa ke ame tene kyAM pravartAvIe ke rokIe ? pachI anya subuddhi nAmanA maMtrIe kahyuMH jo ema che to zrIvijayarAjAne samudranI madhyamAM vahANamAM rAkhIe. ahIM vijaLI `mAratI nathI. A viSe paNa matisAgare kahyuM: jo karmapariNAma samudramAM na jato hoya to tamoe vicAryuM te suMdara che. paNa tevuM nathI, arthAt karmapariNAma samudramAM paNa jAya che. kAraNa ke te asaMbhAvanIya pradezomAM paNa skhalanA pAmyA vinA jAya che. kahyuM che ke ''tyAM gayelo zAMti pAmIza ema vicArIne puruSa dUra jAya che. paNa tyAM paNa AgaLa pahoMcI gayelA pUrvakRta karmo rAha jue che.'' A vize zAstromAM A pramANe saMbhaLAya che- kAnabhUti nAmanA rAkSase eka nagarane ujjaDa karyuM. AthI te nagaranA svAmI rAjAe pavitra vastrone paherIne aMjali joDIne rAkSasane kahyuM: tArI je icchA hoya te huM karuM chuM. nagaranA upadravane choDa. tethI kAnabhUtie kahyuMH jo prativarSa nagarano eka eka manuSya balimAM Ape to upadrava choDuM. rAjAe te svIkAryuM. ane nAmathI aMkita goLA karyA. varSanA aMte kumArikA goLAne kADhe che. jeno vAro hoya te mANasane rAkSasa mArI nAkhato hato. AthI nagaramAM upadrava zAMta thaI gayo. A pramANe kAla pasAra thaI rahyo che. koIvAra eka vRddhAne eka ja putra hato. teno vAro Avyo tyAre vRddhA karuNa rudana karavA lAgI. tene te rIte raDatI joIne eka vANavyaMtara devane karuNA utpanna thaI. teNe vRddhAne AzvAsana ApyuM. teNe tenA putrane laI jaIne eka atyaMta gupta giriguphAmAM rAkhyo. tyAM pahelAMthI ja rahelA kALA sApe tene daMza mAryo ane te marI gayo. tethI karmapariNAmathI koI bacI zakato nathI. kahyuM che ke--"siMhanA vanamAMthI palAyana thavAnuM zakya che. athavA matta hAthI pAsethI palAyana thavAnuM zakya che. paNa pote karelA duSkRtathI palAyana thavAnuM kyAM zakya che te tuM kahe." kyAMka sukha-duHkha hoya che ane kyAMka sukha-du:kha hotA nathI evo koI niyama nathI. kAraNa ke bhavitavyatAnA bALako sarvatra hoya che. A saMsAramAM karmapariNAma badhA ja sthaLe skhalanA vinA bhamI rahyo hovAthI rAjA samudranI madhyamAM jAya tethI zuM karavAnuM ? rAjAnuM vidyutpAtathI rakSaNa A pramANe bIjAoe paNa potapotAnA abhiprAyo jaNAvyA ane matisAgara maMtrIe yuktiothI teno niSedha karyo. pachI saghaLAya maMtrI varge ekI avAje matisAgara mahAmaMtrIne kahyuM: jo ema che to hamaNAM je yogya hoya te tame svayaM kaho. amArA hRdayamAM je sphUryuM te saghaLuM kahyuM. matisAgara maMtrIe kahyuM: jo ema che to huM paNa kahuM chuM. kiMtu mAruM kaheluM 1. pavaha [X + has ]= mArI nAkhavuM.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26-abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra paNa yogya che ke ayogya te tame jANo. tethI bAkInA maMtrIoe sarva vicAro kahI dIdhA pachI A saraLa mahAmaMtrI zuM kaheze ema vismaya pAmelo saghaLoya rAjaloka ekacittavALo thayo. matisAgara mahAmaMtrIe A pramANe kahyuM che loko! A naimittike ahIM saghaLuMya spaSTa ja kahyuM che. tenA kathanane koI na samaje temAM Ano zo doSa? teNe ema kahyuM che ke potanapuranA adhipati upara vidyutpAta thaze. paNa zrIvijayarAjA upara vidyutpAta thaze ema kahyuM nathI. tethI sAta divasa sudhI potanapuranA adhipati tarIke bIjA koIne sthApavAmAM Ave. upavAsa ane niyamamAM tatpara vijayarAjAne pauSadhazALAmAM rAkhavAmAM Ave. A pramANe A vighna rAjAne na Ave. matisAgare A pramANe kahyuM eTale naimittika vicAravA lAgyo- aho! AnI buddhinI sUkSmatA! aho! vitarka karavAnI zakti! aho! vastuno nirNaya karavAnI zakti ! A je pramANe kahe che te pramANe ja A thAo. kAraNa ke meM paNa A Apatti sAmAnyathI potanapuranA adhipatinI ja joI che. paNa vizeSathI zrIvijayarAjAnI joI nathI. tyArabAda rAjAe naimittikane kahyuM: AmAM zuM satya che? tamArA vaDe sAmAnyathI potanapuranA adhipatinI ja Apatti jovAI che, paNa vizeSathI mArI Apatti jovAI nathI. naimittike kahyuM A A pramANe ja che. tethI rAjAe ane anya maMtrIoe vicAryuM aho! A sAceja matino sAgara che. kAraNa ke A viSayamAM eNe te kaMIka vicAryuM ke je amane phUre e to dUra raho, kiMtu manamAM paNa yAda AvatuM ja nathI. athavA viSama avasthA AvI paDatAM moTAonI ja buddhi sphare che. zuM ratno ratnAkarane (=samudrane) choDIne kyAMya ukaraDAmAM hoya che? pachI badhAe matisAgara mahAmaMtrIne kahyuM: A yukta che. e pramANe ja karavAmAM Ave. pachI badhA maMtrI ane sAmaMtoe bhegA maLIne potanapuranA adhipati rUpe eka yakSanI pratimAno abhiSeka karyo. rAjAne mahotsava karavA pUrvaka pauSadhazALAmAM rAkhyA. have sAtamA divase sajjananA saAcaraNothI durjananuM mukha kALuM thAya tema sahasA vAdaLAoe saMpUrNa gaganAMgaNane aMdhakAravALuM karI dIdhuM. potanapuranA adhipati upara gusse thayelo ane tene ja DasavAnI icchAvALo yama jevI rIte sarpanI jIvhAothI pragaTa thAya tema vijaLIothI pragaTa thayo. jevI rIte tuccha puruSa duHkhapUrvaka kyAMka kaMIka dAna ApIne ( karIne) gaLAnI garjanA kare tema saMpUrNa dizAcakrane baheruM karato megha galagarjanA (=jorathI avAja) karavA lAgyo. e pramANe badhI tarapha camakIne moTA galagarjita zabdathI vidyutatA yakSanA maMdiramAM paDI ane yakSapratimAno vinAza karyo. rAjA sukhapUrvaka jIvI gayo. nagaralokoe rAjAne AzIrvAda ApyA. pharI teno rAjyAbhiSeka karyo. sAcuM nimitta kahevAthI khuza thayelA sakala rAjalokoe ane ghaNA nagarajanoe naimittikanI upara suvarNavRSTi karI. koIe mastakanuM AbhUSaNa, koIe kAnanuM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-27 AbhUSaNa, koIe DokanuM AbhUSaNa, koIe hAthanuM AbhUSaNa, koie caraNanuM AbhUSaNa tenA upara nAkhyuM. A pramANe tenA upara suvarNa vRSTi thavAthI tene suvarNarAzi maLyo. rAjAe tenA sAtamA kuLa sudhI paNa na khUTe teTaluM InAma ApyuM. varyApanaka tyArabAda paramaharSane pAmelA rAjAe ane nagaranA lokoe nagaramAM varyApanaka pravartAvyuM. vardhAnika kevuM hatuM ? vardhAnika AvuM hatuM- saMpUrNanagaramAM caMdanarasathI mizrita kasturInuM siMcana karyuM hatuM. ghaNI dhajAo UMcI bAMdhI hatI. ghaNAM zreSTha toraNo UMcAM bAMdhyAM hatAM. pUrNa kaLazonI sthApanA karI hatI. nagaranI nArIo harSapUrvaka manohara suMdara maMgalo gAI rahI hatI. nAcatI vezyAonA hAtharUpI navI kuMpaLothI halAvAyelA kaMkaNo raNakAra karI rahyA hatA. cotaro, trika (=jyAM traNa rastA bhegA thatA hoya tevuM sthAna), coka ane zerInA nAke suvarNanuM dAna apAtuM hatuM. vAgI rahelA gaMbhIra vAjiMtronA prasarelA tIvra pratidhvanithI AkAza bharAI gayuM hatuM. nagaranA yuvAnoe maNi-suvarNanI picakArIothI kezaranA chAMTaNAM karyAM hatAM. rAjAnuM mAMgalika karavA mATe sakala maMDaLo AvyAM hatAM. ghaNA kubaDA ane ThIMgaNA puruSo nAcatA hatA. cAre tarapha garabAnI jema ghumanArA aMtaHpuranA adhikArIo hAsya utpanna karatA hatA. zreSTha nRtyakAroe hArarUpI latAone nIce pADI hatI, arthAt nRtya karatAM karatAM hAro nIce paDI gayA hatA. vicitra mahAna Azcaryo pragaTa thaI rahyA hatA, arthAt Azcarya utpanna kare tevI vastuo ke prasaMgo batAvavAmAM AvatA hatA. amitateja rAjAnuM zrIvijaya rAjAnI pAse Agamana jeTalAmAM A pramANe mahAna vardhAnika pUrNarUpe thaI rahyuM hatuM ane kautukone joto rAjA rAjasabhAmAM rahyo hato teTalAmAM sahasA uttaradizAmAM rAjalokoe AkAzamAMthI pRthvI para utaratA tejane vismayapUrvaka joyo. sUrya ane caMdra pUrvathI pazcima tarapha dekhAya che. paNa aho! A koIka apUrva teja uttaradizAmAM dekhAya che. rAjasabhAmAM sakalajanasamUha vismayapUrvaka - jeTalAmAM A pramANe kahI rahyo teTalAmAM jenuM svarUpa spaSTa jaNAI rahyuM che tevo teja najIkamAM Avyo. tyArabAda turata atizaya tapAvelA suvarNanA jevuM jenuM zarIra che, jenA zarIramAM vividhamaNinirmita AbharaNo dIpI rahyA che, camakI rahelI auSadhiono samUha jemAM che evo kaMcanagiri jANe UDI rahyo hoya tevo, zreSTha vimAnamAM ArUDha thayelo, devone Azcarya upajAve tevA vidyAdharothI parivarelo, jANe iMdra hoya tevo, vidyAdharono svAmI amitateja tyAM Avyo. tyArabAda harSanA kAraNe jenA zarIramAM ghaNA ruvAMTAM UbhA thaI rahyA che tevA zrI vijaya rAjAe paNa parijanonI sAthe jaladI abhutthAna karyuM. navA varSAdanA samaye jemAM navA aMkurA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) ziAMtinAthacaritra utpanna thayA che tevA be parvato zobhe tema ekabIjAnA darzanathI utpanna thayelA romAMcavALA te banne zobhavA lAgyA. tyArabAda rAjAe ane mahisAgara vagere rAjasabhAnA badhA lokoe amitateja rAjAno yathAyogya Adara karyo. pachI beThelA amitateja vidyAdharAdhipatie rAjasabhAnA rAjA vagere sarva lokone yathAyogya vacano vaDe bolAvyA. tyArabAda ekakSaNa pachI te rAjAe jemAM bAhurUpI latA UMcI karAI che tevuM, jemAM bAla-vRddhajana vicArato nathI tevuM, ane harSathI atizaya nAcatuM nagara joyuM, arthAt te nagaramAM bAla-vRddha sahita badhA loko hAtha UMcA karIne nAcI rahyA hatA. tyArabAda amitateja rAjAe zrIvijayarAjAne pUchyuM: (=kahyuM:) A nagara vardhAnika pravartatuM hoya tevuM jaNAya che. temAM je hetu hoya tene huM sAMbhaLavAne icchuM chuM. tethI zrIvijaya mahArAjAe saghaLo pUrva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLIne vidyAdhara svAmI vismaya pAmyo. pachI teNe A pramANe kahyuM: pahelAM to naimittika atyaMta nipuNa che. tenAthI paNa A zreSThamaMtrI nipuNa che ke jeNe moTI paNa Apatti rokI. athavAmANaso guNIonA sAMnidhyathI moTI paNa Apattine oLaMgI jAya che. vizALa paNa samudra zreSThavahANathI oLaMgI javAya che. bIjuM- vaibhavathI ane puruSArthathI A Apattine rokavA . mATe samartha na thavAya. tethI cokkasa vaibhava ane puruSArthathI buddhi mahAna che. te A pramANe jeNe jaDano saMga karyo che ane budhano saMga choDI dIdho che tevo caMdra paNa vikrama karato hovA chatAM ane zrIne pAmelo hovA chatAM aMdhArAthI nAza karAya che. tethI he narAdhipa! jenA gharamAM Avo maMtrI che te tame dhanya cho. zuM puNyarahita puruSone ciMtAmaNIno saMbaMdha thAya che? matisAgara maMtrIe paNa potAnuM mukha lajjAthI atyaMta nIce karI dIdhuM. potAnA guNonI prazaMsAthI tuccha puruSo ja harSa pAme che, mahApuruSo nahi. zaradaRtunuM varNana eTalAmAM kAlanivedake rAjasabhAmAM praveza karIne kahyuM ke, guru-budhathI yukta paNa 1. A kathana carthaka (= be arthavALuM) che. te A pramANe- jaDa eTale eka arthamAM jaDa puruSa ane bIjA arthamAM jala pANI. caMdranuM pANImAM pratibiMba paDe che eTale caMdra jalano saMga kare che. prAkRtamAM la ane DanuM aikya che. ethI jala = jaDa paNa thAya. AthI jaDa puruSa evo artha thAya. budha eTale eka arthamAM deva ane bIjA arthamAM DAhyo mANasa. caMdranuM pANImAM pratibiMba paDe che eTale teNe pANIno saMga karyo ane devono saMga choDI dIdho, ane bIjA arthamAM DAhyA mANasono saMga choDI dIdho. 2. vikrama eTale eka arthamAM gati ane bIjA arthamAM puruSArtha. 3. zrI eTale eka arthamAM zobhA ane bIjA arthamAM vaibhava. caMdra jaDapuruSono saMga karyo ane DAhyA mANasono saMga choDI dIdho. ema karIne caMdra buddhirahita che ema jaNAvyuM. buddhizALI jaDa puruSono saMga na kare. 4. A kathana carthaka che. guru-budha eTale eka arthamAM gurugraha ane budhagraha, bIjA arthamAM uttama vidvAna. jaDasamUha eTale eka arthamAM samudra ane bIjA arthamAM jaDa puruSono samUha. adezya eTale eka arthamAM nahi jovAlAyaka ane bIjA arthamAM asta.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-29 AkAzane choDIne A sUrya jaDasamUhamAM paDe che tethI lokamAM adazya thayo che. tethI rAjAe vicAryuM ke aho ! sUrya astane pAmyo che. saMdhyAno samaya varte che. pachI rAjasabhAnuM visarjana karyuM. badhA potapotAnA sthAnakamAM gayA. zrIvijayarAjAe amitateja rAjAne paNa rahevA mATe suMdara moTo mahela Apyo. pachI sutArAnI sAthe pAMca prakAranA viSayasukhane anubhavatA rAjAe te rAta pasAra karI. bIjA paNa ghaNA divaso pasAra karyA. tyArabAda zaradaRtuno kALa Avyo. te kALa kevo che? te kALa Avo chezaradamAM pRthvImaMDaLa upara dhAnyasamUha taiyAra thaI gayo hato. zaradakALa maMDaLo vaDe zarU karAyelA govALonA rAsothI vyApta, phelAyelA rakSakothI zobhatA zAlivanavALo (cokhAnA khetarovALo) ane vanasamUhamAM zobhatA saptachada(vRkSavizeSa)vALo hato. tevA zaradakAlamAM jenAthI nirmala rUpa prApta karAyuM che tevuM gaganamaMDala lokone jANe kahI rahyuM che ke malina vastuo kAlAdi sAmagrIne pAmIne nirmala thAya che. kAdava ane pANInI upara raheluM puSTazobhAvALuM kamalavana jANe kahI rahyuM che ke samakAle kAdava ane jalane choDI denArA kamalapatranI jema upabhoga lakSmIne pAme che, arthAt kamalapatranI jema nirlepapaNe upabhoga karavAthI bAhya ane atyaMtara saMpattinI prApti thAya che. rAjahaMsoe malina sarovarone choDIne nirmala sarovarono svIkAra karyo. vizuddha jIvo malina vastunuM sevana karatA nathI. sArIbhUmirUpa pAtromAM jalarUpI vaibhava ApIne vAdaLamaMDaLa nirmala thayuM. supAtradAnathI koNa vizuddha na thAya? unmatta hAthIo vanomAM vRkSasamUhane ukheDatA bhame che. athavA malina jIvonI Rddhio paranA duHkhanuM kAraNa bane che. vizeSa jyosnAne pAmelo caMdra saMpUrNa bhuvanane ThaMDu kare che. nirmala jIvonI saMpattio paropakAra mATe ja vRddhi pAme che. tIkhAM-kaDavAM dravyothI kaMTALelo loka madhura dravyomAM rAga kare che. athavA konuM premabaMdhana eka vastumAM sthira thAya ? garviSTha vRSabho gokulothI ramaNIya pRthvI maMDala upara garjanA karI rahyA che. loko Indra mahotsava ane dIpaka mahotsavamAM atizaya harSathI pUrNa hatA. temAM paNa zokAtura cakravAka jANe saghaLA lokone kahI rahyo che ke saMsAramAM sadAya badhA jIvo sukhI hotA nathI. A pramANe zaradaRtuno kALa vartI rahyo hato tyAre udyAnapAlake AvIne rAjasabhAnA maMDapamAM beThelA zrIvijayarAjAne vinaMtI karI. te A pramANe-caMdrAsnA rUpI kAMtithI yukta, padmarUpI mukhavALI, kAsaghAsanA puSporUpa dAMtavALI, sArasayugalarUpa stanavALI, nadInA 1. hAthI kALo hovAthI malina che. tene maLelI zakti vRkSonA ukheDavAthI vRkSonA duHkha mATe thaI. 2. fbaLava (nid vApa) = ThaMDu karavuM, bujhAvavuM, zAMti karavI.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 - abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra taTarUpa suvistRta nitaMbavALI, zaradaRtu rUpI lakSmIdevI haMsIkuLanA dhvaninA bahAnAthI rAjAnA darzanamAM tRSNAvALI thaI che. sugaMdhI pavananA bahAnAthI pokAra kare che ane dIrgha zvAsa le che=nIsAsA nAkhe che. tethI udyAnomAM jaIne potAnA darzanathI ene AzvAsana Apo. jethI te bicArI Aje paNa potAno nAza na kare. | vijayarAjAnuM udyAnamAM paribhramaNa A sAMbhaLIne ane zaradaRtuno samaya jANIne rAjAe saghaLA lokone udyAnamAM gamanarUpa yAtrAno Adeza karyo. amitateja vidyAdharAdhipatinI pAse zaradaRtunI zobhAne jovA mATe maMtrIne mokalyo. maMtrIe paNa jaIne vidyAdhara svAmIne vinaMtI karI. koI vyApathI e na Avyo. tethI rAjA svayameva vibhUtithI udyAnamAM javA mATe cAlyo. kevI rIte cAlyo? A rIte cAlyo- raNakAra karatI maNinI cUDIovALI strIo kararUpa pallavothI cAmarasamUho vIMjhI rahI hatI. sureMdranI jema sapheda ane cAra dAMtavALA zreSTha hAthInA skaMdha upara ArUDha thayo hato. raNajhaNa karatA cAlelA zreSTha lAkha jeTalA rathothI ghaNo dhULasamUha uDI rahyo hato. kUdatA aneka prakAranA moTA ghoDAonI khurIothI pRthvItala khodAI rahyuM hatuM =pRthvItalamAM khADA paDI rahyA hatA. hAthIonA ghaDA jeTalA gaMDasthalamAMthI jharatA madajaLanA samUhathI pRthvItala siMcAI rahyuM hatuM. kalakala karatA vividha zastravALA, durjaya evA kroDa jeTalA subhaTothI parivarelo hato. A pramANe caturaMga sainya ane aMtaHpurathI parivarIne jato rAjA ramatamAM bahAranA udyAnamAM pahoMcyo. tyArabAda tyAM pAse rahelI paTTamahArANI sutArAnI sAthe khIlelA kamaLonA vanathI zobhatA ane nirmala jalasamUhathI pUrNa evA mahAsarovarone joto tathA premapUrvaka priyane priyAothI kamaladalo apAI rahyA hatA tevA haMsayugalone joto, kAnane sukha Ape tevA sArasayugalanA dhvanine sAMbhaLato, AMkhone AnaMda karanArA saptachadanA vanone joto ane zreSTha gaMdhathI AkarSAyelA ane aneka tarapha (cArebAju) paribhramaNa karatA popaTanA samudAyothI ramaNIya zAlikSetrone joto, zAlikSetronuM rakSaNa karavAmAM tatpara govAlaNa lokathI saharSa madhura kaMThathI gavAtA ane sakala lokane sukha ApanArA potAnA 1. pallava=navuM pAMdaDuM, arthAt kuMpaLa. 2. hAthI, azva ratha ane pALA (=page cAlanArA sainiko) ema sainyanAM cAra aMgo che. 3. saptachada vRkSavizeSa che. gujarAtImAM tene sAtapuDAnuM vRkSa kahe che. 4. ucca prakAranA cokhAnAM khetaro.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-31 caritrone sAMbhaLato, suMdara `kadalIgRhomAM krIDA karato, zreSTha drAkSAmaMDapomAM ArAma karato, strIonA nitaMba jevA suMdara ane camakatAM nadIkinArAomAM khuza thato, zrIvijaya mahArAjA anya anya udyAnomAM phare che. sutArA rANInA apaharaNano prasaMga A tarapha- ratnapuramAM satyabhAmAnA virahamAM (=strIviyoganA kAraNe) ArtadhyAna ane pIDAne pAmelo te kapila marIne tiryaMcomAM utpanna thayo. tyArabAda bhamIne pharI pharI te ja tiryaMcomAM utpanna thayo. pachI camaracaMcA nagarImAM azanighoSa nAme vidyAdhara rUpe utpanna thayo. bhAgyayogathI jyAM zrIvijayarAjA Avyo te sthAnamAM anighoSa Avyo. teNe rAjA pAse rahelI potAnI pUrvabhavanI patnI sutArAne joI. pUrvabhavanA snehathI mUDha banelo te tyAMthI bIjA sthaLe javA mATe samartha thato nathI. tethI tenuM apaharaNa karavAnI icchAvALA teNe vyAmoha pamADavA mATe atyaMta dUra nahi evA sthaLe suvarNapaTTAvALo ane atyaMta darzanIya haraNa vikurtIne batAvyo. tene joIne sutArAe rAjAne kahyuM: he deva ! mane krIDA karavA mATe A haraNa lAvIne Apo. rAjAne sutArA rANI potAnA prANathI paNa adhika atyaMta priya hatI. tethI tenA vacananuM ullaMghana karavA mATe asamartha te haraNanI pAchaLa doDyo. rAjA rANInI sAthe ahIM paribhramaNa kare che ema samajIne sainyaloka dUra Ubho rahyo. tethI ekAMta jANIne anighoSe sutArAnuM apaharaNa karyuM ane tyAM sutArA jevuM rUpa dhAraNa karanArI vetAlI vidyA mUkI. tyArabAda thoDe sudhI gayelA rAjAne vidyAe pokAra karyo ke he deva! mAruM rakSaNa karo, rakSaNa karo. OMkurkaTasarpathI huM DasAI chuM. tethI jaladI pAchA pharIne rAjA jeTalAmAM Ave che teTalAmAM vidyA nIce paDI. kharekhara! A mRtyu pAmI che ema rAjA samajyo. paramArthane nahi jANanArA ane karuNApUrvaka vilApa karatA rAjAe kahyuM: hA devI! avasara vinA paNa tame A zuM karyuM? hA! mane choDIne tuM kyAM gaI? athavA mArA snehanI parIkSA karavA mATe teM A koIka kapaTa racyo haze! he mugdhA! niSphala te kapaTathI paNa zuM? zuM ATalA kALathI mAro sadbhAva nathI jANyo ? tethI he suMdarI! tArA virahamAM niHsaMzaya mArA jIvanano tyAga karuM chuM. ityAdi vilApa karIne tyAM caMdananA kASTho goThavAvyA. sakaLa sainya karuNa pokAra karato hovA chatAM ane rokato hovA chatAM rAjA rANIne potAnA 1. keLAnA staMbhothI banAveluM ghara. 2. vetAlI eTale bIjAne chetaranArI. vetAlI vidyAnA prabhAvathI acetana vastu paNa cetananI jema ja kriyA kare che. 3. kuTa eka prakAranA sarpanI jAti che. 4. sijIi Adi vizeSaNono artha svayaM jANI levo.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) ziAMtinAthacaritra khoLAmAM rAkhIne citAmAM ArUDha thayo. vALAsamUhane choDato agni saLagAvyo. teTalAmAM AkAzamAMthI be vidyAdharo jaladI tyAM AvyA. eke pANIne maMtrIne citA para chAMTyuM. tethI vidyA mukhathI aTTahAsya karatI nAzI gaI. AzvAsana pAmelA rAjAe vidyAdharone pUchyuM: A zuM che? vidyAdharoe kahyuMhe narAdhipa! zrI amitateja vidyAdharasvAmInA parivAramAM ame vidyAdhara pitA-putra chIe. jinabhavanone vaMdana karavA mATe ame nIkaLyA hatA. jina bhavanone vaMdana karIne pAchA pharelA amoe ahIM azanighoSa vaDe haraNa karAyelI sutArAno karuNa zabda sAMbhaLyo. tethI yuddha mATe sajja thayelA amoe pApI teno parAbhava karyo. pachI sutArAe amane kahyuM: A pApIe mArA sthAne vetAlI mahAvidyA mUkI che. tethI tenAthI ThagAyelo rAjA jeTalAmAM potAnA prANone na mUke teTalAmAM tame mArA upara dayA karIne tyAM pahoMcI jAo. tenA jIvananuM rakSaNa karo. jethI huM paNa rakSAyelI thAuM. paNa jo rAjA mRtyu pAmaze to enAthI mUkAyelI paNa huM marI jaIza. caMdra asta thatAM jyotsA ardhIkSaNavAra paNa rahetI nathI. tethI yuddhano udyama mUkIne tame tyAM jAva. he narAdhipa! sutArAnuM yuktiyukta A vacana sAMbhaLIne ame paNa ahIM AvyA, ane citA upara pANI chATyuM. vetAlI vidyA nAzI gaI ane tame AzvAsana pAmyA. A pramANe sAMbhaLIne sutArA jIve che ethI rAjA harSa pAmyo. paNa tenAthI apaharaNa karAI evA vicArathI agninI jema saLagI uThyo. he senAdhipatio ! caturaMga sainyane jaladI taiyAra karo. jethI adhama khecarane mRtyunA bhayaMkara mukharUpa guphAmAM laI jAuM. A pramANe bolatA rAjAne vidyAdharoe kahyuM: he deva! dhIrA thAo. ziyALa evo te siMha evA ApanI pAsethI palAyana thavA kevI rIte samartha bane ? azanighoSa vidyAdhare kevalI bhagavaMtanuM zaraNa svIkAryuM A vRttAMta koI paNa rIte vidyAdhara rAjA amitateje jANyo. jANIne atizaya krodhathI pUrNa teNe kahyuM: azanighoSe amArI paNa benanuM apaharaNa karyuM. A apUrvane tame juo, athavA mRtyu najIka Ave che tyAre buddhi vinAza pAme che. tethI tene yamano atithi karuM. ahIM bahu kahevAthI zuM? A pramANe kahIne te zrIvijayarAjAnI pAse Avyo. pachI jevI rIte sItAne choDAvavA mATe rAma-lakSmaNa rAvaNanI pAchaLa paDyA hatA tema vizvavikhyAta te baMne zreSTha subhaTo tenI pAchaLa paDyA. azanighoSanI nagarInI bahAra jaIne dUtanA mukhathI tene kaheDAvyuM ke he duSTa ! teM je azubha karyuM che tenuM Aje ahIM ja AvelA vidyAdhara ane manuSyonA adhipatinI talavAradhArArUpa sutIrthamAM prAyazcitta kara. (rapa) A sAMbhaLIne 1. vRddhAvI =pAchaLa javuM. A dezya zabda che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-33 bhayathI vihvala banelo azanighoSa A pramANe vicAravA lAgyo cokkasa zrIvijaya ane amitateja nagarInI bahAra AvelA che. te bemAM ekalo ja zrIvijaya jItavo azakya che. to pachI amitatejathI parivarelo te jItavo azakya hoya temAM to zuM kahevuM? te (saMpUrNa)jagatane jItI le tevo che. tethI hamaNAM mAruM zaraNa koNa? athavA snehathI aMdha banelA, avicArita kArya karavAmAM tatpara ane potAnA duSkRtyothI vinAza pAmela sattvavALA jIvonuM rakSaNa zuM thAya? jemaNe kevaLajJAna prApta karyuM che tevA guNAdhAra acalamuni pRthvI upara vicarI rahyA hatA. tethI teNe nAzIne temanuM ja zaraNa svIkAryuM. tenI pAchaLa doDatA te banne tyAM ja AvyA. devo ane manuSyonI sabhAmAM rahelA ane devoe racelA suvarNakamala upara beThelA te munIMdrane joIne te beno vairabhAva zAMta thaI gayo ane harSa uchaLavA lAgyo. tethI te banne munIndranI stuti karavA lAgyA. kevaLI bhagavaMtanI stuti manarUpa jaMgalamAM prajavalita banelA koparUpa dAvAnaLane jemaNe samatArUpa pANInA pUrathI prazAMta karyo che tevA, mAnarUpa subhaTanA mAnanuM khaMDana karanArA, vizvane zobhAvanArA he munIMdrA Apane namaskAra thAo. jemaNe duraMta mAyA rUpa nAgaNInA viSanA phelAvAne saraLatArUpa maMtrathI aTakAvI dIdho che tevA, lobharUpa aMdhakArano nAza karanAra sUrya, guNonA sAgara he munIMdra ! Apane namaskAra thAo. kAmarUpI bANane khaMDita karI nAkhanArA, jarAmaraNano vinAza karanArA, zubha kArya karanArAo jemane namelA che tevA, moharUpa mahAbhayane rokanArA, bhavatAraka he munIMdra! Apane namaskAra thAo ! vizvamAM rahelA padArthonA paramArthane jemaNe kevaLajJAnanA kiraNothI prakAzita karyA che tevA, kumatarUpa hAthI mATe gaMdhahasti samAna, sukhanuM kAraNa che munIMdra! Apane namaskAra thAo. saMpUrNa tribhuvananA vistArane jemaNe zaradaRtunAM caMdrakiraNo jevA nirmalayazathI zveta karI dIdho che tevA, duHkharUpa vRkSanA vanane bALavA mATe agnisamAna, jemanuM zAsana zreSTha che tevA he munIMdra! Apane namaskAra thAo! jemaNe rAjyanA saMgano tyAga karyo che evA, jemaNe zreSTha jJAna-darzana-cAritrane prApta karyA che tevA he munIMdra ! Apane namaskAra thAo ! jevI rIte samudramAM rahelA ratnonA guNono aMta na jANI zakAya te rIte ApanA guNonA aMtane koNa jANe ? harSane kAraNe jemanI AMkhomAMthI AMsu rUpa jala gaLI rahyuM che evA te banne A pramANe munIzvaranI stuti karIne ane paMcAMga praNAma karIne ucita sthAnamAM beThA. munie paNa te be rAjAonI tathA azanighoSa vagerenI samakSa samayane anurUpa dharmakathA zarU karI. te A pramANe kevaLI bhagavaMte sutArA vagerenI pUrvabhavanI vigata kahI. saMsAra duHkhano hetu che. duHkharUpa phaLavALuM che. duHsahaduHkha svarUpa che. to paNa sneharUpI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-34 beDIthI baMdhAyelA jIvo temano tyAga karatA nathI. jevI rIte kAdavamAM khUMcelo hAthI koI paNa rIte sthaLa upara AvavA samartha thato nathI, te rIte sneharUpa kAdavamAM khUMcelo jIva dharmarUpa sthala u52 Avato nathI. he jIvo ! tame juo ke snehathI baMdhAyelA jIvo ane tala chedana, zoSa, malana, baMdhana ane pIlanane pAme che. jyAM sudhI thoDo paNa sneha che tyAM sudhI jIvone zAMti kyAMthI hoya ? snehano (= telano) kSaya thatA dIvo paNa zAMtine pAme che te tuM jo. dharmaviruddha ane lokaviruddha evuM kayuM akArya che ke jene snehathI baMdhAyelA ane (ethI ja) maryAdAno dUrathI tyAga karanArA jIvo karatA nathI? A pramANe sAMbhaLIne azanighoSe UbhA thaIne ane aMjali joDIne kahyuM: he muninAtha! Ape je kahyuM te te pramANe ja che. jethI he lokanAtha ! meM sarvathI viruddha evuM sutArAnuM apaharaNa je karyuM temAM snehane choDIne bIjuM koI kAraNa nathI. athavA sarvajJa evA ApanI AgaLa A kahevAthI zuM ? mAnI AgaLa mosALanuM varNana zobhatuM nathI. pachI te be rAjAonI pAse jaIne teNe vinayathI te banne rAjAone kahyuM: duSTabhAvathI rahita evA mArA A aparAdhanI tame kSamA karo. te be rAjAoe kahyuM: he munIzvara ! jo ANe ratisukha mATe nahi, kiMtu snehanA kAraNe sutArAnuM apaharaNa karyuM che to Apa kaho ke snehamAM zuM kAraNa che ? tethI munipatie kahyuMH pUrvabhavamAM A anighoSa sutArAno kapila nAme pati hato. ane sutArA tenI satyabhAmA nAmanI patnI hatI. pUrvabhavamAM amitateja zrISeNa nAmano rAjA hato ane zrIvijaya tenI ja abhinaMditA nAme patnI hatI. A pramANe pUrvabhavasaMbaMdhI saghaLo vRttAMta kahyo. tethI te baMne rAjAo sArI rIte AzvAsana pAmyA. saMsAranA A vilAsane sAMbhaLIne amitateja vidyAdhara rAjA saMvegane pAmyo. tethI teNe pUchyuM: he bhagavaMta ! zuM huM bhavya chuM ke abhavya chuM ? tethI kevalIe kahyuM: he mahAnubhAva ! tuM bhavya che. tathA A bhavathI navamA bhavamAM zAMti nAme tIrthaMkara thaIza. rAjA zrIvijaya paNa tyAre tAro prathama gaNadhara thaze. A pramANe sAMbhaLIne tuSTa thayelA te baMne potAnA aMgomAM samAtA na hatA. zrI amitateja rAjAe mokalela eka vidyAdhara sutArA rANIne camaracaMcA nagarIthI tyAM laI Avyo. pachI munIMdrane namIne te baMne rAjAo potapotAnA nagaramAM gayA ane dharma-artha-kAmamAM rata banIne kALa pasAra karavA lAgyA. udyAnanuM varNana ekavAra zrIvijayarAjA azvavAhanikA karIne atyaMta thAkI gayo. AthI visAmo 1. zoSa=zukAvavuM, tapAvavuM. 2. malana=coLavuM, masaLavuM. 3. pIlana=pIlavuM, dabAvavuM.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-35 karavA mATe najIkamAM AvelA manogaMdana nAmanA udyAnamAM gayo. tyAM jaIne kamalanAM pAMdaDAM ane azokavRkSanI navI kuMpaLo vagerenI zayyA karAvIne eka kSaNavAra vIsAmo karyo. pachI atizaya ramaNIya udyAnane joIne kutUhalathI pUrNa karAtA hRdayavALo te udyAnane jovA mATe Ubho thayo. tyAra bAda nirmala, pUrNa, ane kamalavanothI zobhelI vAvaDIonA samUhathI utpanna thayelA harSavALo, haMsa ane cakravAkanA yugalonI ceSTAothI AkarSAtA hRdayavALo, sugaMdhathI sugaMdhI caMdananAM mahAvRkSonA samUhathI khUza karAto, nAga, punnAga, caMpaka ane azokavRkSanA samUhothI harSane dhAraNa karato, sarasa vividha prakAranA vRkSonA pallava samUhano sparza karato, elacI, laviMga, jAyaphaLa, nAgaravela vagere vanaspationA rasAla phaLa-patra-puSpono svAda cAkhato, puSkaLa pATalA, mogaro, macakuMda vagerenA sugaMdhI puSpone suMghato, anya anya ramaNIya kautukone joto, prasiddha gAMdharva ane kinnaranA yugaloe zarU karelA madhura gItone sAMbhaLato te badhA sthaLoe paribhramaNa karavA lAgyo. munidarzana A pramANe parabrimaNa karatA teNe eka mahAna azokavRkSane joyuM. te vRkSanI nIce jANe ke hRdayamAMthI kheMcIne vinAza karelA rAganA (lAla) rasathI raMgelAM hoya tevAM puSpothI zobhatA, azokavRkSanA pallava samAna lAla hatheLI ane lAla paganA taLiyAothI zobhatA, jemano vairabhAva upazAMta thaI gayo che tevA jaMgalI prANIothI levAyelA, viSayonA vilAsothI rahita, zuddhasuvarNanA jevA zarIravALA, suvarNaparvatanI zobhAne oLaMgI janArA, pUrNacaMdranA jevA mukhavALA, meruparvatanI zIlA jevA chAtInA 'madhyabhAgavALA, argalA (=bhUMgaLa) jevI saraLa bhujArUpa daMDavALA, airAvaNa hAthInA sUMDha jevI sAthaLavALA, upayogathI yukta, tejathI sUrya jevA, rUpathI kAmadeva jevA, saumyatAthI caMdra jevA, AMkhone atizaya parama utsava (AnaMda) ApatA kamaLa jevA, dhyAnamAM rahelA, nirmala avadhijJAnathI yukta ane jANe pratyakSa upazamano puMja hoya tevA mahAmati nAmanA cAraNazramaNane joyA. temane joIne jANe sukharUpa samudramAM DUbI gayo hoya tevo, jANe amRtathI siMcAyo hoya tevo ane ghaNA romAMco pragaTa thayA che tevo rAjA temanA 1. nAga ane punnAga e baMne amuka prakAranA vRkSo che. 2. pallava=navI kuMpaLo. 3. nivraNa zabdano prAkata kozamAM traNathI = cAMdAthI rahita evo artha che. ahIM zabdArtha baMdha besato na hovAthI zuddha evo bhAvArtha lakhyo che. 4. vana (tata) = madhya bhAga. 5. gaya (cata) = upayoga. 6. liMpi (mifpa) zabdano saMskRta zabdakozamAM atizaya artha karyo che. u. 4 bhA. 1
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36- abhayadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra caraNonI pAse Avyo. traNa pradakSiNA karIne, bhaktisamUhathI namIne, aMjalipuTa joDIne rAjA A pramANe kahevA lAgyo- A pramANe sukumAra, surUpavALA ane rAjalakSmIne yogya evA ApanAM jevAoe gRhasthavAsano tyAga karyo che tethI gRhasthavAsa tuccha ja che. vaLI bIjuM, te munipati! Aje ApanA caraNone joIne huM iMdrapaNAne tRNa samAna mAnuM chuM, saMpattione kaMIpaNa mAnato nathI, rAjyane paNa akArya karanAruM mAnuM chuM. tyArabAda tenA vinaya Adi guNothI AkarSAyelA hRdayavALA munivare dhyAna pUrNa karyuM, ane AzIrvAda ApyA. rAjA sainya sahita ucita sthAne beTho. tyArabAda pharI paNa munivaranA nakhanA agrabhAgathI mAMDIne vALanA agrabhAga sudhI joIne rAjAe kahyuM AvuM zreSTharUpa hovA chatAM, AvA prakAranA maMgalakArI zArIrika lakSaNono samUha hovA chatAM ane e pramANe mahAvibhUtionI saMbhAvanA karAtI hovA chatAM, arthAt AvA lakSaNavALA puruSane ghaNI saMpattio prApta thAya evI saMbhAvanA karAtI hovA chatAM, Apa prathama yauvana vayamAM rahelA hovA chatAM, Ape duSkara vratano svIkAra karyo temAM zuM kAraNa che? tethI jemaNe AkAzatalanA bhAgane dAMtanA kiraNothI prakAzita karyo che tevA sAdhue kahyuM: he mahArAja! vizvAsa pAmelo sAMbhaLa. jethI huM kahuM chuM. munie aMtaraMga arthathI garbhita svadIsAhetu jaNAvyo. sajjananA hRdaya jevuM atizaya vizALa, A pAra ane pelA pAra jevA jenA vibhAga nathI tevuM, sukavie racelI mahAkathAnI jema aneka vRttAMtothI bhareluM bhavAvarta nAme nagara che. vaibhavathI samRddha ane kuTuMbano mAlika huM te nagaramAM raheto hato. tevA prakAranuM vizALa paNa saghaLuMya te nagara eka peTe janmelA bhAIothI ja vaseluM che, arthAt te nagaramAM badhA eka peTe janmelA baMdhuo ja rahe che. tethI tyAM rahetA ame badhAya eka atizaya tIvra viSavALA moTA kALA sarpathI kaMsAyA. tethI turata tIvramahAviSanI asarathI becena banelA amane mUrchA AvavA lAgI. AMkho baMdha thavA lAgI. aMgo DhIlAM thavA lAgyAM. buddhi nAza pAmavA lAgI. tethI devone namatA nathI. gurukuLonuM sanmAna karatA nathI. kuLavRddhonA upadezane gaNakAratA nathI. kArya-anAryane jANatA nathI. potAnA paNa svarUpane jANatA nathI. hitakara vacanone sAMbhaLatA nathI. sama (rAga-dveSa rahita) ane viSama (=rAga-dveSavALI) avasthAne jotA nathI. ucita bhakti karatA nathI. sukRtone yAda karatA nathI. najIkamAM rahelA paNa sajanasamUhane bolAvatA nathI. pagalA samyaka mUkatA nathI. bhakSya-abhakSyano vicAra karatA nathI. peya-apeyane jANatA nathI. hitaiSIo vaDe karAtA paNa upakArone jANatA nathI. 1. prApta kozamAM vaivasa (vyavaso) dhAtuno prayatna karavo vagere artho lakhyA che. paNa te badhA artho ahIM baMdha besatA na hovAthI hovuM evo artha karyo che.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-37 vaLI bIjuM- tIvra viSanA prabhAvathI keTalAko kASThanI jema sarvathA ceSTA rahita banI gayA. bIjA keTalAka avyakta zabda karatA ane tharatharatA bhUmi para ALoTe che. bIjA keTalAka zUnyahRdayavALA thaIne ema ja Ama tema rahe che. tIvra viSanA dAhanI vedanAthI parAbhava pAmelA bIjA keTalAkanAM aMgo tUTe che, AMkho phUTe che, zvAsozvAsanI pravRtti rokAya che. mahAduHkha samUhanI udIraNA thAya che. vaLI tIvra viSavedanAthI parAbhava pAmelA bIjA keTalAka 'virasa ane avyakta zabdothI jUma paDe che. spaSTa zabdothI bolI zakatA nathI. vaLI bIjA keTalAka kyAMka paDe che, kyAMka mUrNita bane che, kyAMka atyaMta sUI rahe che, pharI paNa kSaNavAra jAge che. pharI paNa viSanI tIvratAnA kAraNe ceSTA rahita sUI rahe che. vaLI bIjA keTalAka sadAya atyaMta sUI rahe che. jarApaNa jAgatA nathI. A pramANe viSa vedanAthI parAbhava pAmelA te nagaramAM mahAprabhAvavALo ane aneka ziSyagaNathI parivarelo eka mahAna gAruDI Avyo. te nagarane tevuM joIne tene mahAkasaNA utpanna thaI. teNe saghaLAya te lokone A pramANe kahyuM- he loko ! jo tame mArAthI kahevAyelI mahakriyAne karo to huM tamane badhAne A mahAsarpanA viSanI vedanAthI mukta karI dauM. lokoe pUchyuM: paNa te mahAkriyA kevI che ? tethI mahAna gAruDIe kahyuM: tame sAMbhaLo, huM A hamaNAM ja kahuM chuM. (1) mArA A ziSyono jevo veSa che tevo veSa paheravo. (2) pachI potAnA prANano tyAga karIne paNa sarvajIvonI rakSA karavI. (3) prANa kaMThe AvI jAya to paNa sAcuM ja bolavuM. (4) bIjAe ApeluM ja levuM. (5) sArI rIte brahmacaryanuM pAlana karavuM. (6) svazarIra rUpa parigrahamAM paNa rAga choDI devo. (7) cAreya prakArano AhAra rAte na khAvo. (8) mazAna-parvata-jaMgalamAM rahevuM. (9) bhUmi para zayana karavuM. (10) vibhUSAthI na rahevuM, arthAt vibhUSA na karavI. (11) vigaIno paribhoga choDavo. (12) UNodarIthI ane rukSavRttithI rahevuM, arthAt bhUkha karatAM thoDuM ochuM khAvuM ane vigaIrahita lukhkho AhAra khAvo. (13) kadAca UNodarI na rAkhI zakAya to paNa AkaMTha sudhI bhojana na karavuM. (14) snigdha rasono (=snigdha rasavALA AhArano) tyAga karavo. (15) upayogapUrvaka cAlavuM. 16) sadAya niravagha (= pAparahita) ja bolavuM. (17) na karelA, na karAvelA ane na anumodelA ja AhAranuM bhojana karavuM. (18) sadAya azubha ciMtAothI manane rokavo, arthAt azubha na vicAravuM. (19) vikathAo sarvathA choDavI. (20) sadAya gupta iMdriyothI rahevuM, arthAt iMdriyono nigraha karavo. (21) akalyANa mitronI sobata dUrathI ja choDavI. (22) kugAruDIno saMga prayatnapUrvaka choDI devo. (23) vividha prakAranI 1. karmodayano samaya prApta na thavA chatAM prayatna vizeSathI rmone udayamAM lAvIne tenA phaLano anubhava karavo te udIraNA. , 2. virasa zabdo eTale sAMbhaLavA na game tevA zabdo.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra tapazcaryA karavI. (24) aniyamacArathI paribhramaNa karavuM, arthAt koI eka sthaLe niyatavAsa na karatAM vihAra karIne judA judA sthaLe rahevuM. (24) kSudhA-tRSA ane zIta-uSNa vage2e bAvIsa parISaho sahana karavA. (25) deva-manuSya-tiryaMcothI thayelA upasargo sahana karavA. (26) nIca mANasonA paNa durvacano sahana karavA. (27) pRthvInI jema badhuM sahana karanArA banavuM. bahu kahevAthI zuM ? A (= 1 thI 27 sudhInI) mahAkriyA karavAmAM telabhAjana bhrAmakanA dRSTAMtathI satata apramatta banIne mArA vaDe kahevAyelA mahAmaMtrano niraMtara jApa karavo. tenAthI viSanI vedanA nivRtta thAya che, nirmala buddhi pragaTe che, pUrve varNavelA badhAya viSavikAro aTakI jAya che. vadhAre kahevAthI zuM ? sarva prakAranI vedanAthI rahita ane kevalajJAnathI yukta paramAnaMda rUpa sukhane prApta kare che. he mahArAja ! tenuM A vacana yathokta vivedanAthI nizceSTa karAyelA keTalAkoe sAMbhaLyuM ja nahi, jemaNe paNa sAMbhaLyuM temAMthI paNa keTalAko hase che, bIjAo avajJA kare che, bIjAo niMdA kare che, bIjAo kuyuktithI pratighAta kare che. (=vacanane khoTuM TharAve che.) bIjAo (A vacana kahenArane) DhekuM ane lAkaDI vagerethI mAre che. keTalAko zraddhA karatA nathI. bIjAo zraddhA karavA chatAM AcaravAmAM pramAda kare che. vaLI keTalAka mahAbhAgyazALIo A yuktiyukta che ema jANIne zraddhA kare che ane Acare paNa che. he mahArAja ! tethI viSavedanAthI kaMTALelA meM paNa amRtanI jema tenA vacanano svIkAra karyo. teNe Apelo A veSa bahumAnapUrvaka svIkAryo. viSanA nAza mATe teNe upadezelI A saghaLI mahAkriyA zarU karI. bhavAvartano upanaya A pramANe kahIne sAdhu virAma pAmyA eTale najIkamAM beThelA ane jinavacananA paramArthane jANanArA matisAgara mahAmaMtrInuM mukha joIne zrIvijaya rAjAe kahyuM: aho ! AvAo kyAre paNa asaMbaddha na bole paNa mane A badhuM asaMbaddha jevuM jaNAya che. kAraNa ke jo yathokta vistAravALuM bhavAvarta nAmanuM nagara che, to te saghaLuMya nagara eka udarathI janmelA baMdhuothI kevI rIte vaseluM che? teTalo saghaLoya loka eka sarpathI kevI rIte DaMsa marAya ? eka ja gAruDI saghaLA lokone nirogI karavAno svIkAra kevI rIte kare ? vaLI viSano nAza karavAno vidhi Avo kema che? tyArabAda matisAgara maMtrIe kaMIka hasIne kahyuM: he deva! A mahAmuninuM bIjAnA vacananI jema A vacanamAtra nathI= sAmAnya vacana nathI, kiMtu bhavyajIvonA virAganuM kAraNa che ane saghaLuMya vacana aMtaraMga bhAvArthathI yukta che. te A pramANe- he naranAtha! saMsAramAM naraka Adi bhavono Avarta (=paribhramaNa) che. tethI ahIM saMsArane bhavAvarta nagara kahyo che. badhAya jIvono 1. mRtyunA bhayathI telathI pUrNa bharelo vATako hAthamAM laine temAMthI eka paNa TIpuM nIce na paDe te rIte nagaramAM paribhramaNa karanAranuM dRSTAMta. A dRSTAMta upadezapadamAM che. mArA karelA gujarAtI bhAvAnuvAdavALI jJAnasAranI buka (22-6)mAM paNa A dRSTAMta che. 2. ahIM zabdArtha A pramANe che- sarva vedanAonA prasaMgane sArI rIte oLaMgI gayelA.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-39 kAlapariNatithI yukta karmapariNAma pitA che. tethI badhA jIvo baMdhu kema na thAya ? arthAt thAya. te ja badhA ya anaMtajIvo A saMsAramAM rahe che. badhA eka sarpathI DaMsa marAyA che. tenI vigata tame sAMbhaLo. A sarpa ATha madaDAnarUpa phaNAvALo che. daDha svarUpavALI kuvAsanA rUpa kRSNa dehavALo che. lezyArUpa hAlatI jIbhavALo che. jJAnAvaraNa Adi bALakothI yukta che. koparUpa mahAviSathI yukta kaMThathI vikarAla che. rAga-dveSa rUpa duSTa AMkhovALo che. tenI dADhamAM mAyA ane Asakti rU5 mahAviSa raheluM che. mithyAtvarUpa kaThora hRdayavALo che. nava nokaSAyarUpa dAMtavALo che. parivAra sahita te saMpUrNa traNa bhuvanane DaMsa mAre che. te cittarUpa bilamAM nivAsa kare che. moharUpa mahA viSane dhAraNa kare che, ane bhayaMkara che. tenAthI daMza marAyelA jIvo jANe mUrSita thayA hoya tema svakAryane vicAratA nathI. kRtrima sukhano anubhava karanArA manathI AMkho mIMcAI jAya che, arthAt mana kRtrima sukhomAM eTaluM badhuM lIna banI jAya che ke jethI bIjA sArA vicArono avakAza raheto nathI. hAthamAM lAgelA ( =hAthamAM AvelA) te jIvo sevakajana vaDe adhama aMgothI calAvAya che, arthAt kaSAyarUpa sevakone AdhIna banIne adhama (=AtmAnuM ahita karanArI) pravRtti kare che. ajJAna teo devane ane gurune jANatA nathI. huM koNa chuM ? mAre zuM yukta che ? zuM ayukta che ? mAruM zuM thaze ? e pramANe AtmAne jANatA nathI. tathA guruo vaDe upadezAvelA hitane paNa jANatA nathI. sukha-duHkhane (=sukhaduHkhanA vAstavika svarUpane) jANatA nathI. guru vagerenI bhaktine ane aucityane karatA nathI. he rAjan ! jANe marI gayA hoya tema bIjAone bolAvatA nathI. tIvra viSanA vegathI jANe 'vyAkula zarIravALA thayA hoya tema pagone barobara mUkatA nathI. kArya-akAryane jANatA nathI. paropakArane jANatA nathI. tathA tIvra viSathI haNAyelA ane ceSTArahita jIvo ekendriya jANavA. vikalendriya jIvo avyakta avAja karatA pRthvI upara phare che. asaMjJI jIvonI zUnyamanavALAnA jevI ceSTA jANavI. saMjJI nAraka jIvone dAha vagere duHkho kahyA che. kema ke temane azAtA nAmanA laghu sarparUpa bALakano atizaya daMza thayo che. e pramANe bIjA sthaLe paNa vizeSatA jANavI. he rAjan ! UMTa vagerene pRthvI upara avyakta AjaMdana karanArA kahyA che. manuSyonA khelavuM, paDavuM vagere svabhAvane kahyA che. koIka rIte viSa ochuM thatAM manuSyo jAgRta thAya che, ane viratine pAme che. moharUpa viSanA veganA kAraNe mUkI dIdho che virati guNa jemaNe evA keTalAka manuSyo UMdhe che. he deva! keTalAka aviratirUpa nidrAthI sadAya UMghe che. 1. vidattapatravya (vihatA) vyAkuLa zarIravALo.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40. abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra A pramANe moharUpa mahAviSathI vihyala banelA lokamAM tIrthaMkarane gADI jANa. he rAjana! jo apramatta banIne loko tIrthakare upadezelI yatijanane karavA yogya kriyAmAM siddhAMta rUpI maMtrano jApa kare to ekalA paNa te tribhuvananA moharUpa viSano nAza karavA mATe samartha che. tIrthakara lokonA parama kANika niSkAraNa baMdhuM che. A pramANe munivacanano keTaloka bhAvArtha saMkSepathI Apane kahyo. he rAjanuM! bAkIno bhAvArtha hamaNAM kahyuM te pramANe svayaM jANI levo. amitateja-zrIvijayanI dIkSA A pramANe sAMbhaLIne rAjA koIka apUrva saMvegane dhAraNa karavA lAgyo. mastake aMjalipuTa (= be hAtha joDelA) karIne ane namIne rAjAe munIzvarane kahyuM. he munivara ! A satya che. moharUpa viSathI becena banelA amArA vaDe paNa ATalA kALa sudhI AtmA jarA paNa na vicArAyo. tethI te zreSTha jJAnanA nidhAna ! kRpA karIne A kaho ke have mAruM AyuSya keTaluM bAkI che ? he zreSTha nara ! havethI tuM chavIsa divasanuM AyuSya dhAraNa karaze, arthAt have tAruM AyuSya chavIsa divasanuM bAkI rahyuM che. Ama kahIne te muni jaladI adazya thaI gayA. tethI vismaya pAmelo rAjA A pramANe vicAravA lAgyo ke A zuM idrajAla che ? athavA A zuM manano moha(= brAMti) che ? athavA A zuM svapna che ? athavA AmAnuM ekeya nathI. (25) kiMtu mAruM thoDuM AyuSya jANIne mane pratibodha pamADavA mATe paropakAra karavAmAM ja rasavALA A muni ahIM AvyA. mohaviSathI becena banelA mane ahIM temaNe pratibodha pamADyo. have te mahAbhAgyazALI potAnA kArya mATe kyAMka jatA rahyA. tethI have mAre potAnA kAryamAM kSaNavAra paNa vilaMba karavo e yogya nathI. paraMtu sainya caDI AvyuM chate vizvAsamAM rahenAro subhaTa zuM zobhe che ? arthAt nathI zobhato. A pramANe vicArIne rAjA nagaramAM gayo. potAnA rAjya upara potAnA putrano abhiSeka karyo. aSTAhnikA mahotsava karAvyo. tyArabAda jinokta vidhithI jaganaMdana nAmanA sAdhunI pAse mahAna ADaMbarapUrvaka dIkSA lIdhI. e pramANe amitateja vidyAdhara rAjAe paNa vipulamati nAmanA mahAmuninI pAse potAnuM AyuSya chavIsa divasa jeTaluM bAkI rahyuM che ema sAMbhaLIne, rAjya upara potAnA putrane sthApIne, jinezvaronI pUjA karIne, abhinaMdana sAdhunI pAse vidhipUrvaka dIkSA grahaNa karI. pAMcamo bhava pachI ugra tapa karIne aMte pAdapopagamana anazana karIne, samyam ArAdhanA karIne baMne prANata (= dazamAM) devalokamAM utpanna thayA. (chaThTho bhava) aparAjita baladeva-anaMtavIrya vAsudeva A tarapha A ja jaMbUdvIpamAM pUrva mahAvideha kSetramAM sItA mahAnadInA dakSiNa taraphanA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-41 kinAre ramaNIya vijaya che. temAM kuberanI nagarInI jema supuNyavAna lokothI levAyelI, svargagaMgAnI jema mahAna zreSThIothI Azrita karAyelI, samudranI bharatInI jema AnaMdita mANasothI vAsa karAyelI subhagA nAmanI nagarI che. te nagarImAM merunI jema giri pradhAna, kamalagarbhanI jema lakSmInivAsa, sUryanI jema danasahita bhoganI upamAthI sAgara jevo sAgara nAmano rAjA hato. tenI sarva aMtaHpuramAM pradhAna be patnIo hatI. ekanuM nAma vasuMdharI hatuM ane bIjInuM nAma anaMgasuMdarI hatuM. tyArabAda prANata( dazamA) devalokamAM vIsa sAgaropama pramANe utkRSTa AyuSya pUrNa karIne amitatejano jIva cyavIne vasuMdharIno aparAjita nAme putra thayo. zrIvijayano jIva anaMgasuMdarIno anaMtavIrya nAmano putra thayo. A pramANe te baMneya tyAM kalAsamUhathI vRddhi pAme che. dehanI samyagU unnatithI puSTa thAya che. vividha krIDArasothI krIDA kare che. ramatathI trika, catuSka ane udyAna AdimAM phare che. vividha kutUhalone jue che. mahApuruSonA caritrone pragaTa kare che= bIjAone kahe che, yatnapUrvaka guruvacanone anusare che, yAcakasamUhane khuza kare che. rU5 vagerenA madathI kaluSita banatA nathI. vijJAna Adi siddhiothI caMcala banatA nathI =abhimAnI banatA nathI. vinayathI sajjanonA hRdayane AkarSe che. nirmalaguNothI mAtA-pitAnI cittavRttione harSathI pUrNa kare che. A pramANe te baMnneno guNasamUhavALo paraspara sneha rahelo che. svajanonI jema temanAmAM upakAra dUra sudhI vRddhi pAmyo. te banne paraspara tevA rAgavALA che ke jethI bhAraMDapakSInI jema ekakSaNa paNa ekabIjA vinA rahI zakatA nathI. have koIvAra damitAri nAmanA duzmana vidyAdharajUrane te bannee potAnA parAkramaguNathI mArI nAkhyo. tyArabAda anaMtavIrya vAsudeva thayo, ane aparAjita baladeva thayo. temano pitA tevA prakAranuM pravrajyAnuM AcaraNa karIne asurakumAromAM camareMdra tarIke utpanna thayo. anaMtavIrya paNa rAjyane pALIne narakanuM AyuSya bAMdhIne, kALa karIne, betAlIsa hajAra varSa sthitivALA ratnaprabhA pRthvInAM narakomAM (=pahelI narakamAM) nAraka tarIke utpanna thayo. tyAM tIvra vedanAo anubhave che. tyAM kyAreka pUrvabhavanA putranA sneharAgathI camareMdra jaIne tenI vedanAne upazAMta kare che. bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke- zrI gautamasvAmI zrI mahAvIra 1. ahIM carthaka zabdo che. supuSyAna no artha baMne pakSamAM samAna che. mahesara zabdano svargagaMgAnA pakSamAM mahAdeva artha che, ane suHM zabdano samudranI bharatInA pakSamAM deva artha che. kAraNa ke jaMbudvIpanI jagatImAM AvelA gavAkSamAMthI deva-devIo bharatIne nihALe che. 2. rAjAnA arthamAM ri e prayoga f (vANI) zabdanuM saptamI ekavacana samajavuM. uri pradhAna eTale vANImAM pradhAna, arthAt suMdara vANI bolanAro. 3. rAjAnA arthamAM lakSmI eTale saMpatti. kamalagarbhanA arthamAM lakSmI eTale lakSmI devI. 4. sUrya le che enA karatAM dAna vadhAre kare che. kahevAya che ke sUrya pRthvImAMthI rasa le che. paNa hajAragaNuM ApavA mATe le che. AthI teno bhoga dAnapUrvaka che. 5. sAgara nadIonuM pANI le che. paNa lokone ratno Ape che. AthI teno bhoga dAnapUrvaka che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra prabhune pUche che ke- he bhagavaMta! asurakumAro nIce jaI zake che? hA jaI zake che. he bhagavaMta! asurakumAro nIce keTaluM jaI zake che? he gautama! sAtamI pRthvI sudhI jaI zake che. paNa trIjI pRthvI sudhI bhUtakALamAM gayA che ane bhaviSyakALamAM jaze. (arthAt trIjI pRthvIthI nIce kyAreya gayA nathI ane jaze paNa nahi) he bhagavaMta! asurakumAro kayA kAraNathI trIjI pRthvI sudhI gayA che ane jaze? he gautama! pUrva vairIne duHkha pamADavA mATe ane pUrvaparicitanI vedanA upazAMta karavA mATe gayA che ane jaze. A pramANe anukarakumAro trIjI pRthvI sudhI gayA che ane jaze. - sAtamo bhava baMdhaviyogathI atyaMta duHkhI thayelA aparAjita baLadeve putrane rAjya ApI jayadhara nAmanA gaNadharanI pAse dIkSA lIdhI. tyAM sArI rIte dIkSAne ArAdhIne azruta(=bAramA) devalokamAM idra tarIke utpanna thayo. A tarapha narakanI vedanAone sArI rIte sahana karIne mRtyu pAmelo anaMtavIrya tyAMthI vaitADhya parvata upara vidyAdhara tarIke utpanna thayo. azruta deveMdra tyAM jaIne tene pratibodha pamADyo. tyArabAda te paNa sArI rIte pravrayAne AcarIne azrutakalpamAM devapaNe utpanna thayo. (AThamo bhava) vajAyudhapitA-sahastrAyudhaputra A tarapha jaMbudvIpamAM pUrva mahAvidehamAM sItA nadInA dakSiNakinAre dhana-dhAnyathI samRddha maMgalAvatI vijaya che. temAM ratnasaMcayapurI nAmanI nagarI che. te nagarI RddhithI devanagarInI bahena jevI jaNAya che. te nagarImAM zatrurUpI aMdhakArane haNI nAkhanAra, sUryanI jema nirmala pratApavALo, sakala lokanA kSema (=rakSaNa)ne karanAro kSemakara nAmano rAjA che. tenI atizaya manohara, muThThIthI grahaNa karI zakAya tevI, arthAt pAtaLI, stanothI hAthInA gaMDasthaLanA madhyabhAgano tiraskAra karanArI, arthAt unnata stanavALI, vidhipUrvaka lagna karAyelI khagalatA nAmanI patnI zobhe che. tenI bIjI kAmadevanI rati jevI rUpavatI ratnamAlA nAmanI patnI hatI. ratnamAlA jene sajajano hRdayathI (=kaMThamAM dhAraNa kare tevI guNavatI motInI mALA jevI hatI. A pramANe te zeSanAganI jema niraMtara pRthvInA bhArane dhAraNa karato hato. 'mitranI jema baMdhurUpI kamaLasamUhane saMtoSa Apato hato. jevI rIte caMdra kiraNothI pRthvIne zAMta kare che tevI rIte te rAjA guNothI pRthvImaMDaLane zAMta karato hato. jevI rIte varasato megha jaladhArAthI pRthvIne zAMta kare che 1. vana taMdula-cokhA. taMdulanA upalakSaNathI sarvAnya laI zakAya. AthI anuvAdamAM dhana-dhAnyathI samRddha evo artha thAya che. 2. siniTTa (fpannaI)=manohara. 3. guNavatI eTale patnInA pakSamAM guNavALI ane mALAnA pakSamAM dorAvALI. 4. kamaLasamUhanA pakSamAM mitra eTale sUrya.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-43 te rIte suvarNadhArAthI varSato te yAcakone zAMta karato hato. upadravarahita rAjyanuM pAlana karato hato. yazanA phelAvAthI teNe dvIpanA aMta sudhInA bhAgane zveta (=nirmala) karI dIdho hato. ucita samaye dharma-artha-kAmabhogonuM sevana karato hato. have koIvAra svarganA sukhone anubhavIne te aparAjitano jIva ayyata devalokamAMthI cyavIne aneka prArthanAonA samUhathI uttama svapnanA lAbhapUrvaka ratnamAlAnA garbhamAM putrapaNe utpana thayo. tenA dohalA pUrNa thayA. AthI garbha puSTa thayuM. teNe ucita samaye sukhapUrvaka guNarUpI ratnothI alaMkRta putrane janma Apyo. putrano janma thatAM jenI manohara kamara kaMpavA lAgI che, jenI stanarUpa zilA upara rahelI hArarUpI latA ghUmavA lAgI che, jenAM vastro ane aMboDo khasI gayA che, jenuM mukharUpa kamala atyaMta vikAsa pAmyuM che, evI priyaMvadA nAmanI dAsIe sahasA utAvaLathI pravartelI ane utsukatA bharelI gatithI rAjA pAse jaIne rAjAne (putrajanmanI) vadhAmaNI ApI. harSita aMgovALA rAjAe paNa dAsIne atizayaghaNuM dAna ApyuM. pachI nagaramAM mahAvibhUtithI varyApanaka (=janmamahotsava) karavAno Adeza Apyo. e vadhupanakamAM devonI pUjA karavAmAM Ave che. guruparivAronuM sanmAna karavAmAM Ave che. ghaNuM dAna ApavAmAM Ave che. kedI vargane choDavAmAM Ave che. toraNo bAMdhavAmAM Ave che. suvarNakalazo sajAvavAmAM Ave che. zerI (=mahollA)nA AgaLanA bhAgone gozIrSa-caMdanarasathI siMcavAmAM Ave che ( gozIrSa caMdanano rasa chAMTavAmAM Ave che.) agaNita gaMbhIra vAjiMtronA samUho vagADavAmAM Ave che. sarvatra mAMgaliko gAvAmAM Ave che. nagaranI nArIono samUha nRtya kare che. abhayadAnonI ghoSaNA karavAmAM Ave che. atizaya pramodathI pUrNa ane zreSTha vezyAoe nRtya karyuM hatuM. A pramANe nagaramAM sakala lokone AnaMda karanAruM varyApanaka karyuM. pachI saghaLA lokonuM vividha khAna-pAnathI sanmAna karIne te kumAranuM vajAyudha nAma rAkhyuM. vajAyudhanA zarIra vagerenuM varNana tyArabAda zuklapakSanA caMdranI jema dehapuSTithI ane kalAothI kramaza: vadhato te kumAra yauvanane abhimukha thayo. vaLI jANe vakratA tenA hRdayamAMthI nIkaLIne kezomAM pragaTa thatI hatI, arthAt hRdaya saraLa hatuM. vALa vAMkaDiyA hatA. jANe kezothI choDAyelI kRzatA kamaramAM vasatI hatI, arthAt vALa jADA hatA ane kamara pAtaLI hatI. kamarathI choDAyelI vizALatA AMkhomAM hatI, arthAt kamara sAMkaDI hatI ane AMkho pahoLI hatI. jANe ke AMkhothI tyajAyelI sUkSmatA buddhi prApta karI hatI, arthAt AMkho moTI hatI ane buddhi sUkSma hatI. tenA kAmadevanA dhanuSyanA jevA vakra bAhuyugalamAM ja vakratA hatI. AMkho, hAtharUpa daMDa, nAzikA ane hRdaya saraLa hatA. be jaMghA ja kramazaH hIna hatI, paNa maitrI hIna thatI na hatI. caraNa ane
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44- abhayadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) " [zAMtinAthacaritra hAthanA taLIyAmAM rAga (=lAlaraMga) hato. parastrI vargamAM rAga (=Asakti) na hato. jANe vajAyudhanI mukhazobhAthI jitAI gayo hoya tema caMdra dararoja 'khijAya che. jANe tenI zarIrakAMtithI jitAyeluM suvarNa paNa agnimAM praveza kare che. parano nAza karanArA ane viziSTa mukhavALA kRSNane, tathA madhuradhvanivALA ane bhamarAothI Azraya karAyelA kamaLane ane samudrane choDIne lakSmI tenA zarIramAM vase che. meghanI jema nAnA-moTAnI apekSA rAkhyA vinA( nAnA-moTAno vicAra karyA vinA) moTI suvarNadhArAothI satata varasatA teNe jagatane garIbAIthI rahita karI nAkhyuM hatuM. jevI rIte vikaselA sUryakiraNonA samUha AgaLa caMdranI prabhA jhAMkhI thaI jAya che, tevI rIte tenI subhaTapaNAnI kathAnA avasare bIjAonI vIravRttio jhAMkhI paDI jatI hatI. strIjana dareka gharamAM bIjI pravRttine choDIne tenI zreSTharUpa-vilAsa-saubhAgyanI vAtomAM ArkaSAyelo dekhAto hato. bAlyAvasthAthI ja tenuM mana dharmamAM ja ramatuM hatuM. kayo pApIjIva amRta prApta thavA chatAM kAMjIne pIe? kAma-arthanA sevanamAM paNa teno upayoga dharmamAM ja raheto hato. jIrNaghAsa khAnAra uttama hAthI viMdhya parvatane yAda kare che. (kAraNa ke viMdhya parvatamAM sAruM ghAsa maLe che. ahIM to tene jevuM tevuM ghAsa maLe che.) jemanI najIkamAM pati rahelo che evI devAMganAo meruzikhara upara tenA utsukatAthI bharelA ane caMdra jevA nirmaLa caritronI prazaMsA karatI hatI. ujjavaLa yazathI saghaLA vizvane ujjavaLa banAvanAra tenA guNono mAtra Adara karavAmAM ja iMdra potAne kRtArtha mAnato hato. meruparvatanI mahAnatA, mahAsamudranI gaMbhIratA ane traNa bhuvanano sAra laIne tenuM nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM. A pramANe guNasAgarathI nirmANa karAyelA tenA guNonA "bodharUpa samudranA pArane pAmavA mATe bRhaspatinI paNa zakti nathI, to pachI bIjAonI zI gaNatarI? jANe tArAgaNanI madhyamAM rahelo sAkSAt caMdra hoya tema ghaNA rAjaputrothI parivarelo te nagaranA udyAnomAM phare che. 1. khIjAyelA mANasanuM mukha lAla thai jAya. caMdra lAla hoya che, AthI graMthakAre kalpanA karI che ke caMdra khijAto hovAthI lAla rahe che. 2. kRSNa kaMsa vagereno vadha karyo hato. parano nAza karanArA e vizeSaNathI e jaNAvyuM che ke kRSNa krUra che ane kumAra dayALuM che. mATe lakSmI tene choDIne kumAra pAse gai. 3. utaravacam e niyamathI naDAtra eTale tAtraya kRSNa pANImAM zayana kare che. mATe nAnAnI eTale kRSNa. 4. diM (grahaNa =Adara.) 5 hajI (prahA=bodha.).
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-45 grISmaRtunuM varNana have koivAra caitra mahinAnA samaye harSathI krIDA karatA saghaLAya jIvalokane (=jagatane) jANe irSAthI bALato hoya tevo unALo pravaryo. vRkSonI chAyAmAM thAkelA ane ALoTelA musApharavargane joine unALo jANe vikaselA puSpavALA lodharavRkSanA bahAnAthI hasI rahyo hato. zIta upacArothI svastha lokone saMtApa pamADavA asamartha unALo jANe pATalanA puSparUpa lAla AMkhothI gusse thayelo dekhAto hato. prasarelI kadaMbapuSpanI suvAsarUpa talavArathI bhedAyela, pativirahavALo ane pazcAttApavALo strIvarga jANe bhamarAonA guMjAravathI raDato hato. unALAmAM sUryarUpI agni prajvalita banelo hato tyAre bhuvanarUpI khANamAM (bhaTTImAM) sadA naMkhAyelA jagatane pracaMDa(=garama) pavana lokhaMDanA goLAnI jema tapAvato hato. pravAsIonI nitya aMjaliothI rUpa ane pANI pIvAtA hatA. te A pramANe- jemane kAma utpanna thayo che te musApharothI rUpa pIvAya che. (bIjA musApharane aMjalimAM pANI reDe tyAre pANI reDatAM raDatAM tenA mukha sAme joine rUpane pIe=jue.) tRSALu musApharo aMjali dvArA pANIne pIe. (25) jemAM ghaNAM kamaLadaMDo pragaTa thayA che evA, vikaselA ane rAjahaMsothI yukta kamalevano yuddha mATe prayatnazIla banelA rAjasainyanI jema zobhe che. lokone mahelano uparano khullo pradeza (=agAzI) caMdra, caMdananI mALArUpa latA, ThaMDuM pANI ane pAtaLAM vastro gamatAM hatAM. A pramANe unALo pravartI rahyo hato tyAre nagaranI najIka jemAM vividha vRkSonI ghaTAo hatI tevA ThaMDA udyAnamAM potAnI patnIonI sAthe vajAyupakumAra gayo. tyAM jANe pRthvIrUpI mAtA vaDe putrasnehathI bhujAothI AliMgana karAyuM hoya tema moTI pALIthI rakSAyeluM eka moTuM sarovara joyuM. athavA pralayakALe sukAI gayelA sarva samudrone pUravA mATe pRthvIe tyAM akSaya jaLabhaMDArane praveza karAvyo hato. temAM rAte caMdranuM pratibiMba paDatuM hatuM. AthI rAte tenuM pANI caMdra jayotsAthI sapheda dekhAtuM hatuM. vaLI dUra dUra sudhI vistareluM te sarovara moTA kSIrasamudranI jema zobhatuM hatuM. atizaya dUranA pradezamAM AvelA potAnA kinArAne nahi joIne ( na jovAthI ) jANe saMbhrAMta thayo hoya te rIte vividha prakAranA vikaselA kamaLorUpI netrothI kinArAne jue che. vizALa kinArA sudhI calita thatA pANInA kAraNe dUra sudhI viziSTa zabda karatuM ane pavananA kAraNe vegathI pANIne 1 sathavA (zatapatra)= kamaLa. 2 viyana (viTa)=vizALa. 3 ta DaLa (TuM.)= calita thavuM. 4 soyara (zaR)=vAyu. 5 mAsa (mAsa)= vegathI pANInuM varSavuM.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) ziAMtinAthacaritra varSAvatuM te sarovara jANe te svabaMdhunI buddhithI sarvatra kumAranA mArgane siMce che. kamaLanA patrothI mizrita dUra sudhI uchaLelA ghaNA taraMgovALuM te sarovara jANe guNothI mahAna rAjaputrane pUjAnI sAmragI pheMke che=arpaNa kare che. pachI hAthINInA samUhathI anusarAyela zreSTha hAthInA kalabhanI jema priyAothI parivarelA te rAjakumAre jalakrIDA karavA mATe sarovaramAM praveza karyo. teNe sarovaramAM praveza karyo tyAre jANe harSa pAmeluM te sarovara taraMgorUpI bhujAothI nRtya kare che, ane haMsa, sArasa, bataka, cakravAka pakSIonA avAjothI gAya che. vairI vidyAdhare karelA upadravo zakrendra apsarAonI sAthe mAnasa sarovaramAM jalakrIDA kare te rIte kumAra priyAonI sAthe pUrNapaNe krIDA karI rahyo che. pUrve baladevanA bhavamAM je damitAra vidyAdharano vadha karyo hato te saMsAramAM bhamIne vaitAdyaparvata upara vidyudaMSTra nAme vidyAdhara thayo, te koIpaNa rIte tyAM Avyo. pUrvabhavanA vairanA kAraNe kumArane joine keSavALo thayo. tethI parvatanI guphAne baherI banAvanArA bhayaMkara avAjathI teNe kumArane bolAvyo. kSobha pAmyA vinA siMha hAthIne jue te rIte kumAra tene lIlAthI jue che. pachI vidyAdhare tene kahyuM: he duSTa ! yuddha mATe taiyAra thA. jo tuM "nathI kahyuM" ema kahIza to tane yamanI pAse laI jaIza. pachI kumAre tene kahyuM: tArI AgaLa taiyAra thaIne zuM karavuM? kyAMya ziyALa sAthe yuddha karavA mATe siMha taiyArI kare che? kumAre A pramANe kahyuM eTale gusse thaIne hoThane dAMtathI jeNe karaDyo che evA ane bhRkuTithI bhayaMkara evA teNe bhayAnaka parvatane vikurtIne tenA upara mUkyo. jarApaNa vyAkula banyA vinA te kumAre jevI rIte pavana vAdaLasamUhane athaDAvavAthI avAja karAve te rIte vaja jevA muSTighAtothI tene jorathI cIsa paDAvI. pachI pharI paNa gusse thayelA vidyAdhare kSaNavAramAM nAgapAzothI caMdananuM vRkSa cotarapha baMdhAya te rIte nAgapAzothI tene cotaraphathI bAMdhI dIdho. aMga-upAMgo jeNe prasAryA che evA vajAyudhanA te baMdhano paNa durjananA snehasaMbaMdhonI jema ardhakSaNamAM tUTI gayA. A pramANe te kumAranuM atizaya adbhuta caritra joIne te maraNathI bhaya pAmyo. tenuM zarIra kaMpavA mAMDyuM. Avo te vidyAdhara palAyana thaI gayo. iMdra karelI stuti A daramiyAna vizALa avadhijJAnathI pRthvItaLanuM nirIkSaNa karatA aTyuta devalokanA iMdra koIpaNa rIte vajAyudhane joyo. tyArabAda asAdhAraNaguNothI utpanna thayo che ghaNo bahumAna jene evo te indra ahIM ghaNA puNyathI alaMkRta zarIravALA kumAranI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-47 pAse Avyo. tyArabAda suvarNa jevI nirmala patnIonI madhyamAM beThelA ane caMpakalatAthI vIMTaLAyelA kalpavRkSanI zobhAnI viDaMbanA karatA kumArane joyo. (50) A tIrthaMkara thaze tethI uchaLatI ghaNI bhaktivALA azrutakalpanA devendra tenI stuti karavAnuM zarU karyuM. putravatI strIomAM te ja mukhya che ane sarva jIvothI prazaMsanIya che ke jeNe potAnI kulirUpI guphAmAM puruSomAM siMha samAna Apane dhAraNa karyA. te ja prazaMsanIya che ke je ApanA janaka(-pitA) che. kulapaNa te ja zreSTha che ke je kulamAM ratnanI khANomAM ratna utpanna thAya tema Apa nararatna utpanna thayA. te zreSTha anaMtaguNonA nidhAna! he rAjaputra! jenA be caraNakamalamAM vizvapaNa bhramarakula thaze tevA ApanI ame zuM stuti karIe? A bhavathI pAMcamA bhavamAM tIrthakarapada pAmIne prasanna thaIne Apa mAruM tevuM kaMipaNa karajo ke jethI huM pharI saMsAramAM na janyuM. A pramANe stuti karIne devalokamAM gayo. athavA guNIjIvonI stutithI devalokamAM javAya emAM zuM Azcarya che. prANanA bhoge paNa pArevAnuM rakSaNa karyuM cittane aMkuzamAM rAkhanAra (=stuti thavA chatAM abhimAna na karanAra) kumAra paNa potAnA sthAnamAM gayo. te rathayAtrAo ane jinendranAM maMdiromAM pUjA karAvato hato. supAtromAM dAna Apato hato. sAdharmikonuM vAtsalya karato hato. vinaya karavAne yogya jIvono vinaya karato hato. satkAra karavAne yogya jIvono satkAra karato hato, akalyANa mitrono dUrathI tyAga karato hato. jIvadayAmAM vizeSathI pravRtta thayelo te abhayadAna Apato hato. idra sahita devothI paNa dharmathI calita karAto na hato. have ekavAra saudharmasabhAmAM beThelA IMdra harSa pAmIne vajAyudhanA guNonI stuti karI. merunuM zikhara hajI paDe, sarva pRthvIvalaya hajI uchaLe, paNa vajAyudha jIvadayA vagere dharmathI calita na thAya. iMdranA te vacananI zraddhA na karato eka deva vajAyudha rAjaputranI dharmaparIkSA karavA mATe Avyo. te deve (divyazaktithI) pArevuM vikuvyuM. bhaya pAmeluM te pArevuM pauSadhazALAmAM rahelA vajAyudhanA caraNone vaLagI paDyuM. dIna banelA teNe manuSyabhASAmAM kahyuM: he dhIra! tame mAruM rakSaNa karo, rakSaNa karo. he zaraNAgata vatsala rAjaputra! huM tArA zaraNe rahelo chuM. tethI kumAre vicAryuM ke tiryaMco bole te mahAna Azcarya che. tethI A koI kapaTa hovuM joie. athavA ahIM A vicAravAthI saryuM. A laMpaTa deva ke vidyAdhara je koI hoya te bhale hoya paNa mAre tenuM rakSaNa karavuM joie. kAraNa ke te dIna banI mAre zaraNe AvyuM che. bhaya pAmela arthIloka zaraNe Ave tyAre jenI dRSTi (rakSaNa karavAmAM) parA mukha thAya che, sadA dIna hRdayavALo te jIvato hovA chatAM zuM jIve che? arthAt marelo che. vyAkuLa banelAono uddhAra karavAmAM jenI lakSmIno upayoga thayo, jeNe zaraNe
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48-abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra AvelAne potAnuM jIvana ApyuM, jeNe nirmalayazathI `bhuvanane bharI dIdhuM che evo te marelo paNa jIve che. A pramANe vicArIne kumAre hAthane UMco karIne kahyuM: he pakSI! mArA zaraNe rahelo tuM svapnamAM paNa jarA bhaya na rAkha. hAthamAM rahelA vajrathI du:saha iMdra athavA vAsudeva athavA cakravartI tArA upara bahu kupita thayo hoya to paNa huM koi paNa rIte tAruM rakSaNa karuM chuM. ahIM bahu kahevAthI zuM? tyArabAda deve bAjapakSI vikurvyu. pAMkhothI jANe AkAzane kaMpAvato hoya tevo ane atizaya lAMbI cAMcavALo te bAja tyAM Avyo. teNe kahyuM: he mahAzaya! ghaNA divaso sudhInI bhUkhathI zuSkadehavALA ane jIvitazeSa evA mane A pArevuM maLyuM che. tethI Ane tuM mane Apa. jethI huM jatA evA svaprANone dhAraNa karuM, bAje Ama kahyuM eTale vismaya pAmelA cittavALA kumAre kahyuMH zaraNe rahelAne paNa ApI devo te mArA mATe yukta nathI. bIjAne haNIne potAnA prANonuM poSaNa karavuM e tArA mATe paNa yogya nathI. (75) kAraNa ke je anyanA prANone haNIne potAne prANavALo kare che te thoDA divaso mATe AtmAno nAza kare che. jevI rIte tane potAnuM jIvana priya che tevI rIte sarvajIvone potAnuM jIvana priya hoya che. potAnuM jIvana priya che evA jIvonuM huM prayatnathI rakSaNa kara. udvega pAmalo tuM bIjAne haNIne du:khano pratikAra kare che. paNa te nimittathI tuM pharI adhikatara duHkhane pAmIza. tane mAtra kSaNavAra tRpti thAya, paNa anya jIva jIvanano tyAga kare. tethI bUma pADatA bIjA jIvano vinAza karavo e pakSIone paNa yogya nathI. A pramANe kumAre bAjane madhuravANIthI ghaNIvAra hitazikSA ApI. pachI bAje kahyuM:, he rAjaputra! tuM A pramANe kahe che te barobara che. huM paNa A jANuM chuM ke parane pIDA karavI e sArI nathI. paNa bhUkhyA thayelA vidvAnonA paNa manamAM dharma raheto nathI. tethI kumAre pharI kahyuM: huM tane bIjuM bhojana apAvuM. bAje kahyuM: he kumAra! mAMsabhojI mAre anyabhojanathI zuM? kumAre kahyuM: tane bIjuM mAMsa paNa ApuM. bAje kahyuM: pote mArelA jIvanA mAMsathI bIjuM mAMsa mane bhAvatuM nathI. he kumAra! bahu kahevAthI zuM? tuM jo karuNAvaMta che ane ethI pArevAnuM rakSaNa karIza to cokkasa mane haNe che. Ama samajIne je yogya hoya te kara. kumAre kahyuMH jo ema che to pArevAnI sAthe toLIne (=jokhIne) mAruM potAnuM mAMsa tane ApuM. tene khAine huM svajIvanuM paNa rakSaNa kara. kumAre A pramANe kahyuM eTale rAjI 1. ahIM tatta zabda svarUpa arthamAM che. ethI bhuvanatatta eTale bhuvana. jema ke jakAra, ahIM kAra pratyaya svarUpa arthamAM che. tethI jakAra eTale ja. 2. be vastuo paraspara joDAyelI hoya tene puTa kahevAmAM Ave che. prastutamAM cAMcanA be vibhAga hoya che te baMne paraspara joDAyelA rahetA hovAthI caMcupuTa kahevAya. 3. jIvitazeSa eTale jenA zarIramAM jarAya tAkAta na hoya, mAtra AyuSyabaLathI jIvatA hoya tevA.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-49 thayelA bAje kahyuM: e pramANe kara. kumAre paNa nIcethI jokhavAno kAMTo tyAM maMgAvyo. pachI eka trAjavAmAM pArevAne rAkhyuM. bIjA trAjavAmAM potAnA zarIramAMthI mAMsa kApIne mUkyuM. harSa pAmelo kumAra jema jema svazarIranuM mAMsa nAMkhato gayo tema tema pArevo devamAyAthI adhika vadhato gayo. kumAra bahArathI zarIrane kApato ane aMdarathI karmone kApato zarIranI pIDAne jarApaNa gaNato nathI. te manamAM A pramANe vicAre che- jo bAhya asthira ane azubha dehathI AMtarika sthira ane zubhadharma meLavAya che to he jIva! zuM ayogya che? jo mAMsa levAmAM paNa mane ATalI vedanA thAya che to A pArevAne maraNamAM koNa jANe keTalI vedanA thAya? jo bIjA kALe paNa anya nimittathI koIpaNa rIte maravuM che to Aje paNa rakSA karanArAonuM zreSTha maraNa yogya che, arthAt anyanI rakSA karavAmAM thatuM maraNa zreSTha che. vikasitamukhavALA ane dhIra te kumAranI AvI zubha bhAvanA pArevAnI sAthe pratisamaya adhika vadhavA lAgI. tethI zarIranI mamatA choDIne teNe potAnuM zarIra ghaNuM kApI nAkhyuM. chatAM mAMsa pArevAnA trAjavAnA samabhAge thaI zakatuM nathI. tethI (kumArane thayuM ke huM ja trAjavAmAM besI javuM, jethI banne trAjavA samAna thaI jAya. ema vicArI kumAra trAjavAmAM besavAno prayatna kare che teTalAmAM) vidyAsiddha vagere siddhapuruSo, yakSo, kinnaro, rAjA, aMtaHpura ane nagaraloko hAhArava karavA lAgyA, ane ghaNA duHkhathI raDavA lAgyA, Ama chatAM idranI chAtI jevA vistRta yazane lokamAM vadhArato kumAra pArevAnI sAthe svayaM te kAMTAmAM bIjA trAjavAmAM) besI gayo. deve karelI vajAyudhanI prazaMsA tethI vismaya pAmelo deva vicAravA lAgyo ke are juo! mAtra tiryaMcanA kAma mATe A potAnA dehane tRNalatAnI jema kevI rIte mUkI de che? athavA sajjano svapnamAM paNa potAnA zarIranA sukhane icchatA nathI. temane te ja sukha che ke je parakArya mATe kuleza pAme che, arthAt para kArya karavAmAM AvatA duHkhane ja sajjano sukha mAne che. dhIrapuruSonAM caMdrakiraNa jevAM nirmala citto prakRtithI ja svakAryamAM parAbhukha thAya che, ane parakAryamAM saMmukha (=tatpara) thAya che. sUryanuM vizvamAM prakAza karavA sivAya bIjuM koI ja svakArya nathI. (100) mahApuruSo prArthanAnI apekSA rAkhyA vinA ja parakArya kare che, arthAt bIjAo mane kahe ke mAruM kArya karI Apo to kArya karuM ema bIjAnI prArthanAnI apekSA vinA ja parakArya kare che. pANI mATe meghane varSavA mATe koNa prArthanA kare che? caMdanavRkSone, parvatone tathA guNothI mahAna ane jalane dhAraNa karanAra vAdaLone vidhie lokamAM parakArya mATe banAvyA che. A pramANe vicArIne vaikriyarUpane (=bAjapakSInA rUpane) adazya karIne ane 1 jagya=e saptamI vibhakti hetu arthamAM che. jema ke- varSamAM dIpi ni !
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 - abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra mULa zarIrane pragaTa karIne dizAvalayane prakAzita karatA deve kahyuM: tuM parakArya mATe zarIrano tRNanI jema A pramANe tyAga kare che. mATe he guNasamudra! tane namaskAra thAo, tane namaskAra thAo, tane namaskAra thAo, tane namaskAra thAo. he rAjaputra! svargamAM tuSTa thayelo iMdra paNa jenuM dAsapaNuM kare che evA tArI tribhuvanamAM paNa guNothI barAbarI (=samAnatA) koNa dhAraNa kare che? pachI iMdre karelI prazaMsA vagere vigata kahIne deva jANe kumAranA guNasamUhathI bharelI pRthvImAM samAto na hoya tema upara devalokamAM jato rahyo. A pramANe prazaMsA karAyo hovA chatAM kumAra mukhamAM paNa kSaNavAra paNa vikArane pragaTa karato nathI ane traNa vargamAM sArabhUta sukhone anubhavato rahe che. vajAyudhanA rAjyanuM varNana have kSemaMkara rAjA vajAyudhane rAjya ApIne tIrthaMkaranA haste dIkSita banIne vimalaguNa nAmanA gaNadhara thayA. rAjAo vaDe vajAyudhano kara dhAraNa karAi rahyo hato, arthAt rAjAo vajAyudhane rAjyakara ApI rahyA hatA. vajAyudhano nirmala pratApa sUryanI jema dUra sudhI phelAyelo hato. Avo vajAyudha samRddha rAjyanuM pAlana kare che. te A pramANeviSNunI jema parAkramarUpI merUpavartathI mahAna pratipakSI (rAjArUpa) sAgaranuM maMthana karIne temAMthI bahAra kADhelI lakSmIne vakSasthaLe (chAtImAM) rahenArI karI. cAra samudrarUpa kamaravALI, kulaparvatarUpa pahoLA ane puSTa stanapaTTavALI, bhujArUpadaMDathI rakSaNa karAyelI pRthvIrUpI strIne icchA pramANe bhogave che. te rAjA rAjyanuM pAlana karI rahyo hato tyAre mada hAthIomAM (=hAthIonA gaMDasthalamAM) hato, bIje kayAMya na hato, arthAt lokomAM mada(=abhimAna) na hato. daMDa chatrIomAM ja hato, arthAt loko guno karatA na hatA ethI temane rAjadaMDa thato na hato. baMdha mAtra kavionA graMthomAM hato, arthAt loko tevA gunA karatA na hatA ke jethI temane jela vagere baMdhana Ave. mAra zabdano prayoga phakta pAzAothI ramAtI ramatamAM ja thato hato, arthAt loko bIjAne mAravA mATe mAra zabdano prayoga karatA na hatA. khala (=khoLa) zabdano prayoga talano khoLa ema talamAM ja thato hato, arthAt rAjyamAM eka paNa khala(=lucco) mANasa na hato. kajiyo kAmakrIDAmAM Asakta puruSa-strIomAM ja thato hato, arthAt svArtha ke ahaMkAra Adi mATe kajiyo thato na hato. kuzAgra(=ghAsano agrabhAga) mAtra bagIcAomAM ja hato, arthAt loko (ku+sarga=) kharAba mANasanI sobata karatA na hatA. jalasamUha mAtra sarovaramAM hato, arthAt loko jaDa=ajJAnI na hatA. 1. dharma-artha-kAma e traNane trivarga kahevAmAM Ave che. 2. sUryanA pakSamAM madiCra=parvata. ra=kiraNo. 3. graMthanA pakSamAM baMdha eTale vAkyasamUhanI racanA.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-51 vajAyudhe karelI saMsAra svarUpanI vicAraNA A tarapha- anaMtavIryano jIva je deva thayo hato te deva paNa azruta devalokamAMthI avIne vajAyudharAjAno sahasAyudha nAmano putra thayo. have susamRddha rAjyanuM pAlana karIne ekavAra rAtrinA chellA pahore nidrAmAMthI jAgelo vajAyudha rAjA A pramANe vicAre che. saMsAra zmazAna jevo che. juo saMsArarUpa zamazAnamAM durjaya moharUpa pizAca bhamI rahyo che. kaSAyarUpI gIdhaDAono samUha rahelo che. durdhara dhanatRSNArUpa zAkinIono samUha pharI rahyo che. prajavalitarAgarUpa agnimAM nAkhelA ghaNA jIvorUpa zarIro baLI rahyA che. kAmarUpI vikarALa jvAlAo che. praSirUpa dhUmADAnI zikhAo phelAI rahI che. mithyAtvarUpI sarpo pharI rahyA che. azubha pariNAmarUpa bhayaMkara hADakAM rahelAM che. atizaya sneharUpa thAMbhalo khosavAmAM Avyo che. ghaNA rogorUpa aMgArAothI duHkhe karIne joI zakAya tevo che. badhA sthaLe utpanna thayelA lokakalahathI hAMDalIono samUha bhaMgAI rahyo che. gIta ane vAjIMtranA uga karanArA ane rovAnA viSama svaro saMbhaLAI rahyA che. bhegA karelA ghaNAM dhananA vividha ghaDAonAM vividha DhAMkaNAM (koDiyAM) Theka ThekANe sthApelAM che mUkelAM che. kRSNa vagere azubha lezyArUpa yatheccha avAja karatI ziyALavIothI bhayaMkara che. ajJAnarUpa duSTa caMDALathI levAyela che, arthAt tyAM ajJAnarUpa duSTa caMDAla rahelo che. durjanorUpa pakSIvizeSa (gIdho) kara kara avAja karI rahyA che. temAM atidusaha paribhramaNarUpa nirdaya ghaNo pakSIsamUha paDI rahyo che. viSayonA (=viSayonI lolupatAnA) kAraNe ghaNA jIvo mAMsarUpa kAdavamAM khuMcelA jovAmAM Ave che. vAraMvAra azucino sparza thAya che. aho! saMsAra zmazAna jevo che. AvA saMsAramAM paDelA jIvone svapnamAM paNa sukha kyAMthI hoya? saMsAramAM rahenArA mAruM paNa DahApaNa kyAMthI hoya? arthAt huM saMsAramAM rahuM e DahApaNa nathI. ahIM paNa jo samyaga jJAna-darzana-cAritra-vizuddhataparUpa subhaTone kramazaH cAre dizAmAM uttarasAdhakarUpe sthApIne, zramaNaveSane dhAraNa karIne, jinazAsanarUpa mAMDalAmAM besIne, prayatnapUrvaka be prakAranI zikSArUpa zikhAbaMdha ApIne, moharUpa pizAca AdithI utpanna karAyelA sarva upasargone sahana karIne, ghaNA prakAranI sAmAcArI rUpa puSpothI utsAha prApta karIne, manamAM kSobha pAmyA vinA, sarva iMdriyonA pracArano virodha karIne, arthAt sarva iMdriyone viSayothI vimukha karIne vidhipUrvaka siddhAMtarUpa maMtrano jApa karavAmAM Ave to jIvone icchita sarva sukho maLe che. pachI jyAre 1. prApta zabdakozamAM siddha zabdano pakSIvizeSa artha jaNAvyo che. AthI ahIM siddha nA sthAne ema hovuM joie. athavA siddha paNa pakSIvizeSa hoya ema saMbhave che.' 2. ahIM mULagraMthamAM mAvAnA sthAne sAva ema hoya to paribhramaNarUpanA sthAne ApattirU5 evo prayoga vadhAre saMgata jaNAya che. 3. zikhAbaMdha ApIne eTale mastake vALanI coTalI bAMdhIne. jainetaromAM jApamAM coTalI bAMdhavAno vidhi haze. ethI ahIM zikhAbaMdha ApIne ema lakhyuM hoya ema saMbhave che. u. 5 bhA. 1
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52-abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra tapa utkRSTa avasthAne prApta kare che (=zukladhyAna thAya che) tyAre parama mokSa utpanna thAya che=prApta thAya che tethI huM paNa sugurunI pAsethI siddhAMtarUpa maMtrane grahaNa karIne e pramANe karuM, jethI icchita sukhone meLavuM. saMvegane pAmelo vajAyudha mahArAjA A pramANe jeTalAmAM vicAre che teTalAmAM sahasA kAlanivedake praveza karIne kahyuMH jevI rIte zreSTha mahAmunivara jJAnavaDe pApane haNe te rIte sUrya teja vaDe aMdhakAra samUhane haNIne udayane pAme che. AthI rAjAe vicAryuMH kAlanivedake Ama kahIne spaSTa sUryodayane jaNAvyo che. A vacana mArI paNa saMzayarahita kAryasiddhine kahe che. sahasrAyudhanI sAthe vajAyudhanI dIkSA tyArabAda savAranAM kAryo karIne rAjasamUhane bolAvyo. pachI rAjAe badhAnI samakSa potAno bhAva jaNAvIne sahasrAyudha kumArane rAjya svIkAravA mATe kahyuMH kumAre paNa kahyuM: he pitAjI! jo Ape A saMsAra zmazAnanA vana jevo che ema nizcita karyuM che ane saMsAraduHkhane dUra karavAno upAya Ape jo nizcita karyo che to duHkhabhIru ane sukhAbhilASI evA mAre paNa te upAya zuM ucita nathI? A pramANe kumAranA paNa dIkSA levA mATe atizaya utsuka bhAvane jANIne rAjAe sahasrAyudhanA putra baline rAjya upara sthApita karyo. navamo bhava pachI vajAyudha rAjAe sahasrAyudhanI sAthe kSemaMkara AcAryanI pAse vidhipUrvaka cAritrano svIkAra karyo. ugra tapa karIne, dIrghakAla sudhI dIkSAparyAyane pALIne, aMte pAda-popagamana anazana karIne, saMyamanI suMdara ArAdhanA karIne, mahAsattvavaMta te baMne ekatrIsa sAgaropamanI sthitivALA uparanA traiveyako (navamI traiveyaka)mAM ahaciMdra devapaNAne pAmyA. dazamo bhava megharatha-dRDharatha A tarapha jaMbudvIpamAM mahAvidehanA pUrvavibhAgamAM puSpakalAvatI vijayamAM puMDarikiNI nagarI che. temAM pracaMDa parAkramarUpa pavanathI zatrusamUharUpa vAdaLasamUhano nAza karanAra dhanaratha nAmano mahArAjA hato. tenI padmAvatI ane manoramamatI nAmanI be uttama patnIo hatI. tyArabAda vajAyudhano jIva devapaNAthI cyavIne padmAvatIrANIno megharatha nAme putra thayo. sahasrAyudhano jIva manoramati rANIno dRDharatha nAme putra thayo. tyAM baMne kalAnI vRddhithI ane za2I2vRddhithI vadhavA lAgyA. pUrvabhavanA abhyAsathI jinadharma dRDhapaNe pariNAma pAmyo. have ekavAra dhanaratha rAjA megharatha putrane rAjya upara besADIne dIkSA laine tIrthaMkara kevalI thayA. megharatha paNa dRDharathanI sAthe jIvAdi padArthonA rahasyane jANIne zrAvakadharmane prayatnapUrvaka pALavA lAgyA. (25) have ekavAra te baMnee kumArane rAjya upara sthApita karIne pitA tIrthaMkaranI pAse dIkSAno svIkAra karyo. tyAM karmarUpa kASThone bALanArA, cAritramAM udyamavALA ane zuddhalezyAvALA megharathe tIrthaMkara nAmagotrakarma upArjana karyuM.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra- pa3 agiyAramo bhava tyArabAda banne zarIranI saMlekhanA karIne AyuSyanA aMte sAdhanA karIne sarvArthasiddha vimAnamAM anuttara devomAM utpanna thayA. bAramo bhava megharathano jIva devalokamAMthI cyavIne A bharatakSetramAM hastinApura nagaramAM zrI 'vizvasena rAjAnI acirA rANInI kukSimAM bhAdaravA vada sAtama tithimAM putrapaNe avataryo. je rAte A jIva mAtAnI kukSimAM avataryo te rAtrimAM mAtAe zreSTha cauda svapno joyAM. mAtAnI kukSimAM avatarelA megharathanA jIve upadrava karanAra grISmaRtunA samaye atizaya garama thayelA saghaLAya pRthvItaLane caMdranI jema zAMta karyuM. have saudharmendra tyAM AvIne mAtAnI stuti karI. pachI tamArA udaramAM tIrthakarano jIva avataryo che ema kahIne gharane dhananA bhaMDoLathI bharI dIdhuM. pachI sAdhika navamAsa sudhI garbhamAM rahIne jeTha vada terasanA divase tribhuvanasvAmI janma pAmyA. chappana diku kumArIonI bhakti tyArabAda Asana kaMpavAthI jinajanmane jANIne ATha dikakumArIoe adholokamAMthI AvIne (jinane ane) jinamAtAne namIne pote kema AvI che ityAdi kahyuM. pachI [izAna dizAmAM janmagRha (=sUtikAghara) banAvyuM. pachI] badhI taraphathI janmagRhathI eka yojana sudhI bhUmine (saMvarta) vAyu vaDe zuddha karI. pachI jinaguNone gAtI tyAM ja rahI. bIjI ATha dikakumArIkAoe UrdhvalokamAMthI tyAM AvIne zuddha karelI bhUminI dhULane meghanA pANIthI (=sugaMdhI jalavRSTithI) zAMta karI=UDe nahi tevI karI. pachI puSpavRSTi karIne jinaguNa gAtI tyAM rahI. ATha dikakumArIkAo pUrvadizAnA rucakadrIpathI AvIne (mukha jovA mATe) hAthamAM darpaNa laIne jinaguNa gAtI tyAM rahI. ATha dikumArIkAo dakSiNa dizAnA cakrIpathI AvIne hAthamAM bhaMgAra(=jaLathI bharelA kaLazo) laine UbhI rahI. ATha dikakumArIkAo pazcima dizAnA rucakatIpathI AvIne (prabhune tathA mAtAne pavana nAkhavA mATe) hAthamAM vIMjhaNo laIne UbhI rahI. ATha dikakumArIkAo uttara dizAnA cakadvIpathI AvIne (prabhujIne vIMjhavA mATe) hAthamAM cAmara laIne UbhI rahI. | vidizAmAM rahenArI cAra dikakumArIkAo sUcakadrIpathI AvIne hAthamAM dIpaka laIne cAre dizAmAM UbhI rahI. bIjI cAra dikumArIkAoe madhya cakadIpathI AvIne bhagavaMtanA nALane cAra AMgaLa jeTalo rAkhIne chedI nAkhyo. pachI tene khodelA khADAmAM dATI, tathA te khADAne vividha ratnothI pUryo. pachI tenA upara moTuM pITha banAvyuM. te pIThane durvAthI bAMdhyuM. janmadaranI pazcima dizAne choDIne traNa dizAomAM siMhAsana ane cArazALA (=cAra
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54- abhayadAna dvAra] . upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra vibhAga)vALA kadalIgRho banAve che. pachI dakSiNa dizAnA kadalIgRhamAM mAtAnI sAthe prabhujInuM (siMhAsana upara besADIne sugaMdhI telathI) mardana kare che, pachI udvartana (RpIThI AdithI zarIranA melane dUra) kare che. pachI te bannene uttaradizAnA kadalIgRhamAM laI jAya che. tyAM caMdananA kASThothI agni pragaTAvIne bhUtikarma (=zarIranI rakSA mATe karAtuM sUtrabaMdhana vagere) kare che. pachI bannene rakSApoTalI bAMdhe che. pachI "tame parvata samAna dIrdhAyu thAo" ema AzISavacana bolatI dikakumArIkAo ratnanA be goLAo aphaDAve che. A pramANe karyA pachI prabhujIne ane mAtAne zavyAnA sthAne laI jAya che. pachI chappana dikakumArIkAo jinaguNagAna karatI rahe che. janma mahotsava A tarapha Asana kaMpavAthI saudharmendra jinajanmane jANIne yojana pramANa goLAkAra sughoSA ghaMTane vagaDAve che. (50) harSa pAmelo ane sughoSA ghaTanA dhvaninA zravaNathI bhegA thayelA devasamUhathI parivarelo saudharmendra pAMca zarIro (=rUpo) karIne jinane meruzikhara upara laI jAya che. tyArabAda zreSTha vimAnamAM besIne potapotAnA parivArathI parivarelA izAreMdra vagere deveMdro tyAM AvyA. (pachI acyate Abhiyogika devo pAse kaLazo maMgAvyA. te A pramANe) suvarNanA, rUpAnA, ratnanA, suvarNa-rUpAnA, suvarNa-ratnanA, ratna-rUpAnA, suvarNa-ratna-rUpAnA, mATInA. A pratyeka jAtinA ekahajAra ne ATha ATha hatA. zreSTha kamaLathI DhaMkAyelA, puSpamAlAthI pUjAyelA ane vividha prakAranA pANIthI bharelA te kaLazothI sarva prathama azruta kalpanA Idra prabhune snAna karAvyuM. A samaye bAkInA idro hAthamAM dhUpadhANuM, cAmara ane puSpamALA vagere laIne trilokanAthanI AgaLa UbhA rahyA. tathA koI devo kUde che, koI devo stuti kare che, koI devo nRtya kare che, koI devo gAyana kare che, koI devo AkAzamAMthI nIce kUde che, koI devo nIcethI AkAzamAM UDe che, koI devo suvarNavRSTi kare che. pachI prANI kalpano idra prabhujIne snAna karAve che. tyArabAda sahastrAra devalokathI prAraMbhI izAnadevaloka sudhInA idro prabhujIne snAna karAve che. tyArabAda amarendra vagere bhavanapatinikAyanA idro ane pachI vANavyaMtaranA idro prabhujIne snAna karAve che. pachI kramazaH caMdra ane sUrya idra prabhujIne snAna karAve che. pachI chelle saudharmendra prabhujIne vidhipUrvaka snAna karAve che. saudharmendra mogarAnA puSpa jevA sapheda cAra baLada vikrve che. temanA ziMgaDAothI AkAzamArgamAM ATha jaladhArAo uchALe che. e ATha jaladhArAo eka tarapha bhegI thaIne prabhujInI upara paDe che. pachI ataM snAna karAvIne prabhujInI stuti karI hatI te rIte saudharmendra jinanI stuti kare che. te A pramANe1. eka zarIrathI (=rUpathI) prabhujIne lIdhA, be zarIrathI baMne paDakhe rahIne cAmara vIMjhavA lAgyo. eka zarIrathI prabhunA mastake chatra dhAraNa karyuM. eka rUpe vaja dhAraNa karIne AgaLa cAlavA lAgyo.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-55 saupamenTe karelI prabhustuti he prabhu! Apa traNa lokanA pitAmaha cho, Ape paramArthone tattvone pragaTa karyA che. Apa tAravA mATe samartha cho. Apa bhavarUpI nibiDa dAvAnala upara jalavaryA karanArA cho. Apa jagadguru cho. Apa jaya pAmo! Apane namaskAra thAo. he lokanAtha! Aje ApanAM darzanathI AtmAne muktirUpI lakSmIthI mArA upara pheMkAyelA kaTAkSathI oLakhAyelo ane puNyathI yukta mAnuM chuM. he advitIya vizvabaMdhu! ApanAM darzana thaye chate duHkhanI khANa paNa saMsAra mane mokSanI jema kSaNavAra apUrva kaMIka sukha utpanna kare che. te jinavarendra! Aje bhAvazatru mATe pralayakALa samAna ApanAM darzana thaye chate huM cokkasa moharUpa koTavALa vaDe saMsArarUpa kedakhAnAmAMthI mukta karAyo chuM. he jina! rAgAdi cArathI pIDAyelA jIvone Apa ja zaraNa karavA lAyaka cho. tethI A dInajane ApanA caraNakamaLano Azraya karyo che. tethI rAga-dveSarUpa mahAna bhillanA bhAlAnA zalyanI *pIDAthI dIna hRdayavALA A lokonI upekSA karavI e ApanA jevA mATe "ucita nathI. he prabhu! agaNita svaduHkhone sarvajJa evA ApanI pAse zuM kahuM. (jJAnathI Apa badhuM jANo ja cho.) tethI te svAmI! Apa karuNAthI je yogya hoya te karo. mane ApanI sevAthI rahita evo saMpattino saMgama je thayo tene paNa huM sannipAtarogInA sAkaranA bhoga samAna mAnuM . he lokanAtha! ApanA vacanarUpa sArthavAhane choDIne saMsAra-aTavImAM paribhramaNa karatA jIvo viSayarUpa corothI kyAM corAyA nathI ? arthAt badhe ja corAyA che. te vizvanAtha! Apa hitamAM tatpara mAtA cho, pitA cho, mitra cho, baMdhu cho, guru cho. bhavamAM duHkhI banelA amane Apa ja duHkhathI bacAvanArA cho. Apa ja Azraya ApanArA cho. tethI he prabhu! mArA upara Apa ApanI karuNArasathI pUrNa dRSTi karo. kAraNa ke guNothI mahAna puruSo praNAma karanArA samudAya pratye parA mukha thatA nathI. tethI he mahAyazasvI! tevuM karo ke jethI ApanA caraNakamalamAM namelo ane mokSanI abhilASAvALo A jana mokSasukhanI prAptithI kRtakRtya thAya. iMdra A pramANe stuti karIne zAMtijinane mAtAnI pAse laI jAya che ane jinanA gharane ratna-suvarNa AdinA nidhAnothI bhare che. janmotsava saMbaMdhI zeSa kartavyo jaMbUprajJaptithI jANI levAM. (75) 1. varasa+garana=vRSTine pheMkanAra, arthAt jalavRSTine karanAra. 2. ug(TAkSa)= AMkhane khUNethI jovuM. vikSepa= pheMkavuM. 3. rAga-dveSa, moha ane ajJAnatA e cAra. 4. aMta= pIDA. 5. anurisa=yogya, ucita.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56- abhayadAna dvAra]. " upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra cakravartInI RddhinuM varNana khuza thayelA mAtA-pitAe mahAna janmotsava karAvIne zubha-tithi-nakSatramAM, prabhu garbhamAM hatA tyAre upadravanI zAMti thaI hatI tethI, jinavareMdranuM "zAMti' evuM nAma karyuM. paccIsa hajAra varSa sudhI kumArapadanuM pAlana karyuM. paccIsa hajAra varSa sudhI mAMDalika rAjyapada bhogavyuM. tyArabAda koIka vakhata janmAMtaramAM puSTa karelA puNyasamUhathI caudaratnano utpanna thayA. te A pramANe- senApati, gAthApati (=bhaMDArI), purohita ( zAMtikarma karanAra), hAthI, azva, varSaki (=suthAra) strIratna, cakra, chatra, carma, maNi, kAkiNI, khaga=talavAra, daMDa. pachI saMpUrNa bharatakSetrane sAdhI nIce jaNAvelI vastuonA adhipati banIne mahAcakravartI banyA. 1. senApati- yuddha karavAmAM upayogI bane che. 2. gAthApati- cakravartIno bhaMDAra saMbhALe che. 3. purohita- zAMtikarmanA vidhi-vidhAno karAve che. 4. hAthI- cha khaMDa jItavA jAya vagere prasaMge cakravartI tenA upara bese che. 5. azva- senApati tenA upara besIne yuddha kare che. eka kSaNamAM so yojana jaI zake che. moTA moTA khADAvALA ane TekarAvALA pradezamAM paNa sahelAithI cAlI zake che. 6. vadheki- cakravartInuM sainya jyAM paDAva nAkhe tyAM sarva sainya mATe AvAso banAve. sainyano paDAva vistAramAM nava yojana ane laMbAimAM bAra yojana hoya che. 7. strIratna- cakravartI tenI sAthe viSayasukho bhogave che. 8. cakra- cakravartI cha khaMDa jItavA jAya tyAre cakra sarvathI AgaLa cAle che. je tarapha cakra cAle te tarapha cakravartI sainya sahita jAya che. cakra hajAra yakSothI adhiSThita hoya che. 9. chatra- cakravartI cha khaMDa jItavA jAya tyAre varSAda ane tApa vagerethI bacavA mATe chatrano upayoga karavAmAM Ave che. senAnI chatraratnano sparza kare eTale te vadhavA mAMDe=pahoLuM thavA mAMDe. vadhatAM vadhatAM jarA vAramAM sainyanA vistAra jeTaluM pahoLuM thAya. 10. carma- devo upadrava karavA mATe muzaLadhAra varSAda varSAve tyAre pRthvI meghanA jaLathI pUrAI jAya che. A samaye sainyanuM rakSaNa karavA mATe carmaratnano upayoga thAya che. cakrI carmaratnano sparza kare eTale carmaratna bArayojana lAMbuM ane navayojana pahoLuM banI jAya che. cakrInuM saMpUrNa sainya enA upara samAi jAya che. A vakhate samudranA madhyabhAgamAM jamIna hoya tevo carmaratnano dekhAva thAya che. tathA sainya mATe dhAnya, zAka phaLo vagere taiyAra karavA eno upayoga karavAmAM Ave che. carmaratna upara savAre vAvelAM dhAnya vagere sAMje taiyAra thai jAya che. tathA cha khaMDa jItavA mATe jatAM rastAmAM nadI-samudra vagerene oLaMgavAmAM paNa carmaratnano upayoga thAya che. AkhuM sainya tenA upara cAlIne sAmA kinAre pahoMcI jAya che. 11, maNi- rAtre sainyanI chAvaNImAM prakAza pAthare che. chatranA daMDa upara mUkAyeluM maNiratna saMpUrNa chAvaNImAM prakAza pAthare che. tathA enA prabhAvathI upadravo thatA nathI. 12. kAkiNI- cakrI guphAmAM praveza kare tyAre eka eka yojana pachI kAkiNIratnathI maMDaLo Alekhe che. 13. khaga- yuddhamAM senAnI tenAthI yuddha kare che. 14. daMDa- senAnI guphAnAM baMdha bAraNAone daMDaratnathI Thoke che. tethI te bAraNAM khullI jAya che. pachI cakravartI guphAmAM praveza kare che. tathA UMcI-nIcI jamInane samAna karavAmAM daMDa upayogI bane che. ahIM jaNAvelA krama pramANe prathamanAM sAta ratno paMcaMdriya che. pachInAM sAtaratno ekeMdriya che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra-57 14 ratno, 9 mahAnidhi, 16 hajAra devo, 32 hajAra rAjAo, caMdra jevI nirmaLa saubhAgyazALI strIo arthAt rAjavaMzamAM utpanna thayelI 32 hajAra strIonI sAthe rahenArI 32 hajAra strIo, rAjavaMzamAM utpanna thayelI 32 hajAra strIo, (Ama kula 64 hajAra strIo.) 32 hajAra baddha nATako, 363 rasoIA, manuSyonI 18 mukhyajAti ane 18 avAMtarajAti, 84 hajAra azva, 84 hajAra hAthI, 84 hajAra ratha, 96 kroDa nokaro, (96 kroDa pAyadaLa) 72 hajAra zreSTha nagaro, 32 hajAra deza, 96 kroDa grAma, 99 hajAra droNaka (=jalamArga ane sthalamArgathI jaI zakAya tevA zahero), 48 hajAra pattana ( killAvALA zahero), 24 hajAra karbaTa (=kunagaro), 24 hajAra maDaMba (=jenI cAre bAju eka eka yojana sudhI gAma na hoya tevA gAmo), 20 hajAra khANo, 16 hajAra kheTaka ( nadI ane parvatothI vIMTaLAyelAM nagaro) 14 hajAra saMbAdha (=jyAM brAhmaNa Adi cAre jAtinA mANaso hoya tevAM nagaro) pa6 aMtaradvIpa, 49 kurAjya. A badhAnA mAlika hatA. dIkSA-kevalajJAna ahIM paNa 25 hajAra varSa sudhI mahAcakravartInA bhogo bhogavIne svayameva yathocita samaya ( dIkSAno samaya) jANyo, ane AcAra hovAthI lokAMtika devoe paNa dIkSAno samaya jaNAvyo. sAMvatsarika mahAdAna ApIne batrIsa deveMdroe karelI mahAvibhUtipUrvaka vastranA cheDe lAgelA ghAsanI jema rAjyalakSmIne choDIne, jeTha vada caudaze vidhipUrvaka dIkSAno svIkAra karyo. tyArabAda eka varSa sudhI chadmasthaparyAya pALIne, saMyamanA AcAra pramANe vicaratA evA temane sahastrApravanamAM chaThThabhakta vaDe poSa mAsanI suda nAmanI tithie cAra ghAtakarmono kSaya thatAM zreSTha kevalajJAna ane kevaladarzana utpanna thayAM. te kevalajJAna ane kevaladarzana anaMta (=anaMta vastunA viSayavALA athavA avinAzI), 1. navanidhinAM naisarpa, pAMDuka, piMgala, sarvaratna, mahApadma, kAla, mahAkAla, mANava ane zaMkhaka evAM nAma hatAM. naisarpa- A nidhithI chAvaNI, zahera, gAma, khANa vagere sthAnonuM nirmANa thAya che. A nidhithI mAna, unmAna ane pramANa e sarvanuM gaNita tathA dhAnya ane bIjI utpatti thAya che piMgala- A nidhithI manuSyo ane pazuonAM sarva jAtinA AbhUSaNono vidhi jANI zakAya che. sarvarana- A nidhithI cakraratna vagere sAta ekendriya ane sAta paMcendriya ratno utpanna thAya che. mahApA- A nidhithI sarvaprakAranA zuddha ane raMgIna vastro niSpanna thAya che. emAM kahelI vidhithI vastro taiyAra karI zakAya che. kAla- vartamAna, bhUta ane bhaviSya e traNakALanuM jJAna, kRSi vagere karma ane zilpa AdinuM jJAna thAya che. mahAkAla- suvarNa AdinI khANo utpanna thAya che. mANava- yoddhA, hathiyAra, kavaca, yuddhanIti ane daMDanIti pragaTa thAya. zaMkhaka- kAvyo, nATakavidhi, vAMjitro pragaTa thAya che. A dareka nidhi eka eka hajAra yakSothI adhiSThita hoya che. dareka nidhi Ayojana UMco, navayojana vistAravALo ane daza yojana lAbo hoya che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zAMtinAthacaritra anuttara (=jenAthI ciDhayAtuM bIjuM koi jJAna ane darzana nathI tevA), nirvyAghAta (=koi paNa vastu vaDe vyAghAta eTale skhalanA na pAme tevA), nirAvaraNa (=samasta AvaraNothI rahita), kRtsna (=saghaLA paryAyothI sahita sarva vastune jaNAvanArAM), pratipUrNa (=saghaLA avayavothI pUrNa) hatA. tyArabAda siMhAsana kaMpita thavAthI batrIseya iMdro tyAM AvyA. zreSTha ratna, suvarNa ane rUpAthI banAvelA traNa gaDhathI yukta, sarva ratnamaya cAra dvArothI zobhita, Azcarya karAve tevI azokavRkSa, surapuSpavRSTi, puSkariNI vagere ghaNI vastuonA samUhathI ramaNIya, dharmadhvaja ane sapheda dhajA-patAkAothI yukta zreSTha samavasaraNa banAvyuM. tenI madhyamAM vividha prakAranA maNiratnothI kAbaracitrAvarNavALA mahA siMhAsana upa2 trilokabaMdhu zrI zAMtinAtha bhagavAna birAjamAna thayA. temanI AgaLa devasuMdarIoe nRtya karyuM. devasuMdarIoe harSa pUrNa banIne evI rIte nRtya karyuM ke jethI e nRtyamAM temanA hAranI zreNIo tUTI jatI hatI. devoe AkAzamAM mahAduMdubhio vagADI. saMpUrNa tribhuvanane, pramudita karanArA bhagavAne paNa tyAM rahelI deva-manuSyothI sahita surasabhAmAM sarva jIvasamUhane saMvega utpanna karanArI 'he devAnupriyo! jIvo A pramANe baMdhAya che ane A pramANe mukta thAya che." ityAdi mahAdharmakathA karI. zAMtinAtha prabhuno parivAra A tarapha te dRDharathano jIva sarvArthasiddha vimAnathI avIne mahAkuLamAM utpanna thayo. yauvanane pAmyo te vakhate bhagavAnanI pAse Avyo. bhagavAnanI tevA prakAranI RddhinA samUhane jovAthI ane aneka bhavamAM puSTa karelA sneharAgathI paramaharSane pAmyo. sarva aMgomAM pulakita banyo. bhagavAne vizeSathI kahelA dharmane sAMbhaLIne vidhithI dIkSAno svIkAra karyo. caudapUrvadhara gaNadhara banyo. tyArabAda A pramANe prApta thayelA badhAya pAMtrIsa gaNadharone kramathI bhagavAne dIkSA ApI. (kula 36 gaNadharo.) bAMsaTha hajAra sAdhuone sthApita karyA--bAsaTha hajAra lokone sAdhu banAvyA. ekasaTha hajAra ne chaso susAdhvIone pratibodha pamADI, be lAkha nevuM hajAra zrAvakone dharmamAM sthApita karyAM. traNalAkha trANuMhajAra zrAvikAone dharmamAM sthApita karI. AThaso caudapUrvIo hatA. cha hajAra vaikriya labdhivALA hatA. be hajAra ne cAraso vAdIo hatA. traNa hajAra avadhijJAnI hatA. (cAra hajAra mana:paryavajJAnI hatA) cAra hajAra kevalajJAnI hatA. A badhAthI jemanA caraNakamala sevAi rahyA che evA zAMtinAtha bhagavAne aneka gAma-khANa-nagarothI suzobhita pRthvI upara vihAra karIne bhavyajIvorUpa kamalavanane pratibodha pamADyo. prabhuno eka varSa nyUna 25 hajAra varSa kevaliparyAya hato. 25 hajAra varSa zramaNa paryAya hato. ane 1 lAkha varSa saMpUrNa AyuSya hatuM. aMte sammetazikhara upara caDhIne eka mAsanuM pAdapopagamana anazana svIkArIne, zailezIkaraNamAM praveza karIne,
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] . upadezamAlA (puSpamAlA) [hiMsAthI thathA doSo-59 bhavopagrAhI cAra karmone khapAvIne, sarva prakAre zarIrasaMbaMdhano tyAga karIne, jeTha vada terasanA divase navaso zramaNonI sAthe siddha (=kRtakRtya) thayA. buddha (=tattvajJAtA) thayA. mukta (=bhavopagrAhI karmothI mUkAyelA) thayA. parinivRta (=sarva saMtApothI rahita) thayA ane zArIrika-mAnasika sarva duHkhothI rahita banyA. A pramANe jagatamAM keTalAka evA jIvo thAya che ke jemanuM jIvana ane maraNa vizvane prazaMsanIya ane namaskAra yogya hoya che. A pramANe zAMtinAtha bhagavAnanuM ciratra pUrNa thayuM. A pramANe bhagavAna zAMtinAthe vajAyudhanA bhavamAM pArevAne abhayadAna ApyuM. te pramANe bIjA paNa mumukSue sarvajIvone abhayadAna ApavuM joie. evo prastuta viSaya che. bAkInuM to saMvega karanAruM hovAthI prasaMgathI lakhyuM che. [10] je jIva sarvajIvone abhayadAna ApavAmAM tatpara che te ja dharmamAM rahelo che, bIjo nahi, ema batAvatA graMthakAra kahe che- jaha mama na piyaM dukkhaM, jANiya emeva sayalajIvANaM / na hAi na haNAvei ya, dhammaMmi Thio sa viNaNeo // 11 // jevI rIte mane duHkha priya nathI e ja pramANe badhAya jIvone du:kha priya nathI ema jANIne je jIvone svayaM haNato nathI, bIjA dvArA haNAvato nathI, ane haNanArA bIjAonI anumodanA karato nathI, te ja jIvane dharmamAM rahelo jANavo, bIjAne nahi. vizeSArtha-- mAtra kAMTo vIMdhAvAthI thayeluM paNa du:kha potAne mATe nahi icchato huM bIjAonA zarIramAM `tomara ane bhAlo vagere ghoMcIne ghAta vageremAM kevI rIte pravatuM? arthAt koipaNa rIte na pravatuM. [11] A pramANe abhayadAnamAM tatpara jIvonA (abhayadAnathI thanArA) guNo pUrve vistArathI jaNAvyA che. have to hiMsA karanArA jIvonA (=hiMsAthI thanArA) doSone batAvavA mATe graMthakAra kahe che-- je uNa chajjIvavahaM, kuNaMti assaMjayA niraNukaMpA / te duHnavasvAmiyA, mati saMsAra tAre // 2 // paNa asaMyata ane anukaMpAthI rahita je jIvo chajIvanikAyano ghAta kare che, lAkho du:khothI haNAyelA te jIvo saMsArarUpa jaMgalamAM bhame che. [12] 1. tomara bhAlA jevuM eka prakAranuM zastra che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60- abhayadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [mRgAputranuM dRSTAMta A viSayamAM dRSTAMta batAvavAnI icchAvALA graMthakAra kahe chevhbNdhmaarnnryaa, jiyANaM dukkhaM bahuM uIraMtA / huMti miyAvaitaNauvva, bhAyaNa sayaladukkhANaM // 13 // vadha, baMdha ane mAraNamAM tatpara tathA abhyAkhyAna ane pazUnya AdithI ghaNA jIvonA mAnasika sarvaduHkhanI udIraNA karanArA jIvo mRgAputranI jema nAraka ane tiryaMca Adi bhavomAM thanArAM zArIrika-mAnasika sarva duHkhonA pAtra bane che. vizeSArtha- vadha eTale jIvone tADana AdithI pIDA karavI. baMdha eTale doraDA AdithI jIvone bAMdhavA. mAraNa eTale temanA prANono viyoga karavo. mRgAputranuM dRSTAMta te kALe ane te samaye A ja jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetramAM mRgagrAma nAmanuM nagara hatuM. te nagaranI bahAra uttara ane pUrvanI vaccenA dizAnA bhAgamAM (=IzAna khUNAmAM) naMdanapAdapa nAmanuM udyAna hatuM. tyAM sudharma nAmanA yakSanuM maMdira hatuM. te mRgagrAma nagaramAM vijaya nAmano kSatriya rAjA rahe che. tenI mRgA nAmanI rANI hatI. temano mRgAputra nAme putra hato. te janmathI AMdhaLo, muMgo, bahero, pAMgaLo ane kaDhaMgA zarIravALo hato. tene hAtha, paga, kAna, AMkha ane nAka A aMgo na hatAM. te mRgAputra kevaLa paga vagere aMgopAMgonI AkRtimAtra hato. tethI te mRgAdevI te mRgAputra bALakane ekAMtamAM bhoMyarAmAM ekAMtamAM AhAra-pANI ApavA vaDe eno nirvAha karatI jIvana pasAra kare che. te mRgagrAma nagaramAM eka janmathI aMdha puruSa rahe che. tenA mastakanA vALa atyaMta chUTA che. tenI cAre tarapha pharatI) mAkhIonA samUhathI mArga vyApta thaI gayo che. AgaLa kheMcAtA lAkaDInA Teke ghare ghare dayAvRttithI (bhIkha mAMgIne) AjIvikAne karato phare che. (mudritapratamAM samachiyA nA sthAne chiyA joie.). te vakhate zramaNabhagavAna mahAvIra mRgagrAmamAM samavasaryA. parSadA nikaLI (=bhagavaMtane vaMdana karavA mATe loko mRgagrAma nagaramAMthI nIkaLyA.) bhagavAnane vaMdana karavA mATe vijayarAjA mahAvibhUtithI tyAM Avyo. te janmAMdha puruSa paNa A arthane (=bhagavAna 1. 'phuTuM' ti sphuTitakezasaMcayatvena vikIrNakezaM 'haDAhaMDa' ti atyarthaM zIrSa-zIro yasya sa tathA / 2. nAva= zabdano artha A pramANe che. papAtikasUtramAM samA parva mahAvIre zabdothI prAraMbhI tattha samoriNa zabdo sudhI bhagavAna mahAvIra saMbaMdhI jevuM varNana che tevuM varNana ahIM samajI levuM.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [mRgAputranuM dRSTAMta-61 mahAvIra padhAryA che e vAtane) sAMbhaLIne tyAM Avyo. zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa pradakSiNA karIne vaMdana kare che. namana kare che, yAvat paryupAsanA kare che. tyArabAda bhagavAne dharma kahyo. parSadA rAjAnI sAthe nagaramAM pAchI gai. te vakhate bhagavAna gautama te janmAMdha puruSane jue che. tene joine tattvane jANavAnI icchAvALA zrI gautamasvAmI A pramANe bolyA- he bhagavaMta! koi puruSa janmathI aMdha, mUMgo, bahero, pAMgaLo ane kaDhaMgA zarIravALo hoya? gautama! evo puruSa hoya. A ja mRgagrAma nagaramAM vijayarAjAnI mRgArANIno putra janmathI aMdha, muMgo, bahero, pAMgaLo ane kaDhaMgA zarIravALo che. te putrane hAtha, paga, kAna, AMkho ane nAka nathI. te aMgopAMgonI AkRtimAtra che. tethI kutUhalavRttivALA thayelA zrIgautamasvAmIe paNa zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karIne A pramANe kahyuM: he bhagavaMta! ApanAthI anujJA apAyelo huM mRgAputra bALaka jovAne icchuM chuM. bhagavAne kahyuM: he devAnupriya! tamane sukha upaje tema karo. tyArabAda harSa-toSa pAmelA zrIgautamasvAmI zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAsethI nIkaLe che, nIkaLIne eka dhUMsarA jeTalI bhUmimAM nIce dRSTi rAkhavA vaDe AgaLanA bhAgamAM iryAsamitine zodhatAM zodhatAM jyAM mRgArANInuM ghara che, tyAM ja Ave che. te vakhate mRgArANI gautamabhagavAnane AvatA jue che. joine harSa-toSane pAmelI te A pramANe bolI: he devAnupriya! ApanA AgamananuM kAraNa zuM che te kaho. tethI gautamabhagavAne A pramANe kahyuM ke- he devAnupriyA! tArA putrane jovA mATe huM jaladI Avyo chuM. tethI mRgAdevI mRgAputra bALakanI pachI janmelA cAra putrone sarva alaMkArothI alaMkRta kare che. pachI temane gautamabhagavAnanA caraNamAM namAve che. pachI A pramANe bolIH he bhagavaMta! mArA A putrane juo. tethI gautamabhagavAne kahyuM: he devAnupriyA! huM tArA A putrone jovA mATe jaladI Avyo nathI. tAro moTo mRgAputra nAmano putra ke je janmathI aMdha che, ane (gupta bhoMyarAmAM gupta AhAra-pANI vaDe) tuM jenI sevA karatI rahe che, tene jovA mATe huM jaladI Avyo chuM. tethI te mRgAdevIe A pramANe kahyuMH he gautamasvAmI! tevo jJAnI ke tapasvI koNa che ke jeNe mArA ekAMtamAM karAyelA A kAryane tamane jaladI kahyuM, jethI tame A kAryane jANo cho. tethI gautamabhagavAne A pramANe kahyuM: he devAnupriyA! 1. sonA ane nilamma e banneno artha 'sAMbhaLIne" evo artha thAya che, arthAt sAMbhaLI sAMbhaLIne. 2. nAva zabdano artha A pramANe che. tivrutto zabdathI AraMbhI pannuvAsapha zabda sudhI aupapAtika sUtramAM jevuM varNana che tevuM varNa ahIM samajavuM. 3. nava zabdano artha A pramANe che- nAyasa} zabdathI AraMbhI vaM vayAsI sudhI bhagavatI sUtramAM (pahelA zatakamAM) jevuM varNana che tevuM varNana ahIM samajavuM. 4. ahIM nAva zabdano artha A pramANe che- hatuH zabdathI AraMbhI vayAsI zabda sudhI kalpasUtramAM trizalAdevInuM jevuM varNana che tevuM varNana ahIM samajavuM.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [mRgAputranuM dRSTAMta mArA dharmopadezaka dharmAcArya zramaNa bhagavAna mahAvIra sarvajJa ane sarvadarzI che. tethI temaNe mane A kArya jaladI kahyuM. jeTalAmAM mRgAdevI gautamabhagavAnanI sAthe A viSayanI vAta karI rahI che teTalAmAM mRgAputra bALakane AhAra ApavAno samaya thayo. tethI mRgAdevIe gautamabhagavAnane A pramANe kahyuM: he bhagavan! Apane mRgAputra bALakane batAvuM tyAM sudhI Apa ahIM ja raho. Ama karIne (=kahIne) jyAM rasoDuM che tyAM ja Ave che. tyAM AvIne vastraparivartana kare che. (=bIjA vastro pahere che.) pachI kASThanI gADIne le che. pachI temAM azana-pAna-khAdima-svAdima AhAra bhare che. pachI kASThanI gADIne kheMcatI kheMcatI jyAM gautamabhagavAna che tyAM ja Ave che. pachI gautamabhagavAnane A pramANe kahyuM: he bhagavan! padhAro, Apa mArI sAthe mArI pAchaLa cAlo. jethI huM Apane mRgAputra bALakane batAvuM. tethI gautamabhagavAna mRgAdevInI pAchaLa jAya che. pachI te mRgAdevI kASThagADIne kheMcatI kheMcatI jyAM bhoMyaruM che tyAM Ave che. cAra paDavALA vastrathI mukhane bAMdhatI mRgAdevIe gautama bhagavAnane A pramANe kahyuM: he bhagavan! Apa paNa muhapattithI mukhane bAMdho. pachI mRgAdevI vimukha banIne bhoMyarAnuM dvAra ughADe che. temAMthI durgaMdha nIkaLe che. te durgaMdhane sarpamRtaka, gomRtaka, zvAnamRtaka vagerenI jevI durgaMdha hoya tenAthI paNa adhika aniSTa durgaMdha jaNAvI che. tethI te mRgAputra bALaka ghaNA azana-pAna-khAdima-svAdima AhAranI gaMdhathI abhibhUta (=jaDa jevo) mUrchita ane gRddha thayo chato te azana Adino chIdrathI AhAra kare che, ane turata teno nAza kare che. tyArabAda te AhArane parUrUpe ane lohIrUpe pariNamAve che ane te parU ane lohIno paNa AhAra kare che. tethI gautamabhagavAnane A AvA prakArano vicAra Avyo ke aho! A bALaka, purANA, (purApurALAnaM=) pUrve majabUta thayelA= nikAcita thayelA, (TuAiLaMka) prANAtipAta Adi azubha AcaraNathI karelA, (vuDivatAnaM=) prAyazcittano svIkAra AdithI pratikramaNa nahi karAyelA azubha pApa karmonA azubha phalane ane asAdhAraNa (=ati du:khadAyI) sthitine anubhavato jIvana pasAra kare che, meM narakone ke narakanA jIvone (pratyakSa) joyA nathI. pratyakSa dekhAto A puruSa naraka samAna vedanAne anubhave che. Ama karIne (=Ama vicArIne) gautamabhagavAna mRgAdevIne kahIne tenA gharamAMthI nIkaLe che. pachI jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra che tyAM Ave che. pachI zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNa pradakSiNA ApIne vaMdana- namana karIne pUrvokta saghaLo vRttAMta kahe che. pachI A pramANe bolyAH he bhagavAna! te mRgAputra pUrvabhavamAM koNa hato? tenuM zuM nAma hatuM? tenuM gotra kayuM hatuM? kayA karmonA azubha phalane 1. se jahAnAmae tti tadyathAnAmeti vAkyAlaGkAre / 2. abbhathie ityatra ciMtie kappie patthie maNogae saMkappe iti dRzyam etAni sarvANyekArthAni / 3. du:zoDa bhAvArtha:
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [mRgAputranuM dRSTAMta-63 ane asAdhAraNa sthitine anubhavato jIvana pasAra kare che? tyArabAda zramaNa bhagavAna mahAvIre gautama bhagavAnane A pramANe kahyuM - - mRgAputrano pUrvabhava he gautama! A ja jaMbUDhIpa nAmanA dvIpamAM bharatakSetramAM zatadvAra nAmanuM nagara hatuM. tyAM dhanapati nAmano rAjA hato. zatadvAra nagaranI bahu dUra nahi ane bahu najIka nahi evA dakSiNa ane pUrva dizAnI vaccenA dizAbhAgamAM (=agni khUNAmAM) vijayavardhana nAmanuM 'nagara hatuM. tenA vistAramAM pAMcaso gAma hatA, arthAt pAMcaso gAma sudhI vijayavardhana nagaranI hada hatI. te nagaramAM "ikkAI' nAmano rASTrakUTa (=rAThoDa, rAjaniyukta pratinidhi che ke sAmatarAjA) hato. te adhArmika hato, adharmane ja jANato hato, arthAt dharmane jarAya jANato na hato. lokamAM A adhArmika che evI prasiddhivALo hato. ghaNA jIvono vadha, baMdha ane tADana karavAmAM tatpara hato, yAvatuM sAdhudarzana AdithI AnaMda pAmato na hato. adharmathI ja potAnI AjIvikAne karato jIvana pasAra kare che. tathA te rASTrakUTa, vijayavardhana nagaranA pAMcaso gAmonA Adhipatyane, agresarapaNAne, nAyakapaNAne, poSakapaNAne ane mahattvane dhAraNa karato, niyukta mANaso dvArA potAnA sainya pratye adbhuta AjJA karAvato tathA pote paNa AjJA karato chato jIvana pasAra kare che. vaLI vijayavardhana nagaranA ghaNA mahAna rAjAo, koTavALo, maDaMbanA adhipatio, grAmapradhAno ane sArthavAhonA tathA ghaNA gAmamAM rahenArA puruSonA ghaNAM kAryomAM ane vyavahAromAM sAMbhaLyuM hovA chatAM nathI sAMbhaLyuM, joyuM hovA chatAM nathI joyuM, grahaNa karyuM hovA chatAM nathI grahaNa karyuM, jANyuM hovA chatAM nathI jANyuM, ema bolato hato. tyAre te rASTrakUTa atizaya ghaNAM pApakarmone upArjana karato jIvana pasAra kare che. tyArabAda koivAra tenA zarIramAM ekI sAthe soLa roganI pIDAo utpanna thaI. te A pramANe - zvAsa, khAMsI, tAva, dAha, peTazULa, bhagaMdara, mazA, ajIrNa cakSuroga, mukhazUla, aruci, cakSuvedanA, karNavedanA, khaNaja, udararoga, ane koDharoga. ghaNA vaidyo ane roganA niSNAto dvArA koDha (vagere) rogone dUra karavAnA bastikarma vagere upAyothI cikitsA karAve che. paNa eka paNa roganI pIDAthI mukta na thayo. pachI roganI pIDAothI herAna thayelo te rAjya, deza ane aMtaHpuramAM mUchita banyo. tene ja icchato te 1. jeno killo dhULathI banAvelo hoya tevA nagarane "kheDa' kahevAmAM Ave che. 2. nAva zabdathI A pramANe pATha samajavo- madhammAnuNa 3 madhapUvakArDa, madhapattoDuM, adhamapataMgaLa, adhammasamudAcAre adhammeNaM ceva vittiM kappemANe, dussIle duvvae duppaDiyANaMde / 3. AhevaccaM, pArevaccaM, sAmittaM, bhaTTittaM, mahattaragattaM, ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe / 4. ahIM nAva zabdathI pATha A pramANe samajavo- ne vAra; onuM nichANuM vavahAre cA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64- abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [mRgAputranuM dRSThata manathI duHkhI thayo, dehathI duHkhI thayo ane iMdriyonI parAdhInatAthI pIDA pAmyo. AvI sthitimAM aDhIso varSanuM dIrgha AyuSya pALIne te mRtyu pAmyo. ratnaprabhA pRthvInA utkRSTa kAla sthitivALA narakomAM nArakapaNe utpanna thayo. tyAMthI nIkaLIne mRgAdevInA garbhamAM putrapaNe utpanna thayo. garbhamAM Avyo tyArathI mRgAdevInA zarIramAM tIvravedanA utpanna thaI. tathA te devI rAjAne apriya banI. rAjA tenuM nAma paNa levAnuM icchato nathI. tethI mRgAdevI te garbhane garbhapAtanA ghaNA upAyothI garbhapAta karAve che, paNa garbhapAta karAvavAmAM samartha na thaI. ethI anicchAe atizaya du:khapUrvaka garbhane dhAraNa kare che. te bALakanI ATha nADIo garbhanI aMdara rudhira Adine jharAve che. ATha nADIo parUne jharAve che. ATha nADIo lohIne jharAve che. be nADIo kAnanA AMtarAmAM, be nADIo AMkhonA AMtarAmAM vAraMvAra parU ane lohIne jharAvatI rahe che. garbhamAM rahelA te bALakane bhasmaka nAmano roga utpanna thayo. te bALaka je AhAra kare che te jaladI nAza pAme che, ane lohIrUpe pariName che. tyArabAda mRgAdevI te kaDhaMgA zarIravALA ane AMdhaLA bALakane janma ApIne bhaya pAmI. pachI dhAvamAtAne bolAvIne kahyuM: A bALakane ekAMtamAM ukaraDAmAM choDI de. dhAvamAtAe A viSe rAjAne pUchyuM. tethI rAjAe mRgAdevInI pAse AvIne A pramANe kahyuM: he devAnupriyA! A tAro pahelo garbha che. tethI jo tuM Ano tyAga karIza to tArI prajA (=bALako) sthira nahi rahe. tuM ekAMta bhoMyarAmAM chUpI rIte bhakta-pAnathI pAlana kara. jethI tArI prajA sthira thAya. tethI te mRgAdevI te ja pramANe karatI rahe che. mRgAputranA AgAmI bhavo zrI gautamasvAmIe pUchyuM: he bhagavan! te bALaka mRtyu pAmIne kyAM jaze? bhagavAne kahyuM: he gautama! (1) ahIM chavvIsa varSa jeTalA kAlane pUrNa karIne vaitADhya parvatanI pAse siMha thaze. (2) tyAM krUra ane jIvaghAtamAM tatpara te ghaNAM pApakarmo upArjane utkRSTakAla sthitivALI ratnaprabhA pRthvImAM nAraka thaze. (3) tyArabAda sApa tarIke utpanna thaine zarkarAkhabhA pRthvImAM utpanna thaze. (4) pachI pakSIrUpe utpanna thaIne vAlukAprabhA pRthvImAM utpanna thaze. (5) tyArabAda siMharUpe utpanna thaIne paMkaprabhA pRthvImAM utpanna thaze. (6) tyArabAda sarpa thaIne dhUmaprabhA pRthvImAM utpanna thaze. (7) tyArabAda strI thaIne tama:prabhA pRthvImAM utpanna thaze. (8) tyArabAda paNa manuSya thaIne nIce sAtamI pRthvImAM utpanna thaze. (9) tyArabAda narakamAMthI nIkaLIne matsya, kAcabo, grAha, magara ane susumAra Adi jalacara jIvomAM sADAbAra lAkha kulakoTimAM eka eka yoni prakAramAM aneka lAkha vAra marI marIne 1. "aTTaduhaTTavasaTTe"tti Arto manasA duHkhitaH, duHkhArto dehena, vazArtastu indriyavazena pIDitaH, tataH karmadhArayaH / 2. kulakoTI-ekendriyAdInAM jAtivizeSaH, yathA dvIndriyANAM gomaye utpadyamAnAnAM kRmyAdyanekAkArANi kulAni / (pravacana sAroddhAra vageremAM kulakoTinuM varNana che.)
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhayadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [jIvadayApAlanano upadeza-65 tyAM ja pharI pharI utpanna thaze. (10) tyAMthI nIkaLIne catuSpadomAM, ura-parisarpomAM, bhujaparisarpomAM, khecaromAM, cariMdriyomAM, `taiindriyomAM, beindriyomAM, kaDavAM vRkSomAM, vAyukAyomAM, teukAyomAM, akAyomAM ane pRthvIkAyomAM lAkhovAra utpanna thaze. (11) vaLI-A pramANe saMsArasAgaramAM bhamIne supratiSThita nagaramAM tejasvI ane bIjA baLadothI kaSTathI joi zakAya tevo baLada thaze. gaMgA nadInA kinAre zIMgaDAothI mATIne vikheratA evA teno paNa kinAro curo karI nAMkhaze. arthAt kinAro paDavAthI DaTAyelo te maraze. (12) marIne te ja naga2mAM zreSThiputra thaze. sarvajJabhASita dharmane sAMbhaLIne sthavironI pAse zreSThacAritranuM pAlana karanAra sAdhu thaze. (13) dIkSAne sArI rIte ArAdhIne saudharma devalokamAM deva thaze. (14) tyAMthI paNa avIne mahAvidehakSetramAM sukulamAM manuSyabhava pAmIne dIkSAno svIkAra karaze. karmono nAza karIne kevaLI thaine tyAM mokSane pAmaze. A pramANe sAMbhaLIne zrIgautamasvAmI vagere jIvo paramasaMvegane pAmyA. juo! parasaMtApa keTalA badhA duHkhane utpanna kare che. jIvo A pramANe jIvono vadha vagere karIne mRgAputranI jema sarvaduHkhonuM pAtra bane che. A pramANe gAthAno artha che. [13] upasaMhAra karavA dvArA prastuta dvAranA upadezanA tAtparyane kahe chenaauunn duhamaNaMtaM, jiNovaesAu jIvavahayANaM / hojja ahiMsAnirao, jar3a nivveo bhavaduhesu // 14 // hamaNAM kahyuM tema jIvavadha karanArAone anaMta duHkha thAya che ema jinopadezathI jANIne he jIva! jo tane bhavaduHkho upara nirveda (=kaMTALo) thayo hoya to ahiMsAmAM tatpara thA. vizeSArtha- janma-maraNothI jemanA zarIro haNAi gayA che evA jIvoe pUrve niraMtara anaMtakALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa karyuM che, e paribhramaNanuM jIvahiMsA sivAya bIjuM koi kAraNa jinezvaro kahetA nathI. jIvahiMsA pragaTa narakano mArga che. (1) A pramANe sarva jinezvaro vaDe kahevAyeluM A sAMbhaLIne ane svabhAvathI ja muzkelIthI meLavI zakAya tevI manuSyabhava Adi sAmagrIne pAmIne he jIvo! jo tamane bhavaduHkha pIDA kare che to haMmezA ja zivasukha ka2vAmAM (=ApavAmAM) kuzaLa evI jIvarakSAne karo. (2) [14] A pramANe zrIhemacaMdrasUriviracita upadezamAlAnA vivaraNamAM abhayadAnadvAra pUrNa thayuM. A pramANe upadezamAlA vivaraNamAM abhayadAna dvArano rAjazekharasUriSkRta gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo. 1. mudritapratamAM 60mA pejamAM navamI lAinamAM Avelo teyeisu pATha agiyAramI lAinamAM joie.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [ajIva paNa hiMsAno viSaya che. jJAnadAna dvAra have jJAnadAna dvArA kahevAya che. tenA hamaNAM ja kahelA abhayadAna dvAranI sAthe saMbaMdhane svayameva joDatA sUtrakAra kahe che icchaMto ya ahiMsaM, nANaM sikkhijja sugurumUlammi / sacciya kIrai sammaM, jaM tavvisayAiviNNANaM // 15 // ahiMsAnuM pAlana karavA icchato jIva sugurunI pAse prathamathI ja jJAnane zIkhe=jJAnano abhyAsa kare. kAraNa ke ahiMsAviSaya AdinuM viziSTa jJAna hoya to ja ahiMsA sArI rIte pALI zakAya. vizeSArtha- suguru - saMvega Adi guNothI yukta guru guru che. sugurunA saMvega Adi guNo have pachI kahevAmAM Avaze. jJAna- ahIM sAmAnyathI jJAna kahyuM hovA chatAM zrutajJAna samajavuM. kAraNa ke zrutajJAna ja gurune AdhIna che. bIjA jJAno to potAnA AvaraNanA kSayathI ane kSayopazamathI svayameva thanArA che. vaLI aDhAramI gAthAmAM pratye pukha dikaro ityAdi kaheze. e vacanathI paNa ahIM zrutajJAnano ja adhikAra che. - ahiMsAno viSaya-jIvanA paryAyano nAza karavo (=prANano nAza karavo), du:kha utpanna karavuM ( duHkha utpanna thAya tevI pravRtti karavI) ane saMkuleza thavo e hiMsA che." AvA vacanathI jIva ane ajIva e be hiMsAnA viSayo che. prazna- ajIva hiMsAno viSaya kevI rIte hoi zake? uttara- sthANu AdinA kAraNe skUlanA thatAM sthANa Adi viSe paNa (krodha vagere) saMkuleza thAya. AthI ajIva paNa saMkulezano viSaya bane. Ama ajIva paNa hiMsAno viSaya che. hiMsAnA viSaya jIva-ajIva hovAthI nivRttirUpa hiMsAnA paNa te ja be viSaya thAya che. ahiMsAnA bheda paNa traNa thAya che. te A pramANe-(1) vivakSita manuSya Adi paryAyano nAza na karavo (manuSya AdinA prANano nAza na karavo.) (2) manuSya vagere koipaNa jIvane duHkha utpanna na karavuM. (3) koi padArtha saMbaMdhI saMkleza na karavo. e pramANe ahiMsAnuM phaLa svarga ane mokSa che. A viSaya, bheda ane phale vagere jJAnathI ja jANI zakAya che, jJAnanA abhAvamAM nahi. AthI ahiMsAnA arthIe pahelA jJAna ja zIkhavuM joie. jJAnanA abhAvamAM manoratha karavA mAtrathI ahiMsAnI siddhi na thAya. kahyuM che ke-"jevI rIte 1. trizabdathI svarUpa vagere jANavuM.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAnanA prakAra-67 AMdhaLo ane ethI ja parAdhIna mANasa mArgamAM Dagale-pagale skUlanA pAme che, mArgamAM tevI rIte muktimArgane pAmelo jJAnarahita mANasa alanA pAme che." prazna- jo A pramANe tamoe kahelI yuktithI ane paDhamaM nAkhe to ityAdi sUtranI prAmANikatAthI ahIM pahelAM jJAnadvArane ja kema na kahyuM ? | uttara- tamAro prazna sAco che. jJAna pahelAM zIkhavAnuM hovA chatAM jJAnano upayoga ahiMsA mATe karavAno hovAthI ane mahAvrata-aNuvratarUpa sarvadharmanuM mULa ahiMsA hovAthI ahiMsAnI ja pradhAnatA che. ahIM ahiMsAnI pradhAnatAne AzrayIne abhayadAna dvArano pahelA ullekha karyo che. A pramANe vistArathI saryuM. [15] ahIM jJAnadvAramAM je kahevAnuM che teno saMgraha karanArI dvAragAthAne kahe chekiN nANaM 1 ko dAyA 2, ko gahaNavihI 3 guNA ya ke tassa 4 / dArakkameNa imiNA, nANassa parUvaNaM vocchaM // 16 // jJAna zuM che? jJAnano dAtA koNa che? jJAnagrahaNano vidhi zo che? jJAnanA guNo (=lAbho) kayA che? dhAronA A kramathI jJAnanI prarUpaNA kahIza. | vizeSArtha- pahelAM jJAna zuM che? e viSe kahevAmAM Avaze. pachI jJAnano yogya dAtA koNa che? enuM nirUpaNa karavAmAM Avaze. pachI jJAnanA ja grahaNano (=levAno) vidhi vicAravAmAM Avaze. pachI jJAnanA ja kayA guNo (=lAbho) che te kahevAmAM Avaze. prarUpaNA svarUpano nirNaya. [16] temAM pratijJA kareluM paheluM dvAra kahe che- AbhinibohiyanANaM, suyanANaM ceva ohinANaM ca / taha maNapajjavanANaM, kevalanANaM ca paMcamayaM // 17 // Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryAyajJAna ane pAMcamuM kevalajJAna che. vizeSArtha- Abhinibodhika- AbhiniboSika zabdamAM abhi, ni ane bodha ema traNa zabdo che. abhi zabda abhimukha arthamAM che. ni zabda raiyatya arthamAM che. abhimukha ane niyata je bodha te abhinibodha. abhimukha eTale jeno bodha karavAno che te vastuo grahaNayogya niyata dezamAM rahelI hovI joie evI apekSA rAkhanAra. niyata eTale pAMca iMdriyone AzrayIne potapotAnA viSayane grahaNa karavAnA pariNAmane pAmelo bodha, arthAt pAMca indriyo ane manarUpa nimittathI thanArI vastusaMbaMdhI bodhavizeSa te abhinibodha. abhinibodha zabdane vyAkaraNanA niyamathI svArthamAM rUm pratyaya lAgatAM Abhinibodhika evo zabda banyo. u. 6 u. 1
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68-jJAnadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [zrutajJAnanuM mahattva zrutajJAna- sAMbhaLavuM te zrata. zabdathI vyApta padArthano bodhavizeSa zruta che. arthAt pAMca indriyo ane manarUpa nimittathI ja thanAro zabdathI nizcita bodha ja zrutajJAna che. - avadhijJAna- avadhi eTale maryAdA. rUpI dravyone grahaNa karavA rUpa maryAdAthI thatuM jJAna avadhijJAna. arthAt idriyo ane mananI apekSA vinA AtmAne thato rUpI vastuone grahaNa karavA rUpa sAkSAt bodha te avadhijJAna. mana:paryAyajJAna- saMjJI jIvovaDe kAyayogathI manovargaNAmAMthI grahaNa karAyelA ane manoyogathI manarUpe pariNamAvAyelA vastuvicAraNAnA pravartaka dravyo mana kahevAya che. manane jANe te mana:paryAya, arthAt aDhIdvIpa samudramAM rahelA saMjJI jIvoe vicArelA padArthone pragaTa karavAmAM tatpara idriya-mananI apekSA vinA, AtmAmAM sAkSAt pravartelo bodha e ja mana:paryAyajJAna che. kevalajJAna- kevala eTale saMpUrNa. saghaLA joyone grahaNa karanAruM hovAthI je jJAna saMpUrNa che te kevalajJAna. A pAMcamuM jJAna rUpI-arUpI saghaLI vastuone grahaNa karanAruM che. A pramANe gAthAno saMkSepathI artha che. vistArathI artha to AvazyakasUtra AdithI jANI levo. [17]. pAMcajJAnamAM prastutamAM kayA jJAnano adhikAra che te kahe che itthaM puNa ahigAro, suyanANeNaM jao sueNaM tu / sesANamappaNo'vi ya, aNuoga paIvadiTuMto // 18 // prastutamAM zrutajJAnano adhikAra che. kAraNa ke zrutajJAnathI ja mati Adi cAra jJAnonuM ane potAnuM ( zrutajJAnanuM) paNa vyAkhyAna karI zakAya che. A viSayamAM pradIpanuM dRSTAMta che. vizeSArtha- zabdathI potAne ke bIjAne jaNAvI zakAya che. zabda zrutajJAnanuM kAraNa hovAthI zrutajJAna tarIke icchAya che. AthI vyAkhyAna karanAruM hovAthI zrutajJAna ja sva-parane jaNAvanAruM che, anya jJAno nahi. kAraNa ke anya jJAno mUka (=muMgA) che. kahyuM che ke"zrutajJAnamAM nipuNatA che. tyArabAda kevalajJAnamAM nipuNatA Ave che. arthAt zrutajJAnanI prApti thayA pachI kevalajJAnanI prApti thAya che. kAraNa ke zrutajJAna potAne ane bIjAne jaNAvanAra che." A viSayamAM dIpakanuM dRSTAMta che. jevI rIte dIpaka potAne ane anya ghaTa vagerene pragaTa kare che, tevI rIte zrutajJAna paNa potAne ane anya jJAnone pragaTa kare che. ahIM bhAvArtha A pramANe che- ahiMsAnuM jJAna (viziSTajJAna) meLavavuM joie,
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAnadAtA-69 evo upadeza prastuta che. ahiMsAnuM svarUpa kahevAmAM zrutajJAna ja samartha che, bIjA jJAno nahi. AthI ahIM zrutajJAnano ja adhikAra che, anya jJAnono nahi. [18] jo ahIM zrutajJAnano adhikAra che. prApta karelA zrutajJAnathI ahiMsAnuM viziSTa jJAna thatAM kAryanI (=ahiMsApAlananI) siddhi thaze, to azakaya anuSThAnano A upadeza che. kema ke hamaNAM saghaLuM zruta nathI. ane tevA prakAranI buddhithI rahita jIvo vartamAna kALamAM vidyamAna paNa saghaLuMya zruta bhaNavA mATe samartha nathI. AvI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che ekkammivi mokkhapayaMmi hoi jo ettha niccamAutto / taM tassa hoi nANaM, chiMdai so teNa duhajAlaM // 19 // je jIva eka paNa mokSapadamAM nitya upayukta thAya che, tenuM te eka paNa mokSapada jJAna che. te jIva te eka padathI duHkhasamUhane chede che. vizeSArtha- je zabdanA aMte vibhakti hoya tenI padasaMjJA che. mokSapada eTale mokSanuM kAraNapada. ahIM jinavacanamAM raheluM mokSapada samajavuM. upayukta eTale upayogavALo, arthAt padano artha aMgogIbhAvathI jene pariNamI gayo che tevo. ahIM duHkha zabdathI karma artha samajavo. kAraNa ke bhavarUpa aTavImAM bhramaNa karavA mATe pravRtta thayelA jIvone je duHkhI kare te du:kha. karma ja jIvone duHkhI kare che, mATe duHkha eTale karma. karmasamUha eTale mUla ane uttara pravRtiono samUha. ahIM bhAvArtha A pramANe che- ame ema nathI kahetA ke saghaLAya jIvo saghaLuM zruta bhaNe to (ja) kArya siddhi thAya, kiMtu jIvonuM tathAbhavyatva vicitra hovAthI koIka jIvane keTalAka zrutathI paNa kAryasiddhi thAya. saMbhaLAya che ke- rohiNIyo cora ane dharaNaMdra thayela nAga vagerene jinapraNIta eka eka paNa padathI svakAryanI siddhi thai che. AnAthI e nakkI thayuM ke jeTalA paNa zrutamAM nitya upayogavALo che tene teTaluM paNa zruta zrutajJAna che, ane teTaluM paNa zrutajJAna svakAryanI siddhi mATe thAya che. [19] jJAna zuM che?" e paheluM dvAra kahyuM. have bIjA "jJAnadAtA dvArane kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che saMviggo gIyattho, majjhattho desakAlabhAvaNNU / nANassa hoi dAyA, jo suddhaparUvao sAhU // 20 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 - jJAnadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAnadAtA je sAdhu saMvigna, gItArtha, madhyastha, deza-kAla bhAvano jJAtA ane zuddhakarUpaka che te sAdhu jJAnano dAtA che=jJAnanuM dAna karavA mATe yogya che. vizeSArtha- saMvigna eTale udyatavihArI. saMvigna sAdhu potAnA AcAronA AlaMbanathI jinavacananI yathAvat prarUpaNA kare che, ane zrotAo tenuM vacana svIkAre che. AthI ahIM "saMvigna' evA vizeSaNano ullekha karyo che. kahyuM che ke-"potAnA AcAronA baLathI khumArIvALA, azubha AcaraNathI trAsa pAmelA ane dhIra puruSo badhA sthaLe pavitra hoya che, pApI jIvo badhA sthaLe zaMkAvALA bane che." tathA "jevI rIte madhaghIthI siMcAyelo agni dIpe che, te rIte guNamAM rahelA puruSanuM vacana dIpe che. jevI rIte telarahita dIpaka zobhato nathI tevI rIte guNahIna puruSa zobhato nathI." gItArtha- gItArthagurunI nizrAvALA navadIkSita sAdhu vagere paNa saMvigna hoya che. AthI ahIM kahe che ke sAdhu gItArtha hovo joie. gItArtha eTale chedagraMtho vagere sUtronA arthonuM jeNe adhyayana karyuM che tevo. agItArtha jJAnadAnano adhikArI nathI ja. kAraNa ke (bR.ka.bhA. gA- 1135) kahyuM che ke-"jinezvaroe kahelo dharma saMsAranA duHkhano nAza kare che, ane bhavyajIvorUpa kamaLono samyagdarzanAdi rU5 vikAsa kare che. AvA dharmano upadeza prakalpamatie Apavo joie. (prakalpayati eTale nizIthasUtranuM adhyayana karI lIdhuM hoya tevo muni.) bIjuM -"je sAdhu sAvadya-nirava vacananA bhedane (=AvuM vacana sAvadha che ane AvuM vacana niravadya che evA bhedane) jANato nathI te bolavA mATe paNa yogya nathI, to pachI dezanA karavA mATe yogya nathI emAM to zuM kahevuM?" madhyasthagItArtha paNa jo rAga-dveSanA kAraNe kadAgrahI hoya to goSThAmAhila vagerenI jema jinavacananI anyathA paNa prarUpaNA kare. AthI ahIM kahe che ke sAdhu madhyastha hovo joie. madhyastha eTale rAga-dveSanA kAraNe thanArA kadAgrahathI rahita. kahyuM che ke"je rAgamAM ane dveSamAM vartato nathI, kiMtu baMnenI madhyamAM varte che, te madhyastha kahevAya che. bAkInA badhA amadhyastha che." deza-kAla-bhAvano jJAtA- saMvegAdi vizeSaNothI viziSTa paNa sAdhu tevA prakAranI kuzaLatAnA abhAvathI deza(Adi)no jJAtA na hoya. AthI ahIM kahe che ke sAdhu deza-kAlabhAvano jJAtA hovo joie. deza=gItArtha ane pArthastha AdithI bhAvitakSetra. kALa= subhikSadurbhikSa vagere. bhAva=paranA cittano abhiprAya vagere. yathokta dezano jJAtA ahitakara dezano tyAga karIne ja vicare che. athavA bIjA sthaLe rahI zakAya tema na hoya (tethI ahitakara dezamAM rahevuM paDe) to te ja ( te ja dezamAM rahelA) gItArtho vagerenI kaMIka anuvartanA vaDe (temane kaMika anukULa thaIne) dezanA vageremAM yatna kare. anyathA doSano saMbhava che. kahyuM che ke-"durbhikSa, rAjyaduHsthiti vagere
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zrAvakonA be prakAra-71 upadravanA kAraNe agItArtha AdithI vyApta na hoya tevA kSetramAM rahI zakAya tema na hoya ethI agItArtha, gItArtha hovA chatAM zithila hoya tevA pAsasthA vagere, athavA anyatIrthika bhAgavata AdithI vyApta kSetramAM ja rahevuM paDe to samyak prarUpaNArUpa ane zuddhAcAra pAlanarUpa bhAvano upaghAta na thAya tema temane "vANIthI namaskAra karavo" ityAdi anukUlavartana rUpa anuvartana vaDe rahevuM. A pramANe anuvartana karAyelA te potAnA viSe bahumAnavALA thAya, ane rAjasaMkaTa, dukALa vagere prasaMge sahAya karanArA thAya." (u.5.840) jo A pramANe anuvartanA karyA vinA rahevAmAM Ave to sva-parane upaghAta thAya. te A pramANe- A pararAjyanA jAsusa che, cora che ityAdi Aropa mUke, koIka sAdhu koIka rIte pramAdAcaraNa(=aparAdha) kare ane e pramAdAcaraNa temane jANavAmAM AvI jAya to atizaya irSyAthI teo te pramAdAcaraNane atizaya dUra sudhI phelAve, tevA prakAranA kuLomAM anna-pANI vagereno vicheda karAve=anna-pANI detA aTakAve, tethI temanAthI potAnI laghutA thAya. tathA temane paNa bodhino nAza kare tevA azubhakarmano baMdha thAya. temAM nimitta banavAthI kevaLa potAne ja azubhakarmano baMdha thAya ema nahi, kiMtu temane paNa azubha karmano baMdha thAya. A baMne (=svaupaghAta-paraghAta) durgatimAM pADanArA thAya che." (u.5.841) upara jaNAvyA mujabanA kAla-bhAvano jJAtA paNa tenA anusAre ja zuddhabhikSAnI dezanA vageremAM yatna kare che. anyathA doSa jovAmAM Avyo che. kahyuM che ke-"saMvinrabhAvita ane lubdhakardaSTAMtabhAvita e baMne prakAranA zrAvako AgaLa sAdhuo kSetra-kAla-bhAva jANIne 4ra doSothI rahita zuddha bhikSA khape ema kahe." ahIM bhAvArtha A pramANe che- zrAvako saMvignabhAvita ane lubdhakardaSTAMtabhAvita ema be prakAranA hoya che. saMvigna eTale udyata vihArI sAdhuo. saMvigna sAdhuothI bhAvita thayelA zrAvako saMvignabhAvita che. pAsatthA vagere zithila sAdhuoe zikArInA dRSTAMtathI jemane bhAvita karyA hoya te lubdhakadaSTAMtabhAvita che. zithila sAdhuo zikArInuM dRSTAMta samajAvIne zrAvakone bhAvita kare che. te A pramANe haraNanI pAchaLa zikArI doDe tyAre haraNa bhAgI jAya e ja enA mATe hitakara che, ane zikArI enI pAchaLa doDe e enA mATe hitakara che. ahIM haraNanA sthAne sAdhuo che, ane zikArInA sthAne zrAvako che. sAdhuoe doSita AhAranA svIkArathI bhAgavuM joie, arthAt doSita AhAra na levo joIe. paNa zrAvakoe to te te upAyothI sAdhuone doSita ke nirdoSa jevuM hoya tevuM vahorAvavuM joie. A baMne prakAranA zrAvako AgaLa sAdhuo amane 42 doSothI rahita zuddha bhikSA khape, ane tamAre paNa tevI bhikSA ApavI joIe ema kahe, arthAt utsargamArga kahe.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zuddhaprarUpaNAno mahimA hA, jyAM AhAra durlabha hoya evA kSetramAM ane kALamAM ke bimArI Adi avasthAmAM zrAvakone apavAdamArga (=doSita paNa vahorAvavAthI ane levAthI vahorAvanAra ane lenAra e baMnene lAbha thAya ema) paNa kahe. bIjAoe paNa kahyuM che ke -"prasaMgane jANyA vinA ane paracittane oLakhyA vinA je kahyuM hoya tenAthI paNa adhika bIjuM pApa lokamAM zuM hoya?'' prazna- gItArtha vagere deza Adine jANavAnI zaktivALA hoya che. tethI deza-kAlabhAvanA jJAtA ema juduM kahevAnI zI jarUra che? uttara- A A pramANe nathI. gItArtha zAstramAM nizcita thayelA dezAdinA svarUpane jANe ja che. kevaLa koika tevA prakAranI hoMziyArI ane smaraNanI paTutA na hovAthI vyavahAra karatI vakhate tenA (dezAdinA) aucityathI na varte. karmakSayopazamanI vicitratAthI tevA prakAranI hoMziyArIthI rahita keTalAka gItArtho paNa paranA abhiprAyane ucita na hoya tevuM bolavA vageremAM pravartelA dekhAya che. AthI ja AcAryanA chatrIsaguNomAM sUtra-artha-tadubhayanA jJAnathI deza-kAla-bhAvanuM jJAna vagere guNo judA ja kahyA che. tethI ahIM mAtra dezAdinuM jJAna levAtuM nathI, kiMtu vyavahArakALe dezAdine ucita pravRttithI viziSTa dezAdinuM jJAna levAya che. AvuM ahIM tAtparya che. zuddhaprarUpaka- zuddhaprarUpaka eTale jinavacana jevuM che tevuM ja kahenAra. prazna- yathokta guNothI viziSTa sAdhu zuddhaprarUpaka ja hoya. AthI ahIM zuddhaprarUpaka evuM kahevAnI jarUra nathI. uttara- tamAro prazna barobara che. paNa, badhAguNomAM 'zuddhaprarUpaNA' guNa pradhAna che. AthI jJAnadAtAmAM koika rIte bIjA guNo na hoya to paNa zuddhaprarUpaNA guNa avazya hovo joie e jaNAvavA mATe ahIM tenuM alaga grahaNa karyuM che. ahIM badhe ya sAdhupaNAnI anuvRtti hovAthI badheya 'sAdhu'nA grahaNathI AcArya AdinuM paNa grahaNa karAya che. arthAt saMvigna vagere vizeSaNono saMbaMdha 'sAdhu'e vizeSyanI sAthe che. tathA sAdhunA upalakSaNathI AcArya vagere paNa AvA vizeSaNothI viziSTa hovA joie ema samajI levuM. [20] zuddhaprarUpaNAnA ja mAhAtmyanI prasiddhi karavA mATe kahe che- osanno'vi vihAre, kammaM sohei sulabhabohI ya / caraNakaraNaM visuddhaM, uvavUhaMto parUvaMto // 21 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zuddhaprarUpaNA viSe be sAdhuonuM dAMta-73 yathokta saMyamamArganA vartanamAM zithila paNa jo vizuddha caraNa-karaNanI upabRhaNA ane prarUpaNA kare to azubhakarmonI nirjarA kare ane paralokamAM sulabhabodhi bane. vizeSArtha- caraNa-karaNa- pAMcamahAvrata vagere 70 guNo caraNa che. piMDevizuddhi Adi 70 guNo karaNa che. vizuddha=jinezvaroe evuM kahyuM che tevuM. AnI upabRhaNA sAcI to ja karI gaNAya ke jo guNamAM rahelA dIkSAparyAyathI nAnA paNa sAdhuone vaMdana kare. temanAthI potAne vaMdana karAve nahi. potAnI niMdA ane guNI sAdhunA guNonI prazaMsA vagere kare. AnAthI "pote vaMdana kare, paNa vaMdana karAve nahi" ItyAdi lakSaNothI yukta saMvignapAkSikanuM sUcana karyuM che. A jIva karmanirjarA kare ane sulabhabodhi bane e upalakSaNa che. eTale upalakSaNathI bIjA paNa janAnurAga vagere guNo paNa jANavA. kAraNa ke piMDaniryuktimAM kahyuM che ke- locanA kAraNe vALarahita mastakavALA, tapathI kRza, melathI kharaDAyela zarIravALA, yugapramANa aMtaramAM dRSTivALA, utAvaLa ane cAlatA vinA potAnA ghare AvatA munine joine koi zrAvikA harSane pAmI. , ghaNA utsAhathI ghaNA anna-pANI laIne nIkaLI. nIcA dvAravALA gharamAM eSaNA zuddha thatI nathI ema vicArIne muni tyAMthI nIkaLI gayA. zrAvikA munine jotI rahI. vilakhI banIne kaMIka vicArI rahI che tevAmAM caraNa-karaNamAM zithila sAdhu tyAM Avyo. zrAvikAe tene azana vagere vahorAvyA. teNe paNa vahoryuM. tethI vismaya pAmelI zrAvikAe tene A pramANe pUchyuM: pUrve AvelA anyamunie vidyamAna paNa A azanAdi kema na vahoryuM? he munirAja! Apa mArA pUchAyelA praznano uttara kaho. munie kahyuM: he zrAvikA! nIcA dvAravALA tArA gharamAM sAcA guNI sAdhuone azanAdi vahoravA na kahyuM. huM sAdhuvezathI jIvana nirvAha karavAmAM tatpara ane nidharma chuM. AthI akathyane paNa lauM chuM. munie A pramANe kahyuM eTale zrAvikAe vicAryuM aho! A lokanI tRSNAthI rahita A sAdhunuM paralokamAM baMdhAyela lakSyavALuM ane gaMbhIratAnI pradhAnatAvALuM vacana juo. paraguNone grahaNa karavA (=bolavA) ane potAnA doSone kahevA mATe bIjAo samartha banatA nathI. AthI paNa A muni guNI che. A pramANe vicArIne harSa pAmelI teNe pharI paNa ghaNA azana AdithI te munine tRpta karyA. pharI paNa cAritramAM zithila bIjo sAdhu tyAM Avyo. zrAvikAe tene paNa A vRttAMta kahyo. sAdhue kahyuM: mAyAnA kAraNe te sAdhue bhikSA na lIdhI. ame grahaNa karIe chIe. kAraNa ke ame hamaNAM AcarelA vratavALA thayA chIe. AthI badhI ja mAyAone mUkI dIdhI che. A eka to nirdharma che ane vaLI bIjAonA doSone grahaNa kare che ema vicArIne te kupita banI. AthI teNe tene kaMI paNa na ApyuM. A pramANe zuddhaprarUpaNA karanArAone A loka saMbaMdhI ane paraloka saMbaMdhI lAbha thato jovAmAM Avato hovAthI ane azuddha prarUpaNA karanArAone A loka saMbaMdhI ane paraloka saMbaMdhI nukazAna thatuM hovAthI jJAnadAtAoe avazya zuddhaprarUpaNA guNamAM prayatna karavo joie. [21]
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [ jJAnagrahaNavidhi jJAnadAtAdvAra kahyuM. have "jJAnagrahaNavidhi' dvArane kahe cheakhliymiliyaaigunne, kAlaggahaNAio vihI sutte / majaNanisijaakkhA, iccAi kamo tayatthammi // 22 // asmalitatva-amilitatva Adi guNavALA sUtramAM kAlagrahaNa vagere vidhi che. sUtranA arthamAM mArjana, niSadyA ane akSa vagere vidhi che. vizeSArtha- zrutajJAna sUtrathI ane arthathI ema be prakAre che. temAM AcArAMga, uttarAdhyayana vagere sUtromAM kAlagrahaNa vagere vidhi che. kAla e zAstra AcaraNathI prasiddha kriyAvizeSa che. Adi zabdathI udeza-samudeza-anujJA vagere vidhi samajavI. ammalitatva-amilitatva- jema kheDUta haLa kheDe che tyAre paththara vagerenA avarodhathI haLa khacakAya che tema sUtro bolatAM khacakAvuM te alitatvadoSa che. enAthI viruddha asmalitatvaguNa che. (utAvaLa vagere kAraNothI) bolanAranA pada vagereno viccheda jemAM na jaNAya, arthAt bolanAra pado chUTAM chUTAM na bole te militatvadoSa che. enAthI viruddha amilitatvaguNa che. A nirdeza bhAvanI pradhAnatAvALo che. AthI ammalitanA sthAne asmalitatva (=smalanAno abhAva) ane amilitanA sthAne amilitatva( chUTuM) ema samajavuM. ahIM graMthakAre sUtranuM "asmalitatva-amilitatva Adi guNavALA" evuM vizeSaNa karIne ahInAkSaratva, anatyakSaratva, asmalitatva, amilitatva vagere guNothI yukta sUtra bolavuM joie evo vidhi ja kahelo che ema jANavuM. prazna- hInAkSaratva AdithI yukta sUtra bolavAmAM kayo doSa che ke jethI eno tyAga karavAno upadeza apAya che? uttara- lokamAM paNa hInAkSaratva AdithI yukta bolatA vidyA-maMtro vagerethI vivakSita phalano abhAva ane anarthanI prApti dekhAya che, to pachI paramamaMtra samAna jinapraNIta sUtro aMge zuM kahevuM? anuyogadvAra cUrNimAM kahyuM che ke- magadha dezanA rAjagRha nAmanA zreSTha nagaramAM zrI mahAvIrasvAmI padhAryA. suroe ramaNIya samavasaraNa racyuM. devamanuSya-tiryaMconA milanathI zobhatA te samavasaraNamAM abhayakumAra AdithI sahita zreNikarAjA vaMdana karavA mATe AvyA. dharma sAMbhaLIne parSadA samavasaraNamAMthI nIkaLI tyAre eka khecara AkAzamAM thoDuMka jaIne pharI pharI pRthvI upara paDe che. tethI zreNike jinendrane pUchyuM: he jagannAtha! A vidyAdhara pAMkhathI rahita pakSInI jema utpAta-nipAta (UMce javuM ane nIce paDavuM) kema kare che? jinezvare kahyuM: Ane AkAzagAminI vidyAno eka akSara bhUlAI gayo che. tethI A vidyAdhara AkAzamAM javA samartha nathI. jinezvare kahelI te vAtane sAMbhaLIne abhayakumAre jaladI vidyAdharanI pAse jaIne kahyuM: tuM vidyAno eka akSara bhUlI gayo che. jo
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [zravaNano vidhi-75 tuM mane A vidyA Ape to huM tane e akSara meLavIne kahyuM. vidyAdhare tema svIkAryuM. abhayakumAre padAnusArI labdhithI te akSara meLavIne tene kahyo. khuza thayelo te vidyAdhara abhayakumArane vidyA ApIne AkAzamAM uDI gayo. jema A pramANe eka akSaranI nyUnatAthI vidyAthI sAdhI zakAya tevuM kArya na thayuM, tema ahIM paNa akSara vagerenI nyUnatAmAM arthano bheda thAya. arthanA bhedathI kriyAno nAza thAya. kriyAno nAza thatAM cAritramAM visaMvAda utpanna thAya. cAritranA visaMvAdamAM mokSano abhAva thAya. mokSano abhAva thatAM dIkSA vyartha bane. arthasaMbaMdhI vidhine kahe che- sUtrano artha sAMbhaLavAno hoya tyAre mArjana, niSadyA ane akSa vagere vidhi che. mArjana=bhUminI zuddhi karavI, arthAt jyAM vAcanA levAnI hoya tyAM kAjo levo. niSadyAgurunuM Asana pAtharavuM. akSa sthApanAcAryajI padharAvavA. Adi zabdathI vaMdana karavuM vagere vidhi samajavo. [22] have zravaNano ja vidhi kahe cheniddaavighaaprivjjiehiN guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapuvvaM, uvauttehiM suNeyavvaM // 23 // gAthArtha- nidrA-vikathAno tyAga karI, (muhiM ) vAcanA zravaNa sivAyanI saghaLI pravRttino tyAga karI, aMjali joDI, gurupratye bhakti-bahumAnapUrvaka vAcanA sAMbhaLavAmAM ekAgra banIne vAcanA sAMbhaLavI joie. [23] pharI paNa kevA banIne vAcanA sAMbhaLavI joie te kahe cheabhikNkhNtehiN suhAsiyAI vayaNAI atthasArAI / vimhiyamuhehiM harisAgaehiM harisaM jaNaMtehiM // 24 // gAthArtha- gurunA paralokamAM anukULa( hitakara) arthAvALA subhASita vacanone sAMbhaLavAnI icchAvALA, vismita mukhavALA, suMdara arthonI prAptithI thayelA harSavALA, harSanA AgamanathI bIjAone saMvega karavA vaDe harSa utpanna karanArA banIne vAcanA sAMbhaLavI joie. [24] A pramANe sAMbhaLanArAothI gurune atizaya saMtoSa thAya che. gurune saMtoSa thavAthI zuM thAya che te kahe che gurupariosagaeNaM, gurubhattIe taheva viNaeNaM / icchiyasuttatthANaM, khippaM pAraM samuvayaMti // 25 // gAthArtha- gurune thayelA saMtoSathI, gurusevAthI, AsanapradAna Adi vinayathI icchita sUtra ane arthano pAra jaladI pAme che. [25].
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAna yogyane ja ApavuM. have jene sUtra ane artha ApavAnA che tene jovA rUpa (= tenI yogyatAne jovA rU5) bIjo vidhi kahe che samayabhaNieNa vihiNA, suttaM attho ya dija joggassa / vijAsAhaganAeNa hoMti iharA bahU dosA // 26 // gAthArtha- sUra ane artha zAstrokta vidhithI yogyane ja ApavA. anyathA vidyAsAdhakanA dRSTAMtathI ghaNA doSo thAya. vizeSArtha- sUtra-artha pradAnano zAstrokta vidhi saMkSepathI batAvyo ja che, vistArathI to bIjA sthAnethI joi levo. ayogyane sUtra-artha ApavAthI ApanAra-lenAra baMnene avarNavAda vagere doSo thAya. A pramANe gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha to kathAnakathI jANavo. kathAnaka A pramANe che puraMdarakumAranuM caritra bharatakSetramAM kAzIdezamAM idrapurInI jema 'vibudhothI yukta, samudranA madhyabhAganI bhUminI jema jemAM lakSmIdhare nivAsa karyo che tevI, vANArasI nAmanI suprasiddha nagarI hatI. tyAM potAnA bhujAbaLathI sarva rAjAone vaza karanAro ane saghaLA aMtaHpuranI zobhAne karanAro vijayasena nAmano rAjA hato. tenI guNothI yukta kanakamAlA nAmanI rANI hatI. temano kAmadevanI jema zreSTharUpane dhAraNa karanAra, caMdranI jema suMdara sukalAonuM sthAna, vRkSanI jema ghaNA jIvono AdhAra, sUryanI jema tejasvI ane akhaMDita pratApavALo puraMdara nAmano putra hato. te dharma-artha-kAma puruSArthamAM tatpara hato. dharmakAryamAM vizeSathI tatpara hato. koIvAra pharato te koI rIte sAdhuonI pAse gayo. tethI te jinazAsanamAM kaMIka zubhabhAvavALo thayo. atizaya manohara lAvaNyano sAgara ane cAra rastAonuM milanasthAna, coka, udyAna ane bagIcA vageremAM satata krIDA karatA tenA pratye cotarapha tRSNApUrvaka netrarUpI aMjaliothI (puraMdaranA)rUpanuM pAna karatI nagara strIono abhilASa koipaNa rIte nivRtta thato nathI. saMpUrNa nagarImAM vidvAna, yAcaka ane subhaTa loka bIjI saghaLI pravRttine choDIne kevaLa tenA guNone grahaNa karavAmAM ja mazagUla banyo ane tenA guNomAM ja anurAga karavA lAgyo. A pramANe rAjanagarano sarvaloka guNanA nivAsa evA tenA viSe anurAgI banyo che. temAM paNa pitAne te kumAramAM vizeSa anurAga che. tethI rAjA aMtaHpura vagere sthaLe gayo hoya to paNa sarvatra vizuddha zIlaguNavALo te rAjAnI pAse akhkhalitapaNe Ave che. 1. iMdrapurInA pakSamAM vibudha eTale devo, vANArasInA pakSamAM vibudha eTale vidvAno. 2. samudranA pakSamAM lakSmIdhara eTale zrIkRSNa, vANArasInA pakSamAM lakSmIdhara eTale zrImaMta.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamAlA (puSpamAlA) mAlatIrANIno kumAra pratye kAmarAga pragaTyo. tene mahAguNanivAsa joine ane tenA caritrone sAMbhaLIne rAjAnI eka mAlatI nAmanI rANI tenA upara anurAgavALI thai. zokyanA putramAM anurAgavALI, kAmadevanA bANathI haNAyelI, ArtadhyAnanA kAraNe duHkhane pAmelI te kaSTathI divaso pasAra karatI hatI. kumAra ekavAra priyasaMgama nAmanA udyAnamAM ramI rahyo hato tyAre madhyamavayanI eka strI tenI pAse AvI. kumAra Dokane vALIne vismayapUrvaka te strIne jue che teTalAmAM te strIe kumArane kahyuM: he kAruNika zreSTha kumAra! ekAMta hovAthI ekAgracittavALo thaine mAruM vacana sAMbhaLa. kumAre teno svIkAra karyo eTale teNe kahevAnuM zarU karyuM. kAmadevane tinI jema rAjAne hRdayapriya ane guNasamUhathI nirmANa karAyelI mAlatI nAmanI suprasiddha rANI che. he rAjakumA2! tamArA darzanathI ane guNazravaNathI utpanna thayelA kAmarUpI agnithI te baLI rahI che. AthI tame svasaMgarUpa jalathI tene AzvAsana Apo. huM tenI dAsI chuM. moTI AzAthI tArI pAse AvI chuM. he mahAyaza! A prArthanAne niSphala na karavI. tenI prArthanAne sAMbhaLIne jANe mastakamAM vajrathI haNAyo hoya tema hRdayamAM atizaya viSAdane dhAraNa karato kumAra A pramANe vicAravA lAgyo- jJAnadAna dvAra] [puraMdaracaritra-77 aho! mohathI mUDhahRdayavALA jIvonA vilAsone jo, jethI A loka ane paralokamAM viruddha hoya tevAM paNa akAryomAM pravarte che. A saMsAramAM moharUpa grahathI chetarAyelo jIva lokamAM je viruddha che, sarva zAstromAM je niSiddha che, tene paNa vicAre che. ityAdi vicArIne rAjaputre te dAsIne kahyuM: ahIM madhyasthabhAvathI mAruM vacana sAMbhaLa. saghaLAya parapuruSomAM abhilASa karavo e kulAMganAone yogya nathI. temAM paNa putramAM anurAga to bahu ja viruddha che. nItithI yukta paNa kAma-bhogomAM jarApaNa suMdaratA nathI. temAM vaLI unmArgathI kAma-bhogono lAbha to niSphala ja che. (rapa) azucirasathI utpanna thayelA, mAtra bahArathI ja manohara ane viSThAnI koTaDI evA manuSyonA zarIramAM koNa rAga kare? anya anya yuvatino saMga karavAmAM rasika, dhajAnA agrabhAganI jema capalacittavALA, kSaNamAM rakta ane kSaNamAM virakta svabhAvavALA puruSomAM paNa koNa rAga kare? sukulamAM utpanna thayelI strIo mATe citravALI bhIMtamAM AlekhAyelA paNa 52puruSane joine sUryabiMbanI jema dRSTine pAchI kheMcI levI yogya che. jema AMdhaLo mANasa pAMgaLA mANasane sahAya mATe kahe te yogya nathI, jema vRddhAvasthAthI vyAkuLa banela mANasa cAlI na zakanAra puruSane sahAya mATe kahe te yogya nathI, jema viTapuruSanI sAthe bolavuM yogya nathI, tema parapuruSa sAthe bolavuM paNa kulIna strIo mATe yogya nathI. yauvana ane jIvanane atizaya pavanathI haNAyelA zaradaRtunA vAdaLAno vilAsa jANIne (=zaradaRtunA vAdaLanI jema anitya jANIne) manane akAryamAM
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra taiyAra karIne moha na pAmo. A pramANe mAMruM vacana kahIne koIka rIte te pramANe mAlatIrANIne AzvAsana ApavuM ke jethI svapnamAM paNa A na vicAre. te kumAre A pramANe kahIne dAsIne javAnI rajA ApI. dAsIe rANI pAse jaIne badhuM ya vizeSathI kahyuM. A pramANe kahevA chatAM rANI kumAranA rAgane choDatI nathI. kAmane AdhIna banelI rANI pharI bIjI bIjI dAsIne kumAranI pAse mokale che. baktiothI rokavAno prayatna karavA chatAM jyAre AvA akAryathI nivRtta thatI nathI tyAre kheda pAmelA kumAre manamAM A pramANe vicAryuM- Ano pariNAma nivRtta thato nathI. mArA mATe A akArya che. jo rAjAne kahevAmAM Ave to kharekhara! rANI nAza pAme, AtmahatyA karavI e viruddha che. A upAya vilaMbane sahana kare tema nathI. (arthAt rANI anucita kaMI paNa kare e pahelAM jaladI mAre Ano upAya karavo joie.) tethI ahIM mAre zuM yogya che te huM samyak jANato nathI. sarva pakSone (Ama karavuM, tema karavuM ityAdi sarva pakSone) A loka AdithI viruddha jANIne rAjAne jaNAvyA vinA kumAra tyAMthI videzamAM gayo. rastAmAM puraMdarakumArane brAhmaNano meLApa. anya anya dezane jovAnuM kutUhala jenuM vadhI rahyuM che evo te kumAra jaladI ghaNA parvatone ane jaMgalone oLaMgIne dUra sudhI gayo. jatA evA tene mArgamAM eka sthaLe eka brAhmaNa maLyo. aMjali joDIne teNe kumArane kahyuM: he mahAsattva! A ja jaMbUdvIpamAM saMdahA dezamAM naMdipuranAmanuM suprasiddha nagara che. mAre te nagaramAM javAnuM che. A mArga kramazaH te nagaramAM jAya che. he subhaTa! tethI jo tame mArA upara anugraha karo to huM tamArI nizrAe jauM, arthAt tamArI sAthe cAluM. kumAre tene kahyuM: tArI sAthe vAto karatAM ApaNe sukhapUrvaka jaizuM. tethI ahIM amane anugraha karavA mATe prArthanA karavAnI koI jarUra nathI. daridra, zudra, sarva sulakSaNothI rahita te brAhmaNa vAcALa hovAnA kAraNe rastAmAM kumArane sukhI kare che. puraMdarakumAre pallipatine harAvyo. brAhmaNanI sAthe kyAMka jaMgalamAM jatA kumArane pitAno zatru ane cora evA vajabhuja nAmanA pallipatie joyo. kumAra atizaya dUra na gayo teTalAmAM sainya ane vAhanothI sahita vAdaLAnI jema gaLAnI garjanA karatAM te kumAra upara uchaLyo. teNe kumArane kahyuM: are! tuM ema na kaheto ke mane na kahyuM. A huM tArA pitAno zatru chuM. tethI je yukta hoya te kara. have kaMika hasIne, kSobha pAmelA brAhmaNane mUkIne lIlAthI Dokane vALIne kumAre kahevAnuM zarU karyuM. bALaka paNa pitAnA zatruonuM je yukta hoya te kare che, emAM koI saMdeha nathI. paNa karuNArasa ja kaMIka kSaNavAra roke che. kumAranuM vicArapUrvaka kaheluM sAMbhaLIne jemAM koparUpa vijaLI camakI che evo pallipati bANarUpI jaladhArAothI varasavA lAgyo.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-79 bANone khagarUpI latAthI khaMDita karato ane jaladIthI jato rAjaputra siMha hAthInI pAse jAya tema tenI pAse gayo. (50) teNe palipatine kahyuM: vRkSanA patrasamUhanI jema tAro parivAra asamartha che. tethI bicArA tene mAravAthI zuM? tuM ja taiyAra thA. kumAre A pramANe kahyuM eTale kopa ane bhayathI vyAkula thayelA palipatie bAvalla, bhAlo ane tomarothI ekI sAthe tenA upara prahAro karyA. rAjaputre kuzaLatAthI durjananA vacananI jema teNe mUkelA zastronI avagaNanA karI, lakSyane prApta karyA vinA ja badhAM zastro niSphaLa thayAM. pachI kUdako mArIne luMTArA evA tenA ratha upara caDIne, te coranI chAtI upara pagane rAkhIne ane hAthane hAthathI pakaDIne dhurIne kheMcIne kumAre kahyuM- he duSTa! bola, tane kayA pradezamAM haNuM? dina evA teNe kahyuM: huM tArA zaraNe Avyo chuM. he mahAyaza! zaraNe AvelAone je pradezomAM haNAya te pradezamAM tuM mane haNa. pallipatie A pramANe kahyuM eTale kumAre vicAryuM. kharekhara! A vacanathI A mAravAno niSedha kare che. kAraNa ke mahApuruSo zaraNe AvelAone mAratA nathI. kahyuM che ke-"cakSurahita, dInavacanI, hAtha-pagathI rahita, bAla, vRddha, bahukSamAvaMta, vizvAse rahela, rogI, strI, sAdhu, vraNayukta (ghAvavALo), zaraNe Avela, duHkhI ane vipattimAM paDelAne je nirdaya puruSo mAre che te sAta kulane spaSTa sAtamA pAtALamAM ( narakamAM) laI jAya che." A pramANe vicArIne rAjaputre te palipatine mUkI dIdho. tethI pallipatie caraNomAM paDIne kumArane kahyuM: he suMdara! huM tAro kiMkara chuM. mAruM mastaka tane AdhIna che. te mastakane tyAM mUka ke jyAM e yogya thAya. vaLI bIjuM, tame pallimAM Avo, jethI huM tamAruM svAgata karuM. kumAre kahyuM: zuM ahIM namaskArathI bIjuM paNa svAgata che? praNipAtathI ja uttamapuruSonA hRdayone AkarSI zakAya che. dhana AdinA dAnathI tucchapuruSo ja saMtoSane pAme che. vaLI bIjuM, dezone jovAnA kutUhalathI mAre atizaya dUra javAnuM che. ethI tuM rajA Apa, jethI AgaLa jaIe. pachI kumArane namIne vajabhuja icchita sthAnamAM gayo. vidyAsiddha puraMdarakumArane vidyA ApI. kumAra paNa brAhmaNanI sAthe AgaLa cAlyo. vividha prakAranA vRkSakhaMDone joto ane temAM sarasa phalasamUhane khAto te krame karIne naMdipura nagaramAM Avyo. tyAM naMdanavana samAna manohara bahAranA udyAnamAM vAvaDImAM snAna karIne ArAma karyo. tyAM jeTalAmAM brAhmaNanI sAthe vAtathI eka kSaNa pasAra kare che teTalAmAM zaradaRtunI pUnamanA caMdrasamAna mukhavALA, vikasita kaMdamAM thayelA parNa samAna (vizALa) nayanavALA, azokavRkSanA pallavasamAna lAlahAthapagavALA, nagaranI bhUMgaLasamAna (lAMbA) bAhuvALA, zreSTha nagaranA daravAjA samAna (pahoLI) chAtIvALA, zreSTha suvarNa samAna kAMtithI zobhatA, mogarAnA puSponA samUha samAna (sapheda) dAMtavALA, caMdranI jema sarva aMgomAM saumyatAno AdhAra ane mahAna prabhAvavALA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra koika puruSane Avato jue che. tene joine svacittamAM ativismaya pAmelA kumAre vicAryuM- AvA puruSo vinayane yogya che. tethI dUrathI Ubho thaine aMjila joDIne 'padhAro' ema kahyuM:. pachI potAnA sthAnamAM tene besADyo. tenI sAme besIne aMjila joDIne kumAre kahyuM: ApanA darzanathI mAruM ahIM Agamana saphala thayuM. vaLI bIjuM, jo atyaMta khAnagI na hoya to, ApanA caritranA zravaNathI huM potAnA karNayugalane pavitra karavAne icchuM chuM. kumAranA vinayathI AkarSAyelA hRdayavALA teNe kahyuMH (tArA jevAne) atizaya khAnagI vAta paNa kahevI joie to pachI mAruM caritra kahevAmAM zo vAMdho hoya? he kumAra! ahIMthI thoDI dUra aTavImAM manoharatAno nivAsa, suroe ane siddhoe jemAM guphAo banAvI che tevo siddhaphUTa nAmano parvata che. jene aneka prakAranI vidyAo siddha thai che ane je svacchaMdapaNe AkhI pRthvImAM bhame che, te huM bhUtAnaMda nAmano vidyAdhara tyAM rahuM chuM. (75) vidyAomAM sArabhUta eka zreSTha vidyA mArI pAse che. mAruM AyuSya have thoDuM hovAthI satata vicAruM chuM ke jo A vidyA koi viziSTa pAtramAM ApI dauM to mane saMtoSa thAya. A pramANe ghaNuM vicAratAM ghaNA divaso pachI te vidyAe ja zodhIne mane kahyuM ke- sarvaguNAdhAra! tuM ja yogya che. tethI te vidyAne ApavA mATe huM ahIM tArI pAse Avyo chuM. tethI he mahAyaza! tuM A vidyAno svIkAra kara, ke jethI huM nizciMta banuM. he rAjaputra! vidhipUrvaka sAdhelI A mahAvidyA dararoja ozikAnI nIce 1000 sonAmahora mUke che. yAda karelI A vidyA iMdriyonA viSayo vagere vastune pragaTa kare che. tenuM sAMnidhya hoya to yuddhamAM prAyaH hAra thatI nathI. rAjaputre kahyuMH jagatamAM AvA mahArahasyonuM tamArA jevA ja sthAna che (yogya che), mArI zuM yogyatA che? paNa moTAothI AgaLa karAyelA bIjAo paNa yogyatAne pAme che. sUrya vaDe AgaLa karAyelo aruNa (=sUryano sArathi) pAMgaLo hovA chatAM vizvamAM bhame che. A pramANe rAjaputre kahelI gaMbhIra vANIthI vidyAsiddha adhika prasanna thayo. pachI teNe zubha muhUrtamAM tene vidyA ApI. tene sAdhavAno vidhi A pramANe- (1) pahelAM eka mAsa sudhI brahmacaryanA pAlanapUrvaka jaMgalamAM rahevuM. (2) mAsanA aMte ATha upavAsa karavA. (3) kRSNa catudarzInI rAte Ane vidhipUrvaka sAdhavI. AmAM ghaNA upasargo thaze. paNa upasargothI kSobha na pAmavo. (4) pachI paNa eka mahinA sudhI brahmacaryanA pAlanapUrvaka jaMgalamAM rahevuM. (5) baMne mAsamAM dRSTithI paNa strIne na jovI. ityAdi vidhi kahIne vidyAsiddha javAnI icchA kare che tyAre kumAre aMjila joDIne bahu AdarathI A pramANe kahyuM: he mahAyaza! A brAhmaNa paNa ghaNA kALathI mArI nizrAmAM rahelo che. tethI maherabAnI karIne Ane paNa A vidyA Apo. vidyAsiddhe vicAryuMH moTAinuM mAhAtmya jo. jethI A tuccha brAhmaNa paNa svasamAna gaNavAmAM Ave che. athavA--mahAdeva vaDe mastakamAM dhAraNa karAyelI caMdrakalA paNa jevI rIte moTAine pAmI, te rIte moTAo moTAinA kAraNe tucchane paNa
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-81 potAnAthI mahAna banAve che. A pramANe vicArIne vidyAsiddha kahyuM: he kumAra! A vidyAne yogya nathI. mAkhInA mukhamAM grahaNa karAtuM nALiyera zobhatuM nathI. (mAkhI tenA upara viSThA karIne nALiyerane bagADI nAkhe che.) tAruM vacana mArA mATe ullaMghana karavA yogya nathI. ethI jo tene vidyA ApuM to A nakkI ja anarthane pAme. A pramANe ghaNI rIte kumArane kahevA chatAM kumAre brAhmaNane vidyA ApavAnA Agrahane na mUkyo. AthI vidyAsiddha tene paNa vidyA ApIne adRzya thaI gayo. brAhmaNe vidyAno upahAsa karyo. pachI hasI rahelA brAhmaNe kahyuM: he kumAra! nakkI tuM atizaya saraLa che, jethI AvA dhutArAonA paNa vacanamAM vizvAsa kare che. AvA dhutArAothI chetarAyelA ghaNA sajjanone meM joyA che. vidyAnA guNonuM kathana paNa prapaMca ja che ema huM jANuM chuM. kAraNa ke vacanamAtrathI ahIM zuM ApavAnuM che? jo A sAcuM hoya to ApaNe guNothI rahitane paNa vacanamAtrathI guNI kahIe. A pramANe pralApa karatA teNe ghaNo upahAsa karyo eTale kumAre vicAryuM hRdaya! A apAtra ja che. Ama vicArIne teNe kahyuM. he mahAnubhAva! A pramANe vicAravuM paNa yogya nathI, to pachI bolavuM to kevI rIte yogya hoya? kAraNa ke AkhuM jagata A pramANe eka sarakhuM nathI hotuM. yuganuM parivartana thaI jAya to paNa jagatamAM AvA puruSo asatya na bole. asatya pratijJAvALA puruSonI pravRtti kuzaLapuruSothI jANI zakAya ja che. (100) jeo tribhuvanane cittarUpa tulApAtramAM mUkIne dRSTirUpI trAjavAthI toLe che ane jeo nipuNa puruSonA vAdamAM jayane meLave che temanuM khaMDana koNa kare? te tuM kahe. A pramANe ghaNI rIte pharI pharI kahevAto hovA chatAM brAhmaNa upahAsa kare che. pachI pharI paNa koIka rIte kumAra vaDe ghaNuM kahevAtA(=samajAvAtA) teNe vidyAne sAdhavAnuM svIkAryuM. puraMdarakumAre vidyAne siddha karI. pachI rAjaputra siddha kahelI vidhine karIne tenAthI ja kahevAyelA divase mahAna araNyamAM, mahAna zamazAnamAM maMDalanuM Alekhana karIne vidyA japavAnuM zarU karyuM. zAkinI, vetAla ane bhUta vageree ghaNA moTA upasargo karyA. pachI kumAranA sattvathI prasanna thayelI, kapolatala upara rekhA karatA moTA kuMDalo jene kAnamAM dhAraNa karyA che, dhvani karatI zreSThamaNinI cUDIo jeNe hAthamAM paherI che, je jhAMjharanA avAjathI dizAone bharI rahI che, jenI hAralatA hAlI rahI che, evI vidyA zreSTharUpa karIne pratyakSa thai. vidyAe kahyuM: he anaMta sAhasavALA! huM sadA mATe tene siddha thaI chuM. paNa brAhmaNa kayAM gayo? athavA kayAM rahe che? ityAdi ciMtA tAre na karavI. avasare A spaSTa thaze. teNe aho! ahIM gaMbhIra A zuM thayuM? A kevI rIte jANavuM? ityAdi vicAryuM. to paNa teNe te svIkAryuM. pachI vidyAnI sevA karI. tyArabAda vidyAe Apela suvarNane laine
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra teNe naMdIpura nagaramAM praveza karyo. sarva vezyAomAM zreSTha caMdrakAMtA vezyAnA ghare raheto kumAra vividha prakAranA vilAsone kare che. baMdhumatInuM apaharaNa ghaNAonI sahAyathI sahita hovA chatAM brAhmaNanA viyogathI jANe pote ekalo hoya tema mAnato te udyAnamAM, tathA jyAM traNa rastA bhegA thatA hoya ane jyAM cAra rastA bhegA thatA hoya tevA sthAnomAM phare che. tyAM cAra buddhino dhaNI zrInaMdana nAmano maMtrIputra teno mitra thayo, ane potAnA putrathI paNa adhika priya thayo. have ekavAra kumAra manohara devamaMdiramAM rahelo hato tyAre nagaranA svAmI sUrarAjAnA rAjamahelamAM moTo kolAhala thayo. te kolAhalane sAMbhaLIne zastrAdithI sajja thaIne subhaTasamUha cAre tarapha doDavA lAgyo. tyAM sarakI gayeluM vastra eka hAthathI jeNe pakaDyuM che evI nagaranI eka strI doDI rahI che. tathA jenuM vastra laTakI rahyuM che ane aMboDo chUTI gayo che evI bIjI strI paNa doDI rahI che. saMbhrAMta thayelA vaNikonA saMcAravALI dukAnonA daravAjA baMdha thaI rahyA che, saMbhramathI janasamudAya doDI rahyo che, evA mArgo dekhAya che. tethI te vRttAMta jANavA mATe kumAre eka mANasane mokalyo. e puruSa tyAM jaIne ardhIkSaNamAM pAcho Avyo. teNe kumArane kahyuM: te vRttAMtane huM kahuM chuM tame sAMbhaLo. A nagaramAM nAmathI ane guNathI paNa sUrarAjA che. vidhie saMpUrNa vizvanA rUpAdi guNone laIne nirmita karelI ane atizaya priya baMdhumatI nAmanI tenI putrI hatI. vidhie devalokanI sArabhUta apsarAne paNa baMdhumatInuM sarvotkRSTa rUpa joIne jANe tenuM pratibiMba hoya tevI banAvI ema huM mAnuM chuM. tenA locanarUpa bANanA prahArathI parAdhIna thayo hoya tema kAma Aje paNa tenA upara potAnA bANanuM anusaMdhAna karato nathI. he kumAra! AvI baMdhumatI tArI daSTimAM paDI nathI. ane te baMdhumatInuM adezyarUpavALA koie apaharaNa karyuM che tethI nagaramAM A kolAhala thayo che. A sAMbhaLIne kumAre vicAryuM. jo, kevuM thayuM? amArA jevA ahIM vidyamAna hovA chatAM bIjA vaDe te apaharaNa karAI athavA deDakAo najIka hovA chatAM kamalinI temanA bhoganuM sthAna banatI nathI, bhamarAo dUrathI AvIne paNa tene bhogave che. (125) kumAra ityAdi vicArI rahyo hato teTalAmAM najIkamAM rahelo koI bolyoH jo ke nIcA-UMcA sthAnothI haraNa karAtI (=vaLAtI) mahA nadIo so vAra vaLe che, to paNa te sAgara! mahAnadIonuM sthAna tuM ja che. A vacana baMdhumatInI prAptine sUcave che, paNa yuktithI te ghaTatu nathI, ane vidhi nipuNa che. tethI AmAM zuM thaze te ame jANatA nathI. e pramANe vicArato kumAra svasthAne gayo. puraMdarakumAre baMdhumatIne zodhI lAvavAnI pratijJA karI. A tarapha putrInA virahamAM rAjA bahu pralApa kare che, nagaranA vRddhone, maMtrIone ane
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-83 guruoe kahelA upadezane gaNakArato nathI, yakSathI adhiSThita thayo hoya tema mUcha pAme che, raDe che, AkaMdana kare che, doDe che. tethI purajanothI sahita sakala rAjaloka vyAkula banyo. anupama buddhivALA zrInaMdanane tyAM bolAvyo. pachI bAkInA sarvamaMtrIothI rajA apAyelA zrInaMdananA pitA matitilake svaputra zrInaMdanane kahyuM: he vatsa! koIke baMdhumatInuM apaharaNa karyuM che. tenA virahamAM rAjA AvI avasthAne pAmyo che. sakala rAjaloka AkuLa banyo che. sarvajana asvastha banyo che. tethI koIka upAyane jo, jethI A badhA sukhane anubhave. tArI buddhirUpI nAva vinA A saMkaTarUpa samudra tarI zakAya ema nathI. tethI zrInaMdane kahyuM che pitAjI! jyAM sarvabuddhinA sAgara Apa pitA ane sarva vizuddha buddhithI yukta zeSa vRddhamaMtrIo vidyamAna hoya tyAM mAtra Apano putra evA mAro avakAza zo hoya? tethI maMtrItilake kahyuM : he vatsa! ahIM pitAthI guNAdhika putra na hoya evo ekAMte niyama nathI. kAraNa ke juo, caMdra jaDamAM (=jalamAM) utpanna thayo hovA chatAM bhuvanane prakAzita kare che. kamaLa kAdavamAM utpanna thayelo hovA chatAM devo paNa tene mastake dhAraNa kare che. vastuno vizeSa nizcaya karavAno hoya tyAre A bALaka che ke vRddha che evI vicAraNA prAyaH upakArI banatI nathI. kAraNa ke grahaNa karAto paththarano TukaDo moTo hovA chatAM bahAra ja rahe che. soya nAnI hovA chatAM vastuone bhedIne aMdara praveza kare che. ityAdi pharI pharI AgrahapUrvaka kahevAtA zrInaMdane kahevAnuM zarU karyuM he pitAjI! jo ema che to ApanA ja prabhAvathI A viSe eka upAya jaNAya che, paNa te upAya kaSTathI sAdhya che. kAraNa ke sthiratAthI meruparvata samAna, gaMbhIratAthI samudra samAna, zUratAthI siMha samAna, parAkramathI hAthI samAna, saumyatAthI caMdra samAna, surUpathI kAmadeva samAna, guNarUpI ratno mATe rohaNagiri samAna kAzIdezanI vANArasI nagarIthI vijayasena mahArAjAno putra puraMdara nAmano mahAkumAra dezadarzananA kutUhalathI paribhramaNa karato hamaNAM ahIM Avyo che. te mAro parama mitra che. tenI pAse mahAvidyA che ke nahi e viSe meM tene kyAreya paNa pUchyuM nathI. Ama chatAM dravyanuM upArjana karyA vinA vilAsa vagere kare che ethI ene koI mahAvidyA siddha che ema huM jANuM chuM. tethI baMdhumatIne pAchI lAvavA saMbaMdhI A badhuM sukhapUrvaka jANe che. baMdhumatIne pAchI lAvavAmAM paNa tene ja huM samartha jouM chuM. paNa A kAryamAM te svIkAra karaze e jANavuM muzkela che. zrInaMdananA te vacanane sAMbhaLIne sAmaMto ane maMtrIo vagere badhAya kaMIka AzvAsanane pAmyA. puraMdarakumAranuM nivAsasthAne pUchyuM. zrInaMdane tenuM nivAsasthAna kahyuM. pachI badhA ya sUrarAjAnI pAse gayA. zrInaMdane kahela badho vRttAMta rAjAne kahyo. jevI rIte dAvAnalathI baLeluM mahAvRkSa varSARtunA navA varasAdathI pallavita bane tema rAjA A vRttAMta sAMbhaLIne AzvAsana pAmyo. tene jaladI bolAvavA mATe "uttama svabhAvavALA te mahAnubhAvane zreSTha vinayapUrvakanI bhaktithI ahIM lAvavo" evI zikhAmaNa u. 0 u. 1
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84-jJAnadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra ApIne pradhAnamaMtrIone mokalyA. pachI thoDIvAramAM dvArapAle praveza karIne vinaMti karI ke he deva! puraMdarakumAra maMtrIonI sAthe dvAranI bhUmimAM rahelo che. tyAM deva pramANa che, arthAt ApanI AjJA hoya to aMdara Ave. rAjAe saMbhramapUrvaka kahyuM AvavA de, AvavA de. tethI kumAre praveza karyo. paraspara ucita Adara karyo. rAjAthI rajA apAyelo kumAra pUrve goThavelA ratnamaya bhadrAsana upara beTho. pachI rAjAe AdarapUrvaka kumAranA kuzala samAcAra pUchI ane matitilaka maMtrInA mukhane joIne kahyuM: ApaNA pramAdane juo. ApaNA parama mitra paNa zrIvijayasena rAjAno putra ahIM Avelo hovA chatAM ApaNane khabara na paDI. athavA ApaNo pramAda phalathI ja siddha thayo. anyathA mArA gharamAMthI baMdhumatInuM apaharaNa kema karAya? athavA mArA manane baMdhumatInuM apaharaNa paNa tevuM duHkhI nathI karatuM ke jevuM duHkhI svadhare AvelA kumArano nahi karAyelo sanmAna kare che. tethI kumAre kahyuM he deva! A pramANe kahevuM Apane yogya nathI. kAraNa ke moTAonI mAnasika kRpA e ja sanmAna che. bAhya sanmAna to mAyAvIomAM paNa dekhAya che. mAnasika Adara to Apane mArA upara rahelo ja che. bAhyathI vikala(=khAmIvALo) paNa putra mAtAne bahu priya hoya che. tethI te naranAtha! je karavA yogya hoya tenI ja mane AjJA karo. kAraNa ke tene ja (=rAjA karavA yogyanI AjJA kare tene ja) huM potAnuM moTuM sanmAna mAnuM chuM. pachI kumAranA vinayathI AkarSAyelA hRdayavALA rAjAe kahyuM: he vatsa! sakalaguNonA nivAsanI sAthe tArA darzana thayAM tethI mArAM saghaLAM kAryo siddha thayA che, AmAM jarAya saMdeha nathI. A pramANe kahIne rAjAe prastuta viSayane kahevA mATe zrInaMdana tarapha dRSTi karI. tethI zrInaMdane kahevAnuM zarU karyuM. te A pramANe- he kumAra! rAjAne potAnA jIvana tulya ane sarva ramaNIjananA tilaka samAna baMdhumatI nAmanI putrI che. te hamaNAM koI vaDe apaharaNa karAI che. tamoe paNa A sAMbhaLyuM che ema huM mAnuM chuM. A apaharaNa saghaLA ya lokanA mahAduHkhanuM kAraNa banyuM che, to pachI rAjAnA duHkhanuM kAraNa bane temAM to zuM kahevuM? he kumAra! rAjAnA A moTA duHkhano aMta karavA mATe tuM ja samartha che. parvatonA saMtApane megha vinA bIjo koNa dUra kare? tethI te dhIra! A viSe vicArIne tuM kaMIka prayatna kara ke jethI ame badhA loko ane rAjA parama sukhane pAmIe. tethI kumAre vicAryuM aho! kahevAmAM zrInaMdananI kuzaLatA! vaLI bIjuM, mArA ahIM Agamana Adino vRttAMta eNe ja ahIM kahelo che ema huM mAnuM chuM. zrInaMdana vaDe kahevAtA mArA mATe ahIM zuM yogya che? athavA A vicAravAthI zuM? kAraNa ke bIjI rIte paNa maravAnuM to che ja to pachI saMkaTane pAmelAnI prArthanAmAM (=prArthanA pUrI karavAmAM) koI paNa rIte jIva jAya to zuM meLaveluM na thAya? lokamAM jIvana kone priya nathI? lakSmI kone priya nathI? paNa avasarane pAmelA te baMne ya dhIrapuruSone kaMI paNa nathI. ityAdi vicArIne kumAre kahyuM: he zrInaMdana! moTA mANasothI sAdhI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra upadezamAlA (puSpamAlA) puraMdaraeritra-85 zakAya tevAM kAryo mArA jevAthI na sAdhI zakAya. Ama chatAM jo rAjAnI mArA upara AvI saMbhAvanA che. (=mArAthI A kArya thaI zakaze evI zraddhA che) to cokkasa e pramANe ja thaze. pachI "baMdhumatIne dazame divase jo koIpaNa rIte rAjA na jue to huM svajIvanano tyAga karIza, bahu kahevAthI zuM?" A pramANe kumAre pratijJA karI. A pramANe moTI pratijJA karIne ane sUrarAjAne namIne rAjAthI sanmAnita karAyelo kumAra potAnA sthAne gayo. pachI vidhithI ArAdhanA karIne vidyAnuM smaraNa karyuM. devIe pratyakSa thaIne kahyuM: he vatsa! svasmaraNanuM A prayojana meM jANyuM che. huM badhuM kahuM chuM. tethI upayogavALo thaIne sAMbhaLa. puraMdarakumAre kirITa vidyAdharane harAvyo. bharatakSetranA madhyabhAgamAM paccIsa yojana UMco ratnamaya vaitADhya nAmano parvata che. tyAM gaMdhasamRddha nAmanA nagaramAM maNikirITa nAmano vidyAdhara rahe che. naMdIzvara dvIpathI pAchA pharatA teNe baMdhumatI rAjaputrI joI. AthI te kAmadevarUpa mahAsubhaTanA bANanI zreNiothI zalyavALo banyo. tenA pratikAra mATe baMdhumatInuM apaharaNa karIne jato rahyo. hamaNAM gaMgAnadInA kinAre dhavalakUTa nAmanA parvata upara baMdhumatInI sAthe lagna karavAnI sAmagrIne taiyAra karI rahyo che. tethI tuM Ava, jethI tene tyAM laI jauM. "e pramANe thAo" ema kumAre svIkAryuM. AthI devI vimAnamAM besADIne kumArane tyAM laI gaI. kumAre tyAM vidyAdharane joyo ane baMdhumatIne paNa joi. te kevI hatI? aMdara saLagAvelA zokarUpa agninA dhUmADAthI vyAkula, svadaSTine potAnA hAthothI AgaLa rahelA vidyAdhara uparathI uThAvatI (=AMkha upara hAtha mUkIne vidyAdhara upara dRSTine baMdha karI detI) hatI. nirmalazIlanA prabhAvathI kAjaLathI kALA karAyelA nayanomAMthI nIkaLatI pANInI dhArAnA bahAne pApaparamANunI zreNine vikheratI hatI, he duSTa! mAre mAtA-pitAnA duHkhane utpanna karanAra tAruM kAma nathI, A pramANe kahIne lagna mATe prArthanA karatA vidyAdharane rokatI hatI. AvI baMdhumatIne joI. pachI kumAre vidyAdharane hAkala karI. are! adhama! cora lokone ucita ane budhajanothI niMdAyela A zuM AraMbhya che? A sAMbhaLIne vidyAdhara saMbhrAMta thayo ane baMdhumatI vismayane pAmI. A zuM che? e pramANe jotA evA temaNe sUryanI jema skurAyamAna thayelA tejavALA puraMdarakumArane joyo. cokkasa A koIka baMdhumatIne choDAvavA mATe Avyo che ema vicAratA vidyAdhare dhanuSyane hAthamAM rAkhIne kahevAnuM zarU karyuM. re re bALaka! pAcho haTI jA. paramArthane jANyA vinA mArA bANarUpa agnimAM pataMganI jema niSphala jhaMpApAta na kara. tethI kumAre kahyuM: paramArthane jANanArAo kAryomAM je muMjhAya tene ja bALaka kahe che. baMdhumatInuM 1. simasa = kAmadeva. 2. vRddhAvaya = choDAvavA mATe AvavuM.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra haraNa karavAmAM mUDha evA tAruM bAlapaNuM pragaTa ja che. (150) svaduScaritrathI adhama paNa tane huM prahAra zuM karuM? AthI jo hajI paNa tuM garvane dhAraNa kare che to pahelA prahAra kara. kupita thayelA vidyAdhare kumAranI upara bANano samUha choDyo. kumAre bANothI tADana karIne te bANasamUhanA seMkaDo TukaDA karyA. pachI vidyAdhare agnizastra mUkyuM. kumAre vidyAdevIe ApelA jalazastrathI prajvalita agnizastrane paNa bujhavI nAkhyuM. pachI vidyAdhare mUkelA viSadharazastrane kumA2e gAruDazastrathI haNI nAkhyuM. vidyAdhare mUkelA meghazastranuM paNa kumAre prabaLa vAyuzastrathI nivAraNa karyuM. tethI baMdhumatI vicAre che ke A koika aciMtyaprabhAvathI yukta che. A mahAtmAne meM paNa pitAnA gharamAM pUrve joyo nathI. tethI cokkasa A mArI dayA karanAra koi deva hovo joie, athavA A koi manuSya paNa hoya. tethI devalokathI zuM? baMdhumatI jeTalAmAM A pramANe vicAre che teTalAmAM vidyAdhare jvALAone choDato lokhaMDano goLo kumAra upara pheMkyo. tethI baMdhumatIe vicAryuMH aho! puNyahIna evI mArA kArya mATe A koika satpuruSa paNa mahA Apattine pAmyo. baMdhumatI A pramANe jeTalAmAM vicAre che teTalAmAM kumAre vidyAnuM smaraNa karIne pratigoLAthI kSaNavAramAM goLAnuM cUrNa karI nAkhyuM. kumAranuM A anupama subhaTapaNuM joine baMdhumatI vismaya pAmI. baMdhumatI madanathI(=kAmavAsanAthI) viMdhANI ane vidyAdhara kumAra vaDe bANothI viMdhAyo. pachI bANothI vakSasthaLamAM gADha prahAra karAyelo, mUrchAne AdhIna banelA za2I2vALo, jenA nayanarUpa kamaLa biDAi rahyA che evo, jenA sAMdhAnA baMdhano zithila thai rahyA che evo te maNikirITa pRthvI upara paDyo. tethI kumAra tenI najIkamAM Avyo. kumArane tenA upara karuNA utpanna thaI. tethI teNe vidyAdharanA zalyone kheMcI kADhyA. tenA u52 pANI siMcyuM. keLanA pAMdaDAM AdinA pavanathI tene ThaMDaka karI. pachI tene cetanA AvI eTale kahyuM: he mahAyaza! Ubho thA. dhanuSyane grahaNa kara. yuddha mATe taiyAra thA. kAyarapuruSo ja AvA (=strInuM apaharaNa karanArA) hoya che, uttama puruSo nahi. puraMdarakumAranuM baMdhumatI vagerenI sAthe naMdipura nagaramAM Agamana. pachI nirmalaguNothI anurAgI banelA vidyAdhare kumAranA pagomAM paDIne ane aMjali joDIne kahevAnuM zarU karyuM. he mahAnubhAva! tAruM sAhasa asAdhAraNa che, gaMbhIratA anuttara che, mahAnatA anupama che, rUpa vagere saMpatti apUrva che, vacanavijJAna (bolavAnuM viziSTa jJAna) koi atizaya adbhuta che, karuNArasa asAdhAraNa che. bahu kahevAthI zuM? tArA caMdra jevA nirmala guNorUpa doraDAthI huM baMdhAyelo chuM ane tArI AjJAne ja karanAro chuM. tethI je yogya hoya te kara. tethI baMdhumatIe vicAryuM: A jIvalokamAM te puruSo paNa jIve che, ke jeo darpathI niraMkuza banelA vairIsamUhathI zuM stuti karAtA nathI? lAvaNya ane rUpathI suMdara
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-87 koIka te ja strI puNyavaMtI che ke je guNonA mahAsvAmI evA AnA strIzabdane dhAraNa kare che, arthAt je AnI patnI bane che te ja strI puNyavaMtI che. paNa huM puNyahIna chuM. zuM karuM? kAraNa ke kAmarUpa agnithI baLelAM mArAM aMgo enA saMgarUpa jalane icche che. paNa lagna vinA kulAMganAo mATe A yogya nathI. lagna paNa mAtA-pitAnI saMmati vinA yogya nathI ja. A koIka mahAnubhAva amArA jevAnI sAthe saMbaMdha icche che ke nahi te jANI zakAtuM nathI. baMdhumatI A pramANe vicAre che teTalAmAM kumAra vidyAdharanI sAthe ekakSaNa vAta karIne baMdhumatInI pAse javA mATe pravRtta thayo. vidyAdhara tenI pAchaLa cAlyo. A koIka puruSa oLakhAto nathI evA vicArathI bhayavALI banI, AnI puruSAkRti saMbhavatI nathI evA vicArathI vismayavALI banI, huM ahIM ekalI chuM evA vicArathI lajAvALI banI, vidyAdhara paNa Ave che ethI kopavALI banI, Ano rUpa Adi guNagaNa anuttara che evA vicArathI kAma-vAsanAvALI banI, A hIna guNavALI che ema samajIne mane nahi svIkAre evA vicArathI viSAdavALI banI, A mane mAtA-pitAnI bhegI karaze evA vicArathI utkaMThAvALI banI, Avato A paNa mane kAmanAvALI dRSTithI jue che ema vicArIne AnaMdita banI, najIka AvI gayo ethI kaMpavALI banI. A pramANe badhA rasonA mizraNavALA anya koika rasane anubhavatI baMdhumatIne kumAre joI. tenI pAse rahIne kumAre kahyuM he bAlA! bhaya na pAma. tArA pitAnA mitra vijayasenarAjAno huM putra chuM ityAdithI prAraMbhIne ahIM Avyo tyAM sudhInI badhI vigata kahI. te sAMbhaLIne baMdhumatI AzvAsana pAmI. kumAra baMdhumatIne laIne pAcho phare teTalAmAM vidyAdhare vinayapUrvaka kahyuM. te A pramANehe kumAra! baMdhumatI AjathI mArI bahena che. ane tame mArA svAmI cho, mitra jevA cho, baMdhu jevA cho. tethI mArI prArthanAne sAMbhaLo. kumAre kahyuM: he kumAra! he mahAyaza! mArAthI paNa je kaMI sAdhI zakAya tema hoya te koI jAtanA vikalpa vinA kahe. tethI vidyAdhare kahyuM: he kumAra! jo ema che to mArA upara anugraha karIne vaitAdyaparvata upara gaMdha samRddha nagaramAM baMdhumatInI sAthe svacaraNa kamalothI tame mArA gharane pavitra karo, tethI huM kRtArtha thAuM. kumAre te pramANe svIkAryuM. badhA ya tyAM gayA. vidyAdhare temanI ghaNI bhakti karI. ghaNA harSathI keTalAka divasa tyAM rahIne pachI kumAre maNikirITa vidyAdharane kahyuM. meM tArI samakSa ja baMdhumatIne kahyuM che ke tane daza divasanI aMdara ja sUrarAjAne batAvavAnI che. tethI rokAvA mATe jarApaNa Agraha karyA vinA rajA Apa, jethI ame jaIe. pachI vividha prakAranAM vastro, AbhUSaNo, ratno ane ghaNA prakAranuM rdhana ApIne kumArane rajA ApI. baMdhumatIne paNa ghaNA prakAranAM vastro ane aMlakArothI pUjIne rajA ApI. ghaNA vidyAdhara samUhathI 1. sAvajoya = dhana.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) puiraMdaracaritra parivarelo vidyAdhara jAte paNa temanI sAthe ja cAlyo. samayasara ja naMdipuranI najIkanA pradezamAM AvI gayA. eka vidyAdhare AgaLa jaIne rAjAne vadhAmaNI ApI. tethI navI varSAnA AgamanamAM moranI jema rAjA harSa pAmyo. kaMcukIoe (=aMtaHpuranA paheregIroe) nRtya karyuM, aMtaHpuranI strIo ullasita banI. sevako samullasita banyA. kedIsamUhe kalakalarava karyo, nagaraloka harSathI pUrNa banI gayo, sAmatavarga ane maMtrIvarga AzvAsana pAmyo. badhA sthaLe puraMdarakumAranA AziSa vacano bolAvA lAgyA. pachI rAjA nagaramAM mahotsava karavAno Adeza karIne kumAranI sAme javA mATe aMtaHpura, ghaNA sAmaMto-maMtrIo vagere saghaLI svasAmagrIthI nIkaLyo. dUrathI rAjAne Avato joIne puraMdarakumAra tyAM AvelA zrInaMdananA bAhune vaLagIne vimAnamAMthI utaryo. tyArabAda sAme AvelI caMpakalatA ane kusumazobhA sakhInA bAhune vaLagIne baMdhumatI utarI. tyAra bAda maNikirITa utaryo. puraMdarakumArano baMdhumatI vagerenI sAthe nagarapraveza. A daramiyAna baMdhumatIe kAmadevathI utsuka karAyelI dRSTithI najIkamAM jatA ane zaradaRtunA caMdra jevA mukhavALA kumArane kSaNavAra joyo. pachI bhaya pAmelI teNe tenA mukhathI nijadaSTine pAchI kheMcI lIdhI. caMpakalatA vagere priyasakhIoe paramArtha jANI lIdho. jo ke nipuNapuruSo koine pragaTa karatA nathI, chupAve che, to paNa hoMziyAra mANaso lAkhonI vacce paNa kAmAturanI dRSTine jANI le che. tethI mukhane bIjI tarapha karIne parasparane jotI badhIya sakhIo hatI. tethI baMdhumatIe kahyuM are A zuM? sakhIoe kahyuM: he svAminI! mArganA kinAre rahelo, AMkhone ane hRdayane AnaMda ApanAra ane ramaNIya A AmravRkSa amoe joyo. tenI bAjumAM amRtavelaDI UgI. te amRtavelaDI tenuM ja avalaMbana levA mATe bIjAvRkSone choDIne tenI tarapha ja gai. tethI A beno saMyoga atizaya anurUpa che ema vicArIne saMtoSa pAmelI ame hasI. ardhI AMkhathI jovAyeluM ane vakroktio dUra raho, ucchavAsa paNa catura mANasothI bharelA gAmamAM jaNAya che, arthAt catura mANaso guptane paNa jANI le che. ityAdi vicArIne vilakhI banIne baMdhumatI hasI. pachI kaMI paNa bole teTalAmAM kumAre rAjAne praNAma karyA. harSanA kAraNe jenI AMkhomAMthI AMsunuM pANI vahI rahyuM che tevo rAjA paNa hAthI uparathI utarIne AdarathI kumArane bheTyo. baMdhumatI paNa rAjAnA caraNomAM paDI, rAjAe paNa snehapUrvaka tene AliMgIne mastakamAM cAMpI (cuMbI). pachI te potAnI mAtA kanakaprabhAnI pAse gaI. tyAM aMtaHpuranI sarva strIono ucita Adara karyo. temaNe paNa tene khoLAmAM besADI, ane AzISavacano kahyAM. kumAre maNikirITa Adine rAjAne praNAma karAvyA. rAjAe teno ucita Adara karyo. badhAe mahAna ADaMbarathI nagaramAM praveza karyo. zreSTha hAthI upara beThelA rAjAnI pAse kumArane joine nagaranA vRddhoe kahyuM : amArA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra) upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-89 paNa jIvanathI A kumAra jIvo. (arthAt amAruM AyuSya A kumArane prApta thAya ane ethI kumAra vadhAre samaya sudhI jIvo.) kAraNa ke saMkaTarUpa samudramAM paDelA saghaLAya rAjyano teNe uddhAra karyo che. yuvAna strIomAMthI koIka strIe kahyuM: traNe jagatamAM kumArIne anurUpa anya varane nahi prApta karato A kAmadeva jAte tene paraNavA mATe nagaramAM praveza kare che ke zuM? bIjI strIe kahyuM: kharekhara! A koika deva pRthvInuM nirIkSaNa karavA mATe Avyo che. kAraNa ke A rUpa vagere guNasamUha deva sivAya bIjAomAM ghaTato nathI. pharI bIjI strIe kahyuM huM teTaluM to jANuM chuM ke kumArI mATe A ja vara yogya che. paNa duSTavidhie je karyuM che tene huM barobara jANatI nathI. A pramANe vividha vacanothI nagaranI suMdarIothI prazaMsA karAto ane sarvalokone AnaMda karato kumAra paNa gharamAM Avyo. pachI rAjAnA mahAnuM puruSothI batAvAyelA moTA prAsAdomAM maNikIrITa vagere rahyA. kumAranuM snAna-bhojana AdithI sanmAna karatI veLAe rAjAe kumArane baMdhumatIne ahIM laI AvavA saMbaMdhI vRttAMta pUkyo. kumAre paNa kahyuM: he deva! baMdhumatI tamane ja badhuM kaheze. A satparuSa potAnuM caritra jAte nahi kahe ema vicArIne rAjAe kumArane rajA ApI. kumAra rAjA vaDe ja apAvAyelA mahAprAsAdamAM gayo. puraMdarakumAra pratye kAmarAga pragaTavAthI baMdhumatInI viSamasthiti. A bAju rAte 'rAjasabhAnuM jaladI visarjana karIne rAjA baMdhumatInI pAse gayo. tyAM teNe baMdhumatIne joI. kevI joI? vyAkula aMgavALI, avyavasthita aMga-upAMgavALI, vikharAyela vastravALI, bahAranA bhUmitalamAM rahelI, caMdranI cAMdanImAM beThelI, cAre tarapha kamaLanAlanA taMtuothI vIMTaLAyelI, aneka hAra latAothI AliMgita karAyelI, jalavarSothI *bhiMjAyelI, caMdanarasathI siMcAtI, paMkhAothI vIMjAtI, vividha suMdara kathAothI vinoda pamADAtI, haMsaratna ane zItalaratnonA samUhathI udvega pAmatI, kanakaprabhAvaDe mastakamAM cuMbana karAtI, sarvaparijanathI aMgamardana karAtI. rAjAne AvatA joine caMpakalatA ane kusumazobhA rAjAnI sAme gaI. rAjAe pUchyuM: A zuM che? temaNe kahyuM: he deva! baMdhumatI Aje AvI. AvatAMnI sAthe ja teNe potAno apaharaNano ane ahIM lAvavAno saghaLo vRttAMta kahyo. rAjAe pUchyuM. te vRttAMta kevo che? te vRttAMtane ja huM sAMbhaLavAne icchuM chuM. temaNe maNikirITe je rIte apaharaNa karyuM, kumAra je rIte ahIM laI Avyo, vaitAdyaparvata upara je rIte gayA te badhuM kahyuM. pachI rAjAe kahyuM have AgaLanI vAta karo. tethI temaNe kahyuM: he deva! ahIM AvyA bAda baMdhumatIe snAna ane bhojana vagere karyuM. tyArabAda kSaNavAra 1. avasara = rAjasabhA. 2. 3chAphA = no artha DhAMkelI thAya. paNa te artha ahIM ghaTato na hovAthI bhAvArtha "bhIMjAyelI" evo karyo che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90- zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra sUtI. sUryAstathI AraMbhI potAnI dAvedanAne kahe che, arthAt sUryAstathI potAne dAvedanA thAya che ema kahI rahI che. AthI amoe A upacAro zarU karyA che. pachI rAjAe pUchyuM : putrIne dAhanuM kAraNa zuM che te tamoe kaMipaNa jAmyuM che? temaNe kahyuM: he deva! mArgano parizrama ja kAraNa jaNAya che. tethI Apa kRpA karIne A sthAnane janarahita karo. mArgano parizrama dUra thaze eTale savAre kumArI paNa ArogyavALI thaze. ethI jarA paNa asaMtoSa (=ciMtA) na karavo. vaLI bIjuM- pharI AnI vigata Apane jaNAvIzuM. tethI rAjAe vicAryuM. ApaNe putrInI pAse apaharaNa Adino vRttAMta pUchIzuM ema vicAryuM hatuM. te vRttAMta tenI sakhIoe kahI dIdho. putrI hamaNAM dAvedanAthI asvastha che. AthI hamaNAM pAchA jaie ema nirNaya karyo. pachI putrInA upacAro barobara karavA ema kahIne rAjA zayanagRhamAM gayo. pachI bIjA divase parijana kaMIka ocho thayo tyAre caMpakalatAe kahyuM: he svAminI! kRpA karIne kahe ke tane zuM pIDA thAya che. tethI baMdhumatIe kahyuM: he priyasakhI! atizaya ghaNo dAha thAya che. pachI bIjI sakhIe kahyuM: he kumArI! tane tenuM kAraNa zuM jaNAya che? baMdhumatIe kahyuM: he priyasakhI! tevA prakAranuM koika kAraNa che, paNa te tamane kahevA yogya nathI. tethI caMpakalatAe kahyuM: he svAminI! e koIka kAraNane huM jANuM chuM. paNa jo tuM nArAjI na kare to kahuM. tethI baMdhumatIe kahyuM: he sakhI! tArA mATe A pramANe bolavuM e yogya nathI. kAraNa ke svaprANothI paNa adhika ane sadAya hRdayanuM kahevAmAM asAdhAraNa anurAgI evA mANasamAM nArAjI zI? tethI 'vizvAsa rAkhIne kahe. tethI caMpakalatAe kahyuM jo ema che to he hRdayapriyA! kSetrapAlano A doSa che ema mArA vaDe jaNAyuM che. pachI kaMIka hasIne kusumazobhAe pUchyuM: tuM A kevI rIte jANe che? caMpakalatAe uttara ApyoH he sakhI! kAle paNa nagara praveza samaye svAminInA dRSTibhAvathI meM A nizcaya karyo che. tethI baMdhumatIe jaladI hasIne mukhane ADuM karI dIdhuM ane vicAryuM ke aho! mAro sakhIjana catura che. AvA sakhIjana AgaLa paNa zuM chupAvavuM? pachI caMpakalatAe kahyuM: he svAminI! maherabAnI karIne kaho ke Avo A dAha tamane hamaNAM ja thayo che ke pahelAM paNa thayo hato? AthI baMdhumatIe AMkhanA izArAthI bAkInA parijanane dUra karIne caMpakalatAnA kAnamAM kahyuM he priyasakhI! saghaLo bhAvArtha jANanArI tArI pAse paNa zuM kaMI paNa chupAvavA yogya hoya? dhavalakUTa parvatathI AraMbhI dAhapIDA che. paNa ATalA kALa sudhI AzArUpa jalakaNothI siMcAyelo te pragaTa na thayo. paNa kAle sUryAstanA samaye koika pAsethI meM sAMbhaLyuM ke te priya hamaNAM ja potAnA mAtA-pitAnI 1. vItha = vizvAsayukta. 2. = pIDA, duHkha.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-91 pAse jaze. tethI AzAmAtrano paNa viccheda thavAnA kAraNe agninI hajAro jvAlAothI paNa adhika A vacanathI mane A dAha pragaTa thayo che. tethI caMpakalatAe kahyuM: jo ema che to tArA dAhanI zAMtinuM auSadha mane maLI ja gayuM che. tethI baMdhumatIe ullasita banIne kahyuM che priyasakhI! kahe, te auSadha zuM che? sakhIe kahyuM: he kumArI! ekAgracittavALI thaIne sAMbhaLa. A ja naMdipuramAM puraMdarakumArane atipriya, sarvakalAomAM kuzaLa ane mAro paNa atizaya suparicita sulalitanAmano rAjaputra che. te Aje sUryodaya vakhate kumAranI pAse gayo hato. te vakhate kumAra parijanathI rahita hato, zayanamAM beThelo lAMbA ane garama niHzvAsa leto hato, nirarthaka ja phAMsAone joto hato, hRdayathI kSaNavAra kaMIka vicArato 'hato, pAse rahelA paNa priyajanane bolAvato na hato, mAruM kyAre zuM kartavya che ema potAnA kartavyonA samaya AdinA vibhAgane jANato na hato. tethI bhaya pAmelA sulalite praNAma karIne pUchyuM: he svAmI! A zuM che? kumAre kahyuM: huM kaMI paNa jANato nathI. kevaLa sUryAsta thayo tyArathI mArAM aMgo viSAdane pAme che. saMtApa hure che, jANe jIva baLI rahyo che. lokavacano sukha ApatA nathI. arati pragaTa thaI che. khoTI ciMtAe AliMgana karyuM che. vizeSa kahevAthI zuM? jANe ke huM zilAsamUhathI ghaDAyo houM tema sarvathA kAryAkAryanA jJAnathI rahita banI gayo chuM. pachI sulalite page lAgIne kahyuM: he svAmI! ahIM sevakajananuM jIvana tamArI kuzaLatAne AdhIna che. tethI kRpA karIne ahIM je paramArtha hoya te kaho. bhuvanamAM paNa alanA na pAmatI tamArI buddhi ATalAmAM paNa kema muMjhAya che? je puruSa ghauMne (ghauMnA dANAne) gaNato hoya te puruSa khAkharAomAM kema bhUle? aho! AnI bhakti! aho! AnI vacanaracanA. tethI parama rahasya paNa Ane jaNAvavuM e mArA mATe yogya che. A pramANe vicArIne kumAre kahyuM: jo ema che to ahIM je paramArtha che te sAMbhaLa. je divasathI meM guNothI prazaMsA karAtI baMdhumatIne sAMbhaLI te divasathI ja teNe mAruM hRdaya sarvathA harI lIdhuM che. temAM paNa jyAre meM tene pratyakSa joI tyAre mArA zarIramAM meM je anubhavyuM te huM kahevA mATe paNa samartha nathI, to pachI jAte tene sahana karavA mATe kevI rIte samartha thAuM? jo rAjAnI pAse tenI mAMgaNI karuM to loka spaSTa kahe ke ANe sajjanatAnA kAraNe Ane pAchI lAvI nathI, kiMtu AsaktinA kAraNe pAchI lAvI che=bacAvI che. prArthanA karAto rAjA tene Ape ke na paNa Ape, rAjA Ape ke na Ape tene koNa jANe? rAjaputrI mane icche che ke nahi te paNa jANavuM muzkela che. tenuM apaharaNa caMdra jevA nirmala mArA kuLane paNa malina kare. jo huM koIpaNa rIte cittane kSaNavAra tenAthI vALI lauM chuM to kAmadevarUpa bhIla mane manarUpa vanamAM pIDA 2. vaMda(mannatha)=kAmadeva. sava8(zavara)=bhIla. va(tha)=pIDA.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra kare che. mAruM mana mAtA-pitAne jovA mATe utsuka thayuM che. A pramANe ciMtAsamUhanA saMyogathI vizvala banelA mArA hatazarIramAM je avasthA varte che te avasthA zatrune paNa yogya nathI-zatrune paNa na thAo. A daramiyAna mane chetaravA mATe A badhuM khoTuM kahI rahI che evA vicArathI viSAdavALI ane kadAca satya paNa hoya evA vicArathI harSavALI baMdhumatIe kahyuM: he priyasakhI! A vRttAMta kevI rIte jANyo? tethI caMpakalatAe kahyuM: he svAminI! sAMbhaLa, kahuM chuM. Aja savAre huM tArI pAse AvavA mATe mArA gharethI cAlI. ahIM AvatAM rastAmAM ja kumArano AvAsa che. te AvAsamAM pravezatA lalitane meM dUrathI joyo. mAre tenuM kaMika kAma hatuM. tethI huM tenI pAchaLa tenA AvAsamAM peThI. najIkamAM jaine bhIMtanA AMtaramAM UbhI rahI teTalAmAM temano A saghaLo ya paraspara vArtAlApa meM sAMbhaLyo. priyacaMdra ane jyotsnAnA lagnamaMDapa (=corI) jevA A vRttAMtane sAMbhaLIne harSa pAmelI ane tane kahevA mATe "utsuka banelI huM tyAMthI nikaLI. nIkaLatI evI meM rAjAnA mativilAsa nAmanA mukhya maMtrIne pravezato joyo. tyAMthI huM ahIM AvI. pachI tyAM AgaLa zuM thayuM te huM jANatI nathI. tethI he svAminI! A kArya siddha thayeluM ja che. A viSe vikalpa na karavo. kAraNa ke vidhie kRSNane mUkIne lakSmI, mahAdevane mUkIne pArvatI, kAmadevane mUkIne rita konA mATe ghaDI che? A daramiyAna koie kahyuMH A paNa anurUpa saMyoga siddha thayelo ja jANavo. tethI badhI strIoe kahyuM: aho! nimitta sAruM che. AnI kAryasiddhi thAya ja. A daramayAna baMdhumatInI priyaMgumatI nAmanI nAnI bahene ociMtI AvIne kahyuM ke tamane vadhAmaNI ApavAmAM Ave che. AjathI pAMcamA divase baMdhumatIno vivAha thaze. tethI badhIya strIo paraspara vismaya pAmI. mArA eTalAM puNya nathI ke jethI te ja hRdayapriyane huM apAi houM evA vicArathI baMdhumatInA hRdayamAM dhrAsako thayo. mativilAsa maMtrI priyanI pAse gayo ityAdi vRttAMtanA zravaNathI baMdhumatIne satyanI saMbhAvanA thai. AthI baMdhumatI kSaNavAra mauna rahI. tyArabAda kusumazobhA vageree pUchyuM: he priyaMgumatI! A teM kevI rIte jANyuM? priyaMgumatIe kahyuMH sAMbhaLo, kahuM chuM. savAre tamArI pAsethI huM pitAjInA caraNonAM darzana karavA mATe gai. huM tyAM gai tyAre pitAjI matitilaka mahAmaMtrInA bAhune vaLagIne maMtrInA ghare jai rahyA hatA. meM pitAjIne praNAma karyA. pitAjInI AMgaLIe vaLagIne huM paNa maMtrInA ghare gai. huM pitAjIne atipriya hovAthI pitAjIe mane dUra na karI. pitAjIe ucita sthAnamAM besIne kahyuM: he maMtriva! jeNe amane jIvana ApyuM te vijayasena rAjAnA 1. ahIM samUsiyA (samuSkRitA)nA sthAne samUtyuJa(samurbhujA) hovuM joie.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) puiraMdaracaritra-93 putrano kayo pratyupakAra yogya che te kaho. tethI maMtrIe kahyuM: A viSe deva ja pramANa che. amArA jevAno A viSaya nathI. pachI pitAe kahyuM: jo ema che to mAro A vicAra che ke amane jIvanathI paNa adhika baMdhumatI Ane ja vivAha mATe ApavI. anurUpa A saMyoga sarvajanasaMmata che. pachI maMtrIe kahyuM: deve sAruM vicAryuM che. devane choDIne bIjo koNa ucitane jANe? pachI pitAe zikhAmaNa ApIne mativilAsa nAmanA maMtrIne zreSThakumAranI pAse mokalyo. te maMtrI tyAM gayo. kumAre teno ucita Adara karyo. pachI maMtrIe kahyuM he kumAra! rAjAe mane tamArI pAse mokalyo che, ane kahyuM che kevizvamAM paNa bIjo koI je karavA mATe asamartha hoya tamoe amAruM te mahAna priya - karyuM che. ane kumAra hamaNAM amArI prArthanAthI kaMIka karavAne yogya che, arthAt amArI prArthanAthI kumAre kaMIka karavuM joie. tethI rAjaputre kahyuM: deva je AjJA kare che te koI jAtano vikalpa karyA vinA kaho. pachI mativilAse kahyuM: jo ema che to svajIvanathI paNa adhika baMdhumatIne lagnavaDe kumAra pavitra kare. pachI kumAre pAse rahelA sulalita rAjaputranuM mukha joyuM. tethI teNe kahyuM: he kumAra! zrI vijayasena rAjA samAna A rAjA tamArA mATe sadA ullaMghana karavA yogya nathI. tethI rAjAnI A prArthanA paNa saphala karo. tethI kumAre kahyuM: jo ema che to kaMI paNa tame jANo cho. pachI tamArI mahAkapA ema kahIne mativilAsa maMtrI ukyo, ane pitAnI pAse Avyo. te vakhate huM tyAM ja beThI hatI. pUrvokta saghaLo vRttAMta teNe pitAne kahyo. pachI pitAe naimittikane bolAvaDAvyo. teNe kahyuM: AjathI pAMcamA divase lagnamuhUrta sAruM che. tethI meghadhArAthI siMcAyelA kadaMbapuSpanI jema harSathI romAMcita zarIravALI banelI huM tamane jaNAvavA mATe tamArI pAse AvI. A pramANe meM A jANyuM che. pachI harSa pAmelA cittavALI kanakaprabhAe kahyuM aho! nimitta avisaMvAdI(=sAcuM kahenAra) che. A autpAtikI bhASA divya(=satya) hoya che, anyathA pariNamatI nathI, arthAt sAcI siddha thAya che. pachI caMpakalatAe kahyuM- he baMdhumatI! tamAruM icchita siddha thaI gayuM. dAvedanAne zAMta karavAnuM auSadha maLI gayuM. tethI tame UThIne zarIrasatkAra Adi kAryone karo. pachI hRdayamAM parama harSarUpa sAgaramAM DUbelI hovA chatAM baMdhumatIe kAmadevano svabhAva vakra hovAthI mukhamAM (hoThane) bhIDIne badhAnI sanmukha thaIne kahyuM: asatyane ja bolavAmAM nipuNa tame badhIo A vAtathI mane chetaro cho. A saMbaMdha vinAnA pralApathI mAruM mAthuM paNa duHkhe che Ama kahIne teNe turata mukha avaLuM karI dIdhuM. pachI caMpakalatAe dhImethI hasIne kahyuM che svAminI! A pramANe na kaho. A jarA paNa asatya nathI. svAminInuM A phaLothI ja jaNAze, arthAt phaLo maLaze tyAre jANaze ke A amArI vAta sAcI che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94- zAnadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra baMdhumatInA puraMdarakumAra sAthe lagna A pramANe tyAM vArtAlApa thaI rahyo hato tyAre rAjaniyukta aMtaHpuranA rakSaka puruSo tyAM AvyA. temaNe kahyuM: he kumArI! rAjAe AjJA karI che ke tamAro vivAha najIkamAM che. tame zarIrasatkArarUpa maMgalone karo. tethI kRpA karIne UbhA thAo. pachI baMdhumatI UbhI thaI. sakala parijana potapotAne nimelA adhikAro bajAvavAmAM lAgI gayo. krame karIne vivAhano divasa AvI gayo. puraMdarakumAra ghaNA ADaMbarathI baMdhumatIne paraNyo. rAjAe baMdhumatIne suvarNa vagere atizaya ghaNo dravyasamUha Apyo. kumArane paNa dazakroDa suvarNa, daza hajAra uttama hAthIo, dazahajAra zreSTha ratho, ekalAkha azvo, be kroDa pAyadaLa ghaNA gAmanagarothI pUrNa deza A badhuM ApyuM. sanmAna karIne maNikirITa vagerene vidAya ApI. pachI baMdhumatInI sAthe pAMca prakAranA viSayasukhane anubhavatA kumAranA divaso pasAra thaI rahyA che. trika, catuSka, coro ane udyAna AdimAM vividha vilAsothI krIDA karatA kumAne joIne AnaMdita cittavALA nagaraloko badhA sthaLe bolI rahyA ke jyAM te kAzI deza? ane kyAM AvuM zreSTha nagara? vidyAdhara vaDe apaharaNa karAyelI paNa baMdhumatI kayAM pAchI AvI? rAjAne AvI anukUla buddhi paNa kevI rIte utpanna thAya? athavA jeNe ghaNuM puNya karyuM hoya tene badhuM ya anukUla thAya che. baLAtkArathI kheMcelI zatrunI lakSmIthI jeNe nivAsa karyo che evA AnA hAthamAM jeno hAtha joDAyo che te ja baMdhumatI kRtArtha che. A pramANe teNe sarvajanane saMtoSa Apyo. baMdhumatInI sAthe sukhapUrvaka rahetA tene atizaya ghaNo kALa pasAra thaI javA chatAM khabara na paDI. puraMdarakumAranuM svanagarImAM Agamana. have koivAra zreSThasubhaTothI bharelI rAjAsabhAmAM beThelA rAjaputrane pratihArIe jaNAvyuM ke zrI vijayasena rAjAe mokalelo caturavadana nAmano puruSa dvAra pAse Ubho che. tene zo Adeza che? rAjaputre kahyuM: AvavA mATe jaladI rajA Apa. pratihArIvaDe rajA apAyelo te puruSa kSaNavAramAM tyAM Avyo. kumAre oLakhIne saharSa tenuM AliMgana karyuM. apAyelA Asana upara te beTho. kumAre tene zrI vijayasenarAjA ane potAnI mAtA vagere lokanA sarva kuzala samAcAra pUchyA. pUchAyelA teNe kahyuM: tamArA pitRghare saghaLuM ya kuzaLa che. eka ja akuzaLa che ke cakSuothI tamArA darzana thatAM nathI. he kumAra! je divasathI tame svanagarImAMthI nIkaLyA cho te divasathI te nagarImAMthI cokkasa sukha paNa nIkaLI gayuM che. tamArA virahamAM raDatI kamalamAlAnI be cakSuomAM jANe mahAsamudra saMkrAMta thayo che. kSaNavAra dIrdha zvAsa le che, kSaNavAra nirarthaka bole che. kSaNavAra raDe che. tamArA virahamAM rAjA paNa AvA prakAranA duHkhane pAmyA che. pRthvImAM tevuM koIpaNa
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-95 sthAna nathI ke jyAM rAjAe carapuruSo vaDe tamArI zodha na karI hoya. paNa rAjAne tamAro patto paNa maLyo nahi. paNa hamaNAM A nagarImAMthI tyAM AvelA samudradatta vaNike tamArA A saghaLA ya samAcAra kahyA. tethI te kumAra! tamane lAvavAne mATe rAjAe mane mokalyo che. mATe maherabAnI karIne tame tyAM atizaya jaladIthI Avo. jo koipaNa rIte keTalAka divasomAM tyAM nahi Avo to huM mAnuM chuM ke tame mAtA-pitAne jIvatA nahi juo. A sAMbhaLIne jANe vajathI haNAyo hoya tevA rAjakumAre vicAryuM. mArA janmathI mAtA-pitAne je sukha thayuM tene juo. jagatamAM svaprANanA dAnathI paNa temano upakAra duSkara che= temanA upakArano badalo vALavo duSkara che. te mAtA-pitAne meM apAra duHkha utpanna karyuM. ItyAdi vicArIne caturavadanane paNa bAhumAM pakaDIne kumAra zrI sUrarAjAnI pAse Avyo. te badhuM rAjAne kahyuM ane te puruSa pratyakSa dekhADyo. tethI rAjAe ucitasamayane jANIne kumAranuM sanmAna karIne sarvasamRddhinI sAthe ane baMdhumatInI sAthe kumArane vidAya ApI. atizaya sneha hovA chatAM teNe khoTo Agraha na karyo. pachI satata prayANa karIne kumAra potAnI nagarImAM Avyo. caturavadane paNa AgaLa jaIne rAjAne vadhAmaNI ApI. tethI rAjA sarvasamRddhithI tenI sAme Avyo. kumAre paNa baMdhumatInI sAthe rAjAne praNAma karyA. pachI snehathI bharelA rAjAe kumArane bheTIne baMdhumatInI sAthe uttama hAthI upara ArUDha karyo. hAthI upara beThelo te zveta cAmarothI vIMjhAI rahyo che. tenA mastake zveta uttama chatra dharavAmAM AvyuM che. (rapa) priyAnI sAthe uttama hAthI upara beThelo te airAvaNa hAthI upara "raMbhAidrANInI sAthe beThelA AzApUrNa idranI zobhAnI viDaMbanA karI rahyo hato. A rIte nagarImAM praveza karatA kumAranI nagaraloka vividha vacanothI prazaMsA karato hato. te A pramANe- koI kahetA hatA ke, juo, kumAra nagarImAMthI ekalo gayo hovA chatAM keTalA vistArane pAmyo! athavA bhavAMtaramAM jemaNe puNya upArjana karyuM che temane A keTaluM che? janmAMtaramAM ekaThA karelAM puNyarUpa dorIthI baMdhAyelI lakSmI jaMgalamAM, gharamAM ke videzamAM sapuruSono kSaNavAra paNa pIcho choDatI nathI. bIjo kaheto hato ke, baMdhumatI ja dhanya che ke jene kumAre patnIpade sthApita karI che. saghaLI hArarUpI latA marakatamaNine yogyatAne pAmatI nathI, arthAt saghaLA hAro marakatamaNine yogya hotA nathI. bIjo to AnI spardhAthI kaheto hato ke- baMdhumatI jenI patnI thaI te kumAra paNa kRtArtha ja che, kAraNa ke saghaLA maNi motInI mALAmAM ghaDAtA nathI. A pramANe prazaMsA karAto kumAra ghare Avyo ane AnaMdita 2. mAlAmaya e sthaLe sIma zabdane svArthamAM pratyaya lAgatAM sAmA bane "tIrSakUvI mitho vRtta" sUtrathI hrasva thatAM taH-sAmaya banyuM che. sAmA = nArI. 2. = dorI.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra cittavALA potAnI mAtA vagere svajanone maLyo. pachI kumAre dezadarzananI icchAthI huM ATaluM bhamyo e vAta mAtA-pitAne kahI ane tyAM je anubhavyuM te paNa kahyuM. have kumAranA puNyanA kAraNe harSathI ane saMpadAthI kAzIdeza adhika vadhavA lAgyo. A pramANe ghaNo kALa pasAra thayo. | vijayasena rAjAnuM kevalI bhagavaMta pAse gamana have ekavAra jevI rIte duSTa mANasa durvacananA samUhathI pIDA Ape tevI rIte atizaya baraphanA karAnI varSothI saMpUrNa vizvane pIDA karatI hemaMtaRtuno prAraMbha thayo. ThaMDIthI duHkhI thayelA paNa jagatamAM kuMdapuSponI zobhAne joine jaNAya che ke duSTa paNa mANaso zuddha mANasonI AgaLa pharakatA nathI=AvatA nathI. vasaMtaRtumAM atizaya kesara, tala, sUMTha ane agni vagere padArtho gauravane pAmyA. kAraNa ke ThaMDA padArthono virodhI padArtha gauravavALo bane ja che. te RtumAM mALA, jala, caMdra, caMdana vagere) zItala vastuo aniSTa banI. zobhAne pAmelo jaDa AtmA pahelAM potAnA pakSane ja haNe che. temAM divaso durjananI sobatanI jema hAnine pAmyA nAnA thayA. rAtrio sajjananI maitrInI jema vRddhine pAmI=moTI thaI. temAM dararoja sUryanuM paNa teja ghaTe che. athavA dakSiNa dizAmAM doDato te nisteja thAya ja che. temAM ThaMDInA sparzathI bhaya pAmanArA musApharono samUha puSTa stanavALI ane priya evI patnIne yAda karIne dUrathI paNa pAcho phare che. te RtumAM jANe ke himAlaya parvatanI zilAo hoya evo bhrama jemAM karAyo che tevA himanA piMDarUpa thayelA (thIjI gayelAM) sarovaromAM siddha (yogI) puruSonuM mana kSaNavAra sneha kare che, arthAt sarovaro ThaMDInA kAraNe thIjI javAthI jANe ke himAlaya parvatanI zilAo che evo bhAsa thAya che ane ethI ene joIne siddha puruSane kSaNavAra AnaMda thAya che. te RtumAM madhyarAtrie daridra mANasonI dAMtarUpa vINAnA dhvanithI jagADAyelA dhanavAno paNa pharI kaSTathI nidrAne pAme che. mahinA sudhI yogya AdhAravALI hemaMtaRtue vanomAM mahAna zikArInI jema lAkho sthalacara ane khecara jaMtuonA jIvananuM paNa apaharaNa karyuM. A pramANe ThaMDA pavananA kAraNe saghaLA loko jemAM kaMpI rahyA che tevI hemaMtaRtumAM udyAnapAlake jaIne 1. ahIM graMthakAre kalpanA karI che ke- hemaMtaRtu duHkhI karatI hovAthI khala(luccI) che. Ama chatAM kuMda pukha upara tenI asara thatI nathI. kAraNake kuMdapuSpa atyaMtazuddha=zveta hovAthI hemaMtaRtumAM vikAsa pAme che. hemaMtaRtunI kaMdapuSpa upara asara thatI nathI=enA vikAsane rokatI nathI tethI jaNAya che ke khala mANasonI zuddha mANaso upara asara thatI nathI. 2. ahIM jaDazabdanA be artha che. ekapakSamAM jaDa eTale ThaMDI. bIjA pakSamAM jaDa eTale mUrkha.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdaracaritra-97 rAjAne jaNAvyuM ke, devo ane manuSyorUpI bhamarAothI jemanA caraNakamala sevAyelA che, saumyatAthI caMdra jevA, sUryanI jema kevalajJAnathI saMpUrNa bhuvanatalane prakAzita karanArA, munisamUhathI parivarelA, koi munivara ahIM udyAnamAM padhAryA che. devoe racelA suvarNakamalamAM beThelA te munivara lokone dharma kahe che. A nagaramAM je koI vase che te saghaLo ya loka te ja munivaranA vaMdana mATe pravRtta thayo che. A sAMbhaLIne harSa pAmelo rAjA A puruSane pAritoSika dAna ApIne sarva samRddhithI udyAnamAM javA mATe cAlyo. krame karIne aMtaHpura, kumAra, sAmaMtarAjAo, maMtrIo ane nagaraloko tyAM AvyA. temaNe muninAthane sAkSAt joyA. dUrathI ja te munivara dekhAyA eTale rAjA uttama hAthI uparathI nIce utaryo. mastaka uparathI muguTa utAryo. cAmaro dUra karyA. chatra dUra karyuM. talavAra vagere hathiyArono tyAga karyo. pagamAMthI pAdukAo kADhI nAkhI. tAMbUlano tyAga karyo. paga AdimAM pANIthI zuddhi karI. uttarAsaMga(akhesa) paheryo. pachI atizayaharSa thavAnA kAraNe jenA zarIramAM atizaya romAMco ullasI rahyA che evo te munIndranI pAse javA mATe pravRtta thayo. tyAM jatAM mArganA najIkanAM sthAnomAM dRSTi pheravatAM teNe sAdhuone joyA. pUrve jenuM varNana karyuM che evI baraphanA karAne varasAvanArI atizaya ThaMDI paDatI hovA chatAM sAdhuo vastrathI rahita hatA. temanuM zarIra rUkSa hatuM, mAMsa-lohIthI rahita hatuM. tapatejanA samUhathI puSTa hatA. sthiratAthI meruparvatane jItanArA hatA. gaMbhIratAthI samudrane jItanArA hatA. dInatAthI rahita hatA. kevaLasattvathI adhiSThita hatA. keTalAka sAdhuo 'utkaTuka AsanathI, keTalAka godohikA AsanathI, keTalAka vIrAsanathI, keTalAka laMgaDa mudrAthI zayana karanArA, bIjAo garuDa AzanathI, bIjAo daMDanI jema lAMbA, bIjAo mayUra AsanathI, bIjAo eka page UbhA rahIne, be bAhuone UMcA rAkhIne hAtha UMcA rahe tevI mudrAthI, bIjAo maMDUkaAsanathI, bIjAo padmAsanathI, bIjAo kacchapaAsanathI, bIjAo kAryotsarga mudrAthI, rUkSa pudgala upara nimeSathI (AMkhanA palakArAthI) rahita dRSTi rAkhIne rahyA hatA. 1. DhekA jamInane na aDe te rIte ubhaDaka page besavuM te utkaTuka Asana che. jenI ane DhekA eka bIjAne aDa (arthAta enI upara DhaMkA rAkhavA) ane paganA taLiyAno AgaLano ja bhAga jamInane aDe, pAchaLano bhAga addhara rahe te rIte besavuM e godohikA Asana che. bhUmi upara paga rAkhIne siMhAsane beThelAnI siMhAsana laI letAM calAyamAna thayA vinA jevI sthiti thAya tevI sthiti e vIrAsana che. vAMkA lAkaDAnI jema sUve, arthAt jamInane mAtra mastaka ane paganI eDI aDe te rIte ke jamInane mAtra pITha aDe (mastaka ke paga addhara rahe) te rIte suve e zayananI laMgaDa mudrA che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA pachI kramazaH AgaLa jatAM harSa, anugraha ane bhaktisamUhathI yukta cittavALA rAjAe tArAgaNamAM caMdranI jema, parvatomAM meruparvatanI jema, vRkSomAM kalpavRkSanI jema, ratnanA paththaromAM ciMtAmaNi ratnanI jema, devomAM idranI jema, pakSIomAM rAjahaMsanI jema, hAthInA kalabhAmAM airAvaNa hAthInI jema, siMhanA baccAomAM mahAna siMhanI jema, vAcanA-pRcchanA-parAvartanA vageremAM pravartelA zreSThamunionA samUhathI anusarAyelA, atizayabhaktithI prerAyelA devo, vidyAdharo, manuSyonA mastakarUpa bhramaNa karatA bhramaranA samUhathI jemanAM be caraNakamalo cuMbAI rahyA che tevA, nirmala kevalajJAnathI jemaNe saMpUrNa tribhuvanane joyuM che tevA, meruparvatanA zikhara upara beThelA garuDapakSInI jema suvarNakamala upara birAjelA munIndrane vizeSathI paNa joyA. temane joine traNa pradakSiNA ApIne ane parama AnaMdathI nIkaLI rahelA ghaNA AMsuonA jaLapravAhathI siMcAyelA munIzvaranA caraNakamalane praNAma karIne, rAjA parivArasahita ucita sthAne beTho. bhagavaMte muktisukhanI icchAne ane bhavanirvedane utpanna karanArI sadharmanI dezanA karI. pachI avasara meLavIne vinayathI namelA mastakavALA rAjAe kahyuM ke, he bhagavaMta! bhagavaMtane sarva saMzayarUpa agnine zAMta karavA mATe pANInA pUrasamAna jJAnavALA jANIne kaMIka pUchuM chuM ke, ahIM AvatAM mArA vaDe je sAdhuo jovAyA te navayauvanavayamAM vartatA hovA chatAM, anupamarUpathI yukta hovA chatAM, lAvaNyarUpI lakSmIthI AliMgana karAyA hovA chatAM, atizaya sukomalapaNAthI bheTAyelA hovA chatAM, AvA prakAranI ghaNI ThaMDI paDatI hovA chatAM, vastro na paheravA vagere AvA prakAranAM duHsaha kaSTone kema sahana kare che? emano kayo deza che? athavA emaNe kayA kuLane pavitra karyuM che? munIzvare kahyuM: he mahArAja! A kathA moTI che, tame vyAkSepavALA cho. tethI ahIM zuM kahevAya? AthI rAjAe kahyuM: he bhagavaMta! Apa A pramANe na kaho! alpabuddhivALo paNa puruSa svAdhIna amRtane choDIne viSane pIvA mATe icchato nathI. tethI te pUjya! kRpA karIne Apa amRtanI vRSTisamAna emanA nirmalacaritranA zravaNathI amArA be karNone pavitra karo. tethI munIzvare kahyuM: jo ema che to sAvadhAna thaIne A sAMbhaLo. aMtaraMga kathAno prAraMbha anAdi-anaMta nAmano deza che. te saghaLAM kautukonuM cihna che. vilAsa karatA anaMta lokothI cArebAjuthI paripUrNa che. saghaLI saMpattionuM uttama ghara che. sarva adbhutonuM 1. AI jI : vadhAre / rArA jA sUtrathI pAMcamI vibhakti che. jemake- prArA prekSate = prAsAda upara caDhIne jue che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-9 sthAna che. vizeSa kahevAthI zuM? sarva satkAryono nivAsa che. anAdi-anaMta deza Avo hovAnA kAraNe munio bhavasvarUpane kroDo duHkhothI vyApta kahe che. te munio ja A dezanuM saghaLuM svarUpa vizeSathI jANe che. e dezamAM avanitala nAmanuM nagara che. vajanI banAvelI vedikA jevA dhULanA killAthI viMTaLAyeluM che, cArebAjuthI samudra jevI UMDI khAinA goLAkArathI gherAyeluM che. rAjAnA nivAsa jevA zvetamahelonI zreNiothI zobheluM che. vicitra bajAranA mArgothI atyaMta zobhita che. ketana vagere asaMkhya kroDo ratnothI bhareluM che. vizeSa zuM kahevuM? buddhizALI puruSo pRthvImAM je koI guNonI saMbhAvanA kare che, te badhAya guNo ahIM kahevA mATe icchelA nagaramAM kahevA. te nagaramAM adRSTasaMcaya nAmano rAjA che. te rAjAone paNa raMka banAve che, kone paNa rAjA banAve che. devone paNa gadheDo banAve che. gadheDAone paNa deva banAve che. cakravartIone paNa nAraka banAve che. nArakone paNa rAjA banAve che. zreSTha hAthIone paNa kIDo banAve che. kIDAone paNa zreSTha hAthI banAve che. zrImaMtone paNa daridra banAve che. daridrone paNa zrImaMta banAve che. sukhIne paNa duHkhI banAve che. duHkhIne paNa sukhI banAve che. vizeSa kahevAthI zuM? jevI rIte aciMtya sAmarthyavALo karmasaMcaya prasiddha che, tevo Ane paNa jANavo. kAraNa ke paramArthathI baMnenuM (aSTasaMcaya ane karmasaMcaya e baMnenuM) ekapaNuM che. jema mahAdevanI pArvatI patnI che, tema te rAjAnI zubha pariNati nAmanI rANI che. te rANI rAjAnA zarIranA jamaNA ardhabhAgamAM rahe che. te rANI saMpUrNa traNa bhuvananuM kevala hita kare che. anaMtaguNorUpI ratnonI utpatti mATe rohaNabhUmi samAna che. te A pramANe- yogyatA pramANe keTalAka jIvono ISTayoga kare che, aniSTaviyoga kare che, sukhone vistAre che, duHkhono nAza kare che, zveta kiraNo jevo ujvaLa yaza phelAve che, saghaLAM kaSTothI pAra utAre che, svargAdi sthAnomAM dhAraNa kare che, narakAdimAM janmane roke che, saghaLA manorathone pUre che, zatrusamUhano nAza kare che, atizaya khuza thayelI A ja rANI saMpUrNa jagatanuM Adhipatya prApta karAve che, jethI idra paNa nokaranI jema varte che. cakravartIo sevakanI jema rahe che. devasamUha sainyasamUhanI jema sAthe cAle che, aSTa mahAprAtihArya prApta karAve che. athavA vistAravALA A kathanathI zuM? A rANI puNyaprakRtinA samudAya samAna ja che. tethI lokamAM je zubha thAya che te badhuM tenI maherabAnIthI thAya che. jema kAmadevanI atyaMta priya rati patnI che. tema te rAjAnI bIjI paNa azubha pariNati nAmanI patnI che. te rANI rAjAnA zarIranA DAbA ardhabhAgamAM rahe che. te svarUpathI bhayaMkara che, svabhAvathI krUra che, hRdayathI duSTa che. svabhAvathI kRtaghna che, pravRttithI pracaMDa che. vizvamAM rahelA sarva lokone pratikULa che. saghaLA doSArUpa paththaronA samUhanI utpatti mATe parvatanA jevI u. 8 u. 1
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA vilAsavALI, arthAt parvatamAMthI paththaro pragaTa thAya che tema A rANIthI badhA doSo pragaTa thAya che. kupita thayelI A rANI jIvonAM lAkho duHkhonI udIraNA kare che=lAkho duHkho pragaTa kare che, ghaNA prakAranI vyAdhione utpanna kare che, agnijvALAothI paNa adhika mAnasika pIDAone prajavalita kare che, sarvaduHkhone ApanAruM dAritrya Ape che, manorathorUpI velaDIonA vistArane niSphala banAve che, kaSTarUpI vRkSasamUhane phaLavALo kare che, sanmArgathI bhraSTa kare che, atizaya kupita thayelI A rANI jIvone upADIne anaMtabhavarUpa gaMbhIra sAgaramAM pheMkI de che, ane tyAM agaNita nIcalAM sthAnomAM bhamAve che, vajanI zULIomAM pheMke che, mudragara AdinA ghA karIne mAre che, vaja jevA mukhavALA pakSIothI toDAve che, karavatothI phADe che, prabala agnithI bALe che, bhUkhathI mArI nAkhe che, tarasathI sukavI nAMkhe che, mAchaluM, bhUMDa ane pakSI Adi bhAvothI nacAve che, mAtaMga Adi rUpothI viDaMbanA pamADe che, dhananA madathI malina banelA zrImaMtonAM gharomAM kukarmo karAve che, hInadeva AdirUpe phajetI karAve che, dInatA batAvaDAve che, parAbhavonI paraMparAne pragaTa kare che, ghaNI rIte kahevAthI zuM? te bALA pApaprakRtinI saMtati tulya ja che. tethI lokamAM je kaMI azubha thAya che te badhuMya AnA prabhAvathI thAya che. temAM zubha pariNatine ghaNA putro thayA. te putro kaLAnA pAnane pAmanArA, zUra, suMdara rUpavALA, priya bolanArA, lAvaNyanA bhaMDAra, zAMta, adbhuta kIrtine pAmelA, saMpattimAM paNa abhimAnarahita, vipattimAM paNa viSAda nahIM karanArA, deva-gurunI pUjA karavAmAM sadeva apramAdI, vinayanA ja rasavALA, hoMziyAra, vAtsalyavALA ane satyavAdI hatA. athavA bahu kahevAmAM zuM? sarvaguNorUpI ratnonA sAgara hatA. temanAM vimalabodha, samajaladhi, vizvaguNa, vizvabhara, kIrtidhara, yazonidhi, zreyorati ane puNyamAnasa vagere nAmo che. azubha pariNatine paNa ghaNA putro thayA. paNa te zubha pariNatinA putrothI viparIta che. te putro luccA, krUra, saMtoSathI rahita, bIjAne saMtApa pamADanArA, pApI, atizaya pApI lokonI sobata karanArA, asat pralApa karanArA, lobhI, deva-gurunA dveSI, bIjAo upara ghaNo dveSa karanArA, dhiDhA, viziSTa lokothI niMdAyelA, potAnAmAM khoTA guNono Aropa karIne garva karanArA, satyathI rahita, durjanomAM je doSo kahevAya che te sarva doSothI yukta hatA. temanAM kaluSabodha, pAparati, kalmaSAkara, bhavAnubaMdha, bhavanaMdI, duravyavasAya, nirdharma, vRjina(pApI) vagere nAmo che. te baMne ya sAthe vividha ramatothI rame che, bagIcA, maTha ane udyAna AdimAM paribhramaNa kare che. te nagaramAM rahenArA ghaNA lokonA khoLAmAM rame che=vilAsa kare che, manohara vacanothI svajanonA haiyAone harI le che, pachI kaLAone grahaNa karavAno samaya thatAM badhA ya putro kalAcAryane soMpavAmAM AvyA. zubhapariNatinA putroe sAro abhyAsa
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-101 karyo. azubha pariNatinA putro to durvinayanA kAraNe kalAne bhaNAvanArA upAdhyAyane uga pamADatA hatA, cittamAM daMbhI hatA, svabhAvathI atizaya pramAdavALA hatA, AtmAnA akalyANanA bhAjana hatA, ghaNI pApa pravRttiomAM Asakta hatA, AthI tevA prakAranuM kaMI paNa bhaNyA nahi. tyArabAda ekavAra dareka bhavamAM sAthe AvanArI, lAMbAkALathI jenI sAthe saMbaMdha thayo che tevI, svayaM svayaMvaramALAne jeNe nAkhI che tevI, sakalajanonA vicitra caritro tatkAla jenAthI pragaTa thaI rahyA che tevI bhavitavyatA nAmanI eka ja patnIne badhAya parayA. A daramiyAna vijayasena rAjAe vicAryuM. aho! Azcarya che ke ATalA badhAyanI : eka ja patnI? athavA A vicArane rahevA do, A vicArathI zuM? Azcarya karanAra A saghaLuM ya caritra AcArya bhagavaMta prayatnathI kahI rahyA che. tethI enuM rahasya pAchaLathI nizcita karazuM. hamaNAM AcArya bhagavaMta saMpUrNa caritra kahe. Ama vicArIne rAjAe kahyuM: he bhagavaMta! AgaLa zuM thayuM? sarva sAdhusamUhanA adhipatie kahyuM he rAjan! temanAmAM yauvana sanmukha thaye chate, prauDhatAno janma vikArasamUhamAM paga mUkavAnI icchAvALo thaye chate, bhavitavyatAnA vilAso pragaTa thaye chate, ociMtI ja ekavAra te nagaramAM coronI moTI dhADa paDI. madhyamAM rAkhelo moharUpa cora teno nAyaka hato. eka-bIjAnI spardhA karatA abhimAna, baLavAna kAmadeva, pracaMDa ahaMkAra, daMbha, lobha, ugreSa, rAga, mada ane matsara vagere mahAcorono samudAya eno sevaka hato. e coronI dhADa vividha rUpone dhAraNa karatI, baLavAnonA paNa garvanA Azrayone bhAMgatI, saMpUrNa dezamAM rahenArA sarvajanonA sanmArga vagere sArasamUhane coratI, sajja karAyelA paNa uttama hAthIonuM apaharaNa karatI, azvasamUhone trAsa ApatI, subhaTasamUhanI avagaNanA karatI, potAnA prabhAvane phelAvatI, deveMdronA paNa prabhAvane halako karatI, cakravartIonA paNa sAmarthyane ghaTADatI, saMpUrNa traNa bhuvanane vyAkula karatI, prabaLa mohAMdha jIvone nidrA ApavAmAM pravINa, gupta rahelAonA paNa vivekarUpI tALAone bhAMgavAmAM kuzala, nIkaLavAmAM ane praveza karavAmAM nipuNa, atizaya gupta rahelA paNa paradhananuM apaharaNa karavAmAM catura hatI. vizeSa kahevAthI zuM? teNe ThagavidyAno ghaNo abhyAsa karyo hato. tethI atizayavALI Thaga vidyAnuM pUjana karIne teNe saMpUrNa nagarIne luMTavAnuM zarU karyuM. A avasare utsukatAthI rahita ekalI ja bhavitavyatAe vicAryuM. A bicArI coravADa mArI AjJAne karanArI ja che. huM enI vidyAnA samasta pratikArane sArI rIte jANuM chuM. kevaLa A azubha pariNatinA pApI putro potAnA ja mahAduSkAryothI badhAya sadA
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA ja mAre atizaya dveSa karavA yogya che, AthI A coradhADathI e bicArA bhale lUTAya. huM emanA rakSaNano koi upAya nahi vicAruM. paNa A zubhapariNatinA uttama putro potAnA ja zveta kiraNo jevA ujjvaLa guNasamUhathI mane svaprANothI paNa adhika priya che. tethI mAre dekhatAM ja haraNa karanAra A cora samudAyathI temanuM rakSaNa karavuM joie. huM ekalI ja temanuM rakSaNa karavA samartha nathI. tethI temanA rakSaNa mATe sAmagrIne ekaThI karuM. Ama vicArIne bhavitavyatA kSaNavAra dhyAnamAM rahI. tethI teNe koipaNa rIte samayarAja nAmanA koi mahApuruSane joyA. sarvaprANI samUha upara anukaMpA karanArA te mahApuruSa najIkanA koi pavitra sthAnamAM muktipurInA mArgano sAco upadeza ApatA hatA. te mahApuruSa karuNAvaMtonA agresa2, paropakAra parAyaNomAM mukhya, jemanuM mana dharmamAM ja raheluM che evA puruSomAM pradhAna, iMdriyasamUhane damanArAomAM pahelA, zAMta puruSomAM pUrva, yogIomAM mukhya, pavitrapuruSomAM uttama, jJAnapAtra puruSomAM pradhAna, suvizuddha brahmacArIomAM zreSTha, rUpavAna, saubhAgyavAna, bolavAmAM kuzaLa, darzanamAtrathI ja prANIsamUhane zAMtine pamADanArA hatA. temane joine pUjya bhavitavyatA atyaMta khuza thai. emanI sahAyathI mArA kAryanI siddhi thaze ema vicArIne ardhIkSaNamAM temanI pAse AvI. samasta upAyomAM kuzaLa bhavitavyatA tarata ja samayarAjane anitala nagaramAM lai AvI. A tarapha te coradhADe Thaga vidyAthI azubhapariNatinA saghaLAya putrone mUDha banAvI dIdhA. prabala mohanidrAthI jarA paNa na jANI zakAya tevI ghora nidrAne AdhIna banAvI dIdhA. tAlodghATana vidyAthI gharone ughADIne sadbodha, samAdhi, dharmAbhirati vagere nAmavALAM temanAM sArabhUta gharone corI lIdhA. potAne atizaya vaza karIne cirakAlathI saMbaMdhavALA, bhaktimaMta, ane sadAya ekAMte hita karanAra, evA samyagdarzana-samyajJAna-samyakcAritra vagere aMtaraMga kuTuMbathI temane judA karI dIdhA. vaLI bIjuM- atizaya mUDha hovAnA kAraNe badhAya te ja coranA ToLAmAM bhaLI gayA. tethI A amArI sAthe ekatAne pAmelA che" evA vicArathI AnaMdita cittavALA te coroe temane vividha prakAranA halakA poSAko paherAvyA, hAthatALIo ApIne ghaNA prakAre nacAvyA, dArU pIvaDAvyuM, mAMsa khavaDAvyuM, jIvahiMsAmAM preryA, mahAna asatya bolavAmAM hoMziyAra karyA, corImAM utsAhita karyA, parastrIomAM pravartAvyA, ghaNA akAryomAM rAgavALA karyA. tethI kyAreka narakamAM ghaNI pIDAo pamADI, sasalo, bhUMDa ane baLada vagere rUpothI bhamAvyA, cAMDAla AdinA gharomAM rAkhyA, atizaya 1. mudritapratamAM harSavatImahrizcijJAtAM e pATha mane azuddha jaNAya che. meM praharSavatImiicannAtAM nidrAM evo pATha hovo joie ema samajIne artha lakhyo che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-103 malina vastronA TukaDA paherAvyA, kArAvAsomAM vAsa karAvyo, kyAMka AMdhaLA karyA, kayAMka muMgA karyA, kyAMka hAtha-paga vagere zarIranA avayavo khaMDita hoya tevA karyA, kyAMka koDhiyA karyA, kayAMka baroLanA rogavALA karyA, kyAMka bhagaMdaranA rogavALA karyA, kyAMka tAvavALA karyA, kyAMka atisAranA rogavALA karyA, kyAMka premarahita karyA, kyAMka bhraSTamativALA karyA, kayAMka cAlavAnI khAmIvALA karyA, kyAMka sarvazaktithI kSINa karyA, ALoTatA, paDatA, AjaMda karatA, zoka karatA, niMdA karatA, pralApa karatA, DolAM khAtA, krodha karatA, kheda karatA ane sIdAtA karyA. kyAMka bhUkhathI pIDAyelA, kyAMka tRSAthI duHkhI thayelA, kyAMka mArI naMkhAyelA karyA. kyAMka halakI devagatine pamADyA. vaLI rakSaNa-AzrayathI rahita temane vividha rIte nacAvyA. to paNa viparIta mativALA hovAnA kAraNe te ja Thagacorone bahumAna Ape che ane pharI pharI A pramANe ja te te ThagacorothI viDaMbanA pamADAya ja che. zubha pariNatinA putro tenI ThagavidyAthI bahu mUDha na karAyA. tethI teo Aje paNa ekAMte temane vaza thatA nathI, tathA badhI ja rIte sAravastunuM apaharaNa karyuM nathI, tathA ekAMte akAryamAM ja premavALA thayA nathI, kiMtu kaMIka temanI vidyAthI vaza karAyA che, amuka sAravastunuM apaharaNa karyuM che ane amuka sAravastunuM apaharaNa karyuM nathI, potAnI sAthe sarvathA bhaLI javA mATe te coro temane pharI pharI prArthanA kare che, paNa temanA svarUpane barobara nahi jANatA teo "ApaNe emane pramANa karIe ke nahi?" e pramANe saMzayarUpa hIMDoLA upara ArUDha thayA, ane jo koIka viziSTa jJAnI mahApuruSa jovAmAM Ave to temane ja pUchIne yathAyogya karIe ema vicAravA lAgyA. tevAmAM temaNe patnIe (=bhavitavyatAe) lAvelA samayarAja mahApuruSane koipaNa rIte joyA. joine navA vAdaLone joIne moralAo AnaMda pAme tema AnaMda pAmyA. pachI patnIthI (=bhavitavyatAthI) protsAhita karAyelA teo te mahApuruSanI sanmukha jaine bhaktithI praNAma karIne temanI pAse beThA. tethI tevA prakAranA anucitane joIne jemane mahAkaruNAnA pariNAma utpanna thayA che tevA, temanI patnInA vacanathI protsAhita karAyelA, nIkaLatA daMtakiraNothI jemaNe dizAnA vartulone prakAzita karyA che evA te mahAtmAe kahevAnuM zarU karyuM. te A pramANehe zubha pariNatiputro! atidurlabha evI sukulajanma Adi samagrIne meLavIne coranA ToLAmAM bhaLavuM e tamArA mATe yogya nathI. kAraNa ke teo kuvidyAothI traNa jagatane vaza karIne lUMTe che ane potAnI sAthe bheLavIne jamADe che. tevuM koi duHkha nathI, tevI koI duHsthiti nathI, tevI koI viDaMbanA nathI ke jene A coro potAne vaza paDelA prANIone pamADatA nathI. potAne (kacorone) vaza thayelo evo koI deva nathI, manuSya nathI, ke saMpUrNa balavAna nathI, jene A duSTo khaMDita karatA nathI. vadhAre kahevAthI zuM? coroe tamArA zokya
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104- zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA baMdhuomAM je kaMI karyuM che te zuM tamane paNa pratyakSa nathI? tethI jo thoDI paNa cetanA tamArAmAM che to mAruM kaheluM karo ke jethI tamane cArebAjuthI badhA sthaLe A duHkhasamUhathI choDAvuM. samayarAjanA darzana mAtrathI ja jemanA coroe prayojelI kuvidyAthI thayelA saghaLA kusaMskAro dUra thayA che, te vimalabodha vagere zubha pariNati putroe karuNArasanI pradhAnatAvALA A vacanane sAMbhaLIne mastake aMjali joDIne kahyuM te A pramANe- he svAmI! ATalA divaso sudhI ame karuNArasanA mahAsAgara ApanA vinA zaraNarahita hatA, coronA svarUpane barobara jANatA na hatA. ethI zikArIothI mugdha haraNonI jema ame duSTa te corothI trAsa pAmatA hovA chatAM luMTAyA, bhAgatA hovA chatAM viDaMbanA pamADAyA, icchatA na hovA chatAM kaMIka emanA ToLA bhegA karAyA. atyAra sudhI ame te ja cora ToLAmAM mUDhatAnA kAraNe vizvAsu banyA hatA, paNa svabhAvathI ja temanAthI kaMIka udvegane pAmyA hatA, ane ethI emane pramANa karIe ke nahi" evA saMzayarUpa hIMDoLA upara hIMcakA khAtA hatA. paNa hamaNAM moTI nadInA pravAhamAM taNAtA musApharone moTA vahANanI prAptinI jema lAMbAkALe ApanA vacanane pAmIne amoe je kaMi meLavavA jevuM che te meLavyuM che, corone dUra karyA che, tethI kRtArtha thayA chIe. paNa paramamitra Apa eTaluM kaho ke te duSTo hamaNAM kyAM che? A pradezamAM dekhAtA nathI. samayarAje kahyuM he mahAnubhAvo! jarAya dUra gayA nathI. paNa mArA bhayathI AgaLa najIkanA pradezamAM rahelA che, huM ahIMthI kayAre jAuM? ema mArA viyoganI pratIkSA karI rahyA che. tamArA upara dAMta kADhI rahyA che= hasI rahyA che. tethI atizaya bhaya pAmelA temaNe kahyuM: he svAmI! jo ema che to te koipaNa upAya kaho ke jethI ame pharI paNa emanI parAdhInatAne na anubhavIe. tethI samayarAje kahyuM: he vatsa! emanA nAzanuM je kAraNa che te kAraNane huM sArI rIte jANuM chuM. paNa te upAya dhIrapuruSothI lAkho kaSTothI sAdhI zakAya che, ramatathI nahi. temaNe kahyuM: he svAmI! A corothI thatA kaSTathI adhika bIjuM kayuM kaSTa traNa jagatamAM hoya? tethI te svAmI! amAre je karavA jevuM che te kaho. baMdhuonI viDaMbanAne joIne ane ApanuM vacana sAMbhaLIne amAre zuM duSkara che? temanuM viveka-vinayathI yukta A vacana sAMbhaLIne samayarAje kahyuM. jo ema che to sAMbhaLo. sarvaprathama to emanA saMgano dUrathI tyAga karavo joie. hitaiSIoe emanA mULa nivAsamAM kayAre ya na javuM joIe. tyArabAda paNa mArAthI apAyelo mahAmaMtra tamAre grahaNa karavo joie. tathA te mahAmaMtra upara daDhazraddhA rAkhavI joie. A daDhazraddhA corono nAza karanArI che. pachI huM tamane cAritra rAjAnA nagaramAM laI jAuM. te nagara kaSTathI praveza karI zakAya tevuM che, moTA nivAsovALuM che, aizcaryavALuM che, ane sarva upadravothI rahita che. temAM cAritrarAjAnA bhakto rahe che. te bhakto mArI AjJA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-105 pramANe varte che. coro te bhaktothI dUra bhAgI jAya che. atizaya hitaiSI samayarAje kaheluM A vacana sAMbhaLIne tathA patnInA (bhavitavyatAnA) ane mAtAnA (zubha pariNatinA) prabhAvane sAMbhaLIne gaMbhIra paNa te vacanano paramArtha kaMIka jemaNe jANyo che tevA ane jemanA zarIramAM harSanA kAraNe saMvATAM khaDAM thayA che tevA temaNe A pramANe kahyuM- he svAmI! coronA saMgano vipAka (= phaLa) amoe joyo che ane sAMbhaLyo che, ethI ane ApanA prabhAvathI, emanI sAthe saMga aTakI ja gayo che. emanA mULanivAsane ame barobara jANatA nathI. AthI kRpA karIne Apa ja tene batAvo. kAraNa ke jenuM jJAna na hoya tenuM varNana na karI zakAya. vaLI bIjuM, kRpA karIne mahAmaMtra Apo. anya svastha pradezamAM amane laI jAo. tethI samayarAje kahyuM tamAruM kathana satya che. temAM * vinayathI AkarSAyelA samayarAje temanI yogyatAne jANIne vistArathI mahAmaMtra Apyo. teoe teno artha jANyo. tenA upara prabaLa ruci (=zraddhA) thai. tyAra bAda svastha anya dezamAM javAnI icchAnA saMbaMdhamAM bIjA bhAioe vimalabodhane kahyuM: he baMdhu! mAtA-pitAnA upakArano badalo vALavo duSkara che ema saMbhaLAya che. hamaNAM ApaNe dUra dezamAM javAnuM che. tethI jo tamane yogya jaNAya to mAtA-pitAne A viSe pUchIe. tethI vimalabodhe kahyuM: he vatsa! sAruM kahyuMpaNa anAdi A saMsAramAM bhamatA badhAya jIvo kroDa bhavomAM mAtA-pitAdirUpa thayA che. badhAyane paraspara vairabhAva paNa anaMtavAra thayo che. tethI ahIM mAtA-pitAno nizcaya zo che? arthAt mAtA-pitAdinA saMbaMdhano nirNaya thaI zake ema nathI. vaLI bIjuM, corothI lUMTAtA ApaNuM mAtA-pitAdi jarAya rakSaNa na karI zake. tethI paramArthathI badhA jIvo saMbaMdha rahita che. Ama chatAM tamAro Agraha hoya to mAtA-pitAdi lokane ahIM bolAvIne pUchIe. anyathA jo svayaM ApaNe temanI pAse jaie to dhUrta teo svAmI vinAnA ApaNane chetarIne svAmInI pAse pAchA nahi mokalekapAchA nahi AvavA de. A vakhate puraMdarakumAre vicAryuM aho! vimalabodhe sAruM kahyuM. jemAM mahAkalyANa najIka na hoya temane AvA prakAranI buddhi skure nahi. tethI jo A jaNAya to tenA darzanathI AtmAne pavitra karIe, ityAdi vicArIne harSapUrvaka kahyuM: he bhagavaMta! pachI zuM thayuM? puraMdarakumAre A pramANe kahyuM eTale gurue pharI kahyuM. pachI badhAe ekamata thaIne adhyavasAya nAmanA dUtane mokalyo. teNe te bene jaladI bolAvyA. prabala prabhAvavALA asaMcayarAjA ane zubhapariNati rANI e baMne parivAra sahita AvyA. pachI temaNe mAtA-pitAne saghaLo vRttAMta kahyo. tene sAMbhaLIne vAdaLAnA avAjathI moralInI jema temanI mAtA harSa pAmI. tethI mAtAe te putrone kahyuM: he vatsa! tamoe sAruM AcaryuM. kAraNa ke mArA manorathorUpI vRkSone tamoe 1. chauraka bheTasa saMbaMdha. nichinno chaurako yeSAM te nichinnacchaurakAH /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA saphala banAvyA. A coronI sAthe tamAro saMga joIne mane tevuM duHkha thayuM ke jethI A pramANe zarIrathI paNa huM kSINa thaI. tethI A mahAtmAnA vacanane karatA mArA putroe mArI hRSTi, puSTi, dhRti ane buddhine sAdhI, arthAt mane harSa pamADyo, mArA zarIrane puSTa karyuM, mArI dhIraja vadhArI, mArI buddhi pramANe=bhAvanA pramANe karyuM. vaLI bIjuM, parAdhIna banelI bicArI mAtAo marelA, nAsI gayelA, rogI banelA ane vyasanothI herAna thayelA putrane sahana kare che. ekAMte hitamAM tatpara ane kRpA e ja jemanuM dhana che tevA mahAtmA mArA putrone duSTa coronA duHkhothI mukta karIne svastha dezomAM lai jaine guNasaMpatti pamADe che, to puNyavatI huM tenA putrone kema sahana na karuM? tethI he putro! tame svakAryane karo. duSTa corono nAza karo. svakulanA ane potAnA yaza-kIrtine vadhAro. te vacanane sAMbhaLIne AnaMdita manavALA vimalabodhe badhA baMdhuonI sAthe pitAnuM moTuM joyuM. tethI pitAe kahyuM he vatsa! avasara pAmIne A tArI mAtAe je kArya karyuM hoya te mATe sadA pramANa hoya che. sasvabhAva vagere maMtrIo paNa A kArya yogya che ema Icche che= mAne che. paraMtu tame svapatnIne pUcho. devothI paNa ghaNA prayatnathI zarU karAyelA kAryone pratikULa banelI A( bhavitavyatA) kSaNamAM khaMDakhaMDa karI nAkhe che. tethI bhaya pAmelA te badhAe bhavitavyatAnA mukhakamalane joyuM eTale bhavitavyatAe gadgadvANIthI kahyuM: sAsue je vacana kahyuM hoya tene huM paNa ullaMghatI nathI= mAnuM chuM. he pitAjI! jo A kArya temane (=sAsune) saMmata che to mane to sutarAM saMmata che. kAraNa ke ATalI badhI sAmagrI meM bhegI karI che. jo ke huM bhegI karelI sAmagrIne haNI nAkhuM chuM. paNa sAsunA prabhAvathI ane mArI anujJAthI tamArA putro kAryane sAdhavA mATe prayatna kare. A pramANe saghaLA kuTuMbathI rajA apAyelA ane atizaya harSa-AnaMdanA kAraNe jemanA vimala netromAM jalabiMduo che evA vimalabodha vageree be hAtha joDIne samayarAjane kahyuM: he svAmI! have kRpA karo. cAritrarAjAnA nagaramAM lai jAo. duSTa corothI thatI viDaMbanAothI mukta karo. A pramANe vinayapUrvaka kahevAyelA, temanA samagra kuTuMbathI prArthanA karIne utsAhita karAyelA ane vizeSathI utpanna thayelA kRpAnA pariNAmavALA samayarAja viziSTa vidhithI badhAyane cAritradharmarAjAnA nagaramAM laI gayA. tethI zubha pariNati harSa pAmI. adRSTasaMcaya udAsIna rahyo. patinA snehathI caMcala manavALI bhavitavyatA gupta bIjuM rUpa karIne tyAM ja gaI. vaLI bIjuM, te pradezamAM "badhAnA samAna eka pitA hovA chatAM keTalAko svastha karAyA ane bIjAo svastha na karAyA'' ityAdi lokApavAdanA bhayathI bhavitavyatA 1. Hhana = puSpakaLI. charI va #nau= , nititau ramatau : te nititaramatA: I
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra) upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-107 azubha pariNatinA keTalAka putrone paNa laI AvI hatI. te putroe te vRttAMtane joyo. pachI keTalAka samayarAja upara AkSepapUrvaka Akroza ThAlave che, keTalAko tALIo pADIne atizaya hase che. bIjA keTalAka vimalabodha vagereno tiraskAra kare che. bIjA keTalAko adRSTasaMcaya Adi kuTuMbane niSpharapaNe Thapako Ape che. keTalAko to ame ja ahIM puNyazALI chIe ke jethI samayarAjanA vazamAM na paDyA. hajI paNa kAma vagere coro svamitronI sAthe svecchAthI ApaNe krIDA karavI joIe ema kahIne kalakala avAja karatA bhAgI gayA. pachI badhAe jaine te ja coronI sAthe atizaya krIDA karavAnuM zarU karyuM. coro paNa samayarAjanA bhayathI vimalabodha vagerenuM apaharaNa kareluM dhana ApIne te pradezathI nAsI gayA. pachI samayarAje vimalabodha vagerene kahyuM he mahAnubhAvo! AgaLa A aneka vRttAMtothI vyApta manobhUmi nAmanI bhUmi che. tenI madhyamAM rahelA, prazama nAmanA killAthI surakSita, kalyANamitrasevA nAmanI khAithI vIMTaLAyelA A vimalacitta nAmanA nagarane tame juo. je nagaramAM rahenArA lokonI samRddhine joine kubera paNa zaramAya che, Idro paNa tevI samRddhine icche che, cakravartIo paNa tevI lakSmI AgaLa potAnI lakSmIne tRNa samAna mAne che, vadhAre kahevAthI zuM? balavAna paNa te coro jenI sImAnuM ullaghaMna karatA nathI, anaMtaguNothI bharelA te nagaranI prazaMsA karavA mATe koNa samartha che? te nagaranI aMdara rahelA mahelane juo. A mahela caraNamohajaya nAmathI prasiddha che. devo paNa tenI icchA kare che. te ekavIsa mALanuM che. samasta samRddhiothI paripUrNa che, vikAsa pAmatI aneka zubha kriyAnA samUha rUpa dhajAothI suzobhita che. dvAra AgaLa rahelo nijAvaraNakarma nAmano dvArapALa bIjAone aMdara pravezavA deto nathI. vaLI te nagara vizvane jitanArA anaMta saguNo rUpI subhaTothI bhareluM che. cAre tarapha saMtoSa rUpa suMdara udyAnathI zobhita che. e mahelamAM AgaLanA bhAgamAM nirIhatA nAmanI vedikAmAM sudarzana nAmanA ratnamaya mahAna siMhAsana upara beThelA cAritrarAjAne tame juo. e cAritrarAjA jANe traNa bhuvanane dhAraNa karavAthI UMce gayelA ane punaH pAchA pharelA (nIce AvelA) potAnA yazapuMjo hoya tevA zvetacAmaronA samUhothI vIMjAI rahyA che. temanA caraNa nakhano prabhAsamUha sevA mATe AvelA ane namelA idro ane rAjAonA mastake rahelA maNimaya mukuTamAMthI uchaLatA ghaNA ratnakiraNothI puSTa banyo che. moharUpa mahAcorothI keda karAyelA manuSyone ane devone cAritrarAjAe balathI choDAvyA. AthI manuSyonI ane devonI patnIo cAritrarAjAnA caMdra jevA nirmala guNasamUhanA saMbaMdhavALA madhura gIto gAvA lAgI. cAritrarAjAnA be kAna e 1. ahIM macacAnAvASyio tirUtsane 1 2aa2 64iaa e sUtrathI cothI vibhaktino prayoga thayo che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104- zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA madhura gItonA zravaNamAM utkaMThAvALA che. cAritrarAjAe anaMtajIvasamUhane sarva upadravothI rahita mokSapurImAM mUkIne svastha karyo che. e anaMta jIvasamUha cAritrarAjAne namelo che. tathA cAritrarAjA potAne jonArAonA dRSTi ane citta upara amRtavRSTi kare che, mahAna che zatruone jitanAra che, ane maryAdArUpI saMpattinuM sarjana karanArA che. A lokamAM je zubhabhAvo che, te zubhabhAvone laIne ja vidhAtAe cAritrarAjAnuM nirmANa karyuM che. AvA cAritrarAjAnA tame darzana karo. cAritrarAjAnA parivArano paricaya pachI AnaMdita manavALA thayelA vimalabodha vageree kahyuM: he svAmI! A rAjAnI sabhAmAM jANe guNaratnono puMja hoya tevA eka eka nAyakane ame joIe chIe. tethI kRpA karIne emanuM paNa saMkSepathI kaMIka svarUpa kaho. tethI samayarAje kahyuM: he mahAnubhAvo! cAritrarAjAnA jamaNA hAthanI pAse rahelo A rAjAno yatidharma nAmano moTo putra che. traNa jagatane oLaMgI gayelA tenA prabhAvane ame zuM kahIe? paNa saMkSepathI ene pitAthI guNAdhika jANavo. tamAre prayatnathI A ja sadA ArAdhavA yogya che. kAraNa ke A rAjA ene ArAdhavAthI ja atyaMta khuza thAya che. he kumAro! vaLI AnA ja aMtaHpuranA oraDAomAM rUpa ane lAvaNyathI zobhatI iryAsamiti vagere ATha aMtaHpuranI bAlikAo dekhAya che. te bAlikAonI ja ArAdhanAthI A rAjA tuSTa thAya che. kAraNa ke A bAlikAo ja enuM sArabhUta jIvana che, prANo che. A bAlikAo vinA to rAjA eka kSaNa paNa na jIve. DAbA hAthanI pAse rahelo nAyaka rAjAno ja gRhidharma nAmano nAno putra che. moTo putra svataMtra paNa (=anyanI sahAya vinA) potAne anusaranAone mokSa Ape che. nAno putra potAne anusaranArAone moTA putra dvArA(yatidharmadvArA) mokSa Ape che. be putromAM ATalo bheda che. vaLI- cAritrarAjAno sabodhanAmano mahAmaMtrI che. A sarbodha vimarza ane praharSa vagere pAMcaso mahAmaMtrIothI AliMgana karAyelo che, enA hAtha jinamudrA nAmanI mahAmudrAthI pavitra thayelA che. te saghaLA kAryonI vicAraNA karato rahe che. vaLIjenA hAthamAM pracaMDa zubhadhyAna nAmanI bhayaMkara talavAra rahelI che evo je sabodhanI pAse dekhAya che te sadAgama nAmano A rAjAno ja daMDanAyaka che. te aneka sAdhurUpa subhaTothI sevAyelo che, Idro, rAjAo ane vidyAdhararAjAo tene bahu mAne che. moharUpa mahAcoranI viDaMbanAothI mukAvAyelA aneka loko tenA guNasamUhanI stuti karI rahyA che. sarva corasamUhane uccheda karavAmAM kuzala che. teNe pratikSaNa aneka upAyonA samUhane sUtramAM guMthyo che. te traNa jagatanA cittamAM camatkAra karanAra sarva atizayothI yukta che. saghaLI savidyAono ane maMtrono Azraya che. teNe sarva virodhIono nAza karI nAkhyo che. eNe 1. cha zatruo- kAma, krodha, lobha, mada, moha, matsara.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-109 dhAraNa karelI zubhadhyAna rUpa talavAra sakala jagatane jeNe duHkha ApyuM che tevA kAmadevavaDe phelAyelI bANazreNinuM khaMDana karanArI che. A daMDanAyakanuM zarIra (=AkRti) mArA ja zarIra jevuM che. enA bhayathI cora nAmano te moha pavanathI haNAyelA pAMdaDAnA samUhanI jema kyAMya sthAna bAMdhato nathI=kyAMya TakI zakato nathI. te koi pada nathI, te koi lakSmI nathI, te koi sukha nathI, te koi yaza nathI ke jene bhaktiyogathI khuza thayelo A prANIone na Ape. cAritrarAjAnA saghaLA sainyane rAjAnI AjJA dhAraNa karAve che=AjJAnuM pAlana karAve che. je enI AjJAne kare che tenuM ja sukha vadhe che. jemaNe enI AjJAnuM ullaMghana karyuM hoya temane nagara AdimAMthI bahAra kADhI nAMkhavAmAM Ave che, ane mohAdi corothI prApta karAyelA teo lAkho du:khone sahana kare che. vadhAre kahevAthI zuM? sAmaMto, prajA, rAjA ane adhikArIo e badhA sadAgama jIvato hoya to jIve che, anyathA kSaNamAM nAza pAme che. vaLI- je A tejathI sUryane, kAMtithI caMdrane, rUpathI kAmadevane halako kare che, mastake maNimaya mukuTane dhAraNa karelo che, ane sadAgama senAdhipatine AgaLa karIne lokomAM ucitasthAne beThelA dekhAya che, te yama, niyama, upazama, namratA, saraLatA, saMtoSa, tapa, saMyama, satya, zauca, Acinya, brahmacarya, saMvara, puNya ane zubhapariNAma vagere A ja rAjAnI sevA mATe AvelA sAmaMto jANavA. vaLI- e sAmaMta rAjAonI manovazyatA, *iMdriyanigRhIti, ahiMsA, satyatA, zucitA, brahmacaryarati, niHspRhatA vagere bIjI aMtaHpuranI strIonA makAnothI rivarelA mahAna mahelanA uparanA bhAgamAM sarvalokonA hitanI ja ciMtAmAM tatpara, yogIone paNa icchavA yogya je strI che te cAritradharma rAjAnI virati nAmanI paTTarANI jANavI. bIjI paNa ahIM dhRti, smRti, vijJapti, vividiSA, zuzruSA vagere je keTalIka strIo che, te koikanI patnIo jANavI. he mahAzayo! jo A cAritradharma rAjAnI bhaktithI vidhipUrvaka ArAdhanA karavAmAM Ave to sAmaMta vagere dUra raho, kiMtu A rAjAnI ekalI A strI paNa mohAdi corono nAza karavA mATe samartha che. cAritrarAjAne ArAdhavAnA upAyo. tethI harSanA kAraNe jemanA zarIramAM ruvAMTAM khaDAM thayA che tevA vimalabodha vageree 1. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca yama che. 2. zuci, saMtoSa, tapa, svAdhyAya ane izvaranI upAsanA e pAMca niyama che. 3. manovazyatA eTale manano nigraha karavo. 4. iMdriyanigRhIti eTale iMdriyono nigraha karavo. 5. vijJapti eTale samyagdarzana. 6. vividiSA eTale jijJAsA. (lalitavi. 'bohidayANaM' padanI TIkA.)
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA kahyuM: he svAmI! niSkAraNa paramabaMdhu evA Ape cAritradharma rAjAnuM pUrve nahi joyeluM, ghaNA kroDo puNyothI jemAM saMbaMdha ghaTI zake (FthaI zake) tevuM sadAya abhavyajIvono samUha jemAM dUra karAyo che tevuM nagara ane sainya batAvyuM. have evo kayo vidhi che ke jethI A rAjA amArAthI ArAdhI zakAya? ane A nagaramAM kevI rIte rahevuM? e viSayane ane bIjuM paNa paropakAranA ja rasathI pUrNa cittavALA Apa kRpA karIne kaho. A pramANe kahevAyelA samayarAje pharI paNa kahyuM: he mahAnubhAvo! A rAjAnI ArAdhanA karavAnA vidhine samya ekAgracittathI sAMbhaLo. (1) pahelAM ja kaMThe prANa jAya to paNa jIvanaparyata A rAjAne na mUkavA, evI daDha pratijJA karavI. (2) pachI idriyanigraha nAmanA zreSTha azva upara ArUDha thavuM. saMtoSa rUpI lagAma bAMdhavAthI ane jinAjJArUpI soTI batADavA dvArA sadAya tene kAbUmAM rAkhavo. (3) zarIramAM zatruonA prahArone rokavAmAM samartha evuM kaSAyajaya nAmanuM mahAkavaca paheravuM. hAthamAM zatrunA zarIrane bhedavAmAM samartha tapovidhi nAmano tINa ane moTo bhAlo rAkhavo. (4) mamatva, ahaMkAra vagere mahAna hAthInA 'gaMDasthalane bhedavAmAM kuzaLa jIvavIrya nAmanI tIkSNa talavAra pheMkavI. (5) vaLI bIjuM- senAdhipati sadAgame ApelA nigama-saMgraha vagere nAmavALA unmatta gaMdhahAthIo upara ArUDha thaIne pratidina tattvaparibhAvanA nAmanA bANane pheMkavAno parizrama karavo. (6) senAdhipati sadAgame ApelA ja prazasta mana-vacanakAyA nAmanA vAhanamAM joDelA azvone apramattatArUpa nadInA kinArAnA pradezomAM calAvavA. (7) sadAgamathI nirmala karAyelA zubhamanoratha nAmanA ratho upara ArUDha thaine cittanI ekAgratArUpa bANamAMthI choDelI buddhirUpa bANonI zreNithI navatattvarUpa lakSyane vIMdhavAno abhyAsa karavo. (8) vRddhi pAmelA ane vikAsa pAmatA zubhapariNAma nAmanA asaMkhya sainikothI satata bala batAvavuM. (9) A nagaranI maryAdAnuM ullaMghana karyA vinA sadAya apramatta banIne rahevuM. (10) te nagarInA rAjAnuM saMvidhAna kSaNavAra paNa na choDavuM. (11) satata saghaLA hathiyArone tIkSNa karavA. (12) vizeSathI to jIvavIryarUpa talavAromAM badhI ja rIte kAMtinuM rakSaNa karavuM. kAraNa ke jIvavIryarUpa talavAranI malinatAne joIne A rAjA te ja kSaNe mukha vAMku karI nAMkhe che, manane kaluSita kare che, savRttine roke che, vizeSa zuM kahevuM? atikheda thavAthI jaladI svayaM ja zarIrathI kSINa thAya che. mATe A talavArane atizaya nirmala karIne ane vAraMvAra vikasita karIne cAritrarAjAne sAkSI mAtra rAkhIne jAte ja mukhya thaIne potAnA prANomAM niHspRha banIne moharUpamahAna coronI senA sAthe yuddha karavuM. A talavArano upayoga pratikSaNa ajJAnavilasita nAmanA zatrupakSanA senAdhipatinA sainyanA kaMTharUpa vanane 1. ahIM vAkya racanA kliSTa thavAnA kAraNe taTa zabdano artha karyo nathI. 2. abhyapradhAnA nA: anyanA:= suvAsavALA hAthIo, uttama hAthIo.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-111 chedavAmAM karavo. yathAyogya saghaLA hathiyArono upayoga karIne paNa nAyakasahita zatrusainyane haNIne raNamedAnamAM jayapatAkA grahaNa karavI. cAritradharmarAjanA sainikone harSa pamADavo. A pramANe karyuM chate A rAjA te rIte utkarSane jue che ke jethI potAnA rAjyanI sArabhUta nivRttinagarI paNa prasanna thaIne ApI de che. te nagarImAM loko traNa jagatathI caDhiyAtA vaibhavanA mAlika che. koinuM paNa dAritrya svapnamAM paNa dekhAtuM nathI. rogo thatA nathI. zoko AkramaNa karatA nathI. vRddhAvasthA rUpI rAkSasI pAse paNa pharakatI nathI. te mRtyurUpa mahAsiMha paNa dUrathI trAsa pAme che. sudhA pIDatI nathI. tRSA bAdhA karatI nathI. koino jarApaNa parAbhava dekhAto nathI. dInatA jovAmAM AvatI nathI. kheda kadarthanA karato nathI. ciMtA rUpI dAvAnalanI jvALAonI zreNi bALatI nathI. rAjA pakaDato nathI. kyAreya kalaha rUpa Aga lAgatI nathI. saMpatti cAlI jatI nathI. vipattio sparza karatI nathI. ISTaviyoga kSaNavAra paNa raheto nathI. aniSTasaMyogo pIDA karatA nathI. durjanonA durvacano udvega pamADatA nathI. koIne ya AjIvakinI muzkelI jovAmAM AvatI nathI. gharo jIrNa thatA nathI. bALako raDatA saMbhaLAtA nathI. duSkarma karanArA vepArIo saMtApa pamADatA nathI. koIne paraspara matsarabhAva dekhAto nathI. vizeSa kahevAthI zuM? te saghaLA ya duSTa mahAmoharUpa cora vagere coronuM paNa nAma paNa saMbhaLAtuM nathI. nivRttinagarImAM jIvo svAbhAvika anaMtasukhavALA hoya che. sarva takalIphothI rahita hoya che. badhA ya jIvo anaMtakALa sudhI AnaMda anubhave che. tethI A jANIne yathokta vidhithI tamAre apramatta banIne A rAjAnI samyagU ArAdhanA karavI. paNa jo nimeSamAtra paNa pramAda karazo to A rAjA tamArI ciMtA paNa nahi kare. tethI pote mokalelA azubha adhyavasAya nAmanA corothI AkarSAyelA te saghaLA ya coro avasara meLavIne pragaTa thaze. pachI A lokoe amArA zatruno Azraya lIdho che ema vicArIne atizaya matsaravALA thayelA te coro pUrva karatAM adhika kadarthanA karaze. ane pharI paNa A rAjAnI sAthe saMbaMdha bahu muzkelIthI thAya. A pramANe karuNApUrvaka hitazikSA apAyelA vimalabodha vageree gadgadvANIthI kahyuM ke svAmI! A hitazikSA ApavAthI Ape amArA upara anugraha karyo che. A rAjAnI ArAdhanAnI vidhimAM Ape je iMdriyanigraha rUpa azva vagere sAmagrI kahI te paNa corothI luMTAyelA amane ApanI kRpAthI ja cokkasa prApta thaze. tethI samayarAje kahyuM: he vatsa! sAruM kahyuM. paNa coroe coreluM paNa A badhuM mArA bhayathI pharI pAchuM mUkI dIdhuM che. he bhagavan! kyAM mUkyuM che? jIvasvatattva 1. ahIM "rAjAnI pakaDa AliMgana karatI nathI" evo zabdArtha che. bhAvArtha to lakhyA mujaba che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA nAmanA tamArA ja cAlatA gharamAM. jo ke tame te badhuM hamaNAM sArI rIte jotA nathI. to paNa huM badhuM ya pragaTa karIne tamane ApIza. AthI A viSe tamAre jarA paNa zaMkA na karavI. phakta mArAthI pragaTa karAyelI paNa tamArI aMtaraMga lakSmI rakSaNanA eka moTA upAyathI sthira thaze. te upAya atizaya apramAdamAM tatpara banelAothI ja sAdhI zakAya che. he bhagavaMta! e upAya kayo che? kahuM chuM. meM coro pAsethI baLapUrvaka choDAvIne nirmala karIne asAdhAraNa mahAprabhAvavALuM manoratnarUpa ciMtAmaNiratna tamArA yathokta gharamAM mUkeluM che. jo corothI corAtA tenI yatnathI rakSA karIne tene sadA ya potAnI pAse rAkhavAmAM Ave to saghaLI ya A aMtaraMgalakSmI pratikSaNa vadhe. pralayakALamAM paNa jatI nathI. paNa he mahAnubhAvo! A bahu duSkara che. kAraNa ke moharUpa mahAcora vage2e coro Ane coravAmAM ja sadAya ghaNo prayatna kare che. manoratnarUpa ciMtAmaNiratna corAye chate bAkIno tamAro saghaLo aMtaraMga vaibhava tenA prabhAvathI AkarSAine svasthAnamAM rahelA paNa te coronA potAnA hAthamAM raheluM ja thaze. tethI te coro te ratnane coravA mATe satata kuvikalpa nAmanA gupta mahAcorone mokale che. te coro khAtara pADe che, humalAo kare che, ane jAte ja gupta rahIne najIkamAM cArebAju pharatA rahe che, jyAM tyAM je te chidrone jotA rahe che. pachI chidra maLI jatAM jaladI ja tene corI le che. pachI cAritradharmarAjAnA sainikothI mAra marAyelA teo koipaNa rIte tene pAchuM mUkI de che. pharI te pramANe core che. pharI te pramANe ja mUkI de che. A pramANe teo A viSayamAM atizaya Adara (=prayatna) kare che. tethI he vatso! majabUta sadbhAvanA rUpa peTImAM tenuM prayatnathI rakSaNa karavuM, rAta-divasa ja apramattajAgarikAthI jAgatA rahevuM, phakta mArA ApelA mahAmaMtranuM parAvartana karavuM. cAra dizAomAM zubhayoga nAmanA mahA subhaTone paheregIra tarIke sthApavA. A pramANe te ratnanuM yatnathI rakSaNa karye chate ane potAnI aMgaraMga lakSmI utkarSane pAmye chate sarva icchita vastune pAmazo. pramAdarUpa vanano paricaya A daramiyAna vimalabodhanA nAnA bhAi vizvabhare kahyuM: he svAmI! pagale pagale A viSama coro rahelA che. tethI emanA AvAso vagerenuM darzana karAvavA dvArA temanuM svarUpa sArI rIte jaNAvo ke jethI anupayogathI paNa temanA AvAso tarapha na jaie, ane tenuM rakSaNa karavAnA upAyamAM samyag prayatna karIe. A daramiyAna puraMdarakumAre vicAryuM. aho! vizvabhare sAruM pUchyuM. mArA hArdika abhiprAyane sArI rIte jANIne ja eNe A kahyuM che. tethI ekAgracittavALA thaine A sAMbhaLavuM joie. pachI samayarAje kahyuM: he AyuSyamaMto! 1. AyuSyamaMta eTale dIrdhAyu.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-113 jo tamArI temanA AvAsanuM svarUpa vagere jANavAnI icchA che to A ja manobhUminI najIkanA pradezamAM Avo, jethI A badhuM paNa saMkSepathI batAvI ApuM. tethI badhAe Ano svIkAra karyo. samayarAja ardhIkSaNamAM te pradezamAM laI gayo. pachI hAthane UMco karIne samayarAje kahyuM: he mahAnubhAvo! AgaLa pramAdavana nAmanA moTA vanane juo. vana ati gahana hovAthI temAM praveza karatA devonA paNa citto muMjhAya che, aMgo thAkI jAya che, AtmA bhUlI jAya che, dizAmoha thAya che, sanmArgathI bhraSTa thAya che. vaLI bIjuM- A vanamAM rahelA pApIo nizaMkapaNe (cAre bAju) jue che, zikArathI AnaMda mAne che, mAMsanuM bhakSaNa kare che, dArU pIe che, parastrIonI sAthe kriIDA kare che, svachaMdapaNe kUde che, niraMkuzapaNe doDe che, lajjArahita bumo pADe che, unmAdapUrvaka gAya che, vyAkulatApUrvaka nRtya kare che, paraspara yuddha kare che. kyAMka bahu UMghe che, kyAMka icchA mujaba vivAda kare che. vaLI bIjuM- te ja sadAya sarva coronuM AvAsa che, parastrIgAmIonuM sthAna che, jugArIone rahevAnuM sthAna che, dArUDiyAonI upadravarahita vasati che, zikArIone AnaMdanuM kAraNa che, vizeSa kahevAthI zuM? A vana ziSTapuruSothI sarvathA ja dUrathI joDAyeluM che, halakA puruSothI sevAyeluM che. A vanamAM cAre bAju vividha prakAranA sthAnomAM je dArU, Asava, surA, madya, madirA vagere pINAM dekhAya che temane paNa sarva anarthonA kAraNa jANavA. te A pramANe- ajJAnatAthI aMdha banelA dArU pInArAo dArU pIdhA pachI halakI ceSTA kare che, ane temanI smRti turata ja nAza pAme che. aMgo viSama bane che, sahana na thavAnA kAraNe pRthvItala upara patana thAya che, UlaTIo thAya che, kUtarAo moDhAmAM mUtare che, (mukhamAMthI) azubha gaMdha uchaLe che, zarIramAM mAkhIono samUha gaNagaNATa kare che, vastra vinA ghUMke che. ziSTa loko mukha DhAMkIne parADu mukha thAya che. viveka sarvathA nAza pAme che. guruvacanone yAda karato nathI. sudeva-kudevano bheda lakSyamAM Avato nathI. mAtA-pitA AdinA saMbaMdhanI vyavasthA rahetI nathI. tethI mAtAmAM paNa patnInI jema varte che, patnImAM paNa mAtAnI jema, bahenamAM paNa dAsInI jema, dAsImAM paNa bahenanI jema, pitA AdimAM paNa vairInI jema, vairImAM paNa pitA AdinI jema varte che. bahu kahevAthI zuM? dArU vagere pINAM pInArAo A lokamAM paNa dhanakSaya AdinuM bhAjana thaine ghora narakamAM paDe che. narakamAM paramAdhAmIo vaDe garama kareluM sIsuM ane garama kareluM ukaLatuM tela pIvaDAvavAmAM Ave che. vajanA sANasAothI sadA hoTha ane jIbha vagere toDavAmAM Ave che. nArako AkaMdana karatA hovA chatAM temanA zarIrane carabI, lohI ane parUthI pUrNa karIne mukha sIvI devAmAM Ave che. 1. dArU vagere zabdo sAmAnyathI eka arthavALA che. paNa vizeSathI judA judA prakAranA dArUnI apekSAe bhinna arthavALA samajavA.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA he mahAnubhAvo! bIjI tarapha niraMtara aneka sthAnomAM zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza nAmanAM ghaNAM UMcA-nIcAM vRkSo dekhAI rahyA che, emanA paNa mULiyAM pahelAM phakta tatkAla jIvone masta kare che, kaMdo AnaMda pamADe che, skaMdho prasanna kare che, zAkhAo sukha Ape che, kuMpaLo khuza kare che, patro harSa pamADe che, puSpo AlhAda utpanna kare che, atimugdha jIvone chAla svAda Ape che, phalo amRta jevA lAge che, chAyA parama AzvAsana Ape che, bahu kahevAthI zuM? jJAnadvArA samAdhimAM rahenArA jIvo sarva jIvalokane sArabhUta sukhane ja karanArA (=sArabhUta sukhanI miththAbuddhi karanArA) A vRkSonuM ciMtana paNa karatA nathI. vaLI mUla sahita skaMdhAdi svarUpavALA A ja vRkSo pariNAme kAlakUTa jherathI paNa adhika anartho kare che, kALAsarpanA tarata mUkelA garalathI adhika anartha kare che, mahA peTapIDAne kare che, mahAdAha Ape che, koDharogone pragaTa kare che, prameha rogone phelAve che, tAvane utpanna kare che, udharasanA rogone prakAzita kare che, zvAsarogane batADe che, bahu kahevAthI zuM? traNe lokamAM jIvone jyAM je duHkha dekhAya che, te duHkharUpa phala A vRkSanA mULanA upabhogane choDIne bIjA koinuM nathI. pachI vimalabodhanA zamajaladhi nAmanA nAnA bhAIe kahyuM: he svAmI! ApanI kRpAthI A jANyuM. paNa bIjI tarapha A pAMca manuSyo koNa che? e pAMca manuSyo buma pADatA dekhAya che. te A pramANe- he musApharo! A vRkSone traNa bhuvananA samasta sukhonA sArabhUta bhaMDAra mAno. A vRkSanA komaLa kuMpaLarUpa zayAnA sparzathI svazarIranuM lAlana karo, A vRkSonA rasavALA mULa-phala-chAla vagerenA svAdathI svarasanAnA nirmANane saphala karo, A vRkSonA sugaMdhI puSponA samUhamAMthI uchaLatI ghaNI sugaMdhathI sugaMdhI banelA dravyone nAkanA chidromAM (naskorAomAM) pUrIne nAkanA chidrone kRtArtha karo, A vRkSonI UMcAI, vistAra ane AkRti vagerenuM saudarya joIne potAnA netrarUpa kamaLone khuza karo. A vRkSo upara rahelA popaTa, menA, koyala vagere pakSIonA sAMbhaLavA yogya zabdonA zravaNathI potAnA karNone tRpta karo, A vRkSonI dUra sudhI phelAyelI vizALa zItala chAyAmAM koI jAtanA bhaya vinA ArAma karo, vadhAre kahevAthI zuM? A vRkSonA upabhoga vaDe jIvalokamAM janmanA utkRSTa phaLane meLavo. A pramANe pokAra karatA ane A vanamAM pravezelA lokane Adarasahita AkarSIne A vRkSonI tarapha laI jatA je A pAMca loko dekhAya che te koNa che? A pramANe samajaladhivaDe pUchAyelA samayarAje kahyuM: he vatsa! ahIM A ati rahasya che ke emanuM vacana kyAreya na sAMbhaLavuM. kAraNa ke atizaya dhIDhA, pApI, sparzana-rasana-dhrANanetra-zrotra nAmanA A moTA coro pote zatru hovA chatAM mitra jevA batAvIne prastuta vRkSonA upabhogamAM pravartAvIne sarvalokane tANI janAra mahAsaMkaTarUpa samudramAM pADe che. 1. pratIti pradA:=kheMcI janAra, tANI janAra.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-115 pachI vimalabodhanA vizvaguNa nAmanA bIjA bhAIe pUchyuM: he prabhu! A pramANe duSkarma karanArA A duSTajIvonuM potAnuM kayuM sAdhya siddha thAya che? samayarAje kahyuM. pApodayarUpa senAdhipatinI AjJAnA pAlana sivAya bIjI koI emanA svakAryanI siddhi thatI nathI. AvI AjJA ApavAmAM pApodayarUpa senAdhipatinuM paNa zuM siddha thAya che? ema pUchatA ho to eno uttara kahevAya che- potAnA svAmI moharUpa mahAcoranI caDhatI (=unnati) thAya che. pachI vizvaguNe kahyuM hA jANyuM, ahIM te moharUpa mahAcora ja paraMparAe sarva anarthonuM kAraNa che. tethI te svAmI! tene jovA mATe ja AgaLa javA vaDe kRpA karo. krodharUpa dAvAnalanuM varNana tethI samayarAje keTaluMka dUra jaIne jovA yogyanI pAse jaIne kahyuM: he vatsa! A vanamAM AgaLa je prajvalatA tejane tame juo cho. te krodha nAmano vanano apUrva dAvAnala jANavo. te A pramANe- A dAvAnala potAnA sAMnidhya mAtrathI ja pANI vagerethI upazAMta na karI zakAya tevo mahAsaMtApa utpanna kare che. pachI avasara meLavIne jIvonI vivekarUpI cakSuone muMjhave che. ghaNA kALa sudhI vRddhi pAmelA paNa sucAritrarUpa vanone palakArA mAtrathI ja bhasmIbhUta kare che. mahAkuLanI paraMparAne mULasahita nAza kare che. caMdra jevA ujvala paNa yazane potAnI dhUmazikhAothI malina kare che. apakIrtine phelAve che. ziSTajanone zoka karavA yogya bane tevI sthitine pamADe che. unmAdane utpanna kare che. kajiyAone vadhAre che. prANone hare che. anekabhavo sudhI rahe tevA vaira prasaMgone pravartAve che. unmArge laI jAya che. sugatinA mArgane roke che. narakarUpI aMdhArA kUvAmAM pADe che. vadhAre kahevAthI zuM? A krodha dAvAnAla vadha, baMdhana, zarIra chedana-bhedana, kuTTana, pAlana, cAbuka ane aMkuzathI bIjAo dvArA tADana, sudhA, tRSA, pavana, ThaMDI, dAridya, udvega, daurbhAgya, mahAvyAdhi, parAbhava, IrSyA, viSAda, mAtsarya ane gabharAmaNathI pIDA pAmelA, krodharUpa agnithI jemanuM sArabhUta baLI gayuM che tevA, vyAkula banelA, rakSaNathI rahita jIvone naraka vageremAM anaMtakAla sudhI bhamADe che. tethI he mahAnubhAvo! yathokta doSothI bhaya pAmelA tamAre emanI najIkamAM paNa na javuM. have jo kaMIka prajvalita thato te vacce kyAreka AvI jAya to mArA ApelA upazamarUpa jalathI tevI rIte upazAMta karavo ke jethI kyAMya mArgamAM pratibaMdhaka na bane. mAnagiri mahAparvatanuM varNana vaLI- je A AgaLa mAnagiri nAmano mahAparvata dekhAya che teno paNa hitaiSIoe dUrathI sadA tyAga karavo joie. kAraNa ke je bicArA jIvo samyajJAnathI rahita hovAnA kAraNe A parvata upara caDhe che te jIvo tatpaNathI ja jANe mahAvaja zilAonA u. 9 u. 1
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA samUhathI ghaDAyelA hoya tema devone paNa namatA nathI, guruone namaskAra karatA nathI. kulavRddhone abhinaMdana (=saMtoSa) ApatA nathI. mAtA-pitAnuM bahumAna karatA nathI. mAna ApavA yogyane mAna ApatA nathI. pUjA karavA yogyanI pUjA karatA nathI. AtmAne jANatA nathI. potAnA adhikArane jANatA nathI. vidyamAna paNa potAnA doSasamUhane jANatA nathI. zaradaRtunA caMdranI cAMdanI jevA nirmala paNa paraguNa samUhane gaNatA nathI. kiMtu atti chIcharA hRdayavALA teo UMcuM jotA pagonA AgaLanA bhAgothI (=nIthI) bhUmine kaMIka kaMIka sparza che, arthAt jANe bhUmithI addhara cAlatA hoya tema cAle che. potAnA AtmA pratye bahumAna buddhi hovAthI gurue, vRddhoe ane ziSTa puruSoe ApelA viziSTa upadezanI avajJA kare che. potAnA guNalezanI bhrAMtithI paNa bIjAonA pragaTa nirmala asaMkhya lAkho guNone paNa chupAve che. spaSTa prakAza hovA chatAM, sArI AMkho hovA chatAM, jANe ke AMkho na hoya tema AgaLa rahelA sarvavizvane jaNAyelA paNa lokane jotA nathI. jANe ke baherA hoya tema hitakara subhASito vagerene paNa avajJAthI sAMbhaLatA nathI, jANe ke sarvathA hRdaya vinAnA hoya tema mAtra huMkArA Ape che, potAnAmAM pavitratA AdinA khoTA abhimAnanI buddhithI jANe mUrzita thaI gayA hoya tema vAraMvAra netrone mIMce che. pote rAMka jevA hovA chatAM cakravartIone paNa akiMcitthara mAne che, ane Idrone paNa rAMka mAne che. pote mahAmUrkhazekhara hovA chatAM bRhaspati tulya mANasone paNa kaMIpaNa nahi jANanArA mAne che. traNa lokane tRNasamAna jotA teo jANe mahAgrahathI grahaNa karAyelA hoya tema vidvAna mANasone zoka karavA yogya bane che. lokaniMdAne pAme che. ziSTavargathI tyajAya che. pagale pagale mahAvipattione pAme che. sarvasaMpattio pratikSaNa temane choDI de che. A parvata upara caDhavAnA prabhAvathI vyAkulapaNe paga mUkatA teo jANe skUlanA pAmyA hoya tema narakarUpa aMdhArA kUvAmAM paDe che. temAMthI koipaNa rIte nIkaLyA pachI kUtarA, UMTa ane gadheDA thAya che. bhIla, sUcika ane caMDAlanA hInakulomAM bhame che. mAnaparvata upara caDhavAnA kAraNe jIvo jAtithI, kulathI, rUpathI, jJAnathI, zIlathI ane dhanathI rahita banIne seMkaDo duHkhothI zekAya che duHkhI thAya che. tethI Ano dUrathI tyAga karavo. paNa jo vRddhone mArgamAM vizeSa bhrAMtio thAya ane ethI A mAnaparvata AgaLa Ave to mArA ApelA vaja jevA kaThina mArdavarUpa mahAmutrarathI tene cUrIne dhULarUpa banAvI devo. mAyArUpa sApaNanuM varNana he vatsa! vaLI AgaLa bIjuM mahAna Azcarya juo. A mAyA nAmanI sApaNa eka hovA chatAM judAjudA rUpo dhAraNa karIne hRdayanAmanA aparimita rAphaDAomAM sadAya rahe che. te bAhyavRttithI zAMta ane AMtarikavRttithI atizaya bhayaMkara che. gativilAsathI 1. sUcika e jaMgalamAM rahenArI halakI jAti che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-117 kuTila che, arthAt vakragati kare che. svabhAvathI gupta che. sthira rahelI hovA chatAM jaNAtI nathI. jatI hovA chatAM dekhAtI nathI. karaDatI hovA chatAM khabara paDatI nathI. paNa viSanI vedanA ApavA rUpa phalathI tenuM temane sApaNa karaDI evuM) anumAna karAya che. vaLI bIjuM, te jyAM jyAM rAphaDAne jue che tyAM tyAM bIjuM vizeSa prakAranuM udbhaTTarUpa karIne rAphaDAmAM pravezavAnI zarUAta kare che. kevaLa, yathokta rAphaDAonA je svAmIoe A vanamAM rahelA coronA bhayathI mArA zaraNano svIkAra karyo che temanAthI mArA ApelA ArjavarUpa daMDathI tADana karAyelI te nAsIne dUra jatI rahe che. pharI tyAM praveza karI zakatI nathI. paNa jeo mArI AjJAthI bahAra rahelA che, temanAthI nahi rokAvAyelI te temanA rAphaDAomAM praveza kare che. te ja rAphaDAonA svAmIone tIkSNa dADha mUkIne karaDe che. tethI tenA apUrva viSavegathI bhAvita thayelA tathA guru, mitra, svabhAva ane parabhAvane nahi jANanArA te jIvo sarva kriyAomAM viparIta paNe ja pravRtti kare che. te A pramANe- teo bIjuM vicAre che, bIjuM ja jaNAve che ane kare che badhuM bIjI rIte ja. vaLI bIjuM- je bharosApAtra na hoya temanA upara vizvAsa mUke che ane jeo bharosApAtra hoya temano droha kare che. pitAne paNa chetare che. mAtAne paNa Thage che. baMdhuone paNa dhuta che. mitrone paNa bhrAMti pamADe che. komaLa bole che. niSpharapaNe vIMdhI nAkhe che. bahArathI dhIme dhIme pagalA mUke che. aMdarathI bIjAnA mastakone kApe che. pahelAM mahA mitra jevA dekhAya che. aMte mahAzatru jevA pragaTa thAya che. snehanA aMzathI paNa rahita hovA chatAM potAne snehavALA batAve che. mahAduSTa hovA chatAM potAne sArA svabhAvavALA batAve che. ekAMte ahitakara hovA chatAM potAne hitakara batAve che. rAgarahita hovA chatAM potAne te rIte anurAgavALA batAve che, ke jethI atizaya vidvAnonA paNa mana vismayanA mArge utare che, arthAt vismaya pAme che. vaLI bIjuM, kAryanI apekSAe kayAreka dUra rahe che, to kyAreka najIka rahe che. kyAreka toSa pAme che, kyAreka hase che, kyAreka zyAma mukhavALA thAya che. kSaNamAM saMyoga kare che, to kSaNamAM viyoga kare che. AvA prakAranuM vartana karanArA temanA svarUpano nirNaya karavA brahmA paNa samartha thato nathI. emanA aMtaranuM svarUpa bRhaspati paNa jANI zakato nathI. pitAomAM paNa AtmIyabhAvane joDatA nathI. tethI A pramANe ceSTA karatA teo joyelA paNa (=jovA mAtrathI paNa) bhaya utpanna kare che, udvegane phelAve che, aratine vistAre che, zarIrane bALe che, sarva sukhone laI le che, sarva lokothI niMdAya che. sarvaziSTa puruSothI zoka karAya che. koInAya AzvAsananuM sthAna banatA nathI. koInAya gRhadvAramAM mAtra besavAnuM paNa pAmatA nathI. vadhAre kahevAthI zuM? mAyArUpI sApaNanA viSathI duHkhI banelA jIvo sthAna-asthAnanI ( yogya-ayogyanI) ciMtA karyA vinA pravRtti kare che ane jANe alanA pAmelA hoya tema narakarUpI moTA khADAmAM paDe
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA che. tyAMthI nikaLIne kutiyaMcomAM ane manuSya strImAM utpanna thAya che, tyAM kubaDA, hIna aMgavALA, ThIMgaNA, kurUpavALA ane bahaduHkhI thAya che. jIvo mAyArUpI sApaNane sthAna ApIne jAte ja duHkhane le che. athavA ahIM ajJAnatAthI haNAyela kayo jIva zuM karato nathI? tethI he vatso! atiduSTa A mAyA-sApaNano paNa dUrathI tyAga karavo. te pramANe karavA chatAM jo koika rIte sAme AvI paDe to mArA ApelA ArjavarUpa daMDathI tevI rIte mAravI ke jethI pharI na dekhAya. lobharUpa mahApizAcanuM varNana tyAra pachI AgaLa parama vismaya pamADanAra bIjA vRttAMtane juo ke A AThavarSanA bALakanuM rUpa dhAraNa karanAra lobha nAmano mahApizAca musApharone pralobhana Apato pharI pharI bolAve che. vimalabodhanA bhAI kIrtidhare kahyuM: he svAmI! paNa A temane bolAvIne zuM kare che? tethI samayarAje kahyuM: A duSTa AtmA mahA anarthakArI che. AnI ceSTAne yugAMtakALa sudhI paNa varNavavA mATe koNa samartha che? Ama chatAM saMkSepathI kaMIka jaNAvuM chuM. A musApharone bolAve che. musApharo paNa "juo A bALaka hovA chatAM kevo paTuvacanavALo ane ramaNIya AkRtivALo che. bALaka evo A ApaNane zuM karaze? tyAM jaine joie ke A zI ceSTA kare che?" ema vicAre che. A pramANe kautuka vagerethI AkarSAyelA musApharo tenI pAse jAya che. pachI te vividha krIDAothI temanA hRdayane jItIne temane upADIne potAnA khabhe besADe che. pachI potAnA rUpane pragaTa karato te puSpadaMta 'diggajane oLaMgI jAya teTalo vadhe che. brahmAMDamAM vaLage che. jIvone upADIne potAnI nivAsarUpa thayelI mUrchA nAmanI mazAna bhUmimAM nAkhe che. dhanapipAsA ane bhogatRSNArUpa potAnI be dIkarIo temane paraNAve che. te be kanyAonuM svarUpa A pramANe che- rUpathI zreSTha, lAvaNyathI utkRSTa, azubhadhyAna svarUpa mukharUpa kamaLathI kamanIya, haraNa AdinuM avalokana ane ciMtana rUpa upabhoga karanArI lAMbI AMkhothI manohara, dhana AdinI kathAnA madhuravacanathI hRdayarUpa sarpanuM AkarSaNa karavA mATe paramamaMtra samAna, sacitta-acitta vastuonA abhilASasvarUpa be UMcA ane kaThaNastanarUpa suvarNakaLazothI kAmuka lokanA kaMThamAM nAkhavA mATe kaThinapAzasamAna, apada dvipada vagere vastuone meLavavA mATe pravRtti karanArA be bAhurUpa latAothI aMta:karaNane bAMdhavA mATe daDha be doraDA samAna, kuvikalponA samUhane ramavA mATe pahoLI ane puSTajaMghAnA gherAvAthI ramaNIya, viparyAsa-kusaMsargasvarUpa 1. laukika mAnyatA pramANe AThadizAmAM ATha diggajo rahelA che. temAM eka diggajanuM puSpadaMta nAma che. 2. viparyAsa eTale mithyAjJAna. jemake sarpamAM doraDAnuM jJAna.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-119 be caraNarUpa kadalItaMbhothI suMdara che. AvI be kanyAone jotA musApharo mUDhatAnA kAraNe harSa pAmIne paraNe che. pachI kIrtidhare kahyuM: he svAmI! jo A pramANe che, to te be kanyAonI sAthe icchA mujaba krIDA karatA temane viSayasukhanI siddhi thaze. tethI ahIM temanI mUDhatA zI che? tethI samayarAje kahyuM: he vatso! tethI keTalAkane koIka siddhi thAya che. paNa te siddhi kevaLa sarvadu:khonI siddhi ja che. kAraNa ke lobhapizAcanI A be kanyAomAMthI eka eka kanyA paNa paramArthavRttithI vicAravAmAM Ave to viSakadalIthI paNa adhika che, kRSNasarpanI phaNAnA samUhane paNa oLaMgI jAya che, agninI moTI jvALAone paNa nIce kare che, tIkSNa charIno paNa tiraskAra kare che, kSAravALI zULIno paNa upahAsa kare che, talavAranI dhArane paNa rAMka jevI mAne che. te A pramANe- dhana- tRSNAthI vaza karAyelA jIvo koDi mATe paNa pitAne haNe che, mAtAnI hiMsA kare che. baMdhuvargano tyAga kare che. samudra tare che. parvatanA viSama zikhara upara caDhe che. apUrNa icchAvALA teo sarvadizAomAM bhame che. niMdakulAdinA saMbaMdhavALA paNa sAdhanonuM sevana kare che, be pagothI doDe che. paga vagerene dabAve che. ThaMDIthI kASTha (jevA) banI jAya che. sUryanA kiraNothI zakAya che. durvacanone sahana kare che. cAbuka AdinA mArathI marAya che. dIna banelA teo dhanamadathI malina zrImaMtonA moDhAM jue che. lajjAno tyAga kare che. 'vidUSaka bane che. dhanavAnone hasAve che. bhAMDanI vikriyAo ( vikAro) kare che. duHkhe karIne vahana karI zakAya tevA bhArone vahana kare che. asatyo bole che. mitrone chetare che. kAkiNInA prasaMgathI kroDa hArI jAya che. karaMbakanA koDiyAthI lAkhanA gharane prakAzita kare che. alpakAraNathI paNa svAmI vagerenA kAryano nAza kare che. pratijJAnuM ullaMghana kare che. vratone bhAMge che. sanmArgano lopa kare che. niMdita kriyAomAM pravarte che. apayazane gaNatA nathI. paralokanI apekSA rAkhatA nathI. tethI paralokamAM paNa rAjAothI mArI nakhAya che. ziSTothI dUSita karAya che. corothI corAya che. bhATalokothI sevA karAya che. bhAgIdArothI dUra karAya che. rAta-divasa jAge che. sukhapUrvaka bhogone bhogavatA nathI. kyAMya ratine (=utsAhane) pAmatA nathI. ziSTo upara dveSa kare che. guNIothI udvega pAme che. vRddhonuM apamAna kare che. guruonI avajJA kare che. tethI aMkuzathI rahita lajjAthI mukta ane bhayarahita teo sarva ApattionuM sthAna bane che. vividha prakArothI viDaMbanA pamADAya che. vizeSa kahevAthI zuM? dhanatRSNAne vaza banelA bicArA jIvo duHkhe karIne vahana karI zakAya tevA pApakarmanA samUhane ekaThuM karIne jANe pApakarmanA samUhathI dabAyelA hoya tema nIce paDe che. tyAM paNa paramAdhAmIo vaDe vajUnA paroNAothI vIMdhAya che. asaMkhya duHkhothI haNAyelA ane dIna mukhavALA te jIvo lAMbA kALa sudhI kulezane pAme che. tyAMthI paNa nIkaLIne ahIM kSINa 1. vidUSaka eTale zRMgAra rasavALI mazkarI karanAra.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA aMgavALA, roga, zoka ane duHkhothI pIDita thayelA ane sarva prakAranA vaibhavathI rahita te jIvo ghaNI hIna yoniomAM bhame che. bhoga- tRSNAthI vaza karAyelA te jIvo pharI pUrve batAvelA zabdAdirUpa vRkSonA upabhogamAM pravarte che. temAM pravartelAone zuM thAya che te pUrve jaNAveluM ja che. tethI A lobhapizAcane paNa potAnuM hita icchanArAoe dUra karavo ja joie. jo dUra karavA chatAM pharI pITha na choDe to mArAthI apAyelI ja saMtuSTi(=saMtoSa)rUpa lAkaDIthI mastakamAM tevI rIte mAravo ke jethI dUrathI palAyana thaI jAya. moharAjAnA parivAranuM varNana. vaLI bIjuM - A krodha dAvAnala ane mAnagiri vagerenI nizrAmAM raheluM hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, juguptA strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda e nAmavALuM mahAduSTacaronuM ToLuM sadAya musApharone rastAmAM lUMTe che. tyAM mArA bhomiyApuruSanI sahAya laIne ja sadAya sAvadhAna thaIne vanane oLaMgavuM. vaLI AgaLa je A ALasapUrvaka pago mUke che, AMkhone baMdha kare che, aMgone DolAve che, te nidrA, pracalA, nidrAnidrA, pracalApracalA ane svAddhi nAmanI moharUpa mahAcaranA darzanasaMvaraNa nAmanA mahAmAMDalikarAjAe jagatane mUDha banAvavA mATe sainyanI pAMca nArIo nImI che ema jANavuM. emanAthI mUDha banAvAyelA jIvonI viziSTa cetanA jatI rahe che, zrutane bhUlI jAya che, dharmanAza pAme che, ziSTapuruSoe ApelA upadeza-rahasyo nAza pAme che. sarvakAryo sIdAya che (sarvathA thatA nathI ke vyavasthita thatA nathI.) zatruo samartha thAya che. sarpa, agni ane cora vagerenI Apattio Ave che. sarvasaMpattio vinAza pAme che te paNa ajJAnathI haNAyela cittavALA jIvo emane meLavavAno udyama kare che, ane bole che ke-temano saMga sukha Ape che, emanuM zarIra komala ane priya che. A pramANe temanAthI mUDha banAvAyelA jIvo saMkaTarUpa samudramAM paDe che. tethI potAnuM hita icchanArA jIvoe Amano paNa dUrathI tyAga karavo joIe. jemanAthI Amano sarvathA tyAga na thaI zake temaNe chellI traNano prayatnathI tyAga karavo joie. chellI traNa nArIo sadA durgati tarapha cAlanArA, sarvalakSaNothI rahita ane atizaya bhArekarmI jIvonuM sAMnidhya svIkAre che. temAM paNa pAMcamI nArI to vizeSathI uktaprakAranA jIvonuM sAMnidhya kare che. pAMcamI nArI prAyaH narakagAmI jIvone maLe che. 1. phi zabdano artha mane samajAyo na hovAthI vidda prathajIna e be padono artha anuvAdamAM lakhyo nathI. 2. gujarAtImAM vATADu eTale luMTAro. vATane pADe te vATapADu.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-121 vaLI AgaLa A je nArI che te vikathA nAmanI mahAyoginI che. te saghaLAya moharAjAno vijaya kare che ane cAra mukhavALI che. A eka mukhathI rAjaciMtA, bIjAmukhathI dezaciMtA, trIjAmukhathI bhaktaciMtA ane cothA mukhathI aMta:pura AdinI ciMtA (=strIciMtA) kare che. e pramANe saghaLAya moharAjyanI vRddhi kare che. tethI mahAduSTa Ano paNa dUrathI tyAga karavo. anyathA A vikathA yogazaktithI jIvonA mukhomAM praveza kare che. tenA praveza mAtrathI ja jIvo rAjAnuM zarIra, koThAra, hAthI, azva, sAmatarAjA, pradhAna vagerenI nirarthaka niMdA kare che. kalpelA parigraha AdinI nirarthaka ja prazaMsA ke niMdA kare che. rasoInA pAkonI (=bhojananI) prayojana vinA vistArathI prazaMsA ke jugupsA kare che. potAnuM koI kArya siddha na thatuM hovA chatAM sva-para dezanI prazaMsA ke niMdA kare che. draviDa ane karNATaka Adi dezonI strIonI gati ( cAla), smita, vacana, rUpa, lAvaNya ane vilAsa AdinI ghaNI kathA kare che. A aMge spardhApUrvaka vivAda kare che. yatheccha bole che. chUTI chUTI phelAyelI paraspara vAtacita karIne divaso pasAra kare che. cADI-cugalIo kare che. badhAyanI gupta vAtone ughADI pADe che. je prANAMte paNa na bolavuM joIe te pahelAM ja bole che. jo hitanI IcchAthI koI ziSTa temane tema karatA roke to keTalAka tenA upara ja hase che, keTalAka tenI sAthe vivAda karavA lAgI jAya che. keTalAko tenI avajJA kare che. keTalAka to pahelAM badhuM svIkArIne (Ama na bolavuM joIe vagere svIkArIne) pachI potAnuM mukha baMdha rAkhavA asamartha thavAthI te ja pramANe uzruMkhalapaNe paraniMdA AdimAM pravartatA dekhAya che. tethI rAjA vagere temanI jIbhane chede che, be hoThone kApe che, dAMta pADe che, mukhamAM kIDI vagere bharIne mukhane sIve che. bhavAM ukheDe che. gaLAnA bhAgone chede che. mukhamAM tapeluM sIsuM nAkhe che, kayAMka tela vagere azuci dravyo nAkhe che. vizeSa zuM kahevuM? vikathAyoginIthI pakaDAyelA jIvo ahIM viDaMbanAone pAmIne naraka nAmanA yoginInA pIThamAM lAMbA kALa sudhI du:khI rahe che. tyAMthI nIkaLIne tiryaMca Adi gatimAM muMgA, jaDa, napuMsaka ane kAna-netra vagerethI rahita banelA te jIvo jihyAcheda vagere duHkhone sahana kare che. tyAga karAtI A vikathA mahAyoginI paNa jo tamArI pITha na choDe to mArA ApelA zubhadhyAnarUpa mahAmaMtrathI teno nigraha karavo. A vanamAM asatyavRtti ane anAryakriyA vagere nAmavALI mahApallIomAM ajJAna, saMzaya, mithyAtva, mithyAjJAna, rAga, dveSa, smRtibhraMza ane dharmazaithilya vagere nAmavALA mahApallipatio rahe che. AmanI pAsethI jato cakravartI paNa luMTAyA vinA jato nathI. A mahApalipatio musApharone 'jIvatA pakaDe che ane anaMtakALa sudhI viDaMbanA kare che. tethI 1. ahIM gauvaprArda e prayogamAM siddhahemazabdAnuzAsana ||4| daza II sUtrathI pam pratyaya lAgyo che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA A mahApalipatiothI bhaya pAmanArAoe mAruM sAMnidhya kyAreya na choDavuM. mArA vinA AmanI AgaLa idra paNa rAMka ja che, traNabhuvana paNa ghAsa ja che. AthI A vananuM svarUpa saMpUrNapaNe koNa pragaTa karI zake? yogIo paNa tenA svarUpane jANatA hovA chatAM kahevA mATe asamartha che. A daramiyAna puraMdarakumAre vicAryuM aho! bhagavaMte aMtaraMga prakArathI pAMca prakAranA pramAdanuM ane tenA samudAyarUpa vananuM bahu sAruM samarthana karyuM. pUrve sAdhu pAse gayelA meM kyAreka pAMca prakAranA pramAdane jaNAvanAra vacana sAMbhaLyuM ja che. te A pramANe- madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca pramAdo jIvane saMsAramAM pADe che. vaLIbIje kyAMka ATha prakArano paNa pramAda meM kyAreka sAMbhaLyo ja che. te A pramANe- ajJAna, saMzaya, mithyAtva, mithyAjJAna, rAga, dveSa, smRtibhraMza ane dharmakAryomAM anAdara ema ATha pramAda che. A pramAda paNa bhagavaMte pUrve "A vanamAM asatyavRtti ane anAryakriyA vagere nAmavALI mahApallIomAM" ityAdithI jaNAvyo ja che. A pramANe vicArIne harSanA kAraNe jenA zarIramAM romAMco pragaTa thayA che evo puraMdarakumAra ghaNA kALa sudhI mastakane dhuNAvato rahyo. tethI vismitamukhavALA vijayarAje kumAranuM mukha joine vicAryuM aho! kumAra A kaMI paNa samyagU jANe che. ame to bhagavaMtanA gaMbhIra vacanonA artho jANI zakyA ja nathI. to paNa A upadeza thAo. kumAra paNa pachI mane saghaLuM spaSTa karaza=samajAvaze. tyAM AgaLa zuM thayuM te bhagavaMtane pUchuM ema vicArIne rAjAe kahyuM he bhagavaMta! tyAM AgaLa zuM thayuM te jaNAvavA dvArA amArA upara kRpA karo. tethI bhagavaMte kahyuM: he rAjana! A kahuM chuM. pUrve kahyuM tema kahIne samayarAja kaMIka vicAra karavA lAgyA tyAre vimalabodhanA yazonidhi nAmanA bhAie pUchyuM: he svAmI! AgaLa A ghaNo kalakala avAja kema phelAI rahyo che? jethI kAnamAM paDeluM paNa kaMI saMbhaLAtuM nathI. tethI samayarAje kahyuM: he vatso! AgaLa jene jovA mATe tamAro A prayatna che te moharUpa mahAcora rAjAnuM sainya saMpUrNa dizAcakramAM phelAIne AgaLa raheluM che. teno ja A kolAhala che. tethI vimalabodha vagere badhAe ja kautukapUrvaka ane saMbhramasahita kahyuM: he svAmI! batAvo, batAvo, te kyAM che? tethI samayarAje temane AgaLa keTaleka dUra laI jaIne temane jaladI sainya sAmAnyathI batAvyuM. vizeSathI batAvavAnI icchAthI kahyuM: he mahAnubhAvo! anaMta vRttAMtothI paripUrNa A mahAsainyamAM A tarapha juo kyAMka vAjiMtro vAge che. kyAMka jorathI Dhola vAge che kyAMka raNazIMgA phUMkAya che. kyAMka madirApAnanI goSThio vageremAM muhurikAo, kyAMka kiMnarikA, kayAMka nagArAM vAge che. tathA kyAMka utsukatApUrvaka gIto gavAya che. 1. ahIM muhurikA ane nirikA vAjiMtra vizeSa che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-123 kayAMka rAsaDA levAya che. kayAMka vahikA thAya che. kyAMka kAmaceSTAnI pradhAnatAvALA gAyano thAya che. tathA kyAMka unmAdapUrvaka ciciyArIo, kyAMka relUkakAo ane kyAMka bUmo pADavAmAM Ave che. kyAMka paraspara mastakamAM AghAta, kayAMka pIThamAM mAra ane kyAMka hRdayamAM ghAta karavAmAM Ave che. kyAMka vividha prakAranI kriyAo karavAmAM Ave che. kayAMka mallonA hAtha ThokavAmAM Ave che. kyAMka lajjAne mUkIne hAMsI-mazkarI karavAmAM Ave che. kyAMka pratibaMdha vinA kudavAmAM Ave che. kayAMka bhAMDanI ceSTAo karavAmAM Ave che, kyAMka hAthIone, kayAMka mallone, kyAMka vaMThapuruSone ane kyAMka kukaDAone laDAvavAmAM Ave che. tathA kyAMka koDiothI, kyAMka pAsAothI, kyAMka azvothI, kyAMka nALiyerane bhAMgavA vagere krIDAthI krIDA kare che. tathA kyAMka aMkuza vinA doDe che. kyAMka ullAsa pAme che. kayAMka kude che. kayAMka pANI para tare che. kyAMka nRtya kare che. kyAMka hase che. kyAMka raDe che. kyAMka krodha kare che. kyAMka jhagaDe che. kayAMka zastrothI prahAra kare che. kyAMka paradhanane core che, lUMTe che. kyAMka parastrIo sAthe kAmakrIDA kare che. parastrInI sAthe krIDA karavAnA prasaMgathI keTalAka kedamAM naMkhAya che, keTalAka baMdhAya che, keTalAka hAtha, paga ane vRSaNanA chedanathI ane netrone ukheDavAthI haNAya che. keTalAka mAra marAya che. A vRttAMto ane AnA jevA bIjA paNa aneka vRttAMtothI sarvaloka sadAya vyAkuLa che. vanamAM rahelA lokone kalakala avAja uga kare che ema jANavA chatAM kyAreya kalakala avAja karatA aTakatA nathI. tyArabAda zreyoratie pUchyuM: he svAmI! A moharAjA svayaM kyAM rahe che? tethI AgaLa kaMIka dUra moharAjA pAse jaIne samayarAje kahyuM: he bhadro! AgaLa je A atyaMta vizALa ane bahu UMco kuvAsanApaTala nAmano mahAna taMbu dekhAya che te taMbunA dvAra pAse A akuzalamati nAmanI mahAmAMDavI dekhAya che, tenI nIce kliSTapariNAma samudaya nAmanA mahAna siMhAsana upara beThelo je A rAjasa-tAmasabhAvarUpa pahoLI AMkhothI bhuvanatala upara kaTAkSa karI rahyo che, sarva AgrahasamUhathI banAvelI lAMbI dADhI-mUchane hAthathI vAraMvAra sparzato, avidyA nAmanI svakAyArUpI lAkaDIne vAraMvAra joto, sevA mATe AvelA ane namelA kAmadeva vagere mahAna mAMDalika rAjAonI pITha upara ramatathI hAtha pheravato, potAnA mahAsthAnanI madhyamAM rahelo che. tene tamAre moharUpa mahAcorono rAjA jANavo. A moharAjA saMpUrNa traNe bhuvanano saMhAra ane sarjana kare che. potAnA vIryarUpa daMDathI vizvane cakranI jema jamADe che. surendro, asurendro ane cakravartIoe jenI AjJA mastake dhAraNa karI che te A moharAjAnA guNone kahevA mATe koNa samartha che? tenI AgaLa beThelI je sthUla strI dekhAya che te A rAjAnI mahAmUDhatA nAmanI patnI che. 1. vahikA zabdano artha samajAyo nathI. 2. relUkakA zabdano artha samajAyo nathI.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA rAjAnA jamaNA hAthanI pAse beThelo je A dekhAya che tene A ja rAjAno rAgakezarI nAmano putra jANavo. te rAga-kezarI asaMkhya yuvAna ramaNIothI parivarelo che. te ramaNIo kamaLanA dala jevI dIrgha AMkhovALI che. ramaNIono zarIrano madhyabhAga unnatastanothI dabAyela, namato ane kRza che. e ramaNIoe kAmadevanI zayyA jevA ane suyogya nitaMbasthaLanI vizALatAthI gaMgAnadInA taTane jItI lIdho che. e rAgakezarInA caraNakamaLonI asaMkhya cAraNo (=stutipAThako) sevA karI rahyA che. te cAraNo kAmadevanA rUpane jeNe hasI nAkhyo che tevA rUpavALA che, temaNe ujvaLa ane manohara poSAka paheryo che. temaNe vicitra ane caturAithI bharelA vacanonI paraMparA zarU karI dIdhI che. te rAgakezarI anaMtAnubaMdhI mAyA ane azubhAnubaMdhI lobha vagere putrothI parivarelo che. tathA jeNe padmarAgamaNionA samUhanI kAMtine jhAMkhI karI dIdhI che tevI kAMtivALo che. atazaktisaMpanna rAgakezarIthI moharAjA dvArA prerAI rahelA traNa jagatane tame juo, arthAt traNa jagatanA jIvo enI preraNA pramANe kare che. rAjAnA DAbA hAthanI pAse beThelo je A dekhAya che te paNa A ja rAjAno pahelA putra jevA sAmarthyavALo dveSagajendra nAmano bIjo putra jANavo. te dveSagajeMdra jemanA hAthano Agalo bhAga vividha zastrothI yukta che tevA puruSa-strIonA samUhathI parivarelo che. te puruSa-strIono bhAla rUpa phalaka traNavaLIo rUpa taraMgothI yukta che, AMkho guMjA(caNoThI)nA ardhabhAga jevI lAla che, temanA zarIramAMthI ghaNA pasInA rUpI pANInA biMduo TapakI rahyA che. temanI dRSTio sadAya aMtaramAM saLagAvelA zreSarUpI agninA dhUmADAthI malina banI gaI che. te dveSagajendra anaMtAnubaMdhI mAna vagere ATha putrothI yukta che. tenA zarIrano varNa zAhInA DhagalAnA jevo zyAma che. enI pachI varNathI kRSNa, svarUpathI bhayaMkara, cittathI krUra, vacanathI kaThora, kriyAthI dAruNa, vakra cakSuthI saMpUrNa rAjyane joto beThelo dekhAya che te paNa A ja rAjAno mithyAdarzana nAmano mahAmaMtrI jANavo. tenI je zakti che tene kahevA mATe paNa pAra na pAmI zakAya. kevala saMkSepathI kaMIka kahevAya che- A adevamAM devano saMkalpa, adharmamAM dharmanI mAnyatA, ane atattvamAM tattvabuddhine atizaya spaSTapaNe kare che. apAtramAM pAtratAno 1. saphUga kAmadeva. taq=zavyA. tapa zabdathI tatpA... nAma dhAtu banyo che. tenuM vartamAna kRdaMtanuM rUpa tanyAyamAna thAya 2mA nitaMba (strIonI keDano pAchaLano bhAga.) 2. aprata e sthaLe siddhahemavyAkaraNa II rUA 1 vadda | sUtrathI samAsa thayo che. sthAti mawdasta ! 3. anaMtAnubaMdhI Adi cAra prakArano mAna ane e pramANe cAra prakArano krodha, ema ATha thAya.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra upadezamAlA (puSyamAlA) [aMtaraMgakathA-125 Aropa kare che. guNarahitamAM guNonuM grahaNa kare che. saMsArahetumAM mokSahetunA bhAvane kare che. te A pramANe- hAsya, UMcethI gIta gAvuM, kAmavikAra ane nATakanA ADaMbaramAM tatpara, nArInA kaTAkSa vikSepothI haNAyelA (ane ethI ja) nArInA dAsa banelA, mAyAvI, mahAkrodhI, zastra rAkhanArA, zatruono ghAta karanArA- AvAone paNa mithyAtve lokamAM deva tarIke pratiSThita karyA che. rAga-dveSathI rahita, sarvajJa, zAMtacittavALA, zatru ane mitramAM samabhAvavALA, strIsaMgathI rahita, zastranA AropathI rahita, mAyA ane mAtsaryathI rahita- AvA paNa devone A duSTAtmAe chupAvI dIdhA che. AtmA kSaNamAM nAza pAmanAro che, vibhu(=AkAzavyApI) che, nitya che, lalATamAM rahelo che, hRdayamAM rahelo che, jJAnamAtra che, jemAM cara ane acara padArtho rahelA che evuM jagata zUnya che, athavA paMcabhUtano vikAra che, ityAdi je tattva pramANathI bAdhita che ane bhoLA lokone chetaranAra che te tattvamAM mithyAdarzana maMtrI sarbuddhi utpanna kare che. zuddha jIvAditattvane A durAtmA chupAve che. tathAhe bhadro! jeo gharavALA, strInA guhya aMganuM mardana karanArA, jIvono ghAta karanArA, juTThI pratijJAvALA, pApI, parigrahano svIkAra karavAmAM Asakta, tapelA loDhAnA jevA hovA chatAM potAne sAdhu mAnanArA che temanAmAM A lokamAM pAtrabuddhine kare che. jeo sarvajIvonA hitakara, zAMta, mana-vacana-kAyAnA saMyamavALA, mAyA-ahaMkAra-mAtsaryathI rahita, brahmacArI, samyagnAnane dhAraNa karanArA, dhIra, sarvasaMgothI rahita che, temanAmAM A apAtratAbuddhine ane moTA doSane utpanna kare che. tathA kautuka, camatkAra, maMtra, iMdrajAla, rasakriyA, viSarahita karanAra taMtra, zubhAzubha nimitta, jyotiSa, gaNita, cUrNa, cikitsA, A sivAya bIjA paNa je pApa-zAstramAM upadezAyelA hoya ane jIvono ghAta karanArA hoya temane jeo prayatnathI zIkhe che ane niHzaMkapaNe prayoga kare che temane ja A lokamAM guNIrUpe ane pUjyarUpe prasiddha kare che. jeo maMtra-taMtrAdine jANatA hovA chatAM atyaMta niHspRha che, maMtra-taMtrAdinA prayogathI nivRtta thayelA che, dharmanuM ullaMghana karavAmAM bhIru che, krodha, aMhakAra ane lobha vagerethI dUrathI choDAyelA che, svAdhyAya ane dhyAnarUpa yogamAM ane zrutamAM sadA AsaktacittavALA che, temane mithyAdarzana maMtrIe nirguNa che, lokane jANatA nathI, jJAnathI rahita che, unmatta che e pramANe lokamAM prasiddha karyA che. tathA- nadI AdinA pANIthI snAna, pazusamUhano ghAta, kanyAono vivAha, tala Adine bALavA, paMcAgni tapa, agni ane bhayajanaka sthAnomAM paDavuM, loDhuM ane haLa AdinuM dAna, kAmazAstra pravartAvavuM, yatnathI 1. vivyoja=kAmavikAra. 2. Aropa= rAkhavuM. 3. prAkRta zabdakozamAM vuDa zabdano unmatta artha jaNAvyo che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA kuTuMbanuM pAlana karavuM, gAya ane pIpaLAnuM vRkSa vagerene vaMdana karavuM, rAtribhojana ityAdi je jIvahiMsAnuM kAraNa che, jene buddhizALIoe saMsAranA kAraNa tarIke nizcita karyuM che, ane je pratyakSa AdithI viruddha che, temAM A moharAjAno mahAmaMtrI potAnI zaktithI lokonI matine "A badhuM dharmanuM kAraNa che' evI kare che. tethI enI kathAthI paNa saryuM. AgaLa je A kudRSTi nAmanI moharAjAnI patnI che tenA sAmarthyanuM varNana karavA mATe bRhaspati paNa samartha nathI. kAraNa ke nAstika vagerenA ghora saMsAranA hetu tathA yukti ane lokathI virodhI evA saghaLA mArge ANe ja saryA che. rAjAne namaskAra karyA pachI rAgakezarIne AgaLa karIne je beThelo dekhAya che. te madana nAmano mahAmAMDalika rAjA jANavo. tenA hAtha jagatanA sarvajIvonA hRdayane bhedavAmAM samartha pAMca bANothI yukta che. teNe pITha upara dhanuSyanuM bhAthuM rAkhyuM che, moTA dhanuSane najIkamAM karyuM che. te sarva lIlAonA vilAso ane kAmaceSTAo jyAM thaI rahI che tevI vasatimAM rahe che. strIveda, puruSaveda ane napuMsakaveda nAmanA traNa sevako tenA zarIranI caMpI (=mardana) karI rahyA che. ame AnuM zuM varNana karIe? kAraNa ke teNe mahAdevane paNa gaurInuM adhuM zarIra baLAtkArathI apAvyuM. kRSNane paNa gopIonA caraNomAM vaMdana karAvyuM. apsarAone jovA mATe brahmAne paNa cAramukharUpa saMpatti prApta karAvI. ratikalahathI kupita thayelI idrANIne khuza karavA mATe iMdrane paNa kroDo kuzaLa prayatnomAM pravartAvyo. cakravartIonA paNa mastake potAnI AjJA dhAraNa karAvI che. to pachI bIjA manuSyo ane devonI zI vAta karavI? te A pramANebAra devaloka vagereno deva potAnI kAMtithI sarva tejono parAbhava kare che ane enuM zarIra uttama pudgalothI baneluM hoya che. AvA koIka devane paNa kyAreka atizaya kupita thayelo A potAnA bANothI mAra mAre che. AthI vyAkula banelo ane kRtya-akRtyane nahi joto te azuci evA mUtra ane AMtaraDAnA kAdavathI bharelA manuSyastrInA zarIramAM paNa kAyapravRttithI rame che, arthAt kAyAthI maithuna seve che. vizvazatru evA AnAthI prerAyelA keTalAka devo ghaNA anarthone jotA hovA chatAM anya devanI devIonuM apaharaNa karIne tamaskAya AdimAM chupAI jAya che. pachI te prasaMganA kAraNe vaja AdithI mAra marAyelA te devo ghaNA divaso sudhI ghaNI vedanAne sahana kare che. manuSyomAM paNa enA bANane arpaNa karAyelA( enA bANathI viMdhAyelA) keTalAko kAmavAsanAmAM pheMkAya che, gAtromAM 1. ahIM atyartha padano artha vAcakoe svayaM samajI levo. 2. pati =grahaNa kareluM. 3. tamaskAya e kRSNavarNavALo aplAya vizeSa che, je aNavara samudrathI nIkaLIne pAMcamA devaloka sudhI pahoMce che. (AnuM vizeSa varNana bRhatsaMgrahaNI graMthamAM che.)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-127 dAha anubhave che, dIrgha nisAsA mUke che, maMtra ane mULiyAM vagerenI paNa temanA upara asara thatI nathI. zUnya banI jAya che. khoTI ciMtAthI vyagra bane che. grahathI pakaDAya che. asaMbaddha vacano bole che. atizaya tAva Ave che. na kahI zakAya tevI ghaNI vedanAmAM paDe che. tethI moTA kuLamAM utpanna thayelA hovA chatAM kAmavAsanAnI vedanA upazAMta thaze evI bhramaNAthI lajjA mUkIne mAtaMga AdinI strIno saMga karavAmAM paNa pravarte che. tevI pravRtti thaye chate ahIM paNa vividha viDaMbanAothI kadarthanA karAvAya che. sarvalokothI tyajAya che. pagamAtrathI paNa sparza karAtA nathI. vAMkI dRSTi karIne paNa koithI jovAtA nathI. lokothI niMdAya che. pazcAttApa vaDe svayameva zoka karAvAya che. sarvasaMpattiothI bhraSTa thAya che. lAkho vipattione . pAme che. tyAMthI mahA narakomAM paDe che. tyAM tapelI tAMbAnI putaLIo sAthe AliMgana karAvAya che. baLatI citAomAM pheMkAvAya che. ghaNA kALa sudhI aneka du:khone anubhave che. kAmadevarUpa bhIlanA bANanA gADha saMbaMdhathI (=bANathI atyaMta viMdhAvAthI) jarjarita thayelA keTalAko kroDo vyabhicArIothI ghasAyelI vezyAonI yonirUpa khALamAM kRminI jema ALoTe che. pachI tenA pratye anurAgavALA thayelA teo ghaNA-puruSonI paraMparAthI ekaTho karelo badhoya dhanasamUha ApI de che. tethI mahAnaRddhivALA paNa raMka jevA thAya che. tathA hitaiSIothI lAkho yuktiothI rokAtA hovA chatAM pAchA pharatA nathI. pharI paNa mAtAne paNa chetarIne, dhanavAnonA gharo vageremAM corI karIne, duSkAryo karavA vagere kaSTone paNa sahana karIne, nisAsApUrvaka keTaluMka dhana meLavIne pharI tyAM ja cakkara mAre che. A pramANe kAmadevathI pIDA pamADAyelA teo vezyAonA dAsa jevA thAya che. te A pramANe pagone ve che. zarIranI caMpI kare che. temanuM eMThuM khAya che. penInA prahArone sahana kare che. mastakamAM karAtA ghAtone sahana kare che. ahIM bahu kahevAthI zuM? je keTalAka munio dhIra, abhimAnavALA, kaLAonA jANakAra che, kAmadevanA bANathI hRdayamAM zalyavALA thayelA teo paNa mAhAtmyane choDI de che, pachI ahIM ja strI nimitte lAkho viDaMbanAothI duHkhI karAya che, ane paralokamAM paNa narakarUpa agnimAM pakAvAya che. tyAMthI paNa nIkaLIne hIjaDA, rUparahita, daridra, durbhaga, napuMsaka ane lAkho du:khonuM ja bhAjana thAya che. pachI puNyamAnase pUchyuM: he svAmI! A moharAjA potAnA strIveda vagere parijana sahita ja A badhuM kare che ke A sainyamAM bIjo paNa koi sAmaMtarAjA vagere AnI sahAyamAM prayatna kare che? tethI samayarAje kahyuM: he vatsa! A duSTAtmAono koi apUrva ja samudAya che. kAraNa ke jyAM ekano Azraya karAya che tyAM prAyaH badhAya taiyAra thaine najIkamAM AvI jAya che. Ama chatAM mahAdevanuM gaLuM, pADo ane zAhInA puMja jevA varNavALo ane bhayAnaka AkRtivALo je A enI pAse ja beThelo dekhAya che te madanano viparyAsa nAmano sAmaMta
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA sadAya enI sahAyamAM rahe che. A pramANe viparyAsanI sahAyavALA madananI je ceSTA che te tamane kaMika vizeSathI jaNAvAya che. te ceSTA A che- jemanA gAla vRddhAvasthAthI jIrNa thaI gayA che, jeo strIone hasavA jevA thAya che, jeo vaLI, palita ane 'TAlathI bIbhatsa zarIravALA che, vikArarasathI paripUrNa teo paNa vRddhAvasthAthI zarama pAme che. potAnA janmane ghaNo alpakAlIna kahe che, arthAt potAnI vaya ochI batAve che. vALa kALA thAya e mATe aneka dravyonA yogathI vALane jANe potAnA hRdayamAM rahelA pApathI raMgatA hoya tema raMge che. vividha snehavALA dravyothI potAnA zarIrane vAraMvAra svaccha kare che. tathA gAlonI zithilatAne prayatnathI DhAMke che. mUDha teo yuvAnanI jema lIlAthI pragaTa phare che. vibhUSA karavA mATe sadA zarIrane zaNagAravAmAM tatpara teo vibhUSAthI kaleza pamADAya che. strIothI tAta! tAta! e pramANe bolAvAyelA ane dAdAsamAna thavA chatAM vimUDha teo strIonI icchA kare che. sarva strIone preraNAnuM sthAna hovA chatAM atizaya hAsya ane kAmavikArone kare che, (ane ethI) atizaya hAsyane pAtra bane che. jarAthI jIrNa zarIravALA je jIvonI A viDaMbanA thAya che te jIvo suMdara yauvana prApta thaye chate kevA thAya? zlekha, AtaMraDA ane mUtrarUpa kAdavathI bharelA zarIramAM Asakta cittavALA te bicArA jIvanaparyaMta kheda pAme che. bhaviSyane jotA nathI. devatattvane jANatA nathI. pazu jevA teo AhAra, nidrA ane kAmathI duHkhI rahe che. tethI apAra A bhavasumadramAM paDelA ane jemanI ziSTa kriyAo nAza pAmI che tevA temane bhavasamudramAMthI utaravAnuM (=bahAra AvavAnuM) kyAMthI thAya? A pramANe viparyAsa sAmaMtane madananI sahAyamAM rokavAmAM Ave che. A mahAduSTa viparyAsa sAmaMta ekalo paNa adharmamAM dharmano Agraha utpanna kare che. abhakSyamAM paNa bhakSyano Agraha, apeyomAM paNa peyano Agraha, na kahevA lAyakamAM paNa kahevA lAyakanI buddhi, akartavyamAM paNa kartavyano nizcaya karAve che. vizeSa kahevAthI zuM? Ane vaza banelA ane AgrahathI pakaDAyela cittavALA jIvonI buddhi sarvakAryomAM viparIta paNe varte che. bodha pamADAyelA paNa bodha pAmatA nathI. yogya-ayogyane jANatA nathI. jJAna ane zraddhAthI rahita te jIvo potAnA prANa jAya to paNa potAnA Agrahane choDatA nathI, tethI A ja janmamAM duHkharUpa samudramAM paDe che, ane parabhavamAM durgatimAM jAya che. he mahAnubhAvo! A pramANe ahIM pApavilasita nAmanA senAdhipatine 1. tri=avasthAnA kAraNe cAmaDImAM paDatI karacalIo. 2. patita paLiyA (dhoLAvALa.) 3. vanatva=mAthAnI TAla. 4. hA hRdayamAM thayela. 5. mRgA=nirmalatA-svacchatA.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-129 AgaLa karIne beThelA mithyAbhimAna, harSa, mada, mAtsarya, daMbha, kalaha, prema, unmAda, kAluSya, dharmadreSa, jJAnasaMvaraNa, darzanasaMvaraNa, vedanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya vagere bIjA paNa sAmaMto jANavA. A mUDhatA, avivekitA, akSamA, asUyA, tRSNA, kRpaNatA, jaDatA, gRddhi ane bhavAbhinaMditA vagere strIo rAgakezarI vagerenI yathAsaMbhava koikanI koika strIo jANavI. A mamatva ane ahaMkAra vagere hAthIo che. azubha mana-vacana-kAyA azvo che. kuvikalpa nAmanA ratho che. saMkliSTa pariNAma, cApalya ane tucchatva vagere sainiko che. A sainyamAM dareka vastumAM je baLa che tenuM varNana karavA mATe AyuSya pUruM thai jAya to paNa samartha na thavAya. tethI chidrone zodhavAmAM tatpara sarva jIvonuM niSkAraNa mahAzatrurUpa A sainyane saMpUrNa vizvanA saMtApanuM mukhya kAraNa ane roga vagere sarva du:khonuM mukhya kAraNa jANavuM. tethI AnA dekhAyelA eka paNa mANasane na choDavo ane koi paNa rIte te rIte mAravo ke jethI pharI na dekhAya. pachI vimalabodhe kahyuM: he svAmI! amoe pUrve dhADa pADavA mATe (=zatru upara AkramaNa karavA mATe) gayelA A badhAyane potAnI pAse joyA hatA, ane ahIM paNa A badhAya dekhAya che. to ahIM zuM rahasya che? tethI samayarAje kahyuM: he vatso! A aMtaraMga loko judA judA rUpo karavAnuM jANe che. tethI svargaloka, mRtyuloka ane pAtAlaloka e badhA sthaLe svacchaMdapaNe phare che. he svAmI! ahIM rahetA emanI sainya vyavasthAno keTalo kALa thayo? samayarAje kahyuM: anaMtakALathI emanI A sainya vyavasthA che. A sainya konA upara raheluM che? arthAt A sainye konA upara AkramaNa karyuM che? A sainye sadbodha nAmanA mahAmaMtrI upara AkramaNa karyuM che. zA mATe? tenuM kAraNa tame sAMbhaLo, ame kahIe chIe. A ja manobhUmimAM asaMkhya guNaratnonI khANa, sarva vidyAonI nivAsabhUmi, sarva prajAono nivAsa evI adhyavasAyasaMtati nAmanI nagarI che. tevo koi guNI, zrImaMta, brAhmaNa, kSatriya ane vaNika nathI ke je A vizAla mahAnagarImAM na raheto hoya. te nagarImAM saMsArI jIva nAmano rAjA che. paramArthathI sarva bhAvono bhoktA che. saMpUrNa bhUmino nAyaka che. tenuM vIrya (baLa) anaMta che. tenuM mAhAtmya aciMtya che. teno prabhAva aparimita che. buddhithI sarvottama che. hoMziyArImAM tenA jevo bIjo koi nathI. nItimArganA jJAnathI te asAdhAraNa che. Ama chatAM jANe te unmatta banI gayo hoya, mUrchita thai gayo hoya, grahathI pakaDAyelo hoya tema potAne jANato nathI. potAnA gharane vicArato nathI. potAnI vibhUtinA kSayane gaNato nathI. pote tribhuvananA AdhipatyathI bhraSTa thayo che ema jANato nathI. tethI bhakta, anurAgavALA ane ekAMte hitakAraka
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130- jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA evA cAritradharma sainyano tiraskAra kare che. ekAMte sarva anarthonuM kAraNa evA moharUpa mahAcoranA sainyano svIkAra kare che. tethI luTArI e senA (adhyavasAyasaMtati nagarImAM) praveza karavA mAtrathI A nagarIne bALIne aMgArA bAkI rahyA hoya tevI karI nAkhe che. saMsArI jIvanI vibhUtio luMTI le che. temAM rahelA badhA lokonuM badhuM ya apaharaNa karI le che. enA mAhAtmyane khatama karI nAkhe che. koine chede che, koine bhede che, koine vIMdhe che, koine kApe che, koine phADe che, koine kAtare che, koine mAre che. tethI koika AkraMda kare che, koika pralApa kare che, koika vilApa kare che, koika satata zoka kare che. vizeSa kahevAthI zuM? moharAjAnA saMgathI badhAya anartho thAya che. to paNa A saMsArIjIvarUpa rAjA bodha pAmato nathI. tethI sadbodha maMtrIe kAnamAM kaMika kahyuM eTale A rAjA potAne jANe che, cAritradharma sainyano potAnI nagarImAM praveza karAve che, moharAjA vage2e corone bahAra dUra kADhe che. tethI A saMpUrNa nagarI jANe amRtathI siMcAyelI hoya tevI thAya che. badhA sthaLe prajA harSa pAme che. rAjasaMpattio vadhe che. tyArabAda pharI paNa moharAjAnA koika ajJAna nAmanA dUte AvIne koika kuvAsanA utpanna karI. AthI vyAkula banelo saMsArIjIvarUpa rAjA cAritradharmanA sainyane bahAra kADhe che, moharAjA vagere coronA samudAyano svIkAra kare che. tethI te ja durdazA, te ja trAsa, te ja bhayo prApta thAya che. tethI pharI sadbodhamaMtrI corone bahAra kADhe che. A pramANe paraspara vairavRddhi thatAM ekavAra sadbodhamaMtrIe moharAjAnA sainyane mULathI ukheDI nAkhyuM. tethI amane kyAMya sukha nathI ema vicArIne gusse thayelA moharAjA vageree tenA upara sainya karyuM, arthAt sainyathI tenA upara AkramaNa karyuM. te sadbodha maMtrI paNa nAsI jaine cAritradharmanA sainyamAM peTho. A baMne sainyonuM yuddha anaMta vAra thAya che. jenA pakSamAM saMsArI jIva rahe te pakSano jaya thAya ane saMsArI jIvano pUrvokta nagarImAM praveza thAya che. anyapakSanuM AnAthI viparIta thAya che. A pramANe anaMta kALathI cAlI rahyuM che. ahIM emanuM citra ghaNuM che. te caritrane kahenArAonuM paNa (caritrane kahetAM kahetAM ja) AyuSya pUrNa thai jAya. tame zubhapariNatinA putro cho. tethI meM A dizAmAtra kahyuM. he vatso! bAkInuM caritra svabuddhithI vicArIne je svahita hoya te karavuM. jinavacanarUpa maMtranA jApano vidhi. A pramANe karuNApUrvaka upadeza ApIne samayarAja virAma pAmyA tyAre vinayapUrvaka gadgad vANIthI vimalabodha vageree A pramANe kahyuM- svAmIe amane amRta ane viSa batAvyuM. ajJAna mANasa paNa amRtane choDIne kyAreya viSa khAto nathI. to paNa he svAmI!
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-131 amArA upara kRpA karIne te pramANe prayatna karo ke jethI amAruM mana paNa karmadoSathI ke pramAda-ajJAna doSathI cAritra rAjAne choDIne pramAdarUpa vana tarapha na jAya. temaNe A pramANe kahyuM eTale jemanuM mana vizeSathI vadhatA karuNArasathI AA thaI rahyuM che evA samayarAje vimalabodhamAM vizeSa yogyatA joine potAnI pAse raheluM jinavacana rUpa mahAmaMtranuM saghaLuM rahasya tene jaNAvyuM. tene te samyak pariNamyuM. tethI samayarAje tene tenA zamajaladhi vagere bAkInA baMdhuonA nAyaka tarIke sthApyo ane hitazikSA ApI ke- he vatsa! vimalabodha! tArA A saghaLA ya baMdhuo AjathI tArA ziSyo che. tethI je rIte meM emanuM 'anuvartana karyuM tema tAre paNa temanuM anuvartana karavuM. tathA he vatso! AjathI tamAro paNa A vimalabodha guru che. jevI rIte tamoe mArI samyam ArAdhanA karI tevI rIte tenI paNa samyam ArAdhanA karavI. vaLI bIjuM, sadAya mArAthI apAyela jinavacanarUpa maMtrano apramatta banIne vidhipUrvaka jApa karavo. te vidhi A che- sudhAne jItavI=sahana karavI. tRSA sahana karavI. ThaMDI sahana karavI. garamIne na gaNavI. potAnA zarIra uparathI maccharane dUra na karavA. jIrNa ane malina vastra paheravA. moTI ApattimAM paNa arati na karavI. strIsaMgano dUrathI tyAga karavo. kyAMya Asakti karyA vinA vihAra karavo. sarva bhayothI mukta banIne mazAna AdimAM rahevuM. strIsaMga Adi doSathI rahita vasatimAM rahevuM. koI Akroza kare, vadha kare, pIDA Ape to paNa garama na thavuM. koI vastu na maLe to dInatA na karavI. rogomAM ArtadhyAna na karavuM. kaThora sparzathI uga na pAmavo. zarIra ane upadhino sUkSma paNa saMskAra na karavo. pUjA-apamAnamAM samacittavALA thavuM. buddhi vagere guNomAM abhimAna na karavuM. jJAna bilakula na caDhe=jIvAditattvone vizeSathI na samajI zakAya vageremAM vipariNAmavALA na thavuM, arthAt dIna na banavuM. zaMkA ane kAMkSA Adi doSomAM na rahevuM, arthAt zaMkA ane kAMkSA Adi doSone utpanna na thavA devA. vaLI bIjuM- upavAsa, chaThTha ane akrama vagere tapa karavo. UNodarIthI rahevuM. dravya-kSetra-kAla-bhAva abhigrahothI bhikSA grahaNa karavI. rUkSa ane prAMta AhArathI jIvananirvAha karavo. utkaTuka ane godohikA vagere Asana ane kezaloca vagere kaSTone sahana karavAM. iMdriya ane kaSAyanI salInatAthI rahevuM, arthAt iMdriyo ane kaSAyo upara kAbU rAkhavo. khoTA AcaraNomAM prAyazcitta karavuM. badhI ja rIte vinaya ane vaiyAvaccanA ja rasavALA thavuM. vAcanA AdimAM prayatna karavo. sadA ya zubhadhyAnamAM rahevuM. potAnA zarIramAM paNa mamatva na karavuM. ucchavAsa ane nizvAsa sivAya bIjuM koI paNa kArya kayAreya gurune pUchyA vinA na karavuM. tethI jIvadayA, satya, corItyAga, 1. anuvartana eTale ziSyonA svabhAvane anukULa banIne temane hitamAM joDavAno prayatna karavo. 2. zarIra uparathI mela utAravo vagere zarIrasaMskAra che. kapaDAmAM raMgIna dorA nAkhavA vagere upadhisaMskAra che. u. 10 bhA. 1
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132- jJAnadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA brahmacarya ane parigrahatyAga Adi guNothI yukta ane yathokta vidhithI maMtra jApa karatA evA tamArA A duSTa coro pratisamaya kSaya pAmaze, ane svapnamAM paNa pramAdavana tarapha javAnuM nahi thAya, cAritradharma rAjA khuza thaze. pachI A vidhithI maMtrajApa parama vRddhine pAmaze tyAre putra-pautrathI sahita ane madana mAMDalika Adi parivAra sahita moha mahAcora sarvathA kSaya pAmaze. tyArabAda vyAkula banelA jJAnasaMvaraNa, darzanasaMvaraNa, ane aMtarAya nAmanA sAmaMto DhIlA thaI jaIne turata ja parivAra sahita yamanA mukhane joza=mRtyu pAmaze. tyArabAda keTaloka kALa vizrAma karIne, paropakAranI siddhi thAya e mATe lokone coronI duSTatA kahIne, yogya samaye zailezI avasthArUpa mahAgadAthI vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra nAmanA cora sAmaMtono parivAra sahita sarvathA cUro karIne temanI mAtra vAta bAkI rahe tevA karavA, arthAt mArI nAkhavA. A pramANe karyuM chate atyaMta khuza thayelo cAritrarAjA maherabAnI karIne pUrve jenA svarUpanuM varNana karyuM che tevI nivRttinagarI Apaze. tyAM gayelA tame duHkhanI vAta paNa nahi sAMbhaLatA, traNa bhuvananA mastakanI zikhApaNAne karatA, nivRttinagarInA svAbhAvika ane anupama sukhane anubhavatA, kuMbhAravaDe cAkaDAmAM mUkAyelA ghaTanI jema mohAdi corothI pratisamaya bhagADAtA ane vividha viDaMbanAothI duHkhI karAtA traNa vizvane hAthanA taLiyAmAM rahelA motInI jema pratisamaya jotA ane anaMtakAla sudhI AnaMda pAmatA rahezo. A pramANe tamane corothI thatuM duHkha ane cAritra dharmathI thatuM sukha saMkSepathI batAvyuM. duHkhanA kSayano ane sukhanI prAptino A koika upAya batAvyo. tethI ahIM je svahita hoya te vatsoe sadA karavuM joie. vimalabodha vagerene kevalajJAnanI prApti A pramANe saghaLo upadeza ApIne samayarAja mahArAja potAnA icchita koI anya dezamAM gayA. te vimalabodha vagere paNa samayarAjano Adeza jANe lakhAyo hoya, jANe baMdhAyo hoya, jANe sthira karelo hoya, jANe kotarelo hoya, jANe sIvelo hoya, jANe bhUmi khodIne sthApelo hoya, jANe jaDI dIdho hoya tema samayarAjanA upadezane ane paropakArane sadAya cittamAM dhAraNa karatA cAritradharmarAjAnI sAthe vividha dezomAM vicAravA lAgyA. pachI samayarAje upadezelA anuSThAnone vidhivat AcaratA vimalabodha moharAjA, jJAnasaMvaraNa, darzanasaMvaraNa ane aMtarAya nAmanA balAvAna cora nAyakono parivAra sahita kSaya karI nAkhyo. tethI saMpUrNa tribhuvanatalano sAkSAtkAra karavAmAM ( pratyakSa jovAmAM) kuzaLa evA je kevalajJAnane te mahAcoroe DhAMkIne dhAraNa karI rAkhyuM hatuM, te kevalajJAna vimalabodhane pragaTa thayuM. tethI devo AvyA. suvarNakamalanuM Asana racyuM. kevalajJAnano mahAmahimA karyo. bhakti ane kautukathI AkarSAyela cittavALo atizaya ghaNo loka bhego thayo. vimalabodha corono uccheda karanArI ane cAritradharmarAjAno pakSapAta karanArI sudezanA karI. ghaNAe vimalabodha Acarelo ja mArga
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgakathA-133 svIkAryo. coro bahu dUrathI tiraskAra karAyA. he rAja! pachI bIjA paNa ghaNA dezomAM A pramANe ja coronI viDaMbanAothI ghaNA lokane choDAvato ane gAma-nagara sahita tamArA dezane moharUpa mahAcorothI luMTAto joIne utpanna thayela karuNAnA pariNAmavALo te huM vimalabodha A sAdhuothI parivarelo ahIM Avyo chuM. tethI yathokta corasamudAyano ghAta karavA mATe pUrvokta kuLamAM utpanna thayelA sAdhuo A kaSTone sahana kare che. tamoe ahIM je pUchyuM hatuM te badhuM jaNAvyuM. he narAdhipa! A sAMbhaLIne je yogya hoya te karo. A vacana sAMbhaLyA pachI turata ja vijayasena rAjA gusse thaI gayo. teno bhAlarUpa 'phalaka traNa vaLIo rUpI taraMgothI yukta banyo. zarIramAMthI pasInAnA ghaNA biMduo TapakavA lAgyA. hoTharUpa pallavo satata pharakavA lAgyA. kAyArUpI lAkaDI kaMpavA lAgI. AMkho guMjAnA ardhabhAga jevI lAla ane bhayaMkara banI gaI. talavAra upara hAtha nAkhato te jhaDapathI Ubho thayo. AkSepapUrvaka teNe kahyuM: he maMtrIo! he sAmaMto! hajI paNa vilaMba kema karAya che? jaladI taiyAra thAva. duSTa coronA mastakone pakaDo. moha mahAcora vagerene lAMbI zULIomAM nAkho, arthAt zULI upara caDAvIne mArI nAkho. madana vagerene majabUta yaMtromAM pIlI nAkho. emaNe mane paNa bIjA rAjA samAna (sAmAnya) gaNyo. emaNe mAro prabhAva pUrve sAMbhaLyo nathI. jethI eo mArI hadanuM ullaMghana kare che. tethI pApI teo Aje svadurnatinA phalane pAmo, mArA svarUpane jANo. jagata corarUpa kAMTAothI rahita bano. A pramANe pitAne krodhathI parAdhInatAne pAmelA joine kaMIka hasIne UbhA thaIne pitAne bAhurUpa daMDathI pakaDIne puraMdarakumAre kahyuM: he tAta! ahIM bhrAMtithI saryuM. A aMtaraMga cora loko che. ApanA sAmaMta vagerenA balathI jItI zakAya tevA nathI. kiMtu hamaNAM ja A AcArya bhagavaMte batAvelA upAyathI avazya jItI zakAya tevA che. vaLI bIjuM, jemanAthI svargamAM iMdra, pRthvImAM cakravartI, pAtALamAM nAgendra luMTAyo che, temanI AgaLa ApanA jevAnI zI gaNanA hoya? tethI Apa kRpA karIne besI jAo. tethI rAjA vilakho banIne dizAone joto te ja pramANe besI gayo. ekakSaNa pachI svastha thaIne rAjAe puraMdarakumArane kahyuM: he vatsa! jo ema che to meM munIMdranA gaMbhIra vacanono tevA prakArano koIka artha jANyo nathI. paNa teM A saghaLo artha jANyo hoya tema jaNAya che. tethI tuM ja te arthane jaNAva, jethI ame paNa kRtArtha thaIe. tethI puraMdarakumAre kahyuM he pitAjI! A munIzvaranI saghaLI ya vacanaracanA spaSTa ja che. to paNa jo kyAMka saMketa na pakaDAvAthI Apane saMdeha hoya to pharI paNa svabodha pramANe huM paNa kaMika kahuM chuM. A pramANe kahIne puraMdarakumAre prAraMbhathI ja AraMbhIne saghaLo ya bhAvArtha pitAne jaNAvyo. 1. phalaka=pATiyuM. 2. pallava-kuMpaLa.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134- zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [vijayasena rAjAnI dIkSA tethI bhAvArtha samyag jaNAye chate saMvegasamUhathI pUrNa hRdayavALA vijayasena rAjAe puraMdarakumArane kahyuMH sAruM sAruM he vatsa! tArI buddhithI huM samyag anugraha karAyelo chuM. A badhuMya jANyuM ke amArA jevA mUDha jIvone bodha pamADavA mATe bhagavAne aMtaraMga arthathI garbhita potAnuM ja caritra kahyuM che. paNa he vatsa! samayarAjathI ahIM koNa vivakSita che? tethI puraMdarakumAre kahyuH he pitAjI! huM barobara jANato nathI. tethI kevalIe kahyuM: he rAjan! samayarAja eTale sarvajJa siddhAMta. sarvajJa siddhAMtanA abheda upacArathI ahIM zrutarUpa samudranA pArane pAmelA zaminidha nAmanA AcArya samayarAja tarIke vivakSita che. tethI rAjAe kahyuM: he svAmI! to ApanI kRpAthI meM badhuM jANyuM. vijayasena rAjAe saparivAra dIkSAno svIkAra karyo. A daramiyAna puraMdarakumAranuM mana uchaLatA saMvegarasanA samUhathI bhInuM banavA lAgyuM. AthI teNe be hAtharUpa puSpakaLIone mastake rAkhIne, arthAt mastake aMjali karIne, vimalabodha kevalIne kahyuM: he svAmI! duSTa coronuM A badhuM vartana sAMbhaLIne emanI viDaMbanAothI bhaya pAmelo huM kyAMya ratine pAmato nathI. tethI jo pUjyo mArA upara paNa anugraha kare to he prabhu! huM paNa duSTacorono ghAta karanAra anuSThAnane karavAnI icchA rAkhuM chuM. tethI kevalIe kahyuMH tamArA jevA mATe A yogya che. pachI kumAre pitAne AdarapUrvaka A pramANe kahyuM: he pitAjI! jo Ape muninuM vacana sAMbhaLyuM hoya ane e vacana ApanA hRdayamAM pariNamyuM hoya to corothI nAza pamADAtA ane rakSaNathI rahita mane Apa choDo=rajA Apo. ApanAthI paNa anujJA apAyelo huM paNa cAritradharmarAjAnA nagaramAM jaine corothI dUra janArI(=rahelI) nivRttinagarIne prApta karuM. tethI aho! kumArathI ame jitAyA ema vicArIne vijayasenarAjAe kahyuM: he vatsa! je amAre karavA jevuM che teno tuM ja A pramANe pahelAM ja kema nirNaya kare che? aucityathI rahita karAtuM zreyaskara paNa kArya zobhAne dhAraNa karatuM nathI. tethI puraMdarakumAre kahyuM: pitA je pramANe kahe che te pramANe ja che. kevala pitAe je zreyaskara kArya na karyuM hoya te kArya putre pahelAM na karavuM joie evo niyama kyAMya saMbhaLAto nathI. sarva tarapha Aga lAgI hoya ane ethI jIvo nAsI rahyA hoya tyAre amuka pahelA jAya ane amuka pachI jAya evI prathamapazcAdbhAvanI gaNatarI thatI nathI. tethI he pitAjI! kRpA karIne mane choDo=rajA Apo. A pramANe kumArano Agraha jANIne sahasA UbhA thaine kumArane bAhumAM laine rAjAe kahyuM: he vatsa! jo ke e pramANe che to paNa A samaye tArAthI nizcita karAyelA kAryane huM ja karavAne icchuM chuM. tane choDIne bIjo koi mArA rAjyanA bhArane vahana karavAmAM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [mAlatI rANInI dIkSA-135 samartha nathI. ApaNA pUrvajoe sadAya paripAlana karelI prajAne nAtharahita karIne huM choDI paNa zake nahi. vaLI, mAtA-pitAnA upakArano badalo vALavo duSkara che ema zAstramAM saMbhaLAya che. mATe tAre amane ja duSTacoronI viDaMbanAothI mukAvavA joie. ityAdi yuktithI kahevAyelA kumAre mastake aMjali joDIne vinayapUrvaka kahyuM: pitAjI je Adeza kare che te ja mAre pramANa che. jyAre A jinavacana mArA cittamAM vartaze tyAre anya samaye huM paNa A karIza. hamaNAM to pitAjI ja potAnA iSTane karo. A pramANe kumAre svIkAryuM eTale jenA zarIramAM romarAjI vikasvara banI che tevA rAjAe maMtrIone ane sAmaMtone (puraMdarakumArano rAjyAbhiSeka karavA mATe) AjJA karI. ghaNA vistArathI puraMdarakumArano rAjyAbhiSeka pravartAvyo. vijayasena rAjAe pote kanakamAlA vagere rANIo, vizadamati vagere maMtrIo, samaraketu vagere sAmaMto, anya ghaNA baMdhuo ane nagarajanonI sAthe vimalabodha kevalInI pAse vidhipUrvaka dIkSAno svIkAra karyo. mAlatIrANIe dIkSAno svIkAra karyo. A daramiyAna vijayasenarAjAnA aMtaHpuranI rANI mAlatIdevI vicAre che ke- mArA pati puNyazAlI che, kamalamAlA vagere mArI zokayo prAtaHsmaraNIya nAmavALI che. bIjA paNa sAmaMto vagere prAtaHsmaraNIya nAmavALA che. A badhAe svajIvanane niSkalaMka pasAra karIne aMte A munIndranI pAse dIkSA lIdhI. paNa maMdabhAgyavALI meM puraMdarakumAranI icchA karI, tenI pAse bhogasukhanI prArthanA karI, tenA kAraNe te dezAMtara gayo. AthI te dezAMtara gayo temAM huM nimitta banI. ityAdi kalaMkathI kalaMkita zarIravALI huM vrata grahaNa karuM to paNa tenuM koi phaLa nathI. ane gRhavAsa to pati ane zokayoe dIkSA lIdhI hovAthI have mArA mATe atizaya niMdanIya che. tethI adhama pravRtti karanArI mArI hamaNAM zI gati thaze te huM jANatI nathI. A pramANe ghaNI ciMtAthI azAMta banelI ane zokarUpa sAgaramAM DUbelI mAlatIdevI nIcuM mukha rAkhIne vAraMvAra bIjA bIjA ghaNA vikalpo karIne jeTalAmAM azrupravAhane mUkI rahI che, teTalAmAM kevalIe tenA abhiprAyane jANIne tene bolAvIne kahyuM: he mahAnubhAvo! A pramANe adhIratA na kara, viSAdane choDa. tArA pati vageree je karyuM che tene te paNa kara. huM dIkSA lauM to paNa tenuM kaMI phala nathI evI zaMkA na karavI. kAraNa ke A tAro doSa nathI, kiMtu pUrve jenuM varNana karyuM che te bhogatRSNAno doSa che. tAro doSa hoya to paNa dIkSA A bhava ane parabhavamAM AcarelA duSkRta rUpa gahanavanane bALavA mATe agnisvarUpa che. mATe paramAtmAe mumukSu jIvo mATe dIkSA kahelI che. mATe koI jAtanA vikalpa vinA samasta duSkRtarUpa malane dhovA mATe samartha evA svapati Adie AcarelA mArgane svIkAra. A daramiyAna eka sAdhue pUchyuM: he bhagavaMta! ANe kayA vikalpo karyA? vaLI, Ape tene je kahyuM te amane kahevAne
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136- jJAnadAna upadezamAlA (puSpamAlA) puiraMdara caritra yogya hoya to kRpA karIne kaho. tethI mAlatI rANIe praNAma karIne kahyuM: jo A pramANe paNa bhagavAna koikanA koIka guNane jue che to mArA dugaritane zaMkA vinA kahe. tethI kevalIe te badhuM ya parSadAne kahyuM. tenA zravaNathI pharI paNa saMvegane pAmelA ghaNA jIvonI sAthe mAlatIrANIe paNa munIndranI pAse vidhipUrvaka dIkSA lIdhI. pachI munIndranA vacanathI vAsita aMta:karaNavALA puraMdararAjAe samyakatva mULa gRhasthadharmano svIkAra karIne parivAra sahita kevaLIne namI potAnI nagarImAM praveza karyo. vijayasenarAjarSi vagere parivArathI parivarelA munIndra paNa bIjA sthaLe vihAra karyo. have sUryanI jema atizaya tejasvI, rAjAonI lakSmI upara paga mUkanAra ane sakala lakSmIono vikAsa karanAra puraMdararAjA rAjya kare che. puraMdararAjA thaye chate saMpUrNa dezanI prajA sUryakiraNonA sparzathI kamalinIonI jema paramasukhane pAmI. pitAne je siddha na thayuM, pUrva puruSone je siddha na thayuM, te puraMdare ramatathI siddha karyuM. vidyAe Apela suvarNa AdithI teno rAjabhaMDAra vadhyo. paNa pratApa kayA kAraNothI vadhyo te ame jANatA nathI. teNe navIna jinamaMdira, prAcIna jinamaMdirono uddhAra, rathayAtrA vagere te rIte karAvyA ke jethI surendra paNa vismaya pAmyo. puraMdararAjAe pUrvaparicita brAhmaNanuM sanmAna karyuM. rAjalakSmIno nivAsa evo puraMdararAjA baMdhumatInI sAthe gavAkSamAM besIne nagarInA vyavahArane joI rahyo hato tyAre teNe pUrve jeNe vidyAno tiraskAra karyo hato te brAhmaNane lAMbA kALe joyo. te brAhmaNanuM zarIra dhULathI pAMDuvarNavALuM hatuM. jIrNa ane phATelAM vastro paheryA hatAM. dIna banI gayo hato. ghaNA chokarAo kacaro, dhULa ane seMkaDo DhephAM pheMkIne tene mArI rahyA hatA. tene anulakSIne loko kalakala avAja karI rahyA hatA. gusse thayelo te cAre dizAomAM doDI rahyo hato. AvA te brAhmaNane joyA pachI rAjAe ekakSaNa vicArIne oLakhyo. rAjAe hRdayamAM vicAryuM aho! bhavasvarUpane juo. A pUrve kuzaLa, vaktA ane surUpa saMpanna thaIne hamaNAM vidvAna lokone zocanIya AvI avasthAne kema pAmyo? ityAdi vicArIne brAhmaNane potAnA ghare laI Avyo. pachI rAjAe praNidhAna karIne vidhipUrvaka vidyAnuM smaraNa karyuM. smaraNamAtrathI pratyakSa thaIne vidyAe kahyuM: he naranAtha! je kAraNathI tame mAruM smaraNa karyuM te kAraNane kaho. tethI rAjAe pUchyuM: he devI! A mahAtmA brAhmaNa AvI avasthAne kema pAmyo? tethI vidyAdevIe kahyuM jenA prabhAvathI enI A avasthA thaI che te huM ja jANuM chuM. paNa tArA vinayathI prabhAvita thayelI meM ene mAryo nahi. tyAre saraLatAnA kAraNe te ene paNa vidyA grahaNa karAvI. eNe tArI samakSa paNa vidyAno upahAsa vagere karyuM. 1. A zloka tyarthaka che. sUryanA pakSamAM madada eTale parvata. savavajJALa eTale saghaLA kamaLono.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdara caritra-137 vidyA sAdhavA mATe tArA vaDe mokalAyelA teNe vidyAnI hIlanA-niMdA vagere je karyuM te kahevAne mATe yogya nathI. tethI huM gusse thai hovA chatAM tArI lajjAthI ene mAryo nahi. tene meM mAtra zikSA karI, jethI tuM paNa AvAone jANe. kAraNa ke AvA mahArahasyone AvA loko yogya nathI. sarvakAryomAM yukta-ayuktano vicAra karavo joie. kAgaDAnA kaMThamAM rahelo motIno hAra zobhato nathI. UMTanA pagamAM raheluM jhAMjhara zobhatuM nathI. tethI maMtra-vidyArUpa rahasyonuM kathana vagere dUra raho, kiMtu he uttamapuruSa! AvAo vidvAnane bolavAne paNa yogya nathI, arthAt vidvAno AvAo sAthe vAta kare te paNa yogya nathI. pachI uttama rAjAe kahyuM: he devI! jo ke A Avo che, to paNa mArA upara kRpA karIne A aparAdha kSamA karavA yogya che. budhapuruSo potAnI zreSThatAnA kAraNe vyavadhAnamAM (=bhIMta vagerenAM AMtarAmAM) rahelI vastunI jema bIjAnA doSane jotA nathI. samudra paNa bALatA paNa vaDavAnalane udaramAM dhA2Na kare che. mATe he devI! kRpA karIne A brAhmaNane sAro karo. rAjAnAM AvA vinayathI alaMkRta vacanothI devI te brAhmaNane sAro karIne svayaM adRzya thai gai. rAjAe paNa brAhmaNanuM yathAyogya maryAdAthI sanmAna karyuM. puraMdararAjAne dIkSAnI ane siddhinI prApti. A tarapha zrI vijayasena rAjarSi ghaNA divaso sudhI niraticAra cAritra pALIne sarva karmono kSaya karIne mokSamAM gayA. (25) puraMdararAjAe paNa keTaloka kALa rAjyasukha anubhavIne baMdhumatInA putra zrIguptane rAjya upara sthApIne baMdhumatI vagere parajananI sAthe zrIvimalabodha kevaLInA caraNomAM temaNe upadezelA vidhinI pradhAnatAvALI dIkSA lIdhI. samaya jatAM ghaNA prakAranA sUtrono abhyAsa karI te gItArtha thayA. pachI saMsArabhayathI udvigna banelA puraMdara munie vinayathI gurune kahyuM: he bhagavaMta! jo Apa anujJA Apo to ApanA caraNanI kRpAthI ekAkI vihAra pratimAne svIkArIne pRthvItala upara vihAra karuM, kevalIe paNa ArAdhaka thaze ema jANIne temane anujJA ApI. siMhanI jema nirbhaya te muni eka gAmathI bIje gAma vicaravA lAgyA. have te mahAtmA koipaNa rIte krame karIne kurudezamAM AvyA. tyAM koi gAmanI pAdabhUmino (=be paga mUkavA jeTalI bhUmino) viSaya thayA, arthAt kAussaggamAM rahyA. atidAruNa unALAmAM sUrya madhya AkAzamAM Ave chate sthANunI jema UrdhvazarIravALA arthAt kAussaggamAM UbhA rahelA, nirAvaraNa arthAt vastrathI rahita, AtApanA letA, agni jevA uSNasUryanA kiraNothI tapAvAyelA zarIramAMthI parasevAno pravAha nikaLI rahyo che evA, gaMgAno pravAha jemAMthI nikaLI rahyo che evA, himavaMta parvatanI jema sarvAMgathI sthira, RkSapudgala upara jemaNe dRSTi mUkI che evA, zarIra upara paNa jemaNe mamatva choDI dIdhuM che evA (muni) jeTalAmAM sUkSma parama cetanAnuM kaMika dhyAna karatA rahyA. teTalAmAM pUrve jene
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAra] 138- jJAnadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [puraMdara caritra jItyo hato te vajabhuja nAmano palipati tyAM Avyo. pApI evA teNe te munivarane joyA. tethI prajavalatA kopavALo te munIzvaranI sAme Avyo ane munIzvarane kahyuM: he mahAduSTa! te vakhate te mArA mAnano cUro karyo hato, have tuM kevI rIte chUTI zakIza? have tuM AkAzatalamAM caDIza ke pAtAlamAM praveza karIza to paNa tane haNIne huM potAnA vairane sAdhIza vairano badalo vALIza. ityAdi aneka prakAranA tenA asaMbaddha vacanonA samUhathI kaThora pavanathI meruparvatanI jema munivara calita na thayA. tethI gusse thayelA pallipatie munIzvaranI cAre dizAmAM rALa, gugaLa, saNa, tRNa ane vastro vagere vastuo pheMkI. pachI jemAMthI ghumADAnI zikhAo phelAI rahI che, jeNe pragaTa thatI jvALAonI zreNiothI AkAzanA aMtarAla bhAgone bALyA che, je lokano pralaya karanArA agninI AzaMkA karAve che, tevo agni saLagAvyo. tethI saLagelA agnithI baLI rahelA muninA zarIranI nasono samUha jema jema saMkucita thato jAya che tema tema munino zubhabhAva vadhe che. te muni A pramANe vicAravA lAgyA- bhayaMkara upasarga upasthita thaye chate he jIva! tuM duHkhI na thA. te jAte ja je karma bAMdhyuM che te karmanuM A phala che. AnAthI anaMtaguNa dAha ApanAra narakanA agnine ekaeka jIve anaMtavAra sahana karyo che ema zAstramAM saMbhaLAya che. he jIva! pUrve tiryacapaNAmAM dAvAnalamAM anaMtavAra tuM baLyo. paNa icchA vinA sahana karyuM hovAthI tyAre lAbha na thayo. hamaNAM saMyamane karanAra vivekathI pragaTelA svecchAthI (sahana karavAnA) bhAvavALA tane thoDA paNa kaSTathI tenAthI anaMtaguNI nirjarA thAya che. je A upasarga karI rahyo che e paNa zatru nathI, kiMtu karmonI nirjarA karavAmAM sahAya karato hovAthI tAro parama baMdhu che. karmo avazya vedavA yogya che. deha asvAdhIna ane anitya che. jinavacanano rasa samyagU pariNata thaye chate duHkha sahana karavuM e lAbha ja che. tuM ajJAnI jIvone jo. te jIvo svayameva agni AdimAM praveza kare che. bhAgyathI prApta thayelA duHkhane sahana karatA tane zuM ayogya che? nArakone sAgaropamo sudhI kevala duHkhane sahana karIne AgaLa paNa sukhamAM (=sukha maLavAmAM) saMzaya ja che. Aje paNa sArAM kAryo karanArAone sukhamAM saMzaya ja che. pradIpta thatA zubhadhyAnathI karmarUpa kASThasamUhane khapAvI denArA tane kSaNamAtra du:kha che, paNa AgaLa nizcitapaNe sukha ja che. (50) he sAdhu! pairyane dhAraNa kara, A du:khane sahana kara. A pallipati viSe maitrI kara, jethI tuM icchita lakSmIne meLave. A pramANe zubhabhAvanA rUpI agnijavALAonI zreNiothI aMtaramAM karmo khapI gayA, ane bahAra pallipatie saLagAvelA agnithI deha baLI gayo. te puraMdara rAjarSi bhagavAna aMtakRt kevalI thaIne upadravarahita, acala( tyAMthI bIjA sthaLe na javuM paDe tevuM), rogarahita, anaMta padArthonA jJAnasvarUpa, kSayarahita(=zAzvata) ane pIDArahita padane pAmyA. 1. rALa ane saNa e baMne dhAnyavizeSa che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [ayogyane jJAna na ApavuM-139 palapatinuM sAtamI narakamAM gamana palipati paNa pahelAM A ati mahApApakArI che ema vicArIne enA pratye virakta cittavALA banelA svaparijanathI tyAga karAyo, ane pachI rAjA AdinA bhayathI ekalo kyAMya nAsato te rAte nahi dekhavAthI aMdhArA kUvAmAM paDyo. tyAM paNa pUrve paDelA ane kAdavamAM coMTelA khadiravRkSanA khIlAthI chAtImAM viMdhAyo. tethI ghaNI vedanAne anubhavato, ati karuNa AkaMdana karato, aMtaranA zalyathI zalyayukta, pApI, aMdara rahelo (aMtaramAM) baLato hovA chatAM jenuM koI sAMbhaLanAra nathI tevI sthitine pAmelo, sarvathA duHkhI banelo ane raudradhyAnane pAmelo te marIne sAtamI narakamAM apratiSThAna pAthaDAmAM utkRSTa AyuSyavALo nAraka thayo. jyAM puraMdaramuni siddha thayA tyAM harSa pAmelA devoe sugaMdhI jalanI vRSTi AdithI ghaNo mahimA karyo. baMdhumatI paNa ugra tapa karIne kevalajJAna utpanna karIne ane sarva karmabhedono nAza karIne siddha thaI. [26]. A pramANe puraMdarakumAranuM caritra pUrNa thayuM. A pramANe jema yogya puraMdarakumArane ApelI vidyA saphala banI, ane ayogya brAhmaNane ApelI vidyA niSphala banI, tema sUtra ane artha paNa yogyane ApavAthI saphala bane ane ayogyane ApavAthI nippala bane. ema vicArIne yogyane ja sUtraartha ApavA, ayogyane nahi. kAraNa ke ayogyane sUtra-artha ApavAthI atizaya ghaNA doSo saMbhave che. Ama yogyane ja sUtra-artha ApavA e nizcita thayuM. A ja arthane dRSTAMtathI daDha karatA graMthakAra kahe che Ame ghaDe nihattaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhaMtarahassaM, appAdhAraM viNAsei // 27 // jema (mATInA) kAcA ghaDAmAM nAkheluM pANI kAcA ghaDAno nAza kare che, tema ayogyane ApeluM siddhAMtonuM rahasya tenA AtmAno nAza kare che. vizeSArtha- kAcA ghaDAmAM nAkheluM pANI kAcA ghaDAno nAza karavA sAthe svayaM paNa bhUmi AdimAM paDavAthI nAza pAme che. tevI rIte tuccha jIvane ApeluM Agamatattva dIrghakALa 1. ni=kAdava. vahudR coMTelI lAgela. 2. naya eTale rahelo. aMta eTale aMdara. ati AdinI jema ahIM ja zabdano prathama prayoga thayo che.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140- jJAnadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAnamAM udyama karavo. sudhI roga ane unmAda ApavA vagerethI tuccha jIvano nAza kare che ane svayaM paNa upahAsanI prApti Adi dvArA nAza pAme che. [27] adhika jJAna grahaNa karavAnI icchAvALA yogya jIve paNa mArI tevA prakAranI buddhi nathI ethI mAre jJAna na grahaNa karavuM joie (=mAre bhaNavAnI jarUra nathI) ema na vicAravuM. AvuM kema na vicAravuM tenuM kAraNa graMthakAra kahe che mehA hojja na hoja va, loe jIvANa kammavasagANaM / ujjoo puNa tahavihu, nANaMmi sayA na mottavvo // 28 // lokamAM karmavaza banelA jIvone buddhi hoya ke na hoya, to paNa jJAnamAM sadA prayatna na choDavo joie. vizeSArtha- A lokamAM karmane AdhIna banelA jIvone buddhinI prApti karmane AdhIna ja che. tethI karmakSayopazama thavAthI koikane buddhinI prApti thAya, koikane karmano kSayopazama na thavAthI buddhinI prApti na thAya. temAM jIvo zuM kare? kAraNa ke jIvo karmane AdhIna che. paNa jJAnane bhaNavAmAM udyama kyAre ya na mUkavo joie. ahIM A kahevAnuM thAya che ke- bIjAnI utkarSavALI buddhine joIne mane kaMI caDatuM nathI e pramANe ugathI bhaNavAno prayatna sarvathA ja na choDI devo. kAraNa ke karmanirjarA ja sAdhya che. te to buddhivALA ke buddhi vinAnA mRtanuM adhyayana karanAra jIvane thAya ja che. temAM udvega karavAnuM koI kAraNa nathI. [28] jo bhaNanArAone eka divasamAM daza vagere zloko caDe to bhaNavAno udyama yogya che. paNa jyAre Akho divasa vagere jeTalA kALamAM ekAda vagere jeTaluM ja caDatuM hoya to bhaNavAnA udyamathI zuM? AvI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che jaivihu divaseNa payaM, dharei pakkheNa vA silogaddhaM / ujjoyaM mA muMcasu jai, icchasi sikkhiuM nANaM // 29 // jo tuM jJAna bhaNavAne mATe icche che to eka divasamAM eka pada yAda rahetuM hoya ke eka pakhavADie azloka yAda raheto hoya to paNa udyama na choDa. vizeSArtha- ahIM A kahevAnuM thAya che ke- jo ke eka divasa vagere jeTalA kALamAM ekapada vagere jeTaluM ja yAda rahe to paNa ghaNA kALe te ghaNuM thAya che. paNa jo uga karIne sarvathA ja bhaNavAnuM choDI de to ghaNA paNa kALe lAbha na sAdhe. tethI jema tema karIne paNa zrutane bhaNavAno abhyAsa sarvathA ja na choDI devo. kahyuM che ke
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [jJAnanA lAbho-141 "AMjaNano kSaya ane rAphaDAnI vRddhine joine dAna ane adhyayananA kAryothI divasane saphala kare. je jIva je vastune icche che ane tenA mATe mahenata kare che, ane thAkI jaine mahenatane choDI na de to te jIva te vastune avazya meLave che. kIDI dhIme dhIme hajAro yojana jAya che. nahi jato garuDa paNa eka DagaluM ya jato nathI. [29] A viSayamAM sUtrakAra svayaM ja dRSTAMtane kahe chejN picchaha accheraM, taha sIyalamauyaeNavi kameNa / udaeNa girI bhinno, thovaM thovaM vahaMteNa // 30 // kAraNa ke tame Azcaryane juo ke- nadI vagerenuM zItala ane komala pANI thoDuM thoDuM vahetuM hoya to paNa teNe parvatane bhedI nAMkhyo. vizeSArtha- A vigata sakala lokamAM prasiddha che. e pramANe ahIM paNa thoDuM thoDuM bhaNanArAo paNa kALe karIne zrutarahasyarUpa parvatane bhedanArA thAya che. A pramANe ahIM upanaya che. [30] grahaNanI vidhirUpa dvAra kahyuM. have "tenA kayA lAbho che" evA cothA dvArane kahevAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che sUI jahA sasuttA, nassaI kayavaraMmi paDiyAvi / taha jIvo'vi sasutto, na nassai gao'vi saMsAre // 31 // jevI rIte sUtrasahita soI kacarAmAM paDelI hoya to paNa nAza pAmatI nathI. tevI rIte sUtrasahita jIva saMsAramAM paDelo hoya to paNa nAza pAmato nathI. vizeSArtha- sUtrasahita soI eTale chidramAM parovelA dorAthI dorAvALI thayelI soi. sUtrasahitajIva eTale jeNe siddhAMtanuM paThana karyuM che tevo jIva. dorAvALI soI kacarAmAM paDI jAya to paNa doro jovAnA AdhAre pharI laI zakAya che. te rIte siddhAMtano abhyAsI jIva azubhakarmodayanA kAraNe paDIne saMsAramAM gayo hoya to paNa nAza pAmato nathI. pUrve bhaNelA te ja zratanA prabhAvathI pharI paNa bodhilAbha vagere bhAvone kheMcI lAvIne kevalajJAna utpanna karIne thoDA ja kALamAM e jIva avazya siddha thAya che. [31] jevI rIte dhULamAM paDelI sutrarahita soI nAza pAme che te rIte bhavarUpa dhULamAM paDelo sUtrarahita jIva paNa nAza pAme che e pramANe vyatirekane kahe che 1. "rAtrI' artha paNa ghaTI zake.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14ra-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAnanA lAbho sUIvi jaha asuttA, nAsai reNummi nivaDiyA loe / taha jIvo'pi asutto, nAsai paDio bhavarayammi // 32 // jevI rIte dhULamAM paDelI sUtrarahita soI nAza pAme che (=maLatI nathI), te rIte bhavarUpa dhULamAM paDelo sUtrarahita jIva paNa nAza pAme che(=teno saMsArathI uddhAra thato nathI.) [32] AnAthI (=pUrve kahyuM tenAthI) jJAnano bodhilAbhane kheMcI lAvavAno guNa kahyo. have tenA ja cAritranI zuddhi karavAnA guNane kahe che jaha AgamaparihINo, vijo bAhissa na muNai tigicchaM / taha AgamaparihINo, carittasohiM na yANei // 33 // jevI rIte Atreya vagere RSioe racelA zAstrathI (=zAstrajJAnathI) rahita vaidya cikitsAne (=rogane dUra karavAnA upAyane) jANato nathI, tevI rIte nizIthasUtra ane vyavahArasUtra vagere AgamathI rahita sAdhu paNa cAritrazuddhine jANato nathI. vizeSArtha- cAritrazuddhi eTale aticArarUpa malathI malina banelA cAritrane prAyazcitta ApIne nirmala karavuM. AgamajJAnathI rahita sAdhu hIna ane adhika vagere doSathI duSTa prAyazcitta ApIne potAne ane AlocanA karanArane saMsAranuM bhojana kare che. [33] vaLI- jJAnathI paNa pradhAna hoya tevI koIpaNa vastu ja nathI e pramANe jaNAve che kiM etto laDhataraM, accherataraM va suMdarataraM vaa?| caMdamiva savvalogA, bahussuyamuhaM paloyanti // 34 // jJAnathI adhika sAruM bIjuM zuM che? jJAnathI adhika Azcarya bIjuM zuM che? jJAnathI adhika suMdara bIjuM zuM che? arthAt koI nathI. kAraNa ke sarvaloko caMdranI jema bahuzrutanA mukhane jue che. ' vizeSArtha paramArthathI jJAna AzcaryarUpa nathI, kiMtu AzcaryakArI che. Ama chatAM ahIM kAraNamAM kAryanA upacArathI jJAnane AzcaryarUpa kahyuM che. AhArakazarIra anuttaradevAnA zarIranA pudgalothI paNa adhika utkRSTa pudgalothI baneluM hoya che. e zarIra pANI, agni ane parvata vagerethI skUlanA pAmatuM nathI. te zarIra eka hAtha pramANa hoya che. AvuM zarIra caudapUrvadharAdi ja banAvI zake che. AthI AvA zarIranuM kAraNa jJAna ja che. AvI bIjI paNa AzcaryakArI zaktio jJAnathI ja prApta thAya che. mATe jJAna ja sarva AzcaryonuM nidhAna che, bIjuM koI nahi.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAnathI utkRSTa karmanirjarA-143 prazna- ahIM mULagAthAmAM jJAnane sarvathI adhika laSTa ane suMdara kahyuM, to prazna thAya che ke laSTa ane suMdara e baMne zabdono sAruM evo eka ja artha hovAthI e benA arthamAM koI phera nathI, to pachI e be zabdo kema jaNAvyA? | uttara- sAmAnyathI laSTa ane suMdara e be zabdono artha eka hovA chatAM vizeSathI arthamAM bheda che. te A pramANe- jovAI chatI je vastu harSane sArI rIte utpanna kare te suMdara. AvI nirukta vidhithI suMdara zabdano vizeSa artha che. Ama laSTa zabdano sAmAnyathI ja adhika sAruM evo artha che ane suMdara zabdano yathokta vizeSa artha che. AthI laSTa ane suMdara zabdonA arthamAM bheda che. jJAna ja sarvathI adhika sAruM che, AzcaryarUpa che ane suMdara che e kevI rIte jaNAya? tenA uttaramAM ahIM kahe che ke- jevI rIte sarvaloko snArUpa amRtanA pravAhathI jeNe pRthvItalane vAta karI dIdhuM che evA pUrNimAnA caMdrane jue che te rIte, aMtaramAM phelAi rahelA atizaya bahumAnavALA, ghaNA harSathI pUrNa cittavALA, badhI taraphathI jemanI romarAjI vikasati banI rahI che tevA, AnaMdapUrvaka pahoLI thayelI cakSuvALA loko bahuzrutanA mukhane jue che. tethI lokamAM puruSatva(-puruSapaNuM) vagere dharmo samAna hovA chatAM jJAna potAnA AdhAramAM anya padArthothI adhika gauravanuM sthApana kare che, arthAt jJAna jJAnIne sarvathI adhika gauravavALA banAve che. AthI jJAna ja sarvathI adhika sAruM che, adhika AzcaryarUpa che, ane adhika suMdara che, bIjuM koI nahi, e siddha thayuM athavA A gAthAnI vyAkhyA A rIte karavAmAM Ave che- A bahuzrutanA mukhathI adhika sAruM bIjuM zuM che? adhika Azcarya bIjuM zuM che? adhika suMdara bIjuM zuM che? arthAt koI nathI, evo daDha saMkalpa karatA sarva loko caMdranI jema bahuzrutanA mukhane jue che. AnI bhAvanA pUrvokta pramANe karavI. [34] vaLI- utkRSTa karmanirjarAnuM paNa kAraNa jJAna ja che, anya nahi, ema batAvatA graMthakAra kahe che chaTThaTThamadasamaduvAlasehiM abahussuyassa jA sohI / etto u aNegaguNA, sohI jimiyassa nANissa // 35 // chaThTha, aTTama, cAra upavAsa ane pAMca upavAsathI abahuzrutanI je zuddhi thAya tenAthI anekagaNI zuddhi udgama vagere doSothI vizuddha AhArathI dararoja bhojana karanArA paNa jJAnInI thAya che.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144-zAnadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [jJAnanA guNo vizeSArtha- ahIM chaThTha AdinA upalakSaNathI paMdara upavAsa ane mAsakhamaNa vagere tapa paNa samajavo. zuddhi eTale karmarUpamalanuM dUra thavuM. abahuzruta eTale agItArtha. bahuzruta eTale gItArtha. dravya-kSetra-kAla vagerenA svarUpane sArI rIte nahi jANato ane svAgrahathI vyApta cittavRttivALo agItArtha anucitapaNe tevuM kaMIpaNa vicAre che, bole che ke kare che ke jethI bhUkha vagere kaSTane sahana karato hovA chatAM A lokamAM ja lAkho anarthone pAme che, ane mRtyu pAmelo te anaMta saMsAramAM bhame che. sUkSma jIvAdi padArthone nahi jANatA agItArthanI sUkSma jIvAdi padArthomAM mAnasika ekAgratA thatI nathI, tenA abhAvamAM zubhadhyAna kyAMthI saMbhave? zubhadhyAnanA abhAvamAM navIna navIna saMvegarasanI puSTi kyAMthI thAya? tenA abhAvamAM agItArthane zuddhi na ja thAya. dravyAdinA svarUpane sArI rIte jANato gItArtha to tevuM kaMI paNa Acare che ke jethI A lokamAM paNa sarva lokone pUjanIya thAya che, paralokamAM paNa anarthathI jarA paNa sparzato nathI, ane sarva sukha saMpattione pAme che. jIvAdi sUkSma padArthone sArI rIte jANanArA gItArthanI jIvAdi sUkSma padArthomAM vAraMvAra mAnasika ekAgratA thAya che. tethI zubhadhyAna pravarte che. zubhadhyAnanI pravRtti thatAM pratikSaNa vadhatA apUrva saMvegarasanI puSTi thAya che. tenAthI krame karIne saghaLAya karmamalanI zuddhi karIne paramapadanI prApti thatAM anaMtakAla sudhI AnaMda pAmato rahe che. AnAthI "ajJAnI je karma ghaNA kroDo varSothI khapAve che te karma jeno AtmA gupta che evA jJAnI eka zvAsozvAsa mAtra kALathI khapAve che" e vigatanuM samarthana karyuM che. [35] jJAnanA ja sUma vagere padArthonA bodharUpa guNanI stuti karatA graMthakAra upadezane kahe che nANeNa savvabhAvA, najaMtI suhumabAyarA loe / tamhA nANaM kusaleNa sikkhiyavvaM payatteNaM // 36 // jJAnathI lokamAM (rahelA) sUkSma-bAdara sarva padArtho jANI zakAya che. mATe kuzaLa jIve prayatnathI jJAna zIkhavuM joie. [36] jJAnanA ja niSkAraNabaMdhutA vagere guNone kahe chenaannmkaarnnbNdhuu, nANaM mohaMdhayAradiNabaMdhU / nANaM saMsArasamuddatAraNe baMdhuraM jANaM // 37 // jJAna niSkAraNa baMdhu che. jJAna moharUpa aMdhakArane dUra karavA mATe sUrya che, jJAna saMsArarUpa samudrane taravAmAM taiyAra vahANa che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-145 vizeSArtha- A jIvalokamAM badhAya jIvo kAraNa (=svArtha) hoya to ja baMdhubhAvane pragaTa kare che. kAraNa ke kahyuM che ke-"kAraNathI baMdhutAne pAme che, kAraNathI dveSa karavA yogya thAya che. A jIvaloka svArthano artha che. koi koine priya nathI." A jJAna to padArthonI prAptimAM ane anarthanA tyAgamAM parama sahAya ApavAthI sarvajIvono baMdhu jevo baMdhu che. [37] A loka ane paraloka saMbaMdhI saghaLA ya guNone sAdhI ApanAra jJAna ja che e viSayamAM dRSTAMta batAvavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che vasaNasayasalliyANaM, nANaM AsAsayaM samittovva / sAgaracaMdassa va hoi kAraNaM sivasuhANaM ca // 38 // seMkaDo saMkaTothI aMtaramAM pIDAyelA jIvone jJAna sumitranI jema AzvAsana Ape che. jJAna sAgaracaMdranI jema mokSasukhanuM kAraNa che. vizeSArtha- seMkaDo saMkaTothI aMtaramAM pIDAyelA jIvone vastunuM jevuM svarUpa che tevA svarUpanI bhAvanA vaDe ane saMkaTathI pAra pAmavAno upAya batAvavA vaDe jJAna ja sumitranI jema svasthatAne utpanna kare che. AnAthI jJAnano A loka saMbaMdhI guNa batAvyo. jJAna mokSasukhanuM kAraNa che ema kahIne paraloka saMbaMdhI guNa batAvyo. ahIM sAgaracaMdranuM caritra A pramANe che sAgaracaMdranuM caritra A jaMbUdvIpamAM malayapura nAmanuM manohara ane zreSThanagara che. te nagara cAre bAju UMco killo ane khAithI yukta che. te nagaranA lokomAM jo akulIna zabda na hoya ane lAMbA kAvyomAM dveSabhAva na hoya to te loko devonI sAthe spardhAne dhAraNa kare. jenI upamAnuM sthAna thavA mATe idra paNa azakta ja che tevo ane pRthvImAM vikhyAta amRtacaMdrarAjA sadA te nagaranuM pAlana kare che. zatruonA hAthIonA kapALamAMthI kharelA motIothI aMkita tricihnavALI thayelI) ane vijayarUpa lakSmIthI TapakelA harSanA AMsuo rUpa nirmala jala biMduothI bhInI thayelI tenI talavAra zobhe che. teNe mAganAra loka samUhane jAte ja samAna vaibhavavALo banAvIne pachI dAnanA avasare koI mAganAra na maLavAthI kheda karyo. teNe jAte strIonA hRdayarUpa dhananuM apaharaNa karavAnuM svIkAryuM tethI jenuM dhana corAyuM hoya tevA nipuNapuruSanI jema te strIonA ja kaTAkSo tenI pAchaLa 1. samaNi = spardhA.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146- jJAnadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra doDyA. dharmathI ja thayelA upakAranA svabhAvathI dharmamAM ja potAnuM kulInapaNuM pratiSThita thayuM, ane dharmathI ja thayelA vaibhavathI paNa lokamAM tenuM potAnuM kulInapaNuM pratiSThita thayuM. tenI nirupama lAvaNya, rUpa ane 'saudaryathI suMdara zarIravALI bIjanI caMdrakalAnA jevI kalaMkarahita zazikalA nAmanI rANI hatI. te rAjAnA rAjyamAM te kaMipaNa nathI ke je svAdhIna na hoya. paNa baMnene putrano abhAva satata pIDA kare che. koivAra zubhakarmaphalanA udayathI rANIe rAte svapnamAM mukhamAM pravezatA pUrNacaMdrane joyo. te ja rAtrie rAjAe svapnamAM ja gharamAM AvelA vividha ratnothI paripUrNa sAgarane joyo. pachI savAre paraspara svapno kahyA. rAjAe naimittikonI pAse svapnano artha pUchyo. temaNe paNa kahyuM ke he deva! Apane guNothI pUrNa putra thaze. te vikhyAta zreSTharAjA ke muni thaze. tethI rAjA harSa pAmyo. rANI parivAra sahita AnaMdathI yukta banI. rANI garbhamAM utpanna thayelA pavitra putrane dhAraNa kare che. samaya pUrNa thatAM zubhadivase devIe putrane janma Apyo. potAnA zarIranI kAMtithI vizvane prakAzita karato putra janmyo. vadhAmaNI ApanAra dAsIne rAjAe mukuTa sivAya bAkInAM AbhUSaNo ApyAM. nagaramAM vardhApana (=janma mahotsava) karAvyuM. te A pramANe rAjAnA kedakhAnA zuddha karAyA. saghaLA kedIone choDI dIdhA. duMdubhino gaMbhIra ghaNo dhvani sAMbhaLavAmAM Ave che. cAre dizAmAM bajAronI zobhA jovAmAM Ave che. toraNo bAMdhavAmAM Ave che. manohara maMgalo gavAya che. jemanI kamaramAM raNakAra karatI maNinI ghugharIo che tevI vezyAone nacAvavAmAM Ave che. ghaNuM caMdanajala ApavAmAM Ave che. gharanA AgaNAM ane corAo citaravAmAM Ave che. ghaNuM dAna ApavAmAM Ave che. Dhola-nagArAM vagADavAmAM Ave che. maMgala pAThakono samUha maMgalapATha karI rahyo che. mastakanuM vastra chInavI levAmAM Ave che. pUjAnAM pAtrono praveza karAvavAmAM Ave che. lokoe zarIra upara sAro poSAka paheryo che. ghaNAM maMDaLo bhegAM thAya che. rAjAnuM maMgala karavAmAM Ave che. ghaNuM bhojana karavAmAM Ave che. manapriya pINAM pIvAmAM Ave che. devasamUhanI bhaktithI pUjA karavAmAM AvI. sanmAnadvArA vRddhalokane saMtoSa pamADavAmAM Avyo. kaMcukIo ane hasAvanArAo cotarapha ghumatA hatA. A pramANe daza divasa sudhI vardhApana thayuM. pachI bAramA divase ghaNI dhAmadhUmathI te kumAranuM svapna pramANe "sAgaracaMdra" evuM nAma karyuM. 1. sura = sauMdarya. 2. 3 viDaga = pUrNa. 3. rasa = pANI.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-147 nagara strIoe karelI sAgaracaMdranI prazaMsA pachI kramazaH vadhatA evA tenA puNyathI rAjAnA gharamAM paNa lakSmI, sukha, sainya ane deza A vastuo vadhe che. pachI pUrNimAnA divase pratipUrNa maMDalavALA caMdranI jema kumAre alpakALamAM ja saghaLI kaLAo grahaNa karI lIdhI. jemAM maMjarIo vikasita thaI rahI che evo AmravRkSa bhamarAothI vRddhi pAme tevI rIte yauvana pragaTa thatAM te vilAsothI vRddhi pAmyo, arthAt vilAso vadhyA. tArAgaNathI parivarelA caMdranI jema seMkaDo kumArothI sahita te udyAnomAM krIDA kare che. catuSka, catra ane trikamAM paribhramaNa kare che. (rapa) te rIte bhamatA tenA zaradaRtunI pUrNimAnA caMdrano tiraskAra kare tevA mukhakamalane nagaranI zreSTha strIonI AMkhonI zreNio tRSNApUrvaka pIe che. tenA rekhAvalayathI aMkita goLAkAravALA kaMThane joine kAmathI duHkhI banelI koI strI kahe che ke te strI dhanya che ke je lAMbA kALa sudhI AnA kaMThane lAgazekavaLagaze. anya strI kahe che ke A jagatamAM te strI paNa kRtArtha che ke je strI AnI zreSTha nagaranA kamADa jevI pahoLI chAtImAM sAcA nidrAsukhane meLavaze. bIjI strI kahe che ke jagatamAM te strIe ja vijaya meLavyo che ke je strI AnA nagaranA daravAjAnA AgaLiyA jevI lAMbI bhujA rUpa pAMjarAmAM rahelI ratisukhane anubhavaze. vizeSa kahevAthI zuM? enuM saMpUrNa ja zarIra amRtavaDe nirmANa karAyuM che. enA AliMgana rasane jANanArI strInA janmanI paNa ame prazaMsA karIe chIe. A pramANe bolatI strIomAM jenA upara te koIpaNa rIte kamaLanI pAMkhaDI jevI lAMbI daSTi pheMke che te strI potAne puNyarUpa mAne che. sAgaracaMdra sAraarthavALI gAthA kharIdI. ekavAra parivAra sahita rAjamArgamAM jatA te kumAre lokathI vIMTaLAyelA ane lakhelA tADapatrane hAthamAM dhAraNa karanAra puruSane joyo. tene joIne kutUhalathI tene bolAvIne pUchyuM: tArA tADapatramAM zuM raheluM che? teNe kahyuM: eka gAthA che. pachI kumAre kahyuMH Apa, jethI ame vAMcIe. teNe kahyuM: pAMcaso sonAmahora Apa, pachI le. pachI kumAre vicAryuM gAthAnuM svarUpa jaNAtuM nathI. A dhana mAge che. athavA mAre anya dhana zuM che? gAthA paNa kyAreka sAraarthavALI hoya, ema vicArIne dhana apAvIne gAthAne vAMce che. te gAthA A che- jIvone jevI rIte nahi iccheluM paNa duHkha Ave che te rIte sukha paNa nahi iccheluM Ave che. tethI mohane choDIne dharmamAM ja rAga karo. pachI kumAre vicAryuM: 1. catuSka = jyAM cAra rastA bhegA thatA hoya tevuM sthAna. catvara=coro. trika=jyAM traNa mArgo bhegA thatA hoya tevuM sthAna. 2. viyA(vistRM)=tRSNArahita. viyaLa(gavitRLA) tRSNApUrvaka. u. 11 bhA.1
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra A gAthAmAM pUrvArdhathI "saMkaTomAM moha na karavo=muMjhAvuM nahi" ema kahyuM che. "saMkaTonA paNa nistArano nizcita upAya" uttarArdhamAM kahyo che. mokSasukhano hetu dharma ja che ema sUcita karyuM che. jo A sadA cittamAM vase to (jenA cittamAM A vase) tene kaMI paNa nathI, arthAt te kyAMya duHkhI na bane. (kAraNa ke) A lokamAM ane paralokamAM utpanna thanAruM duHkharUpa phala paNa kyAMthI prApta thayuM nathI? arthAt badhA ja sthaLe duHkha prApta thayuM che. pachI cittamAM harSa pAmelo kumAra gAthAne kaMThastha karIne ane te puruSanuM sanmAna karIne potAnA ghare Avyo. have te gAthAnA arthane cittamAMthI kayAreya mUkato nathI. teNe vinaya kriyAthI lokanI sAthe mAtA-pitAnuM citta te rIte AkarSI lIdhuM ke jethI tenA virahamAM rAjA-rANInuM mana eka muhUrta paNa AnaMda pAmatuM nathI. lokamAM dareka gharamAM tenI vAta kSaNavAra paNa aTakatI nathI. tyArabAda kumAra dararoja udyAna vageremAM samUhamAM krIDA kare che. rAjA sahita loka kumAramaya manavALo thayo. sAgaracaMdranuM amaradvIpamAM gamana. eka divasa sahasA pUrvadizAmAM AvelA udyAnamAM ghaNA lokono ati karuNa kolAhala saMbhaLAto phelAyo. tethI jamaNA hAtharUpa kuMpaLathI kaMpato ane talavArane yAda karato rAjA sAmaMtonI sAthe jaladI uThyo. are! are! A zuM che? ema kahevA chatAM koI uttara ApatuM nathI. bhayathI pIDAyelo saghaLo loka te dizA tarapha kevaLa doDe che. vismaya pAmelo rAjA jeTalAmAM tyAM rahyo che teTalAmAM kSaNa pachI kumAraparivAranA loke tyAM AvIne kahyuM: he deva! udyAnamAM krIDA karatA kumAranI pAse lAvaNya-rUpathI yukta ane vastrothI vibhUSita koI puruSa Avyo. AvIne teNe kahyuM: he kumAra! tuM mane kSaNavAra ekAMta Apa=ekAMtamAM Ava. kumAre te pramANe karyuM eTale sahasA kumArane hAthamAM laine amArA jotAM ja te puruSa AkAzamAM upaDI gayo, ane kSaNamAtra pachI te kyAM gayo te ame jANatA nathI. (50) samaravijaya, raNakuMjara ane dazaratha vagere kumAramitrone tenI pAchaLa doDatA mUkIne ame ahIM AvyA. paraMtu AnA pachI tyAM je thayuM tene ame jANatA nathI. te sAMbhaLIne parijana sahita rAjA mUrzita thaIne paDyo. caMdanajalathI siMcAyelo ane vIMjAto rAjA kaMIka zuddhimAM Avyo. vAraMvAra vilApa karato duHkhapUrvaka divaso pasAra kare che. sAgaracaMdra paNa "kSaNamAM potAne jemAM moTA taraMgo ghUmI rahyA che tevA bhayaMkara samudramAM paDelo jue che. temAM paNa kayAMka mAchalInI pUchaDInA AsphAlanathI chAtImAM marAya che. kayAMka kallolothI ghaNuM cakkara bhamAvAya che. jeTalAmAM taravAnI zaktithI samudramAM Amatema bhame che teTalAmAM pUrve tUTI gayelA vahANanuM 1. aMtarekha = vacamAM, madhyamAM. 2. sayA = ghaNuM.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-149 nAnuM pATiyuM tene koipaNa rIte prApta thayuM. pATiyuM prApta thatAM jalacara prANIothI kadarzanA pamADAyelo te samudramAMthI kAMThe Avyo. du:khapUrvaka koipaNa rIte navamA divase amaradvIpamAM Avyo. tyAM koipaNa rIte zuddhi prApta karIne ane kAMThAnA vanane prApta karIne nALiyeranA pANIthI zarIranuM mardana karyuM eTale kaMika svastha thayo. phaLothI prANanirvAha karIne sUi gayo. kSaNavA2mAM jAgelo te vicAre che ke-bhAgyanI ceSTAthI thayelA pariNAmanA svarUpane tuM jo. kyAM te malayapura? kyAM mArA mAtA-pitA? kyAM sumadramAM patana? ane kayAM AvuM vana? svapnamAM paNa je na dekhAya, manathI je kyAreya na vicArAya, tene paNa bhAgya kare che. A bhAgya lokamAM (yAsa=) AzAone harI le che. bhAgya ciMtaveluM na hoya, svapnamAM joyeluM na hoya tevuM zubha kare che athavA tevuM azubha kare che. tethI hamaNAM mAre kyAM javuM? ane te mArA mAtA-pitA mAro viyoga kevI rIte sahana karaze? athavA A ciMtAthI zuM? jevI rIte nahi iccheluM paNa duHkha AvyuM tevI rIte jo sukha thavAnuM haze to sukha paNa thaze. A pramANe gAthAno artha pramANa che. (dharmanI) sAmagrI (prApta) thaye chate ahIM mAre dharmanuM AcaraNa karavuM e ja yogya che. sAgaracaMdre ApaghAta karatI kanakamAlAne bacAvI. have eka divasa teNe dUrathI AmravRkSanI nIce jANe pratyakSa kAmadevanI bANazreNi hoya tevI eka zreSTha bAlA joi. tethI vismaya pAmelA kumAre vicAryuM: A rUpasaMpatti manuSyastrInI dekhAtI nathI. tethI cokkasa A koi devAMganA che. athavA devo nimeSarahita AMkhovALA hoya ema saMbhaLAya che. A unmeSasahita che. A pramANe vikalpo karato jeTalAmAM tenI dizA tarapha jAya che teTalAmAM te bALAe uparanuM vastra AmravRkSanI zAkhAmAM laTakAvIne potAnI DokamAM bAMdhyuM, ane vANIthI kahyuM: he vanadevo! mAruM kaheluM A tame sAMbhaLo. anya janmamAM paNa sAgaracaMdra ja mAro pati thAo! A pramANe bolyA pachI rAphaDAnA uparanA bhAgamAM caDIne jeTalAmAM AtmAno vinAza kare che teTalAmAM "he suMdarI! sAhasa na kara'' A pramANe bolatA ane patanabhIru teNe doDIne DAbA hAthathI trivalinA sthAne gADha AliMgana karIne (=pakaDIne) jamaNA hAtha vaDe talavArathI teno phAMso jaladI chedI nAkhyo. pachI tene bhUmimAM mUkIne keLanA pAMdaDAMothI vIMjI. tethI caitanya prApta thavA chatAM kSaNavAra mizrarasane anubhavatI te te pramANe ja rahI. mizrarasano anubhava A pramANe che- zuM A te sAgaracaMdra ja hoya ema AnaMdavALI thai. A ahIM kyAMthI saMbhave? e pramANe tenAmAM kheda utpanna thayo. te rUpathI adhika che ema tenI AMkho caMcaLa banI. ekalI chuM ema A 1. peTa upara traNa karacalIo rekhAo hoya che te sthAne. =
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra bhaya pAmI. ANe mAruM saghaLuM caritra joyuM che ema vilakhI banI. (75) A koNa che e jaNAtuM nathI ema kaMpavA lAgI. A pramANe mizrarasane anubhavatI te kSaNavAra te pramANe ja rahI. kumAra paNa sAgaracaMdra e pramANe nAma sAMbhaLavAthI harSa pAmyo. ajJAtayuvatinA zarIrano sparza karavAthI hRdayamAM zaMkAvALo thayo. ucita sthAnamAM rahIne bALAne he sutanu! tuM koNa che? A zA kAraNe AraMbhya? ityAdi pUche che. teTalAmAM hamaNAM ja karelA yuddhathI thayelA parasevAthI bhinA zarIravALo eka vidyAdhara AkAzamAMthI utarIne jaladI tyAM Avyo. pachI tyAM jeno phAMso chedAyelo che ane jenuM mukha nIcuM raheluM che tevI bALAne joIne tathA dharmathI yukta ane jANe rUpadhara kAmadeva hoya tevA sAgaracaMdrane joIne te vismaya pAmyo. teNe vicAryuM. A sAmAnya puruSa nathI. tethI mAre A ja pahelAM bolAvavAne yogya che. pachI be hAtha joDIne vinayathI vidyAdhare kumArane pUchayuM: tamArI pAse ghaNuM pUchavA jevuM che. paNa ahIM A zo vRttAMta thayo te tame jANatA ho to kaho. tethI kumAre tene jevI hakIkata hatI tevI badhIya kahI. tethI vidyAdhare kahyuM: jo ema che to te mahAyaza! tamArAthI bIjo koI mAro paramopakArI vizvamAM paNa nathI. kAraNa ke A marye chate mAro saghaLo ya prayatna niSphaLa thAya. enA mAtA-pitA prANano paNa tyAga kare. pachI kumAre kahyuM: he mahAyaza! jo mane paNa bAlAnuM ahIM Agamana vagere saMbaMdha kahevA yogya hoya to kahe. tethI vidyAdhare kahyuM: zuM jagatamAM jIvana ApanArAone paNa na kahevA yogya hoya? tethI ekAgra cittavALo thaine sAMbhaLa. hamaNAM tame jyAM rahyA cho e amaradvIpa che. emAM vizvaprasiddha amarapura nAmanuM nagara che. bhuvanabhAnu nAmano mahApratApI rAjA tenuM pAlana kare che. tenI caMdravadanA nAmanI rati jevI uttama patnI che. temane kanakamAlA nAmanI putrI utpanna thaI. tenI rUpalakSmIne joine uttama devo paNa jaladI manuSyabhavane icche che. A tarapha koIka zrImalayapura rAjAno jenuM nAma prAtaHsmaraNIya che ane je guNono AvAsa che tevo sAgaracaMdra putra saMbhaLAya che. tenA pRthvItalamAM badheya niraMkuzapaNe pharatA guNo teNInA hRdayamAM kAmadevanA tIkSNa bANanI jema pravezyA. sAgaracaMdrane mUkIne anya saMbaMdhI patnI zabdane huM dhAraNa nahi karuM evI pratijJAne te dhAraNa kare che. ane tenuM ja dhyAna kare che. mAtA-pitA paNa tene ane potAnA mukhya puruSone zrI amRtacaMdrarAjAnI pAse mokalI rahyA che teTalAmAM paribhramaNa karato susaNa nAmano vidyAdhara tyAM Avyo. lAvaNya ane rUpathI atizaya mugdha banelA teNe tenuM apaharaNa karyuM. te bALAno amitateja nAmano vidyAdhara rAjA mAmo che. haraNa karAtI bAlAne mAmAe A pradezamAM joI. tethI karuNa vilApa karatI tene susaNa pAsethI baLathI jhUMTavIne A pradezamAM mUkI. pachI mAmAe susaNanI sAthe yuddha karyuM. amitateja vidyAdhara vaDe yuddhamAM hamaNAM te mArI naMkhAyo. te A kanakamAlA
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-151 che. ane te huM teno mAmo chuM. A pradezamAM bALAe je ceSTA karI te tane jAte ja pratyakSa che. tethI he mahAnubhAva! te viSe ame zuM kahIe? have tame potAnA caritrane sArI rIte kahIne amArA kAnane khuza karo. tethI lajjAthI nIcA mukhavALA thaIne (100) sAgaracaMdra vicAryuM ke potAnuM caritra svayaM kahevuM e moTA mANasone yogya nathI. potAnuM caritra kahevA chatAM loka kaheze ke kanyAnA lobhathI A potAne huM sAgaracaMdra chuM ema ahIM khoTuM paNa kahe. tethI ahIM mAre so uttara yogya hoya te ame jANatA nathI. kanakamAlAnA vikalpo A daramiyAna kAmadevanA bANathI jenuM zarIra zalyavALuM thayuM che tevI kanakamAlAe ; vicAryuM. kharekhara! A te ja mArA hRdayane haranAro zreSTha kumAra che. kAraNa ke lokamAM tene choDIne bIjAno Avo rUpAdi guNasamUha saMbhaLAto nathI ane dekhAto nathI. bIjuM- kAmadeva paNa jo devatA svarUpa ane satya pratijJAvALo che to yugAMte paNa sAgaracaMdra sivAya anyane udezIne mane A rIte niHzaMkapaNe prahAra na kare e spaSTa che. kAraNa ke hRdayano anurAga joDavAmAM tatpara kAmadeve mane apratyakSa paNa guNanidhi evA sAgaracaMdrane sarvathA ApI che. lokamAM paNa kulakanyAo koIpaNa rIte vAraMvAra apAtI nathI. tethI bahu vicAravAthI zuM? sukhane ApanAra A te ja che, emAM saMdeha nathI. ane jo asaMbhava ja che, to te asaMbhava paNa ekAMte teno ja na kahevAya. kAraNa ke bhavitavyatAnA putro badhe phare che. A mahAna hovAnA kAraNe potAnuM caritra kahevA mATe samartha thato nathI. hoMziyAra manuSyo tene jAte ja jANatA hoya che, bIjo (=je hoMziyAra nathI te) mANasa ghaNuM kahevAthI jANe che. AvA vikalpone karatI te bALA kAmadeva vaDe tevI rIte tADana karAI ke jethI te jANe paththaramAM niyaMtrita karelI hoya, athavA paththaramAM ghaDelI hoya, athavA paththaramAM citarelI hoya tevI thai. sAgaracaMdra kanakamAlAne paraNyo. A daramiyAna amitatejanA yuddhane koipaNa rIte jANIne zazivega vagere baMdhuvarga ane vidyullatA mAtA ghaNA vidyAdhara sainyanI sAthe jaladI tyAM AvyA. jeNe ucita Adara karyo che evI putrIne prasanna najarathI joIne vidyutatA jaladI tenI pAse jaIne tenI sAthe vAtacIta kare che. paNa pUrvokta avasthAne pAmelI te kaMI paNa bolatI nathI. tethI bhaya pAmelI vidyutatAe amitateja pAse jaIne te vRttAMta pUkyo. teNe paNa je banyuM 1. yurataHpralayakALa. 2. purutta vAraMvAra. 3. mA = saMbhAvanA karavI, prasanna najarathI jovuM.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152-zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra te kahyuM. pachI vidyulatA jaladI sAgaracaMdranI pAse gai. teNe paNa UbhA thaIne parama vinayathI tene praNAma karyA. harSa pAmelI vidyutatA paNa tene vAraMvAra AzIrvAda ApIne tenI ja sAthe yogya sthAnamAM beThI. zazivega vagere potAnA sainyathI parivarelo amitateja paNa tyAM beTho. pachI jenI kAyArUpI latA harSanA kAraNe romAMca yukta thaI che tevI vidyutatAe putrane kahyuM: he vatsa! tuM, parijana, ame ane putrI kanakamAlA e badhAya Aje dhanya chIe. kAraNa ke he vatsa! jeno guNasamUha vizvamAM satkAra karAyelo che evA enA (sAgaracaMdranA) cittamAM paNa zraddhA na karI zakAya tevAM darzana A pradezamAM thayAM. jo vizvamAM anaMta phaLavALo sapuruSono saMyoga prApta thAya to ratnanidhi koNa che? kalpavRkSa koNa che? arthAt sapuruSanA saMyoganI AgaLa ratnanidhi ane kalpavRkSanuM koI mUlya nathI. tathA te amRtathI zuM? arthAt sapuruSano saMyoga thayA pachI amRtanI paNa jarUra nathI. amArI putrInuM apaharaNa paNa AnAthI saphala thayuM. kAraNa ke jeno saMga vicArelo na hato tevo A mahAyazasvI jovAmAM Avyo. pUrve naMdIzvara jatA amArA vaDe malayapuramAM vilAsa karato A jovAmAM Avyo hato ane guNathI paNa jaNAyo hato. tethI jenA asmalita pracAravALA te guNasamUho sarvadizArUpa vadhUonA mukhone vibhUSita kare che te A sAgaracaMdra che. tethI jevI rIte jyotsA caMdranI sAthe, lakSmI viSNunI sAthe, tevI rIte kanakamAlA putrI A satparuSanI sAthe saMbaMdhane anubhave. enA mAtA-pitAe paNa mArI sAthe pUrve A nizcita karyuM hatuM. athavA ratino kAmadevanI sAthe saMbaMdha karavAmAM zo vicAra karavAno hoya! (125) tethI amitateja vageree kahyuM. he mAtA! A A pramANe che. tamArI buddhi kyAreya asthAne paDatI nathI. vidhutvatA vaDe prayatnapUrvaka vAraMvAra kanakamAlA mATe abhyarthanA karAyelA kumAre kahyuM ke mAtA! je yogya hoya te tame ja jANo. tethI harSa pAmelA temaNe je tyAM ja ghaNI dhAmadhUmathI vilaMbane sahana karavAmAM asamartha evI kumArIno hAtha kumArane grahaNa karAvyo. pachI badhA amarapura nagara tarapha gayA. AgaLa mokalelA vidyAdharoe vigata kahI eTale rAjA sAme AvavA mATe nIkaLyo. najIkamAM rahelI kanakamAlAthI zobhato, vidyAdhara rAjAothI parivarelo, jeNe nagaramAM lokane saMtoSa pamADyo che evA kumAre te nagaramAM praveza karyo. bhojana Adi kAryo karyA pachI te vidyAdharoe potAnA parijanathI yukta zrIbhuvanabhAnu rAjAne saghaLo vRttAMta kahyo. vRttAMta sAMbhaLIne rAjA, aMta:pura, parijana, nagaraloka e badhA ya harSa pAmyA, ane nagaramAM vapana karyuM. keTalAka divaso pachI rAjA vaDe pUjA karIne rajA apAyelA badhAya vidyAdharo vaitAdyaparvata upara gayA. 1. proMi = sAme AvavuM.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-153 sAgaracaMdrane aTavImAM duHkhanI prApti jene rAjAe ghaNo vaibhava Apyo che evo ane kanakamAlAthI yukta kumAra paNa devalokamAM devanI jema viSayasukhane bhogave che. jevI rIte citramAM dorelA hAthI uparathI mahAvata na utare tevI rIte kumAra tyAM paNa parAkrama ane vinaya vagere potAnA guNothI lokanA hRdayamAMthI eka kSaNa paNa utarato nathI. kanakamAlAno prema kumAramAM koIpaNa rIte tevI rIte vadhyo ke jethI jANe kumAramaya zarIra hoya tema tenuM ja dhyAna karatI thai. A pramANe ghaNA divaso gaye chate koI divase kumAra rAtanA potAne parvata upara paDato jue che. kSaNamAM jAgelo te bhayaMkara te parvatamAM eka paththara upara rahe che. tethI teNe vicAryuM. A zuM che? zuM A svapna che ke idrajAla che? athavA A matimoha hoya. kAraNa ke A saghaLuM ya sarvatra bIjuM ja dekhAya che. rAjAnuM te ghara kyAM? maNiothI banAveluM manohara vAsaghara kyAM? kanakamAlA patnI kyAM? bhayaMkara A parvata kyAM? A daramiyAna kumAranI AvI avasthA thavAthI AMkhanI dhArAmAMthI TapakatA moTA AMsuonA jalasamUhavALI ane uchaLelA aMdhakAra rUpa aMboDAvALI rAtri jANe raDI rahI che. sakala jIvone tAranArA muniono saMga jemAM khUlo thaI rahyo che, jemAM kheDUto anAjarnI khaLAmAM che, jenuM dizArUpa mukha che, tevuM "vinazvara prabhAta khIlyuM. A vizvamAM jo koi niraMtara sukha meLave che to kahe ema uttama kiraNovALo asta pAmato caMdra kahI rahyo che. jANe ke potAnA pati sUryanA samAgamamAM jeNe kuMkumano aMgarAga karyo che. ane jemAM lAlaprabhA pragaTI che tevI pUrvadizA vizeSathI zobhI. kamaLanA kozo upara kiraNone pheMkato sUrya udaya pAmyo. samaye (=avasare) puNyathI pharI paNa udaya ane Rddhio thAya che. pachI kumAra uThIne cAreya dizAmAM dRSTi nAkhe che. tethI jaNAyuM ke A koI bhayaMkara moTI aTavI che. bhAgya vimukha thaye chate uparAuparI saMkaTa thAya emAM zuM Azcarya che? paNa mArA saMkaTano je hetu che te potAne kema pragaTa karato nathI? athavA jagatamAM bhAgyanA pariNAmanuM svarUpa aneka prakAre pragaTe che. tenAthI zuM? paNa mArA virahamAM bALA kevI rIte thaze?=bALAnI kevI sthiti thaze? athavA te ja gAthArtha (=jevI rIte aprArtheluM duHkha Ave che tevI rIte aprArtheluM sukha paNa Ave che e gAthArtha) manamAM che to A citAthI mAre 1. graMthamAM vartamAnakALano prayoga hovA chatAM hakIkatanI dRSTie anuvAdamAM bhUtakALano prayoga karyo che. 2. ahIM ko avyaya praznanA arthamAM vaparAyo che. jo avyayanA prayogapUrvaka prazna karavo evI prAkRta ke saMskRta bhASAnI paddhati che. AthI gujarAtI anuvAdamAM teno koI artha na thAya. 3. rAte jhAMkaLanA biMduo jamIna upara paDatA hoya e avasthAne AzrayIne ahIM A kalpanA karavAmAM AvI che. 4. utta=anAjane masaLavAnuM sthAna, gujarAtImAM "khaLuM' zabda che. 5. ghara (kSara)=vinazvara. 6. ahIM bIjA arthamAM "potAnA rAjabhaMDAramAM karane nAkhato zreSTha rAjA udayane pAmyo" evo artha thAya.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) A ciMtAthI zuM? pharI te ja AtmAno zoka kema karuM? kAraNa meM tevA prakArano dharma na karyo. tethI sAmagrIno yoga thaye chate e yogya che. (150) ityAdi vicAryA pachI te kumAra gAthArthathI AtmAne bhAvita karato aTavImAM bhame che. kyAMka tarasane, kyAMka bhUkhane, kyAMka ThaMDI-garamIne sahana kare che. kyAMka bhayaMkara hAthI, aSTApada, siMha ane vAghanA kAraNe aTake che. kyAMka coronA kAraNe ane kyAMka vetAla ane bhUta vagerenA kAraNe aTake che. to paNa te potAnI buddhi ane zauryathI koipaNa rIte parAbhava pAmato nathI. evuM koi duHkha nathI ke je teNe aTavImAM sahana na karyuM hoya. to paNa gAthAthI AzvAsana pamADAyelA teNe te duHkhane kaMi paNa na jANyuM. [sAgaracaMdracaritra amarapura gayelAe paNa hamaNAM paNa dharma karavo A pramANe jaMgalamAM lAMbA kALa sudhI bhamIne eka divasa azokavRkSanA nIce rahelA teNe jANe pratyakSa upazamano puMja hoya tevA ane paganA nakharUpamaNinI zreNiomAMthI uchaLatA kiraNonA bahAnAthI namelAone sugatino mArga batAvatA eka cAraNamuni joyA. tethI teNe vicAryuMH tyAre duHkhane vAvatA meM koi janmamAM zuM sukhane paNa vAvyuM che? jethI munine jouM chuM. A pramANe vicArIne atyaMta harSa pAmelA teNe sAdhu pAse jaine sAdhune praNAma karyA. dhyAnamAM rahelA sAdhu kAMi paNa prativacana kahetA nathI. tethI kumAre kahyuM: he mahAyazasvI! tRSAvALAne marudezamAM padmasarovaranI jema, bhikhArIne ratnanidhAnanI jema, rogathI saMtaptane amRtanI jema Apa mane prApta thayA cho. tethI jo Apa paNa prativacana na Apo to ahIM A dInajana konuM zaraNa svIkAre? pachI kumArane vinaya vagere guNothI yogya jANIne munie kAyotsarga pArIne AzIrvAda kahyA. tethI harSa pAmelA kumAre munine kahyuM: he nAtha! pazu jevA meM ATalA kALa sudhI kArya-akAryane na jANyuM. tethI kRpA karIne A kaho ke jIvalokamAM utpanna thayelA jIve ahIM yatnapUrvaka zuM karavuM joie? tethI munipatie kahyuMH saghaLo ja loka sukhane icche che. te sukha icchavA chatAM dharma vinA na hoya. tethI buddhimAna puruSe ghaNA prayatnathI dhana, bhoga ane mokSanuM kAraNa evo te dharma ja sadA karavo joie. te dharmanI paNa sarva tIrthiko potapotAnA matathI prazaMsA kare che, arthAt amAro dharma sAro che ema kahe che. tethI kharIda karAtA kariyANAnI jema dharmanI parIkSA karavI yogya che. te parIkSA devanI, gurunI ane dharmanI karavI joie. je rAgAdithI rahita hoya tene deva jANavA. je gharanI pravRttithI mukta che, dharmane kahe che, kaMipaNa spRhA karatA nathI, krodha, mada ane lobhathI rahita che, brahmacarya vratane dhAraNa kare che te guru che. pUrvApara aviruddha jIvAdi padArtho tattva che. athavA mokSanuM je sAdhana hoya te tattva che. dAna vagerenI zuddhakriyA mokSanuM sAdhana che. pote duHkhI na thAya ane bIjAne paNa duHkha na kare te dAna ApavuM joie. gAya ane lokhaMDa vagerenuM dAna na karavuM joie. dharmanA bahAnAthI pApanuM kAraNa hoya,
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-155 jIvaghAta karanAruM hoya, tevuM nadIjalamAM snAna vagere anya paNa sAvadyano tyAga karavo. A pramANe ghaNA vistArathI sarvajJa bhASita padArthomAM kumAra pravINa karAyo. harSayukta manavALA kumAre munivarane kahyuM: arihaMtadeva, susAdhuo guru ane jinamata mAre pramANa che. AjathI meM trividha-trividha mithyAtvano tyAga karyo che. A pramANe samyakatvane svIkArIne te bIjuM kaMIpaNa munine pUche teTalAmAM te munIndra adRzya thaI gayA. tethI kumAre vicAryuM. A muni A pramANe utAvaLA kema thayA? kAraNa ke uDatA temaNe mArI sAthe vAta paNa na karI. (175) athavA niHspRha cittavALAone amAruM zuM kAma hoya? temanuM je kArya che te badhuMya temaNe karyuM che. kAraNa ke kalpavRkSa, ciMtAmaNi ane kAmadhenunA prabhAvane jItI lenArA dharmane ApanArAe jagatamAM zuM na ApyuM? arthAt badhuM ja ApyuM. sAgaracaMdra bhuvanakAMtAne paraNyo. A pramANe munivaranA parama upakArane hRdayamAM mAnato te jeTalAmAM AgaLa pravRtta thayo teTalAmAM azva, hAthI ane ratha upara caDhelA, bhAlo, dhanuSa ane hathiyAro jenA hAthamAM che tevA, samaravijayakumAra tArA upara ruSTa thayo che ema bolatA lAkho mahAsubhaToe sahasA sAgaracaMdrakumArane cAre dizAmAM gherI lIdho. kumAre hRdayamAM vicAryuM aho! saMbaMdha vagaranuM A zuM thayuM? athavA A samaya ciMtAthI pasAra karavA mATe nathI. pachI jaMgalI prANisamUhathI gherAyelA siMhanI jema lIlAthI vaza karavA mATe kumAre kahyuM: are! mArA upara samaravijayakumAra ruSTa thayo che ema tame je kaho cho tethI cokkasa jANo ke tenA upara yama ruSTa thayo che. pachI kUdako mArIne mukhya zreSTha ratha upara caDhIne hoMziyArIthI rathikane mArI nAkhyo. pachI te rathamAM rahelo te ghaNA subhaTa samUhane pADato ane lAkho prahArone na gaNato bhUhane bhedIne samaravijayakumAranA ratha pAse Avyo. pachI teNe kahyuM: are! jo tuM mArA upara ruSTa thayo che to taiyAra thA. tethI bhaya pAmelo samaravijayakumAra koipaNa rIte dhanuSa caDAve che. bhaya pAmelo ane kaMpato te hajI paNa bANa choDato nathI. teTalAmAM sAgaracaMdra puNyathI durita samUhane chede tema potAnA bANothI samaravijayanA dhanuSane bANanI sAthe chedI nAkhyuM. pachI pharI paNa samaravijaye hAthamAM koIka zastra rAkhyuM. tethI kumAre te rathamAM caDIne tene kezothI pakaDyo. tethI he anaMtasAhasa! mAre tuM ja zaraNa che ema bolato samaravijayakumAra tenA caraNomAM lAgyo paDyo. sAgaracaMdra karuNAthI te rAjaputrane jeTalAmAM mUkI dIdho, teTalAmAM madhyamaveza dhAraNa karanArI eka yuvati tyAM AvI. pachI teNe be hAtha joDIne sAgaracaMdrane kahyuM: he mahAyazasvI! kusavardhana nAmanuM nagara che. tyAM kamalacaMdra nAmano rAjA che. tene amarakAMtA nAmanI rANI che. temane jANe kAmadeve saMpUrNa vizvane potAne vaza karI levA mATe prayatnathI 1. virai kUdako. zirA-kUdako artha koSamAM jovAmAM Avyo nathI. paNa saMbhAvanAnI dRSTie lakhyo che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra guTikA banAvI hoya tevI(=atizaya rUpavatI) bhuvanakAMtA nAmanI putrI che. tene jinavacana samyak pariNamyuM che. te tArA caMdrajyotsnA jevA zveta guNasamUhane kyAMka sAMbhaLIne tArA ja saMgamasukhamAM Agraha karIne rahe che. A tarapha selapura nagarano svAmI sudarzana nAmano rAjA che. A sAme dekhAya che te samaravijaya nAmano kumAra teno putra che. teNe bhuvanakAMtAnI mAgaNI karI. mAgavA chatAM teNe koipaNa rIte bhuvanakAMtAne prApta na karI. eka divasa teNe dezanI hadamAM AvIne potAnA puruSone mokalyA. atizaya nipuNa te puruSoe udyAnamAM krIDA karatI bhuvanakAMtAnuM apaharaNa karyuM. tenI dhAvamAtA huM tenA snehathI (tenI sAthe) AvI. pachI jeTalAmAM vilApa karatI bhuvanakAMtAne samaravijayakumAra lai Avyo. teTalAmAM enA puruSoe kyAMkathI tane ahIM joyo. pachI oLakhIne samaravijayane kahyuM. pachI samaravijaye paNa tuM ekalo che ema vicArIne tane yuddha karAvyuM. paNa teNe e na jANyuM ke, atizaya parAkrama e ja jemanuM dhana che evA puruSone mATe vanamAM siMhanI jema sahAyako to zobhAmAtra hoya che, potAnA sAhasamAM ja siddhi vase che. (200) tethI maherabAnI karIne te bALAne AnAthI choDAvIne lagna karavA vaDe jAte prANone choDatI te bALAnuM rakSaNa kara. te sAMbhaLIne kumAre samaravijaya upara potAnI dRSTi nAkhI. tethI bhaya pAmelA teNe te bALAne lAvIne soMpI. pachI sAgaracaMdra vAtacIta karIne samaravijayane tyAMthI rajA ApI. teNe (=sAgaracaMdra) tyAM saMkSepa vidhithI bALAne paraNI. pachI jinazAstranI vicAraNA karavAmAM tatpara temaNe samaravijayakumAranA lIdhelA rathamAM caDhIne AgaLa prayANa karyuM. pachI kumAra bhuvanakAMtAnI sAthe dararoja padArthonI sUkSma vicAraNA kare che. tethI kumAra jinavaranA matamAM kuzala hovA chatAM vadhAre kuzala thayo. sAgaracaMdra siMhanAda rAjAnI pAMca putrIone paraNyo. have ekavAra sumathurAnA mArgamAM jatA kumAranA kAnomAM vINA ane vAMsaLInA avAjathI sukhakara saMgItadhvanie praveza karyo. te dhvanithI AkarSAyelA teNe rathane te dhvani tarapha ja calAvyo. thoDA ja aMtaramAM eka ati gahana Amravana joyuM. pachI saMgItadhvanimAM atizaya AkarSAyelo te uttamarathane bhAryAnI sAthe udyAnanI bahAra rAkhIne vananA madhyabhAgamAM gayo. pachI teNe prAsAda joyo. kautukathI tenI upara caDyo. ghaNA AkarSaNathI zarU karelA saMgItanA kAraNe jemanAM vastro sarakI gayA che, jemanA goLa stano ghUmI rahyA che, jemano trivalipradeza kSaNavAra pragaTa thai rahyo che, jemaNe vastrathI sukha ApanAra ghara karyuM che, AvI pAMca bALAone teNe joi. pachI bALAonA saMgIta saMbaMdhI kauzalyathI ane lAvaNyathI vismaya pAmelo te kumAra kSaNavAra tyAM jANe cItarelo hoya ke ghaDelo hoya tevo 1. aveva (AkSepa)= AkarSaNa.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-157 rahyo. asAdhAraNa rUpa vagere guNothI te rIte A amArI najIkamAM rahelo che ema jANIne temaNe sahasA tenuM abhutthAna karyuM. pachI A koika oLakhAto nathI ema vicArIne bhaya pAmelI bALAoe Asana ApyuM. eTale sAgaracaMdra kahyuM: tame mAro bhaya na rAkho. kAraNa ke malayapura mahArAjAno sAgaracaMdra nAmano putra huM ghaNA kautukathI yukta dezone joto paribhramaNa karuM chuM. sAgaracaMdra A pramANe kahyuM eTale meghadhArAthI siMcAyelA kadaMbapuSpanI jema pulakita aMgavALI thayelI ane harSa pAmelI temaNe paraspara mukharUpa kamalane joyuM. pachI kumAre kahyuM: jo kahevA yogya hoya to tame paNa potAnuM caritra amane kaho. tethI bALAoe kahyuM: he sukhada! tevuM kaMipaNa rahasya tamArI pAse chupAvavA jevuM nathI. kiMtu vilaMba sahana thai zake tema na hovAthI saMkSepathI kahIe chIe. vaitADhya parvata upara siMhanAda nAmano vidyAdhara rAjA che. kanakazrI, kamalazrI, raMbhA, vimalAnanA ane tArA e nAmanI ame pAMceya tenI putrIo chIe. naimittike hamaNAM ja amArA pitAne tamane ja amArA pati kahyA che. ane te pati A ja aTavImAM che ema kahyuM che. AthI amArA pitA ahIM tamArI pAse AvyA che. ahIM vidyAthI karAyelA mahelamAM amane mUkIne hamaNAM tamane zodhavA mATe vizALa aTavImAM phare che. vizeSa kahevAthI zuM? lagna karavA vaDe A janane (=pAMca bALAone) kRtArtha karo. kAraNa ke ati tRSALu puruSa vAMchita pANI maLatAM kSaNavAra paNa sahana karato nathI. A pramANe kahyuM eTale kumAra saMkSipta vidhithI temane paraNyo. pachI temanI sAthe ratisukha anubhavIne ekakSaNa tyAM rahe che teTalAmAM te mahela nathI, te patnIo nathI, potAne bhUmi upara rahelo jue che. pachI ratha AgaLa jaIne rathane jue che to te ratha paNa patnIthI rahita che. A joine teNe vilApa zarU karyo(rarapa) bhuvanakAMno A atidusaha viraha mane je rIte pIDe che te rIte pUrve je duHkha anubhavyuM te ekapaNa pIDA karatuM nathI. kAraNa ke nipuNa evI teNe mane jinadharmamAM sthira karyo che. ityAdi vilApa karIne pharI paNa pUrvokta bhAvanAthI AtmAne samAdhimAM rAkhIne rathathI AgaLa cAlyo. pachI te jeTalAmAM bahu dUra nathI gayo teTalAmAM uchaLatA kiraNovaDe bhUmi ane AkAzanA aMtaranI vicAraNA karavA mATe mApadaMDa hoya tevuM, ratna-suvarNathI banAveluM, vizALa, UMcuM, traNa lokanA manane haranAruM, "vidyAdharAvatAra' evA nAmavALuM jinamaMdira joyuM. pachI meghanA AgamanamAM moranI jema harSa pAmelo te rathathI utaryo. ' vAvaDImAM snAna karIne kamaLo laine jinamaMdiramAM gayo. harSa pAmelA teNe vidhipUrvaka maMdiranA madhyabhAgamAM praveza karyo eTale ekaratnathI banAvelI ane zaradaRtunA caMdrakiraNo jevI zveta jinapratimAne joi. pachI vidhipUrvaka pUjA karIne te vakhate ja potAne kRtArtha mAnatA teNe bhaktithI bhagavAnanI stuti karavAno prAraMbha karyo.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra A tarapha tenI najIkamAM sumaMgalA nAmanI nagarI che. tyAM sudharma nAmano rAjA che. te rAjA zrI amRtacaMdra rAjAno parama mitra che. teNe koipaNa rIte carapuruSo vaDe sAgaracaMdra A jinamaMdiramAM Avyo che ema jANyuM. pachI harSa pAmelo te pUrve sAgaracaMdrane ApavA mATe icchelI suMdarI nAmanI potAnI putrI sAthe ghaNI dhAma-dhUmathI cAlyo. A tarapha siMhanAda vidyAdhara rAjA potAnI putrIonI sAthe tyAM Avyo. baMnee sAthe jinamaMdiramAM praveza karyo. tyAM sAgaracaMdrane kevaLa saMvegarasathI bhAvita zarIravALo, stuti karavAmAM prayatnazIla cittavALo ane ekAgra manavALo joine vidyAdhara rAjAo sAmaMtonI sAthe ane parivAranI sAthe sthiracitte sAMbhaLe che. sAgaracaMdra paNa AdarapUrvaka jinanI stuti kare che. te A pramANe sAragacaMdre karelI prabhustuti bhavarUpa aMdhakAra mATe sUryasamAna! guNonA sAgara! jemanuM zAsana potAnA guNothI pratiSThita che tevA jinendra! jemaNe mokSanagara tarapha prayANa karyuM che tevA jIvonAM duHkhono darzanamAtrathI nAza karanArA! munipati! Apa jaya pAmo. Apane namaskAra thAo. he nAtha! atibhaktinA AvezathI Apa jANe mArI sAme rahelA cho te rIte joto ane bhayathI pIDita thayelo huM namelA jIvo pratye asAdhAraNa vAtsalyavALA Apane kaMika prArthanA karuM chuM. jo ke bALakanI jema ThapakAthI ane AkSepathI sahita kaMika bolato huM traNa lokanA pitAmaha evA Apane vinaMti karuM chuM, to paNa bALakanA ullApo(=bakavAda) mAtA-pitAne prAyaH karIne udvega karanArA banatA nathI, balke prasanna kare che. temAM paNa ApattimAM paDelA jIvonA ullApo vizeSathI udvega karanArA banatA nathI. he nAtha! bhavasamudramAM paDelA meM anaMtakAla pachI Apane prApta karyA che. to paNa Apa mArI je upekSA karo cho tenuM zuM kAraNa che? hA, jANyuM. Aje paNa Apa prabhu cho, e pramANe samyak Apano svIkAra karyo nathI. mAnasa sarovarano saMga thaye tRSNA garIbane paNa pIDatI nathI. he prabhu! Apa karuNArasika hovA chatAM Ape te vakhate mane haraNanA samudAyathI bhraSTa thayelA bALa haraNanI jema bhayaMkara bhavarUpa araNyamAM ekalo kema mUkyo? e sAcuM che ke Apa spRhAthI rahita cho, ApanAmAM sneha nathI. Apa saghaLI pravRttithI mukta cho. to paNa atiduHkhI thayelA eka mane ja svastha karo, arthAt mokSa Apo. zuM karmono doSa che? athavA zuM A kALano doSa che? athavA he nAtha! duSTa evA mArI ja A ayogyatA che? jethI Apa samartha hovA chatAM, dayALu hovA chatAM, vizva upara upakAra karavAmAM tatpara hovA chatAM ane huM dIna banIne prArthanA karato hovA chatAM, he nAtha! mane mokSa kema ApatA nathI? he munIMdra Apa saMpUrNa lokaalokane jotA hovA chatAM ApanA nokara ane bhAvazatruothI viDaMbita thayelA eka mane
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlo) [sAgaracaMdracaritra-159 ja kema jotA nathI? he nAtha! rAgAdithI pIDAyelo ane bhaya pAmelo huM ApanA zaraNe Avyo chuM. tethI mArA upara karuNArasathI vizALa dRSTi nAkho. he nAtha! jemaNe karNarUpa aMjalithI ApanuM vacanAmRta pIdhuM nathI temanI viSayaparibhoganI tRSNA kSaNavAra paNa kevI rIte dUra thAya? he svAmI! ApanA matarUpa amRtasiMdhumAM jemano AtmA zAMta thayo nathI temano kaSAyarUpa dAvAnalano saMtApa kevI rIte zame? anyamatarUpa nagaro svayameva rAgAdi corothI corAyelA che. tethI samaju puruSo anya matothI aparicita evA ApanA zAsanarUpa puramAM vase che. mAruM svasaMvegathI viziSTa mana ApanA zAsanamAM sthira che. paNa he prabhu! ApanI mArA upara kevI karuNA che te huM jANato nathI. he jagannAtha! anAdi bhavabhAvanA vaDe viSayorUpa azucirasathI bharelA khADAmAM laI javAtA mArA manane Apa koIpaNa rIte satata dhAraNa karo. he munIMdra! cakSurUpadalanA pAMpaNarUpa rajathI zobhatA ApanA mukharUpa kamalamAM mArA be netrorUpa bhramaro sadA lAvaNyarasane pIve. he nAtha! bhava bhave Apa ja mArI mAtA, mArA pitA, svAmI, baMdhu, sukhIsvajana, zaraNa ane Azraya thAo. he prabhu! sakala bhAvone jANanArA ApanI AgaLa vizeSa kahevAthI zuM? mane te sthAnamAM dhAraNa karo ke jyAM rAgAdi mAro vinAza na kare. sAgaracaMdra suMdarI nAmanI rAjaputrIne paraNyo. A pramANe stati karIne atizaya pragaTelA saMvegarasathI jenI ruvAMTI khaDI thaI che evA sAgaracaMdra paMcAMga praNipAta karyA tyAre harSa pAmelA vidyAdhara rAjAoe kahyuM: sAruM, sAruM. tArI buddhi zreSTha che. saMvegathI sArabhUta AvAM vacano (tArA jevA sivAya bIjA) kone sphare! jinavaMdana karyA pachI sAgaracaMdra baMne rAjAono ucita Adara karyo. be rAjAoe paNa sAgaracaMdrano ucita Adara karyo. pachI be hAtharUpa kamalone joDIne tyAM siMhanAda rAjAe kahyuM: he kumAra! bhuvanakAMtA Aje paNa (hajI paNa) jyAM sudhImAM prANo na mUke tyAM sudhImAM tenI pAse jaIne tene AzvAsana Apa. pachI kumAre kahyuM che mahAyazasvI! te kayAM rahelI che? tethI vidyAdhare kahyuM: he kumAra! pUrve samudra kinAre kanakamAlAno amitateja nAmano je vidyAdhara mAmo teM joyo hato, tenA kamala ane utpala nAmanA be ati balavAna putro che. tArA virahamAM (=gerahAjarImAM) kamale bhuvanakAMtAnuM apaharaNa karyuM. svavidyAthI tane mahela uparathI bhUmimAM nAkhIne nAsI gayo. pachI utpale mArI pAMce putrIonuM apaharaNa karyuM. tethI tene haNIne huM A putrIo laI Avyo. kamala vaitAdyaparvata upara gayo che. tethI je yogya hoya te kara. te sAMbhaLIne gusse thayelA kumAre sudharmarAjAne kahyuM: he pitAjI! mane rajA Apo, jethI ApaNe 1. athavA "zarIramAM" evo artha paNa thai zake.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra vaitAparvata upara jaie. tethI rAjAe kahyuM: he vatsa! Aje mAre A ja yogya che ke gauravathI tuM mArA ghare laI javAya, paNa tAruM A mahAna kArya thAya e pahelAM mArI eka prArthanAne saphala kara. A suMdarI nAmanI mArI putrI che. tethI tenI sAthe lagna karIne maherabAnI kara. kumAre "tame ahIM je jANo" ema kahIne tene paNa paraNI. pachI rAjA putrIne sAthe laIne vaitAdyaparvata upara potAnI nagarImAM gayo. pachI kumAre jeNe ghaNI siddhavidyAo bhaNI che evA siMhanAda vidyAdhara pAsethI vidyAo prApta karI. pachI kumAra vaitAdyaparvata upara vimaladAra nagaramAM Avyo tyAre siMhanAde gharamAM varyApanaka karAvyuM, arthAt gauravapUrvaka dhAmadhUmathI potAnA gharamAM kumArano praveza karAvyo. tethI tenA guNonA zravaNathI harSa pAmelo vaitAdyaparvatanivAsI saghaLo vidyAdhara loka kumAranI pAse gayo, ane vastraAbhUSaNa vagerethI tenuM aneka prakAranuM sanmAna karyuM. tethI amitateja vidyAdhara paNa bhuvanakAMtAnI sAthe vastra vagere ghaNI vastuone ane putrane laIne tyAM Avyo. vinayathI kumArane kahyuM nahi jANatA mArA putre tArI priyAnuM apaharaNa karyuM. pachI A tArI priyA che evI khabara paDatAM bahena tarIke svIkArI. te mArI pAse ja rahelI che. tethI maherabAnI karIne kamalanI pITha upara hAtha Apa, arthAt tene mApha kara ane A bhuvanakAMtA tArA saMgamanuM sukha pAme. pachI teNe siMhanAdanA mukhakamala upara dRSTi karI. teNe "e pramANe karo" ema saMmati ApI. kumAre teno svIkAra karyo. pachI ghaNA yuddhamAM vidyAdharone sahAya ApatA kumAre saghaLoya vidyAdhara loka potAnA nokaranI jema vaza karyo. have eka divasa kumAre siMhanAda vidyAdhara rAjAne kahyuM: mArA virahamAM mArA mAtA-pitA ghaNuM duHkha pAmyA che. tethI mane rajA Apo. huM tyAM jAuM. siMhanAde "te pramANe thAo" ema svIkAra karyo. tathA amitateja vidyAdhare kanakamAlAne tyAM lAvIne ApI. kanakamAla patnIthI tathA tyAM ane bIjA sthaLe te te rIte paraNelI bIjI paNa aneka patnIothI parivarelo, (rapa) siMhanAda vagere lAkho vidyAdharothI sevAto, vastra, maNiratna, AbhUSaNa (vagere) mahAvaibhavathI yukta, jeno samudraphINanA piMDa jevo zveta guNasamUha bhATasamUhathI pragaTa bolAI rahyo che evo sAgaracaMdra malayapura tarapha cAlyo. ardhIkSaNamAM malayapura AvI pahoMcyo. jovAyelA mAtA-pitAne maLyo. rAjAe ane nagarajanoe nagaramAM vardhApanaka pravartAvyuM. prajJapti vidyAthI kanakazrIe, kanakazrIthI zazikalAe, zazikalAthI rAjAe, rAjAthI viziSTalake, samudra vageremAM bhamatA sAgaracaMdra je sukha-du:kha anubhavyuM te badhuMya jANyuM. pachI te kumAra pUrve prApta karelA vividha viSayasukhone kanakamAlA vagere patnIonI sAthe anubhavato tyAM rahe che. 1. tega (tezya)= tarapha.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-161 kevalI bhagavaMte sAgaracaMdranA pUrvabhavanI vigata kahI. have ghaNA divaso pachI udyAnamAM azvone calAvavAmAM lIna banelA rAjakumArone sahasA sugaMdhI ane ThaMDo pavana lAgyo. tyArabAda kSaNavAramAM devonuM Agamana thayuM. bhUmine zuddha karI. sugaMdhI jalanI ane puSponI vRSTi karI. suvarNakamala sthApyuM. pachI deva, manuSya ane vidyAdharo vaDe bahubhaktithI prApta karAI rahyA che caraNakamala jemanA evA bhuvanAvabodha nAmanA kevalI suvarNakamaLa upara birAjamAna thayA. te jANIne harSane pAmelA rAjakumAroe vicAryuM. Aje amArA pApa vagere ane saMzayo paNa chedAI gayA. pachI bhaktithI namIne rAjakumAro temanI samakSa beThA. tathA parSadA paNa beThI. kevalIe parSadAne dharma kahyo. pachI avasare rAjAe pUchyuM : he bhagavaMta! mArA putranuM koNe apaharaNa karyuM ane teTaluM kema bhamyo? tethI kevalIe kahyuM kahuM . ekAgra cittavALA thaIne sAMbhaLo. pUrvamahAvidehamAM be vaNikabaMdhu hatA. temAM moTA baMdhunI patnIne potAnA patimAM atizaya sneha hato. A sneha lokamAM prasiddha banyo. have ekavAra moTobhAI videzamAM gayo hato tyAre nAnA vaNike bhAbhInA snehanI parIkSA karavA mATe tene kahyuM ke mAro bhAI corothI mRtyu pamADAyo che ema lokamAM paraMparAthI saMbhaLAya che, paNa nizcaya nathI. A sAMbhaLIne te sahasA ja mRtyu pAmI. tethI diyare vicAryuM aho! hAsyathI je pApa karyuM tene juo. pachI moTo bhAI Avyo tyAre teNe A vRttAMta jANyo. moTo bhAI gusse thayo eTale potAnI niMdA karato nAno bhAI vAraMvAra moTA bhAIne khamAve che. teNe koipaNa rIte kSamA na ApI. tApasadIkSA laIne asuradevomAM utpanna thayo. nAno bhAI paNa te ja vairAgyathI sAdhunI pAse dharma sAMbhaLIne muni thayo. pUrvavairane saMbhArIne asure zilAthI munine mArI nAkhyA. samyam sahana karIne muni dazamA devalokamAM uttamadeva thayA. bIjo paNa bhavamAM bhamIne duHkha sahana karyA pachI koipaNa rIte kaSTadAyaka koika anuSThAna karIne pharI paNa asuradevomAM ja utpanna thayo. dazamA devalokano deva A tAro putra thayo che. te asure vairanA prabhAvathI ja pharI paNa tArA putrane samudramAM ane parvata upara nAkhyo. to paNa svapuNyathI te maryo nahi. hajI paNa te pharI ekavAra ene upasarga karaze. pachI te deva sAgaracaMdrathI bodhine pAmaze. sAgaracaMdra aTavImAM ane samudramAM je bhamyo ane duHkhI thayo te bhavarUpa aTavInA bhramaNanI apekSAe keTaluM mAtra che? kAraNa ke saMsAramAM pRthvI Adi bheTavALA ghaNA prakAranA jIvo che. temAM paNa aneka prakAranI yonio ane kulo che. te A pramANe--(50) pRthvIkAya, apUkAya, teukAya ane vAyukAya e pratyekanI sAta lAkha, pratyeka vanaspatikAyanI dazalAkha, sAdhAraNa vanaspatikAyanI caudalAkha, vikaleMdriyamAM pratyekanI lAkha, nArakonI cAralAkha, 1. vi (35) pAse javuM, svIkAravuM, prApta karavuM. 2. pramodane AdhIna baneluM zarIra che jemanuM evA, arthAt harSa pAmelA.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra devonI cAralAkha, tiryaMca paMceMdriyanI cAralAkha, manuSyonI caudalAkha yoni che. pRthvIkAyanI 12lAkha, apakAyanI 7 lAkha, teukAyanI 3 lAkha, vAyukAyanI 7 lAkha, beIdriyanI 7 lAkha, teidriyanI 8 lAkha, cauridrayanI 9 lAkha, vanaspatikAyanI 28 lAkha, jalacaranI 12 lAkha, khecaranI 12lAkha, catuSpadanI 10 lAkha, uraparisarpanI 10 lAkha, bhujapari-sarpanI 9 lAkha, devatAnI ra6 lAkha, nArakonI rapa lAkha, manuSyonI 12 lAkha kulakoTi che. ahIM yoni eTale utpattisthAna. jemake- chANa vagere vIMchI vagerenI yoni che. kula eTale varNAdino bheda. te bheda ekayonimAM utpanna thayelAono paNa ghaNA prakArano hoya. jemake- chANa vagere ejyonimAM utpanna thayelA vIMchI AdinA kAbaracitro ane lAla vagere varNAdinA bhedathI kulanA aneka prakAro saMbhave. he rAjan! ahIM yoni ane kula e pratyekamAM duHkhI thayelA sarvajIvo pUrve anaMtavAra bhamyA che. kAraNa ke kAla anAdi che, jIva anAdi che, karmo anAdi che. tethI A vicArIne sAgaracaMdranI zI ciMtA karavAnI hoya? tethI kumAre vicAryuM aho! muna sAcuM kahyuM. kAraNa ke sArI kriyAthI paNa mane Avo vipAka thayo. ati saMliSTa cittathI jIvo je kukarmo kare che te kukarmo vaDe jIvo anaMta saMsAramAM bhamAvAya che emAM zuM Azcarya che? ityAdi bhavasvarUpane vicAratA te kumAramAM bhavacheda karanAro cAritra pariNAma pragaTa thayo. pachI kumAre munine kahyuM: he nAtha! huM saMsArane saLagelo jouM chuM. tethI mane dIkSA Apo. kumAre A pramANe kahyuM eTale munie kahyuM. A yogya che. pachI kumAre pitAne kahyuM. pitAe paNa kahyuM ke svamAtAne kahe. pachI munIMdrane namIne rAjakumAro potAnA ghare gayA. dIkSA-jJAnagrahaNa-upasarga-mokSagamana. kumAre zazikalA rANIne A vRttAMta kahyo eTale rANI mUrNita banIne paDI. pachI caitanya prApta thatAM te ghaNI yuktiothI kumArane roke che. kumAre pratiyuktithI sArabhUta vacano vaDe sArI rIte mAtAne tyAM sudhI kahyuM ke jyAM sudhI mAtAe anicchAe dIkSAnI rajA ApI. pachI amRtacaMdra rAjAe kumArane maNi-ratna-puNyanA kaLazothI navaDAvyo, vilepana-vastraAbhUSaNothI alaMkRta karyo, uttama rathamAM besADyo. sapheda cAmarasamUhathI vIMjAya che. mastaka upara zveta chatra dharyuM che. AgaLa teno guNasamUha bolAI rahyo che. hAthInA aMdha upara beThelo rAjA tenI pAchaLa jaI rahyo che. be paDakhAomAM hajAro hAthIothI parivarelo che. AgaLa dareka dizAmAM rathamAM joDelA praphulla lAkho ghoDAonA samUhathI (A sAgaracaMdra che ema) oLakhAI rahyo che. lAkho strIothI AnaMdapUrvaka ane zokapUrvaka jovAI rahyo che. jinamaMdiromAM pUjAne karAvato, jIvone abhayadAna apAvato, motI-suvarNa-maNi-ratnonI dhArAothI varasato, bIjAone Azcarya pamADato, vidvAnothI satata prazaMsA karAto kumAra jevI 1. viTTa (rerA) praphulla paTTa-samUha.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAnadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [sAgaracaMdracaritra-163 rIte siMha guphAmAMthI nIkaLe tema nagaramAMthI nIkaLyo. kumAra thoDo muninI najIka Avyo tyAre rAjAe matidhanamaMtrI, rANI, sAmaMto ane nagarajanone kahyuM: he loko! mArI mUDhatAne juo. kemake kumAranI dIkSA che. mAro hajI paNa gRhavAsa che. tethI mArA vivekane dhikkAra thAo. tethI maMtrI vagere lokoe kahyuM- he deva! hajI paNa ahIM zuM jatuM rahyuM che? athavA Apa raho. kumAra amAro Azraya che. have harSa pAmelA rAjAe kahyuM: sAruM, sAruM. huM tamArAthI vijetA thayo chuM. pachI sAgaracaMdranA nAnA kumArane rAjya upara sthApIne keTalAka sAmaMto, patnIo, maMtrIonI sAthe rAjAe paNa putranI sAthe tenI ja vidhithI(=jevI rIte putre snAna, alaMkAra, dhAmadhUmathI guru pAse Agamana vigere vidhithI dIkSA lIdhI tevI ja vidhithI) dIkSAno svIkAra karyo. munIMdranA upadezathI badhAne dIkSA samyak pariNamI. pUrve ApattimAM paDelA ane pagale pagale ? gAthArthane vicAratA (75) mane jo gAthA jeTaluM ja jJAna AzvAsana ApanAruM thayuM to ghaNA jJAnanuM mAhAtma cokkasa anaMta che, Ama vicArIne sAgaracaMdra vizeSathI jJAnane grahaNa kare che. tyAM sudhI bhaNe che ke cauda pUrvane thoDA divasomAM bhaNI le che. jJAnane ciMtave che. jJAnane guNe che= parAvartana kare che. jJAnavaDe kartavyone kare che. jJAnavaDa vAraMvAra sUkSma padArthonuM manana kare che. A pramANe lAMbA kALa sudhI dIkSA paryAyane pALIne, potAnA (aMtima) samayane jANIne, gurune pUchIne, kramathI zarIranI saMlekhanA karIne, parvatanI uttama zilA upara jaine vidhithI pAdapopagamana anazanano svIkAra karyo. te jeTalAmAM maunathI tattvaciMtAmAM rahyA che teTalAmAM duSTa manavALo pUrve vairI deva vidurvelA vaja jevA mukhavALA pakSIothI temanA dehane TukaDA TukaDAthI toDe che. hAthI thaine dAMtothI viMdhe che. siMhanuM rUpa dhAraNa karIne paMjAothI haNe che. sarpanA rUpathI Dare che. A pramANe anArya te vavaDe ghaNA upasargothI pIDA utpanna karavA chatAM samyagu sahana kare che ane hRdayamAM A pramANe vicAre che- he jIva! dustara sAgarane tarIne kAMThe Avelo tuM jo kaleza karIza to dhameluM suvarNa eka phaMkathI hArI jaIza=gumAvI daiza. anaMta duHkhane sahana karIne kSaNamAtra duHkhamAM uga na kara. gaMgAnadIne utarIne khAbociyAmAM koNa DUbe? ItyAdi zuddha dhyAnamAM rahelA tenuM meruparvatanA jevuM citta calita na thavAthI saMvegane pAmelA deve kahyuM: he mahAyazasvI! tame dhanya cho. kharekhara! tamAruM zarIra kevaLa sattvathI ghaDAyeluM che. kAraNa ke upasargone karato huM paNa tamArA cittane calAvI na zakyo. ityAdi prazaMsA karIne, munine vAraMvAra khamAvIne, samyak bodhine svIkArIne deva tyAMthI gayo. samyajJAnarUpa pavanathI vadhelA dhyAnarUpa agnithI jemanuM karmarUpavana baLI gayuM che tevA sAgaracaMdramuni anaMtasukhavALA molamAM gayA. zrI amRtacaMdra vagere anya sAdhu-sAdhvI vargamAMthI koI devalokamAM gayA to koie siddhisukhane prApta karyuM. [38] - A pramANe sAgaracaMdrakumAranuM caritra pUrNa thayuM. 1. dhameluM eTale agnimAM tapAveluM. u. 12 bhA.1
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164-jJAnadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [jJAnanA guNo A pramANe sAgaracaMdranI jema bIjAone paNa jJAna saMkaTomAM AzvAsana ApanAruM ane zivasukhanuM kAraNa thAya che ema batAvIne have bIjI rIte jJAnanA ja guNane kahe che pAvAo viNiyattI, pavvattaNA taha ya kusalapakkhammi / viNayassa ya paDivattI, tinnivi nANe samapaMti // 39 // pApathI nivRtti, dharmapakSamAM pravRtti ane vinayanI prApti A traNeya guNo jJAna hoya to ja pUrNa thAya che. vizeSArtha- jo ke jJAnanA abhAvamAM A traNa guNamAMthI koIka keTalAka guNo, koika jIvamAM koipaNa rIte hoya che, to paNa te guNo jJAna vinA asaMpUrNa hovAthI viDabanA mAtra hoya che, paNa tevA prakAranA koI kAryanA sAdhaka thatA nathI evo bhAva che. (kAraNa ke jJAna vinA pApano, dharmano ane vinayano yathArtha bodha thato nathI. yathArtha bodha vinA kArya siddhi kevI rIte thAya? A vigata barobara samajAya to sUkSmavaMcI sA reyo e hAribhadrIya aSTakanA zlokanuM mahattva samajAya.) [39] jJAnanA guNo anaMta hovAthI jJAnanA guNone saMpUrNapaNe kahevAmAM potAnI azakti batAvatA graMthakAra upasaMhAra kare che gaMgAe vAluyaM jo, miNijja ulliMciUNa ya samattho / hatthauDehiM samuiM, so nANaguNe bhaNijjAhi // 40 // je gaMgAnI retIne gaNe ane be hAthothI samudrane ulece (3khAlI kare) te ja jJAnanA eka eka guNanuM varNana karIne saghaLAya guNone kahe, anya nahi. vizeSArtha- gaMgAnI retIne gaNavAnI jema ane samudrane be hAthothI ulecavAnI jema samasta jJAnaguNone kahevuM azakya che evo bhAva che. jo ke atizaya jJAnI gaMgAnadInI retInI gaNatarI vagere kare, paNa jJAnaguNone to jotA hovA chatAM eka eka guNanuM varNana karIne sarvaguNone kahevA mATe te paNa samartha nathI. [40] he loko! A pramANe sarva jinendroe kahelA, traNa jagatamAM caDhiyAtA ane UMcA jJAnamAhAbhyane sAMbhaLIne jo manuSyanA Icchita phaLonI paripUrNa prAptinI icchA hoya to ahIM jJAnane zIkhavAmAM prayatna karo. (1) je jaDatAne bhede che, pApanA vistArane haNe che, zreSTha bhAgyane vistAre che, asat-sat vibhAgane kahe che, je devaloka ane mokSanA sukhonuM kAraNa kahevAya che te eka samyajJAna ahIM traNalokamAM jaya pAme che. (2). A pramANe zrI hemacaMdrasUriviracita upadezamAlAnA vivaraNamAM jJAnadAnadvAra pUrNa thayuM. A pramANe upadezamAlA vivaraNamAM jJAnadAnadvArano rAjazekharasUrikRta gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaSTabhadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [supAtradAna vinA tIrthano abhAva-165 upaSTabhadAna have upaSTabhadAna dvArane kahevAnI icchAvALA graMthakAra pUrvanA dvAranI sAthe saMbaMdhane anusaratI gAthAne kahe che AhAravasahivatthAiehiM, nANINuvaggahaM kujA / / jaM bhavagayANa nANaM, deheNa viNA na saMbhavai // 41 // AhAra, vasati ane vastra AdithI jJAnIne madada kare. kAraNa ke saMsArI jIvone zarIra vinA jJAna na saMbhave. ' vizeSArtha- ahIM jIvonuM "saMsArI' evuM vizeSaNa mUkavAno Azaya e che ke siddhone to zarIra vinA paNa kevalajJAna che. A gAthAthI jJAnIone AhAra AdithI madada karavI joie ema kahyuM che. AthI jJAnadAna dvArA kahyA pachI upaSTabhadAna dvArA kahevuM yukta che. A pramANe be hArano saMbaMdha che. [41] jo ke saMsArI jIvone zarIra vinA jJAna saMbhavatuM nathI to paNa jJAnIone AhArAdinuM dAna karavAmAM zuM AvyuM, arthAt AhArAdinuM dAna na karavAthI zuM nukazAna thAya? ane karavAthI zo lAbha thAya? te kahe che deho ya poggalamao, AhArAIhiM virahio na bhave / / tayabhAve ya na nANaM, nANeNa viNA kao titthaM ? // 42 // dehamAM caitanya hoya tyAre deha pudgalasvarUpa hovAthI AhArAdithI rahita na hoya, arthAt AhArAdi vinA deha nAza ja pAme, kAraNa ke vanaspati vageremAM tema jovAmAM Ave che. dehanA abhAvamAM jJAna na hoya. jJAna vinA sAdhu vagere tIrtha kyAMthI hoya? kAraNa ke tIrthanuM mULa sAdhu vagere ja che. [42] A hakIkata ame AhArAdinI AsaktithI kahetA nathI ema batAvatA graMthakAra kahe che eehiM virahiyANaM, tavaniyamaguNA bhave jai samaggA / AhAramAiyANaM, ko nAma pariggahaM kujjA? // 43 // jo AhArAdi vinA sAdhuonA tapa-niyama-svAdhyAya vagere guNo paripUrNa thAya=samyak pravarte to AhArAdino svIkAra koNa kare? 1. anuti = anusaraNa. T = adaMrano bhAga. sarvatthAnu tirthe yathA sA...
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166- upakhaMbhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [upakhaMbhadAna dvAranA peTA tAro vizeSArtha AhArAdine levAmAM prArthanA, laghutA ane paribhramaNa vagere ghaNAM kaSTo thAya che. AthI jo AhArAdinA svIkAra vinA tapa-niyama vagere guNo samyak pravarte to sAdhuo AhArAdino svIkAra na kare. paNa AhArAdinA svIkAra vinA tapa-niyama vagere samyak pravartatA nathI. tethI tapa-niyama Adi guNonI vRddhi thAya e mATe ja A upadeza che, nahi ke gRddhinA kAraNe. [43] tethI ahIM je nizcita thayuM te kahe chetmhaa vihIeN sammaM, nANINamuvaggahaM kuNaMteNaM / bhavajalahijANavattaM, pavattiyaM hoi titthaMpi // 44 // anaMtara kahelI nItithI AhArAdinA abhAvamAM tIrthano viccheda thato hovAthI samyagU vidhithI jJAnIone AhArAdithI madada karanAra jIve bhavarUpa samudranA pArane pAmavA mATe vahANa samAna tIrtha paNa pravartAveluM thAya che. (jo ke tIrthakaro tIrtha avatAryuM che, Ama chatAM ukta rIte AhArAdinuM dAna karanArAo tIrthane TakAvavAmAM nimitta banatA hovAthI sAmarthyathI (=arthapattithI) AhArAdinuM dAna karanArA paNa tIrtha avatArve che.) [44]. A pramANe AhArAdi dAnanI pravRtti nizcita karIne AhArAdinA dAnanI vidhi AdinuM pratipAdana karavA mATe tAragAthAne kahe che kaha dAyagee eyaM, dAyavvaM 1 kesu vAvi pattesu 2 / dANassa dAyagANaM, adAyagANaM ca guNa 3 dosA 4 // 45 // (1) dAtAe kevI rIte dAna ApavuM joie, (2) kayA pAtrone dAna ApavuM, (3) dAnanA dAtAone kayA guNo thAya, (4) dAna na ApanArAone kayA doSo thAya te kahevAnuM che. [45] temAM pahelA dvArane AzrayIne kahe cheaasNsaaeN virahio, saddhAromaMcakuMcuijaMto / kammakkhayaheuM ciya, dijA dANaM supattesu // 46 // AzaMsAthI rahita ane zraddhAnA kAraNe thayelA romAMcathI yukta dAtA karmakSaya mATe ja supAtromAM dAna Ape.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaSTabhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [kevI rIte dAna ApavuM-167 vizeSArtha- AzaMsA eTale A loka ane paraloka saMbaMdhI vaibhava AdinI icchA. zraddhA eTale AhArAdi ApavAno utsAha. romAMca eTale zarIranA ruvATAM khaDAM thaI javA. dAna karmakSaya mATe ja ApavuM joIe, kIrti ke pratyupakAra AdinI icchAthI nahi. ahIM AzaMsAthI rahita ane zraddhAnA kAraNe thayelA romAMca yukta dAtA karmakSaya mATe ja dAna Ape" ema kahIne paheluM eka vAra kahyuM: supAtromAM dAna Ape" ema kahIne bIjuM dvAra kahyuM. [46] te ja supAtrone kahe che- ArambhaniyattANaM, akiNaMtANaM akAraviMtANaM / dhammaTThA dAyavvaM, gihIhiM dhamme kayamaNeNaM // 47 // gRhasthoe dharmamAM karelA manathI AraMbhathI nivRtta thayelA, jAte na kharIdanArA ane bIjAonI pAse na kharIdAvanArAone dharma mATe ApavuM joie. vizeSArtha- dharmamAM karelA manathI eTale dharmabhAvanAthI. dharma mATe eTale jemane ApavAnuM che te sAdhuo vagere dharma kare e mATe. [47] AraMbhathI nivRtti Adi guNothI yukta hoya temane ja badhuMya dAna ApavuM ke kaMika bIjI rIte paNa dAna ApavuM evI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che iya mokkhaheu dANaM, dAyavvaM suttavanniyavihIe / aNukaMpAdANaM puNa, jiNehiM savvattha na nisiddhaM // 48 // A pramANe je dAna mokSahetu che, te dAna sUtramAM kahelA vidhithI ApavuM joie, paNa anukaMpAdAnano tIrthaMkaroe kyAMya niSedha karyo nathI. vizeSArtha- dAna ApanAranA ane dAnane lenAranA guNonI zodha karavI, sUtramAM kahela vidhithI ApavA yogya vastu ugama vagere doSothI vizuddha hovI joie, jJAnAdi-guNayukta sAdhu vagerene dAna ApavuM, ityAdi pUrve je kahyuM te badhuM mokSahetu je dAna ApavAmAM Ave te ja dAnane AzrayIne jANavuM, anukaMpAdAna mATe to ApanAra romAMca Adi guNothI rahita hoya ane lenAra yAcaka bahumAna karavA yogya na hoya, ApavA yogya vastu udgAmAdi doSathI vizuddha na hoya, to paNa tIrthakaroe niSedha karyo nathI. kAraNa ke anukaMpAdAnamAM mAtra anukaMpAnI ja mukhyatA che. jevI rIte tIrthakaro ane gaNadharo vagerene apAtuM dAna anaMtarapaNe ja (=sIdhuM ja) mokSanuM kAraNa thAya che, anukaMpAdAna te rIte mokSanuM kAraNa thatuM nathI. tethI ahIM tIrthaMkarAdine apAtuM dAna
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168-upaSTabhadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [supAtradAnanAM phaLo mohetu tarIke vivakSita che. anyathA sarvajJa vacananA anusAra vivekIothI apAtuM anukaMpAdAna paNa paraMparAe mokSanuM kAraNa thAya ja che. [48] have dAnanA saMbaMdhathI ja dAtAonA utsAhane karanArI-vadhAranArI gAthAne kahe che kesiMci hoi cittaM, vittaM annesi ubhayamannesiM / cittaM vittaM pattaM, tinnivi kesiMci dhannANaM // 49 // koikane citta hoya, bIjAone vitta(=dhana) hoya, bIjAone citta ane vitta e baMne hoya, citta, vitta ane pAtra e traNeya koika dhanyane hoya. [49] have trIjA dvArane AzrayIne kahe cheaaroggN sohaggaM, ANissariyaM maNicchio vihavo / suraloyasaMpayAviya, supattadANA'varaphalAiM // 50 // Arogya, saubhAgya, AjJAaizvarya, manaIcchita vaibhava, ane devalokanI saMpatti A supAtradAnanAM aMtarAlavartI phaLo che. vizeSArtha- aMtarAlavartI phaLo eTale mokSanI prApti na thAya tyAM sudhI vacce maLanArAM phaLo. mukhyaphala to mokSa ja che. [50] dAnanA te ja utkRSTa phalane batAvatA graMthakAra kahe che- dAuM supattadANaM, tammi bhave ceva nivvuyA keI / anne tarUma, moNa nAmarasuhADuM | pathA keTalAka jIvo supAtradAna ApIne te ja bhavamAM mokSane pAmyA. bIjA keTalAka jIvo manuSya-devanA sukhone bhogavIne trIjA bhave mokSane pAmyA. [51] dAna ApanAranA guNonuM ja dRSTAMtathI samarthana karatA graMthakAra kahe chejaayi supattadANaM, bhogANaM kAraNaM sivaphalaM ca / jaha duNha bhAuyANaM, suyANa nivasUraseNassa // 52 // supAtradAna bhogonuM kAraNa thAya che ane mokSaphala ApanAruM thAya che. jema kesUrasena rAjAnA putro be baMdhuoe kareluM supAtradAna. vizeSArtha- gAthAno akSarArtha sugama ja che. bhAvArtha to kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A che
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakhaMbhadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [dharma svadravyathI karavo-169 svadravyathI dharma karavAnI preraNA ApatA be nokaro. bharatakSetramAM devamaMdironA bahAne jeno yaza ekaTho thayo che tevuM suprasiddha RSabhapura nAmanuM nagara che. temAM abhayaMkara nAmano ghaNI RddhivALo zeTha rahe che. tenA vaibhavanI apekSAe kubera sAdhu samAna hato, arthAt zeThano vaibhava kuberanA vaibhavathI paNa ghaNo vadhAre hato. tenI kuzalamatI nAmanI patnI che. temanA gharamAM bALakanA paNa cittamAM jineMdradharma sivAya bIjuM kaMI paNa na hatuM. temanA be nokara hatA. eka nokara gharamAM kAma karato hato. bIjo dhaNane(=gAya vagerene) cArato hato. te baMne parivArasahita zeThane sadA jinapUjA ane munidAna vagere dharmamAM tatpara jue che. AthI temaNe vicAryuM juo, manuSyabhava samAna hovA chatAM manuSyomAM keTaluM ataMra che? kAraNa ke zeThe pUrve dharma karyo che, hamaNAM paNa dharma kare che, AgAmI bhavamAM paNa dharmanA prabhAvathI lakSmI meLavIne dharma karaze. paNa amArA traNeya bhava dharmathI rahita che. A pramANe vicAratA A baMne dharmane yogya che ema zeThe jANyuM. have comAsInA divase abhayaMkara zeTha te bene viziSTa vastro paherAvIne devonI pUjAnimitte jinamaMdiramAM laI gayA. zeThe temane puSpo ApyAM, paNa temaNe te puSpo na lIdhAM. temaNe kahyuM jenAM puSpothI pUjA thAya dharma paNa tene ja thAya. tenAthI amAre kevala veTha ja thAya. tethI zeTha temane samajAve che. paNa koIpaNa rIte samajatA nathI. pachI zeTha te bene gurunI pAse laI gayA. vRttAMta jANIne gurue temane pUchyuM: zeThanAM puSpothI tame pUjA karavAnI nA kema pADo cho? temaNe kahyuM: svadravyathI ja ame pUjA karIe, ane dravya amArI pAse nathI. temanA (svadravyathI pUjA karavAnA) bhAvane jANIne gurue te bene kahyuM: zuM tamArI pAse thoDuM paNa pUjAmUlya(=pUjA karavA mATe joItuM dhana) nathI? gAyone carAvanArA nokare kahyuM. mArI pAse ramavA mATe moTI pAMca koDio che, paNa e bahu thoDuM che. nokare A pramANe kahyuM eTale gurue kahyuM: potAnI zaktine chupAvyA vinA thoDuM paNa Apato jIva ghaNA phaLane meLave che. kAraNa ke dharmakAryomAM zuddhabhAva ja hita kare che. A sAMbhaLIne harSa pAmelo te puSpo kharIdIne zeThanI sAthe jinendronI pUjA kare che. gharakAma karanArA nokare vicAryuM. AnI pAse ATaluM mAtra paNa dravya che. mArI pAse teTaluM paNa nathI. tethI huM zuM karuM? Ama vicAratA teNe zrAvaka lokane gurunI pAse paccakakhANa karato joyo. tethI teNe gurune pUchyuM: he bhagavaMta! A pramANe karavAthI paNa dharma thAya? gurue kahyuM: hA. AthI teNe paNa upavAsa karyo. pachI bhojanasamaye zeThanI sAthe ghare gayo. tenA bhojana mATe bhANuM pIrasAyuM eTale dvAra pAse rahIne te vicAre che ke, jo mArA puNyathI kyAMkathI ahIM 1. sAmAnyathI vADiyA ane varaDavuM e baMneno "koDi' artha thAya che. Ama chatAM ahIM "moTI koDI' jaNAvavA mATe vIDaya zabdano prayoga karavAmAM Avyo che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170-upaSTabhadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) | [be nokaronuM dRSTAMta muni Ave to huM temane A ApuM. kAraNa ke zeThanA gharamAM kAma karIne meM A meLavyuM che. potAnI bhujAthI meLaveluM A ApatA evA mane phaLa thAya, arthAt mane phaLanI prApti thaze. bimArI, bAlyAvasthA, vRddhAvasthA Adi kAraNathI jemaNe upavAsa karyo na hato, te muni divyayogathI tyAM AvyA. tethI nokare vicAryuM jo, raMkamAtra huM kyAM? AvA muni kayAM? cAyathI meLaveluM dravya kevI rIte hoya? tethI cokkasa mane paNa janmAMtaramAM koIpaNa saMpatti thaze. anyathA mane AvI saghaLI sAmagrI kevI rIte maLe? A pramANe harSa pAmelA teNe te sAdhuone te badhuM ApI dIdhuM. A joIne khuza thayela zeTha tene bIjuM bhojana pIrase che. nokara te bhojanane icchato nathI ane kahe che ke- Aje mAre upavAsa che. jo ema che to te pahelAM bhojana kema lIdhuM? (rapa) zrAvake A pramANe pUchyuM eTale eNe kahyuM: he pitAjI! svabhujAthI meLaveluM A bhojana huM zA mATe choDuM? tethI khuza thayela zeTha te be upara sadA vAtsalya kare che. amarasena-varasena upara sAvakI mAtAe khoTuM ALa mUkyuM A tarapha kaliMgadezAdhipati zUrasena nAmano rAjA che. tenuM potAnA bhAganuM rAjya koie harI lIdhuM. AthI te kurudezamAM gajapuranagaranA rAjAnI sevA kare che. tyAM tene atizaya moTAM cAra gAmo maLyA. tyAM sukara nAmanA gAmamAM rahetA tenA ghare vijayAdevI rANInI kukSimAM sAdhune dAna ApanAra te nokara marIne utpanna thayo. rAjAno te prathama putra hato. krame karIne bIjo putra thayo. moTAnuM amarasena ane nAnAnuM varasena nAma rAkhyuM. pUrvabhavamAM karelA dharmanA prabhAvathI temano rUpa ane vinaya vagere guNasamUha ane deha paNa thoDA divasomAM vRddhi pAmyo. saghaLI kaLAone meLavIne te baMne yauvanane abhimukha thayA. vinayaguNathI saghaLo loka temano anurAgI thayo. ghaNA samUhathI (=ghaNA bhegA thaIne) krIDA kare che. vaibhavathI Ama tema phare che. tethI zokyamAtA IrSAnA kAraNe temanA pratye dveSavALI thaI. tethI sevA mATe gayelo pati Avyo tyAre kapaTathI khoTo gusso karIne kopagharamAM pravezIne rahI. te rANI rAjAne atizaya priya hatI. tethI rAjAe ghaNA AdarathI tene krodhanuM kAraNa pUchyuM. teNe kaSTathI koIpaNa rIte kahyuM: je divasathI tame paradeza gayA te divasathI ja tamArA putroe kAmakrIDA mATe mane ghaNI herAna karI che. svadRDhatAthI meM koIpaNa rIte ATalA divaso pasAra karyA. tethI hamaNAM tamArA kuLamAM je yogya hoya te karo. A pramANe svakapaTathI teNe rAjAne eTalo badho gusse karyo ke jethI rAjAe tyAre gAmanA caMDALane bolAvIne kahyuM: kumAro gAmanA sImADe azvone khelAvI rahyA che. potAnA caMDALo sAthe tyAM 1. naDivavatta cAya+3vRtta . 2. tha(sthita)= raheluM.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaSTabhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [be nokaronuM dRSTAMta-171 jaIne temanAM mAthAM pakaDo kApo. tethI mAtaMge vicAryuM. rAjA zuM graha vagerene AdhIna thayo che? ke jethI tevA prakAranA guNI ane bhaktimaMta paNa putrone marAve che. athavA ahIM A ja sAruM che ke rAjAvaDe huM kahevAyo chuM. pachI "jevI ApanI AjJA" ema kahIne caMDALa temanI pAse gayo. raDatA teNe baMnene kahyuM. temaNe paNa kahyuM: are! AmAM zuM ayukta che? pitAnuM priya tuM kara. cokkasa amArAthI moTo aparAdha karAyo che, anyathA pitA A kema kahe? tethI ahIM vilaMba na kara. pachI caMDALe pharI gadgad vANIthI kumArone prArthanA karI ke mArA upara kRpA karIne tame anya dezamAM jatA raho. pachI kumAroe kahyuM. amArA mATe pachI rAjA kuTuMbasahita tane mAraze. mATe ame A kevI rIte karIe? caMDALe "tamArA prabhAvathI huM svabuddhithI AtmarakSA karIza' ityAdi kahyuM eTale kumAro koIpaNa rIte anya dezamAM jatA rahyA. caMDALe citrakAra pAse kumAranA mastaka jevA mastako karAvyA. pachI azvone laIne saMdhyAsamaye rAjA pAse AvIne rAjAthI thoDe dUra rahIne azvo Ape che, ane kahevaDAve che ke A te mastako che. pachI rAjAe gussAthI kahyuM: are! zULI pAse jaIne A mastakone zULImAM vIMdhIne gAmanI bahAra nAkhI do. (50) e pramANe karuM chuM ema kahIne te gayo. te duSTarANI harSa pAmI. kumAro koIka mahA aTavAmAM AvyA. te aTavInA hiMtAla, tADa, sallaka, tamAla ane kadalI vanathI aMdhakAravALA madhyabhAgamAM sUrya paNa jANe bhaya lAgyo hoya tema kiraNo nAkhato na hato. AkAzanA agrabhAgamAM lAgelI hajAro zAkhAomAMthI pragaTelI zAkhAo rUpa bAhuothI te aTavI jANe devayugalone potAnI manoharatAne kahI rahI che. te mahAiTavI bhArata kathAnI jema goviMdathI yukta che, bhImanakulathI duHkhathI joI zakAya tevI che, arjunabANothI vizeSapaNe mAhAbhyane prApta karyuM che. e aTavImAM sthAne sthAne rahelA moTA parvatothI lokasaMcAra aTakI gayo hato. e aTavI badhA sthaLe viSama hajAro parvato ane nadIothI muzkelIthI pAra utarI zakAya tevI hatI. te aTavI atizaya pavanathI hAlelA vRkSonAM pAMdaDAM rUpI hAthothI jANe hAthI, aSTApada, siMha ane vAghanA zabdonA bhayathI vyAkula thayelA musAphara vargane AzvAsana Ape che. thAkelA kumAro rAte AmravRkSanI nIce beThA. pachI tyAM varasene amarasenane kahyuM: he baMdhu! ahIM kaMIpaNa kAraNa jaNAya che. jethI pitA gusse thayA. moTAe kahyuM: he vatsa! tevA prakAranuM koI kAraNa huM jANato nathI. kiMtu zokyamAtA IrSAnA kAraNe ApaNA upara keSavALI thaI che ema tenI draSane anurUpa 1. A gAthA yarthaka che. te A pramANe- bhAratakathAnA pakSamAM goviMdra eTale kRpaNa. aTavInA pakSamAM joviMdra eTale vRMgAyonuM ToLuM. bhAratakathAnA pakSamAM manana eTale bhIma ane nakula. aTavInA pakSamAM bhayaMkara noLiyA. bhAratakathAnA pakSamAM marthanavALo eTale arjuna pAMDavanA bANo, aTavInA pakSamAM arjunavRkSanA bANo.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172-upabhadAna dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [be nokaronuM deNaMta pravRttithI meM jANyuM hatuM. tethI A kaMI paNa adhamaceSTA tenI ja jaNAya che. pachI varasene kahyuM: zuM pitA paNa khoTAmAM vizvAsa kare? tethI bIjAe kahyuM: he vatsa! strIo kapaTanuM ghara hoya che. AvI strIo khoTuM paNa te rIte kahe ke jethI rAgAMdha buddhivALA puruSone satyarUpe ja pariName che. buddhimaMta puruSo gaMgAnI retIne, sAgaramAM pANIne ane himavaMta parvatanA parimANane jANe che, paNa strInuM hRdaya jANatA nathI. athavA A vicAravAthI zuM? te ja ApaNI parama upakAriNI thai. kAraNa ke teNe saghaLI pRthvI batAvI. ityAdi bolato paNa amarakumAra nidrAthI gherAyo. bIjo eka prahara sudhI jAgato ja rahyo. varasenane be divya AmraphaLanI prApti A daramiyAna AmravRkSa upara rahelA popaTe potAnI priyAne kahyuM: koI A be puruSo svAgatanI kriyA mATe ati yogya che. paNa temanA upayogamAM Ave tevuM ApaNI pAse kaMI paNa nathI. tethI priyAe kahyuM: he nAtha! ema na kahe. kAraNa ke sukUTa parvata upara atizaya gupta jhADInA pradezamAM vidyAthI abhiSikta bIjavALA be AMbA vidyAdharoe ApaNA dekhatAM vAvelA che, ane temaNe paraspara tenuM mAhAtya kahyuM hatuM. te A pramANe- e bemAM eka AMbo nAnA phaLavALo che. e AMbAnuM khAdheluM phaLa jyAM sudhI udaramAM rahe tyAM sudhI dararoja sUryodaya vakhate pAMcaso sonAmahora kogaLAmAM paDe. bIjo AMbo moTA phaLavALo che. tenA paNa eka phaLane je khAya te sAtamA divase rAjA thAya, AmAM saMdeha nathI. kahevAtuM A te paNa sAMbhaLyuM hatuM. tethI te be vRkSonuM eka eka phaLa lAvIne ApaNe ahIM emane ApIe. pachI popaTa kahyuM. te mane yogya yAda karAvyuM. pachI te baMne jaladI tyAM gayA. varasene te badhuM sAMbhaLyuM. ardhIkSaNamAM baMne AmraphaLa bhUmi upara potAnI AgaLa paDelA jue che. pachI te bene potAnA vastramAM bAMdhe che. teNe vicAryuM. A A pramANe zuM che? athavA mArA hAthamAMthI kaMI paNa gayuM nathI. vidyA vagereno prabhAva aciMtya saMbhaLAya che. pachI pote sUI gayo ane moTobhAI eka prahara sudhI beTho. sUryodaya thatAM baMne ya tyAMthI AgaLa cAlyA. (75) varasene satya hakIkata kahyA vinA rAjyaphaLavALuM AMbAnuM moTuM phaLa moTAbhAIne ApyuM. nAnuM phaLa pote khAdhuM. ekalo thaIne sarovaramAM kogaLA kare che teTalAmAM te pramANe ja thayuM. pAMcaso sonAmahora kogaLAmAMthI paDI. pachI dareka nagaramAM dravyathI bhojana-vastra Adi laIne vilAsa kare che. moTAbhAIe tene pUchyuM : A dhana kyAMthI AvyuM? varasene kahyuMH gRhasthoe mane karanuM suvarNa ApyuM hatuM. te meM hajI sudhI (rAjyanA) bhaMDAramAM ApyuM na hatuM. A pramANe sAtamA divase teo kaMcanapura nagaramAM AvyA. tyAM bahAra vRkSanI nIce amarasena sUI gayo. varasena bhojana vagere sAmagrI karAvavA mATe nagaranI aMdara gayo.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaSTabhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) bhoLapaNathI varasenakumAre AmraphaLa gumAvyuM. A tarapha tyAM putra vinAno rAjA mRtyu pAmyo. tethI devathI adhiSThita uttama hAthI ane azva vagere vastuo rAjyane yogya puruSane zodhavA mATe phare che. pachI te vastuoe nagaranI bahAra amarasenakumArano Azraya lIdho=amarasenakumArane rAjA banAvyo. tethI amarasena uttamahAthInA skaMdha upara ArUDha thayo. sAmaMto ane maMtrIo tene namyA. tenA mastaka upara zveta chatra dhAraNa ka2vAmAM AvyuM. pachI zveta cAmarothI vIMjAto ane lokathI Adara karAyelo te nagaramAM pravezyo. varasene paNa saghaLA samAcAra meLavIne vicAryuM: huM paNa tyAM jaIne vinayathI 'huM Ano bhAi chuM, mane paNa koika dezo Apo'' ema zuM kahIza? arthAt nahi kahuM. kAraNa ke vizva badalAi jAya to paNa mArI jIbha A na kahe. je divasamAM ane rAtamAM vyavasAya choDIne bIjAnuM mukha jovAya te divasa ane rAta hAtha UMcA karIne ekI sAthe jatA raho. ityAdi vicArIne pUrvokta dravyathI tyAM paNa vilAsa kare che, tathA magadhA vezyAnA gharamAM rahe che. rAjAe paNa varasenane nagaramAM ghaNo zodhAvyo. paNa koi paNa rIte te jovAmAM na Avyo. pachI rAjA paNa rAjyaciMtAmAM vyagna banI gayo. varasena paNa jugA2 2me che, atizaya ghaNA vilAso kare che. ghaNA divaso bAda magadhAne potAnI kuTTiNIe kahyuM: he vatsA! svapatine pUchIne mane kahe ke koinI sevA vagere karyA vinA enuM dhana kevI rIte pUruM thAya che? arthAt enI pAse dhana kevI rIte Ave che? magadhAe kahyuM: he mAtA! tAre A ciMtAthI zuM kAma che? kAraNa ke tAre dhanathI ja prayojana che, bIjAthI zuM? A pramANe kahevA chatAM kuTTiNI asad Agrahane choDatI nathI. AthI eka divasa ghaNA AgrahathI magadhAe tene pUchyuM: teNe paNa saraLabhAvathI (satya) kahyuM. A jANIne kuTTiNIe 2sonuM saMyojana karIne tene UlaTI karAvI. UlaTIne thALamAM laine (UlaTIthI nIkaLeluM) te Amraphala laine have A dhanahIna che ema vicArIne varasenane gharamAMthI kADhI mUkyo. pachI kogaLA karyA to thuMka ja paDI, paNa pAMcaso sonAmahora na paDI. have kumAre vicAryuMH aho! mArI ajJAnatA! jethI zAstromAM niSedha hovA chatAM meM strIone rahasya kahyuM. athavA rAgAMdha jIvone Aje paNa A keTaluM che? [be nokaronuM dRSTAMta-173 va2senane camatkArika traNa vastuonI prApti ityAdi vicArato te vilakho banIne nagaramAM bhame che. have koipaNa rIte madhyarAte nagaranI bahAra devamaMdiramAM gayo. tyAre cAra coro corelI vastuonA vibhAga mATe laDe che. tethI kumAre tyAM temane corasaMzA karI. tethI A cora che ema jANIne tathA potAnI 1. kuTTiNI eTale vezyAone potAnA akuMzamAM rAkhanArI strI.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174- upaSTabhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [be nokaronuM dRSTAMta AkRtiothI (=coronAM lakSaNothI) joIne tene tyAM praveza karAvyo. teNe corone pUchyuM: tame zA mATe jhagaDo karo cho? (100) tethI coroe kahyuM: amArI corelI vastuo kaMthA, lAkaDI ane pAdukAo ema traNa che ane ame cAra chIe. tethI bhAga karatA evA amane meLa thato nathI. tethI laDIe chIe. tethI kumAre kahyuM: asAra A vastuo mATe koNa jhagaDe? tethI coroe kahyuM tuM bhoLo che. hajI paNa tuM emanA mAhAbhyane jANato nathI. kumAre kahyuM amane tenuM mAhAtma kaho. coroe kahyuM: jo ema che to sAMbhaLo. eka siddhapuruSe ahIM zamazAnamAM cha mahinA sudhI ArAdhanA karIne vidyAdevIne prasanna karI. teNe A traNa vastuo tene ApI. ame paNa chamahinA sudhI vidyAsiddhane zodhIne, mArIne, A traNeya vastuone laIne, hamaNAM A vastuonA vibhAga karavA mATe ahIM devamaMdiramAM AvyA. A traNamAM paNa kaMthAne jhATakavAthI dararoja pAMcaso ratno paDe che. lAkaDIne upara bhamADavAthI koi zastra lAgatuM nathI. pagomAM paherelI pAdukAothI (AkAzamAM) uDIne icchita dezamAM javAya che. tethI ame A pramANe jhagaDIe chIe. tethI kumAre kahyuM: jo ema che to ahIM jhagaDAthI zuM? huM ja ardhIkSaNamAM tamArA vivAdano nizcaya karuM chuM. A pramANe kahIne lAkaDI ane kaMthAne laIne kSaNavAra nirIkSaNa karIne pagomAM pAdukAo nAkhIne tyAMthI jaladI UDI gayo, ane nagaranI bIjI tarapha nIce utaryo. coro vilakhA mukhavALA thaIne potapotAnA sthAnomAM gayA. kumAra paNa kaMthAne jhATakIne pAMcaso ratno le che. vezanuM parivartana karIne nagaranI aMdara cAlyo. pachI tyAM jugAra rame che. pharI paNa vizeSa rIte vilAso kare che. bhoLapaNathI varasenakumAre pAdukAo gumAvI. ekavAra kuTTiNIe tene joyo. vismaya pAmelI te ghare gaI. magadhAne sapheda vastro paherAvIne ane veNI racIne kumAranI pAse laI gaI. pachI teNe kumArane kahyuM: he vatsa! te vakhate pApiNI meM tane gharamAMthI kADhyo che. paNa magadhA tArA virahamAM raDatI A pramANe (FzaNagAra vinA) rahI che. ityAdi kapaTathI kahyuM. eTale kumAre vicAryuM. mArA upara raMDAyelI Ano (=magadhAno) pharI paNa zaNagAra thAo. paNa have huM saMbhALIza. pachI praNAma karIne kahyuM he mAtA! tArI putrIne A yogya che. tethI huM zuM karuM? kumAre A pramANe kahyuM eTale kuTTiNI kumArane ghare laI gaI. keTalAka divaso pachI pharI paNa kuTTiNIe magadhAne "enI pAse dravya kevI rIte Ave che ema pUchavAnuM kahyuM. magadhAe kahyuM: he pApiNI! tuM lobhI che. tethI tuM jAte ja pUcha. tethI kuTTiNIe pUchyuM: he putra! tAruM A dravya kevI rIte Ave che? kumAre kahyuM he mAtA! huM pAdukAo paherIne AkAzamAM uDIne anya dezamAMthI dhana corIne lAvuM chuM. kuTTiNIe kahyuM: jo ema che to mArA manoratha siddha thayA. kAraNa ke tArA virahamAM meM samudramAM kAmadevanI pratimAnI mAnatA icchI
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakhaMbhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [be nokaronuM dRSTAMta-175 che. te mAnatA tArI pAdukAnA prabhAvathI siddha thaze. Ane samudramAM phekI dauM ema vicArIne tuSTa thayelo kumAra kSaNavAramAM ene kAmadevanA maMdiramAM laI gayo. pAdukAone bahAra mUkIne aMdara praveza karyo teTalAmAM kuTinI pAdukAone laIne potAnA ghare gai. (15) mANasa bIjI rIte vicAre che ane kArya bIjI rIte ja thAya che. varasenane camatkArika be prakAranA phUlonI prApti A pramANe vicArato kumAra jeTalAmAM te pradezamAM pharI rahyo che teTalAmAM eka vidyAdhare AkAzamAMthI tyAM utarIne tene kahyuM: huM tane icchita dezamAM mUkIza. mATe kheda na kara. paNa mArI prArthanAthI paMdara divasa sudhI A kAmadevanI pratimAnI pUjA karato ahIM rahe. huM huM tane ghaNuM bhAtuM ApuM chuM. kiMtu ahIM kAranA sthAnamAM je be vRkSo rahelA che tenI najIkanA pradezamAM paNa tAre na javuM. kumAre te badhuM svIkAryuM. vidyAdhara paNa tene modaka vagere ApIne tyAMthI AkAzamArgamAM uDI gayo. koI divasa kumAra kutUhalathI vRkSonI pAse jaIne vRkSonAM puSpone jeTalAmAM sUve che teTalAmAM te moTo gadheDo thaI gayo. paMdara divasa pachI tyAM AvelA vidyAdhare tene joyo. teNe bIjA vRkSanuM kusuma suMghADyuM. tethI te pharI manuSya thayo. vidyAdhare tene kaThora Thapako Apyo. kumAre potAno doSa svIkArIne ane khamAvIne pUchyuM: A Azcarya zuM che? vidyAdhare kahyuM. meM kAraNathI A vRkSone rAsabhI ane mAnuSI kuvighAthI vAsita karyA che. pachI kumAre pUchyuM: hamaNAM huM zuM karuM? tethI vidyAdhara pAMca divasa sudhI ahIM ja rahe ema kahIne uDI gayo. tyAM rahetA kumAre baMne vRkSonA phUlone laine vastranI gAMThomAM judA bAMdhyAM. pachI pAMcamA divase vidyAdhara tene kaMcanapuramAM laI gayo. pharI paNa te ja pramANe vilAso karavA lAgyo. kuTTiNIe tene joyo. ativismaya pAmelI te jAnuM ane koNI AdimAM kapaTathI pATA bAMdhIne putrInA (mAgadhAnA) rokavA chatAM tenI pAse gaI. te paNa hRdayamAM atizaya roSavALo hovA chatAM kuzalatAthI roSane aMdara dabAvIne tyAM kahyuM. te mAtA! A zuM thayuM? tethI rotI teNe kahyuM: he vatsa! tuM kevI rIte jANe ke A badhuM ja mane tArA nimitte thayuM che. kAraNa ke tuM kAmadevanA maMdiramAM pravezato hato tyAre eka vidyAdhara pAdukAo laIne cAlyo. meM tene rokayo. tethI teNe mane UMcakIne pheMkI dIdhI. huM A nagaramAM kyAMka paDI. tethI mArAM jAnu vagere aMgo bhAMgI gayAM. rAjaputre kahyuM: he mAtA! pAdukAo jAo, pAdukAo mane jarA paNa pIDA karatI nathI. kAraNa ke jIvatA tamArI sAthe meLApa thayo. kumAre A pramANe kahyuM eTale te bAhumAM pakaDIne kumArane ghare laI gaI. lubdha manavALI teNe ekavAra kumArane pUchyuM: he vatsa! mane kahe ke tuM ahIM kevI rIte Avyo? pharI paNa AvA vilAso kevI rIte kare che? kumAre kahyuM. te kAmadevanI ArAdhanA karI. te mane pratyakSa thayo. te mane ahIM laI Avyo ane ghaNuM dhana ApyuM. pachI teNe pUchyuM: he vatsa! kAmadeve bIjuM
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176-upaSTabhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [be nokaronuM dRSTAMta paNa tane kaMIpaNa apUrva ApyuM che? tethI kumAre kahyuM ApyuM che. utsuka thayelI teNe pUchyuM: he vatsa! te zuM che? teNe kahyuM: he mAtA! suMghelA je auSadhathI vRddha paNa sahasA taruNa thAya te auSadha teNe mane ApyuM che. khuza thayelI teNe kahyuM te auSadha jaladI mane Apa. kumAre kahyuM: A pramANe karuM chuM, arthAt auSadha ApuM chuM. kAraNa ke tArA mATe ja te auSadha huM ahIM laI Avyo chuM. A pramANe kahIne, dukAnamAMthI lAkaDI kharIdIne, lAkaDIne hAthamAM rAkhIne, tene te puSpa suMghADe che. tethI te gadheDI thaI gaI. (150) pachI tenA mukha upara atizaya majabUta paTTI bAMdhIne tenA upara caDyo. pachI lAkaDIthI tene mArato nagaranA madhyabhAgamAMthI nIkaLyo. ANe sAruM karyuM, jethI ene atilobhanA phaLanI sAthe joDI, A pramANe kahIne khuza thayelI magadhA sthAnathI na cAlI. halakAkuLamAM janmelA zeSa loke koTavAlanI AgaLa phariyAda karI. koTavAle nagaranI bAjunA sthAnamAM kuTTiNIne calAvato joyo. tethI teNe kumArane hAkala karI ke re re! amArA nagaramAM ayogya kAryo karavAne maLatA nathI, arthAt ayogya kAryo karI zakAtA nathI. tethI kupita thayelA kumAre paNa kahyuM: ahIM rAjyano je balavAna hoya tenI pAse jaIne kaho. kumAre A pramANe kahyuM eTale roSe bharAyelo koTavAla bAvalla, barachI ane bhAlAthI kumArane mAre che. lAkaDIne jamADavAmAM tatpara tene koI paNa zastra lAgatuM nathI. pachI kautukathI nagarajano ane parijanothI yukta rAjA tyAM Avyo. varasenane oLakhIne, pachI zreSTha hAthI uparathI utarIne, tenI pAse jaIne, rAjA harSathI tene bheTyo. kumAre rAjAne kahyuM ke baMdhu! jyAM sudhImAM huM potAnA hAthonuM zubha karuM tyAM sudhI tuM (mane) mUkI de. tethI rAjAe hasIne kahyuM: he vatsa! A zuM che? te mane kahe. tethI kumAre saghaLoya pUrva vRttAMta tene kahyo. gusse thayelA teNe kuTiNIne paNa nagaranA madhyamAM khIlAmAM baMdhAvI. pote hAthInA skaMdha upara ArUDha thaIne rAjAnI sAthe nagaramAM praveza karyo. kuTTiNIne tevI sthitimAM rahelI joine nagaraloka A pramANe bole che-ati lobha na karavo joIe, tema lobhano sarvathA tyAga na karavo joIe, kAraNa ke atilobhathI parAbhava pAmelI kuTTiNI gadheDI thaI." pachI rAjAnA AgrahathI bIjAM puSpo suMghAvIne manuSyastrI karIne pAdukAo laIne tene choDI dIdhI. pachI yuvarAja banelo varasena ghaNA bhogone bhogave che. mAtA-pitAne laI AvIne, "tArI kRpAthI A rAjya che" ityAdi kahIne temaNe sAvakI mAtAne sthira karI. amarasena-varasenane dharmanI prApti. have ekvAra gavAkSamAM beThelA te baMnee jemaNe yugapramANa daSTi rAkhI che tevA, 1. bAvalla zastravizeSa che. 2. A niyama nItizAstranI apekSAe che.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaSTabhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [be nokaronuM dRSTAMta-177 jemanuM saMpUrNa zarIra taparUpI lakSmIthI AliMgana karAyuM che tevA, bhikSAcaryA mATe rAjamArgamAM cAlatA be munione joyA. AvAone amoe pUrve kyAMya paNa avazya joyA che ityAdi vicAratA temane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. pachI bhaktisamUhane AdhIna banelA hRdayavALA te baMne sthAne gayelA te be sAdhuone samRddhithI vaMdana karavA mATe gayA. tyAM rAjA vaDe pUchAyelA eka sAdhue atizaya zuddha avadhijJAnathI saMpUrNa pUrvabhava kahyo. sAdhue vaLI bIjuM kahyuM: he rAjan! te ja sAdhudAnarUpa vRkSanA puSpanI jema teM rAjya prApta karyuM che. phaLa have pachI pAmIza. varasena paNa moTI pAMca koDiothI je jinendrapUjA karI tethI pAMcaso ratno vagere pAmyo, tathA rUpa vagere ghaNA guNagaNathI pUrNa A bhogone pAmyo. tame kroDo kalyANothI yukta moTuM phaLa hajI paNa pAmazo. te moTuM phaLa kayuM? ema pUchyuM eTale munie kahyuM: havethI pAMca bhavomAM devaloka-manuSyalokanA ghaNA bhogone bhogavIne chaTThA bhavamAM ghaNA rAjyone bhogavIne ane ghaNo tapa karIne mokSasukhone pAmazo. A pramANe dAnaphalane sAMbhaLIne ghaNA lokoe teno svIkAra karyo. rAjAe ane yuvarAje paNa vizeSathI jinadharmane sAMbhaLIne vidhipUrvaka zrAvakadharmano svIkAra karyo. pachI jinavacananA paramArthathI bhAvita thayelA te baMne munione vaMdana karIne ghare gayA. (1975) dareka gAmamAM ane dareka nagaramAM moTI dAnazALAo karAve che. te dAnazALAomAM dIna ane anAtha vagerene nitya dAna ApavAmAM Ave che. tathA badhA sthaLe jinamaMdiro karAve che. te maMdiromAM rathayAtrA vagere dhAmadhUmathI yukta pUjAo pravartAve che. sAdhusamUhanI pUjA kare che. parva divasomAM pauSadha vagere kare che. anyalokane paNa jinadharmamAM pravartAve che. A pramANe vidhipUrvaka gRhasthadharmane pALIne, aneka prakAranuM dAna vizeSathI ApIne, aMte dIkSAne pALIne, pAMcamA devalokamAM utpanna thaine, pUrve kahelA kramanI paraMparAthI pUrvamahAvidehamAM karmAMzone (=sattAmAM rahelA karmone) khapAvIne baMne jaNA siddha thayA. [52] A pramANe amarasena-varasena kumAranuM ciratra pUrNa thayuM. have jemane apAtuM dAna vizeSathI bahu phaLavALuM thAya temane vizeSathI batAvatA graMthakAra kahe che pahasaMtagilANesuM, AgamagAhIsu tahaya kayaloe / uttarapAraNagaMmi ya, dinnaM subahupphalaM hoi // 53 // mArgamAM thAkelA, glAna, AgamagrAhI ane loca karAvela sAdhune tathA uttara pAraNAmAM ApeluM dAna suMdara bahu phaLavALuM thAya che. vizeSArtha- mArgamAM thAkelA vagere sAdhuo Adine udgamAdidoSathI vizuddha ane
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178-upakhaMbhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [kone ApavAthI vadhAre lAbha vidhipUrvaka ApeluM azanAdinuM dAna suMdara ( puNyAnubaMdhI puNyarU5) bahu phaLavALuM thAya che. mArgamAM thAkelo (sAdhu) pharavA vagere mATe asamartha thAya che. AthI tene ApavAmAM anukaMpA= bhakti vagere thAya che, tathA mAsakalpa vagere vihAramAM sthirakaraNa vagere guNo saMbhave che. (jo sAdhune vihAramAM AhAra vagere na maLe to vihAra na kare ane ethI mAsakalpa vagere maryAdA na sacavAya. tethI AhAra ApanAra sAdhune mAsakalpa vagere prakAranA vihAramAM sthira karavAmAM nimitta bane che.) glAnane dAna ApavAmAM, glAnanA ArtadhyAnane dUra karavuM vagere guNo thAya che. AgamagrAhI sAdhuone anukULa bhojana vagere na maLe to kSayano roga vagere doSo utpanna thAya. ethI AgamagrAhIone ApavAmAM te ja bhavamAM muktinI prApti vagere guNo thAya che. loca karelA sAdhune ApavAmAM sthirIkaraNa vagere guNo thAya che. uttarapAraNAmAM AhArAdi ApavAthI (have pachI thanArA tapamAM) sahAyatA vagere guNo thAya. [53] have dAtAomAM utsAha utpanna kare tevA ja sUtrane kahe che- bajheNa aNicceNa ya, dhaNeNa jai hoi pattanihieNaM / niccaMtaraMgarUvo, dhammo tA kiM na pajattaM? // 54 // supAtramAM ApelA bAhya ane anitya dhanathI jo nitya ane aMtaraMga svarUpa dharma thAya to zuM pUrNa na thayuM? arthAt badhuM ja pUrNa thayuM. vizeSArtha- dhana bAhya che, kAraNa ke coro vagere tene laI zake che. dhana anitya che, kAraNa ke teno avazya viyoga thAya che. dharma nitya che, kAraNa ke mokSa sudhI rahe che, dharma aMtaraMga che, kAraNa ke coro vagere tene laI zakatA nathI. ahIM dharma eTale sarvajJoe joyelo dharma samajavo. [54]. dAna ApanArAone thatA guNo(=lAbho) kahyA. have dAna nahi ApanArAone thatA doSane kahe che dAridaM dohaggaM, dAsattaM dINayA sarogattaM / paraparibhavasahaNaM, ciya adinnadANANa'vatthAo // 55 // dAna nahi ApanArAonI daridratA, darbhAgya, dAsapaNuM, dInatA, roga, paranA paribhavanuM sahana AvI avasthAo thAya che. [55] vaLIvvsaayphlN vihavo, vihavassa phalaM supattaviNiogo / tadabhAve vavasAo, vihavo'viya duggainimittaM // 56 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakhaMbhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [dAna na karavAthI thatAM doSo-179 vyavasAyanuM phaLa vaibhava che. vaibhavanuM phaLa supAtramAM dAna che. supAtradAnanA abhAvamAM vyavasAya ane vaibhava durgatinuM kAraNa che. [56] vaLI bIjuM- pAyaM adinnapuvvaM, dANaM, suratiriyanArayabhavesu / maNuyatte'vi na dijA, jai taM to taMpi naNu vihalaM // 57 // deva, tiryaMca ane nArakanA bhAvomAM pUrve prAyaH dAna ApyuM nathI. have jo manuSyabhavamAM paNa dAna na Ape to manuSyabhava paNa niSphala thAya. vizeSArtha- abhyAhata vagere doSono saMbhava hovAthI devonuM dAna sAdhuone kahyuM ja nahi. tiryaMcone tevA prakAranI buddhi vagere dAnasAmagrI ja na saMbhave. nArakone to sAdhu vagerenA darzana ja na thAya. AthI A traNa bhavomAM dAna kyAMthI hoya? tiryaMcone vaitaraNIvAnara vagerenI jema ane devone tyAM ja kahevAtI yuktiothI kyAMka kyAreka keTaluMka dAna hoi zake, tethI ahIM prAyaH zabdano ullekha karyo che. A pramANe traNa bhavomAM prAyaH dAna thaI zakatuM na hovAthI dAna mATe manuSyabhava ja bAkI rahe che. dAnanI pUrNa sAmagrI manuSyabhavamAM ja hoya che. jo manuSyabhavamAM paNa kRpaNatA Adi azubhabhAvonuM AlaMbana laIne koI dAna na kare to maLelo paNa atidurlabha manuSyabhava niSphaLa ja gayo. [57] tathAunnyvihvo'vi kuluggao'vi .samalaMkiovi rUvI'vi / puruso na sohai cciya, dANeNa viNA gaiMdovva // 58 // jevI rIte gajaMdra dAna vinA zobhato nathI tevI rIte ghaNA vaibhavavALo, sukulamAM utpanna thayelo, alaMkAro vagerethI sArI rIte vibhUSita, ane rUpALo paNa puruSa dhana AdinA dAna vinA zobhato ja nathI. vizeSArtha- gajeMdranA pakSamAM dAna eTale mada. [58] dAna nahi ApanArAone thatA doSone batAvanArA dRSTAMtane batAvavAnI icchAvALA graMthakAra kahe che laddho'vi garuyavihavo, supattakhittesu jehiM na nihitto / te mahurAurivaNiuvva bhAyaNaM huMti soassa // 59 // jeo ghaNo vaibhava maLavA chatAM vaibhavane supAtrarUpa kSetramAM ApatA nathI, teo mathurApurInA vaNikanI jema zokanA bhAjana thAya che. u. 13 bhA.1
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180-upakhaMbhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [dhanasAranI kathA vizeSArtha- gAthAno akSarArtha pragaTa ja che. bhAvArtha to kathAnakathI jANavo. te kathAnaka A che- kRpaNa dhanasAranI kathA bharatakSetramAM mathurA nAmanI nagarI che. tenI cAre bAju meruparvatanI mekhalAnI jema indre alaga alaga racanA karI. tyAM dhanasAra nAmano zeTha che. tenuM 22 kroDa dhana sadA bhUmimAM dATeluM rahe che. 22 kroDa dhana pragaTa rahe che, tenAthI te nagaramAM vyavahAra (=vepAra) kare che. 22 kroDa dhana anyadezamAM raheluM che. A pramANe te 66 kroDa dhanano mAlika che. to paNa talanA photarA jeTaluM paNa tenuM dhana dharmamAM vaparAtuM nathI. bhIkha mAganAro tenA gharanA bAraNAmAM paNa jovAmAM Ave to te agninI jema baLe che. jo tenI pAse koi dhana mAge to tene sAta daravAjAthI tAva Ave. bIjAne paNa dhanano dharmamAM upayoga karato joine tenA hRdayamAM dAha ane zarIramAM dhrujArI thavA mAMDe che. yAcaka lokane joine paNa vicAre che ke zuM hamaNAM palAyana thai jAuM? athavA mArI pAse nathI ema kahuM? athavA Ane paNa mAruM? jANe ke koie tene atisaMkaTamAM nAkhyo hoya, athavA mUrchita thai gayo hoya tema sahasA dAMtarUpI gADAne bAMdhIne kASThanI jema nizceSTa rahe che. vadhAre kahevAthI zuM? gharamAMthI tenA nIkaLI gayA bAda nokarone paNa mUlya vagere apAya che, ane gharanA mANaso bhojana gharamAMthI tenA gayA pachI kare che. nagarImAM paNa kRpaNazabda badhA sthaLe koipaNa rIte te rIte phelAyo ke jethI bhUkhyo thayelo loka paNa prAyaH tenuM nAma paNa leto nathI. A pramANe zeSa puruSArthone choDIne kevala artha puruSArthamAM upayogavALA tenA ghaNA divaso tyAM pasAra thayA. dhanasAranA saghaLA dhanano nAza have ekavAra potAnA hAthe dATelA nidhAnane khode che to tyAM sahasA kevaLa aMgArAone jue che. tethI bhaya pAmelo te tyAM bIjA bIjA nidhAnane jue che to koipaNa rIte aMgArA, sarpa, vIMchI ane makoDA vagere jue che. AthI tenA hRdayamAM dhrAsako paDyo. teTalAmAM sahasA koie kahyuM ke samudramAM tArA vahANo DUbI gayA che. vaLI bIjAe kahyuM ke sthaLamArge gayelA tArAM kariyANAM coroe lai lIdhA che ane vaNikaputro khAi gayA che. A pramANe jalasaMbadhI ane sthaLasaMbaMdhI dravya jarA paNa tenA hAthamAM na AvyuM. pAse raheluM paNa dravya tUTyuM, arthAt vepAramAM khoTa gai ane keTaluMka dhana loko khAi gayA. tethI te karuNa dhyAna kare che, sarva dizAone zUnya jue che. kRtya-akRtyamAM mUDha banelo te nagarImAM bhame che. have eka divasa teNe vicAryuM: hajI paNa huM prANa vagarano thayo nathI. ane gharamAM hajI 1. naMpha prayoga nA(jJA) dhAtuno karmaNiprayoga che. "jaNAya che'' evo zabdArtha thAya.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakhaMbhadAna dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [dhanasAranI kathA-181 paNa kaMIka bhaMDoLa prApta thAya che. tethI samudramAM (=samudra mArge bIjA dezamAM) jAuM. jo tyAM dhana upArjana karAya to sAruM che, ane jo na upArjana karAya to dezAMtara gamana thAya. kAraNa ke pahelAM paNa meM ahIM "mahAkRpaNa" zabda prApta karyo che, ane hamaNAM vaibhavathI rahita banelo huM kevaLa hAsyane pAtra ja thaiza. ityAdi vicArIne dazalAkhanuM kariyANuM laIne vahANamAM caDIne samudramAM praveza karyo. ghaNo dUra gayo tyAre sahasA atizaya ghaNA pavananI laharIo pragaTa thaI. vAdaLoe AkAzane gherI lIdhuM. bhayaMkara vIjaLIo camakI. eka-bIjAnI irSyAthI megha ane samudra e baMne ya gAje che. vahANamAM rahelA lokonuM citta vahANanI sAthe atizaya Dole che. tethI zeTha vagere loka rakSA kara, rakSA kara, rakSA kara, ema bolavA lAgyA. nirdhAmaka vihUla banI gayo. AvI sthitimAM vahANanA TukaDe TukaDe thaI gayA. zeTha eka pATiyAne vaLagyo. samudra taraMgothI tene eka aTavInA kinAre nAkhyo. (25) pachI udvigna banelA teNe vicAryuM. jo, adharmI meM lAkho prayatnothI dhananuM rakSaNa karyuM. hamaNAM te dhana kayAM che? supAtromAM dhana na ApyuM, svayaM na bhogavyuM, parakAryomAM upayoga na karyo, te ja hamaNAM mane pIDe che. dhananI dAna, bhoga ane nAza ema traNa gati kahevAya che. jo, prathamanA bethI rahita mArA dhanano nAza ja thayo. bhAgya ATalAthI saMtuSTa na thayuM, jethI kuTuMbano viraha paNa karyo. dhanasAre dAna karavAno niyama lIdho. ityAdi mahAzokamAM paDelA teNe tyAM eka munivarane joyA. A munivarane te ja vakhate nirmala uttama kevalajJAna prApta thayuM hatuM. AmravRkSanI nIce birAjamAna te munivaranI devI sevA karI rahyA hatA. devoe racelA zreSTha suvarNa kamala upara munivara birAjamAna thayA tyAre khuza thayelo A zeTha bhaktithI namIne tyAM beTho. tyAM dharma sAMbhaLIne avasara meLavIne zeThe kevalIne pUchyuM: he bhagavaMta! huM kRpaNa kema thayo? mAruM dhana nAza kema pAmyuM? tethI kevalIe kahyuMH dhAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM ghaNI RddhivALA ane gharanA mAlika thayelA be bhAIo hatA. pitAnA mRtyu bAda moTo bhAI gharano svAmI thayo. te udAra, saraLa ane gaMbhIra hato. bIjo kSudra hato. moTobhAI dIna Adine satata dAna Ape che, tethI nAno bhAI cittamAM atyaMta dveSa dhAraNa kare che. satata dAna ApatA moTAne roke che. to paNa moTo dAnathI aTakato nathI. tethI te ja pramANe dveSI banelo nAno bhAI judo thaI gayo. dAna ApavA chatAM moTA bhAinI 1. maMDo7 = gharamAM rahelA vastra, pAtra Adi upakaraNo. 2. "te ja" eTale supAtromAM dhana na ApyuM vagere. 3. rUpa "jovuM' e arthavALA TurU dhAtunuM AjJArtha bIjApuruSanuM ekavacana che.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182-upaSTabhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [dhanasAranI kathA Rddhi svapuNyathI vadhe che. bIjo dAna na Apato hovA chatAM dararoja RddhithI mUkAya che. tethI IrSyAthI gherAyelA nAnA bhAIe rAjAne khoTI cADI-cugalI karIne moTA bhAinuM badhuM dhana kheMcAvI lIdhuM. moTAbhAI te ja vairAgyathI sAdhuonI pAse dIkSA laIne saudharma devalokamAM uttama deva thayA. lokothI niMdAto nAno bhAI paNa aneka prakAre ajJAna tapa karIne marIne asuradevomAM utpanna thayo. tyAMthI cyavIne ahIM A tuM thayo che. moTo bhAI saudharma devalokathI cyavIne tAmralipI nagarImAM zrImaMta vaNikano putra thayo. hamaNAM te jinadarzanamAM cAritrano svIkAra karIne kevalajJAna prApta karIne vicare che, ane te huM ja chuM. tyAre dAna upara dveSa dhAraNa karatAM te je aMtarAyakarma upArjana karyuM tenA vipAkathI kRpaNatA thaI. tathA tArA vaDe cADI-cugalIthI moTA bhAinI Rddhi je grahaNa karAvAI tenA vipAkathI hamaNAM ekasAthe tAruM dhana nAza pAmyuM. te sAMbhaLIne saMvega pAmelA teNe gadgad vANIthI kevalIne kahyuM: bhagavaMta! jo ema che to AjathI mAre A niyama che ke, je dhana upArjana karIza, teno cotho bhAga rAkhIne bAkInuM badhuM ya dhana jIvanaparyata dharmakAryamAM ApIza. vaLI bIjuM, anAbhoga vagerene choDIne jANatAM mAre jIvanaparyaMta koipaNa rIte bIjAno doSa grahaNa na karavo. bIjo paNa samyakatvamUla zrAvakadharma teNe svIkAryo. kevalInI pAse janmAMtaranA aparAdhanI atizaya kSamApanA karI. pachI kevalIe bIje vihAra karyo. dhanasArane gayelA dhananI pharI prApti. zeTha paNa te sthAnathI paribhramaNa karato tAmralipI nagarImAM Avyo. tyAM vepAra kare che. suzrAvakapaNAmAM udyamavALo te je dhana meLave che tenA traNa bhAgathI adhika dhana dharmamAM Ape che. (50) aSTamI Adi parva divasomAM zUnyaghara AdimAM pratimA (=anuSThAna vizeSa) kare che. jinapUjA AdimAM tatpara teNe tyAM keTalAka divaso pasAra karyA. have ekavAra koIka moTuM ghara vyaMtaranA doSathI vasatithI rahita thaI gayuM. te zeTha tyAM koIpaNa rIte pratimA dhAraNa karIne rahe che. gusse thayelo te deva zeThane sarpanA rUpathI Dese che. bhayajanaka ghaNA rUpothI vAraMvAra bIvaDAve che. zarIramAM ghaNI tIvra vedanAo utpanna kare che. A pramANe sUryodaya sudhI teNe upasargo karyA. hajI paNa tenA nahi bhedAyelI kAMtivALA ane upazamarUpa tejathI zobhelA mukhane ane meruparvata samAna manane joIne deve kahyuM: he mahAyazasvI! gRhastha hovA chatAM jene A pramANe aMdara ane bahAra vikAra nathI te tuM dhanya che. puNyazAlI evA tArI mAtA paNa dhanya che. tethI huM tArA upara prasanna thayo chuM. varadAna mAga. A pramANe deva vAraMvAra kaheto hovA chatAM te uttara Apato nathI. tethI deve kahyuM: he mahAnubhAva! jo ke tuM niHspRha che. to paNa mArA vacanathI mathurAnagarImAM jA. tyAM pUrve jeTaluM tAruM
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakhaMbhadAna dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [dhanasAranI kathA-183 dravya hatuM teTaluM ja pharI paNa potAnA sucaritrathI thaze. A pramANe kahIne tathA khamAvIne deva adazya thaI gayo. pratimAne pArIne zeThe paNa A vicAryuM. mAre te dhanathI zuM? athavA dhana paNa thAo. jethI huM svadravyane meLavIne potAnA "kRpaNa' evA kalaMkane dhoI nAkhuM. ityAdi vicArIne mathurAnagarImAM potAnA ghare Avyo. nidhAnone jue che, to saghaLAM nidhAnone jevAM hatAM tevAM jue che. dezAMtaramAM gayeluM bIjuM dravya saghaLuM jue che. je dravyane loko khAI gayA hatA tene paNa A zeTha kleza vinA meLave che. vizeSa kahevAthI zuM? chAsaTha kroDa dhana maLyuM. ati zubhabhAvathI karelAM puNyo tatkAla paNa phaLe che. pachI teNe tyAM UMcuM ane parama ramaNIya jinamaMdira karAvyuM. tathA jIrNoddhAramAM aneka prakAranAM dAna tyAM sudhI ApyAM ke kaMIka dravya bAkI rAkhIne bIjAno tyAga karyo. dharma ane kIrti meLavIne, gharamAM putrane sthApIne aMte eka mAsa sudhI bhaktanuM pratyAkhyAna karIne saudharmadevalokamAM cAra palyopamanA AyuSyavALo deva thayo. tyAMthI velo te mahAvidehamAM sukularUpa saMpattine prApta karIne ane tapa karIne mokSanA sukhone pAmaze. A kathAnaka "samudranA kAMThe zokAvasthAne pAmyo" tyAM sudhI ja prastutamAM upayogI che. bAkInuM kathAnaka to prasaMgathI kahyuM che. [59]. - dhanasAra zeThanuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe nirmala cittavALA zreSTha munio vaDe lAkho yuktiothI nizcita karAyeluM dAna ja ApavA yogya che. pavanathI hAlatI dhajAnA jevA vilAsavALI lakSmInuM dAna sivAya bIjuM phaLa jotAM kyAMya paNa jovAmAM AvatuM nathI. (1) zraddhA vinA kareluM dAna paNa samatA, nIti, guNo, saubhAgya ane kulInatA vagerene utpanna kare che. kaSTa vinA saghaLAya devone vaza kare che. te loko! ahIM dAna konI samAna che te kaho! A pramANe zrI hemacaMdrasUri viracita upadezamAlA vivaraNamAM trIjuM upaSTabhadAna dvAra pUrNa thayuM. te pUrNa thatAM traNa prakAranA dAnadharmanuM samarthana karAyuM. A pramANe upadezamAlA vivaraNamAM upaSTabhadAna dvArano rAjazekharasUri kRta gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo. 1. abdu eTale zraddhA vinA kareluM.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamAlA (puSpamAlA) zIladharma have kramathI Avelo zIladharma kahevAya che. "svabhAva, brahmacarya, sarvajIvomAM dayA, anugraha, dAna- Ane vidvAno zIla kahe che." A vacanathI zIla jo ke aneka prakAranuM che. to paNa ahIM prAyaH lokarUDhino Azraya laine brahmacarya svarUpa zIlane kahevAnI icchAvALA graMthakAra pUrvadvAranI sAthe saMbaMdhavALI gAthAne kahe che- 184-zIladharma] iya ekkaM ciya dANaM, bhaNiyaM nIsesaguNagaNanihANaM / jai puNa sIlaMpi havijja tattha tA muddiyaM bhuvaNaM // 60 // A pramANe ekaluM paNa dAna saghaLA guNasamUhanuM nidhAna kahyuM che. paNa jo dAna ApanAramAM zIla paNa hoya to guNakathAne AzrayIne jagata bharAi gayuM, arthAt jagatamAM AnAthI adhika koi guNakathA nathI. [zIlano artha vizeSArtha- A pramANe eTale hamaNAM ja dAnadharmanA varNanamAM kahyuM te pramANe. zIla eTale saMpUrNapaNe parastrI Adino tyAga, athavA saMpUrNapaNe brahmacaryanuM pAlana. guNanidhAna paNa dAna-zIlathI atizaya zobhe che. AthI dAna pachI zIla kahevAya che. A pramANe dAnadvAra pachI zIladvArano saMbaMdha kahyo ema jANavuM. [60] zIlanuM AvuM mAhAtmya zAthI che e kahe che- jaM devANavi pujjo, bhikkhAniratovi sIlasaMpanno / puhaivaIvi kusIlo, pariharaNijjo buhayaNassa // 61 // kAraNa ke bhikSAmAM tatpara paNa, arthAt bhikSA mAganAra paNa jo zIlasaMpanna hoya to devone paNa pUjya che, ane rAjA paNa jo kuzIla hoya to budhajanane tyAga karavA yogya che. [61] zIlavALAnuM maraNa paNa vakhaNAya che ane zIlarahitanuM jIvana paNa niMdAya che ema batAve che- kassa na salAhaNijjaM, maraNaMpi visuddhasIlarayaNassa ? / jamsa vana garakhinnA, viyatiyasInA niyaMtAvi? // 6 // vizuddha zIlaratnavALAnuM maraNa paNa kone prazaMsA karavA yogya nathI? arthAt badhAne prazaMsA karavA yogya che. zIlarahita jIvo jIvatA hoya to paNa kone garha karavA yogya nathI? arthAt badhAne garha karavA yogya che. [62]
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma]. upadezamAlA (puSpamAlA) [zIlanuM mAhAsya-185 zIla sahelAithI dhAraNa karI zakAya che. tethI A pramANe zIlanA mAhAbhyanuM varNana zA mATe karavAmAM Ave che evI AzaMkA na karavI. kAraNa ke je sayalapuhaibhAraM, vahati visahaMti paharaNuppIlaM / naNu sIlabharuvvahaNe, te'vihu sIyaMti kasaruvva // 63 // jeo saghaLI pRthvInA bhArane dhAraNa kare che ane zastrasamUhane sahana kare che, teo paNa zIlanA bhArane vahana karavAmAM komaLa baLadanI jema thAkI jAya che. vizeSArtha- A viSe rAma ane rAvaNa vagerenAM dRSTAMto vicAravAM. [63] have dRSTAMtane batAvatA graMthakAra zIlarakSaNanA upadezane kahe cheririddhibuddhigunnsuNdriinn, taha sIlarakkhaNapayattaM / / soUNa vimhayakaraM, ko mailai sIlavararayaNaM? // 64 // ratisuMdarI, RddhisuMdarI, buddhisuMdarI ane guNasuMdarInA zIlarakSaNanA Azcaryane karanArA tevA prakAranA prayatnane sAMbhaLIne zIlarUpa zreSTharatnane koNa malina kare? vizeSArtha- zreSTharatnanI jema zIla parama zobhAnuM kAraNa hovAthI ahIM zIlane zreSTharatnanI upamA ApI che. ratisuMdarI vagere koNa che? emano zIlarakSaNano prayatna kevo che? e praznano uttara kahevAya che- cAra suMdarIonI kathA sAketa nAmanuM nagara che. tyAM rAjAnA 'karathI taruNIonA dRDha stanarUpa pIThane choDIne anya dabAvAto na hato. tyAM idranA jevo dAnarUpa pANIthI harSa karanAro jitazatru nAmano rAjA che. tenI ratinA jevI rUpALI ratisuMdarI nAmanI putrI che. tyAM ja RddhisuMdarI nAmanI zreSThiputrI rahe che. tyAM ja maMtrInI buddhisuMdarI nAmanI uttama putrI che. tyAM bIjI guNasuMdarI nAmanI purohitanI putrI rahe che. cAreya anupama rUpavALI ane suzrAvikAo che. pachI naMdanapurano rAjA mAgaNI karIne rAjaputrIne paraNyo. tenA saubhAgya AdinI vAta daza dizAomAM phelANI. te sAMbhaLIne anurAgathI mUDha hRdayavALA hastinApuranA rAjAe dUtanA mukhadvArA ratisuMdarInA pati pAse ratisuMdarInI mAgaNI karAvI. ratisuMdarInA patie kahyuM- he loko! juo, bIjAone je vicAravuM paNa yogya 1. A zloka carthaka che. eka arthamAM kara eTale hAtha. bIjA arthamAM kara eTale rAjyano kara. pIDha dhAtuno eka arthamAM pIDavuM eTale dabAvavuM. bIjA arthamAM pIDavuM eTale duHkhI karavuM, arthAt rAjAnA rAjayakarathI koI duHkhI thato na hato.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186-zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [cAra suMdarIonI kathA nathI tene rAjAo kevI rIte bole? bIjo paNa jIvatAM jAte ja potAnI paNa strIne na ja Ape. ityAdi kadarthanA karIne dUtane kADhI mUkyo. tethI gusse thayelo hastinApurano svAmI sainya ane vAhanothI sahita Avyo. baMneyanA gusse thayelA sainyonuM yuddha thayuM. te yuddha kevuM che? te have kahevAya che- yuddhanA vAjiMtrothI bhayaMkara avAja pragaTyo che. avAjathI trAselA ghaNA kAya2 puruSo nAsI gayA. vegathI cAlelA bhayaMkara subhaTothI sAMkaDuM che. kaDakaDa avAja karatA seMkaDo dhanuSo jemAM kheMcAyA che. gajeMdranA garjA2vathI bhayaMkara che. lAkho zatruone pIsI nAkhavAmAM Ave che. bhamatA rathothI vikarAla che. kroDo azvothI sAMkaDuM che. kSaNamAM te kevuM thayuM? jemAM cakrano aMtarAla bhAga yuddhamAM tallIna banyo che tevuM, unmatta hAthIo jemAM bhedAi gayA che tevuM, lohInA samUhathI thayela kAdavathI pracaMDa, `paDatA mastakono samUha jemAM che tevuM, ziyAla ane gIdhapakSIo jemAM lolupa banyA che tevuM, jemAM ghaNA ghaDa nRtya karI rahyA che tevuM, jemAM sainiko ochA thai gayA tevuM, jemAMthI devo ane dAnavo palAyana thai rahyA che tevuM, yuddha thayuM. A pramANe yuddha cAlI rahyuM hatuM tyAre gajapuranA rAjAe naMdanapuranA rAjAne parAjita karyo. tethI gajapurano rAjA balAtkArathI ratisuMdarIne laine potAnA ghare gayo. pachI zRMgAra karIne ane ratisuMdarIne ekAMtamAM rAkhIne kahyuM: he bhadre! A mANasa tAro nokara che. tethI icchA mujaba sukhono anubhava kara. ratisuMdarIe kahyuM: je rIte mAro pati yuddhamAM haNAyo te rIte tuM mAruM zIla paNa haNavAne icche che tethI kharekhara tuM moTAimAM bhUlyo che. jIvatA siMhanAM kezarAone, jIvatA sApanA mastakanA tejasvI maNine ane jIvatI mahAsatIonA zIlane koNa harI zake? pachI rAjAe kahyuM: A sAcuM che. kiMtu tArA patine meM tArA mATe ja mAryo che. tethI tane koipaNa rIte nahi choDuM. rAjAno Agraha jANIne ane azubhakAryamAM kAlakSepa karavo ema lokamAM saMbhaLAya che ema vicArIne ratisuMdarIe kahyuM: he rAjana! jo ema che to cAra mahinA sudhI rAha jo. kAraNa ke eTalA kALa sudhI meM abrahmanuM paccakkhANa karyuM che. A mArA potAnA vazamAM ja che ema vicArIne rAjAe te svIkAryuM. pachI teTalA divasa ratisuMdarIe rAjAne dezanA (=dharmopajAdeza) karI. pote paNa saMbola ane snAna vagere zarIra vibhUSAno tyAga karyo. to paNa cAra mAsa pUrNa thatAM pharI paNa teNe ratisuMdarInI pAse bhoganI prArthanA karI. tene vairAgya utpanna karavA mATe tenA dekhatAM ja ratisuMdarIe madanaphala (=mIMDhaLa) AdithI dugaMchAnI matine utpanna 1. cakra eTale sainyanI cakrAkAre racanA. 2. athavA jemAM niraMtara mastako paDI rahyA che tevuM. 3. dhaDa eTale mastaka vinAnuM zarIra.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [cAra suMdarIonI kathA-187 karanArI UlaTI ghaNIvAra karI. to paNa rAjA vairAgya na pAmyo. tethI ratisuMdarIe kahyuM: mArA zarIramAMthI nIkaLatI A azucine tuM joto nathI? mAruM zarIra jevI rIte romachidromAMthI azucine choDe che tevI rIte mukhamAMthI ane nAsikA AdimAMthI azuci rasane choDe che. tethI mArA zarIramAM manohara zuM che? pachI rAjAe kahyuM: he sutanu! tArAM bIjAM aMgo dUra raho! tArI kAnanA aMta sudhI gayelI, arthAt lAMbI AMkho paNa jagatane jIte che. pachI teno Agraha jANIne bIjA upAyane nahi jotI ratisuMdarIe oraDAmAM jaIne lohazastrathI baMne AMkho kheMcIne rAjAnA hAthamAM mUkI. tethI Azcarya pAmelo te sahasA tenAthI virakta thayo. pachI ratisuMdarIe tenA bhAvane jANIne gaMbhIra dezanA karIne rAjAne pratibodhyo. AthI rAjAe ratisuMdarIne bahenanI buddhithI khamAvI. pachI paNa ratisuMdarI vaDe vizeSathI kahevAyelA dharmathI te samyagdarzanane pAmyo. tethI teNe vizeSathI parastrIno niyama lIdho. mArA nimitte A AMdhaLI thaI ema vicArIne rAjA ghaNo kheda kare che, vilApa kare che, ane potAnI niMdA kare che. tethI tenA kAraNe ratisuMdarIe kAussaggathI devatAnI ArAdhanA karI. devatA AMkhone te ja pramANe sArI kare che. AthI rAjA harSa pAmyo. tenA AgrahathI ratisuMdarI paNa keTalAka divaso sudhI tenA ghare rahI. pachI cAritrano svIkAra karyo. tAmralimI nagarImAM dharma nAmano vaNika, zreSThInI putrI RddhisuMdarIne paraNyo. ekavAra te samudramAM patnInI sAthe vahANamAM caDyo. vahANa TukaDe TukaDe thaIne bhAMgI gayuM. pachI koI paNa rIte bhAgyathI eka pATiyAne vaLagIne baMne jaNA kAMThe AvyA. tyAM dhajA UbhI karI. te baMne tyAM rahelA che teTalAmAM vahANathI bIjo vaNika Avyo. baMnene vahANamAM besADIne keTaleka dUra gayo tyAre te vaNika RddhisuMdarInA lAvaNyamAM Asakta banyo. have rAte vahANanA kinAre rahelA tenA patine vaNike samudramAM nAMkhI dIdho. pachI Asakta teNe RddhisuMdarI pAse bhoganI prArthanA karI. (25) tethI RddhisuMdarIe tene kahyuM: A pramANe na bola. kema ke ahIM tArA paNa Rddhi, rUpa, deha ane yauvana anitya che. vaLI bIjuM iMdriyagaNane vazamAM na rAkhanAra ekalo paNa puruSa sarvastrIothI tRpta thato nathI. ekalI strI sarva puruSothI tRpta thatI nathI. jevI rIte ghAsa ane kASThothI agni ane hajAro nadIothI samudra tRpta thato nathI, tevI rIte saghaLAya viSayasukhothI jIva paNa tRpta thato nathI. A pramANe kahevAyelA teNe kahyuM: he sutanu! to paNa tane choDavA mATe huM samartha nathI. kAraNa ke tArA mATe ja meM dharmane mArI nAkhyo che. tenA Agrahane jANIne RddhisuMdarIe thoDA samaya sudhI mAre abrahmano niyama che ema niyama kahIne kAlaprakSepa karyo. pachI AgaLa jatAM te vahANa paNa bhAMgI gayuM. pachI RddhisuMdarI eka pATiyAne prApta 1. sutanuM eTale sArA zarIravALI.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188- zIladharma) upadezamAlA (puSpamAlA) [cAra suMdarIonI kathA karIne sopAraka nagaramAM gaI. tyAM patine jue che. harSa pAmelA dharma RddhisuMdarIne pUchyuM: he suMdarI! tuM ahIM kayAMthI? teNe tene bhogaprArthanA vagere potAno vRttAMta kahyo. dharme paNa potAno vRttAMta tene kahyoH huM tenA vaDe samudramAM pheMkAyo chatAM na maryo ane pATiyAthI ahIM Avyo. A pramANe paraspara kahIne tyAM paNa bhavathI virakta banIne rahe che. pachI jeNe dharmane samudramAM nAMkhI dIdho hato te vaNika pATiyAne vaLagIne bhAgyanI pariNatithI tyAM ja Avyo. mAchalAno AhAra AdinA kAraNe tenA zarIramAM koDha roga thayo. pachI RddhisuMdarIe tene joyo ane potAnA patine vAta karI. dharma RddhisuMdarIne kahyuM: A ApaNo upakArI che. kAraNa ke te ApaNane potAnA vahANamAM besADIne laI Avyo. sajjano ekapaNa upakArane bhUlatA nathI. sajjana eka upakArathI khuza thAya che ane so apakArone bhUlI jAya che. potAnA zarIramAM paNa divase divase priya karavAne mATe samartha nathI. upakAra upara je upakAra karAya te lokavyavahAra che. samAna sthitivALA (=upakAra na karanAra) upara ke zatru (=apakAra karanAra) upara je upakAra karAya te (sAco) upakAra che. dharma Ama kahyuM eTale RddhisuMdarIe paNa kahyuM A vAta barobara che. pachI te vaNikane potAnA ghare laI AvyA. upacAranI kriyAthI upacAro karyA. te sAjo thaI gayo. teNe vinayathI dharmane kahyuM: RddhisuMdarI jIvanaparyata mArI parama bahena che. havethI je karavAnuM hoya tenI AjJA karo. tethI te bee kahyuM: jinadharmane svIkAra. parastrIno niyama le. teNe paNa te pramANe svIkAryuM. pachI dhana meLavIne teo potAnA sthAnomAM gayA. pachI avasare RddhisuMdarIe paNa dIkSAno svIkAra karyo. buddhisuMdarI nAmanI maMtrIputrI je kahI, te gavAkSamAM beThI hatI tyAre tene nagarano rAjA jue che. tethI tenA rUpa vagere guNothI AkarSAyelo te dUtIne tenI pAse mokale che. jinavacanathI bhAvita manavALI te koipaNa rIte parapuruSane icchatI nathI. tethI kapaTathI mArA zatruonA gharomAM tAro dAnagrahaNa vagere vyavahAra che" vagere khoTA doSane utpanna karIne Asakta rAjAe kuTuMba sahita tenA pitAne kedamAM pUryo. divyakriyAthI maMtrI zuddha siddha thayo. tethI rAjAe kahyuM: he maMtrI! jo ke tuM zuddha che to paNa hamaNAM tane huM choDato nathI. kAraNa ke A karatAM amArA vaDe tuM aparAdhI karAyo che. tethI kaMI paNa karaja (=devuM) mUka ( A5). tethI saraLa bhAvavALA maMtrIe kahyuM: deva je AjJA kare te karaja paNa huM ahIM mUkuM. tethI rAjAe buddhisuMdarI mAMgI. maMtrIe paNa buddhisuMdarIne mUkI. tene ekAMtamAM rAkhIne rAjAe AgrahathI bhoganI prArthanA karI. (50) teNe kahyuM: he rAjan! A uttama puruSone mATe yogya nathI. jo uttama puruSo paNa A pramANe kare to jagata kharAba hAlatavALuM thayuM. paradhanaharaNa, parastrIsaMgama ane asatyabhASaNa A traNa zrutiomAM ane lokamAM
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [cAra suMdarIonI kathA-189 atizaya viruddha saMbhaLAya che. pachI rAjAe kahyuM che vistIrNacakSu! huM A jANuM chuM. paNa tArA rUpe vivekane harI lIdho che. tethI mAruM mana viveka zUnya che. pachI pharI paNa tene dharmadezanA kare che. paNa rAjA pratibodha na pAmyo. te paNa niyama kahIne kAlavilaMba kare che. niyamanA divaso pUrNa thaI gayA tyAre paNa prArthanA karato rAjA aTakato nathI. tethI vizeSa vijJAnathI teNe mINanI eka zreSTha pUtaLI banAvI. e pUtaLI aMdarathI polI ane azucithI bharelI hatI. tathA potAnA rUpathI badhI rIte saMpUrNapaNe tulya hatI. pachI eka divasa rAjAnA Agamana samaye pUtaLIne alaMkRta karIne bahAra rAkhI, ane pote aMdara rahI. AvelA rAjAe tene bolAvI, paNa teNe javAba na Apyo. tethI tene bolAvavA mATe rAjAe tenuM mukhakamala ughADyuM. te mukhakamala pahelethI ja asthira rAkheluM hatuM. tethI ughADatAMnI sAthe bhUmi upara paDI gayuM. pUtaLImAMthI azucinI durgadha pragaTI. tethI vismaya pAmelo rAjA jeTalAmAM nAkane DhAMkIne rahe che teTalAmAM buddhisuMdarIe pragaTa thaIne kahyuM: jema A bahArathI manohara che, ane aMdarathI azucithI paripUrNa che, tema huM paNa tevI chuM. he rAjana! tAro mArA upara anurAga zo che? vaLI- bIja, sthAna ane upakhaMbhane vicArIne koNa nirvedanuM kAraNa paNa zarIramAM anurAga bAMdhe= kare? jemAM azuci rasa-mAMsathI dUSita hADakAM kevaLa cAmaDAthI vIMTaLAyelA che te zarIramAM koNa Asakti kare? dhajA jevA caMcala hRdayavALI, agiyAra chidrothI azucinI nadI, durgadhI stanarUpa zilAvALI strIomAM zuM sAra che? ItyAdi kahevA chatAM rAjA pratibodha na pAmyo eTale pUtaLIne TukaDe TukaDA karIne vikherI nAkhI. he rAjana! aMdara pragaTelA azucirasavALI Ane aMdara jevI jue che tevI ja mane paNa jANa. ityAdi kahevAyelo rAjA koIpaNa rIte pratibodha na pAmyo. tethI teNe zarIrane sahasA gavAkSamAMthI nIce paDatuM mUkyuM. bhUmimAM paDelI te atizaya mUchita banI. tethI rAjA lajjA pAmyo. gabharAyo, ane doDIne tyAM Avyo. upacAra karavAthI teNe cetanAne prApta karI. pachI rAjAe tene kahyuM: he suMdarI! meM tane mUkI che. AjathI tuM mArI bahena cho. pachI teNe tene dharma ane parastrIno niyama Apyo. lokamAM teNe yazane prApta karyo, jinezvaranuM tIrtha prabhAvita karyuM. samaya jatAM teNe paNa jine kahelI dIkSA lIdhI. 1. bIja- zarIra mAtAnuM lohI ane pitAnuM zukra e benA saMyogathI utpanna thAya che. e baMne padArtho azucimaya che. zarIranuM bIja(=utpattinuM kAraNa) azuci hovAthI zarIra azuci che. 2. sthAna- zarIra mAtAnA udaramAM utpanna thAya che. mAtAnuM udara atyaMta azuci padArthothI bhareluM che. AthI zarIranuM utpattisthAna azuci che. 3. upakhaMbha upakhaMbha eTale TakAvanAra. zarIra rasa, lohI, mAMsa, meda, hADakAM, majjA ane vIrya e sAta dhAtuothI Take che. mATe sAtadhAtuo upakhaMbha che. A azuci hovAthI zarIra azuci che. 4. be AMkha, nAkanA be nasakorA, be kAna, be stana, mukha, maladvAra ane mUtradvAra e agiyAra chidromAMthI azuci nIkaLe che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190- zIladharma] . upadezamAlA (puSpamAlA) [cAra suMdarIonI kA zrAvasti nagarIno purohitaputra guNasuMdarIne paraNyo. tenA upara paNa sAketapurano brAhmaNaputra atizaya Asakta banyo. tethI pallImAM bhIlonI sevA karIne bhIlone kahyuM: ApaNe purohitanA ghare dhADa pADIe. tenA gharamAMthI maLeluM dhana tamAruM thAo ane guNasuMdarI mArI thAo. bhIlone zrAvasti nagarImAM laI gayo. tenA gharamAM corI karI. brAhmaNa putra guNasuMdarIne meLavIne eka nagaramAM laI gayo. tyAM tenI pAse bhoganI prArthanA karI. guNasuMdarIe abrahmano niyama kahIne kaMIka vilaMba karyo. te bhoganI prArthanAthI nivRtta na thayo. ethI guNasuMdarIe auSadhanA saMyogathI potAnA zarIramAM jhADA utpanna kya, arthAt vAraMvAra saMDAsamAM javuM paDe tevuM karyuM. brAhmaNaputra svayaM tenI azucine sApha karavA dvArA tenuM pAlana kare che. (75) ghaNA divaso sudhI tenuM pAlana karatA tene guNasuMdarInA azucithI kharaDAyelA zarIrane joine kaSTathI pazcAttApa utpanna thayo. pachI tenA bhAvane jANIne guNasuMdarIe paNa kahyuM he mahAnubhAva! jIvonA saghaLAya zarIrono Avo paramArtha che. je zarIra atizaya rAgane utpanna kare che te zarIra paNa roga AdithI parAbhUta thaye chate kSaNamAM vairAgyane utpanna kare che. tethI paramArthathI sAruM zuM che? svazarIranI sauMdarya Adi saMpatti anitya che to, jagatamAM strInA azuci zarIra mATe kayo kuzaLa puruSa AtmAne chetare? tethI hajI paNa mane mArA pitAnI pAse laI jaIne pitAne soMpa. te tane abhayadAna Apaze ane tyAM tuM bIjApaNa kalyANane pAmIza. A pramANe kahevAyelA teNe te pramANe ja badhuM karyuM. tethI purohite paNa tyAM tene abhayadAna ApyuM. guNasuMdarIe paNa jhADAno doSa(=roga) jAte ja dUra karyo. eka divasa brAhmaNaputrane kyAMka sarpa karaDyo. guNasuMdarIe teno upacAra karyo eTale te sAro thaI gayo. tethI guNasuMdarInA vacanathI teNe jinadharmano ane parastrI niyamano svIkAra karyo. pachI avasare guNasuMdarIe paNa dIkSA lIdhI. A pramANe atizuddha zIlane pALIne cAreya devalokamAM gaI. pachI tyAMthI AvIne caMpAnagarImAM mahAna RddhisaMpanna anya anya zreSThIonI putrIo thaI. bhavAMtaranA puNyaprabhAvathI rUpa vagere guNasamUhavALI te cArene vinayaMdhara nAmano zreSThIputra paraNyo. te nagaranA pakvottara nAmanA rAjAe temanI guNakathA sAMbhaLI. AthI lokApavAdane DhAMkavA mATe kapaTathI vinayaMdharanI sAthe maitrI karI. tethI vinayaMdhara nitya rAjakuLamAM jAya che ane taMbolavastro vagere meLave che. A rAjAne priya che ema jANIne tenI sAthe aMtaHpuranI strIono vyavahAra zarU thayo. have ekavAra rAjAe vinayaMdhara anyamAM cittavALo hato tyAre tenI pAse bhojapatramAM eka gAthA lakhAvI. te gAthAno artha A pramANe che-"he vistIrNa AMkhovALI! he ratikaLAmAM kuzaLa! Aje tArA viyogamAM nirbhaya evA meM cAra praharavALI rAtri hajAra
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [cAra suMdarIonI kathA-191 pahoranI jema pasAra karI." pachI bahu divaso thatAM vinayaMdhara rAjAe mArI pAse A gAthA lakhAvI che ema bhUlI gayo. rAjAe nagaranA (mukhya) lokone bhegA karIne te bhojapatra batAvIne kahyuM ke koie aMtaHpuramAM mokaleluM A bhojapatra mane maLyuM che. tethI tame vaNikonI pAse lipi lakhAvo, ane A bhojapatranA jevI lipi konI che te kaho. A pramANe kapaTathI gusse thayelA rAjAe je pramANe kahyuM te pramANe nagaralokoe karyuM. vinayaMdharanI lipi sAthe bhojapatranI lipi maLatI AvI. pachI gusse thayelA rAjAe nagaranA lokonI anumatipUrvaka tenA gharamAM tALAo lagADAvIne, vinayaMdharane pakaDIne te cAreya strIone aMtaHpuramAM rAkhI. bhavAMtaramAM pALelA zIlaguNathI AkarSAyelI zAsanadevIe jaladI temane atizaya kurUpavALI karI. tethI bhaya pAmelA, Azcarya pAmelA ane virakta cittavALA rAjAe khamAvIne pitnIonI sAthe vinayaMdhara vaNikane mUkI dIdho. pharI paNa te cAreya surUpavALI thaI gaI. pachI vizuddha zIlathI temanI nagaramAM prazaMsA phelANI. have ekavAra tyAM koIpaNa rIte tIrthaMkara padhAryA. devoe karelA samavasaraNamAM devo, manuSyo ane tiryaMcone dharma kahe che. tethI rAjA ane vinayaMdhara vagere nagaraloka tyAM gayo. have dharmakathAnA aMte rAjAe tIrthakarane pUchyuM: (10) he bhagavaMta! te vakhate mArA vaDe kheMcI levAyelI vinayaMdharanI patnIo kurUpavALI kema thaI gaI? tIrthakare pUrvabhavamAM temaNe zIlavratamAM je rIte daDhatA karI hatI te rIte badhuM kahyuM. te sAMbhaLIne badhA saMvegane pAmyA. rAjA ane vinayaMdharI patnI sahita zuddhacAritrano svIkAra karIne karmarajane saMpUrNa dUra karIne mokSane pAmyA. A pramANe saMkSepathI A kathAnaka kahyuM. vistArathI to upadezapada vagere graMthothI jANI levuM. [64]. A pramANe ratisuMdarI AdinuM caritra pUrNa thayuM. zIlanA mAhAbhyane prasiddha karavA mATe ja kahe chejlhiivi gopayaM ciya, aggIvi jalaM visaMpi amayasamaM / sIlasahAyANa surAvi, kiMkarA huMti bhavaNammi // 65 // suranarariddhI'viya kiMkarivva, gehaMgaNivva kappatarU / siddhisuhaMpi ya karayalagayaM, va varasIlakaliyANaM // 66 // A jagatamAM zIlanI sahAyavALA jIvone samudra paNa khAbociyuM, agni paNa pANI, viSa paNa amRta samAna ane devo paNa nokara thAya che. [65] zreSThazIlathI yukta jIvone deva-manuSyanI Rddhi paNa jANe dAsI hoya tevI prApta thAya che, kalpavRkSa jANe AMgaNe raheluM che, siddhisukha paNa jANe hathelImAM raheluM che. [66]
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192- zIladharma] upadezamalA (puSpamAlA) [zIlanuM mAhAtma samudra paNa khAbociyuM ane agni paNa pANI thaI jAya che ityAdi je kahyuM temAM dRSTAMta jaNAvavA mATe kahe che sIyAdevasiyANaM, visuddhavarasIlarayaNakaliyANaM / / bhuvaNacchariyaM cariyaM, samae loe'vi ya pasiddhaM // 67 // vizuddha ane zreSTha zIlarUpa ratnathI yukta sItAjInuM ane devasikAnuM jagatamAM paNa AzcaryarUpa caritra zAstramAM ane lokamAM paNa samudrane paNa khAbociyAnI jema taravA vaDe, agnine paNa jalarUpa karavA vaDe, devone paNa nokarI karavA vaDe prasiddha che. vizeSArtha- sItAjInuM caritra siddhAMtamAM ane lokamAM prasiddha hovAthI ahIM vistArathI lakhavAmAM AvatuM nathI. sthAna zUnya na rahe te mATe kaMIka kahevAya che mahAsatI sItAjInuM caritra ahIM zrI rAma-lakSmaNanuM ane sItAjInuM paNa vistArapUrvaka caritra tyAM sudhI kahevuM ke rAmacaMdrajI rAvaNane mArIne sItAne ayodhyA nagarImAM laI AvyA. tyAM viSayasukhone anubhavatA sItAjIne garbha rahyo. garbha pachI be mAsa thatAM rAmacaMdrajIe sItAjIno dohalo pUrNa karAvyo. A samaye sItAjInuM pUrvabhavamAM bAMdheluM tIvrakarma udayamAM AvyuM. tethI lokamAM atizaya pravAda thayo ke rAme sItAne gharamAM lAvIne sAruM na karyuM. kAraNa ke rAvaNe ATalA divasa sudhI sItAne potAnA gharamAM rAkhI. tethI tenuM zIla akhaMDita kevI rIte saMbhave? A janavAda nagaralokoe rAjA rAmane kahyo. janavAdanA bhIru rAme paNa lakSmaNajIne bolAvIne kahyuM: he vatsa! lokamAM sItAjIno A moTo apavAda phelAyo che. tethI kulakalaMkane dUra karavA mATe sItAjIno tyAga karIe. te sAMbhaLIne jANe vajathI haNAyA hoya tevA ane gusse thayelA lakSmaNajIe kahyuM: he baMdhu! AvuM bolanArAone Ape kAna paNa kema Apyo? jo meruparvata calAyamAna thAya, samudra sukAI jAya, sakala dizA samUha khasI jAya to paNa mahAsatIomAM zreSTha sItAjInuM zIla calita na thAya. vidhie je khalAnuM paraduHkha mATe ja nirmANa karyuM che te khala puruSonA vacanothI vizvamAM paNa je kSaNavAra duHkhI na thayo hoya tene kaho. nimitta vinA ja jemano koparUpa agni prajavalita thayo che tevA ane kaThora vacanone bolatA durjanone uttara e ja che ke mauna karavuM. durjanone kAna na hoya to paNa doSo pragaTa thAya che. ghuvaDasamUha mATe saghaLA ya sUryakiraNo malina ja che. moTA mANaso paNa A pramANe vicAryA vinA koipaNa rIte jenA tenA mATe vacano bole che tethI kharekhara! vizva durjanarahita che? arthAt nathI. sItAjIno tyAga karavAmAM traNe bhuvanamAM Apano apavAda thaze. sItAjIno tyAga na karavAmAM A nagarImAM paNa loka saMzayavALo raheze. ityAdi
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [sItAjInuM caritra-193 yuktithI kahevA chatAM rAmacaMdrajIe asad Agrahane na choDyo eTale ugane dhAraNa karatA lakSmaNajI potAnA ghare gayA. pachI rAmacaMdrajIe kRtAMtavadana nAmanA senAdhipatine mokalyo. te rAmacaMdrajInI AjJA laIne sItAjInI pAse gayo. pachI teNe sItAjIne kahyuM: he svAmini! tamane jinamaMdirone vAMdavAno dohalo thayo hato. temAM ahIM rahelA jinamaMdirone tamoe vaMdana karyAM. hamaNAM bIjA paNa dezomAM jinamaMdironA vaMdana karAvavA mATe mane rAmacaMdrajIe AjJA karI che. tethI Apa UbhA thAo ane uttama rathamAM caDo. te sAMbhaLIne khuza thayelA sItAjI ratha upara caDyA. gAma-nagara-khANone oLaMgIne gaMgAnadInA kinAre AvyA. te nadI phelAtA ghaNA jalanA avAjanA bahAnAthI sItAjIne kahe che ke he mugdhA! te rAme tAruM A sAruM nathI karyuM. sItAjIne asatya lokApavAdathI thayeluM duHkha upasthita thayeluM joIne - kamalavanamAM bhegA thayelA bhamarAnA avAjothI jANe kamalavanoe rUdana karyuM. atizaya duHkhI thayelAM kamaLanAM pAMdaDAM paNa ucchaLelA ghaNA taraMgonI zreNinA bahAnAthI zIlavatI sItAjIne 'artha Ape che. AvI gaMgAnadIne utarIne rathane bhayaMkara aTavImAM Ubho rAkhIne senAdhipatie gadgad vANIthI sItAjIne kahyuM: he devI! zrIrAmacaMdrajIe mane je Adeza karyo che te Apane kahevA mATe huM asamartha chuM. mArI vANI kaMThamAM ja ghoLAtI nAza pAme che. kiMtu ati nirdaya vidhi vaDe huM sevaka banAvAyo chuM. sevakone kAryAkAryano vibhAga kyAMthI heya? (rapa) AthI ja sarvazAstromAM sevAvRttinI niMdA karavAmAM AvI che. kAraNa ke te koI akArya nathI, ke jene paravaza sevaka na kare. pachI sItAjIe kahyuM: he vatsa! zrIrAma ayukta na kahe, ane yuktane kahetAM tane ahIM zo bhaya che? teNe kahyuM: he devI! bhAgya calita thaye chate moTAonI paNa buddhi calita thAya che. kAraNa ke zrIrAmacaMdrajIe mane "sItAjIne jaMgalamAM choDa'' evo Adeza karyo che. ane te svAmini! kahevAto paNa aparAdha upahAsyane utpanna kare che. kAraNa ke ApanA paNa zIlamAM lokApavAda phelAyo che. te sAMbhaLIne sItAjI rathamAMthI utarIne mUchanA kAraNe kuhADIthI chedAyela caMpakalatAnI jema pRthvI upara paDyA. pachI senAdhipati vaDe zItala keLanA pAMdaDAnA pavanathI svastha karAyelA sItAjIe kahyuM: hA bhAgya! AvuM zuM karyuM? jo tuM ruSTa thayelo che to sajjanasaMganI sAthe tRNa jevA jIva (=prANa)ne harI le. paNa tuM mArA paNa zIlane malina kare che te tArI dhikrAi che. athavA ayodhyA nagarI keTalI dUra che? ane te rAma kyAM che? te tuM mane kahe. jethI tyAM jaIne tene mArA zIlano vizvAsa karAvuM. raDatA evA senAdhipatie kahyuM: nagarI dUra che. 1. artha eTale pUjAnI sAmagrI. te A pramANeaapH kSIraM kuzAgraM ca, dadhi sarpiH sataNDulam / yavaH siddhArthakazcaiva, aSTAGgo'rdhyaH prakIrtitaH // arthanA pANI, dUdha, kuzanAmanA ghAsano agrabhAga, dahIM, ghI, cokhA, java, sarasava e ATha aMgo che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194- zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [sItAjInuM caritra zrIrAmanuM zAsana AjJAnI pradhAnatAvALuM che. te Apa juo cho=tenI Apane khabara che. AthI sItAjIe kahyuM: jo e pramANe che to paNa mArA vacanathI raghuvaMzanA tilakabhUta zrIrAmane tAre A pramANe kahevuM- he svAmI! ATalA kALa sudhI Ape vicAryA vinA kArya karyuM hoya evuM banyuM nathI. paNa hamaNAM je tevuM dekhAya che te paNa mArA karma doSathI che. te svAmI! tethI jo ke Ape mArA pApodayanA kAraNe mAro tyAga karyo che, to paNa lokApavAdane svapnamAM paNa spaSTa (= jarA paNa) na sAMbhaLazo. he svAmI! vacana ane zarIra dUra raho, kiMtu mAruM mana paNa Apane choDIne kayAreya anya puruSamAM gayuM nathI. tethI he nAtha! jevI rIte nirdoSa paNa mAro Ape tyAga karyo, tema duSTalokonA vacanathI ja jinadharmane na choDazo. kAraNa ke mAro tyAga karavA chatAM Apane anya strI maLI raheze ane kugati nahi thAya. paNa dharmane choDI devAthI te durlabha thaze ane durgatimAM javAnuM thaze. ApanI maherabAnIthI meM dharma karyo ane vilAso karyA. te svAmI! temAM meM je aparAdha karyo hoya tenI hamaNAM kSamA karo. A pramANe kahIne mUrchAthI bIDAI gayelI AMkhovALA sItAjI bhUmi upara paDyA. senAdhipatie vicAryuM: jo, aho! sItAjIe kevI rIte vinayapUrvaka kahyuM. athavA kulIna strIonI vacanaracanA AvI ja hoya che. zeraDInA sAMThAo pIlAtA hovA chatAM madhura ja hoya che. asatya ALanA kAraNe mAnasika duHkhathI pIDAyelA sItAjI cokkasa A bhayaMkara vanamAM nahi ja jIve. tethI cokkasa saMpUrNa jagatamAM mArA jevo bIjo koI pApanuM ghara nathI. kAraNa ke huM sItAjIne AvAM duHkhomAM kAraNa banyo. A pramANe vicAra karato ane vilApa karato senAdhipati sItAjIne mUkIne gayo. rAmanI pAse jaIne rAmane te badhuMya kahyuM. te sAMbhaLIne rAmacaMdrajI paNa mUcha pAmyA. ghaNA prakAranA vilApa karyA. sItAnA guNane yAda karIne ghaNo pazcAttApa karyo. A tarapha sItAjI jaMgalamAM vilApa karatA rahyA che, eTalAmAM puMDarikanagarIno svAmI ane suzrAvaka vajajaMgharAjA hAthIone bAMdhavA mATe tyAM Avyo. te sItAjIne bahena tarIke svIkArIne potAnA ghare laI gayo. tyAM ghaNA AdarathI rahetA sItAjIe bALakanA yugalane janma Apyo. (50) zubhadivase temanAM nAmo karyA. temAM moTAnuM anaMgalavaNa ane bIjAnuM madanAMkuza nAma karyuM. temanA guNone kahevA mATe 'vidvAnonI paNa buddhi pahoMcatI nathI. yauvanamAM rahelo anaMgalavaNa ghaNI kanyAone paraNyo. madanAMkuza mATe pRthurAjAnI putrInI mAgaNI karI. teNe kahyuM: jenuM kula ane pitA jaNAtA nathI tenA mATe paNa mArI putrI mAMgavAmAM AvI che. lokanuM nirlajjapaNuM juo. tethI gusse thayelA vajajaMghe tenA upara prayANa karyuM caDAI karI. A vRttAMtane sAMbhaLIne baMne rAmaputro rokavA chatAM yuddhanA mokhare vajavaMdanI AgaLa thaIne pRthurAjAne jItIne jagatanI paNa samakSa tenI putrIne lIdhI. pachI 1. athavA devAnI paNa buddhi pahoMcatI nathI.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma) upadezamAlA (puSpamAlA) [sItAjInuM caritra-195 phelAyelA pratApavALA bIjA rAjAone paNa jItIne ghaNA dezone laIne te baMne mahAna rAjA thayA. have kayAreka nArade te bene koIpaNa rIte AzIrvAda ApyA ke he vatsa! tame rAmalakSmaNanI lakSmIne jaladI meLavo. rAma koNa che ema temaNe pUchyuM eTale nArade badhuMya kahyuM. te sAMbhaLIne te baMnee pitAnI sAthe yuddha karyuM. yuddhamAM zrIrAmanA ratha ane musala niSphaLa thayAM. lakSmaNajIe mUkeluM cakrapaNa niSphaLa ja thayuM. kharekhara! baladeva ane vAsudeva A be ja che e pramANe atizaya vyAkuLa hRdayavALA zrIrAma ane zrIlakSmaNa vicArI rahyA hatA teTalAmAM nArade temane kahyuM: A tamArA ja putro che. mATe kheda na karo. nArade A pramANe kahyuM. eTale zrIrAma ane zrIlakSmaNa putronI pAse AvyA. te baMne paNa temane vinayathI namyA. pachI rAme sItAjIne yAda karIne tyAM ghaNo vilApa karyo. pachI svastha thaIne putronI sAthe ayodhyAnagarImAM praveza karyo. varyApanaka karAvyuM. have saghaLAya sAmaMtoe zrIrAmane kahyuM: he deva! sItAjI duHkhathI rahe che. mATe kRpA karIne temane ahIM teDAvo. zrIrAme kahyuM: jo sItAjI vizvAsa karAvIne lokApavAdane dUra kare to huM teDAvuM. vibhISaNa vagere vidyAdharoe A kabUla karyuM. saghaLAya lokone nagaranI bahAra bhegA karyA. atizaya ghaNA mAMcaDA bAMdhyA. sItAjIne tyAM lAvavAmAM AvyA. zrIlakSmaNe rAjAonI sAthe vimAnamAM puSpo uchALIne arthathI sItAjInI pUjA karI. rAmacaMdrajIe vicAryuM. koNa jANe sItAjI divyamAM zuddha thaze ke nahi? sItAjI jaMgalamAM paNa kema na marAyA? rAvaNa vaDe kema na marAyA? pachI sItAjIe kahyuMH trAjavA upara caDuM, agnimAM praveza karuM, athavA phAlane pakaDuM, athavA ugraviSane pI jAuM, tame je kaho te bIjuM paNa divya karuM. sItAjIe namIne A pramANe kahyuM eTale zrIrAme kahyuM: he priyA! tAruM zIla caMdra jevuM nirmala che e huM paNa jANuM chuM. to paNa lokone khabara paDe e mATe tuM agnimAM praveza kara. khuza thayelA sItAjIe te svIkAryuM. pachI zrIrAme nagaranI bahAra traNa so hAtha samacorasa ane traNa so hAtha UMDI vAva khodAvI, ane caMdana vagerenA kASThothI pUrAvI. jvAlAothI AkAzane paNa pUrNa karato agni saLagAvyo. aho! aho! rAma nirdaya che evo hAhAkAra thavA lAgyo. A daramiyAna idra koI muninA kevalajJAnano mahimA karavA mATe tyAM Avyo. tyAM te vRttAMtane jANIne sItAjInI vaiyAvacca karavA mATe hariNagameSIne mokalyo. sItAjIe jinone stavIne, parameSThione namIne, kAyotsarga karIne, deva-manuSyonA samUhane sAkSI rAkhIne, icchAono nAza karIne, agnimAM jhaMpApAta karyo. (75) hAhAkArathI mukhara banelA ane agnimAM paDatA sItAjIne jotA lokane agni, dhUmADo, ke kASTha dekhAtuM nathI, kiMtu pANIthI paripUrNa ane kamalinInA vanathI zobhita vAva dekhAya che. sItAjI ghaNAM kamaLonI 1. phAla eTale loDhAnI koza. "tapAvelA loDhAne pakaDuM" evo tAtparyArtha che. u. 14 bhA.1
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196-zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [sItAjInuM caritra madhyamAM eka moTA kamala upara beThelA dekhAya che. vadhatA te pANIe saghaLIya A nagarIne buDAvavAnuM zarU karyuM. tethI bhaya pAmelA loke sItAjIne kahyuM: he mahAsati! A loka tamArA caraNakamalonA Azraye rahelo che. tethI jo tame dayAmUla dharma jANo cho to A lokanuM rakSaNa karo. tethI sItAjIe namaskAra maMtrane bolIne hAthathI pANIno sparza karyo. pANI mAtra vAvaDImAM rahI gayuM. tethI loka svastha thayo. devoe puSpavRSTi karI, AkAzamAM duMdubhI vagADI. apsarAoe sItAjIne cAmarothI vIMjhI. keTalAka devoe gAyana karyuM. bIjA devoe nRtya karyuM. koIka devoe ti karI. sItAjInA zIlathI tuSTa thayelo traNe loka potAnA aMgamAM samAto na hato. putro tathA sAmaMto ane nagarajanothI sahita zrIlakSmaNajI sItAjIne namyA ane stuti karI. zrIrAme paNa aMjali joDIne kahyuM: he priyA! mane kSamA kara. have mArI sAthe viSayasukhano anubhava kara. AvIne sarvarAjyanA svAmIpaNAno svIkAra kara. sItAjIe kahyuM: he nAtha! huM viSayasukhothI tRpta thaI chuM. hAthamAM baLelo, maMdabuddhivALo paNa mANasa baLatA aMgArAne mUkI de che. je viSayomAM Asakta banelA jIvo aparAdharahita hovA chatAM ATaluM duHkha pAme che te viSayomAM hajI paNa zo rAga? huM eka potAnA karmane choDIne bIjA koI upara ruSTa banI nathI. tethI te karmane tevI rIte haNuM ke jethI strInA rUpathI karma na thAya, arthAt karma strIno avatAra na Ape. ityAdi kahIne sItAjIe tyAM ja kezono loca karyo. pachI sAdhunI pAse jaIne dIkSAno svIkAra karyo. have snehathI caMcala manavALA zrIrAma "are are! sItAnuM devoe apaharaNa karyuM che, mATe emane haNo" ityAdi saMkalpa karavA lAgyA. tethI lakSmaNe pratibodha ApIne svastha karyA. pachI sAdhvIjI zrI sItAjInA caraNone namIne zrIrAma svasthAne gayA. zrI sItAjI paNa zuddhacAritrane pALIne, anazana karIne, bAramA azrutakalpamAM idrapaNe utpanna thayA. pUrvabhavamAM vegavatI nAmanA sItAjInA jIve sudarzana nAmanA zreSTha sAdhune lokothI pUjAtA joyA. tethI irSyAthI te gAmanA saghaLA lokane khoTuM kahyuM ke, A munine meM udyAnamAM strInI sAthe joyA hatA. tethI gAmanA lokoe muni pratye anAdarabhAva zarU karyo. mahAsattvavaMta te munie paNa A doSa mArA uparathI jyAM sudhI nahi utare tyAM sudhI AhAra grahaNa nahi karuM evo duSkara abhigraha lIdho. tethI devatAnI parAdhInatAthI vegavatInuM mukha sUjI gayuM. tethI bhaya pAmelI teNe gAmanA lokone kahyuM ke meM A khoTuM kahyuM che. tethI loka muni pratye pUrva karatAM adhika anurAgavALo thayo. A pramANe munine je asatya ALa ApyuM ane pachI zuddhi karI, te karmathI tene A baMneya thayA. A pramANe sItAnuM kathAnaka pUrNa thayuM.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [devasikAnuM caritra-197 devasikA satInuM caritra tAmralimI nAmanI nagarI che. teNe potAnAM ratnothI samudrane ratnonI khANa jevo banAvyo. AthI samudra kSaNavAra paNa te nagarInA paDakhAne ( najIkapaNAne) choDato nathI. temAM kamalAkara nAmano zeTha rahe che. tene joyA vinA loka kahe che ke jANe samudranI putrI lakSmI kamalamAM rahe che. padmAnAmanI tenI patnI che. temane badhuMya che. paNa putra nathI. AthI mana saMtApane dhAraNa kare che. have zeThe kyAreka dezAMtarathI AvelA puruSane joyo. zeThe tene pUchyuM. te kyAMya paNa kaMI paNa kautuka joyuM che. teNe kahyuM: mahArdina nAmanuM jaMgala che. temAM sumekha nAmanA parvatanI upara jinamaMdira che. tenA dvAra AgaLa senA nAmanI devI che. tenuM maMdira rAjA, maMtrI ane sAmaMta vagere lokonA virahathI rahita che, arthAt te maMdiramAM loko satata AvatA rahe che. tenuM maMdira kapUra, dhUpa, kezara ane caMdana vagere sugaMdhI vastuonI jANe khANa hoya tevuM che. tenuM maMdira kevala ratnothI zobhita che. devInA darzana karavAthI koDhiyA ane agnithI baLelA dehavALA paNa jaladI suvarNa jevA varNavALA thAya che. keTalAka AMdhaLA paNa dekhatI AMkhavALA thAya che. bIjAo dhanane pAme che. koI putrane pAme che. bIjAo rAjyane pAme che. koI kavi thAya che. koI saubhAgya vagerene pAme che. vidyA vagerenI sAdhanA karanArAo keTalAka aMjanasiddha vagere thAya che. ItyAdi koI Azcarya nathI ke je tenA maMdiramAM na hoya. A sAMbhaLIne vismaya pAmelA zeThe te puruSane ghare laI jaIne bhojana-vastra vagerethI sanmAna karIne rajA ApI. patnI sahita pote zuddha be vastro paherIne te senAdevIne vinaMtI karI ke, tamArA prabhAvathI jo mane putra thAya to tenuM nAma tamArA nAma pramANe rAkhIza, tamArI yAtrA karIza, tathA jinadharma karIza. pachI tenA koI karmavazathI te ja divase padmAne garbha rahyo. krame karIne atizaya rUpALA putrane janma Apyo. pachI avasare te devInI yAtrA karIne tenuM "jinasena' nAma rAkhyuM, ane kuTuMba sahita jinadharmane kare che. have sarvakalAnA pArane pAmelA ane yauvananI abhimukha thayelA patramAM lokothI adhika rUpa vagere guNasamUhane joIne zeThe vicAryuM ke jo mAro A putra ahIM anurUpa patnIne na pAme to enA guNo akRtArtha thAya. kAraNa ke kahyuM che ke-"manane pasaMda na hoya tevI patnI, svacchedI parivAra, paravazapaNuM ane akuzaLa svAmI A cAreya mananA zalyo che." utsavathI varjita rahevAthI varSa nAza pAme che=bagaDe che. kubhojana khAvAthI divasa nAza pAme che. kupatnIthI bhava nAza pAme che. pApathI dharma nAza pAme che. A pramANe vicAratA tene vadhAmaNI ApanArAe kahyuM: hamaNAM kaTAhadvIpathI ApanuM vahANa AvyuM che. tethI zeTha jeTalAmAM samudranA kAMThe jAya che teTalAmAM saghaLAya vaNikaputro tyAM AvyA. tethI zeThe ucita Adara karyo. pachI kariyANAnI utkRSTatA vagere sarva vRttAMta
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198- zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [devasikAnuM caritra pUkyA pachI pUchyuM ke tamoe tyAM kaMI paNa apUrva joyuM che? temaNe kahyuM: he mahAyazasvI! ratnAkara nAmanuM nagara che. tyAM dharmagupta nAmano zeTha che. jAti ane vaibhava vagere guNasamudAyathI te tamArI samAnatAne dhAraNa kare che. te zuddhavaNikanI uttama guNaratnothI bharelI devasikA nAmanI putrI che. te putrI jANe ke vizvAsa pAmelA kAmadeve zeThanA gharamAM putrInA bahAne potAnA saghaLA dravyanI peTI mUkelI hoya tevI hatI, arthAt atizaya rUpavatI hatI. (25) vyavahAranA kAraNe gayelA amoe tenA gharamAM tene joi. te kevala amane apUrva dekhAya che evuM nathI, kiMtu vizvamAM paNa apUrva che. tethI jo te bALA tamArA putranI sAthe saMyoga na pAme to vidhAtAe kareluM tenA guNonuM nirmANa nirarthaka thAya. A muzkelIthI ghaTI zake tevuM che. kAraNa ke zeThane putrI putrathI atizaya priya che. tethI te gharajamAIne choDIne bIjA koIne koI paNa rIte na Ape. A sAMbhaLIne zeTha harSa pAmyA ane kheda paNa pAmyA. eka kSaNa rahIne pachI saghaLuM kariyANuM kharIdI lIdhuM. pachI kariyANAonuM vahANa bharIne te zeTha putranI sAthe vahANamAM caDIne kaTAhadvIpamAM te nagaramAM gayo. teNe vaNikaputrone pUchyuM ke te zeTha amane kevI rIte maLe? temaNe kahyuM: moTAinA kAraNe te zeTha koInI pAse jatA nathI. tamAre paNa tenA ghare sahasA javuM yogya nathI. tethI rAjAnA darzana karo, pachI saghaLuM yAda karIzuM (=vicArIzuM). tethI darzanIya ane atizaya kiMmatI vastuothI rAjAnA darzana karyA vaNikaputroe rAjAne kahyuM: zeThane A saghaLuM nagara batAvo. jethI te nagaranI apUrva lakSmIne jue. tethI rAjAe tene batAvavA mATe potAnA puruSo ApyA. A amukanuM ghara che, A amukanuM ghara che ityAdi kahetA rAjapuruSoe tyAM sudhI batAvyuM ke jyAM dharmaguptazeThanuM ghara AvyuM. rAjapuruSoe kahyuMH saghaLA nagara lokomAM mukhya evA zrIdharmaguNazeThanuM ativilAsavALuM A ghara juo. pachI putranI sAthe dvAra pAse rahelA kamalAkara zeThe tenA gharanA eka eka avayavanuM varNana karavAnuM zarU karyuM. te sAMbhaLIne te zeThe atizaya saMbhramathI AvIne zeThane bolAvyA. bIjA mANaso paNa aMdara jaIne beThA. kutUhalathI devasikAnI sAthe saghaLo parijana bhego thayo. dharmagupta zeThe paNa atizaya ghaNA AdarathI zeThanuM sanmAna karyuM. tyAM paraspara deva yugalanI zobhAne jotA devasikA ane jinasene eka kSaNa AdarapUrvaka pasAra karI. dezAMtaranI kathAmAM anurakta kamalAkara zeTha kSaNavAra rahIne UbhA thayA. zrIdharmaguHzeTha thoDA zeThanI pAchaLa jaIne pAchA pharyA. te baMneya saMtAnonA cittano vinimaya thayo. nivAsamAM gayelA kamalAkara zeThe vicAryuM. A baMneno saMyoga anurUpa che, paNa atizaya durlabha che. kharekhara! vidhAtA lokamAM sarva Icchita siddhino nAza kare che. zeTha ityAdi tyAM sudhI vicAratA rahyA ke sAMjano samaya thaI gayo. have tyAM eka strIe AvIne kahyuM 1. pratimA :- eka vastu vecIne tenI badalImAM kharIdavAmAM AvatI bIjI vastu. 2. arthAt devasikA jinasenane deva jevo jue che, ane jinasena devasikAne devI jevI jue che.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [devasikAnuM caritra-199 he zeTha! tame ciMtAtura kema dekhAo cho? zeThe tene kahyuM kahevAthI zuM koI jarA jeTaluM paNa kare che? arthAt duHkhane ochuM kare che? strIe kahyuM: vaidyane paNa potAno roga kahevAya che. te vaidya paNa sAdhyarogamAM cikitsA kare che, asAdhyamAM cikitsAno tyAga kare che. A strInuM vacana abhiprAyavALuM che ema jANIne zeThe tene te vAta kahI. sAMbhaLIne strIe kahyuM: jo ema che to sAMbhaLo. devasikAe jyAre tamArA putrane joyo tyArathI ja te kAmadevarUpa mahAvarathI grahaNa karAyelI che. tArA putranI sAthe lagna vinA tenuM bIjuM koI auSadha nathI. pitAjI anya dezamAM ApatA nathI ema vicArIne te niHsAsA nAkhe che, raDe che, mUrzita thAya che, vyartha bole che, mauna paNa kare che, jANe tenuM zarIra bhUtathI adhiSThita hoya tema saghaLuMya anucita kare che. (50) huM tenI dhAvamAtA chuM. meM tene AgrahathI pUchyuM eTale teNe satya hakIkata mane kahI. ethI huM ahIM AvI chuM. jo tamane pasaMda paDe to te bALAne laine tamArI sAthe huM ahIM AvuM. mauna rahelA jinasene A sAMbhaLyuM. teNe vicAryuM. aho! juo, je svayaM ja thayuM te bhAgyanI siddha thayelI anukULatAnA nimaMtraNathI svayaM thayuM che. pachI saMketa divasa kahIne zeThe te strIne rajA ApI. pachI kariyANAne vecIne ane devasikAne laIne tAmralimImAM gayA. pachI A vRttAMtane jANIne dharmagupta zeThe paNa vicAryuM samAna zIlavALAothI devasikA laI javAI temAM ayukta zuM che? suradatta nAmanA potAnA putrane ghaNA dhanasamUhanI sAthe tAmralimI nagarImAM mokalIne putrIne paraNAvI. have jinasena devasikAnI sAthe ghaNA bhogone bhogave che. te baMneyane jinadharma suMdarabhAvathI pariNamyo. devasikA zIlanI te rIte rakSA kare che ke jethI devo paNa vakhANa kare che. have kamalAkara zeTha kyAreka mRtyu pAmyo. have keTalAka divasa pachI jinasene mAtAne praNAma karIne kahyuM: he mAtA! pitAnI lakSmIthI huM vilAsa karuM chuM. te mArA mATe yukta nathI. jevI rIte stanapAna karanAra bALaka potAnI mAtAne dhAve che te rIte pitAnI lakSmI bALakathI bhogavAya che. paNa puruSArtha karavAnI zakti hovA chatAM pitAnI lakSmIno bhoga lajAne ja utpanna kare che. vrata svIkAranArAone dhana, avidyamAna pativALI nArIone zRMgAra ane vyavasAya rahitane bhogono vilAsa karavAnuM zobhatuM nathI. ityAdi yuktivALA vacanothI te vahANamAM ArUDha thavA mATe (=vahANathI musApharI karavA mATe) mAtAnI rajA meLave che. paNa devasikA rajA ApatI nathI. yuktiothI tene paNa vizvAsa pamADe che tyAre 1. patta = alpa vileja parivaM vipatti Ama viparita eTale atizaya alpa. 2. siddha thayelI eTale nizcita thayelI. jinasenanA bhAgyanI anukuLatA nizcita thayelI hatI. tethI teNe devasikAnI dhAvamAtAne ahIM AvavAnuM nimaMtraNa ApyuM. te AvI ethI enI meLe kAma thai gayuM. 3. (jaM)=suMdara.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200- zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [devasikAnuM caritra devasikAe kahyuM- he nAtha! tyAM gayelA Apa bIjI ramaNIothI bhoLavAI jazo. jinasene kahyuM tane choDIne bIjI strIo sAthe brahmasevanano jAvajIva mAre niyama che. to paNa devasikA vizvAsa pAmatI nathI. have jinasene senAdevInI pratimA banAvIne ArAdhanA karI. senAdevIe pratyakSa thaIne be kamaLo ApIne kahyuM: eka kamaLa devasikA hAthamAM rAkhe ane bIjuM kamaLa jinasena hAthamAM rAkhe. patnInA zIlakhaMDanamAM patinA hAthamAM raheluM kamaLa sukAze. patinA zIlakhaMDanamAM patnInA hAthamAM raheluM kamaLa sukAI jaze. A pramANe vizvAsa karIne vahANamAM caDavA mATe cAlyo. A vakhate te mAtAnA caraNomAM namyo ane hitazikSA mAgI. tethI mAtAe kahyuM: he vatsa! tuM sukhamAM pAlana karAyo che, ane prakRtithI saraLa che. dezAMtara dUra che. mArgo viSama che. loka vakramanavALo che. dhutArA ane durjano ghaNA hoya che. sajjano viralA hoya che. strIloka chetaravAmAM catura hoya che. vANiyAo mAyAvI hoya che. kariyANAnuM rakSaNa karavuM kaThIna che. tAruNya ghaNA vikAravALuM hoya che. kAryanI gati viSama hoya che. mArgo paNa cora ane cirakothI vyApta hoya che. bhAgyanuM pariNAma moTAothI paNa na jANI zakAya tevuM atyaMta gaMbhIra hoya che. tethI he vatsa! tAre samayane oLakhIne kyAMka DAhyA thavuM, kyAMka mUrNa thavuM, kyAMka dayALu thavuM, kyAMka nirdaya thavuM, kyAMka subhaTa thavuM, kyAMka kAyara thavuM, kyAMka udAra thavuM, kayAMka kRpaNa thavuM, kyAMka saraLa thavuM, kyAMka hoMziyAra thavuM, kayAMka nipuNa banavuM, kayAMka samUhamAM rahenArA thavuM, vizeSa kahevAthI zuM? badhA sthaLe jeno madhyabhAga jANI zakAto nathI tevA samudra jevA thavuM. have jinasene kahyuM: he mAtA! mAtAthI satata zikhAmaNa apAyelo huM paNa mAtAnI ja kRpAthI e pramANe vartIza. (75) pachI mAtAnA AzIrvAda meLavIne zubha muhUrta vahANamAM caDyo. krama karIne pArasakulamAM siddhapura nagaramAM Avyo. tyAM vyavahAra karato te kamaLane kyAMya mUkato nathI. cAra yuvAna zreSThiputroe koikane pUchyuM: A kamaLane kema rAkhe che? ene kayAreya kema mUkato nathI? teNe saghaLuM kahyuM. have temaNe IrSAthI vicAryuM. zIlanuM khaMDana bIje thAya ane bIjA sthaLe raheluM kamaLa sukAya e kevI rIte saMbhave? ane strIonuM sAruM (=akhaMDita) zIla kevI rIte saMbhave? tethI jaine tenA zIlamAhAbhyane avazya joie. ghaNuM dravya laIne te tAmraliptI nagarImAM gayA. tyAM yogasiddhi nAmanI parivrAjikAno maTha che. teo tyAM utaryA ane tenI ghaNI sevA karI. temaNe parivrAjikAne kahyuM: jo tuM amane devasikA meLavI Ape to ame eka eka paNa tane eka eka lAkha dhana ApIe. yogasiddhAe kahyuM: mArI AgaLa te bicArI keTaluM mAtra che? najaramAM AvelI apsarA paNa tamane apAvuM. A pramANe kahIne te bIjA divase devasikAnA ghare gaI. teNe sAsune pUchyuM: 1. bhegA thaIne pharanArA tridaMDI bhikSukone caraka kahevAmAM Ave che.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma]. upadezamAlA (puSpamAlA) [devasikAnuM caritra-201 devisakA kyAM che? sAsue kahyuM. te upara rahe che. sadA svAdhyAya-dhyAnamAM lIna te parapuruSanuM mukha jotI nathI. dharmakAryane choDIne bIjuM koIpaNa kArya karatI nathI. parivrAjikAe kahyuM: jo. ema che to tamArI anujJAthI te mahAsatIne joIne huM paNa mArA AtmAne pavitra karuM. pachI sAsuthI rajA apAyelI te upara jaIne devasikAne atizaya AkarSaNa karanArI vividha kathAo kahe che. ekAMtamAM vinoda thAya evI buddhithI devasikAe tene kahyuM: tuM ahIM AvIne AvI kathA mane roja kahe. have yogasiddhA paNa tene AkarSaNa karanArI kathAo kahe che. eka divasa praveza karatI parivrAjikAe tIkhAM dravyothI sArI rIte saMskAreluM mAMsa eka kUtarIne ApyuM. mAMsa atyaMta tIkhuM hovAthI tenI AMkho atizaya TapakavA lAgI AMkhomAMthI AMsuo vahevA * lAgyA. pachI teNe devasikAne kahyuM: tuM AgaLa rahelI jenI AMkho TapakI rahI che tevI kUtarIne jue che? devasikAe kahyuM: jouM chuM. pachI parivrAjikAe kahyuM: atizaya duHkhI thayelI bicArI raDe che. devasikAe pUchyuM: kayA kAraNathI raDe che? parivrAjikAe kahyuM: he vatsa! tane kahuM chuM. tuM ekAgracittavALI thaIne sAMbhaLa. bhavAMtaramAM A mahAsatI mArI bahena hatI. paNa mane kayAreya zIlarUpa graha na lAgyo. asmalita gamanAgamanathI svecchA pramANe yuvAnonI sAthe vilAsa karyo. kUtarInI A hakIkata meM jAtismaraNa jJAnathI jANI. tethI pazcAttApa karatI A raDe che. tethI devasikAe vicAryuM aho! AthI ja kusaMga viruddha che. sarva anarthone utpanna karanArA kusaMgano sarvazAstromAM niSedha karyo che. juo, mArA zIlanA ghAta mATe eNe kevuM kapaTa racyuM? athavA mArA zIlane malina karavA mATe iMdra paNa samartha nathI. paNa A AgaLa zuM kare che te kautukane jouM. A pramANe vicArIne devasikAe kahyuM: he bhagavati! jo zIla ayukta che to je yukta hoya te kaho. have teNe kahyuM he vatsA! sAMbhaLa. huM yuvAnone lAvuM chuM. temanI sAthe tuM icchA pramANe krIDA kara. devasikAe pUchyuM: te yuvAno koNa che? parivrAjikAe kahyuM: pArasakulanA siddhapura nagarathI te yuvAno ahIM AvyA che. (100) cAra jaNA eka eka lAkhanA mUlyavALA AbharaNo pahere che. dararoja sAMje ahIM mAro veSa dhAraNa karIne Avaze. devasikAe te pramANe svIkAryuM. tethI harSa pAmelI te gaI. devasikAe potAnI dAsIne alaMkRta karIne dvAra AgaLa rAkhI. dAsIne zikhAmaNa ApIne pote tevI rahI ke jethI temanuM mukha na jue. parivrAjikAe potAnA veSathI ekane mokalyo. badhI dAsIoe bhegI thaIne loDhAnA sArA nakhavALA pAtrane tapAvIne tenA lalATamAM DAma Apyo, ane saghaLAMya AbharaNo laI lIdhA. have vilakhA mukhavALo te viMTalAthI( tevI vastranI paTTIthI) te gAmane DhAMkIne jaIne bIjAone kahyuM ke meM te bALAne bhogavI. bIjA divase bIjAe paNa te pramANe anubhavyuM, ane te ja pramANe kahyuM. e pramANe bIjAo mATe paNa banyuM. tethI badhAya samAna duHkhavALA 1. ahIM mULamatamAM kaIka chUTI gayuM hoya tema jaNAya che.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202- zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [devasikAnuM caritra thayA. paraspara satya kahIkata kahIne lajjA pAmelA te yuvAno vahANamAM caDIne cAlyA. A vakhate parivrAjikAe dhana mAMgyuM. te yuvAno parivArikAne satya hakIkata kahIne, lalATamAM DAmane batAvIne, parivrAjikAnA nAka-kAnane kApIne nAsI gayA. pachI devasikAe A vRttAMtane jANIne vicAryuM adhadha! te yuvAno dezamAM gayA te sAruM na thayuM. cokkasa vera levA mATe mArA patinuM kaMIpaNa aniSTa karaze. tethI huM tyAM na jAuM to A kArya vinAza pAme. pachI devasikAe potAnI sAsune je banyuM te saghaLuM kahyuM: he vatsa! te ghaNuM ayogya karyuM. kAraNa ke te jinanA upadezathI je rIte zIlanuM rakSaNa karyuM te rIte jinanA upadezathI bIjAonI viDaMbanAno tyAga karavo joIe. devasikAe kahyuM mAtAjI! tame je pramANe kaho cho te pramANe ja che. kiMtu jemane jinavacana samyak pariNamyuM nathI temanuM A lakSaNa che. pachI sAsue kahyuM: he vatsa! hamaNAM je yogya hoya te kara. sAsue A pramANe kahyuM. eTale sAmagrI karIne ta=laine) vahANamAM caDI. samudranI madhyamAM eka parvatanI nIcethI jaI rahyA che, teTalAmAM vahANane bhAMgavA mATe hajAro utpAto thavA lAgyA. tethI devasikAe vicAryuM aho! akasmAt prahAra karavA mATe udyata thayelA bhAgye (prahAra karavAnI) pratijJA karI che. anyathA AvuM na kare. kAraNa ke jo ahIM mAruM maraNa thAya to zvasuravarga ane pitRvarga devasikA saMketa karIne kyAMka jatI rahI che evI saMbhAvanA karaze. AgaLa mArA pati hajI vairInA madhyamAM rahe che. mArA javAthI ahIM viSama Apatti thAya. zuM yukta che? ityAdi vicArIne ane arihaMta Adine vaMdana karIne jeNe nizcala praNidhAna karyuM che evI devasikA kAyotsargamAM rahI. pachI ardhIkSaNamAM vahANa tUTI gayuM. parivAra sahita devasikAne te ja vakhate koie upADIne siddhapuramAM mUkI. devikAe vicAryuMA samudrane khAbociyAnI jema oLaMgIne kSaNavAramAM ahIM kevI rIte AvI? athavA prastuta vicAruM. pachI guTikAnA prayogathI svaranuM parAvartana karIne ratno laIne rAte rAjAne maLI. teNe rAjAne kahyuM: ame tAmraliptIthI ahIM AvyA chIe. kAraNa ke amArA cAra dAsa rajA meLavyA vinA ahIM AvyA che. rAjAe kahyuM: ahIM temane zodhIne laI lo. devasikAe kahyuM: he deva! sarva nagaralokane ApanI pAse bolAvo. tenI aMdara svayameva AvelA temane ame pakaDI laizuM. rAjAe te pramANe ja karyuM. dAsIoe cArene pakaDI lIdhA. (15) tethI vismaya pAmelA rAjAe kahyuMH A amArA mukhya zreSThIonA putro che. tethI tame saMbhALIne bolo. tethI viMTalAone (=vastranA paTTAone) dUra karIne dAsIoe kahyuM: he deva! lalATomAM amArA svAmInA cihnone juo. tethI pUrvathI adhika vismaya pAmelA rAjAe pUchyuM: A zuM che? devasikAe kahyuM: he rAjana! amane abhaya Apo to huM kahuM. pachI rAjAe te pramANe svIkAryuM eTale devasikAe teno pUrvano saghaLoya vRttAMta kahyo. tethI rAjAe kahyuM: jo ema che to A dAso meM tane ja ApyA. duSTo mATe je yogya hoya te kara. pachI devasikAe temane dharmano upadeza
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [devasikAnuM caritra-203 karIne jinadharmamAM sthApyA ane vizeSathI parastrIono niyama levaDAvyo. rAjAe devasikAne bahumAnapUrvaka pUjIne rajA ApI. devasikA potAnA patinI sAthe tAmralipI nagarImAM AvI. eka divasa mahelamAM rahelA te baMne ghaNA lokane nagaranA udyAnamAM jatA ane devonA Agamanane jue che. jeNe saghaLI mAhitI meLavI che tevA najIkamAM rahelA puruSane temaNe A viSe pUchyuM. teNe te bene kahyuM: ahIM tribhuvanacaMdra nAmanA kevalI padhAryA che. te sAMbhaLIne harSa pAmelA te be snAna karIne, aMga vilepana karIne, zarIrane alaMkRta karIne, atizaya ghaNI dhAmadhUmathI rathamAM besIne tyAM gayA. pAMca prakAranA abhigamanuM pAlana karIne, munine traNa pradakSiNA ApIne, paMcAMga praNAma karIne ucitasthAne beThA. dharma sAMbhaLIne tyAM jinasene pUchyuM: he bhagavaMta! devasikAnuM vahANa kevI rIte bhAMgyuM ane tenI rakSA koNe karI? munie kahyuM. te parvatamAM vyaMtaronI ghaNI pratimAo che. vahANanA anya musApharo te pratimAonI pUjA karIne jAya che. devasikAe pUjA na karI. tethI aSTa thayelA vyaMtare vahANa bhAMgI nAkhyuM. jinamatamAM anurAgavALA samyakradRSTi devatAe parivAra sahita zIlavatI devasikAnuM rakSaNa karyuM. zIlanI sahAyavALA jIvone A keTaluM mAtra che? te sAMbhaLIne harSa pAmelA jinasene pharI paNa munIzvarane pUchyuM: he prabhu! saMsAra kevala pratyakSa duHkhamaya ja che. tethI evuM koI sthAna che ke jyAM gayelA A jIvo lAkho tIkSNa duHkhothI mukta thAya ane pAramArthika sukhane pAme? kevalIe kahyuM kevalasukhanuM sthAna ane duHkhathI rahita mokSa che. tyAM jIvo svastha rahe che. jo ema che to te munivara! jIvo anaMtaduHkhathI viSama paNa A saMsArane choDIne sukhamaya mokSamAM kema jatA nathI? munie kahyuM: badhA jIvo jelamAM nakhAyA che. tethI mokSamAM javA samartha thatA nathI. 'vismaya pAmelA bIjAe pUchyuM: he nAtha! te jela kaI che? tethI kevalIe kahyuM: to sAvadhAna cittavALA thaIne sAMbhaLo. zarIra jela che. AyuSyane beDI kahI che. viSayatRSNA vajanI khIlI che, ane te khIlI nizcala khosI che. bhAryA beDInuM baMdhana che. saMtAna vagerene gaLAnI beDI jANavI. jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa e be AvaraNa aMdhakAra che. vedanIya duHkhanI khANa che. nAma-gotra karma hInalokane ucita rUpa vagerene karavAmAM nipuNa che. aMtarAya bhoga-upabhoga karavAmAM roke che. hAsyAdi parivArathI yukta soLa kaSAyo paheregIra che. mithyAtva vagere sarpo che. vyAdhio mAkaDa ane jU vagere che. e jelano sneharUpa daravAjo che. e jelane rAga-dveSarUpa atizaya nizcala kamADothI baMdha karavAmAM AvI che. ajJAnarUpa majabUta killAthI javAno mArga baMdha karavAmAM Avyo che. (150) gusse thayelA moharAjAe jIvone gharavAsarUpa kaThora baMdhanathI bAMdhIne AvI jelamAM nAkhyA che. he munivara! tenA paNa kopamAM ahIM zuM nimitta che? munivare 1. ahIM pratamAM nAno zabda vadhAre che, bhUlathI chapAyo che. 2. RUPpha e sthaLe rahelA Adi zabdano artha svayaM samajI levo.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204-zIladharma upadezamAlA (puSpamAlA) [zIlakhaMDanathI narakanAM duHkho. kahyuM. tene kahuM chuM. jIvoe lokAkAza rUpa bhaMDAramAM dravyanI corI karI che. te svAmI! te jelamAMthI nIkaLavAno koI upAya che? jJAnIe kahyuM che. te kayo upAya che? huM kahuM chuM. tame sAMbhaLo. nirmamatvarUpa talavArathI badhA baMdhanone chedIne, jinadIkSArUpa kuhADIthI niyaMtraNa karanArA kamADone bhAMgIne, paheregIra vargane jinamatanI bhAvanA rUpa avasvApinI nidrA ApIne, nirmala vivekarUpa dIpakathI batAvAyelA mArge jaIne, guNasthAna rUpa nisaraNI upara caDIne, killAne ullaMghIne, jyAM moharAjA na jaI zake tevA mokSarUpa killAmAM praveza karAya che. A upAya amArA jevAoe anaMtavAra te jIvone kahyo che. paNa pUrvokta sarpathI DasAyelA ane viSama viparyAsarUpa viSathI vidvala banelA keTalAko sAMbhaLatA nathI. keTalAkone zraddhA paNa nathI. te rIte zraddhA thavA chatAM virati koIkane ja thaI che. bIjAoe A upAya svIkArIne choDI dIdho. viralA jIvo jelane bhAMgIne paramapadane pAmyA che. A sAMbhaLIne jinasenane turata ghaNo saMvega uchaLyo. patnI sahita teNe kahyuM: he svAmI! jo pUrvokta sAmagrI amane maLe to ame ApanI kRpAthI jelane bhAMgIne seMkaDo duHkhothI rahita evA icchita sukhone pAmIe. tethI munie temane saghaLIya sAmagrI meLavI ApI. te baMneya te jelane bhAMgIne mokSane pAmyA. [67] A pramANe devasikAnuM caritra pUrNa thayuM. be 'anvaya dRSTAMtone kahIne vyatireka dRSTAMtane kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che visayAurehiM bahuso, sIlaM maNasAvi mailiyaM jehiM / te narayaduhaM dusahaM , sahati jaha muNiraho rAyA // 68 // viSayonI atizaya utkaMThAvALA ja jIvo anekavAra zIlane manathI paNa malina kare che te maNiratha rAjAnI jema kaSTathI sahana karI zakAya tevAM narakaduHkhone sahana kare che. vizeSArtha- ahIM bhAvArtha kathAnakathI kahevAya che maNirathanuM caritra avaMtIdezamAM sudarzana nAmanuM mukhya nagara che. gauravavaMtI strIonA mukhanI jema te nagara zubhagharovALuM ane lAMbI zerIovALuM che. temAM maNirathanAmano rAjA che. te samudranI 1. zIlanuM pAlana karavAthI lAbha thayo hoya tevAM dRSTAMto anvayAMto che. zIlanuM pAlana na karavAthI nukazAna thayuM hoya tevAM dRSTAMto vyatireka dRSTAMto che. 2. mukhanA pakSamAM surAttaye eTale sukhanuM sthAna. ane sauhAruM eTale lAMbI AMkhovALuM. 3. samudranA pakSamAM thanaDIdaravANI eTale zrIkRSNa jeno Azraya lIdho che tevo. mayado - magaramacchane hitakara, vipakAdAro eTale ghaNA prANIono AdhAra.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [maNirathanuM caritra-205 jema zreSTha ratnovALo che. zrImaMtoe teno Azraya lIdho hato. te madathI rahita che ane ghaNI prajAno AdhAra che. teno yugabAhu nAmano nAnobhAI yuvarAja hato. yugabAhunI madanarekhA nAmanI guNothI pUrNa patnI hatI. tenuM rUpa joIne te kAmadeva paNa kAmarUpa agnithI baLyo hato. kAmadeva mahAdevathI baLyo hato e janavAda ja che ema huM mAnuM chuM. have kyAMka vizvAsathI madanarekhAne joto maNiratha haiyAmAM jANe ke irSyAthI hoya tema kAmadevanaDe bANothI haNAyo. teNe vicAryuM: mAre Ane niyamA levI che. tethI ene pralobhana ApuM. (kAraNa ke) manohara vastuo rUpa pAzathI baMdhAyelo loka kAryane ane akArya kare che. pachI te puSpa, phala, vilepana, taMbola vagere vastuo tene mokale che. te paNa jeThano prasAda che che ema samajIne nirdoSa bhAvathI le che. have eka divasa rAjAe madanarekhA pAse dUtIne mokalI. dUtIe tene kahyuM: he bhadra! tArA guNasamUhamAM anurAgI thayelo rAjA A pramANe kahe chetuM mArI sAthe icchA pramANe viSayasukhane bhogava, ane saMpUrNa rAjyanI mAlikIno svIkAra kara. pachI jinavacanathI bhAvitamanavALI madanarekhAe kahyuM: bIjI strImAM paNa satparuSanuM mana paNa jatuM nathI, ane vahujanamAM kAmanI pravRtti karavI e mahApApa che. strIono mukhyaguNa zIla ja che. jo mArAmAM te guNa paNa na hoya to mArAmAM bIjA kayA guNo che ke je guNomAM rAjA anurAgI thAya che. yuvarAjanI patnI evI mAre ghaNA vaibhavavALA rAjyanI mAlikI che. athavA zIlakhaMDita thaye chate je thAya te mAre na thAo. arthAt rAjya maLatuM hoya to paNa mAre nathI joituM. jyAM kAlarUpa dhagadhaga karatI agninI javAlAonA samUhathI yauvanavALA jIvana rUpa parALa nitya baLe che tyAM akAryomAM koNa rame? jo tame anAdi saMsAramAM anaMta strIothI tRptine pAmyA nathI, ane A bhavamAM ghaNI strIothI tRptine pAmyA nathI, to eka mArAthI tRptine nahi pAmo. tuccha kAmabhogo mATe tame traNa bhuvanamAM apayazane pAmazo, ane potAnA hAthe duHkhone kharIdIne ghora narakamAM paDazo. tethI manamAM ghaNo saMtoSa rAkhIne akAryothI virAma pAmo. anyathA bhogatRSNA dUra na thAya, ane vadhe. ItyAdi madanarekhAe je kahyuM te dUtIe rAjAne kahyuM. to paNa A nivRtta na thayo ane kAmanA AvezathI adhika grahaNa karAyo. hitamAM tatpara ane sUkSma buddhivALA puruSothI sArI rIte kahevAyelAM paNa vacano kAmadevarUpa sarpanA viSathI bhAvita thayelA jIvonA hRdayamAM pravezatA nathI. tethI lajjArahita banelA teNe vicAryuM. mAro nAnobhAI jIvato hoya tyAM sudhI Ane levA mATe huM samartha na thAuM. tethI tene mArIne balAtkArathI tene lauM. Ama vicArIne te bhAinA chidrone jue che. A daramiyAna atizaya manohara vasaMta samaya pravRtta thayo. te A pramANe
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206- zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) vasaMtaRtunuM varNana [maNirathanuM caritra gADha AmravRkSonI sarasa ghaNI maMjarIoe ghaNo sugaMdha phelAvyo hato. sugaMdhathI maLelA bhamatA bhamarAonI zreNinA madhura avAjanA zravaNathI sukhakara hato. musAphara lokonuM mana ghaNI koyalonA sukhakara ane madhura avAjamAM Asakta banyuM hatuM. lokonA mananuM haraNa karanAra, kAmadevane jIvitadAna karanAra (=jagADanAra) zreSTha vasaMtaRtu zobhe che. te RtumAM kapUranI parAganA saMgathI sukha ApanArA, elAyacInA vanane halAvanArA, nadInA lIlA taraMgonI racanAthI ThaMDA, krIDA karavAnA sarovarane ullasita karanArA, kanyAonI zreNinA vAMkaDiyA vALanA samUhanuM uttama nRtya thai rahyuM che jemanAthI tevA, kAmarUpa agnine pradIpta karanArA, malayaparvatanI madhyamAMthI vahetA, AvA pavano maMdamaMda vAya che. te RtumAM vINA, vAMsaLI ane mRdaMganA zabdothI sukha ApanAra gIto gAvAmAM Ave che. khoLAmAM rAkhelI strI ane A(=gIto saMbaMdhI)sukha hiMcakAomAM sevAya che. koyalanA kuhu kuhu evA madhura zabdane sAMbhaLIne kSaNavAra mAna mUkIne moTA stanavALI strIo priyatamane atizaya pUrNapaNe AliMgana kare che. vaLI bIjuM- te RtumAM kurudezanA yuvAno yuvationA AliMganathI vikase che. yuvationA paganA prahArathI harSa pAmelA azokavRkSo paNa vikase che. yuvationA madirAnA kogaLAthI tuSTa thayelI parAga (=puSpareNu) paNa puSparUpa thAya che. caMpakavRkSo vasaMtaRtunA jalanA dohalAothI vikase che, arthAt caMpakavRkSone vasaMtaRtunA jalapAnanA manoratho thAya che, ethI vasaMtaRtunuM pANI maLatAM vikase che. yuvationA kaTAkSothI jovAyela tilakavRkSa vikase che. `virahavRkSo paMcamasvaranA avAjane sAMbhaLIne vikase che. A pramANe ekeMdriyo paNa kramazaH sparza Adi viSayothI AkarSAya che, to paMceMdriya jIvo viSayothI kema na chetarAya? pavanathI hAlelI maMjarIonI phelAtI parAganA bahAnAthI AmravRkSo jANe vasaMtaRtunA rAjyamAM harSa pAmelA hoya tema dhUlanI krIDAthI rame che. baLelA paNa palAsavanane puSpothI yukta joine jANe ke patinA virahavALI strIoe baLI javAnA bhayathI AMkhanA AMsuo rUpa pANIthI dehane siMcyo. varNathI ujjvaLa hovA chatAM sugaMdhathI rahita karNikAravRkSamAM bhamarAo ramatA nathI. rUpathI zuM karAya? vidvAno guNothI AkarSAya che. vaLI bIjuM- puSpothI yukta kaMcanAravRkSa ane atizaya khIlelA punnAga ane nAga zobhe che. macakuMdanA puSponI sugaMdha pasare che. teNe saMpUrNa dizAnA aMtone vAsita karyA che. ghaNAM puSpovALAM navamallikAvRkSo ane pATalA vRkSo sugaMdhathI maghamadhe che. ilAyacI, laviMga, kaMkola, drAkSa ane khajUranAM vRkSo zobhe che. bIjA paNa kadalI ane nALiyera vagere vividha vRkSo 1. A varNanamAM viraha, karNikAra, kaMcanAra, punnAga, nAga, macakuMda, navamallikA ane pATalA vagere vRkSo che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [maNirathanuM caritra-207 vizeSathI zobhe che. tathA jANe vasaMtaRtu svayaM paNa kAmadevathI unmatta banI hoya tema latAone priya evI vRkSazreNine vibhUSita kare che. jANe pakSIonA madhura avAjothI gAya che, vRkSonA pallavarUpa hAthothI jANe nAce che, jANe khIlelA mogarAonA puSponA bahAne hase che. jANe unmatta koyalanA avAjathI kuhu kuhu avAja kare che. cAlatI latArUpa hAthathI jANe bolAve che. jANe vAcALa popaTa ane menAothI bhaNe che. jANe phaLothI bharelAM ane namatAM vRkSonA agrabhAgothI (=DALIothI) caraNa kamalovaDe priyane praNAma kare che. puSparasathI atizaya pUrNa ane gaLatAM evAM puSpothI jANe raDe che. tyAM loka ghaNI hAthatALI Ape che. arthAt rAsaDA le che. tyAM ghaNI dukAno thAya che, arthAt tyAM ghaNI dukAno mAMDavAmAM Ave che. jemaNe ghaNA AhAra-pANI sAthe lIdhA che tevA ane AbhUSaNa-vilepanathI alaMkRta thayelI pati-patnInA yugalo premapUrNa krIDA kare che. sukhanI kAmanAvALI nagaranI strIo potAnA pationI sAthe gAyane pavitra kare che=snAna karAve che. A pramANe satata harSathI ane sarvasamRddhithI potapotAnA atizaya priyajanathI yukta loka udyAnamAM gayo. bhegA thayelA badhA ya loko kAmadevathI unmatta thaine krIDA kare che. tethI udyAnapAlake AMbAnI maMjarIo hAthamAM laine rAjAnI pAse jaine A (=have pachInI) gAthAne bolIne rAjAne vinaMti karI. te A pramANe- he deva! caMpakanA puSpa jevI zvetavarNavALI, kamaLanA jevI AMkhovALI ane tilakathI zobhatI vasaMtalakSmI jANe ApanI sAthe saMketa karyo hoya tema udyAnamAM AvI che. yugabAhunI ArAdhanA ane maraNa tethI vasaMtasamayane jANavA chatAM nagaralokothI nivRtta na karAyelo rAjA bahAra na gayo, ane yugabAhu patnInI sAthe gayo. tyAM krIDA karatA tene rAta thai gai. tethI kadalIgharamAM ratisukhane anubhavIne nizcitapaNe sUi gayo. atyAre enI pAse parivAra thoDo che. ityAdi A avasarane jANIne talavAra hAthamAM laine maNiratharAjA tyAM AvIne kadalIgharamAM pravezyo. pachI dharmarahita ane nirdaya evA teNe apayazane gaNyA vinA ane maryAdAne mUkIne bhAine talavArathI gaLAmAM haNyo. tethI madanarekhAe pokAra karyo. paheregIra varga bhego thai gayo. kapaTathI bharelo koika uttara ApIne rAjA potAnA ghare jato rahyo. pachI yugabAhunI aMtimAvasthA jANIne madanarekhAe tenA kAnanI pAse rahIne madhura vacanothI tene kahyuM: he mahAyazasvI! tame manamAM kSaNavAra paNa kheda na karo. kAraNa ke ahIM potAnA karmano pariNAma aparAdha kare che, bIjo nahi. (25) jeNe anyabhavamAM je karma karyuM hoya tene A bhavamAM te karma bhogavavuM paDe che. bIjo jIva to nimitta mAtra hoya che, prANa kaMThe AvI gayA che evI 1. nA zabda va nA arthamAM che. 2. niyatihiM e apabhraMzabhASAno prayoga che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208-zIladharma) upadezamAlA (puSpamAlA) [maNirathanuM caritra avasthAmAM hamaNAM jo tame dveSa karazo to paNa bIjAnuM kaMipaNa nahIM bagaDe, ane tame paralokane hArI jazo. tethI te vIra! samAdhine karo. arihaMta Adi zaraNane anusaro. mamatAne chedI nAkho. sarvajIvomAM maitrI karo. siddha vagerene sAkSI karIne potAnA saghaLAM duSkatonI gaha karo. sarvajIvonI pAse kSamA mAgo ane tame paNa sarva jIvone kSamA Apo. arihaMta mArA deva che. susAdhuo mArA guru che. jinamata ja mAre pramANa che. bhavAMtaramAM paNa Aja deva-guru-dharma mane prApta thAo. A pramANe AnuM ciMtana karo. jIvanaparyata hiMsA, asatya, corI, maithuna ane parigraha AdinI viratine trividha-trividhathI svIkAro. aDhAra pApasthAnonuM samyak pratikramaNa karo. saMsAranA svarUpane vicAro. manamAM namaskArane anusaro. kAraNa ke aMte jenA prANI paMcanamaskAranI sAthe jAya che te jo mokSamAM na jAya to avazya vaimAnika devalokamAM jAya che. mAtA-pitA, mitra-putra, patnI, svajanavarga A badhAyano viyoga thAya che. kevaLa dharma sahAyaka thAya che. A pramANe sArI rIte bhAvanA karIne ane narakanAM duHkhone samyak vicArIne tathA badhA sthaLe AsaktithI rahita banIne A duHkhane sArI rIte (=samabhAvathI) sahana karo. he mahAyazasvI! manuSyabhava ane jinadharma vagere sAmagrI pharI durlabha che. tethI eka kSaNa samatA rAkhIne e sAmagrInuM phaLa meLavo. A pramANe madanarekhAe zItala vacanarUpa amRtathI yugabAhuno krodharUpa agni zAMta karI nAkhyo. AthI teNe mastake aMjali karIne A badhAno svIkAra karyo. tethI pratyeka samaye vadhatA saMvegarasathI yukta te bhAvathI cAritranA svIkArapUrvaka marIne brahmalokamAM ( pAMcamA devalokamAM) utpanna thayo. have bAkIno parivAra AkraMda karI rahyo che tyAre madanarekhAe vicAryuM. huM rUpa vagere guNanI sAthe garbhamAM ja mRtyu kema na pAmI? jethI zuddhamanavALA ane aparAdhathI rahita paNa A mahAnubhAvanA maraNamAM huM ja nimitta banI. mArA nimitte potAnA baMdhuno vadha karanArA te avazya mAruM zIla paNa bhAMgaze. tethI hamaNAM zIlanuM rakSaNa karavuM e yukta che. madanarekhAne caMdrayaza nAmano putra che. tenI sAthe saMketa karIne udaramAM garbhane dhAraNa karatI madanarekhA rAtrie ja nAsI gaI. pachI pUrva dizAmAM krame karIne eka moTI aTavImAM gaI. te rAta pasAra thaI gaI. pachI madhyAhna thatAM mUla ane phala AdithI prANano nirvAha karyo. sarovaramAM pANI pIne ane sAgArika paccakakhANa karIne zramane dUra karavA mATe eka keLanA gharamAM sUI gaI. A daramiyAna jANe madanarekhAnA duHkhathI duHkhI thayelI pazcimadizArUpI patnIthI AkAzarUpa gharanA sthAnamAMthI pheMkI devAyo hoya tema sUryarUpI pati sahasA pazcima samudramAM paDyo. sarvadizAoe paNa kSaNamAM badhI tarapha mukhane aMdhakArathI yukta karI dIdhuM. tyAM vAgha, bhaMDa, siMha, aSTApada vagerenA zabdothI trAsa pAmatI te paMca namaskAranuM smaraNa karI rahI che, teTalAmAM teNe tyAM ja zreSTha lakSaNothI paripUrNa putrane janma Apyo. te bALakane ratnakaMbalathI vIMTALIne, bALakanA hAthamAM "yugabAhu" evA nAmavALI ratnavaTI nAkhIne, vastrone dhoIne,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [madanarekhAnuM caritra-209 teNe sarovaramAM praveza karyo. tyAM jalahAthIe tene (sUMDhamAM) laIne AkAzamAM uchALI. (50) naMdIzvara tarapha jaI rahelA eka yuvAna vidyAdhare tene vaccethI ja laI lIdhI. raDatI evI teNe kahyuM: he mahAyazasvI! tame sAMbhaLo. mAro bALaka jaMgalI pazuothI khavAI jaze, athavA AhAra vinA svayaM paNa marI jaze. tethI tame dayA karIne te bALakane ahIM laI Avo, athavA mane tyAM laI jAo. teNe kahyuM: jo tuM mane potAnA pati tarIke icche to huM A kArya karuM. huM maNicUDa vidyAdhara cakravartIno maNiprabha nAmano putra chuM. mArA pitAe dIkSA lIdhI che. temane ja vaMdana karavA mATe jatA meM tane joi. tethI vidyAdharIonI svAminI thA, potAnA dAsano Adara kara. azvathI apaharaNa karAyelo mithilAnagarIno padmaratha rAjA tArA putrane laI gayo che. ekAMtamAM rANI puSpacUlAne bALaka Apyo che. putra tarIke sukhathI rahe che. (rAjAne putra na hovAthI rAjAe tene putra tarIke rAkhyo che.) A hakIkata prajJaptividyAe mane kahI che. mATe viSAdane choDIne mArI sAthe vilAsa kara. AnAthI manamAM khinna thayelI madanarekhAe vicAryuM ja, pApodayathI mane kevI rIte uparAuparI saMkaTo Ave che. kharekhara! zIlarakSA mATe huM ATalI dUra AvI. ahIM paNa tevI ja avasthAvALo zIlabhaMga upasthita thayo. tethI mAre zIlanI rakSA karavI joie ane A atizaya kAmadevathI pIDita che. tethI ahIM koipaNa prakAre vilaMba karavo e yukta che. A pramANe vicArIne madanarekhAe kahyuM: hamaNAM tame naMdIzvaramAM mane devone vaMdana karAvo. pachI huM tamArA icchitamAM prayatna karIza. A sAMbhaLIne tuSTa thayelo te tene naMdIzvaramAM laI gayo. tyAM bAvana jinamaMdirone vaMdana kare che. te bAvana jinamaMdiro A pramANe che- naMdIzvara dvIpanA madhyabhAgamAM cAra aMjanagiri parvatomAM cAra, soLa dadhimukha parvatomAM soLa, batrIsa ratikara parvatomAM batrIsa e bAvana jinamaMdiro che. A badhAM jinamaMdiro so yojana lAMbAM, pacAsa yojana pahoLAM ane bahotera yojana UMcAM che. devone vaMdana karyA bAda maNicUDa munivarane vaMdana kare che. cAra jJAnanA dhAraka te bhagavAna, putranA bhAvane jANIne tevI rIte dezanA kare che ke jethI ghaNA saMvegane pAmelA maNiprabhe madanarekhAne bahenanI buddhithI vAraMvAra khamAvI. madanarekhAe munine putranI vigata pUchI. munie keTalAka pUrvabhavovALuM padharatharAjA tene laI gayo tyAM sudhInuM putranuM caritra kahyuM. A daramiyAna sUryanI ane caMdranI prajAne jItanAruM, ratnothI banAveluM ane maNinI ghugharIonA avAjathI vAcALa evuM vimAna AkAzamAMthI utaryuM. surasuMdarIothI jeno guNasamUha gavAI rahyo che tevo, devo jenA mATe jaya pAmI jaya pAmo evA zabdo bolI rahyA che tevo ane tejathI dedIpyamAna eka zreSThadeva te vimAnamAMthI jaladI nIkaLIne 1. adra eTale atizaya UMDANamAM. manamAM upara uparathI viSAda pAmI che ema nahi, kiMtu atizaya UMDANamAM manamAM viSAda pAmI che.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210-zIladharma] upadezamalA (puSpamAlA) [madanarekhAnuM caritra madanarekhAne traNa pradakSiNA karIne madanarekhAnA caraNomAM paDyo. pachI te deva sAdhune namIne ucita sthAnamAM beTho. A atizaya ayukta che ema vicArIne maNiprabha vidyAdhare devane kahyuM: jo tame paNa maryAdAnuM ullaMghana karo cho to ame zuM kahIe? durdhara cAritrane dhAraNa karanArA ane cAra jJAnavALA munivarane mUkIne pahelAM mAtra strIne vaMdana karAya e avicArIpaNuM che. have deva kaMI paNa kahe teTalAmAM munivare kahyuM he devAnupriya! A deva ThapakAne pAtra nathI. kAraNa ke yugabAhunI madanarekhA nAmanI patnImAM Asakta banelA maNirathe potAnA baMdhu yugabAhune haNyo. tethI madanarekhAe maraNa samaye patine atikuzaLa ane madhura vacanothI tevI rIte upadeza Apyo ane jinamatano namaskAra maMtra grahaNa karAvyo ke (75) jethI te pAMcamA devalokamAM utpanna thayo. te A ahIM Avyo che. dharmAcArya che ema samajIne teNe pahelAM Ane vaMdana karyuM. samyakatvamUlavALA jinadharmanuM dAna karavuM e mahAna upakAra che ema pragaTa che. kAraNa ke jinamatamAM paNa A pramANe kahyuM che- je gRhasthavarDa ke sAdhuvaDe zuddha dharmamAM sthApita karAyo hoya te gRhastha ke sAdhu dharmadAna karavAnA kAraNe teno dharmaguru thAya che. samyakatva ApanArAe mokSalakSmInuM sukha ApyuM che ane bhavano nAza karyo che. tethI samyatvanA dAnarUpa upakArathI anya koI (zreSTha) upakAra nathI. ityAdi munie kahyuM eTale vidyAdhara rAjA maNiprabha devonA nAtha evA devane khamAve che. pachI deve madanarekhAne kahyuM hamaNAM tane je icchita hoya te huM karuM. AthI Adeza kara. madanarekhAe kahyuM: mane mithilAnagarImAM laI jAo ke jyAM mAro putra rahe che. tethI deva te ja kSaNe tene tyAM laI gayo. e zreSThanagarI naminAtha ane mallijinanA janma, dIkSA ane jJAna e traNa kalyANakothI supavitra thayelI che. tyAM pahelAM tIrthabuddhithI jinamaMdiromAM gayA. pachI pravartinI sAdhvIjInI pAse jaIne dharma sAMbhaLyo. have deve kahyuM Ava, jethI tane tAro putra ApuM. madanarekhAe kahyuM: ahIM anAdi saMsAramAM koNa kono putra che? tethI bhavarUpa vRkSanI paraMparAne vadhAranAra jala samAna putrathI paNa saryuM. A sAdhvIjIonAM caraNo hamaNAM mAruM zaraNa thAo. pravartinIne, sAdhvIone ane madanarekhAne namIne deva svasthAne gayo. madanarekhAe dIkSA lIdhI. te bALakanA ja prabhAvathI badhAya rAjAo padharatha rAjAne namyA ethI padmaratha rAjAe te bALakanuM nAma evuM nAma karyuM. kalAnI vRddhithI ane zarIrathI vRddhi pAmelo te ekIsAthe zreSTharUpavALI eka so ATha kanyAone paraNyo. have padharatharAjA yuvAna namine rAjya upara besADIne dIkSA laIne upadrava rahita, acala ane sarvottama(=mokSa) sthAnane pAmyo. 1. tevi e prayoganA sthAne anevi ema hovuM joie ema mane lAge che. 2. virova eTale ekI sAthe. vira eTale virAma. pahelAM eka kanyAne paraNyo. pachI virAma pAmIne bIjI kanyAne paraNyo, ema kramaza: eka so ATha kanyA paraNyo ema nahi, kiMtu ekI sAthe eka so ATha kanyAne paraNyo. 3. jyAMthI bIjA sthaLe na javuM paDe tevuM sthAna.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [namirAjAnuM caritra-211 A tarapha maNiratha rAjAe je rAte baMdhune haNyo te ja rIte te kALasarpathI DasAyo, marIne cothI narakamAM mahAduHkhI nAraka tarIke utpanna thayo. maMtrIoe yugabAhunA putra caMdrayazane rAjya upara besADayo. ekavAra namirAjAno sarvarAjyomAM mukhya evo zvetAthI AlAnastaMbhane bhAMgIne vIMdhyA aTavI tarapha cAlyo. te sudarzana nagaranI najIkathI jaI rahyo che. azvone khelAvavA mATe gayelA caMdrayazarAjAnA mANasoe tene joyo. temaNe rAjAne kahyuM: teNe A hAthIne pakaDIne nagaramAM praveza karAvyo. hAthI tyAM rahe che. carapuruSoe namirAjAne kahyuM ke zveta hAthI caMdrayazarAjA vaDe grahaNa karAyo che. namirAjAe A hAthIne lAvavA mATe caMdrayazarAjAnI pAse dUta mokalyo, ane kahevaDAvyuM ke zveta hAthI mAro che, ene mArI pAse mokalI Apo. dUte jaIne namirAjAnuM vacana caMdrayazane kahyuM. caMdrayaze kahyuM: ratno kulaparaMparAthI AvelAM hotAM nathI ane AjJAmAM lakhAyelAM hotAM nathI. sattvarUpa dhanavALA puruSo talavArathI AkramaNa karIne pRthvIne bhogave che. ItyAdi kahIne dUtane apamAnita karIne kADhI mUkyo. have namirAjAe sainyasahita caMdrarAjA upara caDhAI karI. tethI sainyanA samUhathI kaSTathI sahana karI zakAya tevo caMdrayazarAjA tenI sAme cAlyo. teTalAmAM sthAne sthAne apazukano ghaNuM roke che. tethI maMtrIoe kahyuM he deva! nagaranA daravAjAone baMdha karIne nagarImAM raho. pachI ucita prayatna karIzuM. tethI caMdrayazarAjA koI paNa rIte maMtrInA vacanano svIkAra karIne nagaramAM ja rahyo. namirAjA paNa kramazaH sudarzana nagaramAM Avyo. naminI mAtA sAdhvIjIe koipaNa rIte A vRttAMta sAMbhaLyo. janasaMhAra karIne A be narakamAM na jAo ema vicArIne pravartinIthI rajA apAyelA A sAdhvIjI nami rAjAnI pAse gayA. namirAjAe UbhA thaIne sAdhvIjIne moTA Asana upara besADIne bhaktithI vaMdana karyuM. have sAdhvIjIe kahyuM: he rAjana! rAjyalakSmI zaradaRtunA vAdaLa tulya caMcaLa che. jIvana jalabiMdu samAna (anitya) che. zarIra roga ane vRddhAvasthAthI vinazvara che. (100) jIvono ghAta karavAthI niyamA ghora narakamAM vAsa thAya. A pramANe hovA chatAM tAruM ane vaDilabaMdhunuM yuddha kevuM? tethI vismaya pAmelA namie kahyuM- he bhagavatI! te koIka che ane huM koIka chuM. tethI jenI sAthe yuddha che te mAro moTobhAI che ema Apa kaho cho te ayukta che. sAdhvIjIe kahyuM: A caMdrayaza ja tAro moTobhAI che. rAjAe pUchyuM: kevI rIte? sAdhvIjIe sarva saMbaMdha kahyo. puSpamAlAne pUchatAM teNe ratnanI vIMTI ane ratnakaMbala e baMne batAvyA. A pramANe vizvAsa thavA chatAM mAnanA kAraNe te yuddhathI nivRtta thato nathI. tethI sAdhvIjI caMdrayazarAjAnI pAse gayA. teNe parivAra sahita sAdhvIjIne oLakhI lIdhA. zokathI pUrNa manavALA ane raDatA rAjAe pUrvano vRttAMta pUkyo. sAdhvIjIe paNa saghaLuM ya je pramANe banyuM hatuM te pramANe kahyuM. tethI nami mAro bhAI che ema jANIne caMdrayazarAjA harSa pAmyo. have bhAInI sAme javA mATe ghaNA ADaMbarathI u. 15 bhA.1
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212-zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [namirAjAnuM caritra nIkaLyo. nimarAjA paNa AvatA caMdrarAjAnI sAme gayo. caMdra-sUrya jevA te baMnee bhegA thaine te nagaramAM praveza karyo. pachI caMdrayaze kahyuM: he vatsa! tArA (ane mArA paNa )pitAnuM maraNa joine mane kSaNavAra paNa gharamAM rAga na hato. kiMtu rAjyanA bhArane vahana karavA samartha puruSone prApta na karato huM ATalA kALa sudhI icchA vinA paNa rahyo. have baMne rAjyono svAmI tuM ja thA. ityAdi AgrahathI kahIne, nimarAjAne manAvIne teno rAjyAbhiSeka karIne, caMdrayazarAjAe dIkSA lIdhI. akhaMDita AjJAvALA mirAjAe paNa ati ghaNI vibhUtithI yukta hovAthI cakravartInI jema ghaNA divaso sudhI baMne rAjyonuM pAlana karyuM. have ekavAra mirAjAne chamAsano mahAdAha thayo. te roganI zAMti mATe jemaNe hAthamAM raNakAra karatI maNinI baMgaDIo paherI che evI aMtaHpuranI sarva strIo haMmezA caMdana ghase che. dAhanA kAraNe udvigna banelA rAjAne baMgaDIono avAja sukha Apato nathI=kaMTALo utpanna kare che. tethI tenA vacanathI te strIoe eka eka baMgaDI hAthamAMthI tyAM sudhI kADhI ke mAtra eka rAkhIne bAkInI badhI baMgaDIo kADhI nAkhI. A daramiyAna namirAjAnA cAritrAvaraNIya karmanAM baMdhano tUTI jatAM potAne A zubha adhyavasAya thayo ke- saMtoSathI rahita jIva jema jema ghaNuM parigraha bheguM kare che tema tema duHkha vadhe che. A viSe baMgaDIonuM dRSTAMta che. mArI patnInI paNa baMgaDIo bhAra karanArI ane azubha dhvanivALI che. kiMtu jIvo abhimAnathI ja baMgaDIone bIjI rIte (=sukha ApanArI) jANe che. jevI rIte baMgaDIonuM ekAkipaNuM sukha ApanAruM che te rIte jIvonuM paNa ekAkIpaNuM sukha ApanAruM che. tethI jo dAha zAMta thai jAya to huM paNa ekAkI thAuM. A pramANe vicArIne suI gayelo rAjA rAtrinA aMte svapnamAM potAne meruparvata upara zveta ane zreSTha hAthI upara beThelo jue che. savAranA jAgelo te dAhadoSathI saMpUrNa mukta thai gayo hato. pachI tene jAtismaraNa jJAna thayuM. rAjya upara putrane besADIne mamatvathI rahita banelA teNe dIkSA lIdhI. A vakhate temane deve veSa Apyo. dIkSA laine nagarImAMthI nIkaLatA temane iMdre joyA. temanA adbhuta ciratrathI harSa pAmelo te brAhmaNanuM rUpa karIne temanI parIkSA mATe tyAM Avyo. teNe nami rAjarSine kahyuM: he rAjana! dIkSAnuM mULa jIvadayA che. tArA vratasvIkArathI duHkhI thayelI A nagarI AkraMdana kare che. tethI pUrvApara bAdhaka A tAruM vrata atizaya ayukta che. pachI munie kahyuM: ahIM mAruM vrata duHkhanuM kAraNa nathI. (125) kiMtu lokamAM potapotAnA kAryanI hAni duHkhanuM kAraNa che. tethI huM paNa mAruM kArya karuM chuM. A ciMtAthI zuM? pachI jAte ja aMtaHpuranA gharo baLatA dekhADIne pharI paNa iMdre kahyuM: he bhagavaMta! A agni ane vAyu A gharone bALe che. tethI ataHpuranI upekSA kema karo cho? pachI namirAjArSie kahyuM: jemanuM kaMi paNa
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIladharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [namirAjAnuM caritra-213 nathI evA ame sukhe rahIe chIe ane sukhe jIvIe chIe. mithilAnagarI baLI rahI che temAM mAruM kaMI paNa baLatuM nathI. putra-strIno tyAga karanArA ane (laukika) vyApArathI rahita sAdhune kaMipaNa priya nathI ane kaMIpaNa apriya paNa nathI. pharI Idra kahyuM kSatriya! nagaranA vividha maMtrothI yukta ane atidurgama killo karAvIne pachI dIkSA lo. rAjarSie kahyuM: saMyama mAruM nagara che ane te nagaramAM meM jAte vidhirUpa yaMtrothI yukta prazamarUpa durgama killo karyo che. pharI Idra kahyuM: he kSatriya! lokonA nivAsa mATe zAzvatA ane atizaya manohara mahelo karAvIne pachI tame dIkSA lo. namirAjarSie kahyuM: rastAmAM cAlato puruSa je mUDha hoya te ja rastAmAM ghara kare. jyAM nizcayathI (=sthira) rahevAnuM hoya tyAM ja ghara karavuM yukta che. iMdre kahyuM: corono nigraha karIne prajAne svastha karIne dIkSA lo. munie kahyuM: je yuddhamAM durjaya lAkho puruSone jIte te eka AtmAne jIte e teno parama jaya che. Idra kahyuM. ahIM gRhasthAzrama samAna anya kayo dharma che? temAM dIna-anAtha vagere prANIone dAna ApavAmAM Ave che. sAdhue kahyuM: jIvahiMsAmAM rata evo gRhastha kyAMka je dharma kare che te dharma sAdhudharma rUpa parvata AgaLa rAI jeTalo paNa nathI. Idra kahyuM che kSatriya! rAjabhaMDAramAM suvarNa, maNi, motI, kAMsu, vastra ane vAhana vadhArIne pachI dIkSA lo. sAdhue kahyuM. suvarNanA parvata tulya DhagalAo thAya to paNa asaMtuSTa te jIvane te pramANe virati(=saMtoSa) kyAMthI thAya? iMdra kahyuM: he rAjana! nahi AvelA(=maLelA) bhogo mATe hAthamAM AvelA bhogone A rIte choDe che, tethI tuM mUDha che. rAjiSae kahyuM: bhogonI AzaMsAthI huM maLelA bhogone choDato nathI. ajIrNa doSa thayo hoya tyAre kayo DAhyo puruSa ghI pIe? bhogasukho zalyarUpa che, viSarUpa che, AzIviSa tulya che. bhogasukhone icchatA jIvo icchA na hovA chatAM durgatimAM jAya che. A pramANe kahevA chatAM namirAjarSi meruparvata pavanathI calita na thAya tema calita na thayA. tethI harSa pAmelo IMdra pratyakSa thayo. munine namIne chetre kahyuM: he mahAyazasvI! tamAruM kula ane gotra vizvamAM paNa vakhaNAya che. kAraNa ke tamoe vastramAM lAgelA tRNanI jema A Rddhi choDI dIdhI che. he munIMdra! tame AkAzanI jema kyAMya mamatvarUpa kAdavathI lepAtA nathI. tamoe rAgAdi zatruvargano sarvathA nigraha karyo che. A uttama zraddhAthI namirAjarSinI prazaMsA karato ane traNa pradakSiNA karato iMdra namirAjarSine vAraMvAra vaMdana kare che. pachI munivaranA cakra-aMkuzanA lakSaNavALAM caraNone vaMdana karIne jenA maNinA kuMDalo hAlI rahyA che evo iMdra AkAzamAM uDyo. roSarahita ane toSa rahita namimuni dIkSAne pALIne mokSamAM gayA. bIjA paNa puruSo A ja kare che. [68] A pramANe maNirathanuM caritra pUrNa thayuM. prasaMgathI namicaritra paNa pUrNa thayuM.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214-zIladharma) upadezamAlA (puSpamAlA) [zIla ja upAdeya che. ahIM je utkRSTa mAnasika zalavirAdhana yathokta rIte prANAtipAta AdinuM nimitta bane che te ja mAnasika zIlavirAdhana naraka duHkhanA kAraNa tarIke vivakSita che. ethI jeTalA jIvo mAnasika zIlavirAdhana kare teTalA badhAya jIvonuM mAnasika zalavirAdhana narakaduHkhanuM kAraNa bane evI buddhithI atiprasaMganI zaMkA na karavI. zIlanA mAhAsyanI prasiddhi mATe ja graMthakAra kahe che ciMtAmaNiNA kiM tassa? kiMca kappahumAivatthuhiM ? / ciMtAIyaphalakaraM, sIlaM jassa'tthi sAhINaM // 69 // ciMtavelAthI adhika phala karanAruM zIla jene svAdhIna che tene ciMtAmaNithI zuM? kalpavRkSa vagere vastuothI zuM? arthAt tene ciMtAmaNi vagerenI koI jarUra rahetI nathI. vizeSArtha- ciMtAmaNi, kalpavRkSa ane kAmadhenu vagere vastuo je ciMtavelAM hoya, kalpelAM hoya, icchelAM hoya tevAM suvarNalAbha vagere ja phalone Ape che, jyAre zIla to mokSaprApti vagere je phaLo ciMtavelAM na hoya te phaLo paNa Ape che. ethI zIla ja upAdeya che. ciMtAmaNi vagerethI zuM? [69] A pramANe je zIla saghaLA jinezvaroe batAvyuM che ane pote paNa je zIlane bhavasamudramAM (=bhavasamudrane taravA mATe) vahANa karyuM che, je zIla devasamUha ane manuSyasamUhanI pUjAnuM kAraNa che, arthAt je zIlanA prabhAvathI devo ane manuSyo pUje che, saguNonI prApti karAvanAra te zIla jagatamAM jaya pAme che. (1) zatruonA gharomAMthI bhikSAdvArA prANano nirvAha karavo e sAruM che, agnimAM paDIne baLIne dehathI chUTakAro thAya e hajI sAruM che, viSama moTA parvatanA 'prastha uparathI pavitra pAta karavo e hajI sAruM che. to paNa nipuNa jIvone zIlano bhaMga ISTa thato nathI. [2] A pramANe zrI hemacaMdrasUri viracita upadezamAlA vivaraNamAM zIladharmanuM samarthana karyuM. A pramANe upadezamAlA vivaraNamAM zIladharma dvArano rAjazekharasUrikRta gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo. 1. atiprasaMga eTale alakSyamAM paNa lakSaNanuM javuM. prastutamAM mAnasikazIlavirAdhana narakaduHkhanuM kAraNa che eTaluM ja kahevAmAM Ave to je jIvo sAmAnya mAnasika zIlavirAdhanAnA kAraNe narakamAM jatA nathI te jIvomAM paNa A lakSaNa jAya, ane ethI atiprasaMga thAya. prastatvamAM je utkRSTa mAnasikazIlavirAdhana prANAtipAta AdinuM kAraNa bane te mAnasikazIlavirAdhana nakadu:khanuM kAraNa che evI vivekSA hovAthI atiprasaMga thato nathI. 2. prastha=parvata uparano jamInano sapATa bhAga.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamAlA (puSpamAlA) tapadharma have tapadharmane kahevAnI icchAvALA ane zIladharmanI sAthe saMbaMdhavALI gAthAne kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che- tapadharma] iya nijjiyakappahumaciMtAmaNikAmadheNumAhappaM / dhaNNANa hoi sIlaM visesao saMjuyaM tavasA // 70 // [bAhyatapa-215 A pramANe jeNe kalpavRkSa, ciMtAmaNi ane kAmadhenunA mAhAtmyane jItI lIdhuM che evuM zIla dhanya jIvone hoya che, temAM paNa tapathI yukta zIla vizeSathI dhanya jIvone hoya che. vizeSArtha- zIlathI yukta jIva paNa tapathI ja viziSTa karmanirjarAne pAme che. AthI zIla pachI tapa kahevAya che. e pramANe ahIM saMbaMdha kahelo jANavo. [70] te tapa keTalA prakArano che, tapa kevI rIte karavo joie, tapa koNe karavo joie e kahe chesmypsiddhN ca tavaM, bAhiramabdhiMtaraM ca bArasahA / nAUNa tahA viriyaM, kAyavvaM to suhatthIhiM // 71 // zAstramAM prasiddha bAhya ane atyaMtara e bAra prakAranA tapane jANIne pachI svazakti anusAre sukhanA arthI jIvoe tapa karavo joie. vizeSArtha-- vyAkhyAprajJapti (bhagavatIsUtra)mAM kahyuM che ke- tapa be prakArano kahyo che. te A pramANe- bAhya ane atyaMtara. (bAhya tapa zarIrane paNa tapAvato hovAthI ane mithyAdRSTioe paNa tapa tarIke svIkAryo hovAthI bAhya tapa che. prAyaH atyaMtara tapa kAryaNazarIrane ja tapAvato hovAthI ane prAyaH samyagdaSTio vaDe ja tapa tarIke svIkArAyo hovAthI atyaMtara tapa che.) brAhyatapa bAhya tapa keTalA prakArano che? bAhya tapa cha prakArano kahyo che. te A pramANe- anazana, UnodarI, bhikSAcaryA, rasatyAga, kAyakleza ane pratisaMlInatA. (1) anazana--(anazana eTale azanano tyAga.) anazana tapa keTalA prakArano che? anazana tapa be prakArano kahyo che. te A pramANe itvarika (=alpakAlIna) ane yAvatkathika (=jIvana-paryaMta) itvarika tapa keTalA prakArano che? itvarika tapa aneka prakArano kahyo che. te A pramANe- cothabhakta, chaTThabhakta, akramabhakta, dazamabhakta,
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216-tapadha"] upadezamAlA (puSpamAlA) [anazana-UNodarI ardhamAsikabhakta, mAsikabhakta, yAvat chamAsikabhakta. A pramANe itarika tapa che. yAvathika tapa keTalA prakArano che? yAvatkathika tapa be prakArano kahyo che. te A pramANe- pAdapopagamana ane bhaktapratyAkhyAna. pAdapopagamana nihArima ane anihArika ema be prakAre kahyo che. ane niyamo pratikarmathI rahita che. bhaktapratyAkhyAna nihArima ane anihArima ema be prakAre che. ane niyamo pratikarmathI sahita che. A pramANe yAvaskathika tapa kahyo. A pramANe anazana tapa kahyo. [pAdapopagamana- pAdapa eTale vRkSa. upagamana eTale samAnatA. jemAM jIvanaparyaMta vRkSanI jema nizcala rahevAnuM hoya te pAdapopagamana. jema paDI gayeluM vRkSa jevI sthitimAM paDyuM hoya tevI ja sthitimAM sadA rahe che, tema A anazanamAM prathama jevI sthitimAM hoya tevI ja sthitimAM jIvanaparyata rahevAnuM hoya che. aMgopAMgone jarA paNa calAvI zakAya nahi. sadA eka paDakhe sUIne dhyAnamAM lIna rahevAnuM hoya che. bhaktapratyAkhyAna- jIvanaparyaMta bhaktanuM pratyAkhyAna karavuM (= traNa ke cAra prakAranA AhArano tyAga) e bhaktapratyAkhyAna.] nihArima- je anazana AzrayanA ekadezamAM karavAmAM Ave, jethI mRtakane te AzrayamAMthI bahAra kADhavuM paDe te nihArima. anihArima- je anazana parvatanI guphA vageremAM karavAmAM Ave, jethI mRtakane tyAMthI bIjA sthaLe na laI javuM paDe te anihArima. pratikarma- uThavuM, besavuM vagere zArIrika kriyA svayaM karI zake ane bIjAnI pAse paNa karAvI zake te pratikarma (2) UNodarI- UNodarI tapa dravya UNodarI ane bhAva UNodarI ema be prakArano kahyo che. dravya UNodarI tapa upakaraNa dravya UNodarI ane bhaktapAna dravya UNodarI ema be prakArano kahyo che. upakaraNa dravya UNodarI traNa prakAre che. te A pramANe- eka vastra, eka pAtra. je upakaraNo lakSaNothI yukta hovAthI sAdhuone priya che tevAM ja upakaraNono upayoga karavo. bhaktapAna UNodarI A pramANe- kukaDInA iMDA pramANa ATha koLiyA pramANa AhAra le te alpAhArI kahevAya. bAra koLiyAno AhAra kare te kaMIka nyUna ardhaUNodarI kahevAya. soLa koLiyAno AhAra kare te dvibhAga prApta =ardhAhArI kahevAya. covIsa koLiyAno AhAra kare te avama UNodarI kahevAya. batrIsa koLiyAno AhAra kare te pramANa prApta=pramANasara bhojana karanAra kahevAya.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma]. upadezamalA (puSpamAlA) [bhikSAcaryA-rasatyAga-kAyakleza-saMlInatA-217 tenAthI eka paNa koLiyo ocho AhAra karanAra sAdhu prakAmarasabhojI (=atyaMta madhurAdi rasano bhoktA) na kahevAya. bhAva UNodarI aneka prakAranI kahI che. te A pramANe alpakrodha, alpamAna, alpamAyA, alpalobha, alpazabda (rAte gRhastho jAgI na jAya e mATe dhIme bolavuM), alpa jhaMjhA (=nirarthaka bahu pralApa na karavo), alpatamaMtma (hRdayamAM gusso alpa karavo). (2) bhikSAcaryA-bhikSAcaryA aneka prakAranI kahI che. te A pramANedravyAbhigrahacaraka (=dravyano abhigraha laIne bhikSA mATe phare te), kSetrAbhigrahacaraka ( kSetrano abhigraha laIne bhikSA mATe phare te), kAlAbhigrahacaraka (kAlano abhigraha laIne bhikSA mATe phare te), bhAvAbhigrahacaraka (=gAyana karatI vyakti bhikSA Ape to bhikSA levI ityAdi bhAva abhigraha laIne bhikSA mATe phare te). zuSaNikA(=doSothI rahita bhikSA levI evo abhigraha karanAra), saMkhyAdattika (=amuka saMkhyAmAM ja dattiono abhigraha). bIjA prakAro aupapAtikasUtramAMthI jANI levA. (4) rasaparityAga- rasaparityAga aneka prakArano kahyo che. te A pramANenirvikRtika (ghI vagere vigaIno tyAga karanAra), praNItarasa vivarjaka (praNItarasano tyAga karanAra), rUkSAhAra (lUkho AhAra levo). bIjA prakAro aupapAtikasUtramAMthI jANI levA. (5) kAyakleza- kAyakleza aneka prakArano kahyo che. te A pramANe- sthAnAtIta ( kAyotsarga karanAra), uskuTukAsanika (=utkaTa Asane rahenAra), sarvagAtraparikarma vibhUSAvipramukta (=zarIranA sarva prakAranA saMskArothI ane vibhUSAthI rahita). bIjA prakAro aupapAtikasUtramAMthI jANI levA. (6) pratisalInatA-pratisalInatA cAra prakAranI kahI che. te A pramANeiMdriyapratisalInatA (iMdriyono nigraha karavo), kaSAyapratisalInatA (=kaSAyono nigraha karavo), yogasalInatA (=mana-vacana-kAyAnA vyApArono nigraha karavo.) viviktazayanAsana sevanatA (=strI, pazu ane napuMsaka rahita vasatimAM rahevuM ane nirdoSa zayanAdi upakaraNono upayoga karavo). zrotra, cakSu, nAsikA, jihyA ane sparzana e pAMca iMdriyone AzrayIne iMdriyaprati 1. AhAra Adino pAtramAM ekavAra kSepa te datti. abhigrahamAM dattinI saMkhyAno niyama hoya che. 2. papAtikasUtramAM bhikSAcaryAnA 31 prakAra jaNAvyA che. 3. jemAMthI ghI AdinA biMduo TapakatA hoya te praNItarasa che.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218- tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [prAyazcitta-vinaya saMlInatA pAMca prakAranI kahI che. iMdriya pratisaMlInatA eTale iMdriyanA viSayanuM sevana na karavuM ke prApta thayelA viSayamAM rAga-dveSano tyAga karavo. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyane AzrayIne kaSAyasaMlInatA cAra prakAranI kahI che. kaSAyasaMlInatA eTale kaSAyano udaya na thavA devo, athavA udayaprApta kaSAyane niSphaLa karavo. mana, vacana ane kAyA e traNa yogone AzrayIne yogasaMlInatA traNa prakAranI che. manoyogasaMlInatA eTale akuzala manano nirodha karavo, kuzala mananI pravRtti karavI ke manane ekAgra=sthira karavuM. vacanayogasaMlInatA eTale akuzala vacanano nirodha karavo, kuzalavacana bolavuM. ke mauna rahevuM. kAyayogasaMlInatA eTale sArI rIte samAdhipUrvaka prazAMta thai hAtha-pagane saMkocI kAcabAnI peThe guptendriya thai (saMyamamAM) lIna rahevuM. viviktazayanAsana sevanatA eTale bagIcAo, udyAno, devakulo, sabhAo, parabo tathA strI, pazu ane napuMsakathI rahita vasatiomAM nirdoSa eSaNIya pITha, phalaka, zayyA ane saMthArAne prApta karIne vicaravuM. atyaMtara tapa atyaMtara tapa cha prakArano kahyo che. te A pramANe- prAyazcitta, vinaya, veyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga. (1) prAyazcitta-prAyazcitta daza prakAranuM kahyuM che. te A pramANe--Alocana, pratikramaNa, mizra, viveka, vyutsarga, tapa, cheda, mUla, anavasthApya ane pArAMcika. (2) vinaya- vinaya sAta prakArano kahyo che. te A pramANe- jJAnavinaya, darzanavinaya, cAritravinaya, manavinaya, vacanavinaya, kAyavinaya ane lokopacAra vinaya. (1) jJAnavinaya- mati Adi pAMca prakAranA jJAnane AzrayIne jJAnavinaya pAMca prakArano kahyo che. (jJAnanI zraddhA karavI, bhakti karavI, bahumAna bhAva rAkhavo, jJAnathI joyelA padArthonuM ciMtana karavuM, vidhipUrvaka jJAna grahaNa karavuM, bhaNelA graMthono abhyAsa (=parizIlana) karavo e jJAnavinaya che.) (2) darzanavinaya- darzanavinaya be prakA2no che. te A pramANe- zuzruSAvinaya ane 1. atnIna=thoDA lIna. patnIna=vizeSa lIna.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [vinaya- 219 anAzAtanA vinaya. zuzruSA vinaya aneka prakArano che. te A pramANe- stuti AdithI satkAra karavo, vastra AdithI sanmAna karavuM, aMjali joDavI, guru AvatA hoya tyAre sAme javuM, guru beThelA hoya tyAre sevA karavI, guru jAya tyAre pAchaLa javuM. anAzAtanA vinayanA 45 bhedo che. te A pramANe- arihaMta, dharma, AcArya, upAdhyAya, `sthAvira, `kula, gaNa, saMgha, kriyA, saMbhoga, mati Adi pAMca jJAna e paMdara sthAnono AzAtanAno tyAga, bhakti-bahumAna ane vairNa saMjvalanatA e traNa rIte vinaya karavo. (3) cAritravinaya- (cAritranI zraddhA rAkhavI, yathAzakti cAritranuM pAlana karavuM, cAritrano upadeza Apavo vage2e cAritra vinaya che) sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta e pAMca cAritrane AzrayIne cAritravinaya pAMca prakArano che. (4-5) manavinaya-vacanavinaya- mavinaya ane vacanavinaya e pratyekanA prazasta ane aprazasta ema be bheda che. prazasta mananI pravRtti dvArA prazastamana e ja vinaya che. aprazastamananI pravRtti dvArA aprazastamana e ja vinaya che. temAM prazasta vinaya sAta prakAre che. te A pramANe (1) apApaka- sAmAnyathI pAparahita mana. (2) asAvadha- vizeSathI krodhAdi pApathI rahita. (3) akriya- kAyikI Adi (pAMca prakAranI) kriyAthI rahita. (4) nirupaphleza- potAnAmAM rahelA zokAdi klezathI rahita. (5) anAzravakara- prANAtipAta vagere Asrava kriyAthI rahita. (6) achapikara- chapi eTale kheda. sva-parane kheda na karavo. (7) abhUtAbhizaMkana- abhizaMkana eTale bhaya. jIvone bhaya na pamADavo. aprazasta mana vinaya sAta prakArano che. te A pramANe- pApaka, sAvadya, sakriya, sopakleza, Azravakara, chapika, ane bhUtAbhizaMkana. 1. saMyamayogomAM sIdAtA sAdhuone A loka-paralokanA apAyo batAvIne sthira kare te sthavira. sthaviranA vayasthavira, zrutasthavira ane paryAyasthavira ema traNa prakAra che. 60 varSathI adhika vayavALA sAdhu vayasthavira che. sthAnAMga-samavAyAMga zrutanA jJAtA sAdhu zrutasthavira che. vIzavarSathI adhika dIkSAparyAyavALA sAdhu paryAyasthavira che. 2. kula=aneka gacchono samudAya. gaNa=aneka kuLono samudAya. saMgha=sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAra. kriyA=dharmanAM anuSThAno. saMbhogasamAna dharmavALA sAdhuono paraspara bhaktapradAna vagere vyavahAra. 3. varNa saMjvalanatA eTale sadbhUta guNonA varNanathI yazane dIpAvavo.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [vaiyAvacca-svAdhyAya-dhyAna (6) kAyavinaya-prazasta ane aprazasta ema be prakAre che. temAM gamana, sthAna (=UbhA rahevuM), niSadana(=besavuM), tanvartana (kapaDakhuM pheravavuM), ullaMghana (oLaMgavuM), sarvendriyayojana (=sarva indriyone potapotAnA vyApAramAM pravartAvavI), noindriyayojana (=manane pravartAvavuM.) A sAta upayogapUrvaka karanArane prazastakAya vinaya che, ane upayoga vinA karanArane aprazastakA vinaya che. (7) lokopacAravinaya- lokopacAra vinaya sAta prakArano che. te A pramANe(1) abhyAsavartitva- (=gaurava karavA yogya guru vagerenI pAse rahevuM te). (ra) parachaMdAnuvartitva- ( ArAdhyanA abhiprAyane anusaravuM). (3) kAryahetu- (=jJAnAdi nimitte bhaktAdinuM dAna karavuM.). (4) kRtapratikRtatA- (=mane bhaNAvyo che ityAdi kRtajJatAthI bhaktAdinuM dAna karavuM). (5) ArtagaveSaNatA- (=glAnanA samAcAra pUchavA, sevA karavI vagere). (6) deza-kAlajJatA- (=avasarane ucita kArya karavuM) (7) sarva arthomAM apratilomatA- (0ArAdhyanA sarva kAryomAM anukULa rahevuM). (3) vaiyAvacca- veyAvacca eTale bhaktadAna AdithI madada karavI. AcArya, upAdhyAya, vira, tapasvI, glAna, zikSaka, kula, gaNa, saMgha ane sAdharmika e dazane AzrayIne veyAvaccanA daza prakAra che. (4) svAdhyAya- svAdhyAyanA vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathA ema pAMca prakAra che. (5) dhyAna- dhyAnanA Arta, raudra, dharma ane zukula ema cAra prakAra che. ArtadhyAna ArtadhyAnanA cAra prakAra che. te A pramANe(1) aniSTa zabdAdinA saMyogavALo jIva aniSTa zabdAdinA viyoganI ciMtAvALo thAya e ArtadhyAna che. (2) ISTa dhanAdinA saMyogavALo jIva iSTa dhanAdino viyoga na thAya evI ciMtAvALo thAya e ArtadhyAna che. (3) roganA saMyogavALo jIva roganA viyoganI ciMtAvALo thAya e ArtadhyAna che. (4) iSTa kAmabhogAdinA saMyogavALo jIva iSTa kAmabhogAdino viyoga na thAya evI ciMtAvALo thAya e ArtadhyAna che.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadha"] upadezamAlA (puSpamAlA) [raudradhyAna-dharmadhyAna 221 ArtadhyAnanA cAra lakSaNo che. te A pramANe-AkaMdanatA, (=moTethI raDavuM), zocanatA (=dInatA batAvavI), tepanatA (=AMsu pADavA), paridevanatA(=vAraMvAra philaSTa bhASaNa karavuM). (AtmAmAM raheluM dhyAna je cihnothI oLakhI zakAya-jANI zakAya te dhyAnanAM lakSaNo che.) raudradhyAna raudradhyAnanA cAra prakAra che. te A pramANe- hiMsAnubaMdhI, mRSAnubaMdhI, teyAnubaMdhI ane saMrakSaNAnubaMdhI. (1) hiMsAnubaMdhI-hiMsA eTale vadha ane baMdhana AdithI pIDA pamADavI. anubaMdha eTale satata thavuM. pIDA pamADavAnuM satata praNidhAna te hiMsAnubaMdhI raudradhyAna. (2) mRSAnubaMdhI-mRSA eTale asatya. asatya bolavAnuM satata praNidhAna te mRSAnubaMdhI raudradhyAna. (3) teyAnubaMdhI-teya eTale corI, corI karavAnuM satata praNidhAna te teyAnubaMdhI raudradhyAna. (4) saMrakSaNAnubaMdhI-viSayonuM sAdhana evA dhananA saMrakSaNanuM satata praNidhAna te saMrakSaNAnubaMdhI-raudradhyAna. raudradhyAnanA cAra lakSaNo che. te A pramANe-utsatradoSa, bahuladoSa, ajJAnadoSa ane AmaraNAMtadoSa. (1) utsannadoSa-hiMsAdi cAramAMthI game te ekamAM vAraMvAra pravRtti kare. (2) bahudoSa-hiMsAdi cAremAM vAraMvAra pravRtti kare. (3) ajJAnadoSa-kuzAstronA saMskArothI adharmasvarUpa hiMsA AdimAM dharmabuddhithI pravRtti kare. (4) AmaraNAMta doSa-koI jAtanA pazcAttApa vinA jIvanaparyata hiMsAdinI pravRtti kare. jema ke- kAlasaukarika. dharmadhyAna dharmadhyAnanA cAra prakAro che. te A pramANe- AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAka vicaya ane saMsthAnavicaya. (1) AjJAvicaya-vicaya eTale nirNaya. jemAM jinAjJAno nirNaya karavAmAM Ave te AjJAvicaya dharmadhyAna che. 1. mULasUtramAM rahelA vaDoyAre padano artha A pramANe che-'vaDapaloyAre tti tuvuM be-takSaIss lambanA'nuprekSAlakSaNeSu padArtheSu pratyavatAra:-samavatAro vicAraNIyatvena yasya taccatuSpratyavatAraM, caturvidhazabdasyaiva payAryo vA'yam /
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [dharma-zukladhyAna (2) apAyavicaya- apAya eTale rAga-dveSAdithI thatA anartho. rAga-dveSAdithI thatA anarthono nirNaya jemAM karavAmAM Ave te apAyavicaya dharmadhyAna che. (3) vipAkavicaya- vipAka eTale karmaphala. jemAM karmaphalano nirNaya karavAmAM Ave te vipAkavicaya dharmadhyAna che. (4) saMsthAnavicaya- saMsthAna eTale loka ane dvIpa-samudra vagerenA AkAro. jemAM loka ane hIpasamudra vagerenA AkArono nirNaya karavAmAM Ave te saMsthAnavicaya dharmadhyAna che. dharmadhyAnanAM cAra lakSaNo che. te A pramANe (1) AjJAruci (=AjJA=sUtranA vyAkhyAnarUpa niryukti vagere. temAM ke tenAthI ruci.) (2) nisargaruci--(=svabhAvathI ja tattvonI zraddhA). (3) sUtraruci--(=AgamathI tattvonI zraddhA). (4) avagADharuci--(=sAdhunA upadezathI ruci). dharmadhyAnanA cAra AlaMbano che. te A pramANe- (1) vAcanA, (2) pratipRcchanA, (3) parivartanA ane (4) dharmakathA. (dharmadhyAnarUpa mahelanA uparanA bhAgamAM caDhavA mATe jeno Teko levAmAM Ave te AlaMbana). dharmadhyAnanI cAra anuprekSA che. te A pramANe (1) ekatva, (2) anitya, (3) azuci ane (4) saMsArabhAvanA. (=anu eTale pachI. prekSA eTale ciMtana. dharmadhyAna pachI jenuM ciMtana karavAmAM Ave te anuprekSA.) zukladhyAna zukladhyAnanA cAra prakAra che. te A pramANe-pRthavitarka savicAra, ekatvavitarka avicAra, sUkSmakriya anivRtti ane samucchinnakriya apratipAtI. (1) pRthakktva-vitarka savicAra-pRthak eTale bheda-judApaNuM. vitarka eTale pUrvagatazruta. vicAra eTale dravya-paryAyonI, artha-zabdanI ke mana Adi traNa yoganI saMkrAtiparAvartana. vicArathI sahita te savicAra. ahIM traNa zabdothI traNa hakIkato jaNAvavAmAM AvI che- (1) pRtha zabdathI bheda, (2) vitarka zabdathI pUrvagatazruta, ane (3) savicAra zabdathI dravya-paryAya AdinuM parAvartana jaNAvavAmAM Avela che. tathA 'ekAgratApUrvaka ciMtana' e artha pUrva sUtrathI cAlyo Ave che. AthI pRthavitarka savicAra dhyAnano artha A pramANe thAya che- je dhyAnamAM
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [zukladhyAnanA bhedo-223 pUrvagatazrutanAM AdhAre, AtmA Adi koI eka dravyane AzrayIne utpAdAdi aneka paryAyonuM ekAgratApUrvaka bhedapradhAna (dravya-paryAyanA bhedanI pradhAnatAvALuM) ciMtana thAya ane sAthe dravyaparyAya AdinuM parAvartana thAya, te pRthakatvavitarka-savicAra dhyAna. Ano bhAvArtha A pramANe che- pUrvadhara mahAtmA pUrvagatazrutanA AdhAre, AtmA ke paramANu Adi koI eka dravyane AzrayIne vividha nayonA anusAra utpAda, vyaya, dhrauvya, mUrtitva-amUrtatva, nityatva-anityatva Adi paryAyonuM bhedathI (-bhedapradhAna) ciMtana kare che. A vakhate eka dravyano tyAga karI anya dravyanuM ke paryAyanuM athavA eka paryAyano tyAga karI anya paryAyanuM ke anya dravyanuM avalaMbana le che. tathA zabda uparathI artha upara ane artha uparathI zabda upara jAya che. temaja kAyayogano tyAga karI vacanayoga ke manoyoganuM f" avalaMbana le che, athavA vacanayogano tyAga karI kAyayoga ke manoyoganuM avalaMbana le che. athavA manoyogano tyAga karI kAyayoga ke vacanayoganuM avalaMbana le che. A pramANe artha, vyaMjana ane yogInuM parAvartana kare che. (2) ekatva-vitarka-avicAra- ekatva eTale abheda. zukaladhyAnanA A bhedamAM dravyaparyAyanuM abhedarUpe ciMtana hoya che. vitarkano ane vicArano artha prathama bhedanA arthamAM jaNAvyo che te ja che. vicArano abhAva te avicAra. A bhedamAM vicArano abhAva hoya che. je dhyAnamAM, pUrvagata zrutanA AdhAre, AtmA ke paramANu Adi koI eka dravyane AzrayIne, utpAda Adi koI eka paryAyanuM, abhedathI-abheda pradhAna (dravya-paryAyanA abhedanI pradhAnatAvALuM) ciMtana thAya, ane artha-vyaMjana-yoganA parAvartanano abhAva hoya, te " ekatvavitarka avicAra dhyAna. A dhyAna vicAra rahita hovAthI pavanarahita sthAne rahelA dIpakanI jema niSpakaMpa-sthira hoya che. (3) sUkSmakriya-anivRtti- sUkSmakriya eTale jemAM kriyA sUkSma-atialpa hoya te. 1. A artha vitarka zabdathI nIkaLe che. 2. A artha pRthakatva zabdathI nIkaLe che. 3. A artha savicAra zabdathI nIkaLe che. 4. pRthaktvena-ekadravyAzritAnAmutpAdAdiparyAyANAM bhedena pRthutvena vA, vistIrNabhAvenetyanye, vitarko-vikalpaH pUrvagatazrutAlambano nAnAnayAnusaraNalakSaNo yasmiMstattathA, pUjyaistu (zrImadumAsvAtivAcakaiH) vitarkaH zrutAlambanatayA zrutamityupacArAdadhItaH tathA vicaraNam-arthAd vyaJjane vyaJjanAdarthe tathA manaHprabhRtinA..... | (sthAnAMgasUtra cothuM pada) 5. ekatvena-abhedenotpAdAdiparyAyANAmanyatamaikaparyAyAlambanatayetyarthaH / vitarka: pUrvagatazrutAzrayo vyaJjanarUpo'rtharUpo vA yasya tadekatvavitarkam / (sthAnAMgasUtra cothuM pada)
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [vyutsargatapa anivRtti eTale patanathI rahita. jemAM mAtra zvAsozvAsa rUpa sUkSmakriyA ja rahI che ane dhyAna karanAranA pariNAma vizeSanuM patana nathI, te dhyAna sUkSmakriyApratipAtI. potAnuM AyuSya eka aMtarmuhUrta jeTaluM ja bAkI rahe che tyAre kevaLI yoganirodhanI kriyA zarU kare che. temAM vacanayoga ane manoyogano sarvathA nirodha thaI jatAM mAtra zvAsozvAsarUpa sUkSma kAyayoga bAkI rahe tyAre A plAna hoya che. yoganirodha teramA guNaThANAnA aMte (aMtima aMtarmuhUrtamAM) thAya che. mATe A dhyAna paNa teramA guNaThANAnA aMte hoya che. (4) samucchinnakriya-apratipAtI-jemAM kriyAno sarvathA uccheda thaI gayo che sarvathA kriyA aTakI gaI che te samucchinna kriya. jemAM patana nathI te anivRtti. jemAM mana Adi traNe yogono sarvathA nirodha thaI javAthI koI paNa jAtanI kriyA nathI, tathA dhyAna karanAranA pariNAma vizeSanuM patana nathI te dhyAna samucchinnakriya-apratipAtI. A bheda caudamA guNasthAne hoya che. zukladhyAnanA cAra lakSaNo che. te A pramANe- kSamA, saMtoSa, saraLatA ane namratA. zukladhyAnanA cAra AlaMbano kahyAM che. te A pramANe- (1) avyatha- (=devAdinA upasargathI thayela bhaya ke calanarUpa vyathAno abhAva). (2) asaMmoha- ( devAdie karelI mAyAthI thayela saMmohano (=mUDhatAno) athavA sUkSmapadArtha saMbaMdhI saMmohano abhAva. (3) viveka-(=dehathI AtmAno athavA AtmAthI sarva saMyogonuM buddhithI pRthakkaraNa.) (4) vyutsarga- (=niHsaMgapaNe deha-upadhino tyAga, arthAt deha-upAdhi upara mUcha na karavI.) zukladhyAnanI cAra anuprekSA che. te A pramANe (1) anaMtavRttitA- (=bhava-paraMparA anaMta che evuM ciMtana.) (2) vipariNAma- (=vastuo pratikSaNa vividha pariNAmane pAme che evuM ciMtana.) (3) azubha(=saMsAranI azubhatAnuM ciMtana.). (4) apAya- (=prANAtipAta Adi AsavothI thanArA anarthonuM ciMtana.) (6) vyutsarga-butsarganA dravya ane bhAva ema be bheda che. (butsarga eTale tyAga.) dravya vyutsarganA gaNa, zarIra, upAdhi ane bhaktapAna ema cAra bheda che. bhAvavyutsarganA traNa bheda che. te A pramANe-(1)kaSAya-(=kaSAyano tyAga karavo.) (ra) saMsAra-( narakAyuSya vagerenA hetu mithyAtva Adino tyAga karavo.) (3) karma(=jJAnAvaraNa Adi karmonA jJAnaddeSa vagere je hetuo che te hetuono tyAga karavo.)
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [tapathI labdhio pragaTe-225 A pramANe bAra prakArano tapa kahyo. A tapa sarva bhedothI gurunI pAse jANyA pachI svazakti pramANe karavo joie. navakArazI tapa karavAthI prAraMbhI chamAsika tapa karavA sudhI jenI jeTalI zakti hoya teNe te zakti jarA paNa na gopavavI joie. kAraNa ke kahyuM che ke- "devapUjita ane cAra jJAnanA dhaNI evA tIrthakaro paNa e ja bhavamAM mokSamAM nizcita javAnA hovA chatAM bala-vIryane chupAvyA vinA anazana Adi taparUpa anuSThAnamAM udyama kare che. to pachI vIjaLInA camakArA jevA asthira manuSyabhavamAM bIjA sAdhuoe duHkhakSaya mATe tapamAM udyama kema na karavo joie? karavo ja joie." (paMcavastuka 841-842) tathA zaktine ullaMghIne paNa karAtA je tapathI ArtadhyAna thAya te tapa na karavo joIe. kAraNa ke kahyuM che. je tapathI mana azubha na ciMtave, iMdriyo kSINa na thAya, ane yogonI hAni na thAya te ja anazanAdi tapa karavo joie. kAraNa ke karmakSaya zubha adhyavasAyothI thAya, (kevaLa tapathI nahi. mana azubha ciMtave to zubha adhyavasAyo na rahe). iMdriyo kSINa thAya to pratilekhanA vagere kriyA na thaI zake. yogo eTale cakravAla sAmAcArInI aMtargata vyApAro. (paMcavastuka 214) koNe tapa karavo joie e praznanA uttaramAM kahe che ke- AnuSaMgika svargasukha ane prArthita mokSasukhanA arthI jIvoe tapa karavo joie, bhavAbhinaMdI jIvoe nahi. [71] A tapa zA mATe karavo joie evI AzaMkA karIne tapanA prabhAvanI prasiddhi mATe graMthakAra kahe che jaM Amosahi vipposahI ya saMbhinnasoyapamuhAo / laddhIo huMti tahA, sudullahA suravarANaMpi // 72 // kAraNa ke tapathI AmarSoSadhi, vipuDauSadhi ane saMbhinnazrotA vagere labdhio thAya che, tathA A labdhio zreSThadevone paNa atizaya durlabha che. vizeSArtha AmarSa eTale sparza. sparza ja vyAdhine dUra karavA samartha hovAthI auSadhi che. sparza e ja auSadhi te AmarSoSadhi. ahIM bhAvArtha A pramANe che- tapa karatA koIka sAdhune evA prakAranI labdhi utpanna thAya che ke jenAthI te sAdhu sparza karavA mAtrathI ja koDha vagere saghaLI vyAdhione dUra kare che. AthI A labdhi AmarSoSadhi kahevAya che. tapa karatA koIka sAdhune te labdhi 1. bala=zarIrabaLa. vIrya Atmikazakti.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [tapathI labdhio pragaTe pragaTa thAya che ke jenAthI vimutraviSThA sugaMdhI hoya che, ane te viSThA sparza karavA mAtrathI vyAdhione dUra kare che. AthI te labdhi vimuDauSadhi kahevAya che. tathA saMbhinna eTale sarva zarIramAM vyApIne rahenAra. zrotas eTale zravaNa. je labdhimAM zravaNa sarvazarIra vyApI hoya, arthAt je labdhi sarva zarIrathI zabdanA zravaNanuM kAraNa bane, eTale ke zarIranA koipaNa bhAgathI sAMbhaLI zakAya, te saMbhinna zrotA. athavA zrota zabda sarva iMdriyono vAcaka che. saMbhinna eTale viSayano nizcaya karavAne AzrayIne paraspara saMkIrNa. ahIM zabdArtha A pramANe che- je labdhimAM zrotasUtra Idriyo saMbhinna saMkIrNa che te saMbhinna zrotAlabdhi. bhAvArtha A pramANe che- eka eka iMdriya paNa potAnA nizcaya karavA yogya padArthono ane bIjI iMdriyonA nizcaya karavA yogya padArthono paNa nizcaya kare che. jema ke sparzanendriyathI jema sparzano nirNaya kare che, tema svAdano, gaMdhano, rUpano ane zabdano paNa nirNaya kare che, eTale ke sparzanendriyathI jema sparza jANI zakAya che, tema cAkhI zakAya che, suMghI zakAya che, joI zakAya che ane sAMbhaLI paNa zakAya che. eka ja indriya pAMce ya indriyonuM kAma kare che. ahIM gAthAmAM grahaNa karelA pramua (=vagere) zabdathI khelauSadhi ane malauSadhi vagere ane jaMghAcAraNa vagere labdhio grahaNa karavAmAM Ave che. A badhIya labdhio tapanA kAraNe thAya che. devone tapa hoto nathI. AthI temane A labdhio atizaya durlabha che. A pramANe vicArIne tapa ja karavo joie. A pramANe have pachInI gAthAomAM paNa tapano prabhAva pragaTa karIne yathAyogya A pramANe saMbaMdha karavo. [72] surasuMdarIkaracAliyacamaruppIlo suhAI suraloe / jaM bhuMjai suranAho, kusumamiNaM jANa tavataruNo // 73 // 1. khela eTale zlekha. khelauSadhivALA sAdhu zarIre potAno glekha lagADIne roga dUra karI zake. 2. mala eTale zarIrano mela. malauSadhivALA sAdhu zarIre potAnA zarIrano mela lagADIne roga dUra karI zake. 3. je bahu ja care=jAya te cAraNa. cAraNanA vidyAcAraNa ane jaMdhAcAraNa ema be bheda che. temAM jaMghAcAraNa muni sucakadvIpa sudhI javAnI zaktivALA hoya. te eka ja utpAtathI cakadvIpa jAya che. AvatI vakhate be utpAtathI Ave che. pahelA utpAtathI naMdIzvaradvIpa Ave che. bIjA utpAtathI jyAMthI gayA hoya tyAM Ave che. evI rIte UrdhvalokamAM paNa eka ja utpAtathI meruparvatanA zikhare rahelA pAMDukavana sudhI jAya che. AvatI vakhate pahelA utpAtathI naMdanavanamAM Ave che. bIjA utpAtathI potAnA mULa sthAne Ave che. vidyAcAraNa muni naMdIzvaradvIpa sudhI jaI zake. te jatI vakhate eka utpAtathI mAnuSottara parvata upara jAya che. bIjA utpAtathI naMdIzvaradvIpa jAya che. AvatI vakhate eka ja utpAtathI jyAMthI gayA hatA tyAM Ave che. e pramANe UrdhvalokamAM paNa eka utpAtathI naMdanavanamAM ane bIjA utpAtathI pAMDukavanamAM jAya che. vaLatAM eka ja utpAtathI mULasthAnamAM Ave che.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma]. upadezamalA (puSpamAlA) [tapanuM phaLa-227 devalokamAM devIo cAmaro vIMjhe vagere je sukho devono svAmI deva bhogave che tene taparUpa vRkSanuM puSpa jANa. vizeSArtha- raNakAra karatI baMgaDIo jemanA hAthamAM paherelI che tevI surasuMdarIo hAthothI cAmara samUhane vIMjhe ityAdi uttama viSayasukhone pUrvajanmamAM zuddha tapa karIne devalokanA svAmI tarIke utpanna thayelA kArtika zreSThI vagere jIvasamUha je bhogave che tene taparUpa vRkSanuM puSpa mAtra jANa, AnuM phaLa to muktisukha ja che. [73] jaM bharahamAiNo cakkiNo'vi vipphuriyanimmalapayAvA / bhuMjaMti bharahavAsaM, taM jANa tavappabhAveNa // 74 // pAyAle suraloe, naraloe vAvi natthi taM kajjaM / jIvANa jaM na sijjhai, taveNa vihiNA'NucinneNa // 75 // visamaMpi samaM sabhayaMpi nibbhayaM dujaNo ya suyaNovva / sucaritatavassa muNiNo, jAyai jalaNo'vi jalanivaho // 76 // jemano nirmala pratApa vistarelo che tevA bharata vagere cakravartIo paNa bharatakSetrane je bhogave che te tapanA prabhAvathI bhogave che tema jANa. [74] pAtALamAM, devalokamAM ke manuSyalokamAM tevuM koI kArya nathI ke je kArya vidhithI AcarelA tapathI jIvone siddha na thAya. [72] tapanA prabhAvathI viSama paNa sama thaI jAya che, bhayabhIta jIva paNa nirbhaya banI jAya che, durjana paNa sajjana banI jAya che. jemaNe sArI rIte tapa Acaryo che tevA munine agni paNa jaLa banI jAya che. [6] - have tapanI atizaya mahattA ane duSkaratAne jotA tathA jemane tapasvI sAdhuo pratye asAdhAraNa bhakti-bahumAna utpanna thayA che evA graMthakAra ja tapa karanArA sAdhuone praNAma darzAvatA kahe che tavasusiyamaMsaruhirA, aMtovipphuriyagaruyamAhappA / salahijaMti surehivi, je muNiNo tANa paNao'haM // 77 // tapathI mAMsa ane lohIne sukavI nAkhanArA tathA jemanA aMtaramAM (tapano) ghaNo prabhAva vistaryo che evA je munio devothI paNa prazaMsA karAya che te munione huM namelo chuM. vizeSArtha- je tapa cittazuddhi mATe karavAmAM Ave te ja tapa prazaMsA karavA u. 16 bhA.1
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [naMdiSaNanI kathA yogya che. daMbhathI karelo tapa prazaMsA karavA yogya nathI. sAmAnya mANasanuM citta to mAtra daMbhathI paNa tapa karavAmAM Ave to AkarSAya che. paNa devo to bIjAnA cittane viziSTa jJAnathI jANatA hovAthI je tapa cittazuddhithI ja karAtuM hoya te ja tapa devonuM manoraMjana karavA mATe samartha che, bIjI rIte nahi. AthI tapa cittazuddhithI yukta hovuM joie e jaNAvavA mATe A gAthAmAM "devothI paNa prazaMsA karAya che" evuM vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM che. [77] tapanA prabhAvanI puSTi mATe ja dRSTAMtane kahe che- jaM naMdiseNamuNiNA, bhavaMtare amarasuMdarINaMpi / ailobhaNijja rUvaM, saMpattaM taM tavassa phalaM // 78 // naMdiSaNa munine bhavAMtaramAM devIone paNa atizaya moha utpanna kare tevuM rUpa je prApta thayuM te tapanuM phala che. vizeSArtha-- gAthAno akSarArtha sugama che. bhAvArtha to kathAnakathI kahevAya che. naMdiSaNanI kathA magadhadezamAM zAligrAma nAmanuM gAma hatuM. tyAM loka ghaNA dhaNathI yukta hovA chatAM nirdhanatAthI AliMgana karAyo hato, arthAt alpa dhanavALo hato. te gAmamAM gautama gotramAM utpanna thayelo ane vedano jJAtA eka brAhmaNa hato. tenA cittamAM nirmala zAstravAda hovA chatAM tenuM citta zucivAdamAM tallIna hatuM. tenI patnInA garbhamAM putra rahyo tyArathI chaThThA mahine pitA paralokane pAmyAM ane putrano janma thatAM mAtA mRtyu pAmI. tenA apalakSaNathI gharamAM badho vaibhava paNa nAza pAmyo. duHkhapUrvaka jIvIne have te ATha varSano thayo. te rUpathI atyaMta kurUpa hato, ThIMgaNo hato. tenuM peTa lAMbu(=moTuM) hatuM, DhIMcaNa (=ghuMTaNa) moTA hatA, mastaka catuSkoNa hatuM, zarIra zyAma hatuM, keza kALA-pILA hatA. te khUMdho hato. tenA zarIrano sparza kaThina hato. tenA mukhamAMthI lALa paDatI hatI, mukha durgaMdhI hatuM. te badhAne apriya hato. tenuM zarIra durgaMdhI hatuM. te mUrkha hato. dharmathI rahita hato. tenA kAnamAMthI ghaNI rasI gaLatI hatI, tenA hAtha, paga ane AMkho e badhA viSama hatA, tenA dAMta lAMbA ane bahAra nIkaLelA hatA. tenI haDapacI (=jaDabu) moTI hatI. tenuM zarIra rUkSa (=lukhkhuM) hatuM. tenI jIbha lAMbI ane laTakatI hatI. tenI vANI skhalanA pAmatI hatI. tenuM nAka cIMbu hatuM. 1. ahIM dhaNa eTale gAyonuM ToLuM. ahIM tAtparya e che ke lokanI pAse gAya vagere pazurUpa dhana ghaNuM hatuM, paNa paisArUpa dhana alpa hatuM.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma]. upadezamalA (puSpamAlA) [naMdiSeNanI kathA-229 vizeSa kahevAthI zuM? te sarva doSonuM ghara hato, buddhirahita hato. jANe ke manuSyanA veSamAM ziMgaDAthI rahita pazu thayo hato. bhikSA mATe bhamato te magadhapuramAM mAmAnA ghare Avyo. tyAM mAmAnA kAmone karato te divaso pasAra kare che. mAmAne sAta putrIo hatI. temAMthI eka putrI mAmAe tene ApI= eka putrInA tenI sAthe lagna karavAnuM vacana ApyuM. [kramazaH eka eka putrIne tenI sAthe lagna karavAnuM kahetAM dareka putrIe nA pADI.] badhI putrIoe maraNano nizcaya karyo paNa tene icchatI na hatI, arthAt ame marI jaizuM paNa tenI sAthe lagna nahi karIe tema kahyuM. te atizaya apriya hato, ethI bIjI strIoe paNa tene manathI paNa iDyo nahi. tethI khedane pAmelo te maravA mATe vaibhAragiri upara caDyo. tyAM parvata uparathI paDatA evA tene koI munie rokyo. pachI muninI pAse dharma sAMbhaLIne teNe dIkSA lIdhI. dIkSAmAM tenuM naMdiSeNa nAma karyuM. agiyAra aMgo bhaNyA pachI te bAreya prakAranA tapanI ArAdhanA karavA lAgyA. dehamAM rAgathI (=mamatAthI) rahita te yavamadhya, vajamadhya, siMhaniSkrIDita, muktAvalI, ratnAvalI, chaThTha, aTTama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa, mAsakSapaNa, ardhamAsakSapaNa vagere vividha tapothI pUrvanAM karmonI nirjarA karavA lAgyA. daza prakAranI veyAvacca karavAno abhigraha karyo. jaghanyathI paNa chaThTha tapa karavAno abhigraha grahaNa karyo. 'vAsI-caMdanatulya, upasarga-parisahone paNa sahana karatA, ane asmalita pariNAmavALA te sadAya potAnI pratijJAne pALe che. je sAdhu je azanAdine icche che tene tuSTa thayelA te muni glAni vinA nakoTithI parizuddha te azanAdi Ape che. A pramANe tapa karatA temanA ghaNA hajAro varSo vItI gayA tyAre ekavAra iMdra sabhAmAM temanI veyAvacca saMbaMdhI nizcalatAnI prazaMsA karI. A sAMbhaLIne ghaNA devo te muninI pAse gayA ane bhaktithI temane praNAma karyA. paNa be devoe tenI zraddhA na karI. pachI te baMne sAdhuveSa dhAraNa karIne ahIM AvyA. te bemAMthI eka vasatimAM gayo ane bIjo bahAra rahyo. naMdiSaNamuni unALAmAM madhyAhna samaye chaThThanA pAraNe pahelo koLiyo hAthamAM le che tevAmAM deve kahyuM: jo A gaNamAM koI muni glAnanI sevA karanAra hoya to atizaya glAna avasthAmAM vartatA te muninI jaladI sevA kare. tethI hAthamAM lIdhelo koLiyo mUkIne naMdiSaNamuni te muni kyAM che? kayAM che? kayA auSadhanI 1. vAsI eTale kuhADI. koi kuhADIthI kApe, arthAt duHkha Ape, koI caMdanathI vilepana kare, arthAt sukha Ape, A baMne prakAranA jIvo pratye samabhAvavALA. 2. svayaM hiMsA kare nahi, bIjA pAse karAve nahi, bIjAo jAte hiMsA karatA hoya tenI anumodanA na kare ema traNa koTi thaI. e ja rIte pakAvavuM ane kharIdavuM e bene AzrayIne traNa traNa koTi thAya. ema kula navakoTi thAya.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [naMdiSaNanI kathA jarUra che ema bolatA sahasA uThyA. devamunie paNa kahyuMH jhADAnA rogathI pIDAyelA atividdala te muni jaMgalamAM che, ane he nirlajja! tuM ahIM nizciMta rahyo che, (25) miSTAnna khAya che, nirapekSapaNe rAta-divasa sUi rahe che. kevala ''huM veyAvacca karanAro chuM" eTalA mAtrathI tuM khuza rahe che. he mahAnubhAva! nahi jANatA evA mArA A pramAdanI kSamA karo e pramANe kahIne naMdiSaNamuni te munine vAraMvAra name che. te deva munie kSetramAM ane kAlamAM durlabha evA auSadho lAvavA kahe che ane uSNa pANI maMgAve che tyAre te deva dareka ghare aneSaNIya=doSita kare che. to paNa naMdiSaNamuni dIna banyA vinA potAnA prabhAvathI te devane chetarIne auSadha-pANI Adi sarva vastu laine bIjA muninI pAse gayA. naMdiSaNane joine gusse thayelA te munie kahyuM: huM jaMgalamAM AvI avasthAne pAmelo chuM, ane he nirbhAgyazekhara! kSudra! nirlajja! tuM sukhathI rahe che. A pramANe tiraskAra karAyelA paNa naMdiSaNamuni te munine paNa vAraMvAra khamAve che. te samaye muninI rajA laine azucirasathI kharaDAyelA zarIrane sApha karIne naMdiSaNamunie te munine potAnA khabhA upara besADyA. gALone ApatA te muni paNa naMdiSaNanI niMdA kare che ane mastakamAM gADha prahArothI mAre che, ane tenI upara durgaMdha bharelI azucine mUke che. he nirdaya! mane Ama-tema halAva nahi. samAna mArge kema cAlato nathI? kaThaNa hAthothI mArA zarIrane sajjaDa (=majabUta) dhAraNa kare che. tuM paranI pIDAne kema jANato nathI. jethI mane pagale pagale du:khI kare che. he niSThura! tuM ati nirdaya che. AvA teM veyAvacca karavAno kevI rIte svIkAra karyo? devamuni A rIte niSThura kahI rahyA hatA tyAre naMdiSeNa munie vicAryuM: mAre A sAdhunI samAdhi kevI rIte karavI? kAraNa ke barobara nahi cAlato huM munine pIDA karuM chuM. ahIM vyAdhithI vihvala banelA munisaMbaMdhI mAruM duSkRtya mithyA thAo. zuddha manavALA ane muniomAM zreSTha naMdiSaNa munie A pramANe vicArIne glAnamunine madhuravacanothI kahyuMH jarA paNa kheda na karo. have huM tamane sukhapUrvaka lai jauM chuM. he bhagavaMta! makAne pahoMcyA pachI Apa je rIte nirogI bano te rIte mAre karavAnuM che. mArA upara nAkhuza na thAo. Apa mArA vaDe koipaNa rIte je pIDA karAyA tenI kSamA karo. A pramANe devoe avadhijJAnathI joyuM (=parIkSA karI) to naMdiSaNamuni zuddha suvarNanI jema bahAra ane aMdara zuddha jaNAyA. pachI tuSTa thayelA te devoe potAnuM rUpa pragaTa karIne, traNa pradakSiNA karIne, bhaktithI vaMdana karIne, munivarane kahyuM: he mahAyazasvI! Apa dhanya cho, sarva vizvane Apa ja pUjya cho ke je ApanI svayaM iMdra satata prazaMsA kare che. mAnathI bharelA lokamAM A pramANe bIjAnI 1. pasaMsAr avaLio=prazaMsAthI akSaNika=satata prazaMsA.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [naMdiSaNanI kathA-231 vaiyAvacca koNa kare? pavanathI tRNanI jema durvacanothI konuM citta calita na thAya? te devo A pramANe harSathI muninI stuti karIne, munine khamAvIne, potAnA AgamananuM kAraNa kahIne jatA rahyA. anAkula cittavALA ane madhyasthabhAvamAM tatpara muni avirata (devamuni)nI veyAvacca karI tenI guru pAse AlocanA kare che. sadAya askhalita pariNAmavALA te ghora tapazcaryA kare che. temaNe daza prakAranA vaiyAvaccano prabhAva vizeSathI siddha karyo. paMcAvana hajAra varSa sudhI uttama dIkSA pALIne aMte zarIranI saMlekhanA karIne te munie vidhipUrvaka anazanano svIkAra karyo. pachI azubhakarmanI pariNati thavAnA kAraNe pUrvanA daurbhAgyane, strIjanathI thayelA parAbhavane ane pitRmaraNa Adi duHkhane yAda karIne potAnA kurUpathI udvigna banelA te munie bIjA sAdhuonA rokavA chatAM jinamatathI atizaya viruddha evuM niyANuM karyuM. te A pramANe-- "jo A tapanuM phala hoya to (A tapanA prabhAvathI) bhave bhave mane suMdara rUpa prApta thAo, manuSyabhavamAM vizeSathI surUpa prApta thAo, (50) strIone ane anya paNa lokane priya thAuM, saubhAgyavaDe sarvalokanA prabhAvane jitanAro thAuM.'' A pramANe niyANuM karIne marIne sAtamA devalokamAM sattara sAgaropamanA AyuSyavALA maharthika uttama deva thayA. tyAMthI kuzArtadezamAM zauryapura nagaramAM aMdhakavRSNi rAjAnI subhadrArANInA putrapaNe utpanna thayo. te rUpathI traNa bhuvanane moha pamADato hato. tenuM nAma vasudeva hatuM. aMdhakavRSNinA anukrame samudravijaya, akSobhya, stimita, sAgara, himavAn, acala, dharaNa, pUraNa, abhiSaMdra ane vasudeva ema daza putro thayA. temAM vasudeva dazamo baMdhu hato. (e dazeya dazArha kahevAtA hatA.) samudravijaya rAjyanuM pAlana karatA hatA tyAre yauvanane pAmelA ane lokonA manane AnaMda pamADanArA vasudevanI AMkho vikaselA kamaLanA jevI vizALa hatI. mukha pUrNa caMdra jevuM hatuM. chAtI nagaranA kamADanA jevI pahoLI hatI. hAtha argalA jevA lAMbA hatA. saMpUrNa zarIra sarva lakSaNothI paripUrNa hatuM. saMpUrNa zarIra jANe amRtathI banAvyuM hoya tevuM hatuM. vasudeva krIDA nimitte jyAM jyAMthI jAya che tyAMthI ja kAmathI vyAkula thayelI nagaranI strIo tenI pAchaLa jAya che. rUpanA kAraNe vasudevanA viSe ekAgracittavALI strIo vyartha phare che. potAnA pati ane putra vagere lokane paNa kumAranA gotrathI bolAve che. koi strI moTethI bole che, koi strI zaMkhamAM paMcamasvara gAya che, bIjI strI vINA vagADe che, vaLI bIjI strI manohara bole che. te kumAra koipaNa rIte rame che ke dekhAya che evA AzIrvAda mAtrathI kAmadevanA bANathI jarjarita thayelo paNa strIjana kaSTathI jIve che. sukhane
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232- tapadharma) upadezamalA (puSpamAlA) [naMdiSeNanI kathA ApanAro A jAya che, A Avyo, A jAya che, A Ubho rahe che, A beThelo che, A kayAM gayo? kayA mArgathI gayo? kayAre Avaze? ahIMthI kyA kAma mATe jAya che? A zuM bole che? teNe mAruM mana kema harI lIdhuM? te snigdha dRSTithI kone jue che? mane mArga Apa. hamaNAM AgaLa jaze. sukha ApanAro mane jue che. jo mAgeluM maLatuM hoya to anyabhavamAM paNa bhAgyazALI A ja mAro pati thAo. strIjane anya vyApAra mUkIne nagaramAM badhA sthaLe ItyAdi( hamaNAM je kahyuM te pramANe) bolato saMbhaLAya che. vizeSa kahevAthI zuM? rUpa, zIla, kaLA, vinaya, vikrama, nyAya, veSa, vilAsa, vibhUSA, vacana, gati ane sthAna AdithI tathA nirmala svaguNothI vasudeve bAla, vRddha, yuvAno ane yuvatio sahita saMpUrNa nagarane AkarSI lIdhuM. A sAMbhaLIne nagaranA vRddho bhegA thaIne samudravijaya rAjAnI pAse gayA. abhaya mAgIne A pramANe vinaMti karI- devano nAno bhAI vasudeva nAme suprasiddha che. te sarvaguNono nidhAna che, jitendriya che, vimalazIlavALo che. paraMtu nagaramAM bhamatA teNe potAnA rUpAdi guNothI A nagarane balavAna grahathI grahaNa karAyelAnI jema paravaza karI dIdhuM che. kumArane jovA mATe mahela upara raheluM saghaLuM nagara kumAranI javA-AvavAnA samayanI pratIkSA karatuM sadA samaya pasAra kare che. ekAMtamAM ke lokonI hAjarIvALA sthAnamAM, sutelI athavA jAgelI, cAlatI ke beThelI, lajjArahita, kAmadevathI vihrala banelI, mUDha ane parAdhIna evI nagaranI saghaLIya strIo sarvabhayone dUra karIne ane potAnAM ghara kAryone choDIne kevaLa vasudeva vasudeva e pramANe bole che, ane rAMdhavuM, daLavuM vagere kAryonI koIpaNa rIte ciMtA karatI ja nathI. (75) he deva! tethI koi bhojana karatuM nathI, koI snAna karatuM nathI, koI dharmakAryo karatuM nathI. tethI saMpUrNa nagaramAM kuTuMbo sIdAya che takalIpho anubhave che. tethI te svAmI! vasudeva zIlathI yukta hovA chatAM nagaramAM A avasthA thaI che. Ane jANIne deva je karavA yogya hoya te kare. pachI nagaranA lokane vidAya ApavA mATe rAjAe kahevAnuM zarU karyuM. ahIM je rIte suMdara thAya te rIte mAre jaladI karavuM joIe. pachI vasudeva praNAma mATe Avyo tyAre rAjAe kahyuM: he vatsa! pharavAthI thayelA zarIrazramathI tuM kRza thai gayo che. tethI tAre kyAMya na javuM, ghare rahIne kaLAo bhaNa. ane parivArathI sahita zivAdevIne paNa guptapaNe rAjAe kahyuM: vasudevane prayatnathI pharato rokavo. tyAra pachI gharamAM rahelo duSTaceSTAvALo te paNa vividha vilAsothI vRddhi pAme che. have ekavAra dAsI hAthamAM vilepana laine rAjAne ApavA jaI rahI hatI. kumAre te 1. rUharArUAnIm |
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma]. upadezamAlA (puSpamAlA) [tapa mahimA-233 vilepana baLAtkAre dAsIne hAthamAM pakaDI jhuTavI lIdhuM. gusse thayelI dAsIe tene kahyuM: AvI duSyaSTAothI ja tame gharamAM rokAyelA raho cho. pachI zaMkA paDavAthI vasudeve dAsIne vIMTI ApIne AgrahathI pUchyuM. teNe badhuM kahyuM. tethI mAnarUpa dhanavALo te veSa parAvartana vagere upAyothI gharamAMthI nIkaLI gayo. bahAra anAtha maDadAne bALIne ane kAraNa jaNAvavA pUrvaka bhUrja-patra upara potAnuM mRtyu lakhIne, nIkaLIne anya dezomAM ekalo bhamyo. vidyAdhara AdinI aneka kanyAone paraNyo. yAdavono putra te jevI rIte bhego thayo ane harivaMzamAM jevI rIte vasudeva thayo te badhuM "vasudevahiMDI" graMthamAMthI jANI levuM. [38] A pramANe naMdiSaNanuM kathAnaka pUrNa thayuM. tapanuM ja mAhAbhya prasiddha karavA mATe kahe chesurasurdevdaanvnriNdvrckkvttttipmuhehiN / bhattIe saMbhameNavi, tavassiNo ceva thuvvaMti // 79 // sura, asura, deva, dAnava, narendravara ane cakravartI vagere bhaktithI ke bhayathI tapasvIonI ja stuti kare che. vizeSArtha- gAthAmAM sura zabdanA ullekhathI vaimAnikadevo nakkI karelA che, arthAt sura zabdathI vaimAnikadevo jANavA. kAraNa ke mukhyatAthI vaimAniko ja sura che. asura zabdano ullekha upalakSaNarUpa hovAthI 3ra zabdathI bhavanapati jANavA. seva zabdanA ullekhathI jyotiSkadevo jANavA. kAraNa ke lokamAM sUrya vagere devarUpe prasiddha che. rAnava zabdano ullekha upalakSaNarUpa hovAthI TAnava zabdathI vyaMtaro jANavA. narendravara eTale mAMDalika vagere rAjAo. vavartI eTale pRthvIpatIo. pramua (=vagere) zabdanA ullekhathI sAmaMto, maMtrIo ane zreSThIo vagerenuM grahaNa karavuM. samyagdaSTi jIvo bhaktithI tapasvIonI stuti kare che. mithyAdRSTi jIvo "huM ti nahi karuM to mane zApa Apaze" ityAdi bhayathI tapasvIonI stuti kare che. [39]. - sukhanI icchAvALA jIvoe tapamAM ja prayatna karavo joIe ema batAvatA graMthakAra kahe che patthai suhAiM jIvo, rasagiddho kuNai neya viulatavaM / taMtUhiM viNA paDayaM, maggai ahilAsamitteNaM // 80 // jIva sukhone icche che, ane rasamAM AsaktajIva uttamatAne karato nathI. AthI te taMtuo vinA icchAmAtrathI vastrane zodhe che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) diDhaprakAranI kathA vizeSArtha- saghaLA ya saMsArI jIvo kAmabhoga AdithI thanArA sukhone Icche che, ane madhura Adi rasomAM Asakta banelA jIvo sukhonuM kAraNa evA uttama tapane karatA nathI. tethI te jIvo kharekhara! vastranA kAraNa evA taMtuo vinA icchAmAtrathI vastrane zodhe che. ahIM bhAvArtha A pramANe che- jevI rIte vastranuM kAraNa evA taMtusamUhanA abhAvamAM vastra thatuM nathI, e pramANe sukho paNa sukhonuM kAraNa evA tapa vinA thatA nathI. AthI sukhanI icchAvALA jIve tapamAM yatna karavo joIe. [80] pUrve ekaThAM karelAM karmonA nAzano paNa tapa ja hetu che ema batAvatA graMthakAra kahe che kammAiM bhavaMtarasaMciyAI, aikakkhaDAivi khaNeNa / DajhaMti suciNNeNaM, taveNa jalaNeNa va vaNAiM // 81 // bhavAMtaramAM ekaThAM karelAM atizaya kaThora paNa karmo sArI rIte AcarelA tapathI agnithI vananI jema kSaNavAramAM baLI jAya che. [1] A viSe dRSTAMtane batAvatA graMthakAra kahe che- hoUNa visamasIlA, bahujIvakhayaMkarAvi kUrAvi / nimmalatavANubhAvA, sijhaMti dRDhappahArivva // 82 // jIvo viSamasvabhAvavALA, ghaNA jIvono ghAta karanArA ane krUra paNa thaIne nirmala tapanA prabhAvathI daDhaprahArInI jema siddha thAya che. vizeSArtha- gAthAno bhAvArtha kathAnakathI kahevAya che dRDhaprahArInI kathA bharatakSetramAM vasaMtapura nAmanuM zreSTha nagara che. tyAM loka sadA nItivALo hovA chatAM anItivALo hato. nitye utpattivALA vedono jANakAra ane brahmAnI upara vilepana karanAra agnizarmA nAmano eka zreSTha brAhmaNa raheto hato. kayAreka tene jANe pratyakSa viSavRkSa hoya tevo putra thayo. te bAlyakALathI ja parano ghAta karavAmAM ja rasavALo hato. paradravyanuM haraNa karavAnA svabhAvavALo, mAMsabhakSI, madirApAnamAM Asakta, guNalezathI paNa mukta evo te doSonI sAthe vRddhine pAmyo. tethI anarthanA bhIru mAtA-pitAe tene 1. ahIM anIti eTale tino abhAva. ti eTale dhAnya vagerene nukazAna karanAra UMdara vagere prANisamUha. loka itithI rahita hato evo artha che. 2. vedonI utpatti nitya che, arthAt vedone koie banAvyA nathI, sadA rahelA ja che ema ajJAna jIvo mAne che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [daDhaprahArInI kathA-235 gharamAMthI kADhI mUkyo. pharato pharato te eka corapallImAM Avyo. te coronI sAthe dhADa pADavA mATe jAya che ane nirdayapaNe prahAra kare che. te bAla-vRddhone choDato nathI. dhanamAM paNa gAya-bheMza vagerene paNa choDato nathI. tethI coroe tenuM "daDhaprahArI" evuM nAma rAkhyuM. senAdhipati marI jatAM coroe tene ja senAdhipati karyo. have ekavAra teNe ekagAmamAM dhADa pADI. tyAM bhUkhyA thayelA coroe daridra brAhmaNanA gharamAM khIranI thALI lIdhI. tethI raDatA bALakoe snAna mATe gayelA pitAne kahyuM. teNe patnIe rokavA chatAM doDIne corone AhvAna karyuM. tethI daDhaprahArIe gussAthI tenuM mastaka kApI nAkhyuM. have brAhmaNanI garbhavatI patnI patine mArelo joIne atizaya gusse thaIne daDhaprahArIne durvacanothI Akroza karavA lAgI. gusse thayelA teNe talavArathI tenuM peTa phADI nAkhyuM. be TukaDA karAyelo garbha paNa jamIna upara paDyo ane taDaphaDavA lAgyo. garbhane taraphaDato joIne daDhaprahArI atizaya nirvedane pAmyo. jeno karmarUpa kavaca tUTI rahyo che evo te A pramANe vicAravA lAgyo- aho! ahIM jagatamAM manuSyonA dharma-artha-kAma e traNa puruSArtho saMbhaLAya che. paNa kevaLa pApamAM ja tatpara evA mane svapnamAM paNa "dharma kevo hoya?" e pramANe dharma vyakta na thayo. kAma ane artha puruSArtha vaDe preraNA karAyelA meM saghaLAM pApo karyA che. te koI jIva che ke jeno nirdaya evA meM vinAza na karyo hoya? huM asatyanI sAthe utpanna thayo chuM. corI mArI AjIvikA che. anya yuvatinA uttamapatino ghAta karavo, krodha, lobha, pazUnya, nitya abhaNyanuM bhakSaNa, apeyanuM pAna-A pApo adhama evA mane ATalA kALa sudhI krIDAmAtra thayA, arthAt meM ramatAM ramatAM ja A pApo karyA che. A pApane to kahevA mATe ane vicAravA mATe koI samartha na thAya. kAraNa ke meM strInI hatyA karI. temAM paNa garbhiNI, brAhmaNI ane daridra strInA garbhanI sAthe strInI hatyA karI. tethI kyAM javAthI mArI zuddhi thAya? zuM huM agnimAM praveza karuM? zuM pANImAM paDuM? athavA moTA parvatanA zikhara uparathI pRpApAta karuM? daDhaprahArI ityAdi vicArI rahyo che teTalAmAM teNe najIkamAM ghaNA muniothI yukta, guNanI khANa, dhIra, upazamarUpa lakSmInA AliMganathI manohara evA eka uttamamunine joyA. pachI tyAM jaIne bhaktithI namIne potAno vRttAMta kahyo. tethI munie kahyuM: he bhadra! jo ema che to sAMbhaLa. agnipraveza AdithI Atmavadha karavAmAM adhika doSa che. AtmAnI ke bIjAnI avidhithI pIDA karavAno niSedha karyo che. tethI azubhakarmarUpa vanane bALavA mATe agnisamAna ane jinakathita evI dIkSA svIkAramAM prayatna kara. tethI harSa pAmelA daDhaprahArIe kahyuMH jo ATalI mArI yogyatA hoya to Apa kRpAne karo. pachI paramArthanA jANakAra munie tene dIkSA ApI. (rapa) have potAnA duSparitrone yAda karIne teNe A pramANe vicAryuM1. pUrve gAya-bheMza vagere pazuo ja dhana gaNAtuM hatuM. AthI ahIM "dhanamAM paNa" ema kahyuM che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) diDhaprakAranI kathA e rIte maMda pariNAmathI mAruM karmarUpa mala dUra nahi thAya. pachI teNe gurunI pAse atizaya ghora duSkara abhigraha karyo. te A pramANe bIjAthI marAtA evA paNa mAre krodha na karavo. vaLI bIjuM- jyAM sudhI taraphaDatA garbhanuM smaraNa thAya tyAM sudhI cAreya prakArano AhAra huM grahaNa nahi karuM. pachI jyAM corapaNAmAM loka saMtApa pamADAyo hato tyAM ja vicare che. tene joIne koI lAkaDInA ghAthI mAre che, anya dhULa pheMke che, anya penInA prahArothI mAre che, koI pUrvanA apakArane saMbhArIne tene atizaya bAMdhe che, kuTe che, bhUmimAM pheMke che, aneka rIte sajA kare che. tevo koI prakAra nathI ke je prakArathI te loka vaDe viDaMbanA na pamADAyo hoya to paNa cittamAM vicAre che ke, he jIva! tuM koInA upara kopa na kara. kAraNa ke anAdibhavamAM bhamatA evA te A sarva jIvone anaMtavAra duHkhamAM mUkyA ane badhAya jIvone mAryA che. athavA A janmamAM paNa te jIvonuM te zuM nathI karyuM? kAraNa ke te vakhate mUDha cittavALA meM koInuM dhana coryuM che, anyanuM kuTuMba paNa mArI nAkhyuM che, anyane tIkSNa duHkhavALI pIDAo karI che. koInA putrane, anyanA baMdhune, koinA svajanavargane meM luMTyo che, athavA mAryo che. re jIva! tethI hamaNAM ja zubhaguruno yoga ane jinendradharma prApta thaye chate tathA viveka pragaTa thaye chate tuM paNa samyapha sahana kara. anyathA AgaLa(=bhaviSyamAM) AvI sAmagrIthI rahita, atiduHkhI ane azubhadhyAnavALo tuM A karmanI asaMkhyakALathI nirjarA karIza. (hamaNAM samyak rIte sahana karavAmAM Ave to thoDA kALamAM ghaNI nirjarA thAya, pachI ghaNA kALe thoDI nirjarA thAya evo ahIM bhAva che.) dhIrapuruSa bAlasulabha Akroza, tADana, prANanAza ane dharmabhraMzanA yathottaranA abhAvamAM lAbha mAne che, arthAt koI gALa ApavI vagere Akroza kare to A mAtra Akroza ja kare che, paNa tADana karato nathI, eTaluM sAruM che. koi tADana kare to A mAtra tADana ja kare che, paNa mArI nAkhato nathI, eTaluM sAruM che. koI hada uparAMta mArIne prANa levAno prayatna kare to A mAtra mArI nAkhavAno prayatna kare che, paNa dharmathI bhraSTa karato nathI, eTaluM sAruM che. Ama pachI pachInA abhAvane vicArIne lAbha mAne. ItyAdi bhAvanAthI AtmAne samyak bhAvita karatA, sarva AhArano tyAga karatA, adInavRttivALA, kAyaleza vagere mahAna tapazcaryAne karatA te munine ghAtI karmono kSaya thatAM kevalajJAna utpanna thayuM. pachI bhavopagrAhI karmasamUhane paNa khapAvIne daDhaprahArI muni siddha(=kRtakRtya), buddha( kevalajJAnI) ane mukta (=sarvakarmothI mukta) thaIne molamAM gayA. [2] A pramANe daDhaprahArInuM kathAnaka pUrNa thayuM. 1. nAta=samUha.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma]. upadezamAlA (puSpamAlA) viSNakumAracaritra-237 have bIjuM dRSTAMta kahe chesNghgurupccnniie, tavANubhAveNa sAsiuM bahuso / viNhukumArovva muNI, titthassa pabhAvayA jAyA // 83 // saMgha ane gurunA zatru evA jIvone tapanA prabhAvathI zikSA karIne viSNukumAranI jema ghaNA tIrthaprabhAvako thayA che. vizeSArtha- anaMtakALamAM viSNukumAranI jema ghaNA tIrthaprabhAvako thayA che. te viSNukumAra koNa che? e praznanA uttaramAM tenuM caritra kahevAya che viSNukumAranuM caritra kurudezamAM hastinApura nAmanuM nagara che. temAM sthAne sthAne mUkelA suvarNanA DhagalAothI paramArthane jANanArAone paNa ghaNA suvarNaparvatonI zaMkA thAya che. dAnanA avasare suvarNanA DhagalAo na rahevAthI pharI suvarNaparvatonI zaMkA dUra thAya che. ghaNA hAthInI zreNinA bahAnAthI jANe bahurUpo karyA hoya tevA kulaparvato zreSTharAjyomAM vijaya pAmatA ane abhimAnathI rahita evA jenI sevA kare che te padmottara rAjA te nagaranuM pAlana kare che. te rAjAnI sarvaguNothI yukta ane zrAvakadharmamAM daDha vAlA nAmanI zreSTha patnI che. temano siMhasvapnathI kahevAyelo (=sUcavAyelo) viSNukumAra nAmano prathama putra hato, ane cauda svapnothI saMbhaLAyelo (=sUcavAyelo) mahApA nAmano bIjo putra hato. temAM viSNakumAra AzAothI rahita che, ane mahApadma AzAo rAkhe che. AthI rAjAe mahApadma nAno hovA chatAM tene yuvarAjapade sthApita karyo. A tarapha zrI munisuvratajinanA uttama ziSya suvrata nAmanA AcArya vihAra karatA koI paNa rIte ujjayinI nagarImAM padhAryA. zrIdharma nAmano rAjA temane vaMdana karavA mATe Avyo. namuci nAmano duSTamaMtrI tenI sAthe Avyo. upazamano vinAza thavAthI teNe vitaMDAvAda zarU karyo. A zatru che ema jANIne sUri kSaNavAra mauna rahyA. teNe kahyuM: baLada jevA A AcArya zuM jANe che? tethI gurunA parAbhavane sahana nahi karatA eka kSullaka ziSya kahyuM: duSTa mANasa potAnAmAM koI mahattA nahi hovAnA kAraNe mahAna paNa sajjanane asamartha mAne che. kAraNa ke loka bIjAne paNa potAnA svabhAva jevo mAne che, arthAt pote jevo hoya tevo bIjAne paNa mAne che. sarvazAstronA pArane pAmelA A AcArya dUra raho, he tuccha! jo tArAmAM koI zakti hoya to mArI sAthe paNa bola. teNe bolavAnuM zarU karyuM. kSullaka munie tene niruttara karI dIdho. AthI sAdhuo pratye dveSavALo 1. potAnA ja pakSa sAdhI pArakA pakSanuM jemAM khaMDana hoya tevA vAdane vitaMDAvAda kahevAmAM Ave che.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238-tapadharma) upadezamAlA (puSpamAlA) viSNukumAra caritra thayelo te vilakhA moDhe potAnA ghare gayo. atizaya ghaNA ayogya vicArone karato te rAte UThIne sAdhuone mAravA mATe zastra laIne tyAM gayo. tethI samyagdaSTi deve tene tyAM ja thaMbhAvI dIdho. prabhAta samaye nagaranA loko sahita rAjAe tene joyo. tethI AdaravALo thayelo loka sAdhuonI vizeSathI bhakti kare che. deve namucine mUkI dIdho. te lajAthI nIkaLI gayo. sAdhuo upara apakAra karavA mATe lAkho upAyone vicArato te hastinApuramAM jaIne mahApadmanI sevA karavA lAgyo. rAjA thayelo A mAruM icchita karaze evI buddhithI maMtripadano svIkAra karIne tenI ja pAse rahyo. A tarapha siMhabala nAmano rAjA duHkhathI praveza karI zakAya tevA killAnA baLathI mahApadmanA saghaLA dezane bhAMgato hato. namucie buddhithI tene bAMdhIne grahaNa karyo. tuSTa thayelA mahApa tene varadAna ApyuM. teNe kahyuM avasare varadAna Apajo. have ekavAra jvAlAdevIe jinamaMdiramAM ratha karAvyo. A tarapha enI zokya lakSmIrANIe brahmaratha karAvyo. lakSmIe rAjAne kahyuM: pahelAM brahmaratha nIkaLaze. te sAMbhaLIne jvAlAdevIe pratijJA karI ke jo pahelAM jinaratha na nIkaLe to huM anazanano svIkAra karuM. tethI padhdhottararAjAe baMne ratho aTakAvyA. AnAthI to mAtAnuM apamAna thayuM che ema mAnato mahApadma rAte ekalo nIkaLIne aTavAmAM Avyo. aTavImAM bhamato te siMdhunaMdana nagaramAM Avyo. tyAM mahasenarAjAnI so kanyAone paraNyo. (rapa) vegavatI vidyAdharIe tyAMthI tenuM apaharaNa karIne, uttama vaitADhaya parvata upara uttama sUrodaya nagaramAM laI jaIne, Indradhanu nAmanA vidyAdhara rAjAnI zrIkAMtArANInI jayacaMdrA nAmanI kanyA tene paraNAvI. te prasaMga nimitte tyAM ja jayacaMdrAnA mAmAnA vidyAdhara putro gaMgAdhara ane mahidharanI sAthe tenuM yuddha thayuM. mahApa temane jItI lIdhA. pachI caMpApurInA janamejaya rAjAnI uttama putrI madanAvalIne paraNyo. madanAvalI strIratna hatI. A pramANe kramazaH A mahApadma navamo cakravartI thayo. pUrvokta cakravartInI RddhithI parivarelo te gajapura gayo. pachI padhdhottare mahApadmane rAjaya upara sthApIne zrI suvratasUrinI pAse dIkSA lIdhI. pitA ane baMdhuthI rAjyalakSmI upara sthApita karAto hovA chatAM saMsAra pratye virakta banelA viSNukumAre paNa pitAnI sAthe zrIsuvratasUrinI ja pAse dIkSA lIdhI. have mahApadma cakravartInA bhogone lAMbA kALa sudhI bhogave che. tathA mAtAe karAvelA rathanuM nagaramAM mahAADaMbarathI bhramaNa karAvyuM bharatakSetramAM koDo jinamaMdiro karAvyA. bIjA paNa ghaNA rAjAone jinadharmamAM pravartAvyAM ghaNA prakArothI jinazAsananI prabhAvanA karI. kamarahita, ajara, amara ane duHkhathI rahita pottara sAdhu paNa paramapadane pAmIne anaMtasukhane bhogave che. viSNukumArane tapanA prabhAvathI AkAzagamana ane vaikriya vagere ghaNI labdhio utpana
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [viSNukumAra caritra-239 thaI. tethI te meruparvatanA jevuM UMcuM zarIra karIne garuDapakSInI jema AkAzamAM jAya che. nAnA thAya che, moTA thAya che. surendranI jema atizaya rUpavAna thAya che. A tarapha te suvratasUri koipaNa rIte hastinApura nagaramAM comAsu rahyA. namucie temane kyAMka joyA. tethI pUrvanA vairane yAda karIne mahApadmanI pAse pUrvanA varadAnanI mAgaNI karI. mahApadma varadAna Ape che. namucie kahyuM: huM vedavidhithI yajJa karIza. tethI he deva! keTalAka divaso sudhI mane rAjya Apo. cakravartIe te pramANe tene rAjya ApyuM, ane svayaM aMtaHpuramAM rahelo samaya pasAra kare che. namuci yajJanA sthAnamAM kapaTathI kevaLa bahArathI yajJanI dIkSA lIdhI. tenA varyApanakamAM (=utsavamAM) jaina sAdhuone choDIne pAkhaMDIo sahita bIjI prajA AvI. tethI namucie suvratasUrine bolAvIne te ja doSa(=utsavamAM na AvyA e doSa) pragaTa karIne kahyuM: tame cho, lokavyavahArathI bAhya cho, abhimAnI cho, tethI mArA rAjyane choDIne bIjA sthaLe jaladI cAlyA jAo. tethI sUrie kahyuM: lokamaryAdA aneka prakAranI che. tethI he rAjana! bhAvone yathAvasthita jANanArA, sAvadya kAryothI rahita, sarvalokatRptithI mukta ane jemanA pApo zAMta thayA che (=cAlyA gayA che) evA sAdhuone te sAvadya ciMtAthI zuM kAma hoya? tethI ame ahIM AvyA nahi. paNa amane tamArA upara koI paNa prakArano dveSa nathI. tethI gusse thayelA teNe kahyuM: re! bahu pralApa karavAthI saryuM. jo sAta divasa pachI koI sAdhune huM joiza to avazya mArIza. A sAMbhaLIne sUrie udyAnamAM jaIne "zuM karavuM? ema sAdhuone pUchyuM. tyAM eka sAdhue kahyuMH hajAro varSo sudhI jemaNe tapa karyo che ane (ethI) jemane vividha labdhio utpanna thaI che tevA viSNukumAra muni meruparvata upara rahelA che. (50) te muni cakravartInA baMdhu che. huM mAnuM chuM ke temanA vacanathI namuci upazAMta thaze. sUrie kahyuM paNa temane ahIM kayA muni lAvaze? eka sAdhue kahyuM: AkAza dvArA javAnI mArI zakti che, paNa AvavAnI zakti nathI. sUrie te munine kahyuM: viSNukumAra tamane ahIM laI Avaze. - AcAryazrIe Ama kahyuM eTale te muni jaladI AkAzamAM upaDyA. te munine joine viSNukumAra munie kSaNavAra vicAryuM zAsananuM koI moTuM kAma hovuM joIe, jethI comAsAmAM paNa A sAdhu ahIM Ave che. munie paNa viSNukumAra munine saghaLuM kahyuM tethI viSNukumAra muni te munine laIne kSaNavAramAM tyAM AvyA. gurune vaMdana karyuM. bIjA paNa muniono Adara-satkAra karyo. pachI namucinI pAse tyAM beThA. namuci sivAya rAjanA sarva lokoe munine vaMdana karyuM. madhura vacanothI dharma kahIne namucine kahyuM: cAturmAsa pUrNa thAya tyAM sudhI sAdhuo ahIM rahe. (namucie kahyuM:) nirarthaka vacanothI A pramANe punarukti kema karo cho? kahelA divaso pachI tamane koine paNa ahIM joiza to tevI rIte karIza ke jethI tenuM nAma paNa lokamAM khatama thaI jAya. muni A pramANe jema jema madhura kahe che tema tema te vadhAre caDe che. tethI kupita thayelA viSNumunie kahyuM: re duSTI jevI rIte zleSma tIkhA
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [viSNukumAra caritra auSadhothI zAMta thAya, tema durjana kaDavA vacanothI zAMta thAya. jevI rIte zleSma apAtA madhura padArthothI svAbhAvika rIte ja kupita thAya che, tema durjana kahevAtA madhura vacanothI potAnI prakRtithI ja kupita thAya che. sajjanonA nirmala vacanathI paNa durjana prakRtine choDato nathI. dUdhathI dhoyelo paNa aMgAro nirmala thato nathI. tuM upazamarUpa dhanavALA munio pratye je ati kaThora AcaraNa kare che temAM paNa tAruM bhAgya pratikUla thayuM che. kAraNa ke madhura paNa kSIrasamudramAM atizaya maMthana karavAthI zuM kAlakUTa jhera utpanna nathI thayuM? tethI vizeSa kahevAthI zuM? sAdhuone traNa pagalA jeTaluM paNa sthAna Apa. pachI namucie kahyuM. A thAo, paNa traNa pagalAnI bahAra tamArAmAMnA koIne paNa joiza to cokkasa mArI nAkhIza. tethI ghIthI siMcAyelo agni saLage tema viSNumuni kopathI saLagyA. vaikriyarUpa karIne AkAzamAM vadhavAnuM zarU karyuM. pralayakALanA pavananI jema kaSTathI joI zakAya tevA te muni kSaNamAM eka lAkha yojananA zarIravALA thayA. eka lAkha yojana jeTalA saMpUrNa zarIravALA te muni saghaLA vizvane bhaya karanArA thayA. paganA AghAtane (=prahArane) karatA te muni gAma, khANa, nagara ane samudrathI vyApta pRthvIpIThane kaMpAve che, parvatonA zikharone pALe che, samudrone uchALe che, manuSya-tiryaMcone kaSTa utpanna kare che, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikadevone kSobha utpanna kare che. namucinA mastaka upara paga mUkIne tene pAtALamAM pheMkI dIdho. pachI samudranA pUrvakinAre eka paga ane pazcima kinAre eka paga ema be pagane rAkhIne rahe che. traNa bhuvanamAM kSobha thavAthI je te munine gusse thayelA jANIne madhurakaMThavALI apsarAone tyAM mokalI. temane zAMta karavA mATe temanA kAna AgaLa rahIne madhurakaMThathI gAtI apsarAoe munine kahyuM che mahAnubhAva! krodha sva-para ubhayane saMtApa karanAro che, tamArA sucAritrano aMta karanAro che, durgatimAM javAno mahAmArga che, sarvasukhono nAzaka che. tIrthakaro ane paralokanA bhayavALA bIjA maharSio paNa atula parAkramathI yukta hovA chatAM atizaya adhama jIvonuM paNa badhuM sahana kare che. je rIte nArako ane tiryaMco vagere bIjAomAM krodha pragaTe che te rIte jo guNathI moTAomAM paNa krodha pragaTe to vivekanuM sAmarthya kyAM rahyuM? tethI he munIzvara! zAMta thAo, jinokta vacanone yAda karo, cittamAM karUNA lAvo, traNa bhuvana upara kRpA karo. (75) sura-asura lokoe zAMtikarma zarU karyuM. cakravartI mahApadmane A vRttAMtanI khabara paDatAM bhayathI kaMpatA zarIravALA te parivAra sahita tyAM AvyA ane muninA caraNomAM namIne khamAvavA lAgyA. A pramANe apsarAonA vacanothI, sakalasaMghanA vacanothI, zAMtikarmathI ane kSamApanAthI muni koI paNa rIte zAMta thayA. tyArathI temanuM trivikrama evuM nAma prasiddha thayuM. pachI AlocanA-pratikramaNa karIne zuddha thayelA te muni vicaravA lAgyA. kAraNa ke kahyuM che ke
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) jhiMdakamunicaritra-241 "AcArya, gaccha, kula, gaNa ane saMghanI rakSA karavAmAM tathA caityano vinAza thaI rahyo hoya tyAre caityanI rakSA karavAmAM je doSa lAgyo hoya tenI AlocanA ane pratikramaNa karanAra jIva zuddha che. kAraNa ke rakSA karavAmAM ghaNI nirjarA che." viSNukumAra muni krame karIne kevalajJAna prApta karIne siddha thayA. mahApadma cakravartI paNa vrata laine mokSamAM gayA. [3]. A pramANe viSNukumAranuM caritra pUrNa thayuM. bIjI rIte paNa tapanA prabhAvanI prasiddhi karavA mATe dRSTAMtane kahe chehuNti mahAkappasurA, bohiM taveNa vihuyarayA / jaha khaMdao mahappA, sIso sirivIranAhassa // 84 // zrI mahAvIrasvAmInA ziSya mahAtmA zrI skaMdakamuninI jema tapathI karmo khapAvIne bodhi meLavIne mahAna RddhivALA devalokomAM devo thAya che. vizeSArtha- jo ke keTalAka jIvo (tapa karavA chatAM te ja bhavamAM siddha thatA nathI, to paNa tapathI karmone ochA karIne mahAna RddhivALA devalokamAM devo thAya che. tyAMthI AvIne mahAvideha Adi kSetramAM bodhine meLavIne, tapathI saghaLAM karmone khapAvIne siddha thAya che. konI jema? zrI mahAvIra svAmInA ziSya mahAtmA zrI skaMdakamuninI jema. skaMdakamuni koNa hatA e praznanA uttaramAM kahevAya che skaMdamuninuM caritra 'te kALe ane te samaye kRtiMgalA nAmanI nagarI hatI. tyAM chatrapalAzaka nAmanA caityamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra samavasaryA. kRtaMgalA nagarIthI bahu dUra nahi ane bahu najIka nahi evI zrAvastI nAmanI nagarI hatI. tyAM gardabhAlino ziSya skaMdaka nAmano parivrAjaka raheto hato. te kAtyAyana gotrano hato. jemAM itihAsa pAMcamo che ane nighaMTu chaThTho che evA Rgvadayajurveda-sAmaveda-atharvaveda e cAra vedono aMga-upAMga sahita pAra pAmanAro hato, arthAt temAM nipuNa hato. cha aMgono jANakAra hato. kapilazAstramAM 1. te kALe eTale avasarpiNIkALanA cothA ArAnA aMte. te samaye eTale je samaye mahAvIra bhagavAna vidyamAna hatA tyAre. 2. sAmaMta=najIka. 3. vAtyAye samAna gotra yaNa sa: | 4. nighaMTu= zabdakoza. 5. zikSA, kalpa, vyAkaraNa, chaMda, jyotiSa ane nirukti e cha aMgo che. upAMgo ukta cha aMgonA arthonA vistArarUpa che.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242-tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) jhiMdakamunicaritra vizArada hato. gaNitazAstra, zikSAkalpa, vyAkaraNa, chaMdazAstra, nirukti-zAstra, jyotiSazAstra (e cha aMgazAstramAM), ane bIjA paNa brAhmaNone hitakArI ghaNA zAstromAM pArane pAmelo hato. tyAM bhagavAna mahAvIranA piMgalaka nAmanA nigraMtha ziSya rahetA hatA. temaNe skaMdakane pUchyuM- he kuMdaka ! loka, jIva, siddhi ane siddha e padArtho sAta (=aMtavALA) che ke anaMta (=aMtathI rahita) che? athavA kayA maraNathI marato jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che? skaMdake bhagavAna mahAvIrane vaMdana karavA mATe zrAvatI nagarImAM nIkaLatA ghaNA lokone joyA. temanI pAse zrI mahAvIranA guNono paramArtha jANyo. zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karuM. namaskAra karuM ane A praznane pUchuM ema vicArIne kuMdaka potAnA upakaraNone laIne zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse javA mATe cAlyo. te upakaraNo A pramANe chetridaMDa, kuMDI, rUdrAkSanI mALA, bhikSApAtra, Asana, pappAlaka (=upakaraNa vizeSa), aMkusaka (=devapUjA mATe vRkSanA pallavone kApavAnuM sAdhana), vIMTI, gaNettio (=rUdrAkSanuM banAveluM hAthamAM paheravAnuM AbhUSaNa), chatra, pagarakhAM, pAdukAo ane dhAtarakta (geruthI raMgeluM vastra vizeSa). bhagavAna mahAvIre kevalajJAnathI tene Avato joine zrI gautamagaNadharane saghaLuM kahyuM. te vakhate zrI gautamabhagavAne zrI mahAvIra bhagavAnane pUchyuM: he prabhu! skaMdaka AvyuM chate ApanI pAse dIkSA leze? prabhue hA kahI. eTalAmAM aMdaka paNa tyAM AvI gayo. tyAre gautamabhagavAne jaladI UbhA thaIne A pramANe kahyuM: he skaMdaka! svAgata. he skaMdaka! susvAgata (tAruM Agamana sAruM thayuM.) piMgalake tamane cokkasa A pramANe pUchyuM che ke loka, jIva, siddhi ane siddha e padArtho sAMta che ke anaMta che? kayA maraNathI marato jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che? piMgalakanA praznonA nirNaya mATe tuM ahIM Ave che. pachI kuMdake kahyuM: A A pramANe che. paNa tane A vigata koNe kahI? pachI gautama bhagavAne kahyuM: mArA dharmAcArya bhagavAna mahAvIra arihaMta ane kevalI che. temaNe mane A vigata kahI che. pachI skaMdake kahyuM: he gautama! tamArA dharmAcAryanI pAse jaie, temane vaMdana-namaskAra karIe. pachI gautama bhagavAna skaMdakanI sAthe mahAvIra bhagavAnanI pAse Ave che. tyAre mahAvIra bhagavAnanuM atizaya rUpa ane Rddhine joIne skaMdakanuM hRdaya harSanA kAraNe vikAsa pAmavA lAgyuM. traNavAra pradakSiNA karIne ane vaMdana karIne mahAvIra bhagavAnanI upAsanA kare che. tyAre mahAvIra bhagavAne huM kevalajJAnI chuM evo vizvAsa skaMdakane thAya e mATe svayameva piMgalaka sAdhunA prazno vagere vRttAMta kahyo. pachI A pramANe kahyuM: he skaMdaka! loka dravyathI eka dravya che, ethI sAMta che. kSetrathI badhIya dizAomAM mAtra asaMkhya kaDAkoDi yojana pramANa che, AthI sAMta che. kAlathI sadAya rahe che mATe 1. A praznanA uttaranI vigatane dhyAnamAM rAkhIne ahIM anuvAda karyo che. 2. ahIM siddhi zabdathI siddhazilA jANavI. (bhagavatI zataka-2 udezo-1)
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapadharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [skaMdamunicaritra-243 anaMta che. bhAvathI anaMtaparyAya svarUpa hovAthI anaMta che. e pramANa jIva, siddhi ane siddha viSe paNa kahevuM. phakta eTalo phera che kSetrathI potapotAnuM pramANa kahevuM. he skaMdaka! maraNa be prakAranA kahyA che. te A pramANe-bAlamaraNa ane paMDitamaraNa. temAM bAlamaraNanA bAra prakAra che. te A pramANe- valammaraNa, vazArtamaraNa, aMtozalyamaraNa, tadbhavamaraNa, giripatana, tarupatana, jalapraveza, agnipraveza, viSabhakSaNa, zastrotpATana, vaihAyasa ane gRddhapRSTha. (1) valammaraNa- vaLatAnuM maraNa te valammaraNa. saMyamanA yogothI vaLatA=pAchA pharatA jIvonuM maraNa te vaDanmaraNa. saMyamanA yogone pALavA mATe asamartha hoya ane kulalajjA AdithI vratane mUkI na zake tevA jIvonuM maraNa te vaDanmaraNa. jemanA vratapariNAma bhAMgI gayA che tevA vatIone A maraNa hoya. (2) vazAmaraNa- AmAM vaza ane Arta ema be zabdo che. vaza eTale parAdhInatA. - Arta eTale duHkhI. indriyonI parAdhInatAthI duHkhI jIvonuM maraNa te vazArtamaraNa. jema ke pataMgiyuM dIpakajyotimAM paDIne mRtyu pAme che. (3) aMtozalyamaraNa- aticArarUpa zalyano uddhAra karyA vinA thatuM maraNa te aMtozalya maraNa. mAnakaSAya AdinA kAraNe jJAna-darzana-cAritrasaMbaMdhI aticAronI yogyanI pAse AlocanA karyA vinA mRtyu pAmanArAonuM maraNa aMtozalyumaraNa che. (4) tadbhavamaraNa- jIva je bhAvamAM hoya te bhavanuM AyuSya bAMdhIne mRtyu pAme te tadbhavamaraNa. karmabhUmimAM utpanna thayelA saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA jIvone A maraNa hoya. karmabhUmimAM utpanna thayelA asaMkhyAta varSavALA manuSya-tiryaMco, akarmabhUmimAM utpanna thayelA manuSya-tiryaMco, devo ane nArakone tadbhavamaraNa na hoya. kAraNa ke te jIvo te ja bhavanuM AyuSya bAMdhI zakatA nathI. (5) giripatana- parvata uparathI bhUsako mArIne maraNa pAme te. (6) tarupatana- vRkSa uparanI bhUsako mArIne maraNa pAme te. (7) jalapraveza- pANImAM paDIne maraNa pAme te. (8) agnipraveza- agnimAM paDIne maraNa pAme te. (9) viSabhakSaNa- jhera khAIne maraNa pAme te. (10) zastrotyATana- karavata vagere zastrathI kapAIne mare te. (11) vaihAyasa- vihAyas eTale AkAza. AkAzamAM thayeluM maraNa te vaihAyasa maraNa. vRkSazAkhA vagerenI madadathI phAMso khAIne mRtyu pAme te vaihAyasa maraNa. (phAMsIthI thatuM maraNa paNa vaihAyasa maraNa che.) u. 10 bhA.1
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244-tapadharma]. upadezamalA (puSpamAlA) jhiMdakamunicaritra (12) vRddhapRSTha- jemAM gIdhaDAoe sparza karyo hoya te vRddhapRSTha maraNa. pITha vagere upara aLato vagere copaDIne gIdhaDA vagerene potAnI pITha vagere khavarAvIne mRtyu thAya te vRddhapRSTha maraNa. A bAra prakAranA maraNathI maraNa pAmato jIva AtmAne nArakatiryaMca-manuSya-devanA anaMta bhavonA svIkAranI sAthe joDe che, arthAt AtmA anaMtA bhavo kare che, anAdi-anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che. paMDita maraNanA be prakAra che. te A pramANe-pAdapapagamana ane bhaktapratyAkhyAna. A be prakAranA maraNathI maraNa pAmato jIva saMsArarUpa jaMgalane oLaMgI jAya che. ahIM bodhane pAmelA skaMdamahAvIra bhagavAnane vaMdana karIne A pramANe kahyuM: he bhagavaMta! huM tamArI pAse kevalIe kahelA dharmane sAMbhaLavAne icchuM chuM. tyAre mahAvIra bhagavAne skaMdakane ane parSadAne dharma kahyo. tyAre paramasaMvegane pAmelA skaMda, mahAvIra bhagavAnane vaMdana- namaskAra karIne A pramANe kahyuM: he bhagavaMta! A tame je pramANe kaho cho te pramANe huM nigraMtha pravacananI zraddhA rAkhuM chuM, vizvAsa karuM chuM, ruci karuM chuM. pachI skaMdaka tApasa uttarapUrvanI dizAnA bhAgamAM (=IzAnakhUNAmAM jaIne tridaMDa ane kuMDikA vagere upakaraNano tyAga kare che. pachI bhagavAna mahAvIrane vaMdana karIne A pramANe kahyuM: bhagavan! ghaDapaNa ane motanA duHkhathI A loka (=A saMsAra) saLagelo che, vadhAre saLagelo che, ane te eka kALe ja saLagelo che, tathA vadhAre saLagelo che. jema koI eka gRhastha hoya, tenuM ghara saLagatuM hoya, tathA te saLagatA gharamAM teno bahumUlyavALo ane ochA vajanavALo sAmAna hoya, gRhastha te sAmAnane laIne ekAMtamAM jAya che. kAraNa ke te gRhastha ema vicAre che ke, jo thoDo paNa kiMmatI sAmAna bace to te sAmAna mane pachInA samayamAM hita mATe ane sukha mATe thaze. e pramANe ja he bhagavaMta! mAro paNa AtmA eka jAtanA sAmAna rUpa che, ane te ISTa che, ratnonA karaMDiyA samAna che. sadA ya ThaMDI-garamI ane sudhA-tRSA vagerethI tathA rogo ane jIvaleNa dardothI rakSaNa karAyelo A mAro AtmA mane paralokamAM hita mATe ane sukha mATe thaze. tethI he bhagavaMta! huM ApanI pAse dIkSita thavAne icchuM chuM. pachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra pote ja skaMdaka parivrAjakane dIkSA Ape che, pote ja hitopadeza Ape che ke, he devAnupriya! A pramANe javuM, A pramANe rahevuM, A pramANe besavuM, A pramANe paDakhuM pheravavuM, A pramANe bhojanA karavuM, A pramANe bolavuM, A pramANe saMyamapUrvaka vartavuM. A bAbatamAM jarA paNa ALasa na rAkhavI. pachI bhagavAna mahAvIranA AvA dhArmika upadezano sArI rIte svIkAra kare che 1. panthAt (pra+brAna) dhAtuno dIkSita karavuM, dIkSA ApavI evo artha che. paNa ahIM bhAvane lakSyamAM rAkhIne dIkSiAM thavuM evo artha karIne "dIkSita thavAne' ema lakhyuM che. tathA bhagavatIsUtramAM patraNa evo pATha che. = =
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa dharma] upadezamalA (puSpamAlA) [aMdakamuni caritra-245 ane te ja pramANe varte che. have te skaMdaka pAMca samitithI yukta, traNa gutithI gupta, brahmacArI, kaSAyane jItI lenArA, jitendriya, utsuktAthI rahita, suzramaNapaNAmAM tatpara ane AjJAmAM pratibaddha evA aNagAra thayA. sthAvironI pAse agiyAra aMgono abhyAsa karyo. pachI bhagavAna mahAvIranI anujJA laine kaMika muni pahelI mAsika bhikSu pratimAne svIkAre che. emAM dararoja pANInI eka ane bhojananI eka datti hoya. (ekavakhate pAtramAM jeTaluM paDe te eka datti.) A pramANe eka mahinA sudhI pALe che. pachI dvimAsikI yAvat saptamAsikI bhikSupratimAne svIkAre che. temAM dvimAsikI pratimAmAM dararoja pANInI be ane bhojananI be datti hoya. be mahinA sudhI pAlana kare. trimAsikI pratimAmAM traNa cAtumArsikI pratimAmAM cAra, paMcamAsikI pratimAmAM pAMca, chamAsikI pratimAmAM che, sapramAsikI pratimAmAM sAtadatti dararoja pANI ane bhojana e pratyekanI hoya. dareka pratimAnuM kramazaH traNa, cAra, pAMca, cha ane sAta mAsa sudhI pratimAnuM pAlana kare. A pramANe A sAta bhikSupratimAo che. e pramANe AThamI, navamI, dazamI, agiyAramI ane bAramI bhikSupratimAne svIkAre che. AThamImAM (sAtadivasa sudhI) ekAMtare covihAra upavAsa kare. (pAraNe AyaMbila kare.) gAma vagerenI bahAra cattA sUve, paDakhe sUve, ke palAThIvALIne bese. tathA deva AdinA upasargone calita banyA vinA sahana kare. navamI pratimAmAM paNa sAta divasa sudhI te ja tapa kare. rahevAmAM vizeSa che. te A pramANe- utkaTuka Asane (DhakA jamInane na aDe te rIte ubhaDaka page) bese, vAMkA lAkaDAnI jema suve, arthAt jamInane mastaka ane paganI eDI aDa te rIte sUve, athavA jamInane mAtra pITha aDe (mastaka ke paga addhara rahe) te rIte sUve, athavA lAkaDInI jema lAMbA thaIne sUve. dazamImAM paNa sAta divasa sudhI te ja tapa kare. rahevAmAM vizeSa che. te A pramANe godohikA Asane bese. (penI ane DhekA eka bIjAne aDe ane paganA taLiyAno AgaLano bhAga ja jamInane aDe (pAchaLano bhAga addhara rahe) te rIte besavuM e godohikA Asana che.) athavA vIrAsane bese. (bhUmi upara paga rAkhIne siMhAsane beThelAnI siMhAsana laI letAM calAyamAna thayA vinA jevI sthiti thAya tevI sthiti e vIrAsana che.) athavA AmraphaLanI jema vAMkI rIte bese. agiyAramImAM covihAra chaThTha tapa kare. be hAtha nIce laTakAvIne ThuMThAnI jema ( kAyotsargamudrAe) Ubho rahe. upasarga-pariSadone sArI rIte sahana kare. bAramImAM (covihAra aThThama tapa kare. chellI rAtrimAM baMneya pagone saMkocIne ane be hAtha laTakatA rAkhIne rukSa koI eka padArtha upara netrone mIMcyA vinA sthira dRSTi rAkhe. kAyAne kaMIka namAvelI rAkhe. zarIranAM sarva aMgo jevI sthitimAM hoya tevI sthitimAM rAkhe, arthAt eka paNa aMgane jarApaNa halAve nahi. badhI indriyo upara kAbU
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246-tapa dharma]. upadezamAlA (puSpamAlA) jhiMdakamuni caritra rAkho. upasargone calita banyA vinA sahana kare. skaMdaka aNagAre A pramANe bAra prakAranI bhikSupratimAnI ArAdhanA karI. pachI pharI paNa mahAvIra bhagavAnanI anujJA laIne guNaratna saMvatsara nAmanA tapadharmano svIkAra kare che. te A pramANe pahelA mAsamAM niraMtara upavAsa karavA, divase sUryanI sAmI najara mAMDI jyAM taDako Apato hoya tevA sthAnamAM ubhaDaka page besIne AtApanA levI. tathA rAtrIe kAMI paNa vastra oDhyA ke paheryA sivAya vIrAsane besI rahevuM. e pramANe bIje mahine niraMtara chaThTha-babe upavAsa karavA ane divase sUryanI sAmI najara mAMDI taDakAmAM ubhaDaka besI rahevuM tathA rAtre kAMI paNa paheryA ke oDhyA sivAya vIrAsane besI rahevuM. (e pramANe trIje mAse niraMtara aTTama-traNa traNa upavAsa karavA. cothe mAse cAra cAra upavAsa karavA. pAMcame mAse pAMca pAMca upavAsa karavA. chaTTa mAse cha cha upavAsa karavA. sAtame mAse sAta sAta upavAsa karavA. AThame mAse ATha ATha upavAsa karavA. navame mAse nava nava upavAsa karavA. dazame mAse daza daza upavAsa karavA. agiyArame mAse agiyAra agiyAra upavAsa karavA. bArame mAse bAra bAra upavAsa karavA. terame mAse tera tera upavAsa karavA. caudame mAse cauda cauda upavAsa karavA. paMdarame mAse paMdara paMdara upavAsa karavA. ane soLame mAse niraMtara soLa soLa upavAsa karavA, ane sUryanI sAmI najara mAMDI taDakAvALI jagyAe ubhaDaka besI taDako levo tathA rAtrIe kAMI paNa paheryA ke oDhyA sivAya virAsane besI rahevuM.) A pramANe skaMdaka aNagAre guNasaMvatsara dharmanI ArAdhanA karI. pachI pharI paNa bhagavAna mahAvIranI pAse ghaNA upavAsa, chaThTha, aTTama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa, mAsakSamaNa ane ardhamAsakSapaNa ema vividha tapadharmathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. have te kaMika aNagAra AvA prakAranA A vipula tapakarmathI zuSka, rUkSa, mAMsarahita, ane zuSka thayA, mAtra nADIo ja rahI hoya tevA thayA. mAtra AtmabaLathI ja jAya che, UbhA rahe che, vANI bolavAmAM paNa glAni pAme che. jema (sukA) lAkaDA vagere vastuthI bharelI gADI khaDakhaDa avAja karatI karatI cAle, tema skaMdaka aNagAra khaDakhaDa avAja karatA cAle che, khaDakhaDa avAja karatA UbhA rahe che. skaMdaka aNagAra tapathI puSTa che, tathA mAMsa-lohIthI kSINa che. tathA rAkhanA DhagalAmAM bhArela agninI jema tapa tejanI zobhAthI atizaya zobhatA zobhatA vicare che. have ekavAra rAjagRhI nagarImAM mahAvIrasvAmI padhAryA tyAre rAtrinA pAchalA pahore
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa dharma] upadezamAlA (puSpamAlA) [skaMdamuni caritra-247 skaMdaka aNagAranA manamAM A pramANe saMkalpa thayo ke, huM A tapakarmathI Avo kRza thaI gayo chuM, chatAM hajI paNa mArAmAM jyAM sudhI koipaNa (=thoDo paNa) parAkrama che, ane mArA dharmAcArya bhagavAna mahAvIra jyAM sudhI vicare che, tyAM sudhImAM temanI anujJA laIne vidhithI anazana karavuM e mArA mATe zreyaskara che. A pramANe vicAraNA karIne prabhAtasamaye bhagavAna mahAvIranI pAse gayA tyAre bhagavAna mahAvIre kevalajJAnathI tenA adhyavasAyane jANIne jAte ja tene anazananI anujJA ApI. AthI harSa pAmelA, saMtoSa pAmelA skaMdaka aNagAra bhagavAna mahAvIrane vaMdana kare che, namaskAra kare che, jAte ja pAMca mahAvratone Arope che. (=uccare che.) sAdhuone ane sAdhvIone khamAve che. sthavira gItArtha sAdhuonI sAthe dhIme dhIme vipula parvata upara caDe che. moTI pRthvI zilApaTTakanuM paDilehaNa kare che. zilApaTTaka upara DAbhano saMthAro pAthare che. pachI paryakAsane besI, pUrvadizAmAM mukha rAkhI, mastake aMjali karIne, A pramANe bolyA ke, arihaMta, bhagavaMta, yAvat acaLa svarUpane pAmelAone namaskAra thAo. acaLa sthAnane pAmavAnI icchAvALA bhagavAna mahAvIrane namaskAra thAo. tyAM rahelA bhagavAna mahAvIrane ahIM rahelo huM vaMdana karuM chuM. tyAM rahelA bhagavAna mahAvIra ahIM rahelA mane juo. bhagavAna mahAvIranI pAse (sAkSIe) sarva prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, prema, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, pazunya, paraMparivAda, arati, rati, mAyAmRSAvAda, mithyAtvazalya, sarva azana, vana, khAdima, svAdima ema cAreya prakArano AhArano jIvanaparyata tyAga karuM chuM. je A zarIra atizaya iSTa che teno paNa huM mArA chellA zvAsocchavAse tyAga karuM chuM. ( karI daIza.). A pramANe te skaMdaka aNagAra agiyAra aMgo bhaNIne, bAra varSa dIkSAparyAya pALIne, mAsa sudhI pAdapopagamana anazana karIne AlocanA- pratikramaNa karIne, samAdhi pAmIne kAlanI avakAMkSA na karatA kAladharma pAmyA. pachI te sthavira bhagavaMto skaMdaka aNagArane kAladharmane pAmelA jANI, temanA parinirvANa nimitte kAyotsarga kare che. pachI temanAM vastro ane pAtro laine jyAM bhagavAna mahAvIra che tyAM Ave che. bhagavAnane badho vRttAMta kahe che. te vakhate gautamabhagavAna mahAvIra bhagavAnane A pramANe pUchyuM: he bhagavaMta! ApanA ziSya skaMdaka aNagAra kALa karIne kayAM gayA che? kayAM utpanna thayA che? bhagavAna mahAvIre kahyuM: he gautama! mArA ziSya aMdaka aNagAra svabhAve namra, upazAMta, alpakrodha-mAna-mAyA-lobhavALA, atizaya nirabhimAnI, AtmAmAM lIna, bhadraka ane vinIta hatA. te mArI anujJA laIne, jAte ja pAMca mahAvratonuM AropaNa karIne, yAvat samAdhithI kALa karIne azruta (bAramA) devalokamAM devapaNe utpanna thayA che. zrIgautama bhagavAne pUchyuM: he bhagavaMta! te skaMdaka tyAMthI avIne kayAM utpanna thaze?
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248-tapano dharma upadezamAlA (puSpamAlA) [tapathI anya koI mahAna nathI bhagavAne kahyuM: he gautama! te mahAvidehakSetramAM siddha thaze, buddha thaze, mukta thaze, parinirvANa pAmaze ane sarvaduHkhono vinAza karaze. [84]. ahIM zrIkaMdakamuninuM dRSTAMta pUrNa thayuM. have tapanA aparimita guNo hovAthI tapanA pratyekaguNanuM pratipAdana karavAnuM azakya hovAthI graMthakAra kahe che kettiyamittaM bhaNimo, tavassa suhabhAvaNAe~ cinnassa? / bhuvaNattae'vi na jao, annaM tassa'tthi garuyayaraM // 85 // zubhabhAvanAthI AcarelA tapanuM keTaluM mAtra kahIe? = keTaluM varNana karIe? kAraNa ke traNeya bhuvanamAM paNa tapathI anya koI adhika mahAna nathI. vizeSArtha-Rddhi ane yaza AdinI icchAthI yukta jIvano tapa paNa asAra ja che. kAraNa ke kahyuM che ke-"jJAna ane tapa e be mokSanuM dhAma che. tenA ja (=mokSanA ja) arthipaNAnA lopanI (=abhAvanI) jemAM pradhAnatA che evA jJAna ane tapa tRNanA aMza samAna che, arthAt mukti ane tapa e benuM arthipaNu(=IcchA) jemAM na hoya te tRNanA aMza samAna che." AthI Rddhi ane yaza AdithI karAyelA tapane dUra karavA mATe mULagAthAmAM tapanuM "subhAvanAthI AcarAyela" evuM vizeSaNa che. ahIM tapanA "subhAvanAthI AcarAyela" evA vizeSaNathI have pachI turata kahevAmAM AvanArA bhAvanAdvAranuM sUcana karyuM che. [85]. A pramANe sarva jJAnIoe ane anaMta tIrthaMkaroe je tapane sarvaguNono AdhAra kahyo che, ane svayaM paNa Acaryo che, je tapa bhAre karmarUpa roganA nAza mATe auSadhasamAna che, je tapathI anupama lakSmInI prApti thAya che, te tapano tame Azraya karo. (1) hita mATe jinezvare kahelA eka vAkayane tame karo. mokSa mATe dIrdhakALa sudhI thayelA munivaroe AcarelA mArgano Azraya karo. potAnA (=potAne ISTa) rasomAM (madhura Adi svAdamAM) bhavarUpa vana mATe pANI samAna Asaktino tyAga karo. vajasamAna tapathI pAparUpa parvatane bhedI nAkho. (2) A pramANe zrI hemacaMdrasUri viracita upadezamAlAnA vivaraNamAM tapadharmadvAra pUrNa thayuM. A pramANe upadezamAlA vivaraNamAM tapadharmadvArano rAjazekharasUrikRta gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thayo. 1. ahIM devArthatvanakuMtalA e saMpUrNa samAsa che. taheva eTale mokSa ja. tila eTale lopa=abhAva. sAra=pradhAnatA.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvadharma) upadezamalA (puSpamAlA) [bhAvanI utpattinA kAraNo-249 bhAvadharma have bhAvanAdhArane kahevAnI icchAvALA graMthakAra pUrvanI sAthe saMbaMdhavALI gAthAne kahe che dANaM sIlaM ca tavo, ucchupuSpaM va nipphalaM hojjA / jai na hiyayammi bhAvo, hoi suho tassime heU // 86 // jo hRdayamAM zubha bhAva na hoya to dAna, zIla ane tapa e traNeya isunA puSpanI jema niSphala thAya. zubhabhAvanI utpattinA A =have pachI turata kahevAze te) kAraNo che. vizeSArtha- jo hRdayamAM jemAM saMsAranirveda ane mokSasaMvega hoya tevA zubhabhAva na hoya to dAna, zIla ane tapa e traNe zeraDInA phUlanI jema niSphala thAya. ahIM bhAvArtha A che- dAna AdimAM pravRtta thayelA paNa jIve AdarathI zubha bhAvamAM prayatna karavo joIe. kAraNa ke zubha bhAva vinA dAnAdi traNa kArya sAdhana banatA nathI. AthI dAnAdi dharmone kahIne have bhAvadharma kahevAya che. te bhAvanI utpattinAM have pachI turata kahevAze te kAraNo che. [6] bhAvanI utpattinAM kAraNone ja kahe chesmmtt 1 caraNasuddhI 2, karaNajao 3 niggaho kasAyANaM 4 / gurukulavAso 6 dosANa, viyaDaNA 6 bhavavirAgo 7 ya // 87 // viNao 8 veyAvaccaM 9, sajjhAyaraI 10 aNAyayaNacAo 11 / paraparivAyanivittI 12, thirayA dhamme 13 pariNNA 14 ya // 88 // bhAvanI utpattinA cauda kAraNo samyakatva, caraNazuddhi, indriyajaya, kaSAyanigraha, gurukulavAsa, doSonI AlocanA, bhavavirAga, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAyarati, anAyatanatyAga, paraMparivAdanivRtti, dharmamAM sthiratA, parijJA- A zubhabhAvanI utpattinAM kAraNo che. vizeSArtha-doSonI AlocanA eTale pramAda AdithI AcarelA doSonI AlocanA. anAyatana eTale jJAnAdine dUSita karanAra vastu. parijJA eTale jIvananA aMte anazana karavuM. zubhabhAvanI utpattinAM samyakatvazuddhi vagere cauda kAraNo che. bIjAM kAraNo hovA chatAM te kAraNono AmAM ja samAveza thaI javAthI cauda kAraNo kahyAM che. A pramANe dvAragAthAno saMkSepathI artha che. vistArathI artha to sUtrakAra jAte ja dareka dvAramAM kaheze. [87-88]
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250- samyakatvadvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [samyakatvanuM svarUpa samyakatva ahIM samyakatva sarvaguNonuM mUla che. AthI zubhabhAvanA arthI jIve pahelAM ja samyakatvanI zuddhi karavI joIe, ema ahIM sUcana karyuM che. temAM samyakatvanuM svarUpa zuM che? ItyAdi dvArothI samyakatvanuM ja nirUpaNa karatA graMthakAra dvAra-gAthAne kahe che kiM sammattaM 1 taM hoja kiha Nu 2 kassa va 3 guNA ya ke tassa 4 / kaibheyaM 5 aiyArA 6, liMgaM vA kiM bhave tassa 7 // 89 // samyakatvanuM svarUpa zuM che? jIvone kevI rIte samyakatva thAya? kone(=kyA jIvone) samyakatva hoya? samyakatvanA kayA guNo che? samyakatvanA keTalA prakAro che? samyakatvanA aticAro kayA che? samyakatvanuM liMga zuM che? A samyatvanAM dvAra che. [49] temAM (samyakatvanuM svarUpa zuM che- e) prathamadvAranA nirNaya mATe graMthakAra kahe che arihaM devo guruNo, susAhuNo jiNamayaM maha pamANaM / iccAi suho bhAvo, sammattaM biMti jagaguruNo // 90 // arihaMta ja mArA deva che, susAdhuo ja mArA guruo che, jinamata ja mAre pramANa che, ItyAdi zubhabhAva samyakatva che, ema tIrthaMkaro ane gaNadharo kahe che. vizeSArtha - arihaMta ja mArA deva che, buddha vagere mArA deva nathI. susAdhuo ja mArA guruo che, bauddha sAdhuo vagere mArA guruo nathI. jinamata ja mAre pramANa che, kutIrthikonA mato mAre pramANa nathI. ityAdi je AtmAno zubha pariNAma te samyakatva che. ema tIrthakaro ane gaNadharo kahe che. temaNe kahyuM che ke-"te samyakatva prazasta samyakatva mohanIyakarmanA aNuonA vedanathI (=hyopazamathI), upazamathI ke kSayathI utpanna thayela ane prazama-saMvega vagere liMgothI jANI zakAya tevA zubha AtmapariNAmarUpa kahyuM che." gAthAmAM "ityAdi zubha bhAva" e sthaLe rahela Adi zabda te ja samyakatvanA potAnAmAM rahelA kSAyika, pathamika vagere bhedonuM sUcana kare che. [90] "samyakatvanuM svarUpa zuM che" e dvAra pUrNa thayuM. ahIMthI kevI rIte samyakatva thAya" e bIjA dvAranuM pratipAdana karavA mATe graMthakAra kahe che bhamiUNa aNaMtAI, poggalapariyaTTasayasahassAI / micchattamohiyamaI, jIvA saMsArakaMtAre // 91 //
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [graMthIno artha-251 pAvaMti khaveUNaM, kammAiM ahApavattakaraNeNaM / uvalannAeNa kahamavi, abhinnapuvvaM tao gaMThiM // 92 // mithyAtvathI mohita mativALA jIvo saMsArarUpa jaMgalamAM anaMtA lAkho pudgala parAvartI sudhI bhamIne paththaranA dAMtathI yathApravRttakaraNa vaDe karmone khapAvIne pachI koi paNa rIte jeno pUrve jyAre bheda karyo nathI tevI graMthine pAme che=graMthinI pAse Ave che. vizeSArtha- ahIM bhAvArtha A pramANe che- tIrthaMkara, gaNadhara, cakravartI vagere paNa sarva jIvo pahelAM to avyavahAra rAzimAM rahelI nigodomAM anAdikALathI AraMbhI kevaLa mithyAtvane ja vedatA anaMtapudgala parAvartI sudhI rahe che. tyArabAda koIpaNa rIte tathAbhavyatvanA kAraNe temAMthI (=avyavahAra rAzimAM rahelI nigodomAMthI) nIkaLIne pRthvI AdimAM vAraMvAra bhame che. A vigata pahelAM ja jaNAvI che. kevala mithyAtvathI mohita mativALA jIvo A pramANe anaMta pudgala parAvartA sudhI saMsArarUpa jaMgalamAM paribhramaNa karyA pachI koIpaNa rIte manuSya AdimAM Ave che. manuSya AdimAM AvelA te jIvomAMthI keTalAka jIvo paththaranA dAMtathI yathApravRttakaraNa vaDe graMthideze AvavA mATe rokanArAM karmone khapAvIne pUrve kyAreya jeno bheda karyo nathI tevI graMthine koIpaNa rIte pAme che. ahIM artha A che- karaNa adhyavasAyavizeSa rUpa che. viziSTa jJAnAdiguNa vinA koipaNa rIte svayaM ja pravRtta=pravartelo te adhyavasAyavizeSa yathApravRtta kahevAya che. yathApravRtta (=potAnI meLe ja pravarteluM) karaNa te yathApravRttakaraNa. tathA parvatanI pAse AvelI nadIno koIka paththara Ama-tema javAthI athaDAvAnA kAraNe svayaM ghasAIne trikoNa vagere AkArane pAme che. e pramANe jIvo paNa yathApravRttakaraNa vaDe svayaM ja karmane khapAve che. [91-92] graMthi e zo padArtha che e viSayane kahe chegNtthiN bhaNaMti muNiNo, ghaNarAgaddoSapariNaisarUvaM / jammi abhinne jIvA, na lahaMti kayAi sammattaM // 93 // graMthi rAga-dveSanA gADha pariNAmarUpa che ema munio kahe che. tene bhedyA vinA jIvo kyAreya samyakatvane pAmatA nathI. vizeSArtha- gADha eTale samyakatvanI prAptimAM pratibaMdha karanAra. samyakatvanI 1. vana eTale javuM potanA eTale athaDAvuM.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252-samyakatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [graMthI bheda koNa kare? prAptimAM pratibaMdha karanAra ane kevalajJAnathI jANI zakAya tevo je rAga-dveSano pariNAma, te pariNAmasvarUpa graMthi che ema munio ahIM kahe che. jevI rIte vRkSanI chAla AdithI mArelI (=bAMdhelI) tevA prakAranI koi gAMTha duHkhe karIne bhedI zakAya che, tevI rIte samyakatvanI prAptimAM pratibaMdhaka je rAga-dveSano pariNAma, te jene anaMta paNa kALathI jIvoe bhegho nathI, te ahIM gAMTha che. [3] prazna- je koI jIvo gAMTha sudhI Ave che te badhAya jIvo gAMThane bheTe che? uttara- nA. A viSayane graMthakAra kahe cheullsiygruyviriyaa, dhannA lahukammuNo mahappANo / AsannakAlabhavasiddhiyA, ya taM kei bhiMdaMti // 94 // jemano atizaya vIrya ullasita banyo che tevA, dhanya, laghukarmI, mahAtmA ane AsannakAlabhavasiddhika koIka jIvo graMthine bhede che. vizeSArtha najIkanA kALamAM jenI mukti thavAnI hoya te AsannakAlabhavasiddhika kahevAya. [4] have kevA jIvo graMthine na bhede e viSayane kahe cheje uNa abhavvajIvA, aNaMtaso gaMThidesapattAvi / / te akayagaMThibheyA, puNo'vi vakhaMti kammAiM // 95 // abhavyajIvo anaMtavAra graMthidezane pAmelA hovA chatAM graMthine bhedatA ja nathI. abhavyajIvo graMthino bheda karyA vinA paDIne pharI paNa karmona vadhAre che-lAMbI sthitivALAM kare che. vizeSArtha- jemanI koipaNa rIte mukti thavAnI ja nathI te jIvo abhavya che. ahIM abhavyajIvonA upalakSaNathI dUrabhavyo paNa samajI levA. arthAt dUrabhavyajIvo paNa graMthidezane pAmelA hovA chatAM graMthine bhedatA ja nathI, ane graMthino bheda karyA vinA paDIne pharI paNa karmone vadhAre che. [5] have je jIvo graMthine bhede che temane samyakatvanI prApti kayA kramathI thAya che e viSayane kahe che taM girivaraM va bhettuM, apuvvakaraNuggavajadhArAe / aMtomuhuttakAlaM, gaMtuM aniyaTTikaraNammi // 16 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatva kevI rIte prApta thAya-253 paisamayaM sujhaMto, khaviDaM kammAiM tattha bahuyAiM / micchattammi uinne, khINe aNuiyammi uvasaMte // 97 // saMsAragimhatavio, tatto gosIsacaMdaNarasaM va / aiparamanivvuikaraM, tassaMte lahai sammattaM // 98 // apUrvakaraNarUpa tIvra vajadhArAthI moTA parvatanI jema graMthine bhedIne, aMtarmuhUrta kALa sudhI anivRttikaraNane pAme che, tyAM pratyekasamaye vizuddha banato jIva ghaNAM karmone khapAve che, pachI anivRttikaraNanA aMte udaya pAmeluM mithyAtva kSINa thaye chate ane udaya nahi pAmeluM mithyAtva upazAMta thaye chata, saMsArarUpa tApathI tapelo jIva atizaya zAMti (=ThaMDaka) karanAra gozISacaMdananA ' rasane pAme te rIte, muktisukhane karanArA samyakatvane pAme che. vizeSArtha-apUrvakaraNa-apUrva eTale pUrve nahi anubhavela. karaNa eTale adhyavasAyavizeSa. apUrvakaraNa eTale pUrve kyAreya na anubhavela adhyavasAyavizeSa. apUrvakaraNamAM vartato jIva pUrve kyAreya na karI hoya tevI vizeSa prakAranI sthitighAta ne rasaghAta Adi kriyA kare che, AthI A apUrvakaraNa kahevAya che. apUrvakaraNano kALa aMtarmuhUrta che. graMthine bhedIne eTale koika tevA prakAranA rAgadveSanA pariNAmane dUra karIne. - anivRttikaraNa- apUrvakaraNa pachI aMtarmurta sudhI anivRttikaraNane pAme che. ahIM paNa pUrva karatAM adhika viziSTa adhyavasAya e ja karaNa che. samAna samayamAM rahelA jIvonA adhyavasAyanI paraspara nivRtti=bheda jemAM na hoya te anivRtti. anivRttikaraNanA prathama samayathI AraMbhI asaMkhya adhyavasAya sudhInA dareka samAnasamayamAM vartamAna jIvonA adhyavasAyanI svabhAvathI ja nivRtti=bheda nathI ja evo ahIM bhAva che. anivRttikaraNamAM praveza thayA pachI aMtarmuhUrta sudhI pratyekasamaye anaMtaguNa vizuddhithI vizuddha thato jIva AyuSya sivAya sAtakarmone ghaNA khapAvIne, eTale ke pratyeka-karmane aMtaHkoDAkoDisAgaropama jeTalA rAkhIne bAkInA khapAvIne, anivRttikaraNanA aMte samyakatvane pAme che. ahIM bhAvArtha A pramANe che- sittera koDAkaDisAgaropama vagere sthitivALA mohanIya vagere karmone yathApravRttikaraNathI khapAvIne pratyeka karmane aMta:koDAkaDisAgaropama jeTalI sthitivALA kare che. apUrvakaraNathI graMthine bhede che. anivRttikaraNamAM to pratisamaya vizuddha thato jIva te ja karmone atizaya khapAvato rahe che. A daramiyAna udaya pAmelA mithyAtvane vede che, ane udaya nahi pAmelA mithyAtvanuM upazamarUpa aMtarmuhUrta pramANavALuM aMtarakaraNa kare che. pachI anivRttikaraNa pUrNa thaye chate, ane udayamAM AvelA mithyAtvano kSaya thaye chate, jIva yathokta aMtarakaraNamAM praveza kare che.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254-samyaktadvAra 254-lsama upadezamAlA (puSpamAlA) [kevo jIva graMthine bhede [anivRttikaraNamAM rahela jIva anivRttikaraNanA aMtarmuhUrta pachI aMtarmuhUrta jeTalA kALamAM darzanamohanIyakarmanAM jeTalAM daliko udayamAM AvavAnA hoya teTalA dalikone tyAMthI laine uparanI sthitimAM ane nIcenI sthitimAM nAkhIne aMtarmuhUrta sudhInI sthitine darzanamohanIyakarmanA dalikothI rahita kare che. ahIM mithyAtvanI saLaMga sthitinA be vibhAga thaIne vacce AMtaruM paDatuM hovAthI Ane aMtarakaraNa kahevAmAM Ave che. anivRttikaraNano kALa pUrNa thatAM ja jIva aMtarakaraNamAM praveza kare che. jema UkharabhUmimAM AvatAM agni zAMta banI jAya che tema aMtarakaraNamAM praveza thatAM ja darzanamohanIyanAM karmono udaya sthagita banI jAya che. AthI jIva upazama samyakatva pAme che. ahIM yaMtra A pramANe che -]. kramazaH dalika racanA ************* vacce karmonA abhAvarUpa upazama Ano tAtparyArtha e che ke aMtarmuhUrta kAla sudhI jIva sarvathA ja mithyAtvane vedato nathI. aMtarakaraNanA pravezanA prathama samayathI pathamika samyakatva prApta thAya che. aMtarakaraNamAM rahelo jIva sattAmAM rahelA mithyAtvane vizuddha karIne traNa puMja kare che. jevI rIte mAdaka kodarAne auSadhithI zuddha kare che. zuddha karAtA kodarAmAMthI keTalAka kodarA zuddha thAya che, keTalAka ardhazuddha thAya che, temAM paNa keTalAka bilakula zuddha thatA nathI. e pramANe jIva paNa adhyavasAya vizeSathI jinavacana upara ruci thavAmAM bAdhaka duSTarasano uccheda karavA dvArA mithyAtvane zuddha kare che. zuddha karAtuM mithyAtva paNa zuddha, ardhazuddha ane azuddha ema traNa prakAre thAya che. temAM zuddhapuMja sarvajJa dharmanA samyak svIkAramAM pratibaMdhaka na hovAthI upacArathI samyakatvapuMja kahevAya che. bIjo ardhazuddhapuMja mizrapuMja kahevAya che. tenA udayamAM jinadharmamAM madhyasthabhAva ja thAya che. azuddhapuMja arihaMta Adino khoTI rIte svIkAra karAvanAra hovAthI mithyAtvapuMja kahevAya che. A pramANe aMtarakaraNamAM aMtarmuhUrtakALa sudhI pathamika samyakatvano anubhava karyA pachI koI jIvane samyakatvapuMja udayamAM Ave che. samyakatvapuMjane vedatA jIvanuM 1. ahIM kAusavALuM lakhANa TIkA sivAyanuM vadhArAnuM che.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatva prAptino krama-255 samyakatva kSAyopathamika samyakatva kahevAya che. kAraNa ke udayamAM AvelA mithyAtvano ahIM pahelAM ja kSaya thaI gayo che. udayamAM nahi AvelA mithyAtvano to udayAbhAvarUpa upazama che. tethI (kSaya ane upazamathI thayeluM) A samyakatva kSAyopathamika che. koI jIvane mizrapuMjano udaya thAya che. mizrapujane vedato jIva samyakamithyAdaSTi kahevAya che. bIjA koI jIvane mithyAtvapuMjano udaya thAya che. mithyAtvapuMjane vedanAro jIva mithyASTi kahevAya che. aupathamika sabhyatvane bhogavatA koIka bIjA jIvane pathamika sabhyatvano kALa jaghanyathI ekasamaya bAkI hoya tyAre ane utkRSTathI cha AvalikA bAkI hoya tyAre anaMtAnubaMdhI kaSAyano udaya thAya che. tenA udaya vakhate je samyakatva che te sAsvAdana* samyakatva kahevAya che. kAraNa ke mithyAtvano hajI udaya thayo nathI, ane tattvarasanA AsvAdathI sahita che. (AsvAdathI sahita te sAsvAdana.) jo ke te tattvarasa anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI kaluSita(=malIna) che. anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayathI malina evA paNa tattvarasAsvAdathI sahita che. AthI te samyakatva sAsvAdana samyakatva kahevAya che. jaghanyathI eka samaya pachI ane utkRSTathI cha AvalikA pachI niyamA mithyAtvano udaya thatAM te jIva mithyAdaSTi thAya che. [96-97-98] kevI rIte samyakatva thAya e bIjuM dvAra pUrNa thayuM. have kone(=kevA jIvone) samyakatva thAya e trIjA svAmitvatArane kahe che puvvapavaNNA paDivajamANayA nirayamaNuyadevA ya / tiriesuM tu pavannA, beiMdiyamAiNo hojjA // 99 // nArako, manuSyo ane devo pUrvapratipanna ane pratipadyamAnaka hoya che. tiryaMcomAM beidriya vagere jIvo pUrva pratipanna hoya. ' vizeSArtha- je jIvo samyakatva prAptinA prathama samayamAM rahelA che te pratipadyamAnaka kahevAya che. je jIvo samyakatva prAptinA bIjA vagere samayomAM rahelA che te pUrva pratipanna che. temAM nAraka, manuSya ane devo baMne prakAranA prApta thAya che. manuSyo ane devo dharmazravaNa AdithI samyakatvane pAme che e prasiddha ja che. nAraka vagere to vedanAdithI karmanirjarA kare che, ane tathAbhavyatvanA paripAkathI nisarga Adi koIka kAraNathI ja keTalAka samyakatvane pAme che. tethI jeo samyakatvanA prathama samaye rahelA che te pratipadyamAnaka che, bIjA vagere samayomAM rahelA te ja jIvo pUrvapratipanna kahevAya che.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256-samyaktadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakta prAptino krama tiryacomAM beindriya, te indriya ane caurindriya jIvo pUrva pratipanna hoya che. te A pramANe sAsvAdana samyagdaSTijIva marIne beIndriya AdimAM utpanna thAya che. tyAM te jIva aparyApta avasthAmAM keTalAka kALa sudhI sAsvAdanasamyagdaSTi tarIke rahe che. tyArabAda niyamA mithyAtvane pAme che. A vigata pUrve lagabhaga kahI dIdhI che. A jIvane AzrayIne beindriya AdimAM pUrva pratipanna jIvo hoya che, bIjI rIte nahi. paMcendriyomAM to sAmAnya paNa samyakatvane AzrayIne pUrvapratipanna prApta thAya che. [9] beindriya vageremAM pUrvapratipanna kahyA. beindriya vageremAM pratipadyamAnaka hoya ke na hoya? e praznano uttara kahe che paDivajjamANayAvi hu, vigaliMdiyaamaNavajiyA huMti / ubhayAbhAvo egidiesu, sammattaladdhIo // 100 // tiryaMcomAM vikalendriya ane manarahita jIvone choDIne pratipadyamAnaka paNa hoya che. ekendriyomAM pUrvapratipanna ane pratipadyamAnaka e banne na hoya. kAraNake ekendriyomAM samyakatvanI labdhi hotI nathI. vizeSArtha- jemane vikala=apUrNa indriyo che te vikasendriya. beindriya, te indriya ane caurindriya jIvo vikalendriya che. ahIM manarahita jIvo eTale saMmUrNima paMcendriya jIvo. A jIvomAM tevA prakAranA adhyavasAyanI zuddhino saMbhava na hovAthI koIpaNa jIva samyakatva pAmato nathI. AthI tiryaMcomAM A jIvone choDIne bAkInA jIvomAM pratipadyamAnaka paNa hoya che. garbhaja paMcendriya jIvo ja bAkI rahetA hovAthI ahIM bAkInA jIvo eTale garbhaja paMcendriya jIvo ja jANavA. ekendriyomAM samyakatvalabdhi na hovAthI pUrvapratipanna ane pratipadyamAnaka e baMne na hoya. ekendriyomAM samyakatvanA pratipadyamAnaka na saMbhave. kAraNa ke temanAmAM tevA prakAranA adhyavasAyanI vizuddhi hotI nathI. A viSe kArmagraMthika ane saiddhAMtika e baMne vacce koi vivAda nathI. pUrvapratipatrane AzrayIne e bemAM vivAda che. kArmagraMthiko beindriyAdinI jema pRthvIkAya, apUkAya ane vanaspatikAya e traNa ekendriyomAM paNa sAsvAdana samyagdaSTi jIvo utpanna thatA hovAthI pUrvapratipatrone mATe ja che. saiddhAMtiko to samyagdaSTi jIvo ekendriyamAM utpanna thatA na hovAthI athavA alpajIvo utpanna thatA hovAthI koI kAraNathI tenI ahIM vivakSA na karI hovAthI ekendriyomAM pUrvapratipannano paNa abhAva mAne che. A mata ahIM lakhyo che. tattva to kevalIo jANe. [100]. have "samyakatvanA kayA guNo che" e cothA dvArane kahevAnI icchAvALA
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatvanA guNo-257 graMthakAra, samyakatvanA sabhAvamAM ja jJAnAdiguNasamUhano sadbhAva hoya, samyakatvanA abhAvamAM jJAnAdi guNasamUhano abhAva hoya, AthI samyakatva sarvaguNono AdhAra che, AthI samyatvanA sarvaguNAdhAratArU5 guNane kahe che jaha dhanANaM puhaI, AdhAro nahayalaM ca tArANaM / taha nIsesaguNANaM, AhAro hoi sammattaM // 101 // jevI rIte pRthvI dhAnyono AdhAra che, AkAzatala tArAono AdhAra che, tevI rIte samyakatva sarvaguNono AdhAra che. [101] have samyakatvanA ja sugatimAM javAnA kAraNarUpa anyaguNane kahe chesmmtttthiii jIvo, gacchai niyamA vimANavAsIsu / jai na vigayasammatto, ahava na baddhAuo puvviM // 102 // jo samyakatva jatuM na rahyuM hoya, athavA pUrve AyuSya na bAMdhyuM hoya to, samyagdaSTijIva niyamA vaimAnika devomAM jAya che. vizeSArtha- ahIM samyagdaSTi utkRSTathI te ja bhavamAM siddha thAya che. paripUrNakALa vagere sAmagrIno abhAva hovAnA kAraNe je samyagdaSTi te ja bhavamAM siddha na thAya te paNa tiryaMca ke manuSya samyagdaSTijIva nArakagati, tiryaMcagati, manuSyagati, bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSkamAM jato na hovAthI niyamA saudharma Adi vaimAnika devomAM jAya che. ahIM atiprasaMganA nirodhane kahe che (=atiprasaMgane aTakAve che)- jo maraNa samaye sarvathA mithyAtva javAnA kAraNe samyakatvathI rahita na banyo hoya, AnA upalakSaNathI jo madirAsevana AdithI malina samyakatvavALo paNa na banyo hoya, athavA zreNika vagerenI jema nizcala samyakatvavALo hovA chatAM jo pUrve AyuSya na bAMdhyuM hoya, to samyagdaSTi jIva vaimAnika devalokamAM jAya che. jeNe pUrve samyagdarzananI gerahAjarImAM AyuSya bAMdhI dIdhuM che evo samyagdaSTijIva cAreya gatimAM utpanna thAya che. mATe ahIM jeNe pUrva AyuSya bAMdhI dIdhuM che evA jIvano niSedha karyo che. samyagdaSTi deva-nArako paNa manuSyomAM ja utpanna thAya che. kAraNa ke temane devagatino niSedha che. [102] dRSTAMta kahevA dvArA samyakatvanA ja anyaguNane kahe cheacliysmmttaannN, surAvi ANaM kuNaMti bhattIe / nada mamaramagA, davA nivavikSamA 203 1. niyana eTale niyama vinA, arthAt amuka ja gatimAM jAya evo niyama nathI.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258-samyakatva dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSTAMta - nizcala samyakatvavALA jIvonI AjJAne devo paNa bhaktithI kare che. (trapALe che.) A viSe amaradattanI patnI ane nRpavikramarAjA vagerenAM daSTAMto che. vizeSArtha- gAthAno akSarArtha sugama che. bhAvArtha kahevA mATe to amaradattanI patnInuM dRSTAMta kahevAya che. amaradattanI patnInuM dRSTAMta bharatakSetramAM saurASTradezamAM suvarNa ane ratnothI paripUrNa ratnAvatI nAmanI vikhyAta nagarI hatI. tyAM maNikiraNothI racAyelA IndradhanuSathI vyApta AkAzane joIne morasamUha navA vAdaLAonI zaMkAthI sadA nRtya kare che. tyAM padma nAmano zreSThI hato. jevI rIte viSNue samudranuM maMthana karIne ratno grahaNa kya te rIte padmazeThe vahANa rUpa maMthanadaMDathI samudranuM maMthana karIne ratno grahaNa karyA hatAM. teno amaradatta nAmano vikhyAta putra hato. teNe tyAM potAnA rUpa vagere guNothI lokane vismaya pamADyo hato. have ekavAra pitAthI rajA apAyelo ane ghaNA vaibhavavALo te vahANathI kuzadvIpamAM suvarNapura nagaramAM vepAra karavA mATe gayo. te nagaramAM vizaMka nAmano zeTha raheto hato. lakSmIe jANe ke svayaMvaranI jema teno svIkAra karyo hato, arthAt tenI pAse lakSmI ghaNI hatI. te kevaLa jinezvaranA dharmamAM ja rasavALo hato. amaradatta kArya mATe koI paNa rIte tenA ja ghare gayo. tyAM teNe devInI jevI ramatI eka bAlikAne joI. jANe te anupama lAvaNyarUpa mahAsAgaramAM avazya DUbI gayo hoya tema tenI be AMkho lAMbA kALa sudhI tenA ja zarIra upara rahI. kArya pUrNa thaI jatAM gharamAMthI koipaNa rIte nIkaLatA teNe koIne pUchyuM ke A koNa che ane tenuM nAma zuM che? teNe kahyuM: A putrI A zeThanI ja che. tenuM nAma vimalayazA che. te kaLAmAM kuzaLa che ane kumArI che. tethI amaradatte tene paraNavA mATe zeThanI pAse tenI mAgaNI karAvI. zeThe kahyuM. huM tene ApuM chuM. paNa teNe moTI pratijJA karI che. vAdamAM amaradatte mUkelo pUrvapakSa dharmanA vAdamAM mane je jItaze te ja mane paraNaze. jo mane koI nahi jIte to huM cokkasa jinezvaranI dIkSAne laIza. A sAMbhaLIne vijJAIthI bharelA amaradatte atizaya mithyASTi hovAnA kAraNe vAdamAM kanyAne A pramANe kahyuM: he mugdhA! jenA kAraNe tuM duHkhI thAya che te dharma ja nathI. lobhI pAkhaMDIo lokane kevaLa bharamAve che. kAraNa ke jevI rIte indradhanuSa AdimAM varNa Adino bheda svabhAvathI ja thAya che te rIte jagatamAM sukha-duHkha AdinI vicitratA svabhAvathI ja racAya che. vaLI bIjuM
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSTAMta-259 he tavaMgI! dharma-adharmanI avasthA pratyakSa vagere pramANomAMthI kayA pramANathI iSTa che? arthAt koi pramANathI ISTa nathI. he mugdhA! tethI A zarIra pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza e pAMca bhUtanA saMyogathI utpanna thAya che, nahi ke puNya-pApathI. tethI he suMdarI! yauvana jyAM sudhImAM khatama na thai jAya tyAM sudhImAM yuvAnonI sAthe vilAsa kara, anyathA tuM atizaya kheda karIza. he dIrdhAkSI! parabhavane koNe joyo che? ahIM zarIrane agnithI rAkhano ukaraDo karI devAmAM Ave che. tethI paralokamAM koNa jaze? tethI he sutanu! krIDA karavAnI icchAvALo A tAro dAsajana thAo! tuM paNa pAMca prakAranA viSayasukhone prApta karIne kRtArtha thA. athavA AvI vastusthiti hovA chatAM jo tuM dharmasaMbaMdhI asad Agrahane choDatI nathI to tArA mAtA-pitA ziva Adi kahelA dharmane kare che. tethI tuM paNa te ja dharmane kara. kAraNa ke te ja dharma jagatamAM sArI rIte prasiddha che. snAna, dAna ane zauca temAM ja mukhya jaNAya che. rAjA vagere uttamapuruSothI je dharma karAya che tene choDIne jeo anyadharmane vaLage che teo mUDha ja che, paNa buddhimAna nathI. vAdamAM vimalayazAno uttarapakSa ityAdi amaradatte kahyuM eTale vimalayazAe kaMIka hasIne kahyuM: te sAruM kahyuM. paNa tuM dharma nathI ema je kahe che te ayukta che. dharmano prabhAva saMpUrNa traNe lokamAM pragaTa che. (25) dharma anumAna Adi pramANathI atyaMta siddha thayelo che. A viSe tane huM pragaTa kahuM chuM. te A pramANe-jevI rIte dhumADAthI agni siddha thAya che te rIte Arogya, kIrti, buddhi, vaibhava ane rUpa vagere kAryarUpa liMgathI dharma che ema siddha thAya che. viparIta kAryarUpa liMgathI adharma paNa nizcitarUpe jaNAya che. have Arogya vagere dharmanuM kArya kevI rIte hoya e aMge kahuM chuM ke jo viparIta mAnavAmAM Ave to pramANano virodha Ave che. te pramANa A che- kAla vagere tulyasAmagrIvALA paNa devadatta vagere jIvo atizaya bhinna sukha-duHkha Adi paryAyone je anubhave che te dharma ane adharma vinA kyAreya na hoya. indradhanuSya AdinI vicitratA svabhAvathI ja che ema tuM je kahe che te paNa yukta nathI. kAraNa ke tyAM paNa huM tane pUchuM chuM ke- te svabhAva jIvothI bhinna che ke abhinna? jo bhinna che e pramANe kahe che to te bhinna paNa ekarUpa che ke anekarUpa che te kahe. jo bhinna svabhAva ekarUpa che ema tuM kahe che to jIvomAMthI sadAya svabhAva thAya. tathA kArya paNa ekarUpa (=ekasarakhuM) thAya, sukha-duHkha vagere bhinna kArya na thAya. have jo svabhAva aneka rUpa che to mAtra nAmabhedathI dharma siddha thayo. 1. tanvI = pAtaLA zarIravALI strI. 2. paTTa(gg) = mukhya. u. 18 bhA.1
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260-samyakatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM daSThata mAtra nAmabhedanA kAraNe dharma-adharmamAM koI vivAda nathI. have jo svabhAva jIvothI abhinna che to e svabhAva jIvamAtra che jIvasvarUpa che, jIva sivAya bIjo koI vizeSa padArtha nathI. tethI te sukhAdibhAvamAM sadA hoya, athavA kayAreya na hoya. have jo svabhAva vastuvizeSa (=vizeSa koI vastu) hoya athavA vastuno dharma hoya to bhinnaabhinna e be vikalpanI kalpanA saMgata thAya. paNa svabhAva vastuvizeSa ke vastuno dharma nathI. kAraNa ke svabhAva kAraNa vinA mAtra thavA rUpa ja che. jo A pramANe che to kAraNanA abhAvanI sadAya tulyatA che, arthAt sukha-duHkhAdi kAryamAM kAraNano abhAva samAna che. AthI sukhAdi paryAyo ekI sAthe thAya vagere dUSaNano prasaMga Ave. dRSTAMtamAM varNa AdinI utpattine kevaLa svabhAvathI ja je mAne che te paNa yuktikSama nathI. kAraNa ke svano bhAva te svabhAva. A svabhAva potAnI vizeSatAthI sarvavastuono hoya che. tethI niyamA sarvavastuonA varNAdiparyAyonI utpatti tulya thAya ane satata thAya. temAM (=varNAdiparyAyonI asamAna utpattimAM) kSetra-kAla vagere koI niyAmaka che ema mAnavuM paNa yogya nathI. kAraNa ke kSetra ane kAla tulya hovA chatAM gaMdharvanagara, indradhanuSa ane vAdaLa AdinA paryAyo pRthak pRthak bhinna thAya che. tethI ahIM lokanA sAdhAraNa vipAkavALA (=badhAne samAna phaLa ApanArA) dharma-adharma paNa hetu tarIke mAnavA e yogya che. sakala lokanA dharma-adharma pramANe ISTa-aniSTanA sUcaka vAdaLa AdinA varNa Adi thAya che. tethI koI paNa vastu kevaLa svabhAvathI thatI nathI. koipaNa kAryamAM karma, bhava, kSetra ane kAla AdithI yukta svabhAva kAraNa che. pAMcabhUtonA yogathI zarIranI utpatti je kahI te paNa pAMcabhUtono yoga karAvanAra jIva vinA ghaTatI nathI. kevaLa svabhAvathI ja te pAMcano yoga thAya che ema mAnavAmAM pUrve varNavelA doSo thAya che. jo jIva zarIrane kare che to sakarma jIva kare che ke akarma jIva kare che? jo akarma (karmanI sahAya vinA) jIva kare che to potAne jevuM jevuM zarIra iSTa hoya tevuM tevuM kare. paNa kUrUpatA Adine kAraNe te ghaTatuM nathI. have jo sakarma (karmasahita) jIva zarIra kare che to zubha-azubha vibhAgathI karma bhinna che. jo karma bhinna na hoya to badhAya jIvo surUpavALA hoya ke kurUpavALA hoya. have jo bhUtono saMyoga karanAra Izvara vagere koi che ema kahetA ho to prazna thAya ke te izvara vagere jIva che ke ajIva che? rUpI che ke arUpI che? zarIravALo che ke zarIrarahita che? Adi che ke anAdi che? nitya che ke anitya che? rAgI che ke
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSTAMta-261 vItarAga che? eka che ke aneka che? sarvajJa che ke chadmastha che? karmasahita che ke karmarahita che? (50) ityAdi vicAraNAthI izvara vagere koi ghaTI zake tema nathI ja. athavA nAmAMtarathI te jIva che. tethI dharma-adharmathI yukta jIva ja zarIrane kare che. tethI yauvana jyAM sudhImAM khatama na thai jAya tyAM sudhImAM ityAdi je kahyuM te paNa saMbaMdha vaga2nuM che. kAraNa ke yauvananuM phala ratisukha nathI. kAraNa ke ajJAna paNa tiryaMco, caMDAlo ane mleccho vagere tene nitya seve che. vaLI bIjuM- ratisukhane sevatA jIvo nItithI yukta hoya to paNa dhanopArjana vage2e lAkho du:khothI sadA pIDAyelA dekhAya che. tathA je jIvo ghaNAM lokaviruddha kAryo kare che ane ratisukhane anItinA mArgathI seve che temane vadha-baMdha-tADana AdimAM je du:kha thAya che tenA aMtane paNa koNa jANe? vaLI je brahmacArIo che te A lokamAM paNa ghaNA bahumAnathI yukta evA sarvalokothI pUjAtA dekhAya che. viSayasukhathI virAma nahi pAmelAone adharma thAya che ane viSayasukhathI virAma pAmelAone dharma thAya che. adharmathI jIva kugatimAM jAya che ane dharmathI sugatimAM jAya che e siddha thayuM. ziva vagere dharmonI sarvajagatamAM prasiddhi je varNavI te paNa dharmanA vicAramAM upayogamAM AvatI nathI. kAraNa ke mleccha vagerenA paNa jIvahiMsA vagere pApakarmo sarvalokamAM dharmathI adhika prasiddha che. tathA ratnothI paNa paththaranA TukaDA lokamAM adhika prasiddha che. paththaranA TukaDA vagerenI prasiddhimAtrathI pradhAnatA jovAmAM AvI nathI. vaLI bIjuM- jIvahiMsA vagere kAraNothI upArjana kareluM pApa viparIta jIvadayA vagere dharmathI dUra thAya che. vaLI- tane siMdhujala AdithI snAna-zauca vagere je saMmata che ane joDeluM haLa, loDhuM ane pRthvI vagere vastuonuM dAna je saMmata che te kevaLa 'jIvahiMsAnA ja pragaTa kAraNo che. tethI snAna-zauca AdithI kevaLa pApa ja baMdhAya che, pApa nAza pAmatuM nathI. ghInA bhojanathI thayelo ajIrNadoSa ghInA bhojanathI dUra na ja thAya, balake bahu vadhe. snAnathI bahArano maLa paNa barobara dUra thato nathI, to aMdarano maLa kevI rIte dUra thAya? vyAsa vagere RSioe paNa jalastAna Adine atAttvika kahela che. pANIthI bhinA zarIravALo puruSa 'snAta'(=snAna karelo) e pramANe kahevAto nathI. 'snAta' te kahevAya che ke je damanathI snAta hoya, arthAt pAMca indriya ane mana upara jeNe kAbU 1. neLa lakSaNasUcaka avyaya che. snAna vagere ane haLa AdinuM dAna pApanuM lakSaNa che e sUcavavA ahIM neLa zabdano prayoga karyo che.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262-samyakvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSTAMta meLavyo hoya te "snAta' kahevAya che. bahArathI ane aMdarathI je pavitra hoya te "zuci' kahevAya che. jevI rIte seMkaDo vAra paNa pANIthI dhoyeluM azuci madirApAtra zuddha thatuM nathI tevI rIte aMdara rahela duSTa citta tIrthamAM snAna karavAthI zuddha thatuM nathI. AtmA e nadI che. te nadI saMyamarUpa pANIthI pUrNa che. temAM satyarUpa pANI raheluM che. teno zIlarUpa kinAro che. temAM dayArUpa Urmio che. he yudhiSThira! temAM tuM snAna kara. aMtarAtmA pANIthI zuddha thato nathI. he yudhiSThira! jIvaghAta vagere pravRttiothI AraMbhamAM vartanAra ane maithuna sevanArane zauca kyAMthI hoya? he bharataputra! je dayALu che, sAcuM bole che, bIjAe nahi ApeluM leto nathI, brahmacArI ane saMgarahita che te sadAya zuci che. jenuM citta rAgAdithI philaSTa che, asatya vacanothI mukha apavitra che, jIvahiMsA vagerethI kAyA apavitra che, tenA mATe gaMgAnadI paNa vimukha che. jenuM citta zama AdithI zuddha che, mukha satya vacanothI zuddha che, kAyA brahmacarya AdithI zuddha che, te gaMgA vinA paNa zuddha che. dAna paNa munioe AvA prakAranuM jaNAvyuM che. jenAthI pote paNa duHkhI na thAya, ane paranA duHkhamAM nimitta paNa na bane, kevala dharma mATe madada karanAra hoya, te ApavuM joIe. tethI dharma ziva, buddha ke arihaMta e koie paNa racyo hoya, paNa je dharmamAM pUrvokta jIvadayA vagere che te dharma nirdoSa che. jemaNe paramArthane jAmyo che te puruSo dharmavicAramAM uttama che. vaibhava, rUpa ane yauvanamAM unmatta banelA puruSo uttama nathI. (75) tethI je bahujIvavadha vageremAM paNa suvarNathI (=suvarNadAnathI) zuddhi thAya ityAdi anukUla kahe che, tenuM ja kaheluM sukhanI icchAvALA rAjA vagere svIkAre che, tethI temanI prAmANikatA kevI rIte hoya? arthAt temaNe svIkArelo dharma pramANarUpa kevI rIte thAya? temAM paNa jeo vidvAna che teo jinadIkSAne paNa pAmyA che. amaradatta-vimalayazAnA lagna. ItyAdi yuktivALA vacanothI vimalayazAe amaradattane niruttara karyo. teNe vicAryuM aho! A gRhastha hovA chatAM jinezvaranA dharmamAM atizaya nipuNa che. tethI (sAdhuonI pAse) jaIne jainadharmano ja abhyAsa karuM. pachI mAre tenA eka eka padane paNa te rIte dUSita karavA ke jethI A uttara na Ape. A pramANe vicAryA pachI sAdhuonI pAse jaIne pahelAM kapaTa bharelA vinayathI bhaNavAnuM zarU karyuM. koI paNa rIte jinezvarano zreSThadharma tene tevI rIte nizcala pariNamyo ke jethI devo paNa tene kyAreya jainadharmathI calita na karI zake. have kyAreka vimalayazAe sUkSmapadArthonI vicAraNAmAM
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadhAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSTAMta-263 tatpara tene samatabhadrasUrinI pAse beThelo joyo. tene te pramANe saMvegathI bhAvita ane vinaya-jJAnathI yukta joine harSita manavALI vimalayazAe A pramANe kahyuM che mahAyazasvI! Aje paNa tArI dharma vicAramAM zuM icchA che? eTalAmAM vizakazeTha paNa tyAM ja AvyA. pachI amaradane kahyuM: he bhadra! jema nizcitarUpe puTapAka AdithI vizuddha suvarNa viSe (zuddhAzuddhanI) vicAraNA nirarthaka che tema, zuddha AcArathI utpanna thayelA matamAM kadAgrahathI yukta buddhivALAo je pharI (zuddhAzuddhanI) vicAraNA kare te manuSyonI jaDatAne choDIne bIjuM zuM siddha kare che? arthAta temanI jaDatA ja siddha thAya che. vastunA paramArthathI ajJAta, asatyane svIkAranArA mithyAtvamohathI mUDha banelA ane anucita bolanAra jeo A pramANe pAMca mahAvratothI nirmala, rAgAdi doSothI rahita, upazama, mArdava, saraLatA ane abhaya Adi guNothI samRddha, zatru-mitranA pakSamAM samabhAvavALA, svAdhyAya, dhyAna, zIla ane tapathI yukta, indriyajayathI advitIya zreSTha, sadA tapathI vibhUSita, jemAM jJAnano abhyAsa bahu saMmata che tevA, vizuddha guru-vinaya ane dAnathI sArabhUta, pUrvApara virodhathI rahita, saghaLA pramANothI siddha ane sarvajJabhASita evA paNa dharmamAM je (zuddhAzuddhanI) vicAraNA kare che te vicAraNA temanA durgatimAM gamanane choDIne bIjA kayA phaLane siddha kare che? arthAt temane durgatimAM gamana sivAya bIjuM phaLa maLatuM nathI. vikasita saMvegavALA teNe ityAdi yuktithI sArabhUta kahyuM tyAre vimalayazAnA manamAM harSa pragaTa thayo. teNIe vicAryuM. A pramANe saMvegathI vizuddha vacanothI jaNAya che ke enA manamAM jinadharma pariNamyo che. bIjuM- mArA upara paNa thoDo rAga thayelo jaNAya che. amRtarasathI bhAvita thayelAonI anya rasanI tRSNA nivRtta thAya che. tethI jo A Icche ane jo koIpaNa rIte mArA pitA paNa svIkAra kare to enAthI paraNAyelI huM ene dharmamAM sthira karuM. pitAe dRSTibhAvathI ja teNIno abhiprAya jANI lIdho. tethI teNe hRdayamAM vicAryuM. ahIM zuM ayukta che? amaradattanI rUpa vagere guNasamRddhi pUrve paNa hatI. hamaNAM jinadharma paNa sArI rIte pariNamelo jaNAya che. tethI A yukta che. te Ama vicArIne ane kSaNavAra dharmane sAMbhaLIne AdarathI amaradattane bolAvIne ghare laI gayo. tyAM sanmAna karIne amaradattane kahyuM: he mahAyazasvI! tuM dhanya che ke hamaNAM vizvamAM advitIya sArabhUta jinendranA dharmamAM tu Asakta banyo che. tethI mArI sAthe mAro saghaLo ya gharano sAra paNa sAmAnya che, to pachI mAtra putrI mATe zuM kahevuM? tethI anugraha karIne ene tuM paraNa. (100) asagrahathI rahita teNe vizvAsapUrvaka zeThane kahyuM. ahIM tame je jANo te karo. huM zuM kahuM? pachI harSa pAmelA zeThe zreSTha lagna vakhate ghaNI dhAmadhUmathI ane atizaya harSathI te benAM lagna karAvyAM.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264-samyakatva dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM deNaMta baMne atizaya prItithI pUrNa banIne tyAM ghaNA divaso sudhI rahyA. pachI mAtA-pitAnA patrathI teNInI sAthe potAnA ghare gayo. vimalayazA upara khoTo Aropa mUkAyo. vimalayazA paNa sadAya zvasurapakSano vinaya kare che. paNa te jinadharmamAM anurAgavALI hovAnA kAraNe saghaLo zvasurapakSa tenA upara vaiSavALo thayo. zvasurapakSe putrane kahyuM: he vatsa! bahumAyAvALI ANe tane paNa bhoLavIne khoTA dharmamAM laI AvI che. amaradatta pUrvoktayukti vagerethI nipuNavacano vaDe temane jema jema samajAve che tema tema teo mahAdvaiSavALA thayA. dararoja nipuNatAthI vimalayazAnA chidro zodhavA lAgyA. amaradattane tenA asabUta doSone kahevA lAgyA. strInA prabhAvane (=svabhAvane) jANanAra amaradatta temanA upara koipaNa rIte vizvAsa mUkato nathI. tethI teo dararoja vadhAre dveSane pAmavA lAgyA. pati-patnIne dharmamAM vighna kare che. temanI sAthe ghaNo kalaha kare che. to paNa temanuM mana meruzikharanI jema dharmathI calita thatuM nathI. tethI atizaya vilakhA cittavALA ane duSTa evA sAsu-sasarAe (khAnagI) maMtraNA karIne, rAtrInA prathama pahoramAM amaradatta bahArathI potAnA gharamAM praveza karI rahyo che ema jANIne, vimalayazA mahelanI uparanA vAsagharamAM sutI hatI tyAre, ghaNuM dhana ApIne saMketa karIne eka puruSane uparanA mALa upara mokalyo, ane svayaM ghaNo pokAra karyo. tethI bhaya pAmelo amaradatta doDIne upara caDyo. vAsagharamAM praveza karAyela te puruSa jaladI dIvAne bujhAvIne bahAra nIkaLIne kudako mArIne palAyana thai gayo. mAtA-pitAe amaradattane te puruSa pratyakSa batAvyo. have vismaya pAmelo te khedapUrvaka vicAravA lAgyo ke yuga badalAI jAya to paNa priyAnuM zIlakhaMDita na karI zakAya. A kaMipaNa ayukta jevuM dekhAya che. tethI zuM thaze te huM jANato nathI. haNAyela kRtAMta ahIM durvilAsa (=anucitaceSTA) karyo che. ityAdi vicAratA tene mAtA-pitAe kahyuM ke he mUDha! jenA zIlathI tuM garva dhAraNa kare che tenuM A mAhAbhya che, A teno dharma che, A muniono ane sAdhvIono upadeza che. jinadharmamAM zrAvikAo AvI ja hoya che. bIjuM- ATalo aparAdha hovA chatAM jo tuM eno tyAga na kare to cokkasa strI sahita tAruM paNa amAre kAma nathI. ItyAdi moTA zabdothI A loko kalaha karI rahyA hatA tyAre sahasA vimalayazAnI UMgha UDI gaI, ane teNe te sAMbhaLyuM. tethI te jANe vajathI haNAI hoya, jANe gharanuM sArabhUta harAI gayuM hoya, tema vicAravA lAgI ke, A zuM thayuM? he bhAgya! tuM mArA sukhane harI le. mAruM aniSTa paNa kara, paNa priyajanoe mArA paNa zIlamAM je
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSTAMta-265 apavAda karyo te yogya nathI. athavA jo amArA jevAone apayaza Ape che to bhale Ape, emAM zuM ayukta che? paNa mArA nimitte jainadharmanI je niMdA thaI rahI che tenI upekSAthI huM paNa dIrthasaMsAranuM bhAjana thAuM. tethI emane avasarocita kahevuM e mArA mATe yogya che. pachI teNe vAsagharamAMthI nIkaLIne madhura ane nipuNavacanothI saghaLA ya zvasurapakSane amaradattanI samakSa kahyuM: (1rapa) atyAra sudhI tamoe je kaMI ayukta paNa kahyuM te saghaLuM ya paralokanA bhayathI meM sahana karyuM. paNa hamaNAM caMdrakiraNo jevA nirmala paNa jinadharmane je apayaza Apo cho tene jIvatI huM koI paNa rIte sahana nahi karuM. AthI savAre ahIM najIkamAM vimala nAmanI je nadI vahe che, tenA madhyabhAgamAM be gAu jeTalo lAMbo-pahoLo, UMDAImAM aMta prApta na karI zakAya tevo, mahApadma nAmano sarovara che. savAre sakala lokonI ane tamArI samakSa te sarovaramAM sahAyarahita mArA AtmAne mAre pheMkavo. jo huM zuddha hoIza to huM potAnA Icchitane anusarIza. have jo zuddha nahi houM to tyAM mahAna sarovaramAM ja mArI kathA pUrNa thaze, ane tamoe 'vicAraNA karIne je kahyuM te satya thaze. tethI nirarthaka A kolAhalathI saryuM. vimalayazA upara mUkAyela khoTo Aropa dUra thayo. vimalayazAe A pramANe kahyuM eTale gusse thayelI sAsue ane sasarAe A pramANe kahyuM: tuM pratyakSa jaNAI hovA chatAM hajI sakalanagaramAM khulI paDI nathI. ethI jo ATalAthI nahi aTake to sakalanagaramAM khulI paDIza. mATe hajI paNa AtmAne khinna kema kare che? ityAdi sAsu-sasarAnA kahevA chatAM te mauna rahI. savAra thaI tyAre zveta ane uttama vastro paherIne, jinapratimAonI pUjA karIne, devatAno kAyotsarga karIne, moTI zaMkAvALA zvasura Adie rokavA chatAM, vikasita mukhavALI ane parameSThi- namaskArane bolatI te sarovara tarapha cAlI. rAjA vagere saghaLA loko tenI pAchaLa cAlyA. zreSTha sugaMdhI puSpo ane akSatathI pUrNa hAthavALI te kSaNavAramAM sarovaranA kinAre AvI. kolAhala thavAthI tyAM lAkho loko bhegA thayA. mahAsatInuM mAhAsya joie e pramANe utsuka manavALA vANavyaMtara sahita vyatara vagere devo bhegA thayA. pachI jo amaradattane choDIne anya puruSanI sAthe meM manathI paNa kAmakrIDA karI hoya to huM A sarovaranA pArane na pAmuM ityAdi icchAone saMbhaLAvIne, loka hAhAravathI vAcALa banyo hato ane devo vismayapUrvaka joI rahyA hatA tyAre, nizcita cittavALI teNe sarovaramAM bhUsako mAryo. pachI nizcala samyakatva ane vizuddhazIlathI jenuM mana vimalayazA pratye anurAgavALuM 1. sAma(c)()= paryAlocana, vicAraNA.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266-samyatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSTAMta banyuM che tevA najIkamAM rahelA deve jaladI vidurvelI ratnanI nAvamAM ratnamaya siMhAsana upara rahelI vimalayazAne vimalayazAnA guNonI stutithI vAcAlamukhavALA devoe ane manuSyalokoe joI. pachI te kinAre utarI. A vakhate maMgala vAjiMtro vAgavA lAgyA. devasamUhe karelI zreSTha puSpavRSTi paDavA lAgI. AkAzamAM rahelA deve ghoSaNA karI ke jinazAsana sadA jaya pAme che. tathA deve rAjA vagere lokane zvasurapakSanI saghaLI duSTaceSTA kahI. temanI samakSa vimalayazAnI A pramANe prazaMsA karI- jo pRthvI uchaLe, AkAza tUTI paDe, kulaparvato calita thAya, to paNa vimalayazAnuM zIla ane jinadharmamAM bhakti calita na thAya. A sAMbhaLIne gusse thayelA rAjAe vimalayazAnA zvasurapakSano atighaNo nigraha karavAnuM zarU karyuM. vimalayazAe ghaNI prArthanApUrvaka koipaNa rIte te nigrahane aTakAvyo. vimalayazAnA vacanono paramArtha vimalayazAe jemane pUrva vaMdana karyuM hatuM te bhuvanalocana nAmanA guNothI mahAna AcArya tyAM najIkamAM rahelA hatA. saMvegane pAmelI vimalayazA vrata levA mATe te AcAryanI pAse cAlI. tethI rAjAe mastake aMjali karIne kahyuM: he bhadra! AjathI tuM mArI bahena che. tethI nizciMta cittathI jinadharmane karatI tuM mArA gharamAM rahe. (150) he mahAsatI! potAnA javAthI nagarane zUnya na kara. jemanI be AMkho AMsuonA jalathI bharelI che tevA anya lokoe paNa gadgad vANIthI A yukta che A yukta che ema AdarapUrvaka kahyuM. potAnI niMdA karatA ane raDatA evA amaradatta paNa kahyuM: he priye! vivekathI rahita amArA aparAdhanI kSamA kara. vimalayazAe kahyuM. zvasura AdinA kAraNathI huM dIkSA letI nathI. kAraNa ke asvAdhIna temaNe A karyuM che. kiMtu mArA anya zatruo che, ane eka vairiNI che. temaNe 'UMcakIne mane paNa bhayaMkara dAvAnalamAM pheMkI che. te dAhanI zAMtinA zreSTha upAyane te AcArya bhagavaMta jANe che. tethI atyAre huM temanI pAse javA mATe cAlI chuM. he rAjan! tethI jo tame paNa tenI zAMtinA koIka upAyane jANatA ho to pUrvokta rIte tamArA ghare paNa rahuM. AthI vismaya pAmelA rAjAe kahyuM he suMdarI! A vacanono paramArtha tame kahezo to ja huM jANIza. zvasurapakSa vageree konA sAmarthyathI A karyuM che? tArA paNa zatruo koNa che? tArI paNa vairiNI koNa che? 1. ahIM prAkRta zabdakozamAM utna dhAtuno artha najIkamAM AvavuM evo artha lakhyo che. tethI "najIkamAM AvIne" evo artha thAya. paNa UMcakIne e artha vadhAre saMgata che. AgaLa paNa UMcakIne evuM lakheluM che. 2. sAmarthya.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [amaradattanI patnInuM dRSyata-267 dAvAnala paNa kayo che? ahIM A mane kahe. pachI vimalayazAe kahyuM: he rAjana! tame sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. bhavAraNyapuramAM vizvaprasiddha moharAjA rahe che. teno tIvra prayatnavALo rAgagajendra (?rAgakezarI) nAmano putra che. he rAjana! teno jJAnane rokanAro aviveka nAmano bIjo putra che. moharAjAe te baMnene zvasurapakSa vagerenI pAse mokalyA. mithyAtva maMtrI (vagere) potAnA sainyanI sAthe pote paNa temanI pAse Avyo. pachI gupta rIte moharAjAthI ane pragaTapaNe rAgagajendra ane aviveka e bethI adhiSThita thayelA zvasurapakSa vagere loko A (khoTo Aropa mUkavo vagere) kare che. pote to zuddha che. mohanA rAgAdi 'svajanane ja mAro zatru jANa. he rAjana! aviratine ja mArI vairiNI jANa. he rAjan! janma-maraNarUpa agnithI saMsArarUpa dAvAnala saLagI rahyo che. temAM rAjasa bhAva e jvALAo che. tAmasa bhAva dhUmazikhA (=dhUmADAnA agrabhAgo) che. vAMsanI zreNiomAMthI zabda pragaTe che e dareka gharamAM lokano kalaha che. viSayonI IcchArUpa pavanathI prerAyelo ane ethI satata phelAto e dAvAnala jIvorUpa vanane narakAdinA duHkharUpa dAhavaDe bALe che. he rAjan! temaNe (=moha Adie) mane paNa UMcakIne dAvAnalamAM nAkhI. he rAja! eka jinopadezarUpa pANIthI ja te dAvAnala bujhAya che. te to te munivaronI pAse ja che. tethI tame te rIte baMdhutA (=baMdhu tarIkeno saMbaMdha) karo ke jethI mane temanI pAse laI jAo. have gharavAsamAM to eka kSaNavAra paNa huM anurAgane pAmatI nathI. adhika harSane pAmelA rAjAe kahyuM: he bhadra! temanI pAse javAnuM tAruM A suMdara nimitta che. saMsArarUpa dAvAnalanA dAhanI zAMtinA upacAranuM jJAna amArI pAse kyAMthI hoya? kAraNa ke te dAhanuM duHkha samAna ke adhika amane paNa che. amaradatta vagere loka rokI rahyo hovA chatAM saMvegane pAmelI te sUri tarapha cAlI. A vakhate rAjA, devo ane anyaloka tenI stuti karI rahyo hato. tenI AgaLa ghaNA vAjiMtronA madhuradhvani phelAI rahyA hatA. AkAzamAMthI devoe karelI puSpavRSTi tenA upara paDI rahI hatI. krame karIne te sUrinI pAse AvI. vidhipUrvaka bhaktithI AcAryane namIne rAjA vagere lokanI sAthe ucita sthAnamAM te beThI. vimalayazA upara mUkAyelA asatya doSAropaNanuM kAraNa. tyAM dharma sAMbhaLyA pachI avasara meLavIne teNe pUchyuM: he bhagavaMta! mane asatya doSAropa kema prApta thayo? (175) tethI sUrie vizeSa rIte zrutanA upayogathI jANIne kahyuM- he bhadra! te pUrvabhavamAM irSyAthI zokya upara khoTo doSAropa mUkyo hato. te A pramANe- 1. nannu zabdane jJAti artha paNa thAya che. jJAti zabdano mAtA-pitA vagere svajana evo artha paNa thAya che.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268-samyakatvakAra] upadezamAlA (puSpamAlA) nRipavikramarAjAnI kathA meM Ane amuka sthaLe parapuruSanI sAthe pratyakSapaNe cokkasa joI hatI. te patine ghaNI priya hovAthI patie tAruM saghaLuM vacana mAnyuM. pachI bIjI patnIne tiraskAra karIne gharamAMthI kADhI mUkI. pachI tene ghaNA duHkhapUrvaka raDatI joIne tane pazcAttApa thayo. AthI te pharI patine kahyuM: irSAthI ema ja meM ene A khoTuM ALa ApyuM che. tethI te svAmI! kRpA karIne mAruM A badhuM kSamA karo. tAruM vacana ullaMghana karavA yogya na hovAthI tArA patie pharI tenuM rakSaNa karyuM. he bhadra! te karmanuM A phaLa che. vaLI- A phala to thoDuMka ja che. jo hamaNAM jine prarUpelI dIkSAthI ugratapa karIne A karmane koipaNa rIte na khapAvavAmAM Ave to hajI paNa ghaNA kALa sudhI kaTuripAka batAve. kAraNa ke karmonI pariNati (vipAka) vicitra che ema jinezvaro kahe che. pachI vimalayazAe kahyuM ke svAminuM! A ( dIkSA laIne ugratAthI karma khapAvavAnuM) nizcita ja che. ATaluM duHkha jovA chatAM hajI paNa gharamAM rati kyAMthI hoya? tethI he prabhu! ahIM anAtha ane bhavasamudramAM DUbatI evI meM zreSTha vahANa samAna ApanA caraNakamalone prApta karyA che. pachI tenA cittane kevala saMgarasathI ja bhAvita thayeluM jANIne gurue jinazAstrokta vidhithI tene dIkSA ApI. tyAM te ja nirvedathI sAmaMta, maMtrI ane amaradattanI sAthe rAjAe paNa dIkSA lIdhI. suMdara pravartinI pAse vidhithI agiyAra aMgo bhaNIne ane ugra tapazcaryA karIne vimalayazA mokSane pAmI. rAjA ane amaradatta brahmaloka (=pAMcamA) devalokamAM maharthika uttama deva thayA. A pramANe amaradattanI patnInuM kathAnaka pUrNa thayuM. nRpavikramarAjAnI kathA have nRpavikramarAjAnuM kathAnaka kahevAya che. A jaMbUDhIpamAM bharatakSetramAM guNothI prasiddha ane zreSTha devanagara samAna kusumapura nAmanuM nagara che. te nagara dharmathI prasiddha zreSThIothI sevAyeluM che ane sAdhusamUhathI vyA(=bhareluM) che. zreSTha ane zveta sphaTikamaNinA gharovALuM te nagara kailAza parvatanA zikharanI jema zobhe che. tyAM IndranI jema zreSTha vibhUtithI zobhato haritilaka nAmano rAjA che. tenI aMtaHpuramAM mukhya evI gaurI nAmanI rANI che. pachI krame karIne aneka mAnyatAothI temano rUpAdiguNothI yukta putra utpanna thayo. tenuM nRpavikrama nAma karyuM. te lokone atizaya priya hato, rAjA ane rANInA hRdayane AnaMda Apato hato. kalAsamUhane grahaNa karIne te yauvanane pAmyo. pachI te ghaNI dhAmadhUmathI batrIsa rAjakanyAone paraNyo. tenA mATe mAtA-pitAe madhyamAM UMcA 1. vira=dharma mAsi =prakAzita, arthAta prasiddha.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva dvAra upadezamAlA (puSpamAlA) [nRpavikramarAjAnI kathA-269 bhavanathI yukta batrIsa mahelo karAvyA. te mahelomAM nRpavikrama priyAonI sAthe bhogo bhogavaze evI bhAvanAthI mahelo karAvyA. nRpavikramanA zarIramAM rogo pragaTyA. eTalAmAM sahasA tenA zarIramAM sarva aMgomAM cAmaDIno koDha prasaryo. tIvra mastakavedanA ane netravedanA utpanna thaI. tIvra daMtapIDA utpanna thai. gaLAnA rogano udaya thayo. jIbha ane tALavuM sUjI gayA. be hoThanA TukaDA TukaDA thaI gayA (=hoThamAM moTA moTA cIrA paDI gayA). nAsikAmAMthI pravAhI padArtha nIkaLavA lAgyo. kAnomAM rasIno pravAha jharavA lAgyo. kaMThamAM gaMDamAlA pragaTa thaI. vAyuthI hAthI jakaDAI gayA. hAthanA taLiyAonI cAmaDI ukhaDI gaI. AMgaLIo gaLavA lAgI. nakhasamUha (cAmaDImAM) ghUsI gayo. hRdayamAM rahelA zvAsa ane khAMsI vagere bhayaMkara rogo pravRtta thayA. udaramAM mahAna zUla upaDyuM. jalodara roga vadhyo. vAMso( pIThano bhAga) saMpUrNa jakaDAI gayo. prabaLa vAyunA kAraNe keDano bhAga badhI rIte thAkI gayo=rahI gayo. gudAmAM tIvra duHkha karanArA harasa utpanna thayA. jaladI moTuM bhagaMdara thayuM. jaMghAo (=sAthaLa) mAMsathI rahita banI. paganI AMgaLIo adazya thaI gai=gaLI gaI. zoSa utpanna thayo. sarva aMgomAM mahAdAha pragaTa thayo. eka vacana paNa bolI zakato nathI. eka pagaluM paNa cAlI zakato nathI. ghaNA lokoe prayatna karavA chatAM besI zakato nathI. have te kevaLa raDavA lAgyo, AkraMda karavA lAgyo, vilApa karavA lAgyo, atizaya duHkharUpa sAgaramAM DUbI gayo, sarvathA jIvanathI kaMTALI gayo. kSaNavAra paNa jIvaze ema vicArIne bhaya pAmelA mAtA-pitAe vaidyone bolAvyA. maMtravAdIone bolAvyA. ghaNA prakAranI cikitsA kriyAothI upacAro karyA. vividha prakAranA auSadho ApyA. ghaNI vidhiothI maMtra-taMtronA uccAro pravaryA. zAMtikarmo karAvyAM. bAhuomAM mahA-prabhAvavALA kimatI maNio bAMdhyAM. bhUtikarmo karAvyAM. jarA paNa phera na paDyo, balka roga samUha ghaNo ja vadhyo. pachI A asAdhya che ema vicArIne cikitsako vageree tene choDI dIdho. rAjA khinna banyo. mAtA zUnamUna banI gaI. patnIo raDavA lAgI. parijana dIna banI gayo. saghaLo deza gabharAI gayo. badhAe badhI rIte tenA jIvananI AzA mUkI dIdhI. 1. samuphaiUTI (samudrI)=3nA 2. moMnI bakholano upalo ghUmaTa jevo bhAga. 3. gaMDamALA eTale gaLAnI najIka thato eka jAtano gAMThiyo roga. 4. tharAdaM= jaladI.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270-samyatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) nRipavikramarAjAnI kathA kevalI bhagavaMtanuM Agamana. A tarapha te nagaramAM dhanaMjaya nAmano zreSTha yakSa che. te pUjA karavAthI sahAyatA kare che. saghaLuM ya nagara tenI pAse jAya che. tethI tIvra vedanAnA udayamAM paDelA kumAre mAnatA karI ke jyAre roga dUra thaze tyAre so pADA ApIza, dararoja tamane praNAma karyA pachI bhojana karIza. A daramiyAna ghaNA sAdhuothI parivarelA ane traNa jagatane pragaTa karavA mATe advitIya sUrya evA vimalakIrti nAmanA kevalI tyAM padhAryA. mahela upara rahelA rAjAe sarva nagarajanone sarva ADaMbarathI ane utkRSTa bhaktithI kevaLIne vaMdana karavA mATe jatA joyA. tethI atizaya vismaya pAmelA teNe ghaNA vikalpo=vicAro karIne potAnA eka puruSane pUchyuM. te puruSe pUrve kevalInA Agamanano vRttAMta jANI lIdho hato. tethI teNe rAjAne saghaLuM kahyuM. te sAMbhaLIne rAjA tyAMthI jaladI uThyo. pachI zreSTha hAthI upara besIne maMtrIo ane mAMDalika rAjAonI sAthe kevaLInI pAse javA mATe rAjA jeTalAmAM cAlyo teTalAmAM kumAre te sAMbhaLyuM. tethI teNe vicAryuM. jevI rIte sUryakiraNonA sparzathI aMdhakArasamUha nAza pAme che tevI rIte AvA puruSonA darzana mAtrathI paNa cokkasa sarvarogo nAza pAme che. have jo pApI evA mArA rogo nAza nahi pAme to paNa pApo nAza pAmaze. potAne vyAdhi thavAnuM zuM kAraNa che? vagere saMzayone pUchIza. ityAdi hRdayamAM rAkhIne teNe rAjAne kahevaDAvyuM ke kRpA karIne kaSTathI paNa mane tyAM laI jAo. AMsuonA pANIthI bharelA netrovALA rAjAe paNa koIpaNa rIte te svIkAryuM. pachI zibikAmAM besADIne tene paNa koIpaNa rIte tyAM laI gayA. pachI rAjA ane kumAre suvarNakamala upara birAjamAna ane devo, manuSyo, vidyAdharone uttamadharmanI dezanA ApatA te munIzvaranA jaladI darzana karyA. darzana karatAM atizaya harSa pragaTa thavA lAgyo. pachI vinayathI namIne ucita sthAne beThA. pachI kevaLIe; rAjA vagere saghaLI parSadAne dharma kahyo. dharma sAMbhaLIne avasare putrathI prArthanA karAyelA rAjAe skUlanA pAmatI gadgad vANIthI munIzvarane pUchyuM: he bhagavaMta! mArA A putre anya bhavamAM kayuM karma karyuM che ke jethI mahArogarUpa agnithI baLI rahyo che, dukhasAgaramAM DUbelo che, kSaNavAra paNa sukhane pAmato nathI, vaidyoe tene choDI dIdho che. tethI munipatie kahyuM che rAja! sAvadhAna thaIne sAMbhaLa. nRpavikramanA pUrvabhavo pazcima mahAvidehamAM ratnasthala nAmanuM zreSTha nagara che. temAM asatyano advitIya maMdira, dharmano zatru, nAstikavAdI ane mahApApI padmAkSa nAmano rAjA hato. have ekavAra 1. saMnidina=sahAya karavA mATe najIkamAM rahela. pari =pUjA vizeSa.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakdvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [nRpavikramarAjAnI kathA-271 tapasvI, kSamAzIla, dAMta, iMdriyone jItanArA ane saumya sujasa nAmanA muni te nagaranI bahAra rahyA. hRdayamAM koika parama akSaronuM dhyAna karatA te muni parvatanI jema kAyotsargamAM sthira rahyA. zikAra mATe nIkaLelA rAjAe temane joyA. tethI krodharUpa agni pragaTavAthI mUDha evA teNe munine haNyA. muninI chAtImAM pheMkeluM bANa pIThamAMthI nIkaLyuM. prahAranI vedanAthI thayelI mUrchAnA kAraNe muninI AMkho mIMcAi gai. jamInamAM rahelA jIvonI hiMsAnI zaMkAthI vAraMvAra micchA mi dukkaDaM e pramANe bolatA muni sahasA jamIna upara DhaLI paDyAM. tyAM rahelA `viziSTa lokoe hAhAkAra karyo. tethI gusse thayelA rAjAe sarva lokane mAravAnuM zarU karyuM. rAjA koipaNa rIte lokane mAravAnI pravRttithI aTakyo nahi. (rapa) tethI rAjAnuM AvuM caritra joine virakta banelA sAmaMto ane maMtrIoe rAjAne bAMdhIne kASThanA pAMjarAmAM nAkhyo. puMDarika nAmanA tenA putrane rAjya upara besADyo. pAMjarAmAMthI bahAra kaDhAyela padmAkSa tyAM ekalo bhame che. potAnA ducaritrothI badhA sthaLe dhikkArane pAme che. A potAnA karmanuM phala che, bIjAno aparAdha nathI ema vicAratA, badhA sthaLe samabhAvavALA te rAjA viSe vizeSathI samabhAvavALA sujasa uttama muni siddhonI samakSa duccaritranI AlocanA karIne, vratone uccarIne, sarva jIvone khamAvIne, sarva AhArano tyAga karIne, paMca parameSThIne namaskAra karIne, zubhabhAvathI mRtyu pAmIne sarvArthasiddha vimAnane pAmyA. padmAkSa rAjAe saMsAramAM bhamIne bhayaMkara duHkho sahana karyA. du:khI rAjA thoDI paNa bhikSA kaSTathI pAme che. to paNa te sAdhusamudAya u52 zatrutAne choDato nathI. have koi paNa rIte te ja nagaranA udyAnamAM kAyotsargamAM rahelA somanAmanA uttama munine teNe joyA. tethI roSathI lAla AMkhavALA teNe te mahAnubhAvane pIThanA bhAgamAM lAkaDInA ghAthI mArIne bhUmimAM nAkhyA. pachI te muni micchA mi dukkaDaM e pramANe bolIne UbhA thaine pharI kAyotsargamAM rahyA. pharI paNa teNe munine mArIne pADyA. A pramANe vAraMvAra vartana karatA ane nirdaya evA te rAjAne munie upayoga mUkIne vizALa avidhajJAnathI jANyo. A pravacanazatru che ane sAdhuono vighAtaka che ema jANyuM. tethI gusse thayelA ane mukhamAMthI dhUmazikhAne vamatA (=bahAra kADhatA) munie kahyuMH are duSTa! samatAmAM ja rasavALA te sujasa mahAtmA ane bIjA paNa sAdhuo tArA AvA aparAdhamAM kSamA karaze, paNa huM kSamA nahi karuM. tethI he anArya! Aje tuM cokkasa nahi jIve. ityAdi kahIne, sAta-ATha pagalA pAchA pharIne, teolezyA mUkIne, mahApApI te rAjAne bALI nAkhyo. marIne sAtamI narakamAM utkRSTa AyuSyavALo utpanna thayo. sAdhu 1. visidgi zabdanA sthAne visidu zabda hovo joie evI saMbhAvanAthI 'viziSTa' artha karyo che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272-samyakdvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [nRpavikramarAjAnI kathA AlocanA ane pratikramaNa karIne, zuddha prAyazcitta AcarIne, lAMbA kALa sudhI tapa karIne, devalokamAM utpanna thayA. jeTaluM AyuSya hatuM teTaluM AyuSya pALIne narakamAMthI nIkaLelo padmAkSa svayaMbhUramaNa samudramAM mAchalo thayo. tyAMthI marIne te ja pramANe apratiSThAnamAM (=sAtamI narakamAM) utkRSTa AyuSyavALo nAraka thayo. pharI mAchalo thaine chaThThI narakamAM utpanna thayo. tyAMthI paNa nIkaLIne caMDAla strI tarIke utpanna thayo. tyAMthI pharI chaThThI narakamAM, tyAMthI sarpajAtimAM, tyAMthI pAMcamI narakamAM, tyAMthI matsyanI jAtimAM, tyAMthI pharIpaNa pAMcamI narakamAM, tyAMthI siMhajAtimAM, tyAMthI cothI narakamAM, tyAMthI bAja pakSIomAM, tyAMthI trIjI narakamAM, tyAMthI pakSIomAM, tyAMthI pharI trIjI narakamAM, tyAMthI sApomAM, tyAMthI pahelI narakamAM, tyAMthI pharI sarpomAM, tyAMthI pharI pahelI narakamAM, tyAMthI pakSIomAM, tyAMthI ekendriya-vikalendriyomAM, tyAMthI hIna paMcendriya tiryaMca-manuSya-devomAM, tyAMthI pharI paNa tiryaMca-nA2ka vageremAM utpanna thayo. A pramANe te kyAMka baLyo. kyAMka chedAyo, kyAMka bhedAyo. badhAya sthaLe zastrathI haNAyo, mahAdAhathI vyApta thayo. nRpavikrama rogothI mukta thayo. A pramANe teNe maraNo anubhavyAM. A pramANe anaMta utsarpiNI-avasarpiNI sudhI anaMta janma-maraNothI te herAna karAyo. saMsAra samudramAM praveza karIne sthAne sthAne na kahI zakAya tevAM anaMta duHkho anubhavyAM. pachI A bhavathI gata anaMtara bhavamAM te vasaMtapura nagaramAM siMdhudatta nAmanA gRhasthanA kuLamAM putrapaNe utpanna thaine, madhyamavayamAM tApasa vrata laine, tyAM ajJAna tapa karIne, te A tArA putrarUpe utpanna thayo che. anAdi mithyAdRSTi, RSighAtaka ane jainazAsananA zatru teNe tIvrakarma upArjana karIne anaMtabhavomAM te karmanA phalo anubhavyAM. hamaNAM A vyAdhinI vedanAnA prakAramAtrathI te ja karmanA kaMika bAkI rahelA phalane anubhave che. A thoDA divasomAM bAkI rahelA te karmane anubhavIne A rogothI mukta thaze. A pramANe sAMbhaLIne bhaya ane saMvegathI vyApta karAto kumAra te ja kSaNe rogothI kaMika mukta thayo ane dAhathI paNa mukta thayo. teNe munine namIne kahyuM: he svAmI! ajJAnatAthI mUDha hRdayavALA ane duSTa meM je AvuM ghora pApa karyuM che te pApano nAza karavA mATe samartha hoya tevuM kaMika deva-guru-dharma saMbaMdhI tattva prasanna thaine, ajJAnatAthI aMdha evA mane kaho. tethI kevalIe 'saMkSepamAM A pramANe kahyuM: je sarvajJa hoya te deva che. samyaktvathI yukta dharma be prakArano che. jIvAdi tattva che. kumAre samyaktvano ane aNuvrata Adi dharmano svIkAra karyo, mithyAtvano trividhe-trividhe tyAga karyo. rAjA paNa bhadrakabhAvane pAmyo. pachI harSa pAmelA rAjAe bhaktithI te munivarane namIne kumAranI sAthe nagaramAM praveza karyo. kevalIe paNa bIjA sthaLe vihAra karyo. 1. kesavittharo padano bhAvArtha 'saMkSepamAM' ke 'saMkSepathI' evo thAya.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyatvakAra] upadezamAlA (puSpamAlA) nRipavikramarAjAnI kathA-273 nRpavikramanI samyakatvazuddhi rAjaputra paNa sarvajJonI pUjA kare che, sAdhuone dAna vagere Ape che, rathayAtrAthI jinamaMdiromAM prabhAvanA karavAmAM tatpara rahe che. sadA mRtadharonI pAse dharma sAMbhaLe che. paratIrthika-kutIrthika sevana vagereno prayatnathI tyAga kare che. bahArathI rogothI mukta thayo ane aMdarathI azubhakarmothI mukta thayo. tethI hamaNAM huM janma pAmyo chuM ema potAne mAnato, dRDha zarIravALo, samyakatvamAM sthira te sarvalokane prazaMsanIya evA dharmane kare che. have ekavAra dhanaMjayayakSe avatarIne kahyuM: he kumAra! meM tAruM zarIra sAruM karyuM che. tethI pUrve te je mAnatA mAnI hatI te so pADA mane Apa. tathA jo tuM satya vacanavALo che to yAtrA ane pratidina viMdana kara. kaMIka hasIne kumAre mahAyakSane kahyuM. te jJAnInI kRpAne choDIne vizvamAM paNa anya koI nathI, ke jeNe mAruM zarIra rogathI rAhata karyuM hoya. hamaNAM huM kuMthuAnuM paNa ahita manathI paNa ciMtavato nathI. rAgAdi doSothI mukta devane ane pAMca mahAvratomAM sArI rIte rahelA sAdhuone choDIne anya koIne mAruM mastaka namatuM nathI. ItyAdi rAjaputre kahyuM eTale pragaTelA kopathI kaSTathI joI zakAya tevA yakSe kahyuM : are duSTa! jo ema che to tAruM jANyuM. tethI khoTA dharmamAM sthira ane kevala asatya bolavAmAM tatpara evA tArA mAhAbhyarUpa vRkSane jo huM jaladI ukheDuM nahi to huM deva nahi ane mArAthI sAruM karAyeluM tAruM zarIra nahi. ityAdi kahIne yakSa tyAMthI kayAMka gayo. sthira sattvavALo rAjaputra vyAkuLa banyA vinA dharma kare che. yakSa chidrone jue che ane seMkaDo bhayajanaka prasaMgo batAve che. kevalasajvarUpa dhanavALA ane dharmamAM tatpara rAjaputranA chidrone jovA ke gabharAvavA mATe yakSa jarA paNa samartha thato nathI. tethI te kumAra upara vadhAre-adhika dveSane dhAraNa kare che. kumAre yakSane niruttara karyo. te nagaranI bahAra amaraniketa nAmanA udyAnamAM maNi-suvarNathI nirmita, vizALa ane UMcuM jinamaMdira che. tyAM kalyANaka AdinA divase vizeSapUjA karIne ghaNA parivArathI yukta rAjaputra saMdhyAnA samaye pAcho pharyo. mArgamAM dhanaMjaya yakSanuM maMdira hatuM. rAjaputra tenA upara dRSTi paNa karyA vinA maMdirane oLaMgIne cAlyo. teTalAmAM gusse thayelA dhanaMjayayakSe doDIne kumAranA saghaLA ya parivArane thaMbhAvI dIdho, ane mukhamAMthI lohInI UlaTI karAvI. pachI yakSe AkAzamAM rahIne kumArane paDakAryo ke, are! asatyadharmamAM garviSTha banelA he kumAra! mane praNAma paNa karato nathI. (rapa) te jenI mAnatA karI che te pADA vagere Apa. anyathA parivArasahita tane ja mArIne bhUtonA samudAyane bali ApuM chuM. gusse thayelA ane yakSane kyAMya na jotA evA kumAre yakSane kahyuM: jo AyuSya balavAna hoya to koI na mAre. jo koI paNa rIte AyuSya tUTI gayuM hoya to bIjI rIte paNa mRtyu thAya. AthI anaMtakAla pachI
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274-samyakatvakAra] upadezamalA (puSpamAlA) [nRpavikramarAjAnI kathA prApta thayelA jinadharmane koNa malina kare? tethI krodhathI yukta yakSe te kumArane UMcakIne najIkanA parvatanI zilA upara pachADyo. tethI mUchanA kAraNe kumAranI AMkho ghUmavA lAgI. vedanAthI parAbhava pAmelo te tyAM kSaNavAra kASThanI jema ceSTArahita rahyo. koIpaNa rIte cetanA prApta thaI tyAre yakSe pharI paNa kahyuM: jo jIvahiMsAnA bhayavALo tuM mane pADAo nathI Apato to na Apa. to paNa nitya mane mAtra praNAma kara. jo tuM mane nitya praNAma kare to hajI paNa parivArathI yukta tane sukhI karuM. vinayathI ArAdhAyelo huM ja manuSyone rAjya ApuM chuM, nirmala lakSmI, Arogya ane sukhone lAvuM chuM. tethI mane choDIne traNa bhuvanamAM paNa bIjo kayo deva che ke jenA mATe bhUlo paDelo tuM A pramANe AtmAne viDaMbe che. pachI kumAre kahyuM: dayALuM huM tane pADA na ApuM. te jIvadayAno mane je deve upadeza Apyo che te devane vaMdana karuM chuM, namaskAra karuM chuM, ane huM teno ja kiMkara chuM. vaLI-tuM pote ja vadha mATe jIvone icche che, tethI tene huM praNAma paNa kevI rIte karuM? kAraNa ke anya lokamAM paNa dayALu munio pUjya che, matsyano vadha karanArA vagere pUjAtA nathI. vaLI bIjuM- he mahAnubhAva! tuM mane sukhI kevI rIte kare? kAraNa ke rAga-dveSane AdhIna banelo te pote ja duHkhI che. tane nirguNa paNa potAnA upara ane premIjano upara rAga che, amArA jevA upara ane caMdrakiraNo jevA nirmala jinadharma upara dveSa che. rAga-dveSanI parAdhInatA saghaLA prANIonA sarva duHkhonuM kAraNa che ema tuM jANa. bhavaduHkhanuM kAraNa evA rAjya vagerenI mAre jarUra nathI. rAjya vagere tuM Apato nathI, kiMtu anya bhavamAM kareluM sukRta Ape che. ane te sukRta jinazAsanamAM anurAgavALAone sArI rIte thAya che. mAruM mana mokSasukhamAM raheluM che. tene saMsAranAM duHkhothI jAte ja pIDita tuM kevI rIte Ape? bhavaduHkhothI mukta jinane choDIne bIjo koI mokSasukha na Ape. tethI jinane namyA pachI tribhuvanamAM paNa bIjo koNa namana karAya? kSIrasamudranuM pANI pIdhA pachI khArA pANIne koi na iccha. moTA aMtaramAM bhUlo paDelo te potAnI asthAne prazaMsA kare che. AMbAonI icchA AMbalIothI dUra thatI nathI. kaMika vikasatA mAlatI puSponI kaLIonA rasathI saMtuSTa thayelo te bhramara paNa keLanAM puSpothI kyAM dharAya-tRpta thAya? ramatathI hAthiNInI sUMDhathI grahaNa karAyelA rasALa salakIvRkSanAM pAMdaDAonA agrabhAgathI lAlana karAyeluM hAthInuM baccuM atizaya nirasa ane karkaza ghAsathI kevI rIte prasanna thAya? jo tuM ja deva che ane jo tArAmAM devanA saghaLA ya guNo che to tuM mane baLAtkAra praNAma kema karAve che? mahApuruSo potAnA guNone jAte ja prakAzita karatA nathI. nadIo yogya banelA samudra tarapha potAnI meLe ja vahe che. bIjAothI bahumAna na karAya to guNothI moTAonI zI hAni thAya? sUrya ghuvaDane saMmata nathI to sUryanI zI hAni thAya che? A pramANe mahAna ane nipuNa vacanothI kumAre yakSane niruttara karyo. (50)
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [nRpavikramarAjAnI kathA-275 yakSa kumArano anurAgI banyo. AthI gusse thayelA yakSe kumAranA zarIramAM mastaka, cakSu, kAna, chAtI ane dAMtanI tIvra vedanAo vidurthI. A vedanAo evI hatI ke emAMnI eka paNa vedanA niyamo bIjAnA prANa laI le. te duHkharUpa zalyathI yukta zarIravALo te sarvathA nizreSTa thaI gayo. to paNa mahAna sattvanA sArathI ghaDAyelA kumAre A vicAryuM. he jIva! mokSapurInA musAphara evA te bhavarUpa araNyamAM pUrve prApta na karelA evA zrI sarvajJadeva sArthavAha prApta karyA che. tethI cittamAM rahelA emanAthI ja tAruM maraNa paNa kalyANakArI thaze. zrI sarvajJadeva mUkAI jatAM jIvato paNa tuM anAtha thAya. jinazAsana prApta thaye chate tAruM A duHkha keTaluM mAtra che? te narakomAM anaMta pudgalaparAvartI sudhI duHkho prApta karyA che. A pramANe tenI sthiratAne avadhijJAnathI jANIne adhika gusse thayelA yakSe AkAzamAM zilA vikurtIne kahyuM: he kumAra! hamaNAM tuM parijanasahita vinAza pAmIza. hajI paNa mAtra mane praNAma karavAthI tene jIvana ane Rddhi ApuM. tethI kumAra vizvAsathI kahyuM mithyA AgrahavALo tuM jo ke mArA kSaNabhaMgura bAhyazarIrano koIpaNa rIte nAza karIza to paNa jinanA caraNakamalamAM lIna banelA mArA aMtaraMga zarIrano tArAthI, IdrathI ke bIjA koithI nAza na karI zakAya. aMtaraMga zarIrano vinAza na thAya to mAruM kaMI paNa vinAza pAmatuM nathI. tethI tane je ruce te tuM kara. ahIM tane rokanAra koNa che? A pramANe kumAranA sAhasane ane nizcala samyakatvane jANIne vismaya pAmelA ane jenuM mithyAtva tUTI rahyuM che evA yakSe vicAryuM juo, AnuM sattva kevuM che? dharmamAM nizcala buddhi kevI che? ane mArA apUrva ayogya kAryanA anusaraNane juo. A jIvo pratye dayALu hovAthI zarIra mATe paNa jIvone mArato nathI, ane kArya na hovA chatAM jIvone haNavAmAM mAro asad Agraha che. tethI je deva Ane stuti karavA yogya che te deva dUra raho, zAMtinA kAraNe advitIya sArabhUta evA guNo vaDe AnAthI paNa huM jitAyo chuM. tethI kevalaguNothI nirmita evo A guNanA aMzathI paNa rahita mane praNAma na kare e yukta ja che. A pramANe kumAranA nirmalaguNothI anurAgI banelA yakSe AdarathI upasargone saMharIne ane tenA caraNomAM namIne kahyuM: tuM dhanya che, te ja jagatamAM prazaMsA karAya che. A pramANe vItarAganA caraNomAM tArI bhakti nizcala che. te dhIra! AjathI mArA paNa te ja deva che, te ja guru che, ane tattva paNa te ja pramANa che ke jeno te svIkAra karyo che. havethI huM guNabhaMDAra evA tAro ja AjJAkAraka chuM. tuM mAro dharmaguru thayo che. tuM mAro parama baMdhu che. kumAra A pramANe stuti karAto hovA chatAM madhyastha ja rahyo. tethI deve namIne kahyuM. he mahAnubhAva! jo ke tuM niHspRha che, to paNa mArA u. 19 bhA.1
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276-samyakdvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [nRpavikramarAjAnI kathA upa2 anugraha karIne viSamasthitimAM mane yAda karaje. niHspRha paNa uttamapuruSone namaskAra karanArAo upara karuNA hoya che. kumAre kahyuM he bhadra! jinadharmamAM udyama karatA evA teM amAruM badhuM ya karyuM che. bIjAthI zuM? pachI kumAranA guNothI AkarSAyelo yakSa kumArane bahu khamAvIne svasthAne gayo. kumAra paNa potAnA ghare gayo. nRpavikrame yamarAjAne parAjita karyo. have ekavAra rAjAnuM mRtyu thatAM mahAsamRddha rAjya upara nRpavikramane sthApita karyo. te cAre samudrarUpa kaMdorAvALI pRthvIrUpa patnIno svAmI thayo. teno utkRSTa pratApa phelAyo. teNe saghaLA nItimArgo pravartAvyA. (75) teNe saMpUrNa pRthvIvalayane manohara jinamaMdirothI vibhUSita karyo. prAyaH saghaLo loka jina ane sAdhunA caraNono bhakta karyo. A tarapha kaliMgadezano adhipati yama nAmano rAjA che. teNe devanI pAse varadAna meLavyuM hovAnA kAraNe te yuddhamAM hArato nathI. tethI laDato laDato te nRpavikramanA dezanA sImADe Avyo. abhimAnI evA teNe sAme AvIne yamarAjAne gherI lIdho. pahelA divase laDavA mATe nRpavikramano senAdhipati hAjara thayo. te parAjita thayo. bIjA vagere divasomAM bIjA paNa senAdhipatio mRtyu pAmyA. pachI nRpavikrama upara paNa AkramaNa karyuM. nRpavikrame tenI varadAnanI labdhine jANIne traNa upavAsa karIne dhanaMjaya yakSanuM smaraNa karyuM. te ja kSaNe yakSa Avyo. nRpavikrame tene saghaLuM jaNAvyuM. yakSe kahyuM: he rAjana! A keTaluM mAtra che? tethI savAranA samaye yuddhamaMDapamAM tenI sAme Ava. jethI jevI rIte indriyone nahi jitanAra kAmadevane AdhIna thAya che. tevI rIte ene tane AdhIna karuM chuM. have potAnA sainyasamUhathI vizvane paNa kSobha upajAvatA ane parAkramI evo nRpavikrama rAjA yuddhamAM tenI sAme Avyo. dhanaMjaya deve te rIte karyuM ke jethI parasainya dvArA mUkAyela tomara ane bhAlo vagere zastra nRpavikramanA sainyamAM koinA ya zarIramAM samartha na thAya. ane nRpavikrama rAjAnA sainye mUkeluM tRNa ane DhephuM Adi paNa yamarAjAnA sainyamAM zreSTha hAthI vagerene surendranA zastranI jema pariName. arthAt vajraghAta jevuM thAya. A pramANe yuddha thatAM yamarAjA kSaNamAM alpa sainyavALo thai gayo. pachI nRpavikrame baLAtkArathI tene bAMdhIne pakaDI lIdho. dInavacanothI teNe kahyuM: deve mane varadAna ApyuM tenA baLathI pApI evA meM A badhuM karyuM. have A varadAnano paNa aMta Avyo. tethI hamaNAM kRpA karIne mane mUkI do. pharI A pramANe nahi karuM. nRpavikrame kahyuMH maNi, maMtra, auSadha ane devo paNa tyAM sudhI ja saphala thAya che ke jyAM sudhI puruSa potAnA puNyathI mUkAto nathI. potAnuM puNya paravArI jatAM 1. cAra dizAmAM rahelA samudranI apekSAe samajavuM. 2. toma2=bANa.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva dvArA upadezamAlA (puSpamAlA) nRipavikramarAjAnI kathA-277 cakravartInA paNa soLa hajAra devo palAyana thaI jAya, ratnono samUha paNa niSphala thAya. AthI AmAM zo Agraha karavo? paraMtu dInatAne pAmelA zatruo upara paNa huM prahAra karato nathI. AthI tane mUkI dIdho che. te je zikhAmaNa lIdhI tene pharI paNa amalamAM mUkaje. suvarNa ane azva vagere kaMIka ApIne sanmAna karIne tene nRpavikrama choDI dIdho. nRpavikrama paNa pAcho vaLIne potAnI rAjadhAnImAM Avyo. nRpavikrama rAjAe vairAgya utpanna kare tevo prasaMga joyo. nRpavikrama sukhapUrvaka pRthvInuM pAlana kare che. ghaNA devothI yukta ane AjJAkAraka te yakSa viSama kAryomAM tenuM sAMnidhya kare che. ekavAra zreSTha hAthInA skaMdha upara beThelo ane kroDa rAjasubhaTothI parivarelo te rAjA nagaramAMthI bahAra jai rahyo hato tyAre te dhanadanAmanA zrImaMta nagarazeThanA gharane jue che. te ghara AvuM che- UMce toraNanI mALAo bAMdhI che. ghaTTa kezara ane caMdananA rasathI siMcAyeluM che. harSita cittavALo ane zarIre zaNagAra karyo che evo nagaraloka pUjAnuM pAtra, zreSTha vastro ane suvarNa-maNithI banAvelAM AbhUSaNone laIne gharamAM praveza kare che. ati harSanA kAraNe DolatI ane stanarUpa paTTa upara paDatI hArarUpalatA jenI tUTI gaI che evo ramaNIjana paNa nRtya kare che. nRtyamAM UMcA karelA hAthamAM paherelI maNinI cUDIo avAja kare che. koyalanA svarane jemaNe jItI lIdho che evI saubhAgyavatI strIo manohara gAya che. jemaNe sukhakara nRtya ane gAyana karyA che evA halakA kuLamAM utpanna thayelA loko gharamAM praveza kare che. AMgaNamAM mUkelA suvarNanA pUrNa kaLazothI saMcAra rokAI gayo che. harSa pAmelo ane dvAra pAse rahelo baMdijana kAnane sukha kare tevuM bole che. tyAM moTA dAno apAya che. vividha khAdyo khavAya che. pINAM pIvAya che. vRddhajanonuM sanmAna karAyA che. (100) maNinI ane suvarNanI pIcakArIothI sarvaloka upara kuMkuma chaMTAya che. puSpo, vilepana, taMbola ane ghaNAM vastro apAya che. tathA harSathI unmatta banelo saghaLo loka tenA gharamAM tevI rIte bhame che, ke jethI parAdhIna banelo loka potAne paNa yAda karato nathI. tevA prakAranA gharane joine rAjAe pUchyuM: ahIM harSanuM kAraNa zuM che? koie kahyuM che deva! A gharamAM gaI kAle putrano janma thayo che. A pramANe sAMbhaLIne, nagaranI bahAra *azvavAhanikA karIne, nagaranA udyAnanI zobhAne joIne jeTalAmAM pAcho pharyo teTalAmAM jue che to te gharanI aMdara te ja loka moTA zabdathI karuNa svare hA hA! A zuM? 1. 3khIta= ati, ghaNuM. 2. potira= DolatuM-hAlatuM. 3. khAdyaHkhAvA yogya vastu. 4. azvone khelAvavA=calAvavA tene azvavAhanikA kahevAmAM Ave che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278-nRpavikramarAjAnI kathA] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgalokano paricaya e pramANe bolato raDe che, chAtI phUTe che, vilApa kare che, mUchita thAya che, pRthvI upara paDe che, mAthuM kUTe che, AbhUSaNone toDe che. vastrone phADe che. A pramANe grahathI grahaNa karAyelA zarIranI jema te lokane paravaza jANIne vismaya pAmelA rAjAe pUchyuM: hA! ahIM zuM thayuM? koIe jaNAvyuM he deva! putrarahita dhanadazeThane seMkaDo mAnatAothI koIpaNa rIte putra utpanna thayo. tene koI roge ahIM ardhIkSaNamAM samApta karyo=mArI nAkhyo. tyArabAda hRdayamAM dhrAsako paDavAthI dhanadazeTha paNa asta pAmyo-mRtyu pAmyo. A anucita sAMbhaLIne vairAgyane pAmelA rAjAe kahyuM: payaMta virasa evA bhavavilAsane juo. je mukhothI gIta gavAyuM te ja mukhothI hamaNAM rudana karAya che. tethI kharekhara! iMdrajAla paNa AvuM vicitra nathI. pachI pradhAne jaNAvyuM. he deva! ahIM kaSAyaraMganA vastranA TukaDAothI zaNagAreluM mRtakavAhana nIkaLe tyAM sudhImAM Apa AgaLa padhAro. pachI bhavathI virakta cittavALo rAjA potAnA ghare gayo. tene ja vicArato rAjA koI paNa rIte divasa ne rAta pasAra kare che. A daramiyAna samyakatvane ApanArA kevalI vihAra karatAM karatAM rAjAnA cAritra svIkAranA samayane jANIne pharI paNa tyAM padhAryA. harSa pAmelA udyAnapAlake rAjAne kevalInA AgamananI vadhAmaNI ApI. tethI rAjAe tene ghaNuM pAritoSika dAna ApyuM. te munine vaMdana karavA mATe rAjA potAnI mahAna vibhUtithI caMdrodaya udyAnamAM harSathI gayo. traNa pradakSiNA karIne vidhipUrvaka vaMdana karIne parivAra sahita rAjA ucita sthAnamAM beTho. jJAnIe tene dharma kahyo. have avasare rAjAe pUchyuM: he bhagavaMta! dhanadazeThanA gharamAM ativismayajanaka te anucita kema thayuM? tethI kevalIe kahyuM: he rAjana! anaMta caritravALA aMtaraMgalokanI keTalI mAtra ceSTAne pUche che, arthAt aMtaraMga lokanI ceSTA ghaNI che. tuM je pUche che te to bahu ja thoDI che. rAjAe pUchyuM: he bhagavaMta! A aMtaraMga loka koNa che? kevalIe kahyuM: he mahArAja! sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. aMtaraMga lokano paricaya ahIM bhavAvartanagaramAM moharAja nAmano mahAna rAjA che. pachI rAjAe kautukasahita kaMIka utkaMThAne avalaMbIne kahyuM: he bhagavaMta! pachI? tethI kevalIe kahyuM che mahArAja! te rAjAno mithyAbhimAna nAmano subhaTa che. te rAjAne atizaya priya che. sadA rAjAnI najIkamAM rahe che. te pADo, viSa, sarpa ane vAdaLanA jevo zyAma che. prakRtithI atyaMta uddhata che. enuM hRdaya UMcuM che. tenI gati vikRta che. mithyAbhimAnanA 1. dRrI = avyaya upadarzana(=batAvavuM) arthamAM che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRpavikramarAjAnI kathA] upadezamAlA (puSpamAlA) [aMtaraMgalokano paricaya-279 kAraNe temanuM asala svarUpa dabAI gayuM che evA jIvo asatya padArthomAM satyapadArthanI buddhine kare che. kSaNabhaMgura padArthone paNa sthira kalpe che. asAra (=baLahIna) paNa potAne iMdra ane cakravartIothI paNa adhika mAne che. utpAdapUrvaka nRtya kare che. utkaMThApUrvaka gAya che. samadaSTithI jotA nathI. potAnA skaMdhanA paNa uparanA bhAgathI dhUke che, arthAt khUba addharathI ghUMke che. ghaNuM bhame che. bIjAone tRNasamAna gaNe che. paNa viDaMbanA tulya zabdAdinA upabhogamAM pAgala banela potAne sarvathA jANatA nathI. dharmakRtyono tyAga kare che. tethI paralokanI vAtane paNa vicAratA nathI, saMvignajanonI dayAne yogya ane sAmAnya lokonA upahAsane pAtra bane tevI te te ceSTAone kare che. tethI moharAjAe dhanadazeThanA gharamAM putrajanmanA samaye pahelAM mithyAbhimAna subhaTane mokalyo. tethI nagaramAMthI nIkaLatA mahArAje zreSThInA gharamAM je gIta ane nRtya vagere ceSTA joI te badhuMya mithyAbhimAna subhaTathI ja prerAyelA te zeThe karyuM che, paNa svAdhInatAthI nathI karyuM. vaLI bIjuM- te ja moharAjAno zoka nAmano aMtaraMga subhaTa che. tenAthI AdhIna karAyelA A jIvo prabaLasattvanA nidhAna hovA chatAM jaladI dInatAne pragaTa kare che. mAthuM phUTe che. chAtI phUTe che. vAraMvAra mUcha pAme che. azuddha pRthvItaLa upara ALoTe che. mukha vagADIne rudana kare che, arthAta moTethI ruve che. paga pahoLA karIne zoka kare che, karuNasvare AjaMdana kare che. tethI he pitA! he mAtA! ItyAdi bUmo pADatA teo satyaruSone udvega pamADanArI ane dayAne pAtra bane tevI te te ceSTAone kare che. tethI moharAjAe ja te ja bALakanA maraNa samaye mithyAbhimAna subhaTanI pAchaLa ja A zoka nAmanA subhaTane mokalyo che. tethI nagaramAM praveza karatA tamoe tenA gharamAM AkraMdana Adi je ceSTA joI te badhuM teNe ja pragaTa karyuM che. he rAjanuM! te rAjAnI A ceSTA keTalI che? arthAt bahu thoDI che. moharAjA bhavAvartapuramAM aneka vicitra prakArothI pragaTa thAya che. kAraNa ke duSTa evo te kyAMka mithyAbhimAnane, rati, hAsya ane bhayanI sAthe mokale che, ane pAchaLathI kSaNamAM arati-zokane mokale che. kyAMka te harSa nAmanA subhaTane mokalIne viSAdane mokale che. kyAMka snehane Adeza karIne kSaNamAM dveSane Adeza kare che kyAMka vizvAsa nokarane pravRtti karAvIne tyAM ja bhayane phelAve che. to kyAMka madane Adeza karIne dainyane pragaTa kare che. he rAjana! A moharAjA bIjA paNa matsara, IrSA, jugupsA vagere potAnA nokaro dvArA vizvane vividha viDaMbanAothI viDaMbita kare che. vaLI bIjuM- vizeSa kahevAthI zuM? je jIvo mokSapurImAM gayA che te jIvo A duSTa rAjAthI viDabanA pamADAtA nathI. pachI ati ghaNA saMvegathI bhAvita ane mohanI ceSTAothI bhaya pAmelA rAjAe praNAma karIne gurune kahyuM: he bhagavaMta! Apa mithyAtvasAgaramAM DUbelA
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280samyakatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) puidgalaparAvartanuM svarUpa mAro pUrve uddhAra karyo. he karuNAsAgara! hamaNAM paNa kRpA karIne te karo ke jethI moharAjAnA subhaTonA bhayathI rahita, sukhane pamADanAra ane uttama te mokSapurImAM huM jaladI jAuM. tethI kevalIe kahyuM: tamArA jevA mATe A yogya che. tethI jaladI sAdhu-samudAyane prApta karIne tame mokSapurImAM jAo. pachI harSa pAmelA rAjAe caMdrasena nAmanA potAnA putrane rAjya saMbhALavAnI AjJA karIne ane ghaNuM dAna daine, sAmaMta ane maMtrI vagere lokonI sAthe tathA aMtaHpuranI sAthe kevalInI pAse vidhipUrvaka dIkSA lIdhI. A prasaMge harSa pAmelA dhanaMjaya Adi devoe ane rAjA vagere manuSyoe jinamaMdiromAM cotarapha mahotsava karyo. pachI kevalIe batAvelA samyagamArga vaDe te mohanA sarva vyApArothI dUra rahelI mokSapurImAM gayA. A pramANe nRpavikrama caritra pUrNa thayuM. gAthAmAM nirvAvakSamALe e sthaLe rahelA Adi zabdathI samyakatvamAM sthiratAnA prabhAvathI devoe paNa jemanI AjJA pALI che tevA sulasA vagere bIjA paNa Avo jANavA. [103] have samyakatvanA ja guNanI zreSThatAne kahe cheaNtomuhttmittNpi phAsiyaM jehiM hoja sammattaM / tesiM avaDDapoggalapariyaTTo ceva saMsAro // 104 // je jIvoe mAtra aMtarmuhUrta jeTalA kALa sudhI paNa samyakatva meLavyuM hoya te jIvono saMsAra ardhapudgala parAvarta jeTalo ja bAkI rahe che. pudgalaparAvartanuM svarUpa vizeSArtha - je jIvoe mAtra aMtarmuhUrta jeTalA kALa sudhI paNa samyakatva meLavyuM hoya te jIvo pAchaLathI koipaNa rIte tIrthaMkaranI AzAtanA vagere mahApApavyApAromAM pravarte to paNa temano utkRSTathI paNa ardhapudgalaparAvarta jeTalo ja saMsAra bAkI rahe che. ahIM ardhapudgala parAvartanA upalakSaNathI dezona ardha pudgalaparAvarta kALa samajavo, arthAt ardhapudgalaparAvartathI paNa kaMIka ocho kALa samajavo. prazna- A pudgalaparAvartano zo artha che? uttara- nAraka, tiryaMca, manuSya ane devanA bhavomAM bhamato jIva caudarAjalokamAM rahelA saghaLA ya pugalone yathAsaMbhava laIne audArika, vaikriya, taijasa, kAmaNa, bhASA, zvAsozvAsa ane mana e sAta prakAre jyAre pariNamAve tyAre eka pudgalaparAvarta pUrNa thAya, arthAt ATalo kALa eka pudgalaparAvarta kALa che. Ama keTalAko kahe che. bIjAo to dravya-kSetra-kAla-bhAvanA bhedathI pugalaparAvartanA cAra prakAra che, ane e pratyeka pudgalaparAvartanA sUkSma ane bAdara ema be prakAra che, ema kahe che. temAM jIva jyAre
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatvanI dularbhatA-281 saghaLA ya pudgalone judA judA bhAvomAM audArika, vaikriya, tejasa ane kArmaNa e cAra prakAre pariNAvIne choDI de tyAre dravyathI pudgalaparAvarta thAya che. judA judA bhavomAM marato jIva jyAre pratyeka maraNothI saghaLAya AkAzapradezone vyApe che. (=sparze che, tyAre kSetrathI pudgalaparAvarta pUrNa thAya che, arthAt teTalA kALane kSetra pudgalaparAvarta kahevAmAM Ave che. ghaNA bhavomAM bhamato jIva jyAre pratyeka maraNothI utsarpiNImAM rahelA sarvasamayone vyApe che tyAre kAlathI pudgalaparAvarta thAya che. anubhAgabaMdhanA (=rasabaMdhanA) adhyavasAya sthAno asaMkhyalokAkAza pramANa che ane saMyamasthAnonI tulya che. ghaNA bhavomAM marato jIva pratyeka maraNa samayamAM te saghaLAya rasabaMdhanA adhyavasAya sthAnone jyAre sparze tyAre bhAvathI pagalaparAvarta thAya che. anya graMthomAM krama ane utkrama Adi bhedathI sUkSma ane bAdara Adi pudgalaparAvartanI je vicAraNA karavAmAM AvI che te vicAraNA ahIM nathI karI. kAraNa ke e vicAraNA ahIM lagabhaga aprastuta che, bIjA sthaLomAM teno nirNaya karyo che, ane ahIM graMtha vistArano bhaya che. A cAra prakAranA pudgalaparAvartAmAMthI ahIM prastutamAM kSetra pudgalaparAvartano dezona ardha (pugalaparAvartakALa) saMbhave che. nizcaya to kevaLIo ke bahuzruto jANe kema ke tevA prakArano spaSTa nirNaya kyAMya jovAmAM Avato nathI. A dezona ardhapudgalaparAvarta kALa paNa anaMta utsarpiNI-avasarpiNI kALa pramANa jANavo. ahIM vistArathI saryuM. tethI ahIM A tAtparya che- samyakatvano te prabhAva che ke je prabhAvathI ekavAra paNa samyakatva prApta thaI gayA pachI jIva gozALA vagerenI jema utkRSTa pApa vyApAra karanAro bane to paNa utkRSTathI paNa mAtra anaMta utsarpiNIavasarpiNI pramANa kaMika nyUna ardhapagalaparAvarta jeTalA kALa sudhI ja saMsAramAM bhame che. teTalo kALa pUrNa thayA pachI avazya jinadharmanI saMpUrNa sAmagrI meLavIne sarvakarmo khapAvIne mokSa pAme che. [104] deva-manuSyonI saMpattinA lAbhathI paNa samyakatva adhika durlabha che. have samyakatvanA A durlabhatArUpa guNane kahe che labbhaMti amaranarasaMpayAo, sohaggarUyakaliyAo / na ya labbhai sammattaM, taraMDayaM bhavasamuddassa // 105 // saubhAgya ane rUpathI yukta deva-manuSyanI saMpattio prApta thAya che. paNa bhavasamudrane taravA mATe vahANa samAna samyakatva prApta thatuM nathI.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282- samyakatvadyAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatvanA prakAra vizeSArtha - gAthAno artha sugama che. samyakatva je rIte durlabha che te rIte pahelAM ja kahI dIdhuM che. [105] samyakatvanA pAMca prakAra guNadvAra kahyuM: have samyakatva keTalA prakAranuM che te dvAranA nirNaya mATe kahe che khaiyaM khaovasamiyaM, veyaya uvasAmiyaM ca sAsaNayaM / paMcavihaM paNNattaM, sammattaM vIyarAehiM // 106 // vItarAgoe kSAyika, lAyopathamika, vedaka, aupathamika ane sAsvAdana ema pAMca prakAranuM samyakatva kahyuM che. vizeSArtha - samyakatvanA kSAyopathamika, aupathamika ane sAsvAdana e traNa bhedo pahelAM ja batAvI dIdhA che. anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyono tathA mithyAtva-samyakatva-mizra e traNa puMjano kSaya thaI jatAM kSAyika samyakatva kahevAya che. A anaMtAnubaMdhI Adi sAta karmomAMthI anaMtAnubaMdhI vagere cha karmano saMpUrNa kSaya thaI jatAM ane samyakatva puMjano ghaNo kSaya thaI jatAM chello grAsa(=bhAga) bAkI hoya tyAre hajI paNa keTalAka samyakatva pudgalo vedAtA hovAthI A samyakatva vedaka kahevAya che. prazna- je vedAya(=anubhavAya) te vedaka samyakatva e arthanA AdhAre kSAyopathamika samyakatvanA chellA bhAganA pudgalo vedAya tyAre jo vedaka samyakatva kahevAya che to kSAyopathamika samyakatvamAM paNa samyakatvapudgalo vedAtA hovAthI kSAyopathamika samyakatva paNa vedakane pAme, arthAt kSAyopathamika samyakatvane paNa vedaka samyakatva kahevAnI Apatti Ave. uttara- A prazna karavo yogya nathI. zAstrIya paribhASAthI samyakatvapuMjano chello grAsa bAkI hoya tyAre ja vedaka samyakatva kahevAya che. kAraNa ke tevI rUDhi thaI gaI che. [106] samyakatva keTalA prakAranuM e kAra pUrNa thayuM. have aticAra dvArane kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che saMkA kaMkha vigiMchA, pAsaMDINaM ca saMthavapasaMsA / tassa ya paMca'iyArA, vajeyavvA payatteNaM // 107 // samyakatvanA zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, pAkhaMDI saMstava ane pAkhaMDI prazaMsA e pAMca aticArano prayatnathI tyAga karavo.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyatvakAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatvanA aticAro-283 samyakatvanA aticAro vizeSArtha - jIva je doSothI samyakatvamAM malinatA utpanna karavA dvArA samyakatvanI maryAdAne oLaMgI jAya te doSo aticAra che. arthAt aticAro mithyAtva mohanIyakarmanA udayathI thatA AtmAnA azubha pariNAma vizeSa che. (1) zaMkA- zaMkA karavI te zaMkA. arthAt arihaMta bhagavaMte prarUpelA atyaMta gahana jIvAdi padArtho matinI durbaLatAthI barobara na samajAya tyAre te padArthomAM "A A pramANe haze ke nahi" tevo saMzaya karavo te zaMkA aticAra che. tenA dezathI ane sarvathI ema be bheda che. temAM "A jIva nitya che ke anitya che"? vagere eka dezanI zaMkA te dezathI zaMkA che. mULathI ja "jIva che ke nahi?" ityAdi sarvanI zaMkA te sarvathI zaMkA che. A baMne prakAranI zaMkA samyakatvane malina kare che. jo ke AgamamAM kaheluM kyAMka matinI durbalatA AdithI na samajAya to paNa te badhuM ya te pramANe che" ema svIkAravuM joie. kAraNa ke te badhuM anya padArthanI jema sarvaze kaheluM che, arthAt je padArtho samajAya che te padArtho jema sarvajJa kahelA che tema je padArtho nathI samajAtA te padArtho paNa sarvajJa ja kahelA che. A viSe kahyuM che ke-"buddhinI nyUnatA, tevA prakAranA (samajAvanArA) AcAryano abhAva, jIvAdi Seya padArthonuM svarUpa gahana hoya, jJAnAvaraNIya karmano udaya hoya, hetu ane dRSTAMta na hoya, ATalA kAraNothI jo koI viSaya yathArtha na samajAya, to paNa buddhimAna jIva sarvajJano mata satya che ema vicAre-mAne. kAraNa ke zrI jinezvaro upakAra nahi karanArA upara paNa upakAra karavAmAM tatpara, rAga-dveSa-mohane jitanArA ane jagatamAM zreSTha che. tethI teo asatyavAdI hotA nathI." (ra) kAMkSA- kAMkSA eTale bIjA bIjA darzanano svIkAra. bauddha Adi darzano paNa sarvajJanA darzana tulya che evo vicAra karavo te kAMkSA che. kAMkSAnA paNa dezathI ane sarvathI ema be bheda che. jevI rIte sarvajJanA AgamamAM che te rIte anya paNa koika bauddha Adi darzanamAM cittanigraha vagere koIka dharmanuM thatuM pratipAdana sAMbhaLIne vicAre ke, A paNa eka darzana sarvajJadarzananI samAna ja che. kAraNa ke AmAM paNa cittanigraha Adi dharmanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. AvuM jyAre vicAre tyAre dezathI kAMkSA che. jaiminI, kaNAda ane gautama muni Adi ghaNAonAM darzanomAM jIvadayA vagere koIka dharmanuM karAtuM pratipAdana sAMbhaLIne vicAre ke badhAMya darzano sarvajJadarzana tulya ja che. kAraNa ke jIvadayA vagere badhAMya darzanomAM samAna che. AvuM vicAre tyAre sarvathI kAMkSA che. baMne prakAranI A kAMkSA paNa samyakatvane dUSita kare che. kAraNa ke ghaNAkSara nyAyathI cittanigraha ane jIvadayA vagere dharmanI samAnatA hovA chatAM bIjA ghaNA dharmonI sAthe anya darzanonI
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284-samyakatvatAra] upadezamAlA (puSpamAlA) simyakatvanA aticAro asamAnatA che. kahyuM che ke-"mAtra varNa AdithI tulya ane anya sArabhUta ghaNA dharmothI asamAna evo sphaTika marakata maNinA prabhAvane kevI rIte pAme? have jo anya darzanomAM zeSa dharma paNa tulya ja hoya to anya darzanono jainadarzanathI abheda thAya.' kAMkSAno bIjo artha A pramANe che- dharmathI A lokanA ane paralokanA sukha vagerenI icchA rAkhanArane kAMkSA doSa jANavo. A kAMkSA paNa samyakatvanA aticAra rUpa ja che. kAraNa ke tIrthaMkara pratiSedha karelA AcaraNarUpa hovAthI samyaktvanI malinatAnuM kAraNa che. (3) vicikitsA- vicikitsA eTale buddhinI bhrAMti, arthAt yukti ane AgamathI siddha thayelA arthamAM phala pratye saMmoha(=saMzaya). retInA kaNone cAvavA samAna ane atikaSTa bharelI mastaka-mukhamuMDana (=mastaka ane dADhIno loca) ane tapa vagere kriyAnA phaLanI prApti ane bhaviSyamAM thaze ke nahi evI zaMkA e vicikitsA che. AvI zaMkA thavAnuM kAraNa e che ke kheDUta vagerenI kriyAo phalavALI ane phalarahita ema baMne prakAranI jovAmAM Ave che. A vicikitsA zaMkAthI bhinna nathI ema na kahevuM. kAraNa ke zaMkA sarvadravyanI ane ekadezadravyanI vivakSita che. vicikitsAno viSaya mAtra kriyA ja vivakSita che. ati sUkSma najara nAkhavAmAM ( vicAravAmAM) Ave to prastuta pAMceya aticAro abhedane pAme (=eka banI jAya) che. kAraNa ke A badhAya aticAro mithyAtvamohanIyanA udayathI utpanna thanAra hovAthI ekarUpa che. athavA mULagAthAmAM rahelA prAkRta "vigiMchA" zabdanI " vijugupsA" evI vyAkhyA karavAmAM Ave che. AmAM vidvAna ane jugupsA evA be zabdo che. vidvAnonI jugupsA te vijugupsA. jemaNe vastuonuM svarUpa yathAvasthita ( jevuM che tevuM) jANyuM che te vidvAna. sAdhuoe vastuonuM svarUpa yathAvasthita jANyuM che mATe ahIM vidvAna eTale sAdhuo. vidvAnonI=sAdhuonI jugupsA te vidraguptA. A paNa samyakatvane dUSita kare ja che. malathI malina vagere svarUpavALA sAdhuone joIne koI A pramANe niMdA kare ke A sAdhuo atizaya alpa paNa prAsuka (=acitta) pANIthI zarIra vagerenuM prakSAlana kare to AmAM zo doSa thAya? jyAre A pramANe niMdA kare tyAre samyakatvane malina kare ja che. kAraNa ke tIrthakaroe kahelA vibhUSArahita mArgane yuktithI rahita kevaLa svakalpanAthI apramANa (akhoTo) kare che. (4) pAkhaMDI saMstava- pAkhaMDIono saMstava te pAkhaMDI saMstava. (pAkhaMDI eTale mithyA dhama). buddha vagere pAkhaMDIo che. saMstava eTale paricaya. pAkhaMDIonI sAthe eka sthaLe rahevuM, temanI sAthe bhojana karavuM, temanA bolAvyA vinA temanI sAthe bolavuM vagere rUpe pAkhaMDIono paricaya karavo te pAkhaMDI saMstava che. saMstava zabdanA stuti ane paricaya e 1. gatimAna=padano artha vAkyakliSTAtAnA kAraNe karyo nathI.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyatvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) liaukika-kriyA-saMga-tIrthano tyAga-285 be artho che. temAM ahIM paricayarUpa artha che, stutirUpa artha nathI. kAraNa ke stuti rUpa artha have pachInA aticAramAM kahevAmAM Avaze. lokamAM sampUrvaka stu dhAtuno asaMtutevuM prayaM jovuM ityAdi prayogomAM rUDha ja che. A doSathI paNa jIva samyakatvane malina kare che. te A pramANe temanA paricayathI temanI dhArmika) kriyAonuM zravaNa ane darzana thAya. mithyAdharmIonI kriyAonuM zravaNa ane darzana jIve pUrve mithyAtva avasthAmAM anAdi saMsAramAM anekavAra anubhavyuM che. tethI jevI rIte jeNe madirApAnano sArI rIte abhyAsa karyo che tevA jIvane madirApAnanA zravaNa ane darzanathI madirApAnanI abhilASA thAya che tevI rIte, mithyAdharmIonI kriyAnuM zravaNa ane darzanarUpa sahakArIkAraNa mAtrathI mithyAtvapuMjano udaya thatAM pharI paNa jIvano miththAbodha pragaTe che. (5) pAMkhaDIprazaMsA- pAkhaMDIonI prazaMsA karavI te pAkhaMDI prazaMsA. jemake- A loko puNyazALI che, emano janma ane jIvana saphala che. pAkhaMDI prazaMsAthI paNa samyatva malina bane che. pAkhaMDI prazaMsA karavAmAM temanA mithyAtvamAM sthirIkaraNa utpanna kareluM thAya. temanA tapa vagere guNonI paNa prazaMsA na karavI. kAraNa ke temanA tapa vagere ajJAna-kaSTarUpa che, ane anarthaphalavALA (=anupayogI ke hAnikAraka phalavALA) che. tathA temane mithyAtvamAM sthira karavAnuM thAya. vaLI bIjuM - temanA guNonI prazaMsA karavAthI potAne ane sAMbhaLanArA bIjAone mithyAtvInA guNomAM gADha pakSapAta thAya. mithyAtvInA guNomAM gADha paricaya thatAM pharI paNa pUrvanI jema ja mithyAtvamAM javAnuM thAya, ane jinazAsana upara pUrvanI jema ja TheSa pragaTe. havethI A pAMce ya aticArono tyAga karavo joie. [107] , aticAranA prasaMgathI bIjA paNa je doSathI samyakatva dUSita bane te doSano niSedha karavA mATe kahe che piMDappayANahuNaNaM, somaggahaNAiM loyakiccAI / vajjasu kuliMgisaMgaM, loiyatitthesu gamaNaM ca // 108 // piMDadAna, havana ane caMdragrahaNa vagere laukika kartavyono, mithyAdharmIonA saMgano ane laukika tIrthomAM gamanano tyAga karavo. vizeSArtha- piMDadAna- pitRone zrAddha vageremAM piMDa ApavArUpa piMDadAna prasiddha che. havana eTale agni AdimAM tala vagereno prakSepa karavo, arthAt agnikArikAnuM karavuM. (saMskArapUrvaka agninuM sthApana karIne temAM vaidika maMtronA uccArapUrvaka havana karavuM te agnikArikA.) A laukika kartavyono tyAga karavo. kAraNa ke piMDadAna yukti rahita hovAthI 1. asaMtute prApa = baLAtkAre aparicita kulomAM.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286-samyakatvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatvanA liMga tIrthakaroe tenI anujJA ApI nathI. havana sAvadya hovAthI tIrthakaroe ja teno niSedha karyo che. caMdra-sUryanA grahaNanuM to bhagavatIsUtra bAramA zatakanA chaThThA udezAmAM vistArathI nivAraNa karyuM cheakhaMDana karyuM che. kema ke te yuktithI rahita che. te A pramANe- rAhu caMdrane gaLI jAya che e viSe pUchavAnuM ke zuM deva devane gaLe che? ke vimAna vimAnane gaLe che? temAM pahelo pakSa asaMgata ja che. kAraNa ke te devo ApaNI dRSTinA viSaya nathI= ApaNe temane joI zakatA nathI. ghara gharane gaLI jAya evuM kyAMya jovAmAM AvyuM nathI ane ISTa paNa nathI. have jo tuM kahe ke lokamAM "A ghara gharane gaLI gayuM" evo pravAda dekhAya ja che, to A viSe jaNAvavAnuM ke tuM A sAruM pratipAdana kare che. kevaLa eka ghara bIjA gharathI aMtardhAna thayeluM adRzya thaI gayeluM joine lokamAM A pramANe bolatA hoya che. paNa gaLI javA rUpa bIjuM koI bhakSaNa nathI. A (=aMtardhAna thavuM e) to ahIM ame paNa mAnIe chIe. kAraNa ke amoe sUrya-caMdra vimAno rAhu vimAnathI aMtardhAna thaI jAya che ema svIkAryuM che. vistArathI saryuM. e pramANe bIjA paNa lokaherIthI pravRtta thayelA kartavyo choDI devA. kAraNa ke e kartavyomAM keTalAMka jIvaghAtanuM kAraNa hovAthI ane bIjA keTalAMka kartavyo niSphala hovAthI sarvajJoe upadezelA nathI. have aticAra dvAramAM mithyAdharmInA saMga vagereno lagabhaga niSedha karI dIdho hovA chatAM lokamAM te ghaNuM pravRtta thayeluM hovAthI pharI paNa teno niSedha karatA graMthakAra kahe che- bauddhadharmI vagere mithyAdharmIonI sAthe bolavuM vagere svarUpa saMgano ane laukika dharmasthAnomAM javAno tyAga karavo joie. [108]. A pramANe mithyAdharmIsaMga AdinA tyAgano vAraMvAra upadeza kema ApavAmAM Ave che e viSe graMthakAra kahe che micchattabhAvaocciya, jIvo bhavasAyare aNAimmi / daDhacittovi chalijai, teNa imo naNu kusaMgehiM // 109 // anAdi saMsArasAgaramAM daDha cittavALo paNa jIva kusaMgo vaDe mithyAtvabhAvathI ja chetarAya che mATe kusaMga tyAgano vAraMvAra upadeza ApavAmAM Ave che. [19]. samyakatvanA pAMca liMga aticAra dvAra kahyuM. have liMgadvAranA nirNaya mATe kahe chejss bhave saMveo, nivveo uvasamo ya aNukaMpA / asthikkaM jIvAisu, najai tassa'sthi sammattaM // 110 //
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatvanA liMga-287 jene saMvega, nirveda, upazama, anukaMpA ane jIvAdimAM Astikya che te jIvamAM samyakatva che ema jaNAya che. vizeSArtha - saMvega- manuSya-devanA sukhone choDIne muktisukhano abhilASa e saMvega che. kahyuM che ke-"samyagdaSTi jIva saMveganA kAraNe cakravartInA ane iMdranA sukhane paramArthathI du:kha ja mAne che. kAraNa ke te sukha asvAbhAvika, karyajanita ane nAza pAmanAruM che. tathA svAbhAvika jIvasvarUpa, karmathI nahi thanArA ane nAgarahita mokSane choDIne bIjuM kaMI icchato nathI." nirveda- nAraka ane tiryaMca Adi (gatinA) sAMsArika duHkhothI kaMTALo te nirveda che. kahyuM che ke "paralokano mArga karyo nathI, arthAt sadanuSThAna karyA nathI (=karI zakato nathI), to paNa saMsAra pratye mamatvarUpI jheranuM jora jene TaLI gayuM che, evo samyagdaSTi jIva nirvedaguNanA kAraNe naraka-tiryaMca-manuSya-deva e cAreya gatimAM duHkha mAnIne ja kALa pasAra kare, arthAt "kyAre huM saMsArathI mukta bane" evI jhaMkhanApUrvaka rahe." ' upazama- aparAdhI pratye paNa krodha na karavo te upazama. kahyuM che ke- "jIvanA tevo (=upazamano) svabhAva thaI javAthI athavA to karmonA azubha vipAkane (trakaTu phaLane) jANIne kaSAyono upazama thAya che. A upazamathI samyagdaSTi jIva sadAya (=jyAM sudhI samyakatvanA pariNAma hoya tyAM sudhI) aparAdhI upara paNa krodha karato nathI.' anukaMpA- koI jAtanA bhedabhAva vinA duHkhI jIvo upara karuNA karavI te anukaMpA. kahyuM che ke- "samyagdaSTi jIva bhayaMkara saMsArasAgaramAM zArIrika-mAnasika duHkhathI pIDAtA prANIone joIne yathAzakti dravya ane bhAva ema baMne prakAranI anukaMpA kare." Astikaya- zaMkA- kAMkSA vagere doSathI rahita jIva jinokta tattvono svIkAra kare te jIvAdimAM Astikya che. kahyuM che ke-"zrI jinezvaroe je kahyuM che te ja niHzaMkapaNe satya che evI mAnyatAvALo ane anya (darzana Adi)nI AkAMkSA vagere visotasikA vinAno AtmAno zubhapariNAma te samyakatva che." (visrotasikA eTale samyakatvathI pratikUla hoya tevA mAnasika bhAvo.) 1. kaSAyanA AvezavALo jIva eka aMtamuhUrtamAM je azubha karma bAMdhe che tene aneka koTAkoTisAgaropama kALa sudhI duHkhathI bhogave che evA azubha vipAkane jANIne. 2. "A amAro che A amAro nathI" evA vicAra vinA.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288-samyakatvadhAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyakatvanA liMga samyaktanA ucitakaraNa vagere cAra liMgo. saMvega vagere pAMca upalakSaNa che. tethI mokSamArgane anusaranArAM ane samyakatvane jaNAvanArAM bIjAM paNa liMgo jANavA. temAMthI keTalAMka liMgo ahIM paNa graMthakAra kahe che savvattha uciyakaraNaM, guNANurAo raI ya jiNavayaNe / aguNesu ya majjhatthaM, sammaddihissa liGgAiM // 111 // sarvatra ucitakaraNa, guNAnurAga, jinavacanamAM rAga ane guNarahitamAM mAdhyastha samyagdaSTinAM liMgo che=samyagdaSTimAM samyagdarzananI sattAne jaNAvanArAM cihno che. vizeSArtha - sarvatra ucita karaNa- sarvatra ucita karaNa eTale deva, guru, atithi, mAtA-pitA, svajana, parajana, lokavyavahAra Adi sarvasthAnomAM ucita karavuM. samyagdaSTijIvane karmanI laghutA thaI hovAthI devabhakti Adi ane lokavyavahAra Adi karanAra paNa samyagdaSTinuM tevuM koIka aucitya pragaTa thAya che ke jethI sarvane prIti thAya che, vaimanasya thatuM nathI. kahyuM che ke-paNa aucityanA kramane jANanArA, bIjAnA icchita kAryamAM prayatna karanAra, sArI buddhivALA, trilokavaMdanIya caraNavALA, tathA jemanuM vizvane AnaMda ApanAruM ane caMdranA kiraNo jevuM suMdara caritra jIvonA cittarUpa bhIMtomAM sarvatra baMdhAyeluM jovAya che. tevA jIvo ahIM kyAMka koika hoya che." guNAnurAga- samyagdaSTi jIvane mokSamArgane anusaranArA jJAnAdi, audArya, gAMbhIrya ane mAdhyathya vagere guNomAM sadAya anurAga hoya che. jinavacanathI bhAvita thayelA jIvamAM IrSyA atyaMta pAtaLI thaI gaI hovAthI paraguNomAM anurAga ja pragaTa thAya che, IrSyA nahi. kahyuM che ke-"jinavacanarUpa aMjanathI jemanuM mAtsaryarUpa timira pAtaLuM (=alpa) thaI gayuM che tevA jIvonI buddhi sUkSma paNa paraguNone grahaNa karavAnA vyApAramAM kema na pravarte? arthAt pravarte." jinavacanamAM rAga- samyagdaSTine jinavacanamAM ja rAga hoya che. kAraNa ke kahyuM che ke-"yuvAna, catura, priyapriyAyukta, atizaya kAmI puruSa je rAgathI=rasathI devatAI saMgIta sAMbhaLe tenAthI paNa adhika rAga samyagdaSTine dharmazravaNamAM hoya." guNarahitamAM mAdhyazya- samyagdaSTi jIvane guNarahita jIvo viSe upekSA ja hoya che, temanA doSonuM grahaNa na hoya. kAraNa ke kahyuM che ke-"je jIva guNarUpa jIvanathI rahita che te paramArthathI potAnI meLe ja marelo che. te jIva ahIM buddhimAna sapuruSone kevI rIte niMdanIya thAya? arthAt na thAya."
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvadvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [samyakatvanA AgAro-289 cha AgAro A pramANe "samyakatva zuM che?" ityAdi dvArA kahyAM. A dvAro upalakSaNa hovAthI ahIM bIjuM paNa AgAra dvArA jANavuM. te AgAro A che- rAjAbhiyoga, gaNAbhiyoga, balAbhiyoga, devatAbhiyoga, gunigraha ane vRttikAMtAra ema cha AgAro che. potAnI icchA na hovA chatAM bIjAo potAnI pAse karAve te abhiyoga. (1) rAjAbhiyoga- potAnI icchA na hovA chatAM rAjA potAnI pAse karAve te rAjAbhiyoga. (2) gaNAbhiyoga- gaNa eTale lokasamUha. ghaNA lokonA AgrahathI karavuM paDe te gaNAbhiyoga. (3) balAbhiyoga- bala eTale haTha karavI. koI haTha karIne karAve te balAbhiyoga. (4) devatAbhiyoga- kuladevatA vagereno abhiyoga te devatAbhiyoga. (5) gurunigraha- guru eTale mAtA-pitA vagere. mAtA-pitAnA AgrahathI karavuM paDe te gusanigraha. (6) vRttikAMtAra- vRtti eTale AjIvikA calAvavI. kAMtAra eTale jaMgala. ahIM kAMtAra zabdano jaMgala artha mAtra zabdArtha che. paramArthathI to ahIM kAMtAra eTale bAdhA= takalIpha. AjIvikA calAvavAnI bAdhA=takalIpha te vRttikAMtAra. prazna-jaMgalane AjIvikAnI bAdhA kema kahevAya che? uttara-jaMgala AjIvikAnI bAdhAnuM kAraNa che=jaMgalamAM AjIvikA=jIvananirvAha na thAya. jaMgala AjIvikAnI bAdhAno hetu hovAthI (kAraNamAM kAryano upacAra karIne) ahIM jaMgalanI paNa vRttibAdhArUpe vivakSA karI che. ethI koI doSa nathI. ahIM AgAro viSe paramArtha A che- AjathI mAre anyadarzanIone, anyadarzanIonA devone, anyadarzanIoe (potAnA maMdiramAM) rAkhelAM jinabiMbone vaMdana karavuM ane stavanA pUrvaka praNAma karavA kahyuM nahi, teoe pahelAM bolAvyA vinA ja ekavAra ke vAraMvAra teone bolAvavA kahyuM nahi, tathA paratIrthikone azana, pAna, khAdima ane svAdima e cAra prakArano AhAra ekavAra ke vAraMvAra Apavo kalpa nahi, ityAdi vacanathI mithyAtvanuM pratyAkhyAna karanArane anyadarzanI vagerene anukaMpA sivAya dAna ane vaMdana Adino niSedha karyo che. jo teo anukaMpAnA viSayane pAmelA hoya, arthAt anukaMpA karavA yogya banyA hoya, to temane paNa dAna ApavuM. kAraNa ke kahyuM che ke"durjaya evA rAga-dveSa-mohane jitanArA saghaLAya jinoe jIvonI anukaMpA mATe kyAMya
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290-samyaktvadvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [samyaktvanA AgAro dAnano niSedha karyo nathI." tethI anyadarzanI vagerene dAna Adino je niSedha karyo che te anukaMpA sivAya che. vaLI- samyagdaSTijIva kArtikazreSThI AdinI jema bhakti vinA dravyathI dAnAdi kare to paNa samyaktvane dUSita karato nathI. A pramANe prastutamAM upayogI bIjuM paNa sArI buddhivALAe svayaM ja kahevuM. [111] jeNe anaMtajyotine (=kevalajJAnane) pragaTAvavA mATe nirmalaguNothI pUrNa samyaktvarUpa ratnane hRdayamAM dhAraNa karyuM che te jIva vidvAnalokanA samAjamAM zobhAne pAmIne jaladI anupama sukhasvarUpa mokSamAM jAya che. (1) jeNe tamane lAkho anaMta pudgalaparAvarto sudhI vividha duHkhone utpanna karanArA saMsArarUpa jaMgalamAM bhamADyA che te A duSTa mithyAtvano tame tyAga karo, jethI vighna vinA saMsArarUpa samudranA pArane pAmo. (2) A pramANe zrIhemacaMdrasUri viracita upadezamAlAnA vivaraNamAM bhAvanAdvAramAM samyaktvazuddhirUpa peTA dvAra pUrNa thayuM. A pramANe upadezamAlA vivaraNamAM samyaktvazuddhirUpa peTA dvArano rAjazekharasUriSkRta bhAvAnuvAda pUrNa thayo.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhiAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [caraNazuddhi dvAra gAthA-291 caraNazuddhidvAra have caraNazuddhi dvArane kahevAnI icchAvALA sUtrakAra svayaM pUrvavAranI sAthe saMbaMdhane kahenArI gAthAne kahe che caraNarahiyaM na jAyai, sammattaM mukkhasAhayaM ekkaM / to jayasu caraNakaraNe, jai icchasi mokkhamacireNaM // 112 // cAritrarahita kevaLa eka samyakatva mokSasAdhaka thatuM nathI. tethI jo tuM jaladIthI (=thoDA ja kALamAM) mokSane icche che to cAritrane svIkAravAmAM prayatna kara. vizeSArtha - samyakatva prApta thaI javA chatAM ghaNA kALe paNa cAritrane sparzIne ja mokSa prApta karI zakAya che, bIjI rIte nahi. kAraNa ke kevala samyakatvathI mokSano niSedha che. kahyuM che ke-"caraNakaraNathI rahita phAyika samyagdaSTi paNa zreNika AdinI jema siddha thato nathI. caraNakaraNane nahi sevato mUDha jIva siddhinuM mUla je caraNakaraNa teno ja nAza kare che." "jJAna-darzanane dhAraNa karanArA jIvoe naraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAreya gatio mUkI nathI, arthAt jJAnadarzanane dhAraNa karanArA jIvo cAreya gatimAM hoya che. kAraNa ke cAreya gatiomAM samyakatva sAmAyika ane zruta sAmAyika hoya che. manuSyagati sivAya anya gatiomAM mukti nathI. kema ke cAritrano abhAva che. AthI cAritra ja muktinuM pradhAna kAraNa che. kema ke cAritrabhAvathI mukti thAya che. AthI cAritrarahita jJAnathI pramAda na kara, arthAt jJAnathI mukti thaze ema mAnIne cAritrane AcaravAmAM pramAda na kara. kAraNa ke cAritrarahita jJAna iSTaphalane (=mokSane) sAdhatuM nathI. ahIM jJAnanuM grahaNa darzananuM upalakSaNa samajavuM." vaLI- "A kevaLadarzana pakSa AgamanA jANakAra susAdhuno na ja hoya. to pachI kono hoya? e praznanA uttara mATe kahe che- apratyAkhyAna kaSAyanA udayavALA zrAvakano, jeNe dIkSA choDI dIdhI che tevA purANano ane pArthastha Adino darzanapakSa hoya che. paralokanI AkAMkSAvALA sAdhuno arthAt susAdhunA darzana-cAritra pakSa hoya che. (Ava. ni. gA. 1164-1161-1165)" tethI mokSArthIe jo AgaLa paNa (=bhaviSyamAM game tyAre paNa) cAritrano svIkAra karavo ja paDe che to hamaNAM ja cAritrano svIkAra kara, ke jethI icchita jaladI siddha thAya evo ahIM bhAva che. u. 20 bhA.1
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292- caraNazuddhidvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [cAritranuM svarUpa A pramANe cAritrathI yukta ja samyaktva mokSasAdhaka che, kevaLa samyaktva nahi. AthI samyaktvazuddhi dvAra pachI caraNazuddhi dvAra kahevAya che. A pramANe ahIM pUrvadvAranI sAthe A dvA2nA saMbaMdhanuM pratipAdana karAyeluM jANavuM. [112] have cAritranA svarUpane ja kaMika vistArathI kahevAnI icchAvALA graMthakAra dvAragAthAne kahe che-- kiM caraNaM 1 kaibheyaM, 2 tadariha 3 paDivattivihiparUvaNayA 4 / ussaggavavAehi ya taM, kassa 5 phalaM ca kiM tassa 6 // 113 // cAritra zuM che? arthAt cAritranuM svarUpa kevuM che? cAritra keTalA prakAranuM che? kevA jIvo cAritrane yogya che? cAritra svIkAranI vidhinI prarUpaNA, kevA sAdhune utsarga-apavAdothI cAritra zuddha thAya? cAritranuM phala zuM che? A cha dvAro che. [113] vistArathI artha to svayameva kahevAnI icchAvALA sUtrakAra kahe che- sAvajjajogaviraI, caraNaM oheNa desiyaM samae / bheNa u duviyappaM, dese savve ya nAyavvaM // 114 // zAstramAM sAmAnyathI sAvadyayoga viratine cAritra kahyuM che. bhedathI to dezathI ane sarvathI ema be prakAranuM jANavuM. vizeSArthaH- sAmAnyathI eTale dezathI ane sarvathI ityAdi vizeSa vicAraNAnI apekSA vinA. sAvadhayoga virati- sAvadya zabdamAM avadya ane sa ema be zabdo che. avadya eTale pApa. sa eTale sahita. je pApathI sahita hoya te sAvadya. sAvadyayoga eTale jIvaghAta vagerenuM kAraNa bane tevI AraMbhavALI pravRtti vagere. virati eTale nivRtti. sAvadyayogothI nivRtti (=aTakavuM) te sAvadyayogavirati, arthAt pApavALA vyApArano (=pravRttino) tyAga karavo te sAvadyayogavirati. cAritra zuM che e dvAra pUrNa thayuM. have cAritra keTalA prakAranuM che eno nirNaya ka2vA mATe kahe che bhedathI (=vizeSathI) vicAravAmAM Ave to cAritra dezathI ane sarvathI ema be prakAranuM che. sthUlaprANAtipAta AdithI virati te dezathI cAritra che. sthUla-sUkSma jIvathAta AdithI virati te sarvathI cAritra jANavuM. dezathI cAritrane dezacAritra ane sarvathI cAritrane sarvacAritra kahevAmAM Ave che. [114]
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhidvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) dezacAritra kone hoya che te kahe che desacaraNaM gihINaM, mUluttaraguNaviyappao duvihaM / mUle paMca aNuvvaya, uttaraguNa disivayAIyaM // 115 // [dezavirati-293 dezacAritra gRhasthone ja hoya che, dezacAritra mUlaguNa ane uttaraguNa ema be prakAranuM che. pAMca aNuvrato mUlaguNa che. divrata vagere (sAta) uttaraguNa che. aNuvrata zabdanA artho vizeSArthaH- dezacAritra gRhasthone ja hoya che, sAdhuone nahi. kAraNa ke temano sarvacAritramAM ja adhikAra che. aNuvrato- aNu eTale nAnAM. mahAvratonI apekSAe aNu=nAnAM vrato te aNuvrato. athavA aNu eTale nAno jIva. nAnA jIvanA vrato te aNuvrato. sAdhuomAM sarvaguNo hoya che. ethI yati mahAna che ane zrAvaka sAdhuothI nAno che. ethI nAnAnAM=zrAvakanAM vrato te aNuvrato. athavA aNu eTale pachI. dezanAnA samaye mahAvratonI prarUpaNA pachI prarUpaNA karavA yogya vrato te aNuvrato. je jIve atyAra sudhImAM kyAreya dharma sAMbhaLyo nathI te jIva pahelIvAra dharma sAMbhaLavAnI icchAvALo thAya tyAre tene pahelAM mahAvrato prarUpavA joie. pachI te jIva pAMca mahAvratone svIkAravA asamartha hoya to tene aNuvrato prarUpavA joie. kahyuM che ke-"sAdhu dharmane svIkAravA mATe asamartha jIvane sAdhuo aNuvratonI dezanA Ape te paNa yogya che." aNuvrato sthUlaprANAtipAta viramaNa vagere pAMca che. sthUla prANAtipAta viramaNa vrata sthUla prANAtipAta viramaNa zabdamAM skUla, prANa, atipAta ane viramaNa ema cAra zabdo che. sthUla eTale moTA. beindriya, teindriya, caurindriya ane paMcendriya jIvo sthUla (=moTA) che. kAraNa ke te jIvone anyadarzanIo paNa prAyaH jIvarUpe jANe che. te jIvo ucchvAsa AdinA yogathI prANa kahevAya che. sthUla evA prANa (=jIvo) te sthUlaprANa. praznaH-- jIvo prANavALA che, jIva prANa nathI, prANa to ucchvAsa vage2e che. to pachI ahIM jIvone ja prANa kema kahyA? uttara- tenA yogathI teno vyavahAra thAya evo niyama che. jema ke--koi puruSanA hAthamAM daMDa che, AthI te puruSane daMDano yoga che. daMDanA yogathI te puruSano A daMDa(=daMDavALo) che evo vyavahAra thAya che. puruSa daMDa nathI, daMDavALo che. Ama
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294-caraNazuddhidvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [pahelA aNuvratanA aticAro chatAM ukta niyamathI A puruSa daMDa che evo vyavahAra thAya che. te rIte prastutamAM prANonA yogathI A prANa(=prANavALo) che evo vyavahAra thAya che. AthI ahIM zUlaprANa evo prayoga barobara che. zUlaprANa eTale skUla jIvo. atipAta eTale vadha, arthAt hiMsA. tenuM viramaNa eTale saMkalpane AzrayIne pratyAkhyAna. arthAt mAre sthUla prANonI saMkalpathI ( mAravAnI buddhithI) hiMsA na karavI evuM paccakakhANa karavuM te zUlaprANAtipAta viramaNa. pratyAkhyAna AvazyakacUrNimAM A pramANe kahyuM che-cUnAM pAvArtha saMpyo parthavavAmi nAvevANa virda tividevi maNeNaM vAyAe kAeNaM na karemi na kAravemi tassa bhaMte! paDikkamAmi niMdAmi riSi kapAchAM vosirAmika "huM jIvanaparyata saMkalpathI sthUla jIvahiMsAnuM dvividhatrividhathI pratyAkhyAna karuM chuM, arthAt huM jIvanaparyata saMkalpathI sthUlajIva hiMsA manavacana-kAyAthI karIza nahi ane karAvIza nahi. he bhagavaMta! pUrve karelI hiMsAnuM huM pratikramaNa karuM chuM, tene ApanI sAkSIe niMduM , AtmasAkSIe gartA karuM , ane bhUtakALanA hiMsAvALA mArA AtmAno tyAga karuM chuM." saMkalpathI hiMsA karavI eTale hiMsAnA AzayathI (=huM ane mAruM ema hiMsA karavAnI buddhithI) hiMsA karavI. zrAvaka saMkalpathI hiMsAno tyAga karI zake, AraMbhathI nahi. kAraNa ke gRhastho mATe AraMbhano tyAga asaMbhava che. (jemAM jIvahiMsA thAya tevI koipaNa kriyA karavI e AraMbha che. jema ke vepAra karavo, khetI karavI, rasoI karavI vagere.) jeNe A vratano svIkAra karyo che teNe pAMca aticAro kyAre ya na AcaravA. te aticAro A che- baMdha, vadha, chaviccheda, atibhArAropaNa ane bhaktapAna vyavaccheda. baMdha- baMdha eTale manuSya-gAya vagerene rasI ane doraDA vagerethI bAMdhavuM. A baMdhanA arthabaMdha ane anarthabaMdha ema be bheda che. koI kAraNathI bAMdhavuM te arthabaMdha. niSkAraNa bAMdhavuM te anarthabaMdha. vivekIe anarthabaMdha kyAreya na Acaravo joie. arthabaMdha sApekSa ane nirapekSa ema be prakAre che. temAM jyAre copagA prANI ke cora vagerene "AgamAM marI jAya" vagere apekSAno tyAga karIne nirdayapaNe atizaya majabUta kheMcIne bAMdhavAmAM Ave tyAre nirapekSabaMdha che. copagA vagere prANIone te rIte bAMdhe ke jethI Aga vagerenA prasaMge te baMdhana (jaladI) choDI zakAya ke chedI zakAya. bapagA prANIomAM dAsa, dAsI, cora ke bhaNavA AdimAM pramAdI putra vagerene tenA mRtyu Adino bhaya rAkhIne dayApUrvaka te rIte bAMdhe ke jethI baMdhAyelAM paNa temanAM aMgo saMcAravALA=halana-calana thaI zake tevAM rahe, ane Aga vagerenA prasaMge temano vinAza
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhikAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [pahelA aNuvratanA aticAro-295 na thAya. AvuM baMdhana jyAre bAMdhe tyAre sApekSabaMdhana che. ahIM jinezvarano upadeza A che- zrAvake gAya vagere prANIo tevA ja rAkhavA joie ke je prANIo bAMdhyA vinA paNa je pramANe rAkhavAmAM Ave te pramANe ja rahe. zrAvake bhItaparSad banavuM joie, ke jethI baMdha vagere vinA paNa dRSTi paDavA mAtrathI bhaya pAmela dAsa vagere sArI rIte varte. have jyAre koIka sArI rIte na varte tyAre yathokta svarUpavALA sApekSa baMdhane paNa karanAro zrAvaka vratane malina karato nathI. nirapekSapaNe baMdha karavAmAM to vratamAM aticAra thAya. vadha- vadha eTale lAkaDI ke soTI AdithI mAravuM. ahIM paNa artha- anartha vagere bhAvanA baMdhanI jema karavI. mAtra A vizeSa che ke nirdayapaNe mAravuM e nirapekSa vadha che. zrAvaka bhItaparSad hoya to paNa koIka bhaya na pAme ane ethI anucita kaMIka Acare to marmasthAnone choDIne dayApUrvaka tene lAtathI ke dorIthI eka ke be vAra mAre to paNa mAranArano sApekSa vadhe che. chaviccheda- chavi eTale cAmaDI. cAmaDInA yogathI zarIra paNa chavi kahevAya. teno (=zarIrano) charI AdithI cheda karavo te chaviccheda. ahIM paNa bhAvanA kahyA pramANe ja karavI. mAtra A vizeSa che ke- hAtha, paga, kAna, nAka, gaLuM ane pUchaDuM vagere aMgone nirdayapaNe chedanArano nirapekSa chaviccheda che. rAgAdithI adUSita mativALo jIva dayApUrvaka marmasthAna, phollo ane masA vagerene chede to teno sApekSa chaviccheda che. atibhArAropaNa- atibhAra eTale ghaNo bhAra. AropaNa eTale mUkavuM. gADImAM ke baLadanI pITha Adi upara dhAnya ke sopArI vagereno ghaNo bhAra mUkavo te atibhArAropaNa. ahIM pUrvamunioe kahelI yatanA A pramANe che- zrAvake be pagA ke cArapagA prANIo upara bhAra UMcakAvIne thatI AjIvikAno dUrathI ja tyAga karavo joie. have jo koipaNa prakAre bIjI rIte AjIvikA na cAle to je manuSya svayaM jeTalo bhAra upara UMcakI zake ane nIce utArI zake teTalo ja bhAra tenI pAse UMcakAvavo joIe. pazu to jeTalo bhAra vahana karI zake tenAthI kaMIka paNa ocho bhAra vahana karAvavo joie. hala ane gADA AdimAM joDelA pazuone ucitasamaye choDI devA joIe. bhaktapAnavyavaccheda- AhAra-pANIno aMtarAya karavo te bhaktapAna vyavaccheda. ahIM paNa artha-anartha Adi vicAraNA te pramANe ja karavI. mAtra A vizeSa cheroganI cikitsA mATe karAto bhAta pANIno aMtarAya sApekSa che. ane aparAdha karanArane vANIthI ja kahe ke tane bhojana vagere nahi ApuM. zAMti nimitte upavAsa karAve.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296-caraNazuddhidvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [aticArano artha vizeSa kahevAthI zuM? je rIte mUlaguNa prANAtipAta viramaNa malina na bane te rIte prayatna karavo. prazna- vrata lenAre prANanAzanuM ja pratyAkhyAna karyuM che, baMdha AdinuM nahi. tethI baMdha Adi karavAmAM paNa ene zo doSa lAge? kAraNa ke virati jevI rIte lIdhI che tevI rIte akhaMDita rahe che. have jo ema kahevAmAM Ave ke teNe prANanAzanA pratyAkhyAnanI sAthe baMdha AdinuM paNa pratyAkhyAna karyuM che, to baMdha vagere karavAmAM vratabhaMga ja thAya. kemake virati khaMDita thAya che. tethI aticAra kevI rIte hoya? vaLI- baMdha vagerenuM paNa pratyAkhyAna karavuM joie ema svIkAravAmAM Ave to prastuta vratonI cokkasa saMkhyA paNa na rahe. kAraNa ke baMdha vagere judAM vrato che. uttara- vrata lenAre mukhyapaNe prANanAzanuM ja pratyAkhyAna karyuM che, baMdha vagerenuM nahi. paNa prANanAzanuM pratyAkhyAna karavAmAM paramArthathI baMdha vagerenuM pratyAkhyAna kareluM ja jANavuM. kAraNa ke baMdha vagere prANavinAzanuM kAraNa che. (kAryanA pratyAkhyAnamAM kAraNanuM pratyAkhyAna AvI jAya.). prazna- baMdha AdinuM paNa pratyAkhyAna karyuM che to baMdha AdinuM pratyAkhyAna bhale thAo, paNa baMdha Adi karavAmAM vratabhaMga thAya, aticAra nahi. uttara- vratabhaMga na thAya. vrata aMtavRttithI ane bAhyavRttithI ema be prakAre che. huM mAruM e pramANe mAravAnA saMkalpathI rahita paNa vatI jyAre krodha Adi AvezathI "A marI na jAya" evI darakAra rAkhyA vinA baMdha Adi kare tyAre potAnuM AyuSya balavAna hoya ityAdi kAraNathI jeno baMdha vagere karavAmAM Ave te jIvanuM mRtyu na thAya to paNa dayAnA pariNAmathI rahita banI javAnA kAraNe virati nirapekSa pravRtti karavAthI aMtavRrtithI vrata bhAMgyuM che. mRtyu na thavAthI bahivRttithI vrata pALyuM che. tethI aMzano bhaMga thavAthI ane aMzanuM pAlana thavAthI aticArano vyavahAra thAya che. kahyuM che ke na mArayAmIti kRtavratasya, vinaiva mRtyuM ka ihAticAraH? / / nigadyate ya: kupito vadhAdIn, karotyasau syAniyame'napekSaH // 1 // mRtyorabhAvAniyamo'sti tasya, kopAd dayAhInatayA tu bhagnaH / dezasya bhaGgAdanupAlanAcca, pUjyA atIcAramudAharanti // 2 // prazna-"mAre prANanAza na karavo" evo niyama karanArane mRtyu vinA ja (mAtra baMdha, vadha AdhithI) aticAra kevI rIte lAge? (nirAte )
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhidAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [bIjAaNuvratanuM svarUpa-27 uttara- je gusse thaine vadha vagere kare che te vratamAM nirapekSa che. AvI rIte vadha Adi karavAmAM mRtyu na thavAthI niyama rahe che, kopathI dayAhIna banI javAthI paramArthathI niyamano bhaMga thAya che. pUjya puruSo vratanA eka dezanA bhaMgane ane ekadezanA pAlanane aticAra kahe che. vaLI- vratonI cokkasa saMkhyA nahi rahe ityAdi je kahyuM te paNa ayukta che. vizuddha rIte hiMsAdinI virati thAya, arthAt niraticArapaNe vratonuM pAlana thAya tyAre baMdhAdi na ja hoya. tethI baMdha vagere aticAro ja che, judAM vrato nathI. ahIM baMdha AdinuM grahaNa upalakSaNa hovAthI hiMsakamaMtro vagerene paNa aticAro rUpa jANavA. sthUla mRSAvAda viramaNa vrata aticArasahita paheluM aNuvrata kahyuM. have sthUla mRSAvAda viramaNarUpa bIjuM vrata kahevAya che. sthUla eTale moTuM. mRSAvAda eTale asatyakathana. dvipada vagere moTI vastuo saMbaMdhI ane atiduSTa vivakSAthI utpanna thayeluM je asatyakathana te sthUla mRSAvAda. tenuM viramaNa te sthUla mRSAvAda viramaNa. ahIM sthUla mRSAvAdanuM viramaNa che, sUkSma mRSAvAdanuM nahi. kAraNa ke sUkSma mRSAvAdanuM viramaNa mahAvratano viSaya che. te sthUla mRSAvAda kanyAalIka, go-alaka, bhUmi-alIka, nyAsApahAra ane kUTasAkSI e pAMca bhedathI pAMca prakArano che. temAM nirdoSa paNa kanyAne doSavALI athavA doSavALI kanyAne nirdoSa kahenArane kanyAalIka thAya. A ( kanyAlIka) dvipada saMbaMdhI saghaLA ya asatyanuM upalakSaNa mAtra che. e pramANe gAya-alIka paNa vicAravuM. kevala A vizeSa che- A ta=gAya--alIka) catuSpada saMbaMdhI asatyanuM paNa upalakSaNa che. bhUmi bIjAnI hovA chatAM potAnI che ityAdi kahenArane bhUmiasatya thAya. A =bhUmi-alIka) apadasaMbaMdhI saghaLAya asatyanuM upalakSaNa che. prazna- jo ema che to kanyA vagere vizeSanuM grahaNa karyA vinA sAmAnyathI dvipada-catuSpada-apada e pramANe ja grahaNa kema na karyuM? kAraNa ke te traNathI vadhAre koI vastu na hovAthI sarvano saMgraha thai jAya che. uttara- tamAruM kathana satya che. paNa kanyA-alIka vagere lokamAM atizaya niMdya hovAthI vizeSathI temano tyAga karavA mATe kanyA-alIka vagerenuM grahaNa karyuM che. ethI ja dvipada Adi traNa saMbaMdhI asatyathI anya asatya na hovA chatAM lokamAM ati niMdita rUDha thaI gayuM hovAnA kAraNe nyAsApahAra ane kUTasAkSI e benuM kanyA-alIka AdithI juduM grahaNa karyuM che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298-caraNazuddhiAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [bIjAaNuvratanA aticAro prazna- to paNa vAsApahArano viSaya adattAdAna hovAthI ahIM tenuM grahaNa asaMgata che. uttara- tamAruM kahevuM sAruM che. paNa a5lApavacanano viSaya mRSAvAda hovAthI doSa nathI. (AmAM pArakI vastu pAchI na ApavI=laI levI e corI che. temAM je juThuM bolavAmAM Ave te asatya che. AthI nyAsApahArano viSaya asatya paNa che. mATe tene mRSAvAdano aticAra gaNavAmAM doSa nathI.) ahIM paNa pAMca aticArono tyAga karavo. te A pramANe- sahasAvyAkhyAna, rahasAvyAkhyAna, svadAramaMtrabheda, mRSopadeza ane kUTalekhakaraNa. sahasAvyAkhyAna- sahasA eTale vicAryA vinA. abhyAkhyAna eTale avidyamAna doSano Aropa mUkavo. jema ke- tuM cora che, athavA tuM parastrIgamana karanAra che vagere. rahasAvyAkhyAna- rahasA eTale ekAMtathI. abhyAkhyAna eTale kahevuM. ekAMtane nimitta banAvIne je je kahevuM te rahasAvyAkhyAna. ahIM tAtparya A pramANe chekoine ekAMtamAM maMtraNA karatA joIne bIjAone kahe ke A maMtraNA meM jANI lIdhI che, ahIM amuka amuka rAjyaviruddha vagere maMtraNA kare che. prazna- abhyAkhyAna khoTA doSo bolavA rUpa hovAthI mRSAvAda ja che. AthI khoTA doSo bolavAmAM vratabhaMga ja thAya, aticArapaNuM kayAMthI gaNAya? uttara- tamAruM kathana barobara che. paNa parane AghAta pahoMcADanAruM vacana anupayoga AdithI kahe tyAre mAnasika saMkuleza na hovAthI vratasApekSa hovAnA kAraNe vratano bhaMga na thAya. paNa bIjAnA upaghAtanuM kAraNa hovAthI vratabhaMga thAya. Ama bhaMgAbhaMgarUpa hovAthI aticAra gaNAya. paNa jo tevuM vacana irAdApUrvaka tIvraaMkalezathI kahe to vratabhaMga ja thAya. kAraNa ke te vratanirapekSa che. kahyuM che ke "sahasAvyAkhyAna vagere jo jANIne kare to vratabhaMga thAya. paNa jo anupayoga AdithI kare to aticAra lAge." svadAramaMtrabheda- svadAra eTale potAnI patnI. maMtra eTale vizvAsathI kaheluM. bheda eTale kahevuM. ahIM dAranuM grahaNa mitra vagerenuM upalakSaNa che. AthI svadAramaMtrabheda eTale mitra Adie mArI vAta bIjA pAse nahi jAya evA vizvAsathI karelI guptavAta bIjAne kahevI. jo ke A anuvAdarUpa hovAthI (=jevuM kahyuM hoya tevuM ja kahevAtuM hovAthI) satya hovAnA kAraNe aticAra ghaTato nathI, to paNa vizvAsathI kahelI gupta vAtanuM prakAzana karavAmAM thayelI lajA vagere bhAvanA kAraNe svapatnI AdinA maraNa Adino saMbhava hovAthI paramArthathI te asatya che. kAraNa ke "te satya vacana paNa satya nathI ke je vacana bIjAne
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhidvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [trIjAaNuvratanuM svarUpa-299 pIDA karanAruM hoya" (saMbodha prakaraNa zrAvaka vratAdhikAra gAthA-16) ityAdi vacana che. AthI kathaMcit bhaMga thavAthI ane kathaMcid abhaMga rahevAthI svadAramaMtra bheda aticAra che. mRSopadeza- mRSA eTale asatya. asatyano upadeza te mRSopadeza. arthAt A vigatane tuM Ama Ama bola ema asatya kahevAnuM zikhavADavuM mRSopadeza. ahIM vratarakSaNamAM apekSArahita banI javAthI anupayoga AdithI bIjAne mRSopadeza ApanArane aticAra lAge. phUTalekhakaraNa- khoTA arthanA sUcaka akSaronuM lakhANa karavuM te phUTalekhakaraNa. ahIM paNa meM asatya bolavAnuM ja pratyAkhyAna karyuM che, A to lakhANa che, evI bhAvanAthI vratasApekSa maMdabuddhivALA jIvane aticAra lAge, ema vicAravuM. athavA bIjI rIte anupayoga Adi kAraNothI aticAra lAge ema vicAravuM. sthUla adattAdAna viramaNa vrata aticArasahita bIjuM aNuvrata kahyuM. have sthUla adattAdAna viramaNarUpa trIjuM vrata kahevAmAM Ave che ahIM sthUla zabdathI je vastu corIno Aropa AvavAnA kAraNa tarIke prasiddha hoya tevI kASTha, nIraNa ane dhAnya vagere vastuo samajavI, kAna khotaravAnI saLI vagere nahi. adatta eTale nahi ApeluM. AdAna eTale levuM. nahi ApelI bIjAnI sthUla vastu levI te sthUla adattAdAna. tenuM viramaNa eTale sthUla adattAdAna viramaNa. A vratano sacitta, acitta ane mizra vastu viSaya hovAthI A vrata traNa prakAre che. te A pramANe sacitta adattAdAna viramaNa, acitta adattAdAna viramaNa ane mizra adattAdAna viramaNa. ahIM paNa pAMca aticArono tyAga karavo. te A pramANetenAhata, taskaraprayoga, viruddharAjyAtikrama, phUTatUlAphUTamAnakaraNa ane tadghatirUpavyavahAra. stanAhata- stana eTale cora. AhRta eTale lAvela. core corI karIne lAvelI kezara vagere vastu stenAhata che. lobhadoSathI corAyelI vastune kharIdIne grahaNa karato manuSya cora kahevAya che. kahyuM che ke-corI karanAra, bIjA pAse corI karAvanAra, corInI salAha-sUcanA ApavA AdithI corInI maMtraNA karanAra, corInA bhedane jANanAra, corI lAvelI vastu vecAtI lenAra, corane bhojana ApanAra, corane sthAna ApanAra ema sAta prakAranA cora che.'' 1. nIraNa=pazuone khavaDAvavAnuM ghAsa.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300caraNazuddhidhAra] upadezamAlA (puSpamAlA) triIjAaNuvratanA aticAro A pramANe tenAhata levAmAM corI karavAthI vratabhaMga che. paNa huM to vepAra ja karuM chuM, corI nahi, evA adhyavasAyathI vratanirapekSa na hovAnA kAraNe vratabhaMga nathI. A pramANe bhaMgAbhaMgarUpa hovAthI tenAhata aticAra che. taskaraprayoga- taskara eTale cora. prayoga eTale preraNA. corane corI karavAnI preraNA karavI te taskaramayoga. hamaNAM tame navarA kema beThA cho? jo tamArI pAse bhojana vagere na hoya to huM ApuM. tamArI corI lAvelI vastu koI vecanAra na hoya to huM vecIza. tame corI karavA mATe jAva. ityAdi vacanothI corone corI karavAmAM pravartAvavA te taskaraprayoga. ahIM paNa vratabhaMgamAM sApekSatAthI ane nirapekSatAthI aticAranI bhAvanA karavI. viruddharAjyAtikrama- viruddha eTale svadezanA rAjAno zatru. rAjya eTale sainya ke deza. krama eTale javuM. potAnA rAjAnA niSedha vacananuM ullaMghana karIne zatrurAjAnA sainyamAM ke dezamAM javuM te viruddharAjyAtikrama. svAmIthI nahi apAyeluM, jIvathI nahi apAyeluM, tIrthaMkarathI nahi apAyeluM, ane guruthI nahi apAyeluM ema adatta cAra prakAranuM che. cAra prakAranA adattanI je virati te adattAdAnanI virati che. adattAdAnanuM A lakSaNa potAnA svAmIe niSedha karelA parasainya AdimAM praveza karavAmAM ghaTatuM hovAthI ane viruddharAjyAtikrama karanArAo corInA daMDane pAgya banatA hovAthI viruddharAjyAtikrama adattAdAna (corI) rUpa hovAthI vratabhaMga ja che, Ama chatAM meM A vepAra ja karyo che, corI nathI karI, evI bhAvanAthI vratasApekSa hovAthI ane lokamAM "A cora che" evo vyavahAra nahi thato hovAthI viruddharAjyAtikrama aticAra che. kUTatulAkUTamAnakaraNa- kUTa eTale khoTuM. tulA eTale jokhavAnA (kilo vagere) tolAM. mAna eTale tela vagere mApavAnAM mApAM. vastu levA-devAmAM tola-mApanI je huM vyavasthA niyata hoya tenI apekSAe nyUna-adhika karavuM te kUTatulAkUTamAnakaraNa. tatpatirUpavyavahAra- tat eTale asalI vastu. pratirUpa eTale samAna vyavahAra eTale vecavuM vagere. je vyavahAramAM kezara vagere asalI vastumAM tenA jevI kasuMbo vagere vastu bheLavavAmAM Ave te ta-tirUpavyavahAra. athavA asalI kapUra AdinA jevA nakalI kapUra AdithI vyavahAra karavo, arthAt asalI vastunA jevI nakalI vastune asalI vastu tarIke vecavI te tatpatirUpavyavahAra che. A kUTatulAkUTamAna ane tatpatirUpavyavahAra e be jo ke chetaravAnA pariNAmathI anya dhana grahaNarUpa hovAthI vratabhaMgarUpa che, to paNa khAtara pADavuM vagere ja corI che, A to vaNikakalAno Azraya(=upayoga) ja che e pramANe svamatikalpanAmAtranI apekSAthI A baMne aticAra kahyA che.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [cothA aNuvratanuM svarUpa-301 paradAraviramaNa svadArasaMtoSavrata aticAra sahita trIjuM aNuvrata kahyuM. have paradAraviramaNa svadArasaMtoSarUpa cothuM aNuvrata kahevAya che para eTale potAnA sivAyanA puruSo, tathA manuSyajAtinI apekSAe para eTale devo ane tiryaMco. dAra eTale paraNelI ke saMgraha karelI (=strI tarIke rAkhelI) manuSya strIo, tathA devIo ane pazujAtinI strIo. paranI strIonuM viramaNa tyAga te paradAraviramaNa. jo ke aparigRhIta devIo ane koIka pazustrIo saMgraha karanAra ke paraNanAra koInI na hovAthI vezyAsamAna ja che, to paNa prAyaH parajAtine (potAnA sivAya bIjAne) bhogavavA yogya hovAthI te strIo parastrIo ja che. AthI temano paNa tyAga karavo. tathA potAnI strIthI saMtoSa te svadArasaMtoSa. koIka parastrInI jema vezyAne paNa choDIne svastrathI ja saMtoSa pAme che. upalakSaNathI strIo mATe svapati sivAyanA sAmAnyathI puruSamAtrano tyAga ema paNa ahIM jANavuM. ahIM paNa pAMca aticArono tyAga karavo. te A pramANe- Itara parigRhItAgamana, aparigRhItAgamana, anaMgakrIDA, paravivAha karaNa ane kAmamAM tIvrAbhilASa. A pAMca aticArono 'viSayavibhAga A che- parastrIno tyAga karanArane pAMca, svastrImAM saMtoSa rAkhanArane traNa, strIne bhAMgAnA vikalpothI apekSAe traNa ane apekSAe pAMca aticAro hoya che. te A pramANe ivaraparigRhatAgamana- ivara eTale thoDo kALa. parigRhItA eTale (paisA ApIne) koI vaDe svIkArAyelI vezyA. gamana eTale viSayasevana. bIjAe svIkArelI vezyA sAthe viSayasevana karavuM te itvaparigRhItAgamana. A aticAra parastrIno tyAga karanArane hoya. kAraNa ke teTalo kALa dhana ApIne bIjAe teno svIkAra karyo hovAthI parastrI che. paNa huM vezyAgamana ja karuM chuM, parastrIgamana karato nathI, e pramANe svakalpanAmAtrathI to te parastrI nathI. kema ke vezyArUpa che. aparigRhItAgamana- aparigRhItA eTale anAtha evI kulavAna strI. parastrI tyAgIne anAtha kulIna strInI sAthe paNa viSayasevana karavAthI aticAra lAge. kAraNa ke lokamAM tenI parastrI tarIke prasiddhi che. paNa kAmuka puruSanI kalpanAthI to svapati Adi na hovAthI parastrI nathI. A baMne svastrImAM saMtoSa rAkhanArane aticArarUpe na hoya. kAraNa ke teNe 1. A vratanA be prakAra hovAthI kayA vratavALAne kayA aticAro hoya evo je vibhAga te viSayavibhAga.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 - caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [cothAaNuvratanA aticAro svastrI sivAyanI saghaLIya strInuM pratyAkhyAna karyuM che. AthI tenI sAthe viSayasevana karavAmAM vratabhaMga ja thAya. anaMgakrIDA- anaMga eTale kAma. kAmanI pradhAnatAvALI krIDA te kAmakrIDA. hoThe cuMbana karavuM, dAMtothI prahAra karavo, zarIre AliMgana karavuM, stanonuM mardana karavuM vagere anaMgakrIDA che. mAre maithuna sevanano ja niyama che, anaMgakrIDAno nahi, AvI bhAvanAthI parastrImAM anaMgakrIDA karanAra parastrI tyAgIne aticAra lAge. e pramANe- parastrI AdimAM A pramANe karanAra svastrImAM saMtoSa rAkhanArane paNa aticAra lAge. A ja bhAvanAthI puruSamAM AliMgana Adi karanAra strIne paNa aticAra lAge. paravivAhakaraNa- potAnA saMtAna sivAyanA saMtAnono kanyAphaLa meLavavAnI icchAthI ke snehasaMbaMdha AdithI vivAha karavo te paravivAhakaraNa. parastrItyAgI, svastrIsaMtoSI ane strI e traNene A aticAra saMbhave che. jyAre parastrI AdimAM ame maithuna na karIe ane na karAvIe evo niyama hoya tyAre paravivAha karavAmAM paramArthathI temanAmAM maithuna karAveluM thAya che. AthI vratabhaMga che. huM vivAha ja karuM chuM, parastrI AdimAM maithuna karato nathI evI bhAvanAthI to vratasApekSa hovAthI abhaMga che. A pramANe paravivAhikaraNa aticAra che. kAmamAM tIvrAbhilASa- kAma eTale kAmanA udayathI thatuM maithuna. athavA sUcana kare te sUtra. e nyAyathI kAma eTale kAma-bhoga. temAM zAstranI paribhASAthI zabda ane rUpa kAma che. gaMdha-rasa-sparza bhoga che. tIvra abhilASa eTale atizaya kAmano adhyavasAya. atyaMta kAma-bhoganA adhyavasAyavALA banI javuM te kAmamAM tIvra abhilASA che. A aticAra paNa parastrItyAgI, svastrIsaMtoSI ane strI e traNene ghaTe ja che. jo ke temaNe svastrI AdimAM tIvra paNa kAmAbhilASAnuM sAkSAt pratyAkhyAna karyuM nathI, tIvra kAmAbhilASa chUTo ja rAkhelo che, AthI tIvrakAmAbhilASa karavAmAM paNa aticAra kayAMthI saMbhave? arthAt na saMbhave. to paNa tIvra kAmAbhilASa na karavo joIe. kAraNa ke jinavacananA jANakAra zrAvaka ke zrAvikA atyaMta pApabhIru hovAnA kAraNe brahmacaryanuM pAlana karavAnI icchAvALA hoya che. Ama chatAM jyAre vedodayane (kAma-pIDAne) sahana na karI zakavAnA kAraNe brahmacaryanuM pAlana karavA samartha thatA nathI tyAre mAtra vedodayane 1. kanyAphaLa eTale kanyAdAnanuM phaLa. jema dhana AdinA dAnanuM zubha phaLa maLe che, tema kanyAnA dAnanuM zubha phaLa maLe che ema ajJAna loko mAnatA hoya che. AthI ajJAna loko kanyAdAnanuM phaLa meLavavA mATe anyanA saMtAnono vivAha karavAmAM bhAga letA hoya che. 2. Ano artha e thayo ke zrAvaka ke zrAvikA jo abrahmane seve to AnaMda mANavA mATe abrahma na seve, kiMtu vedodayane upazamAvavA mATe abrAhmane seve..
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvArA) upadezamAlA (puSpamAlA) [pAMcamA aNuvratanuM svarUpa-303 zamAvavA mATe svastrI saMtoSa vagere niyamane svIkAre che. tIvra abhilASa rahitane paNa vedodayano upazama thato hovAthI paramArthathI tIvra abhilASanuM pratyAkhyAna karyuM ja che. A pramANe tIvra abhilASa karavAmAM vratabhaMga thavAthI ane vratasApekSa hovAthI vratano bhaMga na thavAthI kAmamAM tIvra abhilASa aticAra che. prazna- strIone thatA anaMgakrIDA vagere traNa aticAro vicAryA. strIno pAMca aticArano pakSa kevI rIte vicArAya che? uttara- jyAre zokyanA vArAnA divase zokya svapatino svIkAra karyo hoya tyAre zokayanA vArAnuM ullaMghana karIne patino paribhoga karatI strIne pahelo aticAra saMbhave che. bIjo aticAra parapuruSa pAse jatI strIne atikrama Adi avasthAmAM saMbhave che. atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra e cAra doSo anya zAstramAM AdhAkarma AhArane AzrayIne A pramANe vicArAyA che- AdhAkarma AhAranA nimaMtraNane svIkArato sAdhu svIkAra karyo tyArathI AraMbhI AdhAkarma AhAra levA javA mATe paga upADe tyAM sudhI atikramamAM rahelo che. paga upADe tyArathI AraMbhI AdhAkarma AhAra grahaNa kare tyAM sudhI vyatikrama doSa lAge. AdhAkarma AhAra grahaNa kare tyArathI AraMbhI AdhAkarma AhArano paribhoga kare=mukhamAM nAkhe tyAM sudhI aticAra lAge. paribhoga kareegaLI jAya tyAre anAcAradoSa lAge. eTale ke eSaNIya AhAra grahaNa karavAnI pratijJAno bhaMga thAya. kahyuM che ke-"AdhAkarma AhAranA nimaMtraNane sAMbhaLavAmAM atikrama, paga upADe tyArathI vyatikrama, grahaNa karavAmAM aticAra ane gaLI jAya tyAre anAcAra thAya." A pramANe AnA anusAra bIjA sthaLe paNa prathamanA traNa aMzomAM aticArapaNuM ghaTADavuM, kAraNa ke atikrama ane vyatikrama paNa aticAranA bhedo che. cothA aMzamAM to vivakSita vratano bhaMga ja thAya. prAsaMgika varNana ATaluM basa che. sthUla parigraha viramaNa vrata aticAra sahita cothuM aNuvrata kahyuM. have sthUla parigraha viramaNarUpa pAMcamuM aNuvrata kahevAya che sthUla eTale aparimita. aparimita parigrahanuM potAnI avasthA pramANe viramaNa (=parimANa) karavuM te sthUla parigrahaviramaNa. nava prakAranI vastunI apekSAe parigraha nava prakArano che. te A pramANe- kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada ane kukhe. ahIM paNa pAMca aticArono tyAga karavo. aticAro A pramANe che- kSetra-vAstu 1. koI AdhAkarma AhAranuM nimaMtraNa kare tyAre teno niSedha karavo joIe. niSedha na kare to sAMbhaLyuM kahevAya.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [pAMcamA aNuvratanA aticAro pramANAtikrama, hiraNya-suvarNa pramANAtikrama, dhana-dhAnya pramANAtikrama, dvipada-catuSpada pramANatikrama, ane kukhyapramANAtikrama. kahyuM che ke "pAMcamuM aNuvrata svIkAranAra zrAvaka yojana, pradAna, baMdhana, karaNa ane bhAvathI anukrame kSetra-vAstu, hiraNya-suvarNa, dhana-dhAnya, dvipada-catuSpada ane kuSya e pAMcanA parimANano atikrama (=ullaMghana) karato nathI, arthAt dhArelA parimANathI vadhAre rAkhato nathI." (yojana eTale joDavuM. pradAna eTale ApavuM. baMdhana eTale bAMdhavuM. kAraNa eTale peTamAM rahela garbha. bhAva eTale mULa vastumAM pheraphAra karavo. A pAMca zabdono bhAvArtha aticAronI ghaTanAthI khyAlamAM AvI jaze.) kSetra-vAstu pramANAtikrama- jemAM anAja vagere utpanna thAya tevI bhUmi kSetra che. kSetramA setu, ketu ane setu-ketu ema traNa bheda che. jemAM araghaTTa AdithI pANInuM siMcana thAya te setu. jemAM AkAzanA (=varSAdanA) pANIthI anAja vagere thAya te ketu. je kSetra setu paNa hoya ane ketu paNa hoya, arthAt jemAM ukta baMne prakAre anAja vagere thAya, te setu-ketu. vAstu eTale ghara, gAma, nagara vagere (vasavA lAyaka) pradeza. gharanA khAta, ucchita ane khAtocchita ema traNa bheda che. je jamInanI aMdara hoya te bhoMyaruM vagere khAta che. je bhUminI upara UMcAithI karyuM hoya te ghara, dukAna, mahela vagere ucchita che. bhoMyarAnI upara rAjamahela vagere khAtocchita che. A kSetra-vAstunA pramANano yojanathI= anyakSetra AdinI sAthe joDavAthI atikrama (=ullaMghana) karavo e aticAra che. te A pramANe- mAre ekathI vadhAre kSetra ke ghara na rAkhavuM evo abhigraha lenAra zrAvaka bIjA kSetranI ke gharanI icchA thatAM vratabhaMganA bhayathI pUrvanA kSetranI ke gharanI bAjumAM ja navuM kSetra ke ghara le. pachI pUrvanI sAthe eka karavA mATe vADa vagere dUra kare. Ama navA kSetra Adine pUrvanA kSetra AdinI sAthe joDanArane vrata sApekSa hovAthI ane kathaMcit vratavirAdhanA thavAthI aticAra lAge. hiraNya-suvarNa pramANAtikrama- hiraNya eTale cAMdI. suvarNa prasiddha che. hiraNya-suvarNanA pramANano pradAnathI bIjAne ApavAthI atikrama karavo e aticAra che. te A pramANe- koie cAra mAsa vagere avadhithI hiraNya AdinuM parimANa karyuM. pachI tene khuza thayelA rAjA vagere pAsethI koI paNa rIte pariNAmathI vadhAre hiraNya vagere maLyuM. vratabhaMganA bhayathI vratanI avadhi pUrNa thaze tyAre laIza ema vicArIne te vastu anyanA hAthamAM ApIne mUke, arthAt bIjAnI pAse mUkI rAkhe. A pramANe vrata sApekSa hovAthI aticAra thAya. dhana-dhAnya pramANAtikrama- dhananA gaNima, dharima, meya ane pariche ema cAra prakAra che. gaNIne levaDa-devaDa thAya te sopArI vagere gaNima che. jokhIne levaDa-devaDa thAya
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [mUla-uttaraguNano artha-305 te goLa vagere dharama che. mApIne levaDa-devaDa thAya te ghI vagere meya che. parIkSA karIne levaDa-devaDa thAya te ratna vagere paricchedya che. cokhA vagere dhAnya che. baMdhanathI dhana-dhAnya AdinA parimANano atikrama karavo e aticAra che. te A pramANe- koike dhana AdinuM parimANa karyuM. pachI pUrve je meLavavAnuM hoya te ke bIjuM dhana vagere koinI pAsethI meLave che. vratabhaMga thavAnA bhayathI cAra mAsa vagere kALa pachI ghare raheluM dhAnya vagere vecAi jaze tyAre laiza ema ApanAra vagerene kahe. AvA prakAranA vacananA niyaMtraNa rUpa baMdhathI svIkArIne athavA mUDhaka Adi baMdharUpe svIkArIne ApanAra AdinA gharamAM ja tene rAkhI mUke tyAre aticAra thAya. dvipada-catuSpada pramANAtikrama- putra, strI, dAsI, dAsa, nokara, popaTa ane menA vagere be pagavALA jIvo dvipada che. gAya ane ghoDo vagere cAra pagavALA prANIo catuSpada che. A benA pramANano kAraNathI=garbhAdhAna karAvavAthI atikrama karavo e aticAra che. te A pramANe koika varSe Adi avadhithI dvipada-catuSpada jIvonuM parimANa karyuM. varSa AdinI aMdara ja prasUti thAya to dvipada vagere vadhI javAthI vratabhaMga thAya. AthI vratabhaMganA bhayathI keTaloka kALa vItAvIne garbhAdhAna karAvanArane aticAra lAge. kAraNa ke garbhamAM rahelA dvipada vagere dhArelA pramANathI adhika hovAthI vratabhaMga che. paNa bahAra na nIkaLyA hovAthI tenA abhAvanI kalpanAthI vratano bhaMga nathI. kuSyapramANAtikrama- kuSya eTale gharamAM upayogI zayyA, Asana, charI, cAku, pAtra-vAsaNa ane kacoLo vagere sAmagrI. kuSyanA pramANano atikrama aticAra che. te A pramANe- koike daza kacoLA jeTaluM kuSya pramANa karyuM. koipaNa rIte dazathI adhika kacoLAnuM pramANa thatAM vratabhaMganA bhayathI bhaMgAvIne ghaNA paNa kacoLAonA anyaparyAyathI daza ja karanArane saMkhyA pUrI thavAthI(=dazathI vadhAre na thavAthI) ane svAbhAvika saMkhyAno bAdha thavAthI aticAra lAge. divrata(=dizAparimANavrata) A pramANe pAMca aNuvrato kahyAM. A vrato mUlaguNa kahevAya che. kAraNa ke zrAvakadharmarUpa vRkSanA mULarUpe che. divrata(=dizAparimANavrata) vagere to mUlaguNonI puSTi karavA rUpa guNanuM kAraNa hovAthI ja potAnI sattAne dhAraNa kare che, arthAt divrata vagere vrato mUlaguNonI puSTi karanArA hovAthI temano vratomAM samAveza karavAmAM Avyo che. tethI te vrato zrAvakadharmarUpa vRkSanA zAkhA-prazAkhA samAna che ane temane uttaraguNa kahevAmAM Ave che, 1. mUDhaka e pUrvanuM mApa che. mUDhaka Adi pramANavALA dhAnyane kothaLA vageremAM nAkhIne dorI vagerethI bAMdhIne ApanAranA gharamAM rAkhI mUke. :
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [chaThuM-sAtamu vrata uttara rUpa guNo te uttaraguNo. (=pachInA guNo te uttaraguNo.) A guNo mUlaguNonI puSTinA hetuo che evo ahIM bhAvArtha che. uttaraguNo divrata vagere sAta che. temAM upara, nIce ane tirjI dizAmAM javAnuM parimANa karavuM te divrata kahevAya che. ahIM paNa pAMca aticArano tyAga karavo. te pAMca aticAro A pramANe che- UrdhvadizA pramANAtikrama, adhodizA pramANAtikrama, tiryadizA pramANAtikrama, kSetravRddhi ane smRti-aMtardhAna. temAM prathamanA traNa aticAro sArI rIte samajI zakAya tevA ja che. paNa Urdhva vagere dizAmAM gamanane AzrayIne anAbhoga AdithI ke atikrama ane vyatikrama AdithI pravRtta thayelAne (=pramANathI adhika janArane) pramANanuM atikrama(=ullaMghana) aticAra che. anyathA (irAdApUrvaka jAya to) bhaMga ja thAya. kSetravRddhi to A pramANe vicAravI- jemake badhIya dizAomAM pratyeka dizAne AzrayIne so yojanathI AgaLa na javAno niyama koIe karyo. pachI pUrvadizAmAM kariyANuM laIne so yojana sudhI gayo. tenAthI paNa AgaLa javAmAM Ave to kariyANuM vadhAre mUlyathI vecAya tema che. tethI pazcimadizAmAM nevuM yojana ja jaIza ema manamAM dhArIne pUrvadizAmAM dazayojananI kSetravRddhi karIne ekaso ne daza yojana janAra tene vratasApekSa hovAthI kSetravRddhirUpa aticAra thAya. smRti-aMtardhAna- jema ke koIke pUrvadizAmAM so yojananuM pramANa karyuM. jatI vakhate pramAdanA kAraNe tene so yojananuM pramANa che ke paccAsa yojananuM pramANa che te spaSTa yAda AvatuM nathI. A pramANe baMneno saMzaya hoya tyAre teNe paccAsa yojana sudhI ja javuM joIe. tenAthI AgaLa janArane aticAra lAge. so yojanathI paNa AgaLa janArane to bhaMga ja thAya. upabhoga-paribhogavrata. divrata kahyuM. have upabhoga-paribhoga vrata kahevAya che. A vrata bhojanane AzrayIne ane karmane (-dhaMdhAne) AzrayIne e be prakAre che. upabhoga zabdamAM upa ane bhoga ema be zabda che. upa eTale ekavAra ke aMdara. je ekavAra bhoga karAya te upabhoga. athavA je zarIranI aMdara bhoga karAya te upabhoga. jemake- AhAra-pANI vagere. paribhoga zabdamAM pari ane bhoga ema be zabda che. je vAraMvAra bhoga karAya te paribhoga. athavA je zarIranI bahAra bhoga karAya te paribhoga. jemake- suvarNa ane vastra vagere.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra upadezamAlA (puSpamAlA) (sAtamuM vrata-307 prazna- jo upabhoga-paribhoga zabdathI anna ane suvarNa vagere vastuo kahevAtI hoya to karmane AzrayIne A vrata na ghaTe. kAraNa ke ahIM tamane karmazabda kriyAvAcI ( dhaMdhAvAcI) tarIke abhipreta che. (arthAt ahIM karma eTale vepAra-dhaMdho evo artha tamane abhipreta che.) upabhoga ane paribhoga karavAmAM karma (dhaMdho) artha na ghaTe. uttara- tamAruM kahevuM sAruM che. paNa vepAra vagere karma upabhoga-paribhoganuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryanA upacArathI ahIM karmano upabhoga-paribhoga artha vivakSita che. A pramANe carcA karavAthI saryuM. upabhoga- paribhoganuM vrata-niyata parimANa vagere karavuM te upabhoga-paribhogavrata. upabhoga- paribhoga vratamAM bhojanane AzrayIne zrAvake prAsuka(=acitta) ane eSaNIya (potAnA mATe na banAveluM hoya tevuM) bhojana karanArA thavuM joIe. te na banI zake to aSaNIya paNa acitta bhojana karavuM joie. te na banI zake to ghaNA sAvadya (=pApavALA) azana Adino tyAga kare. azanamAM nIcenI anaMtakAya vastuono tyAga kare. 1. sarva prakAranA kaMda, 2. sUraNakaMda, 3. vajUkaMda, 4. lIlI haLadara, 5. AdunaMda, 6. lIlokacUro, 7. zatAvarI, 8. virAlI, 9. kuMArI, 10. thorIyA (jenI vADa karavAmAM Ave che te), 11. gaLo, 12. lasaNa, 13. vAMsakArelAM, 14. gAjara, 15. lUNI nAmanI bhAjI, 16. loDhaka (padminIkaMda-jalAzayomAM thatAM poyaNAM), 17. girikarNikA (kacchamAM prasiddha velaDI), 18. kisalayo, 19. kharasaiyo, 20. theganI bhAjI, 21. lIlI motha, 22. laNavRkSanI chAla, 23. khiluDo, 24. amRtavelI, 25. mULA (mULAnA pAMceya aMgo abhakSya che), 26. bilADInA Topa (vartamAnamAM mazarUma tarIke prasiddha che), 27. virUDha (anAjane bhIMjavyA pachI thoDA vakhate tenI yonimAMthI pragaTa thatA aMkurA), 28. DhakkavatthalA(bhAjI), 29. zukaravallI, 30. pAlaMkA(pAlaka)nI bhAjI, 31. kUNI AmalI (ThaLiyA na thayA hoya tevA kAtarA), 32. sakkariyAM, 33. DuMgaLI. A sivAya bIjI paNa jinezvaroe kahelI anaMtakAya vastuone bhAMgavAthI sarakhA bhAga thAya, chedavAthI taMtu na jaNAya ityAdi lakSaNothI jANavI. 1. sarva prakAranA kaMda e sAmAnyathI jaNAvyuM che. sUraNakaMdathI AraMbhI DuMgaLI sudhI vizeSathI jaNAvyuM che. eTale zAstramAM je batrIsa anaMtakAya prasiddha che te sUraNakaMdathI AraMbhI DuMgaLI sudhInA samajavA. 2. kisalaya eTale aMkurA, kuMpaNa. dareka vanaspatimAM ugatI vakhate prathama je aMkurA phUTe che ane kuMpaLa thAya che te anaMtakAya che. 3. jIvavicAranI bAramI gAthAmAM anaMtakAyanAM lakSaNo A pramANe jaNAvyAM che- je vanaspatimAM naso, saMdhi (=sAMdhA) ane parva (=gAMTho) gupta hoya, bhAMgavAthI sarakhA bhAga thAya, chedavAthI taMtu na jaNAya, game te chedelo TukaDo vAvavAthI pharI uge te anaMtakAya. u. 21 bhA.1
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAtamA vratanA aticAro A pramANe zAstramAM kahela anaMtakAya, bahubIjavALI vastuo ane mAMsa vagereno zrAvaka tyAga kare. pAnamAM mAMsano rasa vagereno tyAga kare. khAdimamAM vaDa, pIpaLo, uduMbara, plakSa ane kAlaMbara vRkSanAM phaLo ke je zAstramAM pAMca uduMbarI evA nAmathI prasiddha che, temano niyama kare. svAdimamAM madha Adino niyama kare. bIjA paNa alpasAvadya bhAta AdimAM paNa acittanuM bhojana karavuM vagere niyata parimANa karavuM. cittamAM atyaMta Asakti pedA kare ane lokamAM niMdA vagere karAve tevAM vastra, vAhana ane alaMkAra vagereno tyAga kare. bIjI vastuomAM paNa niyata parimANa karavuM. karmane (=vepAra-dhaMdhAne) AzrayIne paNa zrAvake (utsargathI) koi karma na karavuM joie, AraMbharahita rahevuM joie. have jo e pramANe nirvAha na thAya to nirdaya lokone ucita ane bahu sAvadya, evAM koTavALa-jelarakSaka AdinA kaThora karyo, tathA haLa, sAMbeluM, khAMDaNiyuM, zastra ane loDhA Adine vecavAno vepAra vagere bahu sAvadya karmo choDIne alpa sAvadyavALuM ja karma kare. ahIM paNa bhojanane AzrayIne pAMca aticArono tyAga karavo. pAMca aticAro A pramANe che- sacitta-AhAra, sacitta-pratibaddha AhAra, apakSa-auSadhibhakSaNa, duSpaauSadhibhakSaNa ane tuccha auSadhibhakSaNa. A aticAro sacittanuM paccakkhANa karyuM hovAthI acittanuM bhojana karanArAne AzrayIne jANavA. sacitta-AhAra- anAbhoga ane atikrama AdithI sacitta kaMda AdinuM bhakSaNa karanArA acitta tyAgIne A aticAra hoya. sacitta-pratibaddha-AhAra- goTalInI sAthe rahelI ane pAkelI chAlavALI kerIne mukhamAM nAkhIne huM pAkelI chAla vagere acittanuM bhakSaNa karIza ane sacitta goTalIno tyAga karIza evI buddhithI sacittapratibaddha (=sacittamAM saMbaMdhavALA) AhAranuM bhakSaNa karanArane vratanuM sApekSapaNuM hovAthI A aticAra lAge. apakSa-auSidha-bhakSaNa- apakva eTale agnithI saMskArita nahi kareluM=nahi pakAveluM. auSadha eTale ghauM vagere dhAnya. apakva dhAnyanuM bhakSaNa karavuM te apakva-auSidhabhakSaNa. bhAvArtha A pramANe che- pIsAi gayuM hovAthI (ke khaMDAi gayuM hovAthI) A acitta che evI saMbhAvanA karIne agnithI nahi pakAvela ane ethI ja jemAM citta avayavano saMbhava che evI kaNika vagere dhAnyanuM bhakSaNa karanArane A aticAra hoya. duSpa-auSadha-bhakSaNa- agnithI barobara pakAvelA na hovAthI jemAM sacitta avayavano saMbhava che tevA poMka vagere dhAnyanuM bhakSaNa karavuM te aticAra rUpa che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [paMdarakarmAdAna-309 tuccha- auSadhi-bhakSaNa- tuccha eTale tevI tRpti na karavAnA kAraNe asAra. auSadhio eTale maga vagerenI komaLa ziMgo. tuccha maga vagerenI komalaziMgonuM bhakSaNa karavuM te aticArarUpa che. prazna- jo A ziMgo sacitta che to tenuM bhakSaNa prathama aticArathI bhinna nathI, arthAt prathama aticAramAM eno samAveza thai jAya. have jo A ziMgo acitta che to aticAra ja thato nathI. uttara- tamAruM kahevuM sAcuM che. paNa je sAvadyano atizaya bhIru hovAthI cittanuM pratyAkhyAna kare che te jo acitta paNa komala ziMgonuM bhakSaNa kare to tenI lolupatA ja bAkI rahe che, arthAt tenI lolupatA ja poSAya che. kAraNa ke komaziMgo tevA prakAranI tRptine karatI nathI. AthI komaziMgo acitta karIne paNa na khAvI joie. tenA bhakSaNamAM paramArthathI vratavirAdhanA thavAthI aticAra lAge. (tevI vastuthI peTa nahi bharAtuM hovAthI nirarthaka vadhAre jIvahiMsA thatI hovAthI vratavirAdhanA thAya.) e pramANe rAtribhojana ane mAMsa vagerenA vratomAM ke vastrAdi paribhoganA vratomAM anAbhoga ane atikrama AdithI aticAranI svayaM vicAraNA karavI. kAraNa ke A aticAro phakta upalakSaNa che. karmane AzrayIne paMdara aticArono tyAga karavo. te aMgAra vagere karmAdAna che. (jenAthI pApakarmo grahaNa karAya te karmAdAna.) (1) aMgArakarma- kolasA banAvIne vece. (2) vanakarma- saMpUrNa vana kharIdIne chede, pachI tene vecIne tenAthI thatA lAbhathI jIvana nirvAha kare. (3) zakaTIkarma- gADAo banAvIne vece, tenAthI thatA lAbhathI jIvananirvAha kare. (4) bhADIkarma- gADI vagerethI bIjAnuM kariyANuM (bhADAthI) eka sthaLethI bIjA sthaLe lai jAya, athavA gADA-baLadone bhADethI bIjAone Ape. (5) sphoTIkarma- UMDuM khodavuM, athavA haLathI bhUmi kheDavI. (6) daMtavANijya- bhIlone (hAthInA) dAMta lAvavA mATe pahelethI mUlya Ape. tethI bhIlo (jaMgalamAM) jaine dAMta mATe hAthIone mAre. e pramANe zaMkha ane carma AdinuM pahelethI ja mUlya ApavuM e paNa ahIM kahevuM.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310-caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [AThamA vratanuM svarUpa (7) lAkSAvANijya- prasiddha che. (lAkhano vepAra karavo.). (8) rasavANijya- madirA vagere rasadAra vastuo vecavI. (9) kezavANijya- dAsI vagere jIvone (vecAtA) laine bIjA sthaLe vece. (10) viSavANijya- prasiddha che. (jherano vepAra karavo.) (11) yaMtrapAlanakarma- tala ane zeraDI AdinA maMtrothI tala Adi pIlavuM. (12) nilachanakarma- baLada ane azva vagerenI khasI karavI (sAMDha vagerene khasI karI baLada vagere banAvavA.) (13) davAgnidAna- sahelAithI jANI zakAya che. bhUmimAM navuM ghAsa Uge e mATe keTalAko dava(=agni) saLagAve che. (14) zoSaNakarma- sarovara, hRda ane taLAva vagerene temAM dhAnya vagere vAvavA mATe sUkavavAM. A prasiddha ja che. (15) asatIpoSaNa- keTalAko (kulaTA) dAsIone (vyabhicAra karavA mATe) poSe che ane tenuM bhADuM le che. jema ke goladezamAM. A paMdara karmAdAna cha prakAranA jIvono ghAta vagere mahAsAvadyanA hetu hovAthI choDavA joIe. A paMdara karmAdAna mAtra upalakSaNa che. ethI AvA prakAranA bIjAM paNa bahu sAvaghakarmo choDavA ja joie. prazna- aMgArakarma vagere kaThorakarmarUpa che. tethI jeNe kaThorakarmanuM pratyAkhyAna karyuM che teNe A karmonuM paNa pratyAkhyAna karyuM ja che. tethI kaThorakarmamAM pravartatA tene vratano bhaMga ja thAya, aticAra kevI rIte hoya? uttara- tamAruM kahevuM sAruM che. kAraNa ke jANI joIne irAdApUrvaka kharakarmamAM pravRtti karanArane bhaMga ja thAya. anAbhoga ane atikrama AdithI kharakarma karavAmAM aticAra jANavo. anarthadaMDa viramaNa vrata upabhoga- paribhoga vrata kahyuM. have anarthadaMDa viramaNa vrata kahevAya che. temAM artha eTale prayojana-kAraNa. prayojanano abhAva te anarthadaMDa. potAno AtmA jenAthI daMDAya te daMDakapApabaMdha Adi rUpa nigraha. prayojana vinA potAnA AtmAne daMDa te anarthadaMDa. (jenAthI AtmA daMDAya duHkha pAme te daMDa. pApasevanathI AtmA daMDAya che= duHkha pAme che. mATe daMDa eTale pApasevana. sakAraNa pApasevana te arthadaMDa. niSkAraNa ( binajarUrI) pApasevana te
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [AThamA vratanA acitAro-311 anarthadaMDa. jenA vinA gRhasthajIvana na calAvI zakAya te pApasevana arthadaMDa ane jenA vinA gRhasthajIvana cAlI zake te pApasevana anarthadaMDa che.) anarthadaMDanA cAra prakAra che. te A pramANe- azubhadhyAna, pramAdAcaraNa, hiMsakapradAna ane pApakarmopadeza. azubhadhyAna- sAthe kyAre jAya che? kyAM kayuM kariyANuM che? amuka jamIna keTalI che? kharIda-vecANano kALa kayo che? A pramANe nirarthaka koNe kyAM zuM karyuM? ityAdi nirarthaka ayogya vicAraNA azubhadhyAna che. pramAdAcaraNa- madirA, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca pramAda che. tenuM AcaraNa te pramAdAcaraNa. athavA ALasathI dUSita thayelI kriyA pramAdAcaraNa che. ghaNA jIvonA nAzanuM kAraNa evI kriyA pramAdAcaraNa che. jemake- telanAM vAsaNo ughADAM rAkhavA vagere. hiMsakapradAna- zastra, agni, khAMDaNI-khAMDaNiyo ane jhera vagere hiMsaka vastuo bIjAne ApavI te hiMsakapradAna. pApakarmopadeza- pApakarma=pApakriyA. pApakriyAno upadeza Apavo te pApakarmopadeza. A pramANe anarthadaMDanA cAra prakAra che. anarthadaMDathI viramavuM=aTakavuM te anarthadaMDa viramaNa. ahIM pAMca aticArono tyAga karavo. pAMca aticAro A pramANe che- kaMdarpa, kautyucya, maukharya, saMyuktAdhikaraNatA ane upabhoga-paribhogAtireka. kaMdarpa- kaMdarpa eTale kAma. kAmane pradIpta kare (=jagADe-vadhAre) tevA prakAranI hAsyapradhAna vANI bolavI e paNa kaMdarpa che. kema ke tevI vANI kaMdarpano hetu che. kautyucya- bIjAne hAsya utpanna kare tevI netrasaMkoca vagere bahu prakAranI vikriyAvALI bhAMDanA jevI ceSTA karavI te kaukucya che. A baMne aticAro pramAdAcaraNarUpa hovAthI pramAdAcaraNanA jANavA. maukharca- jene mukha che te mukhara. mukhara eTale vAcAla. mukharanI kriyA te maukharya. ghaNuM karIne TThiAivALo, asatya ane saMbaMdha vinAno pralApa karavo te maukharya. A pApakarmopadezano aticAra che. kAraNa ke maukharyamAM atipApakarmopadezano saMbhava che. saMyuktAdhikaraNatA- jenAthI AtmA narakAdino adhikArI (=narakAdine yogya)
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312-caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sAmAyika vrata karAya che te adhikaraNa. bANa rAkhavAnuM bhAthuM, dhanuSya, sAMbeluM, khAMDaNiyuM, ghaMTI vagere adhikaraNa che. saMyukta eTale kArya karI zakAya te rIte taiyAra kareluM. saMyukta evuM je adhikaraNa te saMyuktAdhikaraNa. saMyuktAdhikaraNano bhAva te saMyuktAdhikaraNatA. vivekIe gADuM vagere adhikaraNane saMyukta na rAkhavuM joie. adhikaraNane taiyAra joine anya mANasa paNa mAge. A hiMsakapradAnano aticAra che. upabhoga-paribhogAtireka- upabhoga-paribhoganI adhikatA te upabhogaparibhogAtireka. tAMbUla, modaka ane khaMDaka (=khAkharA) vagere upabhoganI vastuo potAne upayogI hoya= jarUra hoya tenAthI adhika taLAva vagere sthaLe na lai javI joie. anyathA vyabhicArI vagere mANaso tene khAya. tethI AtmAne nirarthaka karmabaMdha vagere doSa thAya. A paNa indriyanA viSayarUpa hovAthI pramAdAcaraNano aticAra che. azubhadhyAnamAM anAbhoga AdithI pravRtti thAya to aticAra thAya, ane jANI joine irAdApUrvaka pravRttimAM to bhaMga ja thAya. kadaMrpa AdimAM paNa yathAsaMbhava jANI joine irAdApUrvaka pravRtti bhaMgarUpa ja kahevI= jANavI. anarthadaMDaviramaNa vrata kahyuM. A divrata vagere traNeya guNavrata kahevAya che. kema ke aNuvratonA guNa mATe=upakAra mATe thanArA vrato te guNavrato evo guNavrata zabdano artha che. aNuvratone guNavratothI upakAra thAya ja che. kema ke vivakSita kSetra vagerethI bIjA sthaLe hiMsA Adino niSedha thAya che. A pramANe guNavratarUpa traNa uttaraguNo kahyA. have cAra uttaraguNarUpa zikSAvrato kahevAya che. zikSA eTale abhyAsa (=prekTIsa). abhyAsanI pradhAnatAvALA vrato te zikSAvrato. arthAt pharI pharI karavA yogya vrato te zikSAvrato. zikSAvrato sAmAyika vagere cAra che. sAmAyikavrata sama eTale rAga-dveSathI rahita jIva. Aya eTale lAbha. rAga-dveSathI rahita jIvane je lAbha thAya te samAya. rAga-dveSathI rahita jIva ciMtAmaNi-kalpavRkSa vagerenA prabhAvane halako (=jhAMkho) karanArA ane anupama sukhanA hetu evA apUrva jJAna-darzanacAritranA paryAyothI pratikSaNa joDAya che. je kriyA karavAnuM prayojana samAya che te sAmAyika. sAvadyanA parityAgarUpa ane niravadyanA sevanarUpa vratavizeSa sAmAyika che. gRhavAsarUpa mahAsamudramAM niraMtara uchaLatA moTA ghaNA taraMgonA samUhathI Avo
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [dezAvagAzika vrata-313 (=bhamarIo) thai rahyA che. e AvartothI thayelI vyAkulatAne chedavAmAM kuzaLa ane atipracaMDa moharUpa rAjAnA balano tiraskAra karavA mATe mahAyoddhA samAna sAmAyika sarva AraMbhomAM pravartelA gRhasthe da22oja vacce vacce prayatnapUrvaka karavuM joie. kAraNa ke paramamunioe kahyuM che ke-'sAvaghayogano tyAga karavA mATe sAmAyika paripUrNa ane pavitra che. sAmAyika ja gRhasthadharmathI mahAna che, arthAt gRhasthanA badhA dharmothI sAmAyika ja mahAna che. AvuM jANIne vidvAna puruSa A lokamAM ane paralokamAM AtmopakAraka evuM sAmAyika kare.'' (vizeSA0 2681) ''sAmAyikamAM rahelo zrAvaka sAdhunA jevo thAya che. mATe bahuvAra sAmAyika karavuM." (vizeSA0 2690) sAmAyikanA paNa pAMca aticArono tyAga karavo. pAMca aticAro A pramANe che- manodupraNidhAna, vacanadupraNidhAna, kAyadupraNidhAna, smRti-akaraNa, anavasthitakaraNa. manaHdupraNidhAna- anAbhoga AdithI sAvadya vicAro karavA. vacanadupraNidhAna- anAbhoga AdithI sAvadya vacano bolavAM. kAyadupraNidhAna- anAbhoga-AdithI sAvadya pravRtti karavI. smRti-akaraNa-prabaLa pramAdanA kAraNe atyAre mAre sAmAyika karavAnuM che, meM sAmAyika karyuM ke nahi? e pramANe yAda na rAkhe. smRti mokSanA dareka anuSThAnanuM mULa che. (je anuSThAna yAda ja na hoya tenuM AcaraNa zI rIte thAya?) anavasthitakaraNa- anavasthita sAmAyikanuM karavuM te anavasthitakaraNa. je manuSya sAmAyika karyA pachI turata pAre, athavA Adara vinA jema tema sAmAyika kare, tenuM sAmAyika anavasthitakaraNa kahevAya che. kahyuM che ke-je sAmAyika karIne gharanI ciMtA kare che, yatheccha bole che, zarIrathI aniyaMtrita che=pUMjyA-pramArSyA vinA pravRtti kare che, tenuM sAmAyika nirarthaka che.' dezAvakAzikavrata have dezAvakAzikarUpa bIjuM zikSAvrata kahe che. jeNe divratamAM parimANa grahaNa karyuM che te zrAvakanA vistAravALA dizApramANanuM dezamAM=saMkSipta vibhAgamAM avakAza=rahevuM te dezAvakAza. dezAvakAzathI utpanna thayeluM vrata dezAvakAzika. A vrata ghaNA parimANanuM saMkoca kare che evo bhAva che. ahIM pAMca aticArono tyAga karavo. pAMca aticAro A pramANe che- Anayanaprayoga, preSyaprayoga, zabdAnupAta, rUpAnupAta, bahi:pudgalaprakSepa.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) piauSadhavrata Anayanaprayoga- sAdhuno upAzraya vagere niyatadezamAM rahela zrAvaka ke jeNe dizA parimANano pUrva karatAM adhika saMkSepa karyo che, te zrAvaka jyAre potAnA vratanA bhaMganA bhayathI vivakSita vastune levA mATe pote na jAya, paNa saMdezo AdithI bIjAnI pAsethI maMgAve tyAre tene Anayanaprayoga aticAra thAya. preSyaprayoga- vivakSitakSetranI bahAra koika kAma AvI paDatAM zreSyane=Adeza karavA yogyane mokale tyAre pregyaprayoga aticAra thAya. zabdAnupAta vagere traNa aticAronI ghaTanA A pramANe che- vikSitakSetranI bahAra rahelA koIne joIne vratabhaMganA bhayathI sAkSAt tene nahi bolAvI zakato zrAvaka bahAnAthI tene bolAvavA mATe khAMsI vagere potAno zabda kare, athavA potAnuM rUpa-AkAra batAve, athavA teDuM vagere pheMke, tyAre anukrame zabdAnupAta, rUpAnupAta ane bahipudgalaprakSepa aticAra thAya. javA-AvavAmAM jIvahiMsA vagere samAraMbha na thAya te mATe dezAvakAzika vrata karAya che. te samAraMbha svayaM karyo hoya ke bIjAnI pAse karAvyo hoya temAM tattvathI koi vizeSatA nathI. balka svayaM jAya temAM lAbha che. kAraNa ke svayaM 'iryAsamitipUrvaka jAya, jyAre bIjo nipuNa na hovAthI IryAsamitipUrvaka kevI rIte jAya? dezAvakAzika vratamAM dizA parimANavratanuM ja saMkSepa karavAnuM je batAvyuM che te mAtra upalakSaNa che. tethI bIjA paNa dhUlaprANAtipAta vagere vratono saMkSepa dezAvakAzika vratamAM ja jANavo. anyathA(=anyavratono saMkSepa dezAvakAzikamAM na gaNavAmAM Ave to) anya vratono saMkSepa divasa ke mahinA vageremAM avazya karavAno hovAthI vrato vadhI jAya ethI vratonI bAra saMkhyA na rahe. pauSadhavrata have pauSadharUpa trIjuM zikSAvrata kahevAya che. je dharmanI puSTi kare te pauSadha. te AThama-caudaza-amAsa-pUnama e parvadivasomAM karavA yogya vratavizeSa che. pauSadhanA AhAra, zarIrasatkAra, brahmacarya ane avyApAra ema cAra bheda che. vaLI paNa te pratyeka pauSadha dezathI ane sarvathI ema be prakAre che. pauSadhano svIkAra karavAmAM AhAra ane zarIrasatkArano dezathI ke sarvathI tyAga karavo, brahmacarya ane avyApAranuM dezathI ke sarvathI 1. rcApathavizuddhino zabdArtha A pramANe che- javAnA mArganI vizuddhi, iryAsamitipUrvaka javAthI ja javAnA mArganI vizuddhi thAya.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [atithisaMvibhAga vrata-315 Asevana karavuM. AnA paNa pAMca aticArono tyAga karavo. pAMca aticAro A pramANe che- apratyupekSita-duSpratyupekSita-zayyAsaMstAraka, apramArjita-duSpramArjita-zayyAsaMstAraka, apratyupekSita-duSpratyupekSita-uccAraprazravaNabhUmi, apramArjita-duSpramArjita-uccAraprazravaNabhUmi, samyag ananupAlana. pAMceyano artha spaSTa che. apratyupekSita= dRSTithI na joyeluM. duSpratyupekSita= pramAdanA kAraNe dRSTithI barobara na joyeluM. apramArjita= rajoharaNa AdithI nahi pUjeluM. duSpapramArjita= rajoharaNa AdithI barobara nahi pUjeluM. jo sAdhunI pAse aupagrahika (=vadhArAnuM) rajoharaNa hoya to te mAge. tenA abhAvamAM vastranA cheDAthI pramArjana kare. zayyAsaMstAraka=sUvA mATeno saMthAro. samyag ananupAlana- pauSadhamAM hoya tyAre paNa manathI AhArane icche, pAraNe potAnA mATe Adara karAve. zarIrasatkAramAM zaNagArabuddhithI mastakanA vALa, zarIranA vALa vagerene vyavasthita rAkhe, uddavartana vagere kare. mana vagerethI abrahma ane koika sAvadyavyApAranuM sevana kare. atithisaMvibhAgavrata have atithisaMvibhAgarUpa cothuM zikSAvrata kahevAya che. tithi ane parva vagere laukika vyavahArano tyAga karIne bhojananA samaye upasthita thanAra sAdhu zrAvakanA atithi kahevAya. kahyuM che ke-- '(laukika)tithio, paryo ane utsavo je mahAtmAe choDI dIdhA che tene atithi jANavA. bAkInA abhyAgata (paroNA) jANavA.'' saMvibhAga zabdamAM saM, vi ane bhAga ema traNa zabdo che. saM eTale saMgata, arthAt `nirdoSa. vi eTale viziSTa rIte, arthAt pazcAtkarma Adi doSo na lAge te rIte. bhAga eTale potAnI vastuno aMza. pazcAtkarma Adi doSo na lAge te rIte nyAyathI upArjita ane kalpanIya (=udgama Adi doSothI rahita) vastuono zraddhAsatkAra ane kramathI yukta aMza Apavo te saMvibhAga. atithino saMvibhAga karavo te atithisaMvibhAga. AnA paNa pAMca aticAro che. te A pramANe- sacittanikSepa, sacittapidhAna, kAlAtikrama, paravyapadeza, mAtsarya. 1. TIkAmAM vi zabdano artha Apyo nathI. anyagraMthonA AdhAre ahIM vi zabdano artha lakhyo che.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316- bAravratonA traNa vibhAga upadezamAlA (puSpamAlA) [sarvacAritramAM mUlaguNo sacittanikSepa- (nahi ApavAnI buddhithI) sAdhune ApavA lAyaka vastu sacitta pRthvI Adi upara mUkavI. sacittapidhAna (nahi ApavAnI buddhithI) sAdhune ApavA lAyaka vastune sacitta koLA Adi phalathI DhAMkavI. " kAlAtikrama- nahi ApavAnI buddhithI sAdhuone ucita bhikSA samayanuM ullaMghana karavuM, arthAt bhikSAsamaya vItI gayA pachI ke bhikSA samaya thayA pahelAM nimaMtraNa karavuM. paravyapadeza- para eTale potAnA sivAya anya. vyapadeza eTale kahevuM. sAdhune prAyogya vastu potAnI hovA chatAM sAdhune nahi ApavAnI icchAthI ja A vastu bIjAnI che, mArI nathI, ema sAdhunI samakSa kahenArane A doSa thAya. mAtsarya- matsara jene hoya te matsarika kahevAya. matsarano bhAva te mAtsarya. mAtsarya eTale sahana na karavuM, arthAt sAdhuo koI vastu mAge tyAre gusso kare. athavA mAtsarya eTale ahaMkAra. te koI rakamAtra paNa Ape che to zuM huM tenAthI paNa hIna chuM? ityAdi ahaMkArathI sAdhune ApavuM. A pramANe saMkSepathI bAreya zrAvaka vrato kahyAM. vistArathI to Avazyaka vagere sUtrothI jANI levA. bAravrato kahevAmAM dezacAritranA mUlaguNo ane uttaraguNonuM vyAkhyAna karyuM. [115] prazna- mUlaguNo ane uttaraguNo maLIne dezacAritranI keTalI saMkhyA che? uttara- bAra bhedo che. bAra bhedo kevI rIte che? e praznanA uttaramAM sUtrakAra kahe chepNc ya aNuvvayAI, guNavvayAiM ca huMti tinneva / sikkhAvayAI cauro, savvaM ciya hoi bArasahA // 116 // dezacAritranA pAMca aNuvrato, traNa guNavrato, cAra zikSAvrato ema sarva bAra bhedo che. [116] bheda-prabheda sahita dezacAritra kahyuM. have sarvacAritranuM nirUpaNa karatA sUtrakAra kahe che mUluttaraguNa bheeNa, savvacaraNaMpi vanniyaM duvihaM / mUle paMca mahavvaya, rAIbhoyaNaviramaNaM ca // 117 // sarvacAritra paNa mUlaguNa ane uttaraguNanA bhedathI be prakAranuM kahyuM che. pAMcamahAvrato ane rAtribhojanaviramaNa e mUlaguNo che.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvacAritramAM uttaraguNo] upadezamAlA (puSpamAlA) [dezacAritrane yogya koNa?-317 | vizeSArtha- prazna- ahIM sarvacAritramAM pAMca mahAvrato ane rAtribhojanaviramaNane mUlaguNomAM kahyA, dezacAritramAM to rAtribhojanaviramaNavrata uttaraguNomAM nizcita karAyuM che. AthI ahIM zo vizeSa che? uttara- tamAruM kahevuM sAruM che. paNa sarvacAritrIjIvo sarva-sAvadya pravRttithI nivRtta thayelA hovAthI mUlaguNarUpa badhAya mahAvratomAM rAtribhojanaviramaNa atizaya upakArI hovAthI mUlaguNomAM kahyuM che. dezacAritrIjIvo to AraMbhathI thanArA prANAtipAta AdithI nivRtta thayelA hovAthI rAtribhojanaviramaNa mUlaguNomAM alpa ja upakArI hovAthI uttaraguNamAM kahyuM che. [117] sarvacAritramAM mUlaguNo kahyA. have sarvacAritramAM uttaraguNonuM nirUpaNa karatA sUtrakAra kahe che piMDavisohI 4 samiI 5, bhAvaNa 12 paDimA ya 12 iMdiyaniroho 5 / paDilehaNa 25 guttIo 3, abhiggahA 4 uttaraguNesu // 118 // piMDavizuddhi-4, samiti-5, bhAvanA-12, pratimA-12, indriyanirodha-pa, paDilehaNa25, gumi-3, abhigraha-4, A uttaraguNo che. vizeSArtha- ahIM piMDavizuddhi vagere uttaraguNonuM mAtra upalakSaNa ja che. tethI icchAkAra-mithyAkAra-tathAkAra vagere prakAranI anya paNa sAmAcArIo ahIM uttaraguNImAM jANavI. [118] A pramANe saMkSepathI ja bhedane AzrayIne cAritranuM nirUpaNa karyuM. A pramANe bIjA paNa sAmAyika-chedopasthApanIya vagere cAritrabhedo zAstrokta AcArone jANanArAoe ahIM kahevA. A ja viSayane pUrvArdhathI kahevAne icchatA ane "cAritrane yogya" dvAranI prastAvanAne karatA graMthakAra kahe che iya evamAi bheyaM, caraNaM suramaNuyasiddhisuhakaraNaM / jo arihai ghittuM je, tamahaM vocchaM samAseNaM // 119 // ityAdi bheTavALA ane deva-manuSya-mokSanA sukhane karanArA cAritrane svIkAravA mATe je yogya che tene huM saMkSepathI kahIza. vizeSArtha devasukha=iMdra AdinA bhogothI utpanna thayeluM sukha. manuSyasukha=cakravartI AdinA bhogothI utpanna thayeluM sukha. mokSasukha anupama svAbhAvika parama AnaMda. [118]
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318- caraNazuddhi vAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [dezacAritrane yogya koNa? temAM dezacAritrane yogya jIvane batAvatA graMthakAra kahe chesNvegbhaaviymnno, sammatte niccalo thirapainno / vijiiMdio amAI, pannavaNijo kivAlU ya // 120 // jaidhammamivi kusalo, dhImaM ANAruI susIlo ya / viNNAyatassarUvo, ahigArI desaviraIe // 121 // saMvegabhAvitamanavALo, samyakatvamAM nizcala, sthira pratijJAvALo, vijitendriya, mAyArahita, prajJApanIya, dayALu, sAdhudharmamAM paNa kuzala, buddhimAna, AjJAruci, suzIla ane dezaviratinA svarUpano jANakAra dezavirati dharmano adhikArI che. vizeSArtha(saMvega eTale mokSAbhilASa) saMvegarahita jIvanA guNonA utkarSanuM sthApana mAtra mahenatarUpa phalavALuM ja che, arthAt saMvegarahita jIvamAM guNonA utkarSanuM sthApana karavAmAM nirarthaka mahenata sivAya kazuM phaLa maLatuM nathI. mATe ahIM "saMvegabhAvitamanavALo" evuM vizeSaNa che. saMvega vyavahArathI mithyASTine ke zithila samyakatvavALAne paNa hoya. te baMneyamAM cAritraguNanuM AropaNa sannipAtathI yuktane dUdha ane sAkaranA pANInI jema doSa mATe ja thAya. kAraNa ke cAritramAM Adara vagere na hovAthI virAdhanA vagere doSono prasaMga Ave. mATe "samyakatvamAM nizcala" evuM vizeSaNa che. samyakatvamAM nizcala jIva paNa cAritrAvaraNIyakarmanA udayathI asthira pratijJAvALo paNa hoya. AthI "sthirapratijJAvALo" evuM vizeSaNa che. sthirapratijJAvALo jIva jo ke pratijJAmAM sthira hovAthI vratono sarvathA tyAga na kare, to paNa indriyo upara vijaya prApta na karyo hovAthI tevA prakAranA karmonA udayathI vratone aticAravALA kare. AthI "vijitendriya" evuM vizeSaNa che. A pUrvokta guNo mAyAvI jIvane paNa udAyirAjAne mAranAra AdinI jema bAhya-vRttithI (=mAtra dekhAvathI) hoya. mATe "mAyArahita" evuM vizeSaNa che. | mAyArahita paNa jIva tevA prakAranA jJAnAvaraNIya Adi karmodayanA sAmarthyathI koika arthamAM AgrahI paNa hoya. AthI "prajJApanIya" evuM vizeSaNa che. (prajJApanIya eTale samajAvI zakAya tevo.) A guNo hovA chatAM dharmanuM mULa dayA hovAthI dayAmAM tatparapaNuM vizeSa jovuM joie. AthI "dayALu" evuM vizeSaNa che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamalA (puSpamAlA) [sarvacAritrane yogya koNa?-319 AvA prakAranA guNavALA paNa je jIve samiti-guNimAM upayoga, tIvra tapazcaryA, parISaha sahana, pratimA svIkAra, jinakalpa svIkAra ityAdi sAdhudharmanuM svarUpa sArI rIte sAMbhaLyuM na hoya, tene A mAtra dezavirati paNa duSkara lAge. atiduSkara sAdhudharma sArI rIte sAMbhaLavAmAM AvatAM te mAtra dezaviratine kare. AthI AdidharmanI (=sAdhudharmanI) apekSAe "sAdhudharmamAM kuzaLa" evuM vizeSaNa che. kahyuM che ke-"sAdhudharma jANe chate zrAvakadharmamAM yogya thAya." Avo paNa jIva nipuNabuddhivALo na hoya to tIrthAntarIyo(=anya darzanIo) vagerethI lobha pAme. tethI "buddhimAna" evuM vizeSaNa che. Avo paNa jIva pUrvAvasthAmAM zuSkatArkika evA bauddho vagerethI bhAvita thayelo hoya, ethI sUkSmanigodamAM jIvanI sattA vagere svIkAravA chatAM kevaLa yuktine ja zodhe. kevaLa yuktine ja zodhavI e asat pakSa ja che. kAraNa ke paramaguruoe kahyuM che ke-"je artha AgamathI nizcita karI zakAya te artha AgamathI ja kahevo, dRSTAMtathI na kahevo. je artha dRSTAMtathI nizcita karI zakAya te artha dRSTAMtathI kahevo. arthane kahevAno A vidhi che. bIjI rIte arthane kahevAmAM virAdhanA che. kAraNa ke bIjI rIte artha kahevAthI zrotA adhika muMjhavaNamAM paDe ane ethI arthano svIkAra na kare= arthanI zraddhA na kare." (AvazyakasUtra 1619) A pramANe vicArIne ahIM "AjJAruci" evuM vizeSaNa che. brahmacarya vageremAM sadAcArI jIva sukhapUrvaka ja dezaviratino nirvAha kare. AthI "suzIla" evuM vizeSaNa che. Avo paNa jIva (dezaviratine samajavA mATe) tevA prakArano udyama na karavAthI athavA atizaya utAvaLathI pravRtta thayelo te barobara vicAryA vinA ja dezaviratine svIkAre. A yukta nathI. kAraNa ke-"pahelAM jJAna ane pachI dayA" evuM vacana che. mATe "dezaviratinA svarUpano jANakAra" evuM vizeSaNa che. A guNo upalakSaNa che. AthI bIjA paNa vinaya ane mArgAnusAritA vagere guNo yathAsaMbhava grahaNa karavA. AvA guNothI viziSTa jIva dezaviratinA svIkAramAM adhikArI karAya che. [120-121] have sarvacAritrane yogya jIvonuM nirUpaNa karatA graMthakAra kahe chepaaenn hu~ti joggA, pavvajAevi tecciya maNussA / desakulajAisuddhA, bahukhINappAyakammaMsA // 122 //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) | [sarvacAritrane yogya koNa? je jIvo dezaviratine yogya kahyA che, prAyaH karIne deza-kula-jAtithI zuddha ane jemanA lagabhaga ghaNA karmANuo kSINa thaI gayA che evA te ja manuSyo sarvaviratirUpa pravrajyAne paNa yogya che. vizeSArtha- pragna- je jIvo dezaviratine yogya kahyA che te ja jIvo dIkSAne paNa yogya che. to "prAyaH" zabdano ullekha kema karyo che? na uttara- nArako, tiryaMco ane devo sarvaviratine yogya na hovAthI manuSyo ja sarvaviratine yogya che, AthI prAyaH zabdano ane manuSya zabdano ullekha karyo che. manuSyo paNa deza-kula-jAtithI zuddha hovA joIe. anArya manuSya dezathI azuddha kahevAya che. anAryane dIkSA na apAya. kAraNa ke tene bhASA AdinuM jJAna na hovAthI te cAritramAM samyak pravRtti na karI zake. mAtAno pakSa te jAti. pitAno pakSa te kula. jAti ane kulathI azuddha vratane yogya nathI. kAraNa ke vratano nirvAha karavAmAM vyabhicArano saMbhava che, arthAt te vrata na pALe tevo saMbhava che. dezavirati to tiryaMca Adine paNa apAya che. AthI dezavirati svIkAranAranA "manuSya ane dezathI zuddha vagere vizeSaNo karyA nathI. vaLI bIjuM- dezaviratino svIkAra karanAranI apekSAe jemanA lagabhaga ghaNA karmANuo kSINa thaI gayA che tevA jIvo sarvaviratinA svIkAramAM adhikArI karavA yogya che. jeTalI karmasthitimAM samyakatvane prApta karI zakAya che tenAthI palyopama pRthakatva jeTalI karmasthiti kSINa thAya tyAre zrAvaka ( dezavirati) thAya. tenAthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti kSINa thAya tyAre cAritrane pAme che. tenAthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti kSINa thAya tyAre upazamazreNine pAme che. tenAthI paNa saMkhyAtA. sAgaropama jeTalI karmasthiti kSINa thAya tyAre kSapakazreNine pAme che. kahyuM che ke"samyakatvanI prApti vakhate rahelI (aMtaHkoDAkoDi) karmasthitimAMthI bethI nava palyopama jeTalI karmasthitino kSaya thAya tyAre dezaviratinI prApti thAya che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti ghaTe tyAre sarvaviratinI prApti thAya che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti ghaTe tyAre upazamazreNinI prApti thAya che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI karmasthiti ghaTe tyAre kSapakazreNinI prApti thAya che." AthI "jemanA lagabhaga ghaNA karmANuo kSINa thaI gayA che evA" evuM vizeSaNa che. prazna- amuka manuSyanA ghaNA karmANuo kSINa thaI gayA che evo nizcaya kevI rIte karI zakAya? uttara- tenI bAhyaceSTAnA AdhAre anumAna vagerethI nizcaya karI zakAya.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [viratine ayogya koNa? 321 ahIM paNa A guNo mAtra upalakSaNa che. ethI vayane prApta thayo hoya, arthAt dIkSAne yogya vayavALo hoya, nirogI hoya, kalyANA hoya, arthAt khoDa-khApaNathI rahita ane pAMca indriyothI paripUrNa zarIravALo hoya ityAdi bIjA paNa guNo ahIM jovA. [122] ' 'anvaya-vyatirekathI nizcita karAyela artha sArI rIte samajI zakAya che. (ke sArI rIte mAnI zakAya che.) AthI anvayathI sarvaviratine yogya jIvo kahyA. have tenAthI viparIta ayogya jIvone kahe che aTThArasa purisesaM, vIsaM itthIsu dasa napuMsesu / jiNapaDikuTThatti tao, pavvAveuM na kappaMti // 123 // puruSomAM aDhAra, strIomAM vIsa ane napuMsakamAM daza jinathI niSedha karAyA che. AthI te jIvo bahudoSano saMbhava hovAthI dIkSA ApavAne mATe yogya nathI. [123]. temAM puruSomAM je aDhAra ayogya che temane batAvatA graMthakAra kahe chebaale 1 buDDhe 2 napuMse 3 ya, kIve 4 jaDDe 5 ya vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI 8 ya, ummatte 9 ya adaMsaNe 10 // 124 // dAse 11 duDhe 12 ya mUDhe 13 ya, aNatte 14 juMgie 15 iya / ovaddhae 16 ya bhayae 17, ya sehanipheDiyA 18 iya // 125 // bAla, vRddha, napuMsaka, klaba, jarU, rogI, cora, rAjAno apakArI, unmatta, adarzana, dAsa, duSTa, mUDha, devAdAra, jugita, avabaddhaka, mRtaka, zaikSaniSphaTikA- A aDhAra puruSo dIkSA ApavAne ayogya che. vizeSArtha(1) bAla- ahIM ATha ke sAta varSa sudhI bALaka kahevAya che. (2) vRddha- 70 varSa pachI vRddha kahevAya che. bIjAo kahe che ke- 70 varSa pahelAM paNa indriyonI hAni jovAmAM AvatI hovAthI 60 varSa pachI paNa vRddha kahevAya. (3) napuMsaka- je na strI hoya ane na to puruSa hoya te napuMsaka. (4) kalIba- strIo bhoga mATe nimaMtraNa kare, athavA agupta aMgovALI strIonA 1. prastutamAM anvaya eTale vidhAna. vyatireka eTale niSedha. AvA guNavALAne dIkSA ApavI e anvaya che. AvA doSavALAne dIkSA na ApavI te vyatireka che.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [viratine ayogya koNa? aMgopAMgone joine, athavA strIonA kAmavALA vacano vagere sAMbhaLIne kAmano abhilASa utpanna thAya, ane kAmavedanAne je sahana na karI zake te (puruSanI AkRtivALo) klIba che. (5) jaDu- jaDunA bhASAjaDu, zarIrajaDu ane karaNajaDu ema traNa prakAra che. bhASAjaDu paNa jalamUka, manmanamUka ane elakamUka ema traNa prakAre che. jalamAM DUbelAnI jema buDjha AvAja kare te jalamUka. bolatA evA jenuM vacana khacakAtuM hoya tema skhalanA pAme te manmanamUka. je mUMgo hovAnA kAraNe gheTAnI jema mAtra zabda kare=aspaSTa zabda kare te elakamUka che. je atyaMta sthUla hovAnA kAraNe mArgamAM, bhikSA mATe cAlavAmAM ane vaMdana vagere kriyA karavA mATe asamartha hoya te zarIrajaDDa che. karaNa eTale kriyA. kriyAmAM jaDDa te karaNajaDu. samiti, gupti, pratikramaNa, paDilehaNa, saMyamapAlana vagera kriyAno anekavAra upadeza ApavA chatAM jaDu hovAnA kAraNe kriyAne samajI zake nahi te karaNajaDu che. (6) rogI bhagaMdara, atisAra, koDha, baroLano roga, zULa, masA vagere rogothI gherAyela. (7) cora- khAtara pADavuM, khodavuM, mArgamAM lUMTavuM vagere corInA kAmamAM tatpara. (8) rAjAno apakArI- rAjabhaMDAra, aMtaHpura, rAjAnuM za2I2, rAjaputra vagereno droha karanAra. (9) unmatta- yakSa vagerethI ke prabala mohodayathI paravazapaNAne pamADAyela. (10) adarzana adarzana eTale aMdha. (jene darzana= samyaktva nathI evI vyutpattithI) syAnardhinidrAvALo paNa ahIM jANavo. (11) dAsa- gRhadAsIthI janmelo hoya, agara dukALa vageremAM dhana ApIne kharIdelo hoya, athavA RNa AdinA kAraNe rokI lIdho hoya= tAbAmAM rAkhyo hoya te dAsa. (12) duSTa- duSTanA kaSAyaduSTa ane viSayaduSTa ema be bheda che. sarasavanI bhAjImAM Asakta sAdhunI jema utkaTa kaSAyavALo kaSAyaduSTa che. parastrI AdimAM atizaya Asakta viSayaduSTa che. (13) mUDha- je snehathI athavA ajJAnatA vagerenA kAraNe vastu jevA svarUpe che tevA svarUpe jANavAmAM zUnya manavALo. (14) devAdAra- je rAjA vagerenA sonA vagerene dhAraNa kare che, arthAt jenA upara rAjA vagerenA sonA vagerenuM devuM hoya, te devAdAra. (15) jugita- jAti, karma ane zarIra vagerethI dUSita thayela jaMgita che. camAra, koLI, varaMDa, cAMDAla ane chIpA vage2e aspRzyo jAtijuMgita che. spRzya hovA chatAM strI
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [viratine ayogya koNa? 323 (=vezyA), mora ane kukaDA Adine poSanArA, vAMsanA AdhAre doraDA upara caDhavuM ( nAcavuM), nakha dhovA, kasAIno dhaMdho, zikAra vagere niMdita karma karanArAo karmajuMgita che. paga, hAtha, kAna vagerethI rahita ane pAMgaLA, kUbaDA, ThIMgaNA, kANA vagere zarIrajaMgita che. (16) avabaddhaka dhana lIdhuM hoya ethI, athavA vidyA vagere levA mATe "ATalA divaso sudhI huM tAro chuM" e pramANe jeNe potAnI parAdhInatA karI hoya= svIkArI hoya te avabaddhaka che. (17) bhUtaka- eka rUpiyo Adi parimANavALA vetanathI dhanavAnonA ghare divasa AdinA kramathI nakkI karelA samaya sudhI dhanavAnonI AjJA karavA mATe je pravRtta thayo hoya te bhUtaka(-cAkara) che. (18) zaikSaniSphaTikA- zaikSa eTale jene dIkSA ApavAnI che te. niSphaTikA eTale apaharaNa. jene dIkSA ApavAnI che tenuM apaharaNa karavuM te zaikSaniSphaTikA. zaikSaniSphaTikAnA yogathI jene mAtA-pitA vagerenI rajA vinA apaharaNa karIne dIkSA ApavAnI hoya te paNa zaikSaniSphaTikA kahevAya. A pramANe puruSanA puruSAkAravALAnA A aDhAra bhedo dIkSA ApavAne mATe ayogya che. A bALa vagerene dIkSA ApavAthI zAsana-malinatA, saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanA vagere doSo sukhapUrvaka ja jANI zakAya che mATe kahyA nathI. zrIvajasvAmI vagerene dIkSA ApavAmAM apavAda nizIthathI jANI levo. A pramANe sAdhika be gAthAno artha che. [124-125] have kahelA ja vratane ayogya puruSabhedono upasaMhAra karatA ane nahi kahelA strIbhedone batAvatA graMthakAra kahe che iya aTThArasa bheyA, purisassa tahitthiyAe~ te ceva / guvviNi sabAlavacchA, dunni ime huMti anne'vi // 126 // puruSanA je aDhAra bhedI dakSAne ayogya kahyA te pramANe te ja aDhAra bhedo strInA= strIjana AkAravALAnA paNa jANavA. tathA bIjA paNa sagarbhA ane sabAlavatsA e be dIkSAne ayogya che. 1. 123mI gAthAnA maThThArasa purinuM ityAdi padono A be gAthA sAthe saMbaMdha hovAthI sAdhika be gAthA thAya. e apekSAe ahIM "sAdhika be gAthAno artha che." ema kahyuM che. u. 22 bhA.1
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324- caraNazuddhi dvAra]. upadezamAlA (puSpamAlA) [dIkSAne yogya cha napuMsako TIkArtha- sabAlavatsA eTale dhAvaNA bALakavALI strI. A badhAya 20 strInA bhedo che. [126] praznatamoe napuMsakane dIkSA ApavAno niSedha karyo che. zAstramAM napuMsakanA 16 bhedo kahyA che. tethI zuM badhAyane dIkSA na apAya? ke koIkane ja na apAya? uttara- napuMsakanA daza bhedo dIkSA mATe ayogya che ane cha yogya che. AthI ja mULagAthAmAM "daza napuMsaka" ema kahyuM che. te daza napuMsako kayA che te graMthakAra kahe che paMDae 1 vAie 2 kIve 3, kuMbhI 4 IsAluetti 5 ya / sauNI 6 takkammasevI 7 ya, pakkhiyApakkhie 8 iya // 127 // sogaMdhie 9 ya Asitte 10, dasa ee napuMsagA / saMkiliTThatti sAhUNaM, pavvAveuM akappiyA // 128 // paMDaka, vAtika, lIba, kuMbhI, irSALu, zakunI, tatkarmasevI, pAlikApAlika, saugaMdhika ane Asakta. A daza napuMsako saMkliSTa hovAthI sAdhuone dIkSA ApavAne mATe ayogya che. vizeSArtha- paMDakanuM svarUpa ahIM ja kaMIka kahevAze. bAkInA vAtakI AdinuM svarUpa vizeSathI nizIthapAThathI jANI levuM. sAmAnyathI to ahIM paNa kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che- A daza napuMsako sAdhuone dIkSA ApavAne mATe ayogya che. prazna- daza napuMsako dIkSA mATe ayogya che tenuM zuM kAraNa? uttara- A dazeya taratamatA vinA samAnapaNe nagaranA mahAdAha samAna kAmanA adhyavasAyavALA hovAthI saMliSTa che, arthAt strI AdinA bhogane AzrayIne atizaya azubha adhyavasAyavALA che. AthI te dIkSAne ayogya che. [127-128] to pachI dIkSAne yogya cha bhedo kyA che? enA uttaramAM graMthakAra kahe chevddhie 1 cippie 2 ceva, maMtaosahiuvahae 3-4 / isisatte 5 devasatte 6 ya, pavvAveja napuMsae // 129 // vardhitaka, cipita, maMtropahata, auSadhopahata, RSizata ane devazata A (cha) napuMsakone dIkSA Ape. vizeSArtha- bhaviSyamAM rAjAnA aMtaHpuramAM moTuM sthAna maLe ItyAdi kAraNothI
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) | piMDakanuM svarUpa-325 bAlyAvasthAmAM ja jenA be aMDakoSa cheda ApIne ogALI nAkhyA hoya te vardhitaka napuMsaka che. janma thatAM ja AMgaLIothI jenA be aMDakoza mazaLIne ogALI nAkhavAmAM Ave te ciNita napuMsaka che. A baMnene A pramANe karyuM chate napuMsakavedano udaya thAya che. koine to maMtranA sAmarthyathI ane anyane to auSadhinA prabhAvathI puruSaveda ke strIvedano nAza thatAM napuMsakavedano udaya thAya che. bIjAne to "mArA tapanA prabhAvathI tuM napuMsaka thA" e pramANe RSinA zrApathI ane bIjAne to devanA zrApathI napuMsakavedano udaya thAya che. A pramANe A cha napuMsakone nizIthasUtramAM kahelA vizeSa lakSaNo hoya to dIkSA Ape. [129] have pUrvokta paMDakanA kaMIka svarUpane jAte ja kahevAnI icchAvALA sUtrakAra kahe chemhilaashaavo 1 saravaNNabheo 2, miDhaM mahaMtaM 3 mauyA ya vANI 4 / sasaddayaM muttamapheNayaM ca, eyANi chappaMDagalakkhaNANi // 130 // strI svabhAva, svarabheda, varNabheda, moTuM puruSaliMga, mRduvANI, zabdasahita ane phINarahita pezAba- A cha paMDakanAM lakSaNo che. vizeSArtha (1) strIsvabhAva- puruSano AkAra dhAraNa karanAra hovA chatAM svabhAva strInA jevo hoya e paMDakanuM eka lakSaNa che. strInA jevo svabhAva A pramANe che- tenI gati madathI bharelI ane maMda hoya. zaMkAsahita pAchaLathI joto joto jAya. tenuM zarIra komala ane zItala hoya. strInI jema satata hAtha tALI Apato Apato bole. athavA peTa upara ADo DAbo hAtha rAkhe, ADA mUkelA DAbA hAthanA taLiyA upara jamaNA hAthanI koNI mUke, jamaNA hAthanA taLiyA upara mukha rAkhe, AvI mudrA karIne bole. athavA be bhujAone uchALato bole. vAraMvAra keDa upara hAtha mUke. vastra na hoya tyAre strInI jema be bhujAothI chAtIne DhAMke. bolato hoya tyAre vAraMvAra vilAsapUrvaka be bhRkuTione addhara pheMke. kezabaMdhana ane vastraparidhAna vagere strInI jema kare. strInA AbhUSaNo vagere paheravA upara bahu Adara kare, arthAt strInA AbhUSaNo vagere paheravA tene bahu game. snAna vagere ekAMtamAM kare. puruSonA samudAyamAM bhayasahita 1. ahIM TIkAmAM vALuM - ema ja che. paNa vAduM vA ema vA hovuM joie. ahIM vA samajIne artha karyo che.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [vinItane cAritra ane zaMkita rahe, ane strI samudAyamAM to niHzaMkapaNe rahe. strIne ucita rAMdhavuM, khAMDavuM, pIsavuM vagere kAmo kare. ityAdi strIno svabhAva paMDakanuM lakSaNa che. (ra) svarabheda- teno svara puruSa tathA strInI apekSAe vilakSaNa hoya. (3) varNabheda- zarIranA varNa, gaMdha, rasa ane sparza puruSa ane strInI apekSAe vilakSaNa hoya. (4) moTuM puruSaliMga- tenuM purUSaliMga moTuM hoya. (5) mRduvANI- vANI strInA jevI komaLa hoya. (6) zabdasahita ane phINarahita pezAba- pezAba strInI jema zabdasahita ane phINarahita thAya. A cha paMDakanAM lakSaNo che. vAtakI AdinAM lakSaNa nizIthathI jANavA ema kahyuM ja che. [130] A pramANe sarvaviratine mATe ayogya jIvo batAvyA. dezavirati mATe ayogya jIvo to saMvegabhAvita manathI rahita vagere svayameva vicAravA. A pramANe cAritrane yogya-ayogya jIvonuM nirUpaNa thaI jatAM "cAritrane yogya dvAra pUrNa thayuM. have "svIkAravidhi prarUpaNA" dvArane kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che- bAlAidosarahio, uvaDhio jai haveja caraNathaM / taM tassa pauttAloyaNassa sugurUhiM dAyavvaM // 131 // bAlyAvasthA Adi doSothI rahita je cAritra mATe upasthita thayo hoya tene suguruoe pahelAM AlocanA ApIne pachI cAritra ApavuM. [131] zuM ATalAmAtrathI ja cAritra apAya? nA. AthI graMthakAra kahe cheaaloynnsuddhssvi, dija viNIyassa nAviNIyassa / na hi dijai AbharaNaM, paliyattiyakannahatthassa // 132 // AlocanAthI zuddha thayelo paNa je vinIta hoya tene cAritra ApavuM, avinItane nahi. jenA kAna ane hAtha kapAI gayA che tene AbhUSaNa na apAya. vizeSArtha- "jenA kAna-hAtha kapAi gayA che" evuM vizeSaNa upalakSaNa che. tethI "jenA paga kapAI gayA che' vagere vizeSaNo paNa samajavA. kevA prakArano jIva vinIta jANavo? ke jene cAritra ApavuM, e pramANe sUtrakAra kahe che aNuratto bhattigao, amuI aNuvattao visesannU / ujjutto'paritaMto, icchiyamatthaM lahai sAhU // 133 //
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi kAra] upadezamalA (puSpamAlA) [cAritra pradAnano vidhi-327 anurakta, bhaktigata, amocaka, anuvartaka, vizeSajJa, ughukta ane aparitAnta sAdhu icchita cAritra vagere arthane pAme che. (1) anurakta- vastramAM gaLInA raMganI jema guruomAM (sthira) rAgavALo. (2) bhaktigata- bhakti eTale mastake aMjali karavI ityAdi bhAvathI gurusevA. gata eTale prApta. arthAt AdarapUrvaka gurusevAne prApta karanAra. (3) amocaka- Avo jIva keTaloka kALa gurunI sAthe rahIne pachI bIje paNa jAya. AthI ahIM kahe che ke amocaka hoya, chellA zvAsozvAsa sudhI guru caraNonA sAMnidhyane na mUkanAro hoya. (4) anuvartaka- sAdhu vagere badhAya jIvo pratye aucityapUrvaka pravRtti karavAnI zraddhAvALo. (5) vizeSajJa- sat ane asat vastuno viveka karanAra. (6) ughukta- adhyayana-veyAvacca Adi kriyAomAM atizaya udyama karavAmAM tatpara. (7) aparitAnta- vivakSita arthane siddha karavAmAM nahi kaMTALanAra. prazna- "cAritrane yogya dvAramAM vinayano saMgraha karI lIdho ja che. ahIM pharI teno ullekha kema karyo? uttara- tamAruM kahevuM sAruM che. paNa vinayaguNa atizaya mukhya che. AthI te guNanI atizaya mukhyapaNe tapAsa karavI joie. e jaNAvavA mATe pharI ahIM tenuM grahaNa karyuM che. AthI emAM doSa nathI. [133] vinItane paNa kaI vidhithI cAritra ApavuM te kahe chevinnyvo'vi hu kayamaMgalassa tadavigdhapAragamaNAya / deja sukaovaogo, khittAisu suppasatthesu // 134 // vinIta paNa vighna vinA cAritranA pArane pAmavA mATe pahelAM jinamUrtinI ane saMghanI pUjA vagere maMgala kare. pachI nimitta Adi viSe jeNe upayoga karyo che tevA guru suprazastakSetra AdimAM dIkSA Ape. suprazastakSetra- jinamaMdiramAM athavA zeraDInuM khetara ane kSIravRkSo jyAM najIkamAM hoya ityAdi sthaLe dIkSA ApavI. bhAMgelA, baLelA, kacarAthI vyApta vagere sthaLe dIkSA na ApavI. kALamAM paNa "zukula kRSNa baMne pakSanI caudaza, amAsa, pUnama, AThama, noma, chaTTa, cotha ane bArasa A tithiomAM dIkSA na ApavI. A sivAyanI tithiomAM dIkSA ApavI. (gaNividyA) 7) "traNa uttarA ane rohiNI, (hasta, anurAdhA, revatI,
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [mahAvratonuM AropaNa zravaNa, mULa, zatabhiSA, pUrvabhAdrapada, puSya, punarvasu, azvinI, svAti, mRgazIrSa) nakSatramAM ziSyane dIkSA ApavI, gaNipada ane vAcapadanI anujJA karavI, tathA mahAvratonuM AropaNa karavuM. (paMcavastu 112) tithi ane nakSatra vagerethI yukta kAlamAM dIkSA ApavI, aprazasta kAlamAM dIkSA na ApavI. bhAvamAM paNa prazasta horA AdinI pravRttithI vizuddha banelA bhAvamAM dIkSA ApavI. [134] zAstrokta saghaLo ya vidhi ahIM batAvavAnuM zakya na hovAthI upasaMhAra karatA graMthakAra bhavyajIvanA parIkSA kAlane kahe che_iy evamAivihiNA, pAeNa parikkhiUNa chammAsaM / pavvajjA dAyavvA, sattANaM bhavavirattANaM // 135 // A pramANe ityAdi vidhithI prAyaH chamAsa sudhI parIkSA karIne bhavavirakta jIvone dIkSA ApavI. vizeSArtha- zrIvajasvAmI ane zrIAryarakSita Adi tathA udAyirAjAne mAranAra rAjakumAra jevA dRSTAMtomAM chamAsa sudhI parIkSA karavAno niyama sacavAyo na hovAthI ahIM "prAyaH' zabdano ullekha karyo che. [135]. A pramANe sarvavirati sAmAyikanA svIkArano vidhi kahyo. have mahAvratonA AropaNane saMkSepathI batAvavA mATe A kahe che vihipaDivanacaritto, dRDhadhammo jai avajabhIrU ya / to so uvaTThavijjai, vaesu vihiNA imo so u // 136 // pachI (=sarvavirati sAmAyikanA svIkAra pachI) jeNe vidhipUrvaka cAritrano svIkAra karyo che, je dharmamAM daDha che, ane pApabhIru che tenI vratomAM vidhithI upasthApanA karAya che. te vidhi A che. vizeSArtha- dharmamAM dRDhatA ane pApabhaya vagere guNono nirNaya thaye chate je vidhithI vratomAM upasthApanA karAya che te vidhi A (=have pachInI gAthAmAM kahevAze te) che. [136] kayo vidhi che te kahe che- paDhie ya kahiya ahigaya, parihAruTThAvaNAe so kappo / chajjIvaghAyavirao, tivihaMtiviheNa parihArI // 137 //
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [cAritranI traNa bhUmi-329 cAritra mATe yogyanA je guNo kahyA che te guNothI viziSTa paNa je ziSya SaDjanikAya ane mahAvratonA svarUpa vagerenA pratipAdaka zastraparijJA adhyayana ane dazavaikAlika vagere yogya sUtra bhaNI le, pachI guru tene te sUtrano artha kahe- vyAkhyAna kare, ziSya paNa tene sArI rIte avadhArI le, ane parihArI thAya te ja upasthApanA (=vaDI dIkSA) karavA mATe yogya che. praznaH- zeno tyAga karato parihArI tarIke abhimata che? uttaraH- je mana-vacana-kAyAthI na karavuM- na karAvavuM- na anumodavuM ema trividhatrividhathI cha jIvanikAyanI hiMsAthI nivRtta thayo hoya te parihArI tarIke abhimata che. vizeSArtha- jeNe sUtrathI ane arthathI zastraparijJA adhyayana vagere sUtro bhaNI lIdhA hoya, temAM paNa cha jIvanikAyanI zraddhApUrvaka rakSA karato hoya, te mahAvratomAM upasthApanA karavA yogya che evuM ahIM tAtparya che. [137] viparIta karavAmAM doSane kahe che- appatte akahittA, aNahigaya'paricchaNe ya ANAI / dosA jiNehiM bhaNiyA, tamhA pattAduvaTThAve // 138 // zaikSaka upasthApanA mATe zAstrokta dIkSAparyAyane prApta na thayo hoya, yathokta (137mI gAthAmAM kahyA pramANe) sUtrano artha kahyA vinA, zaikSake sUtrArthanuM sArI rIte avadhAraNa na karyuM hoya, A cha jIvanikAyanI zraddhA kare che ke nahi? kare che to tenI rakSA kare che ke nahi? e pramANe vRSabho dvArA sUtrokta vidhithI parIkSA karyA vinA, upasthApanA karanArane AjJAbhaMga-anavasthA-virAdhanA vagere doSo lAge ema jinoe kahyuM che. mATe dIkSA paryAyane prApta thayo hoya vagere guNothI yuktanI ja upasthApanA karavI, bIjAonI nahi. vizeSArtha ahIM anaMtara ja (=139mI gAthAmAM) kahevAze te nyAyathI jaghanyathI sAta ahorAtra ane utkRSTathI cha mAsa pasAra thaye chate upasthApanA mATe dIkSAparyAyane prApta thayelo kahevAya che. [138] paryAyaprAptinA kAlane jAte ja batAvatA sUtrakAra kahe che- sehassa tinni bhUmI, jahanna taha majjhimA u ukkosA / iMdi satta caumAsiyA, ya chammAsiyA ceva // 139 // 1. zaikSaka=nUtana dIkSita.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330- caraNazuddhi dvAra] . upadezamAlA (puSpamAlA) [cAritranI traNa bhUmi zikSakanI vratomAM upasthApanA karavAmAM jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa bhUmi che. temAM jaghanya sAta ahorAtranI che, madhyama cAra mAsanI che, ane utkRSTa cha mAsanI che. vizeSArtha- jaghanyathI sAta ahorAtra, madhyamathI cAra mAsa ane utkRSTathI cha mAsa pasAra thaye chate zaikSaka vratomAM upasthApanA karavAne yogya thAya che. zaikSaka eTale nUtanadIkSita. bhUmi eTale yogya sthAna vizeSa. (arthAt upasthApanA karavAnA kALanI maryAdA). [139]. temAM kone kaI bhUmi hoya te kahe che- puvvovaTThapurANe, karaNajayaTThA jahaniyA bhUmI / ukkosA u dumehaM, paDucca assaddahANaM ca // 140 // pUrvopasthApita purANanI indriyajaya mATe jaghanyabhUmi che. maMdabuddhivALAne ane azraddhALune AzrayIne utkRSTa bhUmi che. vizeSArtha- pUrve jenI vratomAM upasthApanA karavAmAM AvI hoya te pUrvopasthApita. purANa eTale vratathI bhraSTa thayela. arthAt pUrve dIkSA laIne choDI dIdhI hoya tevo jIva karmakSayopazamathI pharI paNa koI rIte dIkSita thayo hoya to sAta ahorAtra pasAra thaye chate tenI vratomAM upasthApanA karAya. prazna- teNe pUrve sUtra bhaNeluM ja che. tethI sAta ahorAtra sudhI vilaMba kema karAya che? uttaraindriyajaya mATe vilaMba karAya che. ATalA paNa kALa vinA teNe indriyajaya karyo che ke nahi te barobara jANI zakAtuM nathI. maMdabuddhimaMdabuddhivALAne AzrayIne cha mAsanI utkRSTabhUmi che. te yathoktasUtrane jaladI bhaNI zakato nathI. azraddhALu- athavA azraddhALune AzrayIne utkRSTabhUmi che. je jaladI sUtra bhaNI lIdhuM hovA chatAM mithyAtvamohanA udayathI ekendriyajIva AdinI zraddhA na kare, bodha pamADAtA tenI paNa utkRSTa cha mAsanI bhUmi che. [14] te madhyamabhUmi kone hoya te kahe cheemev ya majjhimiyA, aNahijate asaddahate ya / / bhAviyamehAvissavi, karaNajayaTThA ya majjhimiyA // 141 // e ja pramANe maMdabuddhinA kAraNe sUtrane jaladI nahi bhaNanArane ane mohodayathI zraddhA na karanArane madhyamabhUmi che, arthAt pUrvokta utkRSTa bhUmivALAthI viziSTa
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [cha jIvanikAyanI yatanAno upAya-331 lAyakAtavALAne madhyabhUmi che. apurANa pariNatabuddhivALAne paNa indriyajaya mATe madhyamabhUmi jANavI. [141] A pramANe saMkSepathI svIkAravidhinI prarUpaNA karI, vistArathI to siddhAMta sAgaramAMthI jANI levI. have utsarga-apavAdanI vizuddhithI te cAritra kone hoya te vicAravuM joIe. temAM je pAMca mahAvrato, cha rAtribhojana viramaNa, ane samitiguti AdinuM vizuddha pAlana karato hoya tene cAritra hoya. AthI kramathI pAMca mahAvrato vagerenA pAlanano upadeza kahevAnI icchAvALA graMthakAra prANAtipAtavratanA utsargathI paripAlana karavAnA upadezane ApatA kahe che iya vihipaDivannavao, jaeja chajjIvakAyajayaNAsu / duggainibaMdhaNacciya, tappaDivattI bhave iharA // 142 // A pramANe jeNe vidhipUrvaka vratono svIkAra karyo che te sAdhu cha javanikAyanI yatanAmAM prayatna kare. anyathA vratasvIkAra durgatinuM ja kAraNa bane. [142] cha jIvanikAyanI yAtanAnA upAyane kahe cheegidiesu paMcasu, tasesu kayakAraNANumaibheyaM / saMghaTTaNaparitAvaNavavarovaNaM cayasu tiviheNa // 143 // pAMca ekendriya ane trasa jIvomAM mana-vacana-kAyAthI karavuM-karAvavuM-anumodavuM e nava bhAMgAthI saMghaTTana, paritApana ane vyaparopaNano tyAga kara. vizeSArtha- saMghaTTana=caraNasparza AdithI thayela saMmardana. paritApana=lAkaDInA prahAra AdithI thayelI gADha pIDA. vyaparopaNa=prANanAza. mana-vacana-kAyAthI karavuM-karAvavuM-anumodavuM e nava bhAMgAone AzrayIne saMghaTTana Adino tyAga karanAre jIvonI yatanAmAM prayatna karelo thAya che evo bhAva che. [143] A AcaraNa azakya che evA pUrvapakSano uttarapakSa kahe cheji micchadiTThiyANavi, jatto kesiMci jIvarakkhAe / kaha sAhUhiM na eso, kAyavvo muNiyasArehiM ? // 144 // jo jemaNe paramArthane jANyo nathI tevA keTalAka mithyASTiono paNa potAnA abhiprAya pramANe jIvarakSAmAM koIka rIte koIka prayatna dekhAya che, to pachI siddhAMtanA
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332- jIvadayA viSe]. upadezamAlA (puSpamAlA) [dharmaruci muninI kathA sArane jANanArA sAdhuoe jIvarakSAmAM prayatna kema na karavo joie? arthAt karavo ja joie. [144] A mAtra vANI ja che, koie paNa jIvarakSAmAM prayatna nahi karyo hoya evA pUrvapakSano uttarapakSa kahe che niyapANaccAeNavi, kuNaMti parapANarakkhaNaM dhIrA / visatuMbayauvabhogI, dhammaruI etthudAharaNaM // 145 // dhIrapuruSo svaprANono tyAga karIne paNa paramANonuM rakSaNa kare che. A viSe viSamizrita tuMbaDInA zAkanuM bhakSaNa karanArA dharmaruci muninuM udAharaNa che. vizeSArtha prazna- viSamizrita tuMbaDInA zAkanuM bhakSaNa karanAra A dharmaci koNa che? uttara- kathAnakathI kahevAya che. dharmaruciaNagAranI kathA A bharatakSetramAM caMpA nAmanI suprasiddha nagarI che. te nagarI pRthvIrUpa strInI veNI samAna kALA vAdaLa rUpa sukRtothI vyApta che. te nagarImAM jANe traNa puruSArtha hoya tema prasiddha soma, somadatta ane somabhUti nAmanA traNa brAhmaNa baMdhuo rahe che. temanI anukrame nAgazrI, bhUtazrI ane yakSazrI nAmanI patnIo che. te traNa temanI sAthe sukhathI gRhavAsamAM rahe che. nAgazrIe koIka sthaLe ghaNI rasoinA samAraMbhamAM madhuranI bhrAMtithI kaDavuM jherI tuMbaDuM ( tuMbaDAnuM zAka) masAlA vagereno saMskAra karIne pakAvyuM. (te zAka viSarUpa banI gayuM che ema tenI gaMdhathI teNe jANI lIdhuM.) tethI patinA bhayathI teNe te zAkane ekAMtamAM saMtADI dIdhuM. kAraNa ke temAM tela vagere ghaNA dravyano kSaya thayo hato. teNe bhojana mATe bIjuM madhura tuMbaDuM masAlA vagereno saMskAra karIne pakAvyuM. A tarapha te nagarInA udyAnamAM ghaNA ziSyasamudAyathI parivarelA ane pUrvadhara dharmaghoSa nAmanA sthavira padhAryA. temanA eka ziSya jIvo pratye ati parama kANika, zatru-mitra pratye samAna cittavALA, potAnA dehamAM mamatAthI rahita, jemanA aMgopAMgomAM jinendravacanarUpa amRtano advitIya rasa pariNamyo che tevA, A lokanI pipAsAthI rahita, sadAya paralokanA kAryomAM ughukta, sadAya mAsakhamaNanA pAraNe mAsakhamaNa karanArA, upazamarUpa ratnathI sarva aMgone alaMkRta karanArA, gurujana pratye anurAgI, indriya-mada
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvadayA viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [dharmaruci muninI kathA-333 kAmadevane jitanArA dharmaruci nAmanA aNagAra hatA. mA khamaNanA pAraNe samiti-guptimAM upayogavALA ane ucca-nIca kuLomAM pharatA te muni koIpaNa rIte nAgazrInA ghare gayA. temane joIne nAgazrIe vicAryuM aho! suMdara thayuM, jethI A koI sAdhu ahIM mArA ghare Avyo. ghaNA ghI AdithI saMyukta A viSarUpa tuMbaDAne bIjA sthaLe koNa nAkhe? tethI huM badhuMya Ane ApI dauM. A pramANe vicArIne pApiNI teNe viSarUpa tuMbaDuM guNanidhi munine ApyuM. munie paNa dravya AdithI zuddha che ema vicArIne lIdhuM. vahoryuM. ATalo AhAra mAre pUrNa che ema vicArIne te mahAtmA tyAMthI pAchA vaLIne gurunI pAse AvyA. Alocana-pratikramaNa karIne pAtra gurune batAve che tyAre azubhagaMdhathI gurue jANyuM ke A tuMbaDuM viSarUpa che. tethI saMbhrAnta thayelA gurue dharmasacine kahyuM: he mahAbhAga! aho! A duHkhanI vAta che ke-A viSarUpa tuMbaDuM bhakSaNa karavA mAtrathI prANa harI le tevuM che. mATe ene paraThavI do. bIjo zuddha AhAra lAvIne pAraNuM karo. 'icche ema kahIne te muni aMDilabhUmimAM gayA. temaNe atizaya snigdha tuMbaDAmAMthI eka biMdu laIne zuddha sthaDilamAM koipaNa rIte jeTalAmAM paraThavyuM teTalAmAM tyAM gaMdhathI hajAro kIDIo AvI. je koI kIDI te biMdune sparzI te badhI marI gaI. jIvonA ghAtanuM te anucita nimitta joine dharmaruci munine apUrva ghaNo vIrya uchaLyo. AthI temaNe vicAryuM. jo ekabiMduthI ATalA jIvono ghAta thayo to badhuMya paraThavavAmAM ahIM zuM thaze, tenI khabara paDatI nathI. azAzvata jIvalokamAM eka potAnuM rakSaNa karIne ATalA jIvonA vadhanuM nimitta kayo jANakAra bane? kayAre paNa koI paNa rIte mAre paNa avazya karavAnuM che. tethI hamaNAM ATalA jIvonA rakSaNa mATe mAre marI javuM e yogya che. maharSio parapIDAjanaka vacana paNa bolatA nathI. to pachI huM jANI joIne kAyAthI A pApane kevI rIte karuM? (rapa) dhIrapuruSo potAnA prANonA bhoge paNa eka paNa anyane duHkhathI mukta kare che. paNa Ane paraThavatA evA mAre AnAthI viparIta AvI paDe. arthAt anya jIvo duHkhI thAya evuM bane. tethI anitya, asAra ane luccAI karavAnA svabhAvavALA zarIrathI supuruSoe sevelA ane guNamaya mArgano svIkAra karuM. A pramANe vicArIne muhapattinuM paDilehaNa karIne te mahAtmA saghaLuMya viSarUpa tuMbaDuM potAnA peTamAM nAMkhe che. te zarIramAM pariNamyuM tyAre je vedanA thaI te kahI paNa na zakAya, to pachI sahana karavI duSkara ja hoya emAM zuM kahevuM? pachI te sAdhu potAne vedanAthI atazayayukta jANIne jyAM koI na Ave tevA ekAMtamAM zuddha aMDilanuM (=jIvarahita bhUminuM) paDilehaNa kare che. ghAsano saMthAro pAthare
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334-jIvadayA viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [dharmacimuninI kathA che. pachI tenA upara pIMka Asane besIne aMjali karIne arihaMta AdinI stuti kare che. jemaNe karuNAthI mane bhavarUpa kedakhAnAmAMthI choDAvyo te sthavira dharmaghoSa sugurune meM 'te rIte sAkSAt praNAma karyA che. pUrve temanI pAse meM aDhAra pApasthAnakonuM paccakakhANa karyuM che. hamaNAM paNa te aDhAra pApasthAnakonuM temanI pAse pharI paNa paccakakhANa karuM chuM. tathA saghaLAya caturvidha AhAranuM paccakhANa karuM chuM. chellA zvAsozvAsamAM A zarIrano paNa tyAga karIza. A pramANe praNidhAna karIne ane siddhonI samakSa AlocanA karIne te mahAnubhAve atizaya duSkara pAdapopagamanano svIkAra karyo. jema zarIramAM vedanA vadhe che tema AtmAmAM zubha pariNAma paNa vadhe che. kAraNa ke muni jIvarakSAthI potAne kRtakRtya mAne che. vedanAmAM muni vicAravA lAgyA ke, A vedanAthI lAkho jIvo joDAyA hota. tenA badale mAre ekalAne A vedanA thai. vivekanA kAraNe te vedanA paNa ciMtAthI rahita che. tethI eka aMza jeTalo paropakAra karanArA mAruM maraNa paNa zubha karanAruM che. kevaLa paropakArathI zUnya te jIvanathI zuM? meM jinendrano dharma jAmyo che, niSkalaMka cAritra pALyuM che. hamaNAM parapIDArakSaNa mATe maraNa paNa zuM ayukta che? A pramANe bhAvanA bhAvIne ane niraMtara vedanA sahana karIne zubhabhAvavALA te muni sarvArthasiddhamAM deva thayA. dharmaruci muni gayA tene ghaNo samaya thaI gayo che ema jANIne dharmaghoSa sthavire temane zodhavA mATe nipuNa sAdhuone mokalyA. sAdhuoe AvIne dharmaci muni kAladharma pAmyA che ema gurune kahyuM. tethI saMbhrAnta thayelA guru paNa pUrvagatazrutamAM upayoga mUke che. sAdhuone ane sAdhvIone paNa bolAvIne te badhuM kahe che, nAgazrIe kaDavuM tuMbaDuM vahorAvyuM tyArathI AraMbhI aMta sudhInI te dhIramuninI badhI vigata ane anuttaradevomAM utpatti thaI te kahe che. tethI saghaLo sAdhuvarga pApiNI nAgazrInI niMdA kare che ane dharmaruci muninA caritranI prazaMsA kare che. sakalalokamAM A vRttAMta jaNAyo. tethI pApiNI evo teno sarvatra dhikkAra phelAyo. teno A vRttAMta tenA diyaroe ane patie jANyo. tethI ghaNuM apamAna karIne tene potAnA gharamAMthI kADhI mUkI. have te sarva sthaLe dhikkArAya che ane bahAra kaDhAya che. mAkhIo tenA zarIra upara baNabaNATa kare che. bALakonuM ToLuM tene mAre che. sarva sthaLe dhutkArAya che. kayAMya koipaNa rIte Azrayane pAmatI nathI. atizaya duHkhathI duHkhI banelI te saMpUrNa nagarImAM bhikSA mATe bhame che. have te A ja janmamAM soLa rogothI pIDita thai. tIvra duHkhane anubhavIne chaThThI narakamAM utpanna thai. AMtare AMtare matsya 1. te rIte eTale mAnasika kalpanAthI sAme rahelA che tema kalpIne.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ asatyavAdIne thatA doSo] upadezamAlA (puSpamAlA) [satyavAdIne thatA guNo-335 vagerenA bhavo karIne bIjI paNa sAtamI vagere narakomAM kramazaH anekavAra utpanna thaI. (50) pachI vividha tiryacomAM utpanna thaI. A pramANe ghora saMsArasAgaramAM ghaNuM bhamIne caMpAnagarImAM sArthavAha sAgaradattanI patnI bhadrAnI putrI thai. suMdararUpavALI hovA chatAM pUrve karelA duSkRtathI atizaya durbhaga (=apriya) thaI. tethI pati vageree teno tyAga karyo. pachI dIkSA laIne nidAna sahita mRtyu pAmIne izAnadevalokamAM devavezyA thaI. tyAMthI AvIne kAMpilyapuramAM drupadarAjAnI draupadI nAmanI jinavacanathI bhAvita putrI thai. pUrve karelA nidAnanA kAraNe pAMca pAMDavonI svayaMvarA patnI thaI. have kayAreka kupita thayelA nArade dhAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM aparakaMkA nagarInA padmanAbharAjAnI AgaLa rUpAdiguNo kahIne draupadInuM apaharaNa karAvyuM. tyAM sadAya chaThThanA pAraNe AyaMbila tapa karatI te mahAsatIe potAnA zIlanuM khaMDana na karyuM. cha mahinAnI aMdara kRSNa padmanAbhane jItIne draupadIne pAchI laI AvyA. pachI te (pAMDavonI sAthe) pAMDumathurA nagarImAM rahI. samaya jatAM teNe guNothI uttama paMDusena nAmanA putrane janma Apyo. tene rAjya upara besADIne pAMDavonI sAthe teNe dIkSA lIdhI. niSkalaMka cAritra pALIne brahmaloka devalokamAM utpanna thaI. tyAMthI avIne mahAvidehamAM siddha thaze. dharmaci aNagAranuM caritra kahevAnA prasaMgathI draupadInuM paNa caritra saMkSepathI kahyuM. vistArathI to jJAtAdharmakathA sUtramAMthI jANI levuM. [145] * udAharaNasahita pahelA vratanA pAlanano upadeza Apyo. have bIjA vratanA pAlanano upadeza kahevAnI icchAvALA graMthakAra kahe che koheNa va lobheNa va, bhaeNa hAseNa vAvi tiviheNa / suhameyaraMpi aliyaM, vajasu sAvajjasayamUlaM // 146 // krodhathI, lobhathI, bhayathI ke hAsyathI seMkaDo pAponuM mUla evA sUkSma-bAdara asatyano trividha-trividhathI tyAga kara. [146] asatya bolanArane kayo doSa thAya te kahe cheloe'vi aliyavAI vIsasaNijo Na hoi bhuyagovva / pAvai avaNNavAyaM, piyarANaM dei uvveyaM // 147 // asatyavAdI lokamAM paNa sarSanI jema vizvasanIya thato nathI, niMdAne pAme che, ane mAtA-pitAne udvega pamADe che. [147]
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336- asatya na bolavAmAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [kAlakasUrinI kathA have satyavAdInA guNane (= satyavAdIne thatA lAbhane) kahe cheaaraahiji gurudevayaM va jaNaNivva jaNai vIsaMbhaM / piyabaMdhavovva tosaM, avitahavayaNo jaNai loe // 148 // satyavAdI lokamAM guru ane devanI jema ArAdhAya che, mAtAnI jema vizvAsane utpanna kare che, ane priya baMdhunI jema saMtoSane utpanna kare che. [148] ahIM satyavAda lokottara ane laukika ema be prakAre che. temAM pahelA satyavAdanA samarthana mATe udAharaNane kahe che maraNe'vi samAvaDie, jaMpaMti na annahA mahAsattA / jannaphalaM nivapuTThA, jaha kAlagasUriNo bhayavaM // 149 // mahAsattvavaMta puruSo maraNa AvI paDavA chatAM asatya bolatA nathI. jemakerAjAvaDe yajJaphala pUchAyelA bhagavAna kAlakasUri asatya na bolyA. vizeSArtha- A bhagavaMta kAlakAcArya koNa che ane rAjAvaDe yajJaphala kevI rIte pUchAyA e pramANe kathAnakathI kahevAya che kAlakasUrinI kathA bharatakSetramAM kRSNanA zarIranI jema suMdara zobhAvALI, ghaNA manuSyone saMtoSa ApanArI, bhayathI atizaya rahita ane suprasiddha susamiNi nAmanI nagarI che. temAM samudranI jema dInabhAvane na pAmelo, jitazatru rAjA che. tyAM bhadrA brAhmaNIno datta nAmano putra rahe che. datta brAhmaNa dArU pIe che, vezyAo sAthe rame che, jugAra rame che, te zudra, raudra, bhayaMkara ane kevaLa doSonuM ghara che. datta koivAra koipaNa rIte rAjAnI sevA karavA mATe pravRtta thayo. rAjAe paNa saraLatAthI atighaNI maherabAnIthI tene joyo. meghathI siMcAyelA viSavRkSanI jema te vRddhi pAmyo. (arthAt teno adhikAra vadhyo.) prajAone lUMTato te krame karIne sAmaMta rAjA thayo. pachI phATaphUTa karAvIne sarva sAmaMto potAne AdhIna karyA. pachI jitazatrune dUra karIne rAjya paNa laI lIdhuM. athavA-"duSTa mANasa upakAra karanArA sajjanone paNa ardhIkSaNamAM vyAkula kare che. dUdha AdinA dAnathI poSelo paNa sarpa kaMse ja che. nirdoSa paNa sajjana upara duSTa svabhAvavALo durjana apakAra kare che. amRtamaya paNa caMdrane rAhu grasita kare che. je ghIthI agnine puSTa kare che tene paNa duSTa agni bALe che. athavA durjanonA vilAsanI hadane koNa jANe?= jANI zake?"
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ asatya na bolavAmAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [kAlakasUrinI kathA-337 kADhI mUkAyelo jitazatru bIjA sthaLe jato rahe che. datta rAjya kare che ane jIvaghAtavALA ghaNA yajJo karAve che. tenA mAmA ghaNA guNothI pUrNa evA kAlakasUri nAmanA AcArya vihAra karatA koIpaNa rIte tyAM padhAryA. potAnA dharmathI khuza thayelo rAjA temanI pAse jaIne pUche cheH he mAmA! yajJanuM phaLa zuM che te kaho. pachI kAlakasUrie vicAryuM. jina siddhAMtane anyathA na kahevuM joie, ane sAcuM kahevAthI A ghaNo karmabaMdha kare. tethI ahIM vikSepa karavo (=prazna pramANe uttara na Apavo) e yogya che. Ama vicArIne temaNe kahyuM he rAjana! dharmanuM phaLa svarga ane mokSa che ema suprasiddha che. rAjAe kahyuM: huM dharmaphala pUchato nathI. yajJanuM phaLa kaho. AcAryae pharI paNa kahyuM: vaLI adharma narakano mArga che. pharI rAjA A ( yajJanuM phaLa zuM che? e) kautukane pUche che ane kahe che ke yajJanuM phaLa kaho. to paNa gurue kahyuM : azubhakarmono udaya tiryaMca AdinA duHkhono janaka che. A pramANe kahevA chatAM tiraskAra sahita vacanane bolato te rAjA pharI yajJanuM phaLa pUche che. tethI sUri paNa vicAre che ke nipuNa mANaso paNa paranA zakya karmabaMdhanI rakSA kare che, azakya karmabaMdhanI nahi. A rAjA cokkasa bhavitavyatAthI AliMgana karAyelo che. tethI sAcuM kahuM. Ama vicArIne sUrie kahyuM. he naravara! sAMbhaLa. pazughAtanA kAraNe yajJonuM phaLa mahA narako che. kAraNa ke vyAse kahyuM che ke-"jJAnarUpa pALIthI viMTaLAyelA, brahmacaryadayArUpa pANIvALA, pAparUpa kAdavane dUra karanArA, ane atinirmala tIrthamAM snAna karIne jIvarUpa kuMDamAM rahelA ane damanarUpa pavanathI pradIpta banelA dhyAnarUpa agnimAM azubhakarmorUpa samidha nAkhIne uttama agnihotra kara. zamarUpa maMtrathI haNAyelA, dharmakAma-artha puruSArthano nAza karanArA duSTa kaSAyarUpa pazuothI yajJane kara. nipuNapuruSoe AvA yajJanuM vidhAna karyuM che. tRSNArUpa latAgulmane chedI nAkha. saMsArarUpa pAMjarAne bhedI nAkha. pachI sadA AnaMda-sukhathI yukta mokSamAM kAyama mATe jA. mUDha manavALo je jIva jIvahiMsA karIne dharmane icche che te kRSNasarpanA mukharUpa bakholamAMthI amRtavRSTine icche che." ityAdi. have gusse thayelA rAjAe kahyuM: he sAdhu! huM narakamAM jaiza enI khAtarI zI? te kahe. tethI sUrie vicArIne kahyuM. A bhavamAM paNa sAtamA divase telanI kuMbhamAM zvAnonI sAthe tAro nAza karAze. rAjAe pUchyuM: AmAM paNa zI khAtarI? tethI sUrie 1. samidha=homa karavAnuM eka jAtanuM lAkaDuM 2. agnihotra=maMtrapUrvaka agnisthApana karI homa karavo te. 3. latAgulma= velAono jhaMDa.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338- asatya bolavAmAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [vasurAjAnI kathA kahyuM. te divasa pahelAM ja tArA mukhamAM kyAMkathI viSThA paDaze. tethI rAjAe gusse thaIne pUchyuM: he duSTa! tuM konA hAthe marIza? munie kahyuM: huM koinA hAthe nahi maruM. paNa lAMbo kALa vrata AcarIza. potAnA mANaso dvArA sUrine badhI tarapha aTakAvI( kedamAM rAkhIne) atizaya kopane dhAraNa karato rAjA ghare gayo. (25) tenA vaDe svaduSTatAthI atizaya udvega pamADAyelA badhA sAmaMto dRDha maMtraNA karIne te ja jitazatru rAjAne guptapaNe lAve che. A tarapha kopanA kAraNe utAvaLo thayelo dattarAjA sAtamA divase AThamo divasa mAnIne ghoDA upara besIne gharamAMthI bahAra nIkaLyo. gusse thayelo ane badhAya sAmatothI parivarelo rAjA munine mAravA mATe jeTalAmAM thoDe dUra jAya che teTalAmAM rastAmAM ghoDAnI khurathI uchaLIne viSThA sahasA potAnA mukhamAM paDI. cokkasa divasonI gaNatarI karavAmAM huM bhUlyo chuM ema vicArIne saMbhrAnta thayelo rAjA jeTalAmAM potAnA ghoDAne vALe che teTalAmAM "kyAMkathI maMtrabheda thayo che" ema mAnatA saghaLA sAmaMto te rAjAne bAMdhIne tapelA telanI kuMbhImAM nAkhe che. tenA gaLe ghaNA zvAnone bAMdhIne nAkhe che. ane nIce agni saLagAve che. baLatA ane tethI satata khIjAtA te kUtarAoe rAjAnA zarIranA TukaDe TukaDA karI nAkhyAM. atizaya duHkhArta datta marIne narakamAM paDyo. sUri lAMbA kALa sudhI vihAra karIne pachI devalokamAM gayA. [149] A pramANe satyajinamata prarUpaka kAlakAcAryanuM kathAnaka pUrNa thayuM. have laukika samyagvAdanA samarthana mATe kahe chevsunrvinno ayasaM, soUNa asaccavAiNo kittiM / sacceNa nArayassavi, ko nAma ramija aliyammi? // 150 // asatyavAdI vasurAjAnA apayazane sAMbhaLIne ane satyathI nAradanI kIrtine paNa sAMbhaLIne koNa asatyamAM rame? arthAt koI na rame. vizeSArtha bhAvArtha kathAnakathI kahevAya che vasurAjAnI kathA cedI dezamAM zaktimatI nAmanI nagarI che. temAM aho! suvarNanA kinArAvALI zuktimatI ja nadI vahI rahI che. te nagarImAM abhicaMdra nAmano rAjA che. te caMdranI ma amRta karanAra hato. teno vasunAmano putra hato. te satyathI sAdhuothI paNa adhika 1. rAjAnA pakSamAM amRta eTale jIvana. te prajAnA jIvanane karanAra hato. prajA duHkhI na thAya ane sukhI thAya te rIte prajAnuM pAlana karato hovAthI jIvana karanAra hato. 2. vajULa vatuM zabdanuM SaSThI bahuvacana che. huM eTale sAdhu.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ asatya bolavAmAM] upadezamalA (puSpamAlA) kathA-339 hato. (arthAt sAdhu hajI koivAra asatya bolI nAkhe, paNa A vasu jarAya asatya bolato na hato, satyavAdI hato.) te nagarImAM kSIrakadaMbaka nAmano adhyApaka rahe che. parvataka nAmano temano putra hato, tathA nArada nAmano ziSya hato. te baMne vasukumAranI sAthe rasapUrvaka veda bhaNe che. have ekavAra phIrakadaMbakanI pAse thaIne be cAraNamuni AkAzamArgathI jaI rahyA hatA. A vakhate eka munie viziSTa jJAnathI jANIne bIjA munine kahyuM: bhaNatA A traNa ziSyomAMthI be narakagAmI thaze ane eka devamAM utpanna thaze. kahevAtuM A kSIrakadaMbake koI paNa rIte sAMbhaLyuM. have te turata viSAdane pAmyo ane vicAravA lAgyo ke mArA adhyApanane dhikkAra thAo, jethI apAtramAM gayelo A parizrama saphala na thayo. munivacana anyathA thatuM nathI. paNa parIkSA karuM ke A traNamAM koNa sugatigAmI che ane koNa durgatigAmI che. pachI jyAM koI jANe nahi ane jue nahi tyAM A kukaDAne haNavo ema zikhAmaNa ApIne temane ekAMtamAM lAkSArasathI bharelA loTanA kukaDA traNene judA judA ApyA. pachI parvataka rAte najIkamAM ja zUnyaghara Adi sthAnamAM te kukaDAne haNIne pAcho Avyo. vasu paNa te rIte kukaDAne mArIne pAcho Avyo. nArada paNa te nagarInI bahAra udyAnamAM kyAMka ekAMta sthAnamAM gayo hato. teNe vicAryuM adhadha! gurue akAryano upadeza Apyo che. kAraNa ke kayo jANakAra A jIva che ema vicArIne Ane haNe? athavA amArA guru nimprayojana Avo upadeza na Ape. tethI ahIM koI kAraNa hovuM joie. ityAdi vicArIne ane ghaNuM bhamIne pAcho Avyo. paNa kukaDAne haNyo nahi. namIne gurune kahyuM jagatamAM te koI pradeza nathI ke jyAM koi na jANe ane na jue. kAraNa ke huM pote ja jouM chuM. pakSIo ane vanaspatio vagere jue che, vaLI bIjuM- jyAM devo ane atizayajJAnI maharSio jue che tyAM zubhaguru AvuM akArya kema kare? nArade A pramANe kahyuM eTale gurue jANyuM ke A sugatigAmI che. bIjA baMneya narakamAM jaze emAM saMdeha nathI. juo, zruta zuM kare? athavA kAruNika gurujanano upadeza zuM kare? kAraNa ke te baMne samAna hovA chatAM potAnI yogyatAthI phalamAM bheda thAya che. emanAthI te rIte (=samAnapaNe) bhaNAyuM che, te rIte AvRtti karAI che, ane meM te rIte vedanA arthano upadeza Apyo che. adhadha! bhavitavyatAthI pariNAma AvuM Avaze. mArA dekhatAM ja mAro putra ane rAjaputra narakamAM jaze. tethI mArA gRhavAsane dhikkAra thAo. ityAdi vicArIne upAdhyAye dIkSA lIdhI. tenA sthAne parvataka ziSyone vyAkhyAna kare che. . badhuM bhaNAI gayuM. tethI nArada paNa svasthAne gayo. abhicaMdra dIkSA lIdhI eTale vasu tyAM rAjA thayo. u. 23 bhA.1
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340- asatya bolavAmAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [vasurAjAnI kathA A tarapha viMdhya parvatanI mekhalAmAM eka zikArIe haraNa upara bANa choDyuM. te bANa vacce athaDAyuM. vismaya pAmelA zikArIe vicAryuM A zuM Azcarya che? tyAre tyAM hAthanA sparzathI teNe A sphaTikanI zilA che ema jANyuM. AkAzamAM ane A sphaTika zilAmAM koI bheda jaNAto nathI. kAraNa ke sphaTika zilAnA AMtare rahelI paNa haraNa vagere vastu dekhAya che. (rapa) hAthanA sparza vinA mAMsanA cakSuthI A na jaNAya. tethI A sphaTika mahAratna che ane rAjAone yogya che. A pramANe vicArIne teNe vasurAjAne A vAta kahI. vasurAjAe paNa te sphaTikazilA lIdhI. tene ghaNuM dhana ApyuM. rAjAe guptapaNe ja te sphaTikanuM siMhAsana karAvyuM. tene ghaDanArA mANasone mArI nAkhyA. pachI te siMhAsana rAjasabhAmAM mUkyuM ane rAjA pote tenA upara beTho. koI badhI tarapha AsananI najIka javA pAmato nathI. A rAjA satya vagere guNothI pUrNa che, ane nItimAM tatpara che, ethI AkAzamAM rahe che evo lokamAM pravAda thayo. cokkasa guNothI tuSTa thayelA devatAo enuM sAMnidhya kare che. A pramANe bhaya pAmelA ghaNA rAjAo tene praNAma karanArA thayA. have ekavAra kayAreka upAdhyAyanA putranA darzana karavA mATe ziSyothI parivarelo nArada tyAM Avyo. A daramiyAna parvataka "bairthavyam' e RgvadapadanuM nAradanI samakSa ziSyo AgaLa vyAkhyAna kare che. te A pramANe- aja eTale pazuo. pazuothI yajJa karavo. A sAMbhaLIne be kAna baMdha karIne nArade kahyuM: A..hA...! pApa zAMta thAo. kAraNa ke jo pazuothI yajJa thato hoya to bRhadAraNyakamAM vAjapeya yajJamAM "dAna, damana ane dayA A traNa zIkhe" ityAdi vedavAkya je kahyuM che te virodhavALuM thAya. tathA catuSTaya lakSaNane karatA vyAse paNa kahyuM che ke-" je dharmAtmA che tene paMDita jANavo, nAstika mUrkha kahevAya che, je sarva jIvonuM hita kare che tene sAdhu kahyo che, je nirdaya che tene asAdhu(duSTa) kahyo che. cAlato hoya ke beTho hoya, jAgato hoya ke sUto hoya, je jIvonuM hita karato nathI tenuM jIvana nirarthaka che. mAre maravAnuM che ema jANIne puruSane je duHkha thAya che te anumAnathI bIjo jIva paNa rakSaNa karavAne yogya che. ekajIvane ApelI abhayanI dakSiNA zreSTha che, hajAro brAhmaNone vibhUSita karelI hajAra gAyonuM dAna zreSTha nathI. hAtha UMco karIne kahevAya che ke sAcuM che, sAcuM che, sAcuM ja che ke je jIvonI rakSA karato nathI teno svArtha siddha thato nathI nathI ja." ityAdi A badhuM virodhavALuM thAya. upAdhyAye paNa kayAreya A pramANe vyAkhyAna karyuM nathI. kiMtu "vAvelA je na uge te aja, tenAthI yajJa karavo," evuM gurue vyAkhyAna karyuM che. tethI svamatithI kalpeluM A mahApApanI prarUpaNA kema kare che? A pramANe nArada 1. mekhalA= parvatano madhyapradeza.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ asatya bolavAmAM | upadezamAlA (puSpamAlA) [vasurAjAnI kathA-341 suyuktiothI parvatakane samajAvyo. paNa parvatakanuM vivekarUpa vana ajJAnarUpa pavanathI prerAyela krodharUpa dAvAnalathI baLI gayuM hatuM. tenI tattvadaSTi prakreSarUpa dhumADAthI malina thai gaI hatI. AthI teNe mUrkhatvanA sUcaka ane saMbaMdharahita ja vacanothI nArada upara Akroza karyo. upAdhyAye AnuM A pramANe ja vyAkhyAna karyuM hatuM ema khoTA AlaMbanane pakaDe che. te arthamAM (=gurue karelA arthamAM) sahAdhyAyI vasurAjA pramANa che. jo e gurune tArA pakSamAM mAne to mArI mULathI jIbha chedavI, anyathA tArI jIbha chedavI, evI pratijJA kare che. tethI chAtroe kolAhala karyo. majAka karanArA puruSoe kilakilATa karyo. kautuka jovAvALAo AnaMda pAmyA. madhyastha puruSoe nAradanA vacananI prazaMsA karI. pApadRSTivALAoe parvatakanI vidvattAnuM samarthana karyuM. AvI sthiti thaye chate nArada vicAryuM. durgati tarapha prayANa thayuM hovAthI A abhinivezavALo thayo che ane ethI samajAvavAne mATe yogya nathI. Ama vicArIne nArada "vasurAjAne pUchavuM vagere teNe ja kahelI pratijJAno svIkAra karIne te devapUjA Adi mATe gayo. pachI parvatake mAtAnI sAthe rAte jaIne ekalA vasurAjIne ekAMtamAM e badhuM jaNAvyuM. tethI vasurAjAe kahyuM: tamoe ayogya vyAkhyAna karyuM che kAraNa ke nArada je pramANe kahe che te pramANe ja gurue AnuM vyAkhyAna karyuM hatuM. pachI upAdhyAyanI patnIe kahyuM: he vatsa! jo ke e pramANe che to paNa A svaguruputranA jillAchedanuM ane apayazanuM tAre ja rakSaNa karavAnuM che. tethI mArA AgrahathI asatya paNa AnuM parvatake jevI rIte kahyuM che tevI ja rIte tAre samarthana karavuM, ityAdi. bahArathI upAdhyAya patnI vaDe prArthanA karAyelA ane aMdarathI to moharAjAnA sainyamAM rahelA tathA mAyA, mRSAvAda ane ajJAna vagere duSTamitrothI prerAyelA vasurAjAe saraLatAne mUkIne, sapuruSothI sevAyelI vacana pratiSThAne mUkIne, svamAhAbhyanA nAzane jANyA vinA, svakulanI niMdA ane apayazarU5 kalaMkane vicAryA vinA, ziSyalokanA apavAdane gaNakAryA vinA, anaMtaduHkhanA saMbaMdhavALA gahanadurgatirUpa khADAmAM patanane vicAryA vinA, A ja janmamAM duHkhathI pAra pAmI zakAya tevA mahAsaMkaTanA samAgamane sarvathA ja vicAryA vinA, tenA vacanano svIkAra karyo. pachI parvataka ane gurupatnIne rajA ApI. harSa pAmelA e be paNa AzIrvAda ApIne potAnA ghare gayA. pachI savAre parvataka ane nArada AvI gayA. sabhyo besI gayA. bALako ane vRddho sahita nagaraloka bhego thaI gayo. kautukathI AkarSAyela bhavanapati ane vyaMtara vagere devavarga guptapaNe AvI gayo. sAmaMta, mAMDalikarAjAo, maMtrIo ane kroDa subhaTothI khIcokhIca bharAyelI rAjasabhAmAM pUrvokta vasurAjA beTho. nArada ane parvatane AzIrvAda-pUrvaka potAno
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342-asatya bolavAmAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [vasurAjAnI kathA pakSa kahyo. vRddha brAhmaNoe rAjAne kahyuM ke- he deva! jevI rIte grahone caMdra, devone iMdra, sarpone zeSanAga ane pakSIone garuDapakSI pramANa che, tevI rIte prajAone Apa ja pramANa cho. vaLI A vivAda ApanA ja Azraye rahelo che. jIvalokamAM satyavacana ja vakhaNAya che. kAraNa ke vetAla, zAkinI, yakSa, pizAca, rAkSasa, sarpa, pANI, agni, zastra ane siMha satyapratijJAvALA AgaLa samartha thatA nathI. satyanA prabhAvathI pRthvI hAlatI nathI-sthira rahe che, samudro maryAdAthI calita thatA nathI, ziziraRtu, grISmaRtu ane varSARtu potAnA svarUpane mUkatI nathI. lokamAM paNa satyavAdIonuM ghaTa vagere divya skUre che. tethI satya sivAya bIjA konI ame prazaMsA karIe? tethI A benA A vivAdamAM je satya hoya te maherabAnI karIne madhyasthabuddhithI ane rAga-dveSarahita aMtaHkaraNathI jaNAvo. A pramANe vRddha brAhmaNoe atinipuNa kahyuM hovA chatAM avivekarUpa timira rogathI caMcala thayelI tattvadRSTivALA rAjAe sahasA ja parvatakanA khoTA paNa pakSanuM samarthana karyuM. tethI samarthana karyA bAda turata ja gusse thayelA kuladevatAe rAjAne paganI penIthI prahAra karIne siMhAsanathI nIce pADyo ane pAtAlamAM pheMkyo. tethI A..hA...! A zuM? ema loka bhaya pAmyo. parvatakano ane rAjAno sarvatra dhikkAra pravaryo. nAradanI ghaNI prazaMsA phelANI. pachI vividha prakAranI viDaMbanA pUrvaka parvatakane nagaramAMthI bahAra kADhyo. ane vasurAjAnA putrano rAjya upara abhiSeka karyo. pitAnA prasaMgathI gusse thayelA devatAe tene paNa pADI nAkhyo. e pramANe bIjA paNa kramazaH sAta vasuputrone tenI dunItithI ja te ja devatAe pADI nAkhyA. abhinivezavALA banelA parvatane tyArathI atizaya sArI rIte yajJomAM jIvahiMsAnI prarUpaNA karI. A pramANe vasurAjAnuM asatya vacana adhogatinuM zreSTha kAraNa ane A ja janmamAM apakIrtinuM kAraNa sAMbhaLIne guNapAlanamAM ughukta puruSo sAcuM bolo. [150] A pramANe vasurAjAnuM kathAnaka pUrNa thayuM. have trIjAvratanA pAlananA upadezane kahe cheayi daMtasohaNaMpi hu, paradavvamadinnayaM na giNhijjA / ihaparaloyagayANaM, mUlaM bahudukkhalakkhANaM // 151 // bIjAe nahi ApeluM dAMtakhotaraNI jeTaluM paNa paradravya grahaNa na karavuM. nahi ApeluM paradravyanuM grahaNa A loka-paralokasaMbaMdhI ghaNA lAkho duHkhonuM mULa che. [151] A ja vratanuM dRSTAMta dvArA samarthana karatA graMthakAra kahe chetiyvve daDhattaM, souM gihiNo'vi nAgadattassa / kaha tattha huMti siDhilA, sAhU kayasavvaparicAyA? // 152 //
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjAvratamAM dRDhatA viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [nAgadattanI kathA-343 gRhastha paNa nAgadattanI trIjA vratamAM dRDhatA sAMbhaLIne sarvano tyAga karanArA sAdhuo temAM kevI rIte zithila thAya? vizeSArtha-- gRhastha prAyaH suvarNa-dhana vageremAM AsaktivALo ja hoya che. to paNa nAgadattanI trIjA vratamAM tevA prakAranI dRDhatA hatI. je sAdhuoe Asakti Adi sarvapApano tyAga karyo che te trIjAvratamAM dRDha kema na hoya? A nAgadatta koNa hato ane teNe trIjA vratamAM kevI rIte dRDhatA karI te kahevAya che-- nAgadattanI kathA kAzIdezamAM vArANasI nAmanI nagarI che. tenI lakSmIne joine iMdrapurI jANe lajjA pAmI hoya tema adRzya thai gai. tyAM guNathI ane nAmathI paNa jitArirAjA hato. te rAjAno dhanadatta zeTha bAlyAvasthAthI ja samAnavayavALo priya mitra hato. te zeThanI dhanazrI nAmanI patnI hatI. te baMne jinamatamAM tatpara hatA. gharamAM rahelI RddhinI saMkhyAne te svayaM paNa jANatA na hatA. jANe rUpathI kAmadeva hoya, caMdranA jevo saumya, kaLAono nivAsa, parama vidvattAthI yukta, manuSyomAM pradhAna, kulIna, lokonA netro mATe utsava samAna, devasuMdarIonA paNa hRdayane haranAra, merunI jema sthira prakRtivALo, samudranA jevo gaMbhIra, dAkSiNya-vinaya-vijJAna vagere sarvaguNamaya zarIravALo ane bhuvanamAM paNa vikhyAta evo nAgadatta nAmano temano putra hato. teNe sAdhuonI pAse dharma sAMbhaLIne bAlyAvasthAmAM paNa aNuvrato vage2e zrAvakadharmano samyak svIkAra karyo hato. saMsArathI virakta hovA chatAM dIkSA levA mATe potAne mAtA-pitAthI choDAvavA asamartha te gRhavAsamAM rahe che. paraNavA mATe zreSTha hajAro kanyAothI prArthanA karAyelo hovA chatAM mukhane paNa icchato nathI, arthAt kanyAnuM mukha jovA paNa icchato nathI, kevaLa jinokta dharmane kare che. te nagarInI bahAra sahasrAmravana nAmanuM udyAna che. te potAnI vRkSazreNinI RddhithI naMdanavanane paNa hase che=naMdanavanano paNa tiraskAra kare che. tenI madhyamAM so thAMbhalA upara raheluM, maNi-suvarNamaya, jenI devo ane vidyAdharoe sevA karI che tevuM manohara jinamaMdira che. A tarapha te nagarImAM priyamitra sArthavAhanI caMdrajevA nirmalaguNothI vibhUSita nAgavasu nAmanI putrI che. komaLa puSporUpa bANothI jagatane jItavA mATe kAmadevane asamartha jANIne vidhie te putrIne vajranA bhAlAnI jema jagatane bhedanArI banAvI. sahasramravana udyAnamAM thoDe dUrathI pasAra thatI ane sakhIjanathI parivarelI tene nAgadatte koipaNa rIte joi. jenI AMkha kaMika pharI rahI che evI nAgavasue paNa nAgadattane joyo.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344-trIjAvratamAM deDhatA viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [nAgadattanI kathA hRdayane nAgadattamAM ja mUkIne te hRdayathI zUnya AgaLa gai. te vicAre che ke jinezvarone vaMdana karavA mATe zuM A koI deva avataryo che? A ghaTatuM nathI. kAraNa ke A nimeSa sahita ane bhUmicArI che. rUpanA utkarSathI ane svAbhAvika gatithI vidyAdhara paNa na hoya. A amRtathI pUrNa aMgavALo che, ane kAmadeva baLI gayelA aMgavALo saMbhaLAya che, arthAt A kAmadeva paNa nathI. A AkRtimAM bIjAnI saMbhAvanA paNa ghaTatI nathI, arthAt badhA karatAM A adhika zreSTha che. ityAdi vicAratI te jinamaMdira sudhI gai. ekAgracittavALI te traNa pradakSiNA ApIne ghaNAkALa sudhI jinezvaronI vividha prakArothI pUjA race che= kare che. A tarapha nAgadatta paNa tyAM ja jinamaMdiramAM Avyo. nAgavasue karelI vividha racanAvALI pUjA (AMgI) teNe joI. nAgavasu paNa pUjA karIne potAnA ghare gaI. pachI nAgadatte mitrone pUchyuM: AvI kalAnipuNa A koNa che? khuza thayelA mitroe tenuM nAma ane kula vizeSathI kahyuM. jevI rIte lakSmI viSNunuM anukaraNa kare che tevI rIte A tAruM anukaraNa che ema mitroe kahyuM tyAre nAgadatte kahyuM. enA pUjAvinayathI mAruM hRdaya tuSTa thayuM che mATe pUchuM chuM, nahi ke tenA pratye anurAga thavAthI. mATe tamoe jANeluM ayukta cheHkhoTuM che. ityAdi mitrone kahIne bhaktithI jinezvarone vaMdana karIne ghare gayo. nAgavasu paNa potAnA ghare pahoMcI gaI. jevI rIte rAjAnI hAthaNInA hRdayamAM viMdhya parvata zalya kare tema lAkho zalyono nAza karanArA ane saubhAgyayukta nAgadatte tenA hRdayamAM zalya karyuM. (rapa) AvuM rUpa, AvI lIlA, AvI gati, AvuM saubhAgya, tenuM darzana sukha ApanAruM che ityAdi vicAratI te kSaNavAra paNa ratine pAmatI nathI, bhojana karatI nathI, sUtI nathI, vizeSa kahevAthI zuM? ceSTAthI mukAyelI te maNimaya putaLInI jema rahe che. caMdanarasa, pANIthI bhiMjAvelo paMkho, caMdra ane motI ThaMDA hovA chatAM priyane yAda karatI nAgavasunA zarIramAM dAha kare che. have te pratidina kRSNapakSanA caMdranI zobhAnI jema kSINa thAya che. tethI mAtA-pitA, parijana ane svajanavarga bhaya pAmyo. sakhIo vaDe ekAMtamAM rAkhIne pUchAyelI te kaMI paNa kahetI nathI. ati Agraha karyo tyAre nIsAsA nAkhIne koIpaNa rIte kahe che ke mAre eka tarapha kinAro che to bIjI tarapha vAgha che. tethI huM zuM karuM? priyasakhIo pUche che ane lajjA (kahevA mATe) adhika roke che. A pramANe kahIne pharI paNa mauna rahI. tenA bhAvane jANanAra amRtazrI nAmanI priya sakhIe te bALAne kahyuM: huM, A jANyuM ke sahastrApravana zUnya udyAnamAM te nAgadatta core tAruM kaMika corI lIdhuM che. jyAM vaNiko ja cora bane tyAM ame zuM kahIe? tAre paNa lajjAnA kAraNe A
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjAvratamAM daDhatA viSe] upadezamalA (puSpamAlA) [nAgadattanI kathA-345 kahevuM yogya nathI. temAM tAro zo doSa? tArA dRSTibhAvathI tyAre paNa meM A jANI lIdhuM hatuM. paNa ATalA vakhata sudhI na kahyuM, kAraNa ke huM paNa lajjAthI rokAyelI chuM. he mugdha! tethI tArA guNarUpa doraDAthI baMdhAyelA ane jIvanane karanArA tene ame ja jaladI batAvIe chIe. mATe svastha thA. A pramANe nipuNatAthI sakhIoe kahyuM tyAre hasIne vimukha thayelI nAgavasu manamAM jANe che ke aho! sakhIonI caturAI! nAgavasune A pramANe rAkhIne sakhIoe A vigata tenA mAtA-pitAne kahI. AthI nAgavasunA pitAe dhanadatta pAse nAgadattanI mAgaNI karI. pachI nAgavasunI mAtAe nAgavasu pAse jaIne raDatAM raDatAM kahyuM: he putrI! tArA pitAe dhanadattane ghaNI prArthanAo karIne kahyuM. teNe kahyuM. A amArA upara paNa tamAro anugraha che. paNa ame zuM karIe? mArA putre ghaNI kanyAone icchI nathI. te saMsArathI virakta manavALo che. gharamAM paNa (=saMsAramAM paNa) amArA AgrahathI rahe che. kiMtu pharI paNa ene prArthanA karIzuM, kadAca (lagna) kare. A pramANe kahIne pUjA karIne teNe tArA pitAne rajA ApI. he vatsa! tethI te vyaktino Agraha choDa. kAraNa ke kahyuM che ke-durlabha manuSya upara prema, luccA mANasa sAthe maitrI, jaDa mANasane upadeza ane samartha jana upara krodha nirarthaka che ane anarthahetu che. A pramANe sAMbhaLIne niHsAso nAkhIne nAgavasue svamAtAne kahyuM: he mAtA! jo ema che to tuM mArI paNa pratijJA sAMbhaLa. jo mane paraNe to te ja paraNe ke je jovAyelo paNa aMgane zAMta kare che. have jo na paraNe to tene ja je atyaMta abhISTa che te ja mArI paNa gati che. have mAtAe pati pAse jaIne A badhuM pharI kahyuM. tyAM vasudatta nAmano nagararakSaka vase che. koIkavAra kyAMka nAgavasune joIne vasudatta temAM Asakta banyo. tethI paraNavA mATe nAgavarunI mAMgaNI karI. priyamitre kahyuM: jo tame jamAI tarIke prApta karAvatA ho to ame bIjAnI prArthanA na karIe. paNa A nAgadattane paraNavAnI pratijJA karI rahI che. tethI avivekathI caMcaLa karAyela vasudatta nAgadattane mArIne paNa A levI e pramANe vicArIne tenA chidrone jue che. ekavAra ghaNA azvothI parivarelo rAjA nIkaLyo. vegathI jatA tenA kAnamAMthI sarakIne kuMDala paDI gayuM. pRthvI upara paDatA kuMDalane dhULanA aNuonA kAraNe koIe na joyuM. azvonI kharIthI mardana karAtuM kuMDala dhULamAM daTAI gayuM. (50) pachI ghare gayelA rAjAe A jANyuM ane nagaranA rakSakane kahyuM. nagararakSake paTaha vagaDAvIne badhA sthaLe ghoSaNA karI ke- rAjAnuM maNithI nirmita kuMDala khovAyuM che. tethI jo koI svayaM paNa ApI de, athavA maLeluM paNa lAvIne ApI de, to aparAdhathI rahita che. (nahi to) amane khabara paDaze to mastakathI ane dhanathI daMDa thaze.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346-trIjAvratamAM daDhatA viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [nAgadattanI kathA e pramANe paNa kuMDala na maLyuM. ekavAra AThamanA divase pratimAno svIkAra karavA mATe bahAra udyAnamAM saMdhyA samaye jato nAgadatta nagaranI pAsenA sthAnamAM koipaNa rIte dhULanA chidromAMthI nIkaLelA kiraNonA prakAzathI kALAsarpanI jema kuMDalane joine jaladI bIjA mArge gayo. najIkamAM rahelA vasudatte koIpaNa rIte A joyuM. barobara jotAM jaNAyuM ke A nAgadatta che. A jaladI kema pAcho pharyo ema zaMkAvALo te jeTalAmAM tyAM Avyo teTalAmAM kuMDalane joIne khuza thaIne grahaNa kare che. vicAre che ke-khoTuM paNa A chidra ene thAya. A sAcA aparAdhathI amAre yogya nahi thAya. ityAdi vicArIne (AgaLa) jaine teNe pratimAmAM rahelA nAgadattane joyo. tenI pAse kuMDala mUkIne rAjAne kahevaDAvyuM ke he deva! ApanuM kuMDala nAgadatta coryuM che. kuMDalinI sAthe te amane maLyo che. Apa je kaho te karIe. A pramANe sAMbhaLIne jANe vajathI haNAyo hoya tevo rAjA vicAre che ke A zuM? mArA priya mitranA putramAM A yugAnta paNa A kevI rIte hoya? nAgadatta corInA mAlasahita che ema A kahe che. tethI ahIM vicAra karavo e yogya che. A pramANe vicArIne nAgadattane potAnI pAse laI AvavAnuM kahe che. potAnI AgaLa lavAyelA nAgadattane rAjAe gaLAmAM rahelA kuMDalathI jANe te parAbhavarUpa tApane dUra karavA mATe caMdra sAMnidhya karyuM hoya tevo joyo. bahumAnapUrvaka ghaNA prakArothI tene A vRttAMta pUkyo. pratimAmAM parvatanI jema sthira rahelo te kaMIpaNa bolato nathI. tethI vRddha puruSoe rAjAne kahyuM che deva! hajI sudhI teno niyama pUro thayo nathI. tethI sUryodaya sudhI raho. tethI rAjAe vilaMba karyo. rAtri pUrNa thatAM krame karIne sUryodaya thatAM nAgadatte vicAryuM. ANe niraparAdhI mane khoTuM ALa ApyuM che. tethI jo sAcuM kahuM to A cokkasa anartha pAme. uttama puruSono A mArga nathI. athavA A bhava parabhavanAM duHkhonuM kAraNa evA paradoSa kathanamAM uttama puruSonI jIbha udAsIna rahe che. ANe mAruM kazuM karyuM nathI. pUrvakarmo aparAdha kare che, tethI bhale ziracheda thAo, to paNa huM paradoSane na kahuM. A pramANe teNe nirNaya karyo. rAjAe tene pharI paNa atizaya ghaNuM pUchyuM. nAgadatta koipaNa rIte uttara Apato nathI. have gusse thayelA rAjAe teno vadha karavAnI AjJA karI. AthI tenA zarIre jaladIthI raktacaMdananuM vilepana karyuM. jIrNavastranA TukaDA tene paherAvyA. ghAsanI zAhIthI tenA zarIre ghaNAM tilaka karyA. tenA upara sUpaDAnuM chatra dharavAmAM AvyuM. gaLAmAM koDiyAonI mALA laTakAvavAmAM AvI. tene gadheDA upara besADyo. tenA AgaLanA bhAgamAM virasa nagAruM vagADavAmAM Ave che. AvI sthitivALA tene harSa pAmelo ArakSaka 1. jema kALA sarpane joIne bIjA mArge jAya tema kuMDalane joIne bIjA mArge gayo.
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjAvratamAM daDhatA viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [nAgadattanI kathA-347 rAjamArgamAM laI Avyo. ANe rAjAnuM kuMDala coravAno aparAdha karyo che evI ghoSaNA karavAmAM Ave che. ghara, killo, devagRha, dukAna ane devamaMdiranI upara caDhelo nagaraloka vilApa karato A pramANe bolavA lAgyoahIM! jo, vicAramAM mUDha rAjAnuM A kevuM akArya? juo, maMtrIone ane nagararakSakane paNa matibhrama kevI rIte thayo? (75) nAgadatta paNa A pramANe "cora" evI kadarthanA jyAM pAme che tyAM huM mAnuM chuM ke bhavitavyatA A deza upara paNa kupita thai che ke zuM? kadAca amRta paNa viSa thAya, caMdra paNa agnikaNone choDe, to paNa koipaNa rIte nAgadatta AvuM akArya na kare. durjano koIpaNa rIte sajjana upara khoTo paNa doSa mUke to paNa buddhirUpa vaibhavavALA loko tene sAcuM gaNatA nathI. lokamAM badhA sthaLe zatru, mitra ane madhyastha hoya che. karmo jeNe doSa karyo che tene DhAMke che, ane jeNe doSa karyo nathI tene doSa Ape che. jo AvA paNa sapuruSo AvI avasthAne pAme che to hajI paNa gharavAsamAM Asakti karavI e cokkasa mahAmoha che. A pramANe loka vilApa karI rahyo che evI avasthAmAM nAgadatta jeTalAmAM jAya che tyAre teNe potAnA pitAnA gharanI upara rahelI nAgavasune joI. hAra ane kaMdoro vagere sarva AbhUSaNone toDI rahI che. niSphara hAthanA prahArothI vakSasthaLamAM tADana karI rahI che. sukhane ApanAro kyAreka dekhAya to kyAMka koipaNa rIte zAMti karaze. huM ATalAthI saMtuSTa chuM. to paNa luccA vidhie mAruM te paNa sahana na karyuM. mArA jIvanathI A lAMbA kALa sudhI jIve, huM ja marI jauM. ityAdi vilApa karatI te mUrzita thAya che, bhUmi upara paDe che, ane uThe che. vadhAre kahevAthI zuM? teNe te rIte vilApa karyo ke jethI samAna duHkhavALI paNa saMpUrNa nagarI tene te rIte joine lAkha guNA duHkhavALI thaI. tenI te rItanI snehapUrNa ceSTA joine jenuM hRdaya AkarSAyuM che evo nAgadatta manamAM Avo vicAra kare che. jo koI paNa rIte huM AvI avasthAne oLaMgI jaIza to huM A bAlikAne paraNyA pachI jinoH vratane AcarIza. have jo mArI A avasthA pasAra na thAya to huM siddhonI sAkSIe AgAra sahita cAra prakAranA AhAranuM paccakakhANa karuM chuM. A pramANe paccakakhANa karIne te kramathI vadhyasthAne pahoMcyo. nAgavasu paNa vegathI koIpaNa rIte potAne jIvatI rAkhIne bhaktipUrvaka ativistArathI jinapratimAonI pUjA karIne zAsanadevanI ArAdhanA mATe kAyotsarga kare che. A tarapha nagararekSake nAgadattane jaladI zULI upara caDAvyo. tethI deve zULIne taDataDa ema bhAMgI nAkhI. bIjIvAra zULI upara caDAvyo to bIjIvAra paNa deve bhAMgI nAkhI. e pramANe trIjIvAra paNa thayuM. tethI moTA vRkSanI DALamAM phAMso bAMdhIne laTakAvelA teno phAMso
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348- trIjAvratamAM dRDhatA viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [nAgadattanI kathA tUTI gayo. have kSobha pAmelA teNe talavArathI DokamAM haNyo to tIkSNa talavAra paNa puSpamALA thaine tenA gaLAmAM rahI. have sakala loke tenI prazaMsAnI ghoSaNA karI. rAjAnA adhikArI puruSo paNa gabharAine rAjAne kahe che. atizaya bhaya pAmelA rAjAnI AjJAthI sevako tene tyAM lai AvyA. rAjAe atizaya ghaNA AdarapUrvaka ghaNA AgrahathI pUchyuM: he mahAyazasvI! A vRttAMta zo che? nAgadatte kahyuM: he rAjana! jo vasudattane abhaya Apo to kahuM. rAjAe svIkAryuM eTale teNe kuMDalanuM avalokana vagere saghaLoya vRttAMta rAjAne kahyo. rAjAe ati ghaNA harSathI nAgadattanI pUjA karI. pachI hAthaNInI pITha upara potAnI pAse tene besADyo. ghaNI vibhUtithI nagaramAM badhA sthaLe tene pheravIne tenA ghare mAtA-pitAne arpaNa karyo. vasudattane tenuM dhana laine dezamAMthI bahAra kADhI mUkyo. nAgadattanA ghare loka vadhAmaNI ApavA mATe Ave che. priya pUchavA mATe tyAM AvelA priyamitre kahyuM: he nAgadatta! nAgavasu jinezvaronI AgaLa kAussaggamAM rahI, tethI tuM mukta thayo ane teM yazane prApta karyuM. ityAdi priyamitre kaheluM sAMbhaLIne ane pUrve svayaM (tenI sthiti) joine tenuM hRdaya nAgavasu pratye sadbhAvathI AkarSAyuM. AthI teNe tene paraNavA mATe svIkAra karyo. aMdara ane bahAra nirmala mANasothI sArA paNa mANaso AkarSAya che. athavA sajjanothI lokaguru paNa AkarSAya che. jo, mahAdeva caMdrane mastaka upara dhAraNa kare che. (100) (caMdra nAno hovA chatAM nirmala hovAnA kAraNe teNe moTA evA mahAdevane AkarSita karyo. AthI mahAdeva caMdrane potAnA mastake dhAraNa kare che.) ghaNA ADaMbarathI sArA divase nAgadatta nAgavasune paraNyo. ane tenI sAthe pAMca prakAranA bhogone bhogave che. samaya jatAM ekavAra nAgadatta bhavananI upara jharukhAmAM priyatamAnI sAthe rahelo che. najIkanA gharamAM yamarUpI siMhe vaNika zreSThInA putranuM sahasA haraNanI jema haraNa karyuM. tethI rUdanano avAja thayo. have nAgavasue kahyuM: he nAtha! ativirasa A zuM dekhAya che? tethI nAgadatte kahyuM: he sutanu! kahuM chuM. tuM sAMbhaLa. jenA bhayathI te Ave e pahelAM ja yatna karIne mUDha meM icchita paNa na karyuM te yamarUpa siMhano A prayatna che. A sukhIne ke du:khIne, zrImaMtane ke daridrane, paMDitane ke mUrkhane gaNakArato nathI. jevI rIte dAvAnala vRkSasamUhane bALe tema A jIvasamUhane bALe che. A vidyamAna hoya tyAre viSayonuM sevana mahAmoha che. mastaka upara agni saLagI rahyo hoya tyAre koNa nizciMta suve? jo Aje paNa koipaNa rIte te samartha nathI thato to paNa tenI jarArUpI rAkSasI ane vyAdhirUpa pizAca e pracaMDa parijana lokane pIDe che. tethI he sutanu! A saMsAramAM mRtyurUpI siMha jevI rIte viSayomAM Asakta banelAonI
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothA vratamAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [brahmacaryanI nava guktio-349 pAse AvI pahoMcyo che tevI rIte ApaNI paNa pAse jeTalAmAM na AvI pahoMce teTalAmAM AnA bhayathI ja palAyana thai gayelA munirUpa musApharothI AcarAyelA mArgathI mokSanagaramAM jaIe. tyAM parijanasahita te hoto nathI. have priyAe kahyuM: 'tamArI patnI evA mAtra zabdane icchatI evI mAruM saghaLuM ya laukika sukha A pramANe siddha thayuM che. have pachI ahIM prasaMga( kAmakrIDA) zo? devo paNa sAgaropamothI paNa viSayasaMbaMdhI tRSNAthI rahita thatA nathI. tethI saMtoSa ja viSayatRSNAnuM niyaMtraNa kare che. he nAtha! tethI icchita karo. tamArA abhipreta mArgamAM huM paNa taiyAra chuM. kAraNa ke kulavadhUone patithI pratikUla pravRttino niSedha che. pachI nAgadatte kahyuM: he priye! te ghaNuM sAruM kahyuM. pachI ghaNuM dAna ApIne, jinonI pUjA karIne, cAritra laIne tathA vidhithI cAritra pALIne, baMneya vaimAnika devAmAM gayA. krame karIne mokSamAM jaze. [152] A pramANe nAgadattanI kathA pUrNa thaI. have cothA vratanA pAlanano upadeza kahe chenvguttiihiN visuddhaM, dharija baMbhaM visuddhapariNAmo / savvavayANavi pavaraM, sududdharaM visayaluddhANaM // 153 // vizuddha pariNAmavALA banIne navaguptithI vizuddha brahmacarya dhAraNa karavuM. sarvavratomAM zreSTha brahmacaryavratane viSayalubdha jIvo atizaya duHkhapUrvaka dhAraNa karI zake che. vizeSArtha-navaguptio A pramANe che-(1) strI-pazu- napuMsakathI rahita upAzrayamAM rahevuM. (2) strIkathAno tyAga karavo. (3) strIloka je Asana upara beTho hoya te Asanano (be ghaDI sudhI) tyAga karavo. (4) strInA aMgopAMgonuM nirIkSaNa na karavuM. (5) gRhasthonI sAthe bhIMtanA AMtare rahevAno tyAga karavo. (6) pUrve karelI kAmakrIDAonuM smaraNa na karavuM. (7) atisnigdha AhAra na vAparavo. (8) adhika AhAra na vAparavo. (9) vibhUSA na karavI. AvuM brahmacaryavrata viSayalubdha jIvo mATe durdhara che, mahAsattvavaMta jIvo mATe nahi. kahyuM che ke- "zabda-rUpa-rasa-gaMdha-sparza e pAMca viSayo kAyara puruSane potAne vaza kare che, satpaSane nahi. karoLiyAnI jALa maccharane bAMdhe che, hAthIne nahi." [153] . devesu vItarAyo, cArittI uttamo supattesu / dANANamabhayadANaM, vayANa baMbhavvayaM pavaraM // 154 //
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350- brahmacarya viSe] upadezamalA (puSpamAlA) [sudarzanamaharSinI kathA devomAM vItarAga zreSTha che. supAtromAM cAritrI uttama che. dAnomAM abhayadAna uttama che. vratomAM brahmacaryavrata zreSTha che. [154]. dharau vayaM carau tavaM, sahau duhaM vasau vaNanikuMjesuM / baMbhavayaM adharaMto, baMbhAvihu dei maha hAsaM // 155 // vratane dhAraNa kare, tapane Acare, duHkhane sahana kare, vananA latAgRhomAM rahe, paNa brahmacaryavratane dhAraNa na kare to te brahmA hoya to paNa te mane hasAve che, arthAt mane tenA pratye hasavuM Ave che. [155] jaM kiMci dahaM loe, ihaparaloubbhavaMpi aidusahaM / taM savvaM ciya jIve, aNubhuMjai mehuNAsatto // 156 // A lokamAM ane paralokamAM paNa thanAruM je kaMI atidusaha duHkha che te saghaLuM ya duHkha maithunamAM AsaktajIva bhogave che. [156] have dRSTAMtathI brahmacaryanA samarthana mATe kahe chenNdNtu nimmalAI, cariyAI sudaMsaNassa maharisiNo / taha visamasaMkaDesuvi, baMbhavayaM jassa akkhaliyaM // 157 // tevA viSamasaMkaTomAM paNa jenuM brahmacaryavrata alanA na pAmyuM te sudarzana maharSinAM nirmala caritro samRddha bano. vizeSArtha- viSamasaMkaTa- buddhimaMtanI paNa skUlanA thavAthI viSama che ane nivAraNa karavAnuM azakya hovAthI saMkaTa che. vaLI bIjuM- sudarzana ane sthUlabhadranA anyamAM na hoya tevA asAdhAraNa mahAsattvaguNathI kaMpitacittavALA zAstrakAre paNa sudarzananA guNonI stuti dvArA A upadezanI ane sthUlabhadranA caraNomAM praNAma karavA dvArA have kahevAze te upadezanI racanA karI che. A sudarzana maharSi koNa che te kahevAya che sudarzana maharSinI kathA aMgadezamAM caMpAnAmanI zreSTha ane prasiddha caMpA nAmanI nagarI che. te nagarI jANe mahAkaliyuganA bhayathI ekaThA karelA kRtayuganI mUrti hoya tevI ramaNIya che. jenA hAthamAM zaMkha ane cakra sthApelA che, arthAt zaMkha ane cakranA cihno che, ane lakSmIne
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya viSe]. upadezamalA (puSpamAlA) sudarzanamaharSinI kathA-351 svayaM varanArA kRSNa jevo parAkramI dadhivAhana nAmano rAjA te nagarInuM pAlana kare che. temAM dhanathI kubera jevo RSabhadatta nAmano zreSThI tyAM rahe che. tenI adAsI nAmanI patnI che. tathA bheMsone saMbhALanAro subhaga nAmano nokara che. A pramANe kAla pravartI rahyo hato tyAre tyAM ekavAra parAkramI rAjAnI talavAra samAna, zreSTha puMDarIka ( zveta)kamaLono jeNe nAza karyo che tevo, pakSIonA jIvanane haranAra, duSTa rAjAnI jema 'jaDano Azraya, jemAM pathArI, dhAbaLo, agni, ane suMdara strInA puSTa stanapaTTa priya banyA che tevo, jemAM tIvra pavanathI haNAyelAM vRkSomAMthI dhaNAM jIrNa patro paDI rahyAM che tevo, ThaMDInA kAraNe sUryano pratApa paNa jeNe khaMDita karI nAkhyo che tevo, jeNe ghaNA jIvone mArI nAkhyA che tevo, ane atibhaMyakara evo ziyALo pravaryo. tyAM A pramANe ziyALo pravartI rahyo che tyAre subhaga bheMsone laine keTalAmAM jaMgalamAM gayo teTalAmAM ekasthaLe ekAMta pradezamAM kaMika parama padArthanA sAranuM dhyAna karatA, sumeruparvatanI jema nizcala, kAyotsargamAM rahelA, zreSTha eka cAraNamunine jue che. AvA munine joIne utpanna thayelI ghaNI bhaktithI bheMsone caratI mUkIne Akho divasa muninI paUpAsanA kare che. sAMje atiThaMDInA kAraNe jenAM sarva aMgo kaMpI rahyAM che tevo subhaga sAdhune namIne bheMsonI sAthe ghare gayo. subhaga te sAdhunA guNone ciMtave che ane potAnA manamAM bhAvita kare che. te muni AkhI rAta AvI ThaMDIne kevI rIte sahana karaze? A pramANe vicArato te nidrAne pAmato nathI. prabhAta thatAM pharI paNa te ja pramANe te munine vaMdana kare che ane sevA kare che. tenA jotAM ja te muni "namo arihaMtANaM" ema bolIne kAyotsarga pArIne AkAzamAM uDI gayA. pachI A AkAzagAminI vidyA che ema mAnato subhaga "namo arihaMtANaM" e padane bolato phare che. badhI kriyAo prAyaH "namo arihaMtANaM" e pramANe bolato kare che. (subhagane A rIte namo arihaMtANa padane bolato jANIne RSabhadatta zeThe tenI prazaMsA karI.) RSabhadatta vaDe prazaMsA karAyelA tene (namaskAra pratye) bhakti thaI. have ekavAra bheMsone nadInA sAme kinAre jatI rokavA mATe subhaga nadImAM kudako mAre che. temAM khuMpelA tINa 1. ahIM naDe zabda kayarthaka che. rAjAnA pakSamAM na eTale jaDa mANaso. ziyALAnA pakSamAM naDe eTale ThaMDI. 2. tatta= pathArI. rastaya zabda prAkRtakozamAM jovAmAM Avyo nathI. saMskRta zabdakozamAM 7 zabda che. tenA aneka arthomAM kAmaLo-dhAbaLo evo paNa eka artha che. AthI ahIM rastaya zabdano dhAbaLo artha lakhyo che. 3. DuM tIvra. 4. dhana = ghaNAM.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352- brahmacarya viSe]. upadezamAlA (puSpamAlA) [sudarzanamaharSinI kathA khIlAthI te chAtImAM vIMdhAyo ane namo arihaMtANaM bolato kALadharmane pAmyo. tenA prabhAvathI te RSabhadAsanA ghare aAsIno putra thayo. tenuM sudarzana evuM nAma karyuM. te mAtra nAmathI sudarzana na hato, kiMtu guNathI paNa kharekhara sudarzana hato. jene joIne A vizva paNa rUpa AdithI Azcarya pAmyuM. garbhamAM ja pAMcamo mahino pasAra thaI jatAM mAtAne garbhanA prabhAvathI jina mahotsavano dohalo thayo. pitAe paNa ATha divasa vistArathI jinamahotsava karAvIne A dohalo pUrNa karyo. garbhamAM vAsa thayo tyArathI tenA ja prabhAvathI zeThanA gharamAM, parijanamAM ane kuLamAM bIjAone paNa RddhinI vRddhi ane Arogya vagere thayuM. zukalapakSanA caMdranI jema krame karIne vadhato te saghaLIya kaLAone pAme che ane zreSTha yauvanane pAme che. tenA rUpa-yauvana-vilAsa vagere suMdara kaLAothI AkarSAyela nagaraloka anya kAryomAM zithila thayo. tenA caMdra jevA nirmaLa caritro saMpUrNa vizvamAM suMdarIo vaDe gavAya che ane devAMganAothI paNa tRSNA sahita khavAya che. (rapa) jANe tenA guNonA aMzothI nirmANa karAyelI hoya tevI, tathA nAmathI ane guNathI manoramA evI sAgaradatta zreSThInI putrIne te paraNe che. have te manoramAnI sAthe trivarganA sArabhUta sukha anubhave che. samaya jatAM tenA pitAe tene gharamAM (vaDila tarIke) sthApIne dIkSA lIdhI. have maNiomAM ciMtAmaNinI jema ane vRkSomAM kalpavRkSanI jema te zreSThanagarImAM sudarzana atizaya uttama thayo. tene koIpaNa rIte kapila purohitanI sAthe maitrI thaI. purohitanI kapilA nAmanI patnI che. harSathI pUrNa purohita sudarzananA devIonA paNa manane haranArA ane jagatamAM zreSTha evA guNo kapilAne sadAya kahe che. sudarzanane pratyakSa na joyo hovA chatAM tenA mAtra guNonA zravaNathI ja teno kAma te rIte kupita thayo ke jethI te aratithI paNa bheTAI. have kSaNavAra paNa sukhane na pAmatI te saMganA upAyone vicAre che. pachI ghaNA divasonA aMte nizcaya karIne dAsIne sudarzananI pAse mokalI. teNe jaIne kahyuM kapila purohita zarIrathI kaMIka glAna che. tethI tame tyAM Avo. A pramANe sAMbhaLIne sudarzana tyAM gayo. kapilAe tene kahyuM: aMdara praveza karo, kapilane juvo. tethI te jeTalAmAM aMdara pravezyo teTalAmAM kapilA tenI pAchaLa peThI. vikArasahita nirIkSaNa karIne ane vikArI vacanapUrvaka tenI pAse (viSayasukhanI) prArthanA karI. tethI teNe vicAryuM. ahaha! jo, ahIM kevI rIte saMkaTamAM paDyo! apamAnita karAyelI A cokkasa mAraze athavA pote maraze. huM chalathI kevI rIte ahIM lavAyo? athavA strIcaritrone bRhaspati paNa jANato nathI. tethI AnAthI zuM? pachI teNe kahyuM che bhadrA! A karuM, paNa huM napuMsaka chuM, tArA mATe ayogya chuM. lokamAM huM potAne chupAvIne
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya viSe] upadezamalA (puSpamAlA) [sudarzanamaharSinI kathA-353 rahuM chuM. A pramANe sAMbhaLIne jaladI virakta banelI kapilA sudarzanane choDI de che. potAne puNyazAlI mAnato sudarzana potAnA ghare gayo. have ekavAra rAjA kapila ane sudarzananI sAthe atizaya ghaNA ADaMbarathI krIDA karavA mATe bahAra udyAnamAM gayo. rAjAnI rANI abhayAnI sAthe kapilA ane manoramA e baMneya parivArasahita zibikAmAM ArUDha thaine jAya che. kapilAe rANIne pUchyuM: caMdrapaMktinI jema AkAzane prakAzita karatI A kayA puNyazAlInI patnI che? rANIe kahyuM. A sudarzananI patnI che. A putro paNa mahAguNorUpI ratnanA samudra evA tenA ja che. kapilAe kahyuM: jo ema che to A nipuNa che. kAraNa ke dhutArAonI sAthe ATalA paNa putrone janma ApatI te sasarA AdithI oLakhANI nathI. tethI rANIe hasIne kahyuM: tuM A kema kahe che? kapilAe kahyuM. kAraNa ke Ano pati napuMsaka che. rANIe pUchyuM: tuM A kevI rIte jANe che? kapilAe pUrvano vRttAMta kahyo. tethI abhayAe kahyuM: sAce ja te parastrIonI sAthe napuMsaka che. tethI tene kAmazAstranI bahAra rati che, arthAt tene kAmazAstramAM rati nathI. he muzke! rasahIna brAhmaNI! catura tenAthI tuM chetarANI che. have duHkhI banelI kapilAe kahyuM: jo tuM ja catura che to tenI sAthe tuM svayaM rama, to tAruM mAhAsya jaNAya. tethI rANIe kahyuM: halli! mAre A viSayamAM zo saMdeha che? jo huM A kArya na karuM to mAre puruSasaMgano niyama ho! pachI pratijJA karIne ane krIDA karIne ghare AvelI teNe paMDitA nAmanI dhAvamAtAne A kahyuM: (50) tethI dhAvamAtAe kahyuM: ahaha he devI! teM ghaNI bhUla karI che. kAraNa ke jinavacanamAM Asakta te parastrIomAM mana paNa karato nathI. tethI rANIe kahyuM mAtA! meM A pratijJA karI che. jo tuM koipaNa rIte A pratijJA na pUre to huM cokkasa maruM. pachI enA asad Agrahane jANIne ane lAMbo nisAso nAkhIne dhAvamAtA vividha upAyone vicAravA mATe pravRtta thaI. rAtrinA pahelA pahore lepyamaya putaLAne laine praveza karatI tene aMtaHpuranA paherIgaro pUche che ke te dhAvamAtA! A zuM che? rANIne pUjA karavA mATe A kAmadevanI pratimAne lai jauM chuM. paMDitA dhAvamAtA A pramANe dararoja kare che. vRddha puruSo vizvAsane pAmyA tyAre AThamanA divase bahAra pratimAmAM rahelA sudarzanane paNa lAve che. A kAmadevanI pratimA che ema samajIne aMtaHpuranA paherIgaroe kaMipaNa na pUchyuM. tethI meru jevA sthira tene rANI AgaLa mUkyo. pachI kAmathI vidvala banelI rANI tene sarva aMgomAM AliMgana kare che. mukhane pakaDIne sItkArane karatI te cuMbana kare 1. sAde padano artha A pramANe che-Tvena to prado ya ta vatawde muThTham |
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354-brahmacarya viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [sudarzanamaharSinI kathA che. o sukhada! mArAM aMgo tIvra kAmarUpa agnithI saLagelAM che. potAnA saMgarUpa pANIthI zAMta kara. mane pratyuttara Apa. A pramANe kAmarUpa agnine prajvalita karanArI ceSTAo ane vacanothI jema jema rANI kSobha pamADe che tema tema te mahAtmA A pramANe vicAre che- he jIva! jinadharmarUpa ratnanidhine grahaNa karavAnA avasare A koIka pizAcaNI upasthita thaI che. tethI A (=enuM) nAma paNa na le. he jIva! svAbhigrahapAlanarUpa zivamaMdiranI zreNi upara caDhatA evA paNa tane vyAkula karIne A narakarUpa aMdhArA kUvAmAM nAkhe che. tethI azucirasano koThAra evI AnI avagaNanA kara. nirmala zivasukhanuM kAraNa evA ane niMdroe kahelA dhyAnamAM sthira thA. AvI bhAvanAthI nizcala hRdayavALA tene kSobha pamADavA mATe samartha na thatI teNe jAte ja nakhothI potAnA zarIrane ujharaDIne pokAravAnuM zarU karyuM. parijanasahita rAjA tyAM Avyo. rANIne tevI bIbhatsa joIne gusse thayelA rAjAe vIrapuruSone kahyuM. potAnA dhana, yauvana, lAvaNya ane rUpathI garviSTha thayelA A mahAduSTane zIdhra vadhyasthAnamAM laI jAo ane duHkhapUrvaka mArI nAkho. vadha karavA yogya puruSanI vibhUSAthI yukta te ArakSaka puruSo vaDe vadhyasthAnamAM laI javAyo. hAhAravathI mukhara (=vAcALa) nagarI karuNa rudana karI rahI hatI tyAre sudarzana A pramANe bhAvanA bhAve che. jo ke meM akArya karyuM nathI, ema ja teNe mane khoTuM ALa ApyuM che, to paNa huM satya vigata na kahuM. kAraNa ke kahelI satya vigata bIjAno vinAza kare. anAdikALamAM meM pUrve anaMtamaraNone prApta karyA che. maraNano aMta karanAra hamaNAM A maraNa paNa utsavarUpa che. A pramANe bhAvanA bhAvatA sudarzananA ati ghaNA sattvathI tuSTa thayelA bhavanapati vagere ghaNA devo tyAM AvyA. tenA mATe zULI kamaLarUpa thaI gaI, ane talavAra vagere zastro puSpamALAo thaI gaI. devoe sugaMdhI puSponI ane sugaMdhI jaLanI vRSTi karI. A pramANe sAMbhaLIne saMbhrAnta thayelo rAjA nagarajanonI sAthe tyAM Avyo. bhaya pAmelo te vAraMvAra tenA caraNomAM namIne khamAve che. he mahAzaya! doSonuM ghara evI yuvationuM caritra nahi jANatA meM tAro je aparAdha karyo tenI prasanna thaIne mane kSamA Apa. A pramANe saMbhramathI vAraMvAra khamAvatA rAjAne sudarzane kahyuM: he rAjana! tame ke tamArI patnIoe ahIM aparAdha karyo nathI. pUrve saMcita karelAM karmoe ja mAro aparAdha karyo che. tethI meM je vicAryuM che te tamane kahIza. paNa tame sthira thAo. (75) vizvAsa pAmelA rAjAe sudarzanane gajaskaMdha upara besADIne atizaya mahAna ADaMbarathI nagaramAM praveza karAvyo. mahAdAna ApIne, jinezvaronI pUjA karIne, rAjA, nagaraloka, pitA ane
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA-355 svajanavarganA rokavA chatAM saMsAranI tevI asAratA jANIne sugurunA caraNomAM sudarzane ghaNA ADaMbarathI dIkSA lIdhI. abhayA potAnA duzcaritranA bhayathI pATaliputranA zamazAnamAM gaLe phAMso bAMdhIne kAyAne laTakAvIne marIne vyaMtarI thaI. paMDitA dhAvamAtA paNa rAjAnA bhayathI palAyana thaIne jatI rahI ane tyAM ja pATalIputramAM devadattA gaNikAnA ghare rahI. tyAM pratyeka avasare devadattA vezyAnI AgaLa sudarzana muninI zreSTharUpa, manoharayauvana, gurue ApelA daDha vrato vagere nirmala kathAone karatI rahe che. gaNikA jeTalAmAM A pramANe tenA guNonA zravaNathI AkarSAyelI ane potAnA guNagaNathI ati garviSTha banelI rahe che teTalAmAM zarIramAM cAmaDI ane hADakAM ja bAkI rahyA che tevA sudarzana muni koipaNa rIte te ja nagaramAM AvyA. gocarI mATe gayelA te munine joine dhAvamAtAe gaNikAne kahyuM. gaNikAe paNa dAsIne mokalIne bhikSA mATe munine bolAvyA. prasaMgathI ajJAta te muni A zrAvakakula che ema samajIne tyAM gayA. tapathI sukAyelI kAyAvALA paNa munine gaNikAe vistRta tejavALA joyA. kRSNapakSathI grasta karAyelA paNa caMdrane tejalakSmI choDatI nathI. pachI gharano daravAjo baMdha karIne gaNikAe vividha prakAranA yuvatibhAvothI upasarga karavAnuM zarU karyuM. A pramANe gaNikA upasarga karI rahI hatI tyAre jANe sUrya paNa zaramiMdo banyo hoya tema astane pAmyo. to paNa pavanathI meruparvatanI jema muni calita na thayA. tethI tenA guNothI tuSTa thayelI teNe potAnI ghaNI rIte niMdA karIne munine bahAra ramazAnamAM laI jaIne mUkAvI dIdhA. have te uttama muni tyAM ja kAussagnamAM rahyA. bhavitavyatAnA kAraNe vyaMtarI abhayAe temane joyA. pUrvanA prasaMgane vicArIne pApiNI teNe vividha prakArothI anukULapratikULa upasargo zarU karyA. sAta divasa sudhI niraMtara upasargo karyA. A daramiyAna munie A pramANe bhAvanA bhAvI- te satparuSo dhanya che ke jeo paramapade gayA che. kAraNa ke teo jIvonA karmabaMdhanuM kAraNa banatA nathI. paNa amane pAmIne jIvo je rIte kalezane pAme che te rIte tuM jo. mAruM A rUpa paNa Dagale ne pagale anarthanuM kAraNa thayuM. mastake rahelA maNinuM teja paNa sarponA bhayanuM kAraNa bane che. tethI he jIva! karmanA kAraNe tane je je kaMIpaNa (duHkha) Ave tene samyak sahana kara. tIrthakaronuM paNa karma bhogavyA vinA kyAreya nAza pAmatuM nathI. te ghaNuM sahana karyuM che. hamaNAM kinArAne pAmyo che. tethI samudrane tarIne khAbociyAmAM DUba nahi. A pramANe bhAvanA bhAvatA tene krame karIne sAtamA divase utkRSTa zubhadhyAnarUpa agni te rIte prajvalita thayo ke jethI ghAtikarmarUpa vana baLI gayuM. tethI lokAlokane jovA mATe pradIpa samAna kevalajJAna utpanna thayuM. tyAre iMdra vagere devoe u. 24 bhA.1
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356- brahmacarya viSe] upadezamalA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA kevalI munino mahimA karyo. suvarNakamaLa racyuM. tenA upara besIne kevaLIe tyAM devavidyAdhara-nara-nArInA samUhathI pratipUrNa parSadAne dezanA ApI. tevA prakAranI Rddhine joine ane muninI dezanA sAMbhaLIne potAne niMdatI vyaMtarIe dharmano svIkAra karyo. devadattA gaNikAe paNa paMDitA dhAvamAtAnI sAthe dharmano svIkAra karyo. bIjA paNa ghaNA jIvo pratibodha pAmIne saMvigna banyA. (100) A pramANe pRthvI upara vicarIne, ghaNA lokone duHkhathI mukta karIne, karmono kSaya karIne, uttamamuni sudarzana mokSane pAmyA. A pramANe bIjA paNa mumukSue brahmacaryanuM pAlana karavuM joie. [157] A pramANe sudarzananuM kathAnaka pUrNa thayuM. A viSayamAM ja bIjuM udAharaNa kahe chevNdaami caraNajuyalaM, muNiNo sirithUlabhaddasAmissa / jo kasiNabhuyaMgIe, paDio'vi muhe na niDDasio // 158 // je kALI sApaNanA mukhamAM paDavA chatAM DaMzAyA nahi, arthAt kozAvezyAnA gharamAM rahevA chatAM kSobha na pamADAyA. te muni zrI sthUlabhadrasvAmInA be caraNone huM vaMdana karuM chuM. vizeSArtha- kAmane pradIpta karavA rUpa je mahAviSa, e mahAviSarUpa javarathI saMyamarUpa prANano nAza karavAthI kozA vezyA kALI sApaNa jevI che. zrI sthUlabhadrasvAmInI kathA AvazyasUtra AdimAM prasiddha ja che. tethI phakta sthAna zUnya na rahe e mATe kaMIka lakhavAmAM Ave che zrI sthUlabhadrasvAmInI kathA jANe ke pUrvadizArUpa vadhUnuM kaTisUtra(=kaMdoro) hoya tevuM, jeNe vilAsagRhanI asAdhAraNa zobhA karI che tevuM, suprasiddha ane zreSTha pATaliputra nAmanuM nagara che. tyAM niMdanI jema pRthvInA pAlanamAM tatpara naMda nAmano rAjA hato. te rAjAno zakaTAla nAmano maMtrI hato. te maMtrInA sthUlabhadra ane zrIyaka ema be putro hatA. temAM paNa sthUlabhadranuM zarIra nitya vilAsanA vyasanavALuM hatuM. (AthI) te bAra varSo sudhI kozAvezyAne ghare rahyo hato. zakaTAlamaMtrInA svargavAsa pachI rAjAe tene bolAvIne pitAnA padano svIkAra kara ema kahyuM. teNe kahyuM: huM vicAruM chuM. rAjAe kahyuM: ahIM ja mArA gharanI najIkamAM AvelA udyAnamAM jaIne vicArIne mane kahe. sthUlabhadra te pramANe 1. naMda eTale zrIkRSNanuM pAlana karanAra naMda nAmano govALa. A naMdanA pakSamAM pAtaLaniro eTale gAyonA pAlanamAM tatpara.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA-357 karuM chuM ema kahIne tyAM ja gayo ane vicAravA lAgyo. dharma-artha-kAmanuM sevana karavuM e gRhavAsanuM phala che ema nItinipuNa puruSo kahe che. A maMtrIpada traNeyanA samUhane kApI nAkhe che. te A pramANe- pUrNa nahi thanArA anya anya pApa-AraMbhamAM pravartelA ane mAyA-bhayathI jemanuM hRdaya DhaMkAI gayuM che tevA puruSone dharma ane kAma kyAMthI hoya? jevI rIte jaLoe pIdheluM lohI pachI jaLone dabAvIne kADhavAmAM Ave che tevI rIte adhikArI puruSoe (prajAnuM) lIdheluM dhana paNa pachI adhikArIne dabAvIne prANanI sAthe laI levAmAM Ave che. tethI parAdhIna jIvonA gRhavAsane tuM viDaMbanA ja jANa. AthI hamaNAM paralokanA sukhane utpanna karanAruM vratagrahaNa karavuM e ja mArA mATe yogya che. jemanuM paralokasaMbaMdhI ane A lokasaMbaMdhI paNa kArya siddha thatuM nathI te kupuruSonA divaso ciMtAnI pradhAnatAvALA puruSonI jema (du:khapUrvaka) pasAra thAya che. A pramANe vicArIne te tyAM ja paMcamuSTika loca kare che ane oDhelI kaMbalaratnane kApIne rajoharaNa kare che. pachI teNe rAjAnI pAse AvIne kahyuM: he uttama rAjan! meM A (kadIkSA levAnuM) vicAryuM che. tame paNa dharmathI varto, arthAt tame paNa dharma karo. rAjAe kahyuM: te sAruM vicAryuM. A bahAnAthI kozAvezyAnA ghare to nahi jAya ne? ema vicArIne mahelanI upara rahelo rAjA gharamAMthI jatA evA tene jue che. pudgalonA guNone jANanArA te bhagavAna durgadhathI vAsita thayelA lokanA maDadAonI pAsenA mArgamAM (nAke kapaDuM bAMdhavuM, moTuM bagADavuM vagere) vikArone karyA vinA jAya che. tethI rAjA tene saMvigna jANIne zrIyakane maMtrIpade sthApe che. sthUlabhadra saMbhUtigurunI pAse dIkSA le che. sUtrane bhaNatA te gItArtha ghora tapa kare che. sthUlabhadra muni kyAreka pharI paNa gurunI sAthe pATaliputra gayA. tyAM traNa munio comAsAmAM kramazaH siMhanI guphA AgaLa, sarpanA bilanI AgaLa ane kUvAnI pALa AgaLa kAyotsarga karavAno niyama le che. munivaronA prabhAvathI siMha ane sarpa upazAMta thaI gayA. zrIsthUlabhadra paNa comAsAmAM kozAvezyAnA ghare rahevuM evo niyama le che. kozAvezyAe sthUlabhadra munine AvatA joyA. hRdayamAM harSa pAmelI teNe vicAryuM cokkasa bhogonA vyasanI A parISahothI parAjita thaI gayA che. UbhA thaIne vinayapUrvaka teNe kahyuM he nAtha! Aje ApanuM svAgata karuM chuM. mAre zuM karavuM teno Adeza karo. munie kahyuM: jo tane bAdhA na hoya to huM (tArA) upavananA gharamAM rahuM. munie A pramANe kahyuM tyAre vezyAe kahyuM: he nAtha! A zuM? lakSmI ghare AvatI hoya to zuM koI gharane AgaLiyo (AgaLo) Ape? arthAt AgaLiyAthI gharane baMdha kare? A jana badhI rIte ApanA caraNono dAsa che. Apa, kaMI
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358- brahmacarya viSe]. upadezamAlA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA paNa avizvAsane kema dhAraNa karo cho? mATe prasanna thaIne ahIM raho. have dhIra te muni tyAM rahe che. tenA gharamAMthI sadAya snigdha bhikSA le che. tethI khuza thayelI vezyA vicAre che- hamaNAM bilADIne dUdha maLyuM. pakSiNIne mAMsa maLyuM. tethI te hRdaya! svakArya lagabhaga siddha thaI javA chatAM tuM nRtya kema karatuM nathI? (rapa) huM lAMbA kALathI paricita chuM. meM tenA pratye anukUla vartana karyuM che. A mArA pratye anurAgI che. vratathI kaMTALelA che. ekAkI che. tethI kevI rIte vazamAM na Ave? ityAdi vicArIne ane zreSTha zRMgAra karIne jenA zarIramAM maNinA AbhUSaNo raNakAra karI rahyA che evI te saMdhyAkALe ekalI muninI pAse jaIne bolavA lAgI. te A pramANehe nAtha! Apano viyogarUpa agni mArA hRdayamAM Aje bujhAI gayo che. puruSanA saMgano tyAga karIne, zarIramAM paNa Adara rahita banIne, saghaLI ceSTAono tyAga karIne ATalA kALa sudhI huM kaSTathI jIvatI rahI chuM. he svAmI! huM zaraNarahita chuM. he nAtha! hamaNAM paNa jo mane tamArAM darzana na thayA hota to cokkasa huM marI gaI hota. tethI duHkhI thayelI meM zreSTharatnothI bharelA nidhAnanI jema lAkho puNyothI Apane prApta karyA che. tethI A kiMkarajana ApanA saMgamanA sukhane prApta karo. te niSphara! te guNagrahaNa saMbaMdhI, te utsuktAo saMbaMdhI, te karelI vAto saMbaMdhI ane te karelI ramato saMbaMdhI hamaNAM ekavacana paNa kema bolatA nathI? A pramANe kahevA chatAM muni bolatA nathI ane dRSTi paNa nAkhatA nathI. tethI teNe ghaNI vikAravALI ceSTAo zarU karI. sthira paNa puSpamALAne utArIne hAtha upara mUke che, e rIte bagalane pragaTa kare che. kaTAkSarUpI bhAlAone pheMke che. dAMtothI hoTharUpa pAMdaDAne kApe che. stanapaTTa pragaTa thAya te rIte uparanA vastrane DhIluM kare che. lAvaNyanuM asAdhAraNa nidhAna ane gaMbhIra evA nAbhimaMDalane pragaTa kare che. pharI pharI mUkIne bArIka vastra pahere che. kaMdorAnI gAMThane DhIlI kare che. kamara upara rahelA raNakAra karatI maNinI ghugharIvALA suMdara kaMdorAnA sthAnane batAve che, arthAt kamaranA pradezane batAve che. chAlarahita kadalInA garbhasamAna ane caMpakavRkSa samAna sAthaLayugalane kSaNavAra batAve che. aMgone maraDe che. sItkAra mUke che= sItkAra zabda kare che. khoTA bagAsA kare che. skUlanA pAmatA svarane bole che. vezyAne ityAdi vilAsanA pradarzanane karatI joine mahAsattvavaMta te muni paNa A bhAvanA bhAve che- he jIva! vezyAnA je cUro karelA padmarAgamaNi jevA lAla taLiyAvALA caraNayugala che tenAthI prerAyelo tuM narakarUpa aMdhAriyA kUvAmAM paDIza. A je kAmakrIDAnA gharanuM toraNa jenA upara raheluM che tevA suvarNanA thAMbhalA samAna
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacarya viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA-359 sAthaLayugalanA mULane (= nIcenA pradezane) kSaNavAra pragaTa kare che te paNa narakano mukhya daravAjo che. he jIva! DhIlA kaMdorAnA chidrathI strInI kamarane (=madhyapradezane) je jue che, tenAthI paNa baMdhAyelo tuM bhayaMkara bhavarUpa kedakhAnAmAM lai javAze. he jIva! lAvaNyarUpa jalathI pUrNa ane gaMbhIra AnA nAbhirUpa jalAzayamAM paDelo tuM icchita siddhipurane kevI rIte prApta karIza? he jIva! AnA puSTastanothI viSama evA vakSa:sthaLamAM skhalanA pAmelo huM AgaLa narakarUpa moTA khADAmAM paDIza. he jIva! jo tuM paravALAnA jevI lAla kAMtivALA A hoTharUpa pAMdaDAne jovAne icche che to narakamAM vajra jevI cAMcavALA pakSIothI bhakSaNa karAze. AnA uttama, caMcala, saraLa, kAjaLasahita lAMbI pAMpaNavALA ane zveta cakSuyugalane bhavaduHkharUpa doraDA mATe vicAra. arthAt tenAthI bhavaduHkhanuM baMdhana thAya che ema vicAra, he jIva! puSponA samUhathI vyApta tathA bhramara ane kAjaLa jevA kRSNa kezakalApane vicArato tuM narakamAM vajra jevA bhAlAothI bhedAze. he jIva! tethI AnAthI pravartAyelI mAtra hInajananA hRdayanuM haraNa karanArI A vikArI ceSTAomAM tuM rAga na kara. kSudrajananI ceSTAo jevI rIte hInajanomAM prasare che= asara kare che tevI rIte dhI2puruSomAM kevI rIte prasare? kaThora pavanathI rUnI jema meruparvata paNa calita thato nathI. he hRdaya! bhavaduHkhanuM kAraNa hovAthI zrIbharata vagere dhIrapuruSoe je yuvationo tyAga karyo che te yuvatiomAM rAga zo? A pramANe bhAvanA bhAvatA te mahAtmA dararoja vezyA vaDe tarjanA karAtA hovA chatAM sajjane svIkArelAnI jema kSaNavAra paNa dhyAnathI calita na thayA. have te muninA nirmalaguNorUpa amRtarasathI svastha karAyelA manavALI ane upazAMta thayelI te vezyA uttama zrI sthUlabhadramuninA guNagaNanI prazaMsA kare che. he dhI2! tamAruM A vrata zobhe che. tamAro janma paNa prazaMsA karAya che. tame ja manuSya-vidyAdhara-devone vaMdanIya cho. he dhIra! agninI jvALAomAM rahevA chatAM jarApaNa baLyA nathI. bhUkhI thayelI rAkSasInA mukhamAM gayA hovA chatAM bahAra nIkaLI gayA. tethI he uttamamuni! hamaNAM meM ajJAnatAthI Apano je aparAdha karyo tenI mane kSamA karo. kAraNa ke mahApuruSo hInajana upara `anukaMpA ja kare che. (50) A pramANe vezyA upazAMta thai tyAre saMvega utpanna karIne te muni paNa dezanA Ape che. rUpa ane yauvana guNathI rahita che enuM ane bhavasvarUpanuM varNana kare che. te sAMbhaLIne te zrAvikA thai. vratasahita samyaktvano svIkAra karyo. rAjAbhiyogane choDIne badhAya puruSonuM paccakkhANa kare che. 1. hInajana anukaMpAnA viSayane ucita hoya che ema zabdArtha thAya.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360-brahmacarya viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA A tarapha cAramAsa sudhI sarvathA AhAranA tyAgarUpa tapa karIne siMhaguphAthI sAdhu AvyA. bIjA sapaMbilathI AvyA. trIjA kUvAnI pALathI AvyA. temaNe mahAtapa vizeSanuM sevana karyuM hovAthI temanI prazaMsA karavA mATe darekane gurue "duSkarakArakanuM svAgata thAo" ema kahyuM. Ama kahyA pachI traNeyanuM kaMIka abhutthAna karyuM. tyArabAda zrI sthUlabhadra svAmI AvyA. guru temanuM atizaya saMbhramathI abhutthAna kare che, ane AdarapUrvaka kahe che ke, duSkaraduSkarakArakanuM svAgata thAo." tethI irSArUpa agnithI baLelA bIjA traNeya vicAre che ke, aho! ahIM paNa laukika ja dharma che, kAraNa ke vezyAnA gharamAM sukhathI rahyo hovA chatAM, tyAM ja snigdha bhikSA leto hovA chatAM, nitya bhojana karato hovA chatAM, sarva aMgomAM puSTa thayo hovA chatAM, anyalokanI jema svArthapriya hovAnA kAraNe gurue paNa A maMtrIno putra che e pramANe karIne sthUlabhadrane jevI rIte adhika AdarathI joyo tevI rIte tevA prakAranuM kaSTa anuSThAna karyuM hovA chatAM amane na joyA. bIjA comAsAno kALa Avyo tyAre siMhaguphAvAsI muni bhaviSyanA anarthane jANanArA gurue rokavA chatAM sthUlabhadranI irSAthI sarvathA zAstraviruddha abhigrahane laIne kozAvezyAnA ghare gayA. sAdhue vasati mAgI eTale kozAvezyAe te sAdhune paNa te ja upavana gharamAM vasati ApI. vibhUSita banelI te prasannacittathI dararoja te sAdhune bhaktithI vaMdana kare che. te atizaya adbhuta rUpavALI hovAthI te muni tenAmAM atyaMta Asakta thayA. eka divasa sahasA tene prArthanA kare che. tethI kozAe vicAryuM. aho! mahAnubhAvanI karma parataMtratA! tethI upAyathI temane pratibodha pamADuM. A pramANe vicArIne nipuNa teNIe kahyuM: bho! ame vezyAo chIe. ahIM dharmalAbhanI kiMmata nathI, kiMtu arthalAbhanI kiMmata che. tethI jo amAruM kAma hoya to kaMIka dhanasamUhane lAvo. munie pUchyuM: keTaluM? kozAe kahyuM: ekalAkha. sAdhue kahyuM ke bhikSAcaronI pAse ATaluM dhana kyAMthI hoya? kozAe kahyuM: nepALadezamAM rAjA zrAvaka che. dIkSita thayelA sAdhune lAkhamUlyavALuM ratnakaMbala Ape che. tene lAvo. kAmarUpa timirathI vivekarUpa cakSu biDAI javAnA kAraNe te sAdhu bharacomAsAmAM tyAM gayA. ane ratnakaMbala laI AvyA. kozAne ratnakaMbala ApyuM. 'kozAe tenA dekhatAM ja ratnakaMbala jaladI khALamAM nAkhI dIdhuM. ratnakaMbalane khALamAM nAkhavA mATe rokatA sAdhue khedapUrvaka kahyuM aho! AvuM ratnakaMbala mahAduHkhathI huM lAvyo chuM. A pramANe eno vinAza kema kare che? avasara pAmIne kozAe sAdhune preraNA karI. te A pramANe- jo ema che to te munivara! tame duHkhathI prApta thayelA saMyamaratnane azucigharathI paNa adhika azuci evI strIomAM na nAkhI do. kAraNa ke he munivara! kSaNamAM rAgiNI ane kSaNamAM virAgiNI 1. nA tad zabdanuM strIliMgamAM tRtIyA ekavacananuM rUpa che. 2. haEUR=jaladI. athavA hastha=hAtha dhovAnI.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA-361 tathA saMdhyAnA raMganI jema capala svabhAvavALI strIo viSalatAnI jema prANone haranArI che. tathA strIo prakRtithI ja parvatamAMthI nIkaLelI nadIonI jema nIce janArI hoya che. darpaNamAM saMkrAMta thayelA rUpanI jema grahaNa karavA mATe azakya che, arthAt strIo grahaNa karI zakAtI nathI= potAnI karI zakAtI nathI. bahu vakratAnA kAraNe sApanA karaMDiyA samAna, tucchamativALI, sudhyAnanI vairiNI ane narakarUpa agninA dAhane utpanna karanArI hoya che. bIjuM vicAre che, bIjI rIte bole che ane kare che bIjuM. puruSonI AgaLa potAne suzIlavALI hoya tevI batAve che. mokSapuranA daravAjAne baMdha karavA mATe hAtharUpa argalA samAna che. narakanA mArga tulya che. iMdrajALiyAonI vidyAnI jema dRSTine bAMdhanArI che. puruSovaDe bhakSaNa karAyelA vivekarUpa uttama amRta bhojananuM koipaNa rIte bhakSaNa karatI strIo e bhojana madhuguptikAonI (=madhanI goLIonI) jema vamI nAkhe che. ityAdi doSasamUha anya paNa strIrUpa paNyazAlAmAM (=dukAnamAM) prApta thAya che, amArA jevI vezyAstrIomAM vizeSathI ja prApta thAya che. vyabhicArI puruSothI sevavA yogya vezyAno viziSTa puruSoe tyAga karyo che. A jJAna to, tamArA jevAnI vAta dUra rahI, amane paNa hoya che. tethI he mahAnubhAva! sthira thaine svasaMyamane pALo. svapnamAM paNa hInajananI ceSTAomAM mana na Apo= na karo. A pramANe kozAe vacanamAtrathI kAmarUpa viSa jaladI utAryuM eTale prApta karI che cetanA jeNe evA munie kahyuM ke teM sAruM kahyuM. tethI A ati mahAna moha vilAsa saMbaMdhI micchA mi dukkaDaM thAo. tane paNa meM je ayukta kahyuM tenI mane kSamA Apa. muninI prazaMsA karatI kozA paNa vinayapUrvaka namIne te munine khamAve che. have comAsuM pUrNa thatAM muni paNa gurunI pAse gayA. vinayapUrvaka gurune namyA. jJAnathI sArane jANanArA gurue e sAdhune Thapako Apyo. tethI te muni atisaMvegathI kahe che--he munIzvara! mArA manamAM zrI sthUlabhadranA guNarUpa pANIthI siMcAyelo je matsararUpa vRkSa utpanna thayo, teno kusumasamUha meM joyo. he nAtha! matsararUpa viSanA vegathI paravaza banelA jIvo sva-paranA vizeSane ane yukta-ayukta vagere bhAvane jANatA nathI. tethI adhama potAnI sAthe (=potAnI apekSAe) guNanidhi sthUlabhadranI vizeSatAne meM paNa jANI nahi. tathA A paNa vicAryuM nahi- varNathI ujvala, sumanohara svaravALA, zreSTha strInA jevI manohara gatithI zreSTha evA rAjahaMsanI sAthe kAgaDAnI zI sarakhAmaNI thAya? jo ke uDe, AkAzamAM guMjana kare, kRSNavarNane dhAraNa kare, to paNa chANano kIDo bhramaranA caritrane(=AcaraNane) na pAme. jenAM pIchAM ghaNA vistAravALAM che tevA morane nRtya karato joine kAgaDo paNa pAMkhane pahoLI kare to te kyAMthI yukta bane? lAMbA kALathI paricita hovA chatAM, prArthanA karatI hovA chatAM, mithyAtvamAM ane mardamAM rasavALI hovA
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362- caraNazuddhi dvAra] upadezamAlA (puSpamAlA) [sthUlabhadrasvAmInI kathA chatAM kozA je uttamapuruSanA manamAM kSaNavAra paNa na rahI temanA upara paNa, jenA guNo ajJAta che, jenuM mana spRhAthI rahita che ane je jinamatamAM tatpara che evI gaNikAnI paNa prArthanA karanAra mane, kaSTakArI dveSa thayo. tethI A mArA mohabharyA vilAsanI Apa ane zrI sthUlabhadrasvAmI prasanna thaine kSamA karo. tathA mane yogya prAyazcitta Apo. have te muni Alocana-pratikramaNa karIne moharahita vicare che. zrI sthUlabhadrasvAmI paNa zrI bhadrabAhusvAmInI pAse cauda pUrve bhaNIne ane ghaNuM tapa karIne devalokamAM gayA. zrIsthUlabhadranA guNomAM anurAgavALI thayelI kozAvezyAnA (puruSo upara thayelA) udvegane sAMbhaLIne rAjAe kozAvezyA balAtkAre rathikane ApI. (25) kSIrodadhi samudranA pANInI icchAvALo koNa khArA pANImAM rame?= AnaMda mANe? kozA sthUlabhadranA guNonI prazaMsA karatI kSaNavAra paNa aTakatI nathI tyAre rathika AMbAnI laMbane toDavAnI kaLA kozAne batAve che. kozA paNa sarasavanA DhagalA upara rahelI soio upara nRtya karIne tene potAnI kaLA batAve che, ane A kahIne pratibodha pamADe che--'AMbAnI laMba toDavI duSkara nathI, sarasava upara nRtya karavuM te duSkara nathI. paNa sthUlabhadramuni strIrUpI vanamAM rahevA chatAM avikArI rahyA te duSkara che ane te ja mahAna prabhAva che.'' ityAdi vacanathI kozAe tene zrAvaka karyo. tethI he jIva! uttama sthUlabhadramuninA dRSTAMtathI strIparISahane sahana kara. [158] A pramANe zrIsthUlabhadramunirAjanuM kathAnaka pUrNa thayuM. have parigrahavratanuM pAlana karavAnA upadezane kahe che- jaha vahasi kahavi atthaM, niggaMthaM pavayaNaM pavanno'vi / niggaMthatte to sAsaNassa mailattaNaM kuNasi // 159 // nirprantha zAsanane pAmelo hovA chatAM(=jaina sAdhu thayo hovA chatAM) tuM jo koipaNa rIte dhanane rAkhe che to zAsananA nirpranthapaNAmAM(=sAdhupaNAmAM) malinatAne kare che. vizeSArtha jinazAsananuM nirpranthapaNuM sarvatra prasiddha che, arthAt jaina sAdhuo dhana rAkhatA nathI ema sarvatra prasiddha che. have jo tuM jaina sAdhu thaine paNa dhana rAkhe to loko kahe ke- jinazAsana nirprantha che=dhanathI rahita che e mAtra bolavAmAM ja che. kAraNa ke amuka amukanI pAse dhanasaMgraha jovAmAM Ave che. ityAdi lokapravAda ane karmabaMdhamAM nimitta thavAthI nigraMthapaNAmAM (=sAdhupaNAmAM) tuM ja jinazAsananI malinatA kare che, arthAt tuM ja jinazAsanane malina kare che. [159]
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinazAsananI malinatA] upadezamAlA (puSpamAlA) [punarbhavanuM kAraNa che-363 jo koI ema kahe ke e pramANe thAo, emAM zo doSa che? to teno uttara kahe chetmmilnnaa u satthe, bhaNiyA mUlaM puNabbhavalayANaM / to niraMtho ltha, savvAlthi vivAnagA che 260 || zAstramAM jinazAsananI malinatAne punarbhavarUpa latAnuM kAraNa kahI che. tethI nigraMtha (sAdhu) jenAthI sarva anartho thAya che tevA arthano=dhanano tyAga kare. vizeSArtha punarbhava eTale pharI pharI saMsAramAM janma. A viSe kahyuM che kejinazAsananI prabhAvanA karato jIva tIrthaMkarapadane pAme che, ane jinazAsananI ja malinatA karato jIva bhayaMkara duHkhavALA saMsAramAM bhame che." dhanathI karmabaMdha ane narakagamana vagere sarva anartho thAya che. [16] dhananA saMgrahanI vAta dUra rahI, dhanano upArjana AdinA AgraharUpa pratibaMdha paNa na karavo joie ema sUtrakAra kahe che jai cakkavaTTiriddhiM, laddhapi cayaMti kei sappurisA / ko tujjha asaMtesu'vi, dhaNesu tucchesu paDibaMdho? // 161 // jo keTalAka sapuruSo maLela paNa cakravartInI Rddhino tyAga kare che to tAro avidyamAna paNa tuccha dhanamAM pratibaMdha zo? vizeSArtha- keTalAka sapuruSo bharata vagerenI jema maLelI paNa cakravartI saMbaMdhI ghaNI Rddhino tRNanI jema tyAga kare che to te sAdhu! avidyamAna paNa tuccha dhanamAM tAro pratibaMdha zo? pratibaMdha eTale upArjana karavA Adino Agraha. tuccha eTale asAra. A dhana anaMtabhavonA duHkhanuM kAraNa che evo nizcaya karIne jo svAdhIna paNa dhanano tyAga kare che to anaMtasukha ApanArI lakSmInuM kAraNa evA vratamAM rahIne paNa) avidyamAna ane saghaLA doSone ApanArI lakSmInI tArI AkAMkSA zI? evo ahIM bhAva che. [161] dravya vagere dUra raho, jemanuM paramalyANa najIkamAM che evA keTalAka puruSo zarIramAM paNa mamatA karatA nathI ema sUtrakAra kahe che bahuverakalahamUlaM, nAUNa pariggahaM purisesIhA / sasarIre'vi mamattaM, cayaMti caMpAuripahuvva // 162 // u. 25 bhA.1
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364- zarIramamatAnA tyAga viSe] upadezamalA (puSpamAlA) [caMpApurInA rAjAnI kathA uttamapuruSo parigrahane bahu vaira ane kalahanuM kAraNa jANIne caMpApurInA rAjAnI jema potAnA zarIramAM paNa mamatAno tyAga kare che. vizeSArtha- gAthAno artha bolavA mAtrathI samajAI jAya tevo che. kathAnaka to kahevAya che caMpApurInA kIrticaMdrarAjAnI kathA caMpA nAmanI nagarI che, ke jemAM zrI vAsupUjya jinezvararUpI dIpaka bUjhAi gayo hovA chatAM paNa potAnA kIrtirUpI tejathI prakAzI rahyo che. temAM kIrticaMdra nAmano rAjA hato ke jenI zreSTha kIrti jANe traNa bhuvanamAM bhramaNa karIne thAkI gaI hoya tema lokAMtamAM besI gaI. teno samaravijaya nAmano laghubaMdhu yuvarAja hato. te be atizaya ghaNA sukhathI rAjyanuM pAlana karI rahyA hatA tyAre kurAjAnI jema grISmaRtue pRthvItaLane saMtApita karyuM. jANe tapelI pRthvIne zAMta karavA mATe hoya tema kramathI varSARturUpa rAjA Avyo, ke jeNe idradhanuSyamAMthI nIkaLelA dhArA baddha bANothI virahIjanonA hRdayo bhedayA na bhedAyA teTalAmAM hRdayone vidyu-kAzathI joDI dIdhA. jyAM grISmaRtune bhedIne megharUpI subhaTo gAjI rahyA che, megharUpa subhaTothI parvato ane vRkSono samUha pratidhvani karato tUTI rahyo che, (ethI) megharUpa subhaToe sarvatra yaza prApta karyo, tyAM varSArUpa rAjAthI varSAdanI manohara ane sarala dhArArUpa hAtho vaDe jANe sarva aMgomAM AliMgana karAI hoya tema pRthvIrUpI kAminI romAMcita dehavALI thai. varSARturUpI lakSmInI chAtImAM UMcA ane vizALa stanonA madhyabhAgamAM DolatA bagalAonI zreNi motInI mALAnI jema zobhe che. meghoe upakAranI apekSA vinA pRthvItaLane saMpUrNa jalathI bharI dIdhuM. AnAthI megho e kahe che ke niSkAraNa paropakAra karanAranI mahattA che. kAmathI unmatta strIonI jema unmArgamAM cAlelI, kinArAnI baMne bAju pANIthI pUrNa, madhyabhAgamAM DahoLI evI nadIoe janamArgone rokI dIdhA. bhUmi ghaNA aMkurAovALI thaI. loka unmArge cAlyo. kurAjAonA rAjyanI jema malina padArthono abhyadaya (kAdava vagere malIna padArthonI utpatti) thAya che. A pramANe varSAdano samaya pUrNa thayo tyAre mahelanI uparanA bhAgamAM gayelA rAjAe vistArathI vahetI nadI joI. ane kutUhalathI sAmaMto, maMtrIo ane svabaMdhuothI 1. A traNa vizeSaNo dvi-arthaka hovAthI kAmathI unmatta strIomAM paNa ghaTADavA. te A pramANe-kAmathI unmatta strIo unmArge jatI hoya che, zvasurapakSa ane pitRpakSa e ubhayapakSanI apekSAe jaDa vivekazUnya bane che, madhyamAM=hRdayamAM malina hoya che. 2. loka unmArge cAlelo cAle che evo zabdArtha thAya.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIramamatAnA tyAga viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [caMpApurInA rAjAnI kathA-365 parivarelo rAjA tyAM jaIne nAvamAM baMdhusahita ArUDha thayo. bIjI nAvomAM sAmaMta vagere mANaso caDyA. jevI rIte iMdranI sAthe rahelA devo gaMgAnadImAM krIDA kare tema te badhA nadImAM krIDA kare che. A pramANe te badhA krIDA karI rahyA hatA tyAre uparanA bhAgamAM meghanI vRSTi thavAthI te koika nadI pravAha tIvra vegathI tyAM Avyo ke je nAvaDIone kheMcIne bIjI bIjI dizAomAM laI jAya che. temAM niryAmakano prayatna paNa jarA paNa kAma lAgato nathI. tethI nadImAM rahelo ane kinAre rahelo loka pokAra kare che. tyAM maLelI saghaLIya caMpApurI AkulavyAkula thaI gaI. pachI lokanA jotAM ja rAjAnI nAva adazya thaI gaI. vegathI vahetI nadI ghaNA yojano sudhI nAvane laI gaI. pachI dIrghatamAla nAmanI aTavImAM kayAMka nAva vRkSamAM lAgI= aTakI. keTalAka parivArathI yukta rAjA samaravijayanI sAthe koipaNa rIte kAMThe utaryo. thAkelo rAjA kAMThe jeTalAmAM vizrAma kare che teTalAmAM nadInA pANIthI khodAyelA nadInA khADAmAM pragaTa thayelA ratnapUrNa nidhAnane jue che. tethI uThIne baMdhuo vagerenI sAthe tyAM gayo. tene vizeSathI joine samaravijayane batAve che. dIpatA ratnasamUhane joine tenuM mana calita thayuM. tethI A rAjAne mArIne vidyamAna A dhanane ane te samRddharAjyane lauM ityAdi vicArIne sahasA rAjA upara chUrIno ghA karyo. parivAra pokAra karavA lAgyo. hA! A zuM? ema vicArIne rAjAe te ghAne niSphaLa banAvyo. rAjA samaravijayane hAthamAM pakaDIne kahe che ke he vatsa! te zuM karyuM? ApaNA paNa kuLamAM zuM koI AvuM ayogya kArya kare? (25) jo tAre rAjya joituM hoya ke A dhana joituM hoya to tuM ja grahaNa kara, ane huM pUrvarAjAonA mArgane sevuM. ityAdi rAjA kahI rahyo hato tyAre niSkAraNa jenA zubhabhAvane corI lIdho che evo samaravijaya hAthane choDAvIne khasI gayo. rAjA vicAre che- jemanI mati karmane AdhIna che tevA jIvonI viruddha ceSTAne juo, ke je ceSTAone na ja kahI zakAya, na ja sahI zakAya ane na ja DhAMkI zakAya. have mAre A nidhinI ane A parigrahanI jarUra nathI, ke jenA mATe A pramANe baMdhuonA paNa citto jaladI calita thAya che. A pramANe vicArIne rAjA tyAMthI krame karIne potAnA sthAne Avyo. have te vairAgyathI bhAvita manavALo thaIne divaso pasAra kare che. samaravijaya paNa pachI te nidhAnane jue che to raheluM paNa te nidhAna abhAgyathI tene dekhAtuM nathI. AthI rAjA laI gayo che ema vicAre che. pachI te luMTAro thayo. bhAInA dezane luMTe che. ekavAra mAMDalika rAjAoe tene bAMdhIne grahaNa karyo. caMpAnagarImAM lai jaine kIrticaMdrarAjAne soMpyo. rAjA karuNAthI tene choDAvIne rAjya levAnuM nimaMtraNa kare che.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366- zarIra mamatAnA tyAga viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [caMpApurInA rAjAnI kathA svabhujAbaLathI rAjya levuM joie, AnAthI apAyeluM nahi, A pramANe vicArato te pharI paNa tenA gharamAMthI nIkaLI gayo. A pramANe kyAreka gha2mAM to kyAreka rAjyamAM teNe bhUla karI. rAjAe tene choDAvyo, ane rAjya levA mATe AgrahathI prArthanA karI. sakalalokamAM evo pravAda thayo ke- aho! guNathI mahAna ane guNothI rahita manuSyonA aMtarane juo. kema ke baMdhu paNa A yuvarAja ane rAjAmAM ekanI durjanatA ane anyanI anaMta sajjanatA sarvatra spaSTa dekhAya che. atisaMvegane pAmelo rAjA jeTalAmAM duHkhapUrvaka kALa pasAra karI rahyo che teTalAmAM tyAM prabodha nAmanA kevalI padhAryA. rAjAe te vAta sAMbhaLI. rAjA ghaNA harSathI ane ghaNI samRddhithI kevalInI pAse gayo. guruno vinayarUpa Adara karavA pUrvaka beThelA rAjAne kevalI bhagavaMte bhavistArano nirNaya karavAmAM kuzaLa evI zreSTha dezanA karI. pachI avasara pAmIne jeNe saMvegarUpa sudhAnA pravAhamAM aMtaHkaraNane DUbADyo che evA rAjAe baMdhuno saghaLoya vRttAMta pUchyo. tethI A vRttAMtathI anya parSadAne paNa ghaNo upakAra thaze ema jJAnathI jANIne kevalIe vistArathI kahevAnuM zarU karyuM. te A pramANe-- he mahArAja! sAMbhaLo. baMdhuno vRttAMta kahevAmAM Ave che. A ja jaMbudvIpamAM mahAvidehakSetramAM maMgalAvatI vijayamAM sugaMdhipura nAmanuM nagara che. temAM mahana nAmanA zreSThInA anukrame sAgara ane kuraMga nAmanA be putro thayA. samajI zake tevI avasthAne pAmelA te be ekavAra krIDA karI rahyA hatA tyAre temane potAnI uMmara jeTalA ja be bALako maLyA ane eka bAlikA maLI. temane manohara AkRtivALA joine te be putroe pUchyuM ke tame konA cho? ane tamAruM nAma zuM che? moTA bALake kahyuM: huM A nagaramAM rahenAra moharAjAno pautra ane rAgakezarIno putra chuM. anaMtAnubaMdhI lobha mAruM nAma che. A bIjo parigrahAbhilASa nAmano nAno bALaka mAro ja putra che. A bAlikA te ja moharAjAnI prapautrI, dveSagajendranI pautrI ane anaMtAnubaMdhI krodhanI krUratA nAmanI putrI che. tethI sAgare vizeSathI hasIne kahyuM: aho! A mahA kautuka che ke jethI ATalI vayamAM paNa Apano vivAha thayo ane putranI utpatti thai. tethI temaNe kahyuM: A kautuka nathI. kAraNa ke amArA vaMzamAM utpanna thayelAono A ja krama che ke nAnAo paNa paraNAvAya che ane putrane utpanna karavAnI zaktivALA hoya che. ethI huM paNa vRddhi nAmanI patnIne paraNyo, ane temAM A putrane utpanna karyo. amArA vaMzamAM utpanna thayelAonI pAse icchA pramANe rUpa karavuM vagere AzcaryakArI anaMtazaktio hoya che. AkhI jIMdagIthI paNa te zaktione kahevA mATe pAra na pAmI zakAya. tethI A kathAthI paNa saryuM. pachI duSTa cittavALA kuraMge kahyuM: amAro paNa koika puNyodaya che ke jethI AvA paNa tamArI sAthe meLApa thayo. tethI ApaNe saMpUrNapaNe sAthe ja krIDA karIe. (anaMtAnubaMdhI lobhe kahyuM:) Ama kema kaho cho?
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra mamatAnA tyAga viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [caMpApurInA rAjAnI kathA-367 (kuraMge kahyuM:) amArI sAthe samAna krIDA karavAnI yogyatA tamArAmAM ja che ema vicArIne ame ahIM AvyA chIe. sAgare kahyuM: sAruM. to krIDA karIe. sAgaranI bALakonI sAthe maitrI vadhI, bAlikAnI sAthe nahi. kuraMganI to traNenI sAthe maitrI vadhI. vaLI bIjuM- sAgare bAlikAno tiraskAra karyo, ethI kuraMge krUratAne ghaNI ja sArI rIte bahena tarIke svIkArI. pachI sAraMga ane kuraMga kaLAo bhaNyA. yauvanane pAmelA te be paraNyA. mitranA prabhAvathI te be anya saghaLI vastuonA lobhano tyAga karIne kevaLa dhanane ja tattvadaSTithI jue che. te be baMdhuvargathI kSaNavAra paNa mUkAtA nathI. te be dhananA utkRSTa ane satata manorathavALA thayA. te manorathathI ghaNA vyAkula manavALA te be dhana meLavavA mATe mAtApitAnI paNa avagaNanA karIne ghaNA kariyANArUpa saMpitta laIne baMdhuonI ja sAthe anyadeza tarapha gayA. kramathI jatA e be vivakSita pradezanI najIkamAM AvyA tyAre coronI dhADathI corAyA= lUMTAyA. tethI atizaya karuNa pralApa karatA te be upara coronA nAyakone karuNA utpanna thaI. AthI pAchA vaLIne hajAra sonAmahoranuM kariyANuM temane ApyuM, bAkInuM badhuM laI gayA. tethI tene paNa ghaNuM mAnatA te be dhavalapura nAmanA nagaramAM gayA. tyAM eka dukAna lIdhI. mitrothI atizaya prerAyelA te bee vepAra zarU karyo. vepAra karatA te bene mahAkaSTathI krame karIne koipaNa rIte be hajAra sonAmahora thaI. mitroe kahyuM amArI preraNAnI khAtarI tamoe joI, arthAt amArI preraNAnI tamane khAtarI thaI gaI. jo AgaLa paNa amAruM kaheluM karazo to tame paNa potAnA abhyadayane jozo. ityAdi mitranA kahevAthI prerAyelA te benI icchA vadhI. tethI dukAnamAM kapAsa ane tala Adino saMgraha kare che, lAkSAne le che, sugaMdhi dravyano vepAra kare che, tala AdithI saMsakta dhAnyanA yaMtrone calAve che. dasa-agiyAra AdinI vRddhithI( TakAthI) vyAje nANAM Ape che, khetInuM kAma karAve che, zeraDInA khetaro karAve che. A pramANe karatA te bene koIpaNa rIte kaSTathI traNa hajAra sonAmahoro maLI. pachI pharI paNa mitrothI protsAhita karAyelA te bene cAra hajAra sonAmahoranI icchA thaI. pachI kaSTanI paraMparAthI kALe karIne cAra hajAra sonAmahora paNa maLI. pachI pAMca hajAra sonAmahoranI IcchA thaI ane te paNa te ja pramANe maLI. pachI cha hajAranI, pachI sAta hajAranI, pachI ATha hajAranI, e pramANe daza hajAranI, agiyAra hajAranI, cAlIsa hajAranI icchA thai. ema yAvat aMzI lAkha sonAmahoro pUrNa karI. pachI mitrothI atizaya prerAyelA te benI koDa sonAmahoro pUrNa karavAnI icchA vadhI. e icchA koIpaNa rIte pUrAtI nathI. tethI mitranA upadezathI kroDa sonAmahora pUrNa karavAnI icchAthI ghaNA upAyo karyA. te A pramANe- dezAMtaromAM moTI gADIonI zreNi mokalI. moTA UMTonI zreNIo mokalI. aneka vahANo pravartAvyA. aneka gadheDAnA samUho karyA. ghaNA
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368- zarIra mamatAnA tyAga viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [caMpApurInA rAjAnI kathA 'tejasvI pADAonA samUho joyA. rAjakulanA hAthathI (=pAsethI) paTTakathI ghaNA zulkasthAno grahaNa karyA. dhana meLavavA mATe dukAno karI. azva AdinA samUho bAMdhyA. rasavALA (dUdha vagere) padArthonuM ane madyanuM vecANa karAvyuM. dAMta, carma, nakha, keza (vagere zarIranA aMgono), viSa, haLa, zAMbeluM, khAMDaNIyuM, (vagere adhikaraNono), bANa, bhAlo, barachI, tomara, charo, dhanuSya, talavAra vagere zastrono vepAra zarU karyo. vadhAre kahevAthI zuM? prAyaH lokamAM pAparUpa te upAya nathI ke je upAya pApamitranA saMgathI tyAre te bee na ja karyo hoya. sukha-saMtoSathI rahita A baMe mitradoSathI dharmane svapnamAM paNa na jANyo ane pApabhaya na thayo. pachI ghaNA pApothI ghaNA kALathI ane kroDo du:khothI temaNe kroDa sonAmahora paNa pUrNa karI. pachI mitrathI prerAyela cittavALA temaNe kroDa ratno meLavavAnI icchAthI badhuM dhana vahANamAM nAkhyuM. te vakhate te be vahANa upara caDhIne ratnavALI pRthvI tarapha cAlyA. A vakhate bahena krUratAe kuraMganA kAnamAM kahyuM svAdhIna paNa A bhAgIdArane haNIne A badhuM dhana potAne AdhIna kema karato nathI? kAraNa ke dhanavAnonA bIjA paNa baMdhuo thAya che. nirdhana baMdhuo paNa aparAdhI manAya che. tethI jeTalAmAM sAgara tArA ghAtamAM na pravarte teTalAmAM mArA vacanathI tuM ja ene mArI nAkha. udyama kara. duSTabuddhivALI krUratA ityAdi nitya ja tene kahe che. tethI te ja tene bahurUpe pariNamyuM. have vahANanA aMtabhAgamAM sAgarane zaMkArahita beThelo joIne atizaya pApI kuraMge tene pANImAM nAkhyo. tethI jalathI pIDA pamAyela ane azubhadhyAnathI vyagra banela te marIne trIjI pRthvImAM utkRSTa AyuSyavALo nAraka thayo. kuraMge paNa kSaNavAra rahIne mAyAthI kolAhala karyo. mRtakArya karyA pachI harSitacittathI manorathayukta te jeTalAmAM thoDuMka dUra gayo teTalAmAM AjaMdana karatA ane jotA evA tenuM vahANa pApathI svapuNyanI jema bhayaMkara pavanathI nAza pAmyuM. saghaLo parivAra DUbI gayo. saghaLuM kariyANuM gayuM. te kyAMka pATiyAne vaLagyo. tethI lAkho duHkhothI kadarthanA pamADAyelo te cothA divase pANInA pArane pAmyo. pachI koI mahAnagaramAM jaIne dhana meLavIza ane pachI bhogone bhogavIza ityAdi svavikalpothI kSaNavAra tuSTa thato, kSaNavAra ruSTa thato, kSaNavAra mUcha pAmato, kSaNavAra bolato te vanamAM paribhramaNa karI rahyo che. pachI vanamAM kyAMka siMhe tene mArI nAkhyo. bahenanI sahAyathI yukta ane raudradhyAnane pAmelo te marIne dhUmaprabhA nAmanI pAMcamI narakamAM gayo. he rAjana! pachI vividha bhavomAM bhamIne atizaya duHkhI thayelA te be koIpaNa rIte karmaprabhAvathI aMjanaparvatamAM siMharUpe utpanna thayA. tyAM paNa eka guphA mATe paraspara yuddha karIne mRtyu pAmelA te be cothI narakamAM gayA. pachI sarpa thayA. he rAjana! tyAM paNa eka nidhAna mATe paraspara yuddha 1. mA = jI. mada = pADo.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIra mamatAnA tyAga viSe] upadezamAlA (puSpamAlA) [caMpApurInA rAjAnI kathA-369 karIne marIne pAMcamI narakamAM gayA. pachI ghaNA bhavonA aMte te be eka dhanavAna patinI patnIpaNAne pAmyA. baMne putravALI thaI. patinuM mRtyu thatAM dhananimitte te beno ghaNo jhagaDo thayo. temanA vAdano nirNaya karavA mATe rAjA vagere paNa samartha na thayA. pachI eka atizaya roSathI zastrovaDe paraspara yuddha karIne marIne te dhanane ane putra-deha vagerene mUkIne chaThThI narakamAM utpanna thayA. tyArabAda ghaNA bhavo pasAra thaI gayA pachI eka rAjAnA gharamAM rAjaputra tarIke utpanna thayA. tyAM paNa rAjAnuM mRtyu thatAM rAjya mATe mahAraudradhyAnavALA cittathI paraspara mahAyuddhano udyama karIne anyonyathI haNAyelA te be sAtamI narakamAM utkRSTa AyuSyavALA nAraka thayA. pachI pharI saMsAramAM bhamyA. he rAjana! pachI parigraha mATe pharI paNa vividha sthAnomAM mAraNAMtika (=jenAthI mRtyu thAya tevI) Apattio pAmyA. te bee kyAMya potAno parigraha bhogavyo nahi. A bhavathI pUrvabhavamAM tevA prakAranuM ajJAna kaSTa karIne tuM sAgara thayo che ane kuraMga tAro bhAI thayo che. te tAro bhAI hajI paNa ekavAra tane duHkha Apaze. he rAjan! tame ArAdhaka cho ane trIjA bhave tamAro mokSa thaze. tamAro bhAI to anaMta bhavasamudramAM bhamaze. A pramANe kevalIe kaheluM sAMbhaLIne paramasaMvegane pAmelo rAjA parigrahanI bhayaMkaratAne ane bhavasvarUpane vicAravA lAgyo. have bhavarUpa kedakhAnAthI kaMTALelA rAjAe kevalIne namIne kahyuM: nAtha! zreSThacAritrarUpa vahANa vaDe duHkharUpa samudrathI mAro uddhAra karo. kevalIe kahyuM: pratibaMdha na karo. pachI rAjAe potAnA harisiMha nAmanA bhANejane rAjya ApIne dIkSA lIdhI. navapUrvadhara banyA. parigraha viSe daDha viraktacittavALA thayA. potAnA zarIramAM paNa sarva mamatAnuM trividha pratyAkhyAna karIne jinakalpano svIkAra kare che. muhapatti ane rajoharaNa e be ja upakaraNa rAkhe che. karasaMpuTamAM AhAra kare che. temaNe vicitra tapothI zarIrane sukavI nAkhyuM. ekalA vicaratA ane tiryaMca-manuSya-devothI thanArA upasargone sahana karatA te muni ekavAra gajapura nagaranA udyAnamAM AvyA. bhamato pApI samaravijaya koIpaNa rIte tyAM ja Avyo. dhyAnamAM rahelA te sAdhune joIne teno koparUpI agni saLagyo. tethI te talavArathI munine DokamAM haNe che. tethI muninI be AMkho bhamavA lAgI. mAruM duSkRta mithyA thAo ema bolatA te muni pRthvI upara paDyA. vicAre che ke he jIva! pUrve parigrahanI mUrchAthI yukta teM je karmo karyA che te karmonA bAkI rahelA A phaLane sahana kara. he jIva! te pUrve krUratAnI sAthe maitrI na karI tethI ATalA kALe paNa 1. be hAtha bhegA karIne khobA jevo AkAra thAya tene karasaMpuTa kahevAmAM Ave che. A mahAtmA AhAra be hAthamAM laIne vAparatA hatA. je mahAtmA tevI labdhivALA hoya ke jethI temanA hAthamAM pANInuM eka TIpuM paNa nIce na paDe, te mahAtmA karasaMpuTamAM AhAra vApare.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370- jainoe vizeSathI] upadezamAlA (puSpamAlA) [rAtri bhojana choDavuM joIe tArAthI jinano dharma prApta karAyo. te krUratAnA doSo sAMbhaLyA che. tethI hamaNAM tenAmAM mana paNa na kara, jethI prazamarUpa amRtathI siMcAyelo tuM jaladI mokSane pAme. meM lobha ane parigrahanI je maitrI karI tenI hamaNAM niMdA karuM chuM. jIvo upara maitrI thAo. samaravijaya upara vizeSathI maitrI thAo. A pramANe bhAvanA bhAvatA te muni pApanI sAthe prANathI mukta thayA. sahastrAra (AThama) devalokamAM utpanna thayA. mahAvidehakSetramAM siddha thaze. [162] A pramANe kIrticaMdrarAjAnuM kathAnaka pUrNa thayuM. have rAtribhojana viramaNa vratanA pAlanano upadeza kahe chepcckkhnaanninno'vihu, nisi bhattaM pariharaMti vahamUlaM / loiyasiddhatesu'vi, paDisiddhamiNaM jao bhaNiyaM // 163 // pratyakSa jJAnIo paNa jIvaghAtanuM kAraNa evA rAtribhojanano tyAga kare che. laukika siddhAMtomAM paNa rAtribhojanano niSedha karyo che. kAraNa ke A (=TIkAmAM kahevAze te) kahyuM che. vizeSArtha- pratyakSa jJAnIo- avadhi-mana:paryaya-kevalarUpajJAna jemane hoya te pratyakSa jJAnIo che. kAraNa ke nizcayathI A ja traNa jJAna vastune sAkSAt batAve che. tethI A ja traNa jJAna pratyakSa jJAna che. ApaNane to vyavahAramAtrathI ja ghaTa-paTa vagerenuM pratyakSa jJAna thAya che. kAraNa ke te pratyakSa Idriya dvArA thAya che. idriya dvArA thatuM pratyakSa nizcayathI parokSa che. (iMdriyonI sahAya vinA AtmAthI ja thatuM pratyakSa vAstavika pratyakSa che.) A pramANe kevaLI vagere pratyakSa jJAnIo paNa jIvaghAtanuM kAraNa hovAthI rAtribhojana karatA nathI. ahIM bhAvArtha A pramANe che- jo ke bhojana AdimAM rahelA sUkSmazarIravALA paNa kuMthuA vagere jIvone kevaLI vagere aMdhakAramAM paNa joI zake che, paNa temanI hiMsAno tyAga karavAnuM azakya che. tethI pratyakSa jJAnIo paNa rAtre bhojana karatA nathI. to pachI jeo te jIvone jovA mATe paNa samartha nathI te mAMsacakSuvALA anyajJAnIo rAtribhojana sutarA na kare. jainonA dharmanuM mULa jIvadayA che evo ahIM bhAva che. laukika siddhAMtomAM paNa rAtribhojanano niSedha karyo che. laukika siddhAMtomAM kahyuM che ke-"sUrya brahmA AdinA tejathI utpanna thayo che ema vedanA jANakAro kahe che. tethI tenA kiraNothI sparzAyeluM zubha karma Acare, arthAt zubha kArya sUryodaya pachI kare. (1) RSio
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainoe vizeSathI] upadezamAlA (puSpamAlA) [rAtri bhojana choDavuM joie-371 madhyAhna samaye bhojana kare che. devo pUrvAhna samaye(=baporanI AgaLanA samaye) bhojana kare che. pitAo aparAhna samaye (bapora pachInA samaye) bhojana kare che. dAnavo sAMje bhojana kare che. (2) Ama krama pramANe sAMje (=rAte) yakSa-rAkSaso bhojana kare che. sarvasamayane oLaMgIne rAte kareluM bhojana bhojana nathI. (3) Ahuti, snAna, zrAddha, devapUjA ke dAna rAte vihita nathI, bhojana to vizeSathI rAte vihita nathI." (4) A cAreya zloka strI-bAlanA upakAra mATe prAkRta bhASAmAM batAvyA. brAhmaNonI smRtimAM to A ja zlokono saMskRtamAM pATha che. [163] jo laukikoe paNa Ano niSedha karyo che tethI zuM te kahe cheiy annANa'vi vajaM, nisibhattaM vivihajIvavahajaNayaM / chajjIvahiyarayANaM, visesao jiNamayaThiyANaM // 164 // jo pUrvokta rIte ajJAnIone paNa kIDIo ane pataMgIyA vagere jIvonA ghAta karanAra rAtribhojana varSa che to cha javanikAyonA hitamAM rata evA jinamatamAM rahelA jIvoe to vizeSathI ja rAtribhojana choDavuM joie. vizeSArtha- ajJAnI= mithyAdRSTi hovAthI pRthvIkAya AdinA samyajJAnathI rahita brAhmaNo vagere. hitamAM rata- samyajJAna ane rakSaNa Adi dvArA cha javanikAyonA hitamAM tatpara. (pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya e che prakAranA jIvone "cha jIvanikAya" kahevAmAM Ave che.) [164]. have rAtribhojana karanArAone A lokasaMbaMdhI ane paralokasaMbaMdhI anartho batAvavA mATe kahe che ihaloyammivi dosA, raviguttassa va havaMti nisibhatte / paraloe savisesA, niddiTThA jiNavariMdehiM // 165 // rAtribhojanamAM A lokamAM paNa raviguptanI jema doSo thAya che. paralokamAM jinavarendroe atizaya ghaNA doSo kahyA che. nI upara Avela eka lokane pilo kare che. 1. ahIM pitA zabdathI pitRlokane pAmela pitA vivakSita che. caMdralokanI upara Avela eka lokane pitRloka kahe che. 2. ahIM koNa kyAre bhojana kare che ema kahevuM che. AthI zlokamAM bhakti ema bhUtakALano prayoga hovA chatAM anuvAdamAM vartamAnakALano prayoga karyo che.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37ra-rAtri bhojanamAM]. upadezamAlA (puSpamAlA) [raviguNanI kathA vizeSArtha- rAtribhojanamAM A lokamAM doSo A pramANe che-"mAkhI khAvAmAM AvI jAya to UlaTI thAya. kIDIothI jJAna(=buddhi) nAza pAme. bhakSaNa karelI juothI ghora jalodara vadhe che. vIMchI-sarpa AdithI maraNa thAya." paralokamAM naraka vagere gatimAM gayelA jIvane tapelA sIsAnA rasanuM pAna vagere atizaya ghaNA doSo thAya che. prazna- A ravigupta koNa che? uttara- kahevAya che raviguptanI kathA kuzaLa zilpIe ghaDelI, ghaNA kamaLavALI ane potAnuM anukaraNa karanArI sidhdhi nadIthI AliMgana karAyelI ujjainI nAmanI nagarI che. tyAM atizaya jJAnInI jema paranA abhiprAyane jANanAro kuzaLa mahendradeva nAmano brAhmaNa rahe che. teno ravigata nAmano putra che. viSayomAM Asakta, svayauvana-rUpa-buddhithI garviSTha banelo ane prasanna manavALo te aMkuzathI rahita gajendranI jema vezyAomAM bhame che. vadhAre kahevAthI zuM? te pizAcanI jema doSonI khANa hato. paNa tenuM mana rAtribhojanamAM atizaya Asakta hatuM. potAne bahu (=mahAna) mAnato te bajAra, mArga ane coka vagere sthAnomAM saMpUrNa rAte paNa khAto phare che. te zrAvakalokano upahAsa kare che ke te bicArA Aje paNa rAtribhojanano rasa jANatA nathI, tethI rAtribhojana karatA nathI. A pramANe zAsananA pratikUla lokamAM niMdA karato have te ekavAra pitAnuM mRtyu thatAM gharano paNa svAmI thayo. tethI vizeSathI ja niraMkuza banelo ane pApone ekaThA karato te yajJomAM pazughAta kare che. have ekavAra rAtrimAM bhojana karatA tene UlaTI vagere ghaNA rogo thayA. pazcAttApathI rahita ane raudradhyAnamAM rahelo te marIne trIjI pRthvImAM nAraka thayo. tyAM chedana, bhedana, tADana, kapAvuM ane baLavuM vagere duHkhone sahana kare che. vizeSathI ja rAtribhojananA vRttAMtane yAda karAvIne pachI tapelA sIsAno rasa, tela ane tAMbAno rasa sadA pIvaDAvavAmAM Ave che. tyAMthI nIkaLIne te anaMta saMsArasAgaramAM bhamyo. rAtri bhojananA kAraNe ghaNA duHkhane sahana karato te kyAMka bhUkhyo rahyo, kyAMka tarasyo rahyo, kyAMka tenuM zarIra sukAI gayuM. gaLAnA ane jIbhanA rogothI pIDAyelo te anekavAra mRtyu pAmyo. anaMta saMsAra bhramaNamAM aMte A raviguptano jIva koIpaNa rIte kAMpilyapura nagaramAM utpanna thayo ane madhunAmanA brAhmaNanA ghare vAmadeva nAmano putra thayo. tyAM paNa AsaktivALo te rAtre bhojana kare che.
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtri bhojanamAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [raviguNanI kathA-373 have ekavAra mitra zrAvako tene vivAhamAM laI gayA. jAna rAte rastAnA eka gAma rahI rokANI. tyAM zrAvako rAte khAtA nathI. tethI vAmadeva upahAsa karato kahe che ke- jo tamAre koipaNa rIte koLiyo kAnathI (peTamAM) jAya che to ahIM viDaMbanA pAmelA tame rAte bhojana na karo. paNa mAre rAte khAvuM che. tethI tyAM enA mATe bhAta rAMdhyA. rasoDAmAM pharatuM kALA sarpanuM baccuM dhUmADAthI vyAkuLa thaIne bhAtamAM paDyuM. pakAvAtuM te TukaDe TukaDA thaIne bhidAI gayuM. adhuM bhojana karyA pachI teNe te joyuM. have te ja kSaNe viSanA vegathI becena thayelo te pRthvI upara paDyo. tene najIkanA dazapura nagaramAM rAjAnI pAse laI gayA. ghaNA lezathI koipaNa rIte te jIvI gayo ane saMvegane pAmyo. zrAvako tene karuNAthI kevalInI pAse laI gayA. kevalI bhagavaMte tene karmarUpa zatruno saMhAra karanArI dezanA karI. saMvegane pAmelA teNe kahyuM: he nAtha! rAtri bhojanamAM Asakta ane duSTa meM vrata-niyamamAM zrAvakonA upahAsa karyA. have hamaNAM svayameva AvI Apatti prApta thaI. tethI kevalIe kahyuM mahAnubhAva! rAtri bhojana nimitte pUrve teM je duHkha anubhavyuM che tenI apekSAe A duHkha keTaluM mAtra che. pachI vismaya pAmelA teNe praNAma karIne muninAthane pUchyuMhe bhagavan! te duHkha kayuM? pachI munie raviguNanA bhavathI AraMbhI bhavabhramaNano saghaLoya vRttAMta tene kahyo, ane rAtribhojana nimitte je duHkha sahana karyuM te saghaLuMya kahyuM. te munivacanane sAMbhaLIne vAmadevanuM mana atizaya bhayavALuM thayuM. teNe uThIne munIzvaranA caraNomAM paDIne munIzvarane kahyuM: he nAtha! pUrvabhavomAM ke A bhavamAM meM je duSkato kyAM che te duSkato jenAthI nAza pAme tevo koI upAya che? tethI kevalIe kahyuM: jinadIkSA rUpI tIkSNa kuhADInI dhArAthI lAMbAkALathI ugelI paNa vakra evI karmarUpa vanarAjI cheDAya che. have vAmadeve kahyuM: jo ApanA caraNo prasanna thAya to mAtA-pitAthI anujJA apAyelo huM dIkSA paNa grahaNa karuM. gurue kahyuM: A kAmamAM vilaMba na kara. tethI harSa pAmelA vAmadeve kAMDilyapura jaine potAnA pitA madhune rAtribhojana Adino saghaLoya vRttAMta kahIne vrata mATe anujJA mAgI. tethI madhue kahyuM- he vatsa! A pramANe na bola. kAraNa ke haju paNa tuM saMtAnathI rahita che. saMtAnathI rahitane svarga AdinI prAptino niSedha karyo che. kahyuM che ke-"aputranI sadgati nathI, ane svarga nathI ja nathI ja. tethI putranuM mukha joine svargamAM jaze." zvetAMbaro zUdra che, brAhmaNone avaMdanIya che. tethI tAre A bolavuM paNa yogya nathI. tethI vAmadeve kahyuM: he pitAjI! saMtAnanuM mukha jovAthI svargAdinI prApti thAya ema je kahyuM tene ame jANatA nathI. jo saMtAnanuM mukha jovAthI ja phalanI siddhi thAya to dAna vagere vyartha bane. tathA caMDAla vagerene
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374-rAtri bhojanamAM upadezamAlA (puSpamAlA) [raviguptanI kathA ane pApIone ghaNA putro hovAthI svargAdinI prApti thAya. A lokamAM paNa putra vagere duHkhanuM kAraNa jovAmAM Ave che. kahyuM che ke--"utpanna thato patnIne hare, vadhato dhanane hare, marato prANone hare, putrasamAna koi zatru nathI." tethI A putra vagere atisnehanA kAraNa hovAthI durgatinA kAraNo che, sugatinA kAraNo nathI. "zvetAMbaro zUdra che" ityAdi je kahyuM: temAM paNa ajJAna hovAthI pitAjIne huM kaMika pUchuM chuM. paNa mArA upara gusso na karavo. kAraNa ke pitAjInI sAthe mAtra vicAraNA karavAnI icchA rAkhI che. he pitAjI! brAhmaNa jAtithI, kuLathI, zarIrathI, *jIvathI, yonithI, vedapAThathI,zaucAcArathI, 'saMskArathI ke tapathI thAya che? (1) he pitAjI! temAM jAtithI brAhmaNa che te mane samajAtuM nathI. kAraNa ke jAti nitya che ane nAza pAmatI nathI. tethI jAtino patana-vinAza na thAya, ane patana-vinAza iSTa che. kAraNa ke mAnavadharmamAM subhASita A pramANe che- mAMsathI, lAkhathI ane lavaNathI jaladI patana pAme che, arthAt mAMsa Adino vepAra karanAra jAtithI bhraSTa thAya che. dUdha vecanAra brAhmaNa traNa divasamAM zUdra thAya che. RtukALane oLaMgIne (=RtukALa sivAya) je maithunane seve che te ja brAhmaNano vadha karanAra che, teNe potAnAthI utpanna thayelA brAhmaNane mArI nAkhyo. RtukAla pasAra thai gayA pachI je maithuna seve che, tene brahmahatyA thAya= brahmahatyAnuM pApa lAge, ane dararoja sUtaka thAya. (2) he pitAjI! kulathI paNa brAhmaNa thAya te huM jANato nathI. kAraNa ke brAhmaNanI jAtimAM ane kuLamAM utpanna nahi thayelAo paNa RSio brAhmaNa tarIke prasiddha che. kAraNa ke zrutimAM kahyuM che ke- acalaRSi hAthaNImAMthI, kezakaMbala ghuvaDastrImAMthI, agasti agathiyAnA vRkSanA puSpamAMthI, kauzika kuza nAmanA ghAMsanA AsanamAMthI, kaThina kaThina nAmanA ghAsamAMthI, gautama za2 nAmanA ghAsanA jhuMDamAMthI, droNAcArya kuMbhamAMthI, tittirisuta tetara pakSImAMthI utpanna thayela che. reNukAe rAmane janma Apyo. mRgalIe vanamAM RSizRMgane, kaivartI (=mAchImAranI strI)e vyAsane, zUdrikAe kakSivat RSine, cAMDAlaNe vizvAmitrane, urvazIe vaziSTane janma Apyo. A brAhmaNa jAti-kulanA na hovA chatAM uttama brAhmaNo che. (3-4) zarIra ane jIva e be pakSane svIkAravAmAM to AkhAya jagatane brAhmaNa banavAno prasaMga Ave. kAraNa ke zarIra ane jIva badhA sthaLe che. (5) he pitAjI! have jo yonithI brAhmaNane svIkAravAmAM Ave to 'brAhmaNa brahmAnA mukhamAMthI, kSatriya bAhumAMthI, vaizya sAthaLamAMthI ane zUdra be pagomAMthI thayo" evA dharmazAstra pAThathI jeo jyAre brahmAnA mukhamAMthI thayA te ja brAhmaNo thAya, strIyonithI utpanna thayelA hamaNAMnA te zUdronI jema brAhmaNapaNAno anubhava na kare, arthAt brAhmaNa na gaNAya. vaLI bIjuM-
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtri bhojanamAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [raviguNanI kathA-375 he pitAjI! brAhmaNIo paNa jo brahmAnA mukhamAMthI thaI che to brAhmaNonI baheno thAya. kema ke ekasthAnamAM utpanna thaI che, tethI temanI sAthe vivAha karavo vagere asaMgata thAya. have jo brAhmaNIo bAhu AdimAMthI utpanna thaI che to te kSatriya vagerenI jema brAhmaNIo na gaNAya. vaLI bIjuM- devatAonA caraNo ja mastakothI pUjAya che. ethI brahmAnA caraNothI utpanna thayelA zUdro pUjya bane. (6) he pitAjI! vedapAThathI paNa brAhmaNapaNuM jaNAtuM nathI. kAraNa ke kAnathI sAMbhaLIne vedano pATha karanArA abrAhmaNone paNa brAhmaNa banavAno prasaMga Ave. vedapAThanA adhikArathI rahita brAhmaNIomAM brAhmaNabhAvanI siddhi thAya. (7) zaucAcArapakSa paNa jaNAto nathI. kAraNa ke jIvaghAta ane maithuna AdimAM Asakta banelAomAM zaucano niSedha karyo che. kahyuM che ke-"he yudhiSThira! AraMbhamAM pravartatA ane maithuna AdimAM atyaMta Asakta te brAhmaNamAM zauca kyAMthI hoya?" jIvaghAta ane maithuna AdithI nivRtta thayelAomAM zauca hoya ema svIkAravAmAM Ave to jIvaghAta-maithuna AdithI nivRtta thayelA zUdro vageremAM paNa zauca hovAthI temanuM brAhmaNapaNuM na ja rokI zakAya. (8) he pitAjI! saMskArathI paNa brAhmaNa na jANavo joie. kAraNa ke kSatriyomAM paNa 'sImaMtonnayana, jAtakarma vagere saMskAro jovAmAM Ave che. brAhmaNakula sivAya bIje utpanna thayela vaziSTha Adi RSiomAM (sImaMta vagere) saMskAro na hovA chatAM uttama brAhmaNapaNuM saMbhave che. pUrvapakSa- vratasaMskAra temanAmAM paNa che. uttarapakSa- keTalAka zUdra vageremAM paNa vratasaMskAra che. to teo paNa uttama brAhmaNa tarIke kema icchAtA nathI? (9) tapathI paNa brAhmaNapaNuM yukta che. kemake tapa pUjya che. paNa e pramANe to tapathI yukta zUdra vagere paNa brAhmaNa thAya. vaLI bIjuMhe pitAjI! yudhiSThira vaDe brAhmaNalakSaNane pUchAyelA bhagavAna viSNu paNa kahe che ke-"je brAhmaNo khetI, vepAra, gaurakSA, rAjasevA ane cikitsAne svIkAre che, te yudhiSThira! te brAhmaNo nathI." (1) "mAcchImAra eka varSamAM jeTaluM pApa kare che teTaluM pApa ekavAra kheDavAmAM paNa kheDUta eka divasamAM pAme che." (2) he yudhiSThira! pahelAM A badhuM eka varNavALuM hatuM. kriyAkarmanA vibhAgathI cAra varNanI vyavasthA thaI. (3) dAna-zIla-tapabrahmacarya-kSamA-jJAna vagere sarvaguNo jemAM samAna che te brAhmaNa kahevAya che. (4) jevI rIte zilpathI zilpI kahevAya che te rIte brahmacaryathI brAhmaNa kahevAya che. anyathA iMdragopaka kIDAnI jema brAhmaNa nAma mAtra thAya. (1) satya brahmacarya che, tapa brahmacarya che, 1. strInA sImaMta vakhate tenA seMthAmAM kaMku vagere pUre che te saMskArane sImaMtonnayana kahe che. 2. taratanA janmelA baccAMne tenI nALa vadheryA pahelAM sonAne camace jIbha upara ghI copaDavuM tene jAtakarma kahe che.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376-rAtri bhojanamAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [raviguptanI kathA iMdriyanigraha brahmacarya che, sarvajIvo upara dayA brahmacarya che. A brAhmaNanuM lakSaNa che. (2) zIlasaMpanna guNavAna zUdra paNa brAhmaNa kahevAya che. kriyAbhraSTa brAhmaNa paNa zUdrathI halako thAya. (3) he yudhiSThira! jo zUdra paNa pAMca iMdriyonA ghora balane pAra pAmI gayo che to tene agaNya dAna ApavuM joie. (4) mATe jAti (kalyANanuM) kAraNa nathI kiMtu guNo kalyANa karanArA che. vaLI je zUdra sartanamAM rahelo che tene ja brAhmaNa kahe che. (5) vaLI bIjuM- he pitAjI! anarthanA hetu zUdranA dAno mAre keTalA grahaNa karavAM? kahyuM che ke 'aMgopAMga sahita ane lakSaNosahita cAra vedo bhaNIne zUdra pAsethI dAnano svIkAra karIne brAhmaNa gadheDo thAya, arthAt ATaluM bhaNanAra paNa brAhmaNa jo zUdranuM dAna le to gadheDo thAya.' (1) "bAra janma sudhI gadheDo thAya, sAiTha janma sudhI bhuMDa thAya, sittera janma sudhI zvAna thAya, ema manue kahyuM che.'' he pitAjI! tethI sUkSmabuddhithI vicAra karo. Agrahane choDo. jAti Adi madasthAnono tyAga karo. madhyasthatAnuM AlaMbana lo. kSudralokathI AcarAyelA guNadveSano tyAga karo. saMsAranI asAratAne vicAro. dhana, yauvana ane AyuSyanI asthiratAne juo. bhogavelA bhogonA aMtane (=pariNAmane) vicAro. gRhavAsamAM thanArI duHsthitine svayameva vicAro. munionA vizvavaMdanIyatA vagere sukhone pratyakSathI paNa juo. ityAdi putranA sAkyothI jevI rIte maMtrothI mahAviSa nAza pAme tema te madhu brAhmaNanuM paNa pApa nAza pAmyuM. tethI eNe putrane kahyuM: he vatsa! jo A pramANe bAlaka tuM dIkSita thai gaye chate amArA gRhasthapaNAno cAM upayoga karAya? arthAt gRhasthapaNAnuM amAre zuM kAma che? pachI putre paNa saMvega ane damanane jaNAvanAruM kahyuM ke to pitAne vizeSathI A karavuM yogya che. pachI dIkSA levAno nirNaya karIne ane kevalInI pAse dIkSA laine vidhithI dIkSA pALIne baMne ya devasaMpattine pAmyA. [165] A pramANe raviguptanuM kathAnaka pUrNa thayuM. A pramANe cha vratonA pAlanano upadeza ApIne upasaMhAra karatA sUtrakAra kahe che- alamettha pasaMgeNaM, rakkhejja mahavvayAiM jatteNa / aiduhasamajjiyAI, rayaNAI dariddapurisovva // 166 // vratanA upadezamAM vistArathI saryuM. saMkSepathI ja upadeza ApavAmAM Ave che ke jevI rIte daridrapuruSe atizaya kaSTathI meLavelA ratnonuM rakSaNa karyuM tevI rIte tuM mahAvratonuM yatnathI rakSaNa kara. prazna- A daridra puruSa koNa che? teNe kevI rIte ratnonuM rakSaNa karyuM? uttara- te kahevAya che--
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvratonA rakSaNamAM] upadezamalA (puSpamAlA) [daridrapuruSanI kathA-377 daridra puruSanuM kathAnaka kauzAMbI nagarImAM rahenAra koI puruSa buddhi vagerethI nipuNa hovA chatAM ane (dhana meLavavAno) vyavasAya karato hovA chatAM janmathI ja daridra hato. dhanavAno ke bIjA saghaLA rAjaloko teno atizaya parAbhava karatA hatA. te peTa paNa pUravA mATe samartha thato nathI. teno saghaLoya vyavasAya niSphala thAya che ke anarthaphalavALo thAya che. tenA sArA kAmane koi gaNatuM nathI ane viparIta grahaNa kare che. dIna vacana bole che. parAdhInapaNe AcaraNa kare che. dhanavAnonA gharamAM halakAM kAma kare che. to paNa tene khAvAnuM paNa maLatuM nathI. dInamukhavALo bhame che. saghaLI dizAone zUnya jue che. mAnavALA lokane joIne potAnI niMdA kare che. kaMTALelo te jhera AdithI potAnA maraNano paNa vicAra kare che. narakathI paNa adhika daridratAnA duHkhane e sahana kare che. have ekavAra bhamato te koIpaNa rIte vidyAmaThamAM gayo. tyAM nItizAstramAM A arthanuM vyAkhyAna thaI rahyuM che- jAti, rUpa ane vidyA e traNeya guphArUpa bakholamAM paDo. eka dhana ja vRddhi pAmo, ke jethI guNo pragaTa thAya. dAriyarUpa mahA aMdhakArathI DhaMkAyelA puruSarUpa ratno anya guNothI pUrNa hovA chatAM vaibhavarUpa udyota vinA jaNAtA nathI. loka dhanavAnonuM khoTuM paNa svajanapaNuM batAve che, ane dhanarahita sAcA paNa bhAithI lajjA pAme che. jenI vidyamAnatAthI avidyamAna paNa guNasamUho hoya che ane jenA javAthI vidyamAna paNa saghaLA guNasamUho sAthe jatA rahe che te lakSmI jaya pAmo. saghaLA manorathone pUravAmAM samartha ane sakalalokamAM sAdhAraNa evuM dhana jemane svAdhIna che teo ja jIvalokamAM jIve che. dInamanavALo je sarva dizAmaMDalone zUnya jue che, vaibhavarahita daridra che, te te kAryomAM kevI rIte jIve? puNyahInone dhana durlabha che. dhanahInone sanmAna durlabha che. sanmAnahIna manuSyone kSaNavAra paNa sukha durlabha che. dhanarUpa prANothI mUkAyelA dAriyarUpa mRtakano dhanavAno amaMgalanA bhayathI sparza karatA nathI, dUrathI ja tyAga kare che. tethI prayatna karIne dhana meLavo ke jethI sakalalokamAM avidyamAna paNa nipuNatA vagere guNasamUhane pAmo. daridrapuruSa ekAgracittathI A badhuM sAMbhaLIne kahe che ke huM paNa jAta anubhavathI paNa A jANuM chuM. paNa prasanna thaIne te kaMI paNa kaho ke jenAthI huM adhika dhana meLavuM. have upAdhyAye kahyuM ke A paNa zAstramAM kahevAya che. te A pramANezeraDInuM khetara, samudranuM sevana, yonipoSaNa ( pazu pAlana) ane rAjAonI maherabAnI kSaNavAramAM dAridrayane haNe che. je manuSya je vastune icche che te manuSya jo upAyathI te vastune meLavavAmAM pravRtti kare ane jyAM sudhI te vastu na maLe tyAM sudhI kSaNavAra paNa kaMTALe nahi to te vastune meLave che.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378-mahAvratonA rakSaNamAM] upadezamAlA (puSpamAlA) [daridrapuruSanI kathA A pramANe sAMbhaLyA pachI zeSa vyavasAyo azakya che ema jANIne, moTAonI caraNasevA niSphala na thAya ema jANIne, jagatamAM samudra mahAna che ema jANIne, teNe samudranI sevA zarU karI. trikALe samudramAM puSpa ane jala nAkhe che. vinayathI samudrane name che. bharatI caDhatI hoya tyAre doDe che ane bharatI pAchI haTatI hoya tyAre pAcho phare che. kinArAnA gAmamAM bhikSA mATe bhamIne A pramANe nitya ja kare che. A pramANe ghaNA kALa sudhI teNe duHkhasahana karyuM. tyAre koIpaNa rIte lavaNasamudranA adhipati susthita deva tenA vinayaguNathI AkarSAyo. tethI prasanna thaIne darekanuM ekalAkha mUlya thAya tevA pAMca ratno Ape che. teNe vinayathI ratno laIne A pramANe vicAryuM- (rapa) meM A ratno ghaNA kALe duHkhathI meLavyAM che. mATe moTA upAyathI svadezamAM laI javA e yogya che. Ama vicArIne teNe tyAM atizaya guNa pradezamAM e pAMca ratno dATI dIdhAM. ratna jevAM paththaranA pAMca TukaDA laIne kosAMbI nagarInA mArge cAlyo. rastAmAM jyAM jyAM corapallI Ave tyAM tyAM corapallInI najIka "mArA pAMca ratnone juo" ema ghoSaNA karato jAya che. tethI coro doDIne jue che to paththara che. cokkasa A koI gAMDo che ema kahIne tene choDI de che. A pramANe kosAMbI ane samudranI vacce traNavAra gamanAgamana karyuM. tethI "mArA pAMca ratno juo" ema pokArato hovA chatAM badhA sthaLe A gAMDo che ema samajIne coro ene gaNatA nathI. A gAMDo che evo nizcaya karIne badhA potAnA sthAnathI paNa UbhA thatA nathI. pachI cothI vakhata ratnone potAnI jaMghAmAM chupAvIne nagarInA te ja mArgathI cAlyo. sevALa AdithI DahoLuM paNa pANI mArganI najIkamAM ja pIve che. asAra paNa najIkamAM rahelA kaMda-phaLa vagerene ekaThA karIne khAya che. nahi joyelA cora AdinA bhayathI dUra bahu sAvadhAnIpUrvaka jAya che. e pramANe zayana vagere paNa kaSTaprada hovA chatAM najIkamAM kare che. A pramANe te yatnathI ratnonI rakSA karIne duHkhapUrvaka nagarImAM Avyo, ane viSayasukhono bhAgI banyo. e pramANe muni paNa pAMca mahAvratarUpa ratnone sugururUpa samudra pAsethI meLavIne rakSA karIne jJAnAdi mArgathI laI jAya. eSaNIya ane prAMta (=nirasa) azana Adi tenA upakArI che ane tenI najIka rahelA che (ema jANavuM). eSaNIya ane prAMta azanAdinuM bhojana karato te mokSane prApta kare che ane anaMtasukhano bhAgI thAya che. vidvAnoe ityAdi bIjo paNa upanaya karavo. [166] A pramANe daridrapuruSanuM kathAnaka pUrNa thayuM. ahIM upadezamAlAno pahelo bhAga pUrNa thayo. De/bbs/
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
_