Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI IiSaSThi zalAkA puruSa yaMtra 1. gari 1 prakAran zakliprakAzas OralEICLE
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 632 cococcer ccc YOG P BSE SURF zrI triSTi zalAkA puruSa caratra. pUrva 7-8-9 mu zrI AdIzvarajI ane bharatacakrInuM' caritra tathA zrI ajitanAthajI ane sagaracakrInu' caritra, navI AvRtti C kalikAlasarvajJa A. zrI hemacaMdrAcArya viracita saMskRta padyAtmakanuM gujarAtI bhASAMtara. prakAzaka zrI jainadharma prasAraka sabhA (bhAvanagara)nA saujanyathI arihaMta prakAzana amadAvAda saMvata 2041 kimata-rUA. 200=00 (seTanA) caitra sudI-15 Tin
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : arihaMta prakAzana 711, jaina cAlI, khamAsA geTa sAme, amadAvAda-380001 mukhya vikretA : sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapeALa, amadAvAda-380001 phona naM. 336629 sAmacaMda DI. zAha jIvana nivAsa sAme, pAlItANA zrI pArzvanAtha jaina pustaka bhaMDAra, phuvArA sAme, taLeTI roDa pAlItANA 10 It, t 4 | svargastasya gRhAMgaNaM sahacarI sAmrAjyalakSmIH zubhA / saubhAgyAdiguNAlavilasati svairaM Sapurvezmani // saMsAra: sutaraH zivaM karatalakoDe luThatyaMjasA / yaH zraddhAbharabhAjanaM jimapateH pUjAM vidhatte janaH // 1 // zrI triSTi zalAkA puruSa caritranA daza parvamAM samAvelA caritronu yaMtra, pa. tI...kara cakravo. vAsudeva baLadeva kula cirA 1 lu 1 1 ra 2 jI' 1 1 2 3 8 8 4 24 muka- pI. je. zAhu 2 anya prAptisthAna jaina prakAzana madira dozIvADAnI poLa, amadAvAda-1 1 4 2 12 . O 5 p 1 9 O . 5 1 zrI pArtha prakAzana nIzApeALa, jhaverIvADa, rIlIkDa, amadAvAda-380001 9 DIlakSa prinTa, ghIkAMTA rADa,--nagarazeThanA va'DA amadAvAda-1 prativAsudeva . . 5 megharAja jaina pustaka bhaMDAra gADIjInI cAla, pAyanI muMbaI-ra . * 1 1 0 9 sevatIlAla vI. jaina 20, mahAjanagalI, jhaverI bajAra muMbaI-2 22 ra 14 t 4 ra / 63
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ navI AvRtinI prastAvanA pratyeka dharma-saMskRtine teno Agavo ItihAsa hoya che, e ItihAsane ghaDanArA dhIra-vIra-gaMbhIra ane zAnta-udAtta mahApuruSa hoya che ane e itihAsa puruSonA jIvanane jIvaMta rIte varNavanArA graMtho paNa hoya che. A traNa tane e koI paNa saMskRtinAM prANa che; AmAMnAM ekAda tatvanI paNa nyUnatA e saMskRtine UgatI ja murajhAvI devA ke AgaLa vikasatI aTakAvavA mATe pUratI banI rahe. Aje to ApaNe tyAM, pazcimathI AyAta thayelI ane vijJAnanA nAme/eThAM heThaLa phUlelIphAlelI eka phezana lagabhaga sArvatrika dhoraNe pravarte che ke dhArmika graMthomAM lakhAyelI vAto e eka jAtanAM 'mitha" (Myths) eTale ke kalpita rUpa ja che ane janasAdhAraNanI AsthAnA ArAdhya deva banelA mahApuruSo paNa kaI samartha kavinI mAnasika ka9panAsRSTinI ja nIpaja che; ane vastutaH tevA koI mahApuruSo thayA ja che - ema mAnavuM te anaitihAsika ane atizayoktibharyuM che. paurANika dharmagraMthomAM je pAtro, temanA jIvanamAM banelI ghaTanAo vagere vAMcavA ke sAMbhaLavA maLe che temAM aitihAsika tathya nagaNya che, kalpanAsRSTi vadhu je narI AMkhe dekhAya teno ja svIkAra karavo'- evA cArvAkanA sAmAnya siddhAMtanA anukaraNarU5 A badhI Adhunika phezana che, ema AnA javAbamAM kahI zakAya. vijJAnanA yuga tarIke oLakhAtA A kALanA, pitAnI jAtane vijJAnaparasta/vaijJAnika gaNAvatA mAnavane ane tenA Adhunika vijJAnane, Aje, vadhumAM vadhu saphaLatA kayAMya maLI hoya to te be kSetromAM : 1. mAnavajAtanA kalyANanA nAme, prachana rIte, teNe mAnavajAtanA nikaMdananI tamAma zakayatAo sajI lIdhI che; ane 2. saMskRtiparasta mAnavInA manamAM UMDA mULa nAkhIne paDelI tenI dhArmika ane sAMskArika AsthAone ane te AsthAnI pariNatisamAna mugdhatA tathA pavitratAne teNe lagabhaga hacamacAvI-halabalAvI mUkI che. je AsthA bhAratIya mAnavanuM ane saMskRtinuM jIvanabaLa hatuM, tene ja jANe ke lUNe lAgI gayuM che ! e sivAya ApaNI AryAvartanI saMskAritAnA nava nidhi jevA graMthane ane emAMnA itihAsane mitha kahevAnI hiMmata kema cAle ? A paribaLono pratikAra ane prativAda karavAno-pUrepUrI tAkAtathI e paribaLo sAme jhajhUmavAne avasara have AvI lAgyo che. A pratikAra karavAnuM sAmarthya meLavavAne ekamAtra ane prabaLa zaktizALI strota che AsthA. je ApaNAmAM daDha AsthA hoya, to ApaNI buddhi-prakhara buddhi-mana-nayanane agocara evA dezAtIta ane kAlAtIta padArtho, pAtro ane prasaMgenI paNa yathArthatAne proDyA vinA rahe nahi. ApaNane ApaNA prAcIna mahApuruSo ane temanA jIvananI vividha ghaTanAonA astitva vize. aze ke sarvAze, zaMkA jAgyA kare che, temAM vizvAsa nathI jAmato, tenuM kAraNa ApaNAmAM rahelI AsthAnI kacAza che, ane AsthA kAcI paDavAnuM kAraNa ApaNuM cittamAM ghara karI gayele ke -samajaNa ke viveka vihANe, nAdAna buddhivAda che. buddhivAde ApaNane kevuM keTaluM nukasAna karyuM che te samajavA mATe ahIM ApaNe gujarAtI bhASAnA samartha kavi (ane UMcA gajAnA bhaktasAdhaka) zrI makaraMda davenuM eka prAsaMgika avataraNa joIe: eka bAjue bhAgavatanI kathAmAM ramamANa rahetA hajAro bhAvike che to bIjI bAju Ane samayano durupayoga gaNanAro buddhivAdI varga paNa che. temane mATe bhAgavata e mAtra "mitha' che;
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ devadevatA, RSimuni ane rAjA-mahArAjAonA nAme upajAvI kADhelI daMtakathAono e zaMbhumeLo che. je vastu sAmAnya samajamAM na Ave tene hajAre samaju mANaso kevI rIte sAMbhaLI rahetA hoya che e ja temane samajAtuM nathI hotuM. 'mitha'ne, purANakathAne teo mAtra zAbdika arthamAM ja letA hoya che athavA to rUpaka gaNI kADhatA hoya che. paNa datakathArUpe rajU karavAmAM AvatI A kathAvastu cetanAnA amuka stare nakkara hakIkata hoya che, e bAbata e bhUmikAonA anubhava vinA jANI zakAtI nathI." ("bhAgavatI sAdhanA" 5.2)-makaraMda dave jeo sujJa ane marmajJa che, teo uparyukta avataraNamAM thayelI Takorane marma pAmI zakaze, ane buddhivAde keTaluM nukasAna karyuM che ne karyo jAya che te paNa samajI zakaze. buddhivAda ane buddhiniSThA e baMne alAyadAM tare che, e have ApaNe saveLA samajI levuM ghaTe. buddhivAdamAM taka jaDatA ane tethI pedA thayelI AsthAhInatAnuM pramANa vizeSa hoya che ane tethI ja tyAM vaijJAnikatAno cheda UDI jato hoya che. ethI UlaTuM, buddhinikAno AsthA ane vaijJAnikatA sAthe vadhumAM vadhu nikaTano nAto che. buddhivAda asAramAM sAra jovAnI kozIza karaze ane sArA samULo tyAga karavA preraze. jyAre buddhiniSThA e asAranI asAratA tarapha dhyAna doraze, ene tyajatAM zIkhavaze, ane sAra prati AsthA/AzA janmAvI eno Adara karavA preraze, ane Aja che sAcI vaijJAnikatAnI buniyAda. buddhiniSThA ane AsthAno sahaga jIvanamAM sahajabhAve vaijJAnikatA pragaTAve che ane TakAve paNa che. A buddhiniSThA, A AsthA ane A vaijJAnikatA ApaNAmAM janma ane vikase ane rithara thAya, ane tarka jaDa buddhivAda ApaNAmAMthI nAmazeSa bane - e mATenuM zreSThatama sAdhana che : sadvAMcana. je sAhitya mAtra manoraMjana khAtara ke bauddhika kasaratane khAtara nathI niyuM; paNa jenA sarjana pAchaLa, pratyupakAranI leza paNa apekSA vinAnI lokakalyANanI ja mAtra gaNatarI che; lekajIvana udAtta saMskAra ane nautikatA tathA dhArmikatAnA nirbheLa opa thakI suvAsita ane dIptimAna bane e ja je sarjanano ekamAtra Azaya che, tevuM koIpaNa sAhitya vAMcavuM te che sadvAMcana. prastuta 'triSaSTizalAkA puruSacaritra' te AvuM ja satsAhitya che. "kalikAlasarvajJa birUda dharAvatA ane gUrjarI girAnI Adya gaMgotrI samA jainAcArya zrI hemacaMdrAcArye pitAnI nircAja lekahitanI vRttino AviSkAra A graMthanirmANarUpe karyo che, ema kahI zakAya. triSaSTizalAkApuruSacaritra eTale jaina dharma saMskRtine saMpUrNa ItihAsa. jena dharmano paraMparAne svIkArya 63 ItihAsa puruSonAM samagra jIvananuM adhikRta varNana A graMthamAM zrI hemacaMdrAcAryuM karyuM che. Mythology nA saMzodhako A graMthane purANagraMtha tarIke oLakhAve che, ane emAM varNavAyelA moTA bhAganAM jIvanacaritrone tathA te caritronA nAyakane kAlpanika mAne che; aitihAsika hovAnuM nathI svIkAratA. cAvaka darzanane tarka jaDa buddhivAda emane AvuM mAnavA prerato hoya evuM bane. paNa buddhiniSThAnA epa opatI AsthA jene maLI che tevI daSTi to, A samagra caritrakathAo ane tenA nAyakenI jIvaMtatAne ane astitAne kazAya AyAsa ke kaSTa vinA, sahajapaNe ja, pitAnI sAme nihALI zake che-anubhavI zake che-mANI zake che. pAradarzI kAca jevI A naravI dRSTi, dezakALanI apekSAe lAkho-karoDo-abajo varSo pUrve thayelA mahAnubhAvone ane ghaTI gayelI ghaTanAone paNa, dezakALanAM e paDaLane, pelI nirmaLa AsthAnI sahAyathI, bhedI zake che, ane e mahAnubhAvone tathA e ghaTanAone, pitAnI cetanAnA ke" aNadITha stare sAkSAta anubhavI le che, ane A anubhUti te
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja, AjanA kALe, A graMtha tathA tenA praNetA dvArA thate ApaNA parano pahelo tema ja ajoDa upakAraka ane mATe ja A graMthanuM vAMcana te sadvAMcana. zalAkApuruSa' 63 heAya che. jenA siddhAMta anusAra, eka kALacakranA be vibhAga heya che, ane te paikI pratyeka vibhAgamAMnA kALakhaMDamAM A 63 zalAkApuruSo thatAM hoya che. "zalAkApuSa' eTale uttamapuruSo (43qnAmadapurisaniM ) athavA "zalAkA' eTale samyaktva. je puNyAtmAe niyama samyakatvarUpI zalAko dharAve che temane "zalAkApuruSa" kahevAmAM Ave che. (jAdava). zrI hemacaMdrAcArye ja pitAnA amiSArittAmaf-zabadakozamAM ApelI vyAkhyA pramANe TUMkamAM kahI zakAya ke puruSomAM-sRSTimAM pedA thatAM-thayelAM ne thanAra puruSamAM - je sarvazreSTha hoya-thAya -gaNAya, te kahevAya "zalAkApuruSa'. AvA 63 zalAkApuruSe A kALakhaMDamAM paNa thayA che, ane temanuM sAMgopAMga caritravarNana zrI hemacaMdrAcArya mahArAje saMskRta padyakAvyarUpe 36000 zlokamAM vistAryuM che. e puNyapuruSanA A vizALakAya graMthane akSarazaH ane vaLI lAkame anuvAda prastuta pustako(4) dvArA janatA samakSa raju thAya che. bhUtakALamAM anekavAra A graMtha chapAye hovA chatAM, vadhu ekavAra te chApavAno thAya che, te parathI A graMthanI spRhaNIyatA ane lokaprIyatAne saheje ja khyAla maLe che lokonI savAMcananI A bhUkhane saMtoSavAno prayatna karavA badala A graMthanA prakAzaka dhanyavAdAI che. zrI vijayanemisUrijJAnazALA pAMjarApoLa amadAvAda-1. -zIlacaMdravijaya 22-1-85 mahAzudi 1
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya nivedana ghaNA samayathI koI moTA jaina graMthanuM prakAzana karavAnI amArI icchA hatI. sAthe sAthe evI bhAvanA paNa hatI ke te gujarAtI bhASAmAM hoya te vAcaka varga tene vadhu lAbha laI zake. kalikAla sarvajJa A. hemacaMdrAcArya viracita trizaNI zalAkA purUSa caritra nI gujarAtI AvRti, ghaNA samayathI aprApya hatI. ane tenI mAMga paNa niraMtara rahyA karatI hatI. tethI chevaTe tenuM punaHmudraNa karavAnuM ame e vicAryuM. ane tenA mULa prakAzaka jaina dharma prasAraka sabhA-bhAvanagara pAsethI te aMge anumatI mAMgI. sabhAnA TrasTI gaNe-prastuta graMtha chApavA mATe saharSa rajA ApI. te mATe ame teozrInA AbhArI chIe. graMthanI zarUAtamAM tenI AgaLanI AvRtinI vistRta prastAvanA ApI che. te uparathI tenI upayogitA samajAze. dasa parvamAM vaheMcAyele A graMtha cAra khaMDamAM prakAzita karyo che. tethI te vAMcavAmAM saraLa rahe. amArA A prayAsa jaina samAjane upayogI nivaDaze. te amAruM sAhasa sArthaka thayeluM mANIzuM. TUMkI prastAvanA lakhI ApIne pUjya munirAjazrI. zilacaMdra-vijayajI ma. sAhebe amane upakRta karyA che. pustaka bajAramAM jaladI mUkI zakAya te hetuthI chApavAmAM zakya eTalI utAvaLa karI che. tethI kaIka mudraNa deSa rahI javAnI saMbhAvanA che. te te kSamya gaNavA vinaMtI. pustakanuM jhaDapathI ane zuddha mudraNa karI ApavA badala. DIlakSa prinTarsa nA mAlika zrImati, pI. je. zAhanA amo AbhArI chIe. jaina samAjane A graMtha vadhune vadhu upayogI thAya tevI abhyarthanA sAthe. prakAzaka saMvata 2041 caitra suda-15
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA (noMdha: agAu A graMtha zrI jainadharma prasAraka sabhA-bhAvanagara taraphathI taiyAra thaI chapAyo hato. te sabhAe te vakhate A graMthanI prastAvanArUpe je lakheluM, temAMthI sAra bhAga ahIM uddhata karyo che:-) - jana pustake je jJAnano bhaMDAra samAyelo che tenA cAra vibhAgo karavAmAM AvyA che. dravyAnu yoga, kathAnuga, gaNitAnuyoga ane caraNakaraNAnuyoga dravyAnuyogamAM philosophI eTale vastusvarUpanuM jJAna AvI jAya che. jIva saMbaMdhI vicAra, SaTdravya saMbaMdhI vicAra, karma saMbaMdhI vicAra ane TUMkAmAM kahIe to sarva vastuonI utpatti, sthiti, nAza vigereno tAvika bedha-eno A vargamAM samAveza thAya che. A anuyAga bahu kaThIna che ane tene sarala karavAnA upAya AcAryoe yojyA che. A anuyogamAM atIndriya viSayono samAveza thaI jAya che, ane tethI tenuM rahasya samajavAmAM muzkelI paDe e tadana svAbhAvika che. tyArapachI kathAnuyoga Ave che. A jJAnanidhimAM mahAtmA puchonAM jIvanacaritro che ane te dvArA upadeza-prasAdI cakhADavAmAM Ave che. trIjA anugamAM gaNitano viSaya Ave che. temAM gaNatarIno viSaya eTale kSetranuM pramANa, jyotiSacakranuM varNana ItyAdi aneka hakIkate Ave che temaja ATha prakAranA gaNitane paNa temAM samAveza karelo che. cethA anugamAM caraNasIrI ane karaNasIttarInuM varNana ane tatsaMbaMdhI vidhi vagere batAvela che. A cAra anuyoga para sUtro ane aneka graMtho lakhAyA che temAMthI ghaNAno nAza thayo che, chatAM paNa haju ghaNuM jaina graMtha vidyamAna che ane te sarvamAM eka athavA tethI vadhAre anuyoga para vivecana karavAmAM AveluM hoya che. ame atre prayAsa karI je bhASAMtara bahAra pADyuM che te graMtha caritAnuyogano che. caritAnuyogathI lAbha e che ke-te sAdhAraNa vyakti ane vidvAna sarvane ekasarakho lAbha karI zake che. sarva manuSyanuM buddhibaLa sarakhuM kAma karI zakatuM nathI. ane khAsa karIne dravyAnuyoga jevA gahana viSayamAM tadana sAmAnya buddhi bahu oI kAma karI zake che. avalokana karanArAone jaNAyuM haze ke jayAre dhArmika UMDA savAlo para vyAkhyAno cAle che tyAre keTalAka bagAsAM khAya che, paNa kathAnA viSaya para sarvane eka sarakho AnaMda Ave che; eTaluM ja nahi paNa te ja kathA ghaNA rasathI yAda rAkhI sAMjanA gharanAM mANasane, pADozIne athavA devamaMdiramAM bIjAone saMbhaLAvavAmAM Ave che ane tenA sAMbhaLanArAe AnaMda pAme che. dIrgha avalokana karanArA zAstrakAre manuSyasvabhAvanI A kUcI pAmI gayA ane teno lAbha levAno pUrato vicAra karyo. tene loko upara upakAra karavAnI ekAMta buddhi hatI ane te uttama hetuthI daravAIne teoe kathAno sAthe dharmanA mukhya pharamAnA, vartAnanA UcA niyamo ane jIvananA UMcA udeze joDI dIdhA. A te spaSTa vAta che ke-eka manuSyane ema kahevAmAM Ave che pramANikapaNe jIvana gALavAmAM bahu lAbha che tenA karatAM pramANikapaNe jIvana gALanAra amuka vyaktine amuka vadhAre lAbha thayo che, ema batAvI ApavAmAM Ave che te tenA para vadhAre asara kare che. A niyamane anusarIne ja uttama puruSonI kathAo racavAmAM AvI che. jyAre lekamAM dravyAnuyogano viSaya vaMcAto ocho thato gaye, loko jyAre A agatyanA viSayanA abhyAsamAM ochA thavA lAgyA tyAre AcAryoe banelA banAvonI upayogI kathAo sAthe dhArmika viSayo jeDI dIdhA, ane saMskRta gadya tathA padyamAM kathArUpe bedhadAyaka vRttAMto mUkI dIdhAM. chevaTe prAkRtamAM paNa kathAo racI, ane Akhare abhyAsa baha maMda sthiti para AvI gayo tyAre rAsa vigere paNa prAkata ane gujarAtImAM racavAmAM AvyA. A kathAnuyogathI aneka jIvo para upakAra thayo ane thAya che. bekana tattvajJAnanA abhyAsane Drylight kahe che ane tenA tarapha lokenuM dhyAna eAchuM khecAya e taddana banavAjoga che, paNa kalpanAzakti sAmAnya vyaktiomAM vadhAre baLavAna hoya che ane kathAnugamAM kalpanAzaktine bahu upayoga karavo paDe che tethI te sAmAnya vargane bahu AnaMda Ape che. ATalA uparathI jaNAyuM haze
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke kathAnuyoga sAmAnya buddhinA mANaso para bahu lAbha kare che. buddhibaLano vaibhava dhAraNa karanArane paNa te bahu asara kare che, kAraNa ke thAkelA magajane tethI vizrAMti ane Teke maLe che. AvI rIte kathAnayogathI sarvane ekasarakho lAbha maLe che, tethI tenuM upayogIpaNuM jainagraMthakAro sArI rIte asalathI ja svIkAratA AvyA che. | hemacaMdrAcArya eka mahAna AcArya thaI gayA che. teoe kumArapALa rAjAne bAdha ApI, janadhanI banAvI, AkhA dezamAM jainadharmano vijayavAvaTo pharakAvyo che ane teone upakAra eTalo badho che ke atyAre koI paNa jana teonuM nAma bahu magarUbItho leze. A mahAna AcAryane kumArapALa bhUpALe vinaMti karI te parathI A graMtha daza parva (vibhAga)mAM lakhAyo ema jaNAya che. A saMbaMdhamAM teo pote ja dazamA parvanI prazastimAM lakhe che ke-"cedo, dazArNa, mAlava, mahArASTra, siMdhu ane bIjA dagama dezane pitAnA bhajavIryanI zakitathI harinI jema jItanAra, paramahaMta, vinayavAna ne caulukAnA kuLamAM thayelA kumArapALa rAjAe eka vakhate te (hemacaMdra) sUrine namIne kahyuM ke "svAmina ! niSkAraNa upakAra karavAnI buddhivALA ApanI AjJAthI narakagatinA AyuSya nAMnimittakaraNa mRgayA, ghata, madirA vigere durgaNono mArI pRthvImAMthI meM niSedha karyo che tathA putrarahita mRtyu pAmelAnuM dhana levuM paNa meM choDI dIdhuM che ane badhI pRthvI ahaMtanA coDe suzobhita karI dIdhI che te have huM sAMpratakALamAM saMpratirAjA jevo thayo chuM. agAu mArA pUrvaja siddharAjanI bhaktiyukta yAcanAthI vRttiyukta sAMga vyAkaraNa (siddhahaimavyAkaraNa) Ape raceluM che, mAre mATe nirmaLa yogazAstra raceluM che ane lekene mATe prayAzrayakAvya, chaMdAnuzAsana, kAvyAnuzAsana ane nAmasaMgraha (abhidhAnaciMtAmaNi vigere keSa) pramukha bIjA zAstro paNa racelA che. te svAmina ! tame svayameva leka para upakAra karavA mATe sajaja thayA cho, tathApi mArI prArthanA che ke-mArA jevA manuSyone pratibadha thavA mATe saTha zalAkA puruSonAM caritra prakAza karo." kumArapALa rAjAnA AvA AgrahathI zrI hemacaMdrAcAryo dharmopadeza jenuM eka pradhAnaphaLa che evuM A triSaSTi zalAkA puruSa caritra vANInA vistAramAM sthApita karya'. AvI rIte kumArapALanA AgrahathI lakhAyelo A graMtha atyuttama hoya temAM kAMI paNa navAI nathI. kalikALasarvajJanuM biruda dhAraNa karanAra mahAtmAno lekha ane kumArapALa jevA paramahaMta rAjAnA AgrahathI ane tene bodha thavAnA uddezathI lakhAyelo graMtha kAvyacamatkRtino ane kathAviSayane namano bane emAM kAMI paNa Azcarya jevuM nathI. A graMthanI khUbIo tarapha dhyAna ApIe to temAM hemacaMdrAcAryanI buddhinI vizALatA, vistRta smaraNazakti ane prazaMsanIya pRthakkaraNa zakti e khAsa dhyAna kheMcanArA thaI paDe che. hemacaMdrAcArya pite vyAkaraNa, koSa, kAvya ane alaMkAranA kartA hovAthI teomAM zabdoSa Ave ke tANItADIne Azaya lAvavAno aphalita prayAsa karavo paDe evuM to saMbhavita ja nathI. A graMthamAM eTalAM badhAM caritrono samAveza karavAmAM Avyo che ke vAMcanAra vicAramAM paDI jAya che. sthAnonAM varNana ane lazkaranI vyuharacanA tathA senAnA pravAsanuM varNana adbhUta ApeluM che. prabhunA kalyANanA mahotsavo, cakrIno digavijaya ane devakRta samavarasaNanI racanAnuM cittAkarSaka varNana vAMcatAM te samaye, te sthAno, te citra hRdaya para khaDuM thAya che ane jarA paNa lAgaNIvALA manuSya ApaNA leke cothA ArAnuM sukha kahe che tene kSaNabhara anubhava kare che. atra tenuM vizeSa vivecana na karatAM vAMcanAranI kalpanAzakti para choDI bIjI rIte vicArIe te dareka prabhunI inTe karelI stuti ane dareka prabhunI dezanA para khAsa dhyAna kheMcAya che. A graMthanA mULa daza vibhAga karelA che ane tene parva evo saMjJA ApelI che. te daza pamAM sUrie evI khUbI karI dIdhI che ke tethI sarva siddhAMtanuM rahasya samajAI jAya. judA judA prabhunI dezanAmAM nAnuM svarUpa, kSetrasamAsa, jIvavicAra, karmasvarUpa, AtmAnuM astitva, bAra bhAvanA, saMsAra para vairAgya, jIvananI asthiratA ane TUMkAmAM bodha temaja jJAnanA sarva viSayo evI saraLatAthI ane cittAkarSaka bhASAmAM samAvyA che ke kathAnuyogano UMcAmAM UMce lAbha ApavA sAthe bahu bhAre bedha ApI vAMcanArane potAnI pharaja tarapha jAgRta karI dIdhA che. A prasaMge eTaluM lakhavuM vAstavika che ke
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathAnuyoganA citrakAra tarIke hemacaMdrAcArya pUrepUrA phatehamaMda utaryA che, ane teonuM citra taddana doSarahita hAI vAMcanAra ane sAMbhaLanArane AnaMda sAthe bedha Ape che. kavi tarIke teonI phatteha pAzcimAtya vidvAno paNa svIkArI cUkayA che ane pariziSTa parvanI prastAvanAmAM pro. jekebI kavi tarIke temane uttama sthAna Ape che. te prophesara temane mATe lakhe "zabdAnuzAsana jevA mahAvyAkaraNanA racanAra, abhidhAnaciMtAmaNi jevA keSanA racanAra ane aMdAnuzAsana jevA piMgaLanA racanAra tathA kAvyAnuzAsana jevA kAvyo para graMtho racanAranI vidvattA kaI paNa prakAranI bhUle dUra karavAne mATe pUratI hatI, chevaTe te lakhe che ke...Still he has done his work cleverly and he has succeeded in producing a narrative which the reader will paruse with as much pleasure and interest as many works of greater pretension. (ATaluM chatAM hemacaMdrAcArye A graMtha ati nipuNatAthI racele che ane potAnI kathA vAMcakavarga samakSa mUkavAmAM teo eTalA badhA phattehamaMda thayA che ke AthI vadhAre sArA gra tho hevAno saMbhava na rAkhatAM apUrva pustakonI jeTalA ja AnaMda ane hoMzathI vAMcanAra A graMtha vAMcaze) - ame keTalIka tapAsa karyA pachI evA nirNaya para AvyA chIe ke A graMtha saMvata 1220 mAM lakhAyo che. e saMbaMdhI yogya purAvA ane dalIle zrI hemacaMdrAcAryanA caritramAM vistArathI ApavAmAM AvI che. rAjyavahIvaTanI dareka bAbata para dhyAna rAkhanAra, rAjyasabhAmAM dararoja janAra ane satata graMtha racavAnA abhyAsI evA asAdhAraNa buddhibaLavALA kalikALamAM sarvajJatulya thayelA A sUrie rAjasabhAmAMthI upAzraye AvatAM ja hAthamAM kalama laI je anupama graMtho banAvyA che te kharekhara jaina kemano moTo vAraso che ane te vAraso jALavI rAkhavA mATe jena keme tatpara temaja magarUba thavuM joIe. A pramANe daze parvanI upayogitA ane graMthakartAnI khUbInuM jarA jarA citra ApI have A graMthanA daza parvomAM vesaTha mahApuruSonAM caritro kevI rIte samAvyAM che te batAvavAnI AvazyakatA che. 1 pahelA parvamAM zrI AdIzvara prabhu ane bharatacakrI maLI be mahApuruSonAM caritro che. 2 bIjA parvamAM zrI ajitanAthajI tathA sagaracakro bhaLI be mahApuruSonAM caritro che. 3 trIjA parvamAM zrI saMbhavanAthajIthI zItaLanAthajI paryata ATha tIrthakaronAM caritro che. 4 cethA parvamAM zrI zreyAMsanAthajIthI dharmanAthajI sudhI pAMca tIrthakaronAM ane pAMca pAMca vAsudeva, baLadeva ane prativAsudevanAM tathA maghavA ne sanatakumAra e be cakrInAM maLI 22 mahApuruSonAM caritra che. 5 pAMcamA parvamAM zrI zAMtinAthanuM ja caritra che, paNa teo eka bhavamAM tIrthaMkara ne cakrI ema be padavIvALA thayelA hovAthI be caritra gaNelAM che. 6 chaThThA parvamAM zrI kuMthunAthajIthI munisuvratasvAmI paryaMta cAra tIrthakaronAM, cAra cakrInAM ane be-be vAsudeva, baLadeva ane prativAsudevanAM maLI kula 14 mahApuruSonAM caritro che. temAM paNuM cAra cakrImAM che to kuMthunAthajI tathA aranAthajI ja te bhavamAM cakrI paNa thayelA hovAthI temane gaNelA che. sAtamA parvamAM zrI neminAthajI, dazamA tathA agiyAramAM cakrI ane AThamA baLadeva, vAsudeva ane prativAsudeva-rAma, lakSmaNa tathA rAvaNanAM caritra maLI 6 mahApuruSonAM caritro che. A parvane moTe bhAge rAmacaMdrAdinAM cAritramAM rokAyelo hovAthI te jaina rAmAyaNa tarIke oLakhAya che. AThamA parvamAM zrI neminAthajI tathA navamAM vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva-kaNa, baLabhadra tathA jarAsaMdhanA maLI 4 mahApuruSonAM caritro che. pAMDavo neminAthajInA samakAlIna hovAthI temanAM caritrone samAveza paNa A parvamAM karelo che. 9 navamA parvamAM zrI pArzvanAthajI tathA brahmadatta nAmanA bAramA cakrInA maLI be mahApuruSonAM caritro che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 dazamA paCmAM zrI mahAvIrasvAmI bhagava MtanuM caritra ja che, paNa prasaMgeApAta zreNika, abhayakumArAdika aneka mahApuruSAnAM ghaNAM vistAravALA caritro temAM ApelAM che. A pava badhA paryAM karatAM meTTu che ane zrI vIrabhagavatanuM caritra ATalA vistArathI bIjA kAI graMthamAM upalabdha nathI. A pramANe daza pamAM maLI 63 zalAkA puruSAnAM caritrone samAveza karavAmAM AvelA che. tenu' yaMtra paNa A prastAvanAnI prAra'bhamAM ApeluM che. A tresaTha mahApuruSa! zalAkA puruSa' eTalA mATe kahevAya che ke temanA mAkSagamanane cokkasa nirNaya thayelA che. cAvIza tIrthaMkarA teA tadbhavamAkSagAmI hoya che, cakravattA'mAM je te bhavamAM cAritra grahaNa kare che te svarga athavA mekSe jAya che ane je sa`sAramAM ja rahe che te narake jAya che. A ceAvIzImAM thayelA 12 cakrImAMthI subhrama ne brahmadatta e cakrI mahApApAra'bha karI narake gayelA che, paNa te AgAmI bhave avazya meAse janArA che. vAsudeva ne prativAsudeva te te bhavamAM narake ja jAya che, kAraNa ke te sa'sAramAM bahu khUcelA hoya che ne sasAra tyajI zakatA nathI; paNa AgAmI bhave te jarUra mekSe janArAM che. nava baLadeva uttama jIve| hAvAthI vAsudevanA kALa karI gayA pachI cha mAse snehaba'dhana tUTavAthI cAritra grahaNa kare che ane svage` athavA meAkSe jAya che. svage janArA baLadevA AgAmI bhave meAse jAya che. zrI kALasittarI prakaraNamAM 11 rUdra tathA 9 nAradanA paNa samAveza karI 83nI sakhyA karelI che. dareka ceAvIzImAM 11 rUdra thAya che. A ceAvIzImAM 11 mA rUdra satyaka zrI mahAvIrasvAmInA samayamAM thayelA che, je 'ziva'nA nAmathI prakhyAti pAmelA che ane dareka vAsudevanA samayamAM ekeka nArada thatA hovAthI 9 nArada thAya che. A graMthamAM batAvelA 63 zatrAkApuruSAmAM jIva pa ane svarUpa 60 che; eTale ke zrI zAMtinAthajI, kuMthunAthajI tathA aranAthajI te ja bhavamAM cakravatI paNa thayelA hovAthI te traNa bAda karatAM 60 svarUpa (zarIra) thAya che ane zrI mahAvIrasvAmIne jIva ja pahelA vAsudeva tripRSTha tarIke thayela hAvAthI kula cAra bAda karatAM 59 va thAya che. jIvA anAdi kALathI bhavabhramaNa karatAM hovAthI tenA bhava te anaMtA thAya che; paraMtu jyAre te samakita pAme che tyArapachItA bhava gaNatrImAM gaNAya che. vadhAremAM vadhAre ardhA pudgaLapAvatananI aMdara teA samakita pAmyA pachI meAkSe jAya ja che. tIrthaMkaranA jIvA samakti pAmyA pachI teTalu bhavabhramaNa karatA nathI. eka mahAvIrasvAmIne jIva kroDAkrADa sAgaropama uparAMta samakita pAmyA pachI sa`sAramAM rahyo che, khIjA tIrthaMkaranA jIvA te! bahu gheADA kALamAM- gheADA bhavamAM samakita pAmyA pachI mekSe gayA che. A caritragraMthamAM dareka prabhu samakita pAmyA te bhavathI prAra`khIne temanAM caritra varNavelAM che jemake zrI RSabhadeva prabhu teramA bhave dhanasArthavAhanA bhavamAM samakita pAmyA tyArathI temanuM caritra varNavela che. dareka to'karanAmakarma trIjA bhave ja khAMdhe che ( nikAcIta kare che) ane te vIza sthAnaka paikI eka athavA vadhAre cAvata vIze sthAnakAnA ArAdhanathI badhAya che. e vIza sthAnakAnuM varNana pahelA sa'mAM chevaTanA bhAgamAM Apelu che. A graMtha mahAkAvya hovAthI temAM mahAkAvyanA lakSaNa pramANe dareka bAbata samAvelI che. chae Rtunu` varNana, nAyaka nAyikAnA rUpa vigerenuM varNana, deza nagarAdinuM vaNu na, yuddhanu varNana vigere dareka paCmAM pRthak pRthak prasaMge samAvela che. A graMthanA sabaMdhamAM jeTaluM lakhIe teTaluM gheADuM che, kAraNa ke kartApuruSa mahAvidvAna ane dareka viSayamAM paripUrNa temaja vyAkaraNAdinA AdyakartA jevA hAvAthI A graMthamAM kAI vAta bAkI rAkhelI nathI. A AkhA graMthamAMthI prabhunI stuti ane prabhue ApelI dezanAAtA judA sagraha karavAmAM Ave te tenI a'dara jinapravacananI sarva bAbateA samAI jAya tema che
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva sAtamAnI prastAvanA A triSaSTi zalAkA puruSa mitra nAmanA kaLikALasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanA karelA atyuttama graMthano paricaya amane bahu varSathI thayeluM che. A graMtha jotAMja te ghaNe vistRta chatAM AkhA graMthanuM bhASAMtara karI jena baMdhuone temAM bharelA apUrva rahone lAbha ApavAnI IcchA amArA hRdayamAM uddabhavI hatI. te IcchAne mahAna upakArI munirAjazrI vRddhicaMdajI mahArAja taraphathI anumodana maLatAM chUTaka aMkamAM prasiddha karavAnI zarUAta karI hatI, paraMtu pAchaLathI te pramANenA aMko vyavasthita rahevAne ane tenuM AkhuM pustaka bAMdhavAne asaMbhava jaNAvAthI ame ja tene buka tarIke bahAra pADavAnuM mukarara karyuM hatuM. e prayatna pUrNa thaye, Akho graMtha-daze parva judA judA cha bhAgamAM prasiddha thaI cukayA, A AvRttimAM agAunI AvRtti karatAM khAsa be pheraphAra karavAmAM AvyA che. eka dareka pRSThane pRSThamAM ze adhikAra mukhya che te lakhavAmAM AvyuM che ane bIja prastAvanA vistArathI lakhavA uparAMta dareka parvanI viSayAnamaNikA eTalA badhA vistArathI ApavAmAM AvI che ke je vAMcatAM AkhA parvanuM rahasya samajAI jAya che temaja te sAghata vAMcavAnI utkaMThA vRddhi pAme che. bIja parve karatAM A sAtamA parvamAM hakIkata eTalI badhI che ane judAM judAM eTalAM badhAM mahA puruSanAM caritra samAvelAM che ke emAM varNanAdi bahu vize temaja vistAravALAM nahIM. chatAM enI viSayAnukramaNikA bIjA pa karatAM bahu moTI thaI paDI che. A graMtha jaina rAmAyaNa tarIke je ke bahu varSothI jainavargamAM prasiddhi pAmela che. paraMtu A AvRtti vAMcakavarganuM khAsa AkarSaNa kare tevI banAvavAmAM AvI che, te viSe jana baMdhuo A bukanuM avagAhana karaze tyAre svata: mAluma paDe tema hevAthI ane lakhavAnI apekSA jaNAtI nathI. A parvamAM 13 sage che. temAMnA prathamanA daza sargamAM jaina rAmAyaNa samAveluM che. emAM mukhyatve AThamA vAsudeva, baLadeva ne prativAsudevanuM caritra che. te traNa puruSomAM rAmacaMdranI vizeSa khyAti hovAthI jena rAmAyaNa athavA rAmacaritra tarIke prakhyAti pAmeluM che. anya matamAM paNa rAmAyaNa nAmano prasiddha graMtha judA judA paMDitoe karela che. te savamAM mukhya nAyaka rAmacaMdraja che, paraMtu tenA lekhamAM atizayokti, paraspara virodha tathA nAyakano sadeSa citAra vigere doSo rahelA che. te AnI aMdara apemanne paNa dekhavAmAM Avaze nahI. amArI sabhAnA prayatna agAu prathama saMvata 1928mAM tathA tyAra pachI 19 jaina rAmAyaNa (10 sarga) jeTaleja bhAga bhASAMtara tarIke bahAra paDele che; paraMtu tenI bhASA zuddha ane saMskArita bhASAnA vAMcanArAone pasaMda paDe tevuM nathI. e jaina rAmAyaNanAmAbhinakarAkSasa vaMzanI mULa utpatti tarIke zrI ajitanAthajInA samayamAM thayelA sArAzAla thAjo zrI achatanAtha prabhunA samavasaraNamAM ja bhIma nAmanA rAkSasa nikAmaDhAI lAgAsaMbaghiIma pitAnA pUrvabhavanA putrapaNAnA snehathI rAkSasadvIpanuM, laMkA nagarInuM tathA pAtALa laMkAnuM rAjya pazuane pitAne navarono hAra tathA rAkSasI vidyA Apo chokag tii bIjasjbhASAMtAmAM te hakIkta levAmAM AvI nathI, kAraNa ke te hakIkac 09 >>jarAkrIkaasjmAMwami> AvI gayelI che. & Jy69s sa) --cha6 baps 4m frwG ph 'nAnar
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ A parvanA prAraMbhamAM ajitanAtha prabhunA vakhatamAM thayelI rAkSasa vaMzanI sthApanAnuM ane tenA mULa puruSa tarIke ghanavAhananuM nAma mAtra sUcavIne pachI agyAramAM zreyAMsa prabhunA tIrthamAM rAkSasa vaMzamAM thayelA kIdhivaLa rAjAnI hakIkata ApavAmAM AvI che. e kAtti dhavaLa rAjAnA vakhatamAM vAnara dvIpamAM zrIkaMTha rAjAe kikiMdhAnagarImAM nivAsa karyo tyArathI vAnaravaMzanI utpatti thaI che ane tyArathI kALa paryata rAkSasavaMza ane vAnaravaMza vacce paraspara prItibhAva cAlyA AvyA che. temAM paNa koIka rAkSasavaMzanA rAjayakartAoe vAnaravaMzanA rAjayakartA upara hAtha rAkhele daSTigocara thAya che. kIrti dhavaLa ne zrIkaMThanuM caritra kahyA bAda e hakIkatane munisuvratasvAmInA nIrtha upara laI javAmAM Avela che. te prabhunA tIrtha mAM rAkSasava'zamAM taDitakeza ane vAnaravaMzamAM ghanodadhi rAjA thayela che. tyAra pachInI hakIkata avicchinna lakhAyelI che. tyAra pachI rAkSasadvIpanuM ane vAnaradIpanuM rAjya be vakhata rAkSaso tathA vAnaronA hAthamAMthI jAya che, te pAchuM rAvaNano janma thayA bAda te pitAne svAdhIna kare che. vAnaravaMzamAM vAlI nAme bahu parAkramI vidyAdhara rAja thAya che te rAvaNane paNa parAsta kare che, paraMtu tarataja tene vairAgya thavAthI te dIkSA le che ane teno bhAI sugrIva rAjya para Ave che. A caritramAM bIjAM te ghaNA mahApuruSonAM caritra che, paraMtu pavanaMjaya, aMjanAsuMdarI ane hanumAnanuM to khAsa caritra ApavAmAM AveluM che. trIja sargamAM AvelA e caritra uparathI ghaNA sAra grahaNa karavA yogya che, temaja pAMcamA ne chaThThA sargamAM AvelI rAmacaMdranA vanavAsanI hakIkta paNa apUrva zikSaNa Ape che. ' rAmacaMdranI utpatti kAMI vAnaravaMzamAM thayelI nathI. vAnarakrIpanA nivAsI hovAthI ja vAnara tarIke oLakhAtA sugrIvAdi aneka vidyAre tenA bhakitavAna thayelA hovAthI tenA lazkaramAM bahoLA bhAga tene che. bAkI rAmalAmaNane janma te RSabha prabhunA sthApelA IkvAku vaMzamAM thayeluM che. e vaMzana paNa keTalAka rAjAonAM caritra cothA sargamAM ApelAM che te lakSmapUrvaka vAMcavA lAyaka che. A parvanI aMdara tera sargomAM zI zo hakIkata samAyelI che te viSayAnukramaNikAmAM te batAvavAmAM Avela che; chatAM te sagavAra TuMkAmAM ahIM jaNAvavAmAM Ave che, jethI tenA para vizeSa prakAza paDavA saMbhava che. ' sarga pahelAmAM-rAkSasavaMza ne vAnaravaMzanI utpattithI mAMDIne rAvaNa ane tenA baMdhuonA janmaparvatanI hakIkata che. ' sarga bIjAmAM rAvaNe sAdhelI vidyAnI hakIktathI mAMDIne teNe karelA digvijayanI hakIkata che. tenI aMdara vAlI vidyAdharanA parAkramanI tathA nArade kahelI yajJAdikanI utpattinI hakIkata khAsa vAMcavA lAyaka che. satya dharmathI cukela vasurAjAnuM caritra emAM samAveluM . sarga trIjAmAM pavanaMjaya, aMjanAsuMdarI satI ane caramazarIrI hanumAnanuM caritra che. temAM satIpaNAnI kharI kasoTI kema nIkaLe che te yathAsthita batAvI ApyuM che. | sarga cethAmAM-IvAku vaMzamAMthI zaru thayelA sUryavaMzanA keTalAka rAjAonAM caritro, rAmalakSmaNa- - dino janma, sItAnuM pANigrahaNa, dazaratharAjAne cAritra levAnI IrachA, kaikeyInI bharatane rAjaya ApavAnI mAgaNI ane rAmacaMdrane lakSmaNa tathA sItAsahita vecchAe pitAnuM vidana dUra karavA vanavAsa-ItyAdinuM varNana che. sarga pAMcamAmAM rAmacaMdranA vanavAsanI ghaNI hakIkata che. prAMta daMDakAraNyamAM Agamana, tyAM saMbUkanA lakSmaNanA hAthathI ajANatAM vadha, te nimitto yuddha, rAmacaMdranuM siMhanAdathI chetarAvuM ane rAvaNe kareluM sItAnuM haraNa-ityAdi hakIkata vistArathI varNavelI che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga chaThThAmAM-rAmacaMdranuM pAtALalaMkAmAM AvavuM, sugrIvAdi upara karela upakAra, sItAnI zodhane prayatna, tene maLele patto, hanumAnane laMkAmAM mokalo ane tenuM sItAnI khabara laI pAchuM AvavuMityAdi hakIkata che. ke sarga sAtamAmAM-rAmacaMdranuM laMkA tarapha prayANa, vibhISaNanuM rAmanA pakSamAM AvavuM, rAvaNa sAthe yuddha, lakSamaNane vAgelI amoghavijayA zakti, vizalyAnA AvavAthI tenuM nivAraNa, rAvaNe sAdhelI bahurUpI. vidyA ane chevaTe lakSamaNanA hAthathI rAvaNanuM maraNa ItyAdi hakIkata che, jemAM moTe bhAge yuddhanA varNana che. sarga AThamAmAM-vibhISaNane laMkAnuM rAjya ApI rAmacaMdrAdinuM ayodhyA AvavuM, mAtAo vigerene maLavuM, lakSmaNane rAjyAbhiSeka, AThamA vAsudeva baLadeva tarIke prasiddhi, zatrunane mathurAnuM rAjya, sItAno apavAda ane tene araNyamAM tajI dIdhA parvatanI hakIkata che. | sarga navamAmAM-sItAne thayelA be putra, tenuM rAmalakSmaNa sAthe yuddha, sItAe karela agnipravezarUpa divya ane teNe lIdhelI dIkSAnuM varNana che. | sarga dazamAmAM-badhAono pUrvabhava, hanumAnAdike lIdhelI dIkSA, lamaNunuM maraNa, rAmacaMdranI mohaceSTA, rAmacaMdra lIdhelI dIkSA, sIte karela anukULa upasarga, rAvaNa lakSamaNanI bhAvI hakIkata ane rAmacaMdranA nirvANa payatanI sarva bInA samAvelI che. A sargamAM tamAma puruSonAM caritrono upasaMhAra karela che, ane jene rAmAyaNanI ahIM samApti thAya che. agyAramAM sargamAM-zrI naminAtha prabhunuM caritra che. temAM janma tathA kevaLajJAnotpatti samaye iMdra karelI prabhunI stuti tathA bhagavaMte ApelI dezanA khAsa vAMcavA lAyaka che. e dezanAmAM zrAvake divase ane rAtre zuM karavuM tenuM varNana che. bAramA sargamAM-hariSaNa nAmanA dazamA cakrInuM caritra che. teramA sargamAM-jaya nAmanA agyAramAM cakrInuM caritra che. A baMne cakkInA caritro saMkSepe ApelAM hovAthI temAM vizeSa jANavA lAyaka navIna hakIkata nathI. A pramANe A parva samApta thAya che. tema rAmacaMdra, lamaNa, bharata, zatruna, sItA, rAvaNa, vibhISaNa, kuMbhakarNa, iMdrajIta, sugrIva ne hanumAna e mukhya pAtro che. temanAM caritro uparAMta rAkSasavaMzanA, vAnaravaMzanA ane sUryavaMzanA aneka rAjAonAM caritro che. taduparAMta vAlI, pavanaMjaya, aMjanAsuMdarI, kaikeyI, sukezala muni, bhAmaMDaLa, sAhasagati, zUrpaNakhA, jaTAyu pakSI, kaMdaka muninA pAMcaze ziSya, sahastrAMza, Idra, sahastrAra, madhu, nArada, parvata, vasurAjA, maMdodarI, anaraNya, janaka, dazaratha, siMhadara, vajakarNa, vizalyA, lavaNAMkuza, kRtAMtavadana vigere aneka strI-puruSonAM caritro khAsa AkarSaka che, ane temAMthI khAsa pRthaka pRthak zikSA grahaNa karavA lAyaka che. te darekanuM ahIM varNana karavA karatAM tenA Icchake te te puruSonAM caritra vAMcIne ja temAMthI yogya zikSA grahaNa karaze ema vicAravuM vizeSa yogya che. A parvamAM sthAne sthAne aneka jIvonA pUrvabhavanuM kathana che, te janamatanuM sAtizaya jJAnIpaNuM batAvI Ape che, temaja aneka prasaMgomAM kahevatanI jevAM siddhavacana mUkelAM che te ame bleka TAIpamAM athavA avataraNa cihno vacce mUkelAM che; jene aMgrejImAM keTezana kahe che, te khAsa hRdayamAM katarI rAkhavA lAyaka che.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ che A parvamAM eka tIrthakara, be cakravartI ane vAsudeva, baLadeva tathA prativAsudevanI tripuTI maLI cha zalAkA paranAM caritro samAvelAM che. AnI agAu bahAra pADelAM 3-4-5-6 e cAra parvanA bhegA bhAgamAM 46 zalAkA puruSonAM caritro ApelAM che, chatAM bhUlathI 45nI saMkhyA TAITala upara lakhAyelI che. temAM trIjAthI navamA sudhI sAMta cakInAM caritro ApelAM che. chatAM bhUlathI trIjAthI AThamA sudhI cha cakrInAM caritro ApelAM che ema lakhAyeluM che. te sudhArI levA vinaMti che. AnI pachInA AThamA, navamA tathA dazamA parvanI prathamavRttinI nakalo ghaNI sIlake hAvAthI hAlamAM tenI bIjI AvRtti karavAmAM AvanAra nathI. jethI te traNe parvanI viSayAnukramaNikAnuM tathA chelA (dazama) parvamAM ApavA dhArelA zrI hemacaMdrAcAryanA caritranuM kAma bAkImAM rAkhavuM paDyuM che te prasaMga prApta thaye pUrNa karavAmAM Avaze. hAla te dazamA parva pachI tenI caLikA tarIke teja hApura celA pariziSTa parvanuM bhASAMtara pragaTa karavA vicAra che te amalamAM mUkavAmAM Avaze. tenI aMdara bhAgamAM te zrI ja bUsvAmInuM savistRta caritra che, ane tyAra pachI bIjA mahAna pUrvAcAryonAM caritro che. A bhASAMtara vAMcanAra jainaba dhuo sAghati vAMcIne temAMthI amUlya sAra grahaNa karaze jethI amAre prayAsa kaLIbhUta thaze. eTaluM IrachI amArI kalama aTakAvIe chIe. paramAtmA amArI IcchAne kaLavatI kare. tathAstu.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra. parva 7 muM. viSayAnukramaNikA, pahelAsargamAM-(rAvaNa janmAdi) ajitanAthajInA tIrthamAM rAkSasarvazanI utpatti thayA pachI zreyAMsa prabhunA tIrthamAM kIrtidhavaLa rAkSasapatinuM thavuM-tene atI vidyAdharanI putrI ane zrIkaMThanI bahena sAthe vivAha-tethI puttara rAjAne thayela kheda-atIMdranA putra zrIkaThe kareluM puSottara rAjAnI putro padmAnuM apaharaNa-tenuM kIrtidhavaLane zaraNe AvavuM-paDyAe pitAnI IcchA jaNAvavAthI puSottare zrIkaMTha sAthe tenuM karAveluM pANigrahaNa-kIrtidhavaLanA AgrahathI zrIkAMThe vAnaradvIpa upara rahevAno karelo svIkAra-te dIpa upara kikiMdhA nagarImAM karAvelo tenI rAjya sthApanA-te dvIpa upara puSkaLa vAnaro hovAthI rAjAe karAvelI amArI ghoSaNA-tethI vAnarane thayele satkAra-te dIpanivAsonI vAnara tarIke thayelI prasiddhizrIkaMThane vimAnanI khalanAthI thayela vairAgya-cAritra grahaNa ane mokSagamana. anukrame munisuvrataprabhunA tIrthamAM vAnaradvIpamAM zrIkaMThanA vazamAM thayela ghodadhirAjA-ane rAkSasakrIpamAM thayela taDiskezarAjA-baMnene paraspara sneha-taDikezanuM vAnarakope Agamana-eka vAnare karelA tenI strInA parAbhavathI taDikeze karele tene prahAra-tene munie Apela navakAra-vAnaranuM adhikumAramAM deva thavuM- taDislezanA subhaToe karelA vAnarone upadravathI te devanuM Agamana-taDikeze kareluM pUjAdivaDe sAMtvanabaMnenuM muni pAse javuM-taDiskeze karelI paraspara vairahetu saMbadhI pRchA-munie kahela pUrvabhava-laMkApati tardeizane thayela vairAgya-tenuM mokSagamana-laMkAmAM sukeza rAkSasanuM ane kiSkidhAmAM kiSkidhinuM rAja thavuM. vaitADhaya upara rathanupuramAM azanivega rAjA-tene be putra- visiMha ne vidyaga-AdityapuranA rAjAnI putrI zrImALAne svayaMvara-zrImALAe kareluM kiSki dhinA kaMThamAM varamALArepaNatethI vijayasiMhane utpanna thayela -tenA ane kikiMdhinA vacce thayeluM yuddha-kiSki dhinA anuja aMdhake vijayasiMhana kareluM prANaharaNa-kiSkidhinuM zrImALAne paraNuM kikiMdhAe Agamana-azaniveganuM tyAM yuddha karavA Avava-tyAM thayeluM yuddha-azanivege karele aMdhakane vadha-sukeza ne kiSki dhie kareluM parivAra sahita palAyana-te baMnenuM pAtALa laMkAmAM jaIne rahevuM azanivege laMkAnA rAjyapara nirdhAta vidyAdharanuM karela sthApana-pitAnA putra sahaArane rAjya ApI azanivege lIdhelI dIkSA- pAtALa laMkAmAM sukezane thayelA traNa putra-mALo, sumALI ne mAlyavAna-kiSkidhine thayela be putraAdityarA ne RkSarajA-kiSki dhinuM madhuparvate gamana-tyAM anukULa jaNavAthI teNe vasAvela nagarItene tyAM nivAsa-mukezanA putrae laMkAmAM jaI nirdhAtane karela nigraha-mALInuM rAjyAdhiza thavuM-kiSki dhimAM AdityarAjAne rAjya sthApavA vaitADhaya upara sahastrAra rAjAne thayele Idra nAme parAkramI putra-tene rAjya sthApI sahastrAre kareluM dharmaparAyaNapaNuM-iMdrarAjAe kareluM idranI jema kapALa vigerenuM sthApana-mALI rAkSasane tenI thayelI IrSyA - teNe Idra sAthe yuddha karavA kareluM prayANa-thayela apazukana-sumALIe kareluM nivAraNa-tenuM na mAnatAM hapUrvaka vaitADhayapara thayeluM bhALInuM Agamana-IMdra ane mALInuM paraspara yuddha-mALI rAkSasane thayela dehAMta-rAkSasa ne vAnara sainyanuM bhAgavuM-sumALInA rakSaNa nIce pharIthI pAtALa laMkAmAM AvavuM-I laMkAnA rAjyapara vaizramaNane besADavuM.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 pAtALalakAmAM sumALIne thayela razravA nAme putra-tenuM vidyA sAdhavA javuM-tyAM eka vidyAdhara putrInuM AvavuM teNe kahelI pitAnI hakIkata-te kaikasI vidyAdharInuM ratnazrAe kareluM prANigrahaNa-kekasIne Avela svapna-tene rahela garbha-tenA prabhAvathI tenI sthiti-putraprasava-janmatAM ja teNe upADela navamANikyano divya hAratenA kaMThAropaNathI temAM pahelAM tenA mukhanAM pratibiMba-kekasIe kahelo hArano prabhAva-ratnazrAe kareluM dazamukha nAmasthApana-pUrve kahela munivacanathI e putra ardhacakrI thaze evI khAtrI-tyAra pachI kekasone thayela be putra (kuMbhakarNa ne vibhISaNa) ane eka putrI (surpaNakhA) (pR. 1 thI 7) sarga bIjAmAM (rAvaNa digvijaya dazamukhe vaizravaNanA vimAnanuM dekhavuM-teno Rddhi joI teNe karelI pRcchA-tenI mAtAe kahelI te saMbadhI hakIkata-mAtAnAM tIvra vacanathI laMkAnuM rAjaya grahaNa karavAnI thayelI tIvra IcchI-vibhISaNane dazamukhanAM vacana-vidyA sAdhavA mATe javAnA thayele nizcayateonuM bhImAraNyamAM javuM ane vidyA sAdhavA besavuM-anAdrata deve karelAM anukULa pratikuLa upasargarAvaNanuM nizcaLa rahevuM-tene thayelI 1000 vidyAnI siddhi-rAvaNe sAdheluM caMdrahAsa khaDagarAvaNanuM maMdodarI sAthe pANigrahaNa-rAvaNanuM kroDA karavA javuM-tyAM cha hajAra khecarakanyAo sAthe gAMdharva vivAha paraNavuM tenA pitAne vaza karavA-kuMbhakarNa ne vibhISaNane vivAha-rAvaNane thayela be putra (idrajIta ne meghavAhana)-laMkAmAM jaIne vizravaNune karelo upadrava -tenI sAthe yuddha-vaizravaNanuM parAsta thavuM-teNe karelA sadvicAra ane lIdhelI dIkSA-rAvaNe laMkAnagaro ne puSpaka vimAnanuM grahaNa karavuM-rAvaNanuM sametagiri yAtrArthe gamana-bhavanAlaMkAra hastinI prApti-rAvaNanI sabhAmAM pavanavega vidyAdharanuM AvavuM-teNe kahelI sUryarA ane RkSarajAnI hakIkata-marAjAnA kArAgraharUpa narakAvAsamAM tene karAto pIDA-rAvaNanuM kikiMdhA javuMkatrima narakAvAsanuM teNe kareluM sphoTana-yamarAja sAthe yuddha-tenuM hArone Idra pAse nAsI javuM Idra pAse teNe karelo pikAra-Idro ApeluM bIju rAjya-AdityarajAne ane RkSarajAne tenA rAjya sthApIne rAvaNanuM pAchuM AvavuM-AdityarajAne thayele vAlI nAme parAkramo putra-sugrIva nAme bojo putra-RkSarajAne thayelA nala ne nava nAme be putra-AdityarajAnuM mokSagamana-vAlInuM rAjya-khavidyAdhare kareluM surpaNakhAnuM haraNa-pAtALalaMkAmAMthI AdityaranA putra ca drodarane kADhI mukIne tenuM tyAM rahevuM-rAvaNane thayela gusse . madadarIe karela nivAra-khara sAthe surpaNakhAna vivAha-pAtALalaMkAmAMthI kADhI mukelA caMdrodarane virAdha nAme putra-vAlonA parAkramanI rAvaNe sAMbhaLelI vAta-teNe vAlI pAse mokalela dUta-dUtanuM kathana ane vAlIno uttara-dUtanuM rAvaNa pAse pAchuM AvavuM-dUtanAM vacanathI rAvaNane caDela krodha-tenuM yuddha karavA mATe kikiMdhA gamana-vAlonuM sAme nIkaLavuM-lazkaranuM yuddha aTakAvI vAlI ne rAvaNanuM thayela dva yuddharAvaNano nirAzA-caMdrahAsa khaDUganuM AkarSaNa-te khagna sahita rAvaNane upADI vAlo e karela parAjayavAlIe lIdhela dokSA-tenuM aSTApada gamana-sugrIvanuM rAjayapara sthApana-rAvaNanuM laMkAe pAchuM AvavuMrAvaNanuM ratnAvaLIne paraNavA mATe AkArA mArga" gamana-tenA vimAnane thayelo khalanA-nIce vAlI munine jotAM rAva ane thayela ko-tenuM upadrava karavA mATe aSTApa nIce pesavuM-vAlo munie batAvelI zaktirAvaNane karavuM paDela rUdana-te divasathI tenuM rAvaNa nAma pADavuM-vAlo muni pratye rAvaNe karelI kSamApanAtenuM aSTApada paranA rautyamAM AvavuM-rAvaNe karelA paramAtmAno apUrva bhakti-teNe vagADelo vINAdharaNenuM te joIne prasanna thavuM-dharaNe Apelo ane vijayA zakti ane rUpavikAriNI vidyA-ranAvalone paraNIne rAvaNanuM laMkAe AvavuM-vAlomunine thayela kevaLajJAna ne paramapadanI prApti-valanazikha vidyAdharanI tArA nAme putrI-tene sugrIva sAthe thayela vivAha-tethI sAhasagatine thayela kheda-teNe sAdhavA mAMDelI vidyA-sugrIva ane tArAthI thayelA aMgada ne jayAnaMda nAme putra. rAvaNanuM digvijaya mATe nIkaLavuM-revAnadInA taTapara paDAva karavo-rAvaNanuM jinapUjA mATe nadI kinAre besavuM-tevAmAM revAmAM caDeluM pUra-tevI amRta pUjAnuM jovAI javuM -rAvaNane caDela krodha-teNe pANIpUranA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 kAraNanI karela pRcchA-eka vidyAdhare pragaTa karela kAraNu-temAM kareluM mAhiSmatInA sahasrAMzu rAjAnI jaLakrIDAnuM vana-sahasrAMzune bAMdhI lAvavAnI rAvaNe karelI AjJA-rAvaNanA sulaTAnu' hArIne pAchuM AvavuM-rAvaNanuM svaya'gamana-teNe sahasrAMzune bAMdhI levA-rAvaNanI sabhAmAM zatabAhu muninuM AvavuM-teNe pADelI sahasrAMzunI potAnA putra tarIkenI oLakhANa-rAvaNe sahasrAMzune choDI daIne kahelAM suvacaneA-sahasrAMzue pitA pAse lIdhela cAritra-teNe ayeAdhyApati anaraNyarAjAne sa Mketa pramANe ApelA khabara-anaraNyarAjAe dazathane rAjye sthApana karIne lIdhelI dIkSA-rAvaNanuM mAhiSmatIthI anyatra gamana - nAradanu rAvaNu pAse AvavuM-teNe karelI marUttarAjAnA yajJa saMbadhI hakIkata-rAvaNunuM nArada sAthe tyAM javuM-rAvaNanI AnAthI matta rAjAe yajJakriyAnuM choDI devu yajJapravRtti saMbaMdhI rAvaNe nAradane karelI pRcchAnArade yajJAtpattinI kahelI hakIkata-temAM 'vasurAjAnu, paryaMtanuM ne peAtAnuM kahelu. pUrvIcaritra-gurUe karelI traNenI parIkSA-vasunuM rAjA thavuM-tenI satyavAdIpaNAnI khyAti-nAradane parvata sAthe paDelA aja zabdanA artha saMbadhI vAMdhA-TM tee karelI pratijJA-parvatanI mAtAe vasurAjAnekarelI asatya khelavAnI preraNA-nArada ane pa tanu` rAjasabhAmAM Avavu-vasurAjAe ApelI asatyasAkSI--tenuM thayela maraNu ane narakagamana- pa tanuM nAsI javuM--mahAkALa asare kareluM tenuM grahaNu-rAvaNe pUchelI mahAkALanI utpatti-nArade tenA pUrva bhavanuM karela vaNuM na'sagara rAjAne madhupiMganI sulasAne varavAnI spardhA-piMganu... nirAza thavuM--teNe karela khALatapa-tenu mahAkALa asura thavuM-sagaranA vinAza mATe teNe paryaMtanu karela grahaNa-tenA dvArA kudharmonA karelA prasAra- yajJAdikanI karAvelI zarUAta-nAradanI preraNAthI dIvAkara vidyAdhare kareluM pazuharaNa-mahAkALe yuktithI tene nirAza karaveA-sagara ane sulasAne yajJamAM homAvI mahAkALe mAnelI kRtArtha tA'-A pramANe thayelI yajJapravRttinI vAta kahIne tene aTakAvavA nAraderAvaNanI karelI prArthanA-nAradanuM anyatra gamana-marUttarAjAe nArada saMbadhI karela prazna-rAvaNe kahelI tenI utpatti-rAvaNanu mathurA nagarIe AvavuM-tyAMnA rAjA harivAhananuM sAme AvavuMharivAhananA putra madhu pAse trizULa zastra joi rAvaNe tenI prApti saMbadhI karela prazna-harivAhane kahela tenI hakIkata-temAM sumitra ane prabhava nAme e mitrane saMbaMdha-sumitra rAjaputre vanamALAnuM karela pANigrahaNuprabhava mitrane mATe potAnI stra vanamALAne tenI pAse mAkalavI-prabhavane thayela pazcAttApa-sumitranu devabhava karIne madhukumAra thavuM ane prabhavanuM bhava bhamIne camareMdra thavuM-pUrva bhavanI prItithI teNe Apelu trizuLatenI zakti '-rAvaNunuM merU parvata para javuM-kuMbhaka vigerenuM naLakrugaranuM du`'ghapura levA AvavuM agnimaya killA joI tenu nirAza thavuM-rAvaNunuM tyAM AvavuM-naLabaranI strI upara bhAe mekalela dUtI--teNe kahelA upara bhAneA rAvaNa para anurAga-teNe peAtAnA svIkArane aga badhuM kabaje karAvI devAnI AzA ApavI--vibhISaNe pADelI hA-rAvaNune ThapakA-uparabhAnu rAvaNa pAse AvavuM teNe ApelI vidyAthI duya killAne saharI levA-naLakubaranu pakaDAvuM-rAvaNune sudaCna cakranI prApti-naLakubarane tenA nagara sAthe upara bhA pAchI seAMpavI-rAvaNunAM parastrItyAga saMbadhI dRDha vacane. rAvaNunuM rathanUpura tarapha prayANa-te vAta sAMbhaLI sahasrAra rAjAe IdrarAjAne samajAvavu tenuM na mAnavuM-rAvaNe mAkalelA dUta-iMdratA abhimAnavALA uttara-rAvaNa ane idrane paraspara yuddha-zcaMdrane pakaDIne AMdhI lai laMkA laI AvavA-tenuM kArAmahamAM kSepana-sahasrAra rAjAnuM laMkA AvavuM tenI rAvaNa pratye prArthanA--rAvaNe amuka zarate ApelA IMdrane chuTakArA-chaMdranuM udAsIna vRttie racanUpura AvavuM-jJAnI muninuM Agamana-iMdre pUchelA pUrvabhava-rAvaNuthI thayela parAbhavanuM munie batAvela kAraNa--pUrvabhavamAM karela munitiraskAranu phaLa-IMdrane thayela vairAgya-putrane rAjya ApIne teNe karela cAritragrahaNa-paramapadanI prApti. rAvaNunuM svarNAM tu Mga giripara vaLI munine va Mdana nimitte gamana-rAvaNe pUchellu pAtAnA maraNanuM kAraNa-munie batAvela poSathI mRtyu-rAvaNe parastrInA sabaMdhamAM karelI dRDha pratijJA tenu" laMkAe (pR. 8 thI 33) Avavu.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga triIjAmAM-hanumAna janmAdi caritra)-vaitADhayagiripara AdityapuramAM prahalAda rAjAne pavanaMjaya nAme putra-mAhedrapura mAM mahendra rAjAne aMjanAsuMdarI nAme putrI-vidyutaprabha ne pavanaMjaya e bemAM pavanaMjayane putrI ApavAne thayelo nirNaya-naMdIzvara tIre jatAM mahedrarAjA maLavAthI prahalAda rAjAe karelI pavanaMjaya mATe aMjanAsuMdarInI mAgaNI-maheMdrarAjAe karela svIkAra-mAnasarovara upara trIje divase vivAha karavAne karele nirNaya-baMnenuM parivAra sAthe tyAM AvavuM-pavanaMjyane aMjanAsuMdarI jovAnI thayelI tIvra IcchA-prasita mitra sAthe rAtrIe tenA AvAsamAM guptapaNe javuMaMjanAsuMdarInI dAsIonI vAtacitathI pavanane aMjanA para thayela kepa-prahasite kareluM nivAraNavivADa karavAnI pavana jayanI anichA-mahasitanuM samajAvavuM-udvigna ciro thayelA vivAha-prahalAda rAjAnuM ajanAsuMdarone laIne Adityapura avivuM-rahevA Apela me Ta prAsAda-pavanaMjaye karela taddana tyAga-baM ja lAsuMdarIne thayela atyaMta kheda-ghaNA kALanuM atikramaNa-prahalAda rAjA pAse rAvaNane dUtanu aDavavuM -teNe kahelI varUNanA parAkramano hakIkata-rAvaNe potAnI madada mATe kareluM AmaMtraNa- prahalAdanuM tyAM javA taiyAra thavuM pavana' jaye kareluM nivAraNa-pitAne javAne mATe bhAgelI AjJA-pavana: jayanuM prayANa-aMjanAsuMdarInI prArthanA-pavanaMjaye karelI avagaNanA-mitra sahita mAnasarovarapara nivAsatyAM joyeluM cakravAkInuM virahajanya duHkha-tethI thayele pavanaMjayane pazcAttApa-aMjanAsuMdarInA du:khano hadayamAM vasele citAra-prahasita pAse pragaTa karela vicAra-teNe ApelI gya salAha-baMnenu aMjanAsuMdarInA mahele AvavuM-prathama prakRtine praveza-aMjanAsu darIe parapuruSa tarIke batAvelo anAdarapramite Apela tenA pati AvavAno vadhAmaNI-aMjanAsuMdarIne samajAyela hAsya-pavanaMjaye pragaTa thaIne batAvela tenI satyatA-baMnenA paraspara uddagAra-pavanaMjaye AnaMdamAM vyatIta karela rAtrI-prabhAte pavanaMjaye javAne batAvela vicAra- aMjanAsuM rone nizAnI tarIke ApelI potAnI nAmAMkita mudrikApavanaMjayanuM rAvaNane maLavuM ane rAvaNa sAthe varUNane jItavA javuM. aMjanAsuMdarIne rahela garbha-tenAM ci-ketumatI sAsue karela tiraskAra-aMjanAsuMdarIe batAvela maDikAno nizAno-ketunatI be prapaMca dhArone karelA amAnyatA-tene piyaramAM mokalavAne karela nirNayasevakanuM mahedrapura samIpe mUkI AvavuM.-vanamAM nimAvela rAtri-prabhAte pitAne makAne javuM-vasaMtatilakA dAsoe karela vAta-pitAe gharamAM na rAkhatAM kADhI mukavAnI karelI AjJA-aMjanAnuM dAsI sAthe nagara bahAra nIkaLavuM-duHkhano anubhava karatAM eka aTavImAM AvavuM- aMjanAno vilApa-eka guphAmAM cAraNazramaNane samAgama-vasaMtatilakAe pUchela aMjanAnA duHkha vigere saMbaMdhI prazna-munie kahela tene pUrvabhava-temAM garbha paNe khAva utama cha tu' kaheluM pUrva vRtAMta-a janAe pUrvabharamAM kareto jinabiMbanI AzAtanA-tenuM prApta thayela ati kaTuka phaLa-sukhaprAptinI ApelI daDha AzA-aMjanAne thayela dharmaprAptimaninuM AkAzagamana-guphAmAM Avela siMha-aMjanAne upajela bhaya-guphAnA adhipatideve karela nivAraNa- patrano prasava-aMjanAne thayela sthiti saMbaMdhI kheda-pratisUrya vidyAdharanuM tyAM avavuM-vasa tatilakAe kahela aMjanAnuM vRttAMta-pratisUryuM batAvela pitAno aMjanAnA mAmA tarIke saMbaMdha-pratisUye karela aMjanAnuM sAMtvana-kaI devajJane pUchela aMjanAnA putranA janmasamaya saMbaMdhI prazna-devatte batAvelI prahAdikano uttamatA-pratisUrye temane laIne kareluM pitAnA nagara tarapha gamana-mArgamAM vimAnanI ghugharIe levA. putranuM uchaLI paDavuM-tene akSatAMge pAchA lAvI aMjanAne sepa-hanupura AvavuM-hanumAna nAme sthApana. varUNane chatI, rAvaNane rAjI karI pavanaMjayanuM pitAnA nagare AvavuM-mAtApitAne maLI aMjanAne mahele ja tyAM tene na dekhavAthI pavanaMjayane thayela apAra kheda-pAchaLanI sAMbhaLelI hakIkata-tena aMtAne zodhavA nIkaLavuM-mahedrapurathI pazu maLelI khedakAraka hakIkata-aMjanAne patto na maLavAthI teNe mitra sAthe pitAne kahevaDAvela saMdezA-prahalAda rAkhanuM putranI zodha mATe nIkaLavuM -bhUtavanamAM meLApa-pavana
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaye agnipravezanI karelI taiyArI-tenAM vacane-prahalAde agnimAM paDatAM kareluM rokANa-prahalAda rAjAe zodha mATe mokalelA vidyAdharonuM hanupura AvavuM-tyAM maLe aMjanAno patto-teoe karelI pavanaMjayane thayela khedAdikanI hakIkata-aMjanAne thayela atizaya ciMtA-putra sahita tene laIne pratisUryanuM pavanaMjayanI zodhamAM nIkaLavuM temanuM paNa bhutavanamAM AvavuM -paraspara thayele sarvanA meLApa-savane thayela harSa-sarvenuM hanupura AvavuM-pavanaMjayanuM tyAM rahevuM-hanumAne meLavelI pravINatA-tene prApta thayelI yauvanAvasthA. - rAvaNe karIne varUNane jItavA javuM-dUtadvArA rAjaene teDAvavA-pavanaMjaye javAnI karelI teyArIhanumAne karela nivAraNa-hanumAnanuM rAvaNa pAse javuM varUNa sAthenA yuddhamAM hanumAne batAvela parAkramarAvaNane jaya-hanumAne kareluM aneka strIonuM pANigrahaNa-tenuM hanapura AvavuM. (pR. 34 thI 46) cethA sargamAM-(rAma lakSamaNa janmAdiya-mithilAnagarImAM harivaMzamAM janaka rAja-te samaye ayodhyAmAM dazaratha rAjA-tene pUrvavaMzaIvAku vaMzAMtargata sUryavaMzamAM munisuvratasvAmInA tIrthamAM thayela vijaya nAme rAjA-tene be putra--temAMthI vajahue kareluM mane ramAnuM pANigrahaNa-paraNIne AvatAM mArgamAM munine samAgama-tenA sALA udayasuMdare kareluM upahAsya-vaja bAhune thayela satya vairAgya-teNe lIdhelI dIkSA-maneramA ane udayamuMdarAdie paNa lIdhelI dIkSA-vijayarAjanA bIjA putra pura daranuM gAdI upara AvavuM-teno putra kIrtidhara-kIrtAidharane suzaLa-sukezaLane bAlyAvasthAmAM rAjya sthApI kIrtAidhare lIdhelI dIkSA-kIrtidhara muninuM ayodhyA Agamana-tene sukezaLanI mAtAe karela upadrava-sukezaLane paDelI khabara-teNe lIdhelI dIkSA-tenI mAtAnuM vAghaNa thavuM-pitAputrane muni tarIke sAthe vihAravAghaNanuM sAme AvavuM-teNe kareluM suke zALanuM bhakSatenuM ane kArtAi dharanuM mokSagamana-sukozaLanI sagarbhA strIne thayela hiraNyagarbha nAme putra-tene putra naghuSa-naghuSa rAjAne siMhikA rANI upara paDela zaMkAdAhajavaranA nivAraNathI teNe kareluM zaMkAnuM nivAraNa-naghuSane sadAsa nAme putra-tene paDelI naramAMsa bhakSaNanI kaTeva-tethI rAjyabhraSTa thavuM-tenA putra si harathanuM rAjya sthApana-tyAra pachI ghaNA rAjAo thayA pachI thayela anaraNya nAme rAjA-tene anaMtaratha ane dazaratha nAme be putra-anarazya rAjAe sahastrAMza rAjA sAthenA sakatAnusAra lIdhelI moTA putra sahita dIkSA-dazarathanuM rAye AvavuM teNe kareluM aparAjitA (kauzalyA), sumitrA tathA suprabhA sAthe pANigrahaNa. rAvaNe nimitiyAne karela prazna-teNe janakaputrInA nimitte dazaratha rAjAnA bhAvI thanArA)putrathI batAvela tenuM maraNa-nimittiyA che vacanane niSphaLa karavA mATe baMnenA bIjarUpa janaka ne dazarathane vinAza karavAnI vibhISaNe karelI pratijJA-nAradadArA te vAtanI janaka tathA dazarathane paDelI khabara-te baMnenuM rAjaya tajIne paradeza prayANu-baMnenI leyamaya mUrtinuM sthApana-vibhISaNanuM ayodhyA AvavuM-teNe karele mUrtirUpa dazarathane vinAza-janakanI upekSA karIne tenuM laMkAe pAchA javuM -uttarApathamAM dazaratha rAjAe kareluM kekecIna pANigrahaNa-te prasaMge thayeluM anya rAjAo sAthe yuddha-temAM kaikeyIe batAveluM parAkrama-dazaratha rAjAe Apela varadAna-dazaratha ne janaka baMnenuM svadezAgamana-dazaratha rAjAne magadhapatine chatIne rAjagRhamAM nivAsa-aMtaHparane tyAM teDAvI levuM-aparAjitAe dIThelA cAra svapna-baLadeva thanArA jIvanuM tenI kakSimAM utpana thavuM-teno janma-rAjAe karela mahesava-rAma nAma sthApana-sumitrAe dIThelAM sAta svapna-vasudevanA jIvanuM tenA udaramAM upajavuM-putrajanma-lakSmaNa nAma sthApana-baMneno paraspara atyaMta sneha-temanuM parAkramI paNuM-dazarathane thayelI nirbhayatAthI tenuM ayodhyAmAM pAchuM AvavuM-kayIne thayela bharata nAme putra-suprabhAne thayela zatruna nAme putra. sItAne bhAmaMDaLanA pUrva bhavanuM vRttAMta-e baMnenA jIvanuM janaka rAjAnI rANI videhAnA udaramAM yugalapaNe upajavuM-baMnene janma-bhAmaMDaLanA chapanA pUrva bhavanA vairI deve kareluM tenuM janmatAM ja haraNa
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 14. tenuM vaitADhaya upara rathanUpuranA udyAnamAM mUkI devuM-caMdragati vidyAdharanI paDela tenA para dRSTi-teNe kareluM grahaNa-tenuM puSpavatI rANune sepavuM-caMdragatie karele putrajanmano utsava-bhAmaMDaLa nAma sthApanaputraharaNathI janaka tathA videhAne thayela zeka-putranI zodha na maLavI-putrInuM sItA nAma sthApana-janaka rAjAne zleSTha rAjAoe karela upadrava-tenuM dazaratha pAse dUtapreSaNa-dUte kahelI hakIkata-dazarathe tenI madada mATe javAnI karelI tauyArI-rAme karele aTakAva-rAmanuM janaka rAjAnI sahAya mATe javuM teNe karelo mlecchano parAjaya-janake sItAnuM rAma pratye kareluM vAgdAna-nAradanuM sItAnA AvAsamAM AgamanasItAne lAgela bhaya-nAradanuM thayela apamAna-teNe sItAnuM rUpa cItrIne bhAmaMDaLane batAvavuM-bhAmaMDaLane thayela sItA upara atyaMta rAga-te vAtanI tenA pitA caMdragatine paDelI khabara-teNe janaka rAjAne vidyAdharadArA pitAnI pAse teDAvo-tenI pAse sItAnI karelI mAgaNI-janake vAgdAna karyA saMbaMdhI Apelo uttara-caMdragatie janakane Apela be devAdhiSThita dhanuSyante caDhAve tene sItA paraNAvavAnI karAvelI pratijJA-janakanuM mithilA pAchuM AvavuM-videhAne karelI vAta-tene thayela kheda-janake karela nivAraNa-sItAnA svayaMvaranI taiyArI-aneka rAjAonuM AvavuM-rAme caDhAvela vajIvatta dhanuSya-sItAe paherAvela varamALA-lakSmaNe caDAvela aNuvArtA dhanuSya-vidyAdharoe tene Apela 18 kanyA-bhAmaMDaLanuM vilakhA thaIne pAchA javuM-janake karela dazaratha rAjAne AmaMtraNa-tenuM mithilA AvavuM-rAma ne sItAne meTI dhAmadhUma sAthe vivAha-dazarathanuM putra ne putravadhUo sahita ayodhyA AvavuM-dazarathe karelA snAtra mahecchavarANIo mATe snAtrajaLa mokalavuM-kauzalyAne khAtrajaLa maLatAM thayela vilaMba-tene thayela kheda-dazaratha rAjAnuM tenI pAse AvavuM-teNe pUcheluM enuM kAraNa-snAtrajaLa laIne vRddha kaMcukInuM AvavuM-tenI vRddhAvasthA joIne rAjAne thayela vairAgya-satyabhUti muninuM padhAravuM-dazaratha rAjAnuM saparivAra vAMdavA javuM. caMdragatinuM bhAmaMDaLa sahita AkAzamAge tyAM AvavuM-munie ApelI dezanA-temAM prasaMgopAta kahelo sItA ne bhAmaMDaLAdina pUrvabhava-bhAmaMDaLane thayeluM jAtismaraNa-teNe karele sItA tathA rAmane namaskAra-janaka tathA videhAne tyAM teDAvavuM-paraspara meLApa-putraviyoga saMbaMdhI duHkhane nAza-caMdragatie bhAmaMDaLane rAjaya ApIne lIdhelI dIkSA-bhAmaMDaLanuM pitAne nagare gamana-dazaratha rAjAe pUchelo pitAne pUrva bhava-munie pUrvabhava kahetAM temAM batAvele pitAne tenI sAthe saMbaMdha-dazarathe rAjAne thayelA cAritragrahaNanA pariNAma-tenuM rajA levA mATe ghera AvavuM. - rANIo vigere parivArane ekatra karIne dazaratha rAjAe mAgelI rajA-bharate sAthe dIkSA levAne jaNAvela vicAra-kaikeyIe patiputrane sAthe ja viraha thavAnuM jANI mAgeluM varadAna-temAM bharatane rAjya ApavAnI karelI mAgaNI-dazarathe rAmacaMdrane bolAvIne kahelI hakIkata-rAmacaMdra batAvelI prasannatA-bharate jaNAvelo anichArAmacaMdra tene samajAvavo-bharate Apele gya uttara-rAme vanavAsa javAnI batAvelI ichI-dazaratha rAjAnI AjJA mAgI rAmanuM mAtA pAse AjJA levA javuM-tene thayele kheda-rAme yukitapUrvaka samajAvavuM-bIjI mAtAone namIne rAmanuM nIkaLavuM-sItAe kauzalpA pAse rAma sAthe javAnI mAgelI AjJA-sItAnuM rAmanI pAchaLa nIkaLavuM-lakSamaNane paDelA kha ra-tene thayela gusso-tenuM manamAM ja samajI javuM-mAtA pitAnI AjJA meLavIne tenuM paNa rAmanI pAchaLa nIkaLavuM-dazaratha rAjAnuM parivAra sahita pAchaLa javuMrAme AgrahapUrvaka pAchI vALavA-traNe jaNanuM AgaLa prayANa-bharata rAjya na svIkAravAthI maMtrIonuM rAmane pAchI levA AvavuM -rAme AgrahapUrvaka pAchI vALavA-maMtroe e badhI hakIkatanuM kahevuM--tApaNuM bharate karele rAjayane asvIkAra-bharatanuM rAmane pAchI vALavA nIkaLavuM-sAthe kevInuM paNa javuM-cha divase rAma pAse pahoMcavuM-bharata ne kaikeyIe karele rAma pratye atyaMta Agraha rAmaca ke yukitapUrvaka samajAvIne tyAMja karela bharatane rAjyAbhiSeka-bharatanuM ayodhyA pAchA javuM-dazaratha rAjAe lIdhelI dIkSA-bharatanuM udAsIna vRttie rAjyamAM rahevuM-rAma, lakSamaNa ne sItAnuM AgaLa prayANa-citrakUTa parvatane ullaMghIne avaMti dezamAM praveza. (pR. 47 thI 67)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 saga pAMcamAmAM-avaMti dezanA te pradezane ujjaDa dekhIne rAme pUchelI hakIkata-eka puruSe kahela tenuM kAraNa-temAM siMhadara rAjA ne vajakarNa vacce thayela vidha-vajakaNe na namavAnuM kAraNa-sihodare tenI nagarI tarapha karela prayANa-vajakaNe pitAnI nagarImAM bharAI rahevuM-siMhadaranA bhayathI te pradezanuM ujajaDa thavuM-kahenAra puruSane prasanna karI rAmanuM dazAMgapura AvavuM-vajakaNe karela temano satkAra-rAmanI AnAthI lakSmaNanuM siMhAdara pAse javuM-lakSmaNe kareluM yuddha-siMhadarane bAMdhI laIne rAma pAse lAvavo- rAme karAvelI siMhadara ne vakarNa varace salAha-teoe lakSmaNane ApelI kanyAo lamaNe hAla tyAMja rahevA devAnuM kahevuM-AgaLa prayANa sItA mATe pANI levA lakSmaNanuM javuM-kuberapuranA rAjA sAthe meLApa-teNe rAma sItAne tyAM teDI javA-kuberapuranA rAjAnuM strInA veze ekAMte rAmacaMdrane maLavuM rAmacaMdra puruSaveze rahevAnuM pUcheluM kAraNa--kalyANamALAe kahelo pitAne pUrva vRttAMta-pitAnA pitAvA likhilyane pleTa pAsethI choDAvavAnI karelI prArthanA-rAme karele svIkAra-narmadA utarIne rAme karelo vidhyATavImAM praveza pleccha rAjAe sItAne pakaDI levA sainikena karela hukama-lakSmaNanA mAtra siMhanAdathI bhaya pAmIne zleSTha rAjAnuM rAma pAse AvavuM-teNe kaheluM potAnuM pUrva vRttAMta-te kAka palIpati pAsethI vAlikhilya rAjAne choDAvo-tene kuberapura mokalavo-rAmacaMdranuM AgaLa prayANutApI utarIne arUNa gAme AvavuM- agnihotrI kapila brAhmaNane ghera pANI pIvA javuM-kapilanI strI suzarmAe karela satkAra-kapile kareluM apamAna-tyAMthI AgaLa cAlatAM varSARtunuM besavuM -eka araNyamAM praveza-vaDavRkSa nIce cAturmAsa rahevAne karelo vicAra- te vaDavRkSanA adhiSThAyika vakSanuM potAnA svAmI gokarNa yakSa pAse gamana-teNe kahelI hakIkata-gokarNa yakSe rAmabhadrAdine oLakhIne temAM vikulI meTA rAmapurI nAme nagarI-gokaNe karelI rAma pratye prArthanA-rAmacaMdranuM tyAM cAturmAsa rahevuM-kapila brAhmaNanuM te tarapha AvavuM-navIna nagarI joIne teNe pUchelo hakIkata-teno nagarImAM praveza-manisamAgamatho teNe aMgIkAra karela zrAvapasaMda jaIne suzarmAne kahela hakIkata-tenuM paNa zrAvikA thavuM-baMnenuM dravyAthe rAmapurImAM AvavuM-lamaNane dekhatAM kapilane upajela bhaya-rAme bhaya nivArI dravya ApavAvaDe upajAvelI saMtuSTatA-kapile lIdhelI dIkSAvarSARtu utaratAM rAmacaMdra prayANa karele vicAra-yakSe AbhUSaNadivaDe karele vizeSa satkAra-rAmacaMdranuM prayANa-yakSe kareluM nagarInuM visarjana. rAmAdikanuM vijayapuranA udyAnamAM AvavuM-tyAMnA rAjAnI putrI vanamALAnuM gaLe phAMso khAvA tyAMja AvavuM-teNe pragaTa karela kAraNa--lamaNe karela nivAraNa-vanamALAnuM rAmacaMdra pAse AvavuM-lemaNe kahelI tenI hakIkata-vanamALAnI tenA pitAe karelI zodha-anukrame mahIdhara rAjanuM tyAM AvavuM-lakSamaNune jotAMja paDelI oLakhANa-AgrahapUrvaka rAmacaMdrAdine nagaramAM laI javA-mahIdhara rAjA pAse naMdyAvartapuramAM ativIrya rAjAne Avela dUta-teNe bharatane jItavA mATe mahIdhara rAjanI mAgelI sahAyamahIdhara rAjAne zekIne rAmacaMdranuM sainya sAthe tyAM javuM-kSetrAdhiSThita deve kareluM AkhA raunyanuM strIpaNuM ativIryane te joIne caDele kopa-lamaNe ativIryane bAMdhI levo-sItAe choDAvavo-bharatanI sevA karavAnI karAvelI kabUlAta-kSetradeve harI lIdheluM strIpaNuM-ativIryane paDelI oLakhANa, teNe karelI bhakti-mAnabhaMgathI ativIryane thayela vairAgya-teNe lIdhelI dIkSA-khativIryanA putra vijayarathanuM bhArata pAse javuM-ativIrya muninuM tyAM AvavuM-bharate temane khamAvavuM-rAmAdikanuM naMdyAvartapuratho vijayapura pAchA AvavuM-rAmacaMdra. mahIdhara rAjanI mAgelI raja-vanamALAno paraNIne sAthe javA lakSmaNa pratye Agraha-lakSmaNe sAthe na levAnuM batAvela kAraNa-tene vizvAsa Apo lakSamaNe lIdhelA rAtribhojanana pApa saMbaMdho zapatha-rAmacaMdrAdikanuM AgaLa prayANa. temanuM kSemAMjaLI nagarInA udyAnamAM AvavuM-lakSmaNe sAMbhaLelI uddaghoSaNa-temanuM rAjasabhAmAM javuM -teNe jhIlelA pAMca prahAra-jitapadmA rAjaputrI e kareluM varamALAnuM AropaNa rAjAe karelI rAma
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrAdinI bhakti-tyAMthI AgaLa prayANa-zauka pAsenA vaMzasthaLa nagaramAM AvavuM--tyAMnA lokone bhayabhIta joi ne pUcheluM kAraNa-rAmacaMdrAdinuM parvatapara caDhavuM-tyAM e muninI pAse temaNe kareluM gIta gAna te nRtya-anaLaprabhadeve munine karavA mAMDela upasa-rAma lakSmaNanuM tenA nivAraNa mATe udyata thavuM--devanuM nAsI javuM-munine thayela kevaLajJAna-devAe karelA tene mahimA- rAkhaca dre pUchela upasatu kAraNa-kuLabhUSaNa munie kahelA potAnevRttAMta, dezabhUSaNa munine tathA upasarga karanAra devanA pUrva bhava-prAMte kahela garUDapati mahAlAcana devanI hakIkata-te deve batAvelI rAmacaMdrAdi para prasannatA-zasthaLanA rAjAnuM tyAM Avavu-ne parvatanI rAmagiri tarIke prasiddhi-rAmacadratu. AgaLa prayA--daMDakAraNyamAM pravezasItAe Apela supAtradAna-AkAzamAMthI thayela devakRta sugaMdhI jaLa vigeretI vRSTi-eka gaMdha nAmanA rAgI pakSonu' tethI nirAgI thavu-tene thayela jAtismaraNajJAna-jaTAyu nAma sthApana-rAmacaMdra munine pUchela te gIdha pakSI saMbaMdhI pUrva vRttAMta-munie kahela daMDaka rAjAnI, skaMdaka muninI, pAMcase munine pIlanAra pAlakatI tathA daMDaka dezanA nAzato hakIkata-daDaka deza bharIne daDakAraNya thayuM. daMDaka rAjAnuM gIdha pakSI thavuM-jaTAyu pakSoe karela zrAvakapaNAne agIkAra-rAmade tene svadhamIpaNe sAthe rAkhave-devadatta rathamAM besI kroDAnimitta karavu"jaTAyunuM sAthe rahevuM. lazkara pAtALalakAmAM khara ane cakhAte thayela zabUka ane sudra nAme putra-za bUkanuM sUrya hAsa khaDga sAdhavA daMDakAraNyamAM AvavuM-bAra varSoM ne sAta divasa u Mdhe mastake rahIne karavA mAMDelI sAdhanA-- bAra varSoM ne cAra divase khaDganuM pragaTa thavuM -rAma lakSmaNanu' te tarapha nIkaLavuM-lakSmaNe lIdhela khaDga- teNe karela khaDganA upayAga-tethI zamrUkanA mastakanu kapAI javuM-lakSmaNane thayela khe--teNe rAmacakrane khaDga batAvavuM rAmacandre karela khulAsA--cadraNakhAnuM pUjanasAmathro sAthe tyAM AvavuM-teNe dIThelA putrane vinAza-tethI thayela dilagIrI-padapa'kita anusAra rAma lakSmaNa pAse Avavu-temane jotAM caMdraNakhAne thayela kAmeAtpatti-teNe karelo prArthanA-khatee ApelI parADA-tethI tenuM vizeSa ke.pAyamAna thavu pAtALalakAmAM jaI khara vidyAdharane kahelo putravadhano hakIkata-tenu' yuddha mATe daMDakAraNyamAM sahita AvavuM-rAma sAthe si'ddhanAne saMketa karIte latanuM yuddha karavA javuM-yuddhanRddhi dekhone pakSavRddhi karavA mATe caMdrakhAnu rAvaNa pAse javuM - teNe kahelo rAmalakSmaNe potAnA putrane maraNa pamADayAnI tathA sItAnA adbhuta svarUpanI hakIkata-rAtraNanuM puSpaka vimAnamAM besI tatkALa tyAM AvavuM.-rAma pAsethI sItAnuM haraNa karavAmAM upajelI nirAzA avalAkano vidyAnuM smaraNa - teNe batAvela upAya--te devIe karelA lakSamaNa jevA siMhanAda-sItAnA AgrahathI rAmacaMdranu lamaNu pAse javuM-rAvaNe sItAne ekalA joIne kareluM haraNu-tenA vilApI jaTAyu pakSInuM tyAM Avavu'-rAvaNe karela tenA pakSaD:-vimAnamAM besADIne laMkA tarapha laI jatAM sItAnu rUdana-te sAMbhaLI ratnajaTI khecaranu` rAvaNu tarapha doDavuM-rAvaNe tenI vidyAe harI levI-rAvaNunAM sItA pratye anunayavALAM vacane -sItAe kareAA tiraskAra-lakAnA devamaNu utamAM sItAne mUDI rAvaNunu svasthAne AvavuM. (pR. 68 thI 86) saga chaThThAmAM - rAmacaMdranu` lakSmaNa pAse Avavu*-lakSmaNe pUchela kAraNa-rAme kahela siMhanAda zravaNalamaNe rAmane tarata pAcho me kalaJa -rAkhayadranu pAchA AvatAM sIttAne nahI dekha3-temane thayelI sItAnA haragutI kalpanA-jaTAyunI atAvasthA-game Apela navakAra-tenu' maheMdra kalpamAM deva thavu-lakSmaNe karela trizirAnA vadha-virAdha vidyAdharatu tyAM Avavu-teze kahelI peAtAnI TuMka hakIkata-lakSmaNe batAvela parAkrama-khara ne dUdhasukhane vinAza-lakSyasunu virAdhane laIne rAma pAse AvavuM teMge sAMbhaLelAM rAmacaMdranAM vaca-lakSamaNe Apelra AzvAsana-virAdhe sItAnI zodhamAM vidyAdharAne mokalavA temanuM pAchA Avavu...virAdhe pAtALala'kAmAM AvavAnA karele AzraDa-rAma lakSmaNanuM tenI sAthe tyAM AvavuM'-caMdraNakhAnA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. " putra suda sAthe thayela yuddha-saMdanuM laMkAmAM nAsI javuM-virAdhane pAtALalaMkAnA rAjya sthApana karI rAma lakSamaNanuM tyAM rahevuM. sAhasagati vidyAre sAdhelI pratAraNa vidyA-tenuM kikiMdhApurIe AvavuM-sugrIva udyAnamAM jatAM sugrIvanA rUpe teNe karele rAjamahelamAM praveza-satya sugrIvanuM AvavuM-kArapALe karelI aTakAyata-vAlIputre jAra sugrIvane aMtaHpuramAM jatAM rokavo-baMne sugrI vacce thayela yuddha-paraspara jItI na zakAyuM-satya sugrIve hanumAnane madada mATe teDAvava-hanumAnane baMnenA bhedanuM na samajAvuM-sugrIvane thayelI nirAzA-teNe karelA vicAra-rAma lakSamaNane zaraNe javAne karele nirNaya teNe mekalela dUtanuM virAdha pAse AvavuM-tenuM thayela saMmatapaNuM-sugrIvanuM tyAM AvavuM-virAdhe karAvele rAma lakSamaNa sAthe meLApa-rAmacaMdra pratye teNe karelI prArthanA-teNe karele svIkAra-sugrIvanI sAthe rAmacaMdrajInuM kiSkindhA AvavuM-rAmacaMdranA dhanuSyanA TaMkArathI sAhasagatinI vidyAnuM nAsI javuM-sAhasagatinuM paraphekagamana-sumIvanuM kiSkidhAmAM javuM-rAmacaMdranuM udyAnamAMja rahevuM. - laMkAmAM kharadUSaNane maraNathI thayelo zeka-rAvaNe caMkaNakhAne ApelI AzA-rAvaNanuM kAmAgnithI saMtaptapaNuM-maMdodarInuM tenA AgrahathI sItA pAse samajAvavA AvavuM-sItAe kahelAM karkaza vacane- rAvaNanuM tyAM AvavuM-sItAe tene Apele karkaza uttara-rAvaNe sItAne karela upasargo-sItAnuM sthira rahevuM-vibhISaNane paDelo badhI khabara-tenuM sItA pAse AvavuM-sItAe kahelI badhI hakIkatavibhISaNanuM rAvaNa pAse AvavuM-teNe kahelAM hitavacane-rAvaNe na mAnavuM-rAvaNanuM sItA pAse Avava-sItAne laIne puSpaka vimAnamAM pheravavA-pitAnI Rddhi batAvavI-sItAe dhAraNa karela maunavibhISaNe maMtrIone bolAvavA-tenI sAthe karela vicAra, sItAnA virahathI rAmacaMdranI duHkhAvasthA-lakSamaNanuM AzvAsana-lakSamaNe sugrIvane karelI sItAzAdhanI tIvra preraNA-teNe zodha mATe mokalelA vidyAdhare-bhAmaMDaLa ne virodhanuM rAma pAse AvavuM-suyIvanuM jAte zodhavA nIkaLavuM-tene maLela ratnajI vidyAdhara-teNe ApelA sItAnA samAcAra-rAmacaMdra sugrIvAdine pahela laMkAnI hakIkata-teoe batAvelI rAvaNane jItavAnI nirAzA-rAma lakSamaNe batAvela jussajAMbavAna vidyAdhare keTIzilA upADavAthI khAtrI thavAnI kahelI hakIkata-lamaNe kaTIzilA upADavIsarvane thayelI khAtrI-badhAnuM kikiMdhA AvavuM-rAvaNa pAse dUta mokalavAne thayela nirNaya-tevA zaktivALA hanumAnane sugrIve yAda karava-hanumAnanuM tyAM AvavuM-sugrIve pADelI oLakhANahanumAne prakAzela parAkrama-rAmacaMdra mAtra sItAne saMdezo pahoMcADavA mATe tene mekala-hanumAnanuM laMkA tarapha prayANu-mArgamAM potAnA mAtAmaha maheMdrarAja sAthe karela yuddha-mahedranuM hArI javuM-hanumAne temane rAmacaMdra pAse javA kahevuM-hanumAnanuM AgaLa cAlavuM-mAga mAM traNe kanyAone upasarga thate dekhI hanumAne karela tenuM nivAraNa-kanyAoe kahelI potAnI hakIkata-hanumAne ApelA temane rAmacaMdranA samAcAra-kanyAone laIne temanA pitAnuM rAmacaMdra pAse javuM hanumAnanuM laMkA pahoMcavuM-hanumAne karele zALikAvidyA, vajamukha rAkSasa tathA lakAsaMdarIno parAjaya-laMkAsudarInuM hanumAna sAthe paraNavuM-rAtrinuM varNana-te rAtrI hanumAnanuM laMkAsadarI sAthe rahevuM-prabhAtanuM varNana-hanumAnanuM vibhISaNa pAse AvavuM-temane paraspara vArtAlApa-hanumAnanuM sItA pAse udyAnamAM AvavuM-sItAnI sthiti-hanumAne uparathI nAkhelI rAmanI nAmAMkita mudrikA-te jotAM sItAne thayela harSa-te joIne trijaTA rAkSase rAvaNane karelI vAta-teNe maMdarIne mokalavImaMdodarInAM sItA pratyenAM namra vacano-sItAe karelI tenI nirbharsanA-maMdarInuM pAchA javuM hanumAnanuM pragaTa thavuM-teNe kahelo rAmacaMdrano saMdezo ne hakIkata-sItAe eMdhANa tarIke cuDAmaNi ApI satvara jatA rahevAnI ApelI salAha-hanumAne parAkrama batAvavAne jaNAvela vicAra-hanumAnanuM devaramaNa jAnane mardana karavuM-rAkSanuM deDI AvavuM-rAvaNa pAse gayelI pharIyAda teNe akSakumArane meka
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 - akSakumAranuM hanumAnane hAthe bharaNa-IdrajitanuM AvavuM-tenI sAthenA yuddhamAM hanumAnanuM nAgapAze baMdhAvuMtene rAvaNanI sabhAmAM laI ja-rAvaNanAM madabharelAM vacana-hanumAnane uttara-rAvaNane upajela krodhahanumAnanuM nAgapAzane toDI rAvaNanA mugaTane cUrNa karI cAlI nIkaLavuM-rAmacaMdra pAse AvavuM teNe kahelI tamAma hakIkata-tethI rAmacaMdrane thayela nivRtti-laMkA tarapha javAno nirNaya. (pR. 87 thI 103) saga sAtamA mAM-rAmacaMdranuM aneka vidyAdhare sahita laMkA tarapha AkAzamArge prayANamArgamAM velaMdharapuranA samudra ne seturAjAne, sulagirinA sula rAjAne, haMsakIpanA haMsarAjAne jItavA-laMkA najIka hasatIpamAM rahevuM-laMkAmAM paDelI khabara-yuddhanI tauyArI-rAvaNe vagaDAvelAM raNavAjiMtro-vibhISaNanuM rAvaNa pAse AvavuM-teNe Apelo hitazikSA teno Ijite Apelo karkaza uttara-vibhISaNe tenA pratyu. taramAM kahelAM sakhta vacano-tethI rAvaNe khaNa kheMcIne vibhISaNane mAravA daDavuM-vibhISaNanuM sAme thavuM kuMbhakarNAdike kareluM nivAraNa-rAvaNe kareluM vibhISaNano tiraskAra-vibhISaNanuM rAma pAse AvavA nIkaLavuM-tenI sAthe AveluM trIza akSauhiNI sainya-prathama mANasa mekalIne rAmacaMdrane ApelA khabara- rAmacaMdra sugrIvAdi sAthe karele vicAra-vibhISaNanuM rAmacaMdra pAse AvavuM-tenAM vacano-rAmaca ke laMkAnuM rAjya tene ApavAnI karelI pratijJA. - haMsakrIpathI laMkA tarapha prayANa-troza jana pRthvImAM rAmacaMdra karele paDAva-rAvaNanuM asaMkhyA akSauhiNI senA sAthe yuddha karavA nIkaLavuM-yuddhanI zarUAta-naLa ne nIla vAnare prahasta rAkSasano karela dehAMta-rAkSasavIree vAnaravIrena karela vinAza-bIje divasa-hanumAna ne vAlI rAkSasanuM yuddha-bIjA aneka rAkSasono teNe karele parAjaya ne vinAza-kuMbhakarNanuM yuddhabhUmimAM AvavuM-kuMbhakarNa ne sugrIvanuM yuddha-sugrIve nAkhela vidyuta astra-tethI kuMbhakarNanuM mUcchita thavuM-IdrajitanuM yuddhakSetramAM AvavuMtenI sAthe sugrIva ane meghavAhana sAthe bhAmaMDaLanuM yuddha-suyIva ne bhAmaMDaLanuM nAgapAzathI baMdhAI javuM-kuMbhakarNa sAvadha thaIne hanumAnapara karele gadA prahAra-hanumAnanuM mUrzita thavuM tene upADIne kuMbhakarNanuM pAchA vaLavuM-vibhISaNe te traNene pAchI lAvavAne batAve vicAra-aMgadanuM kuMbhakarNane pAchI vALavuM-tenI gaphalatathI hanumAnanuM chUTI javuM- drajita ne mecavAhana pAchaLa vibhISaNanuM yuddha karavA javuM-sugrIva tathA bhAmaMDaLane nAgapAzathI baMdhAyelA mukI daI temanuM jatAM rahevuM mahAcana devanuM pragaTa thavuM-rAmalakSamaNane teNe Apela zastrAstro, ratha tathA vidyAlamaNanA garUDa vAhanane jotAMja cUmIva ne bhAmaMDaLanA nAgapAzanuM tUTI javuM-saune thayele AnaMdatrIje divasa-rAvaNanuM raNabhUmimAM AvavuM-tenI sAme vibhISaNe javuM-paraspara vArtAlApa-vibhISaNe ApelI zikhAmaNa-rAvaNe karelo tene anAdara-paraspara yuddhanI zarUAta-rAmalamaNAdinuM kuMbhakarNa tathA IdrajitAdi sAthe yuddha-kuMbhakarNa, Idrajita ne meghavAhanAdinuM nAgapAzathI baMdhAI javuM-tene rAmanI chAvaNImAM laI javA-tethI rAvaNane caDela krodha-rAvaNe vibhISaNa upara phekela bhayaMkara trizaLa-lakSamaNe karele tene aharaja vinAza-rAvaNe hAthamAM lIdhelI ameghavijayA zakti-rAmanA vacanathI lakSamaNanuM vibhISaNanI AgaLa thavuM-rAvaNe lamaNa upara zakti nAkhavI-tenA prahArathI lakSamaNune prApta thayelI mUcha-rAmacaMdranuM rAvaNa sAthe yuddha karavA AvavuM-rAvaNanuM cAlyA javuM-lakSamaNanI mUchathI rAmanA sainyamAM thayela hAhAkAra-sUryanuM asta pAmavuM-rAmacaMdranuM mUrzita thavuM-sAvadha thatAM tene vilApa-sugrIva vageree samajAvavuM-rAtri vItyA agAu lamaNanI mUcha dUra karavAnI batAvelI jarUriyAta-sAta killA karIne varace lakSamaNane rAkhavAsItAne paDelI te hakIkatanI khabara-tene thayela atyaMta zeka-tene vilApa-eka vidyAdharIe vidyAbaLathI bhAvI zubha hakIkata kahIne kareluM tenuM nivAraNu-rAvaNane thato harSa ne zoka, rAmanA sainyamAM eka vidyAdharanuM bhAmaMDaLa pAse AvavuM-tene rAma pAse laI javo-teNe kahelI potAne thayelA zaktiprakAranA nivAraNanI hakIkata temAM vizalyAnA snAnajaLanI batAvelI mahAvatA-viza
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ lyAnuM snAnajaLa lAvavAne thayele nirNaya-bhAmaMDaLAdikanuM te kArya mATe bhArata pAse AvavuM-bharatanuM tenI sAthe javuM-teNe droNamegha rAjA pAse karelI lakSamaNa mATe vizalyAnI mAgaNI-teNe eka hajAra kanyA sAthe vizalyAnuM karela vAdAna-tene laIne bhAmaMDaLAdikanuM rAmacaMdra pAse AvavuM-vizalyAnA karasparzathI lakSamaNanA dehamAMthI zaktinuM nIkaLI javuM-teNe kahelI pitAnI hakIkata-lakSmaNanuM sAvadha thavuM -AkhA sainyamAM thayela harSa-vizalyA sAthe lamaNane teja rAtroe vivAhetsava. rAvaNe sAMbhaLelA lakSmaNa sAvadha thavAnA khabara teNe maMtrIo sAthe karelo vicAra-maMtrIonI salAha rAvaNane na rUcavI-rAvaNe rAma pAse mokalele dUta-tenI sAthe rAmalakSmaNanI vAtacita-tene gaLe pakaDIne vAnaroe kADhI mUka-dUte rAvaNane kahelI badhI hakIkata-maMtrIoe pharone rAvaNane ApelI yogya salAharAvaNane te paNa na rUcavI-bahurUpa vidyA sAdhavAne rAvaNe karelA vicAra-zAMtinAthanA vItyamAM vidyA sAdhavA javuM-teNe karelI zAMtinAthanI stuti-bahurUpavidyA sAdhavA besavuM-laMkAmAM ATha divasane pheravele amArI paData-rAvaNane caLAvavA aMgadAdinuM tyAM AvavuM-teNe karela upasarga-rAvaNanuM sthira rahevuM-vidyAnuM siddha thavuM-rAvaNane vadheluM abhimAna-tenuM sItA pAse AvavuM-rAvaNe baLAtkAra karIza" ema kahyuMsItAe karelI sAgArI anazananI pratijJA-rAvaNane Avela savaLA vicAra-abhimAne kareluM tenuM rokANa prAtaHkALe apazukana thayA chatAM rAvaNanuM yuddha mATe nIkaLavuM. yuddha saMbaMdhI cothe divasa-paraspara mahAna yuddha-lakSamaNanuM baLa joI rAvaNane paDelo potAnA jayamAM zaMkA-teNe kareluM bahurUpIvidyAnuM smaraNa-tethI thayelAM rAvaNanAM ghaNuM rUpa-lakSamaNane ekarUpe paNa tene bANanA prahAravaDe akaLAvI devo-rAvaNe saMbhAreluM caka-lakSmaNapara cakranuM mUkavuM-tenuM lakSmaNa pAseja rahevuM-rAvaNane thayelI muninAM vacanano khAtrI-vibhISaNe prAMte paNa A pelI zikhAmaNa-rAvaNane mRtyusUya garva-lakSmaNe cakravaDe karele rAvaNano vinAza-tenuM cotho narakamAM utpanna thavuM-lamaNane thayele jayatenA saunyamAM upajela harSa. (pR. 104 thI 118) sarga AThamA mAM-rAkSasa sainyane vibhISaNe Apela AzvAsana-vibhISaNane thayela baMdhunA maraNano zoka-rAmalakSmaNe Apela dhIraja-kuMbhakarNAdine choDI devA-rAvaNane karelo agnisaMskAra ne jaLAMjali kuMbhakarNAdikane tenuM rAjya karavA rAmacaMdra kahevuM-kuMbhakarNAdie batAvela dIkSA grahaNane vicAra-kevaLajJAnI munine samAgama-rAmalakSmaNa ne kuMbhakarNadinuM temanI pAse javuM-Idrajita ne meghavAhane pUchelA potAnA pUrvabhava-manie kahela. te nA pUrvabhavanuM vRtAMta-Idrajita, meghavAhana, kuMbhakarNa ane saMdedarIe lIdhelI dIkSA-rAmacaMdrAdino laMkAmAM praveza-devaramaNa udyAnamAM javuM-tyAM sItAne dekhavAthI thayela AnaMda-lakSmaNadike sItAne karela namaskAra-sItAe Apela AziSa-sItAne laIne rAmacaMdranuM rAvaNanA mahelamAM AvavuM - tyAM karelI zAMtinAthajI paramAtmAnI pUjA-vibhISaNanA AgrahathI saunuM tene ghera javuM teNe karele satkArarAme karelo laMkAnA rAjaya upara vibhISaNano abhiSeka-pUve vanavAsamAM kabula karelo kanyAonuM tyAM AvavuM-rAmalakSamaNe karela pANigrahaNa-rAmalakSamaNadinuM cha varSa laMkAmAM rahevuM -Idrajita, meghavAhana ne kuMbhakarNanuM mokSagamana. - ayodhyAmAM rAmalakSamaNanI mAtAone thatA putraviyegajanya zoka-nAradanuM tyAM AvavuM-kauzalyAdie kahela zakyuM kAraNa -nArade khabara lAvavAnI ApelI kabulAta tenuM rAmacaMdra pAse AvavuM-nAradanA kathanathI rAmalakSamaNane mAtA pAse javAnI thayelI utsukatA-temaNe vibhISaNu pAse mAgelI rajA-vibhISaNe ayodhyAne zaNagAravI-nArade mAtAone Apela khabara-rAmalakSamaNunuM mAtA pAse javA laMkAthI nIkaLavuMbharata ane zatradhanuM sAme AvavuM-paraspara meLApa-ayodhyAmAM praveza-mAtAo pAse jaI page lAgavuM-temane thayela harSa-ayodhyAmAM utsava. *
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 bharate dIkSA levA mATe rAmacaMdrana mAgelI AjJA-rAme Apele uttara-sItA vizalyAdi sAthe bharatanuM jaLakrIDA karavA javuM-bhavanAlaMkAra hAthonuM madamasta thaI chUTI javuM-bharatane joI tenuM nirmada thavuM-dezabhUSA kuLabhUSaNa muninuM Agamana-rAmacaMdrAdinuM vAMdavA javuM-bhuvanAlaMkAra hAthInuM bharatane joI nimaMda thavAnuM pUcheluM kAraNa-munie kahele bharata ne bhuvanAlaMkArane pUrvabhava-te sAMbhaLI bharatane thayela vizeSa vairAgya-teNe lIdhelI eka hajAra rAjA o tathA kakeyI mAtA sAthe dIkSA-te sarvenuM mokSagamanabhuvanAlaMkAra hAthInuM anazana karI brahmadevalokamAM deva thavuM. sarva rAjAoe maLI lamaNane karela rAjyAbhiSeka-AThamA vAsudeva tathA baLadevapaNe prasiddhirAjayanI pratipAlanA-rAme vahecI ApelAM rAjya- zatrughane pUchatAM teNe mathurAnI karelI mAgaNI-tene Agraha hovAthI rAme tyAM javAnI ApelI rajA-sAthe Apela sahAyaka zastrAstro-zatrunanuM matharA pAse AvavuM-madhu nagara bahAra che ne trizUla zastrAgAramAM che evA khabara meLavI zatrune karele mathurAmAM praveza-madhune nagaramAM AvatAM rokavo-madhunA putranuM mRtyu-madhu sAthe zatrunanuM yuddha-trizuLanI gerahAjarIthI madhune thayele parAjaya-tene thayela saDhiyAra-tenuM bhAvacAritrapaNe mRtyu-trIjA devalokamAM upajavuM-trizULanuM amaredra pAse javuM-potAnA mitra madhunuM maraNa jANI camareMdranuM kopAyamAna thavuM -teNe mathurA AvI aneka prakAranA vyAdhio phelAvavA-kuLadevatAoe zatrunane ApelA te samAcAra-zatrunanuM rAmalakSmaNa pAse AvavuM-dezabhUSaNa kuLabhUSaNa muninuM tyAM padhAravuM-rAmacaMdra zatrudanane mathurA para prIti thavAnuM pUcheluM kAraNamunie kahela zatrudana tathA kRtAMtavadana senApatine pUrvabhava-labdhivaMta sAta munionuM mathurA pAse guphAmAM rahevAthI camare vikala vyAdhina dUra thavuM-saptarSinA gamanAgamananI hakIkata-saptarSinA prabhAve pitAne deza niragI thavAnA khabara jANI zatrunanuM mathurA AvavuM-saptarSine rahevA mATe karelo Agraha-temaNe kahelo munine AcAra-vyAdhinA kAyamanA nivAraNa mATe batAvelA upAya-zatrane te pramANe pratigRhe sthApelA jinabiMba-saptarSinI pratimAnI sthApanA. - rAmalakSmaNanuM nAradanI preraNAthI vaitADhayanI dakSiNa zreNipara AvavuM-tyAM zrIdAmA ne mane mAranuM kareluM pANigrahaNa-dakSiNazreNine jItI levI. - lakSmaNane 16000 rANIo-ATha paTTarANI-aDhIso putra-ATha mukhya putra-rAmacaMdrane cAra rANIsItAne Avela svapna - be uttama jIvonuM tenA garbhamAM utpanna thavuM-zAkane thayelI tenI IrSyAteNe phelAvelI prapaMcajALa-nagaramAM sItAnA apavAdano dAsIo dvArA karele pracAra-sItAnuM rAmacaMdra sAthe udyAnamAM kIDA karavA javuM-sItAnuM pharakavuM dakSiNa netra - tethI upajela ciMtA ne kheda-rAmacaMde karela vivAraNa ne bovela upAva-sonAno jinapUjA ne munidAnamAM vizeSa pravRtti ' rAjapurUSoe rAmacaMdrane sItAnA apavAdanI kahelI hakIkata-rAmacaMdranuM ekala zaheramAM pharavA nIkaLavuM-teNe 5NuM sAMbhaLela sthAne sthAne sItAne apavAda-rAme sItAno tyAga karavAno batAvelo vicAralakSmaNe Apela yogya javAba-rAme karelI tenI upekSA-kRtAMtavadana senApatine sotAne vanamAM tajI AvavAnI karelI AjJA-lama ne thayela zo-kRttAMtavadananuM sItAne laIne araNyamAM javuM -teNe duHkhita hRdaye kahelI hakIkata-sItAne thayela pArAvAra kheda-tenuM mUcchita thaIne sAvadha thavu teNe rAmacaMdra pratye kahevarAvela saMdeze-kRtAMtavadananuM sotAne tajIne pAchA pharavuM. (pR. 119 thI 132) - saguM navamA mAM-sItAnuM vanamAM AgaLa cAlavuM-tyAM vAgha rAjAnuM AvavuM-sItAne lAgelo bhaya -vAjaghanA maMtrIe sItAne kahelo hakIkata-sItAe kaheluM potAnuM vRtAta-vajaYdha rAjAe bahena tarIke potAne AvavA karelo Agraha-sItAe karela svIkAra-tenuM puMDarIkapura javuM. kattAMtavadana rAma pAse AvavuM-sItAno saMdeze kahe-te sAMbhaLI rAmacaMdrane thayela pArAvAra pazcAtAMpa-lakSmaNanA vacanathI sItAne zodhavA rAmacaMdranuM araNyamAM AvavuM-sItAne patto na lAgavAthI kheda-ayodhyA pAchA AvavuM.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ sItAne thayela be putrano prasava-tenA anaMgalavaNa ne madanAMkuza nAmasthApana-temanI vayavRddhisiddhArtha nAmanA siddhaputranuM tyAM AvavuM-sItAe AgrahapUrvaka putrone adhyayana karAvavA mATe tene rokavA -tenuM rahevuM lavaNAMkuze kareluM sarva kaLAonuM adhyayana-yauvanavayanI prApti-lavaNa sAthe vajabaMdha rAjAnI putrIno vivAha-aMkuza mATe pRthurAjAnI putrInI karelI mAgaNI-teNe apragaTa vaMzavALA kahIne karela asvIkAra-vajaja karelI tenA para caDhAI-pAchaLathI putrone madada mATe bolAvavA-sAthe lavaNAMkathanuM paNa javuM-lavaNAMkuze batAvela parAkrama-pRthurAjAe karelI kanyA ApavAnI kabulAta-nAradanuM tyAM AvavuM-vajavaMdhe pRthurAjane jaNAvavA pUchelo lavaNAMkuzanI vAtpatti-nArade kaheluM temanA vaMzAdinuM vRttAMta-lavaNuMkaze rAleHmaNa pAse javAnI batAvelI IcchA-aMkuze kareluM pRthurAjAnI putrInuM pANigrahaNatyAMthI puMDarIkapura AvavA nIkaLavuM -mArge ghaNA rAjAone jItIne sAthe levA-puMDarIkapura AvavuM-sItAe ApelI AziSa-lavaNAMkaze aAyA tarapha javAno batAvele Agraha-sItAe kahelo rAmalakSmaNanA parAkramanI hakIkata-lavaNAMkuzanuM moTA sainya sAthe ayodhyA tarapha prayANa-ayodhyA najIka AvatAM rAmalakramaNane paDelI khabara-temanuM yuddha karavA nIkaLavuM. - bhAmaMDaLanuM sItAnA tyAganI khabara sAMbhaLI sItA pAse AvavuM -sotAe kahelI hakIkata-bhAmaMDaLanuM sItAne laIne lavaNAMkazanI chAvaNImAM AvavuM -bhAmaMDaLanI sItAe pADelI oLakhANa-bhAmaDaLe yuddha karavAnI kahelI nA-bhANejane uttara-yuddhanI zarUAta-bhAmaMDaLane dekhIne sugrIve karelI pRcchA-teNe kahelI hakIkata-sugrIvAdinuM sItA pAse AvavuM-lavaNukaze rAmacaMdranA saunyamAM pADeluM bhaMgANa rAmalakSmaNanuM yuddha karavA AgaLa AvavuM-tenI sAme lavaNAMkuzanuM thavuM-cArenuM paraspara yuddha-lavaNAMkuzanA parAkramathI rAmalakSmaNanuM kAyara thaI javuM-aMkuzanA baLathI lakSmaNane mUcha-virAdhe ratha pAcho vALavolakSmaNe sAvadha thatAM Apela Thapako--tenuM raNakSetramAM AvavuM ,-lakSmaNe mUkela cakra tenuM pAchuM karavuM-pitAnA vAsudeva baLadevapaNA mATe paDelI zaMkA-thayelo kheda-siddhArtha ne nAradanuM tyAM AvavuM teNe kahelI hakIkata -rAma-lakSmaNanuM putrane maLavA cAlavuM-lavaNAkuzanuM sAme AvI pagamAM paDavuM-paraspara thayela hatyamAM -sItAnuM puMDarI kapura pAchA javuM-rAmalakSmaNe lavaNAMkuza sahita ayodhyAmAM kareluM praveza. lakSmaNa sugrIvAdie sItAne teDI lAvavAnI rAma pAse karelI mAgaNa-rAmacA batAvela vicArasacIvanuM sItAne teDavA puMDarIkapura javuM tenI sAthe uttara pratyuttara-sItAnuM ayodhyA AvavuM-lamaNe ayodhyAmAM praveza karavA karelI prArthanA-sItAne uttara-rAmacaMdra divya karavAnuM kahevuM-sItAe karela svIkAra-lakAe sItAnA satItvanI khAtrone karela pikAra-rAmacaMdra tene avagaNIne agnipraveza sabaMdhI divya karavA kahevuM-tene mATe karelI taiyArI. ayodhyAnI bahAra jayabhUSaNa munine thayela kevaLajJAna-IdrAdikanuM teno mahimA karavA AvavuMdevatAoe idrane ApelI sotAnA divya saMbaMdhI khabara-Idra hariNagameSIne mekalo-divya karavA mATe kASThavaDe pUrelA khADAmAM agni prajavalita karavo sItAe karela-jhuMpApAta-agninuM tatkALa bujhAI javuM-jaLanI vRddhi-sItAe karela nivAraNa-sItAnuM jaLa upara eka siMhAsane besavuM-lavaNAMkInuM tenI pAse javuM-lakamaNAdike sItAne karela namaskAra-rAmacaMdra ayodhyAmAM potAnI sAthe AvavA kahevuMsItAe jaNAvela dIkSA grahaNa karavAnuM vicAra-teNe kareluM dezanuM luMcana-rAmacaMdrane AvelI mUsItAe jayabhUSaNa kevaLa pAse jaIne lIdhelI dIkSA. (pR. 133 thI 142) dazamA sargamAM-rAmane vaLelI mUccha-thayela kheda-lakSamaNa sahita sarvanuM yabhUSaNa kevaLI pAse javuM-rAme potAnA bhavyAbhavyatva mATe pUchelA prazna-devaLIe kaheluM carama zarIrIpaNuM-vibhISaNe pUchela pitAnA tathA bIjAonA rAmacaMdra sAthenA saMbaMdha bAbata prazna-munie kahela rAmacaMdra, samIva, rAvaNa.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhISaNa, lakSamaNa, sItA, vizalyA, bhAmaMDaLa, lavaNAMkaza ane siddhArtha vigerenA pUrvabhavanuM vRttAMta-te sAMbhaLIne ghaNuM lekene thayela saMvega-kRtAMtavadane lIdhelI dIkSA-rAmalakSmaNanuM sItA sAdhvI pAse AvavuMrAme karelI vaMdanA-temanuM ayodhyAmAM pAchA AvavuM-katAMtavadananuM pAMcamAM devakamAM deva thavuM- sItAnuM bAramAM devakanA Idra thavuM. kAMcanapuramAM be rAjaputrInA svayaMvaramAM rAma lakSmaNanuM putro sahita javuM-te kanyAnuM lavaNAMkuzane varavuM tethI lakSmaNanA putrane thayela IrSyA-te saMbaMdhI lavaNAMkuze batAvelA uttama vicAra-te sAMbhaLI lakSamaNanA putrone thayela che ane vairAgya-temaNe lIdhela cAritra-lavaNAMkuzanuM adhyA AvavuM-bhAmaMDaLanA zubha vicAra-teja vakhate vijaLInuM paDavuM-bhAmaMDaLanuM mRtyu pAmIne devakurUmAM yugalika thavuM. hanumAnane sUryAsta joIne thayela vairAgya-teNe lIdhelI dIkSA-tenuM mekSagamana-rAmacaMdrane te vAtanI khabara paDatAM teNe karelA mehajanya vicAra-sudharmA Ide pitAnI sabhAmAM rAmacaMdrane mATe banAveluM lamaNaparanA snehanuM dayAvaraNa-be devanuM tenA snehanI parIkSA mATe AvavuM temaNe lakSmaNane batAvela rAmanA mRtyuthI zeka karatuM aMta:pura-te sAMbhaLatAMja lakSmaNanuM thayeluM maraNa-devatAone thayela kheda-temanuM devalokamAM pAchA javuM-lakSmaNanA mRtyuthI aMtaHpuramAM pravartela zaka-rAmacaMdranuM tyAM AvavuM-lavaNAMkuzane te joIne thayela vairAgya-temaNe mAgelI dIkSA levAnI AjJA temaNe lIdheluM cAritra ane mokSagamana. ke bhAInA maraNathI ane putranA viyogathI rAmacaMdrane AvelI mUcha-tene vilApa-vibhISaNAdike samajAvavuM-rAme lakSmaNanuM maraNuM nahIM mAnatAM karavA mAMDelI mehaceSTA-rAmanA unmattapaNAnA khabara sAMbhaLI Idrajita ne saMdanA putronuM ayodhyA para caDI AvavuM-AsanakaMpathI jaTAyu devanuM tyAM AvavuMrAmanA pakSamAM haja devo che ema jANI Avela rAkSasoe nAsI jaI lajajAthI dIkSA levI-jaTAyu deve rAmane samajAvavA karelA prayatna-rAmanuM na mAnavuM-kRtAMta devanu AvavuM-teNe paNa karelA prayatna-bahu prayatnathI rAmane lakSmaNanA maraNanI thayelI khAtrI-teNe kareluM lakSmaNanuM mRtakArya-jaTAyune kRtAMtadevanuM potAne oLakhAvIne svarge pAchA javuM. rAmacaMdra dIkSA levAnA vicArathI zatrughane rAya levA kahevuM-teNe paNa sAthe ja dIkSA levAne jaNAvela vicAra-lavaNanA putra anaMgadevane rAjya ApI rAmanuM dIkSA levA nIkaLavuM-zatruna, sugrIva, vibhISaNa, virAdha vigere 16000 rAjAo sAthe rAme lIdhelI dIkSA-rAmacaMdramunie aThi varSa paryata karelI tIvra tapasyA temaNe aMgIkAra kareluM ekalavihArIpaNu-rAmane prApta thayela lokavadhijJAnalakSmaNane narakamAM dekhavo-te saMbaMdhI rAmacaMdra karelA vicAra-pAraNuM nimitte eka nagaramAM praveza temanA rUpathI nagaramAM thaI rahela kSobha-pharIthI nagaramAM na javAnI karelI pratijJA-araNyamAM pratibhAdhara thaIne rahevuMpratinadI rAjAnuM te udyAnamAM AvavuM-rAmacaMdranI dezanAthI zrAvaka thavuM-rAmacaMdra karela aneka prakAranA tapa ne abhimahe-temanuM keTIzilApara AvavuM-tyAM kAusagmadhyAne rahevuM-kSapakazreNie caDhatAM sthAnAMtara avasthAne pAmavuM-sIteMdranuM tyAM AvavuM -teNe karela anukULa upasarga-rAmacaMdra dhyAnamAM acaLa rahetAM meLaveluM kevaLajJAna-amyureMdrAdike karele kevaLajJAnane mahimA-dezanAne aMte sIte pUchelI rAvaNa ne lemaNanI gati-rAmabhadra kevaLIe kahelA tenA AgAmI bhava-temAM "hAla tenuM cethI narakamAM hovApaNuMtyAMthI cavI narabhavamAM AvI devabhavane AMtare keTalAka manuSyanA bhava karaze sItaMdra cavIne cakravatI thaze tyAre te be tenA putra thaze-anukrame rAvaNano jIva tIrthakara thaze tyAre sItAne chava tene gaNadhara thazelakSmaNane jIva cakravatI thaI tIrthakara thaze ane traNe mokSapadane pAmaze." ityAdi hakIkatanuM kahevuM. - sItedranuM ethI narakamAM AvavuM-tyAM lakSmaNa, zabUka tathA rAvaNane paraspara yuddha karatAM joI paramAdhAmIe upajAvelI asahya pIDAo-sIteMke paramAdhAmIone Apela kapake-zabUka tathA rAvaNane
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apela zikhAmaNa--lakSamaNa tathA rAvaNane kahelI AgAmI bhava saMbaMdhI hakIkata-temane thayelI apUrva zAMti-narakanAM duHkhamAMthI chuTavAnI temaNe batAvelI IcchA-sIte tyAMthI laI javA mATe traNene upADavAtemanuM pArAnI jema verAI javuM-bIjIvAra upADavA-bIjIvAra paNa tema thavuM teoe jaNAvelI vizeSa pIDA-sItaMdranuM tyAMthI nIkaLI rAmabhadra kevaLone namI naMdIzvaradIpe javuM-vaLatAM devakurUkSetramAM bhAmaMDaLanA jIva yugalikane joI pratibaMdha pamADI pitAnuM svarge javuM-rAmarSinuM paMdara hajAra varSanuM Ayu pUrNa karIne mekSagamana. (pR. 143 thI 153) -: rAmAyaNa samApta :agiyAramA sargamAM-zrI naminAthajI caritra-temane pUrvabhava-kauzAMbI nagarImAM siddhArtha nAme rAjA-dIkSA laI tIrthaMkaranAma upArjana karI aparAjita vimAnamAM upajavuM. mithilAnagarImAM vijaya rAjA ne vaprAdevI rANa-tenA garbhamAM siddhArtha rAjAnA jIvanuM cothA anuttara vimAnamAMthI evIne upajavuM-temaNe dIThelAM cauda svapna-prabhuno janma-devakRta janmotsava-dra karelI stuti-mAtA pAse mUkavA-vijayarAjAe karele janmotsava-naminAtha nAma sthApana-pANigrahaNa rAjya sthApana-suprabha putrane rAjya ApI lIdhelI dIkSA-dattarAjAne ghera prathama pAraNuM-kevaLajJAnanI prAptisamavasaraNanI racanA-IdrAdikanuM AvavuM-IDhe karelI stuti-prabhue ApelI dezanA temAM zrAvakanI ahorAtrinI caryAnuM varNana-kuMbha vigere sattara gaNadharanI sthApanA-bhRkuTI nAme yakSa ne gAMdhArI nAme cakSaNa-prabhune parivAra-prata sametazikhara padhAravuM-prabhunuM nirvANa-AyuSyanI pUrtimunisuvrata ne naminAthajInA nirvANanuM aMtara-devakRta nirvANamahatsava. (pR. 154 thI 158) bAramA sagamAM-haripheNa cakInuM caritra-tene pUrva bhava-anaMtanAthajInA tIrthamAM narAbhirAma rAjAnuM dIkSA laI trIjA devalekamAM mahaddhika deva thavuM. kAMpipuramAM mahAhari rAjAnI mahiSI nAme paTarANInA udaramAM narAbhirAma rAjAnA jIvanuM upajavuM-teNe dIThelAM cauda svapnatene janma-hariSeNa nAma sthApana-yuvarAjapade sthApana-pragaTa thayela cakraratna-tyAra pachI maLelAM bIjA tera ratna-digvijaya karavA nIkaLavuM-cha khaMDa sAdhIne kAMpiyapuramAM pAchA AvavuM cakravartIpaNAne abhiSeka-prAMte lIdhelI dIkSA-dazahajAra varSanuM AyuSya pUrNa karI kevaLajJAna meLavIne mokSe javuM. (pR. 159 thI 160). teramA sargamAM-jaya cakravatInuM caritra-tene pUrvabhava-vasuMdhara rAjAnuM dIkSA laI sAtamA devalokamAM deva thavuM-tyAMthI cyavI rAjagRhI nagarImAM vijaya rAjAnI vamA rANInI kukSimAM upajavuM-teNe doThelAM cauda svapna-putraprasava-jayakumAra nAma sthApana-cakraratnanI niSpatti-bIjA tera ratnonuM AvI maLavuM-digvijaya karavA nIkaLavuM-pakhaMDanI sAdhanA-pAchuM rAjagRhI nagarImAM AvavuM-cakravatapaNAne abhiSeka-prAMte lIdhelI dIkSA-traNa hajAra varSanuM Ayu pUrNa karI kevaLajJAna pAmI mekSe javuM. (pR. 161 thI 162) sAtamuM parva saMpUrNa
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra. parva 8-9nI prastAvanA. A caritra mULa saMskRta padyAtmaka zrImAna hemacaMdrasUri kaLikALasarvajJanuM banAveluM che. tenA daza vibhAga parvanI saMjJAe karelA che. te pikI A bukanI aMdara 8 ne mo be vibhAga samAvelA che. AThamA parvanA pramANamAM navamuM parva nAnuM che. AThamA parvanA 12 sarga pADelA che. navamA parvanA cAra sarga che. AThamA parvanI aMdara mukhyatve 22 mA tIrthaMkara zrI neminAthanuM ane mA vAsudeva, baLadeva ane prativAsudeva-kRSNa, baLabhadra ane jarAsaMdhanuM, ema 4 zalAkA purUSanAM caritro che. prathamanA sAta pamAM ekaMdara 21 tIrtha kare, 11 cakravartIe ane ATha vAsudevAdi trIpuTInA 24-kula pa6 zalAkA purUSanAM caritro AvelAM che. AThamA parvamAM tenI kula saMkhyA 60nI thAya che. parva 9mAmAM eka tIrthakara ane eka cakravatI-be zalAkA purUSanAM caritra che, ane dazamA parvamAM carama tIrthakara zrI mahAvIra svAmInuM ekaja caritra che. A pramANe tresaTha zalAkA purUSonAM caritrone samAveza karavAmAM AvyuM che. AThamA parvanI aMdara 4 zalAkA purUSa uparAMta vasudevanuM caritra ghaNuM vistArathI ApeluM che. vasudeve pUrva bhave strIvallabha thavAnuM nIyANuM kareluM hovAthI tene jenAra dareka strI tenA upara moha pAmI jatI hatI. tethI cakravartI karatAM paNa tene vadhAre strIo thaI hatI. temaNe pANigrahaNa karelI 72,000 strIo pakI 36,000 strIo te siddhAcaLa upara siddhipadane pAmelI che. temanuM vistRta caritra vasudeva hiMDI nAmanA prathamAnuyoga tarIke prasiddhi pAmelA graMthamAM che. te graMthanA traNa khaMDe pikI be khaDa upalabdha thAya che. zrI hemacaMdrAcArye AnI aMdara dAkhala karela caritra temAMthI ja uddharela jaNAya che. A bukamAM pRSTha 27thI 110 sudho to khAsa temanuM caritra che. tenI aMdara naLa davadaMto (damayaMtI)nA caritrano paNa pRSTha 67thI 107 sudhImAM samAveza che. naLane davadaMtI mRtyu pAmIne saudharmanA lokapALa kubera ne tenI devAMganA thayela hatA. te paikI devAMganAnuM AyuSya ochuM hovAthI te tyAMthI AvIne rAjaputrI kanakavatI thayelI che. tenA svayaMvaramAM vasudevanuM anAyAse AvavuM thAya che ane kubera paNa pUrva bhavanA snehathI tyAM Ave che. vasUdeva dAkSiNyatAne lIdhe kuberanuM dUtapaNuM karavA kanakavatI pAse jAya che, paraMtu kanakavatI vasudevane ja paraNe che. A hakIkata khAsa dhyAna daIne vAMcavA lAyaka che. A parvamAM pAMca pAMDavonuM caritra paNa samAveluM che; paraMtu te bahu saMkSepamAM ApeluM che, vanavAsanI ane chellA varSane ajJAtavAsanI hakIkata bIlakula ApelI nathI ane pAMDava kauravanA mahAbhArata yuddhano samAveza paNa kRSNa jarAsaMdhanA yuddhanI aMdara karavAmAM Avyo che. draupadInA haraNa vigerenI keTalIka hakIkata vistAre ApI che, paraMtu temanuM vistRta caritra jANavA-vAMcavAnI IcchAvALAne tRpti thAya teTalI hakIkata A parvamAM ApelI nathI. vasudeva ane pAMDa uparAMta sAMba pradyumnanuM caritra paNa sAruM ApeluM che. te caritra khAsa vAMcavA lAyaka che; kAraNa ke tenI aMdara keTaleka camakAra che. te sivAya gajasukumALa, DhaMDhaNakumAra, devakInA che putra, sAgaracaMdra ane rAmatI tathA rahaneminAM caritro samAvelAM che. siDa jamAvaLa, amAra, kAna
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamA parvanA cAra sargo paikI prathama sargamAM brahmadatta nAmanA bAramAM cakrInuM suvistRta caritra che, ane bAkInA traNa sargamAM zrI pArzvanAtha paramAtmAnuM caritra che. dareka sagamAM mukhya zuM zuM hakIkta samAvelI che te TuMkAmAM A nIce jaNAvela che. bAkI vizeSa anukramaNikA jANavAnI apekSAvALA mATe viSayAnukramaNikA eTalA vistArathI lakhavAmAM AvI che ke te vAMcanArane baMne parvanI aMdara samAvela hakIkatanuM smaraNa thaI jAya tema che. navamAM parvanA cothA sagamAM baMdhudatanuM caritra khAsa vAMcavA lAyaka che. AThamA ne navamA pavane maLIne 16 sargamAM mukhya hakIkata nIce pramANe che. prathama sargamAM-neminAthajInA pUrvabhavonuM varNana che. sarga 2-3-4mAM-vasudevanuM caritra che. sarga pAMcamAmAM-vAsudeva, baLadeva ne ariSTanemine janma ane kRSNa karela kaMsanA vadha parvatanI hakIkata tathA navI dvArakA vasAvavA sudhInI hakIkata che. saga chaThThAmAM-kRSNane thayela ATha paTTarANIo, pradyumnane janma ane teNe batAvelA camatkAra tathA pAMDavonA janmathI mAMDIne vanavAsa sudhInI hakIkata samAyelI che. sarga sAtamA mAM-sAMba pradyumnanuM camatkArI caritra, kRSNa ne jarAsaMdhanuM yuddha, tenI aMtargata kaurava pAMDavonuM yuddha kauravone vinAza ane chevaTa jarAsaMdhanA mRtyu sudhInI hakIkta samAyelI che. sarga AThamAmA-navamA vAsudeva baLadeva tarIke kRSNa ne baLabhadranuM prakaTa thavuM, temanuM traNa khaMDamAM sAmrAjaya, pAMDavone hastinApuranuM rAjya, neminAthane vivAha mATe Agraha, sAgaracaMdra ne kamaLAmeLAne tathA anirUddha ne uSAno vivAha vigere hakIkata samAyelI che. sarga navamAmAM-neminAthane vivAha manAvavAthI rAmatIne ghara sudhI AvatAM pazuonA pikArathI pAchA vaLI vArSika dAna daI temaNe lIdhela cAritra, kevaLajJAnanI utpatti, prabhunI dezanA, rAjamatIe lIdhela dIkSA ane gaNadhara tathA caturvidha saMghanI prabhue karela sthApanA eTale adhikAra samA che. | sarga dazamAmAM-draupadInuM haraNa ne pratyAharaNa, devakIjInA cha putranuM-gajasukumALanuM ane DhaMDhaNa kumAranuM caritra, kRSNa karela municaMdana, tethI tene thayela lAbha, tenI gati ne sthiti ane rAjamatI tathA rathanemino prasaMga vigere hakIkata samAvI che. sarga agyAramAmAM-dvArakAnA dAhanuM ne yAdavonA nAzanuM savistara vRttAMta, ane prAMte kRSNanuM thayela mRtyu-tyAM sudhInI hakIkata samAvI che. sarga bAramAmAM-baLabhadde lIdhelI dIkSA, baLabhadra, maga ne rathakAranI eka sarakhI gati, kRSNanA AgrahathI baLabhadra pravartAvela mithyAtva, pAMDavonuM cAritra grahaNa, neminAthanuM nivAraNa ane pAMDavonuM nirvANu-eTale samAveza karavA sAthe AThamuM pavI samApta karavAmAM AvyuM che. navamA parvanA pahelA sargamAM-brahmadatta cakravatInuM caritra che. temAM tene pUrva bhava, citra ne saMbhUtamuninuM vRttAMta, brahmadattanI mAtA culanIne durAcAra, brahmadattanuM pRthvI paryaTana, cakrIpaNAnI prApti, citramuninA cha brahmadattane Apela bodha, tenI niSphaLatA, eka brAhmaNe lIdhela vaira, brahmadattanuM aMdha thavuM, tenA adhyavasAyanI kUratA ane mRtyu pAmIne sAtamI narake javuM eTalI hakIkata samAvI che. - bIjA sargamAM-zrI pArzvanAthanuM caritra zarU karI temanA pUrva bhavonuM varNana ApeluM che. temAM dareka bhavamAM pArzvanAthanA jIvane eka pakSanA vairathI paNa kevA kevA upasargo sahana karavA paDyA che te vicAravA ne dhyAnamAM rAkhavA yogya che. - trIjA sargamAM-pAzvanAthane janma, prabhAvatInA pitAne sahAya karavA javuM, prabhAvatInuM pANigrahaNa, kamaTha tApasane meLApa, prabhue lIdhela cAritra, meghamALIe karela upasarga, bhagavaMtane thayela kevaLajJAna, temanI dezanA ane gaNadharAdinI sthApanA eTalI hakIkata samAvI che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ cethI sargamAM-prabhune vihAra, sAgaradatanuM TUka vRttAMta, baMdhudatanuM vistRta vRttAMta, bhagavaMtane parivAra ane bhagavaMtanuM nirvANa eTalI hakIkata samAyelI che ane navamuM parva samApta karavAmAM AvyuM che. upara pramANe A 8mA te mA parvanI aMdara aneka mahApurUSonA caritrone saMgraha karela che. tene mananapUrvaka vAMcanAra aneka prakAranA lAbha meLavI zake tema che. prAraMbhamAM prastAvanAnI aMdara bahu A vistAra karIne kathArasika vAMcanArAone rokI rAkhavA te yogya lAgatuM nathI, tethI A prastAvanA TUMkamAM ja samApta karavAmAM Ave che. prathanA parvonI bIjI AvRtti chapAvatAM tenI aMdara jeTalA vistArathI viSayAnukramaNikA ApelI che teTalA ja vistArathI A trIjI AvRttinI aMdara paNa ApavAmAM AvI che. te vAMcavAthI A baMne parvano aMdara Avela tamAma rahasya samajI zakAya tema che. tethI te vAMcavAnI bhalAmaNa karIne viramavAmAM Ave che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra parva 8 muM viSayAnukramaNikA prathama sarga- (ariSTaneminA pUrva bhavanuM varNana) jaMbudvIpanA bharatakSetramAM acaLapura nagara, vikramadhana rAjA, dhAriNI rANI-tene Avela svapana-svapnanuM phaLa-putra janma, dhanakumAra nAma sthApanakasumapuramAM siMharAjA, vimaLA rANI, tene dhanavatI nAme putrI-baMnenI yauvanAvasthA-dhanakumAranuM citra dhanavatInI najare paDavuM-tene tenA para thayela anurAga-rAjaputrInuM pitA pAse AvavuM-rAjAne thayelo tenA vara saMbaMdho ciMtA-vikramadhana rAjA pAse mokalela dUtanuM pratyAgamana-teNe kareluM dhanakumAranA rUpanuM varNana-rAjAe te dUtaneja vivAha nakakI karavA mATe javAne karela hukama-nAnI bahena caMpakavatIthI dhanavatIne e vAtanI paDelI khabara-sakhIdvArA dUtane belAvIne dhanakumAra upara lakhI Apela patra-dUtanuM acaLapara AvavuM -vivAhano thayelo nirNaya dhanakumAre Apele pratipatra-dUte hAra sahita patra dhanavatIne Apavo-tenA samajavAmAM Avela Azaya--maMtrI sAthe dhanavatIne acaLapura mokalavI-tenuM dhanakumAra sAthe thayela pANigrahaNa-dhanakumAranuM udyAnamAM javuM -tyAM vasudhara muninA thayela darzana-badhA kuTuMbanuM tyAM AvavuM-munie dezanAMte dhanakumAranA AgAmI bhavonuM kaheluM vRttAMta-anyAdA dhanakumArane municandra munine thayela meLApa-temanI dezanAthI dhanakumAra ne dhanavatIne prApta thayela samakita temaNe aMgIkAra karela gRhIdharma-dhanakumArane maLela rAjya-vasuMdhara muninuM punarAgamana-temanI pAse dhanakumAra ne dhanavatIe lIdhela dIkSA-saudharma devaloka baMnenuM deva thavuM. trIjA bhavamAM bharatakSetranA tAvya parvata upara surateja nagaramAM sUra nAme rAjA, vinmati rANI, tenI kukSimAM dhanakumAranA jIvanuM putrapaNe upajavuM-janma thatAM citragatI nAma sthApana-teja vaitADhayanI dakSiNa zreNImAM zivamaMdira nagara, agasiMha rAja, zazi prabhA rANI-tenI putrI paNe dhanavatInA jIvanuM upajavuM-janma thatAM ranavatI nAma sthApana-tenA pitAe nimittiyAne karela putrInA varasaMbaMdhI praznateNe Apela uttara-bharatakSetranA cakrapuramAM sugrIva nAme rAjA teno yazasvatI rANIne sumitra nAme putra ane bIjI bhadrA rANIne pA nAme putra-sumitranuM zreSTha ne pAnuM kaniSThAcaraNa thavuM-bhadrAe sumitrane ApeluM jhera-te hakIkata prakaTa thavAthI bhadrAnuM nAsI javuM-sumitrane jheranI thayelo tIvra asara-akasmAta citragatina te tarapha AvI caDavuM-teNe utAreluM jhera-sumitre mAnele AbhAra-paraspara thayelI maitrIcitragatine sumitre rokavA-tyAM thayeluM suyazA kevalInuM Agamana-citragatinuM temane vAMdavA javuM temanI pAse grahaNa karela gRhIdharma-sumitranA pitAe bhadrAnuM paheluM vRttAMta-kevaLIe kaheluM tenA pApanuM pariNAma-sugrIva rAjAe lIdhela dIkSA-sumitranI paraNAvelI bahenanuM ratnAvatInA bhAI kamaLa haraNa karavuMcitragatine paDelI khabara-tenI zodhamAM nIkaLavuM-kamaLanuM umUlana karavuM-tenA pitAnuM yuddha karavA AvavuM -tenA hAthamAMthI citragatie khaDuganuM jhUMTAvI levuM-sumitranI bahena svasthAne pahoMcADI devIsumiro lIdhelI dIkSA-teNe meLavela nava pUrvanuM jJAna-tene vihAra-oramAna bhAI panuM akasmAta maLavuM tene upajela krodha-teNe bhArela bANu-munie karela anazana brahma devalokamAM upajavuM pAne
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 thayela sarpadaMza-marIne sAtamI narake javu-citragatinuM siddhAyatananA darzana mATe javuM-navatInA darzana mATe javuM--ranavatInA pitAnuM putrI sahita tyAM AvavuM-sumitra devanuM tyAM AvavuM-teNe karelI citragatipara puSpavRSTi-peAtAnI pADelI oLakhANa ana'gasiMhe ratnavatInA thanArA pati tarIke citragatine oLakhavA-ratnavatInu tenI sAthe thayela pANigraNa-citragatinuM rAjya para sthApana--tene vairAgya upajavAnuM maLelu` kAraNa-damadharasUri pAse ratnavatI sahita teNe lIdhelI dIkSA--anazana karIne aMtenu mAhendra devalAkamAM devapaNe upajavuM. pAMcamA bhavamAM pUrva videhamAM padma vijaya, siddhapura nagara, haridI rAjA, tenI priyadarzInA rANInI kukSimAM citragatinA jIvanuM devapaNAthI vIne putrapaNe upajavu -janma thatAM aparAjita nAma sthApana-ma trIputra vimaLo|dha sAthe maitrI--tenuM atre kareluM haraNa-eka cera Azraye AvavAthI tenu kareluM rakSaNa-kAzaLapatinI putrI sAthe pANigrahaNa-ratnamALA vidyAdharaputrInuM kareluM rakSaNa--tenI sAthe pANiyadguNa-tene dharo lAvanAra vidyAdhara pAsetho maLelI amUlya vastuo-be mitrAnu' chuTA paDI javuMpAchA ekaThA maLavuM-be vidyAdharA sAthe pANihaNa-maNimUlikAvaDe suprabha rAjAne sajja karavA--tenI putrI sAthe pANigrahaNa-devaLI muninA darzIna-temaNe kahelI AgAmI bhavanI bInA--janAnaMda nagaranAM jitazatru rAjAnI dhAriNI rANIno kukSithI ratnavInA jIvanu putropaNe upajavuM-prItimatI nAma sthApanatene karelA svayaMvara-aparAjita kumAranuM mitrasahita AvI caDavuM--anya rAjAone chatI tenI sAthe karela pANigrahaNu-tyAM pitAnA dUtane meLApa-pitA pAse AvavA nokaLavuM-putrapitAneA meLApa-pitAe tene rAjya ApIne lIdhelo dIkSA-kumAranuM udyAnamAM javuMyAM anaMgadeva nAme sAvAhaputrane AnaMda karatAM dekhavu'- moje divase tenuM thayeluM akasmAt maraNu-kumArane thayela vairAgya--kevaLI muninuM padhAravuM- temanI pAse protimatI rANI tathA vimaLabAdha maMtrI sahita teNe lIdhelI dIkSA-cAritra pALIne 11mA AraNa devalAkamAM saunu upajavu-dhatakumAranA bhavathI traNe manuSyabhavamAM be kaniSDa baMdhue hatA temanuM paNa tyAMja upajavuM. sAtamA bhavamAM ja khUdrIpanA bharatakSetramAM hastinApura nagara, zrISeNu rAjA, zrobhatI rANI-aparAjitanA chatranu` tenI kukSimAM upa43-janma thatAM zaMkhakumAra nAma sthApana--vimaLAbeAdhanA jIvanuM maMtrIputra matiprabha nAme thavuM-baMnenI maitrI-samaraketu padghipatine zAMkhakumAre jItavA-zaMkhakumArane ja IcchatI yazAmati kanyAnI dhAvamAtA sAthe meLApa-yazAmatIne harI janAra vidyAdharane jItavA-tenI sAthe vainAcagamana--siddhAyatananA darzana-yazAmatInA pitAne tyAM javuM-tyAM yazAmatI vigere kanyAo sAthe pANigraDaNa-tyAMthI hastinApura AvavuM-za MkhakumArane rAjya Apo tenA pitAe lIdhelI dIkSA-temanu' punaH tyAM padhAravuM-temane pUchavAthI yazAmatI te pUrvabhavAnA sabadhavALI strI che ema ALakhavu-pUnA e anuSanu aDIM' paNa anuja ma thavuM-te be ane matrIputra atiprabha jayAre za'khakumAra neminAtha tIrthaMkara thaze tyAre temanA gasudhara thaze ane vazeAmatI te rAjImato thaze ema zrISeNu rAjarSi nuM kahevu - za khakumArane thayela vairAgya-yazeAmatI, matrIputra te be kaniSTha sahita teNe lIdhela cAritra-teNe kareluM vIza sthAnakanu` ArAdhana-nI kara nAmakarmAMnA karela nIkAcIta badha-anazana karIne aparAjita nAmanA anuttara vimAnamAM saunu* upajavu . (pRSTha. 163 thI 185) bIjo sa--vasudeva caritra-bharatakSetramAM zauryapura (sArIpura)mAM aMdhakavRSNui rAjAne thayela samudravijayAdi daza putro (daza dazArdrA) ane kuMtI te mAddI nAme be putrIe-mathurAmAM rahenArA nAnA bhAI mAjavRSNine thayela ugrasena nAme putra-krutone pAMDurAna sAthe paraNAvavI--supratiSTha nAme jJAnI muninuM padhAravuM. teNe kaheH vasudeva nAmanA pA dazAIne pUrvabhava (na diSaNanA bhavanu vRttAMta)-a MdhakavRSNui
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 rAjAe lIdhela dIkSA-samudravijayane rAjyaprApti-bhejavRSNie paNa lIdhela dIkSA-ugrasenane mathurAnA rAjyanI prApti-ugrasenane mApavAsI tApasane thayela meLApa-teNe karela pAraNA mATe Ama traNa-pAraNuM vakhate bhUlI javuM-tApase karela bIju mAsa khamaNapharI pAraNu mATe nimaMtraNa-te vakhate paNa bhUlI javuM-tApasane trIju mA khamaNa-te vakhate paNa pAraNa mATe nimaMtraNa-te vakhate paNa bhUlI javuMtApasane thayela krodha-teNe ugrasenano vadha karanAra thavAnuM kareluM niyANuM-maraNa pAmIne ugrasenanI rANI dhAriNInI kukSi nAM upajavuM-tene thayela patinuM mAMsa khAvAne dehada-maMtrIe yuktithI dehada pUro-putrane janma-kAMsAnI peTImAM mUkIne yamunAmAM vaDana karAvavuM-zauryapuramAM piTInuM nIkaLavuM-subhadra vaNake ghare laI jaIne khelavuM-tenAMthI thayela putraprApti-kesa nAma sthApana -tenuM bAlyAvasthAnuM tephAna-vasudevakumArane sevaka tarIke soMpa-vAM karela kA yahaNa-vasudeva sAthe thayelI tenI mitrAI. zaktimatI nagarIthI rAjagRhe brahadratha rAjAne jarAsaMdha nAme putra-tenuM prativAsudevapaNe prakaTa thavuMteNe siMharatha rAjAne pakaDI lAvavAnI samudravijayane karelI dUtArA AjJA-tene jItavA mATe kaMsa sahita vasudeva pAse javuM-siDarathane pakaDIne samudravijaya pAse lAvo- kASTrakI nimittiyAe kahela nimitajarAsaMdhanI putrI jIvarA baMne kupane kSaya karanArI thaze evuM kathana-siMharathane jItavAnA badalAmAM maLanArI te jIvavA kasane apAvavAne thayele ni ya-kaMsane pUrva sthitinuM tenA janma sAthe peTImAM mUkelI patrikAthI jAgavuM-samudravijayanuM kaMsa sahita siMharatha rAjAne laIne jarAsaMdha pAse javuM tyAM varNavela kaMsanuM parAkrama-jarAsa che tenI sAthe karAvela chavAnuM pANiyaNa-kase karelo mathurAnI mAgaNuM-jarAsaMdhe aApela hukama-usenane pAMjarAmAM pUrI kase lIdhela mathurAnuM rAjya-tenI mAtAe bahu kahyA chatAM vicAranuM na pheravavuM- je tene bhAI atimukta soLe dIkSA-samudravijayanuM jarAsaMdha pAsethI zauryapura AvavuM-Araleke vasudeva | sa dha mAM karelI phariyAda-muvijaye vasudevane mahelamAM ja rahevA mATe ApelI zIkhAma gu-ku ( kAsItho te bheH phUTI ja-vasudevane tethI thayela kheda-tenuM veSa karavone pra7napage nIkaLI javuM-jatAM jatAM daravAje eka zaba bALIne lakhI gayela lekha-te vAMcavAthI samudravijayadine thayela kheda-temaNe karelI vasudevano uttarakriyA-vasudevano pravAsa-aneka stroenuM pANigrahaNa. (pRSTha 186 thI 210) trIje soM--(vasudevanA pravAsa cAlu) peDhAlapura nagaramAM harizcandra rAjA, lakSmIvatI rANI, tene thayela kanakavatI nAme addabhUta rUpavAna putrI-te svayaMvara samaye IdanA kapALa kuberanuM AvavuM-vasudevanuM paNa tyAM AvavuM-te baMnene meLApa-vasudeve te nA Agamana kAraNanI karelI pRcchA-teNe kanakavatI sAthenA pitAnA pUrva bhavenA saMbaMdhanuM kaDeluM savisara vana-temAM chellA be kubera ne kanakavatInA jIvanuM naLa davadaMtI thavuM-prapaMge naLakavadaMtInuM savistara caritra-naLarAjAnuM kubera thavuM ane davadatInuM tevI devAMga nA thaI marone kava thavuM-kanavalInuM paryAvaramAM vasudevane varavuM-teno sAthe pANigrahaNa. (pRSTha 211 thI 253) ceAthe sa---(vasudeva cariva cAlu) vasudevanu ariSTapuramAM rahiNInA svayaMvaramAM AvavuMhiNInuM vasudevane varavuM-tyAM thayele samudravijayadine meLApa-vasudevanuM gaganavalabhapure jaIne zauryapura AvavuM-saune maLavuM. (pRSTha 254 thI 256) pAMcamo sarga-baLarAma ne ne pUrva bhava-rahiNInA udaramAM cAra svapna sUcita upajavuM-tene janma -rAma nAma sthApana -baLabhadra nAma po prasiddhi -narakanuM vRttAM 1-1sudevanuM kaMsanA AgrahathI mathurA AvavuMtyAMthI kasanA kAkA devakanI putrI devakIne paraNavA kRtikAvatI e javuM-tyAM devakI sAthe pANigrahaNa-tenA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3% lagnamahotsavamAM madirApAnathI unmatta thayelI chavayazA-tenuM atimukta muni pratye aghaTIta vacana-munie kaheluM devakInA sAtame garbhathI kaMsanuM bhAvI mRtyu-tenA nivAraNa mATe kaMse vasudeva pAse karelI devakInA sAta garbhano mAga gu-vasudeve karele svIkAra-pAchaLa thI tenA vicAranI paDelI khabara-tethI thayela vasudeva devakIne pazcAttApa-dilapuramAM nAga sArthavAhane sulasA nAme mahAsatI strI-tenA mRtagarbhAne sthAne devakInA garbhanuM deve mUkavuM-cha mRtagabha ne se karela vinAza-sulatAnA putra tarIke cha putranuM vRddhi pAmavuM-sAta ane sUcita devakIne rahela garbha-teno janma-naMdanA gokuLamAM tene mUkI AvavuM-jatAM ugrasenane karAvela tenuM darzana-naMdanI taratanI janmelI putrI lAvIne devakI pAse mUkavI-kaMsanA sevakanuM tene kaMsa pAse laI javuM-teNe karela tenI nAsikAno cheda-ka gunuM naMdane tyAM vRddhi pAmavuM-tenuM parAkrama-tenA rakSaNane mATe baLarAmane tyAM rAkhavA-baLarAma pAse kaNe karela kaLAgrahaNa-gopIono tenA para avicchinna prema. sUryapuramAM samavijaya rAjAnI rANI ziva devInA udaramAM cauda svaMvaDe sUcita zaMkhakumAranA jIvanuM aparAjita vimAnathI vIne upajavuM-zrAvaNa zukala paMcamIe thayela janma-dizAkumArIo tathA IdrAdikAe karela janmotsava-ariSTanemi nAma sthApana. kaMse nimittiyAne karela prachA-nimittiyAe kahelI tenA mRtyunI nizAnI e-badhI nizAnIonuMka maLavuM-kaMse Adarela tenI bahena satyabhAmAne svayaMvara-te prasaMge TharAveluM malayuddha-kRSNanuM baLarAma sAthe tyAM AvavuM-malhane mArIne pariNAme kRSNa karele kaMsano vadha-ugrasenanuM chuTA thavuM-satyabhAmAM sAthe kRSNanA vivAha-chavayazAnuM tenA pitA jarAsaMdha pAse cAlyA javuM teNe tyAM jaIne karela atyaMta kalpAMta-jarAsaMdhe pUchela tenuM paNa teNe samudravijaya pAse dUta mokalava-dUte karelI kRSNanI mAgaNI tene javAba viparIta maLavAthI dUtanuM pAchA javuM-samudravijaye kroTukI nimittiyAnI pUchelI salAha- tenA kahevAthI te yAdavonuM pazcima samudra tarapha prayANa--viMdhyAcaLanuM atikramaNa-jarAsa dhanA putra kALanuM pAchaLa tyAM sudhI AvavuM-yAdanI kuLadevIe karela tene chaLa-tenuM agnimAM baLI maravuM-jarAsaMdhane tenI khabara paDavAthI thayela pArAvAra kheda-samudravijayadine saurASTramAM praveza-giranAra najIka AvavuM-kRSNa karela susthita devanuM ArAdhana tenA prakaTa thavAthI dvArakA vasAvavAnI karelI mAgaNa-IdranI AjJAthI kubere vasAvelI navI dvArakA-tenuM varNana. (pRSTha 257 thI 274) - chaThTho sa--kRSNanA rUmiNI sAthenA vivAhanuM vistRta varNana- tyArapacho jAMbavatI, lamaNuM, susImA; gaurI, padmAvatI ane gAMdhArI sAthe vivAha-satyabhAmA sahita kRSNa sthApela ATha paTTarANIo-rUkamiNIne thayela putraja-mapradyumana nAma Apa -sabhA ne bhAvuka nAme putra-migIne thayela putrano virahapradyumnano ne rakRmiNIno pUrvabhava pAMDavonA caritrane prArabha-pAMce pAMDavone janma-draupadIno svayaMvara-tyAM pAMDavonuM-javuM draupadIe paherAvelI varamALA-draupadInA pUrvabhavanuM varNana-yudhiSThirane rAjayaprApti-vRtamAM rAjayanuM hArI javuM--pAMDavoe vanavAsamAM nIkaLatAM prathama dvArakA javuM tyAM pAMca pAMDavone vivAha-pradyumna para tenI pALaka mAtAno anurAga-pradyumnanuM dvArakA AvavuM-teNe batAvelA camatkAre. (pRSTha 275 thI 295) sAtamo sarga-jAMbavatIne thayela zAMba nAme putra-satyabhAmAne thayela bhIrU nAme putra-zAMba pradyumnanA camatkAro ne temanA vivAha-ratnakaMbaLanA vepArIonuM rAjagRhI javuM. tenAthI dvArakA ne yAda saMbaMdhI paDelI chavayazAdvArA jarAsaMdhane khabara-jarAsaMdhanuM yuddha mATe dvArakA tarapha prayANa-dvArakAmAM paDelI khabara-yuddhanI taiyArI ne sAmuM prayANu-baMne saunyanuM maLavuM-vasudevane vidyAdharo sAthe yuddha karavA mokalavA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 . jarAsaMdhe racele cakravyuha-kRSNa racele garUDabRhayuddhanI zarUAta-te mahA yuddhanA madhyamAMja pAMDavonuM kaura sAthe yuddha-auravono vinAza-ariSTanemi mATe Idra mokalela rathAdi sAmagrI-ariSTanemie batAveluM ahiMsaka parAkrama-kRSNa jarAsaMdhanuM yuddha-jarAsaMdhe cakranuM mUkavuM tenuM kRSNa pAse ja rahevuM-te cakravaDe jarAsaMdhanuM mRtyu. (pRSTha 296 thI 313) - AThamo saga-keTalAeka rAjAoe potapotAnA rAjya pAchA sthApavA-vasudevanuM vidyAdharo sahita jIta meLavIne AvavuM-chavayazAe karela dehatyAga-kRSNa bharatArdha sAdhIne kaTIzilAnuM upADavuMtyAMthI dvArakA AvavuM-kaNano 16000 rAjAoe karele rAjayAbhiSeka-AThamA vAsudeva baLadeva tarIke temanuM ne baLarAmanuM nirmita thavuM-pAMDavAdikanuM potapotAnA rAjyamAM javuM-yAdavone ammalita AnaMdaneminAthane vivAha mATe karavAmAM Avela Agraha-temaNe karela nivAraNu-sAgaracaMdra ne kamaLAmeLAno vivAha-anirUddha ne uSAne vivAha. (pR4 314 thI 317) navame sarga-neminAthanuM kRSNanI AyudhazALAmAM AvavuM-temaNe vagADela zaMkha-kRSNanuM tyAM AvavuM-paraspara baLa parIkSA-kaNane utapana thayela ciMtA-neminAthane vivAha manAvavAno prayatna-neminAthe karelo svIkAra-rAjImatI sAthe thayela vivAhano nirNaya-vivAhanI taiyArI-vivAha mATe prayANurAmatInuM jovA nIkaLava-neminAthe sAMbhaLe pazuone pakAra-tene choDAvIne prabhunuM pAchA vaLavuMkuTuMbano Agraha-tene samajAvI saMvatsarI dAna ApavuM-rAjImatIne thayela kheda-prabhunuM dIkSA mATe prayANa-sahasramra vanamAM padhAravuM-prabhue lIdhelI dIkSA-paheluM pAraNuM-rathanemI ne rAmatIne prasaMganeminAthane kevaLajJAnanI niSpatti-kRSNAdinuM vAMdavA nIkaLavuM-ine karela jinekastuti-prabhue ApelI dezanA-bAvIza abhayanuM varNana-varadatta rAjAe lIdhelI dIkSA-rAchamatoe lIdhela cAritra-pUrvabhavALA be kaniSThabaMdhanA ane vimaLabodhanA jIvonuM samavasaraNamAM AvavuM temane thayela jAtismaraNa jJAna-temaNe lIdhela dIkSA-gaNadharanI sthApanA-cakSa ne yakSiNanI sthApanA. (pRSTha 318 thI 333) dazama sarga draupadInuM pakvottara rAjAe kareluM haraNa-tyAMthI kRSNanI saharSa vaDe pAchI laI AvavI-kapila vAsudeva sAthe zaMkha zabdathI mulAkAta-pavottarane kapila vAsudeve karela rAjabhraSTa-pAMDavone kRSNa sAthe thayela kaleza-pAMDavonuM samudra taTe navI nagarI vasAvone rahevuM-hastinApuranA rAjyapara parIkSitane besADosulasAne tyAM ucharelA devakIjInA cha putroe lIdhela cAritra-tenuM neminAtha prabhu sAthe dvArakA AvavuM-traNa saMghATake gocaro nIkaLavuM ane traNe saMghATakanuM devakIne tyAM AvavuM -devakIe prabhu pAse AvIne karelI pRchA-prabhue kahela tene pUrvabhava vigere-devakIe kRSNane batAvelI patrapAlanecchAkaNe ArAdhela gameSa deva-devakIne thayela ATha putra-gajasukumALa nAma sthApanaM-teNe karela vivAhaprabhunuM tyAM padhAravuM-gajasukumALe lIdhela cAritra-teja divase smazAnamAM jaIne kAyotsarga rahevuM-tenA sasarAe karela prANAMta upasarga-muninuM mekSagamana-kRSNanuM prabhu pAse AvavuM-tene paDelI badhI khabara-tenA bhayathI mazarmAnuM thayela akALa mRtyu-prabhu pAse aneka yAdava strIoe lIdhela cAritra-kRSNa kanyAvivAhane karela tyAga-vasudevanI strI kanakavato e paNa lIdhela cAritra-tene kevaLajJAnanI niSpatti ne mokSagamanasAgaracaMdrane pratimA vahanamAM nabhasene karela prANAMta upasarga tenuM svargagamana-kRSNanA guNagrAhIpaNAnI aMke karelI prazaMsA-deve karelI parIkSA-parIkSAmAM pAra utaravuM-deve prasanna thaIne ApelI vyAdhinivAraka - bherI-bherI pALake karela dago-tenuM prANAMta thavuM- ge meLavelI bIjI bherI dhanavaMtarI ne vetaraNo vaidyate baMne vaidyanI gati vigere-neminAthanuM dvArakA padhAravuM-mAsAmAM vikAra na karavAnuM kRSNa pUla kAraNa- kaNe paNa cAra mAsa mahelamAM ja rahevAne karela nirNaya-vIrA sALavInI kRSNa pratye apUrvabhaktikRSNa dIkSA mahotsava karavAnI karelI pratijJA-putrIone dIkSA apAvavI-ketumaMjaroe kRSNanI puchAmAM
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra dAsI thavAnuM kahevuM tene vIrA sAlavI sAthe paraNAvavI-pariNAme teNe lIdhelI dIkSA-kuNe kareluM 18000 manine dvAdazAvarta vaMdana-tenuM prabhue kahela phaLa-dravyavaMdananA phaLanI viviktatA-kRSNane DhaDhaNakumAra nAme putra-teNe lIdhela dIkSA-lIbhAMtarAyanA udayathI tene bhIkSAnuM na maLavuM-tenA pUrvabhavanI kathA-para labdhithI maLele AhAra paraThavatAM temane thayela kevaLajJAna-prabhunuM giranAra para padhAravuM-rAjImatInuM vAMdavA javuM-eka gakAmAM akasmAta-teno ne rathanemono meLAparAjImatoe rathanemIne Apela upadeza-rathanemInuM vizuddha thavuM-tene thayela kevaLajJAna-5ne zAMba ne pAlaka nAme putra-vaMdanA ne bhAvavaMdanAnuM spaSTIkaraNa ' (pRSTha 334 thI 346) agiyArame saga-kRSNa neminAtha prabhune dvArakA ne yAdavenA aMta saMbaMdhI karela prazna-prabhue Apela uttara-jarAkumAra ne dvaipAyananuM vanavAsI thavuM-dvArakAmAM kRSNa karela madyapAnano niSedha-siddhArtha sArathI e lIdhela cAritra-tenuM varga gamata-yAdava kumAroe kareluM madyapAna-vaipAyanane upajela kepa-teNe karela niyANuM-kRSNanuM zAMta karavA javuM -tenuM zAMta na thavuM -rArakAmAM dharmakAryamAM pravartavAnI)karAvelI kRSNa udUghoSaNA-neminAthanuM revatAcaLapara samavasaravuM-yAdavenuM vAMdavA javuM-zAMga pravRmnAdi kumAroe tathA rUkamiNI vagere strIoe lIdhelI dIkSA bAra varSe prabhue kahela dvArakAne dAha-kRSNa baLabhadranA bhAvI bhonuM kathana-daMpAyananuM agni kumAramAM deva thavuM-teNe dvArakAmAM dIThelI dhArmika pravRtti-11 varSa pUrNa thatAM tenuM dhArmika pravRttimAM zithila thavuM-tArakAmAM thavA mAMDelA upAta-rAmakRSNanA Ayudha ratnanuM lepa thavuM-dvaipAyane saLagAvela agni-tenuM comera prasarI javuM-mAtApitAne temAMthI kADhavAna kRSNa baLarAmano prayatna-pariNAme temAM nirAza thavuM temaNe kareluM aNasaNa-temanuM svarga gamana-kRSNa baLarAmanuM nagara bahAra nIkaLavuM-dvArakAne baLatI joIne temane thate kheda-tyAMthI kyAM javuM tene thaI paDele vicArapAMDavo pAse javAno karele nirNaya-te tarapha prayANa-dvArakAnuM cha mAsa paryaMta baLavaM-kRSNa baLabhadrane mArgamAM thayela dhRtarASTranA putrathI upaDava-tenuM nivAraNa-tyAMthI kAzabInA vanamAM AvavuM-kuNane lAgela tRSA-baLabhadranuM pANI levA javuM-jarAkumAranA bANathI kRSNanA pAdanuM viMdhAvuM-jarAkumAranuM pAse AvavuMtene pAMDavo pAse badhI hakIkata kaDIne mokalavo-kuSNane utpanna thayela saddabhAva-prAMte thayela karabhAva-mRtyu pAmIne trIjI narake javuM. (pR. 347 thI 354) bAramAM sargamAM baLabhadranuM pANI laIne AvavuM-kRSNane mRtyu pAmelA joyA chatAM temane thayela vyAha-cha mAsa paryanta te dehane pheravavo-siddhArtha devanuM tene pratibodhavA AvavuM -tenA prayatnathI pratibaMdha thatAM kRSNane karelA agnisaMsAra-baLabhadde lIdhela cAritra-maLabhadra vanamAM ja rahevAne karela nizcaya -keTalAka rAjAoe karela upadrava-siddhArtha deve kareluM temanuM nivAraNa-eka mRganuM temanA bhakta thavuM-rathakAronuM kASTha mATe vanamAM AvavuM-temanI pAse mRge bhikSA mATe baLabhadra munine laI javA-baLarAma, mRgane rathakAranI zubha bhAvanA-traNenuM samakALe mRtyu-traNenuM brahma devalokamAM deva thavuM-baLarAmadevanuM narakabhUmimAM kRSNa pAse AvavuM-kaNe banAvela pitAnA kheranuM kAraNa-baLarAmanuM manuSyalokamAM AvavuM-temaNe pravartAvela mithyAtva. jarAkumAranuM pAMDavo pAse AvavuM--te nI hakIkata sAMbhaLatAM pAMDavone thayela vairAgya-- jarAkamArane rAjaya ApIne draupadI sahita temaNe lI melI dIkSA-neminAthane vaMdana karavA mATe prayANa--neminAthano parivAra--temanuM revatAcaLa padhAravuM. prabhue karela anazana ne nirvANa -I drAdike karelA nirvANa mahotsava-- pAMDavone prabhunA nirvANanI mArgamAM paDelI khabara-temaNe siddhAcaLa para jaIne karela anazana-temanuM mokSa gamana-draupadInuM brahma devale ke javuM. (pRSTha 355 thI 360.) AThamuM parva samApta prathama sargamAM-(brahmadA cakI caritra)-brahmadattanA pUrva bhavonuM varNana-eka bhavamAM citra ne saMbhUta nAmanA caMDALaputra thavuM-te bhavamAM namucimaMtrI sAtheno saMbaMdha-citra saMbhUte lIdhela cAritra-namucie ' ke
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ karela udepava-saMbhUta sunine thayela kepa-citra munie karela zAtvana-sanakumAra cakrIe karela bhakti-namucine karela upadeza. tenI vyarthatA-anazana karIne baMnenuM saudharma devalekamAM deva thavuM. citranA jIvanuM parimatAlamAM vaNikaputra thavuM-saMbhUtanA jIvanuM kAMpipuramAM brahmarAjA ne culanI rANIthI rAjaputra thavuM-brahmadatta nAma sthApana-brahmarAjanA cAra rAja mitro-temane putrane soMpIne brahmarAjAnuM paraleka dIrgharAjAnuM rAjya saMbhALavA rahevuM-tene culanI sAthe vyabhicAra-dhanuM maMtrIne paDelI khabara-teNe potAnA putra varadhanune jaNAvavuM-te dvArA brahmadattane paDelI khabara-teNe daSTAMtavaDe baMnene cetAvavA-dIrgharAjAe brahmadattane mArI nAMkhavAne karela culanI pratye Agraha-yulanIe karela svIkAra-brahmadaranA vivAhanI karelI tauyArI-lAkSAgRha banAvI temAM bALI mUkavAne karela culanIe nirNaya-te vAtanI dhanumaMtrIne paDelo khabara-teNe karela gaMgAkAMThe nivAsa-tyAMthI lAkSAgRha sudhI karela suraMga-brahmAne vivAha-lAkSAgRhamAM zayana-varadhanunuM sAthe rahevuM-rAtrIe culanIe lAkSAgRhane saLagAva-brahmadatta ne varadhanunuM suraMgadvArA nIkaLI javuM-suraMgadvArathI azvArUDha thaI dUra nIkaLavuM-baMnee karela vezanuM parAvartana-baMdhumatI nAmanI brAhmaNuputrI sAthe prathama vivAha-dIrgharAjAe baMnene pakaDavA mokalelA svAra-varadhanunuM paka, javuM-brahmadattanuM bhAgI javuM-tenuM tApasanA AzramamAM rahevuM-tyAM teNe karela kaLAgrahaNa-vanamAM eka hAthInI pAchaLa tene pakaDavA nIkaLavuM-hAthInuM bhAgI javuM-brahmAne prApta thayela sUryahAsa khagatenA vaDe nATonmatta karela vadha-puSpavatI sAthe gAMdharva vivAha-kheDA vizAkhAnuM tyAM AvavuM-brahmadattanuM tyAMthI dhoLI dhvaja jeIne cAlI nIkaLavuM -zrIkAMtA sAthe vivAha-varadhanuM sAthe meLApa-paraspara thayela vArtAlApa-dII--rAjAnA bhayathI tyAMthI cAlyA javuM-kauzAMbImAM tenA bhayathI saMtAvuM-ra-vatI sahita rathamAM besIne nIkaLavuM-cAro sAthe thayela yuddha-rathanA agrabhAgathI varadhanunuM guma thavuM-khaMDA vizAkhAne meLApa-teNe kahela sarva vRttAMtaLI dhvajA batAvavAmAM puSpavatInI thayela bhUla-kheDA vizAkhA sAthe gAMdharvavivAhathI paraNavuM-ra-vatInuM pANigrahaNavaradhanuM sAthe meLApa-vArANasInA kaTakarAjAnI putrI kaTakavatI sAthe pANigrahaNa-tyAM badhA rAjAonuM ekaThA maLavuM-dIrgharAjA pAse mokalela dUta-kAMpilyapura pAse senA sahita AvavuM-dIgharAjAnuM yuddha karavA nIkaLavuM-gulanIe lIdhela dIkSA ne mokSagamana-dIrgharAjAnuM brahmadattanA cakrathI thayela mRtyu-brahmadattane kAMpilyapuramAM praveza-sarva strIone teDAvI levI-kurUmatIne strIratna karAvavuM-brahmadattanuM cha khaMDa sAdhavA nIkaLavuM-cha khaMDa sAdhIne kAMpilyapura AvavuM-cakrIpaNAne abhiSeka-brahmadatta eka brAhmaNane Apela vacana-tenuM muzkelIe brahmadattane maLavuM-teNe karela mAgaNI-brahmadatte karela tene svIkAra-cakrInA ghare bhajananI pharIne aprApti-bhaTTanuM bharaNa-brahmadattane pupane daDe joIne thayela jAtismaraNa-teNe dIThele pUrvabhava-pUrvabhavanA baMdhune zodhI kADhavA kahela ardha zloka-ardha zleka pUranArane ApavAnuM TharAyela ardha rAjya-citranA cha vaNiputra thaIne lIdhela dIkSA-tenuM kAMpilyapura tarapha Agamana-teNe sAMbhaLela ardha zleka-bAkIne ardha zleka munie pUracakrIne paDelI tenI khabara-cakrInuM muni pAse AvavuMcitramunie Apela dezanA-cakrI upara tenI nahI thayelI asara-muninuM vihAra karI javuM-temanuM mokSagamana-cakrInuM vakra gativALA azvapara besavuM-tenAthI e kalA araNyamAM AvI caDavuM-tyAM eka nAganAgaNIne joyele durAcAra-tene zikSA karavI-nAgakanyAe karelI potAnA svAmI pAse khoTI phariyAdanAgadevanuM cakrI pAse AvavuM-tyAM brahmadatte pitAnI paTTarANIne kahelI hakIkata-nAgadeve te vAta sAMbhaLavItenI cakIpara thayelI prasannatA-cakrIne teNe vara mAgavA kahevuM-sarva prANIonI bhASA jANavAnuM teNe ApeluM varadAna-garoLInI vAta sAMbhaLatAM cakrInuM hasavuM tenuM kAraNa jANavA rANune Agraha-te jaNAvavAthI thanArUM apamRtyu-tema kahevA chatAM paNa rANIe pakaDI rAkhela Agraha-cakrInI kuLadevIe meDhAmeDhInA draSTAMtavaDe cakIne samajAvavuM--cakrIna pAchA vaLavuM-eka brAhmaNanI cakInA bhejananI mAgaNI
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34, tenA AgrahathI te bhejana ApavuM-tene thayela ubhAda-teNe karela apaka-pazcAttApane pariNAme cIpara thayela ke-eka bhilane zodhI kADhavo-tenI pAse pheDAvelA cInA be netra-bhIla ne brAhmaNa baMnenuM pakaDAvuM-cakrIne brAhma gujAti para thayela dva-cakrInA adhyavasAyano karatA-cakrInuM mRtyu-sAtamo narake nArakI thavuM. (pRSTha 361 thI 385) bIjA sargamAM- zrI pArzvanAtha caritranI zarUAta) pArzvanAthane pUrvabhava-patanapuramAM araviMda rAjAne vizvabhati nAme pureDita-tene kamaTha ne marUbhUti nAme be putro-vizvamUtinuM svarga gamana-marUbhUtinI vaurAgya dazA-teno strI vasuMdharAnI sAthe kamaThane durAcAra-te vAtanI kamaThanI strI varUNAne paDelI khabara-teNe marUbhUtine kahelo te hakIkata-bharUbhUtinuM najaronajara jovuM-teNe rAjAne kahelI te bInA-teNe kamaThanI karelI atyaMta apabhrAjanA-kamaThanuM tApasa thavuM-merUbhUtinu hAthI thavuM-kamaThano strI varUNAnuM mRtyu pAmIne hAthaNI thavuM-baMneno samAgama-araviMda rAjAne thayela avadhijJAna-teNe lIdhelI dokSA- temanuM aSTApada tarapha gamana-mArge maLela sAgaradatta sArthavAha-hAthIvALI aTavAmAM sArthanuM AvavuM-hAthIe karela upadrava-araviMda munie Apela hAthIne upadeza-hAthIne thayela jAtismaraNa jJAna-hAthaNIne paNa jatimaraNa-hAthIe grahaNa karela zrAvakapaNu-muninuM aSTApada javuM-hAthInA zubha bhAva-kamaTha tApasanuM duSyane maraNa pAmI karkaTa sarpa thavuM -teNe karela hAthInA mastaka para daza-hAthInuM zubha bhAve mRtyu AThamA svargamAM tenuM deva thavuMvarUNAnuM bIjA devalokamAM te deva yogya devI thavuM-te baMnene saMyoga-karkaTa sarpanuM pAMcamI narakamAM nArakI thavuM. mahAvideha kSetranI sukaccha vijayamAM tilaka nagarI, nighugati rAjA, kanakatilakA rANI, tenA udaramAM AThamA devakathI cavIne putrapaNe upajavuM-the bhava)-kiraNaga nAma sthApana-tene rAjya ApI tenA pitAe lIdhela cAritra-kiraNage paNa putrane rAjya ApIne lIdhelI dIkSA-temanuM hemagirInI guphAmAM rahevakaTa sapanA jIvanuM pAMcamI narakamAMthI nIkaLIne tyAM ja sarpa thavuM-teNe munine karela mahAna upasarga-muninuM zubha dhAne maraNa-bAramA devalokamAM deva thavuM-sapanuM dAvAnaLamAM dagdha thavuM ane chaThThI narakamAM nArakIpaNe upajavuM. mahAvidehakSetranI sugaMdha vijayamAM zubhaMkarA nagarI, vAvIrya rAja, lakSmIvatI rANI, tenA udaramAM bAramA devalekathI cyavI putrapaNe upajavuM-(chaThTho bhava)-janma thatAM vajanAbha nAma sthApana-tene rAjaya ApI mAtApitAe lIdhela cAritra-vajanAbhane cakAyudha nAme putra-kSemaMkara jinanuM tyAM samavasaravuM- vajanAbe temanI pAse lIdhela cAritra-AkAzamArge succha vijayamAM AvavuM-sarpanA jIvanuMnarakathI nIkaLI te vijayamAM bhila thavuM-muninuM tenI najare paDavuM-teNe mArela bANu-muninuM zubha dhyAne kALa karI madhyama raiveyakamAM deva thavuM-bhillanuM sAtamI narake nArakI thavuM. mahAvideha kSetramAM purANapura nagaramAM kulizabAhu rAjA, sudarzanA rANI, tenA udaramAM cakrInA janmasUcaka 14 svapna sUcita upajavuM-(AThame bhava)-janma thatAM suvarNa bAhu nAma sthApana-tene rAjya ApI pitAe lIdhela dIkSA-suvarNabAhunuM vakrAdhavaDe aTavImAM AvI caDavuM-tApasanA AzramamAM padmAvatI nAmanI rAjaputrI sAthe meLApa-tenI sakhIe kahele padmAvatIne vRttAMta-gAlavamuni nAmanA tApasanA AgrahathI padmAvatI sAthe suvarNa bAhue karela gAMdharva vivAha-padyottara vidyAdharanuM vaitADhayapara laI javA AvavuM. pAvatIe mAtA pAse mAMgelI pati sAthe javAnI AjJA-mAtAe ApelI zIkhAmaNa-suvarNabAhanuM vaitADhaya javuM-tyAM vidyAdharonA svAmIpaNe abhiSeka-tyAMthI pitAnA nagare AvavuM-cauda ratnonI prApti cha khaMDa sAdhIne cakravatI paNe prasiddha thavuM-jagannAtha tIrthakaranuM tyAM padhAravuM-cakrIe temanI pAse lIdhelA cAritra-temane kSIravaNa aTavImAM AvavuM-bhilalanA jIvanuM narakamAMthI nIkaLIne te aTavImAM siMha thavuM-
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 teNe munine karelA prANAMta upasa-muninuM zubha bhAve maraNa-dazamA devalAkamAM devapaNe upajavu -siMhanuM mRtyu pAmIne ceAthA narakamAM nArakI thavuM. (pRSTha 386 thI 398) trIjA sa mAM-sihanA jIvatuM narakathI nIkaLI aneka bhavabhramaNa karI eka daridrI brAhmanA putra vuM- kamaTha nAma sthApana--tene thayela du:khagarbhita vairAgya-teNe lIdhelI tApaso dIkSA-teNe karavA mAMDeluM paMcAgni sAdhanarUpa ajJAne kaSTa, jakhUddIpanA bharatakSetramAM vArANasI nagarI, azvasena rAjA, vAmA devI rANI, temanI kukSimAM dazamAdevalAkathI cyavIne putrapaNe upajavuM- mAtAe dIThela cauda svapna-pASa dazamIe thayela janma-dikkumArIe karela prasUtika -IMdre karela janmAtsava-IMdre karelI stuti-pitAe karela janmeAtsava-pAkumAra nAma sthApana --temanuM vRddhi pAmavuM--azvasena rAjAnI sabhAmAM prasenajitu rAjAneA Avela mANasa-teNe kahelI sa hakIkata-temAM prasenajitU rAjAtI pramAvatI nAmanI putrInA prA kumAra upara thayela anurAga-tene svayaMvarA tarIke vArANasI mekalavAnA karelA nizcaya-pavana rAjAone te vAtanI paDelI khabara--teNe kuzasthaLane ghere ghAlave-prasenajita rAjAe mitra purUSAttamane azvasena rAjA pAse mekalA azvasena rAjAe prasenajitane sahAya karavA mATe nIkaLavAnA karelA nizcaya-pA kumAre javA mATe karelI pitAnI prArthanA -rAjAe karelA svIkAra-pA kumAre karelu purUSAttama nAmanA mANasanI sAthe sainyasahita prayANu--I meAkalelA sArathinuM ratha sAthe Avavu-teNe karelI prabhune vijJapti-prabhue karelA tene svIkAra-anukrame kuzasthaLapure paDeAMcavuM-vanarAja pAse mekalela dUta-teNe karelA dUtaneA tiraskAra-tenA vRddha ma`trIe samajAvavuM-yavanarAjanuM kAMdhe kuhADA laIne pA kumAra pAse AvavuM-pArzvakumAre Apela nirbhaya vacana-- tenuM svasthAne javuM-purUSAttame prasenajit rAjAne ApelI khabara-tenuM prabhAvatI sahita pArzva kumAra pAse AvavuM-prabhAvatInA pANigrahaNa mATe teNe karelI prAnA-prabhue ApelA uttara-prasenajitrAjAe pAkumAra sAthe prabhAvatIne laIne vArANusI AvavuM-azvasena rAjAe karelI kuzaLa pRcchA-prasenajit rAjAe karelI prArthanA-pArzvakumArane Agraha karIne azvasena rAjAe karAvele prabhAvatInA svIkAra-pANigrahaNu mahe|tsava-anyadA nagaralokane pUjAsAmagrIsahita nagara bahAra jatA dekhavA-prabhue karela kAraNanI pRcchA-leAkeAe kamaTha tApasa AvyAnA kahelA samAcAra-prabhue jJAnavarDa jANeluM tenuM ajJAnaka-prabhunuM tenI pAse AvavuM-agnimAMthI sarpane kaDhAvavA-sa'nuM maraNa pAmIne dharaNendra thavuM-kamanuM maraNa pAmIne meghamALI deva thavu-prabhue Apela vArSika dAna-dIkSA mATe Azramapada udyAnamAM Agamana-prabhue lIdhela cAritra-utpanna thayela caturtha jJAna-prathama pAraNu -prabhune vihAra-meghamALInuM AvavuM-teNe karelA aneka upasargA--chevaTe karelI atyaMta jaLavRSTi-dharaNendranuM upasarga nivAravA AvavuM-upasarga nuM nivAraNa-prabhunI baMne upara samadiSTa-dharaNedra meghamALIne karelA tiraskAra-tene AvelI satbuddhi teNe mAgelI kSamA- samakitanI prApti-medhamALI ne dharaNedranuM svasthAne javu -bhagavaMtane thayela kevaLajJAna-samavasaraNanI racanA vanapALake ApelI azvasena rAjAne vadhAmaNI-tenuM saDakuTuba vAMdavA AvavuM--zakrendra ne teNe karelI prabhunI stuti-prabhue ApelI dezanA--temAM kahelu zrAvakanA bAra tenuM svarUpa-bAra vratanA aticAra-prabhunA kuTu e lIdhelI dIkSA-gaNadhara tathA caturvidha saMghanI sthApanA--prabhunA yakSayakSaNI ( pRSTha. 399thI 413) cAthA sagamAM-prabhunA vihAra-sAgaradattanuM vRttAMta-tenuM prabhu pAse AvavuM-pACprabhu pAse teNe lIdhelI dIkSA-baMdhudattanuM vRttAMta-tenu' paradezamAM vyApArArthe nIkaLavuM--citrAMgada vidyAdhara sAthe thayela meLApa- priyadarzInA sAthe badattanA vivAha-khadattanu peAtAnA nagara tarapha prayANu--mAgamAM caMDasena pallIpatie pADelI dhADa-baMdhudattanuM bhAgI javuM-priyadarzInAnuM caDasenanA hAthamAM pakaDAvuM-ca...Dasenane tenA pitA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe pUrva saMbaMdha-teNe priyarzanAne bahena tarIke rAkhavI-baMdhudattanI zodhamAM caMDasenanuM nIkaLavuM-baMdhudattano tenA mAmA sAthe meLApa-dhanadatta ne tenA mAmAnuM rAjapurUSothI pakaDAvuM-baMnenuM kedakhAne paDavuM-priyadarzanAne putra prasava-baMdhudatta ne tenA mAmAne kArAgRhamAMthI chuTakAro-te baMnenuM caMDasenanA mANasone hAthe pakaDAvuM-tene devI pAse balidAna mATe rajU karavA-pAravAnI tavArI priyadarzanAnuM putra sAthe tyAM AvavuM.-badhu te belelA navakAra ma trathI oLakhANa paDavI-priyadarzanAne ne tene meLApacaMDasenanuM pratibodha pAmavuM-putranuM bAMdhavAnaMda nAma sthApana-badhudattanuM pitAnI nagarIe AvavuM-pArzva prabhunuM tyAM samavasaravuM-baMdhuro karelI pUrvabhavanI pRcchI-prabhue kahela tene pUrvabhava teNe priyadarzana sahita prabhu pAse lIdhelI dIkSA-navanidhinA svAmIne nagare prabhunuM samavasaravuM teNe pUchele pUrvabhavasAMbhaLI teNe lIdhelI dIkSA-prabhune parivAra-sametagirie prabhunuM padhAravuM-prabhunuM nirvANa-pUrvabhava AyuSyanI saMkaLanA-caritranI samApti, (pR. 414 thI 4ra7) navamuM parva samApta
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI triSaSTizalAkApuruSa caritra. parva sAtamuM. sarga 1 le. zrI rAmacaMdra, lakSmaNa tathA rAvaNa caritra, aMjana jevI kAMtivALA ane harivaMzamAM caMdra samAna evA zrI munisuvrata svAmI ahaMtanA tIrthamAM utpanna thayelA padma (rAma) nAme baladeva, nArAyaNa (lakSamaNu) nAme vAsudeva ane rAvaNa nAmanA prativAsudevanuM caritra kahevAmAM Avaze. jyAre zrI ajitanAtha prabhu vicaratA hatA, te samaye A bharatakSetramAM rAkSasadvIpane viSe laMkAnagarImAM rAkSasa vaMzanA aMkurabhUta ghanavAhana nAme rAjA thayo hato. e saddabuddhivALo rAjA potAnA putra mahArAkSasane rAjya ApI ajitasvAmInI pAse dIkSA laI mokSe gaye. mahArAkSasa paNa pitAnA devarAkSasa nAmanA putrane rAjya soMpI vrata laIne mokSe gayo. evI rIte rAkSasadvIpanA asaMkhya adhipatio thaI gayA pachI zreyAMsa prabhunA tIrthamAM kItidhavaLa nAme rAkSasapati thaye. te arasAmAM vaitADhaya giri upara meghapura nAme nagaramAM atI nAme vidyAdharone prakhyAta rAjA thaye. tene zrImatI nAmanI kAMtAthI zrIkaMTha nAme eka putra ane devInA jevI svarUpavAna devI nAme eka duhitA thaI. ratnapuranA rAjA puSpottara nAmanA vidyAdhare pitAnA putra padyottarane mATe te cArulocanAnI mAgaNI karI, paNa atIde te guNavAnuM ane zrImAn pottarane e kanyA na ApatAM daMgathI kIrtidhavaLane ApI. - tene kIrtidhavaLa paraNuM gaye evI khabara sAMbhaLI puSpottara rAjA atIMdra sAthe temaja tenA putra zrIkaMThanI sAthe vaira rAkhavA lAgyuM. eka vakhate zrIkaMTha merU parvata uparathI pAchA Avate hato, tevAmAM rUpamAM padmA (lakSamI) jevI puSpottara rAjAnI padhrA nAmanI duhitA tenA jevAmAM AvI. tatkALa te zrIkaMTha ane padmAne kAmadevanA vikArasAgarane ullAsa karavAmAM durdina samAna paraspara anurAga thaye; padmAkumArI nigdha STithI jANe svayaMvaranI mALAne nAkhatI hoya tema zrIkaMTha tarapha pitAnuM mukhakamaLa rAkhIne UbhI rahI. te | mukhakamaLa rAkhIne UbhI rahI. tene anukULa abhiprAya jANuM kAmAtura zrIkaMTha tene upADI laIne tatkALa AkAzamArge javA pravaryo. te vakhate tenI dAsIoe "kaI padmAne hArI jAya che e pikAra karavA mAMDyo. te sAMbhaLI baLavAna puttara rAjA ratainya sAthe taiyAra thaI zrIkaMThanI pachavADe deDakyo. zrIkaMTha nAsIne kIrtidhavaLane zaraNe Ave; ane padmAnA haraNanI badhI vArtA tene : 1
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 1 le jaNAvI. pralayakALe jaLavaDe sAgaranI jema sainya vaDe dizAone AcchAdana karatAM puSpottara rAjA tarata tyAM Avyo. kIrtidhavane dUta mokalI puSettarane kahevarAvyuM ke "vicAra karyA vagara mAtra jAdhavaDe karavA dhArele A tamAro yuddhane prayAsa vyartha che; kema ke kanyA koIne avazya ApavAnI ja che, tyAre te kanyA zrIkaMThane svecchAe varI che temAM kAMI zrIkaMThane aparAdha nathI, mATe tamAre yuddha karavuM ucita nathI, tamArI duhitAnuM mana jANI have te te vadhUvaranA vivAhanuM kRtya karavuM egya che. padmAe paNa eka dUtI dvArA jaNAvyuM ke he pitA ! zrIkaThe mAruM haraNa karyuM nathI, paNa huM svecchAe zrIkaMThane varI chuM.' dUtI pAsethI AvA khabara sAMbhaLI kSaNavAramAM puSpottarane kopa zAMta thayA. prAya: vicAravAna purUSane kepa sahelAIthI zame che, pachI puttara zrIkaMTha ane padmAno tyAM moTA utsavathI vivAha karIne pitAne gare pAcho pharyo. kIrtidhavaLe zrIkaMThane kahyuM ke-"he mitra ! tame ahIMja rahe, kAraNa ke vaitADhathagiri upara tamArA ghaNuM zatruo che. A rAkSasIpanI najIkamAMja vAyavya dizAe traNase yojana pramANu vAnaradvIpa che, te sivAya bIjA paNa barbarakula ane siMhala vigere mArA dvIpe che ke je bhraSTa thaIne nIce AvelA svaganA khaMDa jevA che. temAMthI eka dvIpamAM rAjadhAnI karI mArAthI najIka aviyukta thaIne tame sukhe raho. jo ke tamAre zatruothI jarA paNa bhaya nathI; tathApi mArA viyeganA bhayathI tyAM javAne tame yogya nathI." A pramANe kItidhavaLe neha sahita kahevAthI tenA viyegathI kAyara thayelA zrIkaMThe vAnaradvIpamAM nivAsa karavAne kabula karyuM. pachI kIrtidhavaLe vAnaradvIpamAM kiSkindhAgiri upara AvelI kikidhA nAmanI nagarInA rAjya upara zrIkaThane besADayA. tyAM AsapAsa pharatA meTA dehavALA ane phaLa khAnArA ghaNA ramya vAnarAe zrIkaMTha rAjAnA jovAmAM AvyA. teone mATe amArI ghoSaNA karAvI zrIkaThe annapAnAdi apAvavA mAMDayuM, eTale bIjAo paNa vAnarane satkAra karavA lAgyA. kema ke "thA nAnA tathA prajJA" evI kahevata che. tyArathI vidyAdhare kautukane lIdhe citramAM, lepyamAM ane dhvajachatrAdi cinhomAM vAnarenAM citraja karavA lAgyA. vAnaradvIpanA rAjyathI ane sarvatra vAnarenAM cinhothI tyAM rahelA vidyAdhara vAnara nAmathI prasiddha thayA. zrIkaMThane vajakaMTha nAme eka putra thaye, je yuddhalIlAmAM utkaMThAvALe ane sarva ThekANe akuMTha parAkramI hate. ekadA zrIkaMTha pitAnA sabhA sthAnamAM beTho hato, tevAmAM naMdIzvara drIpe zAzvata ahaMtanI yAtrAne mATe jatA devatAo tene jovAmAM AvyA. tatkALa grAmanI bahAra AvI mArge cAlatAM aneka vAhanamAM beThelA devatAonI pachavADe te paNa bhaktivaza thaIne cAlavA lAgyo. vimAnamAM besIne cAlatAM mArgamAM AvelA girithI nadIne vega aTakI paDe tema mAnuSattara girine ullaMghatAM tenuM vimAna khalita thaI thayuM. 'pUrva janmamAM meM alpa tapa kareluM, tethI mAre naMdIzvara dvIpe rahelA ahaMtanI yAtrAno maneratha pUrNa thaye nahIM.' evA vicArathI nirveda pAmI zrIkaMThe tatkALa dIkSA grahaNa karI, ane tIvra tapasyA karIne te siddhakSetramAM gayA. zrIkaMThanI pachI vajakaMTha vigere aneka rAjAo thaI gayA, pachI munisuvrata prabhunA tIrthamAM dadhi nAme rAjA thayo. te samaye laMkApurImAM taDityeza nAme rAkSasapati hate. teo baMne vacce paNa ghaDe neha thaye. eka vakhate rAkSasapati taDikeza aMtaHpura sAthe naMdana nAmanA zreSTha udyAnamAM kriIDA karavA gayo. taDikeze krIDA karavAmAM Asakta thatAM kaI vAnare
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM. vRkSa uparathI utarI zrIcaMdrA nAmanI tenI mukhya rANInA stana upara nakhanA kSate karyA. te joI reSathI kezane UMcA karatA taDikeze eka bAvaDe te vAnarane prahAra karyo, kAraNa ke strIne parAbhava prANIne asahya che. bANanA prahArathI vidhura thayela te vAnara tyAMthI jarA jarA uchaLIne najIkamAM keI kAtsage rahelA muni hatA temanI AgaLa jaIne paDyA. munie paralakanA mArgamAM pAtheyI samAna navakAramaMtra tene saMbhaLAvyuM. tenA prabhAvathI mRtyu pAmIne te vAnara aghikumAra nikAyamAM devatA thaye avadhijJAnathI pitAne pUrva bhava jANuM teNe tarataja tyAM AvI munine vaMdanA karI. sAdhu munirAja sAnone vaMdanIya che. temAM paNa upakArI to vizeSa vaMdanIya che. ahI taDikezanA subhaTae bIjA vAnarone paNa mAravA mAMDyA, te joIne e devatA kopathI prajavalita thaye. tatkALa meTA vAnarenAM aneka rUpo vikuvI vRkSa ane zilAonA samUhanI vRSTi karate te rAkSasone upadrava karavA lAgyo. te sarva divya praga jANI taDikeze tyAM AvI tenI pUjA karIne pUchayuM ke "tame koNa che ? ane zA mATe upadrava kare che ?" pUjAvaDe zAMta thayelA abdhikumAre potAno vadha ane namaskAramaMtranA prabhAvanI vArtA kahI batAvI. pachI laMkApatie te devanI sAthe muninI pAse AvIne pUchyuM ke he prabhu ! A kapinI sAthe mAre vaira thavAnuM zuM kAraNa che?" muni belyA-"zrAvastI nagarImAM datta nAme tu maMtrIpatra hato ane A adhikamAra kAzI nagaramAM lubdhaka pAradhI) hato. eka vakhate tuM dIkSA laIne kAzImAM Avato hato, tevAmAM te lubdhake tane sAme Avate je; tethI apazukana thayA jANuM tane prahAra karIne teNe pRthvIpara pADI nAkhe. tyAM maraNa pAmIne tuM maheMdraka9pamAM devatA thaye, ane tyAMthI cavIne ahIM laMkAmAM rAkSasapati thayela che. e lukhyaka narakamAM jaI AvIne ahIM vAnara thayA hatA. A pramANe tAre vaira thavAnuM kAraNa che." pachI asAdhAraNa upakArI evA te munine vaMdanA karI laMkApatinI AjJA laIne te deva aMtardhAna thaI gayo. munie kahelA potAnA pUrva bhavane sAMbhaLIne taDikeza pitAnA sukeza nAmanA putrane rAjya para besADI dIkSA laI paramapadane pAmyA. rAjA ghanadadhi paNa kiSkidhi nAmanA pitAnA putrane kiSkidhA nagarInuM rAjya ApI dIkSA laI mokSane prApta thayA. e samaye vaitADhaya giri upara rathanupura nAmanA nagaramAM azanivega nAme vivAdhajene rAjA hatA. tene jANe tenA bIjA be bhujadaMDa hoya tevA vijayasiMha ane vidyAga nAme mahA jayavaMta putro hatA. teja giri upara AdityapuramAM maMdiramALI nAme vidyAdharane rAjA hatuM, tene zrImALA nAme eka kanyA hatI. tenA svayaMvaramAM maMdiramALIe vidyAdharonA rAjAone bolAvyA. vimAnamAM jyotiSa devanI jema teo mAMcA upara AvIne beThA. pratihArIe kahelA vidyAdharanA rAjAone rAjakumArI zrImALA nI jema jalathI vRkSone sparza kare tema daSTithI sparza karavA lAgI. anukrame bIjA sarva vidyAdharanuM ulaMghana karI gaMgA nadI jema samudra pAse jAya tema zrImAlA kiSkidhikamAranI pAse jaI UbhI rahI. bhaviSyakALamAM bhujalatAnA AliMgananI nirdoSa jAmIna hoya tevI varamALA tenA kaMThamAM AropaNa karI. te samaye siMhanI jema sAhasane priya mAnato vijayasiMha bhrakuTIthI mukhane bhayaMkara karI roSa lAvI A pramANe bolyo-"sadA anyAyanA kara 1 bhAta 2 bhuvanapatinA daza bheda nikAyasaMjJAo che, temAM abdhikumAra athavA udadhimAra nAme eka nikAya che. 3 cothuM devaloka,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 1 lA nArA A vidyAdharone mArA rAjyamAMthI cArane kADhI mUke tema pUvaeN vatAya girinI rAjadhAnImAMthI kADhI mUkayA che. te A vinIta ane kulAdhamane ahI pAchA koNe olAvyA che ? paNa phIkara nahI, have pharIvAra na Ave teTalA mATe huM temane pazuonI jema mArI nAkhu chuM." A pramANe kahI mahA vIryavAn ane yamarAja jevA te vijayasi'hu AyudhAne uchALatA kiSkiMdhi rAjAnI pAse tenA vadha karavAne AvyA eTale sukeza vigere kiSkiMdhi taraphathI ane bIjA keTalAka vijayasiMha taraphathI dura parAkramI vidyAdharA sAmasAme yuddha karavAne taiyAra thaI gayA. dAMtAti yuddha karavAne pravartelA hAthIothI AkAzamAM taNakhA jharavA lAgyA, bhAlAbhAlI yuddhamAM svAresvAra athaDAvA lAgyA, ane khANAkhANI yuddhamAM mahArathIe maravA lAgyA ane khaDgAkhaDDI yuddhamAM pedaLA paDavA lAgyA. thADIvAramAM badhI bhUmi paMkila thai gaI. A pramANe kalpAMta kALanI jema dArUNa yuddhe pravag. cirakALa yuddha karI kiSki`dhinA anuja badhu aMdhake vRkSaparathI phaLane pADe tema vijayasiMhanA mastakane khANathI pADI nAkhyuM. te vakhate vijayasiMhanA pakSanA vidyAdharo trAsa pAmI gayA; kemake dhaNI vinA zauyatA kayAMthI rahe ? nAyaka vagaranuM sainya haNAyelu ja che, pachI zarIradhArI jayalakSmI heAya tevI zrImALAne laI jaya meLavIne kiSkiMdhi rAjA parivAra sahita kiSkiMdhA nagarIe AvyA. akasmAt vajrapAtanI jema putranA vadhanA vRttAMta sAMbhaLI azaneivega vegathI kiSThi'dhi upara caDI AvyeA. jaLavaDe moTA dvIpanI bhUmine nadInuM pUra vITI le tema teNe puSkaLa sainyathI kiSkiMdha nagarIne vITI lIdhI. guDhDhAmAMthI e sihAnI jema sukeza ane kiSkidhi aMdhaka sahita yuddha karavAnI IcchAthI nagarInI bahAra nIkaLyA. ati krAdha pAmelA vIra aneivega zatruone tRNanI jema gaNatA sarva prakAre yuddha karavAne pratye, krAdhAMdha thayelA azinavege raNabhUmimAM siMha jevA ane vijayasiMhane haNanArA aMdhakanA mastakane chedI nAMkhyuM. pachI pavane AsphAlita karelA vAdaLAnI jema vAnarA ane rAkSasAnu` sainya daze dizAomAM nAsI gayuM, ane laMkA tathA kiSkiMdhAnA pati pAtapeAtAnu aMtaHpura ane parivAra laI pAtALalakAmAM nAsI gayA. eve prasa`ge kAI ThekANe palAyana karavuM, te paNa eka upAya che.' ArAdhara (mhAvata) ne mArIne hAthI zAMta thAya tema peAtAnA putranA haNanArane mArIne rathanupuranA rAjA azanivega zAMta kepavALA thayA. zatruonA nirmAtathI harSa pAmelA ane navuM rAjya sthApana karavAmAM AcArya jevA teNe laTakAnA rAjya upara nirthAta nAmanA khecarane besADavA pachI aneivega tyAMthI pAche phrI amarAvatImAM iMdra Ave tema vaitADhagira para rahelA peAtAnA rathanupura nagaramAM AvyA. anyadA vairAgya utpanna thavAthI teNe potAnA putra sahasrArane rAjya sAMpIne dIkSA grahaNa karI. pAtALalakAmAM rahelA sukezane IMdrANI nAmanI strIthI mALI, sumALI ane mAlyavAna nAme traNa putro thayA; ane kiSkiMdhine zrImALAthI AyirajA ane RkSA nAme e parAkramI putrA thayA. eka vakhate kiSThi dhi merUparvata para zAzvata arhaMtanI yAtrA karIne pAchA sUryAM, tyAM mA mAM madhu nAmanA paryaMta tenA jovAmAM AvyA. bIjo merU hAya tevA te parvatanI upara manArama udyAnamAM krADA karavAthI kiSkiMdhinu mana adhika vizrAMti pAmyuM. tethI te parAkramI kiSkiMdhie kailAsa upara kuberanI jema te parvatanI upara nagara vasAvIne potAnA parivAra sAthe tyAM nivAsa karyAM. mukezanA vIya va ta traNe putrA potAnA rAjyane zatrue 1. kAdavavALI
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 se. hiraNa kareluM jANuM agninI jema krodhathI prajavalita thaI gayA. teoe laMkAmAM AvI yuddha karIne nirdhAta becarane nigraha karyo. cirakALanuM vaira mRtyune mATe thaI paDe che. pachI laMkApurImAM mALI rAjA thayA ane kiSkridhinA kahevAthI kiSkidhA nagarImAM AdityarajA rAjA thaye. ahIM vaitADhayagiri para AvelA rathanUpura nagaramAM azanivega rAjAnA putra sahastrAra rAjAnI cittasuMdarI nAme bhAryAne maMgaLakArI zubha svapnanuM darzana thatAM koI uttama deva vIne tenA garbhamAM avataryo. samaya AvatAM cittasuMdarIne IMdranI sAthe saMbhoga karavAne dehada thayo. te durvaca ane duHpUra hovAthI tenA dehanI durbaLatAnuM kAraNa thaI paDo. sahastrAra rAjAe jyAre ghaNuM AgrahathI pUchayuM, tyAre teNIe lajajAthI namra mukha karIne te dehadanI vArtA patine jaNAvI. pachI sahastrAre vidyAthI iMdranuM rUpa laI teNIne IpaNuM samajAvI tene dehada pUrNa karyo. samaya AvatAM pUrNa parAkramI putrano janma thaye. IdranA saMgano dehada thayela hovAthI te putranuM nAma Idra pADayuM. yauvana vanya prApta thatAM e vidyAnA ane bhUjAnA parAkramI putrane rAjaya sepI sahastrAra rAjA dharmaparAyaNa thaye. Indra sarva vidyAdharanA rAjAone sAdhI lIdhA ane IdranA dehadavaDe janmavAthI te potAne IMdra mAnavA lAgyo. teNe cAra digapALe, sAta senA tathA senApatio, traNa prakAranI parSadA, vaja Ayudha, airAvaNa hAthI, raMbhAdika vArAMganA, brahaspati nAme maMtrI ane naigamethI nAme pattisainyane nAyaka e pramANe sarva sthApita karyuM. evI rIte IdranA parivAranA nAmane dharanArA vidyAdharethI huM Idra chuM' evI buddhivaDe teNe akhaMDa rAjya karavA mAMDayuM.jyotiHpuranA rAjA mayuradhvajanI Adityakati nAmanI strInA udarathI utpanna thayelA soma nAmanA vidyAdharane pUrva dizAne diphapALa karyo, kiSkidhApurInA rAjA kAlAgninI strI zrIprabhAnA putra yama nAme rAjAne dakSiNa dizAno dikapALa karyo, meghapuranA rAjA megharathanI strI varUNAnA udarathI janmelA varUNa nAme vidyAdharane pazcima dizAno dikapALa karyo ane kAMcanapuranA rAjA suranI strI kanakAvatInA udarathI janmelA kubera nAme vidyAdharane uttama dizAne dipALa karyo. ItyAdika sarva saMpatti sahita Idra rAjA rAjya karavA lAgyuM. huM Idra chuM" ema mAnatA te Idra vidyAdharane bIjA hastIne madagaMdhI hAthI sahana karI na zake, tema mALI rAjA sahana karI zakyo nahi; tethI atula parAkramI bhAIo, maMtrIo ane mitro sahita mALI rAjA tenI sAthe yuddha karavA cAlyA. "parAkramI purUSone bIjo vicAra hoto nathI." bIjA paNa rAkSasavIre vAnaravIrone laIne siMha, hAthI, azva, mahiSa, varAha ane vRSabhAdika vAhano para besI AkAzamArge cAlavA lAgyA. te samaye gadheDA, ziyALIA ane sArasa vigere temanI dakSiNamAM rahyA chatAM phaLamAM vAmapaNAne dhAraNa karatAM teone rikTarUpa thayAM. bIjA paNa apazukane ane dunimitta thayAM eTale subuddhimAna sumALIe yuddha karavA jatAM vAyeH paNa bhujabaLathI garva pAmelo mALI tenuM vacana nahi mAnI vaitADhayagiri para Avyo ane teNe yuddhane mATe Idra vidyAdharane bolAvyA. Idra rAvatapara besI hAthamAM vajane uchALate negameSI pramukha senApatiothI ane somAdika cAra kapALathI parava - sate vividha Ayudhane dhAraNa karanArA aneka subhaTanI sAthe raNakSetramAM Avyo. AkAzamAM vidhuta astrathI bhayaMkara meghanI jema Idra ane rAkSasanAM sainikono paraspara saMghaTTa thayo. kaI ThekANe parvatanA zikharanI jema ratho paDavA lAgyA. pavane uDADelI vAdaLAMnI jema ke 1 na kahI zakAya e. 2 na pUrNa thAya tevo.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 1 le ThekANe hAthIo nAsavA lAgyA, keI ThekANe rAhunI zaMkA karAvatA subhaTanA mastako paDavA lAgyAM, eka paga kapAvAthI jANe bAMdhI lIdhA hoya tema keTalAka a cAlavA lAgyA. e pramANe IdranI senAe krodhathI mALI rAjAnI senAmAM bhaMga pADyo. "kezarInA paMjAmAM Avela hastI baLavAna hoya te paNa zuM karI zake ?" pachI sumALI pramukha vIrethI viTAyele rAkSasapati mALI yutha sahita vanahastInI jema meTA saMraMbhathI caDI AvyuM. e parAkramI vIre karAvaDe meghanI jema gadA muddagara ane bANathI IdranI senAne tatkALa upadravita karI dIdhI; ekale tatkALa lokapALa ane senApatio sahita Idra airAvatapara ArUDha thaI yuddha karavAne najIka Avyo. Idra mALI sAthe ane lokapALa vigere subhaTo sumALI pramukhanI sAthe yuddha karavA lAgyA. temanI vacce prANane saMzaya thAya tevuM yuddha cirakALa pravaryuM. prAyaH jayAbhilASIone prANa tRNa samAna hoya che. daMbha rahita yuddha karatAM I megha jema vidyutavaDe ghone mAre tema vIryavAna mALIne vAvaDe mArI nAMkhyo. jyAre mALI haNAya tyAre rAkSaso ane vAnare trAsa pAmI gayA. pachI sumALIno Azraya laI teo pAtALalaMkAmAM jatA rahyA. Indra kauzikAnI kukSithI utpanna thayelA vivAnA putra vaizramaNane laMkAnuM rAjya ApyuM ane pite pitAnA puramAM praveza karyo. pAtALalaMkAmAM rahetA sumALIne prItimatI nAmathI strIthI namavA nAme eka putra thayo. yauvanavaya prApta thatAM ekadA te vidyA sAdhavAne mATe kusumodyAnamAM AvyA. tyAM ekAMtamAM akSamALA dhAraNa karIne japa karate ane nAsikAnA agra bhAgamAM daSTi rAkhatA te citramAM Alekhele hoya tema sthira thaye. ratnazravA A pramANe rahyo hato, tevAmAM kaI nirdoSa aMgavALI vidyAdharanI kumArI pitAnI AjJAthI tene samIpe AvI ane bolI ke "mAnavasuMdarI nAme mahA vidyA huM tane siddha thaI chuM.' A pramANe sAMbhaLI vidyA siddha thayelI jANa ratnazravAe japamALA choDI dIdhI. eTale pitAnI AgaLa pelI vidyAdharakumArI jovAmAM AvI. ratnazrAe pUchayuM ke "tu koNa che ? kemanI putrI che ane zA mATe ahiM AvI che ?" te bolI-"aneka kautukanAM graharUpa kautukamaMgaLa nAmanA nagaramAM vyomabi du nAme eka vidyAdharone rAjA che. tenI kauzikA nAme eka moTI putrI che, je mArI bahena thAya che. tenI sAthe yakSapurane rAjA vizravA para che. tene zramaNa nAme eka nItimAna putra che, je hAla IdranA zAsanathI laMkAnagarImAM rAjya kare che. huM kauzikAnI nAnI bena kekasI nAme chuM. mane keI nimittiyAnA kahevAthI mArA pitAe tamane ApI che. tethI huM ahIM AvI chuM." pachI sumALIputra ratnazravA baMdhuone belAvIne tyAMja tenI sAthe paraNya, ane puSpaka nAmanA vimAnamAM besIne tenI sAthe krIDA karavA lAge. - eka vakhate kekasIe rAtrimAM svapnAne viSe hAthInA kuMbhasthaLane bhedavAmAM Asakta e kezarIsiMha mukhamAM praveza kare che. teNIe prAta:kALe te svapnanI vArtA pitAnA svAmIne kahI, eTale ratnathavAe kahyuM ke, "A svapnathI tAre vizvamAM advitIya parAkramI putra thaze." svapna prApta thayA pachI teNe caityapUjA karI, ane te ratnazavAnI priyAe mahAsArabhUta garbhane dhAraNa karyo. te garbhanA sabhAvathI kaikasInI vANuM atyaMta krUra thaI ane sarva aMga zramane jIte tevuM daDha thayuM. darpaNa vidyamAna chatAM teNe pitAnuM mukha khagamAM jevA lAgI. Idrane paNa zaMkA rahitapaNe AjJA karavAne IcchavA lAgI. hetu vinA paNa
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 mu tenu mukha huMkAra zabda karavA lAgyuM. gurUjanane paNa teNe potAnu' mastaka namAvavuM' aMdha karyuM. zatruonA mastaka upara cirakALa caraNa mUkavAne IcchavA lAgI. A pramANe garbhanA prabhAvathI teNe dArUNa bhAva dhAraNa karavA mAMDayAM. samaya AvatAM zatruonA Asanane kaMpAvanArA ane cauda hajAra varSanA AyuSyane dhAraNa karanArA putrane teNe janma ApyA. sutikAnI zakhyAmAM uchaLatA ane ati parAkramavALA te putra caraNakamaLane pachADatA Ubhe thayA; ane paDakhe rahelA kara'DIAmAMthI pUrve bhIme ke lAvelA nava mANikayamaya hAra peAtAnA hAthe bahAra kADhayA. pachI peAtAnI sahaja capaLatAthI te bALake te hAra potAnAM kaThamAM nAMkhyA. te joI kaikasI parivAra sahita ghaNA vismaya pAmI. teNe ratnazravAne kahyuM he nAtha ! pUrve rAkSasedre tamArA pUrvaja meghavAhana rAjAne je hAra Apyo hatA, tamArA pUva joe Aja sudhI devatAnI jema jenI pUjA karI hatI, nava mANikayathI racelA je hAra kAithI paNa dhAraNa karI zakAtA na hatA ane nidhAnanI jema eka hajAra nAgakumAro jenI rakSA karatA hatA, te hAra tamArA zizue khe...cI kADhIne potAnA kaMThamAM AropaNa karyA che." te bALakanuM mukha te hAranA nava mANikayamAM pratibiMbarUpe saMkrAMta thayuM, te joIne teja vakhate ratnazravAe tenu dazamukha evuM nAma pADyuM, ane kahyuM ke mephijhira upara caityavaMdana karavAne gayelA sumALIpitAe koI munine pUchyuM hatu, tyAre cArajJAnadhArI munie kahyuM hatu ke 'tamArA pUjanA nava mANikayanA hAra je vahana karaze te ardha cakrI [ prativAsudeva ] thaze.' tyAra pachI kaikasIe bhAnu' (sUrya )nA svapnathI putrane janma ApyA, jenuM bIju nAma kuMbhakarNa paNa sUcita bhAnukaNa nAmanA evA bIjA thayu. pachI caMdranA jevA nakha ho vAthI caMdranakhA ane leAkamAM vikhyAta sUrpaNakhA nAme eka putrIne kaikasIe janma ApyA. keTalAka kALa gayA pachI cadranA svapnathI sUcita vibhISaNa nAmanA eka uttama putrane janma ApyA. kAMIka adhika sALa dhanuSya uMcI kAyAvALA te traNe saheAdara bhAie divase divase prathama vayane ceAgya evI krIDAvaDe niyapaNe sukhe ramavA lAgyA. Yin Shao Wang Fang An Bao Fang Xian De 8&Fang Xian Ji Ran Bu Xian 88WBi Shao Shao Kao ! ityAcAryazrI hemacaMdraviracite triSaSThizalAkA puruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi rAkSasavaMzavAnaravaMzotpattirAvaNa janmavarNano nAma prathamaH sargaH Xiang Jiao Wan Bao Jian Jian Xian BV&888WFang WWFVWang WWWXian Xian 1 rAkSasa nAmanI vyaMtaranikAyanA IMdra.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga ra jo. rAvaNa digvijaya. eka vakhate dazamukhe potAnA anuja aMdhu sAthe AkAzamAM joyuM, tA vimAnamAM esIne AvatA samRddhivAna vaizravaNa rAjAne dIThA; eTale ' A kANu che ?' ema teNe tenI mAtAne pUchyuM. kaikasI belI-" mArI mATI ena kauzikAnA e putra che, vizravA nAme vidyAdharanA rAjAneA te kumAra che ane sarva vidyAdharAnA svAmI idra rAjAnA e mukhya subhaTa che. IMdre tArA pitAmahanA jyeSTha badhu mALIne mArIne rAkSasadvIpa sahita ApaNI laMkAnagarI A vaizravaNane ApI che. he vatsa ! tyArathI lakApurI meLavavAnA manAratha manamAM rAkhIne tArA pitA adyApi ahIM rahelA che. 'samartha zatrumAM ema karavu ja yukta che.' rAkSasapati bhImendre zatruonA pratIkArane mATe rAkSasava...zanA aMkurarUpa ApaNA pUrvajanA putra meghavAhana rAjAne rAkSasadvIpa, pAtALalakA ane rAkSasIvidyA sahita laMkAnagarI ApelI hatI. e ghaNA kALathI cAlI AvatI ApaNA va'zanI rAjadhAnI zatruoe harI letAM tArA pitAmaha ane tArA pitA prANarahitanI jema ahI rahelA che, ane rakSaka vagaranA kSetramAM sAMDhaDAnI jema te laMkAmAM ApaNA zatrue svecchAe vicare che, te tArA pitAne jIvatAM zalya jevuM che. he vatsa ! te tArA pitAmahanA Asana upara anujaba sAthe beThelA tane A madabhAgyA tyAre joze ? ane tArA kArAgrahamAM kabaje karelA e lakAnA luTArAne joIne huM putravatIomAM zirAmaNa kayAre thaIza ? he vatsa ! AkAzapuSpanI jevA AvA bya manoratha karato huM marUdezamAM haMsalInI jema pratikrina kSINa thatI jAu chuM," mAtAnAM AvAM vacana sAMbhaLI krodhathI bhISaNa mukha karatA vibhISaNe kahyuM--" mAtA ! kheda kazuM nahi, tame tamArA putrAnuM parAkrama jANatA nathI. he devI ! A balavAna A dazamukhanI AgaLa iMdra, vazravaNa ane khIjA vidyAdharo kANu mAtra che ! sutelA si'huM jema gajeMdranI garjanAne sahana kare, tema Aja sudhI ajANyA evA mArA bhAI dazamukhe zatruAnA hAthamAM rahelu lakAnuM rAjya sahana karelu che. A dazamukhanI vAta teA mUkI do, paNa A Arya kuMbhakarNe paNa bIjA subhaTone niHzeSa karavAne samartha che. vaLI he mAtA ! te kuMbhakarNanI vAta paNa kAre mUke, huM paNa tenI AjJAthI vajranA pAtanI jema akasmAt zatruono saMhAra karavAne samartha chuM." A pramANe sAMbhaLIne dAMtavaDe adharane DaMsatA rAvaNa khelyA-"he mAtA ! tuM vanA jevI kaThina jaNAya che ke Avu zalya cirakALa thayAM dhAraNa kare che. e iMdrAdika vidyAdharAne tA huM eka khAhunA baLathIja haNI nAMkhu, tA pachI zasrAzastrinI vArtA to eka taraphaja raheA. vastutAe te saghaLAe mAre mana tRNu samAna che. jo ke bhujAnA parAkramathI te zatrune jItavAne hu' sama chu', tathApi kuLaka mAgate AvelI vidyAzakti mAre sAdhavI joI e, mATe he mAtA ! huM mArA baMdhuonI sAthe te nirdoSa vidyAne sAdhIza, tethI AjJA ApA eTale huM tenI siddhine mATe jAuM." A pramANe kahI mAtApitAne namaskAra karI, temaNe mastakapara cuMbana karelA anuja
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM rAvaNa anuja baMdhuonI sAthe bhIma nAmanA araNyamAM gaye. jyAM sutelA siMhonA nizvAsathI AsapAsanAM vRkSe kaMpatAM hatAM, garviSTha kezarInAM puMchaDAMnA pachADAthI bhUmitaLa kuTI jatuM hatuM, ghaNAM ghuvaDa pakSIonA dhutkArathI vRkSo ane guhAo ati bhayaMkara lAgatI hatI, ane nAcatA bhUtonA caraNaghAtathI girinA zikhara parathI pASANa paDatA hatA. devatAone paNa bhayaMkara ane ApattinA eka sthAnarUpa e araNyamAM rAvaNe anuja baMdhuonI sAthe praveza karyo. tapasvInI jema mastaka para jaTAmugaTane dhAraNa karI, akSasUtra mALA hAthamAM rAkhI, nAsikAnA agra bhAga upara dRSTi karI, ane veta vastra paherI te traNe baMdhuoe be pahoramAM sarva vAMchitane ApanArI aSTAkSarI vidyAne sAdhI lIdhI. pachI jene dazahajAra keTI jApa karavAthI phalaprApti thAya che e DazAkSara maMtra japavAno teoe AraMbha karyo. e samaye jaMbudvIpano pati anAdata nAme devatA aMtaHpura sahita tyAM krIDA karavA Avyo. teNe e traNe jaNane maMtra sAdhatA joyA. te yakSapatie temane vidyA sAdhavAmAM vina karavA sArU anukUla upasarga karavAne mATe potAnI strIone tenI pAse mokalI. te strIo temane kSobha karavAne AvI; paNa teonA ati suMdara rUpathI potAnA svAmInuM zAsana bhUlI jaI pote ja kSobha pAmI gaI. teone nirvikArI, sthira AkRtivALA ane mauna rahelA joI kharA kAmadevanA AvezathI paravaza thaIne teo kahevA lAgI--" are ! dhyAnamAM jaDa thaI gayelA vIrA ! yatnapUrvaka amArI sAme to juo ! A devIo paNa tamane vaza thaI gaI che, te ethI bIjI kaI siddhi tamAre joIe chIe ? have vidyAsiddhine mATe kema yatna karo cho ? A kaleza karavAnI have jarUra nathI, tame vidyAthI zuM karavAnA cho ? ame devIo ja tamane siddha thaI cukI chIe. mATe traNa jagatanA ramaNIya ramaNIya pradezamAM jaI deva samAna evA tame vecchAe amArI sAthe yathArUci krIDA karo." AvI rIte teoe kAmanAthI kahyuM, paraMtu ghaNuM bairyavAna hovAthI teo DagyA nahi, eTale te yakSiNIo vilakhI thaI gaI. kemake "eka hAthe tALI paDatI nathI. te samaye jaMbudvIpapati yakSe pite tyAM AvIne kahyuM-" are mugdha purUSa! tame AvuM kASTaceSTita kema AraMbhya che ? huM dhAruM chuM ke koI durAmAM anApta pAMkhaDIe akALa mRtyune mATe tamane A pAkhaMDa zikSA ApI lAge mATe have A dhyAnano darA graha choDIne cAlyA jAo; athavA mAge, huM paNa kapALa thaIne tamane vAMchita ApIza." A pramANe kahyA chatAM paNa jyAre teo mauna rahyA, tyAre te yakSa kodha karIne bolyo - are mUDha ! mArA jevA pratyakSa devane choDI tame bIjAnuM dhyAna kema karo cho ?" AvI rIte krUra vANI bolatA yakSe temane kSobha karavAne mATe pitAnA vAnamaMtarara sevakone bhrakuTInI saMjJAthI AjJA karI. tatkAla kilakila zabda karatA ane bahu rUpane dhAraNa karatA te sevako parvatanA zikhare upADI upADIne temanI AgaLa nAMkhavA lAgyA keI sarpa thaI caMdananAM vRkSanI jema temanI pharatA vIMTAvA lAgyA, koI siMha thaI temanI AgaLa dArUNa zabda karavA lAgyA, ane kAI rIba, bhalala, nhA2, vyAdhra ane biDALa vigerenAM rUpa laI temane hIvarAvavA lAgyA; tathApi teo jarApaNa kSobha pAmyA nahi. pachI teoe kaikasI. ratnazravA ane sUrpaNakhAnAM rUpa vikuvI temane bAMdhI teonI AgaLa nAMkhyA. te mAyAmaya ratnazravA vigere netramAM azru lAvI karUNa svare A 1. jenuM vacana pramANa na thAya tevA apramANika. 2, vyaMtara jAtinA deva.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagara je pramANe AjaMda karavA lAgyA-he vatsa ! tIrthaMcone jema lubdhaka haNe tema A nirdaya purUSe tamArA jevAM ane mAre che, mATe he vatsa dazamukha ! tuM UbhuM thA, tArA je ekAMtabhakta putra amArI upekSA kema kare che ? he putra ! tuM bAlaka hato tyAre te potAnI meLe kaMThamAM mahAna hAra paheryo hato, te tArUM bAhubaLa ane ahaMkAra atyAre kayAM gayAM ? re bhakaNa ! tu paNa amArAM vacanone kema sAMbhaLato nathI ? ane udAsInanI jema amArI dIna thaI gayelAnI AvI upekSA kema kare che? re putra vibhISaNa ! eka kSaNavAra paNa tuM bhaktivimukha thato nahato, paNa atyAre duSTa daive tane pheravI nAMkhe hoya tema kema jaNAya che ?" AvI rIte temaNe vilApa karyo, tathApi teo jyAre jarA paNa samAdhithI calita thayA nahi, tyAre pachI yakSa kaMkoe temanAM mastako temanI AgaLa chedI nAMkhyAM. AvuM temanI AgaLa thatuM dArUNa karma paNa jANe jotAMja na hoya tema dhyAnane AdhIna citta karIne rahelA teo jarApaNa kSobha pAmyA nahi. pachI temaNe mAyA racIne kuMbhakarNa ane vibhISaNanAM mastaka rAvaNanI AgaLa pADyAM ane rAvaNanuM mastaka te baMnenI AgaLa pADayuM. te joIne krodha utpanna thavAthI kuMbhakarNa ane vibhISaNa jarA #bha pAmI gayA; paraMtu tenuM kAraNa mAtra gurUbhakti hatI, kAMI temanuM alpa satva nahotuM. paramArthane jANanAre rAvaNa to te anarthane mATe kAMi paNa ciMtavana nahi karato vizeSa dhyAnaniSTha thaI parvatanI jema nizcaLa rahyo. te samaye AkAzamAM "sAdhu, sAdhu" evI devatAonI vANI thaI. tethI cakti thaIne yakSasevako tatkALa tyAMthI nAsI gayA; ane teja vakhate " ame sarve tamAre vaza chIe' ema UMce svare bolatI eka hajAra vidyAo AkAzane prakAzita karatI rAvaNanI pAse AvIne UbhI rahI. prajJapti, rohiNI, gaurI, gAMdhArI, nabhasiMcAriNI, kAmadAyinI, kAmagAminI, aNimA, ladhimA, akSetyA, manaHstaMbhanakAriNI, suvidhAnA, tarUpA, dahanI, vipulodarI, zubhaprahA, rajarUpA, dinarAtrividhAyinI, vajodarI, samAkRSTi, adarzanI, ajarAmarA, analistaMbhanI, teyastaMbhanI, giridAraNI, avalaMkinI, vani, gherA, vIrA, bhujaMginI, vAriNI, bhuvanA, avadhyA, dArUNI, madanAzanI, bhAskarI, rUpasaMpannA, rozanI, vijayA, jayA, vaddhanI, mocanI, vArAhI, kuTilAkRti, cittoddabhavakarI, zAMti, kauberI, vazakAriNI, yogezvarI, baletsAhI, caMDA, bhIti, pragharSiNI, durnivArA, jagatkaMpakAriNI ane bhAnumAlinI, ItyAdika mahAvidyAo pUrve karelAM sukRtavaDe mahAtmA rAvaNane thoDA divasamAM siddha thaI. saMvRddhi, jo bhaNI, sarvAhAriNI, vyomagAminI ane IMdrANI-e pAMca vidyAe kuMbhakarNane sAdhya thaIsiddhArthA, zatrudamanI, nircAghAtA ane AkAzagAminI-e cAra vidyAo vibhISaNane sAdhya thaI. jaMbudvIpanA pati anAdadeve AvI rAvaNane khamAvyo. "moTA purUSonA aparAdhamAM temane praNipAta kara, teja tene mukhya upAya che." prathama karelAM vilananuM prAyazcita karavAne IcchatA hoya tema te buddhivAna yakSe rAvaNane mATe svayaprabha nAme nagara tyAM racAvyuM. teone thayelI vidyAsiddhinA khabara sAMbhaLI temanAM mAtapitA, bena ane baMdhuvarga tyAM AvyuM. teoe temane satkAra karyo. mAtapitAnI daSTimAM amRtavRSTi ane baMdhuvaMgamAM utsava utpanna karatA te traNe bhAIo tyAM sukhe rahevA lAgyA. pachI rAvaNe cha upavAsa karIne dizAone sAdhavAmAM upayogI caMdrahAsa nAmanuM zreSTha khaga sAdhyuM. te samayamAM zaitADhathagiri upara dakSiNa zreNInA AbhUSaNabhUta surasaMgIta nAmanA nagaramAM maya nAme vidyAdharane rAjA hatA. tene hemavatI nAme guNonA dhAmarUpa eka strI hatI.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 parva 7 muM tenI kakSithI maMdodarI nAme eka dahitA thaI hatI. te yauvanavatI thatAM tene pitA maya vidyAdhara tenAM varane mATe vidyAdharakumAronA guNaguNane vicAra karavA lAgyA. jyAre temAM kaI gya vara tenA jovAmAM AvyuM nahi, tyAre te tenI ciMtAmAM magna thaI gaye. tevAmAM tenA maMtrIe kahyuM "svAmI ! kheda kare nahi, balavAna ane rUpavAna e ratnathavAne putra dazAnana tene gya vara che. parvatemAM merUnI jema sahastra vidyAne siddha karanAra ane devatAothI paNa akaMpita e rAvaNanI sadaza vidyAdharomAM koIpaNa rAjakumAra nathI." te sAMbhaLI tArI vAta barAbara che evuM kahI harSita thaIne bAMdhava, raunya ane aMta:puranA parivAra sAthe madadarIne paNa lai, prathamathI potAnA AvavAnA khabara putrI rAvaNane ApavA mATe maya vidyAdhara svayaMprabha nagare AvyA. tyAM sumALI vagere je gotravRddha mahAzaye hatA teo rAvaNa ne maMdodarIne saMbaMdha karavAne kabula thayA. pachI zubha divase sumALI ane maya vigeree temane vivAha karAvyuM. vivAhotsava karIne maya vigere sarva pitAne nagare gayA. rAvaNa e suMdara ramaNInI sAthe cirakALa krIDA karavA lAgyA. eka vakhate rAvaNa paDakhe laTakatA meghamaMDalathI jANe pAMkhevALe hoya tevA megharava nAmanA parvata upara krIDA karavAne gaye. tyAM kSIrasAgaramAM apsarAnI jema eka sarevaramAM snAna karatI cha hajAra khecarakanyAo tenA jovAmAM AvI. te vakhate padminIo jema sUryane jue tema netrakamaLane praphulita karatI teo potAne svAmI karavAnI IcchAe rAvaNane anurAgathI jovA lAgI. sva95 samayamAM kAmathI ati pIDita thatAM teo lajajA cheDI 'tame amArA pati thAo ema svataH rAvaNane prArthanA karavA lAgI. teomAM sarvazrI ane surasuMdaranI putrI padmAvatI, manovegA ane budhanI duhitA azakalatA tathA kanaka ane saMdhyAnI putrI vidyAprabhA mukhya hatI. temane tathA te sivAya bIjI paNa jagaprakhyAta vaMzamAM utpanna thayelI te sarva sarAgI kanyAone rAgI rAvaNa teja vakhata gAMdharva paraNyA. te kanyAone rakSakapurUSo e jaIne temanA pitAne jaNAvyuM ke 'tamArI kanyAene paraNI laIne keIka cAlyA jAya che. te sAMbhaLI amarasuMdara nAme vidyAdharane Idra te kanyAonA pitAonI sAthe krodha pAmIne rAvaNane mAravAnI IcchAthI tenI pachavADe deDaDyo. tene Avato joI te sarva navoDhA kanyAoe rAvaNane kahyuM ke-"svAmI ! vimAnane tvarAthI calAve, vilaMba kare nahIM; kemake A amarasuMdara vidyAdharano Idra eTale paNa ajaNya che, te kanaka ane budha vigerenA parivArathI paravAryo sato Ave che tyAre to zI vAta karavI !'? temanI AvI vANI sAMbhaLI rAvaNa hasIne bolyA- are suMdarIo ! sarponI sAthe garUDanI jema teonI sAthe mAruM yuddha juo." A pramANe rAvaNa kahete hato, teTalAmAM te mahAgiripara meghanI jema te vidyAdhare zastrathI dudana karatA tenI pAse AvI pahoMcyA. vIryathI dArUNa evA rAvaNe avaDe astrone khaMDita karI temane nahIM mAravAnI IcchAthI prasthApana nAmanA astravaDe mohita karI dIdhA, ane nAgapAzavaDe temane pazunI jema bAMdhI lIdhA. pachI jyAre sarva priyAoe pitRbhikSA mAgI, tyAre rAvaNe temane choDI mUkyA; eTale teo potapotAnA nagaramAM cAlyA gayA, ane harSa pAmelA ke jene argha ApatA hatA e rAvaNa te bALAonI sAthe svayaMprabha nagaramAM AvyuM. - kuMbhapuranA rAjA mahedaranI surUpanayanA patnInA udarathI utpanna thayelI vidyutanI mALA jevI kAMtivALI ane pUrNa kuMbhanA jevA stanavALI taDimALA nAme eka yauvanavatI putrIne
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ sage rane kuMbhakarNa para, ane vaitADhavagirinI dakSiNa zreNImAM jyotiSapuranA rAjA vIranI naMdavatI rANInA udarathI utpanna thayelI paMkajanI zobhAne ceranAra daSTivALI ane devAMganA jevI paMkajazrI nAmanI kanyA sAthe vibhISaNa para. rAvaNanI strI maMdarIe caMdranA jevA tejasvI ane addabhuta parAkramI IdrajIta nAmanA eka putrane janma Apyo. keTalAka kALa gayA pachI meghanI jema netrane AnaMda ApanAra meghavAhana nAmanA eka bIjA putrane janma Apyo. kuMbhakarNa ane vibhISaNa pitAnuM vaira yAda karI vaizravaNe Azrita karelI lakane sadA upadrava karavA lAgyA; tethI eka vakhate baizravaNe dUta mokalI sumALIne kahevarAvyuM ke "rAvaNanA anuja baMdhu ane tamArA laghu putra kuMbhakarNa ane vibhISaNane zikhAmaNa daIne vAre. e baMne vImAnI ane durmada bALake pAtALalaMkAmAM rahevAthI kuvAnA deDakAnI jema potAnI ane bIjAnI zaktine jANatA nathI. teo matta thaI vijaya meLavavAnI IcchAe chaLa karI mArI nagarIne upadrava karyA kare che, paNa cirakALa meM temanI upekSA karI che. te kSudra ! je tuM temane samajAvIza nahIM te tArI sAthe temane mALIne mArge mokalI daIza, tuM te amArUM baLa jANe che." AvAM tUtanAM vacana sAMbhaLI mahAmanasvI rAvaNa krodhathI bolyo"are ! e vaizravaNa koNa che? je bIjAne kara ApanAre che ane bIjAnA zAsanathI je laMkA para zAsana calAve che, te chatAM AvuM pite bolatAM kema lajavAto nathI ? ahA kevI moTI dhIThatA ! tuM dUta che mATe tene mAratA nathI, tethI tuM ahIMthI cAlyo jA." A pramANe rAvaNanA kahevAthI te dvate tatkALa vaizravaNa pAse jaIne te badhuM vRttAMta kahyuM. dUtanA gayA pachI tenI pAchaLa tarataja rAvaNa potAnA sahadane ane sainyane laI moTA krodhathI laMkA samIpe Ave. AgaLa mokalelA dUte tene khabara ApyA, eTale vaizravaNa yuddha karavAne mATe meTI senA laIne laMkApurInI bahAra nIkaLe. DA vakhatamAM anivArita prasarato pavana jema vanabhUmine bhaMga kare tema rAvaNe tenI senAne bhaMga karI nAMkhe. jyAre rAvaNe tenI senAne bhaMga karyo tyAre pitAno bhaMga thayela mAnanArA vaizravaNane krodhAgni bujhAI gaye; ane te vicAra karavA lAgyA ke "kamaLa cheDAtAM sarovaranI jema, daMtabhaga thatAM detInI jema, zAkhAcheda thatA vRkSanI jema, maNirahita alakAranI jema, nArahita caMdranI jema ane nirjaLa thayelA meghanI jema zatraoe mAnabhaMga karelA mAnI purUSanI sthitine dhikkAra che ! paraMtu te purUSa je muktine mATe yatna kare to jarUra vAstava sthAnane pAme che. "the DuM choDI daI tenA badalAmAM bahunI IcchA karanAra purUSa lajajAnuM sthAna thatuM nathI. mATe aneka anarthane ApanArA A rAjyanI mAre jarUra nathI, have huM te mokSamaMdiranA dvArarUpa dIkSA grahaNa karIza. A kuMbhakarNa ane vibhISaNa che ke mArA apakArI thayelA hatA, paNa te kAraNe AvA mArganuM darzana thavAthI teo mArA upakArI thayA che. AgaLa paNa mArI mAsIne putra hovAthI rAvaNu mAre baMdhu che ane atyAre karmathI paNa baMdha che; kAraNa ke tenA taraphathI A upakama thayA vagara mArI AvI buddhi thAta nahi." A vicAra karI zaizravaNe zastrAdika choDI, tattvaniSTa thaI pitAnI meLe dIkSA grahaNa karI. e khabara jANI rAvaNe temanI pAse AvI namaskAra karI aMjali joDIne kahyuM ke "tame mArA jayeSTha baMdhu che, mATe A anujanA aparAdhane kSamA kare. he bAMdhavA. tame niHzaMka thaI A laMkAmAM rAjya kare. ame ahIMthI bIje jaIzuM. kAraNa ke pRthvI ghaNI vizALa che. A pramANe rAvaNe kahyuM, tathApi teja bhavamAM mokSe janAra te mahAtmA zaizravaNu pratimA dharI rahyA hatA tethI kAMI paNa bolyA nahi. vaizravaNane niHspRha jANI
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 13 rAvaNe temane khamAvI praNAma karIne laMkApurI ane puSpaka vimAna grahaNa karyuM. pachI vijayalakSamIrUpa latAmAM puSpa jevA te puSpaka vimAnamAM besI rAvaNa ahaMta pratimAne vAMdavA mATe sametagiri para gaye. tyAM pratimAne vaMdanA karIne nIce utaratAM rAvaNe senAnA kalakala zabdanI sAthe eka vanane hAthInI garjanA sAMbhaLI. te samaye prahasta nAmanA eka pratihAre AvI rAvaNane kahyuM ke deva ! A hastiratna ApanuM vAhana thavAne gya che. pachI jenA dAMta pahoLA ane UMcA che, netra madhu piMgala varNana che, kuMbhasthaLa zikhara jevuM unnata che, madane jharanArI nadIno je giri che ane je sAta hAtha UMce ne nava hAtha lAMbA che evA te vanarAjedrane krIDAmAtramAM vaza karI rAvaNa tenI upara ArUDha thaye. tenA upara besavAthI airAvata upara beThelA idranA jevI zebhAne anusaratA rAvaNe te hastInuM bhuvanAlaMkAra evuM nAma pADyuM, ane tene gajaNimAM bAMdhI rAvaNe te rAtri tyAMja nigamana karI. prAtaHkALe parivAra sAthe rAvaNa sabhAmAM AvIne beThe, tevAmAM ghA vAgavAthI jaja2 thaI gayele pavanavega nAme vidyAdhara pratihAranI pAse AjJA maMgAvI sabhAmAM AvI praNAma karIne be -"he deva ! kiSkidhirAjAnA putra sUryarajA ane rUkSarajA pAtALalaMkAmAMthI kiSkidhA nagarIe gayA hatA. tyAM yamanI jevA bhayaMkara ane prANano saMzaya kare tevA yamarAjAnI sAthe temane moTuM yuddha thayuM. cirakALa yuddha karI chevaTe yamarAjAe te baMnene ceranI jema bAMdhI laIne pitAnA kArAgrahamAM nAMkhyA che, tyAM yamarAjA vaitaraNI sahita narakAvAsa banAvI te baMnene parivAra sAthe chedanabhedana vigerenAM duHkha Ape che. he alaMghanIya AjJAvALA dazamukha ! teo tamArA krame AvelA sevako che mATe temane choDAvo, kemake temane parAbhava te tamAre parAbhavaja che." te sAMbhaLI rAvaNa be -"tame kahe che te niHzaMka emaja che. "AzrayanA dubaLapaNathIja Azritane parAbhava thAya che." te durbaddhie parokSa rIte mArA sevakone bAMdhyA che ane kArAgrahamAM nAMkhyA che, tenuM phaLa huM tene satvara ApIza." A pramANe kahI aneka prakAranI IcchAvALo ane ugra bhujavIryane dhAraNa karanAre rAvaNa sainya sahita yama dikapAle pALelI kiSkidhApurIe AvyuM. tyAM trapupAna, zilAsphAlana ane pazu cheda vigere mahA duHkhevALAM sAta dArUNa narake rAvaNanA jovAmAM AvyAM. temAM potAnA sevakone kaleza pAmatA joI sarvene garUDa trAsa pamADe tema rAvaNe roSa karI tenA rakSaka tarIke rahelA paramAdhArmika ne trAsa pamADe. pachI te kalpita narakamAM rahelA pitAnA sevakane ane bIjAone paNa sarvane temAMthI choDAvyA. meTA purUSonuM Agamana kenA kalezane cheda nathI karatuM ? pachI kSaNamAM te narakanA rakSake kuMphADA mAratA ane UMcA hAtha karatA yamarAjA pAse gayA ane sarva samAcAra tene kahyA. te sAMbhaLI yuddharUpa nATakane sUtradhAra yamarAjA bIje yama hoya tema krodhathI rakta netra karato yuddha karavAne nagarIthI bahAra nIkaLyo. sainika sainikonI sAthe, senApatio senApationI sAthe ane krodhI yamarAja krodhI rAvaNanI sAthe ema paraspara yuddha cAlyuM. ghaNIvAra sudhI bANAbANI yuddha karyA pachI unmatta hastI guMDAdaMDane UMce karIne jema deDe, tema yamarAjA dArUNa daMDa laIne vegathI rAvaNa upara deDakyo. zatruone 1 narakanI kalpanA karIne gunhegArone tapAveluM sIsu pAvuM, patharanI zilA sAthe pachADavA, pharazIvaDe chedana karavA vigere du:kha. 2 narakamAM paramAdhAma du:kha Ape che tema ahIM paNa te nAma ApeluM.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 2 je napuMsakanI jevA gaNanArA rAvaNe surapra bANavaDe kamaLanI jema te daMDanA cUrecUrA karI nAMkhyA. pharIvAra yamarAje rAvaNane bANathI DhAMkI dIdhe, eTale rAvaNe sarva guNane jema labha nivAre tema te sarva bANone nivAraNa karI nAMkhyAM. pachI eka sAthe ghaNuM bANone varSAvatA rAvaNe baLane nAza karanAra jarAnI jema yamarAjane jarjara karI dIdhe; eTale yamarAja saMgrAmamAMthI nAsIne vegavaDe rathanupuranA rAjA IMdra vidyAdharane zaraNe gaye. IdrarAjane namI aMjali joDIne te belyo ke-"he prabhu! mArA yamapaNAne have huM jaLAMjali ApuM chuM. he nAtha ! roSathI ke teSathI have huM yamapaNuM karIza nahi, kAraNa ke atyAre yamanA yama je rAvaNa ukele che. teNe narakane rakSakone nasADI sarva nArakane choDAvI dIdhA che; ane tenI pAse kSAtravratarUpa dhana che, tethI ja teNe mane raNamAMthI jIvate mUke che, teNe vizravaNane jItIne laMkAnuM rAjya ane tenuM puSpaka vimAna kabaje karyuM che, ane surasuMdara jevA vIra vidyAdharane paNa jItI lIdhuM che." yamarAjanAM AvAM vacana sAMbhaLI Idra vidyAdhara krodha pAmya ane yuddha karavA taiyAra thaye; paNa balavAnanI sAthe yuddha karavAmAM bhIrU evA kulamaMtrIo e aneka upAyothI samajAvIne tene aTakAvyuM. pachI teNe yamarAjane surasaMgIta nAmanuM nagara ApyuM ane pite rathanupura nagaramAM rahIne pUrvavat vilAsa karavA lAgyA. ahIM pUrNa parAkramI rAvaNa AdityarajAne kiSkidhApurI ane RkSarajAne RkSapura ApI devatAonI jema bAMdhave ane nagarajanethI stavA laMkA nagarImAM gaye. amarAvatImAM IdranI jema laMkAmAM rahIne rAvaNe potAnA pitAmahanuM rAjya calAvavA mAMDyuM. vAnaronA rAjA AdityarajAne IMdumAlinI nAmanI rANIthI vALI nAme eka mahA balavAna putra thaye. bAhubalamAM ugra e vALI nitya samudrAMta jaMbUdvIpanI pradakSiNA karIne sarva raunI vaMdanA karate hate. AdityarajAne sugrIva nAme bIje putra thaye ane zrIprabhA nAme tenAthI nAnI putrI thaI. RkSarajAne harikAMtA nAmanI strIthI nala ane nIla nAmanA be jagaprakhyAta putra thayA. rAjA AdityarajA pitAnA mahA balavAna putra vALIne rAjya ApI pite dIkSA laI tapa karIne mokSe gayA. vALIe samyagdaSTi, nyAyI, dayALu ane mahAparAkramI evA pitAnI jevA pitAnA laghu baMdhu sugrIvane yauvarAjyapade sthApana karyo. eka vakhate rAvaNa aMta:pura sahita hAthI upara besIne ramaityavaMdana karavA mATe meragiri upara gaye hate; teve vakhate meghaprabhanA putra khara nAmanA eka khecare laMkAmAM sUrpaNakhAne joI. jotAMja pite anurAgI thaI e sAnurAgI kanyAnuM haraNa karyuM, ane tyAMthI pAtALalakAmAM gaye. tyAM rahelA Aditya rajAnA putra caMdrodarane kADhI mUkIne pite te nagarI kabaje karI lIdhI. kSaNavAra pachI merU uparathI rAvaNa laMkAmAM AvyuM tyAM teNe caMdranakha (sUrpaNakhA)nA haraNanA khabara sAMbhaLyA, tethI tatkALa gusse thayo ane hAthInA zikAra upara kesarIsiMha daDe tema te khara vidyAdharane ghAta karavAnuM cAlyuM. te vakhate maMdarIe tyAM AvI rAvaNane kahyuM-"he mAnada ! A anucita samAraMbha kema kare che? jarA vicAra karo. kemake kanyA te avazya keIne ApavI ja paData, te te kanyAja kadI vecchAe kaI tenA managamatA kulIna varane vare to temAM beTuM zuM che ? te te UlaTuM sArUM gaNAya. e dUSaNane putra kharavidyAdhara sUrpaNakhAne yogya vara che, ane te tamAro eka nirdoSa ane parAkramI subhaTa thaI paDe te che mATe pradhAnapurUSone ekalI tenI sAthe teno vivAha kare ane tene pAtALalakAnuM rAjya sepI tenA upara prasanna thAo." A pramANe
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM baMne anuja baMdhuoe paNa rAvaNane kahyuM. eTale maya ane mArIca nAmanA be rAkSasa anucarone mokalI sUrpaNakhAne khara sAthe paraNAvI dIdhI. pachI kharavidyAdhara pAtALalaMkAmAM rahI rAvaNanI AjJA pALato sato caMdraNakhAnI sAthe nirvine bhoga bhogavavA lAgyo. teNe caMdrodarane kADhI mUkayo hato te kALage mRtyu pAme te vakhate tenI anurAdhA nAme patnI garbhiNI hatI te nAsIne vanamAM jatI rahI. teNe vanamAM siMhaNa jema siMhane janma Ape tema nIti pramukha guNanA pAtra virAdha nAmanA putrane janma Ape. yauvanavaya prApta thatAM te virAdha sarva kaLAsAgaranA pArane pAmI gaye, pachI e mahAbhuja akhalita vege pRthvI para vihAra karavA lAgyo e arasAmAM rAvaNe potAnI rAjasabhAmAM kathAprasaMge 'vAnarezvara vALI ghaNo prauDha pratApI ane baLavAna che." evuM sAMbhaLyuM. tethI tarataja sUryanI jema bIjAnA pratApane nahi sahana karanArA rAvaNe eka hUtane zikSA ApI vALInI pAse mokalyo. teNe AvI vALIne namaskAra karI dhIra vacane kahyuM-"huM rAvaNane dUta chuM, tethI tene kahevarAvelo eka saMdeza sAMbhaLe-tamArA pUrvaja zrIkaMTha zatruothI parAbhava pAmI amArA zaraNya evA pUrvaja kInnidhavaLane zaraNe AvyA hatA. pitAnA zvasurapakSanA jANI temanuM zatruothI rakSaNa karI temanA viyegathI kAyara thaI A vAnaradvIpamAM ja temane rAkhyA hatA. tyArathI ApaNe paraspara svAmI sevakane saMbaMdha thayele che, ane e pramANe ApaNe baMne pakSamAM ghaNuM rAjAo thaI gayA che. eja anukrame sattaramAM tamArA pitAmaha kikiMdhi rAjA thayA. te vakhate sukeza nAme mArA prapitAmaha thayA hatA. teonI vacce paNa tevI rItano ja saMbaMdha cAlyo hato. te pachI aDhAramAM sUrya rajA nAme tamArA pitA thayA; jeo yamarAjAne tyAM baMdIkhAne paDyA hatA temAMthI meM ja choDAvelA che te sarva jana jANe che, ane pAchA temane meM kikiMdhA nagarInA rAjya upara besAryA te paNa prakhyAta che. adhunA temanA vALI nAme tame putra thayA che te ApaNA pUrvathI cAlyA AvatA svAmI sevakanA saMbaMdhavat tame amArI sevA kare." dvatanAM AvAM vacana sAMbhaLI garvarUpa agninA zamI vRkSa jevA mahA manasvI vALIe avikArI AkRti rAkhI gaMbhIra vANIe kahyuM -"rAkSasa ane vAnarenA rAjAone eTale ke tamArA ane mArA baMne kuLane Aja dina sudhI paraspara akhaMDita nehasaMbaMdha che, te huM jANuM chuM. ApaNA pUrvajoe saMpatti ane vipattimAM paraspara sahAya ApelI che. tenuM kAraNa mAtra neha che. kAMI svAmI sevakapaNa nathI. he data ! sarvajJa ahaMtadeva ane sAdhugurU vinA keI bIjo sevavA yogya svAmI huM jANato ja nathI, to tArA svAmIne A manoratha kema thayo che ? pitAne svAmI ane amane sevaka mAnanArA tArA rAjAe kuLakramathI Avela nehasaMbaMdha Aje khaMDita karyo che; paraMtu mitrakuLamAM utpanna thayelA ane pitAnI zakti nahi jANanArA te rAvaNanI upara huM kAMIpaNa vipriya karIza nahi, kAraNa ke huM lokApavAdathI bIhuM chuM. jo kadi te kAMI vipriya karaze te huM tene pratikAra , paNa pUrvenA neharUpI vRkSane chevA mAM agresara nahIM thAuM. he dUta ! tArA svAmI tenI zakti pramANe je karavuM hoya te bhale kare, tuM ahIMthI cAlyA jA." A pramANe kahI vALIe vidAya karelA iMte rAvaNanI pAse AvI te sarva vRttAMta jaNa . hatanI vANI sAMbhaLI jene krodhAgni prajavalita thayele che e rAvaNa moTu sanya laI tatkALa kiSkidhApurI samIpe Avyo. bhajavIryathI zobhato vALI rAjA paNa taiyAra thaIne 1 aghaTita-nukazAnakAraka kriyA.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 saga 2 jo tenI sAmeA AvyA. parAkramI vIrone yuddhanA atithi priya hoya che, pachI ane sainyamAM pASANapASANI vRkSAvRkSI ane gadAgadI yuddha cAlyuM. temAM rathA paDatA pApaDa jema curAvA lAgyA, hAthI mRttikAnA piMDanI jema bhagAvA lAgyA. gheADAe kALAnI jema sthAne sthAne khaMDita thavA lAgyA ane pelA cacA (cADIA)nI jema bhUmipara paDavA lAgyA. A pramANe prANIonA sahAra thatA joI kapIzvara vALIne dayA AvI, tethI te vIre satvara rAvaNa pAse AvIne kahyuM ke-" vivekI purUSone eka sAmAnya prANInA paNa vadha karavA ceAgya nathI teA hastI vigere paceMdriya jIvanA vadhanI tA vAtaja zI karavI! jo ke parAkramI purUSone zatruone vijaya karavA yAgya che, paraMtu parAkramI purUSo potAnI bhujAethIja vijaya icche che. huM rAvaNu ! tuM parAkramI che ane vaLI zrAvaka che, mATe sainyane yuddha karAvavuM cheADI de; kAraNa ke aneka prANIonA saMra thavAthI te yuddha cirakALa narakanI prAptine mATe thAya che." A pramANe jyAre vALIe rAvaNane samajAvce, tyAre dharmane jANanAra ane sarva prakAranAM yuddhamAM catura evA rAvaNe potAnI jAte yuddha karavAnA AraMbha karyA; paNa rAvaNe je je astro mUkayAM te te kapIzvara vALIe agninA tejane sUryanI jema pAtAnA astrathI parAsta karI nAMkhyAM. pachI rAvaNe sarpAsra ane varUNAsra pramukha maMtrAstro mukayAM tene paNa garUDAstra vigere asrAthI vALIe chedI nAMkhyAM. jyAre sazastro ne ma`trAo niSphaLa thayAM, tyAre dazamukhe mATA sarpanI jevuM bhayaMkara caMdrahAsa nAmanuM khaDga kheMcyuM. jANe eka zikharavALA giri hoya athavA eka dAMtavALA hAthI hAya tema rAvaNa te khaDga UMcu karIne vALIne mAravA doDayA. tatkALa vALIe zAkhA sahita vRkSanI jema rAvaNane caMdrahAsa khaDga sahita DAbe hAthe eka lIlAmAtramAM upADI lIdhA, ane eka daDAnI mAphaka tene kAkhamAM rAkhI kapIzvara vALI avyagrapaNe kSaNavAramAM cAra samudra sahita pRthvI pharatA karI AvyA; ane pachI pAchA tyAM AvI lajajAthI jenI grIvA namelI che evA rAvaNane cheDI daI A pramANe kahyuM-'he rAvaNa ! vItarAga, sarvajJa, Apta ane taileAkayapUjita evA arihaMta deva sivAya bIjo kAI paNu mAre namaskAra karavA caiAgya nathI. agamAMthIja UThelA mAnarUpI zatrune dhikkAra che ke jenAthI mAha pAmIne mane namAvavAnu kautuka dharavAthI tuM AvI avasthAne prApta thayA che; paNa pUrvanA upakArAnu smaraNa karIne meM tane choDI mUkayo che ane A pRthvInu rAjya ApyuM che, mATe tuM akhaMDa AjJAe tenu pAlana kara. jo huM vijayanI IcchA karU tA tAre A pRthvI kayAMthI hoya ? kemake sahAe sevelA vanamAM hastIonu sthAna hAyaja nahi; paNa huM teA have mAkSasAmrAjyanA kAraNabhUta dIkSAneja grahaNa karIza ane A sugrIva tArI AjJA dhAraNa karatA satA kiSkiMdhA nagarInA rAjA thaze." A pramANe kahI tatkALa vALIe potAnA rAjya upara sugrIvane besAryA, ane pote gaganacaMdra muninI pAse jaI trata grahaNa karyuM. vividha prakAranA abhigraha dharI tapane AcaratA ane muninI DimAne vahetA vALI muni dhyAnavAna ane mamatArahita thaI pRthvIpara vihAra karavA lAgyA. jema vRkSane puSpa, patra ane phaLAdi sa`patti prApta thAya tema vALI bhaTTArakane anukrame aneka labdhie utpanna thaI. anyadA aSTApada giripara jai bhujAne lAMbI karIne te kAyAtsage rahyA ke jethI te AMdhelA hiMcakAvALA vRkSanI jevA dekhAvA lAgyA. eka mAse kAyAtsaga pALIne temaNe pAraNu karyuM; evI rIte vAravAra mahinA sudhI kAyAtsarga ane pAraNuM karavA lAgyA. 1 pANInI nIka.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 parva 7 muM ahIM sugrIve rAvaNane potAnI bahena zrIprabhA paraNAvI, ke je sukAI gayelA pUrva neharUpI. vRkSamAM sAraNI jevI thaI. caMdra jevI ujajavaLa kIrtivALA sugrI vALInA caMdrarami nAmanA parAkramI putrane yuvarAjapade sthApana karyo. sugrIve jenI AjJA mAnya karI che e rAvaNa tenI bahena zrI prabhAne paraNI sAthe laIne laMkAmAM gaye. bIjI paNa keTalIka vidyAdharanI rUpavatI kanyAone rAvaNa balAtkAre para. eka divase rAvaNa nityaka nAmanA nagaramAM nityAloka nAmanA rAjAnI ratnAvalI nAmanI kanyAne paraNavA cAlyo. mArgamAM aSTApada girinI upara AvatAM tenuM puSpaka vimAna killA pAse zatruonuM lazkara khalita thAya tema khalita thayuM. sAgaramAM nAMgara nAMkhavAthI aTakelA vahANanI jema ane bAMdhI lIdhelA hastInI jema potAnA vimAnane aTakeluM joI rAvaNane ghaNuM kopa caDyo. "A mArA vimAnane khalita karanAra kaye purUSa yamarAjanA mukhamAM pesavAne I che che? A pramANe kahetA rAvaNe nIce utarI parvatanA mastaka para joyuM, te tyAM jANe parvatamAMthI navIna zikhara thayuM hoya tevA kAyotsargo rahelA vALImunine potAnA vimAnanI nIce joyA, eTale rAvaNe temane kahyuM-"are vALImuni ! zuM tuM adyApi mArI upara kAMdha rAkhe che? ane zuM A jagatane chetaravA mATe daMbha karIne vrata laI beThe che? agAu paNa kaI prakAranI mAyAvaDe mane upADIne phera hate, pachI "A mArA karelAno badalo vALaze" evI zaMkAthI te tatkALa dIkSA lIdhI hatI; paNa adyApi huM rAvaNa teno te chuM, ane mArI bhujAo paNa tenI te ja che. have mAre vakhata AvyA che te joI le, huM tArA karelAne badale vALuM chuM; jema caMdrahAsa khaga sahita mane upADIne tuM cAre samudra pharyo hato, tema have atyAre tane A parvata sahita upADIne lavaNasamudramAM nAMkhI dauM chuM." A pramANe kahI jema svargamAMthI paheluM vaja pRthvIne phADI nAMkhe tema rAvaNa pRthvIne phADI aSTApada girinI nIce peThe. pachI bhujAbaLathI maddata evA rAvaNe eka sAthe sahastra vidyAnuM smaraNa karI te durdhara parvatane upADavo. te samaye tenA taDataDATa zabdathI vyaMtaro trAsa pAmavA lAgyA, jhalajhala zabdavaDe. capala samudrathI rasAtaLa pUrAvA lAgyuM, khaDakhaDa thaIne paDatA pASANathI vananA hastIo kSobha pAmavA lAgyA ane kaDakaDATa zabda karatA girinitaMbanA upavana mAMhenAM vRkSo bhAMgI paDavA lAgyAM. AvI rIte rAvaNe parvata upADyo, te avadhijJAnathI jANI aneka labdhirUpa nadIonA sAgara ane zuddha buddhivALA mahAmuni vALI A pramANe vicAravA lAgyA are ! A durmati rAvaNa adyApi mArI IrSyAthI aneka prANIone sahAre akALe , karavA taiyAra thaye che, ane bharatezvare karAvelA A caityane nAza karIne bharatakSetranA AbhUSaNarUpa A tItha ne ucacheda karavAne yatna kare che. jo ke huM atyAre niHsaMga, pitAnA zarIramAM paNa niHspRha, rAgadveSa rahita ane samatA jaLamAM nimagna chuM, tathApi A rautyanA ane prANIonA rakSaNa mATe rAgadveSa dhAraNa karyA vagara A rAvaNane jarA zikSA ApuM." Avo vicAra karI bhagavAna vALIe paganA aMguThA vaDe aSTApada girinA mastakane jarA dabAvyuM. tatkALa madhyAha vakhate dehanI chAyAnI peThe ane jaLanI bahAra rahelA karmanI peThe rAvaNanAM gAtra saMkoca pAmI gayAM, tenA bhujadaMDa bhAMgI gayAM ane mukhathI rUdhira vamana karato temaja pRthvIne revarAvata rAvaNa UMce svare revA lAge. te divasathI te "rAvaNa kahevAye. tenuM dIna rUdana sAMbhaLI dayALu munie tene choDI mUkyA.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 2 jo kemake ' A kArya mAtra zikSAne mATeja hatuM, krodhathI hatuM nahi.' pachI girinA taLamAMthI nIkaLIne pratApa rahita thayelA rAvaNa pazcAttApa karatA vALI muni pAse AvyA, ane namaskAra karI ajali joDIne A pramANe khelyA- je pAnAnI zitane jANatA nathI, je anyAyanA karanArA che ane je lAbhathI jItAyelA che te savamAM huM dhuraMdhara chuM. he mahAtmA ! huM nilajaja thaIne vAravAra tamArA aparAdha karU chuM, ane tame zaktivAna chatAM kRpALu thaI ne te sahana karo che; he prabhu ! have huM mAnuM chuM ke tame pUrve mArI upara kRpA karIne ja pRthvIne chADI dIdhI che, kAM asamartha paNa cheDI dIdhI nathI, tathApi te vakhate mArA jANavAmAM ema AvyuM nahi. he nAtha ! jema hastInA zizu parvatane pheravavA mATe prayatna kare tema me' ajJAnathI mArI zaktine tALavA mAMDI hatI. Aje mArA jANavAmAM AvyuM ke pata ane rAphaDAmAM tathA garUDa ane cAsa pakSImAM jeTalA taphAvata che teTalA taphAvata tamArA ane mArA vacce che. he svAmI ! mRtyunI aNI upara rahelA evA mane tame prANa ApyA che, mArA jevA apakArI upara paNa tamArI AvI upakArabuddhi che, mATe tamane namaskAra che." A pramANe dRDha bhaktie vALImunine kahI, khamAvI ane traNa pradakSiNA karIne rAvaNe temane namaskAra karyA. AvA te muninA mAhAtmyathI harSa pAmelA devatAoe 'sAdhu sAdhu' evA zabdo kahIne vALImuninI upara AkAzamAMthI puSpavRSTi karI. pachI pharIvAra vALIneine praNAma karI te patinA mugaTa jevA bharatarAjAnA karAvelA caityanI bahAra caMdrahAsa khaga vigere zasro mUkI pAte aMtaHpura sahita aMdara jaI RSabhAdika arha'tanI aSTaprakArI pUjA karI. pachI e mahAsAhasika rAvaNe bhaktithI pAtAnI nasAne kheMcI tenI taMtrI karIne bhujavINA vagADavA mAMDI. dazAnana grAma rAgathI ramya evI vINA vagADatA hatA ane tenA aMta:puranI strIe sapta svarathI manohara gIta gAtI hatI, tevAmAM pannagapati dharaNendra te caityanI yAtrA mATe tyAM AvyA. teNe pUjA karIne prabhune vaMdanA karI. te vakhate ati tanA guNamaya evA karaNa ane dhruvaka vigere gItAnuM vINAvaDe gAyana karatA rAvaNane joI dharake kahyuM- he rAvaNa ! ahaMtanA guNAnI stutimaya A gAyana bahuja suMdara che, te paNa tArA bhAva sahita hovAthI tArI upara huM saMtuSTa thayeA che. aha tanA guNAnI stutinuM mukhya phaLa tA mokSa che, tathApi tArI saMsAravAsanA haju jINu thai nathI tethI tane huM zuM ApuM ? te mAgI le.'rAvaNa khelyA-'huM nAge...dra ! devanA paNa deva, a`ta prabhunA guNastavanathI tame tuSTa thayA, te tamane ucita che; kAraNa ke te tamArA hRdayamAM rahelI svAmIbhaktinu cinha che. paraMtu jema varadAna ApavAthI tamArI svAmibhaktinA utkarSa thAya che, tema varadAna levAthI mArI svAmibhakti hIna thAya che.' nAgendre pharIvAra kahyuM huM mAnada rAvaNu ! tane zAkhAza che ! tArI AvI ni:spRhatAthI huM vizeSa saMtuSTa thaye chuM.' A pramANe kahI dharaNedra ameghavijayA zAkti ane rUpavikAriNI vidyA rAvaNane ApI potAne sthAne gayA. pachI rAvaNa tyAM rahelA sa tIrthaMkarAne vAMDhI nityAlAka nagare gayA. tyAM ratnAvaLIne paraNIne pAche laMkAmAM AvyA. te samaye vALImunine kevaLajJAna utpanna thayu. suraasure e AvIne kevaLajJAnanA mahAtsava karyA, anukrame bhavApagrAhI ka`nA` kSaya karIne ana tacatuSTayara jenAM siddha thayA che evA vALI muni paramapadane prApta thayA. huM 18 1 nAma, gAtra, vedanI ane Ayu e cAra aghAtika saMsAranA aMta thatAM sudhI rahe che, tethI te bhavApagrAhI kahevAya che. 2 anaMtajJAna, anaMtadarzIna, anaMtavIya ane anaMta sukha.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM parAvata : zaitADhayagiri upara tiHpura nagaramAM javalanazikha nAme eka vidyAdharane rAjA hatuM. tene zrImatI nAme rANI hatI, je rUpasaMpattithI lakSmI jevI hatI. te rANIne vizALa lenavALI tArA nAme putrI hatI. eka vakhate te kanyA cakAMka nAmanA vidyAdhara rAjAnA putra sAhasagatinA jovAmAM AvI, eTale tatkALa te kAmapIDita thayo. tethI sAhasagatie mANasa mekalI javalanazikha pAse tenI mAgaNI karI. te pramANe vAnarapati sugrIve paNa mAgaNI karI. kemake "ratnanA athI ghaNuM hoya che. sAhasagati ne sugrIva baMne jAtivAna, rUpavAna ane parAkramI hatA, tethI A kanyA kone ApavI ? tevuM tenA pitAe keI nimittajJAnIne pUchayuM. nimittIAe kahyuM ke sAhasagati apAyuSya che ane sugrIva dIrdhAyuSya che. tethI javalanazikhe te kanyA sugrIvane ApI. te khabara jANI abhilASA ane viyegane lIdhe sAhasagati divase divase aMgArAthI dAjhela hoya tema kaI ThekANe paNa nivRtti pAme nahi. tArAnI sAthe krIDA karatAM sugrIvane aMgada ane jyAnaMda nAme be diggaja jevA parAkramI putre thayA. tArAne anurAgI sAhasagati manmathe maMthana karelA AtmAvALo thaye sate kAmavikAranI tIvratAne sUcavanArA aneka prakAranA vicAra karavA lAgyA. chevaTe "baLathI ke chaLathI huM tenuM jarUra haraNa karIza." A pramANe ciMtavIne rUpanuM na kare tevI zemuSI nA manI vidyAnuM teNe smaraNa karyuM, ane pachI te cakAMka rAjAnA putre kSudrahimAcalanI guphAmAM rahI te vidyA sAdhavAno AraMbha karyo. ahI sUrya jema pUrvagirinA taTamAMthI nIkaLe tema rAvaNa digvijaya karavAne mATe laMkApurIthI bahAra nIkaLyo. bIjA dvIpamAM rahenArA vidyAdhare ane rAjAone vaza karIne te pAtALalaMkAmAM AvyuM. tyAM rahelA sUrpaNakhAnA pati kharavidyAdhare mRdu bhASaNapUrvaka bheTa ApIne sevakanI jema rAvaNanI savizeSa pUjA karI. pachI IdrarAjAne jItavAnI IcchAe cAlatA rAvaNanI sAthe te kharavidyAdhara caudahajAra vidyAdharothI para sate cAlyo. te vakhate sugrIva paNa pitAnI senA laIne vAyu pachavADe agninI jema baLavAna rAkSasapati rAvaNanI pachavADe cAlyo. asaMkhya senAthI bhUmi ane aMtarIkSanA madhya bhAgane rUpI dete rAvaNa samudranI peThe utkrAMta thaI akhalitapaNe cAlavA lAgyo. AgaLa cAlatAM vidhyagiri uparathI utaratI catura kAminInI jevI sevA nadI tenA jovAmAM AvI. te zabda karatI haMsathI jANe kaTimekhalA bAMdhI hoya tevI dekhAtI hatI, vizALa taTabhUmivaDe te nitaMbathI zobhita hoya tevI jaNAtI hatI, ati bhaMgura taraMgothI kezane dhAraNa karanArI heya tevI dazyamAna thatI hatI ane vAraMvAra uchaLatAM mAchalAMonA kuraNathI jANe kaTAkSa mUkatI hoya tevI lAgatI hatI. AvI revAnadInA tIra upara yuthathI viMTAyelA hastipatinI jema rAvaNe sainya sahita paDAva karyo. tyAM rAvaNa revA nadImAM snAna karI, be ujajavaLa vastra paherI ane samAdhivaDe daDha Asana karIne beThe, ane maNimaya paTTa upara ratnamaya ahaM tabiMbanuM sthApana karI, revAnA jaLathI temane snAna karAvI tenAM vikAsI kamaLa vaDe pUjana karavAne AraMbha karyo. e pramANe te pUjAmAM vyagra thaI rahyA hatA, tevAmAM samudranI velanI jema akasmAt revAnadImAM moTuM pUra AvyuM. gulamanI jema vRkSone mULamAMthI ukheDatu te jaLa nadInA uMcA kinArAnI upara paNa prasaravA lAgyuM. jANe zaktipuTa hoya tema AkAza sudhI uchaLatI taraMgonI paMktio kAMThAne pADIne taTa upara bAMdhelAM vahANone paraspara athaDAvavA lAgI. pAtALanI guphA hoya tevI moTI kAMThAnI khIne udarabharinA udarane jema bhakSya pUre tema jaLanA pUre pUrI dIdhI. pUrNimAnI caMdra
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 : saga 2 ne snA jema sarva jyoticakranA vimAnone AchAdana kare tema te revAnadIe tenI aMdara rahelA beTane cAre taraphathI AcchAdana karI dIdhA. jema mahAvAyu veganA AvartathI vRkSonA paTTAne uchALe tema te jaLapUre uchaLatA moTA urmiothI masyone uchALavA mAMDayA. te phINavALA ane kacarAvALA jaLapUre vegathI AvIne rAvaNanI karelI ahaMtapUjAne joI nAMkhI. te pUjAne bhaMga rAvaNane mastakanA chedathI paNa adhika lAgyo. tatkALa kopa karIne AkSepapUrvaka te bolI uThayo--" are ! A durvAra jaLasamUha ati vegathI ahaMtanI pUjAmAM aMtarAya karavAne mATe kAraNa vagara varI thayelA evA koNe choDayo ? zuM te jaLa choDanAra koI mithyAdaSTi adhama nara che ? vA koI vidyAdhara che ? ke sura asura che ?" A samaye koI eka vidyAdhare AvI rAvaNane kahyuM-"he deva ! ahIthI AgaLa jatAM eka mAhitI nAme nagarI che. temAM bIjo sUryo hoya tevA ane sahastra rAjAothI sevA sahastrAMzu nAme eka mahAbhuja rAjA che. teNe jaLakrIDAnA utsavane mATe A revAnadI upara setubaMdha karIne tenA jaLane rokI lIdhuM hatuM. moTA parAkramI vIrene zuM asAdhya che ? te sahasrAMzu rAjA hAthINIonI sAthe hAthInI jema potAnI sahastra rANIonI sAthe sukhe karIne jaLa krIDA kare che. ane te vakhate IdranI jema tenI pharatA lAkho rakSako kavaca paherI UMcA hathIAra karIne revAnadInA bane tIra upara ubhA rahe che. aparimita parAkramavALA e rAjAne evo apUrva ane aSTapUrva rUvAba che ke tenA sainike phakta zabhA mATe ke karmanA sAkSI rUpe ja rahe che. jyAre e parAkramI vIra jaLakIDAmAM ugra karAghAta karavA mAMDayA, tyAre jaLadevI kSebha pAmI gaI ane jaLajatuo. palAyana karI gayA. hajAro strIo sAthe rahelA te rAjAe A revAnadInuM jaLa prathama atyaMta rUdhIne pachI svecchAe choDI mUkeluM che, jethI bhUmi ane AkAzane plAvita karatA te jaLapUre uddhatapaNe vegathI AvIne A tamArI devapUjAne paNa plAvita karI nAkhI che. jao ! A te rAjAnI strIonA nirmAlya revAnadInA jaLa upara tare che, te tenI nizAnI che." AvI tenI vANI sAMbhaLIne AhutivaDe agninI jema rAvaNa adhika uddIpta thayo ane bolyo-" are maravAne icchanArA te rAjAe kAjaLathI devadUSya vastranI jema potAnA aMgathI duSita evA jaLavaDe A mArI devapUjAne duSita karI che. mATe he rAkSasasubhaTo ! masyane jema mAchImAra bAMdhI lAve tema e pApI ane vImAnI rAjAne bAMdhIne tatkALa ahIM laI Avo." rAvaNanI AvI zIgha AjJA thatAMja revAnadInA udabhaTa taragenI jema lAkhA rAkSasavIro revAnadInA kinArAne anusarIne deDavA lAgyA. ane bIjA vananA gaje dronI sAthe jema gaje dro yuddha kare tema tIra upara rahelA sahastrAMzu rAjAnA sainikonI sAthe te nizAcare yuddha karavA lAgyA. megha jema karAothI aSTApadane upadrava kare tema AkAzamAM rahIne vidyAvaDe temane mehita karI teo upadrava karavA lAgyA. potAnA rasainikone upadrava pAmelA joI krodhathI adharane kaMpAvatA sahasrAMzue hAthanI saMjJAthI potAnI priyAne AzvAsana ApyuM. ane pite gaMgAmAMthI rAvata hastI bahAra nIkaLe tema revAnadImAMthI bahAra nIkaLyo. tarataja teNe dhanuSya upara paNacha caDAvI, ane rUnA samUhane pavana uDADI mUke tema te mahAbAhu sahastrAMzue bANothI AkAzamAM rahelA rAkSasavIrane vidrAvita karI nAMkhyA. pitAnA sainikone raNamAMthI pAchA vaLatAM joI rAvaNa krodhAyamAna thaye ane sahastrAMzunI upara bANone varSAvate sAme AvyuM. baMne vIra krodhI, ugra ane sthira thaI cirakALa vividha prakAranAM Ayu 1 ATha pagavALuM siMha karatAM jorAvara janAvara.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 parva 7 muM dhathI yuddha karavA lAgyA. chevaTe bhujAnA vIryathI ajeya evA mAhiSmatInA rAjA sahastrAMzune jANIne rAvaNe hastInI jema tene vidyAthI mohita karIne pakaDI lIdhe. pitAne jItele mAnate rAvaNa te mahAvIryane jItIne paNa tenI prazaMsA karatA te anusekapaNe tene pitAnI chAvaNImAM lA. jevAmAM rAvaNa harSa pAmate AvIne sabhAmAM beThe, tevAmAM zatabAha nAme eka cAraNamuni AkAzamAMthI utarIne sabhAmAM AvyA. meghanI sAthe mayUranI je rAvaNa tatkALa siMhAsana uparathI ubhe thaI maNimaya pAdukAne choDI daIne temanI sAme AvyuM temane ahaMtaprabhunA gaNadhara jevA mAnate rAvaNa pAMca aMgathI bhUmino sparza karato temanA caraNamAM paDayo. pachI pite arpaNa karelA Asana upara te munine besAryA, ane piote praNAma karIne temanI sAme pRthvI upara beTho. mUrtimAn vizvAsa hoya tevA vizvane AzvAsana ApavAmAM bAMdhavarUpa te munie tene kalyANanI mAtA jevI dharmalAbharUpa AzISa ApI. pachI rAvaNe aMjali jeDIne e zreSTha munine AvavAnuM kAraNa pUchayuM, eTale te muni nirdoSa vANIe bolyA--"huM zatabAhu nAme mAhiSmatI nagarIne rAjA hate. anyadA agnithI siMhanI jema huM saMsAravAsathI bhaya pAmI gaye; tethI sahastrAMzu nAmanA mArA putrane rAjya sepI mokSamArgamAM ratha jevuM A vrata meM grahaNa kareluM che." ATaluM ardha belatAM rAvaNa grIvA namAvIne belI uTha-zuM A mahAbhuja Apa pUjyapAdanA putra che !" munie hA kahI, eTale rAvaNa be -" huM digvijaya mATe pharatAM A revAnadIne kAMThe Avyo, ane ahIM paDAva karI vikasita kamalothI prabhunI pUjA karI tanmaya thaI ekAgra mane dhyAna karavA lAgyo, tevAmAM A tamArA putre pitAnA snAnathI malIna evA jaLane choDI mArI pUjAmAM bhaMga karyo, tethI kApa lAvIne me A kareluM che; paraMtu huM mAnuM chuM ke e mahAtmAe A kArya ajJAnathI kareluM haze; kAraNa ke tamAre putra kadI paNa AvI arhatanI AzAtanA kare nahi !" A pramANe kahI rAvaNa sahasrAMzune tyAM lAvyA. lajajAthI namra mukha karI teNe munirUpa pitAne praNAma karyA. rAvaNe tene kahyuM ke " he sahastrAMzu ! AjathI tame mArA bhrAtA cho ane tamArI jema A muni mArA paNa pitA che; mATe jAo, tamArA rAjya upara adhikAra calAve ane bIjI paNa pRthvI grahaNa kare. ame traNa bhAIe chIe tema rAjalakamInA aMzane bhajanArA AjathI tame amArA cethA bhAI cho." A pramANe kahI sahastrAMzune choDI dIdho; eTale teNe kahyuM ke- "mAre atyAra pachI A rAjyanuM ke zarIranuM paNa kAMI kAma nathI. huM te pitAe Azraya karelA ane saMsArano nAza karanArA vratane ja Azraya karIza. e sAdhano mArga prAMte nirvANune Ape che." A pramANe kahI potAne putra rAvaNane sapI e caramadehI 1 sahasrAMzue pitAnI pAse vrata grahaNa karyuM. mitratAne lIdhe pite dIkSA grahaNa karyAnA khabara ayodhyAnA pati anaraNya rAjAne kahevarAvyA. te khabara sAMbhaLI ayodhyAnA patie vicAryuM ke mArA priya mitra sahastrAMzunI sAthe mAre e saMketa hatuM ke ApaNe sAthe vrata grahaNa karavuM. AvI pitAnI pratijJA saMbhArIne satyadhanavALA, teNe pitAnA putra dazaratha rAjAne rAjya soMpIne vrata grahaNa karyuM. pachI rAvaNa zatabAha ane sahakSAMzu munine vaMdana karI sahasrAMzunA putrane rAjya upara besADIne AkAzamArge cAle; tevAmAM yaSTionA ghAtathI jarja2 thaI gayela nArada muni "anyAya, anyAya 1 eja bhavamAM mekSe javAvALA hovAthI chelle deha dhAraNa karanArA.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 2 no rara evA pokAra karatA tyAM AvyA. teNe rAvaNane kahyuM- he rAjA ! A rAjapura nagaramAM marUtta nAme rAjA che, te duSTa brAhmaNAnA sahavAsathI mithyASTi thaIne yajJa kare che. te yajJamAM homa karavA mATe kasAionI jema brAhmaNAe pAzamAM bAMdhIne ANelA niraparAdhI pazue pAkAra karatA mArA jovAmAM AvyA. tethI AkAzamAMthI nIce utarI brAhmaNAthI vITAelA te marUttarAjAne meM dayA lAvIne pUchyuM ke A zuM ApajyuM che ? " marUtte kahyuM-A brAhmaNeAe kahelA yajJa thAya che, ahI atave dImAM devanI tRptine mATe pazuone heAmavAnAM che. A mahA dharma che ane te svarga nA hetu kahelA che, mATe A pazuethI Aje huM yajJa karIza.' pachI meM tene kahyuM-'A zarIra vedI che, AtmA yajamAna che, tapa agni che, jJAna vrata che, samidha karyuM che, krodhAdika pazue che, satya yajJastaMbha che, sarva prANIonI rakSA te dakSiNA che ane jJAna, darzana, cAritra-e traNa ratnA te traNa deva (brahmA, viSNu, mahezvara) che. A vedodita yajJa jo cAvizeSathI karyA hoya tA te muktinu sAdhana thAya che. rAkSasanI jevA je leAkeA chAga (meMDhA) vigere prANIonA vadhavaDe yajJa kare che te mRtyu pAmIne ghAra narakamAM jAya che ane tyAM cirakALa du:kha bhAgave che. mATe he rAjA ! tame uttama vazamAM utpanna thayA che, buddhimAna ane samRddhimAna che, tethI zikArIone karavA cAgya evA A pApamAMthI nivRtta thAo. jo prANIonA vadhathI svarga maLatuM hoya te pachI A badhA jIvaleAka thADA divaseAmAM zUnya (khAlI) thai jAya.' AvAM mArAM vacana sAMbhaLI yajJanA agni jevA sarva brAhmaNeA krodhathI prajavalita thaI hAthamAM daMDa ane paTTaka vigere laI UbhA thayA, ane teoe mane mAravA mAMDayo. tyAMthI nAsIne nadInA pUrathI parAbhava pAmelA mANasa jema beTane pAme tema huM tamane prApta thayA chuM, arthAt tame mane maLyA che. tamArA avaleAkanathI mArI teA rakSA thaI, paNa je niraparAdhI pazuone haNavA mATe te narapazu taiyAra thayA che tenI tyAM jaine rakSA karo.' AvAM tenAM vacana sAMbhaLI te saghaLuM jovAnI icchAe rAvaNa vimAnamAMthI utarIne yajJama DapamAM AvyA. matta rAjAe pAgha tathA si`hAsana vigere ApIne tenI pUjA karI. pachI rAvaNe krodhAyamAna thaIne marUtta rAjAne kahyuM ke-'are ! narakanI abhimukha thaIne tame AvA yajJa kema karo che ? traNa jagatanA hitakArI evA sajJa purUSoe ahiMsAvaDe dharma kahelA che, to A pahiMsAtmaka yajJathI te dharma zI rIte thAya? tethI e lAkanA nAza karanAra A cana karaze nahi, jo karaze! teA A lAkamAM mArA kArAgRhamAM nivAsa thaze ane 52leke narakamAM vAsa thaze.' te sAMbhaLI marUtta rAjAe tatkALa yajJa karavA cheADI dIdhA. kemake badhA vizvane bhayaMkara evI rAvaNunI AjJA alaMghanIya hatI. pachI rAvaNe nAradane pUchyuM ke 'AvA pazuvadhAtmaka yajJA kayArathI pravartya haze ? ' nAgDa khelyA-ceDhI dezamAM zukitamatI nAme eka vikhyAta nagarI che; jenI AsapAsa na sakhI hoya tevI zaktimatI nAmanI nadI vITAelI che. te nagarImAM sArA AcaraNavALA aneka rAjAo thaI gayA pachI munisuvrata svAmInA tI'mAM abhicaMdra nAme sava rAjyakartAomAM zreSTha rAjA thayA hatA. tenA putra vasu nAme thayA, je mahAbuddhimAna ane satyavacanIpaNAmAM vikhyAta thayA. kSIrakakha nAmanA eka gurUnI pAse te gurUnA putra parvata, rAjaputra vasu ane hu' ema traNe jaNa bhaNatA hatA. eka vakhate rAtrie abhyAsanA zramathI thAkI jaIne ame gharanI upara agAzImAM sutA hatA, tevAmAM kAI e cAraNazramaNamuni AkAzamArge jatAM mAMheAmAMhI A pramANe bAlyA-A traNa vidyAthI emAM eka svage
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu 23 A jaze ane e narake jaze.' A vArtAlApa kSIrakadaba gurUnA sAMbhaLavAmAM AvyeA. tethI te kheda pAmIne ciMtavavA lAgyA ke, 'ahA ! mArA jevA gurU adhyApaka chatAM AmAMthI e ziSyA narakamAM jaze !' pachI amArAmAMthI kANu svage jaze ane koNa narake jaze tenA niNaeNya karavAnI jijJAsAthI gurUe ame traNene eka sAthe beAlAvyA, ane ame traNene eka eka pinA kukaDA ApIne kahyuM ke--jyAM kAi na jue teve ThekANe jaI ne A kukaDAne tamAre mArI nAMkhavA.' pachI vasu ane pate teA kAika zUnya pradezamAM jaI pAtAnI Atmahita gatinI mAphaka te pinA kukaDAne mArI nAMkhyA. huM ekalA nagaranI bahAra dUra deze jai ekAMtamAM rahIne dizAone jotA vicAra karavA lAgyA ke "gurUe A bAbatamAM prathama amane AjJA ApI che ke jyAM kAi jue nahi teve sthAne A kukaDAne mAravA; paNa ahIM to kukaDA pAte jue che, huM jouM chuM, khecarA jue che, leAkapAleA jue che ane jJAnIe paNa jue che, evuM koi sthAna nathI ke jyAM kAI paNa jue nahi, tethI gurUnI vANInu tAtparya evuM jaNAya che ke 'A kukaDAne mAravA niha.' e pUjyagurU sadA dayALu ane hiMsAthI vimukha che. tethI temaNe amArI buddhinI parIkSA karavAne mATeja jarUra AvI AjJA ApI haze.' AvA vicArakarI e kukaDAne haNyA vagara huM pAchA AvyA ane kukaDAne nahi haNavAnA hetu gurUne jaNAvyo. gurUe jarUra A ziSya svarge jaze' evA nizcaya karI gauravavaDe mane zAbAza, zAkhAza, ema kahI AliMgana karyuM". pachI gheADIvAre vasu ane pata AvyA. temaNe kahyuM ke--'jyAM kAI na jue teve ThekANe kukaDAne ameAe mArI nAMkhyA.' gurUe dhikkArapUrvaka kahyuM ke-re pApIo ! tame pAte jotA hatA ane upara khecara vigere jotA hatA, chatAM tame te kukaDAne kema mArI nAMkhyA ?' pachI khedathI temane navA abhyAsa karAvavAnA vicAra baMdha karI upAdhyAye ciMtavyuM ke "A vasu ane patane adhyayana karAvavAnA mArA prayAsa vyartha thayA. jema jaLanuM paDavu sthAnanA bhedathI mAtIpaNe paNa thAya che ane lavaNapaNe paNa thAya che, tema gurUnA upadeza pAtra pramANe ja pariName che. paryaMta mArA priya putra che ane vasu putrathI paNa adhika che; teo jyAre narakamAM javAnA che teA pachI mAre gRhavAsamAM rahevAnuM zuM prayeAjana che ?'' AvA niveda (vairAgya) pAmI upAdhyAye tarataja dIkSA lIdhI, ane vyAkhyAna (pAThana) karAvavAmAM nipuNa evA parvate potAnA pitAnuM gurUpada lIdhuM. gurUnA prasAdathI sarva zAstramAM catura thai tuM tyAMthI pAtAne sthAnake cAlyA gayA, ane rAjAemAM cadra samAna abhicaMdra rAjAe samaya AvatAM vrata grahaNa karyuM, eTale lakSmIvaDe vAsudeva jevA vasu rAjA thayA. te pRthvImAM satyavAdI tarIke prakhyAta thayA. tethI te prakhyAti pALavAne mATe te satyaja khelatA hatA. eka vakhate vidhyagirinA nitaMbamAM koI zikArI mRgayA ramavA AvyA; teNe eka khaNu nAMkhatAM te vacamAM skhalita thai gayuM. bANuno skhalanA thavAnA hetu jANavAne te tyAM gayA, te tene AkAza jevI nirmaLa sphaTikanI zilAne sparza thayA, tethI teNe vicAra karyA ke 'caMdramAM bhUminI chAyAnI jema keAI bIje sthAne caratA bhRga A zilAmAM pratibikhita thayelA mArA jovAmAM AvyA haze. kAraNa ke A zilA hAthanA sparza vinA kAMI jaNAya tevI nathI, mATe e vasurAjAne yAgya che.' Ama vicArI te zIkArIe ekAMtamAM jaine vasurAjAne tenI jANa karI tethI rAjAe harSoMthI te zilA grahaNa karI ane tene ghaNu dhana ApyuM. pachI vasurAjAe gupta rIte te zilAnI eka AsanavedI karAvI ane te vAta 1 sihAsana mUkavAnI vedikA (oTale).
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 sarga 2 je gupta rAkhavAne mATe tenA kArIgarone marAvI nAMkhyA. kAraNake rAjAo keInA mitra hetA nathI. pachI te zilAnI vedI upara cedI dezanA rAjA vasue potAnuM siMhAsana rAkhyuM. tethI vasurAjAnA satyanA prabhAvathI A siMhAsana jamInathI adhara AkAzamAM rahyuM che ema abudha lo ke jANavA lAgyA, ane "satyathI saMtuSTa thayelA devatAo vasurAjAnI sAMnidhya kare che AvI tenI ugra prasiddhi sarva dizAomAM phelANI. te prasiddhithI bhaya pAmIne aneka rAjAe tene vaza thaI gayA. kAraNake sAcI ke khoTI-game tevI paNa prasiddhi mANasane jaya Ape che. eka vakhate pharate pharate huM tyAM gaye. te vakhate buddhimAna ziSyone vedanI vyAkhyA Apate parvata mArA jovAmAM AvyuM. temAM madada e zabdane "meMDhAthI yajJa kare e artha te zIkhavato hato. te sAMbhaLI meM tene kahyuM-"are bhAI! bhrAMtithI tuM AvuM kema bese che ? ApaNuM gurUe te aja padane artha e batAvyuM che ke traNa varSanuM januM dhAnya ke je pharIvAra ugatuM nathI te na kahevAya che. kAraNa ke tenI vyutpatti evI che ke "nA nAte ti banA:" je na utpanna thAya (uge nahIM te kahevAya che. A pramANe ApaNA gurUe batAvelI vyAkhyA tu zA hetuthI bhUlI gaye ? parvata che ke mArA pitA (gurU)e evuM kahyuM ja nathI, temaNe te mana no artha "' (muM) ja kahela che, ane nighaMTu (keSa)mAM paNa temaja che." meM kahyuM ke "zabdanA arthonI kalapanA mukhya ane gauNa ema be prakAranI hoya che, temAM gurUe ahIM gauNa artha kahe che. vaLI gurU dharmane ja upadeza karanAra hoya che, ane dharmAtmaka vacana te ja veda kahevAya che, mATe he mitra ! te baMnene anyathA karIne tuM pApa upArjana kara nahi." parvata AkSepathI bolyA are ! gurUe te mana zabdano artha meMDhaja kahela che, te chatAM gurUne upadeza ane zabdano artha ullaMghIne tuM adharma upArjana kare che ? le ke mithyAbhimAnavALI vANI daMDanA bhayathI bolatA nathI, mATe ApaNu vacce potapotAnA pakSanuM sthApana karavAmAM je khATa, Thare tenI jihuvA chedavAnuM paNa thAo; ane ApaNuM baMnenI vacce ApaNA sahAdhyAyI ane satyavAdI vasurAjAne pramANika TharA." te sAMbhaLI meM te pramANe kabula rAkhyuM. kAraNa ke satyavAdIone kSobha hoto nathI. A pratijJAnI khabara thatAM parvatane tenI mAtAe ekAMtamAM kahyuM-"he putra! "anna eTale traNa varSanuM dhAnya" evuM meM paNa tArA pitA pAsethI gharanuM kAmakAja karatAM sAMbhaLyuM hatuM tethI te garvathI je A jihA chedavAnuM paNa karyuM te sAruM karyuM nathI. kAraNa ke avicArita kAryanA karanArA vipattinuM sthAna thaI paDe che. parvata be -bahe mAtA ! huM te e pratijJA karI cukyA chuM, tethI have je thayuM te thayuM, bIju thavAnuM nathI." pachI potAnA putra parvatane prApta thavAnAM kaSTanI pIDAthI hRdayamAM AkuLavyAkuLa thatI tenI mAtA vasurAjAnI pAse AvI kAraNa ke putrane mATe prANI zuM na kare ? parvatanI mAtAne jaI vasurAjA bolyA- he aMbA ! Aje tamArA darzanathI mAre kSIrakadaMba gurUnA darzana thayAM che. kaho, tamAruM zuM kAma karuM? athavA tamane zuM ApuM?" te bolI-he rAjA ! mane putrarUpa bhikSA Ape, he vatsa! putra vinA mAre bIjAM dhanadhAnya zA kAmanAM che!" vasu be -"mAtA ! tamAro putra parvata mAre pALavA yogya che ane pUjavA gya che. kAraNake "gurUnI jema gurUnA putranI sAthe paNa vartavuM jAIe" ema veda kahe che. he mAtA ! Aje akALe reSa dharanArA kALe tenuM pAnuM ukheLyuM che ? mArA bhAI
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 muM 25 patane kANu mAravA icche che ? kahA, tame kema Atura thai gayAM che ?" A pramANe pUchavAthI teNe ana zabdanI vyAkhyAnu vRttAMta, putranu paNa ane temAM tamArU pramANikapaNuMe sarva vAtA jaNAvI pachI prArthanA karI ke "he vatsa ! tArA bhAi parvatanI rakSA karavAne mATe tuM '' zabdane artha'meDhA' eve kara; kAraNa ke mAtA purUSo prAthI paNa bIjAne upakAra kare che, te vacanathI kema na kare ?" te sAMbhaLI vasurAjA khelyA-mAtA ! huM mithyA vacana zA mATe evu ? kAraNake satyavAdI purUSo prANanA nArA thAya te paNa asatya bolatA nathI, pApathI bhaya pAmanAra purUSe bIjuM paNu asatya belavuM nahi, te A gurUnI vANIne anyathA karavAvALI phrUTa sAkSI ApavI, tenI teA zI vAta karavI !' mAtAe kahyu-'kAM teA gurUnA putranuM mAna rAkhI tene bacAva athavA satyavrataneA Agraha rAkhI game te kara.' AvAM tenAM saroSa vacana sAMbhaLIne vasue gurUputranuM mAna rAkhavAnuM kabula karyuM", eTale kSIrakadaMba gurUnI patnI harSa pAmIne pAtAne ghera AvI pachI huM ane pata vasurAjAnI padAmAM gayA. vasurAjAnI sabhAmAM madhyastha guNavaDe zeAbhanArA sabhyajane ane sat asat vAdarUpa kSIra ane nIrane bheda karavAmAM ha Msa jevA vAdIe ekaThA maLelA hatA. vasu rAjA gaganamAM cadranI jema pelI AkAza jevI sphATika zilAnI vedIpara rahelA sihAsanapara sabhApati thaine beThA hatA. temane me` ane pate anna zabdanI vyAkhyAnA je pAtapeAtAnA pakSa hatA te kahI saMbhaLAvyA, ane kahyuM ke-he satyavAdI ! AmAM je satya hoya te kaheA.' te vakhate bIjA vRddha vie rAjAne kahyuM ke--"he rAjA! A vivAda tA tamArI upara ja che. bhUmi ane AkAzamAM sUtAM jema A baMne vacce tame pramANika sAkSI cheA. ghaTa vigere je daza divya1 che te satyathI rahelA che, satyathI megha varSe che ane satyathI devatA siddha thAya che. he rAjA ! tamArAthI ja A sa leAka satyamAM rahelA che, tethI A viSe tamane zuM kahIe ? je tamArA satya vratane ceAgya hAya te kahe." AvAM vacana sAMbhaLyAM chatAM paNa peAtAnI satyapaNAnI prasiddhine cheDI daine vasurAjAe kahyuM-gurue jJa zabdanA ame DhA kahyo che.' AvAM vasurAjAnAM asatya vacanathI krodha pAmIne tyAM rahelA devatA A e AkAza jevA sphATikanI AsanavedikA cUrNa karI nAMkhI. tatkALa vasurAjA jANe narakapAtanuM prasthAnu karatA hoya tema pRthvIpara paDI gayA. asatya vacana khelavAthI kApa pAmelA devatAAe pADIne mArI nAMkhelA vasurAjA maraNa pAmIne ghera narakamAM gayA. vasunA putra pRvasu, citravasu, vAsava, zukra, vibhAvasa, vizvAvasu, sUra ane mahAsura-te AThe anukrame pitAnI rAjagAdI upara beThA; paNa devatAoe kApathI tatkALa teone paNa mArI nAMkhyA. tethI navamA vasu nAme putra tyAMthI nA sIne nAgapura gaye, ane dazameA vRdhvaja nAmano putra mathurApurIe gayA. pachI purajanoe hAsya karI patane nagarInI bahAra kADhI mUko, tene mahAkALa nAmanA asure grahaNa karyo. rAvaNe pUchyuM- e mahAkALa asura kANu hatA ?' eTale nArada tenI kathA kahevA lAgyA--ahIM cAraNayugala nAme eka nagara che. tyAM ayodhana nAme eka rAjA thayA, tene dviti nAme priyA hatI. tene sulasA nAme eka rUpavatI duhitA thaI hatI. aAdhana rAjAe 1. jaLa, agni, ghA, kAza, viSa, mAyA, ceAkhA, phaLa,dharma ane putrane sparzI karavA, A ddaza divya kahevAya che. *
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 2 je tenA svayaMvaramAM bolAvavAthI sarva rAjAo tyAM AvyA. teomAM sagara nAme rAjA savathI adhika hatA. te sagaranI AjJAthI maMdodarI nAmanI eka pratihArI ayodhana rAjAnA AvAsamAM vAraMvAra jatI hatI. eka vakhate diti rANI sulatAkumArInI sAthe gRhadyAnanA kadalIgRhamAM beThI hatI, tevAmAM madadarI paNa tyAM AvI caDI. te baMnenAM vacano sAMbhaLavAnI IcchAthI maMdadarI latAomAM saMtAI rahI. te vakhate ditie sulatAne kahyuM-vatsa ! tArA A svayaMvaramAM mArA manamAM eka satya che, ane teno uddhAra kare tAre AdhIna che; mATe tuM sArI rIte mULathI te vAta sAMbhaLa-zrI RSabhasvAmIne bharata ane bAhubalI nAme mukhya be vaMzadhara putro hatA, jeonA putra sUrya ane soma thayA hatA. temAM somanA vaMzamAM tRNabiMdu nAme mAre bhAI thayelo che ane tArA pitA ayodhana rAjA sUryanA vaMzamAM thayelA che. ayodhana rAjAnI bena satyayazA tRNabiMdu rAjAnI strI thayela che, ane tene madhupiMga nAme eka putra thayela che he suMdarI ! tane e madhupiMgane ApavAnI mArI IcchA che, ane tArA pitA tane svayaMvaramAM AvelA rAjAomAMthI kaI paNa varane ApavAne Icche che. have svayaMvaramAM tuM kone varIza te huM jANI zakatI nathI. tethI eka moTuM zalya mArA hRdayamAM sAle che; mATe sarva rAjAonI vacamAM tAre mArA bhrAtRja (bhatrIjA) madhupiMgane vara ema kabula kara." AvI potAnI mAtAnI zikSA sulasAe svIkArI. A sarva vAta gupta rIte sAMbhaLIne maMdarIe sagararAjA pAse nivedana karI, . sagararAjAe potAnA purohita vizvabhUtine AjJA karI, eTale tatkALa te zIghrakavie eka rAjalakSaNasaMhitA racI kADhI. temAM teNe evuM lakhyuM ke jethI sagara rAjA sarva rAjalakSaNothI yukta gaNAya ane madhupiMga rAjalakSaNarahita Thare. te pustaka teNe purANanI jema peTImAM mUkyuM. pachI eka vakhate rAjAnI AjJAthI te purohite rAjasabhAmAM te pragaTa karyuM. te vakhate prathama sagararAjAe kahyuM ke-"A pustaka vaMcAtAM temAM batAvelA rAjalakSaNathI je rahita jaNAya te sarvane vadha karavA yeca ane tyAjya che. pachI jema jema purehite te pustaka vAMcavA mAMDyuM tema tema temAM batAvelAM lakSaNa potAnAmAM nahi hovAthI madhupiMga lajajA pAmavA lAgyA. chevaTe madhupiMga tyAMthI uThI gayo ane sulasA sagararAjAne varI. tatkALa temane vivAha thaye, ane pachI sarve pitapotAne sthAnake gayA. - madhupiMga apamAna thavAthI baLatapa karIne mRtyu pAmyo, ane sATha hajAra asureno svAmI mahAkALa nAme asura thaye. teNe avadhijJAnavaDe sulasAnA svayaMvaramAM pitAnuM apamAna thavAnA kAraNabhUta sagararAjAe kRtrima banAveluM sarva caritra jANyuM tethI teNe vicAra karyo ke "sagararAjAne ane bIjA rAjAone mArI nAMkhyuM. pachI te asura temanuM chidra jete pharavA lAgyA. ekavAra teNe zaktimatI nagarI pAse zuktimatI nadImAM parvatane jo eTale brAhmaNane veza laIne te parvatanI pAse AvyuM ane kahyuM ke-"he mahAmati! huM zAMDilya nAme tArA pitAne mitra chuM. pUrve huM ane tAre pitA kSIrakadaMba baMne gautama nAmanA buddhimAna upAdhyAyanI pAse sAthe bhaNyA hatA. hamaNuM nArade ane bIjA lokoe tAruM apamAna karyuM, te vArtA sAMbhaLIne huM ahIM A chuM. huM maMtrathI vizvane mohita karIne tArA pakSanI pUrti karyA karIza." A pramANe kahI te asure parvatanI sAthe rahI durgatimAM pADavAne mATe ghaNA lokone kadharmamAM mohita karI dIdhA. le ke mAM sarva ThekANe vyAdhi ane bhUta vigerenA doSe utpanna karI parvatanA matane nirdoSa TharAvavA mAMDyA. zAMDilyanI AjJAthI parvate roganI zAMti karavA mAMDI, ane lokone upakArI karI karIne pitAnA matamAM sthApana
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 27 karavA mAMDyA. sagararAjAnA nagaramAM, aMta:puramAM ane parivAramAM paNa te asure atyaMta dArUNa rogo vimuryA. sagararAjA paNa che ke nI pratItithI parvatane bhajavA lAgyo, eTale teNe zAMDilyanI sAthe rahIne sarva ThekANe roganI zAMti karI. pachI zAMDilyanA kahevA pramANe parvate lokone upadeza ApavA mAMDe ke "sautrAmaNi yajJamAM vidhivaDe surApAna karavAthI doSa lAgato nathI mATe temAM surApAna karavuM, gosava nAmanA yajJamAM agamyA strInI sAthe gamana karavuM, mAtRmegha yajJamAM mAtAno vadha ane pitRmegha yajJamAM pitAne vadha aMtarvedimAM kare, tethI deSa lAgato nathI. kAcabAnA pRSTha upara agni mUkI "vaIkyAya svAhA' ema bolI prayatnathI hutadravyavaDe temAM homa kare, je kAcabo na maLe te mAthe tALavALA, pILA varNanA kriyA rahita ane kusthAnamAM avatarelA evA keI zuddha dvijAtI (brAhmaNadi) nA, jaLavaDe pavitra karelA kUrmAkAra mastaka upara agnine pradipta karIne temAM Ahuti nAkhavI, je thaI gayeluM che ane je thavAnuM che te sarva purUSa (Izvara) ja che, je amRtanA svAmI thayelA che (mokSe gayelA che) ane je annathI nirvAha kare che te sarva Izvara rUpaja che. evI rIte sarva eka purUSa (Izvara)rUpa ja che, tethI keNa kone mAre che? mATe yajJamAM IcchA pramANe prANIonI hiMsA karavI ane yajJamAM yajamAne mAMsanuM bhakSaNa karavuM, kAraNa ke te devatAnA upadezathI kareluM che, ane maMtrAdivaDe pavitrita che." A pramANe upadeza ApI sagararAjAne potAnA matamAM bheLavI teNe kurukSetra vigeremAM ghaNA yajJo karAvyA. thoDe thoDe teno mata prasaratAM teNe rAjasUyAdikara ya paNa karA vyA, ane te asure yajJanA karanArAone, yajJamAM homelA prANI ke rAjA vigerene vimAnapara rahelA batAvyA; tethI pratIti AvatAM parvatanA matamAM rahIne loko prANIhiMsAtmaka yajJo niHzaMkapaNe karavA lAgyA. A badhuM joIne meM dIvAkara nAmanA eka vidyAdharane kahyuM ke "A yajJomAMthI badhA pazuone tAre harI levA. eTale mAruM vacana mAnIne te yajJamAMthI pazuonuM haraNa karavA lAgyuM. te pelA paramAdhArmika asuranA jANavAmAM AvyuM, jethI tenI vidyAno ghAta karavAne te mahAkALe yajJamAM RSabhadevanI pratimA sthApita karavA mAMDI, eTale te divAkara becara virAma pAmI gaye. pachI upAyakSINa thavAthI zAMta thaIne bIje cAlyo gayo. pachI te asure mAyAthI yajJamAM sagararAjAnI bhAvanA karI, ane tatkALa sulasA sahita sagararAjAne yajJanA agnimAM homI dIdhe. pachI te mahAkALa asura kRtArtha thaIne pitAne sthAnake gaye. A pramANe pApanA parvatarUpa te parvata thakI yAjJika brAhmaNoe hiMsAtmaka yajJa pravartAvyA che, te tamAre aTakAvavA gya che." AvAM nAradanAM vacana aMgIkAra karI satkArapUrvaka tene vidAya karIne rAvaNe marUttarAjAne kSamA ApI. marUtta rAvaNane namIne belyahe svAmI ! A kRpAne bhaMDAra koNa puruSa hato ke jeNe A pApamAMthI amane tamArI pAse nivRtta karAvyA ? AvA tenA praznathI rAvaNa nAradanI utpatti kahevA lAgyA: brahmarUci nAme eka brAhmaNa hato. te tApasa thayuM hatuM, chatAM tenI kuma nAme strI sagarbhA thaI. eka vakhate tene ghera sAdhuo AvyA. temAMthI eka sAdhu bolyA ke "tame e saMsAranA bhayathI gRhavAsane tyAga karyo te te bahu sAruM karyuM, paNa pharIvAra strIno saMga 1 kAcabAnI jevA AkAravALA. 2 jemAM rAjAno homa karavo te rAjasUya yajJa,
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 saga 2 je rAkhIne viSayamAM cittane lubdha karo cho, tyAre gRhavAsathI A vanavAsa zI rIte sAro kahevAya ?' te sAMbhaLI brahmarUcie jinazAsanano svIkAra karIne dIkSA lIdhI, ane te kRmI parama zrAvikA thaI. mithyAtvane choDI tyAM ja rahIne teNe eka putrane janma Apyo. te putra janmasamaye rUdana karyuM nahotuM tethI tenuM nAma nArada pADyuM. ekadA te kUma bIje gaI hatI te samaye jabhaka devatAe tenA putrane harI lIdho. eTale putrazokathI teNe iMdumALA nAmanI AryA pAse jaIne dIkSA lIdhI. jaMbhaka devatAoe te putrane ucheryo ane zAstra bhaNavyAM. pachI anukrame tene AkAzagAminI vidyA ApI. zrAvakanAM aNuvrata dharato e putra yauvana vayane prApta thaye. mastaka para zikhA rAkhavAthI e yati ke gRhastha gaNAte nathI. te nArada kalaha jovAne AkAMkSI che, gIta ane nRtyanA zokhIna che, ane hamezAM kAmadevanI ceSTAthI rahita chatAM ati vAcAla ane ati vatsala che, vIra ane kAmuka puru nI vacce te saMdhi ne vigraha karAve che, hAthamAM chatrI, akSamALa ane kamaMDaLa rAkhe che ane pagamAM pAdukA pahere che, devatAoe tene ucheryo che tethI te pRthvImAM devarSinA nAmathI prakhyAta che. ane prAya: brahmacArI ane svecchAcArI che." A pramANe nAradanI vArtA sAMbhaLIne marUtta rAjAe pote ajJAnathI karelA yajJanA aparAdhane khamAvyo. pachI marUtta rAjAe kanakaprabhA nAmanI pitAnI kanyA rAvaNane ApI ane rAvaNa tenI sAthe paraNya. pavananI je baLavAna ane moTA parAkramavALe rAvaNa marUtta rAjAnA yajJano bhaMga karIne tyAMthI mathurA nagarImAM AvyuM. mathurAnA rAjA harivahana zivanI jema trizUladhArI madhu nAmanA putranI sAthe rAvaNanI sAme Avyo. bhaktithI AvelA harivahananI sAthe keTalIka vArtA karyA pachI rAvaNe pUchyuM ke A tamArA putrane trizulanuM Ayudha kyAMthI ?" pitAe braguTInI saMjJAthI AjJA ApI, eTale madhu madhuratAthI bolyo-"A trizulanuM Ayudha mArA pUrva janmanA mitra camake ApeluM che. e ApatI vakhate camare kahyuM hatuM ke-ghAtakIkhaMDa dvIpanA airAvata kSetramAM zatadvAra nagarane viSe sumitra nAme eka rAjaputra ane prabhava nAme eka kulaputra hatA. A baMne vasaMta ane madananI jema mitra hatA. teo bAlyavayamAM eka gurUnI pAse kaLAbhyAsa karatA hatA, ane azvinIkumAranI jema aviyuktapaNe sAthe rahIne krIDA karatA hatA. jyAre sumitrakumAra yuvAna thaIne te nagaramAM rAjA thaye, tyAre teNe potAnA mitra prabhAvane pitAnI jevo sarakhI samRddhivALo karyo. eka vakhate sumitra rAjA adhathI harAI kaI mahA araNyamAM gayA. tyAM eka pallI patinI vanamALA nAmanI putrIne paro. tene laI rAjA potAnA nagaramAM AvyuM eTale utkaTa rUpa yauvanavALI te vanamALA prabhAvanA jovAmAM AvI. tenuM darzana thayuM tyArathI kAmapIDita thate prabhava kRSNapakSanA caMdranI jema divase divase kRza thavA lAgyuM. tene maMtrataMtrathI asAdhya rIte ati kRza thato jANI rAjA sumitre kahyuM- he bAMdhava! tArA dilamAM je ciMtA ke duHkha hoya te khullI rIte kahI Apa." prabhave kahyuM- he vibhu! te kahI zakAya tema nathI; kAraNa ke te manamAM rahyuM che te paNa kuLane kalaMkita kare che. jyAre rAjAe ati AgrahathI pUchayuM, tyAre te bo9yo-tamArI rANI vanamALA upara anurAga teje mArA dehanI durbaLatAnuM kAraNa che" rAjAe kahyuM- tAre mATe A rAjyane paNa tyAga kare, te A strI koNa mAtra che ! Aje ja e strI grahaNa kara.' A pramANe kahI, tene vidAya karIne tenI pachavADeja rAtrinA prAraMbhamAM svayaMtRtInI jema vanamALAne tene ghera mokalI. teNe AvIne prabhAvane kahyuM-'tamane duHkhI jaIne rAjAe mane tamane soMpI dIdhI che. mATe have
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu mArA jIvana thaine mane AjJA Ape, mAre patinI AjJA baLavAna che. mArA svAmI tamAre mATe prANane paNa cheADI devA taiyAra che, tA mArA jevI dAsI kANu mAtra che ? tA have tame udAsa thaIne kema jue che ?" prabhava khelyA-are mane nijane dhikkAra che ! te sumitra mahAsatyavAna che ke jenu' mArA upara AvuM sAda che. bIjAne prANa apAya che paNa priyA apAtI nathI, kemake te mahAduSkara che, te chatAM e mitra atyAre mAre mATe tema paNa karyuM. pizunanI jema mArI jevAne kAMI nahi kahevA cAgya ke nahi mAgavA ceAgya nathI, ane kalpavRkSanI jema te sumitranA jevA purUSAne kAMI paNa nahi ApavA ceAgya nathI; mATe he vanamALA ! tame mArI mAtA tulya che. tethI ahIthI cAlyA jAe; ane have patinI AjJA chatAM paNa A pAparAzi manuSyanI sAmuM joze nahi ane tene khelAvazeA paNa nahi.' A badhAM vacane tyAM gupta rIte AvIne rAjA sAMbhaLatA hatA, tethI te potAnA mitranu' Avu' satva joine atyaMta harSa pAmyA. pachI prabhave vanamALAne namaskArapUva ka vidAya karI ne eka dArUNa khaDga khecI peAtAnA mastakane chedavA mAMDayuM. te vakhate rAjA sumitre pragaTa thai 'huM mitra! sAhasa kara nahi.' ema kahI tenA hAthamAMthI khaDga kheMcI lIdhuM. te vakhate jANe pRthvImAM pesavAne icchatA hoya tema prabhava lajjAthI nIcuM mukha karIne UbhA rahyo. sumitre ghaNI mahenate tene svastha karyA. pachI baMne mitro pUrvanI jema maitrI rAkhIne pAchA rAjya karavA lAgyA. keTaleka kALe sumitra dIkSA lai mRtyu pAmIne izAna devalAkamAM deva thayA. tyAMthI racavIne A mathurAnA rAjA rivAhananI mAdhavI nAmanI strInA udarathI tuM madhu nAme parAkramI putra thayA che. pelA prabhava cirakALa bhavamAM bhramaNa karI vizvAvasunI janmyAtitI nAme strIthI zrIkumAr nAme putra thayA hatA; ane te bhavamAM niyANA sahita tapa karI kALAge mRtyu pAmIne A huM camare thayA che. e pramANe tArA pU bhavanA huM mitra chuM. A pramANe badhu' vRttAMta kahI teNe mane A trizUla ApeluM che. A trizala be hajAra yojana sudhI jaI kArya karIne pAchuM Ave che.'' 29 A pramANe tenu' vRttAMta sAMbhaLIne rAvaNe bhakti ane zaktithI virAjita evA te madhukumArane pAtAnI manAmA nAme kanyA ApI, pachI la`kAnA prayAkrisathI aDhAra varSa gayAM tyAre rAvaNa suvarNagiri para rahelA pAMDuka vanamAM caityonI pUjA karavAne mATe gayo; tyAM moTI dhAmadhuma sAthe saMgItayukta pUjAnA mahAtsavapUrvaka rAvaNe utkaMThAthI sava caityAne vaMdanA karI. te vakhate dulayapuramAM rahelA iMdra rAjAnA pUrva dikpAla nalakuzmane pakaDavA mATe kuMbhakarNa vigere rAvaNanI AjJAthI gayA. tyAM te nalakure AzALI vidyAvaDe peAtAnA nagaranI AsapAsa sA yojana paryaMta agnimaya killA karelA hatA, ane temAM evA agnimaya catro goThavyAM hatAM ke jemAMthI nIkaLatA kaNIA jANe AkAzamAM agni utpanna karatA hAya tevA dekhAtA hatA. tevA killAnA avaSTabha laIne, kopathI prajavalita agnikumAranI jema e nalakukhara subhaTAthI viMTAine rahyo hatA. sUine uThelA purUSA jema grISma RtunA madhyAnha kALanA sUryane joI zake nahIM, tema ku bhakarNa vigere paNa tyAM AvI te killAnI sAmuM joI zakayA nahI.. 'A durvyapura kharekhara dulaya che, evuM dhArI tee utsAha. bhaMga thaIne pAchA AvyA ane kAika prakAre temaNe te khakhara rAvaNane pahoMcADayA. te sAMbhaLI rAvaNa pote tyAM Avyo ane tevA killA joi, tene levAnA upAyane mATe cirakALa khaMdhunI sAthe vicAra karavA lAgyA. te samaye rAvaNanI upara anurAgI thayelI nala1. duna athavA cADIyA, ra. merU parvata,
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagara jo kubaranI patnI upara'bhAe eka dUtIne mokalI, teNe AvIne rAvaNane kahyuM "mUtti matI jayalakSmI heAya tevI uparabhA tamArI sAthe krIDA karavAne icche che, tamArA guNAthI tenu mana tA harAi gayelu' che, mAtra zarIraja tyAM rahelu che. he mAna! A killAne rakSaNa karanArI AzALI nAmanI vidyA che te upara'bhA peAtAnA zarIranI jema tamAre AdhIna karI deze; tethI tame A nagarane nalakumara sahita tAbe karazeA. vaLI he deva ! ahI sudana nAme eka cakra tame sAdhya karazeA" rAvaNe hAsya sAthe vibhISaNa sAmu joyu. eTale 'vamastu' ema kahIne teNe te kRtikAne vidAya karI. pachI rAvaNe krAdha lAvIne vibhISaNane kahyuM-"are! Avu kuLavarUddha kA teM kema svIkAryu ? re mUDha ! ApaNA kuLamAM koI purUSoe raNabhUmimAM zatruone pRSTha ane parastrIne hRdaya kadi paNa Apyu nathI. are vibhISaNa ! AvAM vacanathI paNa teM ApaNA kuLamAM navIna kala`ka lagADavu che ! tArI AvI mati kema thai ke jethI tuM evuM khelyA ?" vibhISaNe kahyuM "he A mahAbhuja ! prasanna thAe, zuddha hRdayavALA puruSone vANImAtrathI kalaMka lAgatuM nathI. te upara'bhA bhale Ave ne tamane vidyA paNa Ape. zatru tamAre vaza thAya, eTale pachI tame tene aMgIkAra karazeA nahI.. vANInI yuktithI tene cheDI dejo." vibhISaNanAM AvAM vacana rAvaNe svIkAryAM, tevAmAM tene AliMgana karavAmAM la'paTa evI upara'bhA tyAM AvI pahAMcI. potAnA patie nagarane killA rUpa karelI AzALI vidyA teNe rAvaNane ApI; ane te sivAya bIjA vyaMtararakSita amogha zastra paNa ApyAM. pachI rAvaNe te vidyAthI te agninA prAkAra (killA) saMharI lIdhA, ane lazkara tathA vAhana sahita du dhyapuramAM praveza karyAM. tatkALa nalakukhara taiyAra thaI yuddha kavAne AvyA; paraMtu hAthI jema cAmaDAnI dhamaNane pakaDI le tema vibhISaNe tene sahajamAM pakaDI lIdhA. sura ane asurAthI ajeya evu' i'dra sa`badhI mahA dura sudarzana cakra rAvaNane tyAMthI prApta thayuM. pachI nalakukhara namI paDayA, eTale rAvaNe tene tenuM nagara pAchuM sAMpI dIdhuM. kAraNa ke parAkramI puruSo jevA vijayanA athI hAya che tevA dravyanA athI hAtA nathI. pachI rAvaNe upara bhAne kahyuM "he bhadre ! mArI sAthe vinayathI vanAra ane tArA kuLane ceAgya evA tArA patineja tu agIkAra kara; kAraNa ke teM mane vidyAdAna karyuM, tethI tu' tA mAre gurusthAne che, temaja parastrIone huM mAtA ane benane ThekANeja jouM chuM. tu... kAsadhvajanI putrI che, ane su'darInA udarathI utpanna thayelI che, tA ane kuLamAM zuddha evI tane kalaMka na lAge." A pramANe kahI tene nalakukhara rAjAne sAMpI jANe rIsAIne pitAne ghare gayelI strI nirdoSapaNe pAchI Ave tema te AvI. rAjA nalakukhare rAvaNanA mATI satkAra karyo. 30 pachI tyAMthI rAvaNanI senAnI sAthe te rathanUpura nagare AvyA. rAvaNane AvelA sAMbhaLIne mahA buddhimAna sahasrAra rAjAe pAtAnA putra iMdra pratye snehapUrvaka kahyuM-"he vatsa ! tArA jevA meATA parAkramI putre janma laIne bIjA vaMzanI unnati nyUna karI ApaNA vaMzane parama unnatine pamADavo che. A badhI khAkhata te' ekalA parAkramathI ja karelI che; paraMtu have nItine paNa avakAza ApavA joi e. koivAra ekAMta parAkrama vipattine paNa Ape che. aSTApada vigere baliSTha prANIe ekAMta parAkramathI vinAza pAme che. A pRthvI hamezAM balavAnathI paNa ati balavAna vIrAne utpanna kare che; mATe 'huM 1. pUrve sahunnara rAjAe dIkSA lIdhAne adhikAra AvI gayA che, paNa te A yuddha thayA pachInI hakIkta samajavI.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 31 sarvathI vizeSa parAkramI chuM" e ahaMkAra koIe karavo nahIM. hAlamAM mukeza rAkSasanA kuLamAM sUrya samAna laMkApati rAvaNa nAme eka vIra utpanna thayelo che; je sarvanA vIratvane haranAre che, pratApamAM sUrya je che, ane sahasrAMzu jevA vIrane kabaje karanAra che. vaLI teNe lIlAmAtramAM kailAsa parvatane upADyo hato, marUttarAjAnA yajJano bhaMga karyo hato; ane jambudvIpanA pati yakSarAjathI paNa tenuM mana kSobha pAmyuM nahotuM. ahaMta prabhunI pAse pitAnI bhujavINavaDe gAyana karate joIne saMtuSTa thayelA dharaNe ke tene amogha zakti ApI che ane prabhu, maMtra tathA utsAha e traNe zaktithI te urjita che. vaLI jANe tenI be bhujA hoya tevA tenI sarakhA be bhAIo (kuMbhakarNa ane vibhISaNa) thI te utkaTa che. e rAvaNe tArA sevaka zravaNane tathA yamane helAmAtramAM bhagna karI dIdhA che, vALInA bhAI vAnarapati sugrIvane pitAne patti karyo che; ane jenI AsapAsa agnine durlaya kile hato evA durladhyapuramAM paNa praveza karIne tenA anuja bhAIe nalakuberane kabaje karyo che. e te vIra rAvaNa atyAre tArI sAme Avyo che; to pralayakALanA agni je e uddhata rAvaNa praNipAtarUpa amRtavRSTithI zamI jaze, te sivAya zAMta thaze nahi. tArI rUpavatI nAme svarUpavatI putrIne rAvaNa vere Apa, ke jethI e saMbaMdha baMdhAvAne lIdhe tAre tenI sAthe uttama saMdhi thaze." pitAnAM AvAM vacana sAMbhaLI Idrakopa karI bolyA"he pitA ! A vadha karavA lAyaka rAvaNane huM mArI kanyA kema karIne ApuM? kAraNa ke tenI sAthe Adhunika vaira nathI paNa vaMzaparaMparAnuM vaira che. pitA vijayasiMhane tenA pakSanA rAjAe mArI nAMkhyA hatA te saMbhAra. tenA pitAmaha mALIne mAthuM je meM karyuM hatuM te Ane mAthe paNa karIza. e bhale Ave, te koNa mAtra che! tame nehane lIdhe bhIrU thAo nahi, svAbhAvika dhauryane dhAraNa kare. tame tamArA putranuM parAkrama ghaNIvAra joyeluM che, zuM tame mArA parAkramane jANatA nathI ? " A pramANe Idra kaheto hato, tevAmAM durdhara rAvaNe rathanu pura nagare AvIne pitAnI senAvaDe te nagarane gherI lIdhuM. mahAparAkramI rAvaNe prathama dUta mokalyA. te dUte miSTa vacanovaDe Idrane kahyuM- "je rAjAo vidyA ane bhujAbalathI garviSTa hatA te sarvee AvIne bheTa dharI rAvaNanI pUjA karelI che. rAvaNanI vismRtithI ane tamArI saralatAthI ATalo kALa cAlyo gayo. paraMtu have bhakti batAvavAno tamAro samaya che, tethI tenA pratye bhakti batAve athavA zakti batAvo; bhakti ane zakti baMnethI rahita thaze te emanA ema vinAza pAmI jaze." Idra be -"dIna rAjAoe tene pUjya tethI te rAvaNa mana thaI gayuM che. teTalA mATe te mArI pAsethI paNa prajAnI vAMchA kare che. paraMtu ATale kALa te rAvaNanI jema tema sukhane mATe gayo, paNa have teno A kALarUpa kALa Avela che. mATe tuM jaIne tArA svAmIne kahe ke te bhakti athavA zakti batAve; je zakti ane bhakitae rahita thaze to te satvara vinAza pAmI jaze." dUte AvIne rAvaNane te pramANe kahyuM, eTale rAvaNa kepathI bhayaMkara thaI meTA utsAhathI sarva sainyanI sAthe taiyAra thaI gaye. Idra paNa taiyAra thaIne utAvaLe rathanU pura nagaramAMthI bahAra nIkaLyo. kemake vIra leke bIjA vIranA aMhakArane ke Abarane sahana karI zakatA nathI, pachI sAme tenI sAthe sAmate, sainikanI sAthe sainiko ane senApationI sAthe senApatio-ema baMne sainyanuM paraspara yuddha zarU thayuM. zone varSAvatA baMne sainya vacce 1. aSTApada parvata. zI,
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 saga 2 je saMvarta ane puSkarAva meghanI jema meTo saMdeTa thaI paDayo. pachI "A bicArA masAlAnA jevA rasainikone mArIne zuM karavuM ?" ema kahete rAvaNa bhuvanAlaMkAra nAmanA gajeMdra upara caDI ane paNacha upara dhanuSa caDAvI rAvaNa hastI upara rahelA IdranI sAme Avyo. rAvaNa ane IdranA hAthIo paraspara mukhamAM sUMDha vIMTALIne jANe nAgapAza racatA hoya tema sAmasAmA maLyA. baMne mahA balavAna gajedro dAMte dAMte parasparane prahAra karI araNi kASTanA mathananI jema temAMthI agninA taNakhA uDADavA lAgyA. mAMhomAMhe dAMtanA AghAtathI, virahiNI strInA hAthamAMthI nIkaLI paDe tema suvarNa valayanI zreNI temAMthI nIkaLIne pRthvI para paDavA lAgI. parasapara dAMtanA ghAtathI chedAI gayelA zarIramAMthI, gaMDasthaLamAMthI madadhArAnI jema rUdhiranI dhArA jharavA lAgI. te avasare rAvaNa ane Ika paNa kSaNavora zalyothI, kSaNavAra bANothI ane kSaNavAra muddagAthI bIjA be hAthI hoya tema sAmasAmA prahAra karavA lAgyA. e baMne mahAbalavAna hatA, tethI teo eka bIjAnAM astrone astro vaDe cUrNa karatA hatA. ema pUrva ane pazcima sAgaranI jema teomAMthI eka paNa hIna thayo nahIM. ne raNarUpa yajJamAM dIkSIta thayelA te baMne bAdhya ane bAdhakatAne karanArA utsaga tathA apavAda mArganI jema maMtrAstrothI ekabIjAnAM astrane tatkALa bAdha karatA satA yuddha karavA lAgyA. jyAre airAvaNa ane bhuvanAlaMkAra-e baMne hAthI eka DIMTamAM rahelAM be phaLanI jema gADhapaNe maLI gayA, tyAre chIne jANanAra rAvaNa pitAnA hAthI uparathI uchaLIne airAvaNa upara kudI paDyo. ane tenA mahAvatane mArI nAMkhIne moTA hAthInI jema Indrane bAMdhI lIdhA pachI madhapUDAne bhamarIonI jema rAkSasavIroe harSathI ugra kelAhala karIne cAre taraphathI te hAthIne gherI lIdhe, arthAta tenI pharatA pharI vaLyA jyAre rAvaNe Idrane pakaDI lIdhA, tyAre tenuM sarva sainya upadravita gayuM. kAraNa ke " svAmI jItAtA rInya paNa jItAya che.' pachI rAvaNa arAvaNahastI sahita Idrane potAnI chAvaNImAM laI gayo ane pote vaitADhayanI baMne zreNIono nAyaka thayo. tyAMthI pAchA pharIne rAvaNa tatkALa laMkAmAM gayo ane kASThanA pAMjarAmAM popaTane nAkhe tema Idrane kArAgRhamAM nAMkhyo. A khabara paDatAM Idrano pitA sahastrAra dikapAle sahita laMkAmAM Avyo, ane rAvaNane namaskAra karI eka pALAnI jema aMjali joDIne bolyo-"jeNe eka pASANanA khaMDanI jema kailAsa parvatane dhAraNa karyo hato evA tamArI jevA parAkramI vIrathI chatAtAM amane jarA paNa lajajA AvatI nathI, temaja tamArI jevA vIranI pAse yAcanA karavAthI paNa amane bIlakula lajAvuM paDe tema nathI, mATe huM yAcanA karuM chuM ke Idrane choDI do ane mane putrabhikSA Ape " rAvaNa belyo-"je e Idra tenA dikapAla ane parivAra sahita nira. tara A pramANenuM kAma karavuM kabula kare te huM tene choDuM. sAMbhaLo| mArI A laMkApurIne kSaNe kSaNe vAsagRhanI bhUminI jema tRNu kAi vigere kacarAthI rahita kare, nitya prAta:kALe meghanI jema A nagarImAM divya sugaMdhI jaLavaDe siMcana kare, ane sarva devAlayamAM mALInI jema pupone cuMTI ane guMthIne tenI mALAo pUrI pADe. A pramANe nityakArya karato sate A tamAre putra pharIthI rAjyanuM grahaNa kare ane mArA prAsAdathI AnaMda pAme." pachI te pramANe mAro putra karaze" evuM jyAre sahastrAre kabula karyuM tyAre rAvaNe pitAnA baMdhunI jema satkAra karI Idrane choDI mUkyo. pachI Idra rathanU puramAM AvIne moTA udvegathI rahevA lAge. kemake tejasvI purUSone nisteja thavuM te mRtyuthI paNa dusaha che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 33 evAmAM nirvANasiMgama nAme eka jJAnI muni tyAM samosaryA. te sAMbhaLI Idra temane vAMdavA Ave. InDe pUchyuM-"bhagavan! kyA karmathI A rAvaNanA tiraskArane huM prApta thayA te kaho. muni bolyA- " arijaya nAmanA nagaramAM pUrve javalanasiMha nAme eka vidyAdharono rAjA hatuM. tene vegavatI nAme priyA hatI teone eka ahilyA nAme rUpavatI duhitA thaI. tenA svayaMvaramAM vidyAdharonA sarva rAjAo ekaThA thayA. temAM caMdrAvarta nagarano rAjA AnaMdamALI ane sUryAvarta nagarano svAmI taDiprabha paNa AvyA hatA. te taDitrabha tuM poteja hato. tame banne sAthe AvyA hatA, te chatAM tAre tyAga karIne ahilyA svecchAe AnaMdamALIne varI, tethI tAre parAbhava thaye. tyArathI 'huM chatAM ahilyA tene kema vare ?' evI AnaMdamALInI upara IrSyA thaI. ekadA A saMsArapara vairAgya thavAthI AnaMdamALIe dIkSA lIdhI ane tIvra tapasyA karato sate te maharSionI sAthe vihAra karavA lAgyo. eka vakhate vihAra karate karato te rathAvata nAmanA giri upara AvyA ane dhyAnamAM sthita thaye. tyAM te tArA jevAmAM AvyuM, eTale tane ahilyAnA svayaMvaranuM smaraNa thayuM tethI te tatkALa tene bAMdhI lIdhe ane aneka prakAranA prahAra karyA, tathApi te parvatanI jema jarA paNa dhyAnathI calita thaye nahi. te vakhate kalyANa gaNadhara nAme tenA bhAI je sAdhuomAM agraNI hatA ane je tenI sAthe ja hatA teNe tane tema karate joIne vRkSa para vidyutanI jema tArI upara tejalezyA mUkI. te samaye tArI patnI satyazrIe bhaktivacanathI te munine zAMta karyA, tethI temaNe tejalezyA pAchI saMharI lIdhI, jethI tuM dagdha thayo nahi, paNa munitiraskAranA pApathI keTalAeka bhavamAM paribhramaNa karI, koIka bhavamAM zubhakarma upArjana karI tuM A sahastrArane putra Idra thayela che. A rAvaNathI tAre je parAbhava thayo te mahAmunine tiraskAra ane prahAra karavAnA karmanuM phaLa tane prApta thayeluM che. IdrathI mAMDIne eka kIDA sudhI sarvane lAMbe kALe paNa tenAM karelAM karma avazya phaLa Ape che, evI saMsAranI sthiti che. A pramANe pitAne pUrva vRttAMta sAMbhaLI che ke potAnA putra dattavIryane rAjya ApIne dIkSA lIdhI ane ugra tapa karIne mokSe gayA. anyadA rAvaNa svarNatuMga giri upara jene kevaLajJAna utpanna thayuM che evA anaMtavIya nAmanA munine vaMdanA karavA gaye. vaMdanA karIne rAvaNa cagya sthAne beThe ane karNane amRtanI nIka jevI temanI dharmadezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte rAvaNe pUchayuM-"mArUM maraNa zA kAraNathI ane kenAthI thaze ?" bhagavAn mahaSi bolyA- he rAvaNa! bhaviSyamAM thanArA vAsudevane hAthe parastrInA doSathI prativAsudeva evA tArUM mRtyu thaze" te sAMbhaLI rAvaNe tatkALa te ja muninI pAse e abhigraha lIdho ke "mane nahi IcchatI parastrInI sAthe huM kadi paNa ramIza nahi." pachI jJAnaratnanA sAgara evA te munine vaMdanA karIne rAvaNa puSpaka vimAnamAM besI potAnI nagarImAM AvyuM, ane pitAnA nagaranI strIonA netrarUpa nIlakumudane harSavaibhava ApavAmAM caMdra samAna thaye. SADRA GORIZERB E3233%8 ESSAGES OR GSEBTTa ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi rAvaNadigvijayo nAma dritIyaH sa | 2 |
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 je. hanumAnanI utpatti ane varUNanuM sAdhana vaitADhayagiri upara AvelA Adityapura nAmanA nagaramAM prahUlAda nAme eka rAjA hatuM. tene ketumatI nAme priyA hatI. temane pavanaMjaya nAme eka putra thaye, je baLathI ane AkAzagamanathI pavananA je vijayI hatA. te samayamAM bharatakSetrane viSe samudrane kinAre AvelA daMtI parvatanI upara mAheMdrapura nagaramAM maheMdra nAme eka vidyAdharane rAjA hatA. tene hRdayasuMdarI nAme patnI hatI. temane aridama vigere se putranI upara aMjanAsuMdarI nAme eka putrI thaI hatI. jyAre te bALa utkaTa yauvanane prApta thaI tyAre tenA pitAne varanI ciMtA thatAM maMtrIo tene lAyaka evA hajAro yuvAna vidyAdharonA nAma ApavA lAgyA. pachI maheMdranI AjJAthI te maMtrIoe aneka vidyAdharonAM kumAranA yathAvasthita svarUpa 5Ta upara judA judA AlekhI maMgAvIne batAvavA mAMDyA. eka vakhate koI maMtrIe vidyAdharapati hiraNAbha ane tenI patnI sumanAnA udarathI utpanna thayelA vidyutaprabha nAmanA vidyAdharanuM ane prahUlAda rAjAne putra pavanaMjayanuM manahara svarUpa citramAM AlekhIne maheMdra rAjAne batAvyuM. te banne rUpa joI mahedra maMtrIne pUchayuM ke-A banne sarakhA rUpavAna ane kulIna che, tethI te bannemAMthI kumArI aMjanAsuMdarI mATe karyo vara pasaMda kare?" maMtrI be he svAmI ! A vidyat jevI prabhAvALe vidyubha aDhAra varSanuM AyuSya pUruM karI mekSe javAno che, evuM nimittiAoe mane prathama spaSTa kaheluM che, ane A pralAdane putra pavanaMjaya dIrgha AyuSyavALe che, tethI pavanaMjaya gya vara che; mATe aMjanAsuMdarI tene Apa." e samayamAM sarva vidyAre dro potapotAnA parivAra laI moTI samRddhi sAthe naMdIzvaradvIpe yAtrAne mATe jatA hatA, temAM mahendra rAjAne AvelA joI prahUlAde kahyuM ke tamArI putrI aMjanAsuMdarI mArA putra pavanaMjayane A pe." maheke te vAta svIkArI. kAraNa ke prathamathIja e vicAra tenA hRdayamAM hato; prahUlAdanI prArthanA te nimitta mAtraja hatI. pachI AjathI trIje divase mAnasa sarovaranI upara vivAha karavo" ema TharAvI te bane pitatAne sthAnake gayA. pachI maheMdra ane prahUlAde AhlAda sahita sarva svajanone laIne mAnasa sarovarane kinAre jaI nivAsa karyo. te prasaMge pavanaMjaye prahasita nAmanA potAnA mitrane pUchayuM keaMjanAsuMdarI kevI che? te tame joI che?" prahasita hasIne belyo "meM tene joI che. aMjanAsuMdarI raMbhAdika apsarAo karatAM paNa adhika sauMdaryavAna che, tenuM nirUpama rUpa jevuM daSTithI jovAya tevuM vAcALa mANasathI paNa vacanavaDe kahI zakAya tema nathI." pavanajaya bolyo-mitra! haju vivAhane divasa dUra che ane mAre Ajeja te suMdarIne STigacara karavAnI IcchA che, to te kArya zI rIte karavuM ? vahAlI strImAM utkaMThita thayelA purUSane eka ghaDI divasa jevI ane eka divasa mAsa je thaI paDe che, te mArA A
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 35 traNa divasa zI rIte jaze?" prahasita bolyo-mitra! sthira thA, rAtrie ApaNe anupalakSita thaIne tyAM jaIzuM ane te kAMtAne jaIzuM. pachI te rAtre pavanaMjaya prahasitane sAthe laI tyAMthI uThIne aMjanAsuMdarI tenA mahelane sAtame mALe rahelI hatI tyAM AvyuM. rAjaspazanI jema gupta rahIne pavanaMjaya mitranI sAthe te aMjanAsuMdarIne sArI rIte nirakhavA lAgyo. te vakhate vasaMtatilakA nAmanI tenI sakhI aMjanAsuMdarIne kahetI hatI ke "sakhI ! tane dhanya che ke pavanaMjaya je pati pAmI." te sAMbhaLIne mizrakA nAme bIjI sakhI bolI uThI-"are sakhI ! vidyuprabha jevA uttama varane mUkI bIjA varanA zA vakhANa kare che ! " vasaMtatilakAe kahyuM-"are mugdhA ! tuM kAMI paNa jANatI nathI. vidya>> alpa AyuSyavALe che, tethI te ApaNuM svAminIne kema thAya ?' mizrakA belI"sakhI ! tu maMdabuddhivALI lAge che, amRta gheDuM hoya te paNa te zreSTha che ane viSe ghaNuM hoya to paNa te kazA kAmanuM nathI." A pramANe te baMne sakhIone paraspara AlApa sAMbhaLI pavanaMjaya vicAravA lAgyA ke te vidya-bha aMjanAsuMdarIne priya jaNAya che, tethI te A bIjIne belatAM aTakAvatI nathI." A pramANe ciMtavI aMdhakAramAM jema akasmAt nizAcara pragaTa thAya tema pavanaMjaya krodhathI paga kheMcIne pragaTa thayo ane bolyA ke "e vidyubhane varavAnuM ane tenI sAthe varAvavAnuM jene ThIka lAgyuM che te baMnenuM mastaka chedI nAMkhuM." ema belate pavanajaya rASathI te tarapha cAlyuM, eTale tenA bAhudaMDane pakaDI rAkhI prahasita be -"are mitra! zuM tuM nathI jANato ke strI aparAdhI hoya te paNa gAyanI jema vadha karavAne lAyaka nathI ? temAM paNa A aMjanAsuMdarI te niraparAdhI che. te mAtra lajajAne lIdhe tenI sakhIne bolatAM aTakAvatI nathI, te uparathI te kAMI apavAdavALI karatI nathI. A pramANe kahI prahasite atyAgrahapUrvaka tene aTakAvyuM, eTale pavanaMjaya tyAMthI uThI potAnA AvAsamAM AvyuM, ane tyAM AkhI rAta duHkhitahRdaye jAgRtapaNe ja vyatIta karI. prAtaHkALe teNe potAnA mitra prahasitane kahyuM ke-mitra! A strI paraNavI kazA kAmanI nathI, kAraNuM ke eka sevaka paNa jo virakta hoya to te Apattine mATe thAya che, te strInI zI vAta karavI ! mATe cAlo, ApaNe A kanyAne tajI daIne ahIMthI ApaNI nagarIe jaIe. kemake je potAnA AtmAne rUce nahi te svAdiSTa bhajana hoya te paNa zA kAmanuM !" A pramANe kahIne pavanaMjaya cAlavA lAgyuM, eTale prahasita tene pakaDI rAkhIne sAma vacane samajAvavA lAgyuM ke-pate kabula karelA kAryanuM paNa ullaMghana karavuM te mahAna purUSone ghaTita nathI, to je kArya anulaMdhya evA gurUjanoe kabula kareluM hoya tenuM ullaMghana karavAnI te vAtaja kema thAya ! gurUjana mUlyathI vecI devA prAsAdathI ApI de, te paNa te purUSone pramANa che; tene mATe bIjI gati ja nathI. vaLI A aMjanAsuMdarImAM te eka lezamAtra deSa nathI. vaLI sahuddajananuM hRdaya tevA doSanA ArepathI dUSita thAya tema che, temaja tArA ane tenA mAtApitA mahAtmA tarIke prakhyAta che; te chatAM te bhrAtA ! tuM svachaMdavRttie ahIMthI cAlyA javAno vicAra karatAM kema lajajA pAmate nathI? tAre zuM teone lajijata karavA che ?" A pramANe prahasitanA kahevAthI pavanajaya jarA vicAra karIne hRdayamAM zalya chatAM paNa tyAM rahyA. pachI nirNaya karele divase pavanaMjaya ane aMjanAsuMdarIno pANigrahaNanA mahotsava thaye. te teonA mAtapitAnA netrarUpa kumudane caMdra je AhalAdakArI lAge. 1. keIna oLakhe tevI rIte. 2. gupta rAjapurUSa.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 je pachI mahendra snehathI pUjelo prahUlAda sarva svajananI sAthe te vadhUvarane laIne harSathI potAnI nagarIe AvyA. tyAM pralAde aMjanAsuMdarIne pRthvI para rahelA vimAnanI je eka sAta mALano suMdara mahela rahevAne Aye; paraMtu pavanaMjaye te vANIthI paNa aMjanAsuMdarInI saMbhALa lIdhI nahi. kAraNa ke mAnI purUSo potAnA apamAnane jema tema bhulI jatA nathI, ajanAkamArI caMdra vinAnI rAtrinI jema pavanaMjaya vinA netrAzravaDe aMdhakAravALuM mukha karI asvasthatAnA pAtrabhUta thaIne rahevA lAgI. vAraMvAra palaMga para baMne paDakhAne pachADatI e bALAnI rAtrio varSanA jevI lAMbI thaI paDI. ananya manavALI aMjanAsuMdarI be jAnuM vacce mukhakamaLa rAkhIne patinuM ja Alekhana karatI divasone nirgamana karavA lAgI. sakhIo tene vAraMvAra mIThe vacane bolAvatI, tathApi hemaMtaRtumAM koyalanI jema te potAnuM maunapaNuM choDatI nahotI. evI rIte keTalAka kALa vyatIta thatAM eka vakhate rAkSasapati rAvaNanA dUte AvI prahUlAda rAjAne kahyuM-"durmati varUNa rAvaNanI sAthe niraMtara vaira dharAvyA kare che ane praNipAtane svIkAratA nathI. jyAre tenI pAse namaskAra karavAnI yAcanA karI, tyAre ahaMkArano moTo giri ane aniSTa vacana bolanAra e varUNa netrathI potAnA bhujadaMDane jete A pramANe bolya-are, e rAvaNa ke zuM che ? ane tenAthI zuM thavAnuM che? huM Idra, vaizavaNa, nalakubera, sahasrAMzu, marUtta, yamarAja ke kailAsagiri nathI; huM te varUNa chuM. kadI devatAdhiSita ratnothI e durmati rAvaNa garviSTha thayuM hoya to te bhale ahIM Ave tenA cirakALathI ekaThA thayelA garvane huM kSaNavAramAM harI laIza." AvAM tenAM vacana sAMbhaLI rAvaNe krodha pAmI tenA upara caDAI karI; ane samudranI veLA kAMThAnA girine jema rUMdhe tema tenA nagarane lazkaravaDe ruMdhI dIdhu; eTale varUNa yuddha karavA mATe rAtAM netravALo thaI rAjIva ane puMDarIka vigere putrothI paravAryo sata nagaranI bahAra nIkaLyo ane yuddha karavA lAge. te moTA saMgrAmamAM varUNanA viraputro mahA yuddha karI kharaSaNane bAMdhIne tenA nagaramAM laI gayA. pachI rAkSasanA saunyamAM bhaMgANa paDyuM, eTale varUNa paNa pitAnA AmAne kRtArtha mAnato potAnI nagarImAM peTho. pachI rAvaNe vidyAdharonA pratyeka rAjAne bolAvavAne dUta mokalyA; jeomAM mane tamAre mATe mokale che." A pramANe dUtanAM vacana sAMbhaLI prahUlAda rAjA rAvaNane sahAya karavA mATe tyAM javA taiyAra thavA lAge eTale pavanaMjaye AvIne kahyuM ke "he tAta ! tame ahIM ja raho, huM jaIne ne rAvaNanA manorathane pUrNa karIza, huM tamAro putra chuM." A pramANe kahI AgrahathI pitAnI saMmati laI ane badhA lokone bolAvI pavanaMjaya tyAM javA cAlyA. patinI A yAtrAnA khabara lokonA mukhethI sAMbhaLIne satI aMjanAsuMdarI utkaMThita thaI AkAzanA zikharathI devI utarI Ave tema prAsAda uparathI nIce utarI. pitAnA patine jevAne mATe putaLInI jema staMbhane Teko daI animeSa netra ane asvAdhyathI pIDita hRdaye UbhI rahI. dvAranA staMbhane AdhAre jenuM zarIra raheluM hatuM, bIjanA caMdra jevI je kuza lAgatI hatI, zithila kezavaDe jenuM lalATa DhaMkAyeluM hatuM, nitaMbabhAga upara jenI zithila thayelI bhujalatA laTakatI hatI. jenI adharapallava tAMbulanA raMga vagaranA dhUsarA lAgatA hatA, azrujaLathI jenuM mukha jovAtuM hatuM ane jenAM netramAMthI aMjana cAlyuM gayuM hatuM evI aMjanAne pitAnI sanmukha UbhelI pavanaMjaye cAlatI vakhate joI. tene jotAM ja teNe vicAryuM ke"aho ! A duSTa buddhizALI strInuM nirlajajapaNuM ane nirbhayapaNuM kevuM che. ! athavA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 37 tenuM dumanapaNuM pahelAMthI ja mArA jANavAmAM AvyuM che, paNa mAtra mAtApitAnI AjJAnA ulaMghanane bhayathI ja mAre tene paraNavI paDI che. te vakhate aMjana tenA caraNamAM paDI aMjali joDIne belI ke-"he svAmI ! tame badhAnI saMbhALa lIdhI, badhAnI sAthe haLyA maLyA ane mArI jarA paNa saMbhALa lIdhI nathI, tathApi huM vijJapti karuM chuM ke tame mane bhUlI jaze nahi punaH vahelA padhArajo ane tamAre mAga sukhAkArI thaje." A pramANe bolatI dIna thaI gayelI zuddha caritravALI satInI paNa avagaNanA karIne pavanaMjaya vijayane mATe cAlyA gaye. patie karelI avajJAthI vigapIDita e bALA aMtaH gRhamAM jaIne jaladI bhedAyelA nadInA taTanI jema pRthvItaLa upara paDI. pavanaMjaya tyAMthI uDIne mAnasarovare gayo, ane tyAM pradeSakAle nivAsa karyo. tyAM eka prAsAda viphavIne te temAM rahyA. kAraNa ke "vidyAdharonI vidyA sarva manorathane siddha kare che te mahelamAM pavanaMjaya palaMga para beThe hatuM, tevAmAM najIka AvelA mAnasa sarovaranA kinArA upara priyaviyogathI pIDita eka cakravAkI tenA jevAmAM AvI. te pakSiNI prathama grahaNa karelI mRNALalatAne paNa khAtI na hatI. zItaLa chatAM jANe ukaLeluM hoya tevA jaLathI paritApa pAmatI hatI. agnijavALAnI jema caMdrikAthI paNa te dubhAtI hatI, ane karNasvare AkraMda karatI hatI. evI te bALAne joI pavanaMjaya vicAravA lAgyo ke "A cakravAkIo A be divasa pitapotAnA patinI sAthe krIDA kare che, te chatAM mAtra rAtrie temano viraha te sahana karI zaktI nathI; te vivAha pachI tarataja jeno meM tyAga karyo che, ane parastrInI jema meM jene kadApi belAvI paNa nathI, temaja ahIM AvatI vakhate paNa meM jenI saMbhALa lIdhI nathI; are ! je parvata jevA duHkhanA bhAravaDe mULathI ja dabAyelI che ane jeNe mArA samAgamanuM kiMcit paNa sukha joyuM nathI te aMjanAnuM zuM thayuM haze ? are ! mArA evA avivekane dhikkAra che ! te bicArI mArAthI apamAnita thayelI jarUra marI jaze. tenI hatyAnA pApathI durmukha thayela hu pachI kyAM jaIza ?" A pramANe ciMtavI teNe te sarva pitAnA priya mitra prahasitane jaNAvyuM. kAraNa ke mitra vinA potAnA duHkhane jaNAvavAnuM bIjuM kaI pAtra nathI.prahasite kahyuM-lAMbe kALe paNa te tArA jANavAmAM AvyuM te sAruM thayuM; paNa te bALA viyogI sArasa pakSiNInI jema atyAre jIvatI haze ke nahi. he mitra! kadI te jIvatI hoya to adyApi tenuM AzvAsana karavuM tAre yukta che; tethI tenI pAse jaI priyavacane tenI AjJA meLavIne svArthane mATe tAre pAchuM ahIM AvavuM. A pramANe hadayanI jema bhAvI saMbhAvanA karanAra te mitranI preraNAthI pavanaMjaya tene sAthe laI tyAMthI uDIne aMjanAsuMdarInA maMdiramAM AvyA ane guptapaNe dvAra upara ubho rahyo. prathama prahasita AgaLa thaIne tenA gharamAM peThe. te vakhate aMjanAsuMdarI alpa jaLamAM rahelI mAchalI jema palaMga upara taraphaDatI hatI, himavaDe kamalinI pIDAya tema caMdranI jenAthI te pIDAtI hatI, hadayanA aMtaratApathI tenA hAranAM motI kuTI jatAM hatAM, lAMbA niHzvAsathI tenA kezanI zreNI capaLa thatI hatI, asahya pIDAvaDe pachaDAtI bhujAothI maNinAM kaMkaNa bhAMgI jatAM hatAM. vasaMtatilakA sakhI tene vAraMvAra dhIraja ApatI hatI, ane jANe kASThamaya hoya tema tenI daSTi ane citta zUnya thaI gayAM hatAM. AvI sthitimAM rahelI aMjanAsuMdarI prahasitanA jovAmAM AvI. prahasitane vyaMtaranI jema akasmAtu potAnA mahelamAM Avelo joI "ahiM keNa AvyuM ?" tema bhaya pAmatI te bALA dhIraja lAvIne bolI"are ! tame koNa cho ? ane parapurUSa chatAM ahI' kema AvyA cho ? athavA mAre te jANavAnI jarUra nathI; tame A parastrInA gharamAMthI jatA raho. he vasaMtatilakA ! A purUSane
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 sa 3 jo bhujAthI pakaDIne bahAra kADha. huM caMdranA jevI niLa chu. tethI tene jovAne paNa cagya nathI. mArA pati pavana'jaya sivAya A mArA sthAnamAM keAi bIjAne praveza karavAnA adhikAra nathI. tuM zuM joI rahI che?'" te sAMbhaLI prahasita namaskAra karIne khelyA-svAminI ! cirakALe utkaMThita thaI ne AvelA pavanajayanA samAgamanI tamane vadhAmaNI che. kAmadevanA mitra vasaMtanI jema huM tenA prahasita nAmanA mitra tamArI AgaLa AvyA chuM, mArI pachavADe tamArA pati AvelA ja che ema jANI lejo.' ajanA khelI-"are prahasita ! vidhieja mArU' hAsya kareluM che, teA tame mane zA mATe hase che ? A mazkarInA samaya nathI, athavA emAM tamArA doSa nathI. mArA pUrvakanAja doSa che; nahiM to tevA kuLavAna pati mArA zA mATe tyAga kare ? pANigrahaNathI mAMDIne patie tyAga karelI evI mane Aje AvIza varSa vItI gayAM che, tathApi huM pApiNI adyApi jIvu chuM." A pramANenAM tenAM vacanA sAMbhaLI tenA duHkhanA bhAra jenI upara AvelA che evA pavana'jaya aMdara praveza karIne azruthI gadgad vANIe A pramANe khelyA-he priyA ! mUkha chatAM peAtAne DAhyo mAnanArA evA me' vivAhathI mAMDIne tArA jevI nirdoSa strIne doSita gaNI tyAga karelI che. mArA doSathI tu' AvI duHsaha durdazAne prApta thaI che ane thADA vakhatamAM mRtyu paNa pAmI jAta. paNa mArA bhAgyayoge tu jIvatI rahI che.' A pramANe khelatA peAtAnA patine oLakhone lajajAvatI bALA palaMganI IsanA Teko lai mukha nIcu` rAkhIne UbhI thai. pachI hastI jema latAne pakaDe tema valayAkAra bhujAe tene pakaDI laIne pavana jaya palaMga upara beThA. pavana jaye pharIthI kahyuM-he priyA ! kSudra buddhivALA meM tArA jevI niraparAdhI strIne duHkho karI che te kSamA karaje.' patinAM AvAM vacana sAMbhaLI ajanA khelInAtha ! evuM khelA nahi; huM tamArI sadAnI dAsI chuM, tethI mArI kSamA mAgavI te anucita che,' pachI prahasita ane vasaMtatilakA bahAra AvyAM. kAraNa ke jyA re da pati ekAMtamAM maLe tyAre catura pAsavAnA tyAM rahetA nathI." pachI ajanA ane pavana'jaya svecchAe ramavA lAgyA, ane rasanA AvezamAM AkhI rAtrI eka paheAranI jema vItI gaI. rAtrI vItIne prabhAta thayela joI pavanajaye kahyuM ke-he kAMtA ! huM vijaya karavA mATe jaiza, nahi tA gurUjanane khakhara paDaze. he suMdarI ! have pachI kheda karazeA nahi, ane huM rAvaNunuM kA karIne Avu' tyAM sudhI sakhIonI sAthe sukhe kALa nimana karajo.' ajanA khelI-'tamArA jevA baLavAna vIrane te kArya tA siddha thayeluM che; paraMtu jo mane jIvatI jovA IcchatA ho teA artha sAdhIne satvara pAchA padhAro, vaLI huM Aje RtusnAtA hatI; tethI kadi jo mane garbha raheze tA durjana lAke tamArI gerahAjarImAM mArI niMdA karaze." pavana jaye kahyuM-"he mAninI ! huM satvara pAche! AvIza. mArA AvavAthI nIcalAkane tArA apavAda khelavAnA avakAzaja maLaze nahiM, athavA mArA samAgamane sUcavanArI A mArA nAmathI aMkita mudrikA le, tevA samaya Ave te te prakAzita karaje.' evI rIte kahI mudrikA ApIne pavana'jaya tyAMthI uDI mAnasa sarovaranA taTa upara rahelI peAtAnI chAvaNImAM AvyA. pachI devatAnI jema sanyanI sAthe AkAzamArge cAlI te laMkApurImAM AvyA, ane rAvaNane praNAma karyA. tyArapachI kAMtivaDe tarUNa sUryanI jema prakAzatA rAvaNa paNa senAnI sAthe pAtALamAM varUNanI sAme yuddha karavA gayA. ahI. te divasathI ajanAsuMdarIe garbha dhAraNa vizeSa sau`da thI zAbhavA lAgyAM. mukhapara gAlanI zeAbhA 1 pAse rahenArA mitra, sakhI, dAsa dAsI vigere. karyAM; tethI tenAM sarva avayava pAMDuvaNI thai, stananAM mukha zyAma
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 39 thayAM, gati atyaMta maMda thaI, ane netra vizALa ne ujavaLa thayAM. te sivAya bIjA paNa garbhanAM lakSaNo tenA zarIra upara spaSTa jaNAvA lAgyAM. te joIne ketumatI nAme tenI sAsu tiraskArathI belI-"are pApiNI ! bane kuLane kalaMka ApanAruM A kArya teM zuM kayuM ? pati dezAMtara chatAM te garbhiNI kema thaI ? mAre putra tArI avajJA karato, tyAre huM jANatI ke te ajJAnathI tane dUSita gaNe che, paNa tuM vyabhicAriNI che te Aja sudhI mArA jANavAmAM nahotuM." AvI rIte jyAre sAsue teno tiraskAra karyo, tyAre aMjanAsuMdarIe netramAM azru lAvIne patisamAgamanA cinharUpa mudrikA tene batAvI. te chatAM paNa lajajAthI namra mukha karI rahelI aMjanAne tenI sAsue pharIvAra tiraskArathI kahyuM ke are duSTA ! je tAro pati tAruM nAma leto nahi tenI sAthe tAro saMgama zI rIte thAya ? mATe mAtra madrikA batAvI amane zA mATe chetare che ? vyabhicAriNI strIo evA chetara. vAnA prakAre ghaNuM jANe che. he svachaMdacAriNI ! tu Aje ja mArA gharamAMthI nIkaLIne tArA pitAne ghera jA, ahIM UbhI rahe nahi. mAruM sthAna tArA jevIne rahevA yogya nathI. A pramANe aMjanAne tiraskAra karI rAkSasInI jevI nirdaya ketumatIe tene tenA pitAne ghera mUkI AvavA mATe sevaka purUSane AjJA karI. teo aMjanAne vasaMtatilakA sahita vAhanamAM besArI mAhedra nagaranI samIpe laI gayA, ane tyAM netramAM azru lAvI tene vAhanamAMthI utArI, pachI mAtAnI jema namaskAra karI ane tene khamAvIne teo pAchA gayA. uttama sevako svAmInA parivAra upara paNa svAmInI samAna vRttivALA hoya che, te samaye jANe tenA duHkhathI duHkhI thaye heya tema sUrya asta pAmI gaye. kAraNa ke purUSo sajananI vipatti joI zakatA nathI, ghachI tyAM aMjanAe ghuvaDa pakSInA ghera ghutkArathI, phAuDIonA phatkArathI, nAhAranA AkraMdathI, zIkArI prANIonA vividha zabdothI ane rAkSasenA saMgItanI jevA piMgaLAnA kolAhalathI jANe pitAnA kAna kuTI gayA hoya tema AkhI rAtri jAgratapaNeja nirgamana karI. prAtaHkALe te dIna bALA lajajAthI saMkoca pAmatI satI bhikSukInI jema parivArahita, pitAnA gRhadvAra pAse haLave haLave AvI. tene acAnaka AvelI joI pratihArI saMbhrama pAmI gaye. pachI vasaMtatilakAnA kahevAthI tenI tevI avasthA teNe rAjAnI pAse nivedana karI. te jANI rAjAnuM mukha namra ane zyAma thaI gayuM. te vicAramAM paDyo ke "ahA ! vidhinA vipAkanI peThe strIonuM caritra paNa aciMtya che. A kulaTA aMjanA mArA kuLane kalaMkita karavAne mATe mAre ghera AvI che; paraMtu aMjanane leza paNa ujajvaLa vastrane dUSita kare che. A pramANe rAjA ciMtavato hato, tevAmAM tene prasannakati nAme nItimAna putra aprasanamukhe kahevA lA-A duSTAne satvare ahIMthI kADhI mUke, teNe ApaNuM kuLane dUSita karyuM che sarSe DaselI AMgaLIne buddhimAna purUSa zuM nathI chedI nAMkhato?" te vakhate mahatsAha nA mane eka maMtrI bolyA-duhitAone sAsu taraphathI du:kha utpanna thAya tyAre pitAnA gharanuM ja zaraNa hoya che. he prabhu! kadI tenI sAsu ketumatIe krUra thaIne A nirdoSa bALa upara kaI khoTo doSa utpanna karIne kADhI mUkI haze te zI khabara? mATe jyAM sudhI A sadoSa che ke nirdoSa che evI spaSTatA na thAya tyAM sudhI tenuM gupta rIte pAlana kare. ene potAnI putrI jANIne enA upara eTalI kRpA karo." rAjAe kahyuM-"sarva ThekANe sAsu te evI hoya che, paNa vadhUonuM AvuM caritra koI ThekANe hoya nahi,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 3 jo ApaNe prathamathI sAMbhaLyuM che ke A aMjanA pavanaMjayane Akhya hatI, arthAt pavanajayane tenI sAthe prItibhAva nahato, te pavanaMjaya thakI tene garbha zI rIte saMbhave ? mATe A sarvathA doSavatI che. tenI sAsue tene kADhI mUkI te sAruM ja karyuM che, mATe ahIMthI paNa kADhI mUko. tenuM mukha ApaNe zuM nahi." AvI rAjAnI AjJA thatAMja dIna mukhe AnaMda karatA lokoe kaSTathI joyelI te aMjanAne dvArapALe kADhI mUkI. kSudhA ane tRSAthI pIDita, zrAMta thayelI, niHzvAsa nAMkhatI, abu varSAvatI, darbhathI viMdhAyelA pagamAMthI nIkaLelA rUdhiravaDe bhUmiLane raMgatI, pagale pagale khalita thatI ane vRkSe vRkSe vizrAma letI aMjanA dizAone paNa revarAvatI sakhInI sAthe tyAMthI cAlI nIkaLI. je je naga2mAM ke gAmamAM te jatI tyAM prathamathI AvelA rAjapurUSo tene rahevA detA nahIM; tethI te koI paNa jagyAe sthiti karI zakI nahi. cAre tarapha bhaTakatI te bALA anukrame eka mahAiTavImAM AvI pahoMcI. tyAM parvatanA kuMjamAM eka vRkSanI nIce besIne te vilApa karavA lAgI- ahA ! huM maMda bhAgyavALIne gurUjanothI paNa aparAdhanuM vivecana thayA sivAya prathamathI ja daMDa thaye. he ketumatI sAsu ! tame kuLane kalaMka lAgavA na dIdhuM te sArUM karyuM. he pitA ! tame paNa saMbaMdhInA bhayathI sAruM vicAryuM. duHkhita nArIone AzvAsananuM kAraNa mAta che. he mAtA ! tame paNa patinA chaMdane anusarIne mArI upekSA karI. he bhAI ! pitA jIvatAM tAro koI deSa nathI. he nAtha ! eka tame dUra rahetAM mAre sarve jano zatru thayA. he priya ! sarvathA pati vinAnI strI eka divasa paNa jIvazo nahi, ke jevI rIte maMdabhAgyamAM ziromaNi evI huM haju jIvuM chuM !" A pramANe vilApa karatI aMjanAne tenI sakhIe samajAvIne AgaLa calAvI; tyAM eka guphAnI aMdara dhyAna karatA amitagati nAmanA eka muni temanA jovAmAM Avya te cAraNazramaNa munine namaskAra karIne te baMne strIo vinayapUrvaka temanI pAse beDI, eTale munie paNa dhyAna samApta karyuM ane potAne dakSiNa kara uMce karIne manoratha ane kalyANarUpa moTA ArAmamAM nIka jevI dharmalAbhArUpa AziSa ApI. pachI vasaMtasenAe bhaktithI namaskAra karIne aMjanAnuM badhuM duHkha mULathI munine kahI batAvyuM. ane A aMjanAnA garbhamAM koNa che ? ane kayA ka A pramANe pUchyuM, eTale muni belyA-" A jambudvIpanA bharatakSetrane viSe maMdara nAmanA nagaramAM priyanaMdI nAme eka vaNika rahetuM hatuM. tene jayA nAmanI strIthI caMdranI jema kaLAno nidhi ane jene dama (indriyadamana) priya che e damayaMta nAme eka putra thayo. eka vakhate te udyAnamAM kIDA karavA gaye, tyAM svAdhyAya dhyAnamAM tatpara evA eka munirAjanA tene darzana thayAM. teNe temanI pAsethI zuddha buddhie dharma sAMLaLyo, ane pratibedha pAmIne samakita tathA bIjA vividha niyamo grahaNa karyA. tyArathI teNe munione yogya ane aniMdita dAna ApavA mAMDayuM. tapa ane saMyamamAMja eka niSThA rAkhate te kALakrame mRtyu pAmI bIjA devalekamAM paramaddhika devatA thaye. tyAMthI cyavane A ja bUDhIpamAM mRgAMkapuranA rAjA vIracaMdranI priyaMgulakSamI nAmanI rANIthI putrapaNe avataryo. te siMhacaMdra evA nAmathI vikhyAta thaI janadharmane svIkArI karmayoge mRtyu pAmIne deva5NAne prApta thaze. tyAMthI vIne A vaitADhaya giripara AvelA vArUNa nAmanA nagaramAM sukaMTha rAjA ane kanakadI rANIne siMhavAhana nAme putra thayo. cirakALa rAjaya jogavI zrI vimalaprabhunA tIrthamAM lakSmIdhara muninI pAse teNe vrata grahaNa karyuM. dustapa tapasyA karI
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM mRtyu pAmIne te lAMtaka devakamAM devatA thaye. tyAMthI cyavane A tArI sakhI aMjanAnA udaramAM Avyo che. e putra guNanuM sthAna, mahAparAkramI, vidyAdharono rAjA, caramahI ane pAparahita manavALe thaze, have tArI sakhIne pUrva bhava sAMbhaLa. kanakapura nagaramAM kanakarathe nAme eka mahArathIomAM ziromaNi rAjA hato. tene kanakodarI ane lamIvatI nAme be patnIo hatI; temAM lakSamIvatI atyaMta zraddhALu zrAvikA hatI. te pitAne gRhacatyamAM ranamaca jinabiMbane sthApita karIne banne kALa tenI pUjA ane vaMdanA karatI hatI kanakodarIne te viSe IrSyA thavAthI te duSTa hadayanI strIe eka vakhate te jinabiMba harI laI apavitra ukaraDAmAM saMtADI dIdhuM. te vakhate jayazrI nAme eka sAthvI vihAra karatAM karatAM tyAM AvyAM. te tene pratimA saMtADatI dekhIne belyAM-are bhalI strI ! A te zuM karyuM ? A bhagavaMtanI pratimAne ahIM nAkhavAthI te tArA AtmAne saMsAranAM aneka dukhane pAtra karyo. jayazrI sAdhvIne A pramANe kahevAthI kanakedarIne pazcAttApa thayo. tethI tatkALa te pratimA tyAMthI laI zuddha karI khamAvIne je sthAne hatI tyAM mUkI dIdhI. tyArathI te samakitadhArI thaIne jainadharmane pALavA lAgI. anukrame Ayudhya pUrNa thatAM mRtyu pAmIne saudharma ka95mAM devI thaI tyAMthI cyavane A tArI sakhI maheMdra rAjAnI putrI thaI. teNe ahaMnI pratimA duHsthAne nAMkhI hatI tenuM A phaLa tene prApta thayeluM che. tuM te bhavamAM te karma karavAmAM tene anumodana karanAra ane madadagAra hatI, tethI tuM paNa tenI sAthe tenuM phaLa bhegave che. paNa te duSTa kamanuM phaLa prAya: bhogavI lIdhuM che, mATe have bhave bhave zubha phaLane ApanAra jinadharmane grahaNa karaze. ane hIMthI A strIno mAme akasmAt AvIne tene potAne ghera laI jaze, ane thoDA samayamAM tene tenA patinI sAthe paNa melApa thaze." A pramANe kahI te banne strIone AhaMta dharmamAM sthApita karIne te muni garUDanI jema AkAzamAM uDI gayA. tevAmAM tyAM AvatA eka yuvAna siMha temanA jovAmAM Avyo. pitAnA pucchanA pachADavAthI jANe pRthvIne phADatA hoya te te dekhAtuM hatuM. moTA batkAra vinithI dizAone kuMjane purI detA, hAthIonA rUdhirathI vikarALa ha netre dIpaka jevAM cakacakita hatAM, dADhe vajanA kaMda jevI hatI, dAMta karavatanA jevA kura hatA, kezavALa agninI javALA jevI hatI, nakha lAhanA aMkuza jevA hatA ane tenuM urasthaLa zilA jevuM hatuM. AvA siMhane jotAM ja te banne strIo jANe bhUtaLamAM pesavAne IrachatI hoya tema jamIna tarapha jatI satI kaMpavA lAgI, ane bhaya pAmelI hariNInI jema have kayAM javuM ? evA bhayathI sthira thaI gaI tevAmAM te guhAnA adhipati maNi cULa nAmanA gaMdha aSTApada prANInuM rUpa laI te siMhane mArI nAkhyo. pachI aSTApadanuM rUpa saMharI laI pitAnuM mULa svarUpa dhAraNa karI teNe e banne strIonA harSane mATe pitAnI priyA sahita ahaMtu guNanI stuti karavA mAMDI. pachI te strIoe tenuM sAnidhya choDayuM nahi. bane jaNa te guphAmAMja rahI, ane tyAM munisuvrata prabhunI pratimAnuM sthApana karIne niraMtara tenuM pUjana karavA lAgI. eka divase siMhaNa jema siMhane janma Ape, tema aMjanAe caraNamAM vaja aMkuza ane cakanA cinhavALA eka parAkramI putrane janma Ape. vasaMtatilakAe harSita thaI ( 1 chelluM jenuM zarIra che evo arthAta teja bhavamAM mokSe janAre.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 saga 3 je anna jaLa vigere lAvIne tenuM prasUtikarma karyuM. te vakhate putrane utsaMgamAM laI duHkhI aMjanA mukhapara azru lAvIne te guhAne rUdana karAvatI satI vilApa karavA lAgI-"he mahAtmA putra ! AvA ghera vanamAM tAro janma thavAthI puNya vagaranI huM rAMka strI tAro janmotsava zI rIte karuM ?A pramANe rUdana karatI aMjanAne joI pratisUrya nAmanA eka khecare tenI pAse AvI madhura vANIe tene duHkhanuM kAraNa pUchyuM, eTale tenI sakhIe AMkhamAM AMsu lAvIne vivAhathI mAMDIne putrane janma sudhInuM aMjanAnA du:khanuM sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI tenI AMkhamAM paNa AMsu AvyAM. pachI te - he bALA ! huM hanapurano rAjA chuM. pitA citrabhAnuM ane mAtA suMdarImALAno huM putra chuM. mAnasa vegA nAmanI tArI mAtAne huM bhAI thAuM chuM. sArA bhAgye tane jIvatI joIne huM khuzI thaye chuM; te have tuM A dhAsita thA." te potAne mAtula (mAma ) che, evuM jANuM aMjanA adhika adhika rUdana karavA lAgI. " iSTajananA ava lokana samaye prAyaH pharIne duHkha utpanna thAya che." tene rUdana karatI nivArIne pratisUryo pitAnI sAthe AvelA kaI daivajJa (joSI)ne te putrano janma viSe pUchayuM. devare kahyuMA kumAra zubha grahanA baLavALA lagnamAM janmele che, tethI puNyavAna che, te avazya moTe rAjA thaze, ane A bhavamAMja siddhine pAmaze. Aje caitramAsanA kRSNa pakSanI aSTamI tithi che, zravaNa nakSatra che ane ravivAra che. sUrya uMcano thaI meSa rAzimAM Avyo che, caMdra makarane thaI madhya bhavanamAM raheluM che, maMgala madhyama thaI vRSabha rAzimAM che, budha madhyapaNe mIna rAzimAM AvyuM che, gurU uMco thaI karka rAzimAM rahyo che, zukra uMcano thaI mIna rAzimAM che. zani paNa mIna rAzImAM che, mInalagnano udaya che ane brahma yoga che, tethI sarva rIte zubha che." pachI pratisUrya putra ane sakhI sahita potAnI bhANejane uttama vimAnamAM besADIne pitAnA nagara tarapha laI cAlyo. mArge jatAM vimAna upara laTakatA uMcA ratnamaya jhumakhAnI ghugharIone levAnI IcchAthI te bALaka mAtAnA usaMgamAMthI uchaLe. tethI AkAzamAMthI vajanI jema te nIcenA parvata upara paDI. tenA paDavAnA AghAtathI te girinA cUrecUrA thaI gayA. putranA paDI javAthI tatkALa aMjanA pitAnA hAthathI hRdayane kuTavA lAgI. pratisUye tarataja bALakanI pachavADe jaI tene akSata aMge upADI lIdho. ane nAza pAmelA nidhAnanI jema pAcho lAvIne aMjanAne sepyo. pachI mananI jevA vegavALA vimAna vaDe pratisUrya, jemAM mahotsava thaI rahyo che evA hanupura nagaramAM zIgha AvI pahoMcyA. tyAM aMjanAne teNe harSathI pitAnA gharamAM utArI. jANe kuLadevI AvI hoya tema mAnIne tenA sarva aMtaHpure tenI pUjA karI. janmatAMja hanupura nagaramAM prathama Avyo, tethI mAtula pratisUrya aMjanAnA putranuM hanumAna evuM nAma pADayuM. tenA vimAnamAMthI paDavA vaDe pava ta cUrNa thaI gayA, tethI teNe tenuM zrIla evuM bIjuM paNa nAma pADayuM. mAnasa sarovaranA kamalavanamAM rAjahaMsanA zizunI jema hanumAnakumAra yathAsukhe krIDA karate tyAM moTe thavA lAgyA. ane "je deSa ketumatI sAsue pitAnI upara AropaNa karela che te have kevI rIte utaraze ?" tenI niraMtara ciMtA karatI aMjanA zalya sahita hoya tema rahevA lAgI, ahI rAvaNanI madade gayelA pavanaMjaye saMdhi karIne khara dUSaNane varUNa pAsethI choDAvyA ane rAvaNane saMtoSa pamADaDyo. pachI rAvaNa parivAra sAthe laMkAmAM gaye, ane
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 43 pavanaMjaya tenI rajA laI potAnA nagaramAM A vyo. mAtApitAne praNAma karI te aMjanAnA vAsagRhamAM Avyo. tyAM aMjanArahita te vAsagRha jyonArahita caMdranA jevuM nisteja jovAmAM AvyuM. tyAM rahelI koI eka strIne teNe pUchyuM ke "netrane amRtAMjana jevI mArI priyA aMjanA kayAM che ?' teNe kahyuM ke " tame raNayAtrAmAM gayA pachI keTaleka divase garbhasaMbhavanA doSathI tamArI mAtA ketumatIe tene kADhI mUkI che, ane pApI sevaka purUSa tamArI mAtAnA hukamathI mahedra nagaranI najIkanA araNyamAM hariNInI jema bhayAkula evI te bALAne mUkI AvyA che. te sAMbhaLatAMja pavanaMjaya pavanavege pArevAnI jema priyAne maLavAne utsuka thaI pitAnA sAsarAnA nagaramAM Ave tyAM paNa priyAne joI nahIM, tyAre teNe kaI strIne pUchayuM ke "ahIM mArI priyA aMjanA AvI hatI ke nahi ?" te strIe kahyuM "hA ! te vasaMtatilakA sAthe ahIM AvI hatI, paNa tenI upara AvelA vyabhicAranA deSathI tenA pitAe tene kADhI mUkelI che." te vacanathI jANe vajathI haNayo hoya te thaI pavanaMjaya priyAne zodhavA mATe parvata ane vana vigeremAM bhamavA lAgyo. kaI ThekANe jyAre tene pitAnI priyAnA khabara maLyA nahi, tyAre zApathI bhraSTa thayelA devanI jema. kheda pAmI teNe potAnA prahasita nAmanA mitrane kahyuM, "he mitra ! tu jaIne mArAM mAtApitAne kahe ke badhI pRthvImAM bhaTakatAM haju sudhI meM kaI ThekANe aMjanAsuMdarIne joI nahIM, haju pharIvAra araNyamAM jaI te bicArIno zedha karIza. je maLaze to sAruM, nahi to chevaTa huM agnimAM praveza karIza." pavanaMjayanA kahevAthI prahasite tatkALa AdityapuramAM AvI prahUlAda ane ketumatIne te saMdeze kahyo. te sAMbhaLIne ketumatI jANe hRdayamAM pASANathI haNAI hoya tema mUchita thaIne pRthvI para paDI. DIvAre saMjJA meLavIne te belI ke- "kaThina hRdayavALA prahasita ! maravAno nizcaya karanArA tArA te priya mitrane vanamAM ekale mUkIne tuM ahI kema Avyo ? athavA meM pApiNIe vicAryA vagara aMjanA jevI kharekhara nirdoSa strIne kADhI mUkI te kevuM kharAba karyuM che ? e sAthvI upara deSa AropaNa karavAnuM mane ahIM ja pUrNa phaLa maLyuM che. ati ugra pApa ane puNyanuM phaLa ahIM ja maLe che." A pramANe rUdana karatI ketumatIne nivArIne aMjanAne zedhavA nIkaLelA pavanaMjayanI jema prahalAda rAjA pavanaMjayane zodhavA cAlyA. aMjanA ane pavanaMjayanI zene mATe prahUlAde pitAnA mitra evA sarva vidyAdhara rAjAonI pAse aneka dUtone mokalyA. ane pite aneka vidyAdharanI sAthe putra ane putravadhUne zodhato zodhato tvarAthI bhutavana nAmanA vanamAM AvyuM. tyAM eka citA racIne temAM agni prajavalita karato pavanaMjaya te jovAmAM AvyuM. pachI citAnI pAse Ubho rahI pavanaMjaya bolyA ke "he vanadevatAo ! vidyAdharanA rAjA pralAda ane ketumatIne huM putra chuM. aMjanA nAme eka mahAsatI mArI patnI hatI, tenI sAthe vivAha karyo tyArathI meM duSTabuddhie e nirdoSa strIne duHkhI karI che. tene tyAga karIne svAmInA kAryane mATe huM raNayAtrAe jato hato, tevAmAM devage tene nirdoSa jANune pAche tenI pAse AvyA, ane tenI sAthe svecchAe krIDA karI mArA AvyAnI nizAnI ApI, huM mAtApitAthI ajJAta rahI pAcho mArA kaTakamAM AvyuM. te ja divase te kAMtAne garbha rahyo. mArA deSane lIdhe tenI para deSanI zaMkA rAkhatA vaDiloe tene kADhI mUkI, te atyAre kyAM haze te kAMI jaNAtuM nathI. te AgaLa ane hamaNAM nirdoSa ja che te chatAM mArA ajJAnadeSathI dArUNa dazAne prApta thaI che. are ! mArA jevA apaMDita (mUkha) patine dhikkAra che! meM badhI pRthvImAM bhaTakIne tene zodha karyo, tathApi ratnAkaramAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 je ratnanI jema mane maMdabhAgyane te prApta thaI nathI, mATe Aje huM mArA zarIrane agnimAM hamuM chuM. kemake je jIvato rahuM te yAjajIvita A virahAnaLa huM sahana karI zakuM tema nathI. mATe he devatAo ! je tame mArI kAMtAne juo te tene A khabara Apajo ke tArA patie tArA vigathI agnimAM praveza karyo che. A pramANe kahIne jemAM agni prajvalita thaye che evI te citAmAM jhaMpApAta karavAne pavanaMjaye uchALe mAryo, te vakhate tene sarvavacane jeNe sAMbhaLyA che evA prahUlAde ati saMbhramathI utAvaLe tenI pAse AvI tene be hAtha vaDe pakaDIne chAtI sAthe dabAve. "priyAnA viyoganI pIDAnA upAyarUpa mRtyumAM mane A zuM vidana thayuM ? ema pavanaMjaye uMce svare kahyuM, eTale prahUlAda abu lAvIne bolyA-nirdoSa putravadhUne kADhI mUkavAmAM upekSA rAkhanAra A tAre pApI pitA prahUlAda che. vatsa ! tArI mAtAe prathama eka avicArI kAma karyuM che, have tuM tevuM bIju kAma kara nahi, sthira thA, tuM buddhimAna che. he vatsa ! tArI vadhUnI zodha karavAne meM hajAre vidyAdharane AjJA karI che, mATe tenA AgamananI rAha je." have vidyAdharane zodhane mATe mokalyA hatA, teomAMthI keTalAka pavanaMjaya ane aMjanAne zodha karatAM karatAM hanupuramAM AvyA. teoe tyAM pratisUrya ane aMjanAne khabara ApyA ke "aMjanAnA virahaduHkhathI pavanaMjaye agnimAM praveza karavAnI pratijJA karelI che. temanI pAsethI tevuM duHzrava vacana sAMbhaLI jANe viSapAna karyuM hoya tema aMjanA " are huM marI gaI" ema bolatI mUcha khAIne pRthvI para paDI. caMdanajaLathI siMcana karatA ane paMkhAthI pavana vIjhatAM e bALa saMjJA pAmI. te UThIne dInavacane rUdana karavA ane bolavA lAgI ke-"pativratA strIo patinA zekathI agnimAM praveza kare che, kAraNake pati vinA teonuM jIvita mAtra duHkhane mATe ja thAya che, paNa je zrImaMta patio hajAre strIonA bhegavanArA che teone to priyAne zeka kSaNika he joIe; te chatAM temane agnimAM praveza karavAnuM zuM kAraNa? he nAtha ! mAre virahe tame agnimAM praveza kare ane tamAro viraha chatAM huM cirakALa jIvatI rahuM, te keTaluM badhuM viparIta kahevAya ? athavA mahAsatvavALA te ane alpa satvavALI huM, teonI vacce nIlamaNi ane kAcanI jeTalA aMtaranI atyAre khabara paDI. A bAbatamAM mArAM sAsusasarAne ke mArAM mAtApitAne kAMI doSa nathI, mAtra huM maMdabhAgyavALInA karmane ja doSa che." A pramANe rUdana karatI aMjanAne samajAvI putra sahita tene sAthe laI pratisUrya eka uttama vimAnamAM besI pavanaMjayane zodhavA cAlyA. te pharato pharato bhUtavanamAM AvyA. dUrathI prahasita azruvALa netre tene jo; eTale aMjanA sahita AvatA pratisUryanI khabara teNe tatkALa pralAda ane pavanaMjayane vinayapUrvaka kahI pratisUrya ane aMjanAe vimAnamAMthI utarI bhaktithI pRthvI para mastaka namAvI dUrathI ja pralAdane namaskAra karyo. pachI pratisUryane AliMgana karI potAnA pautra hanumAnane utsaga para besArI pralAde AlAda pAmIne saMbhramathI kahyuM- he bhadra ! A duHkhasamudramAM kuTuMba sahita DubI jatAM evA mAre uddhAra karanArA tame cho, tethI mArA sarve saMbaMdhIomAM tame agresara baMdhu che. mArA vaMzanI pUrvabhUta zAkhA ane saMtatinA kAraNabhUta A mArI putravadhUne meM doSa vinA tyajI dIdhI hatI tenI tame rakSA karI, te ghaNuM sAruM karyuM che." pitAnI priyAne joI tatkAla pavanaMjaya samudranI jema duHkhanI bharatIthI nivRtta thaye; ane zokAgni zAMta thavAthI te atyaMta khuzI thaye. sarva vidyAdhare e vidyAnA sAmarthyathI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 45 tyAM AnaMdasAgaramAM caMdrarUpa moTo utsava karyo. pachI teo potAnA vimAnothI AkAzane tArAvALuM karatAM havethI hanupuramAM gayA. mahedra rAjA paNa mAnasagA sahita tyAM Avyo, ane ketumatI devI tathA bIjA sarva saMbaMdhIo paNa tyAM AvI maLyA. eka bIjAnA saMbaMdhI ane baMdhurUpa tyAM maLelA vidyAdharonA rAjAoe paraspara maLIne pUrvanA utsavathI paNa adhika utsava karyo. pachI parasparanI rajA laI sarve pitapatAnA sthAne gayA, ane pavanaMjaya pitAnI priyA aMjanA ane kumAra hanumAnanI sAthe tyAM rahyo. kumAra hanumAna pitAnA manaro sAthe moTe thaye ane teNe sarva kaLA ane vidyA sAdhI lIdhI. zeSanAganI jevI lAMbI bhujAvALe, astrazAstramAM pravINa ane kAMtivaDe sUrya je hanumAna anukrame yauvanavayane prApta thaye. A samayamAM kodhIomAM zreSTha ane baLanA parvata jevo rAvaNa saMdhImAM kAMI dUSaNa utpanna karIne varUNane jItavA cAlyo. dUta mokalIne teDAvelA vidyAdharA zaitADhayagirinA kaTaka jevuM kaTaka taiyAra karIne tyAM javA cAlyA. pavanaMjaya ane pratisUrya paNa tyAM javAne taiyAra thayA. te vakhate avarTAbha ApavAmAM giri je hanumAna A pramANe bolyA - "he pitAo ! tame baMne ahIM ja rahe, huM eTale ja zatruone jItI laIza. tIkSNa hathivAra pAse chatAM bAhathI koNa yuddha kare ? huM bALaka chuM evuM dhArI mArI upara anukaMpa lAvaze nahi; kAraNa ke ApaNA kuLamAM janmelA purUSane parAkramane avasara Ave tyAre vayanuM pramANa rahetuM nathI. evI rIte karI ati AgrahathI temane rokI, potAne javA mATe temanI rajA meLavI. teoe jenA mastaka para cuMbana kareluM che evA hanumAne prasthAnamaMgaLa karyuM. e durvAra parAkramI hanumAna moTA sAmaMta, senApatio ane seMkaDo senAthI para sato rAvaNanI chAvaNImAM Avyo. jANe mUrtimAna vijaya hoya tevA hanumAnane Avate ane praNAma karato joI rAvaNe harSathI tene potAnA usaMgamAM besAryo. pachI rAvaNa varUNanI nagarI pAse jaI yuddha karavA Ubho rahyo, eTale varUNa ane tenA parAkramI se putre yuddha karavA mATe nIkaLyA. varUNanA putra rAvaNanI sAthe yuddha karavA lAgyA ane varUNa, sugrIva vigere vIrenI sAthe yuddha karavA lAgyo. meTA parAkramI ane rAtA netravALA varUNanA putrae Dukkarane jAtivaMta dhAna kheda pamADe tema rAvaNane yuddhamAM muMjhavI dIdhuM. te samaye gajendronI sAme kesarIkizoranI jema krodhathI durdhara evA dArUNa hanumAne pazuonI jema potAnI vidyAnA sAmarthyathI varUNanA putrone bAMdhI lIdhA. te joI mArgamAM vRkSone hAthI dhrujAve tema sugrIva vigerene kaMpAvate varUNa krodhathI hanumAna upara deDI AvyuM. bANonI zreNIne varSAvatA rAvaNe nadInA vegane parvata reke tema varUNane vacamAM ja khalita karyo; tethI jema vRSabha sAthe vRSabha ane hAthI sAthe hAthI laDe, tema kIdhAMdha varUNanI sAthe rAvaNe ghaNIvAra yuddha calAvyuM. chevaTe chaLane jANanArA rAvaNe sarva baLathI varUNane AkuLa vyAkuLa karI uchaLIne Idrane bAMdhI lIdho hato tema tene bAMdhI lIdhe. "sarva ThekANe chaLa balavAna che." pachI jaya jaya nAdathI dizAonA mukhane zabdAyamAna karate vizALa skaMdhavALo rAvaNa potAnI chAvaNImAM AvyuM, ane putra sahita vaza thaIne rahevA kabula thayelA varUNane rAvaNe choDI mUke. mahAtmAono kepa praNipAta sudhI ja hoya che, varUNe satyavatI nAmanI potAnI putrI hanumAnane ApI. kemake "potAnI jAte jenuM baLa joyeluM che e jAmAtA maLavo durlabha che."
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 je rAvaNa tyAMthI laMkAmAM Ave ane caMdraNakhA(sUpanakhA) nI anaMgakusumA nAmanI putrI teNe harSathI hanumAnane ApI. sugrIve padharAgA, nale harimAlinI ane bIjAoe paNa pitAnI hajAro duhitA hanumAnane ApI. rAvaNe harSathI daDha AliMgana karI vidAya karelo parAkramI hanumAna hanupura gayo, ane bIjA paNa je vAnarapati (sugrIva) vigere vidyAdhara hatA te paNa harSa sahita pitapotAnAM nagare gayA. 3%83%888888828 WAS 382 38888888888889 88 ityAcAryazrIhemacandraviracite trizaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi hanumadutpattivaruNasAdhano nAma : sarSa /rU . B8%B383%B38288888888888888888888888
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 4 the. rAma lakSamaNanI utpatti, vivAha ane vanavAsa mithilA nagarImAM harivaMzane viSe vAsavaketu nAme eka rAjA hato, tene vipulA nAme strI hatI. teone pUrNa lakSamIvALe ane prajAone janaka samAna janaka nAme eka putra thayo. anukrame te rAjA thayo. e samayamAM ayodhyA nagarImAM zrI haSabha bhagavAnanA rAjya IphavAkuvaMzanI aMtargata rahelA sUryavaMzamAM aneka rAjAo thayA, jemAMthI keTalAka mokSe gayA ane keTalAka svarge gayA. te vaMzamAM vizamA ahaMtanuM tIrtha pravartatAM eka vijaya nAme rAjA thayo. tene himacUlA nAme priyA hatI. teone vAjabAhu ane puraMdara nAme be putro thayA. te samayamAM nAgapuramAM IbhavAhana rAjAne tenI cUDAmaNi nAmanI rANIthI maneramA nAme eka putrI thaI hatI. jyAre te yauvanavatI thaI tyAre rohiNIne caMdranI jema vajubAhu tene meTA utsavathI paraNyo. udayasuMdara nAmano teno sALo bhaktithI jenI pachavADe Avela che e vajabAhu manoramAne laIne potAnA nagara tarapha cAlyA. AgaLa cAlatAM mArgamAM eka guNasAgara nAmanA muni temanA jovAmAM AvyA. te udayAcala upara rahelA sUryanI jema vasaMtagiripara tapatejathI prakAzita thaI rahelA hatA. te muni AtApanA karatAM 'ca jaI rahelA hatA. tethI jANe mokSamArgane jotA hoya tema dekhAtA hatA. meghane jotAM mayaranI jema tene jotAM ja vajabAhane harSa utpanna thaye. tethI tatkALa pitAnA vAhanane UbhuM rAkhIne te be -"ahA ! kaI A mahAtmA muni vaMdana karavA ye che. te ciMtAmaNi ratnanI jema ghaNuM puNyathI jovAmAM AvyA che. te sAMbhaLI tenA sALA udayasuMdare upahAsyamAM kahyuM ke kumAra ! kema dIkSA levAnI IcchA che? vA bAhu be - hA, tema karavAne mAruM mana che." udayasuMdare pharIvAra mazkarImAM kahyuM- he rAjA ! je tamAruM mana hoya te vilaMba kare nahi, huM tamane sahAya ApIza." vajabAhue kahyuM- maryAdAne samudra na taje tema tame tamArI pratijJAno tyAga karaze nahi.' teNe bahu sAruM" ema kahyuM. tatkALa vajabAhu jema meha uparathI utare tema vAhana uparathI utarI paDyo, ane udayasuMdara vigerethI paravAryo sato vasaMtazaila upara caDaDyo. teno daDha vicAra jANI udayasuMdara belya-"svAmI ! tame dIkSA leze nahi. mArA A upahAsya vacanane dhikkAra che! ApaNe baMnenI vacce dikSA viSe phakta mazkarInAM ja vacane hatAM, te te vacanane ullaMghana karavAmAM kAMI deSa nathI. prAyaH vivAhanAM gItanI jema upAhasyanAM vacane satya hotAM nathI. tame amane sarva prakAranI ApattiomAM sahAyakArI thaze, evA amArA kuLanA mane rathane dIkSA laIne akasamAt tame bhAMgaze nahi. haju A tamAre hAthe vivAhanI nizAnIrUpa ra prApta thanArA bhegane kema choDI dyo che ? he svAmI ! tema karavAthI mArI bena manoramA sAMsArika sukhanA svAdathI ThagAI jaze, ane tame jyAre tRNanI jema tene tyAga karI deze tyAra pachI te kevI rIte jIvI zakaze ?" vajIbAha kumAra be -"he udayasuMdara ! mAnavajanmarUpI vRkSanuM suMdara phaLa cAritra ja che. vaLI svAtI nakSatranA meghanuM jaLa jema chIpamAM motIrUpa thAya che tema tamArAM mazkarInAM vacana paNa mane paramArtharUpa thayAM che. tamArI bena maneramAM kuLavAna haze to te mArI sAthe dIkSA grahaNa karaze, nahi to tene mArga kalyANakArI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 4 thA thAo; paNa mAre tA have bhAgathI saryuM. have tu' mane vrata levAnI AjJA Apa, ane mArI pachavADe tuM paNu vrata grahaNa kara; kemake pAtAnI pratijJA pALavI te ja kSatrionA kuLadhama che?' 48 A pramANe uddayasuMdarane pratiSedha ApIne vabAhu gurUpa ratnAnA sAgara guNasAgara nAmanA muninI pAse AvyA, tarata ja vakhAhue temanI pAse dIkSA lIdhI, eTale tenI pachavADe udayasuMdara, manAramA ane bIjA pacIza rAjakumAroe dIkSA lIdhI. vAkhAhue dIkSA lIdhI evA khabara sAMbhaLI * e bALaka chatAM uttama che, ane huM vRddha chatAM uttama nathI.' ema vicAratAM vijayarAjAne bairAgya utpanna thayA; tethI teNe puradara nAmanA laghu putrane rAjya upara besArIne nirvANamAhu nAmanA muninI pAse dIkSA lIdhI. anukrame puraMdare paNa potAnI pRthivI nAmanI rANInI kukSIthI utpanna thayelA kItidhar nAmanA putrane rAjya sAMpIne kSema kara nAmanA muni pAse dIkSA lIdhI. kIrtidhara rAjA indrANI sAthe indranI jema sahadevI nAmanI patnInI sAthe viSayasukha bhAgavavA lAgyA. ekadA tene dIkSA levAnI icchA thai, eTale maMtrIoe tene kahyuM ke-" yAM sudhI putra utpanna thayA nathI tyAM sudhI tamAre vrata levu cAgya nathI. jo tame aputrapaNAmAM vrata lezeA te A pRthvI anAtha thaI jaze; mATe he svAmI ! putra utpanna thAya tyAM sudhI rAha jue." matrIee A pramANe kahevAthI kIrtidhara rAjA dIkSA na letAM gRhavAsamAM rahyo. keTalAka kALa gayA pachI tene sahadevI rANIthI sukozala nAme putra thayA. tenA janma thatAM ja ' A khAlaputra janmeleA jANI mArA pati dIkSA leze' evuM dhArI sahadevIe tene geApavI dIdhA. te khAlaka gupta chatAM rAjAnA jANavAmAM AvI gayA. kemake ' udaya pAmelA sUryane geApavavAne koNa sama che ?' pachI svArtha kuzaLa evA kIrtidhara rAjAe sukezala kumArane rAjaya upara besArIne vijayasena muninI pAse dIkSA lIdhI. tIvra tapasyA karatA ane aneka parISahAne sahana karatA te rAjiSa gurUnI AjJA pAmIne ekAkI vihAra karavA lAgyA. eka vakhate kIrtidhara muni mAsepavAsI hAvAthI pAraNAnI IcchAe sAketa nagaramAM AvyA. tyAM madhyAnha vakhate bhikSAne mATe te bhamavA lAgyA. rAjamahela upara rahelI sahadevIe temane joyA, eTale teNe vicAyu ke pUrve A pati dIkSita thayA tethI hu patirahita tA thaI chuM, have mArA putra sukAzala jo emane joine dIkSA leze teA hu putra vagaranI thaiza, ane A pRthvI dhaNI vagaranI thai jaze; mATe A rAjyanI kuzaLatA rahevA sArU A muni mArA pati che, vratadhArI che ane niraparAdhI che, te chatAM paNa tene nagaramAMthI kADhI mUkAvavA joie." AvA vicAra karIne sahadevIe bIjA vezadhArIonI pAse tene nagaranI bahAra kADhI mUkAvyA. jemanu` mana lAbhathI parAbhava pAmyuM hAya che tene cirakALa viveka rahetA ja nathI, te vratadhArI svAmIne nagaranI bahAra kADhI mUkelA jANI sukAzalanI dhAtrImAtA chuTe mukhe rAvA lAgI. rAjA sukeAzale tene pUchyuM ke tuM kema rUe che ! tyAre teNe zekayukata gadgad akSare kahyuM-" he vatsa ! jyAre tame bALaka hatA tyAre tamArA pitAe tamane rAjya upara besArIne dIkSA lIdhI hatI. teo hamaNA bhikSAne mATe ApaNA nagaramAM AvyA hatA. temanuM da na thatAMja tame vrata grahaNa karaze evI zakAthI tamArI mAtAe temane nagara bahAra kADhI mUkAvyA che. e du:khathI huM rUdana karU chuM." te sAMbhaLatAMja sukozala virakta thaI pitAnI pAse AvyA ane ajila joDI vratanI yAcanA karI te vakhate tenI patnI citramALA garbhiNo hatI, te ma`trIonI sAthe AvIne kahevA lAgI- he svAmI ! A anAtha rAjyanA tyAga karavAne tame yAgya nathI,' 1 ayeAdhyA.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM rAjA sukozale kahyuM ke "tArA garbhamAM je putra che tene meM rAjya upara abhiSeka karela che. kema ke bhaviSya kALamAM paNa bhUtakALane upacAra thAya che. e pramANe kahI sarva lokonI saMbhAvanA karI sukezale pitAnI pAse dIkSA grahaNa karI ane mahA AkarI tapasyA karavA lAgyA, mamatArahita ane kaSAyavarjita e pitA putra mahAmuni thaI pRthvItaLane pavitra karatAM sAthe ja vihAra karavA lAgyA. putranA viyegathI sahadevIne ghaNe kheda thaye; tethI ArtadhyAnaparAyaNapaNe mRtyu pAmIne te kaI girinI guphAmAM vAghaNa thaI. kIrtidhara ane suzala muni ke je manane damana karanArA, pitAnA zarIramAM paNa nispRha ane svAdhyAya dhyAnamAM tatpara hatA teo cAturmAsa nirgamana karavAne mATe eka parvatanI guphAmAM sthira AkRti karIne rahyA. jyAre kArtika mAsa AvyA, tyAre te baMne muni pAraNAne mATe cAlyA tyAM mArgamAM yamadUtI jevI pelI duSTa vyAdhrIe teone dIThA. tatkALa te vyAchI mukha phADIne sAmI doDI AvI. "duhRda ane suhada janonuM dUrathI Agamana sarakhuM ja hoya che." vyAghrI najIka AvIne upara paDavA taiyAra thaI, eTale te munio dharmadhyAnamAM tatpara thaIne tyAMja kAryotsarge rahyA. te vyAdhI prathama vidyanI peThe sukezala muni upara paDI ane durathI deDIne prahAra karavA vaDe temane prathvIpara pADI nAMkhyA. pachI nakharUpa aMkazathI tenA camane caTaTa zabda karatuM phADI nAMkhyuM, ane marUdezanI vaTemArga strI jema ati tRSArtapaNe pANI pIe tema te rUdhira pAna karavA lAgI. rAMka strI jema vAluMka khAya tema dAMtathI taDataDa toDIne mAMsa khAvA lAgI; ane ikSudaMDa (zeraDI)ne jema hAthiNI pIlI nAMkhe tema te kaTakaTa karatI kaThora asthione dAMtarUpa yaMtranA atithi karavA lAgI. paraMtu "A vAghaNa mane karmakSayamAM sahAyakArI che ema mAnI muni jarA paNa glAni pAmyA nahIM, paraMtu ulaTA romAMcakaMcukane dharavA lAgyA. vyAdhIe A pramANe bhakSaNa karAtA sukezala muni zukaladhyAna vaDe tatkALa kevaLajJAnane prApta karIne mekSe gayA, tevI ja rIte kIrtidhara muni paNa kevalajJAnane prApta karI anukrame advaita sukhanA sthAnarUpa paramapadane prApta thayA. ahIM sukozala rAjAnI strI citramAlAe eka kulanaMdana putrane janma Apyo. tenuM hiraNyagarbha nAma pADayuM; kAraNa ke te garbhamAMthI ja rAjA thaye hatuM. jyAre te yauvanavayane prApta thaye, tyAre mRgAvatI nAme eka mRgAkSI strIne paro. te mRgAvatI rANIthI hiraNyagarbha rAjAne jANe bIje hiraNyagarbha hoya te naghuSa nAme putra thaye. eka vakhate hiraNyagarbhane pitAnA mastaka para trIjIvayanuM jANe jAmIna hoya tevuM eka paLI jovAmAM AvyuM tethI tatkALa bhairAgya utpanna thatAM naghuSane potAnA rAjya upara besArI temaNe vimala muninI pAse dIkSA grahaNa karI. naremAM siMha jevA naghuSane siMhikA nAme eka patnI hatI, tenI sAthe kIDA karate naghuSarAjA pitAnuM rAjya calAvavA lAgyA. eka naghuSa rAjA pitAnI patnI siMhikAne rAjyamAM mUkIne uttarApathanA rAjAone jItavA gaye. te vakhate dakSiNApathanA rAjAo e jANyuM ke "atyAre naghuSa rAjyamAM nathI, mATe ApaNe cAle tenuM rAjya laI laIe.' Ama vicArI teoe ayodhyA pAse AvIne ghere nAMkhyo. zatruo chaLaniSTha ja hoya che. te vakhate siMhikA rANIe purUSanI jema teonI sAme thaI teone jItIne nasADI mUkyA. "zuM siMhaNa hAthIne mAratI nathI ?" naghuSa rAjA uttarApathanA rAjAone jItIne ayodhyAmAM AvatAM teNe pitAnI patnIe 1 vRddhaya.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 saga 4 tho karelA dakSiNApathanA rAjAonA vijayanuM vRttAMta sAMbhaLyuM. tatkALa te vicAravA lAge ke ahA ! mArA jevA parAkramIne paNa A kAma karavuM duSkara che, te A strIe te kAma zI rIte karyuM ? mATe jarUra temAM tenI spaSTa dhRSTatA jaNAya che. mahAkuLamAM utpanna thayelI strIone tevuM kAma karavuM ucita nathI, mATe jarUra A strI asatI hovI joIe. stI strIone to patija deva hoya che, tethI teo patisevA vinA bIju kAMI jANatI ja nathI, te AvuM kAma to kemaja kare ?" A pramANe cittamAM nizcaya karIne teNe khaMDita pratimAnI jema e ati pyArI siMhikAne tajI dIdhI. ekadA naghuSa rAjAne dAhajavara utpanna thaye. duSTa zatrunI jema seMkaDe upacArothI paNa zAMta thaye nahi. te samaye siMhikA pitAnuM satIpaNuM jaNAvavAnuM ane patinI dAhajavaranI pIDA-zamAvavAne jaLa laIne tenI samIpa AvI. pachI te satIpaNAne jaNuvatI satI belI ke-"he nAtha ! tamArA vinA bIjA koI purUSane meM kyAre paNa je IcchaLyo na hoya te A jaLasiMcanathI tamAro vara atyAre ja cAlyA jaje." A pramANe kahIne teNe sAthe lAvelA jaLathI pitAnA pati upara abhiSeka karyo, tethI tatkALa jANe amRtathI siMcA hoya tema te rAjA javaramukta thaI gayA. devatAoe siMhikA upara puSpavRSTi karI, ane tyArathI rAjAe paNa tene pUrvavata mAnapUrvaka svIkAra karyo. keTaloka kALa gayA pachI naghuSa rAjAne siMhikAdevIthI saudAsa nAme putra thaye. te gya vayane thatAM tene rAjyapara besArIne naghuSa rAjAe siddhi (mokSa)nA uttama upAyarUpa dIkSA grahaNa karI. sadAsa rAjAnA rAjyamAM ahaMtonA aDrAI utsavamAM maMtrIoe pUrva rAjyanI jema amArI ghoSANa karAvI, ane teo e dAsane paNa kahyuM ke-"he rAjA! tamArA pUrvajo ahaMtanA aThThAI utsavamAM mAMsa khAtA nahi, mATe tame paNa khAze nahi" sodAse te vAta svIkArI, paNa tene sadA mAMsabhajana priya hatuM, tethI teNe rasoIAne AjJA karI ke "tAre gupta rIte avazya mAMsa lAvavuM." te samaye maMtrIoe amArI ghoSaNA calAvelI hatI, tethI raIAne kaI ThekANethI mAMsa maLyuM nahi. koI paNa mANasa AkAzapuSpanI jema asata vastune meLavI zakato ja nathI." Ama tema pharatAM kaI sthAnakethI paNa mane mAMsa maLatuM nathI ane rAjAnI AjJA che, te have mAre zuM karavuM ?" ema vicAratAM raIAe eka mareluM bALaka joyuM. raIAe te mRta bALakanuM mAMsa laI tene sudhArI sadAsane ApyuM. te mAMsane khAte khAta dAsa tenuM varNana karavA lAgyA ke "aho ! A mAMsana rasa ati tRpti kare tevo che." teNe rasaIAne pUchayuM "A mAMsa mane apUrva lAge che, mATe A kyA jIvanuM mAMsa che te kahe." teNe kahyuM-"A naramAMsa che. rAjA bolyA- "havethI pratidina AvuM naramAM ja sudhArIne mane khAvA Apaje.' pachI rasoIe rAjAne mATe pratidina nagaranAM bAlakanuM haraNa karavA mAMDayuM. "anyAyanuM kAraNa hoya to paNa rAjAnI AjJA hoya to bhaya lAgato nathI." AvI rIte rAjAne dArUNa karma karanAre jANIne gRhamAM utpanna thayelA sarSanI jema maMtrIoe tene padabhraSTa karI araNyamAM kADhI mUkayo, ane tenA putra siMha rathane rAjaya upara besA. sadAsa naramAMsane khAto pRthvImAM uchuMkhalapaNe bhaTakavA lAge. eka vakhate sodAse dakSiNApathamAM bhamatAM bhamatAM eka maharSine dIThA, eTale temane dharma pUchaLyo. tene bedhane gya jANuM te mahA munie madhamAMsano parihAra jemAM pradhAnapaNa rahelo che e ahaMndu dharma kahyo. te dharma sAMbhaLI sedAsa cakti thaI gaye, ane prasanna hRdayavALe thaI tarataja parama zrAvaka thaye, te arasAmAM mahApura nagarane rAjA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 7 muM 51 aputra mRtyu pAme, tyAM maMtrIoe karelA pAMca divya vaDe sadAsane abhiSeka thatAM te tyAMnA rAjA thaye. dAse pitAnA putra siMharatha pAse eka dUta mokalIne kahevarAvyuM ke 'tuM sadAsanI AjJA mAnya kara." dUte jaI te pramANe kahyuM, eTale siMharathe te dUtano tiraskAra karIne kADhI mUkyo. teNe AvIne sodAsane je banyuM hatuM te yathArtha kahI ApyuM. pachI siMharatha upara dAsa ane sedAsa upara siMharatha ema bannee yuddha karavA mATe caDAI karI. mArgamAM banenA sainya ekaThAM thayAM eTale yuddha zarU thayuM. chevaTe sadAse siMharathane jItI laI hAthe pakaDI tene banne rAjya ApIne pite dIkSA lIdhI. siMharathane putra brahmaratha thaye. te pachI anukrame caturmukha, hemaratha, zataratha, udayapRthu, vAriratha, Iduratha, Adityaratha, mAMdhAtA, vIrasena, pratimanyu, padmabaMdhu, ravinyu, vasaMtatilaka, kuberadatta, kuMthu, zarabha, dvirada, siMhadarzana, hiraNyakazipu, paMjasthaLa, kAkusthaLa ane raghu vigere aneka rAjAo thayA. temAM keTalAka mokSe gayA ane keTalAka svarga gayA. pachI zaraNAthIne zaraNa karavA gya ane nehIonA RNamAMthI mukta rahenAra anaraNya nAme rAjA sAketanagara (adhyA) mAM thayo. tene pRthvIdevInA udathI anaMtaratha ane dazaratha nAme be putro thayA. te anaraNya rAjAne sahastrakiraNa nAme eka mitra hatA, teNe rAvaNa sAthe yuddhamAM vairAgya utpanna thavAthI dIkSA lIdhI. tenI sAthenI daDha mitratAthI anaraNya rAjAe mAtra eka mAsanA thayelA nAnA putra dazarathane rAjyalakSamI sapIne anaMtaratha putra sahita dIkSA lIdhI. anukrame anaraNya rAjarSi mokSe gayA, ane anaMtaratha muni tIvra tapasyA karatA satA pRthvI para vihAra karavA lAgyA. dazaratha kSIrakaMTha bAlyAvasthAmAM rAjA thaye, paraMtu vaye ane parAkrame sAtheja vRddhi pAme. tethI nakSatramAM caMdra, grahomAM sUrya ane parvatomAM merUnI jema aneka rAjAonI madhyamAM zobhavA lAgyA. jyAre dazaratha rAjA rAjyanA svAmI thayA, tyAre lokone paracakra vigerethI thatA upadra AkAzapuSpanI jema aSTapUrva thaI gayA. yAcakone icchA pramANe dravya ane AbhUSaNe vigerenuM anagala dAna devAthI te rAjA madyAMga vigere daza prakAranAM ka95vRkSa uparAMta agyAramuM ka9pavRkSa gaNAvA lAgyA. pitAnA vaMzanA kamathI AvelA sAmrAjyanI jema AhaMta dharmane paNa te sarvadA apramattapaNe dhAraNa karavA lAgyo. - dazaratha rAjA yuddhamAM jayazrInI jema darbhasthaLa (kuzasthaLa) nagaranA rAjA sukezalanI amRtaprabhA nAmanI rANInA udarathI utpanna thayelI aparAjitAnAmanI eka rUpalAvaNyavatI pavitra kanyA paraNyA. tyArapachI rahiNIne caMdra paraNe tema kamalasaMkula nagaranA rAjA subaMdhu tilakanI mitrAdevI rANInA udarathI utpanna thayelI kacIra nAmanI kanyAne paraNyA. te kaikeyInA mitrAbu, suzIlA ane sumitrA evAM bIjAM nAma paNa hatAM. tyAra pachI puNya, lAvaNya ane sauMdaryathI jenuM uttama aMga che evI suprabhA nAmanI aniMdita rAjaputrIne paNa paraNyA. vivekI janamAM ziromaNirUpa dazaratha rAjA dharma arthane bAdhA karyA vagara te traNe rAjakanyAonI sAthe viSayasukha bhogavavA lAgyA. e samayamAM ardha bharatakSetranA rAjyane bhogavanArA rAvaNe sabhAmAM beThe sate kaI uttama naimittikane pUchayuM ke- he nimittajJa! devatA amara kahevAya che, paNa teo nAmanAja 1 enuM bIjuM nAma kauzalyA hatuM. 2 AnuM prasiddha nAma sumitrA hatuM, ke je lamaNano mAtA thayelI che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 sarga 4 the amara che, paramArthe amara nathI; je kaI saMsAravatI prANI cheteonuM mRtyu avazya thavAnuM hoya che, to mAruM mRtyu svapariNAmathI che ke bIjAthI che te ni:zaMkapaNe kaho; kemake Apta purUSe skuTabhASIja hoya che." nimittioe kahyuM- have pachI thanArI jAnakI nakarAjAnI putrI)nA kAraNane lIdhe dazaratha rAjAnA have pachI thanArA putrathI tamAruM mRtyu thaze. A pramANenA tenAM vacana sAMbhaLIne vibhISaNa be ke-"A nimittionuM vacana je ke niraMtara satya ja hoya che paNa A vakhata to huM tene satvara asatya karI daIza; kAraNa ke te kanyAnA ane varanA pitA thanArA janaka tathA dazaratha ke je bane A anarthanA bIjarUpa che temane ja huM haNI nAMkhIza, eTale ApaNuM kalyANa thaze. jyAre teone mArI nAMkhavAthI temanI putraputrInI utpattija baMdha thaI jaze, tyAre pachI A nimittionuM vacana mithyA thaze, emAM kAMI Azcarya jevuM nathI." A pramANe vibhISaNanAM hiMmatanAM vacana sAMbhaLI 'bahu sAruM ema rAvaNe kahyuM, eTale vibhISaNa pitAne ghera AvyA. A sarva vRttAMta tyAM sabhAmAM beThelA nArade sAMbhaLyuM, tethI tarata ja te dazaratha rAjAnI pAse AvyA. rAjA dazaratha te devarSine AvatAM joI dUrathIja Ubhe thaye, ane namaskAra karI temane gurU samAna gauravatAthI besAryA. pachI dazarathe pUchayuM ke, 'tame kayAMthI ? cho?" nArade kahyuM ke-"zrI sImaMdhara prabhune sura asurae kareluM niSkramaNatsava jevA huM pUrva videhakSetramAM puMDarIkiNI nagarIne viSe gaye hatuM, ane te mahotsava joI ne mera upara gayo hato. tyAM aneka tIrthakarane vAdIne pachI laMkAnagarImAM gayo. tyAM zAMtigRhamAM rahelA zAMtinAthane namIne rAvaNanI rAjasabhAmAM gayA. tyAM koI nimittioe rAvaNane vadha jAnakIne nimitta tamArA putrathI kahyo te mArA sAMbhaLavAmAM AvyA, ane te sAMbha LIne vibhISaNe tamane ane rAjA janakane mArI nAMkhavAnI pratijJA karI, te paNa meM sAMbhaLI. have te mahAbhuja alpa samayamAM ja ahIM AvI pugaze. A sarva vRttAMta jANI tamArI sAthenI sAdhamikapaNAnI prItine lIdhe laMkApurIthI huM saMbhrama sahita utAvaLo ahIM tamane te vAta kahevAne Avyo chuM. te sAMbhaLI dazarathe nAradane pUjA karIne vidAya karyA. tyAMthI janaka rAjA pAse jaIne nArade temane paNa e vRttAMta jaNavyuM. rAjA dazarathe maMtrIene bolAvI A vRttAMta kahI temane rAjya soMpIne gInI jema kALavaMcanA karavAne mATe tyAMthI cAlI nIkaLyA. maMtrIoe zatrune meha upajAvavA mATe dazaratha rAjAnI eka lekhyamaya mUtti karAvIne rAjyagrahanI aMdara aMdhArAmAM sthApita karI. janaka rAjAe paNa dazarathanI jema karyuM, ane tenA maMtrIoe paNa dazarathane maMtrIonI jemaja karyuM. pachI dazaratha ane janaka rAjA alakSyapaNe pRthvImAM pharavA lAgyA. vibhISaNa kopathI adhyAmAM Avyo ane tyAM aMdhakAramAM rahelI dazarathanI lekhamaya mUrtinA mastakane teNe khaDagathI chedI nAMkhyuM. te vakhate badhA nagaramAM kolAhala thaI rahyo, aMtaHpuramAM moTe AjaMdadhvani thayA, sAmaMta rAjAo aMgarakSaka sahita taiyAra thaIne tyAM doDI AvyA, ane gUDha maMtravALA maMtrIoe rAjAnI sarva prakAranI uttarakriyA karI. dazaratha rAjAne mRtyu pAmelA jANI vibhISaNa laMkA tarapha cAlyo. ekalA janaka rAjAthI kAMI thaI zake tema nathI evuM dhArI teNe janakane mAryA nahi. 3 dIkSA levA mATe nIkaLatAM thato utsava [sImaMdhara prabhue munisuvrata ane neminAthanA aMtaramAM lIdhI che te A samaya samajavo].
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 mu mithila ane ikSvAku vaMzanA rAjA janaka ane dazaratha paraspara sAthe rahI, eka avasthAnA mitra thaI pRthvIpara karavA lAgyA. teo pharatAM pharatAM uttarApathamAM Avyo. tyAM kautukama'gaLa nagaranA rAjA zubhamatinI pRthvIzrI rANInA udarathI janmelI, droNameghanI ena kaikeyI nAmanI kanyAnA svayaMvaranI vArtA sAMbhaLIne te ane te svayaM varamaMDapamAM gayA. tyAM harivAhana vigere rAjAe AvyA hatA, teonI va!mAM kamala upara e haMsa bese tema te UMce Asane beThA. ratnAla'kArathI vibhUSita thaine kanyAratna kaikeyI jANe sAkSAt lakSmI hAya tema te svaya'varama'DapamAM AvI pratihArInA hAthano Teko lai dareka rAjAne jotI jotI te, nakSatrAne cadralekhA ullaMghana kare tema ghaNA rAjAonuM ullaMghana karI gai. anukrame te samudra pAse gaMgAnI jema dazaratha rAjAnI pAse AvI. tyAM besArUne utArIne nAvikA jema jalamAM UbhI rahe tema te UbhI rahI. pachI tatkALa rAmAMcita dehavALI kaikeyIe moTA harSoMthI potAnI bhujalatAnI jema dazarathanA kaMThamAM varamALA AropaNa karI. te joine harivAhana vigere mAnI rAjAe peAtAno tiraskAra thayeleA mAnI prajavalita agninI jema kepathI prajavalita thai gayA. 'A varAka ane kApaDI jevA ekAkI rAjAne A kaikeyI varI che; paNa ApaNe tene khuMcAvI laizuM to te pAchI zI rIte paDAvI zakaze ?' A pramANe ghaNA ADa'barathI khelatA te sarva rAjAe pAtapAtAnI chAvaNImAM jaine sarva prakAre taiyAra thayA. mAtra zubhamati rAjA dazarathanA pakSamAM hato, te caturaMga senA lai moTA utsAhathI yuddha karavAne sajaja thayA. e samaye ekAkI dazarathe kaikeyone kahyuM-"priyA ! je tuM sArathI thA to huM A zatruone mArI nAMkhuM" te sAMbhaLI kaikeyI gheADAnI rAza laIne eka moTA ratha upara ArUDha thaI; kAraNa ke te buddhimatI ramaNI etera kaLAemAM pravINu hatI. pachI rAjA dazaratha dhanuSya, bhAthA ane kavacane dhAraNa karIne ratha upara caDyA. jo ke te ekAkI hatA, paNa zatruene tRNanI jema gaNavA lAgyA. catura kaikeyIe hiravAhana pramukha sarva rAjAonA rathAnI sAthe samakALe pratyekanI sanmukha pAtAno ratha vegathI cAjI devA mAMDayo; eTale bIjo iMdra heAya tevA akhaMDa parAkramavALA zIghravedhI dazarathe zatruenA ekaeka rathane khaDita karI nAMkhyA. e pramANe dazaratha rAjA sa bhUpatine parAjita karIne pachI jagama pRthvI jevI kaikeyIne paraNyA. pachI rathI dazarathe te navADhA ramaNIne kahyuM he devI ! huM tArA sArathIpaNAthI prasanna thayA chuM, mATe varadAna mAga,' kaikeyI belI--"svAmI ! jyAre samaya Avaze tyAre huM varadAna mAgIza, tyAM sudhI e varadAna tamArI pAse mArI thApaNurUpe raho." rAjAe tema karavAne kabula karyu.. pachI haThathI harI lIdhelA zatruonA besumAra sainya sAthe, lakSmInI jema kaikeyIne laIne asaMkhya pari vAravALA dazaratharAjA rAjagRha nagare gayA, ane janaka rAjA peAtAnI mithilA nagarImAM gayA. samayane jANanArA buddhimAna purUSo yogya rIteja rahe che, jema tema rahetA nathI. rAjA dazaratha magadhapatine jItI laIne rAjagRha nagareja rahyA, rAvaNanI zakAthI ayAkhyAmAM gayAja nahi. pachI aparAjitA vigere pAtAnA ataHpurane tyAM elAgyu. parAkramI vIrone sava ThekANe rAjya che, peAtAnI cAre rANIenI sAthe krIDA karato rAjA dazaratha rAjagRha nagarImAM cirakALa rahyA. rAjAone sthApArjita bhUmi vizeSa prIAMta Ape che, 53 anyadA aparAjitA paTTarANIe rAtrinA zeSa bhAge khalabhadranA janmane sUcavanArAM hAthI, siha, caMdra ane sUrya e cAra svapna joyAM. te vakhate kAi mahaddhikadeva brahmade. valAkamAMthI cyavIne sarasImAM huMsanI jema te aparAjitAnA udaramAM avataryA, anukrame
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 saga 4 the varNathI puMDarIka kamaLane anusaratA ane manuSyamAM puMDarIka jevA saMpUrNa lakSaNavALA eka putrane aparAjitAe janma Apyo. pUrNa caMdranA darzanathI samudranI jema te prathama apatyaratnanA mukhakamaLanA darzanathI rAjA atyaMta harSa pAmyA. rAjAe te vakhate ciMtAmaNI ratnanI jema yAcakone vAMchita dAna ApavA mAMDayuM, "putra utpanna thatAM ApeluM dAna akSaya thAya che" evI lokakti che. te samaye lokoe e mahotsava karyo ke jethI rAjA dazaratha karatAM paNa temane ati harSa jaNAI AvyA. nagarajano rAjAnA darabAramAM dUrvA, puSpa ane phaLAdithI yukta maMgaLamaya pUrNa pAtrA lAvavA lAgyA, nagaramAM sarva ThekANe madhura gIta gavAvA lAgyAM kesaranA chaTakAva thavA lAgyA, ane te raNonI zreNIo baMdhAvA lAgI. te prabhAvika putranA prabhAvathI rAjA dazarathane aneka rAjAonI taraphathI paNa aNadhAryA bheTaNa AvavA lAgyAM. rAjA dazarathe padmA-lakSmIne nivAsa karavAnA padma (kamaLa) rUpa te putranuM padma evuM nAma pADyuM, ane lekamAM te rAma evA nAmathI prakhyAta thayA. tyAra pachI anyadA rANI sumitrAe rAtrinA zeSa bhAge vAsudevanA janmane sUcavanArAM hAthI, siMha, sUrya, caMdra, agni, lakSmI ane samudra e sAta svapna joyAM. te samaye eka paramaddhika deva devalokamAMthI tryavIne sumitrA devInA udaramAM avataryo. samaya thatAM varSARtunA meghanI jevA varNavALA ane saMpUrNa lakSaNane dharanArA eka jaganmitra putraratanane teNe janma Ave. te samaye dazaratha rAjAe zrImat ahaMtanA sarva nagaracaityamAM snAtra pUrvaka aSTaprakArI pUjA racAvI, harSa pAmelA rAjAe kArAgRhamAM pUrelA zatruone paNa choDI mUkyA. uttama purUSano janma thatAM keNa sukhe na jIve ? te vakhate mAtra prajA sahita dazaratha rAjAja ekalA uchavAsa pAmyA hatA, eTaluM ja nahi paNa devI pRthvI paNa tatkALa ucchavAsane pAmI hatI. jevI rIte rAmanA janma vakhate rAjAe utsava karyo hato, tethI paNa adhika utsava A vakhate karyo. kAraNa ke harSamAM koNa tRpti pAme ?" dazaratha rAjAe te putranuM nArAyaNa evuM nAma pADyuM, paNa lekamAM te lakSamaNa evA bIjA nAmathI prakhyAta thayA. payapAna karanArA te baMne kumAra anukrame pitAnI dADhImUchanA kezane AkarSaNa karavAnI zikSAne ApanAra bAlyavayane prApta thayA. dhAtrI mAtAoe lAlita karelA te baMne kumArone rAjA dazaratha pitAnA bIjA be bhujadaMDa hoya tema vAraMvAra jovA lAgyA. sparzathI jANe aMgamAM amRtane varSAvatA hoya tema teo sabhAmAM eka utkaMgamAMthI bIjA ullaMgamAM ema vAraMvAra saMcaravA lAgyA. anukrame meTA thatAM te banne putro nIlAMbara ane pItAMbara dhAraNa karIne caraNatApathI pRthvItaLane kapAvatA cAlavA lAgyA. jANe mUrtimAna be puNyarAzi hoya tema teoe mAtra kaLAcAryane sAkSI rAkhIne ja sarva kaLAo saMpAdana karI. lIlA mAtramAM muSTinA prahArathI baraphanI jema te mahA parAkramI vIra meTA parvatone paNa cUrNa karI nAMkhatA hatA. jyAre teo kasaratazALAmAM rahyA satA dhanuSyane paNaca upara caDAvatA, tyAre sUrya paNa pitAne vadha thaze evI zaMkAthI kaMpAyamAna thate hato. teo potAnA mAtra bhujAbaLathI paNa zatruonA baLane tRNa samAna gaNatA hatA. rAjA dazaratha te baMnenI zastra ane astromAM saMpUrNa kuzaLatAthI tathA apAra bhujAnA baLathI potAne devAsurothI paNa acca mAnavA lAgyA. anyadA te kumAranA parAkramathI dhIrajanuM avalaMbana karIne rAjA dazaratha IphavAku rAjAonI rAjadhAnI ayodhyA nagarImAM AvyA. tyAM durdazAmAMthI mukta thayele te, vAdaLAmAMthI
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 55 nIkaLelA sUryanA jevA pratApathI prakAzato sata rAjya karavA lAge. anyadA kekeyI rANIe zubha svapnathI sUcita ane bharatakSetranA AbhUSaNarUpa bharata nAmanA putrane janma Apyo. suprabhAe paNa jenI bhujAnuM parAkrama zatrudana che evA zatruna nAmane kuLanaMdana putrane janma ApyA. snehathI rAtadivasa aviyukta rahetA bhArata ane zatrudana paNa jANe bIjA baLadeva ane vAsudeva hoya tema zebhatA hatA. rAjA dazarathe cAra gajadaMtakRti parvatothI jema magiri zebhe che tema cAra putrothI zobhavA lAgyA. A jabUdvIpanA bharatakSetrane viSe dArU nAmanA gAmamAM vasubhUti nAme eka brAhmaNa rahetuM hatuM. tene anukazA nAmanI strIthI atibhUti nAme eka putra thayo. atibhUtine sarasA nA ma panI thaI. eka vakhate kayAna nAmanA eka brAhmaNe tenA upara rAga thavAthI chaLavaDe tenuM haraNa karyuM. kAmAtura manuSya zuM na kare ? atibhUti tene zodhavAne bhUtanI jema pRthvIpara bhamavA lAge, ane te putra ane putravadhUne mATe temanI pachavADe anukazA ane vasubhUti paNa pharavA lAgyA. badhe aTana karatAM paNa teone putra ane putravadhUne patte lAge nahi. AgaLa cAlatAM eka muni temanA jovAmAM AvyA, eTale temaNe bhaktithI vaMdanA karI. temanI pAsethI dharma sAMbhaLIne banne jaNa e vrata grahaNa karyuM. gurUnI AjJAthI anukazA kamalazrI nAmanI eka AryA pAse rahI. kALage mRtyu pAmIne teo saudharma devalokamAM devatA thayA. eka divasa paNa vrata ArAyuM hoya te svarga sivAya bIjI gati thatI nathI. vasubhUti tyAMthI ravIne vaitADhaya parvata upara sthanUpura nagarane caMdragati nAme rAjA thaye. anukazA paNa tyAMthI cyavIne vidyAdharapati caMdragatinI puSpavatI nAme pavitra caritravALI satI strI thaI. pelI sarasA koI sAdhvIne joI, dakSA laI mRtyu pAmIne IzAna devalokamAM devIpaNe utpanna thaI. sarasAnA virahathI pIDita e atibhUti mRtyu pAmI saMsAramAM cirakALa bhamAM anyadA eka haMsane zizu thaye. eka vakhate bAja pakSIo tene bhakSaNa karavA mATe upaDayA. temAMthI khalanA pAmatAM te koI muninI pAse paDyo. kaThe zvAsa Avela hovAthI munie tene namaskAramaMtra ApyA. te maMtranA mRtyu pAmIne te kinnarajAtinA vyaMtaramAM daza hajAra varSanA AyuSyavALo devatA thayo. tyAMthI vIne vidagdha nAmanA nagaramAM prakAzasiMha rAjAnI pravarAvaLI rANIthI kaMDalamaMDita nAmane putra thaye. pelo kyAna bhegAsaktapaNe maraNa pAmI cirakALa bhavATavImAM bhamI cakrapura nagaranA rAjA cakravajanA purohita dhUmrakezanI svAhA nAmanI strInA udarathI piMgala nAmane putra thaye. te piMgala cakradhvaja rAjAnI atisuMdarI nAmanI putrInI sAthe eka gurUnI pAse bhaNatA hatA. keTalAka kALa jatAM te baMnenI vacce paraspara anurAga thayo. tethI eka vakhate piMgala chaLathI atisuMdarInuM haraNa karIne vidagdha nagare cAlyo gayo. kaLAvijJAna vinAne piMgala tRNukASThAdi vecIne pitAnI AjIvikA calAvavA lAgyA. "nirguNIne te jagyA che. tyAM rahelI atisuMdarI rAjaputra kuMDalamaMDitanA jovAmAM AvI, eTale tatkALa temane paraspara anurAga utpanna thaye. rAjaputra kuMDalamaMDite tenuM haraNa karyuM, paraMtu pitAnA bhayathI te kaI durga dezamAM eka pallI (nehaDo) karIne tenI sAthe rahyA. - atisuMdarInA virahathI piMgala unmatta thaIne pRthvI para bhamavA lAgyo. eka vakhate bhamatAM bhamatAM Aryagupta nAmanA AcArya tenA jovAmAM AvyA. temanI pAsethI dharma sAMbhaLIne teNe dIkSA lIdhI, paNa teNe atisuMdarIne prema jarA paNa choDyo nahi. pele kuMDalamaMDita palImAM rahyo to zvAnanI jema chaLa karIne dazaratha rAjAnI bhUmine lUMTavA lAgyo.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ sage 4 tho 56 bAlacaMdra nAmano eka sAmaMta dazaratha rAjAnI AjJAthI tene bhUlA khavarAvI, pakaDI bAMdhIne temanI pAse laI AvyA. keTaleka kALe dazaratha rAjAe kuMDalamaMDitane pAcho choDI mUkyo. "jyAre zatru dIna ane kSINa thaI jAya tyAre moTA purUSono kepa zamI jAya che." pachI kuMDalamaMDita pitAnA rAjayane mATe pRthvI para bhamavA lAgyo. anyadA municaMdra nAmanA keI muni pAsethI dharma sAMbhaLIne te zrAvaka che. rAjyanI IcchA e mRtyu pAmIne te mithilA nagarImAM janaka rAjAnI strI videhAnA garbhamAM putrapaNe upanna thayuM. pelI sarasA je IzAna devalekamAM devI thaI hatI te eka purohitanI vegavatI nAme putrI thaI, te te bhavamAM dIkSA laI mRtyu pAmIne brahmadevalokamAM gaI. tyAMthI cyavIne videhA rANInA udaramAM kuMDalamaDitanA jIvanI sAthe ja putrIpaNe utpanna thaI. samaya AvatAM videhAe putra ane kanyAnA yugalane janma Ape. te ja samaye pelA piMgala muni mRtyu pAmIne saudharma ka5mAM devatA thayA; teNe avadhijJAnathI pitAnA pUrvabhava joyo. eTale pitAnA pUrvabhavanA vairI kuMDamaMDitane janaka rAjAnA putrarUpe janmate dIThe. pUrva janmanA vairathI kepa karIne tene janmatAMja harI lIdhe. pachI teNe vicAryuM ke "Ane zilAtaLa upara aphaLAvI haNI nAMkhu ? paNa nA, meM pUrvabhave duSTa karma kareluM, tenuM phaLa meM aneka bhavamAM cirakALa anubhaveluM che; devege munipaNuM prApta karI huM ATalI bhUmikA sudhI Avyo chuM; to A bALakanI hatyA karIne pAchA anaMtabhava paribhramaNa karanAre zA mATe thAuM ?" A pramANe vicArI te deve kuMDalAdika AbhUSaNo vaDe te bALakane zaNagArI, paDatA nakSatranI kAMtinA bhramane ApatA te bALakane upADIne vaitADhayagirinI dakSiNa zreNImAM rathanUpura nagaranA naMdanodyAnamAM zayyA para mUke tema haLavethI mUkyo. AkAzamAMthI paDatI te bALakanI kAMtine joIne A zuM thayuM? ema saMbhrama pAmele caMdragati rAjA tenA paDavAne anusare naMdana vanamAM gaye. tyAM divya alaMkAre bhUSita te bALakane teNe dIThe. tarataja te aputra vidyAdharapati caMdragatie tene putrapaNe mAnIne grahaNa karyo, ane rAjamahelamAM AvIne pitAnI priyA puSpavatIne arpaNa karyo. pachI nagaramAM AvI AgheSaNa karAvI ke "Aje guDhagarbhA devI puSpavatIe eka putrane janma Ape che." rAjAe ane nagarajanoe teno janmotsava karyo. prathamanA bhAmaMDalanA saMbaMdhathI tenuM nAma bhAmaMDala pADayuM. puSpavatI ane caMdragatinA netrarUpa kumudamAM caMdra je te bALaka khecarIonA hAthe lAlita thato vRddhi pAmavA lAgyo. ahIM jyAre putranuM haraNa thayuM tyAre rANI videhAe karUNa svare rUdana karI pitAnA kuTuMbIne zekasAgaramAM magna karI dIdhA. rAjA janake tenI zodha karavA mATe pratyeka dizAmAM hato mokalyA; paraMtu lAMbe kALe paNa tenA khabara ke I ThekANethI maLyA nahi. janaka rAjAe A putrImAM aneka guNarUpa dhAnyanA aMkure che. evuM dhArI te yugalIkapaNe janmelI putrInuM sItA evuM nAma pADyuM. keTaleka kALe temane zeka maMda paDI gaye. kAraNa ke A saMsAramAM mANasa uparoka ane harSa Ave che ane jAya che. sItA kumArI rUpalAvaNyanI saMpatti sAthe vRddhi pAmavA lAgI. haLave haLave te caMdralekhAnI jema kaLA pUrNa thaI gaI anakame e kamaLAkSI bALa yauvanavayane prApta thatAM uttama lAvaNyamaya laharIonI saritA thaI satI lamInI jevI dekhAvA lAgI. tene joIne "Ane gya vara koNa thaze ?" ema janaka rAjA rAtadivasa ciMtA karavA lAgyA. teNe pitAnA maMtrIonI sAthe vicAra karIne pitAnA cakSue aneka rAjAonA kumArone joyA, paNa temAMthI koI tene rUcikara thaye nahi. te samaye ardhabarbara dezanA AtaraMgatama vigere daitya jevA ghaNA pleccha rAjAo kAMti samUha.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 7 mu 57 AvIne janakanI bhUmi upara upadrava karavA lAgyA. kalpAMta kALanA samudrajaLanI jema temanA nirodha karavAne asamartha evA janake dazaratha rAjAne khelAvavA mATe eka dUta meAkalyA. moTA manavALA dazarathe te AvelA dUtane sasabhramathI khelAvI peAtAnI pAse besArIne je kA mATe A hAya te kahevA kahyuM. kUta khAlyA- "he mahAbhuja ! mArA svAmIne aneka Apta purUSo che, paNa AtmAnI jema teonA hRdayamitra teA eka tame ja che, rAjA janakane sukhadu:khamAM grahaNa karavA yAgya tame ja che. adhunA tee vidhura che tethI teoe kuLadevatAnI jema tamArU' smaraNa karyuM' che. vaitADhagirinI dakSiNamAM ane kailAsa parvatanI uttaramAM bhayaMkara prajAvALA ghaNA anArya janapado che. temAM khaba rakuLanA jevA a - khaOra nAme deza che. te dArUNa AcAravALA purUSothI atyaMta dArUNa che. te dezanA AbhUSaNarUpa mayUrasAla nAme nagara che. temAM Atargatama nAme atidArUNa mleccha rAjA che. tenA hajAro putro rAjA thaIne zuSka, makana ane kAMTheAja vigere dezone bhegave che. hamaNAM te Ataragatama rAjAe akSaya akSeAhiNI (senA)vALA te sarva rAjAe sahita AvIne janaka rAjAnI bhUmine bhAMgI nAMkhI che. te durAzayAe pratyeka sthAne caityAnA nAza karyA che. tene janma pata paheAMce teTalI saMpatti meLavavA karatAM paNa dharmAMmAM vighna karavu' vizeSa iSTa che; mATe atyaMta STi evA dharmanu N ane janaka rAjAnu tame rakSaNa karo. te khanenA tame prArUpa che." A pramANenAM kRtanAM vacanasAMbhaLIne tatkALa dazaratha rAjAe yAtrAbherI vagaDAvI. satpurUSA satpurUSonI rakSA karavAmAM kadI vilaMba karatA nathI, te vakhate rAme AvIne pitA pratye kahyuM ke-he pitA ! mleccha leAkeAnA uccheda karavAne mATe tame jAte jazeA, tyAre anujaba sahita A rAma ahIM zu` karaze ? putranA snehane lIdhe tame amane asamartha gaNA che, paNa ikSvAkuvaMzanA purUSomAM janmathI ja parAkrama siddha che; mATe he pitA ! tame prasanna thaine virAma pAmeA, ane svecchAnA uccheda karavAnI mane AjJA ApeA. thADA kALamAM tame ApanA putranI jayavArtA sAMbhaLaze. A pramANe kahI mahA prayatne rAjAnI AjJA meLavI rAma potAnA anujaba dhuo sahita moTI senA laI ne mithilApurIe gayA. jema moTA vanamAM camUrU, hAthI, zAla ane siho dekhAya tema teNe nagarInA parisara bhAgamAM mleccha subhaTane dIThA, jemanI bhujAomAM raNa karavAnI kaMDu (kharaja) Ave che ane jee peAtAne vijayI mAne che evA te mlecchA tatkALa te mahAparAkramI rAmane upadrava karavA lAgyA. rajane uDADanArA mahAvAyu jema jagatane adha kare, tema teoe kSaNavAramAM rAmanA sainyane astrA vaDe AMdhaLuM karI dIdhuM. te vakhate zatruo ane temanu saunya peAtAnI jIta mAnavA lAgyu, janakarAjA potAnuM maraNu mAnavA lAgyA ane loko potAnA sahAra dhAravA lAgyA; eTalAmAM te ha mAnatA rAme dhanuSane pacha upara caDAvyuM, ane raNanATakanA vAjI rUpa tenA TaMkAra zabda karyA. pachI pRthvIpara rahelA devanI jema bhraguTInA bhaMgane paNa nahi karatA rAme bhRgAne zikArInI jema te dhanuSyavaDe kATI svecchAne vIdhI nAMkhyA. A janaka rAjA rAMka che, tenu sainya eka sasalA jevu che, ane tenI sahAya karavAne Avelu saunya teA prathamathI ja dInatAne pAmI gayuM che; paNa are! A khANe! AkAzane AcchAdana karatAM garUDanI jema ahIM Ave che te kAnAM haze ?" tema paraspara khelatA AMtara'gAdika mleccha rAjAe kepa ane vismaya pAmI najIka AvIne rAmanI upara eka sAthe adRSTi karavA lAgyA. durApati, daDhAti ane zIghravedhI 1 paryaMta vizeSa 2 deze. 8
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 saga 4 the rAghave (rAme) hAthIone aSTApadanI jema te oNchone helA mAtramAM bhagna karI dIdhA. kSaNavAramAM te svecchA kAkapakSInI jema daze dizAmAM nAsI gayA, eTale janakarAjA ane janapadanA loko sarva svastha thayA. rAmanuM parAkrama joIne harSa pAmelA janakarAjAe pitAnI putrI sItA rAmane ApI. rAmanA AvavAthI janakane putrI mATe gya varanI prApti ane svecchane vijaya e be kAma siddha thaI gayAM. e samayamAM loko pAsethI jAnakInA rUpanuM vizeSa varNana sAMbhaLI tene jovA mATe nArada tyAM AvyA, ane teNe kanyAgrahamAM praveza karyo. pILAM netravALA, pILA kezane dharanArA, moTA udaravALA, hAthamAM chatrI ane daMDane rAkhanArA, ko pIna mAtrane paherAnArA, kRza zarIravALA ane jenA mAthA para vALa UDI rahyA che evA bhayaMkara nAradane joI sItA bhaya pAmI gaI. tethI kaMpatI kaMpatI "he mA !' ema bolatI garbhAgAramAM pesI gaI. te sAMbhaLIne tatkALa deDI Avela dAsIoe ane dvArapALoe kolAhala karIne kaMTha, zikhA ane bAvaDe nAradane pakaDI lIdhA. temanA kalakala zabdathI yamadUtanI jevA zastradhArI rAjapurUSo "ene mAre, mAre" ema bolatAM deDI AvyA. nArada te sarvathI bha pAmI temanI pAsethI mAMDamAMDa chuTI, UDIne vaitADhayagiripara AvyA. pachI temaNe vicAryuM ke vyAdhrIo pAsethI gAyanI jema huM te dAsIo pAsethI mAMDamAMDa jIvato chuTIne bhAgyabaLathI jyAM ghaNA vidyAdharanA rAjAo rahe che evA vaitADhayagiri upara AvI pahoMce chuM. A girinI dakSiNa zreNImAM IdranA je parAkramI bhAmaMDala nAme caMdragatine yuvAna putra che; te eka paTa upara sItAne AlekhI tene batAvuM, jethI te balAtkAre tenuM haraNa karaze, eTale teNe mArI upara je karyuM teno badalo maLaze. A vicAra karIne nArada traNa jagatamAM nahi jovAmAM AveluM evuM sItAnuM svarUpa paTa upara AlekhIne bhAmaMDalane batAvyuM. te jotAMja bhUtanI jema kAmadeve bhAmaMDalanA zarIramAM praveza karyo. tethI viMdhyAcalamAMthI kheMcI lAvelA hAthInI jema tene nidrA paNa AvI nahIM. teNe madhura bhajana khAvuM baMdha karyuM, pIvA yogya pIvuM baMdha karyuM, ane dhyAnastha yogInI jema mauna dharIne rahevA lAge. bhAmaMDalane A vidhura je rAjA caMdragatie pUchyuM ke- he vatsa ! tane zuM mAnasika pIDA paDe che ke zarIramAM koI vyAdhi thaye che ? athavA zuM keIe tArI AjJAne bhaMga karyo che? athavA bIju kAMI tArA duHkhanuM kAraNa che? je hoya te kahe." pitAno A prazna sAMbhaLI bhAmaMDala kumAra lajajAthI banne prakAre namra mukha dharI rahyo. kemake 'kulIna putre gurUjanane tevuM kahevAne kema samartha thAya ?" pachI bhAmaMDalanA mitroe "nArade ANelI citralikhite strInI kAmanA ( IrachA ) bhAmaMDalanA duHkhanuM kAraNa che ema kahyuM, eTale rAjAe nAradane rAjagRhamAM ekAMte bolAvIne pUchayuM ke- tame je citralikhita strI batAvI te koNa che ? ane konI putrI che? nArade kahyuM ke-"je meM citramAM AlekhIne batAvI che te kanyA janaka rAjAnI putrI che ane tenuM nAma sItA che. jevI te rUpamAM che, tevI citramAM AlekhavAne huM ke bIjo koI paNa manuSya samartha nathI, kema ke mUrtAivaDe te lokottara strI che. te sItAnuM jevuM rUpa che tevuM rUpa devIomAM, nAgakumArIomAM ke gadhanI strIomAM paNa nathI, to mAnavI strIonI to vAta ja zI karavI ! tenA rUpanI jevA yathArtha rUpane vikrvavAne devatAo, anusaravAne devanaTe ane racavAne prajApati paNa samartha nathI. tenI AkRtimAM tathA vacanamAM je mAdhurya che ane tenA kaMThamAM ane hAtha 1 laMgoTI. 2 aMdara eraDo. 3 aMtarathI ane bAghathI.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ pada parva 7 muM pagamAM je raktatA che te anirvacanIya ja che. jevI rIte tenA yathArtha rUpane AlekhavAne huM samartha nathI, tevI rIte tenA rUpanuM varNana karavAne paNa huM samartha nathI; tathApi huM tamane paramArtha paNe kahuM chuM ke "e strI bhAmaMDalane gya che evuM manamAM vicArIne yathAbuddhi tene paTamAM AlekhIne meM temane batAvela che." A pramANenI tenI hakIkata sAMbhaLIne rAjA caMdragatie "vatsa! e tArI patnI thaze ema bhAmaMDalane AzvAsana ApI nAradane vidAya karyA. pachI rAjAe capalagati nAmanA eka vidyAdharane AjJA karI ke janakarAjAnuM apaharaNa karIne satvare ahIM laI Ava." tatkALa teNe rAtrie tyAM jaI janakarAjAne gupta rIte harI lAvIne caMdragatine arpaNa karyo. rathanuM puranA rAjA caMdragatie baMdhunI jema janaka rAjAne AliMgana karI pAse besArIne nehathI A pramANe pUchayuM ke "lakattara guNavALI sItA nAme tamArI putrI che ane rUpasaMpattithI paripUrNa bhAmaMDala nAme mAro putra che, te banneno vadhUvarapaNe ucita saMga thAo, ane ApaNe baMnene te saMbaMdhavaDe sahada thAo.' tenI AvI mAgaNI sAMbhaLIne janakarAjA be ke- "e putrI meM dazarathanA putra rAmane ApI dIdhelI che, tethI have bIjAne zI rIte apAya ? kema ke kanyA ekajavAra apAya che." caMdragati bolyo "he janaka! je ke ha te sItAne haravAne samartha chuM paNa nehavRddhi karavAne mATe ja tamane ahIM bolAvIne meM tamArI pAse tenI yAcanA karI che. jo ke tame tamArI putrI rAmane mATe ka9pI che, tathApi te rAma je amAre parAjaya karaze to tene paraNI zakaze. mATe dusaha tejavALA vajAva ane aNuvAvarta nAme be dhanuSya je ke sahasra yakSethI adhichita che ane devatAnI AjJAthI gotradevatAnI jema sadA amArA gharamAM pUjAya che te bhAvI evA baLadeva ane vAsudevane upayogI thavAnAM che te tame laI jAo. je te be dhanuSyamAMthI ekane paNa te rAma caDhAvaze to tenAthI ame parAjita thaI gayA ema samajavuM. pachI te tamArI putrI sItAne sukhe paraNe" AvI pratijJA baLAtkAre janakarAjA pAse kabula karavI teNe janakane mithilA pahoMcADyo, ane pote paNa putraparivAra sahita tyAM jaI baMne dhanuSya janakanA darabAramAM mUkI nagarInI bahAra utaryo. janake rAtrimAM baneluM A badhuM vRttAMta pitAnI mahArANI videhAne kahyuM, je tatkALa tenA hRdayamAM zalyarUpa thaI gayuM. videhA rUdana karIne bolavA lAgI ke-"he daiva ! tuM atyaMta nirdaya che. te mArA eka putrane harI lIdhuM che, tethI paNa tRpta na thatAM A eka putrIne paNa harI levA dhAre che ! A lekamAM putrIne mATe svecchAthI vara grahaNa karAya che, bIjAnI IcchA pramANe grahaNa karAto nathI; paNa mAre to daivage bIjAnI IcchA pramANe vara grahaNa karavAno vakhata AvyuM che. bIjAnI IcchAthI pratijJA karela A dhanuSyanuM AropaNa je rAma karI zake nahi ane koI bIje kare to jarUra mArI putrIne aniSTa varanI prApti thAya; mATe have zuM karavuM ?" videhAno Avo vilApa sAMbhaLI janakarAjA bolyA- he devI ! tame bhaya pAme nahi, meM e rAmanuM baLa joyeluM che. A dhanuSya tene eka latA jevuM che." videhAne evI rIte samajAvI janake bIje divase prabhAtamAM mAMcAothI maMDita evA maMDapamAM te bane dhanuSyaratnane pUjA karIne sthApana karyA. sItAnA svayaMvarane mATe janaka rAjAe bolAvelA vidyAdharane ane manuSyonA rAjAo AvI AvIne maMca upara beThA pachI jAnakI divya alaMkArane dhAraNa karIne sakhIothI paravArI satI jANe bhUmipara cAlatI devI hoya tema te maMDapamAM AvI. lokonAM netrane amRtanI saritA jevI te jAnakI rAmane
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 sarga 4 the manamAM dhArI dhanuSyanI pUjA karIne tyAM UbhI rahI. nAradane kahevA pramANe ja te sItAnA rUpane joIne kumAra bhAmaMDalane kAmadeva prahAra karavA lAgyo. te vakhate janakanA eka dvArapAle UMcA hAtha karIne kahyuM ke-"he sarva khecare ane pRthvIcArI rAjAo ! tamane janaka rAjA kahe che ke je A be dhanuSyamAMthI eka dhanuSyane caDhAve te mArI putrIne paraNe." A pramANe sAMbhaLI parAkramI khecare ane bhUcara rAjAe dhanuSya caDhAvavA mATe dhanuSyanI pAse eka pachI eka AvavA lAgyA, paraMtu bhayaMkara sarSothI vIMTAelA ane tIvra tejavALA te baMne dhanuSyane sparza karavAne paNa koI samartha thayuM nahi, to caDhAvavAnI te vAtaja zI karavI ! dhanuSyamAMthI nIkaLatA taNakhAnI aneka jvAlAothI dagdha thayelA teo lajajAthI adhomukha thaIne pAchA nivRtta thatA hatA. pachI jenA kAMcanamaya kuMDala calAyamAna thaI rahyA che evA dazarathakumAra rAma gaDhanI lIlAe gamana karatAM te dhanuSyanI pAse AvyA. te samaye caMdragati vigere rAjAo e upahAsyathI ane janake zaMkAthI joyelA lamaNanA jyeSTa baMdhu rAme niHzaMkapaNe vajane Idra sparza kare tema jenI uparathI sarSa ane agnivALA zAMta thaI gayela che evA vAvarta dhanuSyano karavaDe sparza karyo. pachI dhanuSyadhArIomAM zreSTha evA rAme loDhAnI pITha upara rAkhI barUnI jema namAvIne te dhanuSyane paNacha upara caDhAvyuM, ane tene kAna sudhI kheMcIne evuM AsphAlana karyuM ke jethI pitAnI kItina paTa jevuM te dhanuSya zabdathI bhUmi ane aMtarIkSanA udarane pUrNa karatuM gAjI uThayuM. tatkAla sItAe svayameva rAmanA kaMThamAM svayaMvaramALA nAMkhI ane rAme dhanuSya uparathI paNachane utArI nAMkhI. pachI lakSamaNe paNa rAmanI AjJAthI tatkAla aNuvAvarta dhanuSya caDhAvyuM; tene le kA vismayathI joI rahyA. tenuM AsphAlana karatAM teNe nAdathI dizAonA mukhane badhira karI nAMkhyAM. pachI paNa chane utArIne tene pAchuM tenA sthAna upara mUkI dIdhuM. te vakhate cakita ane vimita thayelA vidyAdharae devakanyA jevI addabhuta potAnI aDhAra kanyAo lamaNune ApI. caMdragati vigere vidyAdharonA rAjAe vilakhA thaIne tapI gayelA bhAmaMDala sahita potapotAne sthAnake gayA. janaka rAjAe mokalelA saMdezAthI tatkALa dazaratha rAjA tyAM AvyA, ane rAma ane sItAne moTA utsavathI vivAha karyo. janakanA bhAI kanake suprabhA rANInA udarathI utpanna thayelI bhadrA nAmanI putrI bharatane ApI. pachI dazaratha putra ane vadhUonI sAthe nagarajanA jemAM utsava karI rahyA che evI adhyA nagarImAM AvyA ekadA dazaratha rAjAe moTI samRddhithI rautyamahotsava ane zAMtisnAtra karAvyAM. pachI rAjAe snAtrajaLa aMta:puranA adhikArI vRddha purUSanI sAthe prathama potAnI paTTarANIne mokalyuM ane pachI dAsIo dvArA bIjI rANIone snAtrajaLa mokalAvyuM. yauvanavayane lIdhe zIdhra cAlanArI dAsIoe utAvaLe AvIne bIjI rANIone sanAtrajaLa pahoMcADayuM eTale temaNe tatkALa tenuM vaMdana karyuM. pelA aMtaHpurane adhikArI vRddhapaNAne lIdhe zaninI jema maMdamaMda cAlatuM hatuM tethI paTTarANIne snAtra jaLa tarata maLyuM nahIM; eTale te vicAravA lAgI ke "rAjAe badhI rANIonI upara niMdranuM snAtrajaLa mokalIne prasAda karyo, ane huM paTTarANI chatAM mane mokalAvyuM nahi; mATe mArA jevI maMdabhAgyAne jIvIne zuM karavuM che? mAnane vaMsa thayA chatAM jIvavuM te maraNathI paNa vizeSa duHkharUpa che.' A pramANe vicArI maravAno nizcaya karIne e manasvinIe aMdaranA khaMDamAM jaI vastravaDe phAMse khAvAne AraMbha karyo, teTalAmAM rAjA dazaratha tyAM AvI caDyA. tene tevI sthitimAM joI tenA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM maraNamukhapaNAthI bhaya pAmI rAjAe tene pitAnA ullaMgamAM besArIne pUchayuM ke-"priyA ! zuM apamAna thavAthI te AvuM du:sAhasa AraMhyuM che ? devage mArAthI te kAMI tAruM apamAna nathI thayuM ?" te gadgad svare belItame badhI rANIone jinasanAtranuM jaLa mokalAvyuM ane mAre mATe mokalAvyuM nahIM. A pramANe jevI te kahetI hatI, tevAmAM pila vRddha kaMcukI "A sanAtrajaLa rAjAe mokalAvyuM che ema belate tyAM AvyuM. rAjAe te pavitra jaLathI tarataja paTTarANunA mastaka para abhisiMcana karyuM. pachI te kaMcukIne rAjAe pUchayuM ke- tuM ATale meM kema AvyuM ?" kaMcukI - svAmI ! sarva kAryamAM asamartha evI mArI vRddhAvasthAneja AmAM aparAdha che, Apa svayameva mArI sAmuM juo. rAjAe tenI sAme joyuM to te maravAne Icchato hoya tema pagale pagale khalita thato hato, mukhamAMthI lALa paDatI hatI, dAMta paDI gayA hatA, mukha upara vaLI A paDayA hatA, sarva aMgamAM veta roma thaI gayA hatA, braguTInA vALathI netra DhaMkAI gayAM hatAM, mAMsa ane rUdhira sukAI gayAM hatAM ane sarva aMga dhrujatAM hatAM. AvA te kaMcukIne joIne rAjAne vicAra thaye ke "jyAM sudhI mArI evI sthiti thaI nathI tyAM sudhImAM mAre mokSane mATe prayatna karI levuM joIe" AvA manorathathI rAjA viSayothI parAmukha thaI gayo, ane e pramANe sa sAra para vairAgyavALA cittathI teNe keTaloka kALa nirgamana karyo. ekadA satyabhUti nAme caturgAnI mahAmuni saMghanI sAthe te nagarIe samesaryA. tenA khabara sAMbhaLI rAjA dazaratha putrAdika parivAra sAthe tyAM jaI temane vaMdanA karIne dezanA sAMbhaLavAnI IcchAe temanI samIpe beThA. te samaye maitADhayagirithI vidyAdharonA aneka rAjAo sahita rAjA caMdragati sItAnI abhilASAthI tama evA bhAmaMDalane sAthe laI rathAvatta giriparanA ahaMtone vaMdanA karIne pAchA pharatAM AkAzamArge tyAM AvI caDyo. satyabhUti manine tyAM samavasarelA joI te AkAzamAMthI nIce utaryo. ane temane vaMdanA karIne te paNa dezanA sAMbhaLavA beThe, bhAmaMDalane sItAnA abhilASano saMtApa che te jANI laI satyavAdI satyabhUti sUrie samayane yeca dezanA ApI, temAM prasaMgopAta temane pApamAMthI nivRtti thavAne mATe caMdragati ane puSpavatInA tathA bhAmaMDala ane sItAnA pUrva bhava kahI saMbhaLAvyA. temAM sItA ane bhAmaMDalanuM jugalaApaNe utpanna thavuM ane bhAmaMDalanuM janmatAMja apaharaNa thavuM ItyAdi. vRttAMta yathArtha paNe jaNAvyuM. te sAMbhaLatAMja bhAmaMDalane jAtismaraNa thayuM, eTale tatkALa mUti thaIne te pRthvI para paDI gayo. thoDI vAre saMjJA meLavIne bhAmaMDale pitAnA pUrva bhavanuM vRttAMta satyabhUti munie je pramANe kahyuM te pramANe badhuM pitAnI meLe kahI ApyuM. tatkALa caMdragati vagere parama saMvegane prApta thayA, ane sadabuddhivALA bhAmaMDale sItAne bahena jANune namaskAra karyo. "janmatAMja jenuM haraNa thayuM hatuM teja A mAro sahodara bhAI che." ema jANIne harSa pAmatI mahAsatI sItAe tene AzISa ApI. pachI tatkALa jene sauhadapaNu utpanA thayuM che evA vinIya bhAmaMDale lalATavaDe pRthvIno sparza karIne rAmane paNa namaskAra karyo. pachI caMdragatie uttama vidyAdharone mekalIne videhA ane janakarAjAne tyAM teDAvyA ane "jamatAMja jenuM haraNa thayuM hatuM te A bhAmaMDala tamAro putra che." ItyAdi sarva vRttAMta jaNavyuM. te vacana sAMbhaLIne meghagarjanAthI mayUranI jema janaka ane videhA harSa pAmyAM, ane videhAnA stanamAMthI dudha jharavA lAgyuM. potAnA kharA mAtApitAne oLakhIne
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 4 the bhAmaMDale namaskAra karyo, eTale teoe tene mastakamAM cuMbana karI harSAzrunA jaLathI nDavarAvyo. te vakhate rAjA caMdragatie saMsArathI udvega pAmI bhAmaMDalane rAjya para sthApIne satyabhUti muninI pAse dIkSA lIdhI. pachI bhAmaMDala satyabhUti ane caMdragati muni, janaka ane videhA mAtApitA), dazaratharAjA, sItA ane rAmane namIne pitAnA nagaramAM gaye. rAjA dazarathe satyabhUti maharSine pitAnA pUrva bha pUchayA, eTale muni kahevA lAgyA ke- senApuramAM bhAvana nAmanA koI mahAtamA vaNikane dipikA nAmanI patnIthI thayelI upAsti nAme eka kanyA hatI, te bhavamAM sAdhuonA sAthe pratyenIkapaNe vartavAthI teNe tiryaMca vigere mahA kaSTakArI niomAM cirakALa paribhramaNa karyuM. anukrame raMgapuramAM dhanya nAmanA vaNikanI suMdarI nAmanI patnIthI varUNa nAme putra thaye. te bhavamAM prakRtithIja udAra eve tuM niraMtara sAdhuone zraddhApUrvaka adhika dAna Apato hato. tyAMthI kALadharma pAmIne tuM dhAtakIkhaMDa dvIpamAM uttarakurukSetrane viSe jugAlI ApaNe utpanna thaye; tyAMthI devapaNAne prApta thayA. tyAMthI ravIne puSkalAvatI vijayamAM puSkalA nagarInA rAjA naMdighoSa ane pRthvI devI tuM naMdivardhvana nAme putra thayo. naMdighoSa rAjA tanenaMdivardhanane rAjya upara besArI yazodhara muninI pAse dIkSA laI kALadharma pAmIne veyakamAM devapaNe utpanna thayA. tuM naMdivaladdhana zrAvakapaNuM pALI mRtyu pAmIne brahma devalokamAM devatA thayA. tyAMthI cavIne pratyaga videhamAM zaitADhaya girinI uttara zreNInA AbhUSaNarUpa zizipura nAmanA nagaramAM becarapati ratanamALInI vikalatA nAmanI strIthI sUryajaya nAme tuM mahAparAkramI putra thaye. eka vakhate ratnamALI garva pAmelA vidyAdharapati vajanayanane jItavAne mATe siMhapura gayo. tyAM teNe bAla, vRddha, strI, pazu ane upavana sahita badhA siMhapurane dahana karavA mAMDayuM. te vakhate upamanyu nAmanA tenA pUrva janmanA purohitano jIva je sahasAra devalokamAM deva thayo hato teNe AvIne kahyuM-"he mahAnubhAva ! AvuM ugra pApa kara nahi, tuM pUrva janmamAM bhurinaMdana nAme rAjA hato. te vakhate te vivekathI mAMsajana na karavuM evI pratijJA lIdhI hatI, pachI upamanyu nAmanA purohitanA kahevAthI te te pratijJA bhAMgI hatI. eka vakhate upamanyu purohitane skaMda nAmanA eka purUSe mArI nAMkhyo tyAMthI te hAthI thayo. te hAthIne bhUrinaMdana rAjAe pakaDI lIdhe. ekadA yuddhamAM te hAthI mRtyu pAmyo, ane bhUrinaMdana rAjAnI gAMdhArI nAmanI patnInA udarathI arisUdana nAme putrapaNe utpanna thayo. tyAM jAtismaraNAne utpanna thatAM teNe dIkSA lIdhI. tyAMthI mRtyu pAmIne A huM sahastrAra devalokamAM devatA thayelo chuM. rAjA bhUrinaMdana mRtya pAmIne eka vanamAM ajagara thayo. tyAM dAvAnaLathI dagdha thaIne bIjI narakabhUmimAM gayo. pUrvanA nehane lIdhe meM narakamAM jaIne tene pratibaMdha Apyo. tyAMthI nIkaLIne tuM ratnamALI rAjA thayo che. jema pUrvabhave mAMsanA paccakhANane bhaMga karyo hato, tema anaMta duHkhadAyaka pariNAmavALe A nagaradAha tuM kara nahi." A pramANe pitAne pUrvabhava sAMbhaLI ratnamALI yuddhamAMthI nivRtta thayo; ane tArA (sUryajayanA) sUryanaMdana nAmanA putrane rAjya upara besArIne tatkALa yajaya putra sahita tilakasuMdara nAmanA AcAryanI pAse dIkSA lIdhI baMne jaNa munipaNamAM mRtyu pAmI mahAzukra devalokamAM devatA thayA. tyAMthI 23vIne sUrya jaya te tuM dazaratha thayo, ane ratnamALI vIne A janakarAjA thayo. purohita 1 AThamuM devaloka. 2 sAtamuM devaloka.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 mu 63 upamanyu sahasAra devalathI cyavane A janakano anuja baMdhu kanaka thayo. ane naMdivaddhinanA bhavamAM tAro pitA naMdighoSa hato te vaiveyakamAMthI cyavane A huM satyabhUti thayo chuM." A pramANe pitAne pUrva bhava sAMbhaLIne dazaratha rAjAne vairAgya utpanna thayo tethI tatkALa temane vAMdI dIkSA levAnI IcchAe rAjyabhAra rAmane mAthe mUkavA mATe rAjamahelamAM Avyo. dIkSA levAmAM usuka evA teNe rANIo, putra ane maMtrIone belAvI yathAyogya rIte saunI sAthe sudhArasa samAna AlApa karIne rajA mAMgI. te vakhate bhArate namaskAra karIne kahyuM ke- he prabhu ! tamArI sAthe huM paNa sarvavirati grahaNa karIza tamArA vinA huM gharamAM rahIza nahi. he svAmI ! anyathA mane atyaMta duHkhadAyaka be kaSTa thaze. eka tamAro viraha ane bIje A saMsArano tApa." bharatanAM AvAM vacana sAMbhaLIne je A pramANe nizcaya thaze to pachI mAre pati ke putra kAMI paNa raheze nahi" evA vicArathI bhaya pAmIne kekeyI belI-"he svAmI ! tamane yAda che ? mArA svaMyavaranA utsavamAM meM tamAruM sArathIpaNuM karyuM hatuM, tyAre tame mane eka varadAna mAgavAne kahyuM hatuM. he nAtha ! te varadAna atyAre Apa kemake tame satya pratijJAvALA cho; ane mahAtmAonI pratijJA pASANumAM katarelI rekhA jevI hoya che." dazaratharAjA belyA ke-"meM je vacana ApyuM che te mane yAda che, mATe eka vrata levAno niSedha sivAya je mAre AdhIna hoya mAMgI le." te vakhate kaikeyIe yAcanA karI ke-"he svAmI ! je tame pote dIkSA letA ho to A badhI pRthvI mArA putra bharatane Apo." tarataja dazaratha rAjA bolyA ke A pRthvI hamaNAMja laI le." ema kahI lakSmaNa sahita rAmane bolAvIne temaNe rAma pratye A pramANe kahyuM-"he vatsa ! pUrve mAruM sArathIpaNuM karavAthI prasanna thaIne meM kaikeyIne eka varadAna ApeluM hatuM, te varadAna atyAre bharatane rAjya ApavAne mATe te mArI pAse mAgI le che." rAma harSa pAmIne bolyA-"mArI mAtAe mahA parAkramI mArA bhAI bharatane rAjya maLavAnuM varadAna mAgyuM te bahu sAruM karyuM. he pitA ! mArI upara prasAda karIne tame A viSe mane pUcho cho, tathApi lokomAM te avinayanI sUcanAnuM kAraNa thAya tethI mane duHkha kare che. jo tAta saMtuSTa thayA ho to A rAjya game tene Ape temAM huM ke je eka tamArA pALA je chuM tene niSedha karavAmAM ke saMmati ApavAmAM kAMI paNa sattA nathI. bharata che te huMja chuM, ame baMne tamAre sarakhA chIe, mATe moTA harSa thI bharatane rAjya upara abhiSeka karo." . AvAM rAmanAM vacana sAMbhaLI dazaratha rAjA prIti ane vismaya pAmI gayA. pachI te pramANe karavA maMtrIone AjJA ApavA lAgyA, tevAmAM bhArata bolyA- he svAmI ! tamArI sAthe vrata levAne mATe meM prathamaja prArthanA karelI che, tethI te koInA vacanathI anyathA karavAne tame yegya nathI." dazarathe kahyuM-"he vatsa ! mArI pratijJA vyartha kara nahi; tArI mAtAne meM pUrve varadAna ApyuM hatuM ane teNe te cirakALa thApaNa karIne rAkhyuM hatuM, te Aje tane rAjyadAna ApavAne mATe teNe mAgI lIdhuM che; mATe he putra ! mArI ane tArI mAtAnI AjJAne anyathA karavAne tuM yogya nathI." pachI rAme bharatane kahyuM he bhrAtA ! jo ke tamArA hRdayamAM rAjya prAptino kiMcit paNa garva nathI, tathApi pitAnAM vacanane satya karavAne mATe tame rAjya grahaNa karo." rAmanAM AvAM vacana sAMbhaLI bharate azrubharita netre rAmanA caraNamAM paDI aMjali joDIne gadagada svare kahyuM- pUjya
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 saga 4 thA khaMdhu ! pitAzrIne ane tamArA jevA mahAtmAone mane rAjya ApavuM te yogya che, paNa mArA jevAe te grahaNa karavuM yAgya nathI. zuM huM rAjA dazarathano putra nathI ? ke zuM huM tamArA jevA Ano anuja kha' nathI ? ke jethI huM gava karU ane kharekharo mAtRmukhA gAuM.' te sAMbhaLI rAme dazaratha rAjAne kahyuM-' huM ahIM chatAM bharata rAjya grahaNa karaze nahi, mATe huM vanavAsa karavAne jAuM chuM. A pramANe pitAnI AjJA laI bhaktithI namIne, rAma hAthamAM dhanuSya ane bhAthAM laine cAlI nIkaLyA, ane bharata UMce svare rUdana karatA rahyA. vanavAsane mATe jatA rAmane joi atyaMta snehakAtara evA dazaratha rAjA vAravAra mUrchA pAmavA lAgyA. 66 rAme tyAMthI nIkaLI pAtAnI mAtA aparAjitAnI pAse AvIne kahyuM- he mAtA ! jevA hu tamAro putra chuM tevAja tamAre bharata che. potAnI pratijJA satya karavAne mATe mArA pitAe tene rAjya ApyuM, paNa huM ahI... chatAM te rAya leto nathI, tethI mAre vanamAM javuM yogya che. mArI gerahAjarImAM tame vizeSa prasAdavALI dRSTithI bharatane jojo, ane kadi paNa mArA viyogathI kAtara thaze nahi.' rAmanI AvI vANI sAMbhaLI devI mUrchA pAmI pRthvIpara paDI gayAM; eTale dAsIe caMdananA jaLanu siMcana karyu, tethI svastha thaine melyAM-" are ! mane svastha karIne kANe jIvADI ? mane mUrchAja sukhamRtyune mATe che; kemake huM jIvatI rahI satI rAmano viraha kema sahana karIza ? are ! kauzalyA ! tAro putra vanamAM jaze ane pati dIkSA leze, tevuM sAMbhaLyA chatAM tuM phATI paDatI nathI, tethI kharekhara tuM vAmaya che." rAme pharIthI kahyuM-" he mAtA ! tame mArA pitAnA patnI thaI te pAmara strIone yogya evuM A zuM karo che ? siMhaNano putra vanamAM aTana karavAne ekalA jAya che, tathApi siMhaNa svastha thaine rahe che, jarA paNa gabharAtI nathI. huM mAtA ! je pratijJA kareluM varadAna che te mArA pitAne mAthe RNu che. jo huM ahIM rahuM ane bharata rAjya na le to pachI pitAnuM anRNya (RNurahItapaNu.) zI rIte thAya ?" A pramANe yuktivALAM vacanovaDe kauzalyAne samajAvIne ane bIjI mAtAone namaskAra karIne rAma ahAra nIkaLyA. pachI sItAe dUrathI dazaratha rAjAne namI aparAjitA devInI pAse AvI rAmanI sAthe javAnI AjJA mAgI. eTale jAnakIne utsa`gamAM esArIne netranA uSNa azrujalavaDe khALAnI jema nhevarAvatI aparAjitA bAlI- vatse ! vinIta rAmacaMdra pitAnI AjJAthI vanamAM jAya che, to te narisaMha purUSane duSkara nathI; paNa tuM to janmathIja uttama vAhanomAM lAlita thayelI che, tethI page cAlavAnI vyathAne kema sahana karI zakIza ? sukumA2paNAthI kamalanA udara jevuM tArU aMga che, te jyAre tApa vigerethI kaleza pAmaze tyAre rAmane paNa kaleza thai paDaze; mATe patinI sAthe anugamana karavAmAM temaja aniSTa kaSTa sahevAmAM huM... niSedha ke AjJA kAMI paNa karavAne utsAha dharatI nathI." te sAMbhaLI zAkarahita sItA prAta:kALanA kamaLanI jevuM praphullita mukha karI aparAjitAne namIne melI- he devI ! tamArA uparanI mArI bhakti mane mArgamAM kuzalakArI thaze, mATe meghanI pAchaLa vidyutnI jema hu* rAmanI pAchaLa jAu chuM.' A pramANe kahI kauzalyAne pharIthI namIne pAtAnA AtmAmAM AtmArAmanI jema rAmanu ja dhyAna karatI sItA bahAra nIkaLI, te vakhate " aho ! AvI atyaMta patibhaktithI jAnakI patine daiva k
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5va 7 muM tulya mAnanArI strIomAM Aje daSTAMtarUpa thaI paDI che. e uttama satI kaSTathI kicita paNa bhaya pAmatI nathI. ahIM ! te AvA atyuttama zIlathI pitAnA baMne kuLane pavitra kare che." A pramANe zekathI gadgad vANIvaDe varNana karatI nagarastrIo vanamAM jatI sItAne mahA kaSTa joI zakI. - "rAma vanavAsa karavAne nIkaLyA" evA khabara sAMbhaLI lakSamaNano krodhAgni prajavalita thayo, te hadayamAM A pramANe vicAravA lAgyuM ke mArA pitA dazaratha prakRtithIja sarala che ane strIo svabhAvika rIte sarala hatI ja nathI; nahi to kekeyI cirakALa paryata varadAna rAkhI mUkIne A vakhate kema mAgI le ! pitA dazarathe bharatane rAjya ApyuM, ane pitAnI uparathI RNa utArI pitRone RNano bhaya dUra karyo. have huM nirbhaya thaI mArA krodhane virAma pamADavA mATe e kuLAdhama bharata pAsethI rAjya harI laIne pAchuM te rAmane seMpI dauM ? paraMtu e rAma mahA satyavAna che, tethI tRNavat tyajI dIdhelA rAjyane te pAchuM leze nahi, ane tema karavAthI pitAne paNa duHkha thaze, mATe pitAne to du:kha na thavuM joIe; tethI bharata bhale rAjA thAya, huM eka pALAnI jema rAmanI pachavADe vanamAM jaIza." A pramANe vicArI saumitripitAnI rajA laIne pitAnI mAtA sumitrAne pUchavA gaye. tyAM jaI tene praNAma karIne bolya-"he mAtA ! rAma vanamAM jAya che, tethI temanI pachavADe huM paNa jaIza; kemake samudra vinA maryAdAnI jema rAma vinA lakamaNa rahevAne samartha nathI. AvAM putranAM vacana sAMbhaLI mAMDamAMDa dhIraja rAkhIne sumitrA belI-vatsa! tane sAbAza che, mAre putra hoya te jyeSTha baMdhune ja anusare. paNa he vatsa rAmacaMdra mane namaskAra karIne kyAranA gayA che, tethI tAre che huM paDI jaze. mATe have tuM vilaMba kara nahi." AvAM mAtAnAM vacana sAMbhaLI mAtA ! tamane dhanya che, tame ja kharekharAM mArAM mAtA cho." ema kahI temane praNAma karIne lakSamaNa aparAjitA (kauzalyA) ne praNAma karavA gaye. temane praNAma karIne lakSamaNa bolyo-"mAtA ! mArA AryabaMdhu ekAkI vanamAM gayA che, tethI temanI pachavADe javAne huM utsuka chuM, mATe tamArI rajA levA Avyo chuM. kauzalyA netramAM azru lAvIne bolyAM-"vatsa ! huM maMdabhAgyA mArI gaI chuM, kAraNa ke tuM paNa mane choDIne vanamAM jAya che. he lakSamaNa ! rAmanA virahathI pIDita evI mane AzvAsana ApavAne tuM eka te ahIM ja rahe, prayANa kare nahi." lakSmaNe kahyuM - "he mAtA ! tame rAmanI mAtA che. aaurya rAkhe nahi. mArA baMdhu dUra cAlyA jAya che, mATe huM satvara temanI pachavADe jaIza tethI he devI! mane vidhra kare nahi. huM sadA rAmane AdhIna chuM." A pramANe kahI praNAma karIne lakSmaNa dhanuSyabhAthA laI satvara rAmasItAnI pachavADe deDI pugyA. pachI jemanAM mukhakamaLa prakulita che evAM e traNe vilAsa mATe upavanamAM jAya tema vanavAsane mATe udyamI thaI nagarImAMthI bahAra nIkaLyAM. jyAre prANunI jema rAma, lakSmaNa ane sItA nagaranI bahAra nIkaLyAM, tyAre nagarInAM nara tathA nArIo mahAkaSTakArI dazAne pAmI gayAM. nagarajano moTA rAgathI teonI pachavADe vegavaDe deDavA lAgyA, ane phUra kaikeyInA atyaMta apavAda balavA lAgyA. rAjA dazaratha paNa aMtaHpuranA parivAra sahita sneharUpa derIthI kheMcAIne rUdana karatA satA tatkALa rAmanI pachavADe cAlyA. jyAre rAjA ane sarva prajAjana rAmanI pachavADe bahAra nIkaLyA tyAre badhI ayodhyApurI jANe ujajaDa hoya tevI dekhAvA lAgI. rAme pitA ane mAtAone vinaya 1 sumitrAno putra lakSmaNa,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 4 the bharelI vANIvaDe samajAvIne mAMDamAMDa pAchA vaLyA, ane ghaTita vacanAthI purajanone paNa visarjana karIne sItA lakSamaNa sahita tvarAthI AgaLa cAlyA. mArgamAM gAme gAma ane zahere zahere grAmanA vRddha purUSa temane rahevAnI prArthanA karatA hatA, paNa rAma koI ThekANe kAtA nahotA. - ahI bharata rAjya aMgIkAra karyuM nahi, paNa ulaTA baMdhunA virahane sahana karavAmAM asamartha evA teNe pitAnI mAtA kaikeyInI upara keTalAka Akroza karyA. tethI rAjA dazarathe dIkSA levAne utsuka thaI rAjya levAne mATe lakSamaNa sahita rAmane pAchA lAvavA mATe sAmaMta ane maMtrIone mokalyA. rAma pazcima dizAmAM jatA hatA, temanI pachavADe teo tvarAthI cAlyA, ane temanI bheLA thaIne rAjAnI AjJA pUrvaka temane pAchA AvavAnI vijJapti karI. te dIna thaI gaelA maMtrIoe ane sAmaMtoe ghaNI prArthanA karI, paraMtu rAma pAchA vaLyA nahi. kemake mahAna purUSonI pratijJA parvatanI jema calAyamAna thatI nathI. rAme temane vAraMvAra pAchI vALavA mAMDyAM, paNa rAmanI pAchA vaLavAnI AzAe teo sAthe sAthe ja cAlyA. anukrame rAma, lakSamaNa ane jAnakI AgaLa cAlatAM zikArI prANIonA sthAna rUpa eka nirmAnuSya ane ghATA vRkSavALI pAriyAtrA 1 aTavAmAM AvI pahoMcyA. tyAM mArgamAM gaMbhIra AvartAvaDe bhayaMkara ane vizALa pravAhavALI gaMbhIra nAme eka nadI AvI. tene kAMThe UbhA rahIne rAme sAme tene kahyuM ke tame A ThekANethI nivRtta thAo, kAraNake have ahIMthI AgaLa ghaNo kaSTakArI mArga Avaze. amArA kuzaLa samAcAra pitAne kahejo, ane havethI bharatane mArI jema athavA pitAnI jema gaNIne tenI sevA karaje." "rAmanA caraNane ayogya evA amane dhikakAra che!" ema kahIne ghaNu rUdana karatA ane azruthI vastrane bhIMjavatA te sAmate mAMDa mAMDa pAchA vaLyA. pachI taTa upara rahelA sAmaMtoe sAcaMdaSTie joyelA rAma, sItA lakSamaNa sAthe te stara saritAne utarI gayA. rAma jyAre dRSTimArgane ullaMghana karI gayA tyAre sAmaMtAdika sarve hRdayamAM mahA kaSTa pAmatAM pAchA vaLIne ayodhyAmAM AvyA ane sarva vRttAMta temaNe dazaratha rAjAne jaNAvyuM. te sAMbhaLIne rAjAe bharatane kahyuM- he vatsa! rAma lakSamaNa te pAchA AvyA nahi, mATe have tuM rAjya grahaNa kara, mArI dIkSAmAM vidanarUpa thA nahIM." bharate kahyuM-"he tAta ! huM kadIpaNa rAjya kaNa karIza nahi, huM jAte jaIne mArA agra baMdhune prasanna karI pAchA teDI lAvIza.' te samaye kaikeyI paNa tyAM AvI dazaratha rAjAne kahevA lAgI ke-"he svAmI ! tame to tamArI satya pratijJA pramANe bhAratane rAjaya ApyuM, paNa e tamAre vinayI putra rAjyane grahaNa karato nathI ane tenI bIjI mAtAone temaja mane paNa mahat du:kha prApta thayuM che. A badhuM vagaravicAryuM karanArI ane pApINI evI meM ja karyuM che. are ! tame saputra chatAM A rAjya atyAre rAjA vagaranuM thaI gayuM che. vaLI kauzalyA, sumitrA ane suprabhAnuM duzava rUdana sAMbhaLatAM mAruM hRdaya paNa phATI jAya che. he nAtha ! huM bhAratanI sAthe jaI vatsa rAma ane lakSamaNane pAchA laI AvIza, tethI mane tyAM javAnI AjJA Ape." rAjA dazarathe harSathI AjJA ApI, eTale kaikeyI bharata ane maMtrIonI sAthe tvarAthI rAmanI pachavADe cAlI. kaikeyI ane bharata che divase jyAM rAma vigere hatA tyAM pahoMcyA. tyAM eka vRkSa taLe jAnakI, rAma ane lakSamaNane beThelA joyA. temane jotAMja kaikeyI rathamAMthI 1 viyATavI.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM utarI; ane he vatsa ! he vatsa !" ema bolatI praNAma karatA evA rAmanA mastaka para cuMbana karavA lAgI. sItA ane lakSamaNa paNa tenA caraNakamaLamAM namyA. temane bAhathI dabAvI te tArasvare rUdana karavA lAgI. bharate netramAM azru lAvIne rAmanA caraNamAM praNAma karyo, ane tatkALa mUchita thaI gaye. kemake neha che te mahA viSa tulya che. pachI jyAre rAmacaDhe tene sArI rIte samajAvyuM, tyAre bhArata vinayapUrvaka bolyA ke "he AyaMbaMdhu ! abhaktanI jema mAre tyAga karIne tame ahIM kema AvyA ? bharata rAjyanA arthI che" e mAtAnA deSathI mane je apavAda lAge che te tame vanamAM mane sAthe laI jaIne TALI nAkhe; athavA te he brAtA ! ahIMthI pAchA vaLI ayodhyAmAM Ave ane rAjyalamI grahaNa karaze. tema karavAthI mAruM kalInazalya dUra thaI jaze. Apa rAjA thaze eTale A jagamitra saumitrI (lakSamaNa) tamArA maMtrI thaze, A mANasa (huM bharata) tamAre pratihAra thaIne raheze ane zatruna chatra dharanAra thaze." bharate Ama kahyA pachI kaikeyI belI-"he vatsa ! A brAtAnuM vacana mAnya karo, kemake tame sadA bhrAtRvatsala cho. A viSayamAM tamArA pitAno deSa nathI ane bhAratano paNa doSa nathI, mAtra strIsvabhAvane lIdhe sulabha evo A kaikeyIno ja deSa che. strIomAM kuTilatA vigere je je judA judA de hoya che te sarve denI khANarUpa mArAmAM rahelA che. patine, putrone ane temanI mAtAone atyaMta duHkha utpanna karanArU je karma meM karyuM che tene mATe mane kSamA kare; kAraNake tame paNa mArA putra cho." A pramANe AMkhamAM azru lAvIne kekeyIe kahyuM, eTale rAma bolyA "he mAtA ! huM dazaratha jevA pitAno putra thaI pratijJAna kema tyAga karUM ? pitAe bharatane rAjya ApyuM ane temAM huM saMmata thaye, te ame bane jIvatAM e vANI anyathA kema thAya ? mATe amArA bannenA AdezathI bharata rAjA thAo. pitAnI jema mArI AjJA paNuM bharatane u9laMghane karavA gya nathI." A pramANe kahI rAme sItAnA lAvelA jaLavaDe sarva sAmatonI sAkSIe tyAM ja bharatane rAjyAbhiSeka karyo. pachI kaikeyIne praNAma karI, bharatane belAvI, teone adhyA tarapha vidAya karIne rAmacaMdra dakSiNa dizAmAM cAlyA. bharata adhyAmAM AvyA, ane pitA tathA vaDIla bhrAtAnI AjJAthI temaNe akhaMDa zAsanavALA rAjyano bhAra aMgIkAra karyo. pachI rAjA dazarathe mahAmuni satyabhUtinI pAse moTA parivAra sahita dIkSA lIdhI. pitAnA pUjya baMdhunA vanavAsathI hRdayamAM du:kha pAmatA saddabuddhivALA bharata arihaMtanI pUjAmAM udyamI thaIne eka paheregIranI jema rAjyarakSA karavA lAgyA. sItA ane lakSmaNa sAthe gamana karatA pRthvInA deva samAna rAmacaMdra mArgamAM AvelA citrakUTa parvatane ullaMghana karI keTaleka divase avaMti dezanA eka bhAgamAM AvI pahoMcyA. &&&Bi Han Deng Deng Deng Sui X&Deng Deng Hong Fa Qu ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite __mahAkAvye saptame parvaNi rAmalakSmaNotpattipariNaya vanasAmano nAma caturtha: sI. || #BB%E3 83 833 234 235 236 2888888888 1 kulinapaNAne nAza karanArU-adhama kuLa batAvanArUM zalya.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 5 me. sItAharaNa mAgamAM zAMta thayelA jAnakIne vizrAma ApavAne mATe yakSapati kuberanI jema rAmacaMdra eka vaDanI nIce beThA. te pradezane sarva tarapha joIne rAme lakSamaNane kahyuM-"A pradeza koInA bhayathI hamaNAM ja ujjaDa thaI gayeluM lAge che. juo, haju jeonI nIke sukAI gaI nathI evA A udyAna, IkSudaMDa sahita A IkSunA vADhe ane annathI bharapUra khaLAo A deza taratamAM ja ujajaDa thayAnuM kahI Ape che. te samaye koI purUSa tyAM thaIne jato hato tene rAme pUchayuM- he bhadra! A deza zA kAraNathI ujajaDa thaye che ? ane tuM kaI tarapha jAya che?" te elya-A avaMti deza che, temAM avaMti nAme nagarImAM zatruone siMhanI je dasaha siMhadara nAme rAjA che. te rAjAnA tAbAnA A dezamAM dazAMgapura nagaramAM te nagarano nAyaka vajakarNa nAme eka buddhimAna sihodara rAjAno sAmaMta rAjA rAjya kare che. eka vakhate te vAkarNa vanamAM mRgayA ramavAne gaye. tyAM prIti vadhAranArA prativardhana nAmanA eka mahAmunine kAryotsarge rahelA teNe joyA; eTale teNe pUchyuM-AvA ghera araNya mAM vRkSanI jema tame kema rahelA che ?" munie kahyuM-Atmahitane mATe." vAkaNe pharIthI pUchayuM ke khAnapAnavarjita evA A araNyamAM tamAruM Atmahita zuM thAya che ?? AvA tenA praznathI tene gya jANu munie AtmahitakAraka dharma kahyo, tethI tatkALa te buddhimAna vAkaNe zrAvakapaNuM svIkAryuM, ane e daDha abhigraha lIdhe ke "ahaMtadeva ane jaina muni vinA bIjA koIne huM namIza nahi." pachI munine vaMdanA karIne vajakarNa dazAMgaparamAM gayo. zrAvakapaNuM pAlatA satA ekadI teNe vicAra karyo ke "deva gurU vinA bIjA koI ne namaskAra kare nahi e mAre abhigraha che, tethI je huM sihodara rAjAne namIza nahi to te mAre verI thaze." A vicAra karI e buddhimAna sAmaMte pitAnI mudrikAmAM munisuvratasvAmInI maNimaya pratimA sthApanA karI. pachI pitAnI aMgulImAM rahelA prabhunA biMbane namana karIne te siMhadara rAjAne chetaravA lAgyo. "ati balavAna purUSanI Agala mAyAno upAya ja cAle che.? vajakarNanA AvA kapaTanuM vRttAMta koI baLa purUSe siMhodara rAjAne kahI dIdhuM. kema ke khaLa purUSo sarvane hAni karanArA hoya che, vAkaNuM nA kapaTavRttAMtane jANIne moTA sarSanI jema nizvAsa nAkhato siMhadara tatkALa vijakarNanI upara gusse thayo. te khabara ke I purUSe AvIne vajakarNane jaNAvI. vAkarNa te purUSane pUchayuM ke mArI upara tene kopa thayo che evuM te zI rIte jANyuM?" eTale te purUSe kahyuM-"kuMdanapura nagaramAM samudrasaMgama nAme eka zrAvaka vaNika rahe che. tene yamunA nAme patnI che, temanA vidyudaMga nAme huM putra chuM. huM anukrame yauvanavayane prApta thayo eTale keTalAka karIyANA laI kyavikraya karavAne mATe ujajayinI nagarIe gaye. tyAM kAmalatA nAmanI eka mRgalocanA vezyA mArA jovAmAM AvI. tene jotAM ja huM kAmadevanA bANanuM sthAna thaI paDyo. tenI sAthe huM eka rAtrija rahIza" evA vicArathI meM teno samAgama karyo, paraMtu pAsathI mRgalAnI jema huM tenA rAgathI daDha baMdhAI gayo. tethI janmathI kaSTa bhogavI bhogavIne
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM mArA pitAe je dhana upArjana kareluM hatuM te meM te vezyAvaza thaIne cha mAsamAM uDAvI dIdhuM. eka vakhate kAmalatA vezyAe mane kahyuM ke-sihodara rAjAnI paTTarANI zrIdharAne jevA kuMDaLa che tevA kuMDaLa mane lAvI Apa." A vakhate meM vicAra karyo ke mArI pAse dravya nathI, te tevAM kuMDaLa kyAMthI karAvuM ? mATe huM tenA ja kuMDaLa cerI lAvuM." evo vicAra karIne huM rAtre sAhasika thaI khAtara pADIne rAjAnA mahelamAM peTho. te vakhate rANI zrIdharA rAjAne pUchatI hatI te mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke-"he nAtha ! Aje uThe gInI jema tamane nidrA kema AvatI nathI?" siMhadara be -"devI ! jyAM sudhI mane praNAma nahi karanAra vajakarNane mArUM nahi, tyAM sudhI mane nidrA kyAMthI Ave? he priyA ! prAta:kALe mitra, putra ane bAMdho sahita e vajakarNane huM mArIza, tyAM sudhI A rAtri mAre jAgratapaNe ja nirgamana thAo." AvAM tenAM vacano sAMbhaLI tamArI upara sAdhamapaNanI prItine lIdhe kuMDaLanI cirI choDI daIne tarata ja tyAMthI nIkaLI ahIM tamane kahevAne mATe tvarAthI Avyo chuM." A khabara sAMbhaLI vAkaNe tarata ja potAnI nagarI tRNa ane annathI adhika pUrNa karI dIdhI. tevAmAM to thoDI vAre AkAzamAM paracakrathI uDatI raja tenA jevAmAM AvI, kSaNavAramAM to caMdananAM vRkSane sarpo gherI le tema siMhodare puSkaLa sainyathI dazAMgapurane gherI lIdhuM. pachI eka dUta mokalI vAkarNane kahevarAvyuM ke "ha kapaTI ! te praNAma karavAmAM mAyA racIne mane cIrakALa chetaryo che, mATe have aMgulImAM te mudrikA paheryA vagara AvIne mane praNAma kara, nahi to kuTuMba sahita tane yamasadanamAM pahoMcADIza." vAkaNe uttara kahevarAvyo ke-"mAre ahaMta ane sAdhu vinA bIjA keIne praNAma kare nahi evo abhigraha che, tethI huM ema karuM chuM. mane kAMI parAkramanuM abhimAna nathI paNa dharmanuM abhimAna che, mATe eka namaskAra sivAya mAruM je kAMI che te sarva yathArUci Apa grahaNa kare ane mane eka dharma dvArA Ape, jethI huM dharmane mATe ahIthI bIje cAlyo jAuM. dharma ja mArUM dhana thAo." vajakaNe A pramANe kahevarAvyuM, tathApi siMhadare te mAnyuM nahi, kemake mAnI purUSo dharma ane adharmane gaNatA nathI, tyArathI siMhodara vajakarNa sahita te nagarane rUMdhIne bahAra rahyo che, ane tenA bhayathI sarva pradeza ujajaDa thaI gayo che. e rAjavigraha joIne huM paNa kuTuMba sahita ahIM nAsI Avyo hato. ahIM Aje keTalAMka ghare baLI gayAM. te sAthe mArI jINuM jhuMpaDI baLI gaI. tethI mArI krUra strIe A dhanADhayonAM zUnyagRhamAMthI gharanI sAmagrI corI lAvavAne mATe mane mokalyo che. devage tenAM durvacananuM paNa mane zubha phaLa maLyuM, ke jethI tamArI jevA deva samAna purUSanA mane darzana thayAM." A pramANe e daridrI purUSe rAmane sarva vRttAMta kahI batAvyuM, tethI karUNAnidhi raghuvaMzI rAme tene eka rana suvarNamaya sUtra ApyuM. pachI tene vidAya karIne rAma dazAMgapura pAse AvyA, ane nagara bahAranA cityamAM caMdraprabha prabhune namaskAra karIne tyAM rahyA. pachI rAmanI AjJAthI lakSamaNa dazAMgApuramAM praveza karIne vajakarNanI pAse gayA. "alaya purUSonI sthiti evI ja hoya che." AkRti uparathI temane uttama purUSa jANIne vAkaNe kahyuM-"mahAbhAga! mArA bhejana atizyane grahaNa kare.' lamaNe kahyuM-"mArA prabhu rAma pitAnI strI sAthe bahAranA udyAnamAM rahelA che, tethI prathama temane bhojana karAvIne
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ sage pa mAM pachI huM jamIza." vAkaNe tarataja lakSmaNanI sAthe ghaNuM zAka vigerevALuM bhojana rAmane mATe udyAnamAM mokalAvyuM. bhejana karyA pachI rAme zIkSA ApIne mokalele lamaNa avaMtipati siMhadaranI pAse Avyo. tyAM AvIne miSTa vacane kahyuM ke "sarva rAjAone dAsa jevA karanAra, dazaratha rAjAnA putra bharata rAjA tamane vajakarNanI sAthe virodha karavAno niSedha kare che te sAMbhaLI siMhadara bolyo-"bharata rAjA je potAnI bhaktimAna sevaka hoya temanI upara prasAda kare che, bIjAnI upara karatA nathI; tevI rIte A mAre duSTa sAmaMta vAkarNa mane namato nathI; to kaho huM tenI upara zI rIte prasAda karuM?' lamaNe pharIthI kahyuM-"e vAkarNa tamAre viSe avinayI nathI, paNa dharmanA anurodhathI, teNe bIjAne praNAma na karavAnI pratijJA lIdhI che, mATe tame vajakarNa upara ko5 karo nahi. rAjA bharatanuM zAsana tamAre mAnya karavA yogya che, kAraNa ke e bharata rAjA samudrAMta pRthvI upara zAsana karanAra che." AvAM lakSmaNanAM vacana sAMbhaLI siMhadara kAdhathI belyo-e bharata rAjA koNa che? ke je vAkarNanA pakSamAM rahI vAtula thaIne mane A pramANe kahevarAve che." te sAMbhaLatAM ja lakSmaNanAM netra kopathI lAla thaI gayAM. ane hoTha pharakavA lAgyA. te belyA-'mUDha! tuM bhArata rAjAne jANato nathI ? le, have tene te satvara oLakhAvuM. UTha, yuddha karavAne sarva rIte taiyAra thA. caMdanaghonI jema tuM haju mArI bhujArUpa vajathI tADita thayo nathI. te sAMbhaLatAM ja bhasmathI DhaMkAyelA agnino sparza karavAne bALaka taiyAra thAya tema sihodara rAjA rInya sahita lakSamaNane haNavAne taiyAra thaye. lakSamaNa potAnI bhUjAthI kamaLanA nALavAnI jema hAthInuM baMdhasthAna (khIla) ukheDIne daMDe uMco karI rahelA yamarAjanI jema te AlAnathaMbhavaDe zatruone mAravA lAgyA. pachI e mahAbhuje uchALo mArIne hAthI upara beThelA siMhadarane pazunI jema tenA ja vastravaDe kaMThamAMthI bAMdhI lIdhA. dazAMgapuranA loka AzcaryathI joI rahyA, ane lakSamaNa siMhadarane gAyanI jema kheMcIne rAmanI pAse laI gayA. rAmane joI siMhodare namaskAra karIne kahyuM-"he raghukuLanAyaka ! tame ahIM AvyA che, te mArA jANavAmAM AvyuM hatuM. athavA he deva ! mArI parIkSAne mATe tame A karyuM haze, paNa jo tame baLa batAvavA tatpara thAo te pachI amAre jIvavAthI saryuM, arthAt ame jIvI zakIe ja nahI. he nAtha! mArA A ajJAta dezane kSamA kare, ane je kartavya hoya te batAve. kemake ziSya upara gurUnI jema sevaka upara svAmIne kopa mAtra zikSAne mATe ja hoya che." rAme kahyuM-'vajakarNanI sAthe saMdhi kare." te vANIne siMhadare tathati temaja) kahIne svIkArI lIdhI. pachI rAmacaMdranI AjJAthI vajakarNa tyAM AvyuM, ane vinayathI rAmanI AgaLa Ubhe rahI aMjali joDIne bolyo-"svAmI zrI RSabhadevanA vaMzamAM tame balabhadra ane vAsudeva utpanna thayA che, ema ame sAMbhaLyuM hatuM. Aje sArA bhAgye tamArA baMnenA amane dazana thayA che. cirakALe tame oLakhavAmAM AvyA che. tame baMne mahAbhuja sarva bharatAddhane nAtha che. huM ane bIjA rAjAo tamArA ja kika chIe. he nAtha ! A mArA prabhu siMhadarane choDI mUke, ane havethI tene evI zikSA Apo ke jethI te bIjAne nahi praNAma karavAnA mArA daDha abhigrahane sadA sahana kare. "ahaMta deva ane sAdhu gurU vinA bIjAne namaskAra kare nahIM" e daDha abhigraha prItivaddhana nAmanA muni pAse meM grahaNa karela che." braguTInI saMjJAthI siMhodare rAmanI te vAta svIkArI, eTale saumitrie-lakSamaNe mukta karele siMhadara rAjA vAkarNane AliMgana daIne maLyA. pachI teNe rAmanI sAkSIe parama prItithI potAnuM ardha rAjaya sadara baMdhunI jema vajakarNane
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 71 ApyuM. dazAMgapuranA rAjA vajAka ujayinInA rAjA siMhadara pAsethI zrIdharAnAM kuMDaLo mAgI laIne vidyudaMgane ApyAM. vAkaNe pitAnI ATha kanyAo ane sAmaMta sahita siMhodare traNase kanyAo lakSmaNane ApI. te vakhate lamaNe temane kahyuM ke "hamaNAM A kanyAone tamArI pAse rAkho, kAraNa ke hamaNA rAjya upara pitAe bharatane besAryA che, tethI je samaye huM rAjyane grahaNa karIza, tyAre tamArI kanyAonuM pANigrahaNa karIza. hamaNAM te amAre malayAcala upara jaIne rahevuM che." bahu sAruM, ema kahI vajakarNa ane siMhadare tema karavA kabula kayuM. pachI rAme vidAya karelA teo pitapotAne nagare gayA. rAma tyAM rAtrivAso rahIne savAre sItA ane lakSamaNa sahita tyAMthI cAlatAM koI nirjaLa pradezamAM AvI caDayA. tyAM sItA tRSAtura thavAthI temane koI vRkSanI nIce vizrAMti levA besArIne rAmanI AjJAthI lakSmaNa jaLa levA cAlyA. AgaLa cAlatAM aneka kamaLothI maMDita ane priya mitranI jevuM valabha temaja AnaMdajanaka eka sarovara temanA jevAmAM AvyuM. tyAM kuberapurane kalyANamALA nAme rAjA kriIDA karavA AvyA hatA, teNe lakSmaNane dIThA. tatkALa ati durAtmA kAmadevanA bANathI te bhUdAI gaye. teNe lamaNane namaskAra karIne kahyuM ke "tame mAre ghare bhojanane mATe atithi thAo." tenA zarIramAM kAmavikAranAM cihe ane strInAM lakSaNe joI lakSamaNa vicAra karavA lAgyA ke "A jAte strI che, paNa koI kAraNane laIne teNe purUSane veSa dhAraNa karyo jaNAya che. Avo vicAra karI lakSmaNa bolyA-ahIMthI najIkamAM mArA prabhu strI sAthe che, tethI temanA vinA bhejana karIza nahi." pachI te kalyANamALAe pitAnA bhadrika AkRtivALA ane priya bolanArA pradhAnapurUSone mokalI prArthanA karAvIne sItA sahita rAmane pitAne tyAM bolAvyA. bhadra buddhivALA temaNe rAmabhadrane ane sItAne namaskAra karyo, ane tatkALa temane mATe eka paTakuTI UbhI karAvI. rAme temAM rahIne nAnabhejana karyuM. pachI bIjA parivArane choDI kalyANamALI strIne spaSTa veSa laI eka maMtrInI sAthe tyAM AvI. lajajAthI namra mukhavALI te strIne rAme kahyuM- he bhadra! purUSane vepa laIne tuM tArA strIbhAvane kema gopave che ?" kuberapatie kahyuM- " A kuberapuramAM vAlikhilya nAme rAjA hato, tene pRthvI nAme priyA hatI. eka vakhate rANu garbhiNI thaI, tevAmAM gleccha lokee laDAI karI ane vAlikhilya rAjAne bAMdhIne laI gayA. tyArapachI pRthvIdevIne putrIne prasava thaye. paNa buddhizALI subuddhi nAmanA maMtrIe nagaramAM 'rANIne putrane prasava thayo che, evI AgheSaNA karAvI. putrajanmanA khabara jANI ahInA mukhya rAjA si hAdare kahevarAvyuM ke 'jayAM sudhI vAlikhilya rAjA Ave tyAM sudhI e bALaka ja rAjA thAo." anukrame huM purUSane veSa dhAraNa karatI maTI thaI chuM. adyApi mAtA ane maMtrI jana vinA mane koIe strIpaNe jANa nathI. kalyANamALAnA nAmathI prakhyAta thaIne huM rAjya karuM chuM. "maMtrIonA maMtra (vicAra) sAmarthyathI cheTAmAM paNa satyatA pravarte che." mArA pitAne choDAvavA mATe huM plecchone ghaNuM dhana ApuM chuM, teo dravya laI jAya che paNa mArA pitAne cheDatA nathI. mATe he kRpALa ! tame prasanna thAo, ane pUrve jema siMhodara rAjA pAsethI vajakarNane choDAvya, tema mArA pitAne paNa choDAve." rAme kahyuM- ame tArA pitAne mleccha loko pAsethI choDAvIne lAvIe, tyAM sudhI tuM purUSaveSa dhAraNa karIne kAyama pramANe rAjya calAvaje." kalyA- 1 taMbu.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 sarga 5 me - NamALAe kahyuM ke "meTI maherabAnI" pachI teNe pAcho purUSaveSa dhAraNa karyo. pachI subuddhi maMtrI bolyo-"A kalyANamALAnA pati lakSamaNa thAo." rAme kahyuM- atyAre pitAnA AdezathI ame dezAMtaramAM jaIe chIe; tethI jyAre pAchA AvazuM tyAre lakSamaNa tene paraNaze. A pramANe kabula karI rAma traNa divasa tyAM rahyA pachI pAchalI rAtrie jyAre sarve jano nidrAmAM hatA, tyAre sItA ane lakSamaNa sahita rAmacaMdra tyAMthI cAlI nIkaLyA. prAta:kALe rAma, sItA ane lakSmaNane joyA nahIM, eTale kalyANamALA kacavAte mane pitAnA nagaramAM gaI, ane prathamanI jema rAjya karavA lAgI. anukrame rAma narmadA nadI pAse AvyA, ane te utarIne vaTemArguoe vAryA te paNa vidhyATavImAM peThA. tyAM dakSiNa dizAmAM eka kaMTakInA vRkSa upara rahelA pakSIo virasa zabda karyA ane kSIranA vRkSa upara rahelA eka bIjA pakSIe madhura zabda karyA, paraMtu te sAMbhaLIne rAmane harSa ke zoka kAMI thayo nahi. kAraNake zakuna ke apazakunane durbaLa lokeja gaNe che, AgaLa cAlatAM UMcA hathIyAravALuM, asaMkhya hAthI, ratha ane azvothI bharapUra pleccha lokenuM sainya dezano ghAta karavAne mATe nIkaLeluM temanA jovAmAM AvyuM. te sainyamAM rahelo yuvAna senApati sItAne joIne kAmAtura thaI gaye; tethI e svachaMdacArIe tatkALa pitAnA tAbAne oNrachone UMce svare AjJA karI ke- are A banne pathikane hAMkI kADhIne athavA mArI nAMkhIne A suMdara strIne laI Avo." AjJA thatAMja teo senApati sahita bANa ane prAsa vigere tIkSNa AyudhothI prahAra karatAM rAma upara DI AvyA. te vakhate lakSmaNe rAmacaMdrane kahyuM- Aya ! jyAM sudhI zvAnanI jema A mlecchone huM hAMkI kADhuM tyAM sudhI tame sItA sAthe ahIM ja raho. A pramANe kahI lakSmaNe dhanuSya caDAvIne tene nAda karyo. te nAdamAtrathI ja siMhanAdathI hastIonI jema pleccho trAsa pAmI gayA. jenA dhanuSyano nAda Ave asahya che tenA bANane sahana karavAnI te vAta ja zI karavI ?" ema vicArato pleccharAjA tatkALa rAmanI pAse Avya, zo choDI daI rathamAMthI UtarIne teNe dInamukhe rAmabhadrane namaskAra karyo. te vakhate lakSmaNe krodhathI tenI sAmuM joyuM. achapati bolyo-"he deva ! kauzAMbIpurImAM vIdhAnara nAme eka brAhmaNa rahe che. tene sAvitrI nAme patnI che. temane rUdradeva nAme huM putra chuM. huM janmathI ja kUra karma karanAre, cAra ane parastrIlaMpaTa thayo chuM. koI evuM kukarma nathI ke je meM pApIe nahi karya hoya ! eka vakhate khAtra pADatAM khAtramukheja rAjapurUSe e mane pakaDyo, ane rAjAnI AjJAthI mane zUlI para caDAvavA laI cAlyA. kasAInA gharamAM rahelA gheTAMnI jema zailInI pAse dIna thaIne UbhA 2 DelA mane eka zrAvaka vaNike dIThe, tethI teNe daMDa ApIne mane choDAvyo. "have pharIvAra corI karIza nahIM" ema kahI e mahAtamA vaNike mane vidAya karyo, ane tyArathI meM te dezano tyAga karyo. anukrame bhamato bhamate huM A pallImAM AvI caDyo, ane kAka evA nAmathI vikhyAta thaI pallIpatinA padane pAmyA. ahIM rahIne luMTArAonI madadathI huM moTA zahera vigerene lUMTuM chuM, ane svayameva jaI rAjAene paNa pakaDI lAvuM chuM. he svAmI ! Aje vyaMtaranI jema huM tamAre vaza thaye chuM; mATe mane AjJA Ape ke tamAre kiMkara huM tamAruM zuM kAma karuM ? mArA avi kSamA karo." rAme te kirAtapatine kahyuM ke "vAlikhilya rAjAne choDI de." tatkALa teNe vAlikhilyane cheDI dIdhe, eTale teNe AvIne rAmane praNAma karyo. rAmanI AjJAthI te
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu kAke vAlikhilya rAjAne tenA khara nagaramAM pahAMcADavA. tyAM teNe potAnI putrI kalyANumALAne purUSanA veSe joi. pachI kalyANamALAe ane vAlikhilye paraspara rAmalakSmaNunA badhA vRttAMta eka bIjAne kahyA. 7 kAka peAtAnI pallImAM pAche AbyA, ane rAma tyAMthI AgaLa cAlyA. anukrame vidhyATavInuM atikramaNa karIne tApI nadI pAse AvyA. pachI tApIne utarI AgaLa cAlatAM te dezanA prAMta bhAga upara AvelA arUNa nAmanA eka grAmamAM AvyAM. tyAM sItA tarasyA thayAM eTale rAma lakSmaNane sAthe laine eka kapila nAmanA krAdhI agnihotrI brAhmaNane ghera gayA. tenI suzarmA nAmanI strIe temane judA judA Asano ApyAM ane zItaLa tema ja svAdiSTa jaLanuM pAna karAvyuM. te samaye pizAcanA jevA dArUNa kapila bahArathI ghare AvyA; eTale temane beThelAM joi rASa karIne peAtAnI strIne kahevA lAgyA - re pApiNI ! teM A malIna leAkeAne mArA gharamAM praveza karavA kema dIdhA ? teM mAro agnihAva apavitra karyA.' A pramANe kahIne Akroza karatA e krUra viprane krodhavaDe hAthInI jema pakaDIne lakSmaNa AkAzamAM bhamADavA lAgyA. rAme kahyuM- huM mAnada ! eka kIDA jevA ane rADo pADatA A adhama brAhmaNa upara kApa zeza karavA ? mATe tene cheDI de; AvI AjJA thatAM ja lakSmaNe te brAhmaNane dhIme rahIne cheDI dIdhA. pachI sItA ane lakSmaNu sahita rAma tenA gharamAMthI nIkaLIne AgaLa cAlyA. dra anukrame tee eka bIjA mATA araNyamAM AvyA, tyAM kAjaLanA jevA zyAma meghano samaya ( varSARtu ) AvyeA. varasAda varSavAthI rAma eka vaDanA vRkSa nIce rahyA ane khelyA ke A vaDanI nIceja ApaNe varSAkALa nigamana karazu..' te vacana sAMbhaLI te vaDa upara rahenArA te vaDano adhiSThAyaka bhakarNa nAme yakSa bhaya pAmI gayA, eTale te peAtAnA prabhu gAkaNa yakSanI pAse gayA. teNe praNAma karIne gekane kahyuM- he svAmI ! kAI duHsaha tejavALA purUSoe AvIne mane mArA nivAsarUpa vaDanA vRkSamAMthI kADhI mUkayA che. mATe he prabhu ! zaraNarahita evA mArU rakSaNa karA; kemake teo mArA nivAsavALA vaDa vRkSanI nIce AkhI varSARtu sudhI rahevAnA che.'vicakSaNa gANe avadhijJAnathI jANIne kahyuM ke- je purUSo tAre ghera AvelA che te AThamA baLabhadra ane vAsudeva che, mATe teo teA pUjavAne cAgya che.' A pramANe kahIne te gAkaNu cakSa rAtrie tenI sAthe tyAM gayA ane rAtrimAMja nava cAjana vistAravALI, khAra ceAjana lAMbI, dhanadhAnyathI pUrita, jeno killA ane aMdaranA prAsAdo UMcA che ane jenI bajAro vividha vastuothI pUrNa che evI rAmapurI nAme eka nagarI tyAM banAvI. prAta:kALe maMgaLazabdothI medha pAmelA rAme te vINAdhArI yakSane ane mATI RddhivALI nagarIne joi. akasmAt khanI gayelI nagarIne joine vismaya pAmelA rAmaca'ne yakSe kahyuM-' he svAmI ! tame mArA atithi che, huM gokarNa nAme yakSa chu, ane A nagarI me tamArA mATe racelI che. tame jyAM sudhI ahIM raheze| tyAM sudhI rAtadivasa parivAra sahita huM tamArI sevA karIza, mATe tame ahIM rUci pramANe sukhethI raheA.' evI rItanI tenI prAthanAthI aneka yakSeAthI sevAtA rAma ane lakSmaNa tyAM sukhethI rahyA. eka vakhate pelA kapila brAhmaNa samidha vigere levAne mATe hAthamAM kuhADo laIne bhramatA bhamatA te mATA araNyamAM AvyA. tyAM te navIna nagarI joIne vismayathI 10
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 5 me vicAra karavA lAgyo ke- A te mAyA haze ? iMdrajALa haze? ke gaMdharvapura haze?" e vicAra kare che tevAmAM tyAM suMdara veSa dhAraNa karIne mAnuSI rUpe UbhI rahelI eka yakSiNI tenA jevAmAM AvI. tene joI kapile pUchayuM ke-"A navIna nagarI konI che?" te bolI -"gokarNa nAmanA yakSe rAma, lakSmaNa ane sItAne mATe A rAmapurI nAme navIna nagarI vasAvI che. ahIM dayAnidhi rAma dInajanone dAna Ape che, ane je je du:khI ahIM Ave che te sarve katArtha thaIne jAya che." A pramANenI hakIkata sAMbhaLI kapila samidhano bhAro bhUmipara nAMkhI tenA caraNakamaLamAM paDIne be-"he bhadre ! mane kahe, te rAmanA mAre zI rIte darzana thAya ?" yakSiNa belI-A nagarIne cAra dvAra che, ane dareka kAra upara yakSe nitya rakSA karavA UbhA rahe che, tethI aMdara praveza kare durlabha che; paraMtu tenA pUrva dvAra pAse eka jinacaitya che, temAM praveza karI zrAvaka thaI yathAvidhi vaMdanA karI je nagarI tarapha jaIza te tAre praveza thaI zakaze.' tenI vANIthI dravyano atha kapila jaina sAdhuonI pAse gayA ane temane vaMdanA karIne temanI pAsethI jainadharma sAbhaLe. te laghukamI hovAthI tatkALa pratibaMdha pAmIne zuddha zrAvaka thaI gaye, ane pitAne ghera AvI pitAnI patnIne dharma saMbhaLAvIne tene zrAvikA karI. pachI janmanA dAridrathI dagdha thayelAM te daMpatI rAmanI pAsethI dhana meLavavAnI IcchAe rAmapurI AvyAM. tyAM prathama pUrva dvAra pAse rahelA rautyamAM devavaMdana karIne temaNe rAmapurImAM praveza karyo. anukrame rAjagRhamAM praveza karatAM ja rAma, sItA ane lakSmaNane kapile oLakhyA, eTale pote temanI upara je Akroza karelA tenuM tene maraNa thaI AvyuM. tethI te bhaya pAmIne nAsI javAno vicAra karavA lAgyo. tene bhayabrAMta thayela joIne lakSmaNa dayA lAvIne bolyAhe dvija ! tuM bhaya pAmIza nahi. tuM je yAcaka thaIne AvyuM hoya to ahIM Ave ane je joIe te mAgI le. te sAMbhaLI kapila niHzaMka thaIne rAmanI pAse AvyuM, ane AzISa ApIne yakSoe ApelA Asana upara beTho. pachI 'tuM kyAMthI Ave che ?" ema rAme pUchayuM eTale te bolyA- "huM arUNa gAmane nivAsI brAhmaNa chuM; zuM tame mane nathI oLakhAtA? jyAre tame mArA atithi thayA hatA, tyAre meM tamane durvacano kahIne tamArI upara Akroza karyo hate, tathApi tame dayALu thaIne mane A Arya puruSathI cheDAvyo hato. pelI suzarmA brAhmaNI pUrvanuM vRttAMta jaNAvI sItAnI pAse AvI dIna vacane AzISa ApIne beThI. pachI te brAhmaNane rAme ghaNuM dhana ApI kRtArtha karIne vidAya karyo, eTale te pitAnA gAmamAM gayo. tyAM te kapila brAhmaNe yathArUci dAna ApI naMdAvartasa nAmanA sUrinI pAse dIkSA lIdhI. jyAre varSARtu vItI gaI tyAre rAmane tyAMthI javAnI IcchA thaI, eTale gekarNa yakSe vinayathI aMjali joDIne kahyuM- "he svAmI ! tame ahIMthI javAne Iccho cho, to tamArI bhakti karatAM mArA koI paNa aparAdha thayA hoya to kSamA karo, ane mArI upara prasanna thaje. he mahAbhuja ! tamArI yogyatA pramANe pUjA karavAne kaI paNa samartha nathI." ema kahI teNe svayaMprabha nAmane eka hAra rAmane arpaNa karyo; lamaNane divya ratnamaya be kuMDaLo ApyAM, ane sItAne cUDAmaNi tathA IcchA pramANe vAgatI eka vINuM ApI. pachI rAma te yakSanuM sanmAna karI tyAMthI svecchAe cAlyA, eTale yakSe pite racelI te nagarI saMharI lIdhI. rAma, lakSamaNa ane jAnakI pratidina cAlatAM, keTalAMka araNyanuM ullaMghana karIne ekadA ka saMdhyAvakhate vijayapuranI pAse AvyAM, ane te nagarInI bahAranA udyAnamAM dakSiNa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 75 dizAe eka gRha jevA moTA vaDanA vRkSanI nIce teoe nivAsa karyo. te nagarano mahIdhara nAme rAjA hate, IdrANI nAme tene patnI hatI, ane tenAthI vanamALA nAme eka putrI thaI hatI. te vanamALAe bAlyavayamAMthI ja lakSmaNanI guNasaMpatti ane rUpasaMpatti sAMbhaLI hatI, tethI tenA sivAya bIjA koI varane icchatI nahotI. jyAre rAjA dazarathe dIkSA lIdhI ane rAma lakSamaNa vanamAM nIkaLyA tyAre e khabara sAMbhaLIne mahIdhara rAjA bahu kheda pAmyA. pachI caMdranagaranA rAjA vRSabhanA putra sUreMdrarUpanI sAthe teNe vanamALAne saMbaMdha karyo. te khabara sAMbhaLI vanamALA maravAno nizcaya karI je rAtrie rAma lakSamaNu tyAM AvyA teja rAtrie ekalI nagara bahAra nIkaLI, ane daivayoge teja udyAnamAM AvI caDI. prathama te udyAnamAM rahelA yakSAyatanamAM praveza karIne teNe vanadevatAnI pUjA karI ane kahyuM ke-jamAMtaramAM paNa lakSamaNa mArA pati thAo." tyAra pachI tyAMthI nIkaLIne pelA vaDanI pAse AvI. tene sUI gayelAM rAma ane sItAnA paheregIra tarIke jAgatA lamaNe dIThI. tene joIne lakSamaNa vicAravA lAgyA ke-"zuM A vanadevI haze?" vA A vaDa vRkSanI adhiSThAtrI haze ke koI bIjI yakSiNI haze ?' tevAmAM te bolI ke-A bhavamAM lamaNa mArA pati thayA nahi, te je mArI temanA para kharI bhakti hoya to bhavAMtaramAM paNa teja mArA pati thajo." A pramANe kahI uttarIya vastravaDe kaMThapAza racI vaDanI zAkhA sAthe bAMdhIne te potAnA zarIrane laTakAvavA lAgI; te vakhate "he bhadre ! tuM sAhasa karIza nahIM, huM poteja lakSamaNa chuM.' ema bolatA lakSamaNe tyAM jaI pAza dUra karIne tene nIce utArI. rAtrinA zeSa bhAge jyAre rAma sItA jAgrata thayAM tyAre lakSamaNe te vanamALAne sarva vRttAMta temane jaNAvyuM. tatkALa vanamALAe lajajAthI mukha DhAMkI sItA ane rAmanA caraNakamaLamAM namaskAra karyo. ahIM mahIdhara rAjAnI strI IMdrANIe rAjamahelamAM jyAre vanamALAne joI nahi tyAre karUNa svare pokAra karyo; tethI mahIdhara rAjA vanamALAne zodhavA mATe nIkaLyo. Ama tema bhaTakatAM teNe te vanamAM vanamALAne beThelI joI eTale 'A rAjaputrInA carane mAro ema bolatA sainike zastro UMcA karIne deDayA. tene AvatAM joI lakSamaNu krodhathI UbhA thayA, ane lalATa para bhrakuTInI jema teNe paNa paNachane dhanuSya upara caDAvI. pachI zatruonA ahaMkArane harI le te TaMkA2 zabda karyA. TaMkAranA nAdathI ja keTalAka subhaTo kSobha pAmI gayA, keTalAka trAsa pAmyA ane keTalAka paDI gayA. mAtra mahIdhara rAjA ekale AgaLa Ubho rahyo, teNe lamaNane joyA; eTale temane oLakhIne te bolyo ke-he saumitri ! dhanuSya uparathI paNacha utArI le, mArI putrInA puNyathIja tame ahIM prApta thayA che." tatkALa lamaNe dhanuSya uparathI paNacha utArI nAMkhI, eTale mahIdhara rAjA svastha thayA. pachI tyAM rAmane joI rathamAMthI utarIne teNe praNAma karyA ane kahyuM ke tamArA bhAI lakSamaNane mATe prathamathI ja tenA para anurAgavALI A mArI putrIne meM pUrve kapelI hatI. mArA bhAgyane temane hamaNA samAgama thayA che. lakSmaNa jevA jAmAtA ane tamArA jevA saMbaMdhI maLavA bahu durlabha che." A pramANe kahI moTA sanmAnapUrvaka mahIdhara rAjA jAnakI, rAma ane lakSmaNane pitAne ghera laI gayo. rAma vigere tyAM rahelA hatA tevAmAM eka divasa sabhAmAM beThelA mahIdhara rAjA pAse ativIrya rAjAno dUta AvIne kahevA lAgyuM ke-"naMdyAvartapurano rAjA ativIrya je vIryane sAgara che temaNe bharatarAjAnI sAthe vigraha thavAthI tamane potAnI sahAya karavA bolAvelA che. dazarathanA putra bharatarAjAnA rInyamAM ghaNA rAjAo AvelA che, tethI mahAbaLavAna
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 sarga 5 me ativIrya rAjAe tamane teDAvyA che. te samaye lamaNe pUchyuM ke-naMdAvartapuranA rAjA ativIryane bharata rAjA sAthe virodha thavAnuM kAraNa zuM che?" dUta bolyo ke-"mArA svAmI ativIrya bharatarAjA pAsethI bhaktine Icche che, bharata temanI bhakti karatA nathI e virodhanuM kAraNa che. te sAMbhaLIne rAme dUtane pUchyuM- he dUta! ativIrya rAjAnI sAthe yuddha karavAne zuM bharata rAjA samartha che ke jethI te tenI sevA karavAne kabula karatuM nathI ?" dUte kahyuM ativIrya ghaNA baLavAna che ane bharatarAjA paNa sAmAnya nathI, tethI te banemAMthI kone vijaya thaze te saMzaya che. A pramANe kahetA dUtane huM savara AvuM chuM" ema kahIne mahIdhara rAjAe tene vidAya karyo. pachI teNe rAmacaMdrane kahyuM-"aho ! a95buddhivALA te ativIryanI kevI ajJAnatA che ke je mane bharatanI sAthe yuddha karavAne bolAve che, mATe have bhArata sAthenuM sauThudapaNuM ane tenI sAthenuM dumanapaNuM jaNAvyA vagara moTI senA sAthe tyAM jaI bharatanA zAsananI jema huM tene haNI nAMkhIza." rAma bolyA "rAjan ! tame ahIM ja rahe. tamArA saunya ane putro sahita huM tyAM jaIza ane yathAyogya karIza." mahIdhare tema karavAne kabula karyuM, eTale tenA putrane ane rInyane sAthe laIne rAmacaMdra, lakSamaNa tathA sItA sahita naMdyAvartapura samIpe gayA. rAme te nagaranA udyAnamAM sainyano paDAva nAMkhyo. te vakhate kSetranA adhiSThAyaka devatAe AvI rAmabhadrane kahyuM ke he mahAbhAga! tamArI zI IcchA che ? je hoya te kaho. huM te karavAne taiyAra chuM. rAme kahyuM- zuM karavAnuM che ?" tyAre devatA bolyA- "jo ke bIjuM badhuM yegya che, tathApi eka upakAra huM karuM chuM, te e ke "rAjA ativIrya strIothI jItAyo' evI tenI apakIrti phelAvavAne mATe huM sainya sahita tamArUM kAmika strInuM rUpa karI dauM chuM," A pramANekahIne teNe tatkALa badhuM sainya strI rAjya hoya tema strIrUpe karI nAMkhyuM. rAma ane lakSmaNa paNa suMdara strI thaI gayA. pachI rAma nya sahita rAjamaMdira pAse AvyA, ane "mahIdhara rAjAe temane sahAya karavAne A sainya mokalyuM che ema dvArA pALadvArA ativIrya rAjAne jaNAvyuM. ativIrya be ke-"mahIdhara rAjA pite AvyuM nahIM, te bahumAnI ane maravAne IcchatA evA te rAjAnA raunyathI paNa sayuM, huM ekalo bharatane jItI laiza. mAre sahAyanI zI jarUra che? mATe e apakIti karanArA tenA sainyane satvara pAchuM kADhI mUke." te vakhate kaI mANasa bo-deva ! mahIdhara rAjA kevaLa pote AvyuM nathI eTaluM ja nahIM paNa teNe tamAruM hAsya karavAne sainya paNa strIonuM kahyuM che." te sAMbhaLIne naMdyAvarta puranA rAjA ativIryane ghaNe dedha caDyo, tethI rAma vigere sarva strIrUpe rAjadvAra pAse AvIne UbhA rahyA hatA tene mATe potAnA sevakone teNe AjJA karI ke "A strIone dAsIonI jema grIvAe pakaDI pakaDIne ApaNuM nagaranI bahAra kADhI mUke." tatkALa tenA mahAparAkramI sAmaMto sevaka sahita uThI te strIrInyane upadrava karavA pravaryA. eTale lamaNe eka hAthavaDe hAthIne bAMdhavAne AlAnastaMbha ukheDI tene ja Ayudha karI tenA vaDe sarvane bhUmipara pADI dIdhA. sAmatane bhaMgathI ativIryane ghaNe krodha caDe, tethI eka bhayaMkara khaga kheMcIne te pote yuddha karavA sAme UThayo. tarataja lakSmaNe tenuM khaDraga kheMcI laIne tene keza pakaDIne kheMcyA ane tenA ja vastrothI tene bAMdhI lIdhe. pachI mRgane vAgha pakaDe tema pakaDIne tene naravyAi lakSmaNa, trAsa pAmavAthI capala locanavALA nagarajano e jevAtA satA laI cAlyA. te vakhate dayALu sItAe tene choDAve, ane lakSmaNe tenI pAse bharatanI sevA karavAnuM kabula karAvyuM. pachI kSetradevatAe sarvanuM strIrUpa saMharI lIdhuM eTale ativI rAma lakSmaNane oLakhyA, tethI temanI aneka prakAre sevAbhakti karI. pachI e mAnI rAjAne potAnA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu 77 mAnane mATe vicAra AbyA ane peAtAnu mAna dhvaMsa pAmela jANavAthI vairAgya utpanna thayA; eTale 'huM zuM khIjA koInI sevA karU?" ema hRdayamAM ahaMkAra dharatA te dIkSA levAno athI banyA. tatkALa teNe potAnA putra vijayarathane rAjyapara besAryAM, te vakhate 'tame mAre bIjA bharata jevA che, mATe khuzIthI pRthvIpara rAjya karA, dIkSA lyA nahi.' ema rAme kahyuM, teApaNa e mahA mAnavALA ativIye tatkALa dIkSA lIdhI. tenA putra vijayarathe ratimALA nAmanI peAtAnI bena lakSmaNane ApI, lakSmaNe tene grahaNa karI. tyAMthI rAma saunya sahita vijayapura gayA ane vijayaratha bharatanI sevA karavAne ayAdhyAe gayA. gauravatAnA girirUpa bharate te vRttAMta jANI, AvelA vijayarathano satkAra karyA. satpurUSo bhakatavatsala hoya che, pachI vijaye ratimALAthI nAnI vijayasuMdarI nAmanI eka peAtAnI sArabhUta ena hatI te bharatane ApI. te samaye ativIya muni vihAra karatA karatA tyAM padhAryA. bharatarAjAe aneka rAjAe sAthe sAmA jaI vaMdanA karIne khamAvyA. pachI bharate prasanna thaI ne vidAya karelA vijayaratha AnaMdathI naMdyA va - pure gayA. (( ahI' rAmacaMdra mahIdhara rAjAnI AjJA laine javAne taiyAra thayA, te vakhate javAnI icchAvALA lakSmaNe paNa vanamALAnI rajA mAgI. vanamALA apUrNa nayana karIne khAlI- prANeza ! te vakhate mArA prANanI rakSA zA mATe karI ? jo huM te vakhate mRtyu pAmI hota to mArU sukhamRtyu thAta; kemake tamArA virahanuM A asahya duHkha mAre sahana karavuM paData nahi. he nAtha ! hamaNAM ja mane paraNIne tame mane sAthe lyA, nahi tA tamArA vicAgatuM chaLa pAmIne yamarAja mane lai jaze." lakSmaNa melyA- " huM manasvinI ! hamaNAM huM mArA vaDIla baMdhu rAmanI sevA karavAmAM tatpara chuM, tame sAthe AvIne mArI bhrAtRsevAmAM vinakArI thAo niha. he varaviNanI ! mArA jyeSTha baMne icchita sthAne pahAMcADIne tarata ja tArI pAse AvI tane lai jaIza; kemake tAro nivAsa mArA hRdayamAM che. he mAninI ! pharIvAra ahIM AvavAnI pratItine mATe tAre jo ghera zapatha ApavA hoya teA tevA zapatha levAne huM taiyAra chuM." pachI vanamALAnI IcchAthI lakSmaNe ' jo huM pharIvAra ahIM na AvuM te mane rAtrieAjananuM pApa lAge ' evA zapatha (sAgana ) lIdhA. pachI rAtrInA zeSa bhAge rAma, sItA ane lakSmaNa sahita tyAMthI AgaLa cAlyA. anukrame keTalAMka vano ullaMghana karIne kSemAMjaLi nAme nagarInI pAse AvyA. bahAranA udyAnamAM lakSmaNe ANelAM ane sItAe sudhArelAM vanaphaLa vigereno rAme AhAra karyA. pachI rAmanI AjJA laine lakSmaNe te nagarImAM praveza karyA, tyAM UMce svare thatI ekaudghASA tenA sAMbhaLavAmAM AvI ke * je purUSa A nagarInA rAjAnI zaktino prahAra sahana karaze tene rAjA potAnI kanyA paraNAvaze.'te sAMbhaLI lakSmaNe AvI udghoSaNA karAvavAnA hetu viSe eka purUSane pUchyuM, eTale teNe kahyuM-' ahIM zatrudamana nAme eka parAkramI rAjA che. tene kanyakAdevI nAme rANInI kukSIthI utpanna thayelI jitapadmA nAme eka kanyA che, te kamaLalAcanA bALA lakSmInuM sthAna che. tenA varanA khaLanI parIkSA karavA mATe rAjAe Ave AraMbha karelA che; paraMtu tevA vara maLatA nathI, tethI dararAja uddaghASaNA thayA kare che.' A pramANe te purUSa pAsethI hakIkata sAMbhaLIne lakSmaNa te rAjAnI sabhAmAM gayA. rAjAe pUchyuM-' tame kayAM rahe che ? ane kayAMthI AveA che ?" lakSmaNa khelyA- huM bharatarAjAnA krUta chuM, koI kArya ne arthe ahIMthI jatA hatA, tamArI kanyAnA khabara sAMbhaLI tene paraNavAne mATe huM Avyo chuM.'
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 sarga 5 mo rAjAe pUchayuM ke- tame mArI zaktine prahAra sahana karaze ? " lakSamaNa bolyA-"eka prahAra to zuM paNa pAMca prahAra sahana karIza. te samaye jitapadmA rAjakanyA tyAM AvI, te lakSmaNane jotAMveMta ja kAmAtura thaI gaI, tethI tenA para anurAgI thaIne rAjAne vAravA lAgI, tathA pI rAjAe pAMca dusaha zaktionA prahAra lakSmaNanI upara karyo. lakSamaNe be prahAra hAtha upara, be kAkhamAM ane eka dAMta upara-ema pAMca zakti prahA2 jitapadmonA mananI sAthe grahaNa karyA, eTale jitapadmAe tarataja lamaNunA kaMThamAM svayaMvaramALA nAMkhI. rAjAe paNa kahyuM ke- A kanyAne grahaNa karo" lakSmaNa bolyA-"mArA moTA bhAI rAmacaMdra bahAra udyAnamAM che. tethI huM sarvadA parataMtra chuM." rAjA zatrudamane eo bane rAma lamaNuM che ema jaNa jemanI pAse jaIne temane namaskAra karyo ane potAne ghera teDI lAvyA. pachI tyAM temanI moTI dhAmadhUmathI pUjA karI. "eka sAmAnya atithi paNa pUjavA yogya che, to pachI uttama purUSanI to vAta ja zI karavI." temane satkAra grahaNa karI rAma tyAMthI cAlyA, te vakhate saumitrie ( lamaNe ) kahyuM- jyAre huM pAcho vaLIza tyAre tamArI putrInI sAthe paraNIza." tyAMthI rAtrinA prAMta bhAge nIkaLelA rAma sAyaMkALe vaMzazalya nAmanA girinA taTa upara rahelA vaMzasthaLa nAmanA nagara pAse AvI pahoMcyA. tyAM rAjAne ane sarva lokone temaNe bhayabhIta sthitimAM joyA, tethI rAme eka purUSane temanA bhayanuM kAraNa pUchyuM. te purUSa kahyuM- "ahIM A traNa divasathI rAtre A parvata upara bhayaMkara dhvani thAya che, te bhayathI sarva jana bIje sthaLe jaIne rAtri nigamana kare che ane prAtaHkALe pAchA ahIM Ave che. evI rIte nitya lekanI mahA kaSTakArI sthiti vate che." te sAMbhaLI lamaNunI preraNAthI ane kautukathI rAma te giri upara caDyA. tyAM be muni kAryotsarge rahelA temanA jevAmAM AvyA. rAma, lakSamaNa ane sItAe temane bhaktithI vaMdanA karI. pachI temanA AgaLa rAme gokarNa yakSe ApelI vINA vagADavA mAMDI; lamaNe grAma ane rAgathI manohara evuM gAyana karyuM ane sItAdevIe aMgahArathI vicitra nRtya karyuM. te samaye sUrya asta pAmya ane rAtri vRddhi pAmI; tevAmAM aneka vetALane vikuvIne analaprabha nAme eka deva tyAM Avyo, ane pote paNa vetALanuM rUpa laI aTTahAsya karatA ane AkAzane pheDI nAMkhe tevA zabda karate te durAzaya te baMne maharSiene upadrava karavA lAgyuM. tatkALa rAmalakSamaNa baMne sItAne muni pAse mUkIne kALarUpa thaI te vetALane mAravAne udyata thayA. te ja vakhate temanA tejanA prasArane sahana karavAne asamartha thaI te deva tyAMthI pitAne sthAnake cAlyA gayo, ane bane munine kevaLajJAna utpana thayuM. tarata ja devatAoe AvI temanA kevaLajJAnano mahotsava karyo. pachI rAme baMne munine vaMdanA karIne upasarga thavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale kulabhUSaNa nAmanA muni belyA-"padminI nAmanI nagarImAM vijayaparvata rAjA hato. tene amRtasvara nAme eka dUta hatuM, tene upayoga nAmanI patnIthI udita ane mudita nAme be putro thayA hatA. amRtasvara dvatane vasubhUti nAme eka brAhmaNa mitra hatuM. tenI upara upayegA Asakta thavAthI te pitAnA pati amRtasvarane mArI nAMkhavAne IcchatI hatI. eka vakhate rAjAnI AjJAthI amRtasvarane videza javuM paDyuM tenI sAthe vasubhUti paNa gayuM ane mArgamAM koI chaLa karIne teNe amRtasvarane mArI nAMkhe. vasubhUti pAcho nagarImAM AvI te kone kahevA lAgyo ke " amRtasvare koI kAryane mATe mane pAcho vALe che." pachI teNe upayAgAne kahyuM ke "ApaNuM saMgamAM vidana karanAra amRtasvarane meM mArgamAM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 7 mu chaLathI mArI nAMkhyA che.' upayAgA khAlI-e kAma tame sArU karyuM, have A putrone paNa mArI nAMkhA. pachI ApaNe nikSikapaNu` thaze. vasubhUtie tema karavuM kabula karyuM. devayoge temano A vicAra vasubhUtinI strIe sAMbhaLyA; tethI IrSyAne lIdhe teNe e vRttAMta amRtasvaranA putra mudita ane uditane jaNAvyA. tatkALa tei krodhathI vabhUtine mArI nAMkhyA. tyAMthI mRtyu pAmI vasubhUti nalapallImAM mlecchapaNe utpanna thayA. 79 eka vakhate mativaddhana nAmanA muninI pAsethI dharma sAMbhaLIne rAjAe dIkSA lIdhI te sAthe mudita ane udite paNa dIkSA lIdhI. anyadA udita ane mudita muni sametazikhara uparanAM caityAne vadanA karavAne mATe cAlatAM mArgamAM bhUlA paDavAthI pelI nalapallImAM AvI caDayA. tyAM vasubhUtino jIva je mleccha thayA hato teNe te bane munione joyA; tethI tatkALa pUrvabhavanA vairane lIdhe te temane mAravAne doDayo, tene mleccha rAjAe aTakAvyeA. kAraNa ke te mleccha pati pUrvabhavamAM pakSI hato, ane A udita ane mudita khanne kheDuta hatA. te vakhate temaNe te pakSIne koI zikArI pAsethI cheADAvyo hato, tethI te mlecchapatie ahIM temanI rakSA karI. pachI te munioe saMmetigira jaine tyAMnAM caityAne vaMdanA karI ane cirakALa pRthvIpara vihAra karyAM. prAMte anazana karI mRtyu pAmIne te baMne muni mahAzukra devalAkamAM suMdara ane mukeza nAme mahaddhika devatA thayA. vasubhUtino jIva je mleccha hato te aneka bhavabhramaNa karI kAika puNyayeAge manuSyabhava pAmyA. te bhavamAM te tApasa thayA. tyAMthI mRtyu pAmIne te jyAtiSka devatAmAM dhUmaketu nAme mithyAdachI duSTa deva thayA. udita ane muditanA jIva mahAzukra devalAkamAMthI cyavI A bharatakSetramAM ripura nAmanA mATA nagaramAM priyavada nAmanA rAjAnI padmAvatI strInA udarathI ranartha ane citrartha nAmanA e vikhyAta putro thayA, dhUmaketu paNa jyAtiSImAMthI cyavI te ja rAjAnI kanakAbhA nAmanI devInA udarathI anuddhara nAme putra thayA. te peAtAnA sApatnara baMdhu ratnaratha ane citrarathanI upara matsara rAkhavA lAgyA, paNa te tenI para matsara rAkhatA nahi. ratnarathane rAjyapada ane citrarathane tathA anundvarane yuvarAjapada ApI priya vada rAjAe dIkSA lIdhI, ane mAtra cha divasa vrata pALI mRtyu pAmIne te devatA thayA. rAjyanuM pAlana karatA ratnarathane eka rAjAe zrIprabhA nAmanI peAtAnI kanyA ApI. te kanyAne mATe prathama anudghare mAgaNI karI hatI, tethI tene krodha caDavo, eTale yuvarAjapaNa cheDI daine te ratnarathanI bhUmine luTavA lAgyA. ratnarathe tene raNabhUmimAM pADI daI ne pakaDI lIdheA. pachI ghaNI herAnagati pamADIne chevaTe tene cheDI mUkatho, eTale te tApasa thayo. tApasapaNAmAM strInAM saMgathI potAnA karelA tapane teNe niSphaLa karI dIdhuM. tyAMthI mRtyu pAmI ghaNuM bhavabhramaNa karI cirakALe pAchA te manuSya thayA. pharIvAra te bhavamAM paNa tApasa thaine teNe ajJAna tapa karyuM. te bhavamAM mRtyu pAmIne te amane upasarga karanAra A analaprabha nAme jayAtiSI devatA thayA che. pelA citrarathe ane ratnarathe anukrame dIkSA lIdhI; ane kALa karIne acyuta kalpamAM atikhala ane mahAmala nAme be mahi~ka devatA thayA. tyAMthI cyavIne teo siddhApuranA kSema'kara rAjAnI rANI vimalAdevInI kukSimAM avataryA. anukrame te vimalAdevIthI hu kulabhUSaNa ane A dezabhUSaNa nAme be putra thayA. rAjAe dhASa nAmanA upAdhyAyane abhyAsa mATe amAne arpaNa karyA, ame bAra varSa sudhI tyAM rahIne sarva kaLAno abhyAsa karyo. terame varSe dyASa upAdhyAyanI sAthe ame rAjAnI pAse AvyA. mArgamAM rAjamadiranA gAkhamAM 1 vacce aDacaNa karanAra rahitapaNuM. 2. eramAna.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 5 me beThelI eka kanyA amArA jevAmAM AvI. tene joIne tatkALa ame tenI upara anurAgI thayA; tethI manamAM tenA viSe ja ciMtA thavA lAgI. pachI ame rAjAnI pAse AvIne badhI kaLA batAvI. rAjAe upAdhyAyane pUjA karIne vidAya karyA. ame rAjAnI AjJAthI amArI mAtAnI pAse AvyA. tyAM tenI pAse pelI kanyA pAchI amArA jovAmAM AvI. mAtAe kahyuM ke-"he vatsa ! A kanakaprabhA nAme tamArI bena che. tame ghoSa upAdhyAyane ghera rahetA hatA te arasAmAM A kanyA jamI che, tethI tame tene oLakhI zakatA nathI." te sAMbhaLI ame lajajA pAmI gayA, ane ajJAnapaNathI je tenI IcchA karelI tethI kSaNavAramAM vairAgya pAmIne ame gurUnI pAse jaI dIkSA laI lIdhI. tIvra tapasyA karatA ame A mahAgiri upara AvyA, ane ahI zarIramAM paNa niHspRha thaIne kAyotsarga rahyA. amArA pitA amArA viyogathI anazana laI mRtyu pAmIne mahAcana nAme garUDapati devatA thayela che. AsanakaMpathI amane thatA upasargane jANIne pUrva janmanA nehathI pIDita thaI te hAla ahI Avela che." anyadA pUrvokta analaprabha deva kautukathI keTalAka devatAonI sAthe kevalajJAnI anaMtavIrya mahAmuni pAse gaye. dezanA pUrNa thayA pachI kaI ziSya anaMtavIrya munine pUchayuM ke-"he svAmI ! munisuvrata prabhunA tIrthamAM tamArI pachavADe kevaLajJAnI keNu thaze?" kevaLI bolyAmArA nirvANa pachI kulabhUSaNa ane dezabhUSaNa nAmanA be bhAIo kevalajJAnI thaze." te sAMbhaLI analaprabha deva pitAne sthAnake gaye. anyadA teNe vilaMga jJAnavaDe amane ahIM kAyotsarga rahelA jANyA; tethI mithyAtvapaNAne lIdhe anaMtavIya muninuM vacana anyathA karavAne ane amArI sAthenuM pUrva janmanuM baira vALavAne te ahIM AvIne amane dArUNa upadrava karavA lAge. tene upadrava karatAM cAra divasa thayA. Aje tame ahIM AvyA, eTale tamArA bhayathI te nAsI gayA che ane karmanA kSayathI amane kevaLajJAna utpanna thayuM che. e deva upasargamAM tatpara chatAM paNa amane to karmakSayamAM sahAyakArI thayela che. te vakhate tyAM beThelo garUDapati mahAlocana deva bolyo- he rAma ! tame ahIM AvyA te bahu sAruM karyuM; have tamArA upakArane badale huM kevI rIte vALuM ?" rAme kahyuM-'amAre kAMI paNa kArya nathI." eTale "huM kaI rIte tamArI upara upakAra karIza' ema kahIne mahAlacana deva aMtardhAna thaI gayo. A khabara sAMbhaLIne vaMzasthalane suraprabha nAme rAjA paNa tyAM AvyuM, ane teNe rAmane namaskAra karIne temanI UMce prakAre pUjA karI. rAmanI AjJAthI te parvata upara teNe aha"taprabhunAM caitya karAvyAM ane tyArathI e parvata rAmanA nAmathI rAmagiri eve nAme prasiddha thaye, pachI rAmacaMdra suraprabha rAjAnI AjJA laIne tyAMthI cAlyA. AgaLa cAlatAM rAme nirbhaya thaIne mahApracaMDa evA daMDakAraNyamAM praveza karyo. tyAM eka moTA parvatanA guhAgRhamAM nivAsa karIne te potAnA gharanI jema svasthapaNe rahyA. eka divasa bhojana samaye trigupta ane sugupta nAme be cAraNamuni AkAzamAge tyAM AvyA. teo be mAsanA upavAsI hatA ane pAraNAne mATe AvyA hatA. temane rAma, sItA ane lakSamaNe bhaktipUrvaka vaMdanA karI. pachI sItAe prAsuka annapAnathI te munione pratilAvyA. te vakhate devatAeAe tyAM ratananI tathA suMgadhI jaLanI vRSTi karI. te samaye kabudvIpanA vidyAdharono rAjA ratnajI ane be devatAo tyAM AvyA. temaNe prasanna thaIne rAmane adha sahita ratha
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 7 muM Ave. sugaMdhI jaLanI vRSTinA gaMdhathI gaMdha nAmano koI rogI pakSI je tyAM rahetuM hatuM te vRkSa uparathI utarIne nIce Avya, muninuM darzana thatAM ja tene jAtismaraNa jJAna thayuM; tethI mUcha pAmIne te pRthvI upara paDI gaye. sItAe tenI para jaLasiMcana karyuM, eTale thoDIvAre saMjJA meLavIne te munionA caraNamAM paDyo; eTale te munine prApta thayelI spauSadhI labdhinA prabhAvathI municaraNanA sparzavaDe te tatkALa nirogI thaI gayo. tenI pAMkha sonA jevI thaI gai, cAMca paravALAno bhrama karAvavA lAgI, caraNa padmarAga maNi jevA thayA ane AkhuM zarIra aneka prakAranA ratnanI prabhAvALuM thayuM. tenA mastaka upara ranAMkuranI zreNI samAna jaTA dekhAvA lAgI, tethI te pakSInuM jaTAyu evuM nAma tyArathI prasiddha thayuM. te vakhate rAme te munine pUchayuM ke- gIdha pakSI mAMsa bhakSaNa karanAra ane mAThI buddhivALA hoya che. chatAM A gIdha pakSI tamArA caraNamAM AvIne zAMta kema thaka vaLI he bhadaMta ! A pakSI prathama atyaMta virUpa hatuM, te kSaNavAramAM A suvarNaratnanI kAMtivALo kema thaI gayo ?" sugupta muni bolyA-ahIM pUrve kuMbhakArakaTa nAme eka nagara hatuM, tyAM daMDaka nAme A pakSI rAjA hatA. te samayamAM zrAvastI nagarImAM jitazatru nAme rAjA hatA. tene dhAraNI nAme patnI, skaMdaka nAme putra ane puraMdarayazA nAme eka putrI hatI. te putrIne kuMbhakArakaTa nagarane pati daMDaka rAjA paraNyA hatA. eka vakhate daMDaka rAjAe koI kAryane mATe jitazatru rAjAnI pAse pAlaka nAmanA eka brAhmaNa jAtinA dUtane mokalyo. pAlaka tyAM AvyuM te vakhate jitazatru rAjA jainadharmanI goSThImAM tatpara hatuM tethI te duSTabuddhivALo pAlaka jainadharmane dvaSita karavA lAgyA. te samaye e durAzaya ane mithyAdachI pAlakane skaMdakakumAre sabhyasaMvAdapUrvaka yuktivaDe nirUttara karI dIdhe; eTale sabhya jane e tenuM bahu upahAsya karyuM, tethI pAlakane skaMdaka upara atyaMta krodha caDa. anyadA rAjAe vidAya karavAthI te kuMbhakArakaTa nagare gaye. anukrame skaMda, virakta thaI pAMca rAjaputronI sAthe munisuvrata prabhunI pAse dIkSA lIdhI. ekadA temaNe puraMdarayazAne tathA tenA parivArane bodha ApavAne mATe kuMbhakArakaTa nagare javA sArU prabhunI AjJA mAgI. prabhu belyA-tyAM javAthI parivAra sahita tamane maraNAMta upasarga thaze." ka da munie pharIvAra munisuvrata svAmIne pUchayuM- he bhagavana ! ame temAM ArAdhaka thaIzuM ke nahIM ?" prabhu bolyA-'tamArA vinA sarve ArAdhaka thaze." &dake kahyuM ke-"te mAre badhuM pUrNa thayuM ema huM mAnIza." A pramANe kahI &daka munie parivAra sAthe tyAMthI vihAra karyo. pAMcase munionI sAthe vihAra karatAM karatAM aMdAcArya anukrame kuMbhakArakaTa para samIpe AvyA. tene dUrathI jotAMja krUra pAlake potAnA pUrva parAbhavanuM smaraNa karIne tatkALa sAdhune upayogI evAM udyAnamAM jaIne pRthvImAM zastra dATayAM. temAMnA eka udyAnamAM skadakAcAya samosaryA, daMDaka rAjA parivAra sahita tamane vAMdavAne AvyuM. skaMdakAcAye dezanA ApI. te sAMbhaLI ghaNuM leko harSa pAmyA. dezanAne aMte harSita thayele daMDaka rAjA ghera AvyA. te avasare pelA duSTa pAlake ekAMtamAM laI jaIne rAjAne kahyuM ke "A skaMda muni bagabhakta che, temaja pAkhaMDI che, e mahAzaTha muni hajAra hajAra yoddhAonI sAthe yuddha karI zake tevAM sahastradhI muniveSadhArI purUSone sAthe laI tenA vaDe tamane mArIne tamAruM rAjya levA mATe ahIM AvelA che. A udyAnamAM e muniveSadhArI subhaToe potapotAnA sthAnamAM
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 saga 5 mo gupta rIte zastro dATelAM che, Apa jAte joIne khAtrI karo." rAjAe pAlakanA kahevA uparathI munionA sthAna nIce khodAvyuM, eTale tyAM vicitra jAtinAM zastrone dATelAM joyAM, tethI te ghaNe kheda pAme. pachI daMDake vicAra karyA vagara pAlakane AjJA karI ke "he maMtrI ! tame A bahu sAruM jANuM lIdhuM; kemake huM te tamArAthI ja netravALe chuM. have A durmati &dakane je gya zikSA hoya te tame kare; kAraNa ke tame te jANo cho. he mahAmati ! have pharIvAra mane te viSe pUchavuM nahi." A pramANe AjJA maLatAM ja pAlake zIdhra jaIne manuSyane pIlavAnuM eka yaMtra karAvyuM ane te udyAnamAM lAvIne temAM skaMdakanI AgaLa eka eka sAdhune pIlavA mAMDayA. dareka munine pIlAtI vakhate aMdAcAryo dezanA pUrvaka samyak prakAre ArAdhanA karAvI. jyAre sarva parivAramAM chellA rahelA eka bALamunine yaMtranI pAse lAvavAmAM AvyA, tyAre aMdakAcAe bahu karUNuM AvavAthI pAlakane kahyuM ke-"prathama mane pIla. A mArUM vacana mAnya kara, ke jethI e bALamunine pIlatAM huM na jouM." te bALamunine pIDA karavAthI skaMdavadhAre pIDAze ema jANuM pAlake temane pIDA karavAne mATe ja temanuM vacana na mAnatAM prathama temanI najare te bALamunine pIlI nAkhyA. sarva munie kevalajJAna prApta karIne avyayapadane pAmyA. skaMdaka munie aMtima paccakhANa laI evuM niyANuM karyuM ke je A tapasyAnuM phaLa hoya to huM A daMDaka tathA pAlaka temaja tenA kuLa ane dezane nAza karanAre thAuM.' AvuM niyANuM bAMdhatA e aMdAcAryane pAlake pIlI nAMkhyA. tyAMthI kALa karIne temane kSaya karavAne mATe te kAlAgninI jema vanikumAra nikAyamAM devatA thayA. puraMdara,zAe ApeluM ratnakaMbalanA taMtuthI banAveluM skaMdakIcAryanuM rajoharaNa ke je rUdhirathI vyApta thayeluM hatuM tene eka pakSiNI harI gaI, tene bhujAdaMDadhArIne yaranathI grahaNa karyuM hatuM, paraMtu devage te chaTakI javAthI devI puraMdarayazAnI AgaLa ja paDayuM. te joIne tenI tapAsa karatAM pitAnA maharSibhAinuM yaMtramAM pIlAvAthI thayeluM maraNa tenA jANavAmAM AvyuM. tethI "are pApI ! teM A zuM pApa karyuM ?" ema te pitAnA pati daMDakarAjAnI upara Akroza karavA lAgI; te ja vakhate te zekamagna puraMdarayazAne upADIne zAsanadevIe munisuvrata prabhunI pAse mUkI. tyAM teNe tarata ja temanI pAse dIkSA lIdhI. agnikumAra thayelA skaMdakanA jIve avadhijJAnathI pitAnA pUrvajanmane vRttAMta jANuM pAlaka ane nagarajana sahita daMDaka rAjAne bhama karI dIdhuM. tyArathI A dArUNa ane ujajaDa evuM daMDakAraNya thayeluM che, ane te daMDakanA nAmathI ja pRthvImAM prakhyAta che. daMDakarAjA saMsAranA kAraNarUpa aneka niomAM paribhramaNa karI pitAnA pApa karmathI A gaMdha nAmane mahAragI pakSI thayo che. amArA darzanathI tene jAtismaraNajJAna thayuM, ane amane prApta thayelI spaSadhi labdhinA prabhAvathI tenA badhA rogo kSaya pAmI gayA. A pramANenuM pitAnA pUrvabhavanuM vRttAMta sAMbhaLIne pakSI pharIvAra paNa ghaNe khuzI thaIne muninA caraNamAM paDayo, ane dharma sAMbhaLIne teNe zrAvakapaNuM svIkAryuM. mahAmunie tenI IcchA jANIne tene jIvaghAta, mAMsAhAra ane rAtribhejananAM paccakhANa karAvyAM. pachI
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM munie rAmacaMdrane kahyuM ke-"A pakSI tamAre sahadhamI che, ane sAdhama baMdhuo upara vAtsalya karavuM te kalyANakArI che, ema jinezvara bhagavaMte kaheluM che. AvAM munivacana sAMbhaLIne hA, e mAre paramabaMdhu che ema kahI rAme munine vaMdanA karI, eTale te baMne muni AkAzamArge UDIne bIje ThekANe gayA. rAma, lakSamaNa ane jAnakI te jaTAyu pakSIne sAthe rAkhI divya rathamAM besIne krIDA mATe anya sthAnake vicAravA lAgyA. e arasAmAM pAtALalaMkAmAM khara ane caMdraNakhAnA saMbUka ane suMda nAme be putro yauvanavayane prApta thayA. eka vakhate mAtApitAe vAryA chatAM paNa zaMbUka sUryahAsa khaDregane sAdhavA mATe daMDakAraNyamAM Avyo. tyAM kaucaravA nadIne tIre eka vaMzagaDDavaramAM te rahyA. te vakhate te be ke- ahIM rahetAM je mane vAraze tene huM mArI nAMkhIza." pachI ekavAra ekAMte jamanAra, vizuddhAtmA, brahmacArI ane te driya e te eka vaDanI zAkhA sAthe potAnA baMne paga bAMdhI adhomukhI thaIne sUryahAsa khaphagane sAdhanArI vidyAne jApa karavA lAge. e vidyA bAra varSa ane sAta divasa sAdhavAthI siddha thAya che. evI rIte vALanI jema udhe mastaka rahetAM tene bAra varSane cAra divasa vItI gayAM, eTale tene sAdhya thavAnI IcchA e myAnamAM raheluM sUryahAsa khaDUga AkAzamAM teja ane sugaMdha phelAvatuM satuM te vaMzagahuvaranI pAse AvyuM. te samaye kIDAthI Ama tema pharatAM lakSmaNa tyAM AvI caDyA, eTale sUryanAM kiraNonA samUha jevuM sUryahAsa khaphUga temanA jevAmAM AvyuM. lakSmaNe te khaDjha hAthamAM lIdhuM ane tarata ja tene myAnamAMthI bahAra kheMcyuM kAraNa ke "apUrva zastra jovAthI kSatriyone kutUhala thAya che." pachI "te kevuM tINa che evI parIkSA karavAne mATe lamaNe tenA vaDe samIpa rahelA vaMzajALane kamaLanA nAlavAnI jema chedI nAMkhyuM. tethI vaMzajALamAM rahelA zaMbUkanuM mastakakamala kapAI gayuM ane te lakSamaNanI AgaLa AvIne paDayuM. pachI lamaNe te vaMzajALamAM praveza karIne joyuM, eTale vaDanI zAkhA sAthe laTakatuM ghaDa, paNa tenA javAmAM AvyuM. te vakhate "are! A kaI yuddha nahi karanArA ane zastra vinAnA niraparAdhI purUSane meM mArI nAMkhe. AvA kRtyathI mane dhikkAra che !" A pramANe lakSamaNa potAnI niMdA karavA lAgyA. pachI e sarva vRttAMta teNe rAma pAse AvIne kahyA, ane te khaga batAvyuM. rAma khaDUga joIne bolyA ke - "he vIra! A sUryahAsa khage che ane AnA sAdhanArane ja tame mArI nAMkhyA che. eno koI uttarasAdhaka paNa ATalAmAMja hovAno saMbhava che." e samaye pAtALalaMkAmAM rAvaNanI bena caMdraNakhAne vicAra thaye ke "Aje avadhi pUrI thaI che, tethI mArA putrane sUryahAsa khaDjha Aje jarUra siddha thaze. mATe utAvaLathI tene mATe pUjAnI sAmagrI ane annapAna laIne huM tyAM jAuM." ema vicArIne satvara harSathI te vaMza hUvara pAse AvI. tyAM potAnA putranuM chuTA kezavALuM ane kuMDaLe jemAM laTakI rahelAM che evuM mastaka jovAmAM AvyuM, eTale 'hA vatsa zaMbUka! hA vatsa zabUka! tuM kyAM gaye ?" ema pokAra karI karIne te revA lAgI, eTalAmAM jamIna para paDelI lakSamaNanA manahara pagalAMnI paMkti tenA jevAmAM AvI; tethI jeNe mArA putrane mArI nAMkhyo che tenA pagalAMnI A paMkti che evo nizcaya karIne caMdraNakhA te pagale pagale vegathI cAhI. thoDe dura cAlatAM eka vRkSanI nIce sItA lakSmaNa sAthe beThelA netrAbhirAma evA rAmacaMdrane teNe dIThA. suMdara rAmane joIne caMdraNakhA tatkALa rativaza thaI gaI aho! mahA zokamAM paNa kAminIone ke kAmane Aveza thAya che ! pachI nAgakanyA jevuM suMdara
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 saga 5 mA kanyAnuM rUpa viSuvI e kAmapIDita caMdrakhA dhrujatI dhrujatI rAmanI pAse AvI. tene joine rAmabhadra khelyA-bhadre ! yamarAjanA sthAna jevA A dArUNa daMDakAraNyamAM tu' ekAkI kayAMthI AvI caDI?' te belI-'huM avaMtinA rAjAnI kanyA chuM. rAtre mahela upara sUtI hatI, tyAMthI rAtrimAM kAI khecare mArU haraNa karyuM, ane A araNyamAM laI AvyA; tevAmAM koi bIjA vidyAdharakumAre tene ahIM dIThA, eTale hAthamAM khaDga laine te khelyA ke- 'are pApI ! hAralatAne cilla pakSI laI jAya tema A srIratnane harIne tuM kAM jaiza ? huM tArA kALa thaine ahI Avyo chuM.' AvAM tenAM vacana sAMbhaLIne mane harI lAvanAra kheMcare mane ahIM paDI mUkI. ane te baMnee cirakALa khaDgA-khaDgI yuddha karyuM. prAMte unmatta hAthIonI jema te baMne mRtyu pAmI gayA. pachI 'have mAre kayAM javuM" ema vicAratI huM ahIM tahI' bhamyA karUM chuM. tevAmAM ja galamAM chAyAdAra vRkSa maLI jAya tema tame mane puNyayeAge prApta thayA che. he svAmI! huM eka kulIna kumArikA chuM, mATe tame mArI sAthe vivAha karo. mahapurUSonI pAse karelI yAcakAnI prArthanA vRthA thatI nathI." tene jotAM ja mahA buddhimAna rAmalakSmaNa paraspara praphulla netre vicAravA lAgyA ke -A kAI mAyAvI strI che, ane naTanI jema veSa dhAraNa karI A badhuM kUTanATaka batAvIne ApaNane chetaravA AvI che.' pachI hAsya jyAtsanAnA pUrathI hAThane vikasita karatA rAma khelyA ke-huM teA strI sahita chuM, mATe strI rahita evA lakSmaNane tuM bhaja' rAmanAM AvAM vacanethI caMdraNakhAe lakSmaNa pAse jaIne tenI prArthanA karI. eTale te khelyA ke 'tuM prathama mArA pUjya baMdhu pAse gai, eTale tuM paNa mAre pUjaya thai, tethI have te viSe mArI pAse vArtA paNa karavI nahi.' A pramANe potAnI yAcanAnA khaMDanathI ane putranA vadhathI tene atyaMta krodha utpanna thayA. tethI tatkALa pAtALalakAmAM jaine putranA kSaya viSenA badhA vRttAMta potAnA svAmI khara vidyAdhara vigerene kahyo; eTale tatkALa paryaMtane upadrava karavA hastIo jAya tema rAmane upadrava karavAne mATe cauda hajAra vidyAdharAnAM lazkarane laine teo tyAM AvyA. 'hu' chatAM zu pUjya rAmacaMdra pote yuddha kare ? ' evA vicArathI lakSmaNe tenI sAthe yuddha karavAne mATe rAmacaMdra pAse mAgaNI karI. rAme kahyuM-he vatsa ! bhale vijaya meLavavAne mATe tuM jA; paraMtu jo tane saMkaTa paDe to mane khelAvavAne mATe siMhanAda karaje.' lakSmaNe te vAta kabula karI; ane tatkALa temanI AjJA meLavI dhanuSyamAtra laI ne gayA; pachI sarpAne garUDanI jema teone mAravAne pravartyA. jayAre temanuM yuddha vadhavA mAMDyuM, tyAre peAtAnA svAmIne pakSa vadhAravAne mATe caMdraNakhA pAtAnA bhAI rAvaNanI pAse tvarAthI AvI. teNe AvIne rAvaNane kahyuM ke-"he bhAi ! koI rAmalakSmaNa nAme be ajANyA manuSya daMDakAraNyamAM AvelA che, teoe tArA bhANejane yamadvAramAM paheAMcADayA che. e khabara sAMbhaLIne tArA banevI khara vidyAdhara pAtAnA anujakha ane sainyane lai tyAM gayelA che, ane hAla te lakSmaNanI sAthe yuddha kare che. potAnA ane anujabaMdhunA baLathI ga pAmelA rAma sItAnI sAthe vilAsa karatA alagaja besI rahelA che, ane sItA rUpalAvaNyanI zAbhAthI strIonI sImArUpa che, tenA jevI koi devI, nAgakanyA ke mAnuSI strI nathI; te kAI judIja che. sa` surAsuranI strIone dAsI kare tevuM tenuM rUpa traNa leAkamAM anupama ane vANIthI na kahI zakAya tevuM che. huM badhu ! A samudrathI mAMDIne bIjA samudra paMta pRthvI upara je je ratnA che te sarva ratnA tAre mATeja yAgya che. mATe rUpasaMpattivaDe dRSTine animeSa thavAnA kAraNarUpa e strIratnane tuM grahaNa kara; tema chatAM jo tuM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 85 tene meLavIza nahIM te tuM rAvaNa ja nathI." AvAM tenAM vacano sAMbhaLIne rAvaNa tatkALa puSpaka vimAnamAM beThe, ane tene AjJA karI ke "he vimAnarAja ! jyAM jAnakI che tyAM tuM tvarAthI jA." tatkALa jANe tyAM javA IcchatA rAvaNanA mananI spardhA karatuM hoya tema te vimAna ati vegathI jAnakI pAse AvyuM. tyAM ugra tejavALA rAmane jotAMja agnithI vAghanI jema rAvaNa bhaya pAmIne tenAthI dUra jaIne ubhe rahyo. tarataja te vicAramAM paDo ke "ahIM AvA ati ugra rAma ane tenI pAsethI sItAnuM haraNuM te eka tarapha vAgha ane eka tarapha nadInA jevuM mahAkaNakArI che." Avo vicAra karIne tatkALa teNe avalokanI vidyAnuM smaraNa karyuM, eTale tarata ja te vidyA dAsInI jema aMjali jeDI tenI pAse AvIne UbhI rahI. rAvaNe tene jaNAvyuM ke-"sItAharaNanA kAryamAM tuM mane sahAya kara." vidyAdevI belI-vAsuki nAganA mastaka uparathI rana levuM te saheluM che, paNa rAmanI samIpethI sItAne levAnuM devatAone paNa saheluM nathI, paNa tene eka upAya che, te e ke jyAre lakSmaNa yuddha karavA gayA tyAre rAme potAne bolAvavA mATe siMhanAda karavAno saMketa kare che, mATe je te upAya karIe ne rAmacaMdra tyAM jAya te sItAnuM haraNa thaI zake." rAvaNe tema karavAnI AjJA karI, eTale te devIe tyAMthI dUra jaIne sAkSAta lakSmaNanA je siMhanAda karyo. te siMhanAda sAMbhaLI rAma saMbhramathI vicAramAM paDayA ke hastimalanI jevA mArA anujabaMdhu lakSmaNanA jevo jagatamAM koI pratimala nathI. lakSmaNane saMkaTamAM pADe tevA purUSane huM jato nathI, te chatAM A siMhanAda prathama karelA saMketa pramANe barAbara sAMbhaLavAmAM Ave che. A pramANenA tarkavitarkamAM mahA manavALA rAma vyagra thaI gayA. te vakhate sItA lakSamaNa paranA vAtsalyabhAvathI A pramANe chelyAhe Aryaputra ! vatsa lakSmaNa saMkaTamAM paDyA chatAM tame tyAM javAmAM kema vilaMba kare cho ? satvara jaIne vatsa lakSamaNanI sahAya kare." AvAM sItAnAM vacanathI ane siMhanAdathI prerAyelA rAma apazukanane paNa nahi gaNatAM tvarAthI tyAM gayA. pachI lAga Avele jaI rAvaNa nIce utarIne rUdana karatA jAnakIne puSpaka vimAnamAM besADavA lAgyuM. jAnakIne retAM sAMbhaLIne "he svAminI ! bhaya rAkhaze nahi, huM AvI pu chuM." "are nizAcara ! UbhuM rahe' ema roSathI bolato jaTAyu pakSI dUrathI rAvaNa upara deDakyo; ane potAnA tIkSNa nakhanI aNuothI haLavaDe bhUminI jema te moTA pakSIe rAvaNanA urasthalane ujharaDI nAMkhyuM. tethI rAvaNe krodha karI dArUNa paga kheMcI tenA vaDe tenI pAMkhe chedI nAMkhIne tene pRthvI para pADI nAMkhyo. pachI rAvaNa niHzaMka thaI sItAne puSpaka vimAnamAM besADI, potAnA manoratha pUrNa karI utAvaLe AkAzamArge cAlyuM. te vakhate "zatruone mathana karanArA he nAtha rAmabhadra ! he vatsa lakSamaNa ! he pUjya pitA ! he mahAvIra baMdhu bhAmaMDala ! baline kAgaDe upADI jAya tema A rAvaNa chaLathI tamArI sItAne harI jAya che. A pramANe rUdana karatI sItA bhUmi ane AkAzane rovarAvavA lAgI. mArgamAM arka jaTInA putra ratnajInA becare A rUdana sAMbhaLI vicAra karyo ke jarUra A rAmanI patnI sItAnuM rUdana jaNAya che ane zabda samudra para saMbhaLAya che; tethI jarUra rAvaNe rAmalakSmaNane chetarIne e sItAnuM haraNa karyuM haze ema lAge che, to A vakhate mArA svAmI bhAmaMDalanI upara huM upakAra karuM." evuM vicArIne te ratnajI khecara khaDaga kheMcI rAvaNane AkSepa karato tenA para dethA, yuddhane mATe bolAvatA e ratnaja
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 5 ma. ke TInuM kAMIka hAsya karI rAvaNe pitAnI vidyAnA sAmarthyathI tenI badhI vidyAo harI lIdhI; tethI tatkALa jenI pAMkhe chedI nAMkhI hoya tevA pakSInI jema ratnajI vidyA haraNa thatAM kaMbudvIpamAM paDyo, ane tyAM AvelA kaMbugiripara rahevA lAge. ahIM rAvaNe vimAnamAM besIne AkAzamArge samudra upara cAlatAM kAmAturapaNe ghaNA anunayathI sItAne A pramANe kahyuM-"he jAnakI ! sarva khecara ane bhUcara lokone huM svAmI chuM, tenI paTTarANInA padane tame prApta thayAM che, te chatAM kema rUe che? harSane sthAne tame zoka zA mATe karo cho ? pUrve maMda bhAgyavALA rAmanI sAthe tamane joDI dIdhA, e vidhie yegya karyuM nahotuM; tethI meM have yaMgya karyuM che. he devI! sevAmAM dAsa jevA mane tame pati tarIke mAno. huM jyAre tamAre dAsa thaIza tyAre sarva khecara ane khecarIo paNa tamArAM dAsadAsI thaIne raheze." A pramANe rAvaNa kaheto hato, te vakhate bhaktithI maMtranI jema "rAma" e be akSarano jApa karatAM sItA nIcuM joIne ja besI rahyAM, eTale te kAmAtura rAvaNe jAnakInA caraNamAM potAnuM mastaka mUkayuM ane page lAgyuM. te vakhate parapurUSanA sparzathI kAyara evAM sItAe potAnA caraNa tenAthI dUra laI lIdhA. pachI sItAe AkrozathI tene kahyuM ke-"are nirdaya ane nirlajja! thoDA samayamAM parastrInI kAmanAnA phaLarUpa mRtyu tane prApta thaze." te samaye sAraNa vigere maMtrIo ane bIjA rAkSasasAmaMto rAvaNanI sanmukha AvyA. pachI moTA utsAhavALo ane mahA sAhasa kAma karanAre parAkramI rAvaNa moTA utsavavALI laMkApurImAM Avyo. te samaye sItAe e abhigraha lIdho ke jyAM sudhI rAma ane lakSmaNanA kuzaLa samAcAra Avaze nahi tyAM sudhI huM bhajana karIza nahi." pachI laMkAnagarInI pUrva dizAmAM rahelA devatAne krIDA karavAnA naMdanavana jevA ane khecaranI strIone vilAsanA dhAmarUpa-devaramaNa nAmanA udyAnamAM rakta azokavRkSanI nIce trijaTA ane bIjA rakSakothI vIMTAelA jAnakIne mUkIne tejanA nidhi rAvaNa harSa pAmato potAnA dhAmamAM gaye. SAMSU A83 888888888888888888888 ityAcAryazrIhemacandraviracite trizaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi sItAharaNo nAma ume che " | da8888888888888888888888888888888888
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 6 ThThI. hanumAne karelI sItAnI zodha rAma lakSamaNanA je siMhanAda sAMbhaLIne jyAM lakSmaNa zatruonI sAthe raNakrIDA karatA hatA tyAM dhanuSya laIne tvarAthI AvyA. rAmane AvelA joI lakSmaNe kahyuM ke-he Arya! sItAne ekalA mUkIne tame ahIM kema AvyA?" rAma bolyA- he lakSmaNa ! tame mane kaSTa sUcaka siMhanAdathI bolAvyA, tethI huM AvyuM chuM.' lamaNe kahyuM-me siMhanAda karyo nathI ane ApanA sAMbhaLavAmAM Ave, tethI jarUra keIe ApaNane chetaryA che. AryA sItAnuM haraNa karavAne mATe A upAya karI temane tyAMthI khaseDavA heya ema kharekhara jaNAya che. A siMhanAda karavAmAM bIju jarA paNa kAraNa hoya tema huM dhArato nathI, mATe he Arya! satvara sItAnA rakSaNane mATe tame jAo, huM paNa zatruene mArIne tamArI pachavADe AvuM chuM." lakSmaNe Ama kahevAthI rAmacaMdra satvara pitAne sthAnake AvyA, tyAM jAnakI jovAmAM AvyAM nahi; tethI tatkALa mUcha khAIne te pRthvIpara paDI gayA. thoDIvAre saMjJA AvavAthI beThA thaIne joyuM to tyAM maraNenukha thayelA jaTAyu pakSIne temaNe dIThe. tene joIne tIkSNa buddhie rAmacaMdra vicAryuM ke kaI mAyAvIe chaLa karIne mArI priyAnuM haraNa karyuM. tenA haraNathI krodha pAmIne tenI sAme thayelA A mahAtmA pakSIne teNeja haNele lAge che." pachI rAme teno pratyupakAra karavAne te zrAvaka jaTAyune aMtasamaye paralakanA mArgamAM bhAtArUpa navakAra maMtra saMbhaLAvyuM. tatkALa mRtyu pAmIne te paNirAja mAhedraka95mAM devatA thayA, ane rAmacaMdra sItAnI zodha mATe aTavImAM Ama tema bhamavA lAgyA. ahIM lakSamaNa ghaNI senAvALA kharanI sAthe ekalA yuddha karatA hatA. kemake "yuddhamAM siMhane sahAyakArI sakhA hoto ja nathI. te samaye kharanA anuja bhAI trizirAe AgaLa AvIne "AvAnI sAthe tamAre zuM yuddha karavuM ?" ema kahI potAnA jyeSTha baMdhu kharanuM nivAraNa karyuM, ane pote yuddha karavA lAgyA. rAmanA anuja baMdhu lakSmaNe rathamAM besIne yuddha karavAne udyata thayelA trizirAne pataMganI je gaNIne mArI nAMkhyo. te vakhate pAtALalaMkAnA pati caMdrodara rAjAno putra virAdha sanabdabaddha thayelA pitAnA sarva sainyane laIne tyAM AvyuM. zatruono vinAza karavA ane temanI ArAdhanA karavAnI IcchAthI teNe rAmanA sahodara lakSmaNane namaskAra karIne kahyuM ke-"A tamArA zatruo upara dveSa karanAra ane temano zatru huM tamAro sevaka chuM. A rAvaNanA sevakoe mArA parAkramI pitA caMdrodarane kADhI mUkIne pAtALalaMkAne kabaje karI che. he prabhu ! aMdhakArane nAza karavAmAM sUryane sahAyakArI keNuM thaI zake che? tathApi A tamArA zatruono nAza karavAmAM kiMcit mAtra A sevaka taiyAra che; mATe tene yuddha karavAnI AjJA Ape. lakSmaNe hasatAM hasatAM kahyuM ke-"huM hamaNA ja A zatruone mArI nAMkhIza, te tuM joI leje. yuddhamAM bIjAonI sahAya levI te parAkramI vIrene lajajAkArI che. AjathI mArA moTA bhAI rAmacaMdra tArA svAmI che, ane atyAre ja huM tene pAtALalaMkAnA rAjya upara besArUM chuM."
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 6 ThThA pitAnA virodhI virAdhane lakSamaNanI pAse Avele joI khara ati krodha pAme; tethI te dhanuSyane paNacha caDAvIne be-"are vizvAsano ghAta karanAra ! mAre putra zabUka kyAM che te batAva. e aparAdha karIne A rAMka virAdhanI sahAyathI zuM tu rakSita thavA mAge che?" lamaNe hasIne kahyuM ke "tAro anuja baMdhu trizirA pitAnA bhrAtRja zaMbUkane jovA utkaMThita hatuM, tethI meM tene tenI pachavADe mokalyo che. have putra ane bhAI pAse javAnI je tArI baLavAna utkaMThA hoya te tane paNa tyAM mokalavAne huM dhanuSya sAthe sajaja chuM. re mUDha! caraNavaDe eka kuMthavAnI jema pramAdathI thayelA prahArathI meM tArA putrane haNyo che, paNa temAM kAMI mArUM parAkrama nathI; paraMtu potAnA AtmAne subhaTa mAnatA tuM je mArA raNakautukane pUrNa karIza te vanavAsamAM paNa dAna ApanAra huM yamarAjane prasanna karIza" AvAM lakSmaNanAM vacana sAMbhaLatAMja khara rAkSasa girizikhara para hAthInI jema lakSamaNapara tIkSaNa prahAra karavA lAgyo. kiraNothI sUryanI jema lakSmaNe paNa hajAre kaMkapatrathI AkAzane DhAMkI dIdhuM. e pramANe lamaNuM tathA kharanI vacce khecane bhayaMkara ane yamarAjane mahotsavarUpa me Tu yuddha cAlyuM. te vakhate AkAzamAM evI vANI thaI ke "vAsudevanI sAme paNa raNamAM jenI AvI zakti che te khara rAkSasa prativAsudevathI paNa adhika che." te vANI sAMbhaLatAMja "Ano vadha karavAmAM kALapa zuM kare ?" evuM lajajAthI vicArI krodha karIne lakSmaNe surapra astrathI tatkALa kharanA mastakane chedI nAMkhyuM. pachI kharane bhAI dUSaNa rAkSasa senA sahita lakSmaNa sAthe yuddha karavAne udyata thaye; paraMtu dAvAnaLa jema yUtha sahita hastIne saMhAra kare tema lamaNe kSaNavAramAM sainya sahita tene saMhAra karI nAMkhe. pachI virAdhane sAthe laIne lakSmaNa pAchA vaLyA. te vakhate temanuM nAma netra pharakayuM, tethI tene Arya sItA ane rAma viSe atyaMta azubhanI zaMkA thavA lAgI. pachI dUra AvIne jotAM eka vRkSanI pAse rAmane sItArahita ekalA dekhIne lakSamaNa parama khedane pAmyA. lakSmaNa temanI AgaLa jaIne UbhA; te chatAM temane joyA vagara rAma virahazalyathI pIDita thaI AkAza tarapha joIne bolyA-"he vanadevatA ! huM AkhA vanamAM bhaye paNa jAnakI koI ThekANe mArA jovAmAM AvyAM nahi. tethI jo tame joyA hoya to kaho. bhUta ane zikArI prANIothI vyApta evA A araNyamAM sItAne ekalA mUkIne huM lakSmaNanI pAse gayo, ane hajAro rAkSasasubhaTanI vacamAM lakSmaNane ekalA mUkIne pAcho huM ahIM AvyuM. ahA ! huM dubuddhinI e kevI buddhi ! he priya sItA ! A nirjana araNyamAM meM tane ekalI kema choDI dIdhI ? he vatsa lakSmaNa ! tevA raNanA saMkaTamAM tane eka mUkIne huM pAcho kema Avyo ?' A pramANe bolatAM bolatAM rAmabhadra mUchathI pRthvI paDI gayA. te vakhate pakSIo paNa AkaMda karIne e mahAvIrane jovA lAgyA. pachI lakSmaNa bolyA- he Arya ! A zuM karo cho ? A tamAro bhAI lakSmaNa sarva zatruo para vijaya meLavIne Avelo che." te vANI sAMbhaLatAM ja rAmacaMdra jANe amRtathI siMcita thayA hoya tema saMjJAne pAmyA, ane lakSmaNane AgaLa jaIne tatkALa potAnA anuja baMdhune AliMga gana karyuM. lakSmaNe netramAM azru lAvIne kahyuM ke-"Arya! jarUra kaI mAyAvIe jAnakInA haraNane mATe ja siMhanAda karele, paNa huM te duSTanA prANanI sAthe jAnakIne pAchI lAvIza. mATe hamaNAM cAle, ApaNe tenI zodha meLavavA prayatna karIe. prathama A virAdhane tenA pitAnA pAtALalaMkAnA rAjayapara besAre. khara rAkSasanI sAthe yuddha karatAM meM tene vacana ApeluM che. te vakhate temanI ArAdhanA karavAne icchatA virodhe tyAMthI ja
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM sItAnI zodha lAvavAne mATe vidyAdharasubhaTone mokalyA. teonA AvatAM sudhI rAma ane lakSmaNa zekAgnithI vikarALa thaI vAraMvAra nizvAsa letA ane krodhathI haThane hasatA tyAM vanamAMja rahyA. virAdhe mokalelA vidyAre ghaNe dUra sudhI jaI AvyA to paNa sItAnA khabara meLavI zakyA nahi. tethI pAchA AvIne teo nIce mukhe UbhA rahyA. teone adhamukha rahelA jANI rAme kahyuM- he subhaTa ! tame svAmInA kAryamAM yathAzakti sAre. udyoga karyo, te chatAM sItAnI zodha maLI nahi, temAM tamAre za doSa che ? jyAre deva viparIta thAya tyAre tame ke bIje kaI zuM karI zake ?" te vakhate virodha bA-bahe prabhu ! tame kheda karo nahi, kheda na kare teja lakSmInuM mULa che, ane A huM tamAre sevaka taiyAra chuM; mATe Aje mArI sAthe pAtALalaMkAmAM mane praveza karAvavA mATe cAlo. tyAM rahevAthI Apane sItAnI zodha meLavavI ghaNI sulabha thaze." pachI rAma senA sahita virAdhanI sAthe lakSmaNa sahita pAtALalakAnI parisara bhUmi pAse AvyA. tyAM zatruone mAranAra suMda nAme khara rAkSasano putra moTuM sainya laIne yuddha karavA mATe sAme Avyo. pitAnA vadhanA krodhathI te sude AgaLa cAlanArA pitAnA pUrvavirodhI virAdhanI sAthe ghora yuddha karavA mAMDayuM. pachI lakSmaNa raNamAM AvyA eTale caMdraNakhAnA kahevAthI suda tyAMthI nAsIne laMkAmAM rAvaNane zaraNe gayA. pachI rAma ane lakSmaNe pAtALalaMkAmAM praveza karyo, ane teoe virAdhane tenA pitAnA rAjyapara besAryo. tyAM kharanA mahelamAM rAma ane lakSmaNa rahyA, ane virAdha yuvarAjanI jema suMdanA gharamAM rahyo. "" ahIM sAhasagati vidyAdhara ke je lAMbA vakhatathI sugrIvanI strI tArAnI abhilASA dharIne himAcalanI guhAmAM rahI vidyA sAdhato hato tene tyAM pratAraNa vidyA siddha thaI te vidyAvaDe te kAmarUpI (icchita rUpa karanAra)devanI jema sugrIvanuM rUpa laI AkAzamAM bIjA sUryanI jema kiSkidhApurI pAse AvyA. je vakhata sugrIva krIDA karavAne mATe bahAra udyAnamAM gayo hato, te vakhate tArA devIthI suzobhita evA aMtapuramAM teNe praveza karyo. thoDIvAra na thaI tevAmAM sAco sugrIva AvyuM, eTale "rAjA sugrIva to aMdara gayA che ema belatA dvArA pALoe tene aTakAvyuM. ekasarakhA be sugrIvane jeI vAlInA putranA manamAM saMdeha utpanna thaye tethI aMta:puramAM kaI prakAranI viplava (hAni)na thavA devAne mATe te satvara tyAM gaye, ane mArgamAM AvatA parvatanI nadInuM pUra aTake tema vAlIkumAre aMtaHpuramAM pesatAM ja jAra sugrIvane aTakAvya; pachI jANe jagatanA sArarUpa sarvasva ekaThuM karyuM hoya tema cauda akSauhiNI senA tyAM ekaThI maLI. jyAre senAoe te banneno bheda jANe nahi, tyAre sAcA sugrIva ane jAra sugrIvanI tarapha te be bhAge vahecAI gaI. pachI bane saunyamAM bhAlAonA paDavAthI AkAzane ulkApAtamaya karatuM moTuM yuddha cAlyuM. svAranI sAthe svAra, mahAvatanI sAthe mahAvata, pedalanI sAthe dila ane rathInI sAthe rathI ema yuddha thavA lAgyuM. prauDhapatinA samAgamathI mugdhA strInI jema caturaMga senAnA vimardathI pRthvI kaMpavA lAgI. "are paragRhamAM praveza karanArA cera! tuM sAme Ave" ema bolatA sAcA sugrIve UMcI grIvA karIne jAra sugrIvane yuddha karavA bolAvyuM, eTale tiraskAra karelA unmatta hAthInI jema te jAra sugrIva ugra gaMjanA karate tenA sanmukha yuddha karavA AvyA. ko rAtAM netra karatA banane vIro yamarAjanA sAdara hoya tema jagatane trAsa pamADatI satA 12
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 6 ThTho yuddha karavA lAgyA. ane vIra raNamAM catura hAvAthI eka khIjAnAM tIkSNa zastrone potapotAnAM tIkSNa zastrothI tRNunI jema cheThavA lAgyA. te vakhate mahiSanA yuddhamAM vRkSanA kha'DanI jema teonA yuddhamAM zastronA khaMDa evA uchaLavA lAgyA ke jethI AkAzamAM rahelA khecarIonA samUha bhaya pAmavA lAgyA. krodhI janamAM zirAmaNi te annenAM jyAre sava astro chedAI gayAM tyAre jANe jagama parvatA hoya tema teoe mallayuddha karavA mAMDyuM. kSaNavAramAM AkAzamAM uchaLatA ane kSaNavAramAM pRthvIpara paDatA te anne vIracUDAmaNi kukaDAnI jema jaNAvA lAgyA. prAMte khane sarakhA baLavAna heAvAthI eka bIjAne jItavAne asamartha thatAM teo e vRSabhanI jema dUra khasIne UbhA rahyA. 90 pachI sAcA sugrIve peAtAnI sahAyane mATe hanumAnane khelAvyA, ane jAra sugrIvanI sAthe pharIvAra ugra yuddha karavA mAMDayuM. hanumAna bannenA bheda na jANavAthI joIja rahyo; tethI jAra sugrIve ugrapaNe sAcA sugrIvane kuTI nAMkhyA. bIjIvAra yuddha karavAthI sugrIva manathI ane zarIrathI khinna thaI gayA, tethI kiSkiMdhApurImAMthI bahAra nIkaLIne koI AvAsamAM jaine rahyo. jAra sugrIva svastha manathI rAjamahelamAM ja rahyo, paNa vAlIkumAranA aTakAvavAthI aMtaHpuramAM praveza karI zakayA nahi, sAcA sugrIva grIvA namAvIne ciMtavavA lAgyA ke--"ahA ! A mArA strIla'paTa zatru kuDakapaTamAM catura jaNAya che. teNe mAyAthI vaza karelA mArA peAtAnA mANasA paNa tenA thaI gayA che. ahA! A tA peAtAnA gheADAthI ja pAtAnA parAbhava thayA che. have mAyAnA parAkramathI utkRSTa evA A zatrune mAre kevI rIte mAravA? are ! parAkrama vinAnA ane vAlInA nAmane lajAvanAra evA mane dhikkAra che ! e mahAkhaLavAna vAlIne dhanya che ke je akhaDa purUSatrata rAkhI rAjane tRNanI jema cheDI daI paramapadane pAmI gayA. mArA putra caMdrarazmisa jagatamAM baLavAna che paNa te zuM karI zake! kAraNa ke bannenA bhedane nahi jANavAthI te kenI sahAya kare ane kene mAre ? paNa e caMdrarazmikumAre eka kAma bahu sArU karyuM... che ke te pApIne aMtaHpuramAM praveza karavA dIdhA nathI. have e aliSTha zatrunA vadha karavAne mATe ati khaLavAna evA kayA vIrane huM Azraya karU? kAraNa ke zatru pAtAthI ke bIjAthI paNa haNavA yogya ja che, A zatrune ghAta karavAne traNa leAkamAM vIra ane marUtanA yajJanA bhaMga karanAra rAvaNane jaI ne bhaju' ? paNa te rAvaNu prakRtithI ja strI laMpaTa ane traNa leAkamAM ka TakarUpa che; tethI te to tene ane mane bannene mArIne pote ja tArAne grahaNa kare. AvI ApattimAM sahAya karavAne samartha tA ati ugra evA eka khara rAkSasa hatA, paNa tene teA lakSmaNe mArI nAMkhyA che; mATe A vakhate tA tyAM jaI e rAmalakSmaNane ja mitra karUM. kAraNa ke zaraNe AvelA virAdhane teee tatkALa pAtALala'kAnu` rAjya Apyu' che, ane hAla pUrNa parAkramavALA teo virAdhanA AgrahathI pAtALala'kAmAM rahelA che" AvA vicAra karI sugrIve eka peAtAnA vizvAsapAtra tane ekAMtamAM samajAvIne virAdhanI pAse meAkalyA. drute pAtALalakAmAM jai virAdhane praNAma karIne peAtAnA svAmIne prApta thayelA kaSTanA badhA vRttAMta jaNAvyuM ane kahyuM ke- mArA svAmI sugrIva atyAre mATI ApattimAM AvI paDayA che, tethI tamArI mAraphata zamalakSmanu' zaraNu karavA icche che.' te sAMbhaLI virAdhe dutane kahyuM ke 'tuM jaine kahe ke sugrIva satvara ahI Ave, kemake satpurUSonA saMga puNyathI ja prApta thAya che.' A pramANe kahevAthI krUta tarata ja tyAMthI sugrIvanI pAse AbyA ane te sadaMze nivedana karyA,
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 mu 91 pachI sugrIva azvonA grIvAbharanA zabdothI sarva dizAone gajAvatA ane vegathI durane adUra karatA cAlI nIkaLyA ane kSaNavAramAM jema upagraha (pAsenA ghara) mAM Ave tema te pAtALalakAmAM AvI paheAMcyA. virAdhanI pAse AvatAM virAdha ha thI sAmeA ubhA thaye; pachI virAdhe tene sAthe lai jaine dayALu rAmabhadrane namaskAra karAbyA, ane tenuM badhu du:kha nivedana karyu. sugrIva belyA "he prabhu! A mArA duHkhamAM tame ja mArI gati che. jyAre chika taddana khadha thai jAya che tyAre sUryanuM ja zaraNa thAya che; eTale tenI sAmuM jovAthI ja pAchI prApta thAya che.'" pAte strIviyeAgathI du:khI hatA chatAM tenA du:khanA uccheda karavAnuM rAme kabula karyuM. mahAna purUSo pAtAnA kArya karatAM bIjAnA kAryamAM adhika yatna kare che, pachI virAdhe sItAnA haraNanu adhu' vRttAMta sugrIvane jaNuAvyuM, eTale sugrIve ali joDI rAmabhadrane kahyuM ke- he deva ! vizvanI rakSA karavAne samartha evA tamAre ane vizvane prakAza ApanAra sU ne kAMI kAraNanI apekSA nathI; tathApi huM kahuM chuM ke tamArA prasAdathI mArA zatrunA nAza thaze eTale sainya sahita hu tamArA anucara, thaI ne rahIza ane alpa samayamAM sItAnI zeAdha lAvIza.' pachI rAma sugrIvanI sAthe kiSkiMdhAnagarIe AvyA. virAdha sAthe AvatA hatA tene samajAvIne pAche! vAgye. rAmacaMdra kiSkiMdhApuranA dvAra pAse AvIne sthita thayA; eTale sAcA sugrIve jAra sugrIvane yuddha karavA belAbyA. belAvatAM ja jAra sugrIva ga nA karatA nagaranI bahAraAvyA. bhAjanane mATe brAhmaNeAnI jema rane mATe zUravIrA ALasu hotA nathI." pachI durdhAra caraNanA nyAsathI pRthvIne kapAvatA te banne vIrA vananA unmatta hAthInI jema yuddha karavA lAgyA. rAma teone samAna rUpavALA joine potAnA sugrIva karyo ane khInne sugrIva kayA? ema saMzaya pAmI kSaNavAra taTasthapaNe ubhA rahyA. pachI prathama teA 'A pramANe karavu' evA vicAra karIne rAme vajAvatta dhanuSyaneA TaMkAra karyAM. te dhanuSyanA 8'kAramAtrathI ja sAhasagati vidyAdharanI rUpAMtara karanArI vidyA kSaNavAramAM hiraNInI jema palAyana karI gaI; eTale tene oLakhIne rAme kahyuM-re pApI ! mAyAthI sane mAhita karIne tuM parastrI sAthe ramavAne Icche che, paNa have dhanuSya caDAva. A pramANe rAme tenA tiraskAra karyA. pachI eka ja bANathI rAme tenA prANa harI lIdhA. "siMhane riNane mAravAmAM bIjA jhapATAnI jarUra hotIja nathI.'' pachI virAdhanI jema sugrIvane kiSkiMdhApurInA rAjya upara besAryA, ane tenA purajano tathA sevako pUrvAMnI jema e sAcA sugrIvane namavA lAgyA. pachI vAnarapati sugrIve aM jali joDIne peAtAnI ati suMdara tera kanyAe ApavA mATe rAmane prAnA karI, rAme kahyuM- he sugrIva. ! sItAnI zeAdhane mATe prayatna karo, A kanyAenI ke bIjI koi vastunI mAre jarUra nathI.' A pramANe kahIne rAma nagaranI bahAra udyAnamAM rahyA, ane temanI AjJAthI sugrIve nagarImAM praveza karyA. 66 : A tarapha laMkApurImAM mAMdodarI vigere rAvaNanA aMtaHpuranI strIe khara, dUSaNa vigerenA vadhano vRttAMta sAMbhaLIne rUdana karavA lAgI, rAvaNunI bena caMdraNakhA paNa sudanI sAthe rUdana karatI ane be hAthe chAtI kuTatI rAvaNanA gharamAM AvI. rAvaNane joi tene kaThe vaLagI paDIne te Uce svare rotI belI ke- " are ! deve mane mArI nAMkhI, mAro putra; mAro pati, mArA e diyara ane caudahajAra kulapatie mAryA gayA. he baMdhu ! tu jIvatAM chatAM abhimAnI zatrue tArI ApelI pAtALalakAnI rAjadhAnI paNa amArI pAsethI AMcakI lIdhI ! tethI A suMda putranI sAthe huM jIva laI nAsIne tAre zaraNe
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 sarga do AvI chuM, mATe kahe have kyAM jaIne rahuM ?" A pramANe rUdana karatI pitAnI benane rAvaNe samajAvIne kahyuM ke tArA patiputrane haNanArane huM thoDA kALamAM mArI nAMkhIza." eka vakhate rAvaNa A zekathI ane sItAnA virahanI pIDAthI phALa cukelA vyAdhranI jema nirAza thaIne pitAnI zayA upara AloTato hato, te samaye madadarIe AvIne kahyuM ke-"he svAmI ! prAkRta (sAdhAraNa) manuSyanI jema Ama niSTa thaIne kema rahyA cho ?" rAvaNe kahyuM ke "sItAnA virahatApathI huM kAMIpaNa ceSTA karavAne kahevAne, ke jevAne samartha nathI; tethI he mAninI ! tAre je mane jIvate rAkhavo hoya to tuM mAna choDI sItAnI pAse jA, ane tene vinayathI samajAva ke jethI te mArI sAthe krIDA karavAnI icchA kare. meM gurUnI sAkSIe e niyama lIdhe che ke nahi IcchatI evI parastrIne huM kadi paNa bhogavIza nahi. A niyama atyAre mAre argalArUpa thaI paDyo che." AvA rAvaNanAM vacana sAMbhaLI patinI pIDAthI pIDita thayelI kulIna maMdodarI tatkALa deva-maraNa udyAnamAM AvI, ane teNe sItAne kahyuM ke "huM maMdodarI nAme rAvaNanI paTTarANI chuM, paraMtu huM tamArI dAsI thaIne rahIza, mATe tame rAvaNane bhaje. he sItA ! tamane dhanya che ke jenA caraNakamaLa hamezAM sevavAne sarva vizvane sevA gya caraNakamaLavALA mArA baLavAna pati paNa Icche che, je rAvaNa jevo pati maLe te pachI tenI pAse eka rAMka mAtra ane pedala jevA tema ja bhUcara ane tapasvI rAmabhadra pati keNa mAtra che?' AvAM maMdadarInAM vacana sAMbhaLIne sItA krodhathI belyA ke "siMha kyAM ane ziyALa kyAM! garUDa kyAM ane kAka pakSI kyAM! tema ja tAro pati rAvaNa kyAM ane mArA pati rAma kyAM ! aho ! tArI ane te pApI rAvaNanI vacce daMpatIpaNuM ghaTatuM ja thayuM jaNAya che, kemake te purUSa (rAvaNa) bIjI strInI sAthe ramavA Icche che ane tuM tenI strI tenI kuTTanI (dUtI) thAya che. are pApI strI ! tuM' mukha jevAne paNa cagya nathI, tI bhASaNa karavAne cAgya zI rIte hoya ? mATe A sthAnamAMthI cAlI jA, mAre daSTimArga choDI de." e samaye rAvaNa paNa tyAM AvyuM ane bolyo ke-"he sItA ! tuM ene upara zA mATe kepa kare che ? A maMdodarI te tArI dAsI che ane he devI ! huM pite tAro dAsa chuM; mATe mArI para prasanna thA. he jAnakI ! tuM A mANasane (rAvaNane) daSTithI paNa kema prasanna karatI nathI?" mahAsatI sItAe vimukha thaIne kahyuM ke-"are duSTa ! mane rAmanI strIne haraNa karavAthI tArI upara yamarAje daSTi karI che. te hatAza ane aprArthita vastunI prArthanA karanAra! tArI AzAne dhikkAra che ! zatruonA kALarUpa anujabaMdhu sahita rAma AgaLa tuM keTaluM jIvavAno che ?" ovI rIte sItAe tenA upara AkAza karyA chatAM paNa rAvaNa vAraMvAra tene pUrvavata kahevA lAgyo. ahA ! balavatI kAmAvasthAne dhikakAra che ! e samaye jANe vipattimAM magna thayela sItAne joI zakyA na hoya tema sUrya pazcimasamudramAM magna thato (astapAmyo che, ane ghera rAtri pravatI, eTale te vakhate ghara buddhivALo rAvaNa krodhathI ane kAmathI aMdha banIne sItAne upasarga karavA lAge. ghuvaDa pakSIo dhutkAra karavA lAgyA, pheo phaMphADA mAravA lAgyA, nahAra vicitra rIte bolavA lAgyA, bIlADAo paraspara vaDhavA lAgyA, vyAdha puMchaDA pachADavA lAgyA, sarpo kuMphADA mAravA lAgyA, pizAca, preta, vetALa ane bhUta ughADI kAtI laIne pharavA lAgyA, jANe yamarAjanA sabhAsada hoya tevA rAvaNe vidurvelA te sarva bhayaMkara prANIo uchaLatAM ane mAThI ceSTA karatAM sItAnI pAse AvyAM. manamAM paMcaparameSThI namaskAranuM
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM dhyAna karatI sItA sthira besI rahI, paNa bhayathI DarIne rAvaNane bhajyo nahi. A rAtrinuM sarva vRttAMta prAtaHkALe vibhISaNanA jANavAmAM AvyuM, eTale teNe rAvaNa pAse AvatAM prathama sItAnI pAse AvIne tene pUchayuM ke-"he bhadra ! tame koNa che ? kenI strI cho ? kakyAMthI AvyAM che ? ane ahIM tamane kaNa lAgyuM che? te sarva bhaya pAmyA vinA jema hoya tema jaNAvo; huM parastrIno sahAdara chuM.' tene madhyastha jANI sItA nIcuM mukha rAkhIne bolyAM-"janaka rAjAnI putrI ane bhAmaMDala vidyAdharanI bena chuM, temaja rAmabhaMdranI patnI ane rAjA dazarathanI putravadhU chuM. mAruM nAma sItA che. anujabaMdhu sahita patinI sAthe huM daMDakAraNyamAM AvI hatI. tyAM mArA diyara lakSamaNa krIDA karavAne mATe Amatema pharatA hatA; tevAmAM AkAzamAM adhara raheluM eka mahA zreSTha khaDraga temanA jovAmAM AvyuM, eTale kautukathI temaNe hAthamAM lIdhuM pachI najIkamAM vaMzajALa hatI te teNe tenA vatI chedI nAMkhI, jethI tenI aMdara rahelA te khaganA sAdhakanuM mastaka ajANatAM kapAI gayuM. " A koI mArI sAme yuddha nahi karanArA niraparAdhI purUSane meM mArI nAMkhe, te ghaNuM khoTuM karyuM e pazcAttApa karatA mArA diyara temanA moTA bhAI pAse AvyA. thoDI vAramAM mArA diyarane pagale te khagasAdhakanI uttarasAdhikA koI strI kopayukta citte amArI pAse AvI. addabhuta rUpavaDe Idra jevA mArA patine joIne e kAmapIDita strIe krIDA karavAne mAgaNI karI, paNa mArA patie tene jANI laIne tenI mAgaNIne asvIkAra karyo, eTale te tyAMthI cAlI gaI ane meTuM rAkSaso ugra sauca laIne pAchI AvI. pachI "je saMkaTa paDe te siMhanAda kara evo saMketa karIne lakSamaNa tenI sAthe yuddha karavA gayA. pachI mAyAvaDe khoTo siMhanAda karI, mArA patine mArAthI dUra karIne, mAThI vAMcchAvaDe A rAkSasa (rAvaNa) pitAne vadha mATeja mane ahIM laI Ave che. A pramANe tenuM sarva vRttAMta sAMbhaLIne vibhISaNe rAvaNa pAse jaI namaskAra pUrvaka kahyuM- he svAmI! tame A kAma ApaNA kuLane dUSaNa lAge tevuM karyuM che. paNa have jyAM sudhI rAmalakSamaNa ApaNane mAravA mATe ahIM nathI AvyA, tyAM sudhImAM A sItAne satvara temanI pAse mUkI Avo." vibhISaNanAM AvAM vacana sAMbhaLI rAvaNa krodhathI rAtAM netra karIne bolyA ke "are bhIrU! tuM AvuM zuM bele che? zuM tuM mArA parAkramane bhUlI gayo ? A sItA anunaya karavAthI avazya mArI strI thaze ane pachI je e bicArA rAmalakSamaNa ahIM Avaze to huM temane mArI nAMkhIza. vibhASaNe kahyuM-"he bhrAtA ! jJAnInuM vacana satya thavAnuM jaNAya che ke rAmanI patnI sItAne mATe ApaNA kuLano kSaya thavAno che, nahi te A bhakta baMdhunuM vacana tuM zA mATe na mAne ane meM mAryA chatAM dazaratha rAjA kema jIve ? he mahAbhuja ! je bhAvI vastu che te anyathA thavAnI nathI, tathApi huM tane prArtha chuM ke ApaNA kuLano ghAta karanArI sItAne choDI de." jANe vibhISaNanI vANI sAMbhaLI ja na hoya tema karI sItA pAse jaI tatkALa sItAne puSpaka vimAnamAM besArIne rAvaNa pharavA lAgyA ane pitAnI samRddhi batAvavA lAgyuM ke he hiMsagAminI ! A ratnamaya zikharavALA ane svAdiSTa jaLanA nijharaNAvALA mArA krIDAparvate che, naMdanavananI jevAM A udyAna che, A IcchA pramANe bhogavavA gya dhArAgRha che, A haMsa sahita krIDAnadIo che. he suMdara braguTIvALI strI ! svarganA khaMDa jevAM A ratigRho che, AmAM jyAM tArI prIti hoya tyAM tuM mArI sAthe krIDA kara." haMsanI jema rAmanA caraNakamaLanuM dhyAna karatI sItA rAvaNanI AvI vANI sAMbhaLIne pRthvInI jema dhIraja dharIne kiMcit paNa kSobha pAmI nahi. rAvaNe sarva ramaNIya sthAnomAM bhamI bhamIne chevaTe sItAne pAchI azokavanamAM mUkI,
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 6 ThTho jyAre rAvaNane unmatta thaI gayela che ane pitAnAM vacananI yuktimAM Ave tema na lAgyuM tyAre vibhISaNe te viSe vicAra karavAne mATe kuLapradhAnane bolAvyA. pachI vibhISaNa bolyA ke "he kuLamaMtrIo ! kAmAdika aMtarazatrue bhUtanI peThe viSama che, teomAMthI eka paNa pramAdI janane herAna kare che. ApaNe svAmI rAvaNa atyaMta kAmAtura thayela che. ekalo kAmadevaja ghaNo durjAya che, to pachI jo parastrInI irachAthI tene sahAya maLe te pachI tenI vAta ja zI karavI ? te kAmanA prasaMgathI laMkApurIne svAmI ati baLavAna chatAM paNa te atyaMta duHkhasAgaramAM jaladI AvI paDaze." maMtrIe bolyA- "ame te nAmanAja maMtrIo chIe, kharekharA maMtrI te tame ja cho, ke jenI AvI daradazI daSTi che. jyAre svAmI kevaLa kAmane vaza thayA che, tyAre mithyASTi purUSane jainadharmanA upadezanI jema tene ApaNe maMtra (vicAra) zuM asara karI zakaze? sugrIva ane hanumAna jevA puruSo paNa te rAmane maLI gayA che; paraMtu "nyAyI mahAtmAnA pakSane koNa grahaNa na kare ? sItAnA nimitte rAmabhadrane hAthe ApaNA kuLano kSaya jJAnIe kahela che, tathApi purUSane AdhIna hoya te samayane yogya kartavya karavuM ghaTita che." A pramANenAM maMtrIonAM vacana sAMbhaLIne vibhISaNe laMkAnA killA upara yaMtra vigere goThavI dIdhAM. kemake "maMtrI maMtrarUpa netrathI anAgata vastune paNa jue che." ahIM sItAnA virahathI pIDita rAma, lamaNe ApelA AzvAsanathI mAMDamAMDa kALa nigamana karatA hatA. eka vakhate rAme lakSamaNane zikSA ApIne sugrIvanI pAse mokalyA. lakSmaNa bhAthAM, dhanuSya ane khaga laIne sugrIvanI pAse cAlyA. caraNanyAsathI pRthvIne cUrNa karatA, parvatane kaMpAvatA ane veganA jhapATAthI laTakatI bhujAvaDe mAganAM vRkSone pADI nAMkhatA te kiSkidhAmAM AvyA. utkaTa bhraguTIthI bhayaMkara lalATavALA ane rAtAM lecanavALA lamaNane joIne bhaya pAmelA dvArapALoe tatkALa mAga Ave, eTale te sugrIvanA maMdiramAM AvyA. lamaNane AvelA sAMbhaLI kapirAja sugrIva aMta:puramAMthI tatkALa bahAra nIkaLyo ane bhayathI kaMpate kaMpate temanI pAse Ubhe rahyo. lakSmaNe krodhathI kahyuM are vAnara ! have tuM kRtArtha thaI gaye ! kAma sarI rahyA pachI aMtaHpurathI parivRtta thaI ni:zaMkapaNe sukhamAM nimagna thaI rahyo che. svAmI rAmabhadra vRkSa taLe besI varSa jevA divase nirgamana kare che, te tuM jANatuM nathI ? svIkArelI vAta paNa bhUlI ga jaNAya che. have sItAnI zodha levAne Ubhe thA. sAhasagatine mAge jA nahi, te mAga haju saMkeca pAmI gayo nathI." lamaNanAM AvAM vacana sAMbhaLI sugrIva temanA caraNamAM "he svAmI ! prasanna thAo, mArA pramAdane sahana kare, kemake tame mArA prabhu cho.' AvI rIte lamaNane ArAdhI temane AgaLa karIne sugrIva rAmabhadranI pAse AvyA, ane bhaktithI temane praNAma karyA pachI sugrIve pitAnA sainikone AjJA karI ke "he saunike! tame sarva parAkramI che, ane sarvatra akhalita gativALA che, mATe sarva ThekANe pharIne sItAnI zedha kare." A pramANe AjJA thatAM sarva sainike sarva beTamAM, parvate mAM, samudramAM ane guphAomAM tvarAthI pharavA lAgyA. sItAnuM haraNa thayAnA khabara sAMbhaLI bhAmaMDala rAmacaMdranI pAse AvyuM ane atyaMta duHkhI thaIne tyAMja rahyo. pitAnA svAmInA duHkhathI pIDita thayele virAdha moTuM rInya laIne tyAM AvyA, ane cirakALanA pedalanI jema te paNa rAmanI sevA karatAM to tyAM ja rahyo. sugrIva pote zodha karavA nIkaLe. te anukrame kaMbudvIpamAM AvyuM, eTale tene
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 7 muM dUrathI joIne ratanajI vicAravA lAgyuM ke, "zuM rAvaNe mArA aparAdhane saMbhArI mAro vadha karavA mATe A mahAbAhu vAnarapati sugrIvane mokalyA haze ? e parAkramI rAvaNe pUrve mArI sarva vidyA harI lIdhI che, ane have A vAnarapati mArA prANane harI leze." A pramANenA vicAramAM paDelA ratnajInI pAse sugrIva tvarAthI Avyo ane bolyA kehe ratnajI ! mane joIne tuM Ubhe paNa kema thaye nahi? zuM tuM AkAzagamana karavAmAM thaI gayela che ?" ratnajI bolyA-jAnakInuM haraNa karatAM rAvaNanI sAthe huM yuddha karavA gaye, tyAM teNe mArI sarva vidyA karI lIdhI che. pachI sugrIva tene upADIne tatkALa rAmanA caraNa pAse lAvyo. rAme tene sarva vAta pUchI, eTale te sItAno vRttAMta kahevA lAge-"he deva ! krUra ane durAtmA evA rAvaNe sItAne harI lIdhI che, ane kepa karIne mArI vidyAo paNa harI che. "he rAma ! hA vatsa lakSamaNa ! hA brAta bhAmaMDala' ! ema pokAra karIne rUdana karatA sItAne sAMbhaLIne mane rAvaNa upara kapa caDyo hato. A pramANe sItAnuM vRttAMta sAMbhaLIne rAma khuzI thayA, ane temaNe surasaMgItapuranA pati ratanajaTIne AliMgana ApyuM. pachI rAma vAraMvAra sItAnA vRttAMta viSe tene pUchatA hatA ane temanA mananI prItine mATe te vAraMvAra kaheto hato. pachI rAme sugrIva vigere mahAsabhAne pUchyuM ke "ahIMthI te rAkSasanI laMkApurI keTalI dUra che ? teo bolyA ke- te purI dUra hoya ke najIka hoya tethI zuM vaLyuM? kemake jagatano vijaya karanAra te rAvaNanI AgaLa ame sarve tRNa samAna chIe." rAma bolyA- te jItAze ke nahi chatAya e ciMtA tamAre karavI nahi, mAtra darzananA jAmInanI peThe amane te batAve. pachI lakSmaNe choDelAM bANa jenA gaLAnA rUdhiranuM pAna karaze tevA te rAvaNane jovAthI tame tenuM sAmarthya thoDA samayamAM jANI leze." lakSamaNa belyA-te rAvaNa kaNa mAtra che ke jeNe zvAnanI jema asAra chaLa karIne AvuM kAma karyuM ! saMgrAmarUpa nATakamAM sabhya thaI rahelA evA tame jotAM e chaLI rAvaNanuM zira huM kSatriya AcArathI chedI nAMkhIza." te samaye jAMbavAne kahyuM ke tamArAmAM te sarva vAta ghaTe che; paNa je keTizilAne upADaze te rAvaNane mAraze, evuM analavIrya nAmanA jJAnI sAdhue kaheluM che, to amArI pratItine mATe tame te zilA upADe. lamaNe kahyuM bahu sAruM.' eTale teo tatkALa jyAM keTizilA hatI tyAM lakSmaNane AkAzamArge laI gayA. lakSmaNe latAnI jema te zilAne bhujathI upADI. tatkALa devatAoe sAdhu, sAdhu" zabda bolIne AkAzamAMthI puSpavRSTi karI. te joIne sarvane pUrNa pratIti AvI. pachI teo pUrvanI jema lakSamaNane AkAzamArge kikidhAmAM rAmanI pAse lAvyA. tyAM vRddha kapie bolyA ke-" jarUra tamArAthI rAvaNano kSaya thaze; paNa nItivAna purUnI evI rAti che ke prathama dUta mekala joIe. je saMdeza laI janAra dvatathI prajana siddha thAya to pachI rAjAone potAne udyoga karavAnI koI jarUra nathI, paraMtu koI parAkramI ane samartha hatane tyAM mokala, kAraNa ke laMkApurImAM praveza kare ane nIkaLavuM te paNa ghaNuM muzkela che, ema saMbhaLAya che. te dUta laMkAmAM jaI sItAne pAchI arpaNa karavA mATe vibhISaNane kahevuM; kAraNa ke rAkSasakuLamAM te ghaNe nItimAna purUSa che. vibhISaNa sItAne choDI devA rAvaNane kaheze, ane rAvaNa je tenI avajJA karaze te te tatkALa tamArI pAse Avaze." AvI vRddha kapionI salAhane rAma saMmata thayA, eTale sugrIve zrIbhutinI sAme joIne hanumAnane bolAvyA. tejathI sUrya jevA hanumAne tatkALa tyAM AvI sugrIva vigerethI vIMTAI sabhAmAM beThelA rAmane praNAma karyA. sugrIve rAmane kahyuM keA pavanaMjayanA vinayI putra hanumAna vipattine vakhate amArA baMdhu che, sarva vidyA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 6 ThThA gharamAM tenA jevo bIjo kaI nathI. tethI he svAmI! sItAnI zene mATe tene ja AjJA Ape." te vakhate hanumAna bolyA ke-"mArA jevA aneka kapio che, paNa A sugrIva rAjA mArI para snehane lIdhe Ama kahe che. gava, gavAkSa, gavaca, zarabha, gaMdhamAdana nIla, dvivida, maida, jAMbavAna, aMgada, nala ane bIjA ghaNu parAkramI kapio ahI hAjara che, te saghaLAmAM huM paNa tamAruM kArya sAdhavAne mATe teonI saMkhyAne pUranAra chuM, kahe to rAkSasadvIpa sahita laMkAne upADIne ahIM lAvuM ane kaho to bAMdhava sahita rAvaNane bAMdhIne ahIM laI AvuM ?" rAma bolyA-"vIra hanumAna ! tArAmAM e sarva saMbhave che; paraMtu hamaNAM to laMkApurIe jA ane tyAM sItAnI zodha kara. A mArI mudrikA eMdhA ne mATe laI jA, te sItAne Apaje, ane tenA cUDAmaNi eMdhANane mATe ahIM lAvaje. tene mAro saMdeze A pramANe kaheje ke-he devI ! rAmabhadra tamArA viyogathI atyaMta pIDita thaI tamArUM ja dhyAna kare che. he jIvitezvarI ! mArA viyegathI jIvitano tyAga karaze nahi; kemake thoDA samayamAM tame rAvaNane lakSamaNuthI haNAe jaze" hanumAne kahyuM- he prabhu ! jyAM sudhI tamArI AjJA pramANe karIne huM laMkAmAMthI pAchA AvuM tyAM sudhI tame ahIM ja raheze." A pramANe kahI parivAra sahita rAmane namIne hanumAna eka vegavALA vimAnamAM besI laMkA tarapha cAlyuM. AkAzamArge cAlatAM hanumAna mahedragirinA zikhara upara AvyA. tyAM potAnA mAtAmaha maheMdra rAjAnuM maheMdrapura pattana tenA jevAmAM AvyuM. hanumAne vicAryuM ke "A mArA mAtAmahanuM nagara che ke jeNe mArI niraparAdhI mAtAne kADhI mUkI hatI. A pramANe pUrva vArtA saMbhArI krodhAyamAna thaIne tatkALa hanumAne raNavAdya vagADyAM, jethI brahmAMDane pheDI nAMkhe te pratidhvani dizAomAM vyApI gayo. zatrunuM AvuM baLa joIne IdranA jevA parAkramavALe maheMdra rAjA paNa sainya sahita yuddha karavA mATe potAnA nagaranI bahAra nIkaLyo. maheMdra ane hanumAnanI vacce rUdhiranI vRSTithI bhayaMkara utpAta samayano megha hoya tevuM AkAzamAM ghora yuddha pravatyuM. raNabhUmimAM vegathI pharatA evA hanumAne vRkSone pavana bhAMgI nAMkhe tema zatrunA saunyane bhAMgI nAkhyuM. mahedrano putra prasannakAti pitAnA bhANejane saMbaMdha jANyA vagara niHzaMkapaNe zastraprahAra karato hanumAnanI sAthe yuddha karavA lAgyA. baMne sarakhA baLavAna ane baMne sarakhAM amaSa vALA hovAthI teo daDha yuddhathI parasparane zrama utpanna karavA lAgyA. A pramANe yuddha karatAM hanumAnane vicAra thayo ke "mane dhikakAra che ke meM svAmInA kAryamAM vilaMba karanAruM A yuddha AraMvyuM che! je kSaNavAramAM jItI zakAya te bIjA, paNa A mAruM mosALa che; tathApi jeno AraMbha karyo teno nirvAha karavAne mATe have to avazya jItavuM ja joIe.' A vicAra karIne hanumAne kAdhathI zastraprahAra vaDe prasannakartine muMjhAvI do ane tenAM astra, ratha tathA sArathine bhagna karI daIne tene pakaDI lIdhA. chevaTe atyaMta yuddha karIne mahedra rAjAne paNa pakaDI lIdhA. pachI hanumAne maheMdra rAjAne namIne kahyuM-"aMjanAno putra ane tamAre bhANeja chuM. rAmanI AjJAthI sItAnI zodha karavA mATe laMkA tarapha jatAM mArgamAM ahI' AvatAM mArI mAtAne tame kADhI mUkela te mane sAMbharI AvyuM; tethI kedha utpanna thavAne lIdhe meM tamArI sAthe yuddha karyuM che, te kSamA karazo. have huM svAmInA kAryane mATe jAu chuM, tame mArA svAmI rAmanI pAse jAo." maheMdra potAnA vIrazreSTha bhANejane AliMgana karIne kahyuM ke-"prathama lokonA mukhathI tArA parAkramanI vAto sAMbhaLI hatI,
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM Aje bhAgyege tuM parAkramI bhANeja amArA jevAmAM AvyuM che. have tuM zIdhra svAmInA kAryane mATe jA, tAruM mArgamAM kuzaLa thAo." A pramANe kahI mahedra rAjA potAnuM sainya laIne rAmanI pAse AvyA. tyAMthI hanumAna AkAzamArge cAlatAM dadhimukha nAmanA dvIpamAM AvyuM. tyAM be mahAmunine kAusagga dhyAne rahelA teNe joyA. temanI najIkamAMja nirdoSa aMgavALI ane vidyAsAdhanamAM tatpara evI traNa kumArIkAo dhyAna karatI tenA jevAmAM AvI. te samaye akasmAt te badhA dvIpamAM dAvAnaLa pragaTa thaye; jethI be munio ane traNa kumArikAo, acAnaka dAvAnaLanA saMkaTamAM AvI paDyAM tenI uparanA vAtsalyabhAvathI hanumAne vidyAvaDe sAgaramAMthI jaLa laIne meghanI jema te dAvAnaLane zamAvI dIdhuM. tatkALa vidyA siddha thavAthI dhyAnamAM rahelA banne munine pradakSiNA daIne te traNa kanyAo hanumAna pratye kahevA lAgI- he paramahaMta ! tame upasargathI amane bacAvyA te sAruM karyuM, tamArI sahAyathI samaya vinA paNa amArI vidyA siddha thaI che." hanumAne kahyuM- tame koNa che ? kanyAo bolI-A dadhimukha dvIpamAM dadhimukha nagarane viSe gaMdharvarAja nAme rAjA che. tenI kusumamALA nAmanI rANInA udarathI ame traNe kanyAo janma pAmelI chIe. amAre mATe ghaNuM khecarapatie amArA pitA pAse mAgaNI karatA hatA, temAM eka aMgAraka nAme unmatta khecara paNa amArI mAgaNI karato hatA; paNa amArA svataMtravicArI pitAe tene ke kaI bIjAne amone ApI nahIM. eka vakhata amArA pitAe kaI munine pUchyuM ke-A mArI putrIono pati ke zuM thaze ?' tyAre temaNe kahyuM ke "je sAhasagati vidyAdharano mAranAra thaze te tArI putrIone pati thaze." pachI muninAM tevAM vacanathI amArA pitA tene zodhavA lAgyA, tathApi keI ThekANe teno patto maLyo nahIM; tethI tene jANavAne mATe A vidyAsAdhanano AraMbha karyo hato. pelA aMgArake amArI vidyAno braza karavA mATe A dAvAnaLa pragaTa karyo hato, tene niSkAraNa baMdhu evA tame sArI rIte zamAvI dIdhe; ane je manegAminI vidyA cha mAse sadhAya che te vidyA tamArI sahAyathI emane kSaNa vAramAM siddha thaI gaI che." pachI hanumAne sAhasagatino vadha rAme karyo che, ane temanA kAryane mATe ja pote laMkAmAM jAya che, e badhI kathA mULathI mAMDIne kahI batAvI. te sAMbhaLI traNe kumArIkAoe harSa pAmI pitAnI pAse jaIne e sarva vRttAMta nivedana karyo. rAjA gaMdharvarAja te traNa kanyAo ane moTuM sainya laIne rAmanI pAse AvyA. tyAMthI vIra hanumAna uDIne laMkAnI pAse Avyo. tyAM kALarAtri jevI bhayaMkara zAlikA nAme vidyA tenA jevAmAM AvI. te vakhate "are vAnara ! tuM kyAM jAya che ? anAyAse tuM mArUM bhejya thaI paDyo che." ema AkSepathI kahetI te vidyAe pitAnuM mukha phADayuM. hanumAne hAthamAM gadA laIne tatkALa tenA mukhamAM praveza karyo, ane pachI vAdaLAnA madhyamAMthI sUrya nIkaLe tema tenA udarane phADIne bahAra nIkaLyuM. teNe laMkAnI AsapAsa kille karyo hato. tene hanumAne vidyAnA sAmarthyathI eka mATInA pAtrane bhAMgI nAkhe tema kSaNavAramAM bhAMgI nAMkhyo. te kilAno vA mukha nAme eka rakSaka hato, te dhuMradhara kAlathI yuddha karavA mATe Avyo, tene hanumAne yuddhamAM mArI nAMkhe. vajamukha haNAyo, eTale laMkAsuMdarI nAme tenI eka vidyAnA baLavALI kanyA hatI. teNe kepathI hanumAnane pitAnI - 13
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 6 ThuM sAthe yuddha karavA be lAvyuM. parvata upara vIjaLInI jema hanumAna upara vAraMvAra prahAra karatI te raNabhUmimAM caturAIthI cAlI AvI. hanumAna potAnAM astrone chedavA lAgyo. chevaTe taratanI UgelI latA jevI tene azvarahita karI dIdhI pachI "A vIra keNa che ?" ema te AzcaryathI hanumAnane jevAne pravata, eTale tenA upara kAmadeve pitAnA bANathI tADana karyuM (arthAt te kAmapIDita thaI gaI. teNe hanumAnane kahyuM ke "he vIra ! pitAnA vadhathI krodha pAmIne meM tamArI sAthe vicAryA vagara vyartha yuddha kareluM che. mane eka sAdhue pUrve kaheluM hatuM ke "je tArA pitAne mAraze te tAro svAmI thaze." mATe he nAtha ! A vaza thayelI kanyAnuM tame pANigrahaNa karaze. A sarva jagatamAM tamArA jevo bIje kaI subhaTa nathI, tethI tamArA jevA pativaDe huM sarva strIomAM garva dharIne rahIza." A pramANe kahetI te vinayavALI kanyAne hanumAna haSayukta ciro gAMdharvavidhithI anurAga sahita para. te samaye AkAzamArgamAM pharavAnA zramathI jANe snAna karavAne Icchato hoya tema sUrya pazcimasamudramAM magna thaI gaye. pazcima dizAne uddezIne jatA evA sUye saMdhyAkALanA vAdaLAMnA miSathI tenAM vastra khaseDayAM hoya tema jaNAvA lAgyuM. pazcima dizAnI upara arUNa vAdaLAMnI paraMparA, jANe astakALe sUryane choDIne teja juduM rahyuM hoya tevI dekhAvA lAgI. "mAro tyAga karIne A navIna rAgavALo sUrya have navIna rAgavALI pazcima dizAne seve che evA apamAnathI prAcI dizA glAni pAmI gaI hoya tema dekhAvA lAgI. kIDAsthAnanI pRthvIne tyAga karavAnI pIDAne lIdhe kolAhalanA miSathI pakSIo Akada karavA lAgyA. rajasvalA thayelI lalanA potAnA pyArA patithI dUra thavAne lIdhe jema glAni pAme tema rAMka cakravAkI patinA viyegathI glAni pAmavA lAgI. patine javAthI pativratA strInI jema sUryarUpa pati asta thatAM padminIe pitAnA mukhano saMkeca karyo. vAyavya snAnanI prAptithI harSa pAmatA brAhmaNe e vaMdanA karelI gAye pitAnA vAcharaDAne maLavAne utkaMThita thaI satvara vanamAMthI pAchI vaLI. jema rAjA yuvarAjane rAjyasaMpatti Ape tema sUrya asta samaye pitAnuM teja agnine ApyuM. AkAzamAMthI UtaratA nakSatranI zreNInI zobhAne carI letA arthAta nakSatraNa jevA jaNAtA dIvAo nagarastrIoe pratyeka sthAne saLagAvavA mAMDayA. sUrya asta thayA chatAM haju caMdrane udaya thayela na hovAthI lAga joIne aMdhakAre prasaravA mAMDayuM. kemake "khaLa purUSe chaLamAM catura hoya che. aMjanagirinA cUrNathI athavA aMjanathI pUrNa hoya tevuM bhUmi ane AkAzarUpa pAtra aMdhakArathI pUrNa dekhAvA lAgyuM. te samaye sthaLa, jaLa, dizA, AkAza ke bhUmi kAMI dekhAtAM nahi, vadhAre zuM kahevuM ! pitAne hAtha paNa jovAmAM AvatuM nahi. aMdhakArathI vyApta ane khaganA jevA zyAma AkAzamAM tArAo TibhAgamAM jaDelI keDIo hoya tevA dekhAvA lAgyA. kAjalanA jevuM zyAma ane spaSTa nakSatravALuM AkAza puMDarIka kamaLavALA yamunA nadInA zyAma jaLavALA draha jevuM jaNAvA lAgyuM. jyAre ekAkAra karate aMdhakAra tarapha pharI vaLyuM tyAre prakAza vagaranuM badhuM vizva pAtALa jevuM dekhAvA lAgyuM. aMdhakAra vRddhi pAmatAM kAmIjanane meLavavAmAM utsuka dUtIe kahamAM mAchalIonI jema niHzaMka thaIne svecchAe vihAra karavA lAgI. jAnuparyata pagamAM AbhUSaNa paherI, tamAla vRkSa jevA zyAma vastra dharI ane aMge kasturIne lepa karI abhisArikAe pharavA lAgI; evAmAM udayagirirUpa prasAdanI upara suvarNakalazanI jevA kiraNorUpa aMkuzanAM mahAkaMdabhUta caMdra udaya pAmyuM. te vakhate svAbhAvika verane lIdhe kalaMkanA miSe jANe caMdra sAthe bAhuyuddha karatuM hoya tema aMdhakAra jovAmAM AvyuM. vizALa gokuLamAM gAyonI sAthe vRSabhanI jema vizALa gaganamAM tArAonI sAthe caMdra vecchAe
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM krIDA karavA lAgyA. te vakhate kasturInA rase bhareluM rUpAnuM pAtra hoya te aMdara rahelA kalaMkavALo caMdra dekhAvA lAgyA. ADA hAtha dharIne virahIjane khalita karelA kAmadevanAM bANe hoya tema caMdrakiraNe prasaravA lAgyAM. lAMbA vakhatathI bhegavelI paNa atyAre sUryAstathI durdazAvALI thayelI padminIne choDI daIne bhamarAo pioyaNIne bhajavA lAgyA. "aho ! nIcanI maitrIne dhikkAra che. e pitAnA priya mitra kAmadevane bANa taiyAra karI detA hoya tema caMdra, kiraNanA pAtathI zaphAlI latAnAM puSpone pADavA lAgyo. caMdrakAMta maNiomAMthI rasa varSAvIne navIna sarovarane karate caMdra jANe navAM navAM navANa karavA vaDe pitAnI kIrti jamA thatuM hoya tema dekhAvA lAge. ane dizAonA mukhane nirmaLa ka2tI cAMdanI pazcinInI jema Amatema bhaTakatI kulaTAonA mukhane glAni karavA lAgI. e samaye laMkAsuMdarInI sAthe krIDA karatA hanumAne niHzaMkapaNe te rAtri nirgamana karI. prAta:kALe IdranI priyadizA (pUrva dizA) ne maMDana karato sUrya suvarNasUtra jevAM kiravaDe udaya pAmyo. sUryanAM kiraNoe avyAhata rIte paDIne vikasita poyaNIne svapnavALI karI dIdhI. jAgrata thayelI ramaNIoe choDI dIdhelA mugaTanAM puSpo kezapAzanA viyogane lIdhe bhramaranA nAdanA miSathI rUdana karavA lAgyA. rAtri jAgaraNanA prayAsathI rAtAM netravALI gaNikAo kAmIjanane sthAnamAMthI nIkaLavA lAgI. bhamarAonI paktio khaMDitA strInA mukhakamaLamAMthI nizvAsanI zreNI nIkaLe tema vikasita thayelAM kamaLanAM kezamAMthI nIkaLavA lAgI. udaya pAmelA sUryanA teje jenA kAMtivaibhavane luMTI lIdhuM che e caMdra latAnaMtanA vastra jevo dekhAvA lAgyA. je aMdhakAra AkhA brahmAMDamAM paNa samAto nahote tene meghane pracaMDa pavana uDADI de tema sUye kaIpaNa sthAne uDADI dIdhuM. rAtrinI jema pratibaMdha karanAra nidrAnuM apasaraNa thatAM nagarajano potapotAnuM kAma karavAne pravartAvA lAgyA. e samaye parAkramI hanumAna laMkAsuMdarInI suMdara vacanothI rajA laI laMkA nagaramAM peThe. prathama baLanA dhAmarUpa hanumAne zatruonA subhaTone bhayaMkara evA vibhISaNanA gharamAM praveza karyo. vibhISaNe satkAra karIne hanumAnane AvavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale hanumAne A pramANe sArarUpa gaMbhIra vacana kahyAM- "tame rAvaNanA baMdhu cho, tethI zubha pariNAmano vicAra karIne teNe haraNa karelI rAmanI patnI satI sItAne tenI pAsethI choDAve. tamArA bhAI je ke baLavAna che, te paNa temaNe kareluM rAmanI patnInuM haraNa mAtra paralokamAM ja nahi paraMtu A lekamAM paNa duHkhadAyaka che" vibhISaNa bolyA-"he hanumAna ! tame barAbara kaho cho, prathamathI ja sItAne choDI devA mATe meM mArA jayeSTha baMdhune kahyuM hatuM, ane pharIvAra paNa huM AgrahathI mArA bAMdhavane prArthanA karIza, ke jethI karI te pharIne kahelAM mArAM vacanathI paNa sItAne cheDI de." A pramANe vibhISaNe kahyuM, eTale hanumAne tyAMthI AkAzamArge utpatIne jyAM sItAne rAkhelAM hatAM te devaramaNa udyAnamAM gayA. tyAM azoka (AsopAlava) vRkSanI nIce beThelAM sItAjIne hanumAne joyAM. tenA kapilabhAga upara keza uDI rahyA hatA. satata paDatI athujaLanI dhArAthI temaNe bhUmitaLane Adra karyuM hatuM, himapIDita kamalinInI jema temanuM mukhakamaLa glAni pAmeluM hatuM. bIjanA caMdranI kaLAnI jema temanuM zarIra ati kRza thaI gayuM hatuM, uSNa vizvAsanA saMtApathI tenA adharapalava vidhura thayelA hatA, sthira yoginInI jema te rAmanuM ja dhyAna karatA hatA, vastra malIna thaI gayAM hatAM, ane potAnA zarIramAM paNa niHspRha jaNAtA hatA. temane jotAMja hanumAne vicAryuM ke "aho ! A sItA mahA satI che, temanA darzanamAtrathIja lo ke pavitra thaI jAya tema che. A mahAsatIne viraha
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 saga 6 ThA rAmane pIDA Ape che te ghaTeja che, kemake AvI rUpavAna, suzIla ane pavitra patnI koika purUSaneja prApta thAya che. A rAMka rAvaNa rAmanA pratApathI ane potAnAM ghaNAM pApathI-e aMne kAraNeAthI jarUra patita thaze." pachI hanumAne vidyAthI adRzya thai sAthe lAvelI rAmaca`dranI mudrikA sItAnA utsaMgamAM nAMkhI, te joi sItA haSa pAmyAM, temane harSita thayelAM joi tatkALa trijaTAe rAvaNa pAse jaIne kahyu ke sItA ATalA vakhata kheda pAmelAM rahetAM hatAM, paraMtu Aje AnaMdamAM AvelAM che.' rAvaNe maMdodarIne kahyuM ke-'huM mAnuM chuM ke have sItA rAmane bhUlI gai che ane jarUra mArI sAthe krIDA karavAne icche che, mATe tuM jaine tene samajAva.' patinAM AvAM vacanathI ma MdodarI patinu dvIpaNu' karavAne mATe pAchI sItAne lAbhAvavA sArU tyAM gaI; ane ati vinIta thaIne sItAne kahyuM ke- rAvaNa advaita azvaya ane saudarya thI uttama che ane rUpa tathA lAvaNyanI saMpattithI tame paNa tene cAgya ja che. jo ke mUkha deve tamArA ceAgya sayAga karyAM nahi, paNa have teA yAga prApta thAo. he jAnakI ! pAse jaIne bhajavA cAgya rAvaNa ulaTA tamane bhajavA tatpara che mATe tame tene bhajo; ane huM subhra ! huM ane tenI bIjI patnIe tamArI AjJAne dhAraNa karA.'' sItA khelyAM re patinA dUtIpaNAne karanArI pApiNI ! re durmukhI ! tArA patinI jema tArU mukha paNa koNa jue ! re duSTa ! bAMdhava sahita tArA patine kharapramukha rAkSasonI jema mAravA mATe lakSmaNane ahI AvelAja jANaje, ane mane rAmanI pAse rahelIja jANaje; re pApinTe ! ahIMthI UThI jA, UThI jA, have huM tArI sAthe khelavA icchatI nathI." AvI rIte sItAe jyAre tiraskAra karyAM, tyAre maMdodarI kApa karIne tyAMthI cAlI nIkaLI. enA gayA pachI tarataja hanumAna pragaTa thayA ane sItAne namaskAra karI a'jali joDIne teNe kahyuM ke he devI ! sAre bhAgye rAma lakSmaNa sahita jaya pAme che. tamArI zodha levAne mATe rAmanI AjJAthI huM ahI AvelA chuM. mArA tyAM gayA pachI rAma zatruone mAravAne mATe ahI` Avaze.' sItA netramAM azru lAvIne khelyAM "he vIra ! tame koNa che ? A dudhya samudrane zI rIte oLaMgIne ahIM AvyA ? mArA prANanAtha lakSmaNanI sAthe khuzImAM che ? tene tame kathAM joyA hatA ane te tyAM rahIne kevI rIte kALa ni`mana kare che ?" hanumAna khelyA-pavana'jaya ane aMjanAno hanumAna nAme huM putra chuM, AkAzagAminI vidyAthI meM samudranuM ullaghana karyuM che. tenA zatruno nAza karI ApavA vaDe sa vAnarAnA adhipati sugrIvane potAnA pALA tulya karI rAma lakSmaNa sAthe kiSkiMdhApurImAM rahelA che. dAvAnaLavaDe girinI jema bIjAone tapAvatA rAma tamArA viyAgathI rAtadivasa paritApa pAmyA kare che. he svAminI ! gAyanA virahathI vatsa ( vAchaDA )nI jema tamArA virahathI pIDita evA lakSmaNa nira'tara dizAone zUnya jotA satA kathAre paNa sukha pAmatA nathI. kSaNavAra zAkamAM ane kSaNavAra krAdhamAM rahetA tamArA pati ane diyara jo ke sugrIva temane vAra vAra AzvAsana Ape che tathApi kicit paNa sukha pAmatA nathI. bhAmaMDala, virAdha ane mahedra vigere khecarA, devatAo jema zake'dra ane IzAne'dranI sevA kare tema tenA peDhala thaine teonI sevA kare che. he devI!tamArI zeAdha meLavavA mATe sugnive mane batAvyA; eTale rAmabhadre peAtAnI vITI tamane abhijJAna tarIke ApavA mATe ApIne mane ahIM matsyeA che, ane tamArI pAsethI cUDAmaNinuM abhijJAna lAvavAne mane kaheluM che, te jovAthI rAmabhadrane mArI ahIM AvavAnI pratIti Avaze." A pramANe rAmane vRttAMta sAMbhaLavAnA harSa thI ane hanumAnanA AgrahathI ekavIza ahArAtrine aMte te divase sItAe bhAjana karyuM.. pachI sItA khelyAM-he vatse ! A
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 101 mAre cUDAmaNi eMdhANa tarIke laIne tuM have satvare ahIMthI cAlyA jA, ahIM vadhAre vakhata rahevAthI tene upadrava thaze. tane ahIM Avele jANaze te te krUra rAkSasa yamarAjanI jema jarUra tane mArI nAMkhavAne mATe Avaze." sItAnAM AvAM vacana sAMbhaLI hanumAna kiMcit hasI aMjali joDIne vinayathI be-he mAtA ! tame mArI uparanA vAtsalyabhAvathI bhaya pAmIne Ama bolo cho, paraMtu traNa jagatane jItanAra rAma lakSamaNane huM dUta chuM. mArI AgaLa sainya sahita e bicAre rAvaNa ke mAtra che? he svAminI ! kahe to rasainya sahita rAvaNane parAbhava karI tamane mArA skaMdha upara besArIne huM mArA svAmI rAmanI pAse laI jAu.' sItA hasIne bolyAM-he bhadra! tame potAnA svAmI rAmabhadrane lajAvaze nahi, evo mane A tamArAM vacanathI nizcaya thAya che. rAma ane vAsudeva (lamaNa)nA dUta evA tamArAmAM te sarva bAbata saMbhave che; paraMtu mAre jarA paNa parapurUSano paricaya gya nathI mATe tame have satvare tyAM jAo, tame ahIM sarva kArya karyuM che, ene tamArA javA pachIja Aryaputra rAma je udyoga karavA gya haze te karavA mAMDaze." hanumAna bolyA-devI! have huM tyAM jAuM chuM, paNa rAkSasone jarA mAruM parAkrama batAvate jaIza, A rAvaNa pitAnA AtmAne sarvatra vijayavaMtaja mAne che, te bIjAnA parAkramane mAnatuM nathI, tethI te rAmanA dUtanA parAkramane bhale jANI le." AvAM tenAM parAkramane vacana sAMbhaLI bahu sArU" ema kahI sItAe tene potAno cUDAmaNi Ape; eTale te laIne hanumAna caraNanyAsathI pRthvIne dhrujAvate tyAMthI cAlyo. pachI vananA hAthInI jema karanA parAkramane prasAratA hanumAne devaramaNa udyAnane bhAMgavAne AraMbha karyo. rAtAM azoka vRkSo mAM zugarahita, borasalInAM vRkSomAM anAkula, Amra vRkSomAM karUNArahita, caMpaka vRkSAmAM niSkapa, maMdAra vRkSomAM atirelI, kadalI vRkSomAM nirdaya ane bIjA ramaNIya vRomAM paNa phara thaIne hanumAne tenA bhaMganI lIlA karavA mAMDI. te jotAMja te udyAnanA cAra dvAranA dvArapALa thaIne rahelA rAkSase hAthamAM mugara laIne tene mAravA mATe deDI AvyA. tIranA giri upara moTA sAgaranA kalela niSphaLa thAya tema temanAM hathiyAre hanumAnanI upara smalita thaI gayAM. hanumAne kepa karIne teja udyAnanAM vRkSothI temanI upara prahAra karavA mAMDyo. kemake "baLavAnane sarva astra che." pavananI jema akhalita evA hanumAne vRkSenI jema te udyAnanA rakSaka kSudra rAkSasane paNa tatkALa bhAMgI nAMkhyA. te joIne keTalAka rAkSase e AvI hanumAne karelA udyAnarakSakenA kSayano sarva vRttAMta rAkSasapati rAvaNanI pAse kahyuM. te sAMbhaLI rAvaNe hanumAnane mAravA mATe sainya tyAM javAnI zatrano ghAta karanAra akSakamArane AjJA karI. raNane mATe utkaMDita e akSakumAra tyAM AvIne AkSepa karavA lAge eTale tene hanumAne kahyuM ke bhejananI pahelAM phaLanI jema tuM raNanI pahelAMja mane prApta thayo che. AvAM hanumAnanAM vacana sAMbhaLI "are kapi! tuM vRthA garjanA zAmATe kare che?' ema tiraskAra karatA rAvaNanA putra akSakumAre netranA prasarane rodha karanArAM tIrNa bANonI vRSTi karI. uDhela samudra jema pANIthI dvIpane DhAMkI de tema zrIzaile (hanumAne) paNa bANanA utkarSa varSAdathI rAvaNa putrane DhAMkI dIdho. pachI mAtra kautukavaDe cirakALa zastrAzastrI yuddha karIne raNano pAra pAmavAne IcchatA aMjanAputre pazunI jema akSakumArane mArI nAMkhyA. potAnA bhAInA vadhanA kAdhathI"are mArUti ! UbhA rahe, Ubho rahe" ema bolate indrajita tatkALa raNamAM AvyA. te bane mahAbAhu vIreno kalpAMta kALanI je dArUNa ane vizvane vibha karanAra mATe saMgrAma ghaNIvAra sudhI pratye. jaLadhArAnI jema gADha zastrazreNIne varSAvatA te bane
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 sa 6 ThA AkAzamAM rahelA puSkarAva meghanI jevA jaNAvA lAgyA. avicchinna athaDAtAM temanAM asrAthI kSaNavAramAM badhuM AkAza jaLaja tuethI samudranI jema duH prekSya thai paDyuM. rAvaNanA durvAra kumAre jeTalAM ao mUkavAM, teTalAM badhAM mArUtie tenA karatAM anekaguNAM asrovaDe cheDhI nAMkhyAM. hanumAnanAM astrothI ghAyala thayelA iMdrajitanA sarva subhaTA jANe raktadravita ja'gama patA haiAya tevA dekhAvA lAgyA. chevaTe peAtAnuM sarva sainya nAza pAmelu joine ane peAtAnAM sa AyudhAnI niSphaLatA joIne iMdrajite hanumAnanI upara nAgapAzAstra cheDayuM. daDha nAgapAzathI caMdananA vRkSanI jema hanumAna pagathI te mastaka sudhI baMdhAI gayA. jo ke nAgapAzane teADIne zatruone jItavAne te samartha hatA, tathApi nAgapAzanA aMdhana sahita hanumAna kautuka jovAne mATe baMdhAi rahyo, eTale iMdrajita ha pAmIne tene rAvaNanI pAse lai gayA. vijayane icchanArA rAkSaseA praphulranetre tene jovA lAgyA. rAvaNe hanumAnane kahyuM-"he duti ! A te zuM karyu? te rAmalakSmaNa janmathI mArA Azrita ane rAMka che. vanamAM rahenArA, lAhAra karanArA, malIna zarIravALA ane malIna vastranA paheranArA kirAtanI jevA tee tArApara tuSTamAna thaze tApaNa tane zI lakSmI ApI zakaze ? he maMdabuddhi ! te rAmalakSmaNanA kahevAthI tu zu joine ahI' AvyA ke jethI ahI AvatAMja tu' prANasaMzayamAM AvI paDayo ? te bhUcArI rAmalakSmaNa ghaNA catura jaNAya che ke jeoe tArI pAse AvuM kAma karAvyuM; paNa dhUtArAo parahastathIja agArAne kahAve che. are! tuM prathama mArA sevaka hatA ane Aje bIjAno dUta thai AvyA che, tethI avadhya che. para`tu mAtra zikSAne maTeja tArI ATalI viTaMbanA karavAmAM AvI che." hanumAna khelyA-are rAvaNu! huM tAro sevaka kathAre hatA, ane tuM mArA svAmI kathAre hatA ? AvuM khelatAM tu` kema lajajA pAmatA nathI ? pUrve eka vakhata tArA sAmata khara peAtAne ghaNA baLavALA mAnatA hatA, tene tenA zatru varUNanA baMdIgRhamAMthI mArA pitAe cheDAvyA hatA. tyArapachI bIjIvAra te sahAya karavAne mATe mane khelAvyA hatA eTale AvyA hatA, ane varUNanA putrAnA sa'kaTamAMthI meM tArI rakSA karI hatI; paraMtu hamaNAM to tuM pApamAM tatpara thayela haiAvAthI sahAya karavAne cagya nathI, eTaluM ja nahIM paNa parastrInuM haraNa karanAra evA tArI sAthe bhASaNa karavAthI pApa lAge tema che. vaLI he rAvaNu ! ekalA lakSmaNathI paNa tArI rakSA kare tevA koI purUSa tArA parivAramAM mArA jovAmAM AvatA nathI, teA tenA agra baMdhu rAmanI AgaLa tA keNuja rakSA karaze ? " AvAM tenAM vacana sAMbhaLI lalATapara caDAvelI bhraguTIthI bhaya'kara evA rAvaNu heAThane DasatA hasatA A pramANe khelyA,-are kapi! te mArA zatrunA pakSano Azraya karyAM che, ane AvAM vacanothI mane paNa teM tArA zatru karyA che, tethI jarUra tane maravAnIja icchA thaI lAge che; paNa tane tevA vairAgya jIvita upara kema thaye che ? re vAnara! jenu aMga kaSTa rAgathI vizISNu thayu hoya tevA mANasa maravAne icche, te paNa hatyAnA bhayathI koi tene mAratuM nathI, tA tane dUtane kANu mAraze ? paNa are adhama ! tane gadheDA upara caDAvI pazikhA karIne laMkAnA pratyeka mAge leAkAnA samUha sAthe pheravavAmAM Avaze." rAvaNanAM AvAM vacanothI hanumAne krodhathI nAgapAza tADI nAMkhyA. kemake kamaLanALathI badhAelA hAthI keTalI vAra rahe ? ' pachI tatkALa vidyutkru DanI jema uchaLI teNe rAvaNanA mugaTane paganI pATuthI NuzaHcUrNa karI nAMkhyA; eTale 'A nIcane mAro ane pakaDo' ema rAvaNe
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM : 103 pikAra karyo, paraMtu teNe te anAtha hoya tema badhI nagarIne caraNaghAtathI bhAMgI nAMkhI ane e pramANe krIDA karIne garUDanI jema uDI zIdhrapaNe rAmanI pAse AvyuM. rAmabhadrane namIne sItAne cUDAmaNi teNe AgaLa dharyo; tethI sAkSAt sItA AvyAM hoya tema te cUDAmaNine laIne rAme vAraMvAra sparza karIne pitAnA hRdayamAM dhAraNa karyo. pachI rAme putranI jevA prasAdathI hanumAnane AliMgana daIne tyAMnuM vRttAMta pUchayuM, eTale jenI bhujAnA parAkramanI hakIkta sAMbhaLavAne bIjAo tatpara thaI rahelA hatA evA hanumAne rAvaNanuM pite kareluM apamAna ane sItAnI badhI pravRtti yathArtha rIte kahI saMbhaLAvI. 82388888888888888 [888888888888888888933 ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite ' mahAkAvye saptame parvaNi sItApravRtyAnayanonAma paSTasaH || 6 || 9898O3 83 83 Q942888888888888888
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 7 mo. rAvaNa vadha, sItAnA cakkasa samAcAra AvI javAthI sugrIva vigere subhaTathI vIMTAelA rAma lakSamaNa sahita laMkAno vijaya karavA mATe AkAzamArge cAlyA. bhAmaMDala, nala, nIla, mahedra, hanumAna, virAdha, suSeNa, jAMbavAna, aMgada ane bIjA keTIgame vidyAdharanA rAjAo pitAnA rInyathI dizAonA mukhane AcchAdana karatA satA rAmanI sAthe cAlyA. vidyAdharo laDAInAM aneka vAjiMtro vagADavA lAgyA. tenA atyaMta gaMbhIra nAdathI AkAza badhuM pUrNa thaI gayuM. pitAnA svAmInA kAryanI siddhimAM ahaMkAra dharatA khecara vimAna, ratha, azva, hAthI ane bIjAM vAhano para besIne AkAzamAM cAlyA. saunya sahita samudra upara cAlatAM kSaNavAramAM sarve velaMdhara parvata para rahelA velaMdharapura pAse AvyA. te nagaramAM samudra ane setu nAme samudranI jevA durdhara be rAjAo hatA, teo uddhata thaIne rAmanA agra sainyanI sAthe yuddha karavA lAgyA. svAmInA kAryamAM catura evA parAkramI nale samudra rAjAne ane nIle setu rAjAne bAMdhI lIdhA, ane teone rAmanI pAse lAvIne raju karyA kRpALu rAme temane pAchA tenA rAjya upara besAryA. mahAna purUSo parAbhava pAmelA zatru upara paNa pALuM hoya che. samudra rUpathI suMdara ane strIomAM ratnarUpa potAnI traNa kanyAo lamaNane * rAtri tyAMja nirgamana karIne prAtaHkALe rAma setu ane samudra rAjAne sAthe laI tyAMthI cAlyA. kSaNavAramAM suvelagiri pAse AvI pahoMcyA. tyAMnA suvela nAmanA durjaya rAjAne jItIne rAma eka rAtri tyAM rahyA; prAta:kALe pAchA tyAMthI cAlyA. trIje divase laMkAnI pAse AvelA haMsadvIpanA rAjA haMsarathane jItIne rAmabhadre tyAMja nivAsa karyo. mIna rAzimAM rahelA zaninI jema rAma najIka AvavAthI badhI laMkApurI kSebha pAmI ane tene cAre taraphathI pralayakALanI zaMkA thavA lAgI. rAmabhadra najIka AvyAnA khabara paDatAMja hasta, prahasta, mArIca ane sAraNa vigere rAvaNanA hajAre sAmaMto yuddha karavAne taiyAra thayA. zatruone tADana karavAmAM paMDita evA rAvaNe kADogame sevakonI pAse raNa saMbaMdhI mahAdArUNa vAjiMtro vagaDAvyAM. te samaye vibhISaNe rAvaNanI pAse AvIne kahyuM ke, "baMdhu! kSaNavAra prasanna thA, ane zubha pariNAmavALAM mArAM vacanone vicAra kara. pUrve be lekanA ghAta karanArUM parastrIharaNanuM kAma te vicAryA vagara kareluM che, ane tethI tAruM kuLa lajajA pAmeluM che. have A rAmabhadra pitAnI strIne levA mATe AvelA che, te tenI strI arpaNa karavA rUpa tenuM Atithya kara, nahi to e rAma bIjI rIte leze, ane tamArI sAthe tamArA badhA kuLane paNa pakaDI leze. sAhasagati vidyAdharanA ane khara rAkSasanA aMtakarUpa e rAmalajamaNunI vArtA to eka tarapha rahI, paNa dUta thaIne AvelA hanumAnane paNa tame zuM nathI dITha ? A IdrathI paNa adhika evI tamArI saMpatti eka sItAnA kAraNathI choDI de nahi, kemake ema karavAthI tamAre ubhayabhraSTa thavuM paDaze." vibhISaNanAM AvAM vacana sAMbhaLI Idrajita bolyo-"are vibhISaNa kAkA ! tame janmathI ja bhIrU cho, tame ApaNe badhA kuLane druSita kareluM che,
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu 102 tame mArA pitAnA saheAdara ja nathI ! re mUrkha ! IMdrane paNa jItanAra ane sarva sa'pattinA nAcaka evA mArA pitAne mATe AvI sabhAvanA kare che, tethI tame kharekhara maravAne ja icchA che. pUrve paNa anRta bhASaNa karI tame mArA pitAne ThagyA hatA; kAraNa ke dazaratha rAjAnA vadhanI pratijJA laIne tame te pramANe karyu ' nahi. have jyAre rAma ahIM Avela che tyAre bhUcara manuSyathI ni japaNe bhaya batAvIne tame mArA pitAthI e rAmanI rakSA karAvavAne icchA che; tethI huM ema mAnu chuM ke tame rAmanAja pakSanA che, teNe tamane peAtAne vaza karyA che, tethI tame have vicAra karavAmAM paNa bhaLavAnA adhikArI nathI; kemake rAjAAno Apta ma MtrInI sAtheno vicAra ja zubha pariNAma lAve che." vibhISaNa melyA-hu zatrupakSano nathI, paNa tu putrarUpe kuLano nAza karanAra zatru avataryA che ema jaNAya che. A tArA pitA janmAMdha hoya tema aizvaryathI ane kAmathI aMdha thayelA che. are mugdha ! kSIraka khALaka ! tuM zuM samaje ? he rAvaNa ! A IMdrajita putrathI ane tArA AvA AcaraNathI tuM thADA samayamAM patita thaiza ema nakakI samajaje, have tAre mATe huM paritApa karIza niha." bya vibhISaNanAM AvAM vacana sAMbhaLIne daivaSita evA rAvaNane adhika krAdha caDayo; tethI tatkALa bhayakara khaDga kheM'cIne vibhISaNano vadha karavA UbhA thayo. bhruguTIvaDe bhaya'kara evA vibhISaNa paNa hAthInI jema meATA staMbha upADI rAvaNanI sAme yuddha karavA UbhA thayo; eTale kuMbhakarNa ane iMdrajite baMnee vacamAM paDI teone yuddha karatAM aTakAvI e hAthIne jema pAtapeAtAnI zALAmAM laI jAya tema temanA pAtapeAtAnA sthAnamAM lai gayA. te vakhate rAvaNe kahyuM ke--are vibhISaNa ! tuM mArI nagarImAMthI cAlyA jA; kemake agninI jema tuM Azrayane bhakSaNa karanArA che.' AvAM rAvaNanAM vacanathI tatkALa vibhISaNa laMkAmAMthI nIkaLIne rAmanI pAse javA cAlyA. tenI pachavADe rAkSaseAnI ane vidyAdharonI maLIne mahAutkaTa evI trIza akSauhiNI senA rAvaNane cheADIne tenI sAthe cAlI nIkaLI. vibhISaNane AvatA joI sugrIva vigere save kSeAbha pAmavA lAgyA. kAraNake 'DAkaNanI jema zatruepara tarata jematema vizvAsa AvatA nathI." prathama teNe mANasa mokalIne rAmabhadrane peAtAnA AvavAnA khakhara kahevarAvyA, eTale rAme potAnA vizvAsapAtra sugrIvanA mukhanI sAmu joyu. sugrIva melyA"he deva ! jo ke saM rAkSaseA janmathIja mAyAvI ane prakRtithIja kSudra heAya che, tathApi A vibhISaNa ahIM Ave che teA bhale Ave, ame tenA gupta rIte zubhAzubha bhAva jANI laizuM ane pachI tenA bhAva pramANe cAgya goThavaNa karIzuM." e vakhate vibhISaNane pUrNa rIte jANanAra vizALa nAmanA eka khecara elI uThayA--" he prabhu ! rAkSaseAmAM A vibhISaNa eka ja mahAtmA ane dhArmika che. sItAne cheDI devA viSe rAvaNane kahetAM ati krodhI evA enA baMdhu rAvaNe ene kADhI mUkayA che, tethI te tamAre zaraNe Avela che. emAM jarA paNa pheraphAra nathI." te sAMbhaLI rAme dvArapALa dvArA vibhISaNane aMdara praveza karAvye. rAmanA caraNamAM mastaka mUkatAM tene rAma sabhramathI bheTI paDayA. pachI vibhISaNa melyA"he prabhu ! mArA anyAyI agrabaMdhune cheDIne huM tamArI pAse Avyo chuM; mATe mane paNa sugrIvanI jevA ja bhakta gaNIne AjJA Apo." te samaye rAme tene lakAnuM rAjya ApavAnuM kabula karyuM. mahAtmAone karelA praNipAta kayAre paNa vyartha thatA nathI. 'sadvIpamAM ATha divasa rahIne pachI rAmacaMdrasa senA sahita kalpAMta kALanI 14
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 sa` 7 mA jema laMkA tarapha cAlyA. laMkAnI bahAra medAnamAM vizALa senAvaDe vIza yAjana bhUmine rUdhIne khaLanA parva tarUpa rAma raNune mATe sajja thaI rahyA. jANe brahmAMDanA sphATathI utpanna thayA hoya tevA rAmanI senAnA kelAhala samudranA dhvaninI jema badhI lakApurIne dhira karavA lAgyA, jemanu' ananya sAdhAraNa khaLa che evA prahasta vigere rAvaNanA senApatie tatkALa UMcA hathiyAra karI bakhtara paherIne taiyAra thai gayA. koI hAthI para besIne, kAi azvapara besIne, koI siMhapara besIne, keAi kha2para besIne, keAI rathamAM besIne, kAi kuberanI jema manuSyapara caDIne, koi agninI jema meSapara svArI karIne, keAi yamarAjanI jema mahiSane vAhana karIne, koi reva'takumAranI jema azvapara svA2 thaIne ane koi devanI jema vimAnamAM besIne raNakama mAM catura evA asakhya vIro ekasAthe ekaThA thaI ne rAvaNanI cAre tarapha pharI vaLyA. pachI ratnazravAneA jayeSTha putra rAvaNa roSathI rAtAM netra karI taiyAra thaI vividha AyudhAthI pUrNa evA rathamAM beThA. jANe bIjo yama hoya tevA vIra bhAnukaNa hAthamAM trizULa laI rAvaNanI pAse AvIne pA rakSaka thaI UbhA rahyA. iMdrajita ane meghavAhana kumAra jANe rAvaNanA bIjA be bhuja hAya tama rAvaNanI pAse AvIne mane Ajue UbhA rahyA. bIjA paNu mahAparAkramI putrA, keTIgame sAmaMtA ane zuka, sAraNa, mArIca, maya ane suMdara vigere paNa tyAM AvIne hAjara thayA. e pramANe raNuka mAM kuzaLa evI asa`khya sahasra akSauhiNI senAothI dizAone AcchAdana karatA satA rAvaNa laMkAnagarInI bahAra nIkaLyA. rAvaNanA sainyamAM kAi siMhanI dhvajAvALA, kAi aSTApadanI dhvajAvALA, keAI camUr mRganI dhvajAvALA, kAi hAthInI dhvajAvALA, kAI mayUranI dhvajAvALA, kAI sarpanI dhvajAvALA, kAi mAranI dhvajAvALA ane koI zvAnanI dhvajAvALA hatA, temaja koInA hAthamAM dhanuSya, kAinA hAthamAM khaDga, koinA hAthamAM SaDI, koInA hAthamAM mugara, koInA hAthamAM trizULa, kAinA hAthamAM parigha, kAInA hAthamAM kuThAra ane keAInA hAthamAM pAza hatAM. teo vAravAra nAma laI laI ne zatruone jaNAvatA satA raNakamamAM mATI caturAIthI vicaravA lAgyA. baitADhaya girinI jema peAtAnI senAnI vizAlatAthI pacAsa yAjana pRthvImAM rAvaNe raNakAya ne mATe paDAva nAMkhyo. peAtAtAnA nAyakonI praza'sA karatA, paraspara AkSepa karatA, mAMhe-mAMhe kathA kahetA ane karAsphATapUrvaka astro vagADatA, rAma rAvaNanA saunikA kAMsItALa khetALanI jema ekaThA maLyA. ' jA jA, UbhA rahe, UbhA rahe, bhaya pAma nahi, Ayudha cheADI de, Ayudha grahaNu kara' A pramANe yuddhamAM subhaTonAM mukhamAMthI vANI nIkaLavA lAgI. banne senAmAM zalyA, zaMkue, khANA, cakA, parighA ane gadA jaMgalamAM pakSIonI jema AvI AvIne paDavA lAgyAM. paraspara ghAtathI bhagna thayelA, khaDgathI ane vegathI chedAelA uchaLatA mastakathI badhu` AkAza jANe vividha ketu ane ane vividha rAhuvALuM hoya tevuM dekhAvA lAgyuM. mudgarAnA AghAtathI hAthIne pADI zvetA subhaTA jANe geDIdaDAnI krIDA karatAM hoya tema zAbhavA lAgyA. khIjA subhaTAe kuThAranA ghAtathI chedelA paMcazAkhAo (be hAtha, be paga ane mastaka) vRkSeAnI zAkhAnI jema paDavA lAgyA. vIra subhaTo zatruonAM mastakane chedIne jANe kSudhAtura yamarAjanA thAyAgya grAsa hoya tema pRthvIpara pheMkavA lAgyA. mahA parAkramI rAkSase ane vAnaronI vaccenA te yuddhamAM bhAgIdAra pitrAine dhananI jema vijaya sAdhya thavAmAM ghaNA vila`kha thayA. 1 AvA cinho che jemAM evI temanA ratha upara vAsamajavI,
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 107 parva 7 muM jyAre cirakALa yuddha cAlyuM, tyAre mahAbaLavAna vAnare e vananI jema rAkSasonuM sainya bhAMgI nAMkhyuM, rAkSasonuM raunya bhagna thatAM rAvaNanA jayanA jAmInarUpa hasta ane prahasta baMne yuddha karavAne taiyAra thayA. te baMnenI sAthe yuddha karavA mATe nala ane nIla nAmanA be moTA kapie tenI sanmukha AvIne UbhA rahyA. prathama nala ane hasta vakra avakra grahanI jema eka bIjAnI sanmukha rathamAM ArUDha thaIne maLyA. temaNe dhanuSyane paNacha para caDAvI tenuM evuM AsphAlana karyuM ke jethI teo jANe paraspara yuddha karavAnuM AmaMtraNa karatA hoya tema dekhAvA lAgyA. pachI te baMne paraspara evAM bANone varSAvavA lAgyA ke jethI teone ratha bANanA zUlathI bharapUra jaNAvA lAgyA. kSaNavAramAM nalane ane kSaNavAramAM hastano jaya parAjaya thavAthI nipuNa purUSe paNa temanA baLanuM aMtara jANI zakyA nahIM. chevaTe baLavAna nale sabhya thaIne jenArA vIronI AgaLa lajajA pAmIne avyAkuLapaNe surama bANathI krAdhavaDe hastanuM mastaka chedI nAMkhyuM. hastane jema nale mAryo tema teja vakhate nIle prahastane mArI nAMkhe; eTale takALa nala ane nIlanI upara AkAzamAMthI puSpanI vRSTi thaI. hasta ane prastanA maraNathI rAvaNanA sainyamAMthI mArIca, siMhajaghana, svayaMbhU, sAraNa, zuka, caMdra, arka, uddAma, bIbhatsa, kAmAkSa, makara, javara, gabhAra, siMharatha ane adharatha vigere rAkSasasubhaTa krodhathI sAmA AvyA. temanI sAthe maMdanAkura, saMtApa, prathita, Akroza, naMdana, durita, anagha, puSpAstra, vina tathA prItikara vigere vAnare pRtha pRthapha yuddha karavA lAgyA, ane kurkaTanI sAthe kurkaTanA yuddhanI jema UMcA uchaLavA ane paDavA lAgyA. e pramANe yuddha cAlatAM mArIca rAkSase saMtApa vAnarane, naMdana vAnare javara rAsasane, uddAma rAkSase vidana vAnarane, durita vAnare zuka rAkSasane ane siMhajaghana rAkSase prathita vAnarane yuddha karIne sakhta prahAro karyA. te samaye sUrya asta pAmI gaye; eTale rAmanuM ane rAvaNanuM sainya yuddhathI pAchuM nivarlDa ane sainike potapotAnA maraNa pAmelA temaja ghAyala thayelA subhaTane zodhavA lAgyA. rAtri vItIne jyAre prabhAtakALa thaye tyAre deva pratye dAnanI jema rAkSasaddhAo rAmanA sainya sAthe yuddha karavA mATe najIka AvyA. rAkSasarInyanI madhyamAM merUgirinI jema hAthInA rathamAM ArUDha thayele rAvaNa yuddha karavAne cAlyA. vividha astro dhAraNa karate ane tatkALa rakta daSTithI jANe dizAone paNa bALatuM hoya te rAvaNa yamarAjathI paNa bhayaMkara vA lAgyA. IdranI jema potAnA pratyeka senApatine jAte ane zatruone tRNa samAna gaNate rAvaNa raNabhUmimAM Avyo. tene jotAMja AkAzamAMthI devatAoe joyelA rAmanA parAkramI senApatie sainya sahita yuddha karavAne mATe raNabhUmimAM AvyA. kSaNavAramAM koI ThekANe uchaLatA rUdhirajaLathI jANe nadIvALuM hoya, koI ThekANe paDelA hAthIothI jANe parvatavALuM hoya, koI ThekANe rathamAMthI kharI paDelI makaramukha dhvajAothI jANe magaravALuM heya, ardhanagna thayelA mahA rathI jANe dAMtALuM hoya ane keI ThekANe nAcatA kabaMdhe (dhaDa) thI jANe nRtyasthAna hoya tevuM raNabhUminuM AMgaNuM dekhAvA lAgyuM pachI rAvaNanA huMkArathI prerAelA sarva rAkSase e sarva baLathI vAnarenA sainyane haThAvI dIdhuM. pitAnA sainyanA bhaMgathI kodha pAmIne sugrIve potAnuM dhanuSya caDAvyuM ane prabaLa senAthI pRthvIne kaMpAvata te sAme cAlyo. te vakhate rAjan ! tame ahIM ja UbhA rahe, ane mAruM parAkrama juo" ema kahI sugrIvane aTakAvIne hanumAna yuddha karavA cAlya. agaNita senAnIthI durmada evA rAkSasonA du:khe praveza thaI zake evA sainyamAM samudramAM
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 7 mA marigiranI jema hanumAne praveza karyAM, te samaye dhanuSya ane bhAthAne dhAraNa karatA mahA du ya mAlI nAmanA rAkSasa meghanI jema ugra garjanA karatA hanumAnanI upara caDI AvyeA. hanumAna ane mAlI e banne vIra dhanuSyanA TaMkAra karatA satA pucchane pachADatA siMhanI jevA zAbhatA hatA ane teo paraspara astrothI prahAra karatA parasparanAM asrone chedI nAMkhatA hatA ane paraspara garjanA karatA hatA. anukrame grISma RtunA sUrya nAnA sarakhA sAvarane jaLarahita karI nAMkhe tema hanumAne cirakALa yuddha karIne vIryavAna mAlIne astrarahita karI dIdhA. pachI 'are vRddha rAkSasa ! ahIthI cAlyA jA, tane mAravAthI zu vaLavAstu' che ? ' A pramANe khelatA hanumAnanI sAme AvIne vajodara rAkSasa melyA-are pApI kaDhAdI * ! AvuM khelatAM marI jaIza ! ahIM Ava, mArI sAthe yuddha kara, hamaNA hatA nahatA thaI jaIza.' AvAM vAdaranAM vacana sAMbhaLI kesarIsi* jema huMkAra kare tema hanumAne mATA ahaMkArathI garjanA karI tene khANathI DhAMkI dIdhA. vajodare te khANavRSTine dUra karI varSARtu jema vAdaLAthI sUryane DhAMke tema hanumAnane DhAMkI dIdhA. 'ahA ! vAdara vIra hanumAnane mATe samartha che, ane vIra mArUti vAdarane mATe paNa samartha che.' AvI raNakrIDA jonArA sabhya evA devatAonI vANI thavA lAgI, tene mAnanA patarUpa hanumAna sahana karI zakayA nahIM; tethI ekasAthe utpAta meghanI jema vicitra asro varSovIne teNe sava rAkSasAnA dekhatAM vAdarane mArI nAMkhyA. 108 vAdaranA vadhathI krAdha pAmIne rAvaNano putra jamAlI sAme AvyA, ane hAthIne mahAvatanI jema mArUtine tiraskArathI belAbyA. paraspara vadha karavAne icchatA te anne mahAmahvA savarDa vAdInI jema bANuvaDe cirakALa yuddha karavA lAgyA. eka bIjAnAM khANAthI khamaNAM bamaNAM khANAne sAmA nAMkhIne yuddha karatA te vIrA leNadAra ane deNadAranI jevI sthitine prApta thayA. pachI hanumAne krodha karIne ja brUmAlIne ratha, gheADA ane sArathi vinAnA karI moTA mugaravaDe te zatru upara puSkaLa tADana karyuM, jethI ja...bhUmAlI mUrchita thaI pRthvI upara paDI gayA. te joI mahAdara nAme rAkSasa krodhathI khANA varSAvatA hanumAnanI sAme raNamAM AvyA bIjA paNa rAkSaso, jAtivAna zvAna jema Dukkarane vITI le tema hanumAnane mAravAnI icchAthI tenI pharatA pharI vaLyA. hanumAne tIkSNa mANeAthI koIne bhujAmAM, kAine mukhamAM, koine caraNamAM, koine hRdayamAM ane koine kukSimAM prahAro karyA. te vakhate vanamAM dAvAnaLanI jema ane samudramAM vaDavAnaLanI jema rAkSasonA sainyamAM mahAvIra mArUti prakAzavA lAgyA; ane kSaNavAramAM parAkramIemAM cUDAmiNa samAna pavanakumAre aMdhakArane sUrya nasADe tema rAkSasone naSTa karI dIdhA. rAkSasonA bhaMgathI krAdha pAmelA kuMbhakarNa jANe bhUmipara Avela izAne hAya tema svayameva yuddha karavAne doDavo. koine caraNanA prahArathI, koine muSTinA ghAtathI, keAIne kANInA prahArathI, kAIne lapaDAkathI, koine muddegaranA ghAthI, koine trizUlathI ane koine paraspara aphaLAvavAthI-ema aneka rIte teNe pieno vadha karavA mAMDavo. kalpAMta kALanA samudra jevA rAvaNanA tapasvI khaMdhu kuMbhakarNa ne raNamAM AvelA joI sugrIva tenI sAme doDayo; temaja bhAma`Dala, dadhimukha, maheMdra, kumuda, aMgada ane bIjA paNa pivIrA agninI jema prajavalita thaine raNabhUmimAM doDI AvyA. vicitra astrone ekIsAthe varSAvatA zreSTha vAnaroe AvIne zIkArIo jema sihane rUpe tema kuMbhaka ne rUMdhI lIdhA. tatkALa kuMbhakarNa jANe * krutsita vacane khelanAra,
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 muM 109 bIjI kALarAtri hAya tevuM ane muninA vAkayanI jevuM ameAgha pravApana nAme astra tenI upara mUkayuM; tethI divase poyaNAnA kha`DanI jema potAnA sainyane nidrA pAmelu joI sugrIve prAdhinI nAme mahA vidyAnu smaraNa karyuM; eTale tenA prabhAvathI 'are kuMbhakarNa kAM che ? ema beAlatA ane kAlAhala karatA vAnarasubhaTo prAta:kALe pakSIonI jema nidrAmAMthI jAgI uThaDyA. pachI sArI rIte yuddha karanArA sugrIvAdhiSThita kapiku jarA kAna sudhI dhanuSya kheMcIne kuMbhaka ne upadrava karavA lAgyA, ane rAgAne jema vaidya haNe tema sugrIve kuMbhakarNa nA sArathi, ratha ane azvone gadAthI haNI nAMkhyA; tethI bhUmipara rahelA kubhakaNuM hAthamAM muphphara laine jANe eka zikharavALA giri hoya tema dekhAtA satA sugrIvanI upara doDayo. yuddha karavAne mATe doDIne AvatA evA te kuMbhakaNu nA aMganA moTA pavanathI hAthInA sparzathI vRkSanI jema ghaNA pie paDI gayA. sthaLamAM nadInA veganI jema piAthI skhalana pAmyA sivAya doDatA evA teNe mugaravaDe sugrIvanA rathane cUrNa karI nAMkhyA. pachI iMdra jema pata upara va nAMkhe tema sugrIve AkAzamAM UDIne ku'bhaka nI upara eka moTI zilA nAMkhI. kuMbhakarNe muddagarathI te zilAne kaNekaNa cUrNa karI nAkhI. tethI jANe pine utpAtakArI rajovRSTi batAvatA hoya tema te dekhAvA lAgyA. pachI vAlInA anuja baMdhu sugrIve taDa taDa zabda karatuM mahAgra vidyut astra kuMbhakarNanI upara mUkayuM. te mahA pracaMDa vidhruvDa asra upara kuMbhakarNe aneka astrA nAMkhyAM, paNa te sarve niSphaLa thayAM, ane jagatane bhayaMkara kalpAMtakALe paryaMtanI jema kuMbhakarNa vidyuta daMDAstranA pAtathI pRthvI para paDI gayA. peAtAnA bhAI kuMbhakarNa mUoita thatAM braguTIthI bhayaMkara mukhavALA rAvaNa jANe pratyakSa yamarAja hAya tema krAdhathI raNabhUmi tarapha cAlyA. te samaye iMdrajite AvI namana karIne kahyuM ke he svAmI! tame raNabhUmimAM AvatAM tamArI sAme yama, varUNa, kubera ke iMdra paNa UbhA rahI na zake teA pachI A vAnara teA zI rIteja UbhA rahe ? mATe he deva ! hamaNA tame rahevA dyo, huM pAteja jaine masalAne muviDe haNe tema haNI nAMkhIza.' AvI rIte kahI rAvaNane niSedhIne mahAmAnI iMdrajita meATu parAkrama batAvatA kapiaunyamAM peThA. te parAkramI vIra AvatAM jema deDakAe sapanA praveza thatAM sarovarane cheDI de tema piee raNabhUmine cheADI dIdhI. vAnarezane trAsa pAmatA joI ne iMdrajita melyA-'are vAnarA UbhA raheA, UbhA rahA, huM yuddha nahi karanArane haNanArA nathI, huM rAvaNane putra chuM, mArUtI ane sugrIva kayAM che ? athavA temanAthI sayu", paNa pelA zatrubhAva dharAvanAra rAma ane lakSmaNa kayAM che ?' A pramANe gathI khelatA ane rASathI rAtAM netravALA idrajitane sugrIve yuddha karavA mATe bAlAvyA, ane aSTApada sAthe aSTApadanI jema bhAma'Dale indrajitanA nAnA bhAi meghavAhananI sAthe yuddha karavAnA Ara'bha karyA. traNa leAkane bhayaMkara evA teo jANe cAra diggajeMdra ke cAra sAgara hoya tema paraspara aphaLAtA satA zAbhavA lAgyA. temanA rathAnA gamanAgamanathI pRthvI kapAyamAna thai, patA DolI gayA ane mahAsAgara paNa kSeAbha pAmI gayA. ati hastalAghavatAvALA ane anAkulapaNe yuddha karanArA tenA dhanuSyanuM AkaNu ane khANunA mAkSa tenA madhyamAM vakhatanu kAMI paNa aMtara jANavAmAM AvatuM nahatuM. teoe leAhamaya zastrothI ane devatAdhiSThita astrothI cirakALa yuddha karyuM, paNa temAM koie koinA vijaya karyAM nahi. pachI indrajita ane meghavAhane krodhavaDe bhAmaDala ane sugrIvanI upara ati ugra nAgapAzAstra nAMkhyAM, tenAvaDe teo evA badhAi gayA ke jethI zvAsa levAne paNa sama rahyA nahi. e samaye 'bhakarNa ne paNu
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 sarga 7 mA saMjJA AvI, eTale teNe tatkALa krAdhathI hanumAnanI upara gadAnA prahAra karyA ke jethI hanumAna mUrchA khAIne pRthvIpara paDI gayA. pachI suMDhavaDe hAthInI jema teNe takSaka nAga jevI bhujAvaDe tene pakaDIne kAkhamAM upADavo ane pAchA vALyA. te vakhate vibhISaNe rAmacaMdrane kahyuM-"he svAmI! A banne vIra tamArI senAmAM ati khalavAna ane vadanamAM netranI jema sArarUpa che. teone rAvaNanA putra indrajite ane meghavAhane nAgapAzathI bAMdhI lIdhA che; paraMtu jyAMsudhImAM teo temane laMkAmAM na lai jAya tyAMsudhImAM huM jaine temane cheDAvI lAvuM. vaLI he raghupati ! kubhakaNe hanumAnane peAtAnI mATI bhujAmAM bAMdhI lIdhelA che, tethI tene paNa laMkApurImAM laI gayA agAu cheADAvI lAvavAnI jarUra che. he prabhu ! sugrIva, bhAmaMDala ane hanumAna vinA ApaNuM badhu sainya vIra vagaranu' ja che; mATe mane AjJA Apo, jethI huM temane lai AvuM.' A pramANe vibhISaNa kahetA hatA, tevAmAM raNacatura evA agaDha vIra vegathI doDI kuMbhakanI sAthe AkSepathI yuddha karavA lAgyA. krodhAMdhapaNAthI kuMbhakarNe pAtAno hAtha uMcA karyA, eTale mArUti vIra pAMjarAmAMthI pakSInI jema tenA bhujapAzamAMthI UDIne nIkaLI gayA. pachI bhAmaMDala ane sugrIvane cheDAvavAne mATe vibhISaNa rathamAM besIne rAvaNanA banne kumAronI sAthe yuddha karavA cAlyA. te samaye iMdrajita ane meghavAhana citavavA lAgyA ke A vibhISaNu ApaNA pitAnA anujaba thai ApaNI sAthe yuddha karavAne Ave che. A kAkA ApaNe pitA samAna che, tethI temanI sAthe ApaNe zI rIte yuddha karavu ? mATe ahIMthI khasI javu teja ghaTita che. pUjya vaDe lanI pAsethI khasI javAmAM kAMI lajjA nathI. A pAzamAM badhAelA zatru jarUra maraNa pAmaze; mATe temane ahI paDacA mUkIne ApaNe cAlyA jaie, jethI kAkA ApaNI pAse Aveja nahI.' A pramANe vicArIne te buddhimAna indrajita ane meghavAhana raNabhUmimAMthI khasI gayA, eTale vibhISaNa bhAmaMDala ane sugrIvane jotA satA tyAMja UbhA rahyo. rAmalakSmaNa paNa himathI AcchAdita zarIravALA sUrya caMdranI jema ciMtAvaDe mlAna mukhavALA thaIne tyAMja UbhA rahyA. te samaye rAmabhadre pUrve jeNe peAtAne varadAna Apyu hatu. tevA mahAlAcana nAmanA suvarNa kumAranikAyanA devanu' smaraNa karyuM. te devatAe avidhajJAnavaDe te vRttAMta jANI tyAM AvIne padma (rAmacaMdra) ne si...haninAdA nAmanI vidyA, muzala, tha ane haLa ApyAM, ane lakSmaNane gArUDI vidyA, ratha ane raNamAM zatruonA nAza karanArI vidyudanA nAmanI gadA ApI. te uparAMta banne vIrAne vArUNa, Agneya ane vAyabya pramukha khIjA divya astro ane be chatrA ApyAM. pachI lakSmaNa sugrIva ane bhAma'DalanI pAse gayA. temanA AvatAMja temanA vAhanarUpa garUDane joi sugrIva ane bhAmaDalanA nAgapAzanA sau tatkALa nAsI gayA. te vakhate rAmanA saunyamAM cAre tarapha jayajaya zabdanA dhvani thayA, ane rAkSasAnA sainyanI jema sUrya asta pAmI gayA. trIje divase prAtaHkALe rAma ane rAvaNanAM sainya pharIvAra sarva baLathI raNabhUminA AMgaNAmAM AvyAM; eTale yamarAjanA dAMtanI jema skurAyamAna astrothI mahA bhayaMkara ane akALe pralayakALanAM sattA meghanI jevA moTA sa`grAma pravartA. madhyAnhakALanA tApathI tapelA varAheAvaDe talAvaDInI jema krodha pAmelA rAkSasoe vAnaronI senAne kSeAbha pamADayo. potAnI badhI senA bhagnaprAya thayelI joIne khIjAM zarIrAmAM yogIe praveza kare tema sugrIva vigere parAkramI vIzae rAkSasonI senAmAM praveza karyA; eTale garUDothI *muzaLa ane haLa e khaLadevanAM mukhya zastra che,
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 111 sarponI jema ane jaLathI kAcA ghaDAnI jema kapIzvarothI AkAMta thayelA sarva rAkSasa parAbhava pAmI gayA. rAkSasono bhaMga thato joIne rAvaNa poteja krodha karIne potAnA moTA rathanA pracArathI jANe pRthvIne phADI nAMkhato hoya tema cAlyA. dAvAnaLanI jema vegathI prasaratA te rAvaNanI AgaLa kapivIremAMthI koI eka kSaNavAra paNa TakI zako nahIM; tethI tenI sAme yuddha karavAne cAlelA rAmane vinayathI niSedhIne vibhISaNe AvI rAvaNane rUM. tene joIne rAvaNa be -"are vibhISaNa! tuM kone Azraye gaye che ke jeNe A raNa viSe krodha pAmelA mArA mukhamAM prathama grAsanI peThe tane nAMkhI dIdhe? zikArI jema Dukakara upara zvAnane mokale tema tane mArI upara mokalatAM te AtmarakSA karanAra rAme ghaNe sAro vicAra karyo lAge che ! he vatsa ! adyApi tArI upara mArUM vAtsalya che, mATe tuM satvara cAlyo jA. Aje huM e rAmalajamaNane sainya sahita mArI nAMkhIza, tethI te maranArAonI aMdara tuM saMkhyA pUranAra thA nahi te khuzIthI svasthAne cAlyo jA. haju tArA pRSTha upara mAro hAtha che." rAvaNanAM AvAM vacana sAMbhaLIne vibhISaNa bolyA-"are ajJa!rAma yamarAjanI kedha karIne tArI upara AvatA hatA, paNa meM ja temane miSa karIne aTakAvyA che, ane yuddhane miSe tane bodha karavAne mATe huM ahIM Avyo chuM, mATe haju paNa tuM sItAne choDI de, prasanna thaIne mAruM vacana mAna. are dazAnana ! huM mRtyunA bhayathI ke rAjyanA lebhathI rAmanI pAse AvyuM nathI, paNa mAtra apavAdanA bhayathIja Avyo chuM, tethI je tuM sItAne pAchI arpaNa karI te apavAda TALI nAMkhe te huM rAmane choDIne tarataja tAre Azraya karuM." tenAM AvAM vacana sAMbhaLIne rAvaNa krodhathI bolya-"are dubuddhi ane kAtara vibhISaNa! zuM tuM adyApi mane bIvarAve che ? meM te mAtra bhrAtRhatyAnA bhayathIja tane A pramANe kahyuM hatuM, bIje kAMI hetu nahote." AvI rIte kahIne rAvaNe tarataja dhanuSyanuM AphAlana karyuM. vibhISaNa be -"meM paNa bhrAtRhatyAnA bhayathIja A pramANe kaheluM che; mAre paNa bIje kAMI hetu nathI.' ema kahI vibhISaNe paNa dhanuSyanuM AsphAlana karyuM. pachI vicitra prakAranAM astrone kheMcatA ane niraMtara varSAvatA te baMne bhAIo uddhatapaNe yuddha karavAne pravaryA. te vakhate Idrajita, kuMbhakarNa ane bIjA rAkSase paNa jANe yamarAjanA kiMkara hoya tema svAmIbhakitathI tyAM doDI AvyA. kuMbhakarNa sAme rAma, IndrajIta sAme lakSmaNa, siMhajaghananI sAme nIla, ghaTodara sAme durmaSa, durmatinI sAme svayaMbhU, zaMbhunI sAme nIla, maya rAkSasanI sAme aMgada, caMdranakhanI sAme skaMda, vidananI sAme caMdrodarane putra, ketunI sAme bhAmaMDala, jaMbUmAlInI sAme zrIdatta, kuMbhakarNanA putra kuMbhanI sAme hanumAna, sumAlInI sAme sugrIva, dhUmrAkSanI sAme kuMda ane sAraNa rAkSasanI sAme vALIne putra caMdrarami-evI rIte bIjA rAkSasenI sAme bIjA kapio samudramAM magara sAthe magaranI jema UMce prakAre yuddha karavA lAgyA. A pramANe bhayaMkarathI paNa bhayaMkara evuM yuddha cAlatAM Idrajite krodha karIne lakSamaNunI upara tAmasa astra mUkayuM. zatrane tApa karanArA lakSamaNe agni jema mINanA piMDane gALI nAMkhe tema pavanAavaDe te astrane gALI nAMkhyuM. pachI krodhathI Idrajita upara lakSmaNe nAgapAzAstra mUkayuM jethI jalamAM hastI jema taMtuthI baMdhAya tema tenAthI Idrajita baMdhAI gayo. nAgAstrathI jenAM sarva aMga rUdhAyelAM che e Idrajita vajanI jema pRthvIne phADI nAMkhato nIce paDe; eTale lamaNanI AjJAthI virAdhe tene upADIne potAnA rathamAM nAMkhyA ane kArAgrahanA rakSakanI jema satvara
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 saga 7 mAM pitAnI chAvaNImAM laI gayo. rAme paNa nAgapAzathI kuMbhakarNane bAMdhI lIdhA, ane rAmanI AjJAthI bhAmaMDala tene chAvaNImAM laI gayA. bIjA paNa meghavAhana vigere ddhAone rAmanA subhaTe bAMdhI bAMdhIne pitAnI chAvaNImAM laI gayA. A banAva joI rAvaNe kodha ane zokathI Akula thaI vibhISaNanI upara jayalakSmInA mULa jevuM trizuLa nAMkhyuM. tene lamaNe potAnA tINa bANathI kadalI khaMDanI jema aMtarALamAMthIja kaNekaNa vizINuM karI nAMkhyuM. pachI vijayAthI evA rAvaNe dharaNe ApelI amoghavijyA nAmanI zaktine hAthamAM lIdhI, ane dhaga dhaga zabda prajvalita thatI temaja taDa taDa zabda karatI zakitane pralaya kALanA meghanI vidyalekhAnI jema teNe AkAzamAM bhImADavA mAMDI. tene joIne devatAo AkAzamAMthI khasI gayA, sainikoe netra mIcI dIdhAM ane kaI paNa svastha thaIne UbhA rahI zakyA nahi. te samaye rAme lakSmaNane kahyuM ke "ApaNe AgaMtuka e vibhISaNa je A zakti vaDe mAryo jaze to A Azritane ghAta karanAra ApaNane dhikkAra che!" AvAM rAmanAM vacana sAMbhaLIne mitravatsala saumitri vibhISaNanI AgaLa jaI rAvaNane AkSepa karIne UbhA rahyA. garUDapara beThelA lakSmaNane AgaLa AvelA joI rAvaNe kahyuM ke-"are lamaNa! A zakti meM tane mAravA mATe taiyAra karI nathI, tethI tu bIjAnA mRtyumAM oDI mera nahiM; athavA tu paNa marI ja, kAraNa ke huM paNa mAre mAravA yogya che, ane tAre Azraye Avela A vibhISaNa rAMka thaIne mArI AgaLa Ubho rahelo che." A pramANe kahIne rAvaNe utpAtavAnA jevI te zakti hAthamAM bhamADIne lakamaNanI upara nAMkhI. lakSamaNanI upara AvatI te zaktinI upara sugrIva, hanumAna, nala, bhAmaMDala, virAdha ane bIjA vIrAe potapotAnAM aneka prakAranAM astrothI toDana karyuM; paraMtu unmatta hAthI jema aMkuzanI avajJA kare tema sarva astronA samUhanI avajJA karIne te zakti samudramAM vaDavAnaLanI jema lakSamaNanA usthaLa upara paDI, tenAthI bhUdAIne lakSmaNa pRthvI para paDI gayA, ane temanA sainyamAM cAre tarapha moTo hAhAkAra thaI rahyo. tatkALa rAmane atyaMta krodha caDI AvyA, tethI paMcAnana rathamAM besIne mAravAnI IcchA e rAvaNanI sAthe yuddha karavA lAgyA. kSaNavAramAM rAvaNane ratha vagarane karI dIdhe, eTale rAvaNa vegathI bIjA ratha upara beThe. jagatamAM advaita parAkramavALA rAme e pramANe pAMca vAra tene ratha bhAMgI nAMkhIne rAvaNane viratha karyo. e samaye rAvaNe vicAryuM ke "A rAma pitAnA baMdhu lakSamaNanA nehathI svayameva marI jaze, te mATe hamaNA vyartha zA mATe tenI sAthe yuddha karavuM?" A vicAra karIne rAvaNa pAcho vaLI laMkAmAM Ave; ane rAmanA zekathI Atura thayela hoya tema sUrya asta pAmI gaye. rAvaNa nAsI gayA eTale rAma pAchA pharIne lakamaNunI pAse AvyA. tyAM te lakSamaNane machita joIne pRthvI upara paDI gayA. sugrIva vigeree AvIne rAmanI upara caMdanajaLathI siMcana karyuM, eTale temane saMjJA AvI. pachI rAma lakSamaNanI pAse besI rUdana karatA satA A pramANe bolavA lAgyA-"he vatsa! tane zI pIDA thAya che ? kahe, te mauna kema dharyuM che? saMjJAthI paNa jaNAva, ane tArA agra baMdhune khuzI kara. he priyadarzana vira ! A sugrIva vigere dvArA anucara tArA mukha sAmuM joI rahyA che, temane vANIthI ke dRSTithI kema anugrahita karato nathI ?" rAvaNa raNamAMthI jIvate gayo evI lajajAthI je tuM na belata hoya to bela, huM tAre mane ratha pUrNa karIza. are duSTa rAvaNa! Ubhe rahe, tu kayAM jAya che? tane thoDA vakhatamAM ja ha mahAmArge mokalAvI dauM." A
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu 113 pramANe kahIne jevA rAma dhanuSanuM AsphAlana karIne ubhA thayA ke tarataja sugrIve AvIne vinayapUrvaka kahyuM-"svAmI ! A rAtri che, nizAcara rAvaNa la'kAmAM cAlyA gayA che, ane amArA svAmI A lakSmaNa zaktinA prahArathI vidhura thayelA che; mATe dhIraja rAkhA, have rAvaNane haNAyelA ja jANI lyA; para'tu hamaNAM tA lakSmaNane jAgrata karavAnA upAya ci'tavA.' pharI pAchA rAma khelyA-"are! strInuM haraNa thayuM ane anuja badhu lakSmaNu marAyA, tathApi A rAma haju sudhI jIvatA rahelA che, te kema seMkaDo prakAre vidvAraNa thatA nathI ? he mitra sugrIva! huM hanumAna ! he bhAmaDala ! he nala ! huM agaDha ! ane huM virAdha vigere sarva vIrA ! tame have potapotAnA sthAnake cAlyA jAo. he mitravibhISaNa ! tamane me' je kRtArtha karyA nathI te mAre sItAnA haraNathI ane lakSmaNanA vadhathI paNa adhika zekane mATe che; tethI huM badhu ! kAle prAtaHkALe tamArA kharUpa bairI evA rAvaNane mArA bAMdhava lakSmaNane mArge jatA tame jozeA. pachI tamane kRtArtha karIne huM paNa mArA anuja kha lakSmaNanI pachavADe jaiza, kAraNa ke lakSmaNu vinA mAre sItA ane jIvita zAM kAmanAM che ?'" vibhISaNe kahyuM-"he prabhu ! AvuM adhairya kema rAkheA che ? A zaktithI haNAyelA purUSa eka rAtri sudhI jIve che; mATe jyAM sudhI A rAtrini mana thAya nahi tyAM sudhImAM maMtra taMtra vigerethI lakSmaNanA ghAtanA pratikAra karavAne prayatna karo." rAme tema karavAne kabula karyu., eTale sugrIva vigere kapie vidyAnA baLe rAmalakSmaNunI AsapAsa cAra cAra dvArAvALA sAta killA karI dIdhA. pachI pUrva dizAnA dvAra upara anukrame sugrIva, hanumAna, tAra, kuMda, dadhimukha, gavAkSa ane gavaya rahyA. uttara dizAnA dvAra upara aMgada, dhUma', aMga, maheMdra, vihaMgama, suSeNa ane caMdrarazmi anukrame rahyA. pazcima dizAnA dvAra upara nila, samarazIla, durdhara, manmatha, jaya, vijaya ane sabhava rahyA, ane dakSiNa dizAnA dvAra upara bhAmaMDala, virAdha, gaja, bhuvanajit naLa, mai'da ane vibhISaNa rahyA. rAma ane lakSmaNane vacamAM rAkhI sugrIva vigere rAjAe AtmArAma hoya tema udyamIpaNe jAgrata thaine rahevA lAgyA. e avasare koie jaIne sItAne kahyuM ke-'rAvaNanI zaktithI lakSmaNa marAyA che ane bhAInA snehane lIdhe rAmabhadra paNa prAtaHkALe maraNa pAmaze.' vajAnA niSi jevA te bhayaMkara khabara sAMbhaLI pavanathI haNAelI latAnI jema sItA mUrchA pAmIne pRthvI upara paDI gayAM. vidyAdharIee jaLathI si'cana karyu eTale sItA sacetana thayAM; pachI beThA thaine karUNa svare vilApa karavA lAgyAM ke-"hA vatsa lakSmaNa ! tamArA agra baMdhune ekalA mUkIne tame kayAM cAlyA gayA ? tamArA vinA eka muhUtta paNa rahevAne te samartha nathI. huM maMdabhAgiNIne dhikkAra che ke jene mATe mArA deva jevA svAmI ane diyarane Avu kaSTa prApta thayu' ! he pRthvI! mArA para prasanna thA ane mArA pravezane mATe tuM e bhAge thaine mane mArga Apa, athavA he hradaya ! prANane nIkaLavAne mATe tuM e bhAge thaI jA' A pramANe karNa svare vilApa karatAM sItAne joine eka kRpALu vidyAdharI avaleAkinI vidyAvaDe joIne belI- he devI ! tamArA diyara lamaNu prAtaHkALe akSatAMga thaze ane rAmabhadra sahita ahI AvIne Anada pamADaze.' tenI AvI vANI sAMbhaLIne sItA svastha thayAM ane cakravAkInI jema sUryodayanI rAha jotA satAM jAgrata rahyAM, 15
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 saga 7 mAM Aje lakSamaNane mAryA che ema jANune rAvaNa kSaNavAra harSa pAme. kSaNavA re pAcho potAnA bhAI, putre, mitro ane baMdhuone saMbhArIne rUdana karavA lAge - "hA vatsa kuMbhakarNa ! tuM mAre bIje AtmA ja hatuM, hA putra Ijita ane meghavAhana ! tame mArA bIjA be bAhu ja hatA, hI vatsa jabumAlI vigere vIra ! tame mArA rUpAMtara jevA hatA, are ! tame gajeMdronI jema pUrve aprApya evA baMdhanane kema prApta thayA ?" evI rIte pitAnA baMdhuonAM navIna navIna snehanA kAraNonuM vAraMvAra smaraNa karIne rAvaNa vAraMvAra mUcha pAmavA lAge ane rUdana karavA lAgyA. te samaye rAmanA sainyamAM pahelA koTanA dakSiNadvAranA rakSaka bhAmaMDalanI pAse AvIne kaI vidyAdhara kahevA lAgyo-je tame rAmanA pUrA hitakArI che te mane rAmanA darzana karAve, huM lakSmaNanA jIvavAne upAya kahIza; kemake huM tamAro hitakArI chuM.' te sAMbhaLI tatkAla bhAmaMDala tene bhujAe pakaDI rAmanI pAse laI gaye, eTale teNe praNAma karI vijJapti karI -" he svAmI ! saMgItapuranA rAjA zazimaMDalane praticaMdra nAme huM putra chuM. mAre janma suprabhA rANInI kukSithI thayelo che. eka vakhate huM strI sahita krIDA karavAne mATe AkAzamArge jatuM hatuM, tevAmAM sahaavijaya nAmanA vidyAdhare mane je. teNe maithuna saMbaMdhI vairathI mArI sAthe cirakALa yuddha karyuM. prAMte caMDaravA zakti mArIne mane teNe pRthvI para pADI nAMkhe. te vakhate ayodhyApurInA mAhe drodaya nAmanA udyAnamAM mane pRthvI para AleTa tamArA kRpALu baMdhu bharate je, eTale tatkALa temaNe koIka sugaMdhI jaLathI mane siMcana karyuM, tethI paragRhamAMthI cAra nIkaLe tema mArA zarIramAMthI te zakti bahAra nIkaLI gaI ane sadya mAre ghA paNa rUjhAI gayo. meM Azcarya pAmIne e sugaMdhI jaLanuM mAhAsya tamArA anuja baMdhune pUchayuM, eTale te belyA"eka vakhate vidhya nAmane sArthavAha gajapurathI ahIM Avyo, tenI sAthe eka pADe hata, te atibhArathI mArgamAM tuTI paDe. nagaranA loko tenA mastaka para paga mUkIne cAlavA lAgyA. upadravathI pIDAto te pADo mRtyu pAmyo, ane akAma nirjarAnA yogathI vetakara nagarane rAjA pavanaputraka nAme vAyukumAra deva thayo. avadhijJAnathI pUrve thayeluM pitAnuM karNakArI mRtyu jANuM tene kopa caDayo; tethI teNe mArA nagaramAM ane dezamAM vividha jAtanA vyAdhio utpanna karyA, paraMtu eka kANamegha nAmane rAjA mAre mAme hate te mArI bhUmimAM raheto hato, chatAM tenA dezamAM ke gRhamAM vyAdhi utpanna thayo nahi; tethI meM vyAdhi nahi thavAnuM temane kAraNa pUchayuM, eTale droNameghe kahyuM ke mArI priyaMkarA nAme rANI pUrve rogathI atyaMta pIDAtI hatI, anyadA tene garbha rahyA. tenA prabhAvathI te vyAdhimukta thaI gaI. anukrame vizalyA nAme eka putrIne teNe janma Apyo. anyadA tamArA dezanI jema mArA dezamAM paNa vyAdhine upadrava utpanna thatAM te vizalyAnA snAnajaLathI siMcana karatAM loke naregI thaI gayA. ekadA satyabhUti nAme cAraNamunine meM tenuM kAraNa pUchayuM, eTale temaNe vizalyAnA pUrva janmanA tapanuM e phaLa che ema kahyuM. vaLI vizeSamAM kahyuM ke-A vizalyAnA snAnajaLathI traNanuM saMhaNa, zalyane apahAra ane vyAdhine kSaya thaze temaja rAmanA anuja baMdhu lakSmaNa tenA pati thaze." te muninI vANIthI, samyakajJAnathI ane anubhavathI paNa te vizalyAnA snAnajaLanA prabhAva viSe mane nizcaya thayela che. A pramANe kahIne mArA mAmA droNameghe mane vizalyAnA 1 A nagara bhuvanapati saMbaMdhI jaNAya che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 7 mu 115 snAnanuM jala arpaNu karyuM; jenA sicanathI mArI bhUmi paNa nIrogI thai gai. teja snAnajalathI meM' tamane si'cana karyA, jethI tame zaktizalyarahita thaI gayA, temaja kSaNavAramAM tamArA traNa paNu rUjhAi gayA." A pramANe mane ane bharatane tenI khAtrI thayelI che, mATe prAta:kALa thayA agAu te vizalyAnu snAnajaLa lAvA have satvara utAvaLa karo. prAta:kALa thaI jaze teA pachI zu karI zakaze ? zakaTa vI khAi gayA pachI gaNeza zuM karI zakaze?" * te sAMbhaLI rAme vizalyAnuM snAnajaLa lAvavAne mATe bhAma`Dala, hanumAna ane aMgadane satvara bharatanI pAse javA AjJA karI. teo pavananI jevA vegathI vimAnamAM besIne ayAdhyAmAM AvI paheAMcyA. rAjamahelanI upara bharatane sutelA joyA. bharatane jagADavA mATe teoe AkAzamAM rahI gAyana karavA mAMDyu, " rAjakArya mATe koI paNa upAyathI rAjAone uThADavA joie." gAyananA svarathI bharata jAgI gayA, eTale potAnI pAse namaskAra karatA bhAmaDala vigerene dIThA, akasmAt rAtrie AvavAnu` kAraNa pUchavAthI temaNe peAtAnu kArya jaNAvyuM. Apta jananI AgaLa Apta janane kAMI chUpu` rAkhavAnu hotuM nathI.'' pachI * mArA tyAM javAthIja te kArya siddha thaze' evu dhArIne bharata temanA vimAnamAM besI kautukama'gala nagare AvyA. tyAM bharate drANumeghanI pAse vizalyAnI mAgaNI karI, eTale teNe eka hajAra kanyAo sahita lakSmaNa sAthe vivAha karIne vizalyAne ApI. pachI bhAma`Dala vigere ghaNA utAvaLA thaI bharatane adhyAmAM mUkIne parivAra sahita vizalyAne sAthe laI rAma pAse paheAMcyA. prajavalita dvIpakavALA vimAnamAM besIne AvatA bhAmaDalane joine sa` kSaNavAra te sUryodayanA bhramathI bhaya pAmI gayA; evAmAM to bhAmaDale AvIne vizalyAne lakSmaNanI pAse mUkI, teNe lakSma- ne karaspaza karyo eTale tatkALa STimAMthI sarpiNI chaTakIne nIkaLe tema lakSmaNunA zarIramAMthI mahAzakti bahAra nIkaLI, te vakhate khAja pakSI jema cakalIne pakaDe tema AkAzamAM uchaLatI e zaktine hanumAne chalaMga mArIne pakaDI lIdhI. zakti khAlI-"huM devatArUpI chuM; mArA AmAM kAMi paNa doSa nathI, huM prati vidyAnI bena chuM, ane dharaNendre mane rAvaNane ApelI che. vizalyAnA pUrva bhavanA tapatejane sahana karavAne huM asama chuM tethI huM cAlI jAuM chuM, sevakanI jema huM niraparAdhI chuM; mATe mane cheDI mUkeA." A pramANe zaktinA kahevAthI vIra hanumAne tene cheADI mUkI. cheADatAM mAtramAMja te zakti jANe lajjA pAmI hoya tema aMtardhAna thaI gaI. vizalyAe phrIvAra lakSmaNane karasparza karyAM ane haLave haLave gAzISa caMdananu vilepana karyuM. tatkALa traNa rUjhAI javAthI lakSmaNa nidrAmAMthI UThavA hoya tema beThA thayA, rAmabhadre harSAzru harSAvatAM potAnA anujabaMdhune AliMgana karyuM. pachI rAme vizalyAno sava vRttAMta lakSmaNane jaNAvyA, ane tenA snAnajaLanu' potAnA ane pArakA-sarve ghavAyelA sainikonI upara abhiASacana karyuM. pachI rAmanI AjJAthI teja vakhate eka hajAra kanyA sahita vizalyAne lakSmaNu vidhipUrvaka paraNyA. vidyAdharAe lakSmaNanA navIna jIvanano ane vivAhano utsAhapUrvaka jagatane AzcaryakArI utsava karyA. lakSmaNa sajIvana thayA' evA khabara bAtamIdArA pAsethI sAMbhaLIne rAvaNa potAnA uttama maMtrIonI sAthe vicAra karavA lAgyA. rAvaNu melyA-" mArA evA bhAva hato ke mArI zaktithI ghAyala thayelA lakSmaNa prAtaHkALe maraNa pAmaze. tenI pachavADe tenA snehathI pIDita rAma paNa marI jaze; pachI kapi sarve nAsIne cAlyA jaze, ane kuMbhaka,
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 saga 7 me idrajita vigere mArA baMdhu ane putro svayameva mArI pAse Avaze, paNa atyAre devanI vicitratAthI lakSmaNa to sajIvana thaye; mATe have kuMbhakarNa vigerene mAre zI rIte choDAvavA ?" maMtrIo bolyA- "sItAne choDayA vagara kuMbhakarNa vigere vIrono chuTakAre thaze nahi, paNa ulaTuM aziva thaze. he svAmI ! ATalA vIrA te cAlyA gayA te gayA, paNa have te ApaNA kuLanI rakSA kare, temAM rAmanA anunaya karyA sivAya bIjo koI upAya nathI." AvAM maMtrAonAM vacana rAvaNane rUTyAM nahi, tethI temanI avajJA karIne sAmaMta nAmanA dUtane AjJA karI ke "rAmanI pAse jaI sAma, dAma ane daMDapUrvaka tene samajAvI Ava." dUta rAmanI chAvaNImAM AvyuM, ane dvArapALane vijJapti karavA vaDe aMdara praveza karIne sugrIvAdikathI vIMTAelA rAmane namaskAra karI dhIra vANIthI A pramANe be-"mahArAjA rAvaNe kahevarAvyuM che ke mArA baMdhuvargane choDI mUko, sItA mane ApavAne saMmata thAo ane mArUM ardha rAjya grahaNa kare, huM tamane traNa hajAra kanyA ApIza; eTalAthI saMtoSa mAno, nahi to pachI tamAruM A sarva sainya ane jIvita kAMI paNa rahevAnuM nathI." padmanAbha (rAma) belyA-"mAre rAjyasaMpattinuM prajana nathI temaja bIjI strIonuM ke moTA bhAganuM paNa prajana nathI, mAtra je rAvaNa sItAne pUjana karIne ahI mokalaze, to huM tenA baMdhu ane putrone choDI mUkIza, anyathA choDIza nahi" sAmaMta be"he rAmabhadra ! tamane A pramANe karavuM yukta nathI, mAtra eka strIne mATe prANa yamAM zA sArU paDI che ? rAvaNe haNela lamaNe ekavAra sajIvana thayA, paNa have pharIvAra te lakSamaNa, tame ane A vAnare zI rIte jIvI zakaze ? ekale rAvaNa A badhA vizvane haNavAne samartha che, mATe tenuM vacana sarvathA mAnya karavuM joIe. na mAno te tenuM pariNAma vicAre !" sAmaMtanAM AvAM vacana sAMbhaLI lakSmaNa krodhathI belI UThayA-"are adhama dUta ! haju sudhI rAvaNa pitAnI ane bIjAnI zaktine jANato teno sarva parivAra haNAyo ane baMdhAyo, mAtra tenI strIo ja azeSa rahI, tathApi te haju sudhI svamukhe pitAnuM parAkrama batAvyA kare che, te tenI kevI dhIThatA ! eka mULarUpa muzala avazeSa raheluM hoya, ane azeSa jaTA (zAkhA) dAyelI hoya tevA vaDavRkSanI jema te rAvaNa have eka aMge raheluM che, to te have keTalIvAra rahI zakaze ? mATe have tuM satvara jA, ane rAvaNane yuddha karavA mATe mokala, tene mAravAne mATe bhuja taiyAra thaI rahele che." A pramANe lamaNe AkSepa karyo eTale tenA uttaramAM sAmaMta bolavA jato hato, tevAmAM te vAnare e UThI gaLe pakaDIne tene kADhI mUkyA. sAmate rAma ane lamaNanAM badhAM vacanA rAvaNane kahyAM. pachI rAvaNe maMtrIone pUchayuM ke-kaho, have zuM karavuM ?" maMtrIo belyA-"sItAne arpaNa karavAM teja ucita che. tame vyatireka phaLa te joI lIdhuM. have anvayara phaLa juo. anvaya ane vyatirekathI sarva kAryanI parIkSA thAya che; mATe he rAjA ! tame ekalA vyatirekamAMja kema lAgyA raho cho ? adyApi tamArA ghaNA baMdhuo ane putro akSata che, to sItAne arpaNa karIne temanI sAthe A rAjyasaMpatti vaDe vRddhi pAme." maMtrIonA mukhathI A pramANenI sItAnA arpaNanI vANI sAMbhaLIne jANe marmamAM haNAyo hoya tema rAvaNa aMtaramAM bahuja dubhAyo ane cirakALa sudhI svayameva ciMtana karavA lAgyo. pachI bahurUpA vidyAne sAdhavAne hRdayamAM nizcaya karI zAMtInAthanA cityamAM gayo. bhaktithI jenuM mukha vikAsa pAmyuM che evA rAvaNe iMdranI jema jaLakaLa1. viparIta varyAnuM phaLa. 2 anukULa varyAnuM phaLa.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 117 zAothI zrI zAMtinAthane snAtra karyuM, ane gozISacaMdanathI vilepana karIne divya puSpavaDe pUjA karI. pachI zrI zAMtinAthanI A pramANe stuti karavA mAMDI "devAdhideva, jagatanA trAtA ane paramAtmA rUpa soLamA tIrthaMkara zrI zAMtinAtha prabhune mArA namaskAra che. A saMsArasamudrathI tAranAra evA he zAMtinAtha bhagavAna ! sarvArtha siddhinA maMtrarUpa tamArA nAmane paNa vAraMvAra namaskAra che. he prabhu! je tamArI aSTaprakArI pUjA kare che teonA hAthamAM aNimA vigere AThe siddhio prApta thAya che. te netrone dhanya che ke je pratidina tamArUM darzana kare che, tenAthI paNa te hadayane dhanya che ke je netranA joyelA tamane dhAraNa karI rAkhe che. he deva ! tamArA caraNasparzathI paNa prANI nirmaLa thAya che. zuM spa dhI rasathI letuM paNa suvarNa nathI thatuM ? he prabhu ! tamArA caraNa kamaLamAM praNAmathI ane tamArI sAme nitya bhUmipara AleTavAthI mArA lalATa upara tamArAM kiraNanI paMkti zRMgAratilakarUpa thAo. he prabhu ! tamane upahAra karelAM puSpagaMdhAdika padArtho vaDe sadA mArI rAjyasaMpattirUpa velInuM phaLa mane prApta thaje. he jagatpati ! tamane vAraMvAra eja prArthanA karuM chuM ke mane bhave bhavamAM tamArI atyaMta bhakti prApta thaze. A pramANe zrI zAMtinAthanI stuti karIne akSamALAne dhAraNa karanArA rAvaNe prabhunI sAme ratnazilA para besIne te vidyA sAdhavAno AraMbha karyo. maMdadarIe yamadaMDa nAmanA dvArapALane kahyuM ke "sarva purIjana ATha divasa sudhI janadharmomAM tatpara rahe ema kahe ane je evuM nahi kare teno vadha karavAmAM Avaze. A pramANe laMkApurImAM paDaha vagaDAva." maMdodarInA AdezathI dvArapALe te pramANe AkhI laMkAnagarImAM paDaha vagaDAvI AgheSaNa karAvI. A khabara bAtamIdAre e AvIne sugrIvane kahI. sugrIve rAmabhadrane kahyuM ke-he prabhu! jyAM sudhI rAvaNa bahurUpa vidyA sAthe nahi tyAM sudhImAM tene sAdhya karI le sAre che; kemake tyAM sudhI ja te sAdhya che." rAme hasIne kahyuM ke-dhyAnaparAyaNa ane zAMta rAvaNane huM zI rIte grahaNa karUM ? huM tenA jevo chaLI nathI." rAmanAM AvAM vacana sAMbhaLI tenAthI chAnA aMgada vigere kapivI zAMtinAthanA cityamAM rahelA laMkApatine vidyAthI bhraSTa karavAne mATe tyAM gayA. teoe uchaMkhalapaNe tene vividha prakAranA upasargo karyA, tathApi rAvaNa jarA paNa dhyAnathI calita thaye nahi. aMgade kahyuM-"are rAvaNa ! teM zaraNurahita thaI rAmathI bhaya pAmIne A zuM pAkhaMDa AraMhyuM che? te amArA svAmInI pakSamAM mahA satI sItAnuM haraNa karyuM che, ane ame te A tArI patnI maMdadarInuM tArI najare ja haraNa karIe chIe." A pramANe kahIne ghaNA reSavALA teNe anAtha TITeDInI jema karUNasvare rUdana karatI maMdodarIne kezavaDe kheMcI, tathApi dhyAnamAM lIna thayelA rAvaNe tenI sAme paNa joyuM nahi. te samaye AkAzane prakAzita karatI bahurUpA vidyA pragaTa thaI. vidyA bAlI-are rAvaNa ! huM tane siddha thaI chuM, kahe have zuM kArya karUM ? huM badhuM vizva paNa tAre vaza karI ApI zakuM te pachI A rAmabhadra ane lakSmaNa te kaNa mAtra che ?" rAvaNe kahyuM- he vidyA ! tArAthI sarva vAta siddha thAya tema che, paNa je kALe huM smaraNa karUM te vakhate tuM Avaje, hAla to svasthAne jA." pachI tenuM kaheluM lakSamAM laIne vidyA aMtardhAna thaI gaI, ane sarva vAnare pavananI jema uDIne pitAnI chAvaNImAM AvyA. - rAvaNe maMdodarI ane aMgadano sarva vRttAMta sAMbhaLe; eTale tatkALa teNe ahaMkAragarbhita huMkAra zabda karyo. pachI snAnabhojana karIne te devaramaNa udyAnamAM gayo ane sItAne kahyuM- "are suMdarI ! meM lAMbo vakhata tAre anunaya karyo. have niyamabhaMganI bIka
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 sarga 7 me choDI daI, tArA pati ane diyarane mArIne huM tArI sAthe balAtkAre kIDA karIza." AvI rAvaNanI viSamaya vANI sAMbhaLIne rAvaNanI AzAnI jema jAnakI mUccha khAI bhUmi para paDyAM. DIvAre kiMcit saMjJA meLavIne sItAo abhigraha lIdhe ke "jo rAmalakSmaNanuM maraNa thAya che tyArathI mAre anazana vrata ho." A sItAno abhigraha sAMbhaLI rAvaNane vicAra thaye ke A strIne rAmanI sAthe svAbhAvika sneha che, te AnI sAthe mAre rAga kare te sthaLamAM kamaLa ropavA jevuM che. meM vibhISaNanI avajJA karI te sAruM karyuM nathI. vaLI meM maMtrIonuM apamAna karyuM che ane mArA kuLane paNa kalaMkita karyuM che, paraMtu je have atyAre huM A sItAne choDI dauM te te viveka gaNAze nahi, paNa ulaTuM "rAmathI dabAIne sItAne ApI dIdhI e apayaza prApta thaze; mATe rAmalakSmaNane bAMdhIne ahIM laI AvuM, ane pachI temane A sItA arpaNa karUM te te kArya dharma ane yaza vadhAranArUM thaze." A nizcaya karIne durmada rAvaNa te rAtri nigamana karI prAta:kALe apazakuna e vAryA chatAM paNa yuddha karavAne cAlyo. rAma ane rAvaNanA saunyamAM ugra subhaTonI bhujAnA ApheTathI diggajane trAsa pamADatuM moTuM yuddha pharIvAra pravatyuM. rUne pavananI jema sarva rAkSasone mArgamAMthI dUra karIne lakSmaNa rAvaNanI uparaja bANa nAMkhavA lAgyA. lakSamaNanuM parAkrama joI rAvaNane pitAnA jayamAM AzaMkA thaI; tethI tatkALa vizvane bhayaMkara evI bahurUpA vidyAnuM teNe smaraNa karyuM. smaraNa karatAM ja te vidyA AvIne UbhI rahI, eTale tenA vaDe rAvaNe tarataja mahA bhayaMkara aneka rUpe vikuLaM. bhUmi upara, AkAzamAM, pRSTha bhAge, agra bhAge ane banne paDakhe -vividha prakAranAM Ayudhdhane varSAvatA aneka rAvaNa ? ekvA chatAM jANe teTalArUpe thayA hoya tema garUDapara besIne IcchA pramANe prApta thatAM bANothI aneka rAvaNane mAravA lAgyA. vAsudeva lamaNanA bANathI rAvaNa akaLAI gayo, eTale teNe ardhacakrInA cinharUpa jAjavalyamAna cakranuM smaraNa karyuM. cakra pragaTa thatAM ja roSathI rAtAM netra karIne te chellA cakrarUpa zastrane AkAzamAM bhamADIne teNe lamaNu upara choDyuM. te cakra lakSmaNane pradakSiNA karIne udayagirinA zikhara upara sUrya Ave tema lakSamaNanA jamaNe hAthamAM AvIne rahyuM. e pramANe joIne rAvaNa kheda pAmI ciM. tAmAM paDyo ke-muninuM vacana satya thayuM, temaja vibhISaNa vigerenA vicArano nirNaya paNa satya thaye !" rAvaNane khedayukta joI vibhISaNe kahyuM- "he bhrAtA ! je jIvavAnI IcchA hoya te haju paNa sItAne mUkI de." rAvaNe krodhathI kahyuM-"mAre te cakranI zI jarUra che? huM eka muSTimAtrathI A zatrune ane cakrane tatkALa haNI nAMkhIza." AvAM garvayukta vacane belanArA rAvaNanI chAtIne lakSamaNe tatkALa te cakrathI ja keLAnA phalathI jema phaDI nAMkhI. teja vakhate jayeSTha mAsanI kRSNa ekAdazIe divasanA pAchalo pahore rAvaNa mRtyu pAmIne cothA narakamAM gayA. te samaye AkAzamAM jayajaya zabda karatA devatAoe lakSmaNanI upara puSpanI vRSTi karI, ane jemAM moTA harSathI uThelA kilakila nAdavaDe bhUmi ane aMtarIkSa pUrNa thayeluM che evuM kapionuM tAMDava nRtya thavA lAgyuM. SajhaGSSSSSSSSSSSS S&B 388288 2898GBAA333 ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi rAvaNavadho nAma saptama saH samAtaH | 7 || 8888888888888888888888888888888888888
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 8 mAM rAme karele sItAno parityAga. rAvaNa mRtyu pAmyA pachI jJAtinA sanehane vaza thayelA vibhISaNe have kyAM nAsI javuM ?" e bhayabrAMta thaIne vicAra karatA rAkSasane A pramANe AzvAsana ApyuM ke"he rAkSasavIre ! A rAma ane lakSmaNa (padma ane nArAyaNa) AThamA baladeva ane vAsudeva che. teo zaraNa karavAne gya che, mATe niHzaMka thaIne temane zaraNe jAo." vibhISaNanAM AvAM vacanathI teo rAma lakSmaNane zaraNe AvyA, eTale padma ane nArAyaNe temanA upara prasAda karyo. vIra purUSa prajA upara samadaSTivALA ja hoya che. have vibhISaNe maraNa pAmelA pitAnA baMdhu rAvaNane joI zakanA AvezavaDe maravAnI IcchAthI pitAnI charI kheMcI, te charIvatI potAnA udaramAM ghA karata, paraMtu "hA brAta hA brAta !" ema UMcA karUNa svare rUdana karatA vibhISaNane rAme ekadama pakaDI lIdhA. pachI maMdodarI vigerenI sAthe rAvaNanI samIpe rUdana karatA vibhISaNane rAma lakSamaNa samajAvavA lAgyA ke "he vibhISaNa !tamArA AvA parAkramI baMdhu rAvaNane mATe kAMI paNa zeka kare yogya nathI, ke jenI sAthe saMgrAma karavAmAM devatAo paNa dUrathIja zaMkA pAmatA hatA. AvI vIravRttithI mRtyu pAmelA tamAre baMdhu kharekhara kIrtAinuM pAtra thaye che; mATe have te tenuM uttarakArya sArI rIte kare, rUdana karavAthI saryuM." A pramANe kahIne mahAtmA padmanAbha (rAme) baMdhana pAmelA kuMbhakarNa, indrajita ane meghavAhana vigerene choDI dIdhA. pachI vibhISaNa, kuMbhakarNa, Idrajita, meghavAhana ane maMdodarIe temaja bIjA saMbaMdhIoe ekaThA maLI athupAta karatAM karatAM gozISacaMdananA kASThanI citA racIne kapUra tathA agamizra prajvalita agnithI rAvaNanA aMgane agnisaMskAra karyo. rAme padhasarovare AvI snAna karIne jarA uSNa evA azrujaLathI rAvaNane jalAMjali ApI. pachI madhura vANIthI jANe amRta rasa varSatA hoya tema rAma ane lakSmaNe kuMbhakarNa vigerene A pramANe kahyuM ke-he vIro ! pUrvanI jema tame tamAruM rAjya kare, tamArI lakamI amAre joItI nathI, tamArUM kuzaLa thAo.' A pramANe rAmanA kahevAthI eka sAthe zeka ane vismayane dhAraNa karatA kuMbhakarNAdika ga-gad svare bolyA- he mahAbhuja !amAre ghaNA moTA evA paNa A rAjyanI koI jarUra nathI. ame te mokSasAmrAjyane sAdhanArI dIkSA laIzuM.' evA samayamAM kusumAyudha udyAnamAM aprameyabala nAme eka caturdAnI muni AvyA. temane te ThekANe temane teja rAtrie ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. devatAoe AvI temanA kevaLajJAnane mahimA karyo. prAta:kALe rAma, lakSamaNa ane kuMbhakarNa vigeree AvI temane vaMdana karIne dharma sAMbhaLyo. dezanAne aMte Idrajita ane meghavAhane parama vairAgya pAmIne potAnA pUrva bhava pUchaLyA.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 sarga 8 mi - muni belyA-"A bharatakSetrane viSe kauzAMbI nagarImAM tame prathama ane pazcima nAme be nirdhana baMdhu hatA. eka vakhate bhavadatta nAmanA muni pAsethI dharma sAMbhaLIne tame vrata grahaNa karyuM ane kaSAya zAMta karIne vihAra karavA lAgyA. eka samaye te bane muni pharatAM pharatAM pAchA kauzAMbImAM AvyA. tyAM vasaMtotsavamAM IndumukhI rANInI sAthe krIDA karato tyAM rAjA naMdidheSa temanA jovAmAM AvyuM. tene joI pazcima munie evuM niyANuM bAMdhyuM ke "A tapasyA karavAthI AvI krIDA karanAra A rAjA ane rANIne ja huM putra thAuM." bIjA sAdhuoe ghaNuM vAryA te paNa te AvA niyANAthI nivRtta thayA nahi; tethI maraNa pAmIne te pazcima muni rativardhana nAme temanA putra thayA. anukrame yauvanavayane prApta thayela ane rAjA thayela rativarlDana pitAnI jema ramaNIothI vIMTAIne vividha prakAranI krIDA karavA lAge. prathama nAmanA muni mRtyu pAmIne niyANArahita tapanA yege pAMcamA kalpamAM paramaddhika deva thayA. avadhijJAnathI pitAnA bhAI pAzcamane kauzAMbI nagarImAM rAjApaNe utpanna thayele jANI tene baMdha karavA mATe te deva munirUpe tyAM AvyA. rativaddhana rAjAe tene Asana ApyuM, eTale tenI upara besIne bhrAtRsahadane lIdhe teNe tene ane potAnA pUrva bhava kahI saMbhaLAvyA. te sAMbhaLI jAtismaraNa utpanna thatAM rativaddhane saMsArathI virakta thaI tatkALa dIkSA lIdhI, ane tyAMthI mRtyu pAmIne te paNa brahmalokamAM devatA thayA. tyAMthI cavIne tame bane bhAI mahAvideha kSetramAM vibuddha nagarane viSe rAjArUpe bhAI thayA, ane dIkSA laI mRtyu pAmIne azruta devalokamAM gayA. tyAMthI cavIne A prativAsudeva rAvaNanA Ijita ane meghavAhana nAme tame be putra thayA cho. ratibaddha nanI mAtA je IdumukhI hatI te bhavabhramaNa karIne tamArA bannenI mAtA A maMdarI thayelI che." A pramANe pUrva bhavane vRttAMta sAMbhaLIne kuMbhakarNa, Idrajita, meghavAhana ane madedarI vigeree tatkALa vrata grahaNa karyuM. pachI rAme munine namaskAra karI lakSamaNa tathA sugrIvanI sAthe IdranI jema meTI samRddhithI laMkAmAM praveza karyo. te vakhate vibhISaNa chaDIdAranI jema nagna thaI AgaLa cAlI rAmane mArga batAvato hato, ane vidyAdharanI strIo rAmane maMgaLa karatI hatI. anukrame puSpagirinA mastaka upara AvelA udyAnamAM jatAM jevA hanumAne kahyA hatA tevAja sItA rAmanA jovAmAM AvyAM. pitAnA AtmAne te vakhate ja jIvate mAnanArA rAme jANe bIju jIvita hoya tema te sItAne laIne potAnA utsaMgamAM dhAraNa karyA. te vakhate harSa pAmelA siddha ane gaMdharvoe "A mahAsatI sItA jaya pAme evo AkAzamAM harSanAda karyo. ghATA harSanA azrujaLathI jANe temanA caraNane detA hoya tema sItAdevIne lakSmaNe harSathI namaskAra karyo. "mArI AziSathI cirakALa che, cirakALa AnaMda pAme ane cirakALa vijaya meLave." ema bolatA sItAe lamaNunA mastakanuM AghANa karyuM. pachI bhAmaMDale sItAne namaskAra karyo, eTale sItAe harSathI munivAkyanA jevI (saphaLa) AzISa ApIne tene AnaMda pamADayo. pachI sugrIva, vibhISaNa, hanumAna, aMgada ane bIjAoe AvI AvIne potapotAnuM nAma kahevA sAthe sItAne praNAma karyA. rAmavaDe vikAsa pAmelAM sItA ghaNe kALe pUrNacaMdravaDe vikAsa pAmelI poyaNunI jevA bhavA lAgyAM. pachI sugrIva vigerethI paravarelA rAma sItAnI sAthe bhuvanAlaMkAra nAmanA hAthI upara besIne rAvaNanA maMdiramAM AvyA. tyAM hajAre maNistaMbhathI yukta evA zrI zAMtinAtha prabhunA cityamAM vaMdanA karavAnI IcchAe temaNe praveza karyo, ane rAme lakSamaNa ane sItA sAthe 1. badhupaNAno sneha.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 7 muM 121 vibhISaNe ApelA puSpAdika upakarathI zrI zAMtinAthanI pUjA karI. pachI vibhISaNanI prArthanAthI sItA, lakSmaNa ane sugrIvAdika parivArane laIne rAma vibhISaNane ghera gayA, tyAM vibhISaNane mAna ApatA satA rAme badhA parivAra sAthe devArcana, snAna ane bhejanAdi karyuM. pachI rAmane siMhAsana para besArI vibhISaNe be vastra dhAraNa karI aMjali joDIne kahyuM-"he svAmI ! A ratna suvarNAdikanA bhaMDAra, A hAthI ghoDA vigere saunya ane A rAkSasadvIpa tame grahaNa kare, huM tamAro eka pALe chuM. tamArI AjJA meLavIne ame tamane rAjyAbhiSeka karavA IcchIe chIe; mATe A laMkApurIne pavitra kare ane prasanna thaIne mArA upara paNa anugraha kare." rAma bolyA- he mahImA ! pUrve A laMkAnuM rAjya meM tamane ja ApeluM che, te hamaNAM bhaktithI meha pAmIne kema bhUlI gayA ?' AvI rIte kahI, tenI mAgaNIne niSedha karI, pitAnI pratijJAne pALanAra rAme prasanna thaIne teja vakhate laMkAnA rAjya upara vibhISaNane abhiSeka karyo. pachI Idra jema sudharmA sabhAmAM Ave tema rAma, sItA, lakSamaNa ane sugrIvAdikathI paravaryA satA rAvaNane ghera AvyA. - pachI pUrve paraNavAne kabula karelI siMhodara vigere rAjAnI kanyAone rAmanI AjJAthI vidyAre tyAM lAvyA, ane potapotAnI pratijJA pramANe rAmalakSmaNa te kumArIone khecaranI strIothI gItamaMgaLa gavAte vidhipUrvaka paraNyA. sugrIvAdikathI sevAtA rAmalamaNe nividane bhoga bhogavatAM laMkAnagarImAM cha varSa nirgamana ryA. te samayamAM vidhyasthalI upara Indrajita ane meghavAhana siddhipadane pAmyA; tethI tyAM megharatha nAme tIrtha thayuM, ane narmadA nadImAM kuMbhakarNa siddhi pAmyA tethI te pRSTarakSita nAme tIrtha thayuM. ahIM ayodhyAmAM rAmalakSamaNanI mAtA pitAnA putranI vArtA paNa nahIM jANavAthI ghaNuM duHkhI thaI satI rahelI hatI, tevAmAM dhAtakIkhaMDamAMthI nArada tyAM AvI caDaDyA, teNe bhaktithI namra evI te mAtAone pUchayuM ke "tame ciMtAtura kema che ?? aparAjitA belyA-"mArA putra rAma ane lakSamaNa pitAnI AjJAthI mArI nuSA sItAne sAthe laIne vanamAM gayA che, tyAM sItAnuM haraNa thavAthI e mahAbhuja putre laMkAmAM gayA, tyAM yuddhamAM rAvaNe zaktithI lakSmaNane prahAra karyo. te zaktinuM zalya dUra karavA vizalyAne tyAM laI gayA. tyAra pachI vatsa lakSmaNa jIvyA ke zuM thayuM ? te ame jANatA nathI." A pramANe kahIne hA vatsa ! ema karUNa svare kahetI ane sumitrAne rovarAvatI aparAjitA atyaMta rUdana karavA lAgI. nArada bolyA-'tame svastha thAo. tamArA putranI pAse huM jaIza ane teone ahIM laI AvIza." temanI pAse evI pratijJA laIne nArada leka pAsethI khabara meLavI AkAzamArge cAlatAM laMkAmAM rAmanI pAse AvyA. rAme satkAra karIne nAradane pUchayuM ke "tame kema padhAryA che ?" eTale temanI mAtAnA duHkhanuM sarva vRttAMta nArade teone kahI saMbhaLAvyuM. tethI duHkha pAmelA rAme vibhISaNane kahyuM ke-'tamArI bhaktithI mAtAonA khane paNa bhUlI jaIne ame ahIM ghaNA kALa rahyA paNa have he mahAzaya ! jyAM sudhI amAra vigadu:khathI amArI mAtA mRtyu pAme nahi tyAM sudhImAM ame satvara tyAM jaIzuM, mATe amane anumati Apo." vibhISaNa namaskAra karIne belyA- he svAmI ! have mAtra soLa divasa ahI raho, tyAM sudhImAM huM mArA kArIgarothI ayodhyApurIne ramaNIya banAvI ApuM.' rAme "tathAstu' ema kahyuM, eTale vibhISaNe pitAnA vidyAdhara kArIgarone 1 putravadhU
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 saga 8 me mokalIne ayodhyApurIne soLa divasamAM svargapurI jevI banAvI dIdhI. rAme satkAra karIne vidAya karelA nArada adhyAmAM AvyA, ane temanI mAtAone putranA AgamotsavanA khabara ApyA. pachI soLame divase jANe zakeMdra ne IzAnedra ekatra thayA hoya tema rAma ane lakSamaNa sarva aMta:pura sahita puSpaka vimAnamAM besIne adhyA tarapha cAlyA. vibhISaNa, sugrIva ane bhAmaMDala pramukha rAjAothI anusarAelA rAma kSaNavAramAM ayodhyApurI pAse AvyA. puSpaka vimAnamAM besIne AvatA ane baMdhane dUrathI joIne bharata zatrahmanI sAthe gaje drapara besI sAmA AvyA. bharata najIka AvyA. eTale IdranI AjJAthI pAlaka vimAnanI jema rAmanI AjJAthI puSpaka vimAna pRthvI para AvyuM. prathama bharata dUrathIja anuja baMdhu sAthe gajendra uparathI utaryA, eTale utkaMThita evA rAmalAmaNa paNa puSpaka vimAnamAMthI utarI paDyA. pachI pagamAM paDelA ane abu sahita lenavALA bharatane UbhA karI rAma temanA mastaka para vAraMvAra cuMbana karatA satA tene AliMgana daIne maLyA, ane caraNamAM A loTatA zatrudanane paNa uThADI potAnA vastrathI tenA zarIrane luchI AliMgana karyuM. bharata ne zatrudana lakSamaNane namyA, eTale lamaNe bhujA prasArIne saMbhramathI gADha AliMgana karyuM. pachI rAma traNa anuja baMdhuonI sAthe puSpaka vimAnamAM ArUDha thayA, ane puSpaka vimAnane tvarAthI ayodhyAmAM praveza karavAnI AjJA ApI. AkAzamAM ane bhUmimAM vAji 2 vAgate sate rAma ane lakSamaNe harSasahita pitAnI adhyApurImAM praveza karyo. te samaye meghane mayUra jue tema utkRti ane unmukha thayelA purajane animiSa netre rAmalakamaNane jovA lAgyA ane nirbhara stuti karavA lAgyA. sthAne sthAne purIjane sUryanI jema jemane artha ApatA hatA evA ane prasanna mukhavALA rAmalakSamaNa anukrame pitAnA mahela pAse AvyA. suha jananA hRdayane AnaMda ApanArA rAma lakSmaNa sItAnI sAthe puSpaka vimAnamAMthI utarI mAtRgRhamAM gayA. baMne bhAIoe devI aparAjitAne ane bIjI mAtAone namaskAra karyA. mAtAoe AzISa ApI. pachI sItA, vizalyA vigeree aparAjitAne ane bIjI sAsuone temanA caraNakamaLamAM lalATa mUkI praNAma karyA. eTale "tame paNa amArI AzISathI amArI mAphaka vIraputrane janma ApanArI thAo" evI temaNe vahuone AzISa ApI. aparAjitA devI vAraMvAra hAthavaDe lakSamaNane sparza karatAM ane mastakamAM cuMbana karatAM bolyA-"he vatsa ! sAre bhAgye mane tamArA darzana thayAM che, huM te tamane hamaNAM ja pharIvAra jagyA che ema mAnuM chuM. kAraNa ke tame videzagamana karI vijaya meLavIne AvyA che. A rAma ane sItAe tamArI sevAthI ja vanavAsanA te te prakAranAM kaSTa ulaMghana karyA che." lakSamaNa bAlyA he mAtA ! vanavAsamAM pitAnI jema Arya baMdha rAme ane tamArI jema sItAe mArU lAlana kareluM che. tethI huM to vanamAM paNa sukhamAMja rahelo hato. mArA svecchAcArI durlalitathIja AyaMbaMdhu rAmane duzmanonI sAthe vera thayuM, ane tethI ja sItAnuM haraNa thayuM. he devI ! te viSe vadhAre zuM kahevuM ? paraMtu he mAtA ! tamArI AzISathIja zatrurUpe sAgaranuM ullaMghana karIne parivAra sahita rAmabhadra kuzaLatAe ahIM AvelA che." A pramANe vArtAlApa thayA pachI rAmanI AgaLa eka pedalarUpe rahevA IcchatA bhArate harSathI ayodhyA nagarImAM moTo utsava karAvyo. anyadA bharate rAmabhadrane praNAma karIne kahyuM ke "he Arya ! tamArI AjJAthI ATale. kALa meM rAjya dhAraNa karyuM, A rAjyane pALavAmAM tamArI AjJArUpI argalA ja ADI
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 mu 123 AvI na heAta tA huM pitAnI sAthe te vakhateja dIkSA grahaNa karata; mATe have mane vrata levAnI AjJA Apo ane A rAjya tame grahaNa karo. saMsArathI udvega pAmelA huM have tamArA AvyA pachI A rAjyamAM rahevAne utsAhI nathI." rAma azruyukta netre khelyA'he vatsa ! AvuM zuM elA che ? jema karatA hatA tema rAjya karo, ame teA tamArA teDAvavAthIja AvyA chIe, mATe rAjya sahita amAro tyAga karIne amane virahavyathA zA mATe Ape che ? tame rAjyamAM raheA ane pUrvanI jema mArI AjJA mAnA.' A pramANe Agraha karatA rAmane jANI bharata praNAma karIne tyAMthI cAlyA javA lAgyA, eTale lakSmaNe UThI hAthavaDe pakaDI rAkhyA. tevI rIte vrata levAno nizcaya karIne AvelA bharatane jANIne sItA ane vizalyA vigere sasa'bhrama thaine tyAM AvyA, ane bharatano vrata levAno Agraha bhUlAvavA mATe temaNe jaLakrIDAno vinoda karavAne bharatane prAnA karI. temanA ati AgrahathI bharata aMta:pura sahita krIDA karavA gayA; ane pAte virakta chatAM krIDAsarAvaramAM muhU pa ta temanI sAthe krIDA karI, pachI jaLamAMthI nIkaLIne bharata rAjahaMsanI jema sarovaranA tIra upara AvyA, tevAmAM bhuvanAlaMkAra nAmano hAthI sta bhanu' unmUlana karIne tyAM AvyA. madAMdha chatAM paNa te gajendre bharatanA danathI sadya madarahita thaI gayA, ane tene joIne bharata paNa harSa pAmyA. upadravakAraka te hAthIne chuTI gayelA sAMbhaLI rAmalakSmaNa sAmaMtA sahita tene bAMdhavAne mATe sabhramathI tenI pachavADe AvyA. rAmanI AjJAthI mahAvatA te hAthIne khIle bAMdhavA laI gayA; evAmAM dezabhUSaNa ane kulabhUSaNa nAmanA be muni tyAM AvyA, teenA udyAnamAM samAsaryAnA khakhara sAMbhaLI te mahAmunione vAMDhavA padma, lakSmaNa ane bharata parivAra sahita tyAM gayA. temane vaMdanA karIne rAme pUchyu'-he mahAtmA ! mArA bhuvanAlaMkAra hAthI bharatane jovAthI madarahita kema thaI gayA ?' dezabhUSaNa kevaLI khAlyA-pUrve zrIRSabhadeva bhagavaMtanI sAthe cAra hajAra rAjAoe dIkSA lIdhI hatI. pachI jyAre prabhu nirAhArapaNe mauna rahIne vihAra karavA lAgyA, cAre te sarva kheda pAmIne vanavAsI tApase thayA hatA. temAM prahalAdana ane suprabha rAjAnA cadrodaya ane surodaya nAme be putro hatA. teoe tyAra pachI cirakALa bhavabhramaNa karyuM. anukrame caMdrodaya gajapuramAM himatI rAjAnI caMdralekhA rANInI kUkSIthI kulakara nAme putra thayA, ane suradaya paNa teja nagaramAM vizvabhUtI brAhmaNanI agnikuMDA strIthI zrutirati nAme putra thayA. anukrame kulakara rAjA thayA. anyadA te tApasanA AzramamAM jatA hatA, tyAM avadhijJAnI abhinaMdana nAmanA sAdhue tene A pramANe kahyuM-'he rAjA ! tu' jenI pAse jAya che te tApasa paMcAgni tapa kare che, tyAM dahana karavAne mATe lAvelA kASThamAM eka sapa rahelA che; te sarpa pUrva bhave kSemakara nAme tamArA pitAmaha hatA, mATe te kASTha phaDAvI yatnathI tene bahAra kaDhAvIne tenI rakSA kara.' te vacana sAMbhaLI rAjA AkuLavyAkuLa thaI gayA ane tatkALa tyAM jai te kASThane phaDAvyuM, tenI aMdara muninA kahevA pramANe sarpane rahelA joine te atyata vismaya pAmyA. teja vakhate kula'kara rAjAne dIkSA levAnI icchA thai. tevAmAM pelA zrutirati brAhmaNa tyAM AvIne A pramANe kahevA lAgyA-A tamAro dharma kAMi AmnAyarahita nathI; tathApi jo tamAre dIkSA levAnA Agraha hoya teA chevaTanI vayamAM dIkSA le, atyAre zAmATe kheDha pAme che ?" A zrutirati brAhmaNunI vANI sAMbhaLIne rAjAno dIkSA levAnA utsAha jarA bhagna thaI gayA
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 sarga 8 mo. eTale "have mAre zuM karavuM ?' ema te vicAra karavA lAge ane saMsAramAM sthita thayA. tene zrIdAmA nAme eka rANI hatI te zrutirati purohitanI sAthe sadA Asakta hatI. eka vakhate e durmati rANIne evI zaMkA thaI ke jarUra amAro saMbaMdha rAjAe jANe che; mATe te amane mAre nahi tyAM sudhImAM huM tene mArI nAMkhuM." ema dhArI purehitanI saMmatithI te zrIdAmAe viSa ApIne pitAnA pati kulakara rAjAne mArI nAMkhyo. anukrame te zrutirati paNa mRtyu pAmyA, ane te baMne cirakALa bhavabhramaNa karI nAnA prakAranI yonimAM patita thayA. keTaleka kALe rAjagRha nagaramAM kapila nAmanA brAhmaNanI sAvitrI nAmanI strIthI vinoda ane ramaNa nAme be joDale putra thayA. ramaNa veda bhaNavAne mATe dezAMtara gaye. keTaleka kALe veda bhaNIne rAjagRha nagaramAM rAtre Avyo. A akALe AvyA che ' evuM dhArI daravAne tene nagaramAM pisavA dIdho nahi eTale sarvane sAdhAraNa evA eka yakSama diramAM te rAtrivAso rahyo. te samaye vinodanI zAkhA nAmanI strI datta nAmanA eka brAhmaNanI sAthe saMketa karIne tyAM AvI, tenI pachavADe vineda paNa Avyo. teNe datta che ema jANIne ramaNane uThADayo ane tenI sAthe ratikrIDA karI. te joI vide ni:zaMkapaNe khagathI ramaNane mArI nAMkhe; eTale zAkhAe ramaNanI charI vaDe vinodane paNa mArI nAMkhe. te baMne pAchA cirakALa bhavabhramaNa karIne vinoda dhana nAme eka dhanADhaya zreSThIne putra thayo. ramaNa paNa bhavabhramaNa karIne te dhananI lakSmI nAmanI strInI kukSithI bhUSaNa nAme putra thaye. dhananA kahevAthI te batrIsa zreSThI kanyAonI sAthe paraNyo. teonI sAthe krIDA karato bhUSaNa eka vakhate rAtre pitAnA gharanI agAzImAM beThA hatA, tevAmAM rAtrinA cothA pahore zrIdhara nAmanA munine kevaLajJAna utapana thatAM devatAo e AraMbhela mahAtsava tenA javAmAM Avyo. te joI bhUSaNane dharmanAM pariNAma thayAM, tethI tatkALa agAzImAMthI nIce UtarIne te munine vAMdavA cAlyo. mArgamAM tene sarSe Da, eTale zubha pariNAmathI mRtyu pAmIne te cirakALa zubha gatiomAM bhramaNa karI jabUdvIpanA aparavideha kSetramAM ratnapura nagarane viSe acala nAmanA cakravatInI hariNI nAmanI strIthI priyadarzana nAme dharmatatpara putra thaze. te bAlyAvasthAthIja dIkSA levAnI IcchAvALo hato, chatAM pitAnA AgrahathI te traNa hajAra kanyAone para, tathApi te saMvegamAM lIna rahyA. grahavAsamAM paNa cosaTha hajAra varSa paryata utkRSTa tapa karI mRtyu pAmIne te brahmadevalekamAM devatA thayo. pele dhana saMsAramAM bhamI potanapuramAM agrimukha brAhmaNanI zakunA nAmanI strIthI mRdumati nAme putra thaze. avinIta thavAthI pitAe tene gharanI bahAra kADhI mUkyo. te bhamato bhamato sarva kaLAomAM catura e dhUta banyo, ane pharIvAra ghera AvyA. devadyuta ramavAmAM te koinAthI chatAte nahi, tethI divase divase e devasamAna mRdumatie ghaNuM dhana upArjana karyuM. vasaMtasenA nAmanI vezyAnI sAthe bhega bhegavI chevaTe dIkSA laI te paNa brahma devalokamAM devatA thaye. tyAMthI AvI pUrva bhavanA ka SathI te vaitADhayagiri upara bhuvanAlaMkAra nAme A hAthI thayo che, ane priyadarzanane jIva brahmadevalekamAMthI AvIne A tamArA mahAbhuja bharata thayela che. bhAratanA darzanathI tene jAtismaraNa utpana thatAM te gajedra sadya madarahita thaI gayo. kemake viveka utpanna thayA pachI raudrapaNuM rahetuM nathI, A pramANe potAnA pUrva bhava sAMbhaLI bhArate adhika virakta thaI eka hajAra rAjAenI sAthe dIkSA lIdhI, ane anukrame mokSe gayA, hajAra rAjAo paNa cirakALa vrata
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 su 125 pALI, vividha prakAranI labdhio meLavIne tenA sadaza pada (meAkSa ) ne prApta thayA. bhu vanAla kAra hAthI vairAgyathI vividha prakAranAM tapa karI prAMte anazana pAmIne brahmadevalAkamAM devatA thayo. bharatanI mAtA kaikeyI paNa vrata pALIne avyayapadane pAmI, aMgIkAra karI mRtyu lai niSkala kapaNe bharate jyAre dIkSA lIdhI, tyAre aneka rAjAe, prajAe, khecAe bhaktithI rAjyAbhiSekane vAste rAmanI prArthanA karI. rAme temane AjJA karI ke 'A lakSmaNa vAsudeva che, mATe tene rAjyAbhiSeka karaze. teoe tatkALa tema karyuM', ane rAmane paNa aladevapaNAnA abhiSeka karyA. pachI te AThamA khaladeva ane vAsudeva traNa khaMDa bharatanA rAjyanuM pAlana karavA lAgyA. rAme vibhISaNane kramAgata rAkSasadvIpa, sugrIvane kapidvIpa, hanumAnane zrIpura, virAdhane pAtALalakA, nIlane RkSapura, pratisUrya ne hanupura, ratnajaTIne devApagIta nagara ane bhAmaDalane baitADhagiri uparanu` rathanUpura nagara ApyuM, bIjAone paNa judA judA deza ApIne rAme zatrughnane kahyuM ke 'he vatsa ! je deza tane rUce te svIkAra. zatrughne mAMgaNI karI ke ' A ! mane mathurAnagarI Ape.' rAma khelyA- vatsa ! te mathurApurI du:sA dhya che. kAraNa ke tyAM madhu nAme rAjA rAjya kare che, tene pUrve camarendre eka trizULa ApyuM che; te dUrathIja zatruonA sarva sainyane haNIne pAchuM tenA hAthamAM Ave che.' zatrughna khelyA- he deva ! tame rAkSasakuLano nAza karanArA che. ane huM tamAro bhAI chuM, tA mArI sAthe yuddha karatA te madhunu rakSaNa karanAra kANu che ? mATe mane mathurA ApA, huM mArI jAte uttama vaidya jema vyAdhino upAya kare tema te madhurAjAnA upAya karIza.' zatrughnano AvA ati Agraha jANI rAme kahyuM- bhAI ! jyAre te trizULarahita hoi pramAdamAM paDayo hoya tyAre tenI sAthe tAre yuddha karavuM.' AvI sUcanA karIne rAme tene akSaya khANavALAM be bhAthAM ApyAM, ane kRtAMtavadana nAmanA senApatine sAthe javAnI AjJA karI. paramivajayanI AzA rAkhanArA lamaNe agnimukha bANA ane peAtAnuM aNu vAvartta dhanuSya Apyu'. pachI zatrughna nira'tara prayANa karatAM mathurA tarapha cAlyA. keTaleka divase mathurAnagarI pAse AvIne nadIne kAMThe avasAna karyAM. tyAM rahIne prathama guptapaNe cAra guptacarA mAkalyA. teoe pAchA AvI zatrughnane kahyuM ke 'mathurAnI pUrva dizAmAM eka kuberAvAna che, tyAM atyAre madhurAjA gayela che, atyAre tyAM pAtAnI jayaMtI rANInI sAthe krIDA kare che, tenu' trizULa hAla zastrAgAramAM che; tethI A samaya yuddha karavAno che.' pachI chaLa jANanAra zatrughne rAtre mathurAmAM praveza karyA, ane udyAnamAMthI pAchA vaLIne nagaramAM praveza karavA AvatA madhurAjAne potAnA lazkara vaDe mAmAM rUkyo. pachI rAmAyaNanA raNuMnA AraMbhamAM jema kharane lakSmaNe mAryA hatA tema zatrune madhunA lava nAmanA putrane raNanA AraMbhamAMja mArI nAMkhyA. mahArathIomAM zreSTha evA madhu, putranA vadhathI krAdha pAmIne dhanuSyanuM AsphAlana karatA zatrunnanI sAthe yuddha karavA doDayo. parasparanAM astrane astrothI chedatA kha'nee deva ane daityanI jema ghaNIvAra sudhI zastrAzastrI yuddha karyuM. pachI dazarathanA cothA putra zatrune lakSmaNe ApelA satudrAvatta dhanuSyanu ane agnimukha mANeAnu' smaraNa karyuM, smaraNamAtrathIja te dhanuSya ane khANa prApta thayAM, * khabara lAvanArA sevaka.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 sarga 8 me eTale te dhanuSya caDhAvIne agnimukha bAvaDe zikArI jema siMhane mAre tema vIra zatrudane madhune prahAra karavA mAMDyo te bANanA ghAtathI vidhura thayele madhu ciMtavavA lAge ke "A vakhate trizala mArA hAthamAM AvyuM nahi ane meM zatrughane mAryo nahi; vaLI mAro A janma paNa niSphaLa cAlyA gaye. kemake meM zrI jineMdranI pUjA karI nahi, ce karAvyAM nahi, ane dAna paNa ApyuM nahi, AvuM ciMtavana kara madhu bhAvacAritra aMgIkAra karI, namaskAra maMtranA smaraNamAM tatpara thaI mRtyu pAmIne sanakumAra devalokamAM mahaddhika devatA thaye. te samaye madhunA zarIra upara tene vimAnavAsI dee puSpavRSTi karI ane "madhudeva jaya pAmo" evI AghoSaNA karI. peluM devatArUpa trizULa amaredranI pAse gayuM, ane zatrune chaLathI madhune mAryo te vArtA kahI. pitAnA mitranA vadhathI krodha pAmela camareMdra pote zatrudanane mAravA mATe cAlyA eTale veNudArI nAmanA garUDapati I Tre pUchayuM ke- tame kyAM jAo che?" camarendra kahyuM ke mArA mitrane haNanAra zatruna mathurAmAM rahela che tene mAravA mATe jAuM chuM." eTale vedArI Idra bolyA-dharAvaNe dharaNaMdra pAsethI amoghavijayA zakti meLavI hatI, te zaktine paNa utkRSTa puNyavALAM lakSamaNa vAsudeve jItI lIdhI che ane teNe rAvaNane paNa mArI nAMkhe che, te tenI AgaLa tenA sevaka madhu te koNa mAtra che ? te lakSmaNanI AjJAthI zatrune raNamAM madhune mArI nAMkhe che." camakaraMdra belyA-te zaktine je lamaNe chatI te vizalyA kanyAnA prabhAvathI jItelI che ane have to te vizalyA paraNelI che, tethI teno prabhAva cAlyA gaye che, mATe tenAthI zuM thavAnuM che? tethI huM avazya e mitraghAtakane mAravA jaIza." A pramANe kahIne camareMdra roSathI zatrudananA dezamAM gayA. tyAM tenA zubha rAjyamAM teNe salA kAne svastha joyA; eTale camareMdra vicAra karyo ke prathama prajAmAM upadrava karIne A madhune ripune akaLAvI dauM" evI buddhithI teNe zatrughanI prajAmAM vividha prakAranAM vyAdhio utpanna karyA. kuLadevatAe AvIne zatrudanane A vyAdhie thavAnuM kAraNa jaNAvyuM, eTale te ayodhyAmAM rAma lakSamaNunI pAse gaye. evA samayamAM dezabhUSaNa ane kulabhUSaNa muni vihAra karatAM karatAM tyAM AvyA. rAma, lakSamaNa ane zatrune temanI samIpe jaIne vaMdanA karI. pachI rAme pUchyuM--"A zatrudanane mathurA levAno Agraha kema thayA ?" dezabhUSaNa muni belyA-"zatrunane jIva mathurAmAM anekavAra utpanna thayelo che. eka vakhate te zrIdhara nAme brAhmaNa thayA hatA. te rUpavAna ane sAdhuone sevaka hate. anyadA te mArge cAlyA jato hato, tevAmAM rAjAnI mukhya rANI lalitAe tene dIThe, eTale tenI upara rAga utpanna thatAM teNe tene kAmakrIDAnI IcchAthI pitAnI pAse bolAvyo. te samaye akasmAtuM rAjA AvI caDyA. tene joI lalitA #bha pAmI, eTale tatkALa teNe "A cora" e pokAra karyo. rAjAe tene pakaDI lIdho. rAjAnA AdezathI tene rAjasevako vadhasthAne laI gayA. te vakhate teNe vrata levAnI pratijJo karI, eTale kalyANa nA mana munie tene choDAvyA mukta pachI tarata ja teNe dIkSA lIdhI, ane tapasyA karIne devalekamAM gayA. tyAMthI racavIne mathurApurImAM caMdraprabha rAjAnI rANI kAMcanaprabhAnI kukSIthI te acala nAme putra thaye. te caMdraprabha rAjAne ghaNe priya thaye. tene bhAnuprabha vigere bIjA ATha agraja sapanna baMdhuo * oramAna mAtAthI thayelA moTA bhAIo.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 127 hatA. teoe jANyuM ke A rAjAne priya che mATe e ja rAjA thaze, tethI tema na thavA devA mATe tene mAravAno teoe AraMbha karyo. te vicAra maMtrInA jANavAmAM AvatAM teNe acalane khabara ApyA, eTale acala tyAMthI nAsI gaye, vanamAM bhamatAM tene eka moTo kAMTo vAgyo. tenI pIDAthI te AkraMda karavA lAge. have zrAvastI nagarIno rahenAre ane pitAnA kADhI mUkavAthI vanasAM Avele aMka nAme kaI purUSa mAthe dhaNano bhAro laIne jato hato teNe te acalane dIThe, eTale kASThano bhAro nIce mUkI teNe tenA pagamAMthI kAMTe kADho. acala harSa pAmI tenA hAthamAM kAMTe ApI be- he bhadra! tame bahu sAruM karyuM. have jyAre tame sAMbhaLo ke mathurApurImAM acala rAjA thayela che, tyAre tame tyAM Avaje; tame mArA parama upakArI che. pachI acala tyAMthI kauzAMbI nagarIe gaye. tyAM IMdradatta rAjAne siMhagurUnI pAse dhanuSyano abhyAsa karatA teNe dIThA. pachI teNe siMhAcArya ane Idradattane pitAnuM dhanuSyacArya batAvyuM tethI harSa pAmelA Idradatta tene keTalIka pRthvI sAthe pitAnI dattA nAmanI putrI apa Na karI pachI sainyanuM baLa prApta thatAM te acale aMga vigere keTalAka dezo sAdhI lIdhA. eka vakhate te nya laIne mathurApurI AvyuM. tyAM pitAnA sapanna baMdhuonI sAthe teNe yuddha karyuM, ane chevaTe bhAnuprabha vigere AThe baMdhuone pakaDIne bAMdhI lIdhA. temane choDAvavAne mATe caMdraprabha rAjAe maMtrIone mokalyA; eTale acale maMtrIonI AgaLa pitAno badho vRttAMta kahyo. maMtrIoe savara jaIne te caMdraprabha rAjAne kahyo. te sAMbhaLI harSa pAmelA caMdraprabhe mahotsava pUrvaka acalane nagarImAM praveza karAvyo. anukrame te sauthI nAno chatAM rAjAe tene rAjya upara besAryo, ane bhAnuprabha vigerene kADhI mUkavA mAMDyA, tyAre acale temane mAMDamAMDa 2khAvyA ane pitAnA adaSTa sevake kya. eka vakhate nATayazALAmAM rahelA aMkane pratihArathI dhakkA khAte dIThe, eTale acale pitAnI pAse bolAvI maMgAvyo, ane tenI janmabhUmi zrAvastI nagarI tene ApI. ataMta maitrIvALA te bane sAthe rahIne rAjya karavA lAgyA. chevaTe temaNe samudrAcAryanI pAse dIkSA lIdhI, ane kALage mRtyu pAmIne bane brahmadevalekamAM devatA thayA. tyAMthI tryavIne he rAma! acalano jIva A tamAro anubaMdhu zatrudana thayela che. pUrva janmanA mahathI tene mathurA upara Agraha rahelo che; ane aMkano jIva tyAMthI ravIne kRtAMtavana nAme A tamAre senApati thayela che. A pramANe kahIne munie tyAMthI vihAra karyo ane rAmacaMdra vigere ayodhyAmAM AvyA. prabhApuranA rAjA zrInaMdananI dhAraNI nAmanI strIne anukrame sAta putro thayA. temanA suranaMda, zrInaMda, zrItilaka, sarvasuMdara, jayaMta, cAmara ane jayamitra evA nAma pADavAM. tyArapachI AThame putra eka mAsano thaye, eTale tene rAjyapara besArIne zrInaMdane pitAnA sAte putra sahita prItikara gurUnI pAse dIkSA lIdhI. zrInaMdana vrata pALIne mokSe gayA ane surajhaMdAdika sAte putro tapanI zaktithI jaMghAcAraNa labdhivALA thayA. te maharSi eka vakhate vihAra karatAM karatAM mathurApurImAM AvyA. te vakhate varSARtu AvavAthI teo eka parvata uparanA guhAgRhamAM cAturmAsa rahyA. tyAM te munie cha, aThThama vigere aneka prakAranI tapasyA karavA lAgyA, tyAMthI uDI dUra dezamAM jaIne pAraNuM karavA lAgyA, ane pAchA mathurA pAsenI girinI guhAmAM AvIne rahevA lAgyA. teone prabhAvathI camare utpanna karele badhe vyAdhi sarva bhUmimAMthI nAza pAmI gaye.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 8 me eka vakhate te munie pAraNu karavAne ayeAdhyApurImAM gayA. ahI~datta zeThane ghera bhikSA arthe AvyA. zeTha temane avajJApUrvaka vaMdanA karIne vicAra karavA lAgyA ke 'AvA sAdhue kANu haze ke jeo varSARtumAM paNa vihAra kare che ? huM temane pUchuM; athavA pAkhaMDInI sAthe bhASaNa karavuM yAgya nathI.' zeTha AvA vicAra karatA hatA, tevAmAM tenI strIe AvIne temane vaheArAkhyuM. pachI tee dyuti nAmanA AcAryAMnA upAzrayamAM gayA. AcArya gauravatAthI temane vaMdanA karI, paraMtu temanA sAdhuee 'A akALavahArI che' evuM dhArI vaMdanA karI nahi. dyuti AcArye Asana ApyAM, te para besIne teoe tyAMja pAraNuM karyuM. pachI 'ame mathurApurIthI AvyA chIe ane pAchA tyAMja jaIzuM.' ema kahI tee tyAMthI uDIne peAtAne sthAnake gayA. tenA gayA pachI vruti AcAye e ja ghAcAraNamunionI guNastuti karI, eTale temanA sAdhuoe avajJA karI hatI tethI temane pazcAttApa thayA. A vRttAMta sAMbhaLI adatta zrAvakane paNa pazcAttApa thayA. pachI te zeTha kArtika mAsanI zukala saptamIe mathurApurI gayA. tyAM caityapUjA karI saptarSine vaMdanA karIne pAte karelA avajJAdoSa temanI AgaLa pragaTa karIne khamAbyA. 128 saptarSionA prabhAvathI peAtAnA deza nirogI thayA che, evA khabara sAMbhaLI zatrughna paNa kArtikI pUrNimAe mathurAmAM AvyA. zatrughne temanI pAse AvI vaMdanA karIne kahyuM ke-'he mahAtmA ! tame mAre gharethI bhikSA grahaNa karo.' muni belyA-sAdhuone rAjapiMDa kalpatA nathI.' zatrudane pharIthI kahyu-he svAmI ! tame mArA atyaMta upakArI che. tamArA prabhAvathI mArA dezamAM utpanna thayelA daivika roga zAMta thayA che, have leAkeAnA anugrahane mATe hajI ahI' thoDA vakhata rahe. kemake ApanI badhI pravRtti paropakArane mATeja che." munie melyA-varSAkALa nigamana thayA che, mATe have te ame tIrthayAtrA nimitte vihAra karIzuM. munie eka ThekANe sthira rahetAja nathI. tame A nagarImAM ghare ghare A kha kha karAvA eTale pachI kada paNa kAine vyAdhi ze nahi.'' A pramANe kahI saptarSio tyAMthI uDI anyatra gayA. zatrughne pratigRhe jinabiMbe karAvyAM, jethI sava leAkeA nirogI thayA. vaLI mathurApurInI cAre dizAomAM teNe te saptarSionI ratnamaya pratimAo karAvIne sthApana karI. e samayamAM vaitADhavyagirinI dakSiNa zreNanA AbhUSaNarUpa ranapura nAmanA nagaramAM ratnartha nAme rAjA hatA. tene caMdramukhI nAme rANI hatI. tenI kukSithI manAramA nAme eka putrI thai. rUpathI paNa manoramA evI te kanyA anukrame yauvanavatI thai. eTale A kanyA kAne ApavI' evA rAjA vicAra karatA hatA, tevAmAM akasmAt nArada tyAM AvI caDavA. temaNe kahyuM-'A kanyA lakSmaNane cAgya che.' te sAMbhaLI geAtraveranA kAraNathI ratnarathanA putrone kApa caDayo; eTale temaNe braguTInI sa`jJAthI sevAne AjJA karI keA viTa purUSane mAro.' mAravAnI icchAe uThatA sevakone jANIne buddhimAna nArada pakSInI jema tyAMthI uDIne lakSmaNanI pAse AvyA, ane te kanyAne paTamAM AlekhI lakSmaNane batAvI. pachI peAtAne sa` vRttAMta vizeSa rIte temaNe lakSmaNane jaNAvyA. kanyAnu rUpa joi lakSmaNane anurAga thayA, eTale kSaNavAramAM rAkSaseA ane vidyAdharAthI paravarelA lakSmaNa rAmane laIne tyAM AvyA. lakSmaNe kSaNavAramAM ratnarathane jItI lIdhA; eTale teNe rAmane zrIdAmA ane lakSmaNane manAramA kanyA ApI. pachI rAmalakSmaNa vaitADhagirinI AkhI dakSiNa zreNine jItI laine ayeAdhyAmAM AvyA ane sukhethI rAjya pALavA lAgyA.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu lakSmaNane sALahajAra strI thai; temAM vizalyA, rUpavatI, vanamALA, kalyANumALA, ratnamALA, jitapadmA, abhayavatI ane manAramA ATha paTTarANIe thaI. tene aDhIse putro thayA. temAM ATha paTTarANInA ATha putro mukhya hatA. te A pramANe-vizalyAnA putra zrIdhara, rUpavatIno putra pRthivItilaka, vanamALAno putra arjuna, jitapadmAno putra zrIkezI, kalyANamALAnA putra mAMgaLa, manoramAnA putra supArzvakIti, ratimALAno putra vimaLa ane abhayavatIno putra satyakArtika nAme hatA. rAmane cAra rANIo hatI. temanAM sItA, prabhAvatI, ratinibhA ane zrIdAmA evAM nAma hatAM. 129 eka vakhate sItA RtusnAna karIne sUtAM hatAM, e samaye rAtrine aMte svapnamAM e aSTApada prANIne vimAnamAMthI cavIne peAtAnA mukhamAM praveza karatAM teNe joyAM. teNe te svapna rAmane kahyuM, eTale rAma khelyA- devI ! tamAre e vIra putra thaze, paNa vimAnamAMthI e aSTApada prANI cavyA evu' je tame dIThu, tethI mane harSa thatA nathI.' jAnakI elyAMheprabhu ! dharmanA ane tamArA mAhAtmyathI badhuM zubhaja thaze' te divasathI sItAe garbha, dhAraNa karyAM. sItA prathama paNa rAmane ati priya hatAM, te garbha dhAraNa karyA pachI vizeSa priya thayAM ane rAmanA netrane AnakAraka cadrikA tulya jaNAvA lAgyAM. sItAne sagarbhA jANI tenI sapatnIone IrSyA utpanna thai; tethI te kapaTI srIoe sItAne kahyuM ke 'rAvaNanuM rUpa kevuM hatuM te AlekhIne batAveA.' sItA khelyAM, 'me' rAvaNanAM sarva aMga joyAM nathI, mAtra tenA caraNu joyelA che, tethI huM tene zI rIte AlekhI batAvu'!' sapatnIe melI-tenA caraNa paNa AlekhI batAvA, amane te jovAnu ghaNuM kautuka che.' sapatnIonA AgrahathI prakRtie sarala evAM sItAe rAvaNunA caraNu AlekhyAM, te samaye akasmAt rAma tyAM AvI caDayA, eTale tatkALa tee eTalI UThI-'svAmI ! jue, tamArI priyA sItA adyApi rAvaNane sabhAre che. he nAtha ! juo A sItAe peAte rAvaNanA be caraNa AlekhyA che. haju sItA tenIja icchA kare che te dhyAnamAM rAkhajo.' te joi rAme gaMbhIrapaNAthI meTuM mana rAkhyuM, ane sItA devIthI na jAya tema tyAMthI tatkALa pAchA vaLI gayA sItAnA doSane sapatnIoe peAtAnI dAsIe dvArA lokomAM prakAza karyAM, tethI leAkeA paNa prAce tene apavAda elavA lAgyAM. Apa anyadA vasaMtaRtu AvI, eTale rAme sItA pAse AvIne kahyuM ke- he bhadre ! tame gathI khedita che, tethI tamane vineAda karAvavAne icchatI hoya tema A vasa talakSmI AvelI che. bakula vigere vRkSeA strIonA dohadathIja vikAsa pAme che, mATe cAlA ApaNe mahe hoya udyAnamAM krIDA karavA jaie.' sItA khelyAM-svAmI ! mane devAna karavAnA Dhohada thayA che, te udyAnanA vividha prakAranA sugaMdhI puSpAthI pUrNa karA. rAme tatkALa ati zreSTha prakAre devAcana karAvyuM. pachI parivAra sahita sItAne laine mahedrodaya udyAnamAM gayA. tyAM rAme sukhe besIne jemAM aneka nagarajanA vicitra krIDA kare che ane je ahaM tanI pUjAthI vyApta che evA vasatAtsavane joyA; e samaye sItAnu jamaNa' netra kayu', eTale sItAe zaMkAthI te rAmane jaNAvyu. 'A cinha sArU nathI' evuM rAme kahyuM, tethI sItA khelyAM- 'zuM mArA rAkSasadvIpanA nivAsathI haju devane sASa thayA nathI ? zuM haju nirdaya dhruva mane tamArA viyoganA duHkhathI paNa adhika duHkha Apaze ? anyathA AvuM mAThuM nimitta zA mATe thAya ?" rAma elyA-" he devI ! kheda na pAmeA, kaeNne AdhIna 17
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 8 mA evAM sukha ne duHkha sarva prANIne avazya bhAgavavAMja paDe che; mATe tame ApaNA ma`diramAM cAlA. devatAnu arcana karo ane satpAtrane dAna Ape. kemake ApattimAM eka dharmanuM ja zaraNa che," pachI sItA ghare jaIne moTA saMcayapUrvaka a`tanI pUjA karavA lAgyAM ane satpAtramAM ujjavaLa dAna ApavA lAgyAM. 130 e samaye nagarInA yathArtha vRttAMta jANIne kahevA mATe khAsa nImelA rAjadhAnInA moTA adhikArIe rAmanI pAse AvyA. vijaya, sUradeva, madhumAna, pi'gala, ladhara, kAzyapa, kALa ane kSema evA teonAM nAma hatAM. teo rAmanI AgaLa AvI vRkSanAM patranI jema kaMpavA lAgyA. teo rAmane kAMi paNa jaNAvI zakavA nahi; kemake rAjateja mahA du:sahu che, teone rAme kahyuM-he nagarInA mahAn adhikArIe ! tamAre je kahevAnu hoya te kahA. ekAMta hitavAdI evA tamane abhaya che.' rAmanAM abhaya vacanathI jarA avaSTaMbha pAmIne vijaya nAmanA adhikArI je teemAM mukhya hatA te sarva prakAranI sAvadhAnIthI A pramANe khelyA "he svAmin ! tamane eka vAta avazya jaNAvavAnI che, jo huM na jaNAvuM tA meM svAmIne ThagyA kahevAya; paNa je jaNAvavAnu che te ghaNuM duHzrava che. he deva ! devI sItA upara eka apavAda AvyA che. te duTa chatAM leAka ghaTAve che, ane je yuktithI ghaTatu... hAya te durgaMTa chatAM vidvAne tenI para zraddhA karavI evuM nItinuM vacana che, leAkA kahe che ke 'tikrIDA karavAnI icchAvALA rAvaNe sItAnuM haraNa karIne tene potAnA gharamAM ekalA rAkhyAM, sItA tenA gharamAM lAMbe kALa sudhI rahyAM, sItA rakta hAya ke virakta hoya, paNa strImAM lelupa evA rAvaNa tene samajAvIne ke baLAtkAre bhAgathI duSita karyA vagara rahe nahi.' A pramANe leAka apavAda bele che, te pramANe ame Apane kahIe chIe; mATe he rAma ! tevA yuktivALA apavAda tame sahana karaze! nahiM. huM deva ! tame janmathIja peAtAnA kuLanA jevI nirmaLa kItti meLavI che, teA AvA apavAdane sahana karavAvaDe tamArA yazane malIna karazeA nahi." 'sItA kalaMkanA atithi thayA' evA nizcaya karIne rAma duHkhathI mauna dharI rahyA. prAya: prema cheDavA te ghaNA azakaya che. pachI rAme dIya pakaDIne temane kahyuM "he mahA purUSA! tame mane ThIka jaNAvyuM. rAjabhakta purUSo koI bAbatamAM upekSA karatAja nathI, huM mAtra strIne mATe Ave apayaza sahana karI zakIza nahi." AvI pratijJA karIne rAme te adhikArIone vidAya karyA, te rAtre rAma chAnI rIte gharanI bahAra nIkaLyA. te vakhate sthAne sthAne A pramANe leAkeAnA mukhathI apavAda sAMbhaLavA lAgyA ke-" rAvaNa sItAne laI gayA, sItA cirakALa tenA gharamAM rahyA, tathApi rAma tene pAchI lAvyA ane haju tene satI mAne che. e rAgI rAvaNu tene laI gayA hatA, chatAM teNe tenA upabhoga karyo na hoya e kema bane ? rAme eTalu paNa vicAryu nahi; paNa rAgI mANusa doSane jotAja nathI." A pramANe sItAneA apavAda sAMbhaLIne rAma ghera gayA. pharIne pAchI te sabaMdhI vAta sAMbhaLI lAvavA khAtamIdArone AjJA karI. rAma vicAravA lAgyA ke-jene mATe meM rAkSasakuLanA bhayaMkara rIte nAza karyAM te sItAne mAthe A kevu' kalaMka AvyuM ? huM jANuM chuM ke sItA mahAsatI che. rAvaNu strIlAlupa che, ane mArU kuLa niSkalaMka che. have mAre zuM karavu' ? pelA bAtamIdArA sItAneA apavAda sAMbhaLI AvIne lakSmaNa, sugrIva ane vibhISaNa sahita beThelA rAmanI pAse sphuTa rIte kahevA lAgyA. te sAMbhaLI lakSmaNe krAthI kahyuM ke-je khATAM kAraNAthI doSane kalpIne satI sItAnI niMdA kare che temanA huM kALarUpa chuM.' rAma khelyA-bhAI ! prathama ApaNe
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 mu 131 nImelA gAmanA mahattara purUSoe AvIne A apavAda mane kahyo hatA, mArI jAte paNa meM sAMbhaLyA che ane hamaNAM A khAtamIdArA paNa kahe che. A lAkA mArA kahevAthI pratyakSa sAMbhaLIne AvyA che. lAko sItAnA svIkAranI jema ja jo tenA tyAga karazu tA pachI ApaNA apavAda elaze niha.' lakSmaNa melyA-A ! leAkeAnA kahevA uparathI sItAnA tyAga karaze nahi; kemake lAke te jema tema khele, kAMI temanAM mukha baMdhAtAM nathI, leAkA sArA rAjyathI svastha hAya to paNa rAjAnA doSa kahyA kare che, tethI rAjAe temane zikSA karavI, niha teA upekSA karavI.' rAma khelyA-leAkeA evA hAya e vAta kharI che. paNa je vAta sa leAkane virUddha lAge tenA yazasvI purUSe sadA tyAga karavA.' A pramANe kahI rAme kRtAMtavadana nAmanA senApatine AjJA karI ke, sItA garbhavatI che te chatAM tene araNyamAM mUkI Ave.'te sAMbhaLI lakSmaNe rUdana karatA sattA rAmanA caraNamAM paDIne kahyuM huM Aya ! A mahAsatI sItAnA tyAga karavA yAgya nathI.' rAme kahyu ke- have te viSe tamAre mane kAMI paNa kahevu nahi.' te sAMbhaLI vasravaDe mukhane DhAMkI rUdana karatA lakSmaNa gharamAM gayA. pachI rAme dhRtAMtavAnane kahyuM ke- sametazikharanI yAtrAnA miSathI sItAne vanamAM laI jA, kAraNake tenA evA dohada (manAratha) paNa che.' pachI senApatie AvIne sametazikharanI yAtrA saMbadhI rAmanI AjJA sItAne jaNAvI, ane tene rathamAM esArIne cAlyA. sItA rathamAM besIne cAlyAM te vakhate ghaNAM apazukano thavA lAgyAM, tathApi saralatAne lIdhe te zaMkArahita besI rahyAM. anukrame ghaNe dUra nIkaLI gayA pachI gaMgAsAgara utarI siMhuninAdaka nAmanA araNyamAM paheAMcyA, eTale kRtAMtavadana kAMika vicAra karatA UbhA rahyo. tenAM netramAMthI azru paDavA lAgyAM ane tenuM mukha glAni pAmI gayuM; te joI sItA khelyAM-senApati ! tame zAka sahita hA tema du:khI mane ahIM kema UbhA rahyA che. ?' kRtAMtavana khelyA--"he mAtA ! huM huMcana zI rIte khelI zakuM ! sevakapaNAthI duSita evA mAre A akRtya karavu' paDayu che. devI !tame rAkSasane ghera rahyAM, te saMbaMdhI leAkApavAdathI bhaya pAmIne rAme A ghATA vanamAM tamane tyajI dIdhelAM che. jyAre bAtamIdArAe tamAro leAkApavAda jaNAvyA, tyAre rAma tamAre tyAga karavA taiyAra thayA. te vakhate leAka upara krodhathI rAtAM netra karatA lakSmaNe rAmane ghaNA vAryA, paNa rAme temane siddhAjJAthI aTakAvyA, eTale te rAtA rAtA cAlyA gayA. pachI mane temaNe A kArya karavAnI AjJA karI. he devI! huM ghaNA pApI chuM. aneka prakAranA hiMsaka prANIethI bharapUra ane mRtyunA gRharUpa A araNyamAM mArAthI tyajAyelA tame kevaLa tamArA prabhAvathIja jIvaze." senApatinAM AvAM vacana sAMbhaLI sItA mUrchA pAmIne rathamAMthI pRthvI upara paDI gayAM. senApati temane maraNa pAmelA dhArI pAtAne pApI mAnIne atyaMta rUdana karavA lAgyA. gheADIvAre vananA zItaLa vAyuthI sItA kAMIka saceta thayAM; paraMtu tevI rIte vAraMvAra mUrchA ane cetanA pAmavA lAgyAM. e pramANe ghaNA vakhata vyatIta thayA pachI te svastha thaIne bolyAM- ahI thI acAdhyA keTale dUra che ? athavA rAma kathAM rahelA che ?' senApati bolyA-he devI ! ayeAdhyA nagarI ahIMthI ghaNI dUra che, te viSe zu pUchyu? ane ugra AjJA karavAvALA rAmanI tA vArtA karavAthI saryuM...!' AvAM tenAM vacana sAMbhaLyAM chatAM rAmabhakta sItA pharIvAra khelyAMhuM bhadra ! mArA ATalA sadeze|2mane barAbara kahejo ke-"jo tame leAkApavAdathI bhaya pAmyA hatA te tame mArI parIkSA kema na karI ? sarva leAkeA jyAre zakA paDe che tyAre divsa vigerethI parIkSA kare che. huM maMda bhAgyavALI te A vanamAM paNa mArAM kamane bhogavIza,
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 sa 8 mA paraMtu tame tamArA vivekane ke kuLane cAgya evuM A kAma karyuM nathI. huM svAmin ! jevI rIte durjananI vANIthI tame mane ekadama cheADI dIdhI tema mithyArdaSTinI vANIthI zrI jinabhASita dharma ne cheDazeA nahi.'" A pramANe kahIne sItA mUrchA khAI bhUmipara paDavAM, phIvAra sAvadhAna thaI ne melyAM ke " are ! mArA vinA rAma kema jIvaze ? hA iti khede ! huM... marI gai. he vatsa ! rAmane kalyANu ane lakSmaNane AzISa kaheje. mArgamAM tane nirUpadravapaNuM thAo. have tuM rAmanI pAse satvara jA.'" 'pachI mahA viparIta vRttivALA chatAM satIomAM mukhya evAM A sItA haju tenApara AvI mahA bhakti rAkhe che,' Ave vicAra karatA kRtAMtavadana senApati sItAne praNAma karIne ane tene tyAM mUkIne mAMDamAMDa tyAMthI pAchA pharyA. Lu Ran Min Huo Shao Xian Xian Suo Shu FRQuan Xian RFang Fang De ityAcArya zrIhemacaMdra viracite triSaSTizalAkA puruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi sItAparityAgo nAmASTamaH sargaH // 8 // WRVIWR& Shao Shao Qi B8
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 9 me. sItAnI zuddhi ane vratagrahaNa sItA bhayathI utkrAMta thaI vanamAM Amatema pharavA lAgyAM, ane pUrvanA duSkarmathI duSita evA pitAnA AtmAnI niMdA karavA lAgyAM. vAraMvAra rUdana karatAM ane pagale pagale khalita thatAM sItA AgaLa cAlyAM. tyAM eka moTuM sainya AvatuM temaNe joyuM; mRtyumAM ane jIvitavyamAM samAna hadayavALa sItA raunyane dIThA chatAM paNa bhaya choDIne namaskAramaMtramAM parAyaNa thayAM. temane joIne ulaTA sarva sainike "A divya rUpavALI koNa strI bhUmi para rahelI haze ?" evuM bolatA satA tenAthI bhaya pAmI gayA. sItAnuM rUdana sAMbhaLIne tenA svara uparathI tenA mananI glAni je te ramainyanA rAjAne jANavAmAM AvyuM ke A kaI mahA satI garbhiNI che." pachI te kRpALu rAjA sItAnI pAse Ave, eTale tene joIne zaMkA pAmelA sItAe pitAne veSautArI tenI AgaLa dharyo. rAjA be-"he bahena ! tame jarA paNa bhaya pAme nahIM, A tamArA AbhUSaNo tamArAja aMga upara raho. nirdayathI paNa nirdaya e tamAre svAmI koNa che ke jeNe tamAre AvI sthitimAM tyAga karyo? je hoya te kaho, kAMIpaNa zaMkA rAkhaze nahi. huM tamArA kaSTathI kaSTavALo chuM." pachI te rAjAno sumati nAme maMtrI sItAnI pAse AvIne kahevA lAgyuM ke " gajavAhana rAjA ane baMdhudevI rANIne putra A vajajaMgha nAme rAjA che. te puMDarIka nagarano svAmI che, ane parama zrAvaka, mahA sattvavAnuM ane paranArIsahodara che. te A vanamAM hAthIo levAne mATe AvelA hatA, te kAryathI kRtArtha thaIne pAchA jatA hatA tevAmAM tamArA duHkhathI dukhita thaIne ahIM AvyA che, mATe tamAre je duHkha heya te kahe " te sAMbhaLI vizvAsa pAmIne sItAe rotAM rotAM ane te kRpALu rAjA tathA maMtrIne rUdana karAvatAM potAno sarva vRttAMta kahyo. rAjAe niSkapaTapaNe kahyuM ke-"tame mArI dharmabahena cho; kAraNa ke eka dharmane prApta thayelA sarve paraspara baMdhuo thAya che. mane tamArA bhAI bhAmaMDala je gaNIne tame mAre ghera cAle. "strIone patigRhathI bIju sthAna brAtRgRhaja che." rAme lokApavAdathI ja tamAre tyAga karela che, kAMI verachAthI karyo nathI, tethI huM mAnuM chuM ke have te rAma pazcAttApathI tamArI jevAja kaSTavAna haze. e virahAtura dazarathakumAra cakravAka pakSInI jema ekAkI thavAthI AkuLavyAkuLa thaIne tamane thoDA samayamAM zodhavA nIkaLaze." A pramANe kahetAM sItAe tene tyAM javuM svIkAryuM, eTale te nirvikArI vAjagha rAjAe tyAM zibikA maMgAvI. temAM besIne sItA bIjI mithilApurImAM jAya tema puMDarIkapuramAM gayAM ane tyAM aharniza dharmaparAyaNa thaI vAghe batAvelA eka gharamAM nivAsa karIne rahyAM. - have kRtAMtavadana senAnI pAcho vaLIne ayodhyAmAM AvyuM. teNe rAmabhadra pAse jaIne kahyuM ke "ha siMhaninAda nAmanA vanamAM sItAne choDI A baM, tyAM vAraMvAra maccha pAmatA ane vAraMvAra saceta thatA sItAe mAMDamAMDa kAMika zairyanuM avalaMbana karIne tamane A pramANe saMdezo kahevarAvyo che ke nItizAstramAM, smRtimAM ke koI dezamAM e AcAra 1 AbhUSaNe vigere..
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 9 mAM 134. haze ke eka pakSanA kahelA doSathI bIjA pakSane (pUchayA sivAya) zikSA thAya? tame sadA vicArIne kArya karanArA che, chatAM A kArya vicAryA vagara kayuM che, paNa temAM huM mArA bhAgyane ja deSa mAnuM chuM. tame te sadA nirdoSa ja cho; paraMtu he prabhu ! jevI rIte durjananAM vacanathI nirdoSa chatAM paNa tame mAre tyAga karyo, tevI rIte have mithyAdaSTinAM vacanathI jainadharmane tyAga karaze nahi." A pramANe kahI satA mUrchA pAmI paDI gayAM. vaLI pAchA kSaNavAre beThA thaIne bolyAM-"are ! rAma mArA vinA kema jIvaze? huM marI gaI. A pramANenAM kRtAMtavadananA mukhadvArA sAtAnAM vacana sAMbhaLI rAma mUcha khAI pRthvI para paDI gayA. tatkALa lamaNe saMbhramathI tyAM AvI caMdanajaLanuM siMcana karyuM. rAma saceta thaIne bolyA ke-te mahA satI sItA kayAM che ? ke jene khaLa lokanAM vacanothI meM tyAga karyo che. lakSmaNa bolyA- he svAmina ! haju e mahAsatI potAnA prabhAvathI e vanamAM rakSita thayAM haze. mATe jyAM sudhImAM tamArA virahavaDe te mRtyu pAme nahi tyAM sudhImAM tame svayameva jaI zodhIne tene pAchAM laI Avo." lakSmaNanAM AvAM vacana sAMbhaLI rAma kRtAMtavAdana senAnI ane bIjA becarane sAthe laI vimAnamAM besIne te dArUNa araNyamAM gayA. tyAM sthaLe sthaLe, jaLa jaLe, parvate parvate ane vRkSe vRkSe rAme sItAne zodhyAM, paNa kaI ThekANe jovAmAM AvyAM nahi. rAma ati du:khI thaI bahu vAra sudhI pharI vicAra karavA lAgyA ke jarUra kaI vAgha, siMhe ke bIjA zikArI prANIe sItAnuM bhakSaNa karyuM haze !? chevaTe sItAnI prApti saMbaMdhI AzA mUkIne rAma pAchA pharI ayodhyAmAM AvyA. purajane vAraMvAra sItAnA guNa vakhANatA satA rAmanI niMdA karavA lAgyA. rAme azruvALA netrathI sarva sItAmaya athavA sarva sItAzUnya dhArI tenuM pratikArya karyuM. temanA hRdayamAM, dRSTinI AgaLa ane vANImAM eka sItA ja hatAM, sItA keI ThekANe rahelAM hatAM, tathApi rAmanA jANavAmAM te AvyuM nahi. ahIM vAgha rAjAne ghera sItAe yugalaputrane janma ApyuM. temanA anaMga lavaNa ane madanAMkuza evAM nAma pADyAM. moTA manavALa vAjaMgha rAjA pitAne putra thAya te karatAM paNa adhika harSa pAmyA, ane teNe temanA janma ane nAmanA mahotsave karyA. dhAtrIoe lAlita karAtA ane lIlAthI durlalita evA te baMne bhAIo bhUcara azvinIkumAranI jema anukrame vadhavA lAgyA. ema karatAM karatAM e mahAbhuja bALa kalAgrahaNane ane hAthInAM baccAMnI jema zikSAne gya thaI rAjA vAjaMghanAM netrane utsavarUpa thaI paDayA. te samaye eka siddhArtha nAme aNuvratadhArI siddhaputra je vidyAbaLanI samRddhithI saMpUrNa ane kaLAmAM temaja AgamamAM vicakSaNa hatuM ane AkAzagAmI hovAthI trikALa meragiri uparanAM raunI yAtrA karato hato te bhikSAne mATe sItAne ghera AvyA. sItAe zraddhApUrvaka bhAta pANIthI tene satkAra karyo. pachI tene sukhavihAra pUchaye. te kahIne teNe sItAne tenuM svarUpa pUchayuM, eTale sItAe bhAInI jema tenI pAse mULathI mAMDIne putra janma sudhIne pitAne sarvavRttAMta kahyo. te sAMbhaLI aSTAMga nimittane jANanAra te dayAnidhi siddhArtha kaI ke - "tame vRthA zoka zA mATe kare che? kAraNa ke tamAre lavaNuM ane aMkaza jevA be putro che. zreSTha lakSaNavALA A tamArA putro sAkSAt rAmalakSmaNa jevA che. te DA samayamAM tamAre mane ratha pUrNa karaze." A pramANe teNe sItAne AzvAsana ApyuM. pachI sItAe AgrahathI tenI prArthanA karIne potAnA putrone adhyApana karAvavA mATe temane pitAnI pAse rAkhyA. siddhArthe sItAnA bhavya putrone sarva kaLA evI rIte zIkhavI ke jethI teo devatAone paNa durbhaya thaI paDayA. sarva kaLA zIkhI rahyA eTale teo
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM. 135 yauvanavayane prApta thayA. te vakhate jANe navAna kAmadeva ane vasaMta sahacArI thayelA na hoya tevA dekhAvA lAgyA. vAghe pitAnI rANI lakSmIvatInA udarathI utpanna thayelI zazicUlA nAme putrI ane bIjI batrIza kanyAo lavaNane paraNAvI, ane pRthvIpuranA rAjA pRthunI amRtavatI rANIthI utpanna thayelI kanakamAlA nAme kanyAnI aMkuzane mATe mAgaNI karI. moTA parAkamI pRthurAjAe kahevarAvyuM ke jeno vaMza jANavAmAM na hoya tevAne zI rIte putrI apAya?' te sAMbhaLI vAja che krodhathI tenA para caDAI karI. tenI sAthenA yuddhamAM prathama vyAgharatha nAmanA pRthurAjAnA mitrarAjAne bAMdhI lIdhe, eTale pRthurAjAe potAnA mitra pitanapuranA patine pitAne sahAya karavAne bolAvya; kema ke "vipatti vakhate maMtranI jema mitrA saMbhAravA yogya che." jajaoN mANase mokalIne pitAnA putrone yuddhamAM bolAvyA. te vakhate ghaNu vAryA te paNa lavaNa ane aMkuza teonI sAthe AvyA. bIje divase baMne senA vacce moTuM yuddha zarU thayuM. temAM baLavAna zatruoe vajA. jaMghanA sainyane bhAMgI nAkhyuM eTale potAnA mAtulanA sainyane bhaMga joI lavaNa ane aMkuza krodha pAmyA. tethI tatkALa niraMkuza hAthInI jema teo bane aneka prakAranAM zastronA prahAra karatAM deDayA. varSARtunA pravAhanA pUrane vRkSo sahana karI na zake tema te baLavAna vIrenA vegane zatruo lagAra mAtra paNa sahana karI zakyA nahi; tethI pRthurAjA sainya sahita pAcho bhAgavA lAgyo, eTale rAmanA putrAe hasatAM hasatAM tene kahyuM ke tame jANItA vaMzavALA chatAM ame ke je ajJAta vaMzavALA chIe tenAthI raNamAMthI kema palAyana kare che ?" teonAM AvAM vacana sAMbhaLI pRthurAjA pAcho vaLIne bolyo-"tamArA AvA parAkramathI meM tamAro vaMza have jANI lIdhuM che. vAjaMgha rAjAe aMkuzane mATe je mArI kanyAnI mAgaNI karI te kharekhara mArA hitanI ja vArtA che, kemake A vara zo kyAMthI maLe ?" AvI rIte namratApUrvaka kahIne pRthurAjAe prathama yAcelI kanakamALA nAmanI kanyA te ja vakhate aMkuzane ApI ane pitAnI putrIne vara aMkuza thAya to ThIka evI pRhA rAkhanArA pRthurAjAe sarva rAjAonI samakSa teja vakhate vajajaMgha rAjAnI sAthe saMdhi karI. vajabaMgha rAjA tyAMja chAvaNI nAkhIne keTalAka divasa rahyo. eka divasa tyAM nAradamuni AvI caDayA. vAjaMgha rAjAe tene sArI rIte satkAra karyo. pachI sarva rAjAo beThA hatA, temanI samakSa vAghe nAradane kahyuM ke- he muni ! A pRthurAjA pitAnI kanyA aMkuzane ApavAnA che, te A lavaNa ane aMkuzana je vaMza hoya te A amArA saMbaMdhI pRthurAjAne jaNAve ke jethI te pitAnA jamAIno vaMza jANIne saMteSa pAme.' nArada hasIne bolyA- A baMne kumArane vaMza keNu na jANe ? jenI utpattine prathama aMkura bhagavAna zrI RSabhadeva che. A kumAronA vaMzamAM prathama thaI gacelA bharata vigere cakravattI rAjAo kathAmAM vikhyAta thaI gayA che, ane temanA atyAre pratyakSa rAjakartA pitA rAmalakSmaNane koNa nathI jANatuM ? jyAre A kumAre garbhamAM hatA tyAre ayodhyAnA loko apavAda bolavA lAgyA, tethI bhaya pAmIne rAme sItAno tyAga karyo." te samaye aMkuze hAsya karI kahyuM-"he muni ! rAme dArUNa vanamAM sItAne tyAga karyo te sAruM kAma karyuM nahi. apavAdanI nirakRti ghaNAM kAraNethI bane che; tathApi rAme vidvAna thaIne AvuM kArya kema karyuM haze ?" lavaNe pUchayuM-te ayodhyApurI ahIMthI keTale dUra che ke jyAM amArA pitA anuja baMdhu sAthe parivAra sahita rahelA che?' nArada
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 saga 9 mA muni khelyA- vizvamAM nirmaLa evA tamArA pitA jyAM rahe che te ayodhyApurI ahI thI ekaso ne sATha yAjana dUra che.' pachI lavaNe namratApUrvaka vAja gha rAjAne kahyuM ke-' ame tyAM jaI ne rAmalakSmaNane jovA icchIe chIe, vAja...ghe tenI mAgaNI svIkArI, eTale tyAMthI javAnu` karavAthI pRthurAjAe peAtAnI putrI kanakamAlAne moTA utsavapUrNAMka tarataja aMkuzane paraNAvI. pachI vajragha ane pRthurAjA sahita lavaNu ane aMkuza mA mAM ghaNA dezeAne sAdhatAM sAdhatAM lAkapura nAmanA nagara pAse AvyA. tyAM thAya ane zauya thI zAbhita evA kuberakAMnta nAme abhimAnI rAjA hato, tene raNabhUmimAM teoe jItI lIdhA. tyAMthI AgaLa cAlatAM lapAka dezamAM ekakaNa nAmanA rAjAne jItI lIdhA, ane vijayasthaLImAM bhrAtAta nAmanA rAjAne jItyA. tyAMthI gagAnadI utarIne kailAzapatanI uttara dizAmAM cAlyAM. tyAM nanacArU rAjAnA dezonA vijaya karyA.AgaLa cAlatAM rUSa, kuMtala, kAlAMbu, naMdinaMdana, siMhala, zalabha, anala, zUla, bhIma ane taravAdi dezanA rAjAne jItatAM jItatAM te sinadIne sAme kAMThe AvyA. tyAM Aya ane anArya aneka rAjAAne teoe sAdhI lIdhA. evI rIte ghaNA dezeAnA rAjAone sAdhI laIne te sarva rAjAonI sAthe teo pAchA pharIne puMDarIkapuramAM AvyA. tyAM 'ahA ! vAja'dhane dhanya che ke jenA bhANejo AvA parAkramI che' ema khelatA nagarajanAe joyelA ane vIrarAjAethI vITAyelA te anne vIra peAtAne ghera AvyA, ane vizvapAvanI sItAnA caraNamAM praNAma karyA. sItAe harSAzruthI haeNvarAvI temanA mastakapara cuMbana karyuM', ane tame rAmalakSmaNanA jevA thAe' evI AzISa ApI. pachI banne bhAioe vajraja dhane kahyuM he mAtula ! tame prathama amAne aAdhyA javAnI saMmati ApI che, te have te amalamAM lAve; A laMpAka, rUSa, kAlAMbu, ku Mtala, zalabha, anala, zUla ane bIjA dezanA rAjAone sAthe AvavA AjJA karA, prayANabhabhA vagaDAvA ane senAethI dizAne DhAMkI do ke jethI amArI mAtAnA jeNe tyAga karyA che te rAmanu' parAkrama ApaNe joie,' te sAMbhaLI sItA rUdana karatAM gadgad akSare khelyAM-he vatsa ! AvA vicAra karavAvaDe tame anarthInI icchA kema kare che ? tamArA pitA ane kAkA devatAone paNa du ya che, teoe traNa lAkanA kaTakarUpa rAkSasapati rAvaNane paNa mArI nAkhyA che. he bALaka ! jo tamArA pitAne jovAnI tamane utkaMThA hoya teA namra thaine tyAM jAe" "pUjya jananI pAse vinaya karavA yogya che." kumArA melyA-he mAtA ! tamArA tyAga karanAra te pitA zatrupadane prApta thayela che, teA teno amAre zI rIte vinaya karavA ? amA ane tamArA putra ahIM AvyA chIe evuM vacana temanI pAse jaIne amArAthI zI rIte kahevAya ? ke je vacana temane paNa lajjAkArI lAge. te amArA parAkramI pitAne yuddha karavA mATe karelu AhvAna AnaMdajanaka thaI paDaze; kAraNake te vacana ane kuLane yazakAraka che." A pramANe kahIne sItA rUdana karatAM rahyAM, chatAM te ane kumAra meATA utsAhathI mAhu sainya laIne ayeAdhyA tarapha cAlyA. kuThAra ane kodALIne dhAraNa karanArA dazahajAra manuSyA temanI AgaLa cAlavA lAgyA ke jeoe mAga mAMthI vRkSAdika cheThThI nAkhyAM ane pRthvIne sarakhI karI dIdhI. yuddhanI IcchAvALA te ba Mne vIrA anukrame senAvaDe sarva dizAAne rUdhatAM ayeAdhyAnI najIka AvI paheAMcyA. peAtAnI nagarInI bahAra zatrunuM ghaNu* sainya AveluM sAMbhaLI rAmalakSmaNa vismaya pAmyA ane hAsya karavA lAgyA. lakSmaNa bolyA 'Arya baMdhu rAmanA parAkramarUpI agnimAM pataMgiyAnI jema paDIne maravA mATe A koNa AvelA haze ? ' A pramANe kahI zatrurUpa aMdhakAramAM sUrya jevA lakSmaNu, rAma ane sagrIvAdithI paravarIne yuddha karavA cAlyA.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 137 A samayamAM bhAmaMDala rAjA nArada pAsethI sItA saMbaMdhI sarva khabara sAMbhaLI saMbhrama sahita tatkALa puMDarIkapuramAM sItAnI pAse AvyA. sItAe rUdana karatAM kahyuM- he bhrAtA ! rAme mAre tyAga karyo che, ane mArA tyAgane nahi sahana karavAthI tArA baMne bhANeja temanI sAthe yuddha karavA gayA che." bhAmaMDala be -"rAme rasabhavRttithI tamAre tyAga karIne eka sAhasa to karyuM che. have putrano vadha karIne bIju sAhasa kare nahi! rAma A pitAnA putra che ema jANatA nathI. tethI jyAM sudhImAM te temane mAre nahi tyAM sudhImAM cAle, ApaNe vilaMba rahita tyAM jaI e' A pramANe kahI bhAmaMDala jAnakIne potAnA vimAnamAM besADIne lavaNa ane aMkuzanI chAvaNImAM AvyuM. lavaNa kuze sItAne namaskAra karyo. pachI sItAe jaNAvyuM ke-"A bhAmaMDala tamArA mAmA thAya." eTale lavaNa ane aMkuze bhAmaMDalane paNa praNAma karyo. bhAmaMDala temane mastaka para cuMbana karI usaMgamAM besADI, harSathI romAMcita aMgavALe thaI gadgad akSare be -"mArI bena sItA prathama vIrapanI te hatAM. have sAre bhAgye vIramAtA paNa thayAM che. tamArI jevA vIraputrethI te caMdranI jevA kharekharA nirmaLa che. he mAna ApanAra bhANeje ! jo ke tame vIrapatro che ane vIra paNa cho, tathApi pitA ane kAkAnI sAthe yuddha karaze nahi. rAvaNa jevA ddhA paNa temanI sAme yuddhamAM samartha thaye nathI, te tame bhujAnI kaMDumAtrathI sAhasavaDe tevA mahAvIranI sAthe yuddha karavAno AraMbha kema kare che?' lavaNa ane aMkuza bolyA"he mAtula ! tame nehathI AvuM bhIrUpaNuM rAkhe nahi. tamArI bena ane amArI mAtA paNa AvAja kAtara vacana bole che. ame jANIe chIe ke rAmalakSmaNanI sAme yuddhamAM kaI samartha nathI, paNa have yuddha cheDI daIne zA mATe ame temane lajajA utpanna karAvIe?" A pramANe teo kahetA hatA, tevAmAM te teonA sainikone rAmanA raunikenI sAthe pralayakALanA meghanI jevuM yuddha pravatyuM. eTale "sugrIvAdika khecara A mahIcara rasainyane rakhe mAre nahi evI zaMkAthI bhAmaMDala yuddhamAM AvyA. pachI atizaya re mAMcathI jemanAM kavaca paNa uravAsa pAmI gayAM che evA te mahAbaLa kumAre yuddha karavA tatpara thayA. niHzaMkapaNe yuddha karatAM sugrIvAdike yuddhamAM sAmI bAju bhAmaMDaLane joIne tene pUchayuM ke "A baMne kumAre keNa che?" bhAmaMDale kahyuM-"A rAmanA putro che eTale te khabara jANI sugrIvAdi khecara tatkALa sItA pAse AvI praNAma karIne temanI pAse bhUmi upara beThA. e samaye pralayakALamAM utkrAMta thayelA samudranI jevA durdhara ane mahAparAkramI lavaNa ane aMkuze kSaNavAramAM rAmanA sainyane bhagna karI dIdhuM. vanamAM siMhanI jema teo jyAM jyAM pharyA tyAM tyAM thI, ghoDesvAra ke hastisvAra kaI paNa Ayudha hAthamAM laIne UbhuM rahI zakyuM nahIM. evI rIte rAmanA sarva sainyane bhagna karIne koInAthI paNa akhalita evA e vIra rAma ane lakSmaNanI sAme yuddha karavA AvyA. temane joIne rAma lakSmaNa paraspara kahevA lAgyA-'ApaNA zatrurUpa A suMdara kumAre kahyuM haze ?" rAme "A kumAronI upara je mana svAbhAvika sneha dhare che te mane tenI upara baLAtkAre paNa zI rIte droha karI zake? temane AliMgana karavAnI IcchA thAya che, te temanI sAthe zI rIte vartavuM ?" A pramANe rathamAM besIne bolatA evA rAma pratye lavaNe ane namra thayelA lakSamaNa pratye aMkaze kahyuM ke "vIrayuddhamAM zraddhAvALA evA ame e jagatamAM ajeya evA parAkramI rAvaNane paNa jItanArA tamone avalakyA te bahu sAruM thayuM. tamArI je yuddha
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 sarga 9 mAM zraddhAne rAvaNe paNa pUrI karI nathI te zraddhAne ame pUrI karaze ane tame amArI zraddhAne pUrI karaze. A pramANe kahyA pachI rAmalakSamaNa ane lavaNa aMkuze pitA potAnA dhanuSyanuM bhayaMkara dhvaniyukta AsphAlana karyuM. kRttAMta sArathie rAmanA rathane ane vAjaMgha rAjAe anaM. galavaNanA rathane sAmasAmA joDI dIdhA. temaja lakSmaNanA rathane virAdhe ane aMkuzanA rathane pRthurAjAe sAmasAmA joDI dIdhA. pachI te cArenuM paraspara yuddha pravatyuM. temanA agra sArathio rathane caturapaNe bhamAvavA lAgyA ane cAre vIre ThaMdha yuddhathI vividha zastronA prahAra karavA lAgyA. temAM lavaNa ane aMkuza rAmalakSmaNa sAthe potAne saMbaMdha jANe che, tethI teo sApekSapaNe vicArIne yuddha karatA hatA ane rAmalakSmaNa te saMbaMdhathI ajJAta hovAne lIdhe nirapekSapaNe yuddha karatA hatA. vividha AyudhavaDe yuddha karyA pachI yuddhane aMta lAvavAne IrachatA rAme kRtAMtane kahyuM ke rathane barAbara zatru sAme ' kRtAMta bolyo-"huM zuM karuM ? ApaNuM rathanA a thAkI gayA che. A zatrue bANathI temanA aMge aMga vIMdhI nAMkhyA che. huM cAbukanA mAra mAruM chuM tathApi azva tvarA karatA nathI, ane zatrunAM bANothI badhA ratha paNa jarjara thaI gayo che, eTaluM ja nahIM paNa A mArA bhujadaMDa paNa zatrunA bANanA AghAtathI jarjara thayA che, tethI gheDAnI lagAmane ane cAbukane halAvavAnI mArAmAM bIlakula zakita rahI nathI." rAma bolyA -"mArUM vajAvarta dhanuSya paNa jANe citra hoya tema zithila thaI gayuM che, te kAMI paNa kArya karI zakatuM nathI. A muzalaratna zatrune nAza karavAne asamartha thaI gayuM che, atyAre to te mAtra annane khAMDavAnI gyatAvALuM rahyuM che. A halaratna je duSTa rAjAerUpI hAthIone vaza karavAmAM aneka vAra aMkuzarUpa thayeluM che te paNa atyAre mAtra pRthvIne kheDavA gya thayuM che. je ane hamezAM yakSoe rakSita ane zatruone kSaya karanArAM che te astronI A zI avasthA thaI ?" A pramANe rAmanAM astro jema niSphaLa thayAM tema madanAMkuzanI sAthe yuddha karatAM lakSmaNanAM astro paNa niSphaLa thayAM. A samaye aMkuze lakSamaNanA hRdayamAM vaja jevuM bANa mAryuM, jethI lakSamaNa mUcha khAIne rathamAM paDI gayA. lakSmaNanI mUcha joIne vidhura thayelA virAdhe rathane raNabhUmimAMthI ayodhyA tarapha calAvyuM, eTalAmAM to lakSmaNane saMjJA AvI, eTale te AkSepapUrvaka belyA ke- "are virAdha ? A te navIna zuM karyuM ? rAmanA bhAI ane dazarathanA putrane A anucita che, mATe jyAM mAre zatru hoya tyAM rathane satvara laI jA, jethI have amegha vegavALA cakavaDe huM tenuM mastaka chedI nAMkhuM.' lakSmaNanAM AvAM vacana sAMbhaLI virAdhe aMkuzanI tarapha rathane calAvyo, eTale "Ubhe rahe, UbhuM rahe." ema kahI lakSmaNe hAthamAM cakra lIdhuM. bhamatA sUryane bhrama karAvatuM ane akhalita vegavALuM te cakra AkAzamAM bhamADIne lamaNe kAdhathI aMkuzanI upara choDayuM. te AvatA cakane rokavA mATe aMkuze ane lavaNe tenI upara aneka zastro nAkhyAM, tathApi te alita thayuM nahi ane vegathI AvI aMkuzane pradakSiNA karI jema pakSI pAchuM pitAnA mALAmAM Ave tema lakSmaNanA hAthamAM pAchuM AvyuM. lakSmaNe pharIvAra choDayuM, te vakhate paNa jema bhAgI gayela hAthI pAcho gajazALAmAM Ave tema te pAchuM lakSamaNanA hAthamAM AvyuM. te joI kheda pAmelA rAmalamaNuM ciMtavavA lAgyA ke "zuM A bharatamAM A baMne kumAraja balabhadra ane vAsudeva haze, ame nahi hoIe ?" teo A vicAra kare che tevAmAM akasmAt nAradamuni siddhArtha sahita tyAM AvyA. temaNe kheda pAmelA rAmalakSmaNane A pramANe kahyuM-"are raghupati !
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 139 A harSane sthAne tame kheda kema kare che ? putrathI thayelo parAbhava kone vaMzanA udyotane mATe thato nathI ? A baMne kumAre lavaNa ane aMkuza nAmanA sItAnI kukSithI utpanna thayelA tamArA putro che. te yuddhane miSe tamane jevAne AvelA che. e tamArA zatru nathI. tamArUM caka je temanI upara cAlyuM nahi, te ja tenI mukhya nizAnI che. pUrve paNa bharatanuM cakra bAhubali upara cAlyuM nahotuM." pachI sItAnA tyAgathI mAMDIne putronA yuddha sudhI vizvane vismayakArI sarva vRttAMta nArade kahI batAvyuM. te sAMbhaLI vismaya, lajajA, kheda ane harSathI samakALe AkuLa-vyAkuLa thayelA rAma mUcha pAmI gayA; pAchA DIvAre caMdanajaLanA siMcanathI saMjJAne prApta thayA, eTale putravAtsalyathI pUrNa hRdayavALA rAma lakSmaNane sAthe laIne tarata ja azru sahita lavaNAMkuzanI pAse javA cAlyA. temane AvatA joIne vinayavAna lavaNAMkuza tatkALa rathamAMthI utarI sarva astro tajI daIne rAmalakSamaNunA caraNamAM anukrame paDayA. temane AliMgana karI utkaMgamAM besADIne rAme temanA mastaka para cuMbana karyuM. pachI zoka ane snehathI AkuLa thaIne te UMce svare rUdana karavA lAgyA. rAmanA ullaMgamAMthI pitanA usaMgamAM laIne lamaNe temanA mastaka para cuMbana karatAM ane dRSTine azru pUrNa karatAM potAnI bhUjAvaDe temane AliMgana karyuM. pitAnI jema caraNakamaLamAM AlaTatA te vinIta putronuM zatrune paNa dUrathI bhUja prasArIne AliM. gana karyuM, bIjA paNa baMne sainyanA rAjAe jANe vivAhaprasaMgamAM ekaThA maLyA hoya tema ekaThA thaIne harSa pAmavA lAgyA, have potAnA putronuM parAkrama ane temanA pitAnI sAthe temane samAgama joI harSa pAmelI sItA vimAnamAM besIne puMDarIkapura cAlyAM gayAM. potAnA jevA ja putranA lAbhathI rAmalakSmaNa bahu harSa pAmyA, ane svAmInA harSathI savarDa bhUcare ane khecarI paNa harSa pAmyA. bhAmaMDele oLakhAvelA vAjaMgha rAjAe rAmalakSaNane lAMbA kALanA sevakanI jema namaskAra karyo. rAme kahyuM-"he bhadra! tame mAre bhAmaMDala samAna cho. tame mArA putrone moTA karIne AvI dazAmAM lAvelA che. A pramANe kahI rAmalakSamaNe puSpaka vimAnamAM besI ardhAsane besADelA putro sahita nagarImAM praveza karyo. morgamAM leke vismayathI UMcI pAnI karIne UMcI grIvAvaDe jenA putrone jotA ane stuti karatA hatA evA rAma pitAnA maMdira pAse AvyA. tyAM rAmalakSamaNa putronI sAthe vimAnamAMthI utaryA. pachI ame dhyAmAM putrAgamanane moTo utsava harSathI karAvyuM. eka vakhate lakSamaNa, sugrIva, vibhISaNa, hanumAna ane aMgada vigeree ekaThA maLIne rAmane vijJapti karI ke-devI sItA tamArA virahathI paradezamAM rahelA che, te hamaNAM A kamAra vagara ati kacce rahetA haze, mATe he svAmina ! je tame AjJA Apo to ame temane ahIM teDI lAvIe, nahi to e patiputrarahita sItA satI jarUra mRtyu pAmI jaze." rAme jarA vicAra karIne kahyuM ke-"have sItAne emane ema zI rIte lavAya ? lokApavAda khoTo hoya te paNa te baLavAna aMtarAya karanAro che. huM jANuM chuM ke sItA satI che, te paNa pitAnA AtmAne nirmaLa jANe che, te kAMI paNa divya karavAmAM bhaya jevuM nathI. mATe te devI sarva lokonI samakSa pratyakSa divya kare, ane e zuddha satInI sAthe mAre pharIvAra gRhavAsa thAo." "gvamatu" ema kahIne teoe nagarInI bahAra vizALa maMDapa ane tenI aMdara mAMcAonI zreNIo karI. temAM rAjAo, nagarajana, 1. putranuM parAkrama joIne vismaya, tenAthI thayelI potAnI hArathI lajajA, sItAtyAganI vAta tAjI thavAthI tenA viyogajanya kheda ane putranA AvAgamanathI harSa.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 saga 9 mA amAtyA ane sugrIva vibhISaNu pramukha khecara AvIne beThA. pachI rAmanI AjJAthI sugrIva tyAMthI UThIne pu DarIkapure AvyA, ane sItAne namaskAra karIne kahyuM ke- he devI! rAme tamAre mATe A puSpaka vimAna mokalAvyu che, mATe temAM besIne temanI pAse padhAro' sItA kheAlyAM--adyApi mane araNyamAM tyAga karavAnuM duHkha zAMta thayuM nathI, tA pharIvAra bIjA duHkhane ApanAra e rAmanI pAse huM zI rIte AvuM ?" sugrIve pharIvAra nasIne kahyuM'huM satI! tame kApa karaze nahi. rAma tamArI zuddhine mATe karelA ma`DapamAM sarva nagarajanAnI sAthe ma'ca upara AvIne beThelA che.' sugrIve A pramANe kahyu, eTale prathamathIja zuddha thavAne IcchatA sItA tatkALa te vimAnamAM besI ayeAdhyA samIpe AvyAM ane nagaranI bahAra mahedrAya udyAnamAM utaryAM, tyAM lakSmaNe ane bIjA rAjAoe ardhya ApIne temane namaskAra karyAM. pachI lakSmaNa temanI AgaLa besI sava rAjAe sahita khelyAM-he devI! tamArI nagarImAM ane tamArA gRhamAM praveza karIne tene pavitra kareA.' sItA kheAlyAM'he satI ! zuddhi prApta karyA pachI huM nagarImAM ane gRhamAM praveza karIza; kAraNa ke te sivAya kaDhi paNa apavAda zAMta thaze nahi.' AvI sItAnI pratijJA rAjAoe rAmane jaNAvI; eTale rAme tyAM AvI sItAne nyAyaniSThura vacano kahyAM-'tame rAvaNane ghera rahyA chatAM jo tenI sAthe tamArA bhAga thayA na hoya to A sarva leAkeAnI samakSa zuddhine mATe divya karo.' sItAe hasatAM hasatAM rAmane kahyuM-tamArA jevA bIjo koI paNa DAhyA purUSa nahi hAya ke je doSa jANyA vagara mahAvanamAM tyAga kare. vaLI prathama daMDa ApIne have mArI parIkSA karo che, tethI paNa tamArU vicakSaNapaNuM jaNAI Ave che; paraMtu huM tA te karavAne adyApi taiyAra chuM.' tenAM AvAM vacana sAMbhaLI rAma vilakhA thaIne khelyAhe bhadre! tamArAmAM bIlakula doSa nathI e huM jANu chu, tathApi lokoe utpanna karelA doSa TALavAne mATe huM A pramANe kahuM chuM. sItA khelyAM-'hu... pAMce prakAranA divya karavAne taiyAra chuM. kaheA te agnimAM praveza karU, kahA tA matrita ta`dula bhakSaNa karU, kaheA tA tAjavApara caDu', kaheA tA tapAvelA kezanu pAna karUM, ane kahe| tA jIsAthI zastranA phaLane grahaNa kar'. kaheA, AmAMthI tamane je rUce te karUM te vakhate aMtarIkSamAM rahIne siddhArtha ane nArade tathA bhUmipara rahelA lAkoe kolAhalane aTakAvIne A pramANe kahyuM-he rAdhava! A sItA nizcayathI satI, mahAsatI che. temAM tamAre kAMIpaNa vikalpa karavA nahi.' rAme kahyuM- huM leke ! tamArAmAM bIlakula maryAdA nathI; saMkalpadoSa tamArAthI ja utpanna thayA che, pUrve tame ja temane dUSita kahyA hatA ane atyAre pAchA ahI AvuM khele che ane vaLI dUra jaIne bIju` khelaze. pUrva sItA zI rIte dASita hatAM ane atyAre zI rIte zILavAna thayAM te kaDA. vaLI pharIvAra doSa grahaNa karavAmAM tamAre pratibaMdha nathI; mATe huM kahu chuM ke sItA sanI pratItine thATe prajavalita agnimAM praveza kare.'" A pramANe kahIne rAme traNase hAtha lAMkhe paheALA ane be purUSapramANa UDA eka khADo karAvyA, ane te caMdananA kASThAthI pUrAgye. e samayamAM vaitADhaya girinI uttara zreNImAM vikrama rAjAne yabhUSaNa nAme kumAra hatA. te AThaso strIe paraNyA hatA. eka vakhate kima`DalA nAme tenI eka strI hemazikha nAmanA tenA mAmAnA putranI sAthe sutelI teNe joI, eTale teNe te strIne kADhI mUkI ane tatkALa pote dIkSA lIdhI kiraNamaMDalA mRtyu pAmIne vidyuta drA nAme 1. lahunA rasa athavA sIsAne sa.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 7 muM 141 rAkSasI thaI. jayabhUSaNa muni pharatAM pharatAM AgalI rAtre ayodhyAnI bahAra AvIne pratimApaNe rahyA. te vakhate vidyudaMkhyA tyAM AvIne tene upadrava karavA lAgI. munine te zubha dhyAnanA baLathI teja divase kevaLajJAna utpanna thayuM, eTale teno utsava karavA mATe iMdrAdika devatAo tyAM AvyA. e samaye ahIM sItAnI zuddhi thatI hatI te joIne devatAoe AvI Idrane vijJapti karI ke-he svAmI! lokone beTA apavAdathI sItA Aje agnimAM praveza kare che." e sAMbhaLI I sItAnI sAMnidhya karavAne mATe tarata ja pitAnI padaLa senAnA adhipatine AjJA ApI, ane pote jayaMbhUSaNa muninA kevaLajJAnane utsava karyo. - have rAmanI AjJAthI sevakee caMdananA kANathI vyApta evA te gartamAM cAre taraphathI netrane paNa prekSya e agni prajavalita karyo. javALAothI vikarALa agnine joIne rAme hRdayamAM vicAryuM ke-"aho ! A to ati viSama kArya thaI paDayuM ! A mahAsatI to niHzaMka agnimAM praveza karaze, paraMtu prAyaH devanI ane divyanI viSama gati che. mArI sAthe A sItA vanavAsamAM nIkaLyA, rAvaNe tenuM haraNa karyuM, pAchI meM tene tyAga karyo ane chevaTe vaLI mahA kaSTa upasthita karyuM, e badhuM mArAthI ja thayeluM che. A pramANe rAma vicAra karatA hatA, tevAmAM te sItA khADA pAse AvIne UbhA rahyAM, ane savajJanuM smaraNa karI A pramANe chelyAM ke "he kapALe ! he loko ! save sAMbhaLe, je meM rAma vinA bIjA koI purUSanI abhilASA karI hoya te A agni mane bALI nAkhe, ane nahi te jaLanI mAphaka zItaLa sparzavAn thAo." A pramANe kahI namaskAra maMtranuM smaraNa karIne sItAe te agnikuMDamAM jhapApAta karyo. jevA sItA temAM paDyA te ja tatkALa agni bujhAI gayo, ane te khADe svaccha jaLathI pUrAIne vApIrUpa thaI gayo. tenA satIpaNAthI saMtuSTa thayelA devanA prabhAvathI sItA lakSmInI jema te jaLanI upara kamaLapara racelA siMhAsanamAM birAjamAna thayAM. keI ThekANe huMkAra vini, koI ThekANe gula gula avAja, kaI ThekANe bhaMbhA je nAda, koI ThekANe helanI je ivani, kaI ThekANe dili dili zabda ane kaI ThekANe khela khala nAda karatuM te jaLa samudrajaLanI peThe Avartayukta jovAmAM AvyuM. pachI ukela samudranA jema te vApImAMthI jaLa uchaLavA mAMDyuM, ane teNe moTA mAMcaDAone paNa DubAvavA mAMDayA. vidyAre te tenAthI bhayabrAMta thaI uDIne AkAzamAM jatA rahyA, paraMtu bhUcara manuSya "he mahA satI sItA ! amAruM rakSaNa kare, rakSaNa kare" ema pikAra karavA lAgyA. pachI sItAe UMcA AvatA te jaLane be hAthavaDe dabAvyuM eTale tenA prabhAvathI te pAchuM vApInA pramANa jeTaluM thaI gayuM. utpala, kumuda ane puMDarIka jAtinA kamaLAthI pUrNa, hasethI zobhita kamaLanI sugaMdhathI uddabhrAMta thayelA bhramarAe jemAM saMgIta karI rahyA che evI, jenI sAthe taraMge athaDAya che tevA maNimaya pAnathI suMdara ane banne bAju ratnamaya pASANathI bAMdhelI- te vApI ghaNI suMdara dekhAvA lAgI. sItAnA zIlanI prazaMsA karatA nAradAdika AkAzamAM nRtya karavA lAgyA. saMtuSTa thayelA devatAoe sItAnI upara puSpa vRSTi karI. "ahA ! rAmanI patnI sItAnuM kevuM yazasvI zIla che !" e pramANe aMtarIkSa ane bhUmimAM vyApta evI lokenI ASaNa thavA lAgI. pitAnI mAtAne prabhAva joI lavaNAMkuza ghaNe harSa pAmyA, pachI haMsanI jema taratAM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 saga 9 me taratAM te tenI pAse gayAM. sItAe mastaka para suMghIne tene potAne be paDakhe besAryA. te kamara nadInA be tIrapara rahelA hAthInA be baccAMnI jevA zobhavA lAgyA. te vakhate lakSmaNa, zatruna, bhAmaMDala, vibhISaNa ane sugrIva vigere vIree AvI sItAne bhaktithI namaskAra karyo; pachI atimanahara kAMtivALA rAma paNa sItAnI pAse AvyA, ane pazcAtApa tathA lajajAthI pUrNa evA temaNe aMjali jeDIne A pramANe kahyuM-"he devI! svabhAvathIja asat deSane grahaNa karanArA nagaravAsIonA chaMdane anusarIne meM tamAro tyAga karyo hato te kSamA karaje. jemAM mahA ugra zikArI prANIo rahelA che evA araNyamAM tame tamArA prabhAvathI jIvatA rahyA te paNa eka divya ja hatuM, tathApi te mArA jANavAmAM AvyuM nahIM, paNa have te sarve kSamA karIne A puSpaka vimAnamAM bese, mArI sAthe ghera cAle, ane pUrvanI jema pAchA mArI sAthe varte." sItA bolyAM-temAM tamAre, lakone ke bIjA koIne deSa nathI paNa mArA pUrvakarmane ja deza che, tethI AvA duHkhanA A vartAne ApanArA karmathI niveda pAmIne huM te have teno ucheda karanArI dIkSAja grahaNa karIza." A pramANe kahIne te ja vakhate sItAe pitAnI muSTithIja kezane loca karyo, ane prabhu jema pitAne keza Ikane Ape che tema teNe te keza rAmane arpaNa karyA, te joIne tatkALa rAmane mUcha AvI. temAMthI teo svastha thayA nahi tevAmAM te sItA jayabhUSaNa muninI pAse cAlyAM gayAM. jayabhUSaNa kevaLIe te ja vakhate vidhipUrvaka tene dIkSA ApI, ane pachI tapamAM parAyaNa te sAdhvIne suprabhA gaNinInA parivAramAM soMpI. MIJAJABHUBE88 898888888888888888888 698 ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi sitAzuddhivratagrahaNo nAma navama saH || 1 || BREa8888888888888888888888888888888888
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 10 mo. rAmanuM nirvANagamana. mUrzita thayelA rAmane caMdananA jaLathI siMcana karyuM, eTale te svastha thaIne bolyA ke-e manasvinI sItA devI kyAM che? are bhUcare ane khecare ! je tamAre maravAnI IcchA na hoya to te leca karelI paNa mArI priyA sItA mane satvara batAva. he vatsa lakSmaNa ! bhAthA ane dhanuSya lAva, huM A du:khI chatAM A badhA udAsIna ane susthita kema che?" A pramANe kahIne dhanuSyane grahaNa karatA rAmane lamaNe kahyuM- he Arya ! A zuM kare che? A sarva leka tamArA sevaka che. nyAyaniSTha evA tame deSanA bhayathI jema sItAne tyAga karyo hato, tema svArthaniSTha sItAe saMsAranA bhayathI ApaNuM savane tyAga karyo che. tamArI priyA sItAe ahIM pratyakSa pitAnI meLe pitAnA kezana leca karI jayabhUSaNa muninI pAse jaI dIkSA lIdhI che. e maharSine hamaNAM ja kevaLajJAna utpanna thayela che, te jJAnano mahimA karavo e tamArUM paNa kRtya che. vaLI he svAmI ! mahAvratadhArI sItA svAmInI paNa tyAM rahelAM che, ane e nirdoSa sAdhvI zuddha satI mArganI jema hamaNA mekSamArgane batAve che." lakSmaNanAM AvAM vacana sAMbhaLI rAma svabhAvamAM sthita thaIne bolyA- he baMdhu ! te kevaLInI pAse mArI priyAe vrata dhAraNa karyuM te bahu sAruM karyuM. A pramANe kahIne rAmacaMdra parivAra sahita jayabhUSaNa muni pAse gayA ane temane namaskAra karIne rAme dezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte rAme munine pUchayuM- he svAmin ! huM AtmAne jANato nathI, te huM bhavya chuM ke abhavya chuM ? te mane kaho ane mArI upara prasanna thAo." kevaLI belyA-rAma! tame kevaLa bhavya che eTaluM ja nahi paNa A janmamAMja kevaLajJAna pAmIne siddhine paNa pAmanArA che." rAme pharIvAra pUchayuM-"he svAmin ! mokSa te dIkSA lIdhAthI thAya che; ane dIkSA sarvano tyAga karavAthI thAya che, paNa A baMdhu lakSmaNa mArAthI dutyAjya che." muni bolyA- tamAre haju baLadevapaNAnI saMpatti bhegavavAnI che, tene aMte niHsaMga thaI, dIkSA laIne tame zivasukha pAmaze." vibhISaNe namaskAra karI munine pUchayuM-"he svAmI ! rAvaNe pUrva janmanA kyA karmathI sItAnuM haraNa karyuM ? ane kyA karmathI lamaNe tene yuddhamAM mAryo ? vaLI A sugrIva, bhAmaMDala, lavaNa, aMkuza ane huM kayA karmathI A rAmanA upara atyaMta rakta thayA chIe? muni bolyA-"A dakSiNa bharatArdhamAM kSemapura nAmanA nagaramAM nayadatta nAme eka vaNika hato, tene sunaMdA nAmanI strIthI dhanadatta ane vasudatta nAme be putro thayA, te baMnene yAjJavalakya nAmanA eka brAhmaNanI sAthe mitrAI thaI. te nagaramAM sAgaradatta nAme eka vaNika raheto hato, tene guNadhara nAme putra ane guNavatI nAmanI kanyA hatI. sAgaradatte nacadattanA yogya guNavALA putra dhanadattane guNavatI kanyA ApI, ane kanyAnI mAtA ratnaprabhAe dhananA lebhathI zrIkAMta nAmanA eka tyAMnA dhanAthane gupta rIte guNavatIne ApI. A
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 7 mu 144 khabara cAjJavalkayanA jANavAmAM AvI, eTale mitranI vaMcanAne nahi sahana karanAra yAjJavalkaye potAnA mitra nacadattanA putrone khakhara ApyA. te sAMbhaLI vasudo rAtre jaine zrIkAMtane mArI nAMkhyA, ane zrIkAMte paNa khagavaDe vasudattane mArI nAMkhyA. te banne tyAMthI mRtyu pAmIne vidhyATavImAM mRgalA thayA. guNavatI kuMvArI ja mRtyu pAmIne teja vanamAM mRgalI thaI. tyAM paNa teNIne mATe yuddha karIne te banne mRtyu pAmyA. evI rIte paraspara vairathI teoe cirakALa bhavabhramaNa karyuM. have ahI dhanadatta potAnA bhAinA vadhathI pIDita thaI dha rahitapaNe bhaTakavA lAgyA. eka vakhate rAtre kSudhAtura thayelA teNe koI sAdhune joyA, eTale temanI pAse teNe bhejana mAgyuM. temAMthI eka muni elyA-he bhAI ! munie divase paNa bhAtapANInA saMgraha rAkhatA nathI te rAtre tA kAMthI ja hAya ! vaLI huM bhadre ! tAre paNa rAtre bhAjana ke pAna karavuM cAgya nathI, kemake AvA aMdhakAramAM annadikamAM rahelA jIvAne kaNa jANI zake ?' A pramANe munie ApelA beAdhathI tenA hRdayamAM jANe amRta siMcana thayuM hoya tema lAgyu. pachI te zrAvaka thaI mRtyu pAmIne saudhama devalAkamAM devatA thayA. tyAMthI cavIne te mahApura nagaramAM dhAriNI ane merU zeThanA padmaci nAme parama zrAvaka putra thayA. eka vakhate padmaci azvArUDha thaI daivayeAge gokulamAM jate hatA tyAM mA mAM eka vRddha vRSabhane paDIne maraNa pAmatA teNe joyA, eTale te kRpALu zeThe azva uparathI utarI tenI najIka AvIne tenA kAnamAM pacaparameSThI namaskAra matra saMbhaLAvyA. tenA prabhAvathI mRtyu pAmIne te teja nagaramAM chanacchAya rAjAnI zrIdattA rANInA udarathI vRSabhadhvaja nAme putra thayA. te kumAra svecchAe pharatA pharatA eka vakhate vRddha vRSabhanI mRtyubhUmi pAse AvyA, tyAM pUrva janmanA sthAnanA darzanathI tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. tethI tyAM teNe eka caitya karAvyuM, ane caityanI eka taraphanI bhIMta upara teNe masthitipara AvelA vRddha vRSabhanu citra Alekhyu. temaja tenI pAse tenA kAnamAM namaskAra maMtra ApatA te purUSane ane tenI pAse palANa sahita tenA azvane AlekhyA. pachI caityanA rakSakAne AjJA karI ke je koI A citrane paramArtha rUpe jANI le te purUSanA mane tatkALa khakhara ApavA.' A pramANe kahI kumAra vRSabhadhvaja potAnA madire gayA. eka vakhate pelA padmaci zeTha te caityamAM vaMdana karavAne mATe AvyA. tyAM ahu tane vaMdanA karIne teNe te bhIMtapara karelAM citra joyAM, tethI vismaya pAmIne khelyA ke A citranu' vRttAMta te| badhuM mane ja lAgu paDe che.' rakSakoe jaine tatkALa rAjakumAra vRSabhadhvajane te khabara ApyA, eTale tarataja te tyAM AvyA, ane teNe padmarUcine pUchyuM ke'zu' tame A citranA vRttAMta jANA che ?' teNe kahyuM-'A maraNa pAmatA vRSabhane namaskAra maMtra ApatA evA mane koI jANItA purUSe ahI' AlekhyA che.' te sAMbhaLI vRSabhadhvaja tene namaskAra karIne elyA--"he bhadra ! je A vRddha vRSabha hatA te namaskAra maMtranA prabhAvathI A huM rAjaputra thayelA chuM. jo tame kRpALue te samaye mane namaskAra maMtra na Apya hota to huM tiryaMca cAnimAM athavA koI adhama cAnimAM gayA hota. tame sathA mArA gurU, svAmI ane deva che, mATe tamAe ApeluM A vizALa rAjya tameja bhegavA,'' e pramANe kahIne vRSabhadhvaja zrAvakannatane pALatA satA padmarUcinI sAthe abhedapaNe rahevA lAgyA. pachI cirakALa pa''ta samyak prakAre zrAvakapaNuM pALI mRtyu pAmIne te baMne izAnakalpamAM ma ika devatA thayA. padmaci tyAMthI racavIne merUgirinI pazcima bAjue vaitADhatha
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 7 mu 145 giri upara nadAvatta nAmanA nagaramAM naMdIzvara nAme rAjA ane kanakAbhA nAme rANInA nayanAda nAme putra thayA. tyAM rAjya bhAgavI dIkSA laIne mAhedra nAmanA cAthA devalAkamAM devatA thayA. tyAMthI racavI pUvidehamAM kSemApurInA rAjA vipulavAhananI padmAvatI rANIthI zrIcakumAra thayA. te rAjya bhagavI samAdhigupta muni pAse dIkSA laI kALa karIne brahma nAmanA pAMcamA devalAkamAM iMdra thayA. tyAMthI cyavIne tene jIva A mahAbalavAna balabhadra rAmaca'dra thayela che, ane vRSabhadhvajano jIva anukrame A sugrIva thayela che. pelA zrIkAMtanA jIva bhavabhramaNa karI mRNAlaka nagaramAM zaMbhu rAjA ane hemavatI rANInA vajraka' nAme putra thayA. vasudatta bhavamAM bhamI te zatru rAjAnA purohita vijaya ane tenI srI ratnacuDAnA zrIbhUti nAme putra thayA. pelI guNavatI bhavabhramaNa karI te zrIbhUtinI sarasvatI nAmanI strIthI vegavatI nAme putrI thaI. te yauvanavatI thatAM eka vakhate eka sudana nAmanA pratimAdhArI munine loko vaMdana karatA hatA te joI teNe hAsyathI kahyuM kehuM leAkA ! A sAdhune me' pUrve strInI sAthe krIDA karatAM joyA che, te strIne teNe hamaNA bIje ThekANe mAkalI dIdhI che; mATe tevA sAdhune tame kema vaMdanA kareA che !" te sAMbhaLIne tatkALa sa leAkeA viSama pariNAmI thai jai te kalaMkanI udbhASaNA karatA satA te munine upadrava karavA lAgyA. eTale 'jyAM sudhI A kala`ka mArA uparathI utaraze nahi tyAM sudhI huM kAusagga pALIza nahi.' evA te munie abhigraha karyA. pachI zAsanadevatAnA rASathI vegavatInuM mukha tatkALa vyAdhigrasta thaI gayuM, ane sAdhu upara teNe mUkelA kalaMkanuM vRttAMta sAMbhaLI tenA pitAe vegavatInA ghaNA tiraskAra karyA. pitAnA rASathI ane rAgathI bhaya pAmIne vegavatIe sudana muni pAse AvI sarva lokonI samakSa UMce svare A pramANe kahyuM ke-"he svAmI ! tame sathA nirdoSa che, meM tamArI upara A khATA doSa ArApaNu karelA che, mATe kSamAnidhi ! mAro e aparAdha kSamA karo.' te vacana sAMbhaLI leAkeA pAchA pharIthI te munine pUjavA lAgyA. tyArathI te vegavatI parama zraddhALu zrAvikA thai. tene rUpavatI joine za'bhurAjAe tenI mAgaNI karI. zrIbhUtie pratyuttara dIdhA ke-mArI kanyA huM kAI mithyAdaSTine ApIza nahi.' te sAMbhaLI zaMbhurAjAe zrIbhUtine mArI nAkhIne vegavatInI sAthe baLAtkAre bhAga karyAM. te samaye vegavatIe zApa ApyA ke 'hu* bhavAMtare tArA vadhane mATe thaiza.' pachI zaMbhurAjAe tene cheDI dIdhI, eTale harakAMtA AryAnI pAse dIkSA laI AyuSya pUrNa karIne te vegavatI brahmadevalAkamAM gai. tyAMthI cyavIne te janakarAjAnI putrI sItA thai, ane pUnA zApanA vazathI zatrurAjAnA jIva rAkSasapati rAvaNanA mRtyune mATe te thai paDI. pUrve sudarzana munipara khoTo doSa AropaNa karavAthI A bhavamAM tenA upara lokoe khATu kalaMka mUkayuM. zaMbhurAjAnA jIva bhavabhramaNa karI kuzadhvaja nAmanA brAhmaNanI sAvitrI nAmanI strIthI prabhAsa nAme putrapaNe utpanna thayA. anyadA teNe vijayasena nAmanA muninI pAse dIkSA lIdhI, ane pariSaNe sahana karatA satA teNe mATuM tapa AcayuM. eka samaye kanakaprabha nAmanA IMdranI jevI moTI samRddhivALA vidyAdharAnA rAjAne sametazikhara cAtrA karavA jatAM prabhAsa munie dIThA, eTale teNe ' A tapanA phaLavaDe huM A vidyAdharanA rAjA jevI samRddhivALA thAu' evuM niyANuM khAMdhyuM. tyAMthI mRtyu pAmIne te trIjA devalAkamA utpanna thayA. he vibhISaNa ! tyAMthI cyavIne te tamArA mATe bhAi rAvaNa thayA. te vakhate kanakaprabhanI samRddhi joIne niyANuM khAMdhavAthI te sa` khecarAnA adhipati thayA. dhanadatta ane vasudattanA 19
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 sa 10 mo. mitra je yAjJavalkaya brAhmaNa hatuM te keTalAka bhavamAM bhamIne tu vibhISaNa thaze. rAjAe mArI nAkhela pele zrIbhUti svargamAM gayA. tyAMthI yavI supratiSThapuramAM punarvasu nAme vidyAdhara thayo. eka vakhate kAmAtura thayelA teNe puMDarIka vijayamAMthI tribhuvanAnaMda nAme cakravartInI anaMgasuMdarI nAmanI kanyAnuM haraNa karyuM. cakravattIe tenI pachavADe vidyAdhare mokalyA. temanI sAthe yuddha karavA mAM AkuLavyAkuLa thayelA te punarvasunA vimAnamAMthI anaMgasuMdarI eka latAgRha upara paDI gaI. tenI prAptine mATe niyANuM bAMdhI punarvasue dIkSA lIdhI ane tyAMthI mRtyu pAmI devalokamAM jaI tyAMthI racavIne tene jIva A lamaNa thayo. pilI anaMgasuMdarI vanamAM rahI satI ugra tapa karavA lAgI. aMte teNe anazana karyuM. te sthitimAM tene koI ajagara gaLI gayo. samAdhithI mRtyu pAmIne te devalokamAM devI thaI. tyAMthI yuvIne A lamaNunI vizalyA nAme patnI thaI che. je pele guNadhara nAme guNavatIne bhAI hatA te bhramaNa karI kaMDalamaMDita nAme rAjaputra thaye. te bhavamAM cirakALa zrAvakapaNuM pALI mRtyu pAmIne te A sItAne sahodara bhAmaMDala thaye che. kAkaMdI nAmanI nagarImAM vAmadeva nAme brAhmaNa ne zyAmalA nAmanI strIthI vasunaMda ane sunaMda nAme be putro thayA. eka vakhate te banne ghera hatA, tevAmAM eka mAsopavAsI muni padhAryA. temane temaNe bhaktithI pratilAlyA. te dAnadharmanA prabhAvathI banne mRtyu pAmIne uttarakurUmAM jugalIo thayA. tyAMthI mRtyu pAmIne saudharma devalokamAM devatA thayA. tyAMthI cavIne pAchA kAkaMdIpurImAM ja vAmadeva rAjAnI sudarzanA nAmanI strIthI priyaMkara ane zubhaMkara nAme be putra thayA. tyAM cirakALa rAjya pALI dIkSA laI mRtyu pAmIne raiveyakamAM devatA thayA. tyAMthI ravIne te A lavaNa ane aMkuza thayelA che. teonA pUrvabhavanI mAtA sudarzana cirakALa bhavabhramaNa karIne A siddhArtha thayela che, jeNe A rAmanA baMne putrInuM adhyApakapaNuM karyuM che." A pramANe jayabhUSaNa muni pAsethI sarvanA pUrvabhava sAMbhaLIne ghaNA loko saMvega pAmyA rAmanA senApati kRtAMte tatkALa dIkSA lIdhI. rAmalakSmaNa jayabhUSaNa munine vaMdanA karI, tyAMthI UThIne sItAnI pAse AvyA. sItAne joI rAmane ciMtA thaI ke-"A sItA zIrISanA puSpa jevI ke maLa rAjaputrI che, te zIta ane AtapanA kalezane kema sahana karI zakaze ? vaLI A komaLa strI sarva bhArathI adhika ane hRdayathI paNa durvaha evA saMyamabhArane kevI rIte vahana karaze ? athavA jenA satIvratane rAvaNa paNu bhagna karI zakyo nahi evI A satI saMyamamAM paNa pitAnI pratijJAne nirvAha karanArI thaze." A vicAra karI rAme sItAne vaMdanA karI, eTale zraddhAthI zuddha hRdayavALA lamaNe ane bIjA rAjAoe paNa vaMdanA karI. pachI rAma parivAra sAthe ayodhyAmAM AvyA. sItAo ane kRtAMtavadane ugra tapa karavA mAMDayuM. kRtAMtavadana tapa karI mRtyu pAmIne brahmadevalokamAM gayo. sItAe sATha varSa sudhI vividha tapa AcaryuM, ane trIza AhIrAtrI anazana ArAdhI mRtyu pAmIne te bAvIza sAgaropamanA AyuSyavALA azrutaMdra thayA. zaitADhayagiri para AvelA kAMcanapuramAM kanakaratha nAme vidyAdharano rAjA hato, tene maMdAkinI ane caMdramukhI nAme be kanyA hatI. temanA svayaMvaramAM teNe rAma lakamaNAdika rAjAone putra sahita bolAvyA. sarva rAjAo AvIne svayaMvaramaMDapamAM beThA. maMdAkinI svecchAe anaMgalavaNane ane caMdramukhI madanakuzane varI. te joI zrIdhara vigere lakamaNunA aDhIse putro kedha karIne eka sAthe yuddha karavA UThayA. temane yuddha mATe taiyAra thatA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 147 sAMbhaLI lavaNa ane aMkuza bolyA ke teonI sAthe koNa yuddha kare? kAraNa ke bhAIo avadhya che. jema mArA pitAmAM mAne ke nAnAne kazo bheda nathI, tema tenA putro zrIdharAdi ane ame temAM paNa bheda thAo nahIM. AvAM temanAM vacana bAtamIdAre pAsethI jANIne lakSamaNanA putroe pite AvAM akRtyane AraMbha karyo. tene mATe potAnA AtmAne niMdavA lAgyA, ane tatkALa bhairAgya pAmI mAtApitAnI AjJA laI teoe mahAbala muninA caraNakamaLamAM jaIne dIkSA lIdhI. pachI ana galavaNa ane madanAMkuza te kanyAone paraNI balabhadra ane vAsudevanI sAthe ame dhyApurImAM AvyA. eka samaye bhAmaMDala rAjA pitAnA nagaramAM rAjamahelanI upara beThe hato, te vakhate zuddha buddhivALo te potAnA manamAM A pramANe vicAravA lAgyA ke- vaitADhayanI bane zreNIne vaza karI sarva ThekANe akhalitapaNe lIlApUrvaka vihAra karI meM saMsAra saMbaMdhI pUrNa sukha meLavyuM che. have aMte dIkSA laI pUrNa vAMcchAvALo thAuM." Avo vicAra karatuM hatuM tevAmAM tenA mastaka para AkAzamAMthI vijaLI paDI; tethI tatkALa mRtyu pAmIne te devakurUmAM jugalI ApaNe utpanna thaye. anyadA rautrI pUrNimAe hanumAna zAzvatA daityanI vaMdanA karavA mATe merU parvate gayo. hato, tyAM teNe sUryane asta thato jo. te joI tene vicAra thaye ke "aho! A jagatamAM sarvane udaya ane asta thayA kare che, je bAbatamAM A sUryanuM pratyakSa daSTAMta che; mATe jemAM sarvanAzavaMta che evA A jagatane dhikAra che " A vicAra karI hanumAne potAnA nagaramAM jaI putrane rAjya ApIne dharmaratna AcAryanI pAse dIkSA lIdhI. tenI sAthe sADA sAtaso rAjAoe dIkSA lIdhI, ane tenI patnIe lakSmIvatI AryAnI pAse cAritra lIdhuM. anukrame hanumAna muni dhyAnarUpa agnithI sarva karmone mULamAMthI bALI nAkhI zailezI avasthAne prApta karIne avyayapada (mokSa) ne pAmyA. hanumAne dIkSA lIdhI e khabara jANa rAma vicAravA lAgyA ke "bhogasukhano tyAga karIne hanumAne kaSTakArI dIkSA kema lIdhI haze?" AvI rAmanI vicAraNA avadhijJAnavaDe jANIne saudharma i sabhA vacce kahyuM ke "aho ! kamanI gati viSama che ! rAma jevA caramadehI puruSa atyAre dharmane hase che, eTaluM ja nahi paNa ulaTA viSayasukhanI prazaMsA kare che, A te kevI vAta ! paNa te mArA jANavAmAM AvyuM. e rAma ane lakSamaNane paraspara e gADha sneha che ke je rAmacaMdrane saMsAra para bairAgya AvavA deto nathI." IMdranAM AvAM vacana sAMbhaLI sudharmA sabhAmAMthI be devatAo kautukathI temanA snehanI parIkSA mATe adhyAmAM lakSmaNane ghera AvyA. teoe tatkALa mAyA racIne aMtaHpuranI sarva strIone karUNasvare AkraMda karatI lamaNane batAvI. teeA e vilApa karavA lAgI ke-"hA padma ! padmanayana ! hA baMdhurUpa kamalamAM sUrya samAna ! sarva vizvane bhayaMkara evuM A tamAruM akALa mRtyu kema thayuM !" A pramANe rUdana karatI ane chUTA keza mUkIne chAtI kuTatI aMtaHpuranI strIone joI lakSmaNa ati kheda pAmIne bolyA- are ! zuM mArA jIvitavya paNa jIvitanuM evA mArA baMdhu rAma mRtyu pAmyA ! chaLathI ghAta karanArA duSTa yamarAje A zuM karyuM !" A pramANe bolatA lakSmaNanAM te vacananI sAtheja prANa nIkaLI gayA. aho ! karmano vipAka daratikrama* che. pachI tenuM zarIra suvarNa staMbhanA TekAthI siMhAsana upara sthita thatAM ughADA mukhe ane lepyamaya mUrtinA jevuM niSkriya-sthira thaI gayuM. A pramANe sahajamAM lakSamaNune * ullaMghana thaI na zake te.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 sarga 10 me. mRtyu pAmela joI bane devatA kheda pAmyA ane ApaNe A zuM karyuM ?" ema mAMhemAMhI pazcAttApUrvaka kahevA lAgyA. vaLI "are ! A vizvAdhAra purUSane ApaNe mArI nAkhyA !" ema pitAnA AtmAnI niMdA karatA teo potAnA devalokamAM cAlyA gayA. lakSmaNane mRtyu pAmelA joI aMta:puranI strIo keza che mUkI parivAra sahita mahA AkraMda karavA lAgI temanuM AkraMda sAMbhaLI rAmacaMdra tyAM doDI AvyA ane belyA- "are ! kAMI paNa amaMgaLa jANyA vagara tame A zuM AraMbhya che, A huM jIvuM chuM ane mAro A anujabaMdhu lajamaNa paNa jIve che. koI roga tene pIDe che te teno upAya hamaNAM auSadhathI karIe chIe." A pramANe kahI rAme vaidyone ane jyotiSIene bolAvyA, temaja maMtrataMtranA aneka prago karAvyA. maMtrataMtranA sarva praga niSphaLa thatAM rAmane mUrchA AvI. kSaNavAramAM kAMIka saMjJA meLavI UMce svare te vilApa karavA lAgyA. te sAMbhaLI vibhISaNa, sugrIva ane zatrudana vigere paNa azrupAta karatA ane ame mAryA gayA" ema bolatA muktakaMThe rUdana karavA lAgyA kauzalyAdika mAtAe putravadhUonI sAthe azru pADatI satI vAraMvAra mUcha pAmIne karUNasvare AkraMda karavA lAgI pratyeka mArge pratyeka gRhe ane pratyeka dukAne AkaMda pravartavAthI sarva rasane haranAra zekAdvaita thaI rahyuM. te vakhate lavaNe ane aMkuze namaskAra karI rAmabhadrane kahyuM ke amArA A laghupitAnuM mRtyu thatAM ame atyAre saMsArathI atyaMta bhaya pAmyA chIe. A mRtyu sarvane akasamAta prApta thAya che, mATe sarva purUe mULathI paralokane mATe tatpara rahevuM joIe. mATe he pitA ! amane dIkSA levAnI AjJA Apo. A laghupitA lakSmaNa vinA have amAre gharamAM rahevuM jarApaNa yukta nathI." A pramANe kahI lavaNe ane aMkuze rAmane namIne amRtaghoSa muninI pAze dIkSA lIdhI, ane anukrame te baMne mokSe gayA. bhAInA maraNathI ane putranA viyogathI rAma vAraMvAra mUcha khAI mohathI A pramANe kahevA lAgyA-"he bAMdhava ! meM hamaNuM tamAruM kAMIpaNa apamAna karyuM nathI, te chatAM tame akasmAta AvuM mauna kema dhAraNa karyuM che ? he bhAI! tame Ama karyuM eTale mane mArA putrae paNa choDI dIdhe. mANasone se chIdro paDavAthI temAM seMkaDo bhUta pese che." A pramANe umaranI jema bolatA rAmane joI vibhISaNAdika ekaThA maLI temanI pAse AvI gaddagadda svare kahevA lAgyA "he prabhu ! tame jema vIra purUmAM vIra che, tema dhIra purUSomAM paNa dhIra kahevAo cho, tethI AvuM lajajAkArI adaurya choDI gho; have te lekaprasiddha ane samayane yogya evuM laphamaNanuM je auddhadehika kRtya, te aMgasaMskArapUrvaka karavuM joIe." temanAM AvAM vacana sAMbhaLI rAma kepathI haThane pharakAvatA bolyA- "are dujane ! haju mAre bhAI lakSamaNa te jIve che, te chatAM tame AvuM vacana kema bole che ? baMdhu sahita tamArA sarvenuM agnidAhapUrvaka mRtakArya karavuM jeIe, A mAro bhAI te dIrdhAyuSya thAo. he bhAI ! he vatsa ! he lakSamaNa ! have zIgha bele, tamArA na bolavAthI A durjane praveza kare che, tame bahu vakhatathI mane zA mATe kheda upajAve cho ? athavA he bhAI ! A dujanenI samakSa tamAre kepa karavo ucita nathI." A pramANe kahI lakSmaNane khabhA upara laI rAma tyAMthI bIje cAlyA. koIvAra lakSamaNanA zabane khAnagRhamAM lAvI rAma potAnI meLe snAna karAvatA, pachI svahaste caMdananuM vilepana karatA, keIvAra divya bhejana maMgAvI, bhejanathI pAtra pUrIne te lakSamaNanA zabanI pAse mUkatA, keIvAra potAnA ullaMgamAM laI tenA mukhapara
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 149 vAraMvAra cuMbana karatA, koIvAra vastra oDhADI zayyA upara suvADatA, koIvAra pote belAvIne pote ja sAme pratyuttara ApatA ane koIvAra pite ja saMvAhaka thaI tenA aMgane mardana karatA. A pramANe snehamAM unmattapaNe bIju sarva kAma bhUlI jaIne vikaLapaNuthI ceSTA karatA rAmane cha mAsa nIkaLI gayA. rAma AvA umatta thaI gayA che e khabara sAMbhaLI IMdrajitanA tathA suda rAkSasanA putro ane bIjA becarazatruo paNa rAmane mAravAnI IcchAthI rAmanI pAse AvyA. ane jemAM siMha sutela hoya tevI giriguhAne jema chaLabaLavALA zikArIo rUdhe tema jemAM unmatta thayelA rAma rahelA che evI ayodhyApurIne temaNe puSkaLa senA vaDe AvIne rUMdhI dIdhI; te joI rAme lakSamaNane khoLAmAM laI potAnA dhanuSyanuM AsphAlana karyuM ke je vAvarta dhanuSya akALe paNa saMvarnanuM pravartaka thAya tevuM hatuM. te vakhate rAmanI sAthenA pUrvanA daDha nehathI Asanane kaMpa thatAM jaTAyu deva mAhedra devalokamAMthI keTalAeka devatAonI sAthe tyAM AvyuM. temane joIne "adyApi devatAo rAmanA pakSamAM che? ema jANI IdrajitanA putra vigere khecare tyAMthI bhaya pAmIne satvara nAzI gayA. pachI jenA devatAo paNa mitra che ane jenI pAse teone kAke vibhISaNa che, tevA rAmathI bhaya ane lajajA pAmIne teo parama saMvegane prApta thayA, ane vairAgyavaDe gRhavAsathI parA mukha thaIne teoe ativega nAmanA muninI pAse jaI dIkSA grahaNa karI. jaTAyu deve rAma pAse AvI temane bodha karavA mATe eka sukA vRkSane vAraMvAra jaLa siMcavA mAMDyuM, pASANa upara khAtara nAMkhIne kamaLa vAvavA mAMDyAM, marelA vRSabhane haLamAM joDI tenA vaDe jamIna kheDIne akALe bIja vAvavA mAMDayAM, ane yaMtramAM retI nAkhIne temAMthI tela kADhavA mATe tene pIlavA mAMDI. A pramANe badhAM asAdhya kAryo rAmanI AgaLa sAdhavA mAMDyAM. te joIne rAma bolyA- "are mugdha ! A sukA vRkSa para vRthA jaLasiMcana zuM kAma kare che? tene phaLa thavAM te ati duSkara che; kemake kaI ThekANe kadi paNa muzaLa phaLatuM nathI. vaLI are mUrkha ! A pASANa upara kamaLanA khaMDane kema repe che? vaLI A nirjaLa pradezamAM marelA vRSabhavaDe bIjane kema vAve che? tema ja retImAMthI kadI paNa tela nIkaLatuM nathI, chatAM tene kema pIle che? upAyane nahi jANatA evA tAre A sarva prayAsa vRthA che." te sAMbhaLI jaTAyu deva hasIne bolyA- he bhadra! je tame ATaluM jANe che, te AjJA cinharUpa A zabane skaMdha upara kema vahana kare che ? te sAMbhaLI lakSamaNunA zarIrane AliMgana karI rAma tenA pratye bolyA-"are ! mArA baMdhune mATe AvuM amaMgaLa kema bole che ? tuM mArI najarathI dUra thA." A pramANe rAme jaTAyune kahyuM, te samaye kRtAMtavadana sArathI je devalokamAM utpanna thaye che. paNa te avadhijJAnathI A vAta jANIne rAmane bodha karavA mATe tyAM AvyuM. te deva paNa manuSyanuM rUpa dhAraNa karI potAnA aMdha upara eka strInuM zaba laI rAmanI pAse thaIne nIkaLe. te joI rAma bolyA-"are mugdha ! A strInA zabane skaMdha upara vahana karavAthI tuM unmatta thayeluM lAge che." kRtAMtadeva be -"are! tame AvuM amaMgaLa kema bole che? A mArI pyArI strI te jIvatI che, ane vaLI tame pote A zabane kema vahana karo cho ? are buddhimAn ! je meM vahana karelI A mArI strIne tame marelI dhAre che te A tamArA skaMdhapara rAkhelA mRtaka purUSane marelo kema nathI jANatA?' AvA bIjA paNa keTalAka hetuo teNe batAvyA, tethI rAmane cetanA prApta thaI, ekale tatkALa teNe vicAryuM ke kharekhara A mAre anuja baMdhu lakSmaNa jIvate nathI, maraNa ja pAmya jaNAya che. jyAre
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 sage 10 me rAmane A pramANe baMdha thayo tyAre jaTAyu ane kRtAMtadeva potAne oLakhAvIne potapitAnA sthAnake gayA. pachI rAme anuja baMdhu lakSmaNanuM mRtakArya karyuM, ane dIkSA levAnI IcchAthI zatrudanane rAjya levAnI AjJA karI. paraMtu 'paNa tamArI sAthe ja dIkSA laIza" ema bolatA zatrune rAjyathI ane saMsArathI vimukha thaIne rAjya levAnI nA pADI. eTale rAme lavaNanA putra anaMgadevane rAjya ApyuM ane pote cothA purUSArtha (mokSa)ne sAdhavA mATe tatpara thayA. ahaM ghAsa zrAvake batAvelA ane munisuvratasvAmInI avicchinna paraMparAmAM thayelA suvrata nAmanA mahAmuninI pAse teo gayA. temanI samIpe zatruta, sugrIva, vibhISaNa ane virAdha vigere aneka rAjAonI sAthe rAme dIkSA lIdhI, jyAre rAmabhadra saMsAramAMthI nIkaLyA, tyAre temanI sAthe seLahajAra rAjAo virAgya pAmIne saMsAramAMthI nIkaLyA, temaja sADatrIsa hajAra strIoe paNa dIkSA lIdhI, te sarve zrImatI sAdhvInA parivAramAM rahI. - gurUnA caraNa pAse caudapUrva ane dvAdazAMgIrUpa zrutano abhyAsa karatA rAmabhadra munie vividha prakAranA abhigraha sahita sATha varSa sudhI tapasyA karI; pachI gurUnI AjJAthI rAme ekalavihArIpaNuM aMgIkAra karyuM, ane nirbhayapaNe koI aTavImAM rahelI giriguhAmAM jaIne rahyA. teja rAtrie dhyAnamAM sthita rahelA rAmabhadra munine avadhinAna utpanna thayuM, tethI teo cauda rAjalokapramANu badhuM vizva karasthavat jovA lAgyA. e pramANe jotAM be devatAonA mAyAkapaTavaDe haNAyelA pitAnA anuja baMdhu lakSamaNane narakamAM paDela dIThe. te joI rAmamuni A pramANe ciMtavana karavA lAgyA ke-"huM pUrva janmamAM dhanadatta nAme vaNikaputra hatuM ane A lakSamaNa te bhAvamAM paNa mAro anujabaMdhu vasudatta nAme hate. te bhavamAM te vasudatta kAMI paNa sukRtya karyA vagara mRtyu pAmyA hatA ane aneka bhavamAM paribhramaNa karIne mAre anuja baMdhu lakSamaNa thaye hate. ahIM paNa tenA se varSa kumAravayamAM vRthA cAlyAM gayAM. bAkI traNa varSa mAMDaLikapaNumAM, cAlIza varSa digvijayamAM ane agiyAra hajAra pAMcazone sATha varSa rAjyamAM-ema bAra hajAra varSanuM sarva AyuSya anukame koIpaNa satkarma karyA vagara chevaTe narakane ApanArUM thaI paDayuM. mAyA vikuvanArA pilA be devatAone emAM koIpaNa deSa nathI, kemake prANIone karmane vipAka eja hoya che." AvuM ciMtavatAM rAma karmane ucheda karavAmAM adhika udyamI thaI vizeSe karIne tapasamAdhiniSTha ane mamatA rahita thayA. eka vakhate chaThThI upavAsane aMte yugamAtra nAkhatAM rAma spaMdana sthaLa nAmanA nagaramAM pAraNuM karavA paThA. caMdranA jevA nayanatsavarUpa rAmane pRthvIpara cAlIne AvatA joI nagarajane ati harSathI temanI sanmukha AvyA. nagarInI strIo temane bhikSA ApavA mATe pitatAnA gRhadvAre vicitra bhojanathI pUrNa evAM pAtro hAthamAM laIne UbhI rahI. te vakhate nagarajanone harSa keLAhaLa e thayo ke jethI hAthIo khIlA ukheDIne nAMThA ane ghoDAo UMcA kAna karIne bhaDakyA. rAma ujijhata dhamavALo AhAra levAnA khapI hovAthI nagarajano e ApavA mAMDele AhAra lIdhA vagara rAjagRhamAM gayA. tyAM pratinaMdI rAjAe ujijhata dharmavALA AhAravaDe rAmane pratilAvyA. rAme vidhipravaka AhAra karyo. devatAoe tyAM vasudhArAdi pAMca divya karyA. pachI rAmabhadra pAchA teja arayamAM cAlyA gayA. 'have pharIthI nagaramAM kSobha na thAo ane keIne mAre saMghaTTa na thAo." evI buddhithI zuddha vicAravALA rAme A pramANe abhigraha dhAraNa karyo ke "je ja tajI dIdhela, bhikSAcarane ApavA mATe kADhele, saune jamI rahyA pachI vadhelo AhAra.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM. 151 AsuM pachI paMkamAM te samaye pANI nAMkhI, ane araNyamAM ja bhikSAne avasare bhikSA maLe to mAre pAraNuM karavuM, nahi to karavuM nahi." A abhigraha dhAraNa karI zarIramAM paNa apekSA rahita evA rAma parama samAdhine prApta thaI pratimA dhara thaIne rahyA. eka vakhate viparIta zikSA ApelA vegavALA a AkarSaNa karele pratinaMdI rAjA te tarapha Avyo. tyAM AvelA naMdanapuNya nAmanA sarovaramAM kAdavanI aMdara tene azva khuMcI gaye. tenI pachavADe zeAdhatuM tenuM sainya paNa AvyuM. pachI paMkamAMthI azvane kADhI pratinaMdI rAjAe tyAMja chAvaNI nAMkhI, ane snAna karIne tyAM ja parivAra sAthe bhojana karyuM. te samaye dhyAna pArIne muni pAraNuM karavAnI IcchAe tyAM AvyA. pratinaMdI rAjA temane joIne Ubhe thaye, ane avazeSa rahelA bhAta pANIthI teNe rAmane pratilAbhita karyA. eTale rAmarSie pAraNuM karyuM ane AkAzamAMthI puSpavRSTi thaI. pachI rAmamunie dezanA ApI, te sAMbhaLI pratibaMdyAdika rAjAo samakita yukta dvAdaza vratadhArI zrAvaka thayA. tyArathI mahA tapasvI rAma vanavAsI devatAoe pUjAtA satA te vanamAM cirakALa rahyA. rAmamuni bhavane pAra pAmavAnI IcchAe eka mAse, be mAse, traNa mAse, cAra mAse, pAraNuM karavA lAgyA. keIvAra paryakAsane rahetA, keIvAra bhujA pralaMbita karIne UbhA rahetA, keIvAra utkaTika Asane rahetA, keIvAra UMcA bAha karIne rahetA, keI vAra aMguThA upara rahetA, koIvAra paganI eDI upara rahetA-ema vividha prakAranAM AsanavaDe dhyAna karatA rAma dustapa tapa tapavA lAgyA. eka vakhate rAmamuni vihAra karatAM karatAM keTizilA nAmanI zilA upara AvyA. je zilA pUrve lakSmaNe vidyAdharanI samakSa upADI hatI, te zilA para rahIne rAtre pratimA dhAraNa karatA rAma kSapakazreNine Azraya karI zukaladhyAnAMtaradazAne prApta thayA. te vakhate avadhijJAnathI rAmanI A pramANenI sthiti jANI IMdra thayelA sItAe ciMtavyuM ke je A rAma punaH bhavI thAya te huM pAchI tenI sAthe joDAuM; mATe kSapakazreNimAM vartatA A rAmamunine anukULa upasarga vaDe evA upadravita karuM ke jethI te maraNa pAmIne mArA mitrarUpa deva thAya." AvuM ciMtavana karIne sItaMdra rAmanI pAse AvyA, ane tyAM vasaMtaRtuthI vibhUSita evuM eka moTuM udyAna vikuvyuM. temAM kokIlAo kRjita karavA lAgI, malayAnila vAvA lAgyo, puSponI sugaMdhathI harSa pAmatA bhamarAo guMjArava karatAM bhamavA lAgyA ane Ama, caMpaka, kaMkalli, gulAba ane be rasalInAM vRkSoe sadya kAmadevanA navIna asrarUpa puSpone dhAraNa karyA. pachI sIte sItAnuM rUpa vikuvI bIjI strIone sAthe laI rAmanI pAse AvIne kahyuM-"he priya ! huM tamArI priyA sItA chuM ane tamArI pAse AvI chuM. he nAtha ! te vakhate pitAne pIDita mAnanArI meM tamArA jevA rAgI patine choDI daI dIkSA lIdhI paNa pachavADe mane ghaNe pazcAttApa thayo che. A vidyAdharanI kumArIoe Aje mArI prArthanA karI ke tamArA pati rAmane prArthanA karI amArA pati kare, tame dIkSA choDI de, ane pAchA rAmanA paTTarANI thAo, tamArI AjJAthI ame paNa rAmanI patnI e thaIzuM.' tethI he rAma ! A vidyAnI kanyAone paraNe. huM pUrvanI jema tamArI sAthe ramIza. meM karelA te apamAnane kSamA kare." A pramANe sIte dra kahyA pachI te vikulA khecarakumArIoe kAmadevane sajIvana karavAmAM auSadharUpa vividha prakAranuM saMgIta karavA mAMDayuM. sItedranAM tevAM vacanothI vidyAdharIonA saMgItathI ane 1 zukaladhyAnanA prathamanA be pAyA dhyAyA pachInI dazA. * saMsArI--gRhasthI.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 saga 10 mA viSuvelA vasataRtuthI rAmabhadra mahAmuni jarApaNu kSeAbha pAmyA nahi; jethI mAghamAsanI zukala dvAdazIe rAtrinA chellA paheAre rAmamunine kevalajJAna utpanna thayuM. sItedre ane bIjA devatAoe vidhipUrvaka bhaktithI kevaLajJAnano mahimA karyo. pachI suvarNa kamaLapara esI divya cAmara ane divya chatrathI zaiAbhita rAmaSie dhama dezanA ApI. dezanAne aMte sItedre peAtAno aparAdha khamAvI praNAma karIne lakSmaNanI ane rAvaNanI gati pUchI, eTale rAmarSi AlyA-"hamaNA zabuka sahita rAvaNu ane lakSmaNa cAthI narakamAM che; kemake prANIonI gati karmone AdhIna che, narakanA AyuSyane anubhavIne te rAvaNu ane lakSmaNa pUrva videhanA AbhUSaNarUpa vijayAvatI nagarIne viSe sunaMda ane rohiNInA putra jinadAsa ane sudarzana nAme thaze. tyAM nira'tara jinadhane pALaze. tyAMthI mRtyu pAmIne saudharma devalAkamAM devatA thaze tyAMthI cavIne pAchA vijayApurImAM ja zrAvaka thaze. tyAMthI mRtyu pAmI hariva` kSetramAM kha'ne yugalika purUSo thaze. tyAMthI mRtyu pAmIne devalAkamAM jaze. tyAMthI cavI pAchA vijayApurImAM kumAravita rAjA lakSmIrANInA jayakAMta ane jayaprabha nAme kumAro thaze. tyAM jinokta sayamane pALI mRtyu pAmIne ane lAMtaka nAmanA chaThThA kalpamAM devatA thaze. te samaye tu' acyuta devalAkamAMthI cavI A bharatakSetramAM sarva ratnamati nAme cakravatI thaIza ane te banne lAMtaka devalAkamAMthI cyavIne IMdrAyudha ane megharatha nAme tArA putro thaze. pachI tu dIkSA laine vaijayaMta nAmanA bIjA anuttara vimAnamAM jaiza, idrAyudha je rAvaNano jIva te zubha traNa bhava karI tIrthaMkaragAtrane upArjana karaze ane tIrthaMkara thaze. te vakhate tuM baijayaMta vimAnathI cyavIne teno gaNadhara thaiza. prAMte tame banne mAne pAmazeA. lakSmaNanA jIva je tArA putra megharatha te zubha gatine pAmaze. pachI puSkaravara dvIpanA pUrva vidveSanA AbhUSaNa rUpa ranacitrA nagarImAM te cakravattI thaze. cakravartInI sa'patti bhAgavI ane dIkSA laI anukrame te tIrthaMkara thaze ane chevaTe nirvANane pAmaze.'' A pramANe sAMbhaLI sItedra rASine namIne pUnA snehane lIdhe jyAM lakSmaNa duHkha bhAgavatA hatA tyAM AvyA. tyAM za'bukane ane rAvaNane si'hArdika rUpo vidhruvI ne lakSamaNanI sAthe kAdhathI yuddha karatA joyA. te vakhate 'tamane paraspara yuddha karanArAone kAMI AmAM duHkha thaze nahI'' ema khelatA paramAdhAmi kAe krAthI temane agnikuMDamAM nAkhyA. tyAM te traNe jaNa maLavA lAgyA. tenI aMdara aMga galita thavAthI UMce svare pokAra karatA teone khecI lai pAchA paramAdhAmI e baLAtkAre tapAvelA telanI ku'bhImAM nAkhyA. tyAM paNa deha vilIna thayA pachI temane bhaThThImAM nAkhyA. tyAM taDataDATa zabde kuTI jatA teo atyaMta du:khI thayA. A pramANe temanu du:kha joI sIte, paramAdhArmi kAne kahyu -'are ! duSTa ! zuM tame jANatA nathI ke A traNe uttama purUSA che. he asurA ! tame dUra khasI jAe ane e mahAtmAone cheADI do.' A pramANe asurone vArI teNe zabUka ane rAvaNane kahyuM- tame pUrve evuM duSkRtya karyuMM che ke jethI AvA narakamAM AvyA che. A pramANe tenu pariNAma joyA chatAM paNa haju sudhI tame pUrva vairane kema cheDatA nathI !' AvI rIte temane yuddha karatA niSedhIne sItendre kevaLajJAnI rAme je temano AgAmI bhavasaMbaMdha kahyA hato te sa lakSmaNane ane rAvaNane edha thavA mATe kahI sa`bhaLAvyo. eTale teo AlyA-he kRpAnidhi ! tame bahu sArU karyuM, tamArA zubha upadezathI ame amArAM atyArasudhInAM duHkhane bhUlI gayA chIe, paNa pUrvajanmapArjita krUra karmAe amane A lAMkhA kALano narakAvAsa ApelA che, tenuM viSama duHkha have kANu maTADaze ? AvAM
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 7 mu 153 temanAM vacana sAMbhaLI sItedra karuNA lAvIne khelyA ke-'hu tamane traNene A narakamAMthI devalAkamAM laI jaiza, ema kahI teNe pAtAnA hAthavatI traNeno uddhAra karyA (upADathA), paraMtu tatkALa teo pArAnI jema kaNa kaNa thaIne tenA hAthamAMthI sarI gayA ane tenAM aMga maLI gayAM, eTale phrIvAra pAchA sItedre upADayA, te vakhate paNa pUrvanI jema veraNacheraNa thaI gayA ane maLI gayA. pachI teoe sItedrane kahyuM ke-"he bhadra ! tamArA uddhAra karavAthI ulaTu' amane adhika du:kha thAya che, mATe have amane cheDI dyo ane tame devaleAkamAM jAo; pachI temane mUkI daine sItedra rAmanI pAse AvyA, ane rAmane namIne zAzvata arhatanI tIrthayAtrA karavA mATena dIzvarAdika tIrthAe gayA. pAchA vaLatAM mA mAM devakurU kSetramAM bhAmaMDala rAjAnA jIvane yugaLikapaNe dIThA, pUnA snehathI tene sArI rIte pratidha karIne sItedra pAtAnA pamAM gayA. bhagavAna rAmarSi kevaLajJAna utpanna thayA pachI pacIza varSa sudhI pRthvImAM vicarI, bhavI jIvAne bedha karI, paMdara hajAra varSanuM AyuSya pUrNa karI, chevaTe kRtArtha thaI zailezIpaNAne aMgIkAra karIne zAzvata sukhavALA AnaMdamaya pada (mAkSa) ne prApta thayA. Zhi Xian WBBBBChu Fang Fang Zhi Xian Fang Fang Fu De Wang ityAcArya zrIhema caMdraviracite triSaSThizalAkA puruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi rAmanirvANagamano nAma dazamaH sargaH Fang Chu Gan Fang Yuan Wang VBWBWWWWWWWFang Huo Shao
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 11 me. zrI naminAthajI caritra devatAoe jemanA caraNane pUjelA che, je karmorUpI vRkSAmAM gaje'drarUpa che ane pRthvImAM kalpavRkSarUpa che evA zrI mijinendrane namaskAra thAze. have A vizvanA A lAka ane paraleAkanA upakArane mATe e prabhunu' pavitra caritra kahevAmAM Avaze. A ja'dvIpanA pazcima videhane viSe bharata nAmanA vijayamAM saMpattinA bhaMDAra rUpa kauzAMkhI nAme nagarI che. te nagarImAM iMdranI jevA akha`Da zAsanavALA ane sa ane siddha karanAra siddhArtha nAme rAjA hatA. tenAmAM gAMbhI, dhairya, audA, vIya ane buddhi vigere sarva addabhuta guNA paraspara spardhA karatA hoya tema AvIne rahelA hatA. ati unnativALA te rAjAnI vistAra pAmelI sa'patti mAvRkSanI chAyAnI jema vizvanA upakAra mATe hatI. kamaLamAM rAjahuMsanI jema tenA atyaMta nirmaLa manamAM nira tara eka dharmAMja nivAsa karI rahyo hatA. anyadA e siddhArtha rAjAe bhavathI virakta thaI tRNanI jema saI lakSmIne cheDI daI sudarzana muninI pAse dIkSA lIdhI. te rAjiSa vIza thAnake mAMhenAM keTalAMka sthAnakAnA ArAdhanavaDe tIrthaMkaranAmakarma upArjana karI samyak prakAre vrata pALI, mRtyu pAmIne aparAjita vimAnamAM vapaNe utpanna thayA. A ja budvIpanA bharatakSetrane viSe jemAM dharmAMmAM AdaravaMta loko rahelA che evI mithilA nAme nagarI che. ratnasuvaOmaya havelIe ane dukAneAthI garbhita evA te nagarInA killo jANe pRthvInA sarvasvanA DAbalA hoya tevA zAle che. cAre tarapha ratnAthI Dita evI te nagarInA udyAnanI vApikAe tenA tIrapara rahelAM vRkSeAnA parAgavaDe pakila thaI rahelI che. te nagarImAM sarva zatruena vijaya karanAra ane parama lakSmIvaDe pRthvInA IMdrapadane dhAraNa karanAra vijaya nAme rAjA hatA. yuvAna purUSone kAmadeva jIte tema braTI calAvyA vagara ane senAne sajja karyA vagara te lIlAmAtramAM zatrune jItI letA hatA. vaLI te rAjA samudranI jevA agAdha, cadranI jevA AlhAdaka, pavananI jevA maLavAna ane sUryanI jevA tejasvI hatA. jANe agavatI bhUmi hoya tevI, sarva aMtaHpuranA ma`DanarUpa ane zIlarUpa ma`DanathI zobhita vaprA nAme te rAjAne mukhya rANI hatI. te rANI gaMgAnI jevI svaccha, gabhIra, jagatane pAvana karanArI ane caddikAnA jevI nayanane AnaMda ApanArI hatI. temaja satya vacana ane zilAdika je je uttama guNA jovAmAM Ave che te te ujjavala guNAthI te vaprAdevI strIomAM eka dRSTAMtarUpa hatI. ahI' siddhArtha rAjAnA jIve aparAjita vimAnamAM tetrIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karyuM. pachI tyAMthI racavI Azvina mAsanI pUrNimAe azvinI nakSatramAM vaprAdevInA uttaramAM AvIne avataryA. te samaye traNa jagatamAM udyota thaI rahyo. rAtrinA avazeSa bhAge tIrthaMkaranA janmane sUcavanArA cauda mahA svapnA vaprAdevIe joyAM. pitAnA mana
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 rathanI jema te garbha anukrame vadhavA lAge, ane mAtAne ati lAvaNya ApanAra temaja sukha karanAra thaye. garbhasamaya pUrNa thatAM zrAvaNa mAsanI kRSNa aSTamIe azvinI nakSatramAM nIla kamalathI lAMchita ane suvarNa kAMtivALA kumArane devIe janma Ape. AsanakaMpathI te hakIkata jANI dikumArIe e tyAM AvIne devInuM ane kumAranuM vidhipUrvaka sUtIkama karyuM. pachI zakeMdra prabhune merUgirinA mastaka para laI gayA. tyAM amyulAdi cosaTha Idroe tIrthajaLathI prabhune khAtra karAvyuM. snAtra karI rahyA pachI zake puSpAdivaDe prabhunuM arcana karI AratI utArIne A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. "he paramezvara! mokSamArganA kahenAra, sarva karmano saMhAra karanAra, aneka kaSAyone prahAra karanAra evA tame jaya pAmo. he jagadaguru ! kumatine TALanAra, jagatane doranAra (nAyaka) ane sodhane pravartAvanAra evA tamane namaskAra karuM chuM. sarva vizvane aizvarya ApanAra vizvamAM pApane tiraskAra karanAra, avikArI ane upakArI evA tamArAthI A badhuM jagata sanAtha che. dharmanA bIjane vAvanAra, atizaya saMpattine dhAranAra ane zrutaskaMdhanA racanAra evA tamane namaskAra che. kumArgathI nivRtta karanAra, muktimArgane batAvanAra ane sarvane upadeza karanAra evA tamArAthI have dharmanI utpatti thaze. navIna tIrthanI pratiSThA karanAra, tapasaMpattine AcaranAra ane jagatanA adhiSThAtA evA tamArA ame kiMkara chIe. he zaileSazaraNa prabhu ! mokSasukhane ApanAra ane vizvane abhaya denAra evA tamAre zaraNe huM prApta thaye chuM. re jagatpati! jevA tame A bhavamAM mArA svAmI thayA che, tevI rIte bhavAMtaramAM paNa mArA svAmI thAo, e sivAya bIje kAMI mAre manoratha nathI." ( A pramANe stuti karIne I prabhune laI vaprAdevInA paDakhAmAM jema hatA tema pAchA mUkI dIdhA. prAta:kALe vijaya rAjAe kArAgRhamAMthI kedIone choDI mUkI meTA harSavaDe putrajanmano mahotsava karyo. prabhu jyAre garbhamAM hatA tyAre zatruoe mithilA nagarI rUdhelI hatI, te vakhate vaprAdevI mahela upara caDaDyA hatA, temane joIne garbhanA prabhAvathI sarva zatruo AvI vijayarA jAne namI paDyA hatA, te uparathI rAjAe prabhunuM nami evuM nAma pADyuM. InDe Adeza karelI dhAtrIoe haMmezAM pAlana karela zrI naminAtha bIjA caMdra hoya tema vadhavA lAgyA. bAlyavaya nigamana thatAM prabhu paMdara dhanuSa UMcI kAyAvALA thayA, ane pitAnI AjJAthI rAjakanyA sAthe paraNyA. janmathI aDhI hajAra varSa gayA pachI bhegaphaLakarmane jANanArA prabhue pitAe ApeluM rAjya svIkAryuM. rAjyAvasthAmAM pAMca hajAra varSa gayAM, eTale lekAMtika devatAoe AvI prabhune kahyuM "tIrtha pravai." pachI naminAthaprabhu suprabha nAmanA putrane rAjya upara besArI tiryaphabhaka devatAoe pUrelA dravyavaDe vArSika dAna ApavA lAgyA. vArSika dAna apAI rahyA pachI suprabha vigere rAjAethI ane IMdrAdika devAthI paravArelA prabhu devakurU nAmanI zibikAmAM besIne sahasAgra vana tarapha cAlyA. anukrame jyAM bhramarAono samUha kadaMba vRkSone cuMbana karavAmAM Asakta hate, udyAnapALe mallikAnAM puSei cuMTavAmAM vyAkuLa hatA, kharatA gulAbanA pupithI jenuM bhUmitaLa galA bI raMganuM thayeluM hatuM, jyAM sirISa puSpanA samUhavaDe kAmI jana saMthAro karatA hatA, ane vahetA reMTamAMthI uchaLatA jaLabiMduo vaDe jyAM grISmaRtu chatAM paNa varSARtu dekhAtI hatI-evA sahassAmra vanamAM prabhue praveza karyo, ane aSADha mAsanI kRSNa nava
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 saga 11 mAM mIe azvinI nakSatramAM divasane pAchale pahore prabhue chaThTha tapa karIne ekahajAra rAjAonI sAthe dIkSA lIdhI. tatkALa prabhune mana:paryavajJAna utpanna thayuM. bIje divase vIrapuramAM datta rAjAne ghera prabhue kSIravaDe pAraNuM karyuM. devatAoe tyAM vasudhArAdi pAMca divya karyA, datta rAjAe te ThekANe pITha karI, ane prabhue tyAMthI anyatra vihAra karyo. nava mAsa paryata vihAra karIne pAchA potAnA dIkSA sthAnavALA sahasAgra vanamAM prabhu padhAryA ane chaThTha tapa karIne borasalInA vRkSanI nIce pratimApaNe rahyA. mAgazara mAsanI zukala ekAdazIne divase azvinI nakSatramAM ghAtakamane kSaya thavAthI prabhune ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. devatA e tatkALa tyAM AvIne samosaraNa racyuM. je ekase ne aMzI dhanuSya UMcA AsapAlavanA vRkSathI zebhita hatuM, te AsopAlavanA vRkSane pradakSiNA karI, tIrthane namaskAra karIne prabhu pUrvAbhimukhe ratnasiMhAsana para birAjamAna thayA. tatkALa vyaMtara devatAoe bIjI traNa dizAomAM ratnasiMhAsananI upara prabhunAM pratibiMbe vikuvyuM. zrImAna caturvidha saMgha AvIne yaMgya sthAne beThe. pachI saudharmendra bhagavaMtane namaskAra karI A pramANe stuti karavA lAgya- "he prabhu! tame kevaLajJAna rUpa netrathI A badhA jagatane juo cho, jethI traNa netravALA tamane namaskAra che. pAMtriza atizaya sahita vacanavALA ane cetrIza atizayavALA parameSThI svarUpa tamane namaskAra che. he nAtha ! mAlakauSikI che mukhya jemAM evA grAma ane rAgathI manahara ane sarva bhASAne anusaranArI tamArI vANInI ame upAsanA karIe chIe. garUDanA darzanathI jema daDha nAgapAza paNa tUTI jAya, tema tamArA darzanathI prANIonA daDha karmapAza paNa tUTI jAya che. tamArA darzanathI prANIo jANe mokSanI nizreNI hoya tevI guNaThANAnI zreNI para zanaiH zanaiH caDe che. he svAmin ! sAMbhaLelA, saMbhArelA, stuti karelA, dhyAna karelA, joyelA, spazelA ane namaskAra karelA tame je te prakAre sukhane mATe ja thAo cho. he svAmI ! amArA pUrvanA puNyAnubaMdhI puNya ja che ke jethI asAdhAraNa sukha ApanAra tame Aje daSTigecara thayA che. he nAtha! amArA svarga rAjya vigere sukhanuM game te bhale thAo; paNa tamArI dezanAnI vANI kadi paNa amArA hRdayamAMthI jaze nahi." A pramANe Idra prabhunA guNanI stuti karI virAma pAmyA. pachI traNa jagatanA gurU prabhue A pramANe dharmadezanA ApI-- A saMsAra asAra che, dhana nadInA taraMga jevuM caMcaLa che, ane zarIra vijaLInA vilAsa jevuM nAzavaMta che, tethI catura janoe te traNemAM sarvathI anAsthA rAkhI mumukSu thaI mokSamArga rUpa yatidharmane viSe prayatna kare. jo tema karavAne azakta hoya to tenI AkAMkSA rAkhI samakitayukta bAra prakAranA zrAvakadharmane mATe tatpara thavuM. zrAvake pramAda choDI mana vacana kAyAe karI dharma saMbaMdhI ceSTA vaDeja ahorAtri nigamana karavAM. zrAvake brAhmamuhUrtamAM UThI parameSThI maMtranuM smaraNa karIne vicAravuM ke mAro ze dharma che? huM kevA kuLane zuM? ane mAre zuM vrata che? pachI pavitra thaI puSpa naivedya ane stotravaDe gRhatyamAM devapUjA karI, yathAzakti paccakhANa karIne pachI moTe derAsare javuM. tyAM vidhivaDe praveza karI prabhune traNa pradakSiNA karavI ane puSpAdikavaDe prabhune pUchane uttama stotravaDe stuti karavI. pachI gurUnI pAse jaI vaMdanApUrvaka vizuddhAtmAvALI prANIo paccakhANane prakAzita karavuM. (paccakhANa levuM.) gurUnA darzana thatAMja ubhA thavuM, temanA
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 7 muM 157 1 Agamanane vakhate sAmuM javuM, mastaka para aMjalI jeDavI, pite Asana nAkhI devuM, ane gurU Asana para bese eTale bhaktipUrvaka payuM pAsanA karavI; tema ja jyAre gurU jAya tyAre pAchaLa javuM. A pramANe karavAthI gurU mahArAjanI pratipatti thAya che. pachI gurU pAsethI pAchA pharIne potAne ghare javuM, ane pachI saddabuddhipUrvaka dharmanA avirejapaNe arthaciMtana ( vyApAra udyoga) karavuM. pachI madhyAnha kALe pharI jinapUjA karIne bhojana karavuM. tyA2bAda zAstravettAonI sAthe zAstronuM rahasya vicAravuM. pachI saMdhyA vakhate pharIvAra devArcana karI, Avazyaka karma (pratikramaNa) AcaravuM, ane pachI uttama prakAre svAdhyAya dhyAna karavuM. rAtre gya samaye devagurUnA smaraNathI pavitra thaI alpa nidrA karavI, ane prAyaH abrahmapaNAne varjavuM. vacamAM ja nidrAno cheda thAya (nidrA UDI jAya) to strInA aMga viSe ciMtavana karavuM, ane mAhAtmA munioe jenAthI nivRtti karI che teno vicAra kare. strInuM zarIra, graMthIo, viSTA, mUtra, mala, zleSma, majajA ane asthithI bharapUra che, tema ja snAyuthI sIvelI camanI kothaLIrUpa che. je strInA zarIranuM aMdaranA ane bahAranA bhAganuM viparyaya paNuM karavAmAM Ave arthAt aMdaranA bhAgane bahAra lAvavAmAM Ave to dareka kAmI purUSane gIdha ane ziyALathakI tenA zarIranuM rakSaNa karavuM paDe. je kAmadeva strIrUpa zastrathI A jagatane jItavAne Icchato hoya to te mUDha buddhivALo halakA pIMchAnuM zastra zA mATe leto nathI ? aho ! saMkalpamAMthI utpanna thanArA kAmadeve A vizvane bahu viDaMbita karyuM che, paNa te duHkhanuM mULa saMkalpa ja che evuM ciMtavana karavuM. je je bAdhakakArI doSa hoya tene pratikAra ciMtava, ane tevA deSathI mukta evA munione viSe harSa pAma, sarva jIne viSe rahelI mahAduHkhakAraka bhavasthiti viSe vicAra karI svabhAvathI ja sukhadAyaka evA mokSamArgano zedha kare. jemAM jinezvara deva, dayA, dharma ane munie gurU che evA zrAvakapaNAnI ko amUDha (paMDita ) jana zlAghA na kare ? vaLI uttama prANae te te samaye AvA manoratha karavA ke "huM jinadharma rahita cakravattI thavAne paNa Icchato nathI, paraMtu jainadharmavAsita kiMkara ke daridrI thavAne IrachuM chuM. vaLI sarva saMga choDI daI, jIrNa vastra paherI, malIna zarIra rAkhI ane mAdhukarI vRtti aMgIkAra karI huM municaryAne jyAre AcarIza ? durazIla janono saMsarga choDI, gurUnA caraNarajanA sparza karI, gano abhyAsa karato to huM A saMsAra chedavAne kyAre samartha thaIza ? ardha rAtre nagaranI bahAra kAyetsarga karIne staMbhavat thayelA mArA zarIra sAthe vRSabha kayAre pitAnA skaMdhane ghasyA karaze ? vanamAM padmAsana karI ane mRganA baccAMne utsaMgamAM rAkhIne rahelA evA "mArA mukhane vRddha mRga kyAre AvIne suMghaze ? zatru ane mitramAM, tRNa ane strImAM, suvarNa ane pASANumAM, maNi ane mRttikAmAM temaja mikSa ane saMsAramAM mArI buddhi samAna kyAre thaze?' A pramANe mukitagRhanI nisaraNIrUpa guNazreNI upara caDavAne mATe parama AnaMdarUpa latAnA mULabhUta manorathe hamezAM kya karavAM. AvI rIte ahorAtrinI carcA pramAdarahitapaNe Acarate ane yathArtha rIte kahelA "vratane viSe sthita rahete zrAvaka gRhasthapaNAmAM paNa vizuddha thAya che." A pramANe prabhue dezanA ApI, te sAMbhaLIne ghaNu manuSyoe dIkSA lIdhI. temAM kuMbha vigere sattara gaNadhara thayA. prabhunI dezanAne aMte kuMbha nAmanA gaNadhare dezanA ApI. te dezanA pUrNa thayA pachI IdrAdika deve prabhune namaskAra karIne potapotAne sthAnake gayA. zrI naminAtha prabhunA tIrthamAM traNa netravALe, cAra mukhavALe, suvarNa jevA varNavALe, vRSabhanA vAhanapara besanAre, cAra dakSiNe bhujAmAM bIrUM, zakti, muddagara ane abhaya tathA cAra
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 11 mA 158 vAmanujAmAM nakula, pharazI, vajA ane akSamAlAne dhAraNa karanArA bhuTa nAme yakSa thayA. temaja zveta aMgavALI, sanA vAhanapara besanArI, e dakSiNa bhujAmAM varada ane khaDga tathA e vAma bhujAmAM bIjorU' ne kutane dhAraNa karanArI gAMdhArI nAme zAsanadevI thaI. A banne devatA naminAtha prabhunA zAsanadevatA thayA. e banne yakSa ne yakSaNI nira'tara jemanI samIpe rahetA hatA evA prabhue nava mAse uNA aDhI hajAra varSa sudhI pRthvIpara vihAra karyAM. teTalA vihAramAM prabhune vIzahajAra sAdhuo, ekatAlIza hajAra sAdhvIo, sADAcArase cauda pUrva dhArI, eka hajAra ne chaso avadhijJAnI, bArasA ne ATha manaHpavajJAnI, soLase kevaLajJAnI, pAMcahajAra vaikriyalabdhivALA, ekahajAra vAdalabdhivALA, eka lAkha ne sIttera hajAra zrAvakA ane traNa lAkha ne aDatALIza hajAra zrAvikA-eTalA parivAra thayo. peAtAno meAkSakALa najIka jANI prabhu sametagirie padhAryA. tyAM ekahajAra muninI sAthe prabhue anazana grahaNa karyuM. eka mAsane aMte vaizAkha mAsanI kRSNa dazamIe azvina nakSatramAM zrI naminAtha prabhu te munienI sAthe avyayapada (mAkSa )ne prApta thayA. kumArapaNAmAM aDhIhajAra varSa, rAjyamAM pAMcahajAra varSa ane vratamAM aDhIhajAra varSa-ema sa maLI dazahajAra varSanuM AyuSya zrI naminAtha prabhunu' pUrNa thayuM. munisuvrata prabhunA nirvANu pachI cha lAkha varSa nirgamana thayAM tyAre zrI naminAthanuM nirvANa thayuM. prabhunA nirvANanA khabara avidhajJAnavarDa jANI sava iMdroe devatAo sahita tyAM AvI parivAra sahita zrI nimanAtha bhagavAnano zarIrasa skArapUrvaka nirvANeAtsava karyo. Yuan Yu Shao Shao Shao Rou Bao Fang Xian Jiao Fang Fu Bao Bao Bao Bao Fang Fu Fang ityAcArya zrI hemacaMdra viracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi naminAthacaritavarNanonAma ijAza sarjaH / / 2 / / Chu Rong Jiao Fang Fu Fang Xian Xian Fang Fu Fang Fang Xian WWang Luo Xian Bao 38
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 12 mA. zrI hariSeNa cakravattInuM caritra, zrI naminAtha prabhu vihAra karatA hatA, te samayamAM hariSaNa nAme cakravattI' thayA hatA, tenu' caritra have kahevAmAM Avaze. A bharatakSetramAM zrI anaMtanAtha prabhunA tImAM narapura nAmanA nagaramAM naramAM abhirAma evA narAbhirAma nAme rAjA thayA hatA. te rAjA anukrame sa'sArathI udvega pAmI dIkSA laI mRtyu pAmIne satpumAra devaleAkamAM paramaki devatA thaye.. zrI pAMcAla dezanA AbhUSaNa jevuM, samRddhithI svarga jevu... ane zatruothI paNa eka pya evu' kAMpilya nAme eka uttama nagara che. te nagaramAM sihanA jevA parAkramI ane IkSvAku vaMzamAM tilakarUpa mahAhari nAme pRthvImAM vikhyAta rAjA thayA. te rAjAne jenu mukhakamaLa sadA praphullita rahetu hatu evI, zILarUpI alakArane dhAraNa karanArI ane rUpathI pRthvIne ala'kRta karanArI mahiSI nAme paTTarANI hatI. narAbhirAma rAjAnA jIva svaga mAMthI cyavIne tenA udaramAM avataryA. te rAtrie rANIne cauda mahA svapnA AvavAthI te putra cakravattInI samRddhivALA thaze ema prasiddhi thaI. samaya AvatAM teNe harSeNa nAmanA suvaNaeNsamAna kAMtivALA putrane janma ApyA. tenI paMdara dhanuSa UMcI kAyA thaI ane pitAe yuvAyapada upara tene abhiSeka karyAM. pitAnuM rAjya pALatA satA e mahAparAkramI hariSeNune anyadA astrazALAmAM cakraratna pragaTa thayuM". pachI anukrame purAhita, vaki, gRhapati ane senAnI vigere tera ratnA paNa pragaTa thayAM; eTale prathama pUrva dizA tarapha cakranI pAchaLa cAlatAM mAgadha tIthaeN gayA. tyAM digvijayanI AdyamAM mAgadhakumAra devane sAdhyA. tyAMthI dakSiNa dizA tarapha jaI dakSiNa samudramAM rahelA varadAmatine te mahAbhuje kSaNavAramAM vaza karyA. pachI pRthvIpara rahelA iMdra hoya tema akhaMDa parAkramI evA riSaNe pazcima dizAmAM jai prabhAsadevane sAdhyA. tyAMthI diggaja jevA parAkramI te dazamA cakrIe mahAnadI siMdhu samipe jai siMdhudevIne vaza karI. pachI dizAone sAdhavAmAM paMDita evA teNe tyAMthI caitAnya samipe AvI vaitADhayAdriqamAra devane vidhipUrNAMka sAdhya karyA, ane tyAMja e kRtArtha vIre tamistrA guphAnA adhiSThAyika devane paNa sAdhyA. pachI senApatinI pAse si MdhunarrAnuM pazcima niSkuTa jItAvI lIdhuM. pachI jenA dakSiNa kuMbhasthaLa upara maNiratna mUkela che evA hAthIpara besI senApatie jenA dvAra ughADavAM che evI tamisrA guphAmAM teNe praveza karyA, kAMkiNI ratnathI karelA mAMDaLAvaDe jemAM udyota thayelA che evI te misra guphAnu' unmannA ane nimannA nadIne tenI upara bAMdhelA pulavaDe utarIne ullaMghana karyuM. pachI jenuM uttara dvAra peAtAnI meLe ughaDI gayu che evI te guphAmAMthI nIkaLIne ApAta jAtinA svaccha dI svecchAne teNe jItI lIdhA, ane senApati pAse siMdhunuM pazcima niSkRTa sadhAvI kSudra himAlaya pAse AvIne tenA adhiSThAyika devane jItI lIdhA, pachI kAMIi ratnavaDe RSabhakUTa upara peAtAnu
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 12 mA nAma lakhIne AgaLa cAlatAM gaMgAnadI pAse AvI gaMgAdevIne sAdhI lIdhI ane senApati pAse tenuM pUrva niSphaTa sadhAvyuM. pachI vaitADhaya uparanI baMne preNinA vidyAdharae jene bheTa ApI che evA cakravartIe khaMDaprapAtA guphAnA svAmI nATayamAla devane sAdhI lIdhe, ane senApatie ughADelI te khaMDaprapAtA guphAmAM praveza karyo. te guphAmAM cakrane anusarIne cAlatAM prathamanI jema bahAra nIkaLyA. pachI senApati pAse gaMgAnuM pUrva niSphaTa sadhAvI gaMgAnA kinArA upara paDAva karyo. tyAM temanA utkRSTa puNyaprabhAvathI gaMgAnA mukha pAse mAgadha tIrthamAM vasanArA nave nidhio temane svayameva siddha thayA. A pramANe cakravattI saMpUrNa lakSamI meLavI, SakhaMDa bhAratane vijaya karI saMpattivaDe Idra jevA hariSeNa cakravartI kAMpilyapuramAM pAchA AvyA. tyAM devee ane mAnavoe temane cakravattI paNAne abhiSeka karyo. te saMbaMdhI nagaramAM bAra varSa sudhI mahatsava pravaryo. pachI bhAratavarSanA sarva rAjAe jemanI AjJA mAne che evA e mahAbhuja cakravartI dharmanI abAdhAe aneka prakAranA sukhabhoga bhegavavA lAgyA. chevaTe mokSagamanamAM utsuka evA te cakravattI e saMsArathI virakta thaI, eka lIlAmAtramAM rAjya choDI daIne dIkSA grahaNa karI. e hariSeNa cakravartI savA traNa varSa kumArapaNAmAM, teTalAMja varSa maMDalikapaNamAM, doDhaso varSa vijaya karavAmAM, ATha hajAra AThase ne pacAsa varSa cakravattIpaNAmAM ane sADA traNaso varSa dIkSAnA ArAdhanamAM-ema sarva maLI dazahajAra varSanuM AyuSya pALI tIvra vratanA ArAdhanavaDe ghAtakarmane nAza karI kevaLajJAna pAmIne nityasukhavALA pada (mokSa)ne prApta thayA. SGSMS 298 82383088888888888888888888888888 ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi hariSeNacakravarticaritavarNano nAma ziH sa | 22 | 0 887989089888888888888888888888888
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 13 mo. jaya cakravartInuM caritra zrI nami bhagavAnanA tIrthamAM bIjA jaya nAme cakravatta thayA che, tenuM pavitra caritra have kahIe chIe. A jabudvIpamAM airAvatakSetramAM zrIpura nAme nagara che. temAM vasuMdhara nAme eka vikhyAta rAjA thaye, tene padmAvatI nAme atipriya rANI hatI. te mRtyu pAmatAM manamAM udvega pAmelA te rAjAe vinayaMdhara nAmanA pitAnA putrane rAjya upara besAryo ane pite manahara nAmanA vanamAM varadharma nAmanA muninI pAsethI dharmatattva sAMbhaLI pratibodha pAmIne dIkSA grahaNa karI. cirakALa dIkSA pALI mRtyu pAmIne te sAtamAM kalpamAM devapaNane prApta thaye. magadha dezamAM tenA maMDanarUpa rAjagRhI nAme nagarI che. te lakSmInuM eka kulaha ane svargapurInuM sahodara hoya tevuM lAge che. te nagarImAM IvAku vaMzanA tilakarUpa ane nyAyamArganuM utpattisthAna vijaya nAme vijayI rAjA thaye. tene vaprA nAme eka zIlavatI rANI hatI. te rUpalAvaNyanI saMpattithI pRthvI para rahelI kaI devI hoya tevI jaNAtI hatI. keTalAka kALa gayA pachI vasuMdhara rAjAne jIva mahAzukra devalokamAMthI ravIne tenI kukSimAM avataryo. cauda svae sUcita e te putra prasabe, tyAre tenuM jyakumAranAma pADayuM. te yauvanavaya pAmyo eTale bAra dhanuSya UMcI kAyAvALe ane suvarNana jevI kAMtivALo thayo. pitAe tene rAjyapara abhiSeka karyo. anyadA tenA AyudhagRhamAM cakravartInA prathama cinharUpa cakraratana utpanna thayuM. pachI anukrame chatraratna, maNiratna, daDaratna, khagarana, cararatna ane kAMkiNIratna ema kula sAta ekedriya rane utpanna thayAM. te sivAya purohitaratna,5 hiratna, hastiratna, adharatna, senApatiratna, vAddhakirana ane strIratna-e sAta paMcendriya ratna utpanna thayAM. pachI jaya cakravatI divijaya karavAne mATe cakrane anusarI prathama pUrva sAgara tarapha AvyA. tyAM mAgadhakumAradevane vaza karyo. tyAMthI nivRtta thaI dakSiNasAgara pAse AvI varadAmadevane sAdhya. A pRthvI upara cakavattInI pAse deva paNa samartha nathI." tyAMthI pazcimasAgara tarapha jaIne mAtra eka bANu nAkhavAvaDe lIlAmAtramAM prabhAsadevane vaza karI lIdhe. pachI Idra jevA parAkramI te cakavartIe bIjA siMdhurAjanI jema siMdhudevIne ane vaitADhayagirinA adhiSThAyika zaitADhayAdrikumAradevane sAdhI lIdhA. pachI pote katamALadevane vaza karyo ane senApati pAse siMdhu mahAnadInA pazcima nikUTane sadhAvyuM. pachI e mahAbhuje yathAvidhi tamisA guphAmAM praveza karI sAmI bAju nIkaLI ApAta jAtinA kirAne jItI lIdhA. pachI devanA jevA parAkramavALA jaya cakravartI e senApati pAse siMdhuno uparano 21
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 saga 13 mA pazcima niSphaTa sadhAbyA ane pote himavakumArane jItI lIdhA. pachI RSabhakUTa upara kAMkaNI ratnavaDe potAnuM nAma lakhI senAnI pAse gaMgAnuM uparanu` pUrva nikUTa sadhAvI peAte vijaya meLavyeA pachI pAte ga'gAdevIne sAdhI, vidyAdharAne jItI, kha'DaprapAtA guphAmAM rahelA nATayamAladevane sAdhI lIdheA. khaMDa prapAtA guhAvarDa vaitADhayagiri nIcethI nIkaLyA ane gaMgAnuM prAcI niSkRTa senApati pAse sadhAvyuM. pachI cakravattI e gaMgAnadIne kinAre paDAva karyA, tyAM gaMgAnadInA mukhe rahetA naisarpa vigere nava nidhie temane vaza thayA. evI rIte cakravattI nI sapUrNa lakSmI meLavI jaya cakravattI potAnA nagaramAM pAchA AnyA. tyAM devatAoe ane mAnavAe temane cakravattI paNAnA abhiSeka karyo. pachI akhaDita parAkramavALA jaya cakravattI e SaTkha'Da pRthvIne ghaNA kALa bhAgavI, ane anukrame sa'sArathI udvega pAmIne dIkSA grahaNa karI. jaya cakravatta ne traNaseA varSa kumArapaNAmAM, teTalAM ja va mAMDalikapaNAmAM, sA varSe digvijayamAM, eka hajAra navaseA varSe cakravattI - paNAmAM ane cArasA varSe dIkSA pALavAmAM-ema sa maLI traNa hajAra varSa vyatIta thayAM. evI rIte sa AyuSya pUrNa karI, tane sArI rIte pALI, ghAtIkama nA kSaya thatAM jene kevaLajJAna utpanna thayu che evA jaya cakravattI' akSaya sukhanA sthAnarUpa kaivalya( meAkSa) ne prApta thayA. Fang Fang Huo Zu Xian Bao Fang Fu Fang Fang Gua Fang Fang X ityAcArya zrI hemacaMdra viracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye saptame parvaNi jayacakravartticaritavarNano nAma trayogaH sarva: / / 12 / / 38888888888 8883088 svAgatAvRttam / rAmalakSmaNadazAnanAnamistIrthakRcca hariSeNacakrabhRt / cakrabhRcca jaya ityamutra SaT varNitAH zrutisukhAya santu vaH // 1 // samAnta' caitra saptama //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI triSASTa zalAkApuruSa cIratra. pa AThamu. zrI neminAthAdi caritra saga 1 lA. zrI ariSTaneminA pUrva bhavanuM varNana sarva jaganA pati, janmathIja brahmacArI ane karmarUpI vallInA vanane cheDhavAmAM nemi cakra samAna zrI ariSTanemine namaskAra thAe. have arhahata zrI neminAtha, vAsudeva kRSNa, khaLadeva, khaLabhadra ane prativAsudeva jarAsa'ghanuM caritra kahevAmAM Avaze. A jaMbUdvIpanA bharatakSetrane viSe pRthvInA zirAratna jevuM acaLapura nAme nagara che, te nagaramAM yuddhamAM parAkramathI zatruonu` AkramaNa karanAra vikramadhana nAme yathA nAmavALA rAjA hatA. te rAjA zatruone yamarAjanI jevA du:prekSya hatA ane mitrAne caMdranI jevA netrAna dadAyI hatA. pracarDa tejavALA e rAjAnA bhujadaDa snehIjanane kalpavRkSa tulya ane bairI janane vAIDa tulya hato. sAgaramAM nadIe AvIne maLe tema dizAmAMthI sa`pattie AvI AvIne tene maLatI hatI ane parvatamAMthI nijharaNAM nIkaLe tema tenAthI kIrttio pragaTa thatI hatI. te rAjAne pRthvInI jevI sadA sthira ane ujjavala zIlarUpa alaMkArane dhAraNa karanArI dhAriNI nAme rANI hatI. sa` aMgamAM rUpavaDe su`dara ane pavitra lAvaNyavaDe zelatI e rANI jANe rAjAnI mUrtti mAn lakSmI hoya tevI zezabhatI hatI. gati ane vANIthI ha'sI jevI ane lakSmInA sthAnarUpa padmanI jevI e ramaNIe puSpamAM bhramarInI jema pAtAnA bhartAranA hRdayamAM sthAna karyuM hatuM. eka vakhate e dhAriNI devIe rAtrinA zeSabhAge jemAM bhramara ane kokilAe matta thaI rahelAM che ane jemAM ma'jarInA puja utpanna thayelAM che evA eka AMbAnA vRkSane kulita thayelu* svapnamAM joyu. te vRkSane hAthamAM laI koi rUpavAna purUSe kahyuM ke 'A AmravRkSa Aje tArA AMgaNAmAM rApAya che, te jema jema kALa vyatIta thaze tema tema utkRSTa phaLavALuM thaI ne jude jude sthAnake navavAra rApAze.' A svapnanu vRttAMta rANIe rAjAne kahyuM, eTale rAjAe tenA vettAonI sAthe tenA vicAra karyAM. nimittiAe harSa pAmIne kahyuM ke- he rAjan ! A svapnathI ema siddha thAya che ke tamAre eka utkRSTa bhAgyavAn putra thaze, ane svapnagata AmravRkSa je jude jude ThekANe navavAra rApAze ema kahyu', tenA Azaya te mAtra kevaLI jANe, amArA jANavAmAM AvatA nathI.' nimittiAnA AvAM vacana 1 tIkSNa dhAravALA.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 saga 1 lA sAMbhaLI dhAriNIdevI ghaNAM khuzI thayAM ane tyArathI nidhine jema pRthvI dhAraNa kare tema temaNe mahA uttama garbhane dhAraNa karyAM. samaya AvatAM sUryane jema pUrva dizA janma Ape tema jagatane harSoMnA kAraNarUpa ane pavitra AkRtine dhAraNa karanAra eka putrane dhAriNIdevIe janma ApyA. rAjAe mahAdAnapUrvaka putrano janmamahAtsava karyA ane uttama divase tenu dhanakumAra nAma pADayu. dhAtrImAtAonI jema rAjAe vaDe eka utsa`gamAMthI khIjA utsaMgamAM levAtA dhanakumAra mAtApitAnA hanI sAthe vRddhi pAmyA. anukrame teNe sava kaLAe sapAdana karI ane kAmadevanA krIDAvana sarakhA yauvanavayane prApta thayA. e arasAmAM kusumapura nAmanA nagaramAM siMhanA jevA parAkramI ane raNakA mAM yazasvI siMha nAme rAjA hatA. tene caMdralekhA jevI nirmaLa ane prANa sarakhI vhAlI vimaLA nAme rANI hatI, te pRthvIpara pharanArI devI heAya tevI jaNAtI hatI. siMharAjAne te rANIthI ghaNA putronI upara dhanavatI nAme eka putrI utpanna thai. pAtAnI rUpasa padAvaDe rati vigere ramaNIonAM rUpane jItI letI te bakhALA anukrame vRddhi pAmI ane teNe sa kaLA sapAdana karI, eka vakhate vasaMtaRtu AvatAM te ALA sakhIono parivAra lai udyAnanI zAbhA jovAne gaI. te udyAnamAM praphullita saptaparNInAM vrukSA upara bhamatA evA bhramarAonAM sa'gIta thaI rahyAM hatAM, khANu jAtinAM vRkSeAnI navIna kalie kAmadevanA khANarUpa thatI hatI, unmatta evA sArasapakSInAM joDAM krekAra zabda karI rahyAM hatAM, svaccha jaLavALA sarAvaramAM kalahaMsAnA samUha krIDA karatAM hatAM, ane gIta gAtI mAgavAnanI strIAvaDe ramaNIya evA ikSuvATavaDe te manohara dekhAtuM hatu. AvA ramaNIya udyAnamAM e khALA svaccha dapaNe pharavA lAgI. . rAjakumArI AnaMdathI pharatI hatI, tevAmAM eka azeAkavRkSa nIce hAthamAM citrapaTa laine UbhA rahelA eka vicitra citrakAra tenA jovAmAM AvyA. tenI pAsethI dhanavatInI kamalinI nAmanI eka sakhIe baLAtkAre citrapaTa laI lIdhuM', te citrapaTamAM suMdara purUSanuM rUpa citreluM joI vismaya pAmIne teNIe citrakArane pUchyuM ke-"sura, asura ane manuSyAmAM Avu addabhuta rUpa kAnu' che ? athavA teomAM kArbanuM AvuM su Mdara rUpa sa'bhavatu nathI, tethI zu tArU kauzalya khatAvavA mATe teM A rUpa mAtra svabuddhithI ja AlekhyuM che ? kAraNake aneka prANIone nirmANa karavAthI zrAMta thai gayelA vRddha vidhimAM AvuM suMdara rUpa raca vAnI pravINatA kayAMthI hAya ?" te sAMbhaLI citrakAra hasIne kholyA--"A citramAM me' jevuM rUpa joyu' tevu ja AlekheluM che, temAM mArUM jarApaNu kauzalya nathI. acalapuranA vikrama rAjAnA yuvAna ane anupama AkRtivALA putra dhanakumAranuM A citra che. je e kumArane pratyakSa joi pachI A citrane jue che, te mane ulaTA kuTa lekhaka' kahIne vAravAra niMDhe che. huM mugdha ! te kumArane joyela na hovAthI A citra joI ne tu vismaya pAme che; kemake tu' kuvAnA deDakA jevI chuM; paNa te dhanakumAranuM addabhuta rUpa joine te devAMganAo paNa mAha pAme che. meM to mAtra mArA dizivanAdane mATeja A citra Alekhelu che." A samaye tyAM pAse UbhelI dhanavatI te vAta sAMbhaLIne ane citra joIne jANe kAmadevanAM khANu vAgyAM hoya tevI thaI gaI. pachI kamalinI khelI-" bhadra ? te zivanAdane mATe paNa A addabhuta citrane bahu suMdara Alekhyu che; tethI tuM kharekhara nipuNa ane vivekI che." A pramANe kahI kamalinIe cAlavA mAMDayuM. te vakhate dhanavatI zUnya hRdayavALI thaI gai. tenu' mukha karamAi gayelA DIMTavALA kamaLa jevuM thaI gayu, ane pachavADe jotI jotI
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ putra 8 mu' 165 temaja pagale pagale skhalita thatI mAMDa mAMDa ghera AvI. citrastha dhanakumAranA rUpathI AkSipta thayelI rAjakumArI dhanavatI masthaLamAM rahelI haMsalInI jema koI paNa sthAnake AnaMda pAmI nahiM. du La zarIravALI te kSudhA ane tRSAne paNa jANatI nahI, ane rAtre nidrA paNa letI nahAtI, Tu'kAmAM tenI sthiti vanamAMthI AkaSI lAvelI hAthiNInI jevI thaI paDI, dhanakumAranA rUpane ane citrakAre kahelI vAtane sabhArI sabhArIne e bALA vAra'vAra ziraHkaMpa, aMgulinRtya ane bhrakuTInA utkepane karatI hatI, dhanakumAranA dhyAnamAM paravaza thayelI te rAjakumArI je kAMi paNa ceSTA karatI, te janmAMtaranA kRtyanI jema tatkALa pAchI bhUlI jatI hatI; ane uddana, snAna, vilepana ane alaMkArAdikane cheADI dai e ramaNI ceAginI jema iSTa devatAnu dhyAna kare tema aharniza tenu dhyAna karatI hatI. eka vakhate tenI sakhI kamalinIe tene pUchyu ke-he kamalAkSi ! tu` zA Adhi athavA vyAdhithI pIDAya che ke jethI tuM AvI thaI gaI chuM ?" AvA tenA prazna sAMbhaLI kRtrima kApa karIne dhanavatI elI- huM sikha !bahAranA mANasanI jema tuM zuM pUche che ? tuM zu nathI jANatI ? tuM mArUM bIju hRdaya che, mArA jIvitavya jevI che, mAtra sakhI nathI; tethI tArA AvA praznathI mane lajajA Ave che.' kamalinI belI-"he mAnini ! te mane Thapako ApyA te yukta che. tArA hRdayanA zalyane ane uMcA manArathane huM jANuM chuM. pelu' citra joIne tuM dhanakumArane cAhe che. me' je A ajANyA thaI ne pUchyuM, te mAtra tArI mazkarI karavA mATeja pUchyuM che, tArA anurAga cAgya sthAne che, ane te me' jyArathI jANyA che tyArathIja huM tene mATe ciMtAtura chu. meM eka jJAnIne pUchyuM hatuM ke, mArI sakhIne vAMchita vara maLaze ke nahi ? tyAre temaNe pratIti batAvIne 'maLaze' ema kahyuM che, mATe he mhena ! dhIraja rAkha, tArA manAratha zIghra siddha thaze.'" A pramANe sakhInA AzvAsanathI dhanavatI dhIraja dhAraNa karIne rahI. eka vakhate e mALA divya veSa dhAraNa karIne pitAne vaMdana karavA gaI; tenA vidAya thayA pachI rAjA vicAra karavA lAgyA ke, have A putrI varane yAgya thaI che, tA A pRthvIpara tene yAgya vara kANu thaze ?" A pramANe rAjA bahu vakhatathI ciMtA karatA hatA tevAmAM prathama vikramadhana rAjA pAse mAkalelA krUta AvyA, te rAjakAya jaNAvI Ubhe rahyo, eTale si'harAjAe tene pUchyuM ke, te tyAM Azcaya kArI zu' joyuM ?' dUta AlyA"vikramadhana rAjAnA putra dhanakumAranuM rUpa meM evuM joyuM ke tenA jevuM suMdara rUpa vidyAdharAmAM ke devatAomAM paNa mArA jovAmAM AvyuM nathI. tene joI ne meM nizcaya karyA che ke A rAjaputra ApaNI rAjakumArI dhanavatIne yAgya vara che, tethI te varakanyAnA saMbadha thavAvaDe vidhine sRSTiprayAsa saphaLa thAo." rAjAe prasanna thaI ne kahyuM ke-" he dbhuta ? tane zAbAza che, teM mArA kahyA sivAya potAnI meLe mArA kAnI citA karI ane rAjakanyAnA varanI ciMtArUpa sAgaramAM magna thayelA evA mAro uddhAra karyA. have he buddhimAn dbhuta! dhanakumArane dhanavatI ApavA mATe vikramadhana rAjAnI pAse jaIne mArI AjJAthI tu prAthanA kara". rAjAnI ne dUtanI vacce A pramANe vAta thatI hatI te vakhate dhanavatInI caMdravatI nAmanI nahAnI bahena pitAne vaMdana karavA mATe AvI hatI, teNIe A sa` hakIkata sAMbhaLI. rAjAnI AjJA laI ne dUta peAtAne ghera gayA, eTale cadravatI haSa pAmatI pAmatI dhanavatInI pAse AvI ane je sAMbhaLyuM hatuM te badhuM tene kahI batAvyu. dhanavatIe tenI sakhI kamalinIne kahyuM ke, 'A caMdravatInI vANI upara mane vizvAsa AvatA nathI, e ajJAnathI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 1 le bole che; kAMI paramArthane samajatI nathI. te dUtane pitAe kaI bIje kAme mokalyo haze ane A mugdhA caMdravatI badhuM mAre viSeja samajI che. kamalinI belI-"he bahena ! te dUta adyApi ahIM ja che, mATe tenAja mukhathI kharI vAta jANI le; kemake dI chatAM agnine koNa jue ? A pramANe kahI te bhAvajha sakhI te dUtane tyAM laI AvI. tenA mukhathI sarva vRttAMta sAMbhaLIne dhanavatI harSa pAmI. pachI dhanavatIe eka patra lakhIne te dUtane ApyA ane kahyuM ke, "A lekha dhanakumArane Apaje.' dUta satvara acalapure AvyA ane sabhAmAM beThelA vikramadhana rAjAnI pAse AvIne Ubhe rahyo. vikrama rAjAe pUchayuM ke "kema siMha rAjA kuzaLa che ? pharIvAra taratamAMja tArA AvavAthI mArA manamAM saMkalpa vikalpa thAya che." dUte kahyuM- "siMharatha rAjA kuzaLa che, ane tamArA putra dhanakumArane pitAnI putrI dhanavatI ApavAne mATe mane pharIvAra satvara meka che. jevA rUpamAM utkRSTa A dhanakumAra che, tevI ja amArA rAjAnI putrI dhanavatI paNa rUpamAM utkRSTa che; tethI suvarNa ane maNinI jema temane yogya saMyoga hamaNAMja thAo. tamArA baMnene sneha prathamathI ja che, te have A saMbaMdhavaDe joDAIne jaLasiMcanavaDe vRkSanI jema vizeSa puSTa thAo." vikramadhane "bahu sArUM" ema kahI tenI vAta kabula karIne tene vidAya karyo. pachI dUta dvArapALa pAse nivedana karAvIne dhanakumAranI pAse Avyo. dhanakumArane namI gya Asane besI teNe potAnuM Agamana kAraNa jaNAvyuM, ane pachI "A patra rAjakumArI dhanavatIe Apane ApavA mATe Apela che ema kahI kumArane patra ApyuM. dhanakumAre hAthavaDe te patranI mudrA phADIne kAmadevanA zAsana je te patra vAMcavA mAMDe. temAM lakhyuM hatuM ke, yauvananI jema zaraddaRtue jenI zobhA vizeSa karelI che evI padminI mukhe glAni pAmI satI sUryanA kirapIDanane Icche che." A pramANe vAMcI tene bhAvArtha jANIne dhanakumAra vicAravA lAgyuM ke, A tenI addabhUta chekaktira mArI uparane tenA hRdayamAM vartAte atizaya neha jaNAve che. e vicAra karI dhanakumAre paNa potAne hAthe dhanavatI upara eka patra lakhI eka muktAhAranI sAthe tane apaNa karyo. dhanakumAre vidAya karela te dUta satvara kusumapura Avyo, ane potAnA rAjAne vikramarAjAe aMgIkAra karelA saMbaMdhanI vArtA kahI batAvI. pachI dhanavatI pAse AvI te patra ane muktAhAra Ape, ane kahyuM ke, "dhanakumAre o hAra ane svahastalikhita A patra tamane ApavA mATe Apela che." caMdranA kiraNa jevA nirmaLa te hArane pitAnA karakamaLamAM laI patranI mudrA pheDIne te vAMcavA mAMDayo. temAM A pramANe lakhyuM hatuM. " sUrya karapIDana karIne padminIne je pramAda Ape che, te tenA svabhAvathI ja siddha che, temAM yAcanA karavAnI te kAMI apekSA rAkhatA nathI." A pramANe vAMcI rAjakumArI harSa pAmI, tenA zarIramAM pulakAvaLI vikasvara thaI, ane teNe ciMtaLyuM ke, "A leka arthe vicAratAM jarUra mArA zlokano bhAvArtha temanA samajavAmAM Avyo che. vaLI A amRta jevo ujajavaLa muktAhAra temaNe mane kaMThamAM paheravA mATe mokalAvyo, te uparathI teNe kaMkAliMgana karavAno mane kharekhara kola Ape che. A pramANe vicAra karI dhanavatIe tatkALa te hAra kaMThamAM dhAraNa karyo ane dUtane pAritoSika ApIne visarjana karyo. 1 karapIDana-sUryapakSe kiraNe nAkhavA, anyapakSe pANigrahaNa karavuM. 2 kokti-ekane kahIne bIjAne samajAvavuM te.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 su' 167 pachI pavitra divase si'harAjAe vRddha ma`trIonI sAthe mATI samRddhi sahita dhanavatIne acalapura mAkalI. cAlatI vakhate vimaLa hRdayavALI tenI vimaLA mAtAe tene AzISapUrvaka zikhAmaNa ApI ke, " sAsu, sasarA ane patinI upara sadA devanA jevI bhaktivALI thaje, sapatnIomAM anukUla raheje, parivAra upara dAkSiNyatA rAkhaje ane patinuM mAna thatAM ga rahita ane apamAna thatAM paNa avikArI raheje." A pramANe zikSA ApIne netramAMthI azru pADatI ane vAravAra AliMgana karatI vimaLAe tene mAMDamAMDa vidAya karI, chatracAmarathI ma`Dita evI dhanavatI mAtAne namI uttama zikhikAmAM besIne parivAra sAthe AgaLa cAlI. anukrame te acalapura AvI pahAMcI. jANe sAkSAt dhanakumAranI svayaM varA lakSmI AvI hoya tevI dhanavatIne joine purajanA Azcarya pAmyA. teNIe bahAranA udyAnamAM potAnA mukAma karyA. pachI zubha divase mATI samRddhi sAthe temanA vivAha thayA. jema nAgavallIthI seApArInu vRkSa ane jema vidyutthI navIna megha zeAle tema te navADhAthI abhinava yauvanavALA dhanakumAra ze|bhavA lAgyA. ti sAthe kAmadevanI jema dhanavatI sAthe ramatA dhanakumAre eka muhUttanI jema keTalAka kALa ni`mana karyAM. eka vakhate dhanakumAra pratyakSa revaMta hoya tevA azva upara besIne suvarNanA kuMDaLane calAyamAna karatA udyAnamAM gayA. tyAM pRthvIne pavitra karanAra ane caturvidha jJAnadhArI vasuMdhara nAmanA munine teNe dezanA ApatA joyA. eTale temane praNAma karI ceAgya sthAne besIne bhaktivALA te kumAre kaNa mAM amRta jevI temanI dezanA sAMbhaLavA mAMDI. pachI rAjA vikramadhana, devI dhAriNI ane dhanavatI paNa tyAM AvyAM. teo savamunine vAMdI dha dezanA sAMbhaLavA lAgyA. dezanA pUrNa thayA pachI vikramadhana rAjAe munine pUchyuM ke, " A dhanakumAra garbhamAM hatA tyAre tenI mAtAe svapnamAM eka AmravRkSa joyuM hatu', te vakhate koI purUSa kahyuM hatuM ke, jude jude ThekANe nava vAra A vRkSa ropAze ane tene uttarottara utkRSTa utkRSTa phaLa prApta thaze. huM mahAtmana ! e kumAranA janma thavAthI khIjuM e svapnanu phaLa te amArA jANavAmAM AvyuM che, paNa nava vAra AropaNa thavAnA ze! artha che ? te prasanna thaIne kaheA." te sAMbhaLI te mahAmunie samyag jJAnane mATe upayAga daine koi ThekANe dUra rahelA kevaLIne manavaDe ja samAdhimAM rahIne pUchyuM. kevaLIe kevaLajJAnanI lakSmIvaDe praznane jANI laine nava bhavane sUcavatu. zrI ariSTanemi prabhunuM caritra jaNAvI dIdhuM. A pramANe manaHva ane avadhijJAnavaDe jANI laIne te munie vikramadhana rAjAne kahyuM ke A tamAro putra dhanakumAra A bhavathI mAMDIne uttarottara utkRSTa evA nava bhava karaze, ane navamA bhavamAM A bharatakSetrane viSe yaduva'- zamAM te khAvIzamA tIrthaMkara thaze." AvuM muninuM vacana sAMbhaLI sarve atizaya hu pAmyA, ane tyArathI sarvanA jinadhamAM bhadrika bhAva thayA. pachI vikramadhana rAjA munine namI dhanakumAra vigerenI sAthe ghera Avyo, ane te mahAtmA muni vihArakramamAM tatpara thaI tyAMthI anyatra cAlyA gayA. dhanakumAra Rtune cAgya evI krIDAthI dozuka devanI jema dhanavatInI sAthe viSayasukhanA anubhava karavA lAgyA. k eka vakhate dhanakumAra rUpavaDe lakSmInI sapatnI jevI dhanavatIne sAthe lai majjanakrIDA karavA krIDAsarovara upara gayA. tyAM azAkavRkSanI nIce jANe mUtti mAna zAMtarasa hoya tevA eka muni mUrchA khAine bhUmipara paDelA dhanavatInA jovAmAM AvyA. dhama ane zramathI temane tRSA lAgI hatI, ane tethI temanAM tALu ane Apallava sukAi gayAM hatAM, temaja
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 1 lA 168 phATelA caraNakamaLamAMthI nIkaLatA rUdhiravaDe te pRthvIne si Mcana karatA hatA. te munine dhanavatIe peAtAnA patine batAvyA. pachI baMne jaNA sa'bhrama pAmIne utAvaLA temanI pAse gayA, ane aneka prakAranA zizira upacAra karI temane saceta karyA. pachI te svastha thayelA munine praNAma karIne dhanakumAra bAlyA-"he mahAtman ! huM Aje sarva prakAre dhanya chuM, kemake pRthvImAM kalpavRkSa jevA tamane meM prApta karyA che. pa 'ta dezamAM rahenArA evA amAne, marUdezamAM rahenAra prANIone chAyA vRkSanI jema tamArA saMsaga ghaNA du bha che. he bhagavan ! tamane eTaluM pUchu' chuM ke, tamArI A dazA zI rIte thai ? paNa jo tamane te kahetAM kheda thAya tema na hoya ane geApavavA jevu na hoya tA te jaNAvazeA." muni AlyA-paramArthathI mane sa`sAravAsanA ja kheda che, bIjo kheda nathI ane A kheda tA vihArakramathI thayeleA che, ke je zubha pariNAmavALA che. mArU nAma municaMdra che. pUrve gurU ane gacchanI sAthe vihAra karatA hatA, kAraNake sAdhuonI eka ThekANe sthiti heAtI nathI. gaccha sAthe cAlatAM anyadA huM D mUDha thaine araNyamAM bhUleA paDayo. pachI sAbhraSTa thaIne Amatema bhamavA lAgyA. chevaTe kSudhA ane tRSAthI AkrAMta thai A ThekANe AvatAM mUrchA khAine huM pRthvI upara paDyo. pachI tamAe je zubheApAya karyA tethI huM saceta thayA, he mahAbhAga ! he anagha ! tamane vAraMvAra dharmalAbha heA. jema huM kSaNavAra agAu acetana thaIne paDelA hatA, tevI rIte A saMsAramAM sa` tevuM ja che, mATe zubhecchu jane niraMtara dharma karavA." A pramANe kahIne te municaMdra munIzvare temane cAgya evA zrI jinokta samyakatvamULa gRhIdhama kahI batAvyA. eTale dhanakumAre dhanavatI sahita municaMdra muninI AgaLa samyakatvapradhAna gRhasthadharma svIkAryAM. pachI temaNe te munine ghera laI jaIne annapAnathI pratilAbhita karyA, ane dharmazikSAne mATe keTalAka kALa sudhI temane tyAMja rAkhyA. pachI muni dhanakumArane jaNAvIne peAtAnA gacchanI bhegA thayA. tyArathI dhanavatI ane dhanakumAra parama zrAvaka thayA. te daMpatI prathamathI ja paraspara prItivALAM hatAM, temAM vaLI eka dhamAM joDAvAthI vizeSa prItivALAM thayAM. aMtakALe vikramadhana rAjAe dhanakumArane potAnA rAjya upara abhiSikta karyAM. tyArathI dhanakumAra zrAvakadhama sahita vidhivaDe pRthvInuM paNa pAlana karavA lAgyA. eka vakhata ughAnapALe AvI dhanakumArane kahyuM ke, je prathama AvelA hatA, te vasuMdhara munei udyAnamAM padhArelA che.' te sAMbhaLI dhanakumAra dhanavatIne sAthe laIne tatkALa udyAnamAM AvyA, ane te munine vAMdIne temanI pAse sa`sArasAgara taravAmAM meATI nAvikA jevI dezanA sAMbhaLI. pachI sa'sArathI udvega pAmelA dhanakumAre dhanavatIthI utpanna thayelA jayaMta nAmanA putrane zubha divase rAjyapara besAryA; ane peAte dhanavatInI sAthe vasudhara muninI pAse dIkSA lIdhI. temanI sAthe temanA bhAi dhanadatta ane dhanadeve paNa dIkSA lIdhI. dhanamuni gurUnI sAthe rahI dustara tapa karavA lAgyA. gurUe anukrame gItA thayelA te munine AcArya pada Apyu. ghaNA rAjAone pratibodha ApI, temanA para dIkSAnA anugraha karI, chevaTe samuddhivALA dharSie dhanavatI sAthe anazana grahaNa karyuM. eka mAsane a Mte mRtyu pAmIne te baMne saudharma devalAkamAM zakaeNnA sAmAnika mahaddhika devatA thayA. dhanakumAranA baMdhu dhanadeva ane dhanadatta tathA khIjAe paNa akha`Dita vrata pALI mRtyu pAmIne saudhama devalAkamAM devatA thayA. A bharatakSetrane viSe vaitADhavyagirinI uttarazreNInA AbhUSaNarUpa sUrateja nAmanA nagaramAM sUra nAme eka khecaranA cakravattI rAjA thayA. meghane vidyutnI jema tene vidyuttpati nAme
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 169 eka ati premapAtra patnI hatI. dhanakumArane jIva AyuSya pUrNa karI saudharma devalokamAMthI vIne e sUra rAjAnI patnI vinmatinA udaramAM avataryo. pUrNa samaye caMdrane pUrNimA prasave tema vidyummatie sarva zubhalakSaNasaMpUrNa putrane janma ApyuM. zubha divase pitAe AnaMdadAyaka moTo utsava karI tenuM citragati evuM nAma pADayuM. anukrame moTo thaI teNe kaLAcAryanI pAsethI sarva kaLAo prApta karI ane bIje kAmadeva hoya tema yauvanavayane prApta thaye. e arasAmAM te ja vaitADhayagirinI dakSiNa zreNI upara AvelA zivamaMdira nAmanA nagaramAM asaMgasiMha nAme rAjA thaye. tene zaziprabhA nAme eka caMdramukhI rANI hatI. tenA udaramAM dhanavatIne jIva saudharma devalokamAMthI cyavane avataryo. samaya AvatAM zaziprabhAe eka pavitra aMgavALI putrIne janma Apyo. ghaNA putronI pachavADe te avatarI hatI tethI te putrI ati priya thaI paDI. pitAe zubha divase tenuM ranavatI evuM nAma pADayuM. sajaLa sthAnamAM vallI vRddhi pAme tema te pratidina vRddhi pAmavA lAgI. thoDA kALamAM strIjanane egya evI sarva kaLA teNe grahaNa karI lIdhI, ane zarIranA maMDanarUpa pavitra yauvanavayane prApta thaI. eka vakhate tenA pitAe koI nimittione pUchayuM ke, "A kanyAno vara keNu thaze ?' nimittioe kAMIka vicArIne kahyuM, "je tamArI pAsethI khaDagara na laI leze ane siddhAyatanamAM vaMdanA karatAM jenI upara devatAo puSpavRSTi karaze, te narakamAM mugaTarUpa purUSa, gya samAgamathI A tamArI duhitA ratnAvatIne paraNaze." je mArI pAsethI paNa khagraratnane aMcakAvI laI zakaze, e addabhuta parAkramI mAre jAmAtA thaze, ema jANI prasanna thayelA rAjAe te nimitti Ane khuzI karIne visarjana karyo. e samayamAM bharatakSetrane viSe cakrapura nAmanA nagaramAM guNavaDe nArAyaNa je sugrIva nAme rAjA thaye. yazasvatI nAmanI rANIthI sumitra nAme putra thayA ane bIjI bhedrA nAme rANIthI paddha nAme putra thayo. teo anukrame agraja ane anuja+ thayA. temAM sumitra, gaMbhIra, vinIta, namanArA upara vAtsalyavAna, kRtajJa ane janama thayo ane padma tethI sarva rIte ulaTa ane micAvI thaye. eka vakhate abhadra buddhivALI bhadrA rANIe vicAra karyo ke, "jyAM sudhI sumitra jIvate che tyAM sudhI mArA putrane rAjya maLaze nahI." ema vicArI teNIe sumitrane ugra jhera ApyuM. sumitra viSavaDe mUccha khAI pRthvI para paDe ane samudranI laharInI jema viSano vega tenA zarIramAM prasarI gaye. sugrIva rAjA te khabara sAMbhaLI saMbhramavaDe ekadama maMtrIo sahita Avyo, ane maMtrataMtranA aneka upacAra karAvavA mAMDayA. tathApi viSanA veganI kiMcit paNa upazAMti thaI nahIM, ane "bhadrAe sumitrane jhera ApyuM che" ema nagaramAM tene apavAda prasarI gayo. te karelA pApanI zaMkAthI bhadrA koI ThekANe nAsI gaI. rAjAe putrane nimitte aneka prakAre jinapUjA ane zAMtika pauSTika karma karAvyAM, putranA saddaguNe saMbhArI saMbhArIne rAjA avicchinna vilApa karavA lAgyA, ane sAmaMte temaja maMtrIo paNa nirUpAya thaIne temaja karavA lAgyA. e vakhate citragati vidyAdhara AkAzamAM krIDA nimitte pharato hato, te vimAna sahita tyAM AvI caDayA. teNe AkhA nagarane zokAtura joyuM. pachI viSasaMbaMdhI sarva vRttAMta A pahelA janmele (Ta). + pachI janmela (nAno). rara
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa. 1 lA jANIne te vimAnamAMthI nIce utaryA, ane vidyAthI matrita evA jaLavaDe teNe kumAranI upara si cana karyuM'. tatkALa netra ughADI svastha hRdaye sumitra kheDo thayA, ane A zuM che ?' ema pUchavA lAgyA. "matrazakti niravadhi che." 7. rAjAe sumitrane kahyuM, "he vatsa ! tArI bairiNI apara mAtA bhadrAe tane viSa ApyuM hatu. ane A kAraNu badhu mahApurUSe te viSa zamAvI dIdhu che." sumitre ali joDIne citragatine kahyuM "paropakAra buddhithI ja tamArU kuLa mArA jANavAmAM Avyu che, tathApi svakuLane jaNAvIne mArI upara anugraha karA, kemake mahAna purUSAne vaza sAMbhaLavAne kAnu mana utka Thita na thAya ?" pachI citragatinI sAthe AvelA tenA matrInA putre sarvane zravaNamAM sukhadAyaka evuM tenuM sava kuLAdikanu vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI sumitre harSa thI kahyuM ke-"Aje mArI upara viSane ane viSa ApanAranA upakAra thaye che, nahi teA tamArI jevA mahAtmAnA mane yAga kayAMthI thAta ? vaLI tame mane mAtra jIvita ApyuM` nathI, paNa paccakhkhANa ane navakAra matrathI rahita evA mRtyuthI thanArI durgatimAMthI mane bacAvyeA che, he kRpAnidhi ! varSARtunA medhanA jIvaleAkanI jema-atula upa kArI evA tamArA huM zuM pratyupakAra karU ?" A pramANe kahetA. evA ane mitratAne pAmelA evA sumitranI pAsethI citragatie peAtAne nagare javAnI rajA mAgI. te vakhate sumitre kahyuM "prIya bhAi ! ahI'thI najIkamAM suyazA nAme kevaLI che, te vihAra karatA karatA A tarapha Ave che; te anukrame ahIM Ave eTale temane vaMdanA karIne pachI jo, tyAM sudhI ahIMja temanI rAha joIne raheA." citragatie te kabula karyuM, ane tyAM rahIne jugalIAnI jema sumitranI sAthe krIDA karatAM keTalAka divase nimana karyA, eka divasa banne jaNu udyAnamAM gayA. tyAM jue che teA jagama kalpavRkSanI jevA suyazA nAme kevaLI padhAryA che. suvarNa kamaLa upara beThelA, aneka devatAoe paravarelA ane jemanA samAgamanI IcchA ghaNA kALathI rAkhelI hatI evA te munine joi pradakSiNA karI vAMdIne anne jaNa temanI samIpe beThA, e khabara sAMbhaLI sugrIva rAjA paNa temane vAMdavAne AvyA. munie mAharUpI nidrAmAM prAta:kALa jevI dharma dezanA ApI. dezanAne ate citragatie munine namaskAra karIne kahyuM, he bhagavan ! tame kRpA karIne mane ghaNA sArA edha ApyA che. he prabhu ! zrAvakapaNuM te mAre kuLakramathI cAlyuM Ave che. paraMtu abhAgyane lIdhe AgaLa rahelA nidhinI jevA Apa ahIM vicaro che te mArA jANavAmAM AvyuM nahIM. A sumitra mArA atula upakArI che ke jeNe AvA saddharmanA upadeza karanArA tamArA caraNanA dana karAvyAM." A pramANe kahIne te saddabuddhivALA citragatie te muninI pAse samakitapUrNAMka gRhasthadhama svIkAryAM. pachI sugrIvarAjAe munine praNAma karIne pUchyu "huM bhagavAn ! A mArA mahAtmA putrane viSa ApIne te bhadrA strI kayAM gai ?" muni khelyA "te strIM ahIMthI nAsIne araNyamAM gai, tyAM cArAe tenAM AbhUSaNe laIlIdhAM ane tene pallIpatine soMpI dIdhI. pallIpatie eka viNakane vecAtI ApI. tyAMthI te nAsI gaI, ane mArgamAM meTA dAvAnaLamAM dugdha thai gaI. tyAM raudra dhyAnavaDe mRtyu pAmIne te prathama narakamAM gayelI che. tyAMthI racavIne te eka caMDALane ghera strI thaze, te sagarbhA thatAM tenI sapatnI kalaha karIne tene chAtIvaDe mArI nAMkhaze. tyAMthI maraNa pAmIne te trIjI narakamAM jaze ane pachI tiya kheMca cAnimAM utpanna thaze. A pramANe tamArA samyagdaSTi putrane jhera ApavAnA pApathI te saMsAramAM paribhramaNa karIne anaMta duHkhane anubhavaze."
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 su 171 sugrIva rAjAe kahyuM, "he bhagavAna! te strIe jene mATe AvuM kRtya karyuM, te A tenA putra te ahIM che ane te narakamAM gaI che, mATe kAgadveSAdikavaDe mahAdArUNa evA A saMsArane dhikkAra che, tethI hu te have tevA sa`sAranA tyAganA kAraNarUpa dIkSAne grahaNu karIza.' te vakhate temane praNAma karI sumitre A pramANe kahyuM ke, he pitA ! mArI mAtAnA tevA prakAranA karma baMdhanA kAraNarUpa evA mane dhikkAra che, tethI he svAmin ! mane AjJA Ape ke jethI huM satvara dIkSA grahaNa karUM, kemake AvA atidAGga saMsAramAM rahevAne kANu icchA kare ?" A pramANe kahetA putrane AjJAthI nivArI sugrIva rAjAe tene rAjya upara besAryA ane pote vrata grahaNa karyuM. pachI sugrIva rAjiSa e te kevaLInI sAthevihAra karyo. sumitra citragatinI sAthe peAtAnA nagaramAM AvyuM. potAnI aparamAtA bhadrAnA putra padmane teNe keTalAMka gAmA ApyAM, paraMtu e vinIta teTalAthI asaMtuSTa thaI tyAMthI koI ThekANe cAlyA gayA. citragati mAMDamADa sumitra rAjAnI rajA laI peAtAnA utkaMThita mAtApitAne maLavAne mATe potAne nagare gayA. tyAM devapUjA, gurUnI upAsanA, tapa, svAdhyAya ane sayamAdikamAM niraMtara tatpara rahevAthI te tenA mAtApitAne atyaMta sukhadAyaka thaI paDayo. anyadA sumitranI eka bahena je kaliMga dezanA rAjAnI sAthe paraNAvI hatI, tene anagasiMha rAjAnA putra ane ratnavIneA bhAi kamaLa harI gayA. 'peAtAnI bahenanuM haraNa thavAthI sumitra zaiAkamAM che' evA khakhara eka khecaranA mukhathI tenA mitra citragatie sAMbhaLyA. eTale 'huM tamArI bahenane zeAdhIne thADA vakhatamAM laI AvIza' A pramANe khecarAdvArA sumitrane dhIraja ApIne citragati tenI zodhamAM tatpara thayA. pachI 'kamaLe tenu haraNa karelu che,' evI khakhara jANIne citragati sarva sainya lai zivama`dira nagare AvyA, tyAM hAthI jema kamaLanA kha`Dane unmUlana kare tema zUra rAjAnA zUravIra putre lIlA mAtramAM kamaLanuM unmUlana karyuM. putranA parAbhava thayelA jANI anasiMha rAjA si Mhavat krodha pAmyA, ane siMhanAda karI senA laine doDI AvyeA. vidyAbaLathI, sainyabaLathI ane bhujAmaLathI teonI vacce devatAone paNa bhaya kara lAge tevA mahAn sa'grAma pravajyeryA. chevaTe anaMgasi'he citragati zatrune jItavA azakaya jANIne tene jItavAnI icchAthI devatAAe Apelu kramAgata khaDUMgaratna sabhAyuM. sekaDA jvALAothI durAlAka ane zatruone aMtakara jevu', te khaDgaratna kSaNavAramAM tenA hAthamAM AvIne UbhuM rahyuM, te khaDga hAthamAM laI anaMgasiMha bAlyA-"are ! bALaka ! have tu' ahIMthI khasI jA. nahI teA mArI AgaLa UbhA rahevAthI tArUM mastaka kamaLanALanI jema AkhaDgavaDe hu chedI nAMkhIza." citragati Azcarya thI elyA, "are mUDha ! atyAre mane tuM kAMika judo ja thaI gayA ho tema lAge che, kAraNa ke eka leAhakhaDanA baLathI tu Ama gAje che, paNa peAtAnA baLathI rahita evA tane dhikakAra che." A pramANe kahIne citragatie vidyAthI sarva ThekANe aMdhakAra viSubdha, jethI zatrue AgaLa rahelAne paNa joi zakavA na lAgyA, citralikhita jevA thaI gayA. pachI citragatie tenA hAthamAMthI khaDga cUMTI lIdhuM ane sumitranI bahenane laine satvara tyAMthI cAlyA gayA kSaNavAre aMdhakAra maTI prakAza thayeA. eTale anaMgasi'hu rAjAe joyu' te potAnA hAthamAM khaDga dIThuM nahI ane AgaLa zatru paNa jovAmAM Avye nahI.... kSaNavAra to tene te kAraNathI kheda thayA, paNa pachI jJAnInu vacana yAda Avyu` ke 1 du:khe joi zakAya evu . 2 kALa.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 saga 1 leA mArA khaDgA haranAra mArA jAmAtA thaze, tethI te khuzI thayA; paNa te have zI rIte jANavAmAM Avaze ? ema vicAratAM yAda Avyu` ke siddhAyatanamAM vaMdanA karatAM tenA upara devatA puSpavRSTi karaze, tethI te jANI zakAze. A pramANe jJAnIe kahyu che, mATe ci'tA karavA jevu' nathI. A pramANe vicArI te potAne ghera gayA. buddhimAna citragati kRtArtha akhaMDa zIlavALI sumitranI bahenane laine sumitranI pAse AvyA, ane tene sumitrane arpaNa karI. sumitra rAjA peAtAnA vivekavaDe prathama ja sa`sArapara udvigna hatA, temAM tenI bahenanu haraNa thayA pachI teA te vizeSa niveda pAmyA hatA, tethI bahena AvI ke tarata potAnA putrane rAjya soMpI citragatinI samakSa teNe suyazA muninI pAse jaine dIkSA lIdhI. pachI citragati peAtAne nagare gayA. buddhimAna sumitra rAjarSie gurUnI pAse kAMika UNA evA nava pUrvanuM adhyayana karyuM.. pachI gurUnI AjJA meLavIne sumitra muni ekalA vihAra karatA magadha dezamAM AvyA. tyAM koI gAmanI bahAra kAyAtsaga karIne rahyA. tevAmAM tene sApatna badhu padma tyAM AvI cAMco. teNe sava jIvanA hitakArI sumitra munine girinI jema sthira thaine dhyAnamAM rahelA joyA. te vakhate jANe peAtAnI mAtA bhadrAne maLavA javAne icchatA hoya tema narakAbhimukha thayelA pazne kAna sudhI khe'cIne sumitranA hRdayamAM eka bANa mAryuM; paraMtu 'A bhAIe mane bANa mArIne kAMI mArA dharma brasa karyo nathI, paNa kamanA cheda karavAmAM madadagAra mitra thayela hAvAthI ulaTA te mArA hitakArI thayA che, meM pUrve A bhadrane rAjya na ApyuM, tethI tenA apakAra karyAM che, mATe e mane kSamA karo ane bIjA sarva prANIo paNa mane kSamA kara.' A pramANe zubha dhyAna dhyAtA satA, sarva prakAranA pratyAkhyAna karI, namaskAra maMtrane saMbhAratA mRtyu pAmIne sumitra muni brahmadevalAkamAM IMdranA sAmAnika devatA thayA. padma tyAMthI nAsI jatA hatA tevAmAM rAtrie tene kRSNa sarpa DasyA, tethI mRtyu pAmIne te sAtamI narake gaye. sumitranA mRtyunA khabara sAMbhaLI mahAmati citragati cirakALa zAka karI cAtrA karavAne mATe siddhAyatanamAM gayA. te vakhate tyAM yAtrAmAM ghaNA khecarezvaro ekaThA thayA hatA. temAM ana'gasi'ha rAjA paNa potAnI putrI ratnavatIne laIne AvyA hatA. citragatie zAzvata prabhunI vicitra prakAre pUjA karI ane pachI aMgamAM rezamAMcapUrvaka bhaktithI vicitra evI vANIvaDe teNe prabhunI stuti karI, te samaye devatA thayelA sumitra avadhijJAnathI jANIne tyAM AvyA; ane teNe bIjA devAnI sAthe citragatinI upara puSpavRSTi karI. khecarA ha pAsIne citragatinI prazaMsA karavA lAgyA eTale ana'gasiha rAjAe paNa potAnA putrInA vara tarIke tene oLakhyA. pachI sumitra deva pratyakSa thaI ghaNA harSathI khelyA-" he citragati ! tame mane oLakho che ?"" citragatie kahyuM ke- tame koI maddhika deva che, ema huM jANuM chuM." pachI sumitra deve tene oLakhANa pADavAne mATe peAtAnu mULarUpa batAvyuM. citragati tene Ali'gana karIne khelyA-he mahAmati ! tamArA prasAdathIja huM A niravadya jainadhama ne pAmyA chuM." sumitre kahyuM " he bhadra ! tame prasAda karIne prathama mane jIvitadAna ApyuM tethIja huM AvI samRddhine pAmI zakayA chuM, paNa jo huM te vakhate paccakhkhANa ane navakAra maMtre rahita mRtyu pAmyA hAta te huM manuSyabhava paNa pAmata nahI', ane A sthiti paNa meLavata nahIM." A pramANe paraspara ekabIjAnI prazaMsA karanArA te banne
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 8 muM 173 kRtajJa mitrone joI zrI sUra cakravattI pramukha sarva khecazvare ghaNe harSa pAmyA. te vakhate rUpa ane cAritrathI anupama evA citragatine joI anaMgasiMhanI putrI ratnAvatI kAmanAM bANathI vIMdhAI gaI. potAnI putrIne vidhura thayelI joI anaMgasiMhe vicAryuM, "jJAnIe je prathama kahyuM hatuM, te barAbara maLatuM AvyuM che. khaccaratna harI lIdhuM, puSpavRSTi paNa thaI ane mArI putrIno anurAga paNa tatkALa utpanna thaye, mATe jJAnInA kahevA pramANe A purUSa mArI putrI ratnAvatIne yogya vara che. AvI duhitA ane jAmAtAvaDe huM A jagatamAM glAdhya thaIza; paraMtu ahIM devasthAnamAM lagna saMbaMdhAdika sAMsArika kAryo viSe belivuM te gya nahI." A pramANe vicAra karI anaMgasiMha parivAra sahita pitAne ghera gaye, ane sumitra devane tathA becarane satkArapUrvaka vidAya karIne citragati potAnA pitA sAthe potAne ghera gaye. anaMgasiMhe ghera AvIne eka maMtrIne sUra cakrInI pAse mokalyo. teNe tyAM jaI praNAma karI niSkapaTa vinayavaDe A pramANe kahyuM, "he svAmIn ! tamAre kumAra citragati kAmadevanA jevo che. vaLI potAnA anupama rU5 lAvaNyathI te kene Azcarya nathI pamADate? he prabhu! tamArI AjJAthI asaMgasiMhanI putrI ratna samAna ratnatI te citragatirUpa ratnanI sAthe joDAo. te bannenA vivAhane mATe tameja mukhatyAra cho, mATe he narasiMha ! anaMgasiMha rAjAnuM vacana mAno ane Ajeja mane vidAya karo." sUrarAjAe ucita yoganI IcchAthI tenuM vacana svIkAryuM. pachI mahotsavapUrvaka temane vivAha karavAmAM AvyuM. citragati teNInI sAthe viSayasukha bhogavavA lAge ane ahaMta pUjAdika dharma paNa AcaravA lAge. je pelA dhanadeva ane dhanadattanA jIva hatA, te tyAMthI cyavane A bhavamAM paNa managati ane capalagati nAme citragatinA anuja baMdhu thayA hatA. te bane baMdhune ane ranavatIne sAthe laIne citragati iMdranI jema naMdIzvarAdika dvIpamAM yAtrA karavA lAgyo, hamezAM samAhita thaI arihaMtanI pAse jaIne dharma sAMbhaLavA lAgyo, temaja strI ane bhAIo sahita sAdhuonI sevAmAM tatpara rahevA lAgyA. anyadA sUracakrIe tene rAjyapara besArIne dIkSA lIdhI, ane teo chevaTe mekSe gayA, pachI aneka vidyAne sAdhI jANe navIna sUracakrI hoya te citragati aneka becarapatione pitAnA sevako banAvI potAnuM akhaMDa zAsana calAvavA lAgyo. eka samaye maNicUla nAme tene keI sAmaMta rAjA mRtyu pAmyA. tene zazi ane zara nAme be putro hatA, teo pitAnA maraNa pachI rAjyane mATe laDavA lAgyA. te sAbhaLI citragati tyAM gaye ane banene rAjya vaheMcI ApyAM, temaja yuktivALI dharmavANIthI samajAvIne temane sanmArge sthApita karyA. tathApi eka vakhate teo pAchA vananA hatinI jema yuddha karIne mRtyu pAmI gayA, te sAMbhaLI mahAmati citragati ciMtavavA lAge-"A nAzavaMta lakSmIne mATe je maMda buddhivALA yuddha kare che, maraNa pAme che ane durgatimAM paDe che temane dhikkAra che. jema teo zarIranI apekSA rAkhyA vagara lakSmIne mATe utsAha rAkhe che tema je mokSane mATe utsAha rAkhe te temane zI nyUnatA rahe?" A vicAra karI saMsArathI udvega pAmIne citragatie ranavatInA jayeSTha putra puraMdarane rAjya upara besAryo. pachI ratnAvatI ane pitAnA be anuja baMdhuo sahita damadhara nAmanA AcAryanI pAse teNe cAritra grahaNa karyuM. cirakALa tapa karI chevaTe pAdapapagama anazana karI mRtyu pAmIne citragati mAheMdra
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 saga 1 le kalpamAM paramaddhika devatA thayA. ratnavatI ane e kaniSTha baMdhu paNa te devaleAkamAMja 5 spara prItine dharanArA devatA thayA. pUrva videhamAM padma nAmanA vijayane viSe siMhapura nAme eka devanagara jevuM nagara che. te nagaramAM jagatane Anada ApanAra ane sUryanI jema bIjAnA tejane maMda karanAra riNadI nAme eka rAjA hatA. tene amRtane jharanArI kaumudI jevI nAmathI ane danathI priyadarzInA karIne eka paTarANI hatI. citragatinA jIva mAhedra deva leAkamAMthI cavIne te priyadarzInAnI kukSimAM mahAsvapna sUcita thaIne avataryA. pUrNa samaye jema pAMDukavananI bhUmi kalpavRkSane janma Ape tema devI priyadarzInAe eka priyadarzana putrane janma ApyA. rAjAe tenuM aparAjita evuM nAma pADayuM. dhAtrIoe lAlita karelA te bALaka anukrame moTA thayA. sarva kaLA sapAdana karI, cauvana vayane prApta thatAM te mUrttivaDe kAmadeva jevA puNya lAvaNyane samudra thayA. tene khAlyavayathI sAthe likrIDA karanAra ane sAthe abhyAsa karanAra vimaLabAdha nAme eka ma`trIputra parama mitra thayeA. eka vakhate te khane mitro azvArUDha thai ne krIDA karavAne mATe bahAra gayA. tevAmAM temanA tIvra gativALA azvo temane harIne eka dUranA moTA jaMgalamAM lai gayA. tyAM paheAMcatAM azvo zrAMta thaine UbhA rahyA, eTale teo eka vRkSanI nIce utarI paDathA. pachI rAjaputra aparAjite pAtAnA mitra vimaLameAdhane kahyuM, "he mitra ! A azvo ApaNane ahIM harI lAvyA, te sArU' thayuM, nahI' tA aneka AzcaryathI pUNu evI pRthvI zI rIte jovAta? kardi ApaNe bahAra javAnI AjJA mAgata tA ApaNA virahane nahIM sahana karanArAM ApaNAM mAtA pitA ApaNane kadi paNa rajA Apata nahIM; tethI A ThIka thayuM che. ApaNane azvoe haryA che tethI ApaNAM mAtA pitAne duHkha tA lAgaze, paNa ApaNe te tethI yathecchapaNe pharI zakIzuM, ane mAtA pitA te paDayuM te sahana karaze." rAjaputranAM A vacanane ma'trIputra 'vamastu' kahIne Teko ApyA, tevAmAM 'rakSaNa karA' 'rakSaNa kare.' ema pAkAra karatA kAI purUSa tyAM AvyA. tenAM sarvAM aMga kaMpatAM hatAM ane leAcana ca'caLa thayelAM hatAM, tene zaraNe AvelA joi kumAre kahyuM ke 'bhaya pAmIza nahI.' maMtrIputre kahyuM, ke tame A vicAryA vagara olyA cheA, kAraNa ke kadi A purUSa anyAyI nIkaLaze teA sArU nahI kahevAya.' aparAjita kheAlyA, nyAyI hoya ke anyAyI hoya, paNa jo te zaraNe Ave ta tenI rakSA karavI evA sadA kSAtradharma ja che.' kumAra Ama kahe che tevAmAM 'mArA,' 'mArA,' ema kheAlatA ane tIkSNa khaDgane ugAmatA aneka ArakSaka purUSo tyAM AvyA, ane 'are musApharo ! sarva nagarane luMTanAra A purUSane cheDI do, amAre tene mAravA che,' A pramANe te dUrathI kahevA lAgyA. kumAra hasIne khelyA-A purUSa mAre zaraNe Avele che, te have te indrathI paNa mAravAne azakaya che, to bIjAnI zI vAta karavI ?" A pramANe kahyuM tathApi ArakSakA krodhathI tene prahAra karavA AvyA. eTale mRgalAone sihu mAre tema temane mAravAne mATe kumAra khaDga khe'cIne doDavA, eTale tatkALa te sarve nAsI gayA. temaNe jaI ne peAtAnA svAmI kaiAzalapatine kahyuM. kezaleze cAranA rakSakane mAravAnI icchAthI mATu saunya mAkalyu, aparAjite te sainyane kSaNavAramAM jItI lIdhuM eTale rAjA pote gheADesvAro ane gajasvArothI paravarcI sattA caDhI AvyA. tene joI aparAjitakumAra cArane maMtrIputrane sAMpI daDha parikarabaddha thai yuddha karavAne sAmA thayeA. pachI siMhanI jema eka hAthInA dAMta upara paga mUkI tenA kuMbhasthala upara caDhI gayA; ane upara beThelA gajavArane mArI nAkhyA,
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 175 pachI te hAthI upara besIne aparAjita yuddha karavA lAgyo. tene oLakhIne eka maMtrIe rAjAne oLakhAve. eTale kozalezvara AjJAvaDe sainikone yuddha karatAM niSedhIne bolyo ke-A kumAra to mArA mitra hariNuMdIne putra che pachI te kumArane uddezIne belyo ke-"tane zAbAza che, AvA addabhuta parAkramathI tuM mArA mitrane kharekhara putra cho; kemake siMhanA bALaka vinA hAthIne mAravAne keNi samartha thAya? he mahAbhuja ! pitAnA ja eka gharethI bIje kaI jAya tema bhAgyayoge tuM mAre ghera AvyuM che te bahu sAruM thayuM che. A pramANe kahI teNe hAthI upara beThA beThAja tene AliMgana karyuM. pachI lajajAthI jenuM mukhakamaLa namra thayeluM che evA tene potAnA hAthI upara potAnI pAse besADI putranI jema vAtsalyabhAvathI pitAne ghera lAvyo. pelA corane vidAya karIne aparAjitanI pachavADe maMtrIputra paNa tyAM Avyo. pachI baMne mitra kezala rAjAne ghera sukhe rahevA lAgyA. anyadA AnaMda pAmelA kozala patie kanakamALA nAmanI eka kanyA aparAjitane paraNAvI. keTalAka divasa tyAM rahI eka divasa pitAne dezAMtara javAmAM vizna na thavA mATe keIne kahyA vagara aparAjita kumAra mitra sahita rAtrIe gupta rIte cAlI nIkaLyo. AgaLa cAlatAM eka kALikAdevInA maMdiranI najika "are ! A pRthvI purUSavinAnI thaI gaI !" evuM koInuM rUdana rAtrie temanA sAMbhaLavAmAM AvyuM. varane anusAre "A kaI strI rUve che evo nizcaya karI kapALa kumAra zabdapAti bANanI jema te zabdane anusAre cAlyuM. tyAM prajvalita agninI pAse beThelI eka strI ane tIkSNa khagane kheMcIne Ubhele eka purUSa tenA jovAmAM AvyAM. te vakhate je purUSa hoya te A adhama vidyAdhara pAsethI mArI rakSA karo" ema bolatI kasAInA gharamAM rahelI meMDhInI jevI te strI pAchI AjaMda karavA lAgI. te joI kumAre pelA purUSane AkSepa pUrvaka kahyuM, are ! purUSAdhama ! mArI sAthe yuddha karavAne taiyAra thA, AvI abaLAnI upara zuM parAkrama batAve che !" te sAMbhaLI "A strInI mAphaka tArI upara paNa mAruM parAkrama che." ema bolato te khecara khaDraga kheMcIne yuddha karavAne mATe kumAranI najIka AvyA. pachI baMne kuzaLa purUSae parasparanA AghAtane chetaratA ghaNIvArasudhI khAnagI yuddha karyuM. pachI bhujAyuddha karavA lAgyA. bAhuyuddhamAM paNa aparAjitane ajeya dhArIne te vidyAre tene nAgapAzathI bAMdhI lIdhe. kumAre moTo kopa karI umatta hAthI jema tene bAMdhelA doraDAne toDI nAMkhe tema te pAzane toDI nAMkhyo. pachI te vidyAdhare asurakumAranI jema krodha pAmIne vidyAnA prabhAvavaDe vividha prakAranAM AyudhothI kumAra upara prahAra karyA, paraMtu pUrvapuNyanA prabhAvathI ane dehanA sAmarthyathI te prahAra kumArane harAvavAne jarA paNa samartha thayA nahI. e samaye sUrya udayAcaLa upara caDhayo, eTale kumAre khagavaDe becaranA mastaka upara ghA karyo, tethI mUcha khAIne te pRthvI para paDe. te ja vakhate jANe kumAranI spardhA karatuM hoya tema kAmadeve paNa pitAnAM bAvaDe te strInI upara prahAra karyA. pachI keTalAeka upacAravaDe te khecarane saceta karI kumAre kahyuM ke, "hajupaNa jo samartha ho to pAchuM yuddha kara." vidyAdhara be -"he vIra ! tame mane bhalI prakAre jItI lIdhuM che; eTaluM ja nahIM paNa A strInA varSathI ane tethI prApta thanArA narakathI paNa mane sArI rIte bacAvyo che, te baMdhu! mArA vizvanA cheDe graMthImAM eka maNi ane mUlikA bAMdhela che. te maNinA jaLavaDe mUlikA ghasIne A mArA traNa upara copaDe." kumAre tema karyuM eTale. te tatkALa sajaja thaye. pachI kumAranA pUchavAthI te potAne vRttAMta kahevA lAgyuM. pachI keTalAeka u52 matye-"he vIra ! tame mane nirakathI paNa mane sArI
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 saga 1 le tADhaya parvata upara rathanapura nagaranA amRtasena nAmanA becarapatinI ratnamALA nAme A duhitA che. tenA vara mATe pUchatAM "guNaratnane sAgara hariNuMdI rAjano aparAjita nAme yuvAna putra A kanyAne vara thaze evuM kaI jJAnIe kahyuM hatuM. tyArathI A bALA tenI uparaja anurakta hatI, tethI bIjA koI upara tenuM mana deDAvatI nahIM. eka vakhate A bALA mArA jovAmAM AvI, tethI meM vivAhane mATe tenI mAgaNI karI, teNIe kahyuM, kumAra aparAjita mAruM pANigrahaNa kare athavA mArA aMgane agni dahana kare, te sivAya bIjI gati nathI." AvAM teNInAM vacanathI mane ghaNo kapa caDyo. huM zrINa vidyAdharane sUrakAMta nAme putra chuM. ane te divasathI mane tenA pANigrahaNano Agraha baMdhAI gayA che. pachI nagaramAMthI nIkaLIne keTalIka du:sAdhya vidyAone paNa meM sAdhya karI, ane pAchI pharIvAra vividha upAyathI meM tenI prArthanA karI, tathApi e bALAe jyAre mArI icchA svIkArI nahIM, tyAre huM tenuM haraNa karIne ahIM lAvya, kemake kAmAMdha purUSo zuM nathI karatA? A strIe mArI prArthanA svIkArI nahIM eTale have enA zarIrane agnithI dahana karavArUpa tenI pratijJA pUrNa karavA mATe khagavaDe khaMDita karIne tene agnimAM nAkhavAne huM tatpara thaye. tevAmAM tame AvI tene mRtyuthI bacAvI ane mane durgatimAMthI bacA, tethI tame amArA baMnenA upakArI che. he mahAbhuja ! have kaho, tame koNa cho ! pachI maMtrIputre tene kumAranuM kuLa nAma vigere kahI batAvyuM, te sAMbhaLI akasmAt prApta thayelA ISTa samAgamathI ratnamALA ghaNI khuzI thaI. te vakhate putrInI pachavADe zedhavAne nIkaLelA kIrti mati ane amRtasena nAme tenA mAtApitA tyAM AvI pahoMcyA. teonA pUchavAthI maMtrIputre temane paNa sarva vRttAMta jaNavyo, eTale je trAtA te ja paraNanAra thaye tema jANI te baMne ghaNu khuzI thayAM. pachI temaNe ApavAthI aparAjita ratnamALAne paraNya ane teonA kahevAthI sUrakAMta vidyAdharane abhayadAna ApyuM. sUrakAMta vidyAdhare te ni:spRha kumAra aparAjitane pele maNi ane mUlikA ApyAM ane maMtrIputrane bIjA veSa karI zakAya tevI eka guTikA ApI. pachI jyAre huM mAre sthAnake jAuM, tyAre A tamArI putrIne tyAM mokalavI ema amRtasenane kahIne aparAjita kumAra tyAMthI AgaLa cAlyA. putrI sahita amRtasena tathA sUrakAMta vidyAdhara aparAjitane saMbhAratA potapotAne sthAnake gayA. kumArane AgaLa cAlatAM eka mahAna aTavI AvI, temAM tene ghaNI tRSA bhAgavAthI te eka AmravRkSa nIce beTho ane maMtrIputra jaLa zodhavAne mATe gaye. dUra jaI jaLa laIne maMtrIputra pAcho Avyo. eTale te AmravRkSa nIce aparAjita kumArane teNe dIThe nahIM, tethI te ciMtavavA lAge ke "zuM bhrAMtithI huM te sthAna bhUlI jaIne bIje sthAne Avyo chuM! athavA zuM ati tRSAthI te kumAra pite paNa jaLane mATe gayA haze. Ama ciMtavI kumArane zodhavAne mATe te vRkSe vRkSe bhamyo, paNa keI ThekANe teno patto na maLavAthI te mUcchA khAIne pRthvI upara paDyo. thoDIvAre te saceta thaIne karUNa svare rovA lAge ane bolavA lAgyuM ke "he kumAra ! tArA AtmAne batAva, mane vRthA kheda zA mATe pamADe che? he mitra! kaI paNa mANasa tane apakAra karavAne ke prahAra karavAne samartha nathI; tethI tArA adarzanamAM kAMI amaMgaLamaya hetune saMbhava nathI." A pramANe bahu prakAre vilApa karIne pachI tene zodhavAne mATe te gAmegAma pharate pharate naMdipura nAmanA nagare AvyA. te nagarInI bahAra udyAnamAM maMtrIputra duHkhita mane Ubho hato, tevAmAM be vidyAre tyAM AvIne tene A pramANe kahevA lAgyA-"eka mahAvanamAM bhuvanabhAnu nAme eka vidyAdharone rAjA che. te mahAbaLavAnuM ane parama dvivALA vidyAdhara eka mahela vimuvI ne te vanamAMja rahe
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 8 mu 177 che, tene kamalinI ane kumuddinI nAme e putrI che. tenA vara tamArA priya mitra thaze, evu' kAi nAnIe kahelu' che. te uparathI amArA svAmIe tene lAvavAne mATe amane mAkalyA hatA. ame te vanamAM AvyA, tyAre tyAM tame baMne mitra amArA jovAmAM AvyA. pachI tame jaLa levAne gayA eTale ame aparAjita kumAranuM haraNa karIne tene amArA svAmI bhuvanabhAnunI pAse lai gayA. udaya pAmelA bhAnunI jevA temane joI bhuvanabhAnu UbhA thayA ane saMbhramapUrvaka eka uttama ratnasiMhAsana upara temane besADavA. pachI amArA svAmIe temanI satya evI guNastuti karI. tamArA mitrane zaramAvI dIdhA ane pachI potAnI be putrInA vivAhane mATe temanI yAcanA karI; paNa tamArA viyAgathI pIDita evA kumAre kAMI paNa pratyuttara Apyo nahIM. mAtra tamArU ja ciMtavana karatA te muninI jema mauna dhArIne rahyA. pachI amArA svAmIe tamane lAvavAnI amane AjJA karI eTale ame tamane zeAdhavAne mATe nIkaLyA. zeAdhatA zeAdhatA ahIM AvyA eTale sAre bhAgye tamArAM dazana thayAM che. he mahAbhAgya ! have UbhA thAo ane satvara tyAM cAlA, kemake te 'ne rAjakumArI ane rAjakumAranA vivAha thayA tamAre AdhIna che." AvAM temanAM vacana sAMbhaLI maMgIkumAra jANe mUttimAna ha` hoya tema satvara harSa pAmIne temanI sAthe kumAranI pAse AbyA pachI zubha divase kumAre te baMne rAjakumArIonu pANigrahaNa karyuM, keTalAka kALa tyAM rahIne pachI pUrvanI jema te rAjakumArIone tyAM rAkhI tyAMthI dezAMtara javA nIkaLyeA. sUrakAMta vidyAdhare ApelA maNithI jemanuM icchita sadA pUrNa che evA te rAjaputra ane ma`trIputra cAlatA cAlatA tyAMthI zrIma`dirapure AvyA ane tyAM keTalAka kALa rahyA. eka vakhate te nagaramAM atula kAlAhala utpanna thayA, ane kavaca dharIne temaja astro ugAmIne bhamatA aneka subhaTo temanA jovAmAM AvyA. rAjaputre maMtrIputrane pUchyuM ke-A zuM thayuM che ?" tethI ma`trIputre leAkeA pAsethI jANIne kahyuM ke-'A nagaramAM suprabha nAme rAjA che. tene kAI purUSe chaLavaDe rAjamahelamAM praveza karIne charIvaDe sakhta prahAra karyAM. che, te rAjAne rAjyane dhAraNa karanAra koI putra nathI, tethI petapAtAnI AtmarakSA karavAne mATe puralA ke AkulavyAkula thaine badhA nagaramAM bhame che, teno A mahAn kolAhala pravarte che.' A pramANenAM maMtrIputranAM vacana sAMbhaLIne 'e rAjAno chaLathI ghAta karanAra duSTa kSatriyane dhikkAra che!" evu kahetA kumAra aparAjitanu mukha karUNAthI glAni pAmI gayuM. have ahIM kAmalatA nAmanI eka pradhAna gaNikAe AvI rAjamaMtrIne kahyuM ke-A rAjAnA ghA sa`rAhaNI auSadhivaDe rUjhAi jaze. ApaNA nagaramAM mitra sahita koI videzI purUSa AvelA che. te udAra, dhArmika, sattvavaMta ane mUrti vaDe kAI dhruva jevA che. te kAMi paNa udyoga karatA nathI. te chatAM te sa a sapanna che, tethI e mahA prabhAvIpurUSanI pAse kAMi camatkArI auSadha hAvu joie.' te sAMbhaLI matrIe kumAranI pAse AvyA ane tene vinavIne rAjAnI pAse lai gayA. rAjA tenA darzanathI ja peAtAnA AtmAne svastha thayelo mAnavA lAgyA. kRpALu kumAre rAjAnA ghA joyA, eTale prathama karatAM paNa adhika dayA AvI. tethI mitranI pAsethI pelAM maNi mUlikA lai maNine dhAi te pANI rAjAne pAyuM ane tenA jaLavaDe te mUlikA ghasIne rAjAnA ghA upara cApaDI, tatkALa rAjAnuM zarIra sajja thai gayuM. teNe Azcaya pAmI rAjaputrane pUchyu -'he kRpAnidhi ! niSkAraNu badhu evA tame ahI kayAMthI Avyo che ?' matrIputre sarva vRttAMta nivedana 23
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 saga 1 le karyo. rAjAe kahyuM- te mArA mitra hariNadIne putra che. aho ! mAre ke pramAda ! ke jethI meM mArA brAtRputrane paNa oLakhe nahIM athavA mane je prahAra thayo te mArA pramAdanuM ja phaLa che." pachI tenA saddaguNothI kharIda thayelA rAjAe rUpathI bIjI raMbhA hoya tevI raMbhA nAmanI potAnI kanyA AgrahathI tene paraNAvI. - rakSA sAthe krIDA karatAM keTaleka kALa tyAMja nirgamana karI rAjaputra pUrvanI jema maMtrIputranI sAthe gupta rIte nagaramAMthI nIkaLI gayo. tyAMthI kuDapura samIpe Avyo. tyAM divya suvarNakamaLa upara beThelA eka kevalajJAnI muni temanA jovAmAM AvyA. temane traNa pradakSiNA karI namI pAse besIne zravaNamAM amRtane varSAvatI dharmadezanA sAMbhaLI. dezanA pUrNa thayA pachI namaskAra karIne aparAjite pUchyuM- he mahAtmana ! huM bhavya chuM ke abhavya chuM ?" kevaLI bolyA- he bhadra! tuM bhavya che, tuM A jambudvIpanA bharatakSetramAM bAvIzame tIrthakara thaIza ane A tAro mitra tAro mukhya gaNadhara thaze." te sAMbhaLI teo baMne khuzI thayA. pachI te muninI sevA karatA ane svastha thaIne dharma pALatA teo keTalAka divasa tyAMja rahyA. kevaLIe tyAMthI vihAra karyo, eTale teo baMne paNa sthAne sthAne jinacaityane vaMdana karatA vicAravA lAgyA. janAnaMda nAmanA nagaramAM jitazatru nAme eka rAjA hato. tene dhAriNI nAme zIlane dhiranArI rANI hatI. pelI ratnavatI svargamAMthI cavIne tenI kukSimAM avatarI. teNIe pUrNa samaye eka putrIne janma ApyuM. tenuM prItimatI evuM nAma pADyuM. anukrame te meTI thaI ane sarva kaLAo saMpAdana karI. te ja pramANe smarajIvanarUpa yauvanavayane prApta thaI. sarva kaLAone jANanArI te bALAnI AgaLa sujJa purUSa paNa ajJa thaI jatuM hatuM, tethI tenI daSTi keI purUSa upara jarA paNa ramatI nahI. tenA pitA jitazatru rAjA vicAra karavA lAgyA ke, "jo AM catura kanyAne huM kaI jevA tevA vara sAthe paraNAvIza te e jarUra prANa tyAga karaze. A vicAra karI rAjAe tene ekAMte pUchayuM ke "he putrI ! tane kevo vara mAnya che?" prItimatI belI, "je purUSa kaLAomAM mane jItI le, te mAro pati thAo." rAjAe te svIkAryuM. pachI teNInI A pratijJA pRthvImAM prasiddha thaI, eTale ghaNA rAjAo ane rAjaputra kaLAbhyAsa karavA lAgyA. anyadA jitazatru rAjAe prItimatInA svayaMvarano AraMbha karyo, ane nagaranI bahAra maMDapa nAkhIne temAM aneka mAMcAo goThavavAmAM AvyA pachI moTA-moTA rAjAo ane rAjaputrone AmaMtraNa karavAmAM AvyA. te uparathI potAnA putranA viyogathI pIDita evA eka rAjA harizaMdI sivAya sarva bhUcara ane khecara rAjAo pitapotAnA kumArene laIne tyAM AvyA. vimAnamAM devatAonI jema sarve mAMcAonI upara teo ArUDha thayA. e samaye devage kumAra aparAjita paNa pharatA pharate tyAM AvI caDyA. teNe maMtrIputra vimaLabodhane kahyuM-"ApaNe ahIM barAbara avasare AvI caDaDyA chIe, te have kaLAone vicAra, tenuM jJAna ane te kanyAnuM avalokana ApaNe karIe, paNa koI paricita mANasa ApaNane jANe nahIM tema ApaNe rahevuM joIe." A pramANe vicArIne teNe guTikA prayogathI potAnuM ane maMtrIputranuM sAmAnya rUpa karI dIdhuM. pachI teo baMne devatAnI jema kIDAthI vikRta AkRti dhAraNa karIne svayaMvaramaMDapamAM AvyA. te samaye pRthvI para AvelI jANe kaI devI hoya tevI amUlya veSane dhAraNa karanArI, be cAmarothI vIMjAtI, sakhIo ane dAsIothI paravarelI, jANe bIjI lakSmI hoya tevI rAjakumArI prItimatI tyAM AvI. eTale tenI AgaLa
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 8 mu' 179 cAlanArA AtmarakSakA ane chaDIdAroe leAkeAne dUra khaseDayA. te svaya'varama'DapamAM AvI eTale mAlatI nAme tenI eka sakhI AMgaLIthI batAvatI A pramANe bAlI-he sakhI ! A bhUcara ane khecara rAjAe peAtAmAM guNIpaNuM mAnatA ahI AvelA che. A kadaMba dezanA bhuvanacaMdra nAme rAjA che. e vIra pRthvImAM prakhyAta ane pUrva dizAnA alaMkAra jevA che. A samaketu nAme rAjA che, te zarIranIzeAbhAthI kAmadeva jevA prakRtithI ja dakSiNa ane dakSiNa dizAnA tilakarUpa che. A kubera jevA kubera nAme uttara dizAneA rAjA che, te zatruenI strIomAM azrAMta ane vistAravALA kIrtti rUpa latAvanane dharanArA che. kIrttithI sAmaprabhA (ca'drakAMti)ne jItanAra A somaprabha nAme rAjA che, ane bIjA dhavala, zUra ane bhIma vigere moTA rAjAo che. A khecarapati maNicUDa nAme mahAparAkramI rAjA che, A ranacuDa nAme rAjA che, mATI bhujAvALA A maNiprabha nAme rAjA che, ane A sumana, soma tathA sUra vigere khecarapati rAjAo che. he sakhI ! A sa`ne jo ane tenI parIkSA kara. e sarva kaLAone jANanArA che." teNInAM AvAM vacanathI prItimatIe je je rAjAne netrathI avalAkayA te te rAjAne, jANe teNIe AjJA karelA hoya tevA kAmadeva bANAthI mAravA lAgyA. pachI jANe tenA pakSamAM sAkSAt sarasvatI rahyA hoya tema te prItimatIe madhumatta kokilAnA jevA svarathI eka tarka vALA prazna karyAM. te sAMbhaLI jemanI buddhi haNAI gaI che evA te sarva bhUcara ane khecarA jANe gaLethI jhalAi gayA hoya tema koIpaNa uttara ApI zakayA nahIM. lajjAthI jemanAM mukha namI gayAM che evA te rAjAe ane rAjaputro vilakhA thai paraspara kahevA lAgyA ke, pUrve kAithI paNa nahIM jItAyalA ApaNane A strIe jItI lIdhA, tethI jarUra strIjAtinA sa`kha'dhane lIdhe vAgdevI sarasvatIe teNInA pakSa karyA jaNAya che.' te vakhate jitazatru rAjA vicAramAM paDyo ke zuM vidhi A kanyAne nimI ne prayAsathI khinna thayA haze ke jethI A kanyAne yAgya evA koi pati teNe nimmerrI. nahI hoya ! ATalA badhA rAjAomAM ane rAjakumArAmAM mArI putrIne koi rUcyA nahI; tA jo koI hInajAtivALA pati thaze teA pachI tenI zI gati thaze ?' rAjAnA AveA bhAva jANIne maMtrI khelyA ke he prabhu ! kheda kA nahIM, haju utkRSTathI paNa utkRSTa purUSA paNa maLI Avaze; kAraNa ke 'pRthvI bahuratnA che." tame have evI AaASaNA karAvA ke je koi rAjA vA rAjaputra, vA keAI bIjo A kanyAne jItI leze te tene pati thaze." A pramANenA vicAra jANIne rAjAe matrIne zAkhAzI ApI ane tatkALa tevI AgheASaNA karAvI. te sAMbhaLI aparAjitakumAra vicAra karavA lAgyA ke-"kadi strInI sAthe vivAdamAM vijaya thAya tApaNu temAM kAMI utkarSI nathI, paraMtu tene kAI na jIte teA tethI sanA purUSapaNAnA kSaya thAya che, mATe utkaSa thAyake na thAya paNa A strIne teA sarvathA jItI levI e ja yAgya che." AveA vicAra karI aparAjitakumAra tatkALa prItimatInI pAse AbyA. vAdaLA vaDe DhaMkAyelA sUryanI jema te tuveSathI DhaMkAyelA hatA, tathApi tene joine pUrva janmanA snehasaMbaMdhathI prItimatInA manamAM prIti utpanna thai. pachI teNIe aparAjitanA sAmA pUrva pakSa karyo eTale tatkALa aparAjite tene nirUttara karIne tene jItI lIdhI. prItimatIe tarataja svayaMvaramALA tenA kaThamAM ArApaNuM karI. te joi sa bhUcara ane khecara rAjAe tenI upara kApAyamAna thayA. teo kahevA lAgyA ke-'A vANImAM vAtula jevA ane AkaDAnAM 1 dAkSiNyatAvALA.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 saga 1 le tulanI je halako koNa che ? ke je kApaDI ame badhA ahIM chatAM A kanyAne paraNI javAne Icche che ?" A pramANe kahIne sarva rAjAe ghoDesvAra ane rAjasthAnI sAthe astro ugAmI, kavaca paherI yuddhane AraMbha karavA mATe taiyAra thayA. eTale aparAjita kumAra paNa ekadama uchaLI keI gajasvArane mArI tenA hAthI para besI tenAM ja astrothI yuddha karavA lAge. kSaNavAra pachI pAcho kaI rIte mArI tenA rathamAM besIne yuddha karavA lAge. e pramANe kSaNavAra bhUmi para ane kSaNavAra pAcho hAthI upara besIne yuddha karavA lAvyuM. te eka chatAM anekanI jema thaIne IdranA vajanI je skuraNayamAna thaye, ane teNe krodhathI zatrunA sainyane bhagna karI dIdhuM, pachI prathama eka strIe zAstrathI jItI lIdhA ane atyAre A ekAkI koI purUSe zastrathI jItI lIdhA" evI lajajAthI sarve rAjAe ekaThA thaIne yuddha karavA AvyA, eTale aparAjitakumAra ekadama uchaLIne soma prabhanA hAthI upara caDhI gayo. te vakhate samaprabhe keTalAMka lakSaNothI ane tilakAdika cihnothI kumArane oLakhe. teNe tatkALa e mahAbhujane AliMgana karyuM ane kahyuM ke "are atulya parAkramI bhANeja ! sAre bhAgye meM tane oLakhe." pachI teNe A khabara sarva rAjAone kahI eTale sarva rAjAo yuddhathI virAma pAmyA, ane te ja sarve tenA svajana thaIne harSathI vivAhamaMDapamAM AvyA. pachI jitazatru rAjAe zubha divase paraspara anurakta evA aparAjita ane prItimatIne vivAhautsava karyo. arAjitakumAre pitAnuM svAbhAvika marUpa pragaTa karyuM. sarva jana tenA parAkramathI ane rUpathI tenI upara anurakta thayA. jitazatru rAjAe sarva rAjAone egya satkAra karIne vidAya karyA. aparAjita kamAra prItimatInI sAthe krIDA karato keTalAka kALa tyAM rahyo. jitazatru rAjAnA maMtrIe pitAnI rUpavatI kanyA maMtrIputra vimaLabodhanI sAthe paraNAvI. eTale te paNa teNanI sAthe krIDA karavA lAgyo. anyadA haridI rAjAne eka dUta tyAM AvyA. kumAre tene joIne saMbhramathI AliMgana karyuM. pachI kumAre pitAnuM ane mAtAnuM kuzaLa pUchyuM, eTale dUta netramAM azru lAvIne be -"tamArA mAtApitAnuM zarIradhAraNa mAtra kuzaLa che, kemake tamArA pravAsadinathI AraMbhIne temanAM netra athuvaDe pUrNa rahyAM kare che. tamAruM navanavuM caritra loko pAsethI sAMbhaLIne teo kSaNavAra khuzI thAya che, paNa pAchA tamAre viyoga yAda AvavAthI mUccha pAmI jAya che. he prabhe ! tamAre ahIMne vRttAMta sAMbhaLIne mane tenuM vAstavika paNuM jANavA mATe ahIM mokalyA che, to have tame mAtApitAne kheda ApavA gya nathI. dUtanAM AvAM vacana sAMbhaLI kumAra netramAM azru lAvI gaddagad akSare belyo ke mAtApitAne AvuM duHkha ApanAra mArA jevA adhama putrane dhikkAra che !" pachI jitazatru rAjAnI AjJA laIne aparAjita kumAra tyAMthI cAlyo. te vakhate be putrIone laIne bhuvanabhAnu rAjA tyAM Avyo. tema ja prathama je je rAjakanyA te paraNyo hato, temane laI laIne temanA pitAe paNa tyAM AvyA. abhaya meLavanAra sUrakAMta vidyAdhara paNa tyAM Avyo. pachI prItimatI ane bIjI patnIothI tathA aneka bhUcara ane khecara rAjAothI viTAyelo, bhUcara khecara raunyathI bhUmi ane AkAzane AcchAdana karate aparAjitakumAra thoDA divasamAM siMhapura nagare AvI pahoMcyo. hariNuMdI rAjAe sAmA jaIne pRthvI para AleTI paDelA kumArane AliMgana karI kheLAmAM besArI vAraMvAra tenA mastaka para cuMbana karyuM. pachI mAtAe netramAM azru lAvI praNAma karatA kumAranA pRSTha upara karavaDe sparza
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 181 karyo ane tenA mastaka upara cuMbana karyuM. prItimatI vigere vadhU e pitAnAM pUjya sAsu sasarAnA caraNamAM namI praNAma karyo, eTale vimaLabodhe temanAM nAma laI laIne saune oLakhAvI. pachI aparAjite sAthe AvelA bhUcara ane khecarAne vidAya karyA, ane mAtApitAnAM netrane utsava karato tyAM rahIne sukhe krIDA karavA lAgyo | manogati ane capalagati je maheMdra devalokamAM utpanna thayA hatA, te tyAMthI cavIne sUra ane somanAme aparAjitakumAranA anuja baMdhu thayA. anyadA rAjA hariNuMdIe aparA jita kumArane rAjyapara besArIne dIkSA lIdhI ane te rAjarSi tapasyA karIne paramapadane prApta thayA. aparAjita rAjAnI prItimatI paTTarANI thaI, ane vimaLabodha maMtrI thayo ane be anuja baMdhu maMDalezvara thayA. aparAjika rAjAe prathamathI ja anya rAjAone dabAvyA hatA tethI te sukhe rAjya karavA lAgyo ane nirvidane. bhoga bhegavavA lAgyA. purUSArthathI avaMcita (yathAgya rIte purUSArthane sAdhato) aparAjita rAjA vicitra racaitya ane lAkho rathayAtrA karato kALa nigamana karavA lAgyuM. eka vakhata aparAjita rAjA udyAnamAM gayo hato, tyAM mUttithI kAmadeva je anaMgadeva nAme eka sArthavAhano samRddhimAna putra tenA jevAmAM AvyuM. te divya veSane dhAraNa karanArA samAna vayanA mitrothI vIMTAyelo hato, ghaNI ramaNIya ramaNIonI sAthe krIDA karate hate, yAcakone dAna Apate hate, baMdijane tenI stuti karatA hatA, ane gItagAna sAMbhaLavAmAM Asakta hatA. tene joIne aparAjita rAjAe potAnA mANasone pUchyuM ke, "A koNa che ?" teoe kahyuM ke "A samudrapALa nAmanA sArthavAhano anaMgadeva nAme dhanADhaya putra che.' te sAMbhaLIne "mArA nagaranA vyApArI paNa AvA dhanADhaya ane udAra che, tethI huM dhanya chuM" ema potAnI prazaMsA karatA karatA aparAjita rAjA ghera AvyA. bIje divase rAjA bahAra jato hato tevAmAM cAra purUSoe upADeluM ane jenI AgaLa virasa vAdya vAge che evuM eka mRtaka tenA jovAmAM AvyuM. tenI pachavADe chAtI kuTatI, chuTe keze rUdana karatI ane pagale pagale mUcha khAtI aneka strIo jatI hatI, te joI rAjAe sevakone pUchyuM ke "A keNa marI gayuM ? teo bolyA ke-pile sArthavAhane putra anaMgadeva akasamAta vicikA (kalerA)nA vyAdhithI mRtyu pAmyo che. te sAMbhaLatAM ja aparAjita rAja belyo-" aho A asAra saMsArane dhikakAra che, ane vizvAsInA ghAta karanAra vidhine paNa dhikkAra che. hA ! mohanidrAthI aMdha cittavALA prANIone A ke pramAda che !" A pramANe mahAna saMvegane dhAraNa karate aparAjita rAjA pitAne ghera pAcho gayo ane keTalAka divasa evA khedamAM vyatikamAvyA. anyadA je kevaLIne prathama kaMDapuramAM joyA hatA te kevaLI jJAnavaDe aparAjita rAjAne bedhane yogya thayela jANI tenA upakArane mATe tyAM padhAryA. temanI pAsethI dharma sAMbhaLI paddha nAmanA prItimatIthI thayelA putrane rAjya upara besADI aparAjita rAjAe dIkSA lIdhI. temanI sAthe temanI priyA prItimatI, anuja baMdhu sUra tathA sema ane maMtrI vimaLabodha e sarvee dIkSA lIdhI. teo sarve tapasyA karI mRtyu pAmIne AraNa nAmanA agyAramA devalokamAM paraspara prItivALA IdranA sAmAnika devatA thayA. A ja budvIpamAM bharatakSetrane viSe kure dezanA maMDanarUpa hastinApura nAme nagara che, te nagaramAM caMdranA je AlAdakArI zrISeNa nAme rAjA thayo. tene lakSamInA jevI zrImatI
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 saga 1 le nAme paTTarANI hatI. anyadA te rANIe rAtrinA zeSa bhAge svapnamAM zaMkhanA je ujajavaLa pUrNa caMdra pitAnA mukhakamaLamAM praveza kareta je. prAta:kALe te vRttAMta teNe potAnA pati zrISeNa rAjAne jaNAvyo. rAjAe svapnavettAne bolAvIne tene nirNaya karyo. teoe kahyuM ke-"A svapnathI caMdranI jema sarva zatrurUpa aMdhakArane nAza kare tevo eka putra devIne thaze" te ja rAtrie aparAjitane jIva AraNa devalokathI cavIne zrImatI devInI kukSimAM avataryo. yogya kALe sarva lakSaNothI pavitra evA eka putrane devIe janma Apyo. pitAe pUrvajanA nAmathI tenuM zaMkha evuM nAma pADayuM. pAMca dhAtrIoe lAlita kare te kumAra anukrame moTo thayo. gurUne mAtra sAkSIbhUta karIne pratijamamAM abhyAsa karelI sarva kaLAe teNe lIlAmAtramAM saMpAdana karI lIdhI. vimaLabaMdha maMtrIne jIva AraNa devalokathI cavIne zrISeNa rAjAnA guNanidhi nAmanA maMtrIne matiprabha nAme putra thayo. te kAmadevane vasaMtanI jema zaMkhakumAranI sAthe rAjakrIDA karanAra ane sahAdhyAyI mitra thayo. matiprabha maMtrIputra ane bIjA rAjakumAranI sAthe vividha prakAranI krIDA karatA zaMkhakumAra yauvanavayane prApta thayo. eka vakhate tenA dezanA loko dUrathI pikAra karatA karatA AvIne zrISeNa rAjAne vijJapti karavA lAgyA-"he rAjedra ! tamArA dezanI sImA upara ati viSama uMcAIvALe, vizALa zikharavALe ane zazirA nAmanI nadIthI aMkita caMdra nAme parvata Avela che. te parvatanA durgamAM samaraketu nAme eka pallIpati rahe che, te niHzaMkapaNe amane luMTe che, mATe he prabho ! tenAthI amAruM rakSaNa kare." te sAMbhaLI tenA vadhane mATe prayANa karavAne IcchatA rAjAe raNathaMbhA vagaDAvI. te vakhate zaMkhakumAre AvI namaskAra karIne namratAthI kahyuM"pitAjI! evA palalIpatine mATe Apa ATalo badhe AkSepa zA mATe karo cho ? masalAne mAravAne hAthI ane sasalAne mAravAne siMhane taiyAra thavAnI jarUra na hoya, tethI tAta ! mane AjJA Apo, huM tene bAMdhIne ahIM lAvIza; tame pote prayANa karavuM choDI de, kAraNa ke te tamane ulaTuM lajajAkAraka che." putranAM AvAM vacana sAMbhaLI tatkALa rAjAe tene senA sAthe vidAya karyo. zaMkhakumAra anukrame te pahalInI pAse Avyo. kumArane Avate sAMbhaLIne kapaTamAM zreSTha eve te pahelIpati durgane zUnya mUkIne bIjA gahavaramAM pesI gayo. kuzAgra buddhivALA zaMkhakumAre te durgamAM eka sAmaMtane sAra sAra sainya laIne dAkhala karyo, ane pote keTalAka saunikane laIne eka latAgrahamAM saMtAI rahyA eTale chaLa karanAra palIpatie pelA durgane rUMdhI dIdhe. pachI "are kumAra! have tuM kyAM jaIza?" ema bolI jevI te pallIpatie garjanA karI te kumAre bahArathI AvIne potAnA puSkaLa sainyathI tene gherI lIdhe eka taraphathI durganA killA upara rahelA prathama mokalelA sainya ane bIjI taraphathI kumAranA sainya vacamAM rahelA pallI patine mAravA mAMDyo; eTale pallIpati kaMTha para kuhADe dhAraNa karI zaMkhakumArane zaraNe Avyo ane belyo-"he rAjakumAra ! mArA mAyAmaMtronA upAyane jANanArA tame eka ja che. he svAmina ! siddha purUSane bhUtanI jema have huM tamAro dAsa thayo chuM, mATe mAruM sarvasva grahaNa kare ane prasanna thaIne mArApara anugraha kare." kumAre tenI pAse je corInuM dhana hatuM, te laIne jenuM hatuM te tene saMpAvI dIdhuM ane pitAne levA yogya daMDa pote lIdhe. pachI pallI patine sAthe laIne kumAra pAcho vaLyo. sAyaMkALa thatAM mArgamAM teNe paDAva karyo, ardha rAtre kumAra zasyA upara sthita hatA, tevAmAM koI karUNa svara tenA sAMbhaLavAmAM Avyo, tethI tarata hAthamAM khaga laIne svarane anusare te cAlyo.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 183 AgaLa jatAM AdheDa vayanI eka strIne temaNe rUdana karatI joI, eTale kumAre mRdu svare tene kahyuM ke, "he bhadre ! re nahIM, tArA duHkhanuM je kAraNa hoya te kahe. kumAranI mUrti ane vANIthI AzvAsana pAmIne te strI belI-aMgadezamAM caMpAnagarIne viSe jitAri nAme rAjA che. tene kIrtAimatI nAme rANI che. te rANIne ghaNA putro thayA pachI yazomatI nAme eka strIjanamAM ziromaNi putrI thaI che. te pitAne gya vara ke koI sthAna nahIM jaNAvothI purUSa upara arocakI thayelI che, tethI tenI daSTi koI paNa purUSamAM ramatI nathI. anyadA zrISeNa rAjAne putra zaMkhakumAra tenA zravaNamArge AvatAM teNe ane kAmadeve eka sAthe teNInA hRdayamAM sthAna karyuM. te vakhate yazomatIe pratijJA karI ke te zaMkhakumArane ja mAre paraNavuM. putrIne anurAga gya sthAne thayo che ema jANIne tenA pitA paNa te vAtathI ghaNo harSa pAmyA. pachI jitAri rAjAe zrISeNa rAjAnI pAse tenA vivAhane mATe mANase mokalyA. tevAmAM vidyAdharapati maNizekhare te kanyAnI mAgaNI karI. jitArI rAjAe tene kahyuM ke-"mArI kanyA zaMkhakumAra sivAya bIjAne IcchatI nathI." tethI krodha pAmI te adhama vidyAdhare baLatyAre tenuM haraNa karyuM che. huM te yazematI kanyAnI dhAtrI chuM. * haraNa thayuM tyAre huM tenI bhaja sAthe vaLagI rahI hatI, paNa te duSTa khecare bAvaDe mane choDAvI dIdhI che. saMsAramAM sArarUpa te ramaNane te duSTa keNa jANe kyAM laI gaye haze ? tethI huM vilApa karuM chuM ke te mArA vinA zI rIte Avaze ?" A pramANe tenI hakIkta sAMbhaLIne "bhadde dhIrI thA, huM te duSTane jItIne game tyAMthI teNIne laI AvIza." A pramANe kahI zaMkhakumAra tene zodhavAne aTavImAM bhamavA lAgyA. e samaye sUrya udayAcaLa para ArUDha thayo ane zaMkhakumAra paNa kaI vizALazRMgavALA giripara ArUDha thayA. tyAM eka guhAnI aMdara yazematI tenA jovAmAM AvI. te vivAhane mATe prArthanA karatA pelA khecarane A pramANe kahetI hatI-"are aprArthitanI prArthanA karanAra ! tuM zA mATe vyartha kheda kare che ? zaMkhanA jevA ujajavaLa guNavALe zaMkhakumAra ja mAre bhartA che, kadi paNa bIjo koI mAre bhartA thavAno nathI." te vakhate te vidyAdhare ane kumArI e zaMkhakumArane dIThe. eTale te duSTa vidyAdhara be - he mUkha ! A tAre priya kALathI kheMcAIne ahIM mAre vaza AvI gaye che. he bALe ! have tArI AzAnI sAthe tene mArIne huM tane paraNIza ane mAre ghera laI jaIza," A pramANe kahetAM te duSTane zaMkhakumAre kahyuM, "are paranArInuM haraNa karanAra pApI ! Ubho thA, hamaNAM ja A khaga vaDe huM tAruM zira harI lauM chuM." pachI te baMne sAmasAmA khagra ugAmIne suMdara cAlAkIthI cAlatI ane pRthvIne kaMpAvatA yuddha karavA lAgyA. jyAre te vidyAdhara bhujAnA baLathI kumArane jItI zakaze nahIM, tyAre vidyAthI vikalA tapta lehamaya geLA vigere astrothI yuddha karavA lAgyA. paNa puNyanA utkarSathI te geLAe kumArane kAMI paNa IjA karavAne samartha thayA nahIM. kumAre potAnAM khagathI tenAM ghaNAM aone khaMDita karI nAMkhyAM, astronAM khaMDanathI kheda pAmelA becaranuM dhanuSya kumAre chedI nAkhyuM ane tenA ja bANathI tene chAtImAM vIdhI nAMkhe. tatkALa chedelA vRkSanI jema te vidyAdhara pRthvI para paDyo; eTale zaMkhakumAre pavana vigere upacArathI tene sajaja karI puna: yuddha karavAnuM AmaMtraNa karyuM. becarapati kamAra pratye bolya-"he parAkramI ! he ke je kAIthI jItAye na hate tene teM jItI lIdho che, tethI tuM sarvathA mAnya purUSa che. he vIra ! jema teM A 1 arUcivALI. 2 mRtyu.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 sarga 1 le yamatIne guNathI kharIdI lIdhI che, tema huM tArA parAkramathI kharIda thaI gayo chuM. mATe mArA aparAdhane tuM kSamA kara." kumAra be -he mahAbhAga ! tArA bhajavIryathI ane vinayathI huM rajita tha chuM, mATe kahe, huM tAruM zuM kArya karuM ?" vidyAdhara betame prasanna thayA che te vaitADhayagiri upara cAlo, tyAM tamAre siddhAyatananI yAtrA thaze ane mArI upara anugraha thaze." zaMkhakumAre tema karavAne kabula karyuM. yazomatI "AvA uttama bhartAne ha varI chuM' ema jAgI manamAM ghaNo harSa pAmI. te samaye maNizekharanA pALArUpa khecara A vRttAMta jANIne tyAM AvyA ane teoe upakArI evA zaMkhakumArane namaskAra karyo. pachI be becarane pitAnA sainyamAM mokalI zaMkhakumAre pitAnuM vRttAMta jaNAvyuM ane te rau ne tAkIde hastinApura tarapha javA AjJA karI. pachI pelI yazomatI nI dhAtrIne beca pAse tyAM belAvI, ane dhAtrI tathA yazomatI sahita zaMkhakumAra betADhayagiri para Avyo. tyAM siddhAyatanamAM rahelA zAzvata prabhune teNe vaMdanA karI ane yazomatI sAthe temanI vividha prakAre pUjA karI. pachI maNizekhara kumArane kanakapuramAM laI gaye, ane tyAM potAne ghera rAkhI devatAnI jema tenI pUjA bhakti karI. sarve caitADhayavAsIone A vAta sAMbhaLIne moTuM Azcarya lAgyuM, tethI sarve AvI AvIne zaMkhakumAra ane yazomatIne vAraMvAra jovA lAgyA. zatrujaya vigere mUlyathI prasanna thayelA keTalAeka mahaddhika khecare zaMkhakumAranA diLa thaIne rahyA; ane teo potapotAnI putrIe zaMkhakumArane ApavA AvyA. temane kumAre kahyuM ke-yazomatIne paraNyA pachI A kanyAone huM paraNIza." anyadA maNizekhara vigere pitA potAnI kanyAo laIne yazomatI sahita zaMkhakumArane caMpA nagarIe laI gayA. "potAnI putrInI sAthe aneka khecaDhAthI parivRtta tene vara Ave che." e khabara sAMbhaLI jitAri rAjA ghaNe khuzI thaIne sAme AvyuM. tyAM saMbhramathI zaMkhakumArane AliMgana karIne te rAjAe saune nagarImAM praveza karAvyuM. ane mahatsava pUrvaka pitAnI putrIne tenI sAthe vivAha karyo. pachI zaMkhakumAra bIjI vidyAdharonI kanyAone paNa paraNya, ane zrI vAsupUjya svAmInA caityanI bhaktipUrvaka yAtrA karI. pachI khecarane vidAya karI keTalAka divasa tyAM rahIne yazomatI vigere patnIo sahita zaMkhakumAra hastinApura AvyA. aparAjita kumAranA pUrva janmanA anuja baMdhu sUra ane sema je AraNa devalokamAM utpanna thayA hatA te tyAMthI cyavane yazodhara ane guNadhara nAme A janmamAM paNa tenA (zaMkhakumAranA) anuja baMdhu thayA. rAjA zrISeNe zaMkhakumArane rAjya ApI guNadhara gaNadharanA caraNamAM AvI dIkSA lIdhI jema zrISeNa rAjA muni thaIne dustapa tapane pALavA lAgyA, tema zaMkhanA jevA ujajavaLa yazavALo zaMkhakumAra cirakALa pRthvIne pALavA lAgyA. anyadA jene kevaLajJAna utpanna thayuM che evA ane devatAnA sAnidhyapaNAthI bhatA zrISeNarAjarSi vihAra karatA karatA tyAM padhAryA. zaMkharAjA te khabara sAMbhaLI sAme Avyo ane bhaktithI temane vaMdanA karIne saMsArasAgaramAM nAvikA jevI temanI dezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte zaMkha rAjA bolya-"he sarvajJa! tamArA zAsanathI huM jANuM chuM ke A saMsAramAM kaI koInuM saMbaMdhI nathI, kevaLa svArthanuM saMbaMdhI che. tathApi A yazomatI upara mane adhika mamatA . kema thaI ? te prasanna thaIne kaho, ane mArA jevA anabhijJane zikSA Ape." kevaLA 1. page cAlanArA sevaka.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 185 bhagavaMta bolyA- "tArA dhanakumAranA bhavamAM e tArI dhanavatI nAme patnI hatI, saudharma devalokamAM tArA mitrapaNe utpanna thaI hatI, citragatinA bhavamAM ratnavatI nAme tArI priyA hatI, mAheMdra devalokamAM tAro mitra thayelI hatI, aparAjitanA bhavamAM prItimatI nAme strI thaI hatI. pAchI AraNa devalokamAM tAre mitra thaI hatI, ane A sAtamA bhavamAM te yazematI nAme tArI strI thayela che. tethI bhavAMtaranA vegathI tAre teNInI upara snehasaMbaMdha thayelo che. have ahIMthI aparAjita nAmanA anuttara vimAnamAM jaI tyAMthI cyavane A bharatakhaMDamAM tame neminAtha nAme bAvIsamA tIrthaMkara thaze, ane A yazomatI rAjImatI nAme avivAhitapaNe anurAgI thayelI tamArI strI thaze. te tamArI pAse dIkSA laIne prAMte paramapadane prApta thaze. A yazodhara ane guNadhara anuja baMdhu ane matiprabha nAme maMtrI tamArA gaNadharapadane prApta karIne siddhi padane pAmaze" A pramANe gurUmukhe sAMbhaLIne zaMkha rAjAe puMDarIka nAmanA putrane rAjya para besADI dIkSA grahaNa karI, ane tenA baMne baMdhu, maMtrI ane yazomatIe tenI pAse dIkSA lIdhI. anukrame zaMkha munie gItArtha thaI mahA AkarI tapasyAo karI, ahaMtu bhakti vigere sthAnakena ArAdhanathI tIrthaMkaranAmakarma upArjana karyuM. aMte pAdapapagamana anazana karI zaMkhamuni aparAjita vimAnamAM utpanna thayA. ane yazomatI vigere paNa te ja vidhithI aparAjita vimAnane prApta thayA. #SAB%8 38888888888888888888888@BJG ityAcAryazrIhemacaMdra viracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye aSTame parvaNi zrI ariSTanemipUrvabhava vana nAma prathama saH . 98988888888888888888888888888888 3838 1 cothuM anuttara vimAna. 24
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagara jo vasudeva caritra. A bharatakSetramAM mathurA nAme eka zreSTha nagarI che, je yamunA nadIthI jANe nIla vastrane dhAraNa karanArI hoya tema zeAle che. te nagarImAM harivaMzane viSe prakhyAta rAjA vasunA putra gRha dhvajanI pachI ghaNA rAjAe thai gayA pachI yadu nAme eka rAjA thayA. yadgune sUnA jevA tejasvI ghara nAme putra thayA, ane te zUrane zauri ane suvIra nAme e vIra putro thayA. zUra rAjAe zaurine rAjya para besArI ane suvIrane yuvarAjapada ApI sa'sArapara bairAgya AvavAthI dIkSA grahaNa karI. zaura peAtAnA anuja khaMdhu suvIrane mathurAnu rAjya ApIne pote kuzAta dezamAM gayA, ane tyAM teNe zauya pura nAme eka nagara vasAvyuM. zauri rAjAne aMdhakavRSNi vigere putro thayA ane suvIrane bheAjavRSNi vigere ati parAkramI putro thayA. mahAbhuja suvIra mathurAnuM rAjya potAnA putra bhAjavRSNuine ApI pAte siMdhu dezamAM sauvIrapura nAme eka nagara vasAvIne tyAM rahyo.mahAvIra zaura rAjA potAnA putra aMdhakavRSNuine rAjya sAMpI supratiSTha muninI pAse dIkSA laine mekSe gayA. ahI mathurAmAM rAjya karatAM bhAjavRSNuine ugra parAkramavALA ugrasena nAme eka putra thayA. aMdhakavRSNine subhadrA rANIthI daza putro thayA. teenAM samudravijaya, akSAlya, stimita, sAgara, himavAn, acala, dharaNa, pUraNa, abhicadra ane vasudaiva evAM nAma sthApana karyAM. te daze dazA" evA nAmathI prasiddha thayA. temane kuMtI ane madrI nAme be anuja beneA thai. tenA pitAe kuMtI pAMDu rAjAne ane maddI damaghASa rAjAne ApI. anyadA adhakavRSNui rAjAe supratiSTha nAmanA avadhijJAnI munine praNAma karI aMjali joDI A pramANe pUchyuM-svAmin ! mAre vAsudeva nAme dazamA putra che, te atyaMta rUpa ane saubhAgyavALA che, temaja kaLAvAn ane parAkramI che tenu zuM kAraNa ?" supratiSTha muni khelyA-"magadha dezamAM nadigrAmane viSe eka garIkha brAhmaNa hatA; tene sAmilA nAme strI hatI, temane nardiSaNa nAme eka putra thayA. maddabhAgyamAM zirAmaNa jevA te putranAM mAtApitA khAlyavayamAMthI ja marI gayAM. te putra meATA peTavALA, lAMbA dAMtavALA, kharAkha netravALA ane cArasa mAthAvALA hatA, tethI temaja khIjA' a'gamAM paNa kurUpI hAvAthI tene tenA svajanoe paNa cheADI dIdhA. te vakhate jIvatA chatAM paNa muvA jevA jANIne tenA mAmAe tene grahaNa karyA. te mAmAne sAta kanyA paraNavAne lAyaka thayelI hatI. tethI tene tenA mAmAe kahyuM hatuM ke huM tane eka kanyA ApIza.' kanyAnA lAbhathI te mAmAnA gharanuM badhuM kAma karatA hatA. A khakhara jANIne sAta kanyAmAMthI sauthI meATI yauvanavatI kanyAe kahyuM ke- jo pitA mane A kurUpIne Apaze teA jarUra huM mRtyu pAmIza.' te sAMbhaLIne nadiSeNa kheda pAmyA, eTale tenA mAmAe kahyu ke 'huM tane bIjI putrI ApIza, tuM kheda kara nahI" te sAMbhaLI bIjI putrIe paNa tevI ja pratijJA karI. evI rIte saghaLI putrIoe anukrame tevI pratijJA karI, ane tenA pratiSedha karyAM, te sAMbhaLI kheda pAmelA nardiSaNane tenA mAmAe kahyuM ke 'huM kAI khIjAnI pAse mAgaNI karIne tane kanyA paraNAvIza, mATe he vatsa ! tuM
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 187 AkuLavyAkuLa thaIza nahIM'. naMdiSeNe vicAryuM ke "jyAre mArA mAmAnI kanyAo mane IcchatI nathI, te pachI mArA jevA kurUpIne bIjAnI kanyA kema Irachaze ?' Avo vicAra karI vairAgya pAmIne te tyAMthI nIkaLI ratnapura nagare AvyA. tyAM krIDA karatA koI strI purUSane joIne te pitAnI niMdA karavA lAgyA. pachI maravAnI IcchAthI vairAgyavaDe te upavanamAM AvyuM. tyAM susthita nAme eka munine joIne temane vaMdanA karI. jJAnathI tene mane bhAva jANIne te muni belyA:-"are manuSya ! tuM mRtyunuM sAhasa karIza nahIM, kemake A sarva adharmanAM phaLa che. sukhanA arthIe te dharma karavo joIe, AtmaghAtathI kAMI sukha thatuM nathI, dIkSA laIne karele dharma ja bhavabhavamAM sukhanA hetubhUta thAya che. A pramANe sAMbhaLI te pratibaMdha pAme, tethI teNe tarata ja te muninI pAse vrata grahaNa karyuM. pachI gItArtha thaIne teNe sAdhuonuM vaiyAvRttva karavAne abhigraha karyo. bALa ane lIna pramukha munionI vaiyAvRtya karanArA ane temAM kadI paNa kheda nahIM pAmanArA te naMdiSeNa muninI anyadA IMdra sabhAmAM prazaMsA karI. idranAM te vacana para zraddhA nahIM rAkhanAre kaI deva plAna muninuM rUpa laIne ratnapuranI samIpanA araNyamAM Avyo, ane eka bIjA sAdhune veSa vikuvIne naMdiSeNa muninA sthAnamAM gayo. evAmAM nadiSeNa pAraNuM karavAne mATe besIne grAsa bharatA hatA tevAmAM te sAdhue AvIne kahyuM ke -"are bhadra! sAdhuonI vaiyAvRtya karavAnI pratijJA laIne tu atyAre kema khAvA beThe che ? nagaranI bahAra atisAra regavALA eka muni kSudhA ane tRSAthI pIDita che. te sAMbhaLatAM ja naMdiSeNa muni AhAra karavAnuM paDatuM mUkI te munine mATe zuddha pANI zodhavA nIkaLyA, te vakhate AvelA deve potAnI zaktithI sarvatra aneSaNaya karavA mAMDayuM, paNa te labdhivALA muninA prabhAvathI tenI zakti vadhAre cAlI nahIM, eTale naMdiSeNa munie kaI ThekANethI zuddha pANI prApta karyuM. pachI naMdiSeNa muni te glAna muninI pAse AvyA; eTale te kapaTI manie kaThora vAka vaDe tenA para Akroza karyo-"are adhama ! he AvI avasthAmAM paDyo chuM ane tuM A vakhate bhajanamAM laMpaTa thaI satvare ahIM Avyo nahIM, mATe tArI vaiyAvRtyanI pratijJAne dhikkAra che." maMdiSeNa muni bolyA- he muni ! mArA te aparAdhane kSamA kare. have huM tamane sajaja karIza. A tamAre 5 evuM zuddha pANI huM lAvyo chuM." pachI tenuM pAna karAvI temaNe kahyuM ke "jarA beThA thAo eTale glAna muni bolyA "are muMDA ! huM ke azakta chuM, te zuM tuM nathI jete ?" AvAM tenAM vacana sAMbhaLI te mAyAmunine pitAnA skaMdha upara caDAvI te naMdiSeNa muni cAlyA, tathApi te muni pagale pagale A pramANe tenA upara Akroza karato hato. "are adhama ! utAvaLathI cAlIne mArA zarIrane ghaNuM DelAvavA vaDe mane zA mATe pIDe che? jo kharekhara sAdhunI vaiyAvRtya karanAra hoya te haLave haLave cAla." A pramANe kahevAthI te haLave haLave cAlyA eTale devatAe tenI upara viSTA karI ane kahyuM ke "tu vegabhaMga zA mATe kare che? "A maharSi pIDA rahita kyAre thAya,' evuM ciMtavana karatA nadiSeNa muni tenAM kaTu vacanone jarA paNa gaNatA nahI. tenI AvI daDhatA joIne te deve viSTAnuM haraNa karyuM ane divyarUpe tene traNa pradakSiNA daIne namaskAra karyo. pachI teNe IMdra karelI prazaMsAnI vArtA kahI ane khamAvIne kahyuM ke "he mahAbhAga ! huM tamane zuM ApuM ? te kaho." muni bolyA-meM mahA dulabha dharma prApta karyo che, tenA karatAM vizeSa sArarUpa A jagatamAM
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 sarga 2 jo bIjuM kAMI nathI ke jenI huM tamArI pAse mAgaNI karuM. A pramANe temane uttara sAMbhaLIne te devatA svargamAM gaye ane muni pitAnA upAzrayamAM AvyA; bIjA munioe pUchayuM eTale temaNe garva rahitapaNe sarva jaNAvI dIdhuM. pachI temaNe bAra hajAra varSa sudhI dustara tapa karyuM ane chevaTe anazana karyuM. te avasare tene pitAnuM durbhAgya sAMbharyuM. tethI teNe evuM niyANuM karyuM ke "A tapanA prabhAvathI Avate bhave huM ramaNIjanane ghaNe valabha thAuM. AvuM niyANuM karI mRtyu pAmIne te mahAzukra devalokamAM devatA thayA. tyAMthI cyavIne te tamArA putra vasudeva thayA che. pUrva bhavanA niyANAthI te ramaNIjanane ati valalabha thayela che?" pachI aMdhakavRSNi rAjAe samudravijayane rAjya upara besAryA ane pite supratiSTha muninI pAse dIkSA laIne mokSe gayA. ahIM rAjA bhejavRSNie paNa dIkSA lIdhI, eTale mathurAmAM ugrasena rAjA thayA. tene dhAriNI nAme paTTarANI hatI. eka vakhate ugrasena rAjA bahAra jatA hatA, tevAmAM mArgamAM ekAMte beThelA keI mApavAsI tApasane teNe dITho, te tApasane e abhigraha hatuM ke "mAsopavAsane pAraNe pahelAM gharamAMthI ja bhikSA maLe che tenAthI mApavAsanuM pAraNuM karavuM, tyAM na maLe to bIje gherathI bhikSA laIne karavuM nahIM." evI rIte mAse mAse eka gharanI bhikSAthI pAraNuM karIne te ekAMta pradezamAM AvIne rahetA hatA, keInA gRhamAM raheto nahIM. AvI hakIkata sAMbhaLI ugrasena rAjA tene pAraNAnuM nimaMtraNa karIne pitAne ghera gayA. tApasa muni tenI pachavADe gayA, paNa ghera gayA pachI rAjA te vAta bhUlI gayA. eTale te tApasane bhikSA na maLavAthI pAraNuM ryA vagara te pAchA pitAnA AzramamAM AvyA ane bIje divase pharI mAsakSamaNa aMgIkAra karyuM. anyadA rAjA pAchA te sthAna tarapha AvI caDyA, tyAM te tApasa pUrvanI jema tenA jevAmAM Avyo. eTale pitAnuM prathamanuM nimaMtraNa saMbhArI rAjAe keTalAMka cATu vacanothI temane khamAvyA ane pharI pAchuM temane nimaMtraNa karyuM; daivayoge pAchA prathamanI jema bhUlI gayA ane tApasa pAraNuM karyA vagara pAchI AzramamAM AvyA. te smaraNamAM AvatAM rAjAe pAchA pUrvanI jema temane khamAvyA ane pAchuM nimaMtraNa karyuM. te vakhate paNa rAjA bhUlI gayA. eTale tApasane kepa caDyo, tethI "A tapanA prabhAvavaDe huM bhavAMtaramAM Ane vadha karanAra thAuM." evuM niyANuM karI anazana grahaNa karIne te mRtyu pAmyA. tyAMthI te ugrasenanI strI dhAriNInA udaramAM utpanna thaye. tenA anubhAvathI anyadA rANIne patinuM mAMsa khAvAne dehada thayo, dehada na pUrAvAthI divase divase kSaya pAmatI ane kahevAne lajajA pAmatI dhAriNIe anyadA bahu kaTe te dehada pitAnA patine jaNAvyuM. pachI maMtrIoe rAjAne aMdhakAramAM rAkhI tenA udara para sasalAnuM mAMsa rAkhI temAMthI chedI chedIne rANIne ApavA mAMDayuM. jyAre tene dehada pUrNa thaye eTale te pAchI mULa prakRtimAM AvI tethI te belI ke "have pati vinA A garbha ane jIvita zA kAmanAM che?" chevaTe jyAre te pati vinA maravAne taiyAra thaI tyAre maMtrIo e tene kahyuM ke "he devI ! maraze nahIM, ame tamArA svAmIne sAta divasamAM sajIvana karI batAvazuM." AvI rIte kahI svastha karelI rANIne maMtrIoe sAtame divase ugrasenane batAvyA. tethI rANIe mATe utsava karyo. pachI poSa mAsanI kRSNa caturdazInI rAtrie caMdra mULa nakSatramAM AvatAM bhadrAmAM devIe eka putrane janma Apyo. prathamanA bhayaMkara dehadavaDe garbhathI bhaya pAmelI rANIe prathamathI karAvI rAkhelI eka kAMsAnI peTImAM janmatAMveMta ja te bALakane mUkI
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 189 dIdho. pachI te peTImAM rAjAnA ane pitAnA nAmathI aMkita evI be mudrA tathA patrikA nAkhI ratna bharIne teNIe dAsInI pAse te peTI yamunA nadInA jaLamAM vahetI mUkAvI ane 'putra janmIne mRtyu pAmyo' ema rANIe rAjAne kahyuM. ahI yamunA nadI pelI peTane tANatI tANatI zauryapuranA dvAra pAse laI gaI. koI subhadra nAme rasavaNika prAtaHkALe zaucane mATe nadIe Avyo hato teNe te kAMsAnI peTI AvatI dIThI, eTale jaLanI bahAra kheMcI kADhI. te peTI ughADatAM temAM patrikA ane be ratnamudrA sahita bALacaMdranA je eka suMdara bALaka joI te ati vismaya pAmyo. pachI te vaNika peTI vigere sAthe laI bALakane potAne ghera lAvyo ane harSathI potAnI Idu nAmanI patnIne te putra tarIke arpaNa karyo. baMne daMpatIe tenuM kasa evuM nAma pADayuM, ane madhu, kSIra tathA vRta vigerethI tene mATe karyo. jema jema te moTe thayo tema tema kalahazIla thaI lokonA bALakone mAravA kuTavA lAgyo. jethI te vaNika daMpatInI pAse lokanA upAlaMbha pratidina AvavA lAgyA, jyAre te daza varSane thaye, tyAre te daMpatIe vasudevakumArane sevaka tarIke rAkhavAne tene arpaNa karyo. vasudevane te ati priya thaI paDyo. tyAM vasudevanI sAthe rahIne te badhI kaLAo zIkhe, sAthe ja ramavA lAgyuM ane sAthe ja yauvanavayane prApta thayo. e pramANe sAthe rahetA vasudeva ane kaMsa eka rAzimAM AvelA budha ane maMgaLanI jevA zobhavA lAgyA. A arasAmAM zuktimatI nagarInA rAjA vasuno suvasu nAme putra je nAzIne nAgapura garyo hato, tene bRhadratha nAme putra thaye hato, ane te rAjagRha nagaramAM jaIne rahyo hate. tyAM tenI saMtatimAM bRhadratha nAme eka rAjA thaye, tene jarAsaMdha nAme putra thaye. te jarAsaMdha pracaMDa AjJAvALe ane trikhaMDa bhAratane svAmI prativAsudeva thaye. teNe samudravijaya rAjAne dUta mokalIne kahevarAvyuM ke "vaitAthagirinI pAse siMhapura nAme nagara che, temAM siMhanA je dusaha siMharatha nAme rAjA che, tene bAMdhIne ahIM laI Ave." vaLI jaNAvyuM ke tene bAMdhI lAvanAra puruSane huM mArI jIvayazA nAme putrI ApIza ane eka tenI Iracha, haze te samRddhimAna nagara ApIza." datanAM AvAM vacana sAMbhaLI vasudevakamA re jarAsaMdhanuM te duSkara zAsana karavAne samudravijaya pAse mAgaNI karI. kumAranI evI mAgaNI sAMbhaLI rAjA samudravijaye kahyuM ke "he kumAra ! tamArA jevA sukumAra bALakane atyAre yuddha karavA javAno avasara nathI, tethI AvI mAgaNI karavI ucita nathI." pharIvAra vasudeve AgrahathI mAgaNI karI eTale samudravijaye ghaNI senA sAthe tene mAMDamAMDa vidAya karyo. vasudeva satvara tyAMthI cAlyuM. tene Avate sAMbhaLI siMharatha paNa saunya laIne sanmukha AvyA. te banenI vacce moTuM yuddha thayuM. jyAre siMharathe vasudevanI senAne parAjaya karyo, tyAre vasudeva kaMsane sArathI karIne pite yuddha karavAne mATe tenI najIka Avya, sura asuranI jema krodhathI paraspara jayanI IcchAvALA teoe vividha prakAranAM AyudhathI cirakALa sudhI moTuM yuddha karyuM pachI mahAbhUja kaMse sArathIpaNuM choDI daI moTA parighathI siMharathanA daDha rathane bhAMgI nAMkhyo. eTale teNe kaMsane mAravAne mATe krodhathI prajajavalita thaI myAnamAMthI khaga kADhayuM, te vakhate vasudeve bhura, bANathI khagavALI tenI muSThi chedI nAkhI. pachI chaLabaLamAM utkaTa evA kase meMDhAne nAhAra upADe tema siMharathane bAMdhI upADIne vasudevanA rathamAM pheMka. 1 ghI vigere rasapadArthono vepArI. 2. prathama satyavAdo chatAM pAchaLathI asatya bolavAvaDe devoe kopAyamAna thaI mArI nAkhyo ne nara gayo te. 3. jayadratha pATha paNa kAI pratamAM che.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 sa2 jo te vakhate siMharathanu sainya sa tyAMthI bhAgI gayu eTale vasudeva vijaya meLavI siharathane pakaDIne anukrame peAtAne nagare AvyA. rAjA samudravijaye vasudevane ekAMtamAM kahyuM ke "kopphukI nAmanA eka jJAnIe mane A pramANe hita vacana kahela che ke 'jarAsa`dhanI putrI jIvayA kaniSTha lakSaNAvALI havAthI patinA ane pitAnA-bannenAM kuLanA kSaya karanArI che.' mATe A si'harathane pakaDI lAvyAnA badalAmAM jarAsaMdha te putrI tamane pAritASika tarIke Apaze, te vakhate tene tyAga karavAnA kAI upAca prathamathI vicArI rAkhajo." vasudeve kahyuM 'A si'harathane raNamAM yuddha karIne bAMdhI lAvanAra kaMsa che, mATe te jIvayazA kaMsane ja ApavA yogya che' samudravijaye kahyuM ke 'te ka'sa vikiputra che, mATe tene jIvayazA Apaze nahI, paNa parAkramathI te kSatriya jevA lAge che.' pachI samudravijaye pelA rasaviNakane khelAvI vacamAM dharmane rAkhIne tene kauMsanI utpatti pUchI eTale teNe kasanA sava vRttAMta ka MsanA sAMbhaLatAM prathamathI kahI ApyA. pachI subhadra vaNike ugrasena rAjA ane dhAriNI rANInI mudrikA ane patrikA samudravijaya rAjAne ApI. samudravijaye te patrikA vAMcI, temAM lakhyuM hatuM ke "rAjA ugrasenanI rANI dhAriNIe bhayaMkara dAudathI bhaya pAmI pAtAnA patinI rakSAne mATe A prANapriya putrane tyAga karyAM che, ane nAmamudrA sahita sarva AbhUSaNAe bhUSita evA A bALaputrane kAMsAnI peTImAM nAkhIne yamunA nadImAM vahetA mUkayA che", A pramANe patrikA vAMcIne rAjA samudravijaye kahyuM ke 'A mahAbhUja kAMsa yAdava che ane ugrasenane putra che, anyathA tenAmAM AvuM vIya sa'bhave ja nahIM.' pachI rAjA samudravijaya ka'sane sAthe laIne ardha cakrI jarAsa`dhanI pAse gayA, ane tene si'haratha rAjAne soMpyA te sAthe kasanuM parAkrama paNa jaNAvyuM.. jarAsa`dhe prasanna thaI kasane potAnI putrI jIvayazA ApI. te vakhate ka Mse pitAnA rASathI mathurApurInI mAgaNI karI, tethI te nagarI paNa ApI, jarAsa'dhe ApelA sainyane laIne kasa mathurAmAM AbyA. tyAM krUra kaMse potAnA pitA ugrasenane bAMdhIne pAMjarAmAM pUryA ane pote rAjA thayo. ugrasenane aMtimukta vigere putro hatA. temAM atimukate pitAnA duHkhathI duHkhita thaI ne dIkSA lIdhI. potAnA AtmAne kRtArtha mAnanArA ka Mse zauya nagarathI subhadra vaNikane khelAvI suvarNAdikanA dAnathI tene ghaNeA satkAra karyAM, chuTI rahelI kaMsanI mAtA dhAriNIe peAtAnA patine cheDAvavAne mATe kaMsane vinaMti karI, tathApi teNe koi rIte pAtAnA pitA ugrasenane cheADayA nahI". pachI dhAriNI kaMsanA mAnya purUSone ghera jai pratidina kahetI ke 'kAMsAnI peTImAM nAkhIne ka'sane yamunA nadImAM me' ja vahetA mUkAvyA, te vAtanI mArA pati ugrasenane te khabara paNa nathI, tethI te te sarvathA niraparAdhI che ane huM aparAdhI chuM, mATe mArA patine tame cheADAvA.' teo AvI kasane kahetA, tepaNa teNe ugrasenane cheDayA nahI, kemake "pUrva janmanu niyANu kadi anyathA thatuM nathI." have jarAsa'dhe satkAra karI vidAya karelA rAjA samudravijaya potAnA baMdhuonI sAthe peAtAnA nagaramAM AvyA. zauya puramAM sarvatra svecchAe bhamatA vAsudevakumArane joI temanA saudaryathI mAhita thayelI nagaranI strIe jANe. maMtrAkRSTa hoya tema tenI pAchaLa bhamavA lAgI. strIone kAmaNurUpa jenuM sauMdaya' che evA samudravijayanA anujaba vasudeva kumAre Ama tema bhamI krIDA karatAM keTalAka kALa ni mana karyA. eka vakhate nagaranA mahAjane pAse AvI ekAMtamAM kahyuM ke 'tamArA laghu khaMdhu vasudevanA rUpathI nagaranI sarva srIe amaryAda thai gai che. je koI strI vasudevane ekavAra paNa jue che te te paravaza thai jAya che, te e kumArane vAra'
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 191 vAra nagaramAM pharatA jue tenI te vAta ja zI karavI? rAjAe mahAjanane kahyuM ke huM tamArI IcchA pramANe baMdobasta karIza. ema kahI temane vidAya karyA pachI rAjAe pAsenA parivArane kahyuM ke "A vAta tame kaI vasudevane kaheze nahIM." eka divase vasudeva samudravijayane praNAma karavA AvyA. eTale tene pitAnA ullaMgamAM besArIne kahyuM "he kumAra ! Akho divasa krIDA mATe bahAra paryaTana karavAthI tame kRza thaI gayA che, mATe have tame divase bahAra na jatAM gharamAM ja rahe, ane he vatsa! ghera rahI tame navIna kaLAe zikhe ane prathama zikhyA cho te saMbhAro. kaLA jANanArAonI goSThImAM tamane vinoda utpanna thaze." A pramANe vaDIla baMdhunAM vacane sAMbhaLI vinIta vasudeve hA pADI ane tyArathI te ghera rahIne gIta nRtyAdikanA vinodamAM divase nirgamana karavA lAgyA. eka divase gaMdha laIne kujA nAmanI eka gaMdhAriNi dAsI jatI hatI. tene kumAre pUchyuM ke: "A gaMdha kone mATe laI jAya che?" kujA bolI "he kumAra ! A gaMdhadravya rAjA samudravijayane mATe zivAdevIe pote mokalAvyuM che.' vasudeve kahyuM "A gaMdhadravya mAre paNu kAma Avaze." ema kahI mazkarIthI teNe te gaMdhadravya tenI pAsethI laI lIdhuM; eTale kunjA kepa karIne bolI "tamArA AvA caritrathI ja tame niyaMtrita thaIne ahIM rahyA cho." kumAre kahyuM ke "te zuM ? kahe." pachI bhaya pAmelI kujAe bhaya vaDe nagarajanane sarva vRttAMta prathamathI mAMDIne temane kahI saMbhaLAvyuM. " strIonA hRdayamAM lAMbA kALa sudhI rahasya rahetuM ja nathI." dAsInI kahelI vAta sAMbhaLIne vasudeve vicAryuM ke "nagaranI strIonI mArI upara rUci karAvavAne mATe huM nagaramAM bhaNuM chuM. A pramANe je rAjA samudravijaya mAnatA hoya te mATe ahIM nivAsa karavAnI kAMI jarUra nathI. A pramANe vicAra karI kunjAne rajA ApI. te ja rAtre guTikAthI veSa pheravIne vasudevakumAra nagaranI bahAra nIkaLI gayA. pachI smazAnamAM AvIne tyAM najIka paDelA kASTanI citA khaDakI, temAM keI anAtha zabane makI vasudeve bALI nAMkhyuM. pachI gurUjanane khamAvavAne mATe vasudeve pitAnA hastAkSare patra lakhI eka staMbha upara laTakAvyuM, temAM A pramANe lakhyuM ke lokoe gurUjananI AgaLa guNane deSarUpe sthApita karyA, tethI pitAnA AtmAne jIvatAM maryA jevo mAnI vasudeve A agnimAM praveza karyo che, tethI have potAnA tarka vitarkathI kapele mAre chata athavA achato deSa sarve gurUjano ane nagarajane mULathI kSamA karazo." A pramANe karI vasudeva brAhmaNane veSa laI unmArge cAlyuM. anukrame keTaluMka bhamIne sanmArge Avyo, tyAM kaI rathamAM beThelI strIe tene je te strI potAnA pitAne ghera jatI hatI, teNIe pitAnI mAtAne kahyuM ke "A zAMta thayelA brAhmaNane rathamAM besADa. teNIe te brAhmaNane rathamAM besAryo. anukrame te tene gAma AvyA. tyAM vasudeva nAna bhajana karIne sAyaMkALe kaI yakSanA maMdiramAM jaIne rahyA. ahIM mathurAmAM "vasudevakumAre agnimAM praveza karyo' e khabara sAMbhaLI yAdave parivAra sahita rUdana karavA lAgyA. pachI temaNe vasudevanI uttarakriyA karI. A vArtA sAMbhaLI vasudeva nizciMta thayA. tyArabAda AgaLa cAlatAM vijayakheTa nAmanA nagaramAM te gayo. tyAM sugrIva nAme rAjA hatuM. tene zyAmA ane vijayasenA nAme be manahara ane kaLA jANanArI kanyAo hatI. vasudeva kaLAvijayanA paNathI te baMne kanyAone paraNyA. teonI sAthe krIDA karatAM sukhe karIne tyAMja rahyA. tyAM tene vijayasenA nAmanI patnIthI akrUra 1 chAnI vAta.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19ra sarga 2 je nAme eka putra thaye, je bIje vasudevaja hoyanI tevo lAgato hato. anyadA te badhAne tyAM ja mUkIne ekalA tyAMthI AgaLa cAlatAM eka ghora aTavImAM AvyA. tyAM tRSA lAgavAthI jaLane mATe jalAvarta nAmanA eka sarovara pAse AvyA. te vakhate eka ja gama vidhyAdri je hAthI tenI sAme deDo Ave. tene ghaNe kheda pamADIne kumAra siMhanI jema tene upara caDI beThe. temane hAthI upara beThelA joI arcimAlI ane pavanaMjaya nAmanA be khecare tene kuMjarAvarta nAmanA udyAnamAM laI gayA. tyAM azanivega nAme vidyAdharone eka rAjA hato, teNe zyAmA nAmanI pitAnI kanyA vasudevane ApI. te teNInI sAthe krIDA karavA lAgyA. mAe evI vINA vagADI ke jethI saMtuSTa thaI vasudeve tene varadAna mAgavAne kahyuM, tyAre teNue varadAna mAgyuM ke "mAre tamAre viyoga na thAo." vasudeve pUchayuM ke, "AvuM varadAna mAgavAnuM zuM kAraNa che?" tyAre zyAmA belI "vaitAdyagiri upara kinaragIta nAmanA nagaramAM arcimAlI nAme rAjA hatA. tene jvalana vega ane azanivega nAme be putro thayA. arcimAlIe jvalana vegane rAjya upara besArI vrata grahaNa karyuM. javalanagane arcimAla nAmanI strIthI aMgAraka nAme eka putra thaye, ane azanivegane suprabhA rANInA udarathI zyAmA nAme huM putrI thaI. javalana vega azakleigane rAjya upara besArIne svarge gaye. pachI javalanaganA putra aMgArake vidyAnA baLathI mArA pitA azanivegane kADhI mUkIne rAjya laI lIdhuM. mArA pitA aSTApada upara gayA tyAM eka aMgirasa nAmanA cAraNamunine teNe pUchayuM ke, "mane rAjya maLaze ke nahIM?" muni bolyAtArI patrI zyAmAnA patinA prabhAvathI tane rAjya maLaze, ane jalAvata sarovara pAse je hAthIne jItI leze, te tArI putrIno pati thaze, ema jANI leje." muninI vANInI pratItithI mArA pitA ahIM eka nagara vasAvIne rahyA, ane hamezAM te jalAvarta savara pAse tamArI zodhane mATe be kherArone mekalavA lAgyA. tyAM tame hAthIne jItIne tenI upara caDhI beThA. te joIne te khecare tamane ahIM laI AvyA ane pachI mArA pitA azanivege tamArI sAthe mane paraNAvI. pUrve mahAtmA dharaNendra, nAgendra ane vidyAdharoe maLIne ahIM e TharAva karyo che ke, "je purUSa ahaMtu caityanI pAse rahyo hoya, jenI sAthe strI hoya athavA je sAdhunI samIpe beThA hoya tevA purUSane je mAraze, te vidyAvAna haze to paNa vidyArahita thaI jaze." he svAmina ! AvA kAraNathI meM 'tamAre viyoga na thAya evuM varadAna mAgeluM che, jethI ekAkI evA tamane e pApI aMgAraka mArI nAkhe nahIM." A pramazenI tenI vANI svIkArIne aMdhakavRSNuinA dazamA putra vasudevakumAra kaLAbhyAsanA vinodavaDe tenI sAthe kALa nirgamana karavA lAgyA. eka vakhate vasudeva zyAmAnI sAthe rAtre sutA hatA te vakhate aMgAraka vidyAdhara AvIne tene harI gaye. vasudeve jAgIne joyuM ke "mane keNa harI jAya che?" tyAM to zyAmAnA mukhavALo aMgAraka "Ubho rahe, UbhuM rahe ema bolatI khagadhAriNI zyAmA temanA jevAmAM AvI. aMgArake zyAmAnA zarIranA be bhAga karI dIdhA, te joI vasudeva pIDita thayA. tevAmAM aMgArakanI sAme be zyAmA yuddha karatI jovAmAM AvI. pachI vasudeve "A mAyA che evo nizcaya karI idra jema vAvaDe parvata para prahAra kare tema muSTivaDe aMgArakane prahAra karyo. te prahArathI pIDita thayelA aMgArake vasudevane AkAzamAMthI paDatA mUkyA, te caMpAnagarInI bahAranA vizALa sarovaramAM AvIne paDyA. haMsanI jema te savarane tarIne vasudeva te sarovaranA tIra paranA upavanamAM AvelA zrI vAsupUjya prabhunA rautyamAM peThA. tyAM vAsupUjya prabhune vaMdanA karIne avazeSa rAtri tyAM ja nirgamana karI; prAtaHkALe kaI eka brAhmaNanI sAthe caMpAnagarImAM AvyA.
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 mu 193 te nagarImAM sthAne sthAne hAthamAM vINA rAkhIne rahelA yuvAna purUSAne joi teNe eka brAhmaNane tenA hetu pUchyo, eTale te brAhmaNe kahyuM, 'A nagaramAM cArudatta nAme eka zreSThI rahe che, tene gaMdhava senA nAme kaLAnA eka sthAna jevI svarUpavatI kanyA che. teNIe evI pratijJA karI che ke je gAyanakaLAmAM mane jItaze te mArA bhatttara thaze.' tethI teNIne varavA mATe A sa jane gAyanakaLA zikhavAne pravartya che. pratyeka mAse sugrIva ane yazognIva nAmanA be ga'dharvAcAryainI AgaLa gAyanaprayAga thAya che.'' pachI vasudeva te baMnemAM uttama evA sugrIva paDitanI pAse brAhmaNane rUpe gayA, ane jaI ne kahyuM ke 'huM gautamagAtrI skaMdila nAme brAhmaNa chuM. cArUdatta zreSThInI gaMdhava senA nAmanI putrIne varavAne mATe huM tamArI pAse gadhava kaLAnA abhyAsa karavAne icchuM chuM, mATe mArA jevA videzIne tame ziSyapaNe aMgIkAra karA.' dhULamAM DhaMkAyelA ratnane nahIM jANanAra mUDhanI jema gAyanAcAya sugrIve tene mUkha jANIne AdarapUrvaka peAtAnI pAse rahevAnuM paNa kahyuM nahI.. tA paNa vasudevakumAra grAmya vacanathI leAkAne hasAvatA peAtAnA mULa svarUpane geApavIne gAcanavidyAnA adhyayananuM miSa karIne sugrIvanI pAse rahyo. ekavAra gAyanakaLAnA vAdane divase sugrIvanI strIe putranI jevA snehathI vasudevane suMdara vastranA joTA ApyA. prathama zyAmAe eka veSa ApyA hatA te A vastranA joTo dhAraNa karI vasudeva AkAne kautuka utpanna karatA cAlyA. eTale cAla, tuM gAyavidyA jANe che, tethI ame mAnIe chIe ke Aje tu' gaMdha senAne jItI laIza.' ema kahI nagarajaneA tenuM upahAsya karavA lAgyA. te upahAsyathI prasanna thatA vasudeva gAyakonI sabhAmAM gayA; tyAM leAkAe upahAsyamAM ja tene UMcA Asana upara besAryA. te samaye jANe kAi devAMganA pRthvIpara AvI hAya. tevI gaMdhava senA sabhAmaMDapamAM AvI. teNe kSaNavAramAM svadezI ane videzI ghaNA gAyakone jItI lIdhA. pachI jyAre vasudevanA vAda karavAnA samaya AvyA tyAre teNe pAtAnu rUpa prakaTa karyuM, jethI kAmarUpI devanA jevA te zeAbhavA lAgyA, tenuM rUpa jotAM ja gadhava senA kSeAbha pAmI gaI, ane 'A kANu haze' ema tarka vitarka karatAM sarva leke vismaya pAmI gayA. pachI lAkoe je je vINA tene vagADavA ApI te sa teNe dUSaNu khatAvIne tajI dIdhI. pachI gadha senAe peAtAnI vINA tene ApI eTale tene sajja karIne vasudeve pUchyuM ke he suO ! zuM A vINAvaDe mAre gAyana karavAnu che ?" gadhava senA melI 'he gItajJa ! padma cakravartInA jyeSTha baMdhu viSNukumAra muninu trivikrama saMbaMdhI gIta A vINAmAM vagADo.' pachI jANe purUSaveSI sarasvatI hoya tevA vasudeve te gIta vINAmAM evu utAryuM'' ke jethI sarva sabhAsadAnI samatipUrvaka teNe gaMdhava senAne jItI lIdhI. pachI cArUdatta zreSThI bIjA badhA vAdIene vidAya karIne vasudevane meATA mAna sAthe peAtAne ghera lAvyA. vivAha vakhate zeThe kahyuM ke, vatsa ! kayu' gAtra uddezIne hu. tamane dAna Apu' te kahe.' vasudeve hasIne kahyuM je tamane ThIka lAge te gAtra kahe.' zreSDIe kahyuM 'A vaNika putrI che evu' dhArI tamane hasavAnu kAraNa thayu che', paNu koi samaye huM tamane A putrInA vRttAMta AdithI kahI saMbhaLAvIza.' ema kahI cArUdatta zeThe te varakanyAnA vivAha karyAM. pachI sugrIva ane yazeAgrIve zyAmA ane vijayA nAmanI potAnI e kanyA ke je tenA guNathI raMjita thayelI hatI, te vasudevane ApI. eka divase cArUdatta vasudevane kahyuM ke "A gadhava kanyAnu kuLa vigere sarva vRttAMta sAMbhaLeA. A nagarImAM bhAnu nAme eka dhanADhaca zeTha hateA. tene subhadrA nAme eka putrIhatI. 25
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 2 je te baMne aputrapaNAnA duHkhathI duHkhI hatA. eka vakhate teoe eka cAraNa munine putranA janma viSe pUchyuM. temaNe kahyuM ke "putra thaze. te pachI anukrame huM putra thayo. eka divase huM mitranI sAthe kriIDA karavA gaye hatuM, tyAM samudrane kAMThe keI AkAzagAmI purUSanAM manohara pagalAM paDelAM mArA jovAmAM AvyAM. te pagalAMnI sAthe strInAM pagalAM paNa hatAM. tethI jANavAmAM AvyuM ke koI purUSa priyA sAthe ahIMthI gayela che. pachI AgaLa cAlyA to eka kadalIgRhamAM pu5nI zayyA ane DhAla taravAra mArA jovAmAM AvyAM. tenI najIka eka vRkSanI sAthe loDhAnA khIlAvaDe jaDI lIdhela eka khecara jovAmAM Ave ane pelI taravAranA sthAnanI sAthe auSadhinAM traNa valaya bAMdhelAM jovAmAM AvyAM, pachI meM mArI buddhithI temAMnI eka auSadhivaDe te khecarane khIlAthI mukta karyo, bIjI auSadhivaDe tenA ghA rUjhAvI dIdhA ane trIjI auSadhivaDe tene saceta karyo. pachI te bolyA "zaitADhayagiri upara AvelA zivamaMdira nagaranA rAjA mahedravikramane amitagati nAme huM putra chuM. eka vakhate dhUmazikha ane gauramuMDa nAmanA be mitronI sAthe krIDA karatA karatA huM himAvAna parvata upara gaye. tyAM hiraNyama nAmanA mArA eka tapasvI mAmAnI sukumAlikA nAmanI ramaNika kamArI mArA jovAmAM AvI. tene jotAM ja huM kAmAtta thaI svasthAna pratye gaye. pachI mArA mitra pAsethI mArI sthiti jANIne tatkALa mArA pitAe mane belAvIne teNInI sAthe paraNu huM tenI sAthe kriIDA karate rahetuM hatuM, tevAmAM eka vakhate mAro mitra dhUmazikha te mArI strIne abhilASI thaye che, evuM tenI ceSTA uparathI mArA jANavAmAM AvyuM, tathApi huM tenI sAthe vihAra karate ahIM AvyuM. tyAM teNe mane pramAdIne ahIM khIlA sAthe jaDI lIdhuM ane sukumAlikAne harI gaye. A mahA kaSTamAMthI tame mane choDAvyo che, to kaho, have huM tamAruM zuM kAma karuM ke jethI he mitra ! tamArI jevA akAraNa mitrane huM anRNI thAuM." pachI meM kahyuM ke "he suMdara ! tamArA darzanathI ja huM te kRtArtha thayo chuM' te sAMbhaLI te khecara uDIne tatkALa cAlyo gayo. pachI huM tyAMthI ghera gaye, ane mitronI sAthe sukhe krIDA karavA lAge. anukrame mAtApitAnA netrane utsava Apate huM yauvana vayane prApta tharyo. pachI mAtApitAnI AjJAthI zubha divase sarvAtha nAmanA mArA mAmAnI mitravatI nAmanI putrIne huM paraNe. kaLAnI AsaktithI huM te strImAM bhegAsakta thaye nahIM tethI mArA pitA mane mugdha jANavA lAgyA. pachI temaNe cAturyaprAptine mATe mane zagAranI lalita ceSTAmAM joDI dIdhe, tethI huM upavana vigeremAM svecchAe vicAravA lAgyuM. ema karatAM kaliMgasenAnI putrI vasaMtasenA nAmanI vezyAne ghera huM bAra varSa sudhI rahyo. tyAM rahIne meM ajJAna paNe soLa karoDa suvarNa dravya uDAvI dIdhuM. chevaTe kaliMgasenAe mane nirdhana thayelo jANIne tenA gharamAMthI kADhI mUkyo. tyAMthI ghera AvatAM mAtApitAnuM mRtyu thayeluM jANI dharyathI vyApAra karavAne mATe mArI strInAM AbhUSaNo grahaNa karyo. pachI mArA mAmAnI sAthe vyApAra arthe cAlIne huM uzaravatI nagarIe AvyA. tyAM strInAM AbhUSaNa vecIne meM kapAsa kharIda karyo, te laIne huM tAmraliptI nagarIe jato hato, tyAM mArgamAM dAvAnaLavaDe te kapAsa baLI gayo, tethI mArA mAmAe mane nirbhAgI jANIne tajI dIdhA. pachI azva upara beThele huM ekale pazcima dizA tarapha cAlyuM. tyAM mArgamAM mAre azva marI gaye eTale huM pAdacArI thayo. lAMbI majalathI glAni pAmate ane kSudhA tRSAthI pIDita thata ha'vaNikajanothI AkuLa evA priyaMgu nagaramAM Avyo. tyAM mArA pitAnA mitra suda mane joyo. te mane pitAne ghera teDI gayo. tyAM vastra ane bhejanAdikathI satkAra pAmela
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM - 15 huM putranI jema sukhe rahevA lAgyo. pachI tenI pAsethI tenuM eka lAkha dravya vyAje lIdhuM, ane teNe vAryo to paNa huM tenAM kariyANAM laI vahANa bharIne samudramArge cAlyuM. anukrame yamunA dviIpamAM AvIne bIjA aMtadvIpa ane nagara vigeremAM gamanAgamana karI meM ATha koTI suvarNa upArjana karyuM. te dravya laIne huM jaLa mArge svadeza tarapha vaLyo. tyAM mArgamAM mAruM vahANa bhAMgI gayuM, ane mAtra eka pATIyuM mArA hAthamAM AvyuM. sAta divase samudra tarIne huM uddharAvatI kula nAmanA samudrakAMThe pahoMcyo. tyAM rAjapuranAme eka nagara hatuM, temAM jaIne huM rahyo. tyAM dinakaraprabha nAme eka tridaMDI sanyAsI mArA jevAmAM AvyuM. tenI AgaLa meM mAruM gotra vigere jaNAvyuM tethI te mArA para prasanna thayA ane teNe mane putravat rAkhe. eka divase te tridaMDIe mane kahyuM ke, "tu dravyano artha jaNAya che, tethI he vatsa! cAla, ApaNe A parvata upara jaIe. tyAM huM tane e rasa ApIza ke jethI IcchA pramANe keTI game suvarNanI tane prApti thaI zakaze. tenAM AvAM vacana sAMbhaLI ghaNo khuzI thaIne huM tenI sAthe cAlyo. bIje divase jemAM aneka sAdhake rahelA che evI eka moTI aTavImAM ame AvI pahoMcyA. pachI te girinA nitaMba upara ame caDyA. tyAM ghaNuM yaMtramaya zilAothI vyApta ane yamarAjanA mukha jevuM moTuM gavara jovAmAM AvyuM. te mahA gavara durgapAtAla evA nAmathI prasiddha hatuM. tridaMDIe maMtra bhaNIne tenuM dvAra UghADayuM, eTale ame temAM praveza karyo, temAM ghaNuM bhamyA tyAre eka rasakUpa amArA jovAmAM Avyo. te kUpa cAra hAtha lAMbe paLe hato ane te narakanA dvAra jevo bhayaMkara dekhAte - hatuM. tyAM tridaMDIe mane kahyuM ke "A kuvAmAM utarI tuM tuMbaDIvaDe tene rasa bharI le." pachI teNe derIno eka cheDo pakaDI rAkhI bIjA cheDA sAthe bAMdhelI mAMcImAM besADI mane kuvAmAM utAryo. cAra purUSa pramANu huM uMDe utaryo. eTale tenI aMdara pharatI mekhalA ane madhyamAM rasa meM joyo. te vakhate keIe mane te rasa levAno niSedha karyo. meM kahyuM ke " cArUdatta nAme vaNika chuM ane bhagavAna tridaMDIe mane rasa levAne mATe utAryo che, te tame mane kema aTakAve che?" tyAre te bolyo ke huM paNa dhanAtha vaNika chuM, ane balidAna mATe pazunA mAMsanI jema mane paNa te tridaMDIeja A rasakRpamAM nAkhI dIdhuM che ane pachI te pApI cAlyo gaye hate. mArI sarva kAyA A rasavaDe khavAI gaI che, mATe tuM A rasamAM hAtha baLIza nahi. huM tane tArI tuMbaDImAM rasa bharI ApIza.' pachI tene tuMbaDI ApI, eTale teNe rasathI bharI dIdhI ane mArI mAMcI nIce bAMdhI. pachI meM rajU kaMpAvI eTale te tridaMDIe rajaju kheMcI jethI huM kuvAnA kAMThA pAse Avyo. pachI teNe mane bahAra na kADhatAM te rasatuM bI mAgI. te sanyAsIne paradrohI ane lubdha jANIne meM te rasa pAcho kuvAmAM nAkhI dIdhe, tethI teNe mAMcI sahita mane kuvAmAM paDatuM mUkyo. bhAgyayege huM pilI vedI upara paDaDyo. eTale pelA akAraNa baMdhue kahyuM ke "bhAI ! kheda karIza nahIM. tuM rasanI aMdara paDyo nathI, vedI upara paDyo che te ThIka thayuM che. have jyAre tyAre paNa ahIM ghe Avaze eTale tenuM pucha avalaMbIne tArAthI kuvA bahAra nIkaLaze, mATe te Ave tyAM sudhI rAha jo." pachI tenA vacanathI svastha thaI vAraMvAra navakAra maMtrane gaNate huM keTaleka kALa tyAM rahyo. anukrame te purUSa mRtyu pAmyuM. eka vakhate bhayaMkara zabda mArA sAMbhaLavAmAM AvyA. tethI huM cakti thaI gaye, paraMtu pachI tenuM vacana yAda AvavAthI jANyuM ke A zabda ghene haze, ane jarUra te ahIM AvatI haze. kSaNavAramAM to gha rasa pIvAne AvI. rasa pIne jayAre te pAchI vaLI tyAre e parAkramI ghonA puMchaDA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 saga 2 je sAthe huM be hAthe vaLagI paDo.gAyanA puMcha sAthe vaLagele gopALa jema nadImAMthI nIkaLe tema huM tene puchaDe vaLagavAthI kuvAmAMthI bahAra nIkaLyo. bahAra nIkaLyA pachI meM te ghonuM pucha choDI dIdhuM; eTale mUccha khAIne pRthvI upara paDI gayo, thoDIvAre saMjJA meLavIne huM Amatema pharavA lAgyo, tevAmAM eka araNya mahiSa tyAM AvyuM, tene joIne huM eka zilA upara caDhI gayo, te mahiSe potAnA ugra zIgaDAthI zilAne tADana karavA mAMDayuM, eTalA mAM yamarAjanA bAhu jevo eka sarSa nIkaLyo; teNe mahiSane pakaDyo, pachI teo yuddha karavAmAM vyagra thayA; eTale huM zilA uparathI utarIne bhAgyo ne utAvaLe cAlato aTavInA prAMta bhAgamAM AvelA eka gAmamAM Avyo. tyAM mArA mAmAnA mitra rUdradatte mane joyo, teNe mane pALyo jethI huM pAcho navIna zarIravALe thaI gayo. pachI tyAMthI thoDuM dravya laI te dravyavaDe alatA jevuM tuccha kariyANuM laIne huM mAtulanA mitranI sAthe suvarNabhUmi tarapha cAlyo. mArgamAM iSagavatI nAme eka nadI AvI tene utarIne ame baMne girikUTa gayA ane tyAMthI barUnA vanamAM AvyA. tyAMthI TaMkaNa dezamAM AvIne ame be meMDhA lIdhA. tenA para besIne amoe ajamArgane ulaMghana karyo. pachI mane rUdrado kahyuM ke have ahIMthI page cAlIne jaI zakAya tevo pradeza nathI, tethI A be meMDhAne mArI tenA aMtarabhAga bahAra lAvI uthalAvIne tenI be dhamaNa karIe, te oDhIne ApaNe A pradezamAM besazuM. eTale mAMsanA bhramathI bhAraMDa pakSIo ApaNane upADIne laI jaze. jethI tatkALa ApaNe suvarNabhUmimAM pahoMcI jaIzuM.' te sAMbhaLIne meM kahyuM "jenI sahAyathI ApaNe ATalI mahA kaThIna bhUmine utarI gayA tevA baMdhu jevA A meMDhAne kema marAya ?' te sAMbhaLI IMdradatte kahyuM ke "A baMne meMDhA kAMI tArA nathI to mane tuM tene mAratAM zA mATe aTakAve che ?" ema kahI teNe keAdhavaDe tarataja pitAnA eka meMDhAne mArI nAkhyuM. eTale bIje meM bhaya bharelI vizALa daSTie mArA sAmuM joyuM. tyAre meM tene mAratAM tene kahyuM ke "tArI rakSA karavAne huM samartha nathI, tethI zuM karuM? tathApi mahA phaLa ApanAra jainadharma tAre zaraNarUpa thAo, kAraNake vidhura sthitimAM e dharma pitA, mAtA ane svAmItulya che. te meMDhAe mAruM kahevuM mastakanI saMjJAthI kabula karyuM ane meM Apele navakAra maMtra samAhita mane teNe sAMbhaLyo. pachI rUdrado tene mArI nAkhyA. eTale te devapaNAne prApta thayo. pachI ame baMne charI laIne tenA carmanI khoLamAM peThA, tyAMthI be bhAvaMDa pakSIoe mAMsanI IcchAthI amane upADyA. mArgamAM baMne bhAvaMDa pakSIone e mAMsanI IcchAthI yuddha thayuM eTale tenA pagamAMthI chuTA paDelo eka sarovaramAM paDayA. pachI charIvaDe te dhamaNane phADI sarovarane tarIne huM bahAra nIkaLI AgaLa cAlyo, eTale eka moTo parvata mArA jovAmAM Ave che te upara caDha, eTale tyAM eka kAtsage rahelA muni mArA jevAmAM AvyA. meM tene vaMdanA karI. teo "dharmalAbha" rUpa AzISa ApIne bolyA-are cArUdatta ! tuM A durgabhUmimAM kyAMthI AvyA ? deva, vidyAdhara ane pakSI vinA bIjA keIthI ahIM avAtuM nathI. pUrve teM jene choDAvyo hato, te huM amitagati vidyAdhara chuM. te vakhate tyAMthI uDIne huM mArA zatrunI pAchaLa aSTApada giri samIpe gayo. tyAM mArI strIne choDI daIne te aSTApada upara cAlyo gayo. pachI tyAM jhuMpApAta khAvAne taiyAra thayelI mArI strIne laIne huM mAre sthAnake gaye. mArA pitAe mane rAjyapara besADIne hiraNyakuMbha ane suvarNakabhanAmanA be cAraNa muninI pAse vrata grahaNa karyuM. mArI manoramAM strIthI mAre siMhayazA ane varAhagrIva nAme be putra thayA, jeo mArA jevA parAkramI 1 bakarAthI cAlI zakAya tevo mAga.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 mu 197 thayA, ane vijayasenA nAmanI bIjI strIthI mAre gAyanavidyAmAM catura evI gaMdha senA nAme eka rUpavatI putrI thaI pachI baMne putrAne rAjya, yuvarAjaya ane vidyAe ApIne te ja pitAnA gurUnI pAse meM paNa vrata grahaNa karyuM.. tyAra pachI lavaNusamudranA madhyamAM rahelA A ku Mbhaka TaMka nAme dvIpa che ane te dvIpamAM A kaTaka nAmano giri che, ahI rahIne huM tapasyA karU chuM. mATe huM cArUdatta ! tane pUM chuM ke ahIM tuM zI rIte Avyo ?" pachI meM mArA mahA viSama vRttAMta je banyo hato te badhA kahI sabhaLAvyo. e samaye rUpasa'pattivaDe tenI sarakhA be vidyAdharA AkAzamArge tyAM AvyA, teoe munine praNAma karyA. tenA sAdazyapaNAthI meM A te muninA putrA che ema jANyuM. pachI te mahAmuni elyA ke 'A cArUdattane praNAma kare.' te huM pitA, he pitA !" ema kahI mane namI paDayA ane mArI pAse beThA. tevAmAM AkAzamAMthI eka vimAna utaryu ; temAMthI eka deve utarIne prathama mane namaskAra karyA, ane pachI te munine pradakSiNApUrvaka vaMdanA karI. pelA e khecarAe tene pUchyuM' ke 'tame vaMdanAmAM ulaTo krama kema karyA ?" devatAe kahyuM ke "A cArUdatta mArA dharmAcA che, tethI temane meM prathama namaskAra karyA che. have mArA pUrva vRttAMta huM tamane kahuM te sAMbhaLeA. kAzIpuramAM e saMnyAsI rahetA hatA, temane subhadrA ane sulasA nAme be aeno hatI, te veda ane vedAMganI pAragAmI hatI. temaNe (baMne vhenoe) ghaNA vAdIono parAjaya karyo hato. eka vakhate yAjJavalkya nAme koI sanyAsI temanI sAthe vAda karavAne Avyo. 'je hAre te jItanArano sevaka thaI rahe' evI pratijJA karIne vAda karatAM teNe sulasAne jItIne peAtAnI dAsI karI. jyAre te tarUNI sulasA dAsI thaIne tenI sevA karavA lAgI, tyAre navIna tArUNyavALA te yAjJavalkaya kAmane vaza thai gayA. pachI nagarInI najIka rahIne te hamezAM teNInI sAthe krIDA karavA lAgyo, keTaleka divase yAjJavalkya tri'DIthI teNIne eka putra utpanna thayA. lAkAnA upahAsyathI bhaya pAmIne yAjJavalkya ane sulasA te putrane eka pipaLAnA vRkSa nIce mUkIne cAlyA gayA. te khakhara jANI subhadrAe tyAM AvI anAyAse paDelA pIpaLAnA phaLane mukhamAM laine svayameva khAtA evA te bALakane laI lIdhA ane te ceSTA uparathI tenuM pippalAda evuM yathArtha nAma pADayu, pachI tene yatnathI mATA karyA ane vedivadyA bhaNAvI. moTI buddhivALA te ati vidvAna ane vAdInA gava ne toDanAro thayA. tenI khyAti sAMbhaLI sulasA ane yAjJavalkaya tenI sAthe vAda karavAne AvyAM teNe anene vAdamAM jItI lIdhAM. pachI tene khabara paDI ke A mArAM mAtApitA che ane teoe ja mane janmatAM tajI dIdhA hato, tethI tene ghaNA kAdha caDyo, eTale mAtRmedha ane pitRmedha vigere yajJAnI samyak prakAranI sthApanA karI. pachI pitRmedha ane mAtRmedha yajJamAM teNe tenAM mAtApitAne mArI nAMkhyA. te vakhate te pippalAdano vAgbali nAme huM ziSya hato, tethI pazumedha vigere yajJAne AcarIne huM dheAra narakamAM gayo. narakamAMthI nIkaLIne huM pAMca vAra pazu thayo, ane krUra brAhmaNeAe mane vAravAra yajJamAMja mArI nAkhyo. pachI huM TaMkaNa dezamAM meDhA thayo, tyAM mane rUdradatte mAryA. te vakhate A cArUdo dharma saMbhaLAvyA, jethI huM saudharma devalAkamAM devatA thayA; mATe A kRpAnidhi cArUdatta mArA dharmAcA che. te kAraNathI ja me' temane prathama namaskAra karyA che. meM, kAMI paNa kramanuM ullaMghana karyuM. nathI." A pramANe te deve kahyuM, eTale te ane khecaro paNa melyA ke amArA pitAne jIvita ApavAthI tamArI jema e amArA pazu upakArI che.' pachI te deve mane kahyuM ke
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 sarga 2 je he nirdoSa cArUdatta ! kaho, huM tamAre Ihalaukika zuM pratyupakAra karUM ? meM tene kahyuM ke 'tame gya samaye Avajo." eTale te deva aMtardhAna thaI gaye. pachI te baMne khecara mane zivamaMdira nagare laI gayA. teoe ane temanI mAtAe jenuM gaurava vadhAreluM che e ane temanA baMdhuothI ane khecaro thI adhika pUjAto huM ghaNA kALa paryata tyAM ja rahyo. anyadA tenI bahena gaMdharvasenAne mane batAvIne temaNe kahyuM ke "dIkSA letI vakhate amArA pitAe amane kahyuM che ke, "kaI jJAnIe mane kahyuM che ke, kaLAethI jItIne A gaMdharvasenAne vasudevakumAra paraNaze. mATe mArA bhUcarabaMdhu cArUdattane tame A tamArI bahenane soMpI deje ke jethI bhUcara vasudevakumAra tene sukhe paraNe. mATe A putrIne tamArI ja putrI gaNIne tame laI jAo." A pramANenAM temanAM vacanane aMgIkAra karI gaMdharvasenAne laIne hu mAre sthAnake javA taiyAra thayo, tevAmAM tyAM pelo deva AvI pahoMcyo, pachI te deva, pelA be khecaro ane tenA pakSanA bIjA khecare utAvaLA kuzaLakSeme lIlAvaDe mane AkAzamAge ahIM lAvyA, ane te deva tathA vidyAre mane keTIgame suvarNa, mANeka ane motI ApIne potapotAnA sthAnake gayA. prAta:kALe mArA svArtha nAme mAmA, mitravatI nAmanI mArI strI ane akhaMDa veNIbaMdhavALI vasaMtasenA vezyA vagerene huM maLe ane sukhI thaye. he vasudeva kumAra ! A pramANe A gaMdharvasenAnI utpatti meM tamane kahI, mATe have "e vaNiphaputrI che ema mAnIne kadi paNa tenI avajJA karaze nahIM." A pramANe cArUdatta pAsethI gaMdharvasenAne vRttAMta sAMbhaLI kumAra vasudeva adhika harSa dharIne tenI sAthe ramavA lAgyuM. eka vakhate vasaMtaRtumAM rathamAM besIne teNInI sAthe vasudevakumAra udyAnamAM gaye, tyAM mAtaMgothI vIMTAyelI ane mAtaMgane veSa dharanArI eka kanyA temanA jevA mAM AvI, jotAM ja te baMnene paraspara rAga utpanna thayuM. te vakhate banene paraspara vikAra sahita joI gaMdharvasenAe rAtAM netra karI sArathIne kahyuM ke, "rathanA ghaDAne tvarAthI calAva. pachI satvara upavanamAM jaI teNInI sAthe krIDA karI vasudevakumAra caMpAnagarImAM AvyuM. te vakhate pelA mAtaMganA cUthamAMthI eka vRddha mAtaMgI AvI AziSa ApIne vasudeva pratye belI pUrve zrI RSabha prabhue sarvane rAjya vaheMcI ApyuM, te vakhate devage nami ane vinami tyAM hatA nahIM. pachI teo e rAjyane mATe vratadhArI evA prabhunI paNa sevA karavA mAMDI, tethI prasanna thayelA dharaNenTe temane baitADhayanI baMne zreNInuM juduM juduM rAjaya ApyuM. keTaleka kALe teoe putrone rAjya ApIne prabhunI pAse dIkSA lIdhI ane jANe mukta thayelA prabhune jovAne IcchatA hoya tema mokSe gayA. namine putra mAtaMga nAme hatuM, te dIkSA laIne svarge gayo. tene vaMzamAM hAla prahasita nAme eka khecarapati che. tenI hiraNyavatI nAme huM strI chuM, mAre siMhadaMdra nAme putra che, tene nIlayazA nAme putrI che, jene tame udyAnamArge Aje ja joI che. he kumAra! te kanyA tamane joyA tyArathI kAmapIDita thaI che, mATe tame tene paraNa. A vakhate zubha muhartA che ane te vilaMba sahI zake tema nathI." vasudeve kahyuM ke, huM vicArIne uttara ApIza, mATe tame pharIvAra Avajo." hiraNyavatI belI ke "ahIM huM AvIza, ke tame tyAM Avaze, te to koNa jANe?" A pramANe kahI. te vRddha strI keI ThekANe cAlI gaI. 1. cArUdattanA viyogathI bAra varSa payata veNI choDIne thelI nahI evI,
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 199 eka vakhate vasudevakumAra grISmaRtumAM jalakrIDA karIne gaMdharvasenAnI sAthe sutA hatA, tevAmAM teno gADhapaNe hAtha pakaDI, 'uTha uTha ema vAraMvAra kahete kaI preta vasudeve vAraMvAra muSTie mAryA chatAM paNa tene harI gayA. te vasudevane eka citAnI pAse laI gaye. tyAM prajavalita agni ane ghera rUpavALI pilI hiraNyavatI khecarI vasudevanA jovAmAM AvI. hiraNyavatIe te pretane AdarathI kahyuM ke caMdravadana! bhale Avyo." pachI te preta vasudevakumAra he ne tene saMpIne kSaNavAramAM aMtardhAna thaI gayuM. pachI hiraNyavatIe hasIne vasudevane kahyuM he kumAra ! tame zuM ciMtavyuM? he suMdara ! amArA AgrahathI haju paNa Ane paraNavAno vicAra kara." te samaye apsarAothI vIMTAyelI lakSmIdevI hoya tevI prathama joyelI te nIlayazA sakhIothI paravArI satI tyAM AvI. te vakhate tenI pitAmahIM hiraNyavatIe tene kahyuM ke, "he pautrI ! A tArA patine grahaNa kare." eTale nIlayazA vasudevane laI tatkALa AkAzamArge cAlI gaI. prAtaHkALe hiraNyavatIe vasudevane kahyuM ke meghaprabha nAmanA vanathI vyApta e A hamAnuM nAma parvata che. cAraNa munioe adhiSThita evA A girimAM javalana vidyAdharane putra aMgAraka vidyAbhraSTa thaye sate rahe che. te pharIvAra becarendra thavA mATe vidyAone sAdhe che. tene ghaNe lAMbe kALe vidyA siddha thaze, paNa jo tamAruM darzana thaze te tatkALa tenI vidyA sadhAze. mATe tene upakAra karavAne tame yaMgya che " vasudeve kahyuM ke te aMgArakane dRSTie jovAnI paNa jarUra nathI." pachI hiraNyavatI tene tretAya giri para zivamaMdira nagare laI gaI. tyAMthI siMhadaMSTra rAjAe pitAne ghera laI jaIne prArthanA karI eTale vasudevakumAra tenI nIlayazA kanyAne paraNyA. te vakhate bahAra ke lAhaLa thaye, te sAMbhaLI vasudeve tenuM kAraNa pUchyuM, eTale dvArapALe kahyuM ke ahIM zakaTamukha nAme eka nagara che. temAM nIlavAna rAjA che, ane tene nIlavatI nAme priyA che. teonI nIlAMjanA nAme eka putrI ane nIla nAme eka putra che. te nIle potAnI bena nIlAMjanA sAthe prathama evA saMketa kare che ke ApaNe baMnene je saMtati thAya temAM dIkarInI sAthe putranuM pANigrahaNa karAvavuM. te nIlAMjanAne A tamArI priyA nIlayazA nAme putrI thayela che ane nilakumArane nIlakaMTha-nAme eka putra thayela che. pachI nIle pUrvanA saMketa pramANe potAnA putra nIlakaMThane mATe potAnI bahenanI dIkarI nIlayazAnI mAgaNI karI, paNa tenA pitAe te viSe eka bRhaspati nAmanA munine pUchayuM, eTale temaNe kahyuM ke, "ardha bhAratavarSanA pati viSNunA pitA yAdamAM uttama ane saubhAgyavaDe kAmadeva jevA vasudevakumAra A nIlayazAnA pati thaze." pachI rAjA tamane vidyAzaktivaDe ahIM lAvyA ane tame A nIlayazAne paraNyA. te sAMbhaLI pele nIla yuddha karavAne ahIM AvyuM, paNa tene rAjA siMhadaMSTra jItI lIdhe, tene A kolAhaLa thAya che." A vRttAMta sAMbhaLI vasudeva ghaNA khuzI thayA ane nIlayazAnI sAthe krIDA karavA lAgyA. anyadA zaradaRtumAM vidyA ane auSadhio mATe khecara hImAna parvata upara jatA jovAmAM AvyA. temane jaI vasudevenIlayazAne kahyuM ke vidyAdAnamAM huM tAre ziSya thAuM." te vAta svIkArI nIlayazA temane laIne hImAn giri upara AvI. tyAM vasudevane krIDA karavAnI IrachAvALo jANIne nIlayazA eka kadalIgRha vikuvI temAM tenI sAthe ramavA lAgI. tevAmAM eka kalApUrNa mayUra tenA jevAmAM Avyo. "ahA ! A mayUra pUrNa kaLAvALe che." ema vismaya yukta bolatI e madirAkSI piteja tene levAne deDI, jyAM mayUranI pAse gaI, tyAM to e dhUtta mayUra tene potAnI pITha para besADI garUDanI jema tyAMthI uDayA, vasudeva tenI pachavADe
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 sarga 2 je doDayA. anukrame keI nehaDAmAM AvI caDyA, tyAM gopikAoe temane mAna ApyuM. tyAM rAtri rahI prAta:kALe dakSiNa dizA tarapha cAlyA. tyAMthI kaI giritaTanA gAmamAM gayA, tyAM meTA vedadhvani sAMbhaLI temaNe koI brAhmaNane teno pATha karavAnuM kAraNa pUchayuM. te brAhmaNa bolyA-rAvaNanA samayamAM eka divAkara nAmanA khecare nAradamunine potAnI rUpavatI kanyA ApI hatI tenA vaMzamAM hamaNAM suradeva nAme brAhmaNa thayela che. te A gAmamAM mukhya brAhmaNa che. tene kSatriyA nAmanI patnIthI vedane jANanArI samazrI nAme eka putrI thaI che. tenA varane mATe tenA pitAe karAla nAmanA kaI jJAnIne pUchayuM. temaNe kahyuM ke je vedamAM ene jItI leze, te, tene paraNaze." tethI tene jItavAne mATe A leke hamezAM vedAbhyAsa karavA tatpara thayA che, teone veda bhaNAvanAra ahIM brahmadatta nAme upAdhyAya che." pachI vasudeva brAhmaNanuM rUpa laI te vedAcAryanI pAse AvyA ane kahyuM ke, "huM gautamagAtrA skaMdila nAme brAhmaNa chuM ane mAre tamArI pAse vedAbhyAsa kare che. brahmadatta AjJA ApI, eTale vasudevatemanI pAse veda bhaNyA. pachI vedamAM somazrIne jItIne tenI sAthe paraNyA ane tenI sAthe vilAsa karatA satA tyAMja rahyA. anyadA vasudeva udyAnamAM gayA. tyAM IMdrazarmA nAmanA eka IjAlikane temaNe dIThe. tenI AzcaryakArI vidyA joIne vasudeve te zikhavAnI mAgaNI karI eTale te bolyo ke, "A mAnasametinI vidyA grahaNa kare, A vidyA sAdhavA mATe sAyaMkALe AraMbha karavAthI prAtaHkALe sUryanA udaya vakhate te siddha thAya che, paraMtu temAM upasargo ghaNA thAya che, mATe te sAdhatAM koI sahAyakArI mitrano khapa paDaze." teNe kahyuM, "mAre videzamAM kaI mitra nathI." eTale IdrajAlika belyA- he bhAI ! huM ane A tamArI jAI vanamAlikA ane tamArI sahAya karazuM." e pramANe kahetAM vasudeve vidhithI te vidyAne grahaNa karI ane teno jApa karavA mAMDyo. te vakhate mAyAvI IdrazarmAe zibikAvaDe tenuM haraNa karyuM. vasudeva tene upasarga thayela jANuM DagyA nahIM ane vidyAne jApa karavA lAgyA, paraMtu prAtaHkALathatAM tene mAyA jANI zibikAmAMthI utarI paDayA. pachI IzarmA vigere deDavA lAgyA, temane ulaMghana karIne vasudevakumAra AgaLa cAlyA. sAyaMkALa thatAM tRNazoSaka nAmanA sthAnamAM AvyA. tyAM kaI makAnamAM vasudeva sUI gayA. rAtrie kaI rAkSase AvI temane uThADayA, eTale muSTivaDe vasudeva tene mAravA lAgyA. pachI cirakALa bAhuyuddha karI kharIda karelAM meMDhAnI jema vastravaDe te rAkSasane bAMdhI lIdhuM ane rajaka jema rezamI vastrane dhove tema tene pRthvI para akaLAvI aphaLAvIne mArI nAMkhyo.1 prAtaHkALe te lokonA jovAmAM AvyA, tethI loko ghaNA khuzI thayA ane uttama varanI jema vasudevane rathamAM besADI gAjate vAjate teo pitAnA nivAsasthAnamAM laI gayA. tyAM sarva leka pAMcase kanyAo lAvIne vasudevane bheTa karavA lAgyA. temane niSedhIne vasudeve pUchyuM "A rAkSasa keNa hato te kahe." eTale teomAMthI eka purUSa be "kaliMgadezamAM AvelA kAMcanapura nagaramAM jitazatra nAme eka parAkramI rAjA thaye. tene putra dAsa nAme thaye. te prakRtithIja mAMsalupa hovAthI manuSyarUpe te rAkSasa thayA. rAjA jitazatrue potAnA dezamAM sarva prANIone abhayadAna ApeluM hatuM, tathApi te dAse dararoja eka mayUranA mAMsanI mAgaNI karI, te je ke rAjane abhISTa nahotI tathApi aMgIkAra karavI paDI. e kabulAta pramANe hamezAM raseIAo vaMzagirimAMthI ekaeka mayUra lAvI pakAvIne tene ApatA hatA. eka vakhate temaNe pAkane mATe mayurane mAryo. tene kaI mA jora AvIne laI gaye. eTale rasoIe bIja' mAMsa - 1. A rAkSasa deva jAtino nAte, deva te ema maraNa pAme nahIM. A te manuSya chatAM manuSyanA mAMsanuM bhakSaNa karanAra manuSyajAtine rAkSaNa hatuM, tethI te maraNa pAmyA. AgaLa tenA vRttAMtathI te vAta spaSTa thAya che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8muM na maLavAthI eka mRta bALakane rAMdhI tenuM mAMsa sedAsane khAvA ApyuM. jamatI vakhate sadAse raIAne pUchayuM ke Aje AvuM svAdiSTa mAMsa kema che?" raseIAe je yathArtha hatuM te kahyuM. te sAMbhaLI sedAse kahyuM ke, "have dararoja mayUrane badale naramAMsa rAMdhIne Apaje.' pachI sodAsa poteja hamezAM zaheramAMthI bALakone haravA lAgyo. te vAtanI rAjAne khabara paDatAM teNe kumArane dezamAMthI kADhI mUko. pitAnA bhayathI nAsIne te durgamAM AvIne rahyo hato, ane hamezAM pAMca cha manuSyane mArI nAkhato hato, tevA duSTa rAkSasane tame mArI nAkhe te bahu sAruM karyuM." A pramANe tenI vArtA sAMbhaLyA pachI vasudeva harSathI te pAMca kanyAone paraNyA. tyAM rAtrivAse rahIne prAta:kALe vasudevakumAra acaLa gAme AvyA. tyAM sArthavAhanI putrI mitrazrIne paraNyA. pUrve koI jJAnIe vasudeva teNIne vara thaze ema kahyuM hatuM. tyAMthI vasudeva vedasAma nagare gayA. tyAM pelI vanamAlAe temane joyA, eTale te bolI ke he diyara ! ahIM Ave, ahIM Ave ema kahIne potAne ghera laI gaI. teNIe potAnA pitAne kahyuM ke, "A vasudevakumAra che. eTale tenA pitAe satkAra karIne kahyuM ke, "A nagaramAM kapila nAme rAjA che, tene kapilA nAme putrI che. he mahAtman ! pUrve kaI jJAnIe giritaTa grAmamAM tame hatA tyAre tame e rAjaputrInA pati thaze ema kaheluM che. vaLI e jJAnIe tamane oLakhavA mATe eMdhANI ApI che ke te liMgavadana nAmanA tamArA (rAjAnA) adhine damana karaze eTalA uparathI tamane lAvavA mATe IdrajAlika iMdrazarmA nAmanA mArA jamAIne rAjAe mokalyA hatA paNa teNe AvIne kahyuM ke, "vasudevakumAra vacamAMthI kAMIka cAlyA gayA che. Aje sAre bhAgye tame ahIM AvI caDyA che, to have A azvanuM damana kare." pachI vasudeve rAjAnA adhanuM damana karyuM ane rAjaputrI kapilAne paraNyA. kapilarAjAe ane tenA sALA aMzumAne vasudevane tyAM rAkhyA. tyAM rahetAM keTaleka kALe kapilAne kapila nAme eka putra thaye. eka vakhata vasudeva hastizALAmAM gayA. tyAM eka navIna hAthIne joIne te tenI upara beThA; eTalAmAM to te hAthI AkAzamAM UDyo. eTale vasudeve tenI upara mukIno ghA karyo. te hAthI keI saravaranA tIra upara paDyo; eTale te mULa svarUpe nIlakaMTha nAme khecara thaI gaye, je prathama nIlayazAnA vivAha vakhate yuddha karavAne Avyo hato. tyAMthI bhamatA bhamatA vasudeva sALaguha nAmanA nagare AvyA. tyAM bhAgyasena nAmanA te nagaranA rAjAne teNe dhanurveda zikhavyuM. anyadA bhAgyasena rAjAnI sAthe yuddha karavAne mATe teno agrabaMdhu meghasena tyAM AvyuM. tene mahA parAkramI vasudeve jItI lIdhuM. pachI bhAgyasena rAjAe padmA (lakSmI) jevI pitAnI padmAvatI nAmanI putrI ane meghasene azvasenA nAmanI pitAnI putrI vasudevane ApI. pachI padmAvatI ane azvaronAnI sAthe keTalIka vakhata tyAM ja rahI kIDA karI vasudevakumAra bhaktilapura nagare AvyA. tyAM paMdra nAmano rAjA aputra mRtyu pAmela hatA, tethI tenI pudrA nAmanI kanyA auSadhivaDe purUSanuM rUpa karI rAjya karatI vasudevanA jovAmAM AvI. vasudevane jotAMja anurAgavALI thayelI pedAne vasudevakumAra paraNyA. tene puMja nAme putra thayo, te tyAMno rAjA thaye. anyadA pelA aMgAraka khecare rAtre haMsanA miSathI vasudevane upADIne gaMgAmAM nAkhI dIdhA. prAtaHkALe vasudeve halAvarlDana nAmanuM nagara joyuM. tyAM eka sArthavAhanI dukAna upara
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 saga 2 jo ke tenI AjJA laine vasudeva beThA. vasudevanA prabhAvathI te divaso te sA vAhane eka lakSa saunaiyAnA lAbha thayA. teNe vasudevano prabhAva jANIne tene AdarathI bAlAvyA. pachI suvanA rathamAM besADI sAthe vAha temane peAtAne ghera laI gayA ane peAtAnI ratnavatI nAmanI kanyAne tenI sAthe paraNAvI. eka vakhate iMdramahAtsava thatAM potAnA sasarAnI sAthe divya rathamAM besIne vasudeva mahApura nagare gayA. tyAM te nagaranI khahAra navIna prAsAdo joIne vasudeve peAtAnA sasarAne pUchyuM ke zuM A bIjuM nagara che ?' sArthavAhe kahyuM "A nagaramAM sAmadatta nAme rAjA che. tene mukhanI zeAbhAthI soma (caMdra) nI kAMtinuM paNa ullaMghana kare tevI somazrI nAme kanyA che. teNInA svayaMvarane mATe te rAjAe A prAsAdo karAvyA che. ahIM ghaNA rAjAone kheAlAvyA hatA, paNa temanA acAtu thI tene pAchA vidAya karyA che." pachI vasudeve iMdramahAtsava saMbadhI iMdrasta Mbha pAro jaI tene namaskAra karyA. e vakhate prathamathI tyAM AveluM rAjAnu' a'taHpura paNa te iMdrasta...bhane namIne rAjamahela tarapha cAlyuM. tevAmAM rAjAno eka hastI AlAnastaMbhanu* unmUlana karIne chuTelA tyAM AvyA. teNe akasmAta rAjakumArIne rathamAMthI pADI nAkhI, te samaye dvIna, azaraNu ane zaraNAthI evI tene joI vasudevakumAra jANe tenA pratyakSa upAya hAya tema tenI pAse AvyA ane te hAthIno tIraskAra karyA; eTale krAdhavaDe mahA duCra evA te hastI rAjakumArIne cheDI daine vasudevanI sAme doDayo. mahA baLavAna vasudeve te hAthIne ghaNA khedita karyA. pachI tene mAhita karIne vasudeva rAjaputrIne najIkanA koI eka gharamAM laI gayA ane uttarIya vastranA pavanAdikavaDe tene AzvAsana Apyu'. pachI tenI dhAtrIe tene rAjamahelamAM lai gaI ane kubera sAvAha vasudevane tenA sasarA sahita mAnapUrvaka peAtAne ghera laI gayA. tyAM vasudeva snAna bhAjana karI svastha thayA. tevAmAM kAi pratihArIe AvI jayAzISapUrvaka A pramANe kahyuM:-- "ahIMnA somadatta rAjAne somazrI nAme kanyA che, tene svayaMvaramAM pati maLaze ema pUrve jANavAmAM AvyuM hatuM, paNa sarvANatinA kevaLajJAnanA mahAtsavamAM devatAone AvatA joI tene jAtismaraNajJAna utpanna thayuM. tyArathI e mRgAkSI khaLA mauna dharIne rahevA lAgI. eka vakhate meM ekAMtamAM tenu kAraNa pUchyuM, eTale te khelI ke, "mahAzukra devalAkamAM bhAga nAme eka deva hato. teNe mArI sAthe ati vAtsalyathI cirakALa sudhI bhAga bhAgaLyA hatA. eka vakhate te deva mArI sAthe naMdizvarAdi tInI yAtrA ane arhutano janmAtsava karIne peAtAnA sthAna tarapha pAche. pharyA. brahmadevalAka sudhI paheAMcyA, tevAmAM ekAeka Apu pUrNa cyavI gayA. pachI zAkA thaIne tene zodhatI zeAdhatI huM A bharatakSetramAM kura dezamAM AvI. tyAM e kevaLajJAnIne joI ne meM pUchyuM ke devaleAkamAMthI cyavelA mArA pati kayAM utpanna thayA che te kaheA.' teo khelyA-'hirava'zamAM eka rAjAne ghera tArA pati avataryA che ane tuM paNu svarga mAMthI cavIne rAjaputrI thavAnI che. jyAre IdramahAtsavamAM hAthI pAsethI tane cheDAvaze, tyAre pAchA te tArA pati thaze' pachI temane bhaktipUrvaka vaMdanA karIne huM svasthAne AvI ane anukrame tyAMthI cavIne A somadatta rAjAne ghera kanyArUpe utpanna thaI, pachI A sarvANu mutinA kevaLajJAnanA utsavamAM devatAone joI ne mane jAtismaraNujJAna thayuM, tethI A badhu` mArA jANavAmAM Avyu', eTale meM mauna dhAraNa karyuM...." pratihArI kahe che-" teNInuM A! sarva vRttAMta me' rAjAne jaNAvyuM, eTale rA- 2 jAe svaca'varamAM AvelA sarva rAjAne vidAya karyA, he vIra ! Aje tame te rAjaka
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 parva 8 muM nyAne hAthI pAsethI choDAvI che, tethI pUrvanI sarva vAtanI khAtrI thaI che, tethI tamane teDI lAvavA mATe mane mokalI che, mATe tyAM padhAre ane te rAjakanyAne paraNe." pachI vasudeva tenI sAthe rAjamaMdiramAM gayA ane somazrIne paraNIne tenI sAthe yatheccha krIDA karavA lAgyA. eka vakhata vasudeva sUIne UThayA, tyAM te mRgAkSI rAjabALA temanA jovAmAM AvI nahIM, eTale karUNa svare rUdana karatA te traNa divasa sudhI zUnya ciro rAjamahelamAM ja besI rahyA. pachI zekanivAraNane mATe te upavanamAM gayA. tyAM somazrIne joIne vasudeve kahyuM ke "are mAnini ! tuM mArA kyA aparAdhathI ATalIvAra sudhI jatI rahI hatI?" somazrI belI-"he nAtha ! tamAre mATe meM eka vizeSa niyama lIdhela hato, tethI huM traNa divasa sudhI mauna vrata dharIne rahI hatI. have A devatAnI pUjA karIne tame pharIvAra mAruM pANigrahaNa kare. jethI mAro niyama prare thAya. kemake A niyamano e vidhi che. pachI vasudeve te pramANe karyuM. tyAra bAda te rAjakanyAe "A devanI zeSA che ema kahI vasudevane madirApAna karAvyuM, ane kAMdapika devanI jema temanI sAthe atyaMta ratisukha bhogavyuM, vasudeva rAtre tenI sAthe sUtA. jyAre te nidrAmAMthI jAgrata thayA ane joyuM to teNe somazrIne badale bIjI strIne dIThI. vasudeve tene pUchyuM ke he subra? tuM koNa che?" te bolI-"dakSiNa zreNimAM AvelA suvarNabha nAmanA nagaramAM citrAMga nAme rAjA che, tene aMgAravatI nAme rANI che, temane mAnasaMga nAme putra che ane vegavatI nAme huM putrI chuM. citrAMga rAjAe putrane rAjya ApIne dIkSA lIdhI che. he svAmin ! te mArA bhAI mAnasavege nirlajaja thaIne tamArI strI somazrInuM haraNa karyuM che. mArA bhAI e ratine mATe mArI pAse aneka prakAranAM cATu vacanavaDe ghaNuM kahevarAvyuM, to paNa tamArI mahAsatI strIe te vAta svIkArI nahIM. pachI teNI e mane sakhI karIne mAnI ane tamane teDavA mATe mane ahIM mekalI. huM ahIM AvI eTale tamane joI kAma pIDita thaI tethI A kArya karyuM che. have mArA jevI kulIna kanyAne tame vivAhapUrvaka pati thayA che. prAta:kALe vegavatIne jeIne sarva loke vismaya pAmyA. patinI AjJAthI teNIe somazrInA haraNanI vArtA lokone jaNAvI. ekadA rAtrie vasudeva ratizrAMta thaIne sUtA hatA, tevAmAM ati vegavALA mAnasavege AvIne tenuM haraNa karyuM. te jANavAmAM AvatAM vasudeve te khecaranA zarIra para muSTinA prahAra karavA mAMDyA. tethI pIDita thayelA mAnavege vasudevane gaMgAnA jaLamAM nAkhI dIdhA. tyAM caMDavega nAmano eka khecara vidyA sAdhato hato, tenA skaMdha upara vasudeva paDyA, paNa te te tenI vidyA sAdhya thavAne kAraNabhUta thaI paDyA. teNe vasudevane kahyuM ke "mahAtman ! tamArA prabhAvathI mArI vidyA siddha thaI che, mATe kaho, tamane zuM ApuM !" tenA kahevAthI vasudeve AkAzagAminI vidyA mAgI, khecare tatkALa te vidyA tene ApI. pachI vasudeva kanakhala gAmanA dvAramAM rahI samAhita mane te vidyA sAdhavA lAgyA. caMDavega tyAMthI gayo tevAmAM vighadvega rAjAnI putrI madanavega tyAM AvI teNe vasudevakumArane joyA tene jotAM ja te kAma pIDita thaI tethI tatkALa vasudevane vaitADhaya parvata upara laI jaI kAmadevanI jema puSpazayana udyAnamAM mUkyA. pachI teNe amRtadhAra nagaramAM praveza karyo. prAtaHkALe tenA traNa bhAIoe AvI vasudevane namaskAra karyo. temAM pahele
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 saga 2 je dadhimukha, bIjo daMDavega ane trIjo caMDavega hato ke jeNe vasudevane AkAzagAminI vidyA ApI hatI. pachI teo vasudevane potAnA nagaramAM laI gayA ane tyAM madanagAnI sAthe tene vidhithI vivAha karyo. vasudeva madanegAnI sAthe tyAM rahIne sukhe ramavA lAgyA. eka divase madanagAe vasudevane saMtuSTa karI varadAna mAMgyuM. parAkramI vasudeve te ApavAne kabula karyuM. anyadA dadhimukhe namaskAra karIne vasudevane kahyuM ke "divatilaka nAmanA nagaramAM trizikhara nAme rAjA che, tene sUrpaka karIne eka kumAra che. te rAjAe te sUrpakakumArane mATe mArA pitAnI pAse madanagAnI mAgaNI karI hatI. paNa pitA vidudvege tene te kanyA ApI nahIM, kAraNa ke mArA pitAe kaI cAraNamunine te kanyAnA varane mATe pUchyuM hatuM, eTale temaNe kahyuM hatuM ke, "harivaMzamAM utpanna thayela vasudevakumAra tamArI putrInA pati thaze. vaLI te rAtre gaMgAnadImAM rahIne vidyA sAdhatA tArA putra caMDaveganA aMdha upara caDaze ane tethI tatkALa tenI vidyAo siddha thaI jaze." A pramANe sAMbhaLI mArA pitAe sUrpakane kanyA ApavAnI nA kahI, jethI te baLavAnuM rAjA vizikhara mArA pitAne bAMdhIne laI gayela che, mATe Ape madanagAne je varadAna Apela che, te pramANe tamArA sasarAne choDAve ane huM ke je tamAro sAthe thAuM, tenuM mAna rAkho. amArA vaMzamAM aMkurarUpa nami rAjA hatA, tene pulatya karIne putra thayo hato. tenA vaMzamAM meghanAda nAme rAjA thayo ke je ariMjaya nagarano svAmI thayo hato. tenA subhUma cakravartI jAmAtA thatA hatA, teNe pitAnA sasarAne vaitADhaya uparanI baMne zreNinI lakSmI ane brahmAstra, AyAsa vigere divya astro ApyAM hatAM. tenA vaMzamAM rAvaNa ane bibhISaNa thayA hatA. te bibhISaNanA vaMzamAM mArA pitA vidyuga utpanna thayA che. anukrame te ane amArA vArasAmAM AvelA che; to A ao tame grahaNa kare kemake tevAM divya astra mahA bhAgyavAn purUSanI pAse saphaLa che ane amArA jevA nibhaMgInI pAse niSphaLa che" A pramANe kahI teNe vasudevane e astro ApyAM, vasudeve te grahaNa karyA. ane vidhithI sAdhI lIdhAM. "puNyathI zuM asAdhya che?" trizikhara rAjAe sAMbhaLyuM ke madanagA eka bhUcarane ApI che, tethI te krodha karI svayameva yuddha karavAne AvyuM. pachI khecaree eka suvarNane mAyAvI ratha vikuvI vasudevane Ape. vasudeve temAM besI dadhimukha vigere sainikothI vIMTAIne yuddha karavA mAMDayuM. pariNAme vasudeve IdrAsathI trizikhara rAjAnuM mastaka chedI nAkhyuM, ane divastilaka nagaramAM praveza karIne potAnA sasarAne baMdhanathI choDAvyA. pachI sasarAne nagare AvI madanavegA sAthe vilAsa karatAM temane anAvRSTi nAme putra thayo. anyadA khecaranI strIothI rAgavaDe vAraMvAra jovAtA vasudeva aneka khecaro sahita sidvAyatananI yAtrA karavAne gayA. yAtrA karIne pAchA zvazuranagaramAM AvyA. eka vakhate vasudeve madanagAne vegavatInA nAmathI bolAvI, tethI kAdha karIne madanegA bIjI zamyA upara gaI, te vakhate trizikhara rAjAnI patnI sUrpaNakhAe madanagAnuM rUpa laI te sthAna bALI daIne vasudevanuM haraNa karyuM. pachI teNIe mAravAnI IcchAthI rAjagRhI nagarInI pAse vasudevane AkAzamAMthI paDatA mUkyA. devage vasudeva tRNanA rAzi upara paDayA. tyAM jarAsaMdhanI kIrti sAMbhaLI vasudeva rAjagRhI nagarImAM gayA. tyAM pAsAvaDe kaTi suvarNa jItI teNe yAcakane ApI dIdhuM. tevAmAM rAjapurUSa AvI vasudevane bAMdhIne jarAsaMdhanA darabAramAM
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 8 mu laI cAlyA. vasudeve rAjasubhaTone pUchyuM ke, 'aparAdha vinA mane zA mATe bAMdhyA che?' tyAre te khelyA ke "koI jJAnIe jarAsa...dhane kahyuM ke kAle prAtaHkALe ahIM AvI kepiTa dravya jItIne je yAcakAne ApI deze, teno putra tArA vadha karanArA thaze. te pramANe karanAra tame che, mATe jo ke tame niraparAdhI che, topaNa rAjAnI AjJAthI tamane mArI nAkhavAmAM Avaze." A pramANe kahI teee vasudevane eka cAmaDAnI dhamaNamAM nAkhyA. pachI apavAdanA bhayathI chAnI rIte mAravAne icchatA evA te rAjasubhaToe te dhamaNu sAthe temane koi parvata uparathI gakhaDAvI mUkayA. tevAmAM vegavatInI dhAtrI mAtAe adharathI tene laI lIdhA. jyAre teNI temane laine cAlI, tyAre vasudevane lAgyu ke mane cArUdattanI jema kAI bhAra'DapakSI AkAzamAM laI jAya che. pachI teNIe pava ta upara mUkavA eTale vasudeve bahAra dRSTi karI, te tyAM vegavatInAM be pagalAM temaNe dIThAM. tene eLakhIne te dhamaNanI bahAra nIkaLyA. tyAM he nAtha ! he nAtha !" pokArIne rUdana karatI vegavatI temanA jovAmAM AvI vasudeve tenI pAse jaI tene AliMgana karyuM ane pUchyuM ke, teM mane zI rIte prApta karyA 'vegavatI azru luchIne belI-"svAmin ! huM je vakhate zayyAmAMthI UThI te vakhate mArA abhAgye tamane zayyAmAM joyA nahIM, tethI huM aMta:puranI strIonI sAthe karUNa svare rUdana karavA lAgI. tevAmAM bapti vidyAe AvIne tamArA haraNanI ane AkAzamAMthI paDavAnI khabara ApI. pachI meM ajANapaNAne lIdhe vicAyuM ke, 'mArA pati pAse keAI muninI batAvelI prabhAvika vidyA haze tethI te pAchA thADA kALamAM ahI Avaze.' Ama vicArI tamArA viyAgathI pIDita evI huM keTaleAkakALa niga mana karIne pachI rAjAnI AjJAthI tamane zodhavAne mATe pRthvIpara bhamavA nIkaLI, huM pharatI pharatI siddhAyatanamAM AvI, tyAM maDhanavegAnI sAthe tamane joyA. pachI tame siddha caityamAMthI amRtadhAra nagaramAM AvyA,tyAM huM paNa tamArI pachavADe AvI. tyAM huM aMtardhAna thaine rahI hatI, tevAmAM tamArA mukhe mArU nAma meM sAMbhaLyuM, tethI tatkALa tamArA snehathI mArA cirakALanA virahano kaleza cheDI dIdhA. mArU' nAma sAMbhaLI maDhanavegA krodha pAmI ane aMtagRhamAM gaI; eTalAmAM sUrpaNakhAe auSadhinA baLathI te gharamAM agni utpanna karI ane madanavegAnuM rUpa laine tamArU haraNa karyuM. teNIe jyAre AkAzamAMthI tamane paDatA mUkayA, te vakhate tamane dharI rAkhavA mATe huM utAvaLe doDI ane mAnasaveganu kalpita rUpa laIne huM nIce rahI, paNa mane teNe joI eTale vidyA tathA auSadhinA baLathI mane tarachADIne kADhI mUkI. tenA bhayathI nAsIne huM koika caityamAM jatI hatI, tevAmAM pramAdavaDe kAI muninuM ullla Mghana thaI javAthI mArI vidyA bhraSTa thaI gayuM. tevAmAM mArI dhAtrI mane AvIne maLI, te vakhate 'mArA bhartA kayAM haze ?" evu huM ciMtavana karatI hatI, tethI me... dhAtrIne sa vRttAMta kahIne tamArI zeAdha mATe mAkalI. teNIe bhamatAM bhamatAM tamane parvata uparathI paDatA joyA, eTale tatkALa adharathI lai lIdhA. pachI tamane te dhamaNumAMja rAkhIne te A himAn patanA pAMcanada tIthamAM laI AvI, ane ahIM tame chuTA thayA." 205 A pramANe vRttAMta sAMbhaLI vasudeva tyAM eka tApasanA AzramamAM teNInI sAthe rahyA. eka vakhate nadImAM pAzathI baMdhAyelI eka kanyA tenA jovAmAM AvI. vegavatIe paNa te viSe kahyuM, eTale te dayALu vasudeve nAgapAzanA adhanavALI te kanyAne badhanamukta karI. pachI te mUrchita kanyAne jaLasi cana karIne sAvadha karI eTale te beThI thaI. pachI vasudevane traNa praDhakSiNA karIne A pramANe belI-"he mahAtmA ! tamArA prabhAvathI Aje
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 sarga 2 je mArI vidyA siddha thaI che, te saMbaMdhI huM vArtA kahuM te sAMbhaLa-zaitADhayagiri upara gaganavalalabha nAme eka nagara che. te nagaramAM namirAjAnA vaMzamAM pUrva vidyudadra nAme rAjA thaye, teNe pratyagU videhamAM eka munine kAryotsarge rahelA joyA. eTale te be ke, are ! A kaI utpAta che, mATe tene varUNAcaLamAM laI jaI mArI nAkho.' AvA tenA kathanathI sAthe rahelA becaree temane mAravA mAMDayA, paraMtu zukaladhyAna dharatA evA te munine te vakhate kevaLajJAna utpanna thayuM, eTale dharaNendra kevaLIno mahimA karavAne tyAM AvyA. te sthAne muninA virodhIone joIne tatkALa dharaNe krodha pAmI temane vidyAbhraSTa karI dIdhA, tethI dIna thaIne teo kahevA lAgyA ke he deveMdra ! A muni che ke keNa che ? e amArA jANavAmAM AvyuM nahIM. kevaLa vidyadaSTra "A utpAta che" ema kahI amane preraNA karIne AvuM kAma karAvyuM che. dharaNe dre kahyuM, "are pApIo ! huM to muninA kevaLajJAnanA utsavane mATe Avyo chuM. to have tamArI jevA ajJAnIo ane pApIone mAre zuM karavuM ? jA have pharIvAra prayAsa karavAthI tamane vidyA siddha thaze paraMtu yAda rAkhaje ke arihaMta, sAdhu ane temanA Azritono dveSa karavAthI tatkALa te vidyAo niSphaLa thaI jaze ane rohiNI vigere mahA vidyAo te durmati vidyadRne to siddha thaze ja nahi eTaluM ja nahi paNa tenI saMtatInA koI purUSane ke strIne paNa siddha thaze nahi; kadi temane koI sAdhu munirAjanAM ke mahApurUSanAM darzana thaze to tethI siddha thaze. A pramANe kahI dharaNendra kevaLIno mahotsava karIne potAne sthAnake gayA. pUrve tenA vaMzamAM ketumatI nAme eka kanyA thaI hatI, teNI te vidyA sAdhatI hatI. tene puMDarIka vAsudeva paraNyA hatA. temanA prabhAvathI te ketumatIne vidyAo paNa siddha thaI hatI. he caMdramukha ! tenA vaMzanI bAlacaMdra nAme huM kanyA chuM. mane tamArA prabhAvathI vidyAo siddha thaI che, mATe tamAre vaza evI je huM tenuM tame pANigrahaNa karo, ane kahe ke mArI vidyA siddha karAvI tene badalAmAM tamane zuM ApuM?" teNInA AgrahathI vasudeve kahyuM ke A vegavatIne vidyA Apa. pachI te vegavatIne laIne gaganavallabha nagaramAM gaI ane vasudeva tApasanA AzramamAM AvyA. , te tApasanA AzramamAM tatkALa tApasI vrata laIne be rAjA pitAnA parAkramane niMdatA AvyA; temane joI vasudeve temanA udveganuM kAraNa pUchyuM, eTale teo bolyA-"zrAvastI nAmanI nagarImAM ati nirmaLa caritravaDe pavitra evA eNIputra nAme parAkramI rAjA che. tene priyaMgu suMdarI nAme eka putrI che, tenA svayaMvarane mATe rAjAe ghaNA rAjAone bolAvyA paNa te putrI ke rAjAne varI nahIM, tethI AvelA rAjAoe krodhathI ekaThA thaIne tenI sAthe saMgrAma AraMbhe, paNa teNe ekalAe sarve rAjAone jItI lIdhA; eTale te sarve rAjAo nAsI gayA. temAM keTalAka kaI girimAM pesI gayA, keTalAka araNyamAM jaIne saMtAyA ane keTalAka jalAzayamAM bharAI rahyA, temAMthI ame be tApasa thaIne cAlI nIkaLyA. ame vRthA bhujadhArI napuMsakone dhikkAra che !" temane A pramANe vRttAMta sAMbhaLI vasudeve temane janadharmane bodha karyo, eTale teoe jana dIkSA lIdhI. pachI vasudeva zrAvastI nagarIe gayA. tyAM udyAnamAM traNa dvAravALuM eka devagraha temanA jovAmAM AvyuM. tenA mukhadvArane batrIza argalA (bhUgaLa) hatI, tethI te raste praveza kare muzkela hato eTale paDakhenA dvArathI temaNe aMdara praveza karyo. tyAM temaNe eka muninI, eka gRhasthanI ane eka traNa pagavALA pADAnI pratimA joI. pachI "A zuM ? ema teNe eka brAhmaNane pUchayuM, eTale te bolya-" ahIM
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 51 8 mu' jitazatru nAme rAjA hato. tene bhRgadhvaja karIne putra thayA hato. te nagaramAM kAmadeva karIne eka zreSThI raheto hato. eka vakhate te zeTha nagara bahAra pAtAnA gASTha (pazuzALA)mAM gayA. tyAM tenA daMDaka nAmanA govALe zeThane kahyuM ke zeThajI! A tamArI mahiSInA pAMca pADA pUrve meM mArI nAkhyA che; A chaThTho pADo ghaNe bhadrika akRtivALA AvyA che, ane jyArathI te janmyA che tyArathI bhayathI ka'pato ane netrane capaLa karato te mArA caraNamAM namyA kare che, tethI dayAvaDe me tene mAryA nathI, tame paNa A pADAne abhaya Ape. A pADA koI jAtismaraNavALA che' A pramANe geAvALe kahyuM, eTale te zeTha dayA lAvIne pADAne zrAvastI nagarImAM laI gayA. zeThe rAjAnI pAse tenA abhayane mATe mAgaNI karo. eTale rAjAe paNa tene abhaya ApIne kahyuM ke, 'A pADo AkhI zrAvastI nagarImAM svecchAe bhamyA karo.' eka vakhate rAjakumAra mRgaje te pADAnA eka pagane chedI nAkhyA. te jANu! rAjAe te kumArane nagaranI bahAra kADhI mUkayA. kumAre vairAgya pAmI dIkSA lIdhI. te pADo paga chedAyA pachI aDhArame divase mRtyu pAmI gayA ane kumAra mRgadhvajane khAvIzame divase kevaLajJAna utpanna thayuM. deva, asura, rAjA ane amAtyA temane vaMdana karavA AvyA. dezanAne a Mte jitazatru rAjAe pUchyu` ke 'tamAre te pADAnI sAthe zu vaira hatu... ?' mRgadhvaja kevaLI khelyA pUrva agrIva nAme eka ardha cakravattI thayA hato, tene hazmi nAme eka maMtrI hato. te kaula (nAstika) hatA, tethI dharmanI niMdA karatA hatA ane rAjA Astika hAvAthI sadA dharmanuM pratipAdana karato hato. A pramANe hovAthI te rAjA ane ma`trI vacce divasAnudivasa vidhi vadhavA lAgyA. te bannene tripRSTa ane acale mAryA, jethI mRtyu pAmIne sAtamI narake gayA. narakamAMthI nIkaLIne te banne ghaNA bhavamAM bhamyA. temAMthI azvagrIva te A huM tamArA putra thayA ane mikSu maMtrI pADA thayA. pUnA vairathI me teno paga kApI nAkhyA. te pADo marIne leAhitAkSa nAme asurAnA agraNI thAche; te juo, A ahIM mane vaMdana karavA AvyeA che. A saMsAranuM nATaka AvuM vicitra che.'' pachI leAhitAzne munine namIte te mRgavaja muninI, kAmadeva zeThanI ane traNa pagavALA mahiSanI ratnamaya pratimA karAvIne ahIM A sthApana karelI che. te kAmadeva zreSThInA vaMzamAM hAla kAmadatta nAme zeTha che, tene madhumatI nAme putrI che. zeThe te putrInA varane mATe kAI jJAnIne pUchyuM hatuM, eTale jJAnIe kahyu` hatu` ke je A devAlayanA mukhadvAra ne ughADaze te mArI putrIno vara thaze." A pramANe sarva vRttAMta sAMbhaLI vasudeve te dvAra ughADayu, e vAta jANIne tatkALa kAmadattazeThe tyAM AvI vasudevane peAtAnI putrI ApI. temane jovAne rAjAnI putrI priya gusuMdarI rAjAnI sAthe tyAM AvI. te vasudevane joine kSaNavAramAM kAmapIDita thai gaI. pachI dvArapALe AvIne priyaMgusu darInI dazA ane eNIputra rAjAnuM caritra aMjali joDIne vasudevane jaNAvyuM, ane kahyuM ke 'kAle prAtaHkALe tame priya zusuMdarIne ghera avazya Avajo.' ema kahIne dvArapALa gayA. te divase vasudeve eka nATaka joyu. temAM evI hakIkata AvI ke "nimanA putra vAsava khecara thayA. tenA vazamAM bIjA vAsava thayA. tenA putra purUdbhUta thayeA. ekadA te hAthI upara besIne pharavA gayA hatA, tyAM teNe gautamanI zrI ahalyAne joI. tethI
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 2 jo 208 AzramamAM lai jaI tenI sAthe krIDA karI, te vakhate gautame AvI vidyArahita thayelA purUhUtanA liMgane chedI nAkhyuM." A pramANenI hakIkata joI vasudeva bhaya pAmI gayA; tethI rAjakumArI priya'gusu darInI pAse gayA nahIM. rAtre vasudeva baMdhumatI sA the sUI gayA. te rAtrimAM nidrAnA bhaga thatAM eka devI temanA jovAmAM AvI, eTale 'A kANu haze ?'ema te ciMtavavA lAgyA. teTalAmAM are ! vatsa ! zu' ci'tave che ?' ema khelatI te devI tene hAtha pakaDIne tene azeAka vanamAM laI gaI. tyAM jaI ne kahyuM ke-"sAMbhaLeA ! A bharatakSetramAM zrIcaMdana nAme nagaramAM amogharetA nAme rAjA hatA, tene cArUmati nAme priyA hatI. temane cAcaMdra nAme eka putra thayA hatA, te nagaramAM anaMtasenA nAme eka vezyA hatI, tene kAmapatAkA karIne eka suleAcanA putrI hatI. eka vakhate rAjAe yajJa karyAM temAM ghaNA tApasA AvyA. teemAM kauzika ane nRSiMdu e upAdhyAya hatA. teo kha'nee AvI rAjAne keTalAMka phaLa arpaNa karyA, rAjAe pUchyuM. 'AvAM phaLa kathAMthI lAvyA ?' eTale teoe riva'zanI utpatti vakhate AvelA kalpavRkSanI badhI kathA prathamathI kahI sa'bhaLAvI. te vakhate rAjasabhAmAM kAmapatAkA vezyA nRtya karatI hatI, teNIe kumAra cAcaMdra ane kauzika muninuM mana harI lIdhuM. yajJa pUrNa thayA pachI kumAre kAmapatAkAne potAne svAdhIna karI. pachI kauzika tApase rAjAnI pAse AvI te vezyAnI mAgaNI karI, eTale rAjAe kahyuM ke, 'te vezyAne kumAre grahaNa karI che ane te zrAvikA che mATe eka pati svIkAryA pachI bIjA patine bhajatI nathI, A pramANe rAjAe tene nA kahI tethI kauzika tApase krAdha karI zApa ApyA ke-kumAra jyAre tenI sAthe krIDA karaze tyAre avazya mRtyu pAmaze.' mahAmati rAjA amAgharetAe AvA kAraNathI vairAgya pAmI potAnA putra cArUca'drane rAjya ApI peAte tApasa thaI vanamAM nivAsa karyAM. te vakhate ajJAtagarbhA rANI paNa tenI sAthe vanamAM gaI. keTaleka kALe gabha pragaTa thayA, eTale teNIe patinI zaMkA chedavAne prathamathI gabha hAvAnI vAta kahI batAvI. pachI teNIe RSidrattA nAmanI kanyAne janma ApyA. te kanyA anukrame keAI cAraNa muninI pAse zrAvikA thaI. te yauvanavayane prApta thaI tevAmAM tenI mAtA ane dhAtrI mRtyu pAmI gaI. eka vakhate zilAyudha rAjA mRgayA karavAne te taraphU AvyA. te RSidattAne joI kAmavaza thaI gayA. pachI tenuM Atithya svIkArI rAjA tyAM rahyo ane te bALAne ekAMtamAM lai jaIne vividha prakAre tenI sAthe sabhAgakrIDA karI. te vakhate RSidattAe zilAyudhane kahyuM ke huM RtusnAtA chuM, tethI jo di Aje mane garbha rahyo tA A kuLavAn kanyAnI zI gati thaze ?" rAjAe kahyuM, 'hu ikSvAku vaMzanA rAjA chuM, zrAvastI nagarImAM mAru rAjya che ane zatAyudha rAjAne putra zilAyudha evA nAmathI huM prakhyAta chuM. jo tAre putra thAya te tuM tene zrAvastI nagarImAM mArI pAse lAvaje, huM tene rAjA karIza.' A pramANe rAjA kaheto hato, tevAmAM to tenu sainya AvI paheAMcyu. eTale RSidattAnI rajA laine rAjA potAne sthAnake gayA. teNIe A vArtA peAtAnA pitAne jaNAvI. anukrame tene putrane prasava thayA. te prasavamAMthI rAga thatAM RSidattA mRtyu pAmI, ane javalanaprabha nAgendranI agrahiSI thaI. putrInA maraNathI tenA pitA amAruMtA tApasa tenA putrane hAthamAM laIne sAmAnya leAkanI jema ghaNuM rUdana ka2vA lAgyA. hu* je jvalanaprabha nAge...dranI strI thai hatI, te avadhijJAnathI te sarva hakIkata jANI mRgarUpe tyAM AvI, ane stanapAna karIne te putrane ucheryA. tethI te "eNIputra" evA nAmathI vikhyAta thayA. peleA kauzika tApasa mRtyu pAmIne mArA pitAnA AzramamAM viSa sa` thayA. te krUra sarpa mArA pitAne daMza karyA, paNa meM AvIne viSe utAryu
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 209 ane te sapane bodha Ape, tethI te sarpa mRtyu pAmIne bela nAme devatA thayA. pachI huM RSidattAnuM rUpa laI zrAvastI nagarIe gaI, ane tyAM zilAyudha rAjAne putra sevA mAMDa paNa teNe pUrvanI vAta vismaraNa thaI javAthI te putrane grahaNa karyo nahIM. pachI, putrane tenI pAse mUkI AkAzamAM rahIne meM kahyuM ke "he rAjan ! vanamAM rahelI kaSidattA nAmanI kanyAne te bhegavI hatI, tene tArA saMgamathI A putra thayela che. te RSidattA prasavagathI mRtyu pAmIne huM devapaNAne pAmelI chuM. devapaNAmAMthI ahIM AvIne meM mRgalIne rUpe tene ucheryo che, tethI A eNaputranA nAmathI vikhyAta thayela che. A pramANe kahetAMja rAjAne smaraNa AvyuM eTale te putrane rAjya upara besADI zilAyudha rAjA dIkSA laI svarge gaye. te eNIputre saMtatine mATe aThThama tapa karIne mane saMtuSTa karI, jethI meM tene eka putrI ApI, te A priyaMgumaMjarI che. A putrInA svayaMvarane mATe eNuputra rAjAe ghaNA rAjAone bolAvyA hatA, paNa te kaI rAjAne varI nahI, tethI sarva rAjAoe maLIne yuddhano AraMbha karyo. mArI sahAyathI eNIputra ekalAe badhA rAjAone jItI lIdhA, te priyaMgumaMjarI Aje tamane joIne varavAnI icchA kare che. te anagha ! tamAre mATe teNIe aSTamabhakta karIne mArI ArAdhanA karI, jethI mArI AjJAvaDe te dvArapALe AvI tamane tene ghera AvavAnuM jaNAvyuM; paNa ajJAnane lIdhe dvArapALanA kathananI tame avajJA karI, to have mArI AjJAthI te dvArapALanA lAvyA pramANe tame tyAM jaje ane te eNIputranI kanyAne paraNajo. vaLI tamAre kAMI varadAna joItuM hoya to mAgI le." devInAM A vacanathI vasudeva bolyA ke jyAre huM saMbhAruM tyAre tame Avaje." devIe te vAta svIkArI. pachI te devI vasudevane baMdhumatIne ghera mUkI aMtardhAna thaI gaI. prAtaHkALe vasudeva pelA dvArapALanI sAthe priyaMgumaMjarIe nimelA sthAne gayA. tyAM te prathamathI AvelI hatI, tene vasudeva ghaNuM harSa sAthe gAMdharva vivAhathI paraNyA. te pachI aDhArame divase dvArapALe priyaMgumaMjarIne devIe ApelA varanI vArtA rAjAne jaNAvI. rAjA tene potAne ghera laI gaye. A arasAmAM vaitADhayagiri upara gaMdhasamRddha nAmanA nagaramAM gaMdhArapiMgala nAme rAjA hato, tene prabhAvatI nAme kanyA hatI. te pharatI pharatI suvarNAbha nagare AvI. tyAM teNe somazrIne joI ane te tenI sakhI thaI gaI. somazrIne patine viraha jANI prabhAvatI belI-"he sakhi! tuM zA mATe saMtApa kare che? huM hamaNAM tArA bhartArane lAvI ApIza." somazrIe nizvAsa mUkIne kahyuM, "he sakhi ! jema vegavatI patine lAvI hatI, tema tuM paNa rUpathI kAmadeva jevA mArA svAmIne lAvIza." prabhAvatI belI-hu vegavatInA jevI nathI.' ema kahIne te zrAvastInagarIe gaI ane tyAMthI vasudevane laI AvI. tyAM vasudeva bIju rUpa karIne somazrI sAthe rahyA. anyadA mAnasavege vasudevane oLakhyA eTale tene bAMdhI lIdhA. te vakhate ke lAhaLa thatAM vRddha khecaroe AvIne tene choDAvyA. vasudeve mAnasaveganI sAthe samazrI saMbaMdhI vivAda karavA mAMDyo. tene nirNaya karavA mATe teo baMne vaijayaMtI nagarImAM balasiMha rAjAnI pAse AvyA. tyAM sUrpaka vigere sarve ekaThA thayA. mAnavege kahyuM ke "prathama A somazrI mArI kapelI hatI, tene A vasudeva chaLathI paraNI gayA che, tema ja mArA dIdhA vinA mArI bahena vegavatIne paraNyo che." vasudeve kahyuM "tenA pitAe mAre mATe kapelI samazrIne huM paraNyo chuM. tyAMthI te samazrIne harI lIdhI hatI, te viSe vegavatInA kahevAthI ja sarva leke jANe che. A pramANe vAda karavAmAM vasudeve mAnasavegane jItI lIdhe eTale te yuddha karavA tatpara thaye. tenI sAthe nIla 219
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 sa2 jo aMgAraka ane sUpaka vigere khecA paNa taiyAra thayA. te vakhate vegavatInI mAtA agAravatIe vasudevane divya dhanuSya ane ebhAthAM ApyAM ane prabhAvatIe prajJapti vidyA ApI. vidyA ane divya astrAthI parAkramamAM puSTa thayelA vasudeve idranI jema ekalA te khecarAne lIlAmAtramAM jItI lIdhA. pachI teNe mAnasavegane bAMdhIne sAmazrInI AgaLa nAkhyA, paNa potAnI sAsu agAravatInA kahevAthI tene cheDI dIdhA. pachI sevaka thaI ne rahelA mAnasavega vigere vidyAdharAthI vI...TAyelA vasudeva seAmazrIne sAthe lai vimAnamAM besIne mahApura nagare AvyA, ane tyAMthI rahIne seAmazrInI sAthe vilAsa karavA lAgyA. eka vakhate mAyAvI sUpaka azvanuM rUpa laI vasudevane harI gayA. tene ALakhI vasudeve muSTivaDe tenA mastakapara prahAra karyA, jethI sUke temane adharathI paDatA mUkavA, eTale vasudeva gaMgAnadInA jaLamAM paDayA. pachI te gaMgAnadI utarIne tApasanA AzramamAM gayA, tyAM kaMThamAM asthinI mALA paherIne UbhelI eka strI temanA jovAmAM AvI. te strI viSe teNe tApasAne pUchyuM, eTale tApasA melyA" A jitazatru rAjAnI 'nadISeNA' nAme strI che, te jarAsa'dhanI putrI thAya che, A strIne eka sanyAsIe vaza karI hatI, te sanyAsIne rAjAe mArI nAkhyA, tathApi dRDha kAmaNathI te strI haju te sanyAsInA asthine kaMThamAM dhAraNa kare che." pachI vasudeve matranA khaLathI tenuM kAmaNa cheADAvI dIdhu, eTale jitazatru rAjAe pAtAnI kehumatI nAmanI bahena vasudevane ApI. te vakhate DiMbha nAmanA jarAsaMdhanA dvArapALe AvIne jitazatru rAjAne kahyuM ke 'kriSaNAnA prANadAtAne mekalA, te parama upakArI che.' rAjAe te vAta yukta dhArIne AjJA ApI, eTale vasudeva te dvArapALanI sAthe rathamAM besIne jarAsa dhanA nagaramAM AvyA. tyAM nagara rakSakAe tatkALa temane khAMdhI lIdhA. vasudeve peAtAne bAMdhavAnu kAraNa pUchyuM, eTale teo khelyA - koI jJAnIe jarAsa...dhane kahyuM che ke 'je tArI putrI nardiSaNAne sajja karaze, tenA putra avazya tane mAraze. te tu' pote ja che, ema amane khabara paDI che, tethI tane mArI nAkhavA laI jaIe chIe.' A pramANe kahIne te vasudevane pazunI jema vadhyasthaLamAM lai gayA. tyAM muSTika vigere malle vasudevane mAravAne taiyAra thayA. k A samaye gadhasamRddha nagaranA rAjA gadhAripagale peAtAnI putrI prabhAvatInA varane mATe koi vidyAne pUchyuM', te vidyAe vasudevanuM nAma ApyuM; eTale teNe vasudevane lAvavA mATe bhagIrathI nAme dhAtrIne mAkalI. te dhAtrI vidyAbaLathI muki vigerenI pAsethI baLAtkAre vasudevane gaMdhasamRddha nagare laI gaI. tyAM vasudeva tenA pitAe ApelI prabhAvatIne paraNyA ane tenI sAthe krIDA karatA sukhe rahevA lAgyA. evI rIte bIjI paNa vidyAdharAnI strIone paraNI chevaTe vasudeva sukAzaLAne paraNyA ane sukAzaLAnA mahelamAM rahIne nirvighne viSayAne bhAgavavA lAgyA. ****************************** ityAcArya zrI hemacandra viracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye'STame parvaNi sukozalAMta kanyAzyAmAdi pariNayano nAma dvitIyaH sargaH // ************=CpCxE07E=EnCC
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 jo. vasudeva ciratra - cAlu. ( navatInA vivAha ane tenA pUrva bhavanuM varNana. ) naLa yada'tI caritra. A bharatakSetrane viSe vidyAdharAnA nagara jevuM peDhAlapura nAme eka nagara che. je sa adbhuta nidhAnonuM utpattisthAna che. jemAM AvelA pradbhuita gRheAdyAnanA pavana vaccenI sAthe maLI sugaMdhadAyaka thai huMmezAM yuvAna strI purUSone sukha Ape che. jayAM gharonI ratnakhaddha bhUmimAM rAtre tArAonA pratibiMba paDavAthI mugdha bALikA dAMtamaya karNabhUSaNanI zaMkAthI te levA mATe peAtAnA hAtha laMbAve che, ane jyAM nidhAnavALAM ane UMcI patAkAvALAM gharA para uDatI patAkAonI chAyA jANe te nidhAnarakSaka sarpa hoya tevI jaNAya che. te nagaramAM vasatA sarva leke vastra sAthe gaLInA ra'ganI jema jainadharmanI sAthe dRDha rIte joDAyelA hatA. te nagaramAM sadguNeAthI cadranA jevA nirmaLa ane adbhuta samRddhithI IMdraneA anuja khaMdhu hoya tevA harizcaMdra nAme rAjA hatA. iMdriyAnA vijayamAM jAgrata ane nyAya tathA parAkramathI zobhita evA te rAjAnI bhrakuTIrUpa latA AgaLa sarva saMpattie dAsI thaI ne rahelI hatI. tenA nirmaLa yaza apAra lakSmInI spardhAthI hAya tema apAra thaIne jaga-tamAM ucchva khalapaNe vRddhi pAmatA hatA. niLa yazanA rAzirUpa te rAjAnu nAma deva ane khecarAnI srI baitADhagirinI bhUmi upara paNa gAtI hatI. te rAjAne viSNune lakSmInI jema lakSmIvatI nAme ati rUpavatI mukhya prANavallabhA hatI. zILa, lajajA, prema, dakSatA ane vinayathI te ramaNI patinA manarUpa kumudane AnaMda ApavAmAM caiMdrikA jevI hatI. jyAre te peAtAnA priya patinI sAthe prItipUrvaka keAmaLa vANIthI AlApa karatI tyAre tenA karaMdhramAM jANe amRtanI nIka calAvatI hAya tevI lAgatI hatI. kaLAothI pallavita, lajajAdi guNAthI puSpita ane patibhaktiyaDe phalita evI te rANI jagama velInI jevI zAbhatI hatI. keTaleka kALe te lakSmIvatIe eka putrIne janma ApyA, je peAtAnI kAMtithI sUtikAgRhanI mAMgalya dIpikA jevI dekhAvA lAgI. sarva lakSaNusa'panna e mALAnA janmathI jANe ghera lakSmI AvI hoya tema tenAM mAiipatA harSa pAmyAM, dhanapati kubera tenA pUrva janmanA pati hato, tethI pUrva snehathI mAhita thai tenA janma vakhate AvIne teNe tyAM kanakavRSTi karI. A kanakanI vRSTithI harSa pAmelA rAjA harizcaMdre te putrInuM nAma kanakavatI pADyu. stanapAna karatI e bALA dhAtrImAtAenA utsa`geAmAM saMcaratI anukrame 'sInI jema page cAlavAne samartha thaI. jyAre e khALA page cAlatI tyAre tenI dhAtrIe karatAlikA vagADIne navA navA ullApanathI gAtI hatI. jyAre te haLave haLave madamada vANIe khelavA lAgI tyAre dhAtrIo menAnI jema tene kautukathI vAra vAra 1 tALIo.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 sa3 je AlApa karAvatI hatI. kezane guMthAvatI, kuMDaLane halAvatI ane nUpurane vagADatI e bALA jANe bIjI mUrtidhArI rAmAM hoya tema ratnajaDita kaMdukathI kIDA karatI hatI; ane hamezAM kRtrima bALake (ramakaDAM) thI ramatI te rAjakumArI praphullita netravALI tenI mAtAne utkRSTa harSa ApatI hatI. anukrame mugdhatAthI madhura evA bAlyavayane choDI te kanakavatI kaLAkalApa grahaNa karavAne yogya thaI eTale harizcaMdra rAjAe tene kaLA grahaNa karAvavAne mATe zubha divase kaI gya kaLAcAryane seMpI thoDA samayamAM jANe lipine sajanArI hoya tema teNe aDhAre prakAranI lipio jANI lIdhI, zabdazAstra potAnA nAmanI jevuM kaMThastha karyuM, tarkazAstranA abhyAsathI gurUne paNa patradAna karavAne samartha thaI, chaMda tathA alaMkArazAstrarUpa samanI pAragAmI thaI, chae bhASAne anusaratI vANI bolavAmAM temaja kAvyamAM kuzaLa thaI, citrakarmathI sarvane Azcarya pamADavA lAgI ane pustakama mAM praga9bha banI, gupta kriyApada ane kArakavALAM vAkAne jANanArI thaI prahelikA-samasyAmAM vAda karavA lAgI, sarva jAtanAM dhUta (ramato) mAM dakSa thaI, sAraNya karavAmAM kuzaLa thaI, aMgasaMvAhanamAM kAbela thaI, rasavatI banAvavAnI kaLAmAM pravINa banI, mAyA ane IdrajALa vigere pragaTa karavAmAM nipuNa thaI, temaja vividha vAdya-saMgItane batAvavAmAM AcArya jevI thaI TUMkAmAM kaI evI kaLA bAkI na rahI ke jene te rAjabALA jANatI na hoya. lAvaNyajaLanI saritArUpa ane nirdoSa aMgavALI e bALA anukrame pUkA sarva kaLAkalApane saphaLa karanAra yauvanavayane prApta thaI. tene joI tenAM mAtapitA varanI zodhamAM tatpara thayAM. jyAre koI yogya vara maLe nahIM, tyAre temaNe svayaMvarano AraMbha karyo. eka vakhate te mRgAkSI bALA pitAnA mahelamAM sukhe beThI hatI, tevAmAM akasmAta eka rAjahaMsane tyAM AveluM che. tenI cAMca, caraNa ane locana azekavRkSanAM pallava jevA rAtAM hatAM, pAMDavane lIdhe navIna samudraphINanA piMDathI te baneluM hoya tema dekhAto hato. tenI grIvA upara suvarNanI ghugharamALa hatI, zabda madhura hato ane tenI ramaNIka cAlathI jANe nRtya karato hoya tema lAgato hato. tene joI rAjabALa vicAravA lAgI ke-"jarUra A rAjahaMsa kaI puNyavAn purUSanA vidanuM sthAna che, kemake svAmInA svIkAra pakSIne AbhUSaNa kayAMthI hoya ? A haMsa game te hoya paNa tenI sAthe vinoda karavAne mArU mana ukaThA dhare che." pachIte haMsa tenA gokhamAM lIna thayo, eTale te haMsagAminI bALAe lakSmInA mAMgalyacAmara jevA te haMsane pakaDI lIdhe. pachI te padmAkSI sukhasparzavALA pitAnA karakamaLathI kIDAkamaLanI jema te marALane ramADavA lAgI. zirISa jevA komaLa hAthathI teNe bALakanA kezapAzanI jema tenA nirmaLa piMchAnA kezane mAjita karyA. pachI kanakavatIe sakhIne kahyuM ke "he sakhi ! eka kASThanuM piMjara lAva ke jemAM huM A pakSIne kSepana karUM, kAraNake pakSIo te vine eka ThekANe sthAyI rahetAM nathI." kanakavatInA kahevAthI tenI sakhI kASThanuM piMjara levA gaI, eTale te rAjahaMsa mAnuSI vANIthI A pramANe be -"he rAjaputrI ! tuM catura che, te chatAM mane piMjarAmAM kema pUre che ? mane choDI de, huM tane eka priyanA khabara ApuM." A pramANe rAjahaMsane mAnuSI vANI bolato joI rAjakuMvarI vismaya pAmI ane priya atithinI jema tene gauravavAthI A pramANe kahyuM-"he haMsa ! tuM te ulaTa prasAdapAtra tha; mATe te priya keNa che, te kahe." 1. vijaya patra lAvI ApavAne 2 mRttikA piSTAdikanAM putaLAMo vigere banAvavAnI kaLA.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 8 mu rA adhI kahelI vArtA sAkarathI paNa madhura lAge che'haMsa melyA-kauzalA nagarImAM khecarapati kozala rAjAne sukozalA nAme eka duhitA che te sukezalAnA yuvAna pati zreSTha sau' nu sthAna che ane tene joine sa rUpavAnanI rekhA paNu bhagna thAya che. suMdarI ! tamane vadhAre zuM kahuM ? e sukAzalAnA patinuM evu' sauMdaryAM che ke tenA namunAnuM rUpa jo hoya to mAtra darpaNamAMja che, bIje nathI. he manasvinI ! jema te yuvAna rUpasa pattivaDe narizarAmiNa che, tema tuM paNa rUpasa pattithIsa nArImAM ziromaNi che. hu tamArA baMnenAM rUpane jonArA chuM, tethI tamArA banenA samAgama thAya tevI IcchAthI tene vRttAMta meM tane jaNAvyA che, ane he bhadre ! tAro svayaMvara sAMbhaLI me tenI pAse paNa tArU evuM varNana karelu che ke jethI te svecchAe tArA svayaMvaramAM Avaze. nakSatrAmAM caMdranI jema svayaM varamaMDapamAM ghaNA rAjAonI vacamAMthI analpa tejavaDe te nara2tane tu' oLakhI leje. have tu mane cheADI de. tArU kalyANa thAo. mane pakaDavAthI tArA apavAda thaze, ane huM chuTA rahevAthI vidhinI jema tArA patine mATe prayatna karIza." A pramANe haMsanI vANI sAMbhaLI kanakavatI vicAravA lAgI ke * krIDAmAtrathI haMsanA rUpane dhAraNa karanAra A koi sAmAnya purUSa nathI, tethI enAvaDe jarUra mane pati prApta thaze.' A pramANe vicAra karI teNe haMsane cheADI dIdhA, eTale te tenA hAthamAMthI AkAzamAM uDayA, ane tyAM rahI kanakavatInA utsaMgamAM eka citrapaTa nAMkhIne kahyuM ke huM bhadre ! jevA me' te yuvAna purUSane joyA che, teveja A citrapaTamAM AlekhelA che. te joIne ahIM Ave tyAre te purUSane oLakhI leje.' kanakavatI prasanna thaI aMjali joDIne khelI- he haMsa ! tame keANu che ?' te kahevAnA mArI upara anugraha karo.' pachI huMsanA vAhana upara pharanAra eka khecara pragaTa thayA ane kAnanA kuMDaLane calita karatA temaja divya aMgarAga tathA nepathyane dhAraNa karatA te A pramANe satya vacana elyo-De varAnane ! huM caMdrAtapa nAme khecara chu', ane tamArA bhaviSyat patinA caraNanI sevAmAM tatpara chuM. vaLI he niraghera ! vidyAnA prabhAvathI bIjI jaNAvuM chuM ke te yuvAna bIjAne dbhUta thaIne tamArA svayaMvarane divase tamArI pAse Avaze.' A pramANe kahenArA te khecarane kanakavatIe AziSa ApIne vidAya karyA, ane teNe vicAryuM ke sAre bhAgye AvuM deva saMbaMdhI vacana mArA zravaNugata thayuM che. pachI kanakavatI citrastha patinA da nathI atRpta thaI vAraMvAra netranI jema te citrapaTane mIlanAnmIlana karavA lAgI. kadalInI jema virahatApathI pIDita thayelI e rAjabALA citrapaTane kSaNamAM mastake, kSaNamAM kaMThe ane kSaNamAM hRdaye dharavA lAgI. kr ca'drApata khecara ke je kanakavatI ane vasudevanA saMgama karAvavAne kautukI hatA, te vidyAdharAthI suzobhita evA vidyAdharanagaramAM gayA. tyAM mahAn vidyAzaktithI pavananI jema askhalitapaNe teja rAtre te vasudevanA vAMsabhavanamAM peThe, tyAM huMsanA rAmanI taLAIvALI ane dhAyelA zuddha ochADavALI zayyAmAM strInI sAthe sutelA vasudevakumAra tenA jovAmAM AvyA. vidyAdharInI bhujalatAnu ozIku karIne sukhe sutelA vasudevakumAranI te pagaca'pIthI sevA karavA lAgyA. vasudeva ratikrIDAnA zramathI utpanna thayelA nidrAsukhathI vyApta hatA tathApi kSaNavAramAM jAgI uThayA, kemake " uttama purUSA sahelAIthI jAganArA hoya che.'" adhI rAtre akasmAt AvelA te khecarane joi vasudeva bhaya ke dha na pAmatAM 1 zreSTha mukhavALI. 2 thApa vinAnI, 3. sa`lavuDane ukheLavu',
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 sarga 3 je ulaTa vicAra karavA lAgyA ke- A kaI purUSa mArI sevA kare che. tethI te mAre virodhI jaNAto nathI. paNa te mAre hita IrachanAra athavA mArA kAryano ciMtaka haze. A pagacaMpI karanArA purUSane huM kemaLa vANIthI bolA vIza te paNa ratikrIDAthI DhAMta thaIne sutelI A priyA jAgI UThaze; paNa A sevAparAyaNa manuSyanI upekSA karavAne huM yogya nathI. kadi upekSA karIza te paNa mane te ahIM raheze tyAM sudhI nidrA AvavA deze nahIM, mATe prayatanathI priyAne jagADayA sivAya UThI zayyAne tajI daI jarA dUra jaIne A mANasanI sAthe vArtAlApa karuM." A vicAra karI palaMgane halAvyA vagara zarIranI laghutA vasudeve zamyA choDI ane tyAMthI bIjI bAjue jaI beThA. pachI caMdrAtavidyAdhara ke je sarvAge ratnamaya AbhUSaNathI bhUSita hatuM, te A dazamA dazAI vasudevane bhaktithI praNAma karI eka sAdhAraNa pALAnI jema UbhuM rahyo tene jaI vasudeve oLakhe ke, jeNe kanakavatInA khabara ApyA hatA te A caMkAtA nAme vidyAdhara che. pachI vasudeve sakArane lAyaka evA te khecarane AliMgana daI svAgata pRchA karIne AvavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale prauDhatAthI buddhimAnamAM ziramaNi caMdratApe caDhAtA jevI zItaLa vANIvaDe A pramANe kahevAno AraMbha karyo-"he yattama ! tamane kanakAvatInuM svarUpa jaNAvyA pachI meM tyAM jaI tene paNa tamAruM svarUpa jaNAvyuM che. he nAtha ! vidyAnA baLathI meM tamane eka citrapaTamAM AlekhI lIdhA ane tenA mukhakamaLamAM sUrya jevo te citrapaTa me tene arpaNa karyo. pUrNimAnA caMdra jevA tamane citrapaTamAM joI tenAM lacane harSathI caMdrakAMta maNinI jema azruvArI che. pachI jANe pitAnA virahanA saMtApane bhAga tamane ApavAne icchatI hoya tema tamArI mUrtivALA paTane teNe hRdayapara dhAraNa karyo. pachI yaMtranI putaLInI jema netramAMthI azru varSAvatI ane gauravathI vastranA cheDAne utAratI te aMjali jeDIne prArthanApUrvaka kahevA lAgI- are bhadra ! mArA jevI dIna bALAnI upekSA kara nahI, kemake tArA je bIjo koI mAre hitakArI nathI. mArA svayaMvaramAM te purUSane tuM jarUra teDI lAvaje." " he nAtha ! Aje kRSNa dazamI che, ane AvatI zukla paMcamIe divasanA prathama bhAgamAM tene svayaMvara thavAnuM che, te che svAmina ! tenA svayaMvarasavamAM tamAre javuM thagya che. tamArA saMgamanI AzArUpa jIvanaauSadhithI jIvatI e bALI tamArA anugrahane yogya che. vasudeva bolyA-"he caMdrApa! sAyaMkALe svajanonI rajA laIne huM te pramANe karIza. tuM khuzI thA ane mArI sAthe AvavAne tuM pramadavanamAM taiyAra raheje ke jethI tenA svayaMvaramAM tuM tArA prayatnanuM phaLa jaIza." A pramANe vasudeve kahyuM eTale tatkALa te yuvAna vidyAdhara aMtardhAna thaI gaye. vasadeva ghaNe harSa pAmI zayyA mAM sUI gayA. prAta:kALe svajanonI rajA laI ane priyAne jaNAvI vasudeva peDhAlapura nagare AvyA. rAjA harizcaMdra sAmA AvI vasudevane lakSamIramaNa nAmanA udyAnamAM utAro Apyo. azokapalavathI rAtA, gulAbanA sugaMdhathI zobhita. ketakInA kusumathI vikasita, saptaRdanI khuzabethI sugaMdhita, kRSNa izkanA samuhathI vyApta ane DolaranI kaLIothI detura evA te udyAnamAM dRSTine vinada ApatA vasudeva vizrAMti laIne rahyA. pachI kanakAvatInA pitAe potAnA vaibhavane yeca evI te pUjya vasadevanI pUjA karI. pUrve niSpAdana karelo te udyAnamAMhenA prAsAdAmAM ane gharamAM jatAM AvatAM udyAnasthita vasudeve A pramANe lokavAyakA sAMbhaLI ke- pUrve A udyAnamAM sura, asara ane nArezvaree sevita zrI naminAtha prabhunuM samavasaraNa thayeluM hatuM te vakhate A
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 215 udyAnamAM devAMganAonI sAthe lakSmIdevI ahaMta prabhunI AgaLa rAsa ramI hatI, tethI A udyAnanuM nAma lakSmIramaNa paDeluM che. pachI vasudeve te UMcA prAsAdomAM jaIne zrI ahaMta prabhunI pratimAne divya upahAravaDe pUjIne bhAvapUrvaka vaMdanA karI. tevAmAM vasudeve tyAM eka vimAna UtaratuM dIThuM. te vimAnamAM cAre tarapha ratno jaDayAM hatAM, ane jANe jaMgama merUgiri hoya tevuM dekhAtuM hatuM. lAkho patAkAthI lakSita te vimAna palavita vRkSanA jevuM lAgatuM hatuM; samudranI jema aneka hAthI, magara ane anAM citrothI te bharapUra hatuM. kAMtivaDe sUryamaMDaLane tejanuM pAna karatuM hatuM. meghanAda sahita AkAzanI jema badijananA kolAhaLathI akaLa hatuM. mAMgaLika vAjiMtranA ghoSathI meghagarjanAne paNa tiraskAra karatuM hatuM, ane teNe tyAM rahelI sarva vidyAdharone UMcI grIvA karAvI hatI. e vimAnane jaI vasudeve pitAnI pAse rahelA kaI devane pUchayuM ke idranI jema kayA devanuM A vimAna Ave che te kaho." deve kahyuM ke-A dhanakuberanuM vimAna che ane temAM besIne kubera pite koI moTA kAraNathI A bhUlekamAM Ave che. te A rautyamAM ahaMtapratimAnI pUjA karIne pachI tarata ja kanakavatIno svayaMvara jovAnI IcchAthI tyAM jaze." te sAMbhaLI vasudeve ciMtavyuM ke "ahA ! A kanakavatIne paNa dhanya che ke jenA svayaMvaramAM devatAo paNa Ave che. pachI kubere vimAna uparathI UtarI zrI ahaMtanI pratimAne pUcha vaMdanA karI ane prabhu pAse saMgIta paNa karyuM. te sarva joI vasudeve cirakALa nivRttipUrvaka ciMtavyuM ke "aho ! mahAtmA ane parama AhaMtu evA A puNyavAn devane dhanya che, ane aho ! AvA mahA prabhAvavALA zrImat ahaMtanAM zAsanane paNa dhanya che. tema ja AvuM addabhuta vRttAMta jene daSTigocara thayuM che evA mane dhanya che." pachI kubera ahaMtanI pUjA samApta karI, rautyanI bahAra nIkaLIne yathArUci cAle, tevAmAM teNe vasudevane dIThA, tethI te vicAramAM paDI ke "A purUSanI kaI lokottara kRti che ke jevI AkRti devatAomAM. asuromAM ane khecamAM paNa jovAmAM AvatI nathI." pachI evI anupama suMdara AkRtivALA vasudevane kubere saMbhrama sahita vimAnamAM beThA beThA aMguLInI saMjJAthI bolAvyA. 'huM manuSya chuM ane A parama AhaMtu ane mahaddhika deva che' evo vicAra karatA karatA abhIrU ane kautukI vasudeva tenI pAse gayA. svArthamAM tRSNavALA dhanade vasudevane mitranI jema priya AlApa vigerethI satkAra karyo, eTale prakRtithIja vinIta ane satkAra karAyelA vasudeve aMjali joDIne tene kahyuM ke "AjJA Apa, zuM kAma karuM ?" kubere zravaNane sukha Ape tevI madhura vANIe kahyuM "mahAzaya ! bIjAthI na sadhAya tevuM mAruM dUtapaNunuM kArya sAdhya kare. A nagaramAM harizcandra rAjAne kanakavatI nAme eka putrI che, tenI pAse jaI mArI vatI kaho ke devarAja IdranA uttara dizAnA pati (kapALa) kubera tane paraNavAne Icche che, tethI huM mAnuSI che, te chatAM devI thA." mArA amegha vacanathI tu pavananI jema akhalitapaNe te kanakAvatIthI vibhUSita evA pradezamAM jaI zakIza." pachI vasudeve pitAnA AvAsamAM jaI divya alaMkAra vigere tajI daI eka dUtane lAyaka e malina veSa dhAraNa karyo. evA veSane dhAraNa karIne jatAM vasudevane joI kubere kahyuM, "he bhadra ! teM suMdara veSa kema choDI dIdhuM ? sarva ThekANe ADaMbaraja pUjAya che." vasudeve kahyuM "malina ke ujajavala veSanuM zuM kAma che" dUtapaNAnuM maMDana to vANI che ane te vANI mArAmAM che. te sAMbhaLI kubera belyo 'jA, tAruM kalyANa thAo. ! pachI vasudeva niHzaMkapaNe harizcandra rAjAnA gRhAMgaNamAM AvyA ane aTTi
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 sarga 3 je hAthI, ghoDA, ratha ane ddhAoe jenuM dvAra rU dheluM che evA rAjadvAramAM praveza karyo. pachI kaIthI paNa nahI dekhAtA ane akhalita gativALa vasudeva aMjanasiddha gInI jema AgaLa cAlyA. anukrame parikara bAMdhI hAthamAM chaDI laIne UbhelA najaree rUMdhelI rAjagRhanI prathama kakSAmAM teNe praveza karyo. tyAM IMdranIla maNimaya pRthvItaLavALuM ane calita kAMtithI taraMgita, jaLasahita vApInA bhramane utpanna karatuM rAjagRha teNe joyuM. temAM divya AbhAraNa dharanArI ane apsarA jevI svarUpavAn samAna vayanI strIonuM moTuM vRMda temanA jevAmAM AvyuM. pachI vasudeve suvarNamaya staMbhavALI, maNimaya putaLIovALI ane calAyamAna dhvajAovALI bIjI kakSAmAM praveza karyo. AgaLa cAlatAM erAvata hAthI jema kSIrasAgaramAM pise tema kSIrataraMga jevI ujajavaLa trIjI kakSAmAM praveza karyo. temAM svargamAM na samAvAthI apsarAo ja jANe ahIM AvI hoya nahIM tevI divya AbhUSaNathI ghaNI strIo rahelI hatI, pachI cAthI kakSAmAM praveza karyo. tyAM taraMgathI tarala ane hasapramUkha pakSIothI vyApta jaLakAMta maNimaya jamIna jovAmAM AvI. tevI jamInamAM temaja bhIMtomAM darpaNa vinA paNa pitAnA AtmAnuM avalokana karatI ane uttama zugAra dhAraNa karatI keTalIka aMganAo temanA jevAmAM AvI. vaLI tyAM menA piopaTanA mAMgalika uccAra temanA sAMbhaLavAmAM AvyA ane gIta nRtyamAM AkuLa dAsI vaga paNa dRSTie paDaze. tyAMthI vasudeve pAMcamI kakSAmAM praveza karyo. tyAM svargagRhanA jevI manohara marakata maNirna jovAmAM AvI. temAM motI ane paravALAnI mALAo tathA laTakatA cAmare mAyAkRtie racelA hoya tevA jovAmAM AvyA. vaLI suMdara rUpa tathA veSavALI ane ratnAlaMkAe bharapUra evI keTalIka dAsIo jANe staMbha para lagna thayelI putaLIo hoya tevI jovAmAM AvI. tyAMthI chaThThI kakSAmAM praveza karyo. tyA divya saMjAvaranA jevI sarvatra padmarAga maNinI bhUmi jovAmAM AvI, temAM divya aMgarAge pUrNa maNinAM pAtrA ane devatAI vastro tenA jovAmAM AvyAM. temaja kIramajanA raMgavALAM rezamI vastro dhAraNa karelAM hovAthI mUrti mAna saMdhyA jevI aneka mRgAkSIo tenI daSTie paDI. tyAMthI sAtamI kakSAmAM gayA. tyAM lehitAkSa maNinA staMbhavALI karaketana maNinI bhUmi jevAmAM AvI. temAM kalpavRkSo, punAM AbhUSaNa ane jalapUrNa kaLaza tathA kamaMDaLonI zreNImAM teNe joI. vaLI aneka kaLAone jANanArI sarva dezanI bhASAmAM pravINu ane gaMDasthaLapara laTakI rahelAM kuMDaLovALI keTalIka chaDI dharanArI sulocanAe paNa tenA dekhavAmAM AvI. tene joIne vasudeva ciMtavavA lAgyA ke "ATalI chaDIdAra strIothI nIraMdhra parivRtta evA A gRhamAM koIne praveza karavAno avakAza nathI." A pramANe vasudeva vicAra karatA hatA tevAmAM lIlA mAtrathI kanakakamaLane hAthamAM dhAraNa karatI divya veSavALI eka dAsI pakSadvIranA mArgathI bahAra AvI, tene ine badhI chaDIdAra vAmAo sasaMbhramathI pUchavA lAgI ke 'rAjakumArI kanekavatI kayAM che ? ane kare che ?' te dAsIe kahyuM ke hAla te pramadavananA prAsAdamAM divya veSa dhA raNa karIne rAjakamArI kanakavatI ekalA kaI devatAnI sAMnidhye beThAM che." te sAMbhaLI rAjakumArIne tyAM beThelI jANIne dAsI AvI hatI te pakSadvAranA mArge ja vasudeva te tarapha javA mATe bahAra nIkaLyA ane pramAdavanamAM AvyA. tyAM sAta bhUmikAvALo ane pharatA UMcA kIllAvALe te prAsAda je. pachI haLave haLave vasudeva tenI upara caDhayA, eTale sAtamI bhUmikAe zreSTha siMhAsana para beThelI rAjakumArI kanakavatI temanA jovAmAM AvI. - 1, kakSA-gaDha, DelI. 2 bIlakula maNa vinAnA 3 paDakhenA.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 217 teNe kalpalatAnI jema divya alaMkAra ane nepathya dhAraNa karyA hatAM, sarva RtuonA puSpanA AbhAraNathI te sAkSAt vanalakSmI jevI dekhAtI hatI, janmathI vidhAtAnI sRSTimAM te rUpalakSamInI sava sva hatI, ekalI chatAM parivAravALI hatI ane citrapaTamAM AlekhelA purUSanA rUpane tanmaya thaIne jatI hatI. vasudeva jyAre tenI AgaLa jaIne UbhA rahyA, tyAre jANe bIjuM citrapaTanuM rUpa heya tevA te dazAne jeI ISTAgamananA jJAnathI te prAtaHkALanA kamaLanI jema vikAsa pAmI gaI. vasudevane joIne harSavaDe uchavAsa pAmelI kanakavatI kSaNamAM vasudevane ane kSaNamAM citrane vAraMvAra azAMta netre jovA lAgI. pachI kamaLanI jema netrothI vasudevanuM arcana karatI te rAjabALA tatkALa siMhAsana uparathI UbhI thaI ane aMjali jeDIne belI -he suMdara ! mArA puNyathI tame ahIM AvyA cho, huM tamArI dAsI che. A pramANe kahIne te vasudevane namavA tatpara thaI, eTale tene namatI aTakAvIne vasudeve kahyuM "mahAzaye ! huM koIne bhUtya chuM ane tame svAminI cho tethI mane name nahIM, je tamAre namavA yogya hoya tene praNAma karavAne tame yogya che. vaLI jenuM kuLa jANyuM nathI tevA mArA jevA bhUtyane viSe tame AvuM anucita karo nahIM.' kanakAvatI belI 'tamArUM kuLAdika sarva meM jANI lIdhuM che ane tame ja mArA pati che. devatAe kahelA ane A citrapaTamAM rahelA te tame ja cho.' vasudeva bolyA-"bhadre ! huM tamAre pati nathI, paNa devatAe je tamAre pati kahela te purUSano huM sevaka chuM. te purUSa keNa che te sAMbhaLo. IdranA uttara dizAnA svAmI (lokapALa) ane tamArA mukhakamaLamAM bhramararUpa jagavikhyAta kubera tamArA svAmI che, ane huM teno sevaka temaja dUta chuM. tenI AjJAthI tamane prArtha chuM ke tame te mahApurUSanA aneka devIoe sevAtA mukhya paTTarANI thAo." pachI dhanadanA nAma grahaNa pUrvaka tene namaskAra karIne kanakavatI bolI-"are ! te IdranA sAmAnika deva kayAM ane kITakaprAya huM mAnuSI kyAM ! teNe mArI pAse je tamane dUtapaNuM karAvyuM che te anucita ane krIDAmAtra che, kemake pUrve koI paNa mAnuSI strIne devatA sAthe e saMbaMdha thayo nathI, vasudeva bolyA- "he bhadre ! je tame devatAnA Adezane anyathA karaze te dava daMtInI jema moTA anarthane pAmaze." kanakAvatI belI-"dhanada (kubera) eTalA akSare sAMbhaLavAthI mArA pUrva janmanA saMbaMdhane lIdhe kaI rIte tenI upara mAruM mana utkaMThA dhare che, paNa A durgadhI audArika zarIranA durgadhane amRtajI devatAo sahana karI zakatA nathI, evA zrI ahaMta prabhunAM vacana che. tethI hatapaNanA miSathI gupta rahelA tame ja mArA pati che, mATe te uttara dizAnA pati kubera pAse jaIne tame A mArAM vacana kaheje ke-"huM mAnuSI chuM, te tamArAM darzanane paNa yogya nathI, huM ke je sAta dhAtumaya zarIravALI chuM, tene tame pratimArUpe pUjya cho." AvAM kanakavatInAM vacana sAMbhaLIne vasudeva keIna juve tema adazyapaNe je mAge AvyA hatA teja mArge pAchA kuberanI pAse AvyA. pachI vasudeva te vRttAMta kahevAne AraMbha karatA hatA, tevAmAM kubereja kahyuM ke te "badhuM vRttAMta mArA jANavAmAM AvI gayuM che." pachI kubere pitAnA sAmAnika devatAonI AgaLa vasudevanAM vakhANa karyA ke "A mahApurUSanuM keI nirvikArI caritra che. A pramANe prazaMsA karIne saMtuSTa thayelA kubere sureMdrapriya nAmanA divya gadhathI vAsita evAM be devadaSya vastra, saraprabha nAme ziroratna (makaTa), jaLagabha nAme be kuMDaLa, zazimayUkha nAme be keyUra (bAjubaMdha), azAradA nAme nakSatramALA, sudarzana nAme 1 A sarva nAma guNaniSpanna jANavAM. 2 sattAvIza khetIne banAvelo hAra. 28
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 sa 3 jo vicitra maNithI jaDelAM e kaDAM, smaradArUNa nAme vicitra ratnamaya kaTisUtra, divya puSpamALA A ane divya vilepano teja vakhate vasudevane ApyAM, te sava` AbhUSaNA vigere aMgapara dharavAthI vasudeva kubera jevA dekhAvA lAgyA. A pramANe kubere paNa satkAra karelA vasudevane joI tenA sALA vigere je vidyAdharA sAthe AvelA hatA te sarva atyaMta khuzI thayA. harizcandra rAjA paNa kautukathI teja vakhate tyAM AvI kuberane praNAma karI 'jila joDIne kholyA he deva ! Aje tame A bhAratavarSa upara moTA anugraha karyo che ke jethI manuSyano svayaMvara jovAnI icchAe ahI svayameva padhAryA che.' A pramANe kahIne rAjAe svayaMvaramaMDapa tatkALa taiyAra karAvyeA. temAM vividha AsanavaDe maneAhara macA gAThavavAmAM AvyA. pachI uttara dizAnA pati kubera svaca'vara jovAne cAlyA. vimAnanI chAyAvaDe pRthvInA saMtApane haratA hatA, uddaDha chatranI zreNivaDe ca'dranI para parAne darzAvatA, hatA vidyutanAM udyama kiraNane nacAvatAM hoya tevAM ane devAMganAnA karapaOvAthI lalita thayelAM cAmAthI vI'jAto hato, ane vAlikhillR jema sUrya nI stuti kare tema kha'dijano tenI stuti karatA hatA. A pramANe ADaMbarayukta kubere te svayaMvarama'DapamAM praveza karyA. temAM jyotsnAlipta AkAzanI jema zveta ane divya vastranA uleca mAMdhyA hatA, kAmadeve sajja karelA dhanuSyanI jevAM tAraNA laTakI rahyAM hatAM, cAre tarapha ratnamaya daNuthI akti hAvAne lIdhe jANe aneka sUryarthAthI Azrita hoya tevA te dekhAto hato. dvArabhUmipara rahelI ratnamaya aSTama'gaLIthI ze|bhatA hatA, AkAzamAM uDatI bagalIenA bhramane karatI zveta dhvajAethI te virAjita hatA, vividha ratnamaya tenI pRthvI hatI, TuMkAmAM sudharmAMsabhAnA anuja badhu hAya tevA te svaya`varama`Dapa dekhAte hatA, ane temAM tyAM AvelA rAjavIrAnA dRSTivinAdane mATe nATakono AraMbha thayelA hatA. evA suzAbhita maMDapamAM eka uttama maMcanI uparanA AkAzamAM adhara rahelA si'hAsananI upara kubera peAtAnI devAMganA sahita beThA. tenI najIka jANe tenA yuvarAja hoya nahI' tema vasudeva kumAra prasannatA vaDe su Mdara mukhavALA thaIne beThA. bIjA paNa utkRSTa RddhivALA rAjAe ane vidyAdharA lakSmIthI ekabIjAnI spardhA karatA heAya tema anukrame AvIne khIjA macA upara beThA. pachI kubere peAtAnA nAmathI aMkita arjuna jAtinA suvarNa nI eka mudrikA vasudevane ApI, te teNe kaniSThikA aMgulimAM dhAraNa karI. te mudrikAnA prabhAvathI tyAM rahelA sa janAe vasudevane kuberanI bIjI mUrti heAya tevA dIThA. te samaye svaya'varamaMDa5mAM advaita AgheSaNA pragaTa thai ke ahA ! bhagavAna kubera deva e mRtti karIne AvyA jaNAya che.' e samaye rAjaputrI kanakavatI rAjasanI jema maMda gatie cAlatI cAlatI svayaMvarama`DapamAM AvI. teNe zveta vastra dhAraNa karelAM hAvAthI te cadratyeAnA sahita rAtrInA jevI dekhAtI hatI, kAnamAM rahelAM meAtInA be kuMDaLAthI e caMdravALI meAgaranI bhUmi hAya tevI jaNAtI hatI, alatAthI rakta evA ebDavaDe pAkelAM biMba khikhikA jevI lAgatI hatI, hAravaDe suzobhita stanane lIdhe jharaNAMvALI pava tabhUmi jevI phaLavALI dekhAtI hatI, ane tenA hAthamAM kAmadevanA hiMDoLA jevI puSpamALA rahelI hatI. tenA AvavAthI mAMgalyadIpikAvaDe garbhagRhanI jema svayaMvarama`Dapa zobhAyamAna thayA. pachI caMdranI lekhA 1 kAI RSi athavA sUryaM sevaka-subhakta vizeSa, 2 sauthI nAnI,
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 219 parva 8 muM ziziraprabhAvaDe jema kumudatinA kamaLane jue tema teNe tene varavAne IcchatA sarva yuvAnone miSTa daSTithI avaleyA paraMtu prathama citrapaTamAM ane pachI hatapaNAmAM je vasudevane joyA hatA tene A samUhamAM joyA nahIM eTale sAyaMkALe kamalinI plAna thaI jAya tema te khedathI glAni pAmI gaI tethI sakhIo sAthe rahelI ane hAthamAM svayaMvaramALAno bhAra dharanArI te bALA putaLInI jema asvastha ane kAMI paNa ceSTA rahita ghaNe kALa ubhI rahI. jyAre te kaIne varI nahI, tyAre sarva rAjAo "zuM ApaNumAM rUpa, veSa ke ceSTA vigeremAM kAMI deSa haze ?' evI zaMkAthI potapotAne jovA lAgyA. evAmAM eka sakhIe kanakavatIne kahyuM "he bhadre ! kema adyApi vilaMba kare che ? kaI paNa purUSanA kaMThamAM svayaMvaranI mALa AropaNa kara." kanakavatI belI "jenI para rUci thAya tevA varane varAya, paNa mArA maMda bhAgye je mane rUca hato te purUSane huM A maMDapamAM jetI nathI." pachI te ciMtA karavA lAgI ke have mAre zuM upAya kare ? mArI zI gati thaze ? huM ISTa varane AmAM jatI nathI, mATe he hRdaya ! tu be bhAge thaI jA." A pramANe ciMtA karatI te ramaNIe tyAM kuberane dIThA, eTale tene praNAma karI dInapaNe rUdana karatI aMjali jeDIne A pramANe kahevA lAgI "he deva ! huM tamArI pUrva janmanI patnI chuM, mATe tame AvI rIte mArI mazkarI karo nahIM; kemake jene huM varavAne IcchuM chuM te bhartArane tame aMtahita karI dIdhA che ema mane lAge che." pachI kubere hAsya karI vasudevane kahyuM- he mahAbhAga! meM tamane je kuberakAMtA nAme mudrikA ApI che te hAthamAMthI kADhI lyo." kuberanI AjJAthI vasudeve te mudrikA kADhI nAkhI, eTale te nATakanA pAtranI jema potAnA svarUpane prApta thayA pachI vasudevanA svarUpane oLakhIne ujajavala dRSTivALI te ramaNI jANe tene harSa bahAra AvyuM hoya tema pulakAMkita thaI gaI. tatkALa nupUrano jhaNajhaNATa karatI kanakavatIe vasudevanI pAse jaI potAnI bhujalatAnI jema svayaMvaranI mALA tenA kaMThamAM AropaNa karI. te vakhate kuberanI AjJAthI AkAzamAM duMdubhinAda thayA. apsarAo utsuka ane mAMgalyanAM sarasa gIta gAvA lAgI, "aho ! A harizcandra rAjAne dhanya che ke jenI putrI jaga...dhAna purUSane varI. AvI AkAzavANI utpanna thaI, ane kulAMganA jema lAjA (dhANI) nI vRSTi kare tema kuberanI AjJAthI devatAoe sadya vasudhArAnI vRSTi karI. pachI harSanuM eka chatra rAjya vadhArata vasudeva ane kanakAvatIne vivAhatsava thayo. pachI vasudeve kuberane pUchyuM ke "tame ahIM kema AvyA tenuM kAraNa jANavAnuM mane kautuka che. AvA praznanA uttaramAM jeNe vivAhakaMkaNa bAMdheluM che evA vasudevane kubere kahyuMhe kumAra ! mArUM ahIM AvavAnuM kAraNa sAMbhaLe. A jaMbudvIpanA bharatakSetrane viSe aSTApada girinI pAse saMgara nAme nagara che. te nagaramAM mammaNa nAme rAjA hatA, ane tene vIramatI nAme rANI hatI. eka vakhate e rAjA rANI sahita zIkAra karavAne mATe nagaranI bahAra cAlyA. rAkSasanA jevA zudra AzayavALA te rAjAe potAnI sAthe koI saMghanI bhegA cAlyA AvatA maLamalina sAdhune joyA, "A mAre apazukana thayuM ke je mane mRgayAnA utsavamAM vikvakArI thaze." A pramANe vicArI teNe cUthamAMthI hAthIne roke tema saMgha sAthe AvatA te munine rokyA. pachI zIkAra karI AvIne rAjA rANInI sAthe rAjadvAramAM pAcho gayo ane munine bA2 ghaDI sudhI du:khamaya sthitimAM rAkhyA. tyArapachI te rAjadaMpatIe dayA AvavAthI te munine pUchayuM ke, "tame kyAMthI AvyA che ane kyAM jAo cho te kaho." muni bolyA huM rohitaka nagaranI aSTApada giri para rahelA ahaMta biMbane
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 saga 3 je vAMdavAne mATe saMghanI sAthe jatA hatA, paNa tame mane saMghathI vijita karyo, jethI huM aSTApada tIrthe jaI zake nahIMpaNa A dharmakArya karatAM mane aTakAvavAthI tame mahA moTuM aMtarAya karma bAMdhyuM che." A pramANe te muninAM vacana sAMbhaLIne te daMpatI laghukamI hovAthI muninI sAthe vArtA karatAM tatkALa duHsvapnanI jema ke 5ne bhUlI gayA. pachI paropakArabuddhivALA te munie temane Adra hRdayavALAM jANIne jIvadayApradhAna zrI AhaMta dharmane upadeza karyo. eTale janmathI mAMDIne dharmanA akSarothI jemanA kAna jarA paNa viMdhANuM nathI evAM te daMpatIne tyArathI kAMIka dharmanI abhimukha thayAM. pachI temaNe bhaktapAnathI bhaktivaDe te munine pratilAbhita karyA, priya atithinI jema temane yogya sanmAnapUrvaka sArA sthAnamAM nivAsa karAvyo ane rAjasabhAva vaDe bIjA lokonuM nivAraNa karIne te daMpatI pite ja niraMtara te munine pratilAbhita karavA lAgyAM. karma rogathI pIDita evAM e daMpatIne dharmajJAnarUpI auSadha ApI temanI saMmati laIne keTaleka kALe te muni aSTApada giri gayA. te daMpatIe muninA bahu kALanA saMsargathI zrAvakanAM vrata grahaNa karyA ane kRpaNa purUSa jema dhanane jALave tema teo yatnathI te vratanuM pAlana karavA lAgyAM. eka vakhate zAsanadevI vIramatIne dharmamAM sthira karavAne mATe aSTApada giri upara laI gaI. "dharmiSTha janene zA zA lAbha na thAya ? arthAta sarva lAbha thAya." tyAM surAsure pUjelI ahaMtanI pratimAne joIne vIramatI A janmamAM ja mukta thaI hoya tevA AnaMdane prApta thaI, ane te aSTApada upara vIze arihaMtanAM biMbane vAMdIne vidyAdharInI jema pAchI pitAne nagare AvI. pachI e mahAna tIrthanA avelekanathI sthira buddhi dhAraNa karIne teNe pratyeka tIrthakarane uddezIne vIza vIza AcArlI (bela) karyA, ane bhaktivALI te ramaNIe covIze prabhunAM ratnajaDita suvarNamaya tilake karAvyAM. anyadA te vIramatI parivAra sAthe aSTApada upara AvI. tyAM teNe covIze tIrthakarenuM nAvapUrvaka arcana karyuM ane pachI te ahatanI pratimAonAM lalATa upara lakSmIrUpa latAnAM puSpo hoya tevAM prathama karAvelAM suvarNanAM tilake sthApana karyA (DavAM), temaja te tIrthe padhArela cAraNazramaNa vigerene yathAye dAna ApI teNe pUrve karelI tapasyAne ujavI. (tenuM ujamaNuM karyuM.) pachI jANe kRtArtha thaI hoya tema cittamAM nRtya karatI buddhimatI vIramatI tyAMthI pitAne nagare AvI. te daMpatI jo ke zarIra judAM hatAM. tathApi eka manathI dharmakarmamAM udyata thaI temaNe keTalAka kALa nigamana karyo ? anukame Ayusthiti pUrNa thaye samAdhithI maraNa pAmI te vivekI daMpatI devalokamAM devadaMpati (devadevI) tarIke utpanna thayAM. mammaNa rAjAno jIva devalokamAMthI ravIne A jabUdvIpanA bharatakSetramAM bahalI nAmanA dezamAM pitanapura nAmanA nagarane viSe immila nAmanA AheranI strI reNukAnA udarathI dhanya nAme putrapaNe utpanna thaye, te ghaNuM puNyanuM pAtra hato. tyArapachI vIramatI rANIne jIva devalokamAMthI racavIne te dhanyanI dhUsarI nAme strI thayA. dhanya haMmezAM araNyamAM jaIne mahiSI (bheMzo) ne cArate; kAraNake mahiSI cAravI te AhIra lokenuM prathama kulavata che. anyadA pravAsIone verIrupa varSARtu AvI. je duHkhe jevAya tevA durdinathI divase paNa AmAvAsyAnI rAtrIne batAvatI hatI. utkaTa vRSTivaDe jeNe AkAzane yaMtradhArAgRhara jevuM karI dIdhuM hatuM, jemAM udyata thayelA deDakAonA zabdothI dara jAtInA vAdyane 1 rAga. 2 yaMtradhArAgraha-yaMtravaDe jemAM avicchina jaLadhArA thayA kare tevuM makAna (sthAna).
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 223 bhAsa thatA hatA, je lIlA ghAsathI pRthvIne kezapAzavALI hAya tevI karatI hatI, vRSTithI thayelI mATI sevALavaDe jemAM badhI pRthvI lapasaNI thai gaI hatI, jemAM saMcAra karatA pAMthajananA caraNu jAnu sudhI kAdavavaDe bharAtA hatA, ane vidyutanA vAra'vAranA AvanathI aMtarIkSamAM ulkApAtanA dekhAva thato hato. A pramANenI varSARtumAM megha varasatA hatA teve vakhate kAdavanA sapa thI harSoMnA nAda karatI bhezeAne cAravA mATe dhanya araNyamAM gayA. varSAdanA jaLane nivAre tevu` chatra mAthe dharI lezeAnA graMthane anusarato dhanya aTavImAM paTana karavA lAgyA. e pramANe paribhramaNa karatAM eka page UbhA rahIne kAussaggadhyAnamAM nizcaLa rahelA eka muni dhanyanA jovAmAM AvyA. te muni upavAsathI kRza thaI gayelA hatA, vanahastInI jema vRSTine sahana karatA hatA, ane pavane halAvelA vRkSanI jema temanu' sa aMga zItanI pIDAthI ka patuM hatuM. A pramANe parISahane sahana karatA te munine joI dhanyane anukaMpA AvI, tethI tatkALa teNe pAtAnI chatrI temanA mastaka para dharI rAkhI. jyAre dhanya ananya bhaktithI temanI upara chatrI dharI tyAre vastImAM rahetA hoya tema te muninuM vRSTikaSTa dUra thaI gayuM. durmAMda manuSya jema madirApAnathI nivRtta na thAya tema megha varasavAthI kicita paNa nivRtta thayA nahI; tathApi e zraddhALu dhanya chatrI dharI rAkhavAthI kaMTALA pAmyA nahIM; pachI e mahAmuni vRSTimAM karelA dhyAnathI jyAre nivRtta thayA tyAre e megha paNa kramayeAge vRSTithI nivRtta thayA. pachI dhanye te munine praNAma karI caraNusa vAhanApU ka aMjali joDIne pUchyuM-'he maharSi ! hAla viSama evA varSane samaya varte che, ane pRthvI kADhavavaDe pIDAkArI thaI paDI che, AvA samayamAM pravAsathI ajANyA hai| tema Apa ahI kayAMthI AvI caDavA ? ' muni elyA-bhadra ! huMpAMDu dezathI ahI Avela chuM.ane gurunA caraNathI pavitra evI la'kA nagarIe javAnu che. mane tyAM jatAM ahI' aMtarAyakArI varSARtu prApta thai ane dhArAdhara megha akhaMDa dhAre varasavA zarU thayA. megha varasatA hoya tyAre mahiSaene gamana karavu. ayukta che tethI vRSTinA aMta Ave tyAM sudhInA abhigraha laI kAyotsa karIne huM ahIM rahyo hatA. he mahAtman ! Aje sAtame divase vRSTi virAma pAmI, tethI mAro abhigraha pUrNa thatAM have hu. koi paNa nivAsasthAnamAM jaiza.' dhanya harSoMthI khelyuM.huM mahiSa ! A mAro pADo che te upara zibikAnI jema caDI bese, kAraNa ke A bhUmi kAdavane lIdhe du:khe cAlI zakAya tevI thaI gaI che.' muni khAlyA--he bhadra ! maharSi A koI paNa jIva upara ArApaNa karatA nathI, bIjAne pIDA thAya tevuM karma te kadi paNu AcaratA nathI. munie teA pageja cAlanArA hoya che.' Ama kahIne te muni dhanyanI sAthe nagara tarapha cAlyA. nagaramAM pahoMcyA pachI dhanya munine namI aMjali joDIne kahyuM, mahAtman ! jyAM sudhI huM bheMzone doi AvuM tyAM sudhI tame ahIM rAha juveA. ema kahI peAtAne ghera jai bheMzAne doine te eka dudhanA ghaDo bharI lAvyeA. pachI peAtAnA AtmAne ati dhanya mAnatA dhanye te dudhavaDe ati harSoMthI te munine puNyanA kAraNabhUta pAraNuM karAvyuM. te maharSi e nagaramAM rahIne varSARtu ni mana karI. pachI iryAzuddhivaDe ucita eve mArge cAlatA te muni peAtAne cAgya sthAnake gayA. dhanya pASANarekhA jevu... sthira sakti dhAraNa karI potAnI strI dhusarInI sAthe cirakALa zrAvakavrata pALavA lAgyA. keTaleka kALe dhanya evAM te dhusarI ane dhanya cAritra grahaNa karyuM, ane sAta varSa sudhI tenuM pratipAlana karIne te samAdhithI mRtyu pAmyAM. munine dudhanuM dAna karavAthIupArjana karelA puNyavaDe teo kAI lezyAvizeSathIhimava Mta kSetramAM yugaliyApaNe utpanna
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 sarga 3 je thayAM. tyAMthI Arta ane raudra dhyAna vagara mRtyu pAmIne teo kSIrahiMDIra ane kSIrapiMDI nAme dAMpatyapaNAthI zobhatAM devI devatA thayAM. tyAMthI cavIne kSIraDiDIra devatA A bharatakSetramAM kozala nAmanA dezamAM kezalA nagarIne viSe IkvAku kuLamAM janma pAmela niSadha rAjAnI suMdara rANInI kukSithI naLa nAme putra thayA. te rAjAne bIje kubara nAme paNa tenAthI nAnA putra thayA. - ahIM vidarbha dezamAM kaMDina nAme nagara che. temAM bhayaMkara parAkramavALe bhImaratha nAme rAjA che, tene pitAnI ati zreSTha rUpasaMpattithI svarganI strIone paNa tiraskAra karanAra puSpadaMtI nAme eka niSkapaTI rANI che, dharma tathA arthanA virodha vagara kAma purUSArthane sAdhate te rAjA tenI sAthe nirvidane sukhabhega bhegavato hato. anyadA zubha samaye kSIraDiDIrA devalokamAMthI tryavIne puSpadaMtI rANInA udaramAM putrIpaNe utpanna thaI. te vakhate manahara zayyAmAM sukhe sutelI rANIe rAtrInuM avasAne zubha svapna joIne rAjAne jaNAvyuM ke. he svAminA Aje rAtrIe sukhe satAM svapnamAM vanAgnie prerele eka veta hastI ApanA yazasamUha je ujajavaLa ApanA gharamAM Avate meM dIThe che. A pramANe sAMbhaLIne sarva zAstrarUpa sAgaranA pAragAmI evA rAjAe tene kahyuM ke, he devI! A svapnathI ema jaNAya che ke kaI puNyAtmA garbha Aje tamArA udaramAM AvIne utpanna thayo che. A pramANe rAjA rANI vArtA karatAM hatAM, tevAmAM jANe devalokamAMthI cavIne rAvaNa hastI Avyo hoya tevo kaI veta hatI tyAM AvyA. rAjAnA puNyathI prerAyeluM hoya tema te hastIe tatkALa rAjAne rANI sahita potAnA skaMdha upara caDAvyAM ane nagarajanoe puSpamAlAdike pUjela te hAthI AkhA nagaramAM bhamIne pAcho mahela pAse Ave ane tyAM te rAjadaMpatIne utAryA. pachI te gajendra pitAnI meLeja baMdhana sthAnamAM AvIne Ubhe rahyo. te vakhate devatAoe ratna ane puSpanI vRSTi karI. rAjAe sugaMdhI cakSakaddamathI te hAthIne AkhA zarIra para vilepana karI uttama puSpothI arcana karIne tenI AratI utArI. garbhakALa pUrNa thatAM vyatIpAta pramukha apagathI adUSita evA divase meghamALA jema vidyutane janma Ape tema rANIe eka kanyAratnane janma ApyuM. mahApurUSanA vakSa:sthaLamAM zrI vatsanA cihanI jema e kanyAnA lalATamAM sUryanA jevuM tejasvI tilaka janmanI sAtheja sahaja pragaTa thayeluM hatuM. te kanyA pote svabhAvathIja tejasvI hatI, paNa te tilakathI suvarNanI mudrikA jema upara jaDelA ranathI caLake tema vizeSa caLakatI hatI. te putrInA janmanA prabhAvathI atulya parAkramI bhImaratha rAjAnA ugra zAsanane aneka rAjAo mastaka para dhAraNa karavA lAgyA. jyAre te kanyA udaramAM hatI tyAre rANIe dAvAnaLathI bhaya pAmIne AvelA zveta daMtI (hastI)ne je hato, tethI kuMDita patie pUrNa pAse te kanyAnuM davadaMtI evuM nAma pADayuM. je nAma sarvatra harSa saMpattinA nidhAna tulya thaI paDayuM. jenA mukhanA sugaMdhI ni:zvAsa upara bhramarAnI zreNI bhamI rahI che evI e bALA divase divase vadhatI siMkhaNa gatie cAlavA lAgI. jenuM mukhakamaLa suMdara che evI e bALA eka puSpathI bIjA pupara bhramarI jAya tema pitAnI saMpanna (oramAna) mAtAonA paNa eka hAthathI bIjA hAtha upara saMcAra karavA lAgI. aMguTho ane madhya AMgaLInI capaTInA nAdathI tALa 1 enuM ja "damayaMtI" evuM bIjuM nAma hatuM.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8muM 223 A patI ane mukhanAM vAjA vagADatI dhAtrIe tene pagale pagale pharIne ramADatI hatI, jhaNajhaNATa karatA nU puravaDe maMDita e bALA anukrame DagalAM bharI bharIne cAlatI hatI ane mUtimAnuM lakSamI jevI e rAjaputrI gRhAMgaNane zobhA ApatI ramatI hatI, temaja tenA prabhAvathI rAjAne sarva nidhio pratyakSapaNe prApta thayA hatA. - jyAre te kanyAne AThamuM varSa zarU thayuM, tyAre rAjAe kaLA grahaNa karAvavAne mATe tene eka uttama kaLAcAryane saMpI. te uttama buddhivAna bALAne upAdhyAya to sAkSA mAtraja thayA, bAkI darpaNamAM pratibiMbanI jema tenAmAM sarva kaLA svataH prApta thaI. e buddhimatI rAjakanyA karmaprakRtyAdikamAM evI paMDitA thaI ke tenI AgaLa kaI syAdvAdane AkSepa karanAra tho nahIM, pachI sarasvatInI jema kaLAkalAparUpa sAgaranA pArane pAmanArI e kanyAne tenA gurU rAjA pAse laI AvyA. gurUnI AjJAthI saddaguNarUpa udyAnamAM eka nIka jevI te kanyAe pitAnuM sarva kaLAkazalya pitAnA pitAne sArI rIte batAvyuM. vaLI teNe tenA pitAnI AgaLa pitAnuM zratAnuM prAvINya evuM batAvyuM ke jethI te rAjA samyam darzananA prathama udAharaNarUpa thayo. rAjAe eka lAkha ne eka hajAra sonAmahora vaDe pitAnI putrInA kaLAcAryanI pUjA karIne temane vidAya karyA. davadaMtInA puNyanA atizayathI nivRtti nAmanI zAsanadevIe sAkSAt AvIne eka suvarNanI arhat pratimA tene arpaNa karI. pachI te zAsanadevI belyAM he vatsa! A bhAvI tIrthakara zrI zAMtinAthanI pratimA che. tAre tenI aharniza pUjA karavI." A pramANe kahIne devI aMtardhAna thayA. pachI davadaMtI praphullita netre pratimAne vaMdana karIne pitAnA gRhamAM laI gaI. have suMdara dAMtavALI davadaMtI samAna vayanI sakhIo sAthe krIDA karatI lAvaNya jaLanI paraba jevA pavitra yauvanane prApta thaI. rAjA ane rANI davadaMtIne pUrNa yauvanavatI joI tene vivAhotsava jovAne utsuka thayAM, paNa tenA aneka saddaguNone gya evA varanI ciMtAthI hRdayamAM zalyAtura evAM teo ati duHkhita dekhAvA lAgyAM. anukrame davadaMtI aDhAra varSanI thaI, paNa tenA pitA tene yogya kaI zreSTha varane meLavI zakayA nahIM. pachI teNe vicAryuM ke ati prauDha thayelI vicakSaNa kanyAno svayaMvara kare te ja yukta che, tethI teNe rAjAone AmaMtraNa karavA mATe dUtone AjJA karI. tenA AmaMtraNathI aneka rAjAo ane yuvAna rAjaputre moTI samRddhivaDe paraspara spardhA karatA varAthI tyAM AvyA. AvelA rAjAonA ekaThA thayelA gajendrothI kuMDinapuranI prAMtabhUmi viMdhyAdrinI taLATInI bhUmi jevI dekhAvA lAgI. kezalapati niSadha rAjA paNa naLa ane kubara nAmanA baMne kumArone tyAM AvyA. kuMDinapati mahArAjAe sarva rAjAonuM abhigamanapUrvaka svAgata karyuM. "ghera AvelA atithione mATe temaja karavuM yogya che." pachI samRddhivaDe pAlaka vimAnane anuja heya te svayaMvaramaMDapa bhImaratha rAjAe racAvyo. te maMDapamAM vimAnanI jevA suMdara maMca goThavyA, ane te pratyeka maMcanI upara manahara suvarNamaya siMhAsano mUkavAmAM AvyAM. pachI samRddhivaDe spardhA karatA rAjAo svayaMvarane divase alaMkAra ane vastro dhAraNa karIne jANe IndranA sAmAnika devatA hoya tema te svayaMvaramaMDapamAM AvyA. sarve rAjAo zarIranI zobhAne vistAratA maMcanI upara beThA ane pachI vividha jAtanI ceSTAothI potAnuM cAturya spaSTa batAvavA lAgyA. keI yuvAna rAjA uttarIya 1 sAmAM javApUrvaka,
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 saga 3 jo vastrane cAgapaTTa karI peAtAnA karavaDe calita patrothI maneAhara evA lIlA kamaLane pheravavA lAgyA; koi kAmadevanA kIrttirAzinI nirmaLa varNikA (vAnakI)nI jema bhramaranI peThe mallikAnA sugadhI puSpAne suMghavA lAgyA; koi yuvAna rAjakumAra jANe AkAzamAM khIjA mRgAMkamaMDaLane racavA IcchatA hoya tema potAnA karathI puSpanA daDAne uchALavA lAgyA; koi yuvAna nareza kSaNe kSaNe karanI aMguLIvaDe ghATI kasturIthI paMkila evI peAtAnI dADhI mUchane sparza karavA lAgyA; koi yuvAna mudrikA AnAM maNiethI prakAzita evA daDha muSTivALA karavaDe dAMtanI mur3a muSTimAM pakaDIne nAnI taravArane nacAvavA lAgyA; udAra buddhivALA koI catura nRpakumAra ketakInAM patrane toDI teADIne kamaLAnA kamaLa jevAM suMdara kamaLane guMthavA lAgyA; ane kAI AmaLAMnI jevAM sthaLa muktAphaLanA kaThamAM paherelA DArane vAravAra karavaDe sparza karavA lAgyA. pachI devAlayane devI zeAbhAve tema te maDapane zeAbhAvatI rAjakumArI davadaMtI pitAnI AjJAthI tyAM AvI. muktAmaNinA alaMkArothI tenAM sarva avayava ala'kRta hatAM, tethI te prakrutRita mallikAnA jevI dekhAtI hatI, vahetI nIkanA jaLataraMganI jevI teNInA kuTila kezanI veNI zeAbhatI hatI, sUnA yuvarAja jevuM suMdara tilaka lalATapara dhAraNa kareluM hatuM, tenA keza kAjaLanA jevA zyAma hatA, stanamaMDaLa ghATA hatA, kadalInA garbha tvacA jevAM mRdu vastro paheryAM hatAM, sarva aMge svaccha zrIcaMdananuM vilepana karyuM hatuM, ane tenAM locana vizALa hatAM, AvI davadaMtIne jotAMja sava rAjAonAM netrA ekIsAthe tenI upara paDavAM. pachI bhImarAjAnI AjJAthI aMta:puranI catura pratihArIe pratyeka rAjAne nAma lai laIne navada'tIne oLakhAvavA mAMDavAM. he devI ! A jitazatru rAjAnA putra RtuparNa rAjA zizumAra nagarathI Avela che, tenApara diSTa karo. A ikSvAku vaMzamAM tilakarUpa, guNaratnanA bhaMDAra cadrarAjAnA putra caMdrarAja che, tene kema varavAne IcchatA nathI? A caMpAnagarInA rAjA dharaNedranA putra bhAgava'zamAM utpanna thayelA subAhu che, tene vA ke jethI tame ga`gAnadInA jaLakaNavALA pavanathI sevAze. A rAhItaka nagaranA svAmI pavitra ca'drazekhara che, te atrIza lAkha gAmanA adhipati che, te tamane rUce che ? A jayakezarI rAjAno putra zazilakSmA che, je mUtti vaDe kAmadevanA jevA che, te tamArA manane zu AkarSaNa karatA nathI ? huM mahecchA ! A vikuLamaMDana janunA putra yajJadeva che, je bhRgukaccha nagarane adhipati che, tenI upara IcchA thAya che ? huM pativarA ! A bharatakuLamAM mugaTa tulya mAnavana rAjA che, e vizvavikhyAta rAjAne pati tarIke pasaMda kara. A kusumAyudhanA putra mukuTadhara che, caMdrane rAhiNI jema tuM enI patnI thavAne cAgya che. A RSabhasvAmInA kuLamAM thayelA kezala dezanA rAjA niSadha che, je zatruonA niSedha karanAra ane prakhyAta che. A tenA baLavAn kumAra naLa nAme che te athavA tenA anuja khaMdhu A kummara che te tamAre abhimata thAe" te vakhate kRSNane lakSmInI jema davada'tIe tatkALa naLanA ka'DamAM svayaMvaranI mALA ArApaNa karI. te samaye 'ahA ! davadaMtI yAgya varane varI, cAgya varane varI' ema AkAzamAM khecAnI vANI pragaTa thai. tevAmAM jANe khIjo dhUmaketu hoya tevA kRSNarAja kumAra khaDga kheMcIne tatkALa UbhA thayA, ane teNe A pramANe naLane AkSepa karyA-"are mUDha! A davadatIe tArA gaLAmAM svayaMvaramALA vRthA nAkhI che, kemake hu' chatAM khIjo koI paNa tene paraNavAne samartha nathI; mATe tuM e bhImarAjAnI kanyAne choDI de athavA to hathiyAra laIne sAmA thA, A kRSNarAjane jItyA vinA tuM zI rIte
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 mu pa kRtArtha thaIza ?'" AvAM tenAM vacana sAMbhaLI naLa hasato hasato khelyo-"are adhama kSatriya ! tane davadaMtI varI nahI. tethI tuM pheAgaDha zA mATe dubhAya che? huM A davadaMtIne varyAM chuM. tethI te tAre parastrI thaI, te chatAM tuM tenI aAgya icchA kare che, to have tu jIvato rahevAno nathI.' A pramANe kahIne agni jevA asahya tejavALA temaja kreAdhathI adharane dhrujAvate naLa khaDganuM AkarSaNa karIne tene nacAvavA lAgyA. pachI naLa ane kRSNarAja annanuM sainya mama bhedI AyudhA laI laine sadya taiyAra thai gayuM. e vakhate davadatI vicAravA lAgI ke, "are! mane dhikkAra che ke mAre mATe ja A pralayakALa prApta thayA. are ! zuM huM kSINu puNyavALI chu...! he mAtA zAsanadevI! jo huM kharekhara arihaMtanI bhakta houM to A banne sainyanu kSema tho ane naLarAjAno vijaya thaze. " ema kahI teNIe pANInI jhArI laI tenA jaLavaDe traNa aMjali te ananI zAMtine mATe banne sainyanI upara chAMTI, temAMnA keTalAka chAMTA kRSNarAjanA mastakapara paDayA ke tarAja te mujhAi gayelA aMgArAnI jevA nisteja thai gayA. zAsanadevInA prabhAvathI vRkSa uparathI jema pAkuM pAna kharI paDe tema kRSNarAjanA hAthamAMthI khaga paDI gayuM. te vakhate niviSa thayelA kRSNa sarpanI jema hataprabhAva thayelA kRSNarAje vicAryuM... ke, 'A naLarAjA kAMi sAmAnya purUSa nathI. tenI sAthe meM je bhASaNa karyuM che; te vagara vicAre karyuM che, mATe e naLarAjA praNAma karavAne yogya che.' A pramANe vicAra karIne kRSNarAje AvelA dUtanI jema naLanI pAse jaIne tene praNAma karyA. pachI lalATapara aMjali joDI vinIta thaI ne belyA-he svAmin ! me... A avicArI kAma karyuM' che, mATe mAro mUkhanA e aparAdha kSamA karo.'praNata thayelA kRSNarAjane sArI rIte melAvIne naLe vidAya karyA. bhImaratha rAjA potAnA jamAInA AvAM guNA joIne peAtAnI putrIne puNyazALI mAnavA lAgyA. pachI AvelA sarva rAjAone satkArapUrvaka vidAya karIne teNe naLa ane davadaMtIno vivAhe|tsava karyAM. naLarAjAnA vivAhotsavamAM bhImarAjAe hastameAcana vakhate peAtAnA vaibhava pramANe hAthI gheADA vigere ghaNI samRddhi ApI. pachI kAMkaNu lIdhelA te navIna varavadhUe gAtranI vRddha strIonAM magaLa gItanI sAthe gRhacaityamAM AvIne devava'na karyuM', ane rAjA bhImarathe tathA niSadhe moTA utsavathI temanu' kakaNamocana karAyu. pachI bhaktivALA bhIme putra sahita niSadha rAjAne satkAra karIne vidAya karyA ane pote jarA dUra sudhI vaLATAvA gayA. leAkeAmAM evI maryAdA che.'patinI pachavADe jatI davadatIne mAtAe zIkhAmaNa ApatAM kahyuM, he putrI ! Apatti Ave topaNa dehanI chAyAnI jema patino tyAga karIza nahi.' pachI mAtApitAnI rajA laI davada MtI rathamAM beThI eTale naLe tene peAtAnA kheALAmAM besADI. pachI kAzaladezanA rAjA niSadhe kozalAnagarI tarapha prayANa karyuM. te vakhate tenA gaje dronA ghATA mavaDe badhI pRthvI kastUrInI jema si`cAvA lAgI. gheADAnI kharIthI cheAlAtI pRthvI mAMsInA tALanI jema zabda karavA lAgI, rathAnA paiDAMenI rekhAovaDe sa mAgerga citrAI gayA. paraspara ghATA pAyadaLanA gamanathI sarva pRthvI DhaMkAi gai, UTIe mAnA vRkSAne patra rahita karI dIdhA, sainye karelA jaLapAnathI jaLAzayAmAM kAdavaja avazeSa rahyo, ane sainya cAlatAM uDelI rajathI AkAzamAM paNa bIjI pRthvI thaI gaI. A pramANe cAlatAM niSadharAjAne mAmAMja ravi asta pAmI gayA, eTale jaLathI rAphaDAnI jema aMdhakArathI badhuM brahmAMDa pUrAi gayu.. ema chatAM paNa peAtAnI nagarInA danamAM utka MThita evA niSadharAjA AgaLa cAlatAM aTakathA nahIM; kemake "peAtAne nagare paheAMcavAnI utkaMThA kAne prabaLa hotI nathI ?'' 29
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 sarga 2 jo jyAre a`dhakAranu eka chatra rAjya thayuM, tyAre sthaLa, jaLa, gatta (khADA) ke vRkSa vigere sa adRzya thai gayuM. aMdhakArathI dRSTino rAdha thatAM caturi'driya prANI jevA thai gayelA potAnA sainyane joI ne naLakumAre utsaMgamAM sUtelI davadatIne kahyuM-devI ! kSaNavAra jAge. yazasvinI ! adhakArathI pIDita evA A sainya upara tamArA tilakarUpa sUryane prakAzita karo.' pachI navadaMtIe UThIne tilakane mArjana karyuM, eTale adhakArarUpa sarpamAM garUDa jevuM te tilaka ghaNuM pradIpta thaI caLakavA lAgyuM. pachI sava sainya nirvighne cAlavA lAgyu'. "prakAza vinA lAke jIvatAM chatAM mRtavat che." AgaLa cAlatAM padmakhaMDanI jema bhramarAe AsapAsathI AsvAdana karAtA eka pratimAdhArI muni naLarAjAnA jovAmAM AvyA. temane joi naLakumAre pitAne kahyuM-"svAmina! A mahi ne jue, ane temane vAMdIne mArganuM prAsa'gika phaLa prApta karaze. A kAyAtsage rahelA muninA zarIra sAthe kAI madhArI gajendre gaDasthaLanI khujalI khaNavAnI icchAe vRkSanI jema ghaNu kareluM che. tenA gaDasthaLanA ghaNA ghasAvAthI A muninA zarIramAM tenA maneA sugaMdha prasarelA che, tethI A bhramarAe temane daza kare che; tathApi muni e pariSahane sahana kare che, sthira pAdavALA patanI jema A mahAtmAne te unmatta hAthI paNa dhyAnathI calita karI zakyo nathI, AvA muni mArgamAM kAi puNyayeAge ja ApaNA jovAmAM AvelA che." te sAMbhaLI niSadharAjAne zraddhA utpanna thaI, jethI putra ane parivAra sahita prApta thayelA uttama tInI jema te munine sevavA lAgyA. pachI niSadha rAjA, strI sahita naLa, kubara ane bIjAe temane namI, stavI ane madanA upadrava rahita karIne AgaLa cAlyA. anukrame kAzalAnagarInA parisaramAM AvyA eTale naLe davadatIne kahyuM, devI ! juo A jinacaityeAthI mADita amArI rAjadhAnI AvI.' tatkALa davadaMtI meghanA darzInathI mayUrInI jema te caityAnA dana mATe ati utkRti thai. teNe kahyu ke, "mane dhanya che ke jeNe naLarAjAne patipaNe prApta karyA che; have temanI rAjadhAnImAM rahelA A jinacaityone huM pratidina va`danA karIza.' niSadharAjAe jemAM tArAdikathI sarvatra maMgaLAcAra Ara lelA che evI potAnI nagarImAM zubha divase temaNe praveza karyA. pachI tyAM rahIne naLa ane davadaMtI svecchAe vihAra karavA lAgyA. teo koi vAra haMsa haMsInI jema jaLakrIDA karatAM hatAM, koivAra paraspara pracalita evI eka ekanI bhujAvaDe hRdayane dabAvIne hIMcakAnA sukhane anubhavatAM hatAM, kAivAra guMthelA evA ati sugadhI puSpathI eka bIjAnA kezapAsane vicitra rIte pUratAM hatAM, koIvAra kha'dhameAkSamAM catura ane gabhIra hRdayavALAM tee anAkuLapaNe akSadyUta ramatAM hatAM, ane kAIva1ra Atodya ane taMtIvAdyane anukrame vagADato naLakumAra ekAMtamAM devadatIne nRtya karAvato hato. A pramANe naLa ane davadaMtIe aharniza `aviyukta rahI vanavI krIDAA vaDe keTalAka kALa nimana karyA, anyadA niSadharAjAe naLane rAjya upara ane kukharane yuvarAjapada upara sthApana karIne vrata grahaNa karyuM, pachI naLarAjA prajAne prajAvat (putra putrIvat) pALavA lAgyA; ane sadA prajAnA sukhe sukhI ane prajAnA duHkhe du:khI rahevA lAgyA. buddhi ane parAkramathI saMpanna ane zatru rahita evA naLarAjAne bhujaparAkramathI vijaya karavAne koi paNa bIjo bhUpati sama thayA nahI. eka vakhate naLarAjAe potAnA kramAgata sAmata vigere khelAvIne pUchyuM
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 227 * ke, "huM pitra pArjita bhUmi upara rAjya karuM chuM ke tethI adhika bhUmi upara rAjya karuM chuM te kahe. teo bolyA- "tamArA pitA niSadha rAjAe to trIje aMze uNA evA A bharatAIne bhagavyuM hatuM, ane tame tA badhA bharatAIne bhogave che tethI pitAthI putra adhika thAya te yukta ja che. paNa Apane eTaluM jaNAvavAnuM che ke, ahIMthI base jana upara takSazilA nAme nagarI che, temAM kadaMba nAme rAjA che, te tamArI AjJAne mAnato nathI. ardha bharatanA vijayathI utpanna thayelA tamArA yazarU5 candramAM te eka durvinIta rAjA mAtra kalaMkabhUta che. Ape aMzamAtra vyAdhinI jema pramAdavaDe tenI upekSA karI tethI te rAjA hAla zaktimAM vadhI paDavAthI kaSTasAdhya thaI paDyo che. paNa te mahAbAho ! tame tenA upara roSathI kaThora evuM mana karyuM che, to te parvata uparathI paDelA ghaDAnI jema avazya vizI ja thaI gayelo che ema saMzayarahita amAruM mAnavuM che; mATe prathama eka dUta mokalI tene jaNa eTale praNipAtamAM ke daMDamAM tenI je IcchA haze te jaNAze." A pramANenAM sA matAnAM vacanathI naLarAjAe draDhatA mAM mahAgiri jevA eka datane samajAvIne moTA sainya sAthe tyAM mokalyA. garUDanI je dudhara te dUta tvarAe tyAM pahoMce ane pitAnA svAmI na lAje tema teNe kadaMba rAjAne kahyuM ke "he rAjedra ! zatrurUpa vanamAM dAvAnaLa jevA mArA svAmI naLarAjAnI sevA kare, ane vRddhi pAme, tamArA tejane vadha kare nahIM. tamArI kuLadevIthI adhiSThita thayelAnI jema huM tamane hitavacana kahuM chuM ke naLarAjAnI sevA kare, vicAre, jarA paNa muMjhAze nahIM.' dUtanAM AvAM vacana sAMbhaLIne caMdrakaLAne rAnI jema datajhathI haThane DaMsato kadaMba pitAne bhUlI jaIne potAnI sAmuM joyA vinA A pramANe bolya-"are dUta ! zuM naLarAjA mUkha che, unmatta che ke zuM vAyaDo thaI gaye che ke zatrurUpI mothamAM varAha jevA mane bIlakula jANatA nathI ? are dUta ! zuM tArA rAjyamAM koI kuLamaMtrIo paNa nathI ke jeo e A pramANe mAre tiraskAra ka naLarAjAne aTakAvyuM nahIM ? he hata! tuM satvara jA, je tAre svAmI rAjyathI kaMTALyo hoya to bhale, te yuddha karavAne taiyAra thAya, huM paNa tenA raNane atithi thavAne taiyAra chuM." dUta tarata ja tyAMthI nIkaLI, naLarAjA pAse AvIne tenAM ahaMkArI vacane baLavAna naLarAjAne kahI saMbhaLAvyAM. pachI moTA ahaMkAranA parvatarUpa takSazilAnA rAjA kadaMbe upara naLarAjAe moTA ADaMbarathI caDhAI karI. parAkramI hAthIo vaDe jANe bIjA kIllAvALI hoya tema takSazilA nagarIne pitAnI senA thI gherI lIdhI. te joI kadaMba rAjA paNa taiyAra thaIne moTA sainya sAthe bahAra nIkaLyo. "kezarIsiMha gudAdvAra pAse koInuM gamanAgamana sahana karI zakato nathI." pachI kethI arUNa netra karatA pracaMDa tejavALA dvAe bANAbANI yuddhathI AkAzamAM maMDapa karatA paraspara yuddha karavA lAgyA. te joIne naLa kadaMba rAjAne kahyuM, "are ! A hAthI vigerene mArI nakhAvavAnuM zuM kAraNa che? ApaNe banneja zatruo chIe, te ApaNe ja kaM yuddha karIe.' pachI naLa ane kadaMba jANe be jaMgama parvato hoya tema bhujAyuddha vigere dvaMdvayuddhathI yuddha karavA lAgyA. garvAdha kada be naLa pAse je je yuddhanI mAgaNI karI te te badhA yuddhamAM vijayI naLe tene harAvI dIdhuM. te vakhate kadaMbe vicAra karyo ke "A mahA parAkramI naLarAjAnI sAthe meM barAbara kSAtravrata toLI lIdhuM, have teNe mane mRtyukeTImAM pamADyo che, mATe pataMganI jema (tenA parAkramarUpa agnimA) paDIne zA mATe marI javuM ? tethI huM ahIMthI palAyana karIne vrata grahaNa karuM." "je pariNAma nimaLa AvatuM hoya te
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 sarga 3 je palAyana karavuM paNa zreSTha che." manamAM A vicAra karI kadaMbe tyAMthI palAyana karI virakta thaI tatkALa vrata grahaNa karyuM, ane pratimAo ( kotsaga dhyAne) rahyo. kadaMbane vratadhArI joI ne naLe kahyuM ke, "ahIM to huM tamane jItI gayo chuM, paNa have bIjI pRthvImAM (munipaNAmAM) Asakta thaIne tame kSamAne choDaze nahIM. kemake tame vijayane IcchanArA che." mahAvratadhArI ane dhIra evA te kadaMba munie naLarAjAne kAMIpaNa uttara Apyo nahIM; kemake niHspRhane rAjAnuM paNa zuM kAma che ?? AthI naLe kadaMbamuninI prazaMsA karI, tenA savathI prasanna thaIne zira kapAvyuM ane putra jayazakitane tenA rAjya upara besADyo. pachI badhA rAjAoe maLI vasudevanI jema sarva rAjAone jitanAra naLarAjAne bharatAI. patipaNAne abhiSeka karyo. tyAMthI kezaladezanA adhipati kezala nagarImAM AvyA, tyAM bhaktikuzaLa sarva rAjAo e AvI tene bheTa dharI. becaranI strIoe paNa jenuM baLa gAyeluM che e naLarAjA davadaMtI sAthe kroDA karate cirakALa pRthvI para zAsana karavA lAgyA. teno anuja baMdhu kubera ke je kuLamAM aMgArA jevo ane rAjyalubdha hatuM, te satpAtranA chidrane DAkaNa juve tema naLarAjAnAM chidrane zodhavA lAgyA. naLarAjA sadA nyAyavAnuM hata tathApi tene chUta ramavA upara vizeSa Asakti hatI. "caMdramAM paNa kalaMka che. kaI ThekANe ratna niSkalaMka hotAM ja nathI." huM A naLa pAsethI sarva pRthvI ghata ramIne jItI lauM" evA naThArA AzayathI te kubara hamezAM pAsAthI naLane ramADatuM hatuM. teo. baMne pAsaghatathI bahu kALa ramyA, temAM DamarUka maNinI jema eka bIjAno vijaya thayA karato hato. - eka vakhate naLarAjA ke je vRtakrIDAmAM baMdha mikSa karavAmAM catura hatA, te paNa devadoSathI kuberane jItavAne samartha thaI zakyo nahIM'. naLe potAne pa ije anukUla paDe dhAre te paNa viparIta paDavA lAgyA, ane kubera vAraMvAra tenI sagaThIo mAravA lAge. naLarAjA dhIme dhIme gAmaDAM, kabUTa ane kheDutI kasabA vigere ghatamAM hArI gaye; ane grISma kALamAM jaLavaDe sarovaranI jema te lakSmIvaDe hINa thavA lAgyo. jyAre ATalI hAni thayA chatAM paNa naLe ghUtakrIDA choDI nahIM tyAre badhA loko kheda pAmavA lAgyA ane kubara potAnI icchA pUrAvAthI ghaNe harSa pAmavA lAgyA. sarva lo ke naLanA anurAgI hatA, tethI teo hAhAkAra karavA lAgyA. e hAhAkAra sAMbhaLIne davadaMtI paNa tyAM AvI. naLane kahyuM, "he nAtha ! huM tamane prAthanA karI kahuM chuM ke mArI upara prasanna thAo ane ghatakrIDA cheDI dyo. e pAsA tamArA verInI jema droha karanArA che. buddhimAnone vezyAgamananI jema dhUta krIDAmAtra hoya che paNa pitAnA AtmAne aMdhakAra ApanArI te dhRtakrIDAnuM teo Ama ati sevana karatA nathI. A rAjya anuja baMdhu kuberane svayameva * ApI devuM te sAruM che, paNa "meM te tenI pAsethI baLAtkAre rAjyalakSamI laI lIdhI che e e apavAda bele tema karaze nahIM. he deva ! je A pRthvI seMkaDo yuddha karIne meLavelI che, te eka ghamakIDAmAM kuTelA pravAhanI jema sahajamAM cAlI jAya che, te mane ghaNuM duHkha Ape che." devadaMtInI A vANI dazamI madAvasthAne prApta thayelA hastInI jema naLarAjAe sAMbhaLI nahi ane tene daSTie joI paNa nahi. jyAre patie tenI avajJA karI tyAre retI retI kulapradhAne pAse AvI ane kahyuM ke, "A naLarAjAne tame chUtathI aTakAve. sanipAtavALA mANasane auSadhanI jema te pradhAnanAM vacano e paNa naLarAjAne jarA paNa asara karI nahIM. bhUmine hArI janAra te naLarAjA anaLa-agni jevo thaI gaye. pachI davadaMtI sahita badhuM aMtaHpura paNa hArI gaye. e pramANe sarvasva hArI gayA
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 mu 229 pachI jANe dIkSA levA IcchatA hoya tema teNe aMga uparathI sarva AbhUSaNeA vigere paNa hArIne cheDI dIdhAM. pachI kubare kahyuM, huM naLa ! tuM sarvasva hArI gayA che, mATe have ahi rahIza nahIM. mArI bhUmi cheADI de, kemake tane teA pitAe rAjya ApyuM hatuM ane mane te chUtanA pAsAe rAjya Apyu che.' tenAM AvAM vacane sAMbhaLIne 'parAkramI purUSone lakSmI dUra nathI mATe tuM jarA paNa gava dharIza nahi.' A pramANe kahetA naLa mAtra paherelAM vastra sahitaja tyAMthI cAlI nIkaLyA. te vakhate davadaMtI tenI pachavADe javA lAgI. tene joi kubara bhayaMkara zabda AlyA-'are strI ! tane dyUtakrIDAmAM huM jItyA chuM, mATe tuM kayAM jAya che ! tu' tA mArA aMtaHpurane ala'kRta kara,' te samaye maMtrI vigeree durAzaya kubarane kahyuM ke, "e mahAsatI davadaMtI khIjA purUSanI chAyAnA paNa sparza karatI nathI, mATe te mahAsatIne tuM jatAM avarodha kara nahI. bALaka paNa jANe che ke jayeSTha baMdhunI srI mAtA samAna che, ane jyeSTha khaMdhu pitA samAna che. te chatAM jo tuM khALatkAre tema karIza teA e mahAsatI bhImasutA tane khALIne bhasma karI nAkhaze. "satIone kAMIpaNa muzkela nathI." mATe e satIne kApAvIne anartha vahArI le nahIM, paNa patinI pachavADe e satIne ulaTI utsAhita kara. vaLI tane je gAma nagarAdi sa maLyu che tethI saMtuSTa thA, ane A naLarAjAne pAcepa sAthe eka sArathI sahita ratha Apa.' maMtrIonAM vacanathI kukhare davada tIne naLanI sAthe javA dIdhI, ane pAtheya sAthe sArathIyukta eka ratha ApavAM mAMDavo, te vakhate naLe kahyuM ke 'bharatA nA vijayathI je lakSmI meM upArjana karI hatI tene Aje hu.. krIDAmAtramAM cheDI dauM chuM; tA pachI mAre eka rathanI spRhA zI ? mATe mAre ratha jAItA nathI." te vakhate maMtrIoe kahyuM ke-"he ! rAjedra ! ame tamArA cirakALanA sevako chIe, tethI tamArI sAthe AvavA IcchIe chIe, paNa A kubara amane aTakAve che. A tamAro anuja khaMdhu che ane tame tene rAjya ApyuM che, tethI have amAre te tyAga karavA ceAgya paNa nathI, kemake amArA evA krama che ke 'A vaMzamAM je rAjA thAya tenI amAre sevA karavI.' tethI huM mahAbhuja ! ame tamArI sAthe AvI zakatA nathI. A vakhate to A dhruvadaMtI ja tamArI bharyA ma`trI, mitra ane sevaka je gaNeA te che. satIvratane agIkAra karanAra ane ziriSanA puSpa jevI kAmaLa A davatIne mArgomAM page cAlatI tame zI rIte laI jaze ? sUryanA tApathI jenI retImAMthI agninA taNakhA nIkaLe che tevA mAga mAM kamaLa jevA kAmaLa caraNAvaDe A satI zI rIte cAlI zakaze ? mATe he nAtha ! A rathane grahaNa karIne amArI upara anugraha karo. tame devI sAthe A rathamAM bese, tamAro mA kuzaLa thAo ane tamArU kalyANa thAo." A pramANe pradhAna purUSoe vAravAra prArthanA karI eTale naLarAjA davadaMtI sAthe rathamAM besIne nagarabahAra nIkaLyA. jANe snAna karavA taiyAra thaI heAya tema eka vastra paherIne jatI davadaMtIne joi adhI nagarasI azrujaLathI kAMcaLIone A karatI rAvA lAgI. naLarAjA nagaranI madhyamAM thaI ne cAlyA jatA hatA, te vakhate diggajanA AlAnastaMbha jevA pAMcaseA hAtha UMcA eka stabha tenA jovAmAM AvyA. te vakhate rAjyabhraSTa thavAnA du:khane jANe na jANatA hoya tema kautukathI teNe kailIstaMbhane upADe tema lIlAmAtramAM te sta Mbha upADI lIdhA ane pAcheA tene tyAMja ArApaNa karyA. jethI teNe uThADIne besADavArUpa rAjAonA vratane satya karI batAvyuM te joI nagarajanA kahevA lAgyAke "ahA ! A naLarAkhanu kevu baLa che AvA baLavAn purUSane paNa AvuM duHkha prApta thAya che 1 jo kAI AjJA na mAne te prathama tene rAjyathI uThADI mUkavA ane pAche AjJA mAne ke tarata rAjyalAbha na karatAM tenu` rAjya tene seApI devu. evo kSatrI rAjAonA cAlyA AvatA dharma che
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 saga 3 je te jotAM devaIcchA ja baLavAna che e nirNaya thAya che. pUrve bAlyavayamAM paNa naLarAjA samIpanA parvatanA udyAnamAM kubara sahita kIDA karatA hatA, te vakhate jJAnaratnanA mahAnidhi kaI maharSi AvyA hatA, temaNe kahyuM hatuM ke 'A naLa pUrva janmamAM munine ApelA kSIradAnanA prabhAvathI bharatArdhane pati thaze. A nagarImAM rahelA pAMcase hAtha UMcA staMbhane je caLAvaze te avazya bharatArdhano pati thaze, ane naLarAjA jIvatAM A kezalAnagarIne koI bIjo adhipati thaze nahIM. te muninA A pramANe kahelA bhaviSyamAM bharatArthanA vAmI thavuM ane A staMbhanuM ukheDavuM e be vAta te maLatI AvI che, paNa kubera kozalAne rAjA thavAthI trIjI vAta maLatI AvatI nathI, paraMtu jenI pratIti ApaNe najare joI che te muninI vANI anyathA thaze nahIM, kemake haju kubara sukhe rAjya karaze ke nahIM te koNa jANe che ? kadI pAchA naLarAjA ja ahIM rAjA thaI jAya; mATe e puNyazleka naLarAjAnuM puNya sarvathA vRddhi pAmo." A pramANe lokonAM vacana sAMbhaLato ane davadatInAM azruthI rathane snAna karAvate naLa rAjA kezalAnagarIne choDIne cAlI nIkaLe. AgaLa jatAM naLe davadaMtIne kahyuM ke "he devI ! ApaNe kyAM jaIzuM ? kAraNa ke sthAnano uddeza karyA vagara koI paNa sacetana prANI pravRtti karatuM nathI.' devadatI bolI darbhanA agrabhAga jevI buddhivALA he nAtha ! ApaNe kuMDinapure cAle, tyAM mArA pitAnA atithi thaIne tenA upara anugraha kare." tenAM vacanathI naLe AjJA karI eTale bhaktinA Azraya rU5 sArathIe kuMDinapuranI dizA tarapha ghaDAne calAvyA. AgaLa cAlatAM eka bhayaMkara aTavI AvI, jemAM vAghanA dhutkArathI girionI guhA ghera dekhAtI hatI, sarSothI te bhayaMkara hatI, seMkaDo zikArI prANIothI vyApta hatI, cauryakarma karanAra bhile thI bharapUra hatI, siMhoe mArelA vanahastIonA dAMtathI jenI bhUmi daMtura thayelI hatI ane yamarAjAnA kIDAsthAna ravI te aTavI lAgatI hatI. A aTavImAM naLarAjA AvyA eTale AgaLa jatAM karNa sudhI kheMcelA dhanuSyane dharatA yamarAjanA dUta jevA pracaMDa bhillo tenA jovAmAM AvyA. teomAM kaI madyapAnakImAM tatpara hoya tema nAcatA hatA, keI ekadaMta hAthInI jevA dekhAtA zIgaDAne vagADatA hatA, ke raMgabhUmimAM prathama na kare tema kalah zabda karatA hatA, kaI megha jaLavRSTi kare tema bANavRSTi karatA hatA, ane koI mallanI jema bAhuyuddha karavAne karATa karatA hatA. e save e ekaThA thaI ne hAthIne dhAnanI jema naLarAja gherI Idho. temane joI naLa zIdhra rathamAMthI utarI, myAnamAMthI talavAra kADhI tene nartakInI jema pitAnI muSTirUpa raMgabhUmimAM nacAvavA lAgyo. te joI davadaMtI rathamAMthI utarI ane teNe hAtha pakaDI naLane kahyuM, "sasalA upara siMhanI jema A loka upara tamAre AkSepa kara yukta nathI. A pazu jevA loko upara vAparavAthI tamArI talavAra ke je bharatAnI vijayalakSmInI vAsabhUmi che tene ghaNI zarama lAgaze" A pramANe kahIne davadaMtIe maMDaLamAM rahelI mAMtrikI strInI jema potAnA manorathanI siddhine mATe vAraMvAra huMkAra karavA mAMDayA. te huMkAra bhilla lekanA karNamAM praveza karatAM tarataja tenA prabhAvathI tIrNa lehanI soya jevA (marmabhedI) thaI paDyA tethI sarva bhile gabhara banI jaIne daze dizAe nAsI gayA. temanI pachavADe A rAjadaMpatI evAM tyAM ke jethI rathathI ghaNuM dUra thai paDayAM. tevAmAM bIjA bhille AvIne te rathane harI gayA. jyAre deva vAMka hoya tyAre puruSArtha zuM karI zake ?" pachI e bhayaMkara aTavImAM naLarAjA davadaMtIne hAtha pakaDIne pANigrahaNanA utsavane smaraNa karAvate cAre tarapha bhamavA
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 231 lAge. kAMTA bheMkAvAne lIdhe vaidabhInA caraNamAMthI nIkaLatA rUdhiranA biMduothI te araNyanI bhUmi idragopamaya hoya tevI thaI gaI. pUrve naLarAjAnuM je vastra vidarbhanA mastaka para paTTarANIpaNuMnA paTTAbaMdha mATe thatuM hatuM, te vastrane phADI phADIne atyAre naLarAjA tenA caraNanA paTTabaMdha karato hato, arthAtu tenA page pATA bAMdhato hato. A pramANe cAlatAM thAkI javAthI vRkSa taLe beThelI bhImasutAne naLarAjA pitAnA vastranA cheDAno paMkho karI pavana nAMkhavA lAgyo, ane palAzanAM pAMdaDAono paDIo karI temAM jaLa lAvI tRSita thayelI te ramaNIne pAMjarAmAM paDelI sArikAnI jema jaLapAna karAvyuM. te vakhate vaidabhae naLarAjAne pUchayuM ke "he nAtha ! A aTavI haju keTalI che? kemake A dukhathI mAruM hRdaya dvidhA thavAne mATe kaMpAyamAna thAya che." naLa kahyuM-'priye! A aTavI se. jananI che, temAM ApaNe pAMca jana AvyA chIe, mATe dhIraja rAkha." AvI rIte teo vArtA karatA araNyamAM cAlyA jatAM hatAM, tevAmAM jANe saMpattinI anityatA sacavato hoya tema sUrya asta pAmI gaye. te samaye buddhimAna naLe azekavRkSanAM pahela ekaThAM karI tenAM DIMTa kADhI nAkhI davadaMtIne mATe tenI zayyA banAvI. pachI teNe kahyuM, priye ! zayana karI A zAne alaMkRta kare ane nidrAne avakAza Ape, kAraNa ke nidrA duHkhanuM vismaraNa karAvanAra eka sakhI che. vaidabhI bolI-he nAtha ! ahIMthI pazcama dizA tarapha najIkamAM gAyeno bhaMbhArava saMbhaLAya che, tethI tyAM koI gAma hoya ema lAge che, mATe cAle jarA AgaLa cAlI te gAmamAM ApaNe jaIe, ane tyAM sukhe sUIne rAtri nimana karIe. naLe kahyuM, are bhIrU ! e gAma nathI paNa tApasanAM Azrama che. ane teo athabhedayanA saMyogathI sadA mithyAdaSTi che. he kRzadari! e tApasanI saMgatithI kAMjIvaDe manorama dudhanI jema uttama samakita vinAza pAme che, mATe tuM ahIMja sukhe sUI jA. tyAM javAnuM mana kara nahIM. aMta:puranA rakSaka nejaranI jema huM pote tAre paheregIra thaIne rahIza." pachI naLe te pahelavazA upara potAnI pyArIne e choDavALI taLAInuM smaraNa karAvatAM potAnuM ardha vastra pAtharyuM. pachI ahaMta devane vaMdanA karI ane paMca namaskAranuM smaraNa karI gaMgAnA taTa para haMsanI jema vaidabhae te pahalavazagyA upara zayana karyuM. jyAre vaidabhInAM netra nidrAthI mudrita thayAM, te vakhate naLarAjAne du:khasAgaranA moTA AvartA jevI ciMtA utpanna thaI. te vicAravA lAgyuM ke-"je purUSo sAsarAnuM zaraNuM kare che, teo adhama nara kahevAya che, te A davadaMtInA pitAne ghera A naLa zA mATe jAya che? tethI have hRdayane vA jevuM karI A prANuthI paNa adhika evI priyAne ahIM tyAga karI vecchAe raMkanI jema eka huM bIje cAlyA jAuM. A vedabhIne ziyaLanA prabhAvathI kAMI paNa upadrava nahIM thAya, kAraNa ke satI strIone ziyaLa e tenA sarva aMganI rakSA karanAre zAzvata mahAmaMtra che." Avo vicAra karI charI kADhIne naLe pitAnuM ardha vastra chedI nAkhyuM ane pitAnA rUdhirathI davadaMtIne vastra upara A pramANe akSara lakhyA. "he vivekI vAmA ! he svaccha AzayavALI ! vaDanA vRkSathI alaMkRta evI dizAmAM je mAge che te vaidarbha dezamAM jAya che ane tenI vAma taraphano mArga kezala dezamAM jAya che, mATe te baMnemAMthI koI eka mArge cAlIne pitA ke zrazurane ghera tuM jaje. huM te temAMnAM kaI ThekANe rahevAne utsAha dharato nathI." AvA akSaro lakhI niHzabda rUdana karato ane coranI jema haLave haLave 1 IdrarAjAnI gAya kahevAya che, lAla raMgavALA eka jAtanA Idriya jIvo.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 sarga 3 je DagalAM bharato naLa tyAMthI AgaLa cAlyA. jyAM sudhI te adazya thaye tyAM sudhI pitAnI UMghI gayelI pyArIne grIvAbhaMgathI jota jete cAlavA lAgyuM. te vakhate teNe vicAryuM ke AvA vanamAM A anAtha bALAne ekalI sutI mUkIne huM cAlyuM jAuM chuM, paNa kadI je koI kSudhAtura siMha ke vyAvra AvIne tenuM bhakSaNa karI jaze to tenI zI gati thaze? mATe hamaNAM te tene daSTinA viSayamAM rAkhI huM rAtri pUrNa thatAM sudhI tenI rakSA karUM; prAtaHkALe te mArA batAvelA be mArgamAMthI eka mArge cAlI jaze." A vicAra karI naLa artha bhraSTa thayelA purUSanI jema teja pagale pAcho pharyo. tyAM AvI pitAnI strIne pRthvI para ALoTatI jaI pharIvAra vicAra karavA lAgyuM. "ahA ! A davadaMtI eka vastra paherI mArgamAM sUtI che. je naLarAjAnuM aMtaHpura sUryane paNa jotuM nahIM, tenI A zI dazA? are mArAM karmanA doSathI A kulIna kAMtA AvI dazAne pAmI che, paNa have huM abhAgIo zuM karuM? huM pAse chatAM A sucanA unmatta athavA anAthanI jema bhUmipara sUtelI che, tathApi A naLa adyApi jIve che ! jo huM A bALAne ekalI mUkIza to pachI jyAre te mugdhA jAgrata thaze tyAre jarUra te mArI spardhAthI ja jIvitamukta thaI jaze, mATe A bhakta ramaNIne ThagIne bIje javA utsAha AvatuM nathI. have te mArUM maraNa ke jIvita enI sAthe ja thAo. athavA A naraka jevA araNyamAM nArakInI jema huM ekaleja aneka duHkhane pAtra thAuM, meM teNInA vastramAM je AjJA lakhI che, tene jANI e mRgAkSI pitAnI meLe svajanagRhamAM jaI bhale kuzalinI thAya. A vicAra karInaLa tyAM rAtrI nigamana karI patnInA prabodha (jAgrata) samaye tvarAthI cAlate aMtahita (adazya) thaI gaye. have ahIM rAtrInA avazeSa bhAge vikasita kamaLanA sugaMdhavALo mRdu mRdu prAtaHkALane pavana vAta hatuM, te vakhate davadaMtIne eka svapna AvyuM. jANe phALelA, prakuTilata ane ghATA patravALA AmravRkSa upara caDhI bhramaranA zabdone sAMbhaLatI te phaLa khAvA lAgI, tevAmAM kaI vananA hAthIe akasmAt AvI te vRkSanuM umUlana karyuM, jethI pakSInA iMDAMnI jema te vRkSanI nIce paDI gaI. AvA svapnathI davadaMtI ekadama jAgI UThI tyAM pitAnI pAse naLarAjAne dIThA nahIM; eTale yUthathI bhraSTa thayelI mRgalInI jema te daze dizAomAM jovA lAgI. teNIe vicAryuM ke "ahA ! mArI upara anivArya duHkha akasmAta AvI paDayuM, kAraNa ke mArA pyArAe paNa mane A araNyamAM azaraNa tyajI dIdhI; athavA rAtrI vItavAthI mArA prANeza mukha devA ane mAre mATe jaLa lAvavAne koI jaLAzaye gayA haze, athavA tenA rUpathI lubdha thayelI kaI becarI tene Agraha karI krIDA karavA laI gaI haze; pachI teNIe koI kaLAmAM tene jItI lIdhA haze, ane temAM rekAvAnI hoDa karelI hovAthI tyAM rokAI gayA haze. A tenA te parvate, tenAM te vRkSo, te ja araNya ane tenI te ja bhUmi jovAmAM Ave che, mAtra eka kamaLalocana naLarAjAne huM jotI nathI. A pramANe vividha ciMtA karatI davadaMtIe badhI dizAo tarapha jotAM paNa jyAre pitAnA prANanAthane joyA nahIM tyAre teNI pitAnA svapnane vicAra karavA lAgI ke "jarUra meM svapnamAM je AmravRkSa joyuM te naLa rAjA, puSpaphaLa te rAjya, phaLane svAda te rAjyasukha ane bhramarAo te mAro parivAra che. je vananA gajendra AvI AmravRkSane umehyuM te daive AvI mArA patine rAjyathI bhraSTa karIne pravAsI karyA ema samajavuM, ane huM vRkSa uparathI paDI gaI te A naLarAjAthI vikhuTI paDI ema samajavuM.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 233 A svapnane vicAra karatAM jarUra have mArA prANeza naLanuM mane darzana thavuM durlabha che." A pramANe svapnanA arthane vicArI te buddhimatI bALAe ciMtavyuM ke "mAruM rAjya ane pati baMne gayAM." pachI te tArAcanA lalanAe muktakaMThe lAMbA svarathI rUdana karavA mAMDayuM. 'durdazAmAM paDelI strIone daurya guNa kyAMthI hoya?" "are nAtha ! tame mane kema cheDI dIdhI? zuM huM tamane bhArarUpa thaI paData? "sapane pitAnI kAMcaLIne kadi paNa bhAra lAgato nathI." jo tame mazkarI karavAne kaI velanA vanamAM saMtAI gayA che te have prakaTa thAo, kemake lAMbA kALa sudhI mazkarI karavI te paNa sukhane mATe thatI nathI. he vanadevatAo ! huM tamane prAthuM chuM ke tame mArA para prasanna thAo ane mArA prANezane ke teNe pavitra karelA mArgane batAve. he pRthvI! tuM pAkelA kAkaDInA phaLanI jema be bhAge thaI jA, ke jethI huM tArA dIdhelA vivaramAM praveza karI sukhI thAuM." A pramANe vilApUrvaka rUdana karatI vaidabha jaLavaDe nIkanI jema azrujaLathI araNyanAM vRkSane siMcana karavA lAgI, jaLamAM ke sthaLamAM, chAyAmAM ke taDakAmAM jANe javarArtA hoya tema te davadaMtIne naLarAjA vinA jarA paNa sukha thayuM nahIM. pachI te bhImasutA aTavImAM bhamavA lAgI, tevAmAM vastranA cheDA upara lakhelA akSare tenA jovAmAM AvyA eTale tatkALa harSathI netra vikasvara karIne te vAMcavA lAgI. vAMcIne teNIe vicAryuM ke "jarUra prANezanA hRdayarUpa pUrNa sarovaramAM huM haMsalI tulya chuM, nahIM te mane AvA AdezarUpa prasAdanuM sthAna zA mATe kare ? mATe A patinA Adezane huM gurUnAM vacanathI paNa adhika mAnuM chuM. A Adeza pramANe vartAvAthI mAro A loka ati nirmaLa thaze, mATe cAla, huM sukhavAsanA kAraNarUpa pitAne ghera jAuM, paNa pati vinA strIone pitRgRhe paNa parAbhavanuM sthAna che. je ke meM prathama patinI sAthe javAne IcchayuM hatuM, paNa te yoga bane nahIM, paraMtu have patinI AjJAne vaza thaIne pitRgRhe javuM eja yukta che." Avo vicAra karI vaidabhIe pelA vaDane mArge cAlavA mAMDayuM. jANe naLarAjA sAthe hoya tema tenA akSarone jotI jotI te mArge cAlI. mArgamAM vyAdhro mukha phADI davadaMtIne khAvAne udyamavaMta thatA hatA, paNa agninI jema tenI samIpe jaI zakatA nahI. te tvarAthI cAlatI tyAre rAphaDAnA mukhamAMthI moTA sarpo nIkaLatA, paNa jANe mUrtimAn jAMgulI vidyA hoya tema tenI pAse jaI zakatA nahIM. jeo bIjA hAthInI zaMkAthI pitAnI chAyAne paNa dAMtathI bhedatA hatA evA umatta hAthIo paNa siMhaNanI jema teNIthI dUranI dUra ubhA rahetA hatA. evI rIte mArgamAM cAlatI vaidabhIne bIjA kaI paNa upadrava thayA nahIM. "je strI pativratA hoya che tenuM sarvatra kuzaLa thAya che." . e rAjaramaNInA keza bhillanI strInI jema atyaMta vize dhULa thaI gayA hatA, jANe taratamAM ja snAna karyuM hoya tema tenuM sarva aMga prasveda jaLathI vyApta thayeluM hatuM, mArgamAM karIra ane beraDI vigere kaMTakI vRkSo sAthe gharSaNa thavAthI tenA zarIramAMthI guMdaravALA sallakI vRkSanI jema citarapha rUdhira nIkaLatuM hatuM, ane zarIra para mArganI raja cAMTavAthI jANe bIjI tvacAne dharatI hoya tevI dekhAtI hatI, to paNa dAvAnaLathI trAsa pAmelI hAthaNInI jema te tvarAthI cAlatI hatI, evI rIte cAlatAM mALamAM aneka gADA vigerethI saMkIrNa evo eka moTI samRddhivALe sArtha jANe kaI rAjAnI chAvaNI hoya tema paDAva karIne paDele tenI daSTie paDyo.te ne jaI vaidabhae vicAryuM ke "A koI sAthe paDele jaNAya che, te je mane 30
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 3 jo 1234 araNyarUpa sAgarathI pAra utAravA mATe vahANurUpa thai paDe to kharekhara mArA puNyodaya gaNAya.' Avu... ciMtavI te jarA svastha thaI, tevAmAM to devasenAne asurAnI jema cAraleAkAe AvIne te saMghane cAtaraphathI gherI lIdhA. jANe sava khAju cAramaya bhIMta thaI gaI hoya tema cAtaraphathI AvatI cAranI senAne joInesa sAjano bhaya pAmI gayA, kemake dhanavAnane bhayaprApti sulabha che.' te vakhate 'are sAthe nivAsI jano ! khIzA nahIM, mIzA nahI.' A pramANe temanI kuLadevInI jema dhruvadaMtI UMce svare melI. pachI teNIe cArAne kahyuM, 'are durAzayo ! ahIMthI cAlyA jAo, hu' e sa`ghanI rakSaka chuM, tethI jo tame kAMi paNa upadrava karazeA to anatha pAmazeA,'A pramANe kahetI davada'tIne jANe ke te vAtUlA hoya ke bhUtapIDita hoya tema mAnI cAree jarA paNa gaNI nahIM. eTale kuMDinapatinI duhitAe sa sAjanonA hitane mATe cArAnA aha kArane vidAraNa karanArA bhacaMkara huMkAra zabda karyA, vanane paNa adhira kare tevA tenA huMkArAthI dhanuSyanA nAdavaDe kAgaDAnI jema sarve cAraleAkeA tatkALa nAsI gayA. te joI sAjano kahevA lAgyA ke 'ApaNA puNyathI kheMcAine A kAi devI Avela che, teNe cAraleAkAnA bhayathI ApaNI rakSA karI che.' pachI saMghapatie tenI pAse AvI mAtAnI jema bhaktithI tene praNAma karyA ane pUchyu ke tame koNu che ? ane A araNyamAM kema bhamA che ?' eTale davadatIe azruyukta netrathI khadhavanI jema te sAvAne naLarAjAnA vratathI mAMDIne potAno sarva vRttAMta kahyo. te sAMbhaLI sArthavAha khelyA-he bhadre ! tame mahAbAhu naLarAjAnAM patnI che, tethI mAre pUjya che. ane tamArAM darzanathI hu puNyavAna thayA che. tame A cAralAkAthI je amArI rakSA karI che te upakArathI ame sa tamArA vecANa thayelA chIe, mATe tame AvIne amArA AvAsane pavitra karo ke jethI amArAthI je kAMI tamArI bhakti ane te karIe.' ema kahI sAtha pati tene potAnA paTagRha (taMbu) mAM laI gayA ane tyAM devInI ArAdhanA kare tema tenI sevAbhakti karavA lAgyA. A vakhate varSARturUpa nATakanI nAMdI jevI garjanAne vistAratA megha akhaMDa dhArAe vRSTi karavA lAgyA. sthAne sthAne avicchinna vahetA pravAhathI nIkavALA udyAnanI jema badhI bhUmi dekhAvA lAgI. chaLathI pUrNa evA nAnA moTA khADAomAM thatA daduranA zabdothI jANe upAMta bhUmi dura vAghathI sa'gItamaya hoya tevI dekhAvA lAgI, badhA araNyamAM varAhAnI strIonA dohadane pUranArA evA kAdava thaI gayA ke je musApharonA caraNamAM meAcakaprakriyAne darzAvavA lAgyA. tevI rIte traNa rAtrI sudhI avicchinna ugra vRSTi thaI. teTale| vakhata davada'tI pitAnA gharanI jema tyAM sukhe rahI. jyAre megha varasI rahyo tyAre mahAsatI jaidI sAtha cheADIne pAchI ekalI cAlI nIkaLI. naLa rAjAno viyAga thayA te divasathI vaidabhI catu vigere tapamAM lIna thai haLave haLave mA nigamana karatI hatI. AgaLa cAlatAM yamarAjano jANe putra hoya tevA bhayaMkarathI paNa bhayaMkara eka rAkSasa tenA jovAmAM AvyA. tenA keza pILA hatA, tethI jANe dAvAnaLathI pradIpta paryaMta hAya tevA dekhAto hato, agnijavALA jevI jihvAthI sanA jevu' dArUNa ane vikarALa tenuM mukha hatuM, kartikA jevA bhayaMkara tenA hAtha hatA, tAla jevA lAMkhA ne kRza tenA caraNu 1. eka jAtanuM vAjiMtra, 2. mAcInI kriyA-pAdarakSaka paherAvavA te, arthAt kAdavathI jANe pagamAM pagarakhAM paheryAM haiAya tevA dekhAvA lAgyA.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 ma 235 na hatA, jANe kAjaLathIja ghaDelA hoya tema te amAvAsyAnA aMdhakAra jevA zyAmavaNI hato ane teNe vikarALa siMhanu ca AvyuM hatuM. e rAkSasa vaidabhI ne joine khelyA-kSudhAthI kRza uttaravALA mane ghaNe divase Aje sArU bhakSya prApta thayuM che, mATe have tane satvara huM bhakSaNa karI jaIza.' te sAMbhaLI naLapatnI bhaya pAmI, paNa dhaiya rAkhIne elI ke, "are rAkSasa ! prathama mArU vacana sAMbhaLI le, pachI tane jema rUce tema kara. je janme tene mRtyu to jarUra prApta thavAnu che, paNa yAMsudhI te kRtArtha thayela na hoya tyAMsudhI tene mRtyune bhaya che, paNa huM to janmathI mAMDIne parama a`tabhakta heAvAthI kRtArtha ja chuM, mATe te bhaya mane nathI, paNa tuM parastrIno sparza karIne nahI' ane mArA spaza karIne to tuM sukhI paNa thaIza nahi.... he muDhAtmA ! mArA AkrozathI tuM hato na hato thai jaIza, mATe kSaNu vAra vicAra kara.' Avu... davada tInu dhaiya joine rAkSasa khuzI thaye. eTale teNe kahyuM bhadre ! hu' tArA upara saMtuSTa thayA chuM, mATe kahe tArA zA upakAra karU ?' vaidabhI khAlI vhe devAni nizAcara ! jo tuM sa tuSTa thayA che to huM tane pUchuM chuM ke mAre patino samAgama kayAre thaze ?' adhijJAnathI jANIne te rAkSase kahyuM he yazasvini ! jyAre pravAsanA divasathI bAra varSa sa pUrNa thaze tyAre pitAne ghera rahelI evI tane tArA pati naLarAjA svecchAe AvIne maLaze, mATe hamaNAM dhIraja rAkha. he kalyANI ! tuM jo kahe tA tane ardhuM nimeSamAM tArA pitAne ghera pahAMcADI dau.. zA mATe A mArge cAlavAno prayAsa kare che ?' davada'tI khelI--"he bhadra! te naLanA AgamananI vAta karI tethI huM kRtA thaI chuM. huM parapurUSanI sAthe jatI nathI, mATe jA, tArUM' kalyANa thAo." pachI te rAkSasa peAtAnu jyAtimaya svarUpa batAvI vidyutanA rAzinI jema kSaNavAramAM AkAzamAM uDI gayA. have potAnA patinA viyoga bAra varSa sudhIneA jANIne davada tIe satItvarUpa vRkSAnAM pallava jevA A pramANenA abhigraha dhAraNa karyA. "jyAM sudhI naLarAjA nahIM maLe tyAM sudhI rAtAM vastro, tAMbUla, AbhUSaNeA, vilepana ane vikRti paNa huM grahaNa karIza nahI." AvA abhigraha laIe ramaNIe varSARtu nimana karavAne nirbhrAya thai eka giriguhAmAM nivAsa karyA. tyAM teNIe zrI zAMtinAthanu' mRttikAmaya biMba banAvI peAtAnA nirmaLa hRdayanI jema guhAnA eka khuNAmAM sthApana karyuM. pachI pote vanamAM jaI svayameva kharI paDelAM puSpA lAvIne te seALamA tIrthaMkaranI trikALa pUjA karavA lAgI, ane e AhutI akhaLA caturthAdi tapane prAMte khIjarahita evA prAsuka phaLavaDe pAraNuM karatI tyAM rahI. have pelA sA vAhe jyAre potAnA sAthamAM naLanI priyAne joi nahIM tyAre te 'teNInuM kuzaLa thAo' ema ciMtavana karato tene pagale pagale pAchaLa cAlyA. te A guhA mAM AbyA tyAM teNe samAdhivaDe arihaMtanA biMbanuM pUjana karatI davadatIne joi. vaidabhIne kuzaLa joi sA vAhane haSaeN thayA. pachI vismayathI netra vikasita karI tene namIne te bhUmi upara beThA. davada'tI arha pUjA samApta karI svAgata prazna pUchI amRta jevI madhura vANIvaDe sAvAhanI sAthe vAta karavA lAgI. A vArtAnA zabda sAMbhaLI tyAM najIka rahenArA keTalAeka tApase mRgalAMnI jema uMcA kAna karIne satvara tyAM AvyA. te samaye dura jaLa 1. nizAcara-rAkSasa be prakAranA heAya che, devajAti ane manuSyajAti, rAvaNAdika manuSyajAtinA rAkSasa samajavA, 2. dUdha, dahI, ghI, tela, gALa ane pakavAna e cha vigayA. te vikRti (vikAra karanArI) samajavI, 3. arihaMtane mAnanArI zrAvikA.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 sarga 3 je dhArAthI parvata para TAMkaNAthI tADana karato hoya tema megha varasavA lAge. bhAlA jevI meghadhArAthI haNAtA te tApase have ApaNe kyAM jaIzuM ? ane A jaLamAMthI kema ugarazuM ema bolavA lAgyA. tiryaMca prANuonI jema kayAM nAsI javuM" evI ciMtAthI Atura thaI gayelA te tApane joi bhamIe "tame bIze nahI" ema UMce svare kahyuM. pachI eka maryAdAkuMDa karI e dhuraMdhara satI A pramANe manahara vANI bolI ke-je huM kharekharI satI houM, saraLa manavALI houM ane AhatI zrAvikA houM to A varasAda A kuMDanI bahAra bIje varaso." tatkALa tenA satItvanA prabhAvathI jANe kuMDa upara chatra dharyuM hoya tema teTalI jamInamAM jaLa paDatuM baMdha thayuM. te vakhate jaLathI ghavAyele te parvatano pradeza nadImAM snAna karavAthI nirmaLa ane zyAma zarIravALA hAthInI jevo zobhavA lAgyo. cAre tarapha varasAda varasatAM te girinI guhAo meghanI zobhAthI pUrNa thaI hoya tema jaLathI pUrAI gaI. A pramANe teno prabhAva joI sarve vicAravA lAgyA ke jarUra A keI devI che, kemake manuSyaNInuM AvuM rUpa ke AvI zakti hoya nahIM. pachI svaccha buddhivALA vasaMta sAthe vAhe teNIne pUchyuM, bhadra ! kaho, tame A kayA devanI pUjA kare che?" davadaMtI bolI-sArthavAha ! A arihaMta paramezvara che, te traNa lekanA nAtha ane bhavi prANIone prArthanAmAM kalpavRkSarUpa che. huM tenuM ja ArAdhana karUM chuM, tenA prabhAvathI ja ahI nirbhaya rahu chuM, ane vyAdhra vigere zIkArI prANIo paNa mane kAMI karI zakatA nathI." pachI vaidabhIe vasaMta sArthavAhane ahaMtanuM svarUpa ane ahiMsA vigere AhaMndu dharma kahI saMbhaLAvyuM. vasaMte tatkALa te dharmane svIkAryo ane davadaMtIne harSathI kahyuM ke tame kharekharA dharmanA kAmadhenuM che, ane amArA sArA bhAgye amArI daSTie paDyA che. te vakhate tenI vANIthI bIjA tApase e paNa heya ane upAdeyane jANanArA thaI jANe cittamAM para hoya tema dharmane bhAvapUrvaka svIkAryo ane te dharmathI vAsita thaI pitAnA tApasadharmane niMdavA lAgyA, kemake "jyAre payapAna karavA maLe tyAra pachI tene kAMjI kema rUce ?" pachI sArthavAhe te ThekANe eka zahera vasAvyuM, ane temAM pite temaja bIjA keTalAka zAhukAroe AvIne nivAsa karyo. tyAM pAMcase tApasa pratibaMdha pAmyA, tethI e nagara tApasapura evA nAmathI prasiddha thayuM. pitAnA kharA svArthane jANanArA sArthavAhe potAnA artha (dravya)ne kRtArtha karavAne mATe te nagaramAM zrI zAMtinAthanuM rautya karAvyuM. pachI tyAM rahIne te sArthavAha, tApaso ane sarva nagarajano arhaddharmamAM parAyaNa thaI pitAno samaya nirgamana karavA lAgyA. eka vakhate davadadhatIe ardha rAtre parvatanA zikhara uparathI sUryanAM kiraNanI je prakAza che, ane tenI AgaLa pataMganI jema uchaLatA ane paDatA deva, asura ane vidyAdharane joyA. temanA jaya jaya zabdanA ke lAhaLathI jAgI gayelA sarva vaNike e ane tApase e viramayathI UMcuM joyuM. pachI vaidabhI te vaNikajana ane tApasane sAthe laI bhUmi ane aMtarIkSanI vacamAM mAnadaMDanI jevA UMcA te giri upara caDhI. tyAM pahoMcI eTale zrI siMha kesarI munine kevaLajJAna utpanna thavAthI devatAoe AraMbha karela temanA kevaLajJAnane mahimA tene jovAmAM AvyA pachI teo sarva te kevaLI munine dvAdazAvarta vaMdanA karI vRkSanA mULamAM vaTemArga bese tema temanA caraNakamaLa pAse beThA. te samaye e siMha kesarI muninA gurU zAbhadrasUri tyAM AvyA, te temane kevaLI thayelA jANI vaMdanA karIne temanI AgaLa beThA. pachI karUNarasanA sAgara zrI siMhakesarI munie adharmanA marmane viMdhanArI
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 27 A pramANe dharmadezanA ApI-A saMsAramAM bhramaNa karatAM prANIone manuSyajanma pAmave ati durlabha che, te manuSyajanmane pAmIne pote vAvelA vRkSanI jema jarUra tene saphaLa kare. he saddabuddhi manuSyo ! te manuSyajanmanuM muktidAyaka evuM jIvadayApradhAna Aryadharma phaLa che, tene tame grahaNa karo." A pramANe zrotAonA zravaNamAM amRta je pavitra AhaMtu dharma, kahIne pachI tApasenA kuLapatino saMzaya chedavAne mATe te maharSie kahyuM-" A davadaMtIe tamane je dharma kahyo che, te barAbara che. e pavitra strI AhaMtu dharmanA mArganI musAphara che; te anyathA vade nahI. e strI janmathIja mahA satI ane AhaMtI che. vaLI tame tenI pratIti paNa joyelI che, kemake teNue rekhAkuMDamAM meghane paDato aTakAvI rAkhyo hato. tenA satIpaNAthI ane AhutIpaNAthI saMtuSTa thayelA devatAo sadA tenI sAnidhyamAM rahe che, tethI araNyamAM paNa teNInuM kuzaLa thAya che. pUrve enA hukArA mAtrathI A sArthavAhane sAtha cora lokothI bacI gayo hato. enAthI bIje ze vadhAre prabhAva hoya ?" kevaLI bhagavaMta A pramANe kahetA hatA tevAmAM kaI mahaddhika deva tyAM AvyuM. te kevaLIne vaMdanA karI mRdu vANIvaDe davadaMtI pratye bolyo-"he bhadre ! A tapovanamAM huM kuLapatine karpara nAme eka ziSya hatA, je tapanA tejathI ghaNe durAsada hate. vaLI huM hamezAM paMcAgnine sAdhatuM hatuM te paNa te tapivananA tApase mane pUjatA nahIM, tema vacanathI paNa abhinaMdana ApatA nahI, tethI krodharUpa rAkSasathI AviSTa thayele huM te tapovanane choDI utA vaLe anyatra javA cAlyA. cAlatAM cAlatAM ghATA aMdhakAravALI rAtrI paDI, te vakhate paNa tvarAthI cAlate e huM akasmAt kaI hAthI jema moTI khADAmAM paDI jAya tema girikaMdarAmAM paDI gaye. te girinA pASANa sAthe athaDAtAM jINuM chIpanA paDIAnI jema mArA badhA dAMta sahastra prakAre vizIrNa thaI gayA, arthAt tenA kaTake kaTakA thaI gayA. dAMtanA paDavAthI pIDAtura thaIne huM tyAM sAta rAtrI sudhI paDyo rahyo, paNa duHsvapnanI jema tApasee te mArI vArtA paNa karI nahIM. jyAre huM tenA sthAnamAMthI nIkaLe tyAre gharamAMthI sarSa nIkaLI javAnI jema te tApasane UlaTuM vizeSa sukha thayuM hatuM, tethI te, tApasenI upara saLagate agninI je mane duHkhAnubadhI krodha utpanna thayA. pachI jAvalyamAna krodhathI durmanavALo huM mRtyu pAmI Aja tApasavanamAM moTe viSadhara (sarpa) thaye. eka vakhate tamane karaDavAne mATe huM phaNA vistAra de , eTale tame mArI gatine aTakAvanAra navakAramaMtra bhaNyA. jyAre mArA karNamAM navakAramaMtranA akSare paDyA, eTale jANe sANase pakaDAye houM tema huM tamArI tarapha kiMcit paNa cAlI zakyo nahIM. pachI zaktirahita thaIne meM eka giriguhAmAM praveza karyo, ane tyAM rahIne dara vigere jInuM bhakSaNa karI jIvavA lAgyo. he parama AhatI! eka vakhate varasAda varasate hate. tyAre tame tApasane dharma kahetA hatA, temAM meM sAMbhaLyuM ke "je prANa jIvahiMsA kare che te niraMtara saMsAramAM bhame che ane marUbhUmine pAMthanI jema niraMtara du:kha pAmyA kare che." te sAMbhaLIne mane vicAra thayo ke huM pApI sarpa te haMmezAM jIvahiMsAmAMja tatpara chuM, te mArI zI gati thaze?" AvI rIte vicAra karI tarka vitarka karatAM pharI mane yAda AvyuM ke AvA tApase meM kaI ThekANe joyelA che. te vakhate ja mane nirmaLa jAtismaraNajJAna utpanna thayuM, tethI jANe gaI kAleja kareluM hoya tema pUrva bhavanuM mAruM sarva kRtya sAMbharI AvyuM; eTale uchaLatA taraMgavALA nIkanA jaLanI jema mane akSaya vairAgya utpanna thayo, tethI meM tatkALa svayameva anazanavrata grahaNa karyuM. tyAMthI mRtyu pAmIne huM saudharmadevalokamAM devatA thayo. tapanA kalezane sahana karanArA prANIone mokSa paNa
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 sarga 3 dUra nathI.he devI! huM kusumasamRddha nAmanA vimAnamAM kusumaprabha nAme deva thayo chuM, ane tamArA prasAdathI varganAM sukha bhogavuM chuM. je tamArAM dharmavacana mArA kAnamAM paDyAM na hota te pAparUpa paMkamAM paDelA varAha jevA mArI zI gati thAta ? he bhadra! avadhijJAnathI tamane mArA parama upakArI jANI huM ahIM tamArA darzana karavA Avyo chuM, AjathI huM tamAre dharmaputra chuM." AvI rIte vaidarbhane kahIne pachI te deve gAmathI AvelA baMdhunI jema sarva tApasIne madhura ane nehabharelI vANIthI kahyuM ke "tApase pUrva bhave tamArI upara meM je kapAcaraNa karela che te kSamA karajo ane tame svIkAreluM zrAvakatrata sArI rIte pALaje." A pramANe kahIne pachI te deve pelA sapanI kAyAne giriguhAmAM bahAra lAvI naMdivRkSa upara laTakAvI, ane kahyuM ke "he lokoje keInI upara krodha karaze te tenA phaLathI huM karpara tApasa jema sarpa thayo hato tema A sarSa thaze." te tApano kuLapati ke je prathamathI ja samakitadhArI hatA, te bhAgyodayathI A vakhate parama vairAgyane prApta thayuM. pachI tApasenA adhIzvare kevaLI bhagavaMtane namIne vairAgyavRkSanA uttama phArUpa cAritradharmanI yAcanA karI. kevaLI bolyA- tamane yazabhadrasUri vrata Apaze. samatArUpI dhanavALA te muni mArA paNa gurU che." pachI aMtaramAM vismaya pAmelA kuLapatie kevaLIne pUchayuM, "he bhagavan ! kaho, tame zA mATe dIkSA lIdhI hatI ?" kevaLI belyAkezalA nagarImAM naLarAjAne anuja baMdhu phUbara uttama vaibhava saMyukta rAjya kare che, tene huM putra chuM. saMga nagarInA rAjA kezarIe baMdhumatI nAmanI pitAnI putrI mane ApI hatI. pitAnI AjJAthI tyAM jaIne huM tene paraNya. pachI te naveDhAne laI mArA nagara tarapha Avate hato. mArgamAM jANe mUrtimAnuM kalyANa hoya tevA aneka ziSyavALA A gurUne sAsarelA meM joyA, eTale tyAM jaI meM parama bhaktithI temane vaMdanA karI ane karNamAM amRtanI paraba jevI temanI dharmadezanA meM sAMbhaLI. dezanAne aMte meM pUchayuM ke mAruM AyuSya keTaluM che?" eTale temaNe upaga daIne kahyuM ke "mAtra pAMca divasanuM AyuSya che. A pramANe maraNa najIka jANI huM tenA bhayathI kaMpAyamAna thaye, kAraNake sarva prANIone mRtyune bhaya moTAmAM moTo che." sUri bolyA-"vatsa ! bhaya pAmIza nahIM. tuM munipaNuM grahaNa kara, eka divasanI dIkSA paNa svarga ane mokSane Ape che." pachI dIkSA laIne huM temanI AjJAthI ahIM Avyo chuM, ahIM zukaladhyAnamAM vartavAthI mArAM ghAtakarmane kSaya thatAM mane kevaLajJAna utpanna thayuM che." A pramANe kahIne te siMha kesarI muni ganirodha karI bhagrAhI karmane haNe paramapadane prApta thayA. pachI zabhAzayavALA devatAoe temanA zarIrane puNyakSetramAM laI jaIne tene agnisaMskAra karyo. yathArtha nAmavALA vimaLamati kuLapatie te vakhate zrI yazobhadrasUrinA caraNa pAse dIkSA grahaNa karI. te vakhate vaidabhae paNa sUrine kahyuM ke he bhagavan! mane paNa muktinI mAtArUpa dIkSA Ape." yazobhadrasUri bolyA- he davadaMti! haju tamAre naLa rAjA sAthe bhega bhegavavAnA che, mATe tame vrata levAne yogya nathI." pachI prAtaHkALa thaye eTale sUri te parvata uparathI utaryA ane pitAnA caraNathI tApasapurane pavitra karyuM. karUNAnidhi ane adharmanA upadezaka te sUrie tyAM cityane namaskAra karI nagaralakomAM samakitanuM AropaNa karyuM, dharmadhyAnaparAyaNa vaidabha malina vastra dhAraNa karIne te guhAgRhamAM bhikSukInI jema sAta varSa kahIeka vakhate kaI pAMthe AvIne kahyuM ke he davadaMti ! amuka pradezamAM meM tamArA patine
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 239 joyA che. tenAM vacanAmRtanuM pAna karatAM davadaMtInA aMgamAM romAMca pragaTa thaI gayuM. "premanuM lakSaNa evuM ja hoya che." AvAM vacanathI mane A koNa tRpta kare che?' ema jANavAne zabdavedhI bANanI jema te pAMthanA zabdane anusAra te deDI gaI, paraMtu davadaMtI guhAmAMthI kheMcavAnA jAmInanI jema te pAtha tene bahAra lAvIne kaIka ThekANe aMtardhAna thaI gayA. teNIe cotarapha joyuM paNa koI ThekANe mANasa jovAmAM AvyuM nahIM, ane potAnI guphAno tyAga thaI gaye (jaDI nahIM') tethI te ubhayabhraSTa thaI. "aho ! deva durbaLano ja ghAtaka che." pachI te mahAraNyamAM paDI. kSaNamAM cAle che, kSaNamAM UbhA rahe che, bese che, ALoTe che, vilApa kare che ane aDhAMta rUdana kare che. A pramANe vAraMvAra karatI ane huM have huM zuM karUM? kyAM jAuM?" ema vicAratI vicAravAnuM davadaMtI AdarapUrvaka pelI guhAmAM javA mATe pAchI cAlI. tyAM mArga mAM eka rAkSasIe tene meMDhIne vAghaNa dekhe tema dIThI. tatkALa pitAnA mukharUpa guhAne prasArIne te "khAuM khAuM" ema kahevA lAgI. te vakhate vaidabhI belI-"are rAkSasI ! je mArA manane viSe paNa mArA pati naLa sivAya bIjo koI purUSa na hoya te te satItvanAM prabhAvathI te hatAza thaI jA. aSTAdaza doSarahita sarvajJa bhagavAnaja je mArA ISTadeva hoya te tuM hatAza thaI jA. aDhAra prakAranA brahmacaryamAM tatpara, virata ane dayALu sAdhuo je mArA gurU hoya te tuM hatAza thaI jA. vaLI are rAkSasI ! janmathI mAMDIne mArA hRdayamAM vAlepanI jema je Ahandu dharma ja rahyo hoya te te hatAza thaI jA." A pramANe tenAM vacana sAMbhaLatAM ja te rAkSasIe tene bhakSaNa karavAnI IcchA choDI dIdhI. "pativratAo paNa maharSinI jema ameghavacanA hoya che." pachI "A kaI sAmAnya strI nathI, paNa pUrNa prabhAvavALI strI che" ema vicArI tene praNAma karIne svapnamAM AvI hoya tema te rAkSasI tatkALa aMtardhAna thaI gaI. tyAMthI davadaMtI AgaLa cAlI. tyAM retInA ja taraMgavALI parvatamAMthI nIkaLelI eka nirjaLa nadI tenA jevAmAM AvI. zUnya upavananI nIka jevI nirjaLa nadInI pAse AvIne tRSAthI jenuM tALuM sukAI gayuM hatuM evI davadaMtIe A pramANe kahyuM ke "je mAruM mana samyagadarzanathI adhivAsita hoya te A nadImAM gaMgAnI jema utkalela jaLa thaI jAo. A pramANe kahI teNIe paganI pAnIthI bhUtala para prahAra karyo, eTale tatkALa iMdrajALanI nadInI jema te nadI sajaLA thaI gaI. pachI jANe kSIrasAgaranI sirAmAMthI utpanna thayuM hoya tevuM svAdiSTa ane kSIranA jevuM ujavaLa tenuM svaccha jaLa davadaMtIe hAthiNInI jema pIdhuM. tyAMthI AgaLa cAlatAM davadaMtI zAMta thaIne eka vaDanA vRkSa nIce vaTavAsI yakSiNInI ThI te samaye keTalAka pAMthA keI sArthamAMthI tyAM AvyA, temaNe davadaMtIne tyAM rahelI joI pUchayuM ke, "bhadra! tame koNa cho? amane devI jevAM lAge che." vaidabhI bolI-bahu mAnavI strI chuM, koI sAthamAMthI bhraSTa thaI satI A araNyamAM vasuM chuM. mAre tApasapura javuM che, mATe mane tene mArga batAve." teo bolyA- je dizAmAM sUrya asta pAme, te dizAne AzrAya kare. ame anyatra javAnA utsuka chIe tethI tamane mArga batAvavAne samartha nathI. ame jaLa zedhavA nIkaLyA chIe, te jaLa laIne ahIM samIpamAM amAro sAtha Utaryo che tyAM jazuM, tethI jo tame tyAM Avaze te tamane ame koI vastIvALA nagaramAM laI jaIzuM. pachI te tenA sArthamAM gaI. tyAM dhanadeva nAmanA dayALu sArthavAhe tene pUchyuM ke "he bhadra! tuM koNa che? ane ahIM kayAMthI AvI che?' vaidabha e kahyuM ke "he mahAbhAga ! huM vaNikRputrI chuM. patinI sAthe pitAne ghera jatI hatI, mArgamAM mArA pati mane
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 saga 3 je rAtre sutI mUkIne cAlyA gayA che. tamArA sevaka purUSa sahadara baMdhunI jema mane tamArI pAse laI AvyA che, to mane have kaI zaheramAM pahoMcADe." sArthavAha be-"he vatsa! huM acalapura nagare javAne chuM to tuM khuzIthI amArI sAthe Ava, tane puSpanI jema huM tyAM teDI jaIza." A pramANe kahI te sanehI sArthavAha pitAnI putrInI jema tene uttama vAhanamAM besADIne tyAMthI satvara cAlavAne pratye. AgaLa cAlatAM te sArthavAha zire maNie jaLanA nirjharaNuvALA eka girikaMjamAM sArthane nivAsa karAvyuM. tyAM vaidabha svastha thaI sukhe sutI hatI, tevAmAM rAtre sArthanA koI mANasane navakAra maMtra bolate teNe sAMbhaLyo. eTale teNIe sArthavAhane kahyuM ke "A koI navakAra maMtra bolanAra mAre svadharma baMdhu che, tene tamArI AjJAthI huM jevAne IrachuM chuM." pitAnI jema tenI e vAMcchane pUrNa karavAne mATe sArthavAha teNIne navakAra maMtra belanArA zrAvakanA AzramamAM laI gaye. te baMdhu je zrAvaka taMbumAM rahIne cityavaMdana karato hato, tyAM jaIne tene zarIradhArI zama hoya te vaidabha e joyo. teNe caityavaMdana karyuM tyAMsudhI bhImakumArI netramAM azru lAvI te mahA zrAvakanI anumodanA karatI satI besI rahI. te zrAvaka jene vaMdanA karato hato te vastra upara AlekhelA ane meghane jevA zyAmavarNa At biMbane joI teNIe darzana karyA. caityavaMdana thaI rahyA pachI naLapatnIe svAgata maMgaLAdi karIne tene pUchayuM ke-"he bhrAta ! A kayA ahaMtanuM biMba che ?" te zrAvaka be -"he dhamazILa hena! bhaviSyamAM thanArA ogaNIzamAM tIrthakara zrI malinAtha paramAtmAnuM A biMba che. A bhAvI tIrthakaranuM biMba huM zA kAraNathI pUja chuM tyAM te he kalyANi! mArU kalyANanuM kAraNa sAMbhaLe. samudrarUpa kaTimekhalAvALI pRthvImAM mukuTaratna jevI kAMcI (dvArikA) nAme nagarI che. tyAM rahenAra huM vaNika chuM. eka vakhate dharmagupta nAmanA jJAnI muni tyAM padhAryA te rativallabha nAmanA udyAnamAM samosaryA. meM tyAM jaI temane vaMdanA karIne pUchayuM ke- "he svAmin ! mAro mokSa kayA prabhunA tIrthamAM thaze ?' temaNe kahyuM ke "malinAtha ahatanA tIrthamAM tuM devalokamAMthI ravIne prasannacaMdra nAme mithilapurIne rAjA thaIza. tyAM ogaNIzamAM tIrthakara zrI mallinAthanAM darzanathI kevaLajJAna pAmIne te nirvANapadane prApta thaIza." he dharmajJa bahena tyArathI mane zrI malinAtha upara atyaMta bhakti utpanna thaI che, tethI A vastra upara temanuM biMba AlekhIne huM haMmezAM tene pUju chuM." A pramANe pitAne vRttAMta jaNAvIne pachI te zrAvake kahyuM ke he pavitra darzanavALA bahena ! have tame koNa che ? te paNa A tamArA dharma baMdhane jaNAvaze." A vA tenA praznathI netramAM azru lAvIne dhanadeva sArthavAhe davadaMtIno kahelo pati viyega vigerene badhe vRttAMta e uttama zrAvakane kahI saMbhaLAvyo. te sAMbhaLI zrAvakanA netramAM paNa azru AvI gayAM ane hAtha upara haDapacI mUkI te vicAramAM paDyo davadaMtInuM du:kha tenA hRdayamAM na samAtuM hoya tema duHkhathI vyApta thaIne te bolyo ke- he hena! tame zeka karaze nahIM. AvA du:khanuM kAraNabhUta tamArUM karma ja udita thayuM che, paraMtu A sArthavAha tamArA pitArUpa che ane huM brAtA chuM, mATe ahIM sukhe rahe." - prAtaHkALe sArthavAha acalapure Avyo, tyAM vaidarbhone mUkIne pachI te bIjI tarapha gayo. ahIM tRSAtura thayelI vaMdabhIe te nagaradvAranI samIpe rahelI vApikAmAM jaLa pIvA mATe praveza karyo. te vakhate tyAM jaLa bharatI nagarastrIone mUrtimAn jaLadevatA jevI te
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 parva 8 muM dekhAvA lAgI-jevAmAM jaLanA kAMThA upara te UbhI hatI tevAmAM tyAM caMdanaghoe AvIne tenA nAma caraNane pakaDyo, kemake "duHkhI upara sauhadapaNAnI jema duHkhaja AvIne paDe che." davadaMtIe traNavAra navakAra maMtrane pATha karyo eTale tenA prabhAvathI IdrajALika jema gaLAmAM rAkhelI vastune choDI de tema caMdanaghoe tene caraNa cheDI dIdhuM. pachI te vAvamAM hAtha, paga ane mukha dhoI tenA suMdara jaLanuM pAna karI vaidabha haMsInI jema maMda maMda gatie cAlatI vApikAnI bahAra nIkaLI. pachI zILaratnanA karaMDiyArU5 davadaMtI khedayukta cite vApikAnA kAMThA upara beThI ane dRSTivaDe nagarane pavitra karavA lAgI. e nagarImAM garUDa jevA parAkramI RtuparNa nAme rAjA hatA. tene caMdranA jevA ujajavaLa yazavALI caMdrayazA nAme rANI hatI. te caMdrayazAnI dAsIo mAthe jaLakuMbha laI paraspara mazkarI karatI e vApikAmAM pANI bharavAne AvI. te dAsIoe durdazAne pAmelI paNa devInA jevI davadaMtIne joI. "pavinI kadi kAdavamAM magna thaI hoya to paNa te patinI ja che." vaMdabhInA rUpane joIne vismaya pAmelI teo teNInI prazaMsA karatI vApikAmAM maMda maMda piThI ane pachI maMda maMda bahAra nIkaLI. teoe rAjamahelamAM jaIne e ramaNInA rUpanI vArtA dhananA bhaMDAranI jema pitAnI svAminI caMdrayazA rANIne kahI. rANIe dAsIone kahyuM ke tene ahIM satvara teDI lAve; te mArI putrI caMdravatInI bahena jevI thaze." tatkALa dAsIo te vApikA upara AvI, tyAM nagarAbhimukha thayelI lakamInI jevI davadaMtI tyAMja besI rahelI tenA jevAmAM AvI. temaNe kahyuM, "bhadde! A nagaranA rAjA RtuparNanI rANI caMdrayazA tamane AdarathI be lAve che. vaLI temaNe jaNAvyuM che ke tuM mAre caMdrAvatI nAmanI putrI tulya che' mATe tyAM cAle ane du:khane jaLAMjali Apo. je ahIM Ama zUnya thaIne besI raheze to koI durAtmAthI chaLa pAmIne athavA vaMtarAdikathI aviSTa thaIne anaI pAmazo." A pramANe caMdrayazAnAM kahevarAvelAM vacanathI jenuM mana AduM thayuM che evI davadaMtI putrIpaNAnA sanehathI vecANa thaI hoya tema tyAM javAne tatpara thaI. "tamane amArA svAminIe putrI tarIke mAnyA. tethI tame paNa amArA svAminIja che." ema kahI vinaya batAvatI te dAsIe tene rAjamahelamAM laI gaI. A caMdrayazA davadaMtInI mAtA puSpadaMtInI sahodarA (bena) hatI, tethI te tenI mAsI thatI hatI, paNa te vaidabhIne jANavAmAM nahatuM, eTale te tene ze vIja oLakhe? paNa "davatI nAme mArI bhANeja che ema caMdrayazA jANatI hatI, paraMtu tene bAlyavayamAM joyelI hovAthI A vakhate te paNa tene oLakhI zakI nahIM; to paNa rANIe dUrathI ja tene putrI premathI avalekI, kAraNa ke ISTa aniSTano nirNaya karavAne aMtaHkaraNa mukhya pramANa che." pachI caMdrayazAe jANe zramathI thayelI tene aMganI kRzatAne dUra karavA icchatI hoya tema tene AdarathI AliMgana karyuM. vaidabhI netramAMthI azru pADatI rANInA caraNamAM namI, te vakhate tenA azrujaLathI rANInA caraNa dhovAtAM jANe tenI prItine badale ApavA mATe tenA caraNa prakSAlatI hoya tema te dekhAvA lAgI. pachI caMdrayazAe pUchayuM ke "tame koNa cho !" eTale teNIe jema sArthavAhane kahyo hato tema sarva vRttAMta tenI pAse kahI saMbhaLAvyA. te 2 caMdrayazA bolI- he kalyANi ! rAjakumArI caMdravatInI jema tuM paNa mAre ghera sukhe rahe. " eka vakhate caMdrayazAe potAnI putrI caMdravatIne kahyuM, "vatsa A tArI bahena mArI bhANeja davadaMtInA jevI che, paNa tenuM ahIM Agamana saMbhavatuM nathI, kAraNa ke je ApaNe paNa svAmI naLarAjA che, tenI te patnI thAya che. vaLI tenI nagarI ahIMthI 31
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 sarga 3 je ekase ne cumALIza yojana dUra thAya che, to tenuM ahI Agamana kema saMbhave ? ane tenI AvI durdazA paNa kyAMthI hoya ? caMdrayazA rANI nagaranI bahAra jaI pratidina dIna ane anAtha lokone yathArUci dAna ApatI hatI. eka vakhate vaidarbhIe devIne kahyuM ke "ApanI AjJA heya to tamArI vatI huM dAna ApuM ke kadi mArA pati yAcakane veSe AvI caDhe to oLakhAya." tyArathI caMdrayazAe te kAma tene soMpyuM. te patinI AzAe kaleza sahana karI yathAsthitapaNe dAna ApavA lAgI. vidarbha pratyeka yAcakane dararoja pUchatI ke "tame AvA rUpavALo kaI purUSa je che ?? - eka vakhate bhImasutA dAnazALAmAM UbhI hatI, tevAmAM jenI AgaLa Di Dima vAge che evA eka corane rakSake vadhasthAnake laI jatA jovAmAM AvyA. tene joI darzIe rakSakone pUchayuM ke "A care che aparAdha karyo che ke jethI tene AvI vadha karavAnI zikSA thaI che ? rakSakAe kahyuM " A purUSe rAjakumArI caMdravatIne ratnane kaMDIe ceryo che, te gunhAthI tene vadhanI zikSA thaI che. vaidabhInI dayALa mRtti joI cora bolyA- devI ! tamArI dRSTi mArI upara paDI che. te have huM maraNane zaraNa zA mATe thAuM ? tame ja mane zaraNabhUta thAo." pachI davadaMtI rakSakanI pAse AvI ane corane kahyuM, "tuM bhaya pAmIza nahIM, avazya tArUM jIvita rahevAvaDe kuzaLa thaze." A pramANe kahI davadaMtI bolI ke " jo huM satI houM te A coranAM baMdhana chuTI jAo." Ama satIpaNAnI zrAvaNA karIne teNIe jhArImAMthI jaLa laI traNavAra chAMTayuM, eTale tarata te ceranAM baMdhana tUTI gayAM. te vakhate tyAM kolAhaLa thaI rahyA. tethI "A zu?" ema vicArato RtuparNa rAjA parivAra sahita tyAM AvyuM. viramayathI netra vikasita karI, dAMtanI kAMtithI adharane ujajavaLa karato te netrarUpa kumudamAM kaumudIrUpa davadaMtIne joIne tenA pratye A pramANe be -"he. yazasvini! sarvatra matasyanyAyane niSedha karavA mATe rAjadharma sthApita karela che, jenAvaDe duSTa janono nigraha ane ziSTa janonuM pAlana thAya che. rAjAe pRthvIno kara laIne tenI cora vigerenA upadravathI rakSA karavI, nahIM to cAra vigere duSTa leka e kareluM pApa tene lAge che. tethI he vatsa ! jo A ratnanA cerane hu nigraha na karuM to pachI loka nirbhaya thaIne paradhana haravA tatpara thAya." vaidabha bolI-"he tAta ! mArI daSTie jotAM chatAM paNa jo dehadhArIne vinAza thAya to pachI mArUM zrAvikAnuM kRpALupaNuM zA kAmanuM ? A cA2 mAre zaraNe Avyo che, mATe he tAta ! teno aparAdha kSamA karo. tenI pIDA duSTa rAganI peThe mArAmAM paNa saMkramI gaI che." AvA e mahAsatI ane dharma putrInA ati AgrahathI RtuparNa rAjAe te cerane choDI mUke. chUTI gayelA core pRthvInI rajathI lalATa upara tilaka karI davadaMtIne kahyuM ke tame mArI mAtA che. pachI prANadAnane upakAra rAtadivasa nahIM bhUlI jato te cAra pratidina vadabhI pAse AvIne temane praNAma karato hato. eka vakhate vidarbha e te carane pUchayuM ke tuM koNa che ? ane kyAMthI Avyo che? te niHzaMka thaIne kahe." cora bolyo-"tApasa pura nAmanA nagaramAM moTI saMpattivALa vasaMta nAma sAthe vAha che. tene piMgala nAme ha" dAsa chuM. vyasana mAM Asakta thaI javAthI tenAvaDe parAbhava pAmelA meM te vasaMtazeThanA gharamAM khAtara pADayuM, ane tene sAra sAra khajAne laI rAtre tyAMthI bhAgyo. hAthamAM te dravya laIne prANInI rakSA karavAne mATe huM nAsatA tevAmAM mArgamAM luMTArAo maLyA, teNe mane luMTI lIdho. "duSTa janane keTalI kuzaLatA 1. moTAM mAchalAM nAnAM mAchalAMne gaLI jAya tema zaktivaMta nirbaLane herAna kare te manyAya.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 243 hoya ?" pachI ahIM AvI A RtuparNa rAjAnI sevAmAM rahyo. "manasvI mANasa bIjA keInI sevA karato nathI,paNa kadi kare che to rAjAnI sevA kare che." eka vakhate huM rAjamahelamAM pharato hato, tevAmAM meM nIca buddhie caMdravatI devIne ratanakaraMDa paDele dIThe. tatkALa parastrIne joI ne durbaddhi vyabhicArInI jema te kaMraDIo harI levAne mAruM mana calita thayuM. pachI samaLI jema hAra upADI le tema meM te ratnakaraMDa harI lIdhuM. pachI paganA phaNA sudhI uttarIya vastra karIne huM tyAMthI bahAra nIkaLe, tevAmAM mahAcatura evA RtuparNa rAjAe mArAmAM keTalIeka coranI ceSTA joIne tatkALa mane oLakhI lIdhe, kemake "catura janane kAMI paNa alakSya nathI." pachI rAjAnI AjJAthI tarataja rakSakapurUSoe mane bAMdhI lIdhA ane ladha karavA mATe laI cAlyA. te vakhate dUrathIja tamAruM zaraNa aMgIkAra karIne tArasvare pokAra karatA mane vadhya meMDhAnI jema tame choDAvyo. he mAtA ! jyAre tame tApasapuramAMthI cAlyA gayA tyAre viMdhyAcaLathI lAvelA hAthInI jema vasaMtazeThe bhejana paNa choDI dIdhuM. pachI yazobhadrasUri ane bIjA lokoe ghaNuM samajAvyA tyAre sAta divasa upavAsa karIne temaNe AThame divase bhejana lIdhuM. eka vakhate lakSmIvaDe kubera jevA e vasaMta zeTha mahA mUlyavALI bheTa laI kubara rAjAne maLavA gayA. tenI bheTathI saMtuSTa thayelA kubara rAjAe chatra cAmaranAM cihnI, sAthe tApasapuranuM rAjya vasaMta zeThane ApyuM, ane temane potAnA sAmaMtanuM pada ApI vasaMtazrIzekhara evuM nAma sthApita karyuM. kubara rAjAe vidAya karelA vasaMta zeTha bhaMbhA vAdyanA nAda sAthe tApasapura AvyA ane te rAjyane pALavA lAgyA." A pramANe te coranI hakIkata sAMbhaLI vadama bolI-"he vatsa ! te pUrve duSkarma karyuM che tethI have dIkSA le ane saMsArasamudra tarI jA." piMgale kahyuM, "mAtAnI AjJA pramANa che. e samaye tyAM pharatA pharatA koI be muni AvI caDyA. darzIe nirdoSa bhikSAthI temane pratilAbhita karyA. pachI pUchayuM ke "bhagavad ! A purUSa je gya hoya te prasanna thaIne tene dIkSA Apo. temaNe kahyuM ke- gya che." eTale piMgale vrata levAnI yAcanA karI. pachI tene devagRhamAM laI jaI teja vakhate dIkSA ApI. anyadA vidarbha rAjAe khabara sAMbhaLyA ke "naLa rAjA tenA anuja baMdhu kRbaranI sAthe daMtamAM rAjyalakSmI hArI gayA che ane kUbare temane pravAsI karyA che. te davadaMtIne laIne moTI aTavImAM peThA che, tyArapachI te kyAM gayA? jIve che ke marI gayela che ? e koI paNa jANatuM nathI." rAjAe A vAta rANIne karI, te sAMbhaLI rANa puSpadaMtIe ghaNuM rUdana karyuM. "strIone AturapaNAmAM netrAvyu hUra hotAM nathI." pachI rAjAe harimitra nAmanA eka AjJAcatura rAja baTukane naLarAjAnI zodhamAM mokalyA. naLa ane davadaMtIne sarvatra zodhato te rAjabaTuka acalapuramAM AvyA. tyAM teNe rAjasabhAmAM praveza karyo. rAjAnI AgaLa AvatAM teNe caMdrayazAe pUchyuM ke-puSpadaMtI ane tene parivAra kuzaLa che ?" hari mitra bolyA- he izvarI devI puSpadaMtI ane tene parivAra to kuzaLa che, teno parivAra te kuzaLa che; paNa naLa ane davadaMtInI kuzaLatA viSe ciMtA che." devIe pUchayuM, are ! e zI vAta kaho cho ?' pachI baTue naLa ane davadaMtInI ghatathI thayelI badhI duHzrava hAlata kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI caMdrayazA revA lAgI. tene joI badhe rAjalaka paNa harSa vArtAne adhyAyI hoya tema rUdana karavA lAgyA. sarvane duHkhAtura joI jenA udaramAM sudhA lAgI hatI e bahu dAnazALAmAM gaye. kAraNa ke "dAnazALA bhejanamAM ciMtAmaNirUpa che." tyAM ja mAne te beThe, te vakhate dAnazALAnI AkAreNuM
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 saga 3 je tarIke beThelI pitAnA svAmInI putrI davadaMtIne teNe oLakhI. tatkALa teNe remAMcita thaIne davadaMtInA caraNamAM vaMdanA karI, kSudhAnI vyathA bhUlI gaye ane harSathI prakuTilata netre be-"he devI! grISmaRtumAM latAnI jema tamArI AvI avasthA kema thaI? Aje sAre bhAgye tame jIvatA jovAmAM AvyA, tethI atyAre sarvane zubha thayuM." A pramANe davadaMtIne kahI te baTue satvara devI caMdrayazA pAse jaI vadhAmaNI ApI ke, tamArI dAnazALA mAM ja davadaMtI che. te sAMbhaLI caMdrayazA tarata dAnazALAmAM AvI ane kamalinIne haMsI maLe tema teNe davadaMtIne AliMgana karyuM. pachI belI ke-"he vatsa ! mane dhikkAra che. kemake advitIya sAmudrika lakSaNothI spaSTa jaNAtAM chatAM paNa huM tane oLakhI zakI nahIM ! he anaze ! teM paNa Atmagopana karIne mane kema chetarI ? kadI daivayege AvI durdazA thAya topaNa pitAnA mAtRkuLamA 1 zI lajajA rAkhavI ? he vase ! te naLarAjAne choDaDyA ke teNe tane choDI dIdhI ? paNa jarUra teNeja tane choDI dIdhI haze, kAraNa ke tuM te mahA satI che, tethI tuM tene choDI de nahI. durdazAmAM AvI paDelA patine paNa jo tuM cheDI de, te jarUra sUrya pazcima dizAmAM udaya pAme. are naLa ! te A satIne kema choDI dIdhI ? tene mArI pAse kema na mUkI ? AvI satI priyAne choDI devI te zuM tArA kuLane ucita che ? he vatsa ! have huM tAruM duHkha grahaNa karuM chuM, tethI tuM duHkhane tyajI de, ane meM tane oLakhI nahI, te mAro aparAdha kSamA ka2, vaLI he bALe ! aMdhakArarUpa sarSamAM garUDarUpa, ane kRSNapakSanI rAtrImAM paNa prakAzita evuM je tilaka tArA janmathIja lalATamAM sahaja utpanna thayeluM che te kyAM gayuM ?" A pramANe kahI potAnA mukhakamaLamAMthI thuMkano rasa laI te vaDe zaidarbhanA lalATanuM teNe mArjana karyuM ane vAraMvAra tenA mastakane suMghavA mAMDayuM. te vakhate tatkALa agnimAMthI tAvIne kADhelA suvarNapiMDanI jema ane meghamAMthI mukta thayelA sUryanI jema tenuM lalATatilaka caLakavA lAgyuM. pachI caMdrayazAe davadaMtIne devatAnI pratimAnI jema gaMdakathI pitAne hAthe nhAvarAvI, ane jANe snAna rasamaya hoya tevAM be ujajavaLa ane sUkSma vastro tene ApyAM te teNe dhAraNa karyA. pachI harSarUpa jaLanI talAvaDI jevI caMdrayazA prItivaDe vedalmane laIne rAjAnI pAse AvI. e vakhate sUrya asta pAmya, kAjaLathI bhAjana pUrAya tema se vidhAya tevA ghATA aMdhakArathI AkAza pUrAI gayuM. paNa te gADha aMdhakAra chaDIdAroe rokI rAkhela hoya tema vaidabhInA tilakatejathI rAjasabhAmAM pasI zakayuM nahIM. rAjAe devIne pUchayuM ke- A vakhate sUrya asta pAmyo che, temaja ahIM dIpaka ke agni nathI, chatAM divasa je A prakAza zene paDe che?" eTale rANIe tirUpa jaLanA moTA praha jevuM ane janmathI ja sahaja siddha thayeluM vaidabhInuM bhAlatilaka rAjAne batAvyuM. pachI rAjAe kautukathI tilakane pitAnA hAthavaDe DhAMkI dIdhuM, eTale aMdhakArathI sabhAgraha giriguhA jevuM thaI gayuM. pachI hAtha upADI laI atyaMta harSa pAmelA rAjAe pitArUpa thaI davadaMtIne rAjyabhraMza vigerenI kathA pUchI, davadaMtIe nIcuM mukha karIne retAM rotAM naLa kUberanA ghatathI AraMbhIta badhI kathA kahI saMbhaLAvI. rAjA potAnA uttayi vastrathI vaMdabhInAM netrane laIne bolyA ke- "he putrI ! rUdana kara nahIM', kemake vidhithI koI baLavAna nathI." e samaye koI deva AkAzamAMthI utarI rAjasabhAmAM AvyuM ane aMjali jeDI audabhane kahevA lAge-- "he bhadre ! huM piMgalaka cera chuM. tamArI AjJAthI dIkSA laIne 1 mAtAnA saMbaMdhI vargamAM-mozALa, mAsI, mAmA vagerene tyAM
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ va 8 mu 245 vihAra karato karato ekadA huM tApasapure gayA. tyAM smazAnanI aMdara huM kAyAtsaga karIne rahyA. tevAmAM citAnaLamAMthI dAvAnaLa prasaravA lAgyA. tenAthI hu' khaLavA lAgyA, teA paNu dharma dhyAnathI vyuta thayA nahI', svayameva ArAdhanA karI ane navakAra maMtranA smaraNamAM tatpara rahyo. pachI pRthvI para paDI gayA, tyAM mArUM zarIra te agnimAM samidharUpa thaI gayuM. tyAMthI mRtyu pAmIne huM piMgala nAme deva thayA chuM. devagatimAM upajatAM ja avidhijJAnavaDe mArA jANavAmAM AvyuM ke davadatIe mane vadhamAMthI bacAvI dIkSA levAno upadeza karyA hato, tenA prabhAvathI huM devatA thayA chuM. he bhadre! jo te vakhate mArI mahApApInI tame upekSA karI hota to huM dharmane prApta karyA vagara mRtyu pAmIne narake jAta, paNa he mahAsatI ! tamArA prasAdathI huM svarga lakSmIne pAmyA chuM, tethI tamane jovA AvyA chuM. tamArA vijaya thAe." A pramANe kahI sAta keATI suvarNanI vRSTi karIne te deva vIjaLInA samUhanI jema AkAzamAM aMtardhyAna thai gayA. A pramANe sAkSAt At dharma nA ArAdhananu phaLa joine vidvAna rAjA RtupaNe At dharmane aMgIkAra karyAM. pachI avasara prApta thayelA joi harimitra rAjakhaTue kahyuM ke- he rAjana ! have AjJA Ape| ke devI davadatI cirakALe peAtAnA pitAne ghera jAya." te vakhate caMdrayazA e paNa tema karavAnI hA kahI; eTale rAjAe mATI senA sAthe vaidabhI ne vidarbha deza tarapha ravAne karI, davadaMtIne AvatI sAMbhaLIne bhIma rAjA khaLISTha premathI dura vegavALA vAjIthI kheMcAine jAya tema tenI sAmA gayA. sAmethI AvatA pitAne jotAM ve'taja vaidabhI" vAhanane tajI dai page cAlI sasmita mukhakamaLe sAmI doDI ane pitAnA caraNakamaLamAM paDI. cirakALe utka'ThAthI maLelA pitAnA ane putrInA netrajaLathI tyAMnI pRthvI ghaNA kAdavavALI thaI gaI. sAthe potAnI mAtA puSpadaMtI paNa Avela che e khabara jANI gagAnadIne jema camunA maLe tema davadaMtI tene dRDha Ali`ganathI maLI, ane tene gaLe bAjhI paDIne naLapriyAe muktaka The rUdana karyuM. "prANIone iSTa jana maLavAthI du:kha tAjI thAya che." pachI teo jaLathI mukhakamaLa dhAi duHkhanA udgAravaDe paraspara vArtA karavA lAgyA. puSpadaMtIe vaidabhI ne utsa`gamAM besADIne kahyuM ke "he AyuSyamati! sArAM bhAgye amane tArAM darzana thayAM che, tethI ame jANIe chIe ke haju amArAM bhAgya jAgatAM che. have ApaNe ghera rahIne sukhe kALa niga - mana kara, lAMbe kALe paNa tane patinAM darzana thaze, kemake jIvatA prANI koI vAra paNa bhadrA pAme che." pachI rAjAe himitrane sahUMtuSTa thaI pAMcaseA gAma ApyAM, ane kahyuM ke *jo naLa rAjAne zeAdhI lAvIza teA tane adhurUM rAjya ApIza.' tyAra pachI rAjAe naga2mAM jaIne davadaMtInA AgamananA utsava karyA, ane sAta divasa sudhI devArcA ane gurUpUjA vizeSa prakAre karAvI. AThame divase vada patie davadaMtIne kahyuM ke have jema naLarAjAnA samAgama zIghra thaze tema karavAne huM pUrA prayatna karIza.' have je vakhate naLarAjA davadatIne cheDIne araNyamAM bhamatA hatA, te vakhate eka tarapha vananA tRNumAMthI nIkaLatA dhumADA tenA jovAmAM AvyA. AMjananA jevA zyAma te dhumADAnA goTA AkAzamAM evA vyApI gayA ke jethI jANe pAMkhAvALA kAI giri AkAzamAM jatA hoya tevA bhrama thavA lAgyA. eka nimeSamAtramAM to tyAM bhUmimAMthI vidhavALA meghanI jevA javALAmALAthI vikarALa agninA bhaDakA nIkaLyA. gheADI vAramAM khaLato vAMsane taDataDATa ane vanavAsI pazuenA Akra'da svara sAMbhaLavAmAM AvyuM. AvA dAvAnaLa pradIpta thatAM temAMthI "are! kSatriyAttama ikSvAkuva'zI naLa rAjA ! mArI rakSA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 sarga 3 jo karo. tame niSkAraNu upakArI ane purUSavratadhArI che, tathApi huM vIza ! huM tamane kAMI upakAra karIza, mATe mArI rakSA karo." AvA zabda sAMbhaLavAmAM AvatAM te zabdane anu sAre naLarAjA gahana latAgRha samIpe AvyA. tyAM tenA madhyamAM rahelA 'rakSA kara, rakSA kara ema belato eka meTo sarpa tenA jovAmAM Avyeo. naLe pUchyu ke 'huM sarpa ! mane, mArA nAmane ane mArA vaMzane tu zI rIte jANe che ? ane tane AvI mAnuSI vANI zI rIte prApta thaI te kahe.' sarpa khelyA-hu pUrva janmamAM manuSya hato, te janmanA abhyAsathI A bhavamAM paNa mane mAnuSI bhASA prApta thaI che. vaLI huM yazeAnidhi ! mane ujjavaLa avadhijJAna che, tethI huM tamane, tamArA nAmane ane tamArA vaMzane jANuM chuM.' A pramANe sAMbhaLIne naLarAjAne dayA AvI, tethI teNe e ka MpatA sarpane khe...cI levA mATe vanalatA upara potAnuM vastra nAMkhyuM. te vastranA cheDA pRthvIne aDayo, eTale vaLavaDe mikA (vITI)nI jema te sarpe potAnA zarIrathI te vastrane vIMTI lIdhuM. pachI sarpathI AkrAMta thayelA te uttarIya vasrane kuvAmAMthI rajjunI jema kRpALu rAjAe utkarSa sAthe khe`cI lIdhu. pachI tyAMthI AgaLa cAlI ukhara bhUmi upara ke jyAM agni lAge nahI' tyAM te sarpane mUkavAnI icchA karatAM naLane te sarpa hAtha upara daMza mAryA, eTale pasInAnAM biMdunI jema te nAgane bhUmipara AccheTanapUrvaka mUkI detAM naLe kahyuM ke- huM bhadra ! teM kRtajJa thaine A sAro pratyupakAra karyA. huM tArA upakArI chuM tene pAche| AvAja badalA maLavA joI e ! paNa e te! tamArI jAtaneAja guNa che ke je tamane dudha pAya teneja tame karaDA che !' AvI rIte naLarAjA kahe che tevAmAM tenA zarIramAM viSa prasaravA lAgyu, ane tethI tenu' badhuM zarIra adhiya karelA (paca caDhAvelA) dhanuSyanI jevu kubaDu' thaI gayuM. te vakhate naLarAjAnA keza pretanI jema pILA thaI gayA, UMTanI jema heATha lAMkhA thayA ane rAMkanI jema hAtha paga dukhaLA ane udara sthULa thai gayuM, sapanA viSathI grasta thayelA naLa kSaNavAramAM naTanI jema sa` aMge bIbhatsa ane vikRta AkRtivALA thai gayA, tethI teNe ciMtavyu` ke 'AvA rUpathI mAre jIvavu vRthA che, mATe paraleAkamAM upakArI evI dIkSAne grahaNa karU..' naLa A pramANe ciMtavato hato tevAmAM pelA sarpa sarpanu rUpa cheDI daine divya alaMkAra ane vastrane dhAraNa karanAra tejasvI devarUpa pragaTa karyu. pachI te khelyAhe vatsa ! tuM kheda pAmIza nahIM, huM tArA pitA niSadha chuM. meM tane rAjya ApIne dIkSA lIdhI hatI; te dIkSAnA phaLathI huM brahmadevalAkamAM devatA thayA che. tyAM avidhajJAnavaDe me tane AvI dazAne prApta thayelA joyA. pachI mAyAthI sarUpe thai duzAmAM paDelA tArA a`ganI mAtA gumaDA upara jema phAllA thAya tema me evI virUpatA karelI che, paNa mArI karelI A virUpatA kaDavA auSadhanA pAnanI jema tane upakArane mATe ja che ema mAnaje, kAraNa ke te prathama je rAjAone jItIne dAsa karelA che, te badhA tArA zatru thayelA che, teo AvA virUpapaNAthI tane oLakhaze nahI, eTale tane kAMI paNa upadrava karaze nahIM. vaLI hamaNAM dIkSA levAno manoratha paNa karIza nahIM, kAraNa ke adyApi tAre teTalIja bhUmi cirakALa bhAgavavAnI che. jyAre tAre dIkSAno samaya Avaze tyAre uttama muhUtta kahenAra jyAtiSInI jema huM AvIne tane jaNAvIza, mATe have svastha thA. he putra! A zrIphaLa ane ratnano kara'Daka grahaNa kara, ane yatnathI kSAtratratanI jema tenI rakSA karaje, jayAre tane tArA svarUpanI icchA thAya tyAre A zrIphaLa phADaje, temAM tu' adRSya devadRSya vastro joiza ane A ratnanA kara'Daka ughADIza to temAM maneAhara hAra vagere AbhuSaNA joiza. pachI jyAre e vasro ane AbharaNA tuM dhAraNa karIza tyAre tuM tArA
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 247 prathama pramANenA devAkRtitulya rUpane prApta thaIza.' naLe pUchyuM-pitAjI! tamArI vadhu davadaMtIne jyAM meM cheDI dIdhI che tyAM ja rahI che ke bIjA sthAne gaI che te kaho. pachI te deve je sthAne tajI hatI te sthAnathI mAMDIne davatI vidarbha dezamAM potAnA pitAne tyAM gaI tyAMsudhI badhe vRttAMta tenA satItvapaNAnI khyAtipUrvaka kahI saMbhaLAvyuM. pachI teNe naLane kahyuM "vatsa ! tuM araNyamAM zA mATe bhame che? tArI jayAM javAnI IcchA hoya tyAM huM tane pahoMcA DuM.' naLe kahyuM- he deva ! mane susumAra nagare pahoMcADo." eTale te deva tema karIne potAne sthAnake gaye. naLarAjA te nagaranI pAse AvelA naMdanavanamAM rahyo, tyAM eka siddhAyatana jevuM caitya tenA jevAmAM AvyuM. te cityamAM kunja thayelA naLe praveza karyo. tenI aMdara naminAthanI pratimA jeI, eTale teNe pulakti aMge tene vaMdanA karI. pachI naLa susumAra nagaranA dvAra pAse AvyuM. te vakhate te nagaramAM eka unmatta hAthI baMdhana toDIne bhamato. hato. pavana paNa je tenA uparanA bhAgane sparze to te Asana (skaMdhapradeza) ne kaMpAvate hato. upara skuratI suMDha vaDe te pakSIone paNa kheMcato hato, mahAvato daSTiviSa sarSanI jema tenI daSTieja paDatA nahotA, ane mahAvatanI jema te udyAnanAM vRkSone paNa bhAMgato hato. te vakhate tyAM rAjA dadhipaNuM ke je e gajene vaza karavAne asamartha hatA, te kalA upara caDhIne UMce svare bolyo ke-"je kaI A mArA gajene vaza karI de tene huM avazya vAMchita ApIza, mATe koI e gajAhaNa kaLAmAM dhuraMdhara che ?" te vakhate kubaDA naLe kahyuM-hAthI kayAM che tene mane batAve tamArA dekhatAM ja huM tene vaza karI daIza." A pramANe kuja bolato hato tevAmAM to te gajendra UMcI garjanA karatA tenI pAse Avyo, eTale caraNathI jANe pRthvIne sparza paNa na karate hoya tema te kubaDe hAthInI sAme doDaze. te vakhate "are kubaDA ! maravA jA nahIM, maravA ja nahIM, dUra khasI jA." Ama lo ke vAraMvAra tene kahevA lAgyA, to paNa te te kezarIsiMhanI jema niHzaMkapaNe tenI sAme gaye. pachI hAthInI pAse AvI tene chetaravAne mATe te daDAnI jema prasaravA, khasavA, paDavA ane ALoTavA lAge, ane vAraMvAra tenuM puccha pakaDIne te parAkramI naLe sapane jema vAdI kheda pamADe tema tene ghaNo kheda pamADI dIdho. pachI zramane jItanAra naLara jA te gajene zramita thayela jANI AhakamAM agresara hoya tema tenI para garUDanI jema uDIne caDhI beTho. AgaLanA Asana para besI tenA skaMdha upara be paga mUkI kuMbhasthaLa upara muSTivaDe tADana karIne tenA baMdhananI graMthine daDha karI lIdhI. pachI kapALa upara tADana karavAthI mukha phADIne cItkAra zabda karatA te hAthIne te kubaDA naLe aMkuzavaDe nacAvatA nacAvatA AgaLa calAvyuM. te vakhate lokoe tenI jayaghoSaNA karI ane rAjAe pote tenA gaLAmAM suvarNanI sAMkaLI nAkhI. baLavAn naLe te hAthIne mINane hoya te narama karI dIdhe ane tene tenA baMdhana sthAnamAM laI jaI tenI kakSAnADIvaDe te nIce utarI gaye. pachI nirmaLa yazavALe naLa rAjAnI pAse jaI tene praNipAta karIne tenI pAse mitranI jema beThe. te vakhate dadhipaNe pUchyuM, "he gajazikSAcatura ! tuM A sivAya bIjI koI kaLA jANe che ? tArAmAM aneka kaLAo saMbhave che." naLe kahyuM, "he rAjanuM bIjuM to zuM kahuM, paNa sUryapAka rasavatI paNa huM karI jANuM chuM, te jovAnI tamArI IcchA che ?" sUrya pAka rasoInA kutuhaLI rAjAe tarata ja rAjamahelamAM jaI te kubaDAne tadula, zAka ane vezavA2 vigere lAvI ApyAM; eTale naLe sUryanA taDakAmAM tenAM pAtre mUkI saurI vidyAnuM samaraNa karI tatkALa divya rasoI taiyAra karI dIdhI. pachI jANe kaI ka95vRkSe ApI hoya tevI te mane
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 3 jo hara rasAi rAjA parivAra sAthe jamyA. zramane TALanArI ane parama AnaMdane ApanArI te rasavatInA svAda laIne dadhipaNu rAjAe pUchyuM ke-'AvI rasavatI tA mAtra naLarAjA karI jANe che, bIjo koi jANatA nathI, kAraNa ke cirakALa naLarAjAnI sevA karatAM mane e rasavatIne piracaya che, te zuM tame naLa che ? paNa naLanI AvI virUpa AkRti nathI. vaLI tene ane A nagarane khase ceAjananu' aMtara che, te te ahI kayAMthI AvI zake ? temaja te bharatA nA rAjA ekAkI paNa zenA hoya ? vaLI me` devatAnA ane vidyAdharAnA parAbhava kare tevuM tenuM rUpa joyelu che. mATe tuMto te nathI.' Ama kahIne pachI saMtuSTa thayelA `ipaNe ku kukhaDAne vastra alaMkAra vigere ane eka lAkha 8 ka1 tathA pAMcasA gAma ApyAM. mukhya naLe pAMcaseA gAma vinA bIju badhu svIkAryuM; eTale rAjAe kahyuM ke 're kubja ! bIju kAMi tAre joIe chIe ?' kubje kahyuM ke-'tamArA rAjyanI hadamAMthI zikAranu ane madirApAnanuM nivAraNa karAvA, evI mArI icchA che te tame pUrI karI.' rAjAe tenA vacanane mAnya karIne tenA zAsanamAM sarvatra zikAra ane madirApAnanI vArtAne paNa baMdha karI. 248 eka vakhate rAjA dadhipaNe te kubaDAne ekAMtamAM kheAlAvIne pUchyu ke tuM koNa che ? kathAMthI AvyA che ? ane kayAMnA nivAsI che ? te kahe.' te bolyA- kAzala nagarImAM naLa rAjAnA huDaka nAme huM rasAyA chuM, ane naLarAjAnI pAsethI huM badhI kaLA zikhyA chuM. tenA bhAi kRkhaDe vratakaLAthI naLa rAjAnI badhI pRthvI lIdhI; eTale te vada tIne laine araNyamAM gayA. tyAM te marI gayA haze ema jANI huM tamArI pAse AvyA. mAyAvI ane pAtrane nahI pIchANanArA tenA bhAi kUbaDano huM AzrIta thaye nahI." A pramANe naLarAjAnA maraNatI vArtA sAMbhaLI dhipaNa rAjA hRdayamAM vajra hata thayA heAya tema pari vAra sAthe AkraMda karavA lAgyA. pachI netrAzrunA megharUpa dadhipaNe naLarAjAnu pretakA karyuM, mukhaDe te smitahAsyapUrvaka joyu.. eka vakhate dadhipaNu rAjAe davada tInA pitAnI pAse kAI kAraNathI mitrapaNAne lIdhe eka dUtane mAkalyA. bhImarAjAe ddatanA satkAra karyA. te sukhe tenI pAse rahyo. eka vakhate vArtAnA prasaMgamAM e vaktA te kahyuM ke 'eka naLarAjAnA rasA mArA svAmI pAse AvyA che, te naLarAjA pAse sU pAka rasAI zIkhyA che.' te sAMbhaLI dhruvadatI UMcA kaN karI pitA pratye kheAlI-"pitAjI ? koI dUtane mAkalIne tapAsa karAvA ke te rasAya kevA che ? kemake naLarAjA sivAya bIjuM koi sU pAka raseAI jANatuM nathI, tethI tethI rakhe te gupta veSadhArI naLarAjA ja hAya !" pachI bhImarAjAe svAmInA kAryamAM kuzaLa evA kuzaLa nAmanA eka uttama brAhmaNane khelAvI satkArapUrvaka AjJA karI ke-"tame susumArapure jai te rAjAnA navA rasAyAne jue, ane te kaI kaI kaLA jANe che te ane tenuM rUpa kevuM che tenA nizcaya karo.' 'ApanI AjJA pramANa che' ema kahIbrAhmaNa zubha zukane prerAtA zIghra susumArapure AvyA. tyAM pUchatA pUchato te kubaDAnI pAse gayA ane tyAM beTho. tenAM sava aMgavikRtivALAM joi tene ghaNA kheda thayA. teNe vicAryuM ke 'A kayAM ! ane naLarAjA kayAM kayAM ! merU ane kayAM sarasava ! davadaMtIne vRthA naLanI bhrAMti utpanna thai che.' AvA nizcaya karI manamAM sArI rIte dhArIne pachI te naLarAjAnI niMDhAgarbhita e zlAka khelyA, temAM ema kahyuM ke 1. eka jAtanu dravya,
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 249 saghaLA nirdaya, nilaja, ni:satva ane duSTa lokomAM naLarAjA ekaja mukhya che, ke jeNe pitAnI satI strIne tyAga karyo. pitAnI vizvAsI ane mugdhA strIne ekalI sutI mUkIne cAlyA jatAM e alpamati naLarAjAne be caraNane kema utsAha Avyo haze ?" A pramANe vAraMvAra te bolavA lAge, tethI tene sAMbhaLIne pitAnI dayitAne saMbhArato naLarAjA netrakamaLamAM anargala jaLa lAvI rovA lAgyA. brAhmaNe pUchayuM ke "tuM kema rU che?" eTale te bolyo, tamAruM karUNarasamaya gIta sAMbhaLIne rouM chuM." pachI kubaDe te plekane artha pUche, eTale te brAhmaNe dhUtathI mAMDIne kuMDinapura pahoMcavA sudhInI davadaMtInI badhI kathA kahI saMbhaLAvI. pachI kahyuM-"are kuja ! tuM sUryapAka raseIne karanAra che, ema A susumAra nagaranA rAjAnA dUte AvIne amArA bhIma rAjAne kahyuM. te sAMbhaLI bhImarAjAnI putrI davadaMtIe pitAnA pitAne prArthanA pUrvaka kahyuM ke "sUrya pAka rasoI karanAra naLa ja hovA joIe, bIjo koI tevo nathI, tethI bhImarAjAe tane jevA mATe mane mokalyA che, paNa tene joIne mane vicAra thAya che ke- durAkRtivALe tuM kubaDo kyAM ! ane devatA sarakho rUpavaMta naLa rAjA kyAM ! kayAM khajuve ! ane kayAM sUrya ! paNa ahIM AvatAM mane zukana ghaNuM sArAM thayAM hatAM, tethI jo tuM naLa rAjA na hoya te te badhAM vyartha thAya che." A pramANe te brAhmaNanI vAta sAMbhaLI davadaMtInuM hRdayamAM dhyAna karate te kuja adhika adhika rUdana karavA lAgyA ane ghaNo Agraha karIne te brAhmaNane pitAne ghera laI gayo. pachI tene A pramANe kahyuM ke "mahAsatI davadaMtInI ane mahAzaya naLarAjAnI kathA kahenArA evA tArUM kevA prakAre svAgata karuM ?' ema kahI snAna bhojana vigerethI tene satkAra karyo, ane dadhipaNe ApelAM AbharaNudika tene ApyAM. pachI te kuzaLa brAhmaNa kuzaLakSema kuMDinapura pAcho gayo ane davadaMtIne temaja tenA pitAne pite joyelA kubaDAnI sarva vArtA kahI. temAM mukhya teNe manmatta thayelA hAthIne kheda pamADI tenA para ArohaNa karyuM hatuM, temaja sUryapAka rasoI banAvI hatI, ane tene rAjAe suvarNamALA, eka lAkha TaMka ane vastrAlaMkAra vigere ApyAM hatAM te vArtA karI ane pote je be zleka kahyA hatA ane kubaDe tene satkArapUrvaka je kAMI ApyuM hatuM te paNa jaNAvyuM. A sarva sAMbhaLI vaidIe kahyuM-"pitAjI! naLarAjAnuM AvuM virU5 rU5 AhAradoSathI ke karmadiSathI thayuM haze; paraMtu gajazikSAmAM nipuNatA, AvuM addabhuta dAna ane sUrya pAka rasavatI e naLarAjA vinA bIjAne hoyaja nahIM, mATe he tAta! kaI paNa upAyathI e kujane ahI bolAvo ke jethI huM tenI igitAdi ceSTAothI parIkSA karI laIza." bhImarAjA bolyA-"he putrI ! tAre khoTo svayaMvara mAMDI dadhipaNu rAjAne bolAvavAne purUSane ekaluM. tAre svayaMvara sAMbhaLI te tarata ahIM Avaze, kAraNake te tArAmAM lubdha hatuM ane tuM naLane varI gaI hatI. vaLI dadhiparNanI sAthe te kuja paNa Avaze, kAraNake te jo naLarAjA haze to tene bIjA varane ApavAnuM sAMbhaLI te sahana karI zakaze nahIM. vaLI naLa azvanA hRdayane jANanAra che, tethI ja te kubaDe naLa haze te rathane hatAM te rathanA azvathI ja te oLakhI zakAze, kemake jyAre te ratha hAMke che, tyAre tenA prerelA a jANe pavana ja adhamUrtie thayela hoya tema pavanavegI thAya che. vaLI tene AvavAmAM divasa paNa najIkane jaNAvIza ke jethI naLa ahIM satvara Ave, kemake kaI bIje sAdhAraNa mANasa strIne parAbhava sahana kare nahIM, to naLarAjA te zI rIte ja sahana kare ?" 42
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 saga 3 je A pramANe nirNaya karIne bhImarAjAe dUta mokalI susumArapuranA dadhiparNane paMcamIne divase devadatInA svayaMvaramAM AvavA AmaMtraNa me kahyuM, eTale kaDinapura AvavAne tatpara thayelo dadhipaNuM rAjA manamAM ciMtavavA lAgyA ke "huM vaidabhIne prApta karavAne ghaNA divasa thayA icchuM chuM te maLavAne vakhata Avyo, paNa te te dUra che ane svayaMvara te AvatI kAle ja che, tethI AvatI kAle tyAM zI rIte pahoMcAya ? mATe have zuM karavuM ?" A pramANe ciMtAthI thoDA pANImAM mAchaluM taraphaDe tema te taraphaDavA lAgyo. A khabara sAMbhaLI kunja vicAramAM paDe ke "satI davadaMtI bIjA purUSane I che ja nahIM, ane kadi Irache te huM chatAM tene bIje keNa grahaNa kare ? mATe A dadhi paNa rAjAne huM tyAM pahoramAM laI jauM, jethI tenI sAthe tAruM paNuM tyAM prAsaMgiMka gamana thAya." pachI teNe dadhipaNane kahyuM "tame bahu kheda ke phakara kare nahIM, kheda ke ciMtAnuM je kAraNa hoya te kahe, kemake reganI vAta kahyA vagara rogInI cikitsA thatI nathI." dadhipaNe kujane kahyuM, naLarAjA mRtyu pAmela che, tethI vaidabha AvatI kAle pharIvAra svayaMvara kare che. rautra mAsanI zukala paMcamIe tene svayaMvara che ane tenA aMtaramAM have mAtra cha pahora bAkI che, te teTalA vakhatamAM huM tyAM zI rIte jaI zakIza ? teno dUta tyAMthI ghaNuM divase je mArge ahIM Ave te ja mAge have deDha divasamAM tyAM zI rIte jaI zakuM ? mATe huM davadaMtImAM phegaTane ja lubdha thayo chuM." kubaDe kahyuM, he rAjana ! jarA paNa kheda kare nahIM. tamane thoDA vakhatamAM vidarbhanagarIe pahoMcADuM, mATe mane tame azva sahita ratha Api." rAjAe kahyuM, vecchAthI rathAne laI Ava." pachI naLe uttama ratha ane sava lakSaNe lakSita be jAtivaMta a lIdhA. tenI sarva kAryamAM kuzaLatA joIne dadhipaNuM vicAramAM paDaye ke "A keI sAmAnya purUSa nathI, te deva ke kaI becara hoya ema lAge che. pachI rathane ghoDA DI muje rAjAne kahyuM, have rathamAM bese, huM tamane prAtaHkALe vidarbhanagarIe pahoMcADI daIza." pachI rAjA, tAMbUlavAhaka, chatradhAraka, be cAradhArIo ane kujja ema cha jaNa sajaja karelA rathamAM beThA. je pelAM zrIphaLa ane karaMDakane vastravaDe kaTi upara bAMdhI paMca namaskAra maMtranuM smaraNa karI ghoDAne haMkAryA. azvanA hRdayane jANanArA naLe hAMkele te ratha devavimAnanI jema svAmInA mana jevA vegathI cAlyo. tevAmAM vegathI cAlatA rathanA pavanavaDe dadhipaNuM rAjAnuM uttarIya vastra uDI gayuM, te jANe teNe naLarAjAnuM avataraNa karyuM hoya tema dekhAvA lAgyuM. dadhipage kahyuM, 're ku! kSaNavA2 rathane thobhAva, jethI pavanavaDe uDI gayelA mArA vastrane huM laI lauM." dadhipaNe kahyuM teTalAmAM to te ratha pacavIza ejana dUra cAlyo gayo, eTale kubaDo hasIne bolyA- he rAjana! tamAruM vastra kyAM che ? te paDayA pachI te ApaNe pacavIza yojana dUra AvyA chIe. tevAmAM dadhipaNuM dUrathI akSa nAmanA eka vRkSane ghaNuM phaLathI bharapUra joyuM. te joIne teNe kunja sArathine kahyuM "A vRkSa para jeTalAM phaLa che, teTalAM gaNyA vagara paNa huM kahI zakuM chuM, te kautuka pAchA pharatI vakhate huM tane batAvIza." muje kahyuM- "he rAjan ! tame kALakSepane zA mATe bhaya rAkho che? mArA jevo adha hRdaya jANanAra sArathI chatAM te bhaya tamAre rAkhe nahIM. vaLI huM eka muSTinA prahArathI A vRkSanA sarva phaLa meghanAM jaLabiMdunI jema pRthvI para tamArI sAme - 1 beDAnuM vRkSa
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 mu 251 ja pADI nAkhIza.' rAjAe kahyuM jo ema cheteA re kubja ! e phaLeA pADI de, te saMkhyAe kharAkhara aDhAra hajAra thaze, te kautuka jo.' pachI kubje te pADI nAMkhyA ane rAjAe te gaNyAM, eTale barAbara aDhAra hajAra thayAM, eka paNa adhika ke nyUna thayuM nahIM. pachI kubje RSipaNuMnI yAcanAthI azvahRdayavidyA tene ApI ane tenI pAsethI sakhyAvidyA yathAvidhi peAte grahaNa karI. pachI prAtaHkALa thayA tyAM tA jenA sArathI kukhta che evA ratha vidarbhonagarInI pAse AvI paheAMcyA. te joI rAjA pinuM mukha kamaLanI jema vikasvara thayuM. ahI' te ja vakhate rAtrInA zeSa bhAge vRMdabhI e eka svapna joyu, tethI harSa pAmIne teNIe te pAtAnA pitAnI AgaLa A pramANe kahI sabhaLAvyuM ke Aje rAtrInA zeSa bhAge huM sutI hatI, tevAmAM nivRtti devIe kAzalAnagarInuM udyAna AkAzamArge ahIM lAveluM me' dIThuM. temAM eka puSpa phaLathI suzobhita AmravRkSa me joyuM, eTale tenI AjJAthI hu tenI upara caDhI gaI, pachI te devIe mArA hAthamAM eka praphullita kamaLa ApyuM. huM jyAre te vRkSa upara caDhI te vakhate koI eka pakSI ke je prathamathI tenI upara caDheluM hatu, te tatkALa pRthvI upara paDI gayuM." A pramANe svapnavRttAMta sAMbhaLI bhIma rAjA mAlyAhe putrI ! A svapna ati zubha phaLadAyaka che. je te nivRtti devI joyAM, te tAro udaya pAmelA puNyarAzi samajavA. teNe lAvelu. AkAzamAM je kaiAzalAnuM udyAna te joyu..., tethI ema samajavu' ke je tArA puNyarAzi tane kezalAnagarInuM aizvarya Apaze. AmravRkSa upara caDhavAthI tAre tArA pati sAthe jaladI samAgama thaze. temaja AgaLathI caDheluM je pakSI vRkSa uparathI paDayuM te khararAjA rAjyathI bhraSTa thaze.' A pramANe niHsa`zaya tAre samajavuM. vaLI prabhAtakALe tane svapnanuM darzana thayuM che, tethI Aje ja tane naLarAjA maLaze, kAraNa ke prabhAta kALanuM svapna zIghra phaLane Ape che.' A pramANe pitA putrI vAto kare che tevAmAM dadhipaNuM rAjA nagaradvAra pAse AvyAnA eka magaLa nAmanA purUSe bhIma rAjAne khabara ApyA. tarata ja bhImarAjA dadhipaCnI pAse AvyA, ene mitranI jema Ali`gana daine maLyA. pachI utAro ApavA vigerethI tenA satkAra karIne kahyuM ke 'he rAjan ! tamAro kubaDA rasAya sUrya pAka rasAI karI jANe che te amane batAveA. te jovAnI amane ghaNI IcchA che, tethI hamaNAM khIjI vArtA karavAnI jarUra nathI. pachI diSapaNe te rasoi karavAnI kukhaDAne AjJA ApI, eTale teNe kalpavRkSanI jema kSaNavAramAM te karI batAvI. pachI dadhipa nA AgrahathI temaja tenA svAdanI parIkSA karavAne mATe te rasAI bhImarAjA parivAra sAthe jamyA. te rasAInA bhAtathI bharelA eka thALa davadatIe magAbyA ane te jamI. te svAdathI teNe jANyu ke 'A kukhaDa naLarAjA ja che.' devadatIe potAnA pitAne kahyuM ke-pUrve koI jJAnI AcArya mane kahyu hatuM ke A bharatakSetramAM sUrya pAka rasAI naLa sivAya bIju koi jANatu nathI, mATe A kubaDo ke huThA game tevA hoya, paNa te naLarAjA ja che, temAM jarA paNa saMzaya nathI. phakta tevA thavAmAM kAMika kAraNa che. vaLI jema A sUrya pAka rasAithI naLanI parIkSA che, tema paNa eka parIkSA che ke jo naLarAjAnI AMgaLInA mane sparza thAya to tatkALa mArA zarIrapara rAmAMca ubhA thAya. mATe e kukhaDo aMguLIthI tilaka racato hoya tema mane sparza kare. e e dhANIthI te naLarAjA paNa kharI rIte oLakhAI Avaze.' pachI bhImarAjAe tene pUchyuM, 'tuM naLarAjA che ?" te khelyA, tame badhA bhrAMta thayA che, kemake devatA jevA svarUpavAn naLarAjA kayAM ane jovAne paNa aceAgya evA huM kayAM ? pachI rAjAnA ati AgrahathI
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 saga ra jo te mukhaDe lIlA akSarane mAna karavAvaDe jema patrane aDake tema ati lAghavathI aMguLIvaDe davadatInAM vakSa:sthaLane sparza karyA, tethI a'guLIne! sahaja mAtra sparza thatAM ja advaita AnaMda maLavAthI vaidabhI nu... zarIra karacalAnI jevu rAmAMcita thaI gayu'; eTale vaidabhI e kahyuM ke he prANeza! te vakhate to mane sutI mUkIne cAlyA gayA hazeA, paNa have kayAM jazA ? ghaNe lAMbe kALe tame mArI dRSTie paDayA che.' A pramANe vAravAra kahIne pachI te kukhzane aMtagRhamAM laI gaI. tyAM kubja pelAM zrIphaLa ane karaDakamAMthI vastrAla kAra kADhayAM. tene dhAraNa karavAthI te peAtAnA asala svarUpane pAmyA. vaidabhIe vRkSane latAnI jema pAtAnA yathArtha svarUpavALA patinuM sarvAMga AliMgana karyuM. pachI kamaLanayana naLarAjA dvAra pAse AbyA, eTale bhImarAjAe AliMgana karIne peAtAnA siMhAsanapara tene esADayA, ane "tame ja mArA svAmI che, A badhuM tamAru che, mATe mane AjJA Ape, zu kar ?'' A pramANe beAlatA bhImarAjA tenI AgaLa chaDIdAranI jema aMjila joDIne UbhA rahyo dadhipaNe paNa naLarAjAne namIne kahyuM ke sarjaMdA tame mArA nAtha che, meM ajJAnathI tamArI pratye je kAMi anyAya pravRtti karI hoya te kSamA karaze.' anyadA dhanadeva sArthavAha mATI samRddhi sAthe hAthamAM bheTagu laIne bhImaratha rAjAne maLavA AvyeA. vaidabhInA prathamanA upakArI te sArthavAhanA bhImarAjAe khaMdhunI jema atyaMta satkAra karyA. pachI pUrve karelA upakArathI thayelI anivAyaeN utkaMThAne lIdhe davadatIe peAtAnA pitAne kahyuM, jethI teNe rAjA RtuparNa, ca'drayazA, tenI putrI caMdravatI ane tApasapuranA rAjA vasaMtazrIzekharane teDAvyAM, eTale te badhA tyAM AvyAM. bhImarAjAe ati satkAra karelAM te navanavA AtithyathI prasanna cittavALA thaIne eka mAsa sudhI tyAM rahyAM. nAmanA eka vakhate teo sarve bhImarAjAnI sabhAmAM ekaThAM thaine beThAM hatAM. tevAmAM prAtaHkALe peAtAnI prabhAthI AkAzane prakAzita karato keAI deva tyAM AvyA. teNe aMjali joDI vadI ne kahyuM, 'huM te vimaLapati nAme tApasapati chuM ke jene tame pUrve pratiSThAdha ApyA hato te sabhArA. tyAMthI mRtyu pAmIne huM saudharma devalAkamAM zrIkesara vimAnamAM zrIkesara nAme deva thayA chuM. mArA jevA mithyATine tame addhamamAM sthApita karyA. te dhanA prabhAvathI tamArA prasAdavaDe atyAre huM devatA thayA chuM.' A pramANe kahI, sAta koTI suvaNu nI vRSTi karIne kRtajJatA prakAzita karI te deva koI ThekANe aMtardhAna thai gayA. pachI vasaMtazrIzekhara, dadhipaNuM, RtuparNa, bhIma ane bIjA mahA baLavAna rAjAoe maLIne naLarAjAne rAjyAbhiSeka karyo, ane temanI AjJAthI te rAjAe pRthvIne paNa saMkaDAmaNu Ape tevAM pAtapAtAnAM sainyA tyAM ekaThAM karyAM. pachI zubha divase atula parAkramI naLarAjAe peAtAnI rAjyalakSmI pAchI levAnI icchAthI te rAjAonI sAthe aAdhyA tarapha prayANa karyuM. keTaleka divase sainyanIrajathI sUryane DhAMkI deto naLarAjA aAdhyAe paheAMcyA, ane rativallabha nAmanA udyAnamAM teNe paDAva karyA. naLane AvA uttama vaibhavasa'yukta AvelA jANI bhayathI kaThaprANa thaI gayA hoya tema kUbara atyaMta AkuLavyAkuLa thaI gayA. naLe dUta mokalIne tene kahevarAvyuM ke-- "ApaNe pharIvAra dyUta ramIe ane temAM evu paNa karIe ke jethI mArI sa lakSmI tArI thAya ke tArI sarva lakSmI mArI thAya.'' e sAMbhaLI kUkhara raNunA bhayathI mukta thavAthI khuzI thayA ane vijayanI icchAe teNe pharIvAra dyUta AraMbhyu. temAM anuja kha'thI vizeSa bhAgyavAn evA naLe phUbaranI sarva pRthvI jItI lIdhI, kemake saddabhAgyano yAga hoya che tyAre vijaya to mANasanA karakamaLamAM ha'sarUpa thAya che,
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 253 naLe kUbaranuM sarva rAjaya jItI lIdhuM te chatAM ane te kubera ati krUra hatuM te chatAM paNa A mArA anuja baMdhu che ema jANI naLe tenA upara avakRpA karI nahIM. ulaTuM krodha rahita naLe potAnuM rAjya pitAvaDe alaMkRta karIne kUbarane pUrvanI jema yuvarAjapada ApyuM. naLe pitAnuM rAjya meLavIne pachI davadaMtI sAthe kezalAnagarInAM sarva caityanI utkaMThApUrvaka vaMdanA karI. bharatArdhanA nivAsI rAjAe bhaktithI rAjyAbhiSekanI mAMgaLika bheTa laIne tyAM AvyA. pachI sarva rAjAe jenA akhaMDa zAsanane pALe che evA naLe ghaNuM hajAra varSo sudhI kezalAnuM rAjya karyuM. eka vakhate niSadha rAjA je svargamAM devatA thayelA che, temaNe AvIne viSayasAgaramAM nimagna thayelA magaramaccha jevA naLarAjAne A pramANe pratibaMdha Agere vatsa! A saMsArarUpa araNyamAM tAro vivekarUpa dhanane viSayarUpa cora luMTI jAya che, tathApi tuM purUSa thaIne kema tenuM rakSaNa karato nathI ? meM pUrve tane dIkSAne samaya jaNAvavAnuM kabUla karyuM hatuM, to have te samaya Avye che, mATe AyuSyarUpa vRkSanA phaLarUpa dIkSAne grahaNa kara." A pramANe kahI te niSadhadeva aMtardhAna thaye. te vakhate jinasena nAmanA eka avadhijJAnI sUrI tyAM padhAryA. davadaMtI ane naLe temanI samIpe jaIne temane AdarathI vaMdanA karI. pachI temaNe pitAnA pUrva bhava pUchayA. eTale te kahIne muni belyA ke pUrve tame munine kSIradAna karyuM hatuM tethI tamane A rAjaya prApta thayuM che. ane te vakhate tamane bAra ghaDI muni para kaidha rahyo hato tethI A bhavamAM tamane bAra varSano viyoga rahyo che." A pramANe sAMbhaLI puSkara nAmanA potAnA putrane rAjya upara besADI naLa ane davadaMtIe te muni pAse vrata grahaNa karyuM, ane te cirakALa sudhI pALyuM. anyadA naLane viSayavAsanA utpanna thaI, tethI teNe davadaMtI upara bhegane mATe mana karyuM. te vAta jANIne AcAryo teno tyAga karyo, eTale tenA pitA niSadha deve AvIne tene pratibodha Ape. pachI vrata pALavAne azakta evA naLe anazana grahaNa karyuM. te vAta sAMbhaLIne naLa upara anurAgavALI davadaMtIe paNa anazana AdaryuM. A pramANe kathA kahIne kubara vasudevane kahe che-"he vasudeva! te naLa mRtyu pAmIne huM kubera thayo chuM, ane davadaMtI mRtyu pAmIne mArI priyA thaI hatI, te tyAMthI cyavIne A kanakavatI thaI che. enI upara pUrva bhavanA patnIpaNAnA snehathI atizaya mohita thaI huM ahIM AveluM chuM, kemake sneha seMkaDo janma sudhI cAle che. hedazAhe vasudeva ! A bhavamAM A kanakavatI sarva karmane unmUlana karI nirvANane prApta thaze. pUrve IndranI sAthe mahAvideha kSetramAM huM tIrthakarane vaMdanA karavAne gayA hatA, tyAM vimaLasvAmI ane mane A vRttAMta jaNAvyuM hatuM." A pramANe vasudevane kanakavatInA pUrva bhavanI kathA kahIne kubera aMtardhAna thaI gaye pachI saubhAgyavaMtamAM ziromaNi ane advitIya rUpavAna vasudeva cirakALanA atizaya anurAganA vegathI kanakavatIne paraNIne aneka khecarIonI sAthe krIDA karavA lAgyA. ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye'STame parvaNi kanakavatIpariNayana tatpUrva bhavavarNano nAma tRtIyaH sargaH //
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 4 thA. vasudeva citra. (cAlu) eka vakhate vasudeva sutA hatA, tyAM sUryaMka nAmanA vidyAdhare AvIne tenuM haraNa karyuM.... tatkALa jAgIne teNe sUrpakanI upara muSTinA prahAra karyA, jethI sUpa ke tene choDI dIdhA, eTale vasudeva gAdAvarI nadImAM paDavA. tene tarIne te kellApuramAM AvyA, ane tyAMnA rAjA padmarathanI putrI padmazrIne paraNyA. tyAMthI tenuM nIlaka' vidyAdhare haraNa karyuM, ane mAmAM paDavA mUkayA eTale te ca'pApurI pAsenA sarovaramAM paDathA, temAMthI tarI nagaramAM AvI ma`trInI putrIne paraNyA. tyAMthI sUka vidyAdhare pAchuM' temanuM haraNa karyuM, ane mAge paDatA mUkathA, eTale gagAnadInA jaLamAM paDayA. te nadI tarIne musApharonI sAthe cAlatAM eka pallImAM AvyA, tyAM pallIpatinI jarA nAmanI kanyAne paraNyA. tenAthI jarAkumAra nAme putra thayA. tyAMthI nIkaLI avaMtisu MdarI, sUrasenA, naradveSI, jIvayazA ane bIjI rAjakanyAone paraNyA. ekadA vasudeva anyatra jatA hatA, tevAmAM koI devatAe AvIne tene kahyuM ke huM vasudeva ! rUdhira rAjAnI kanyA rAhiNIne huM tane tenA svayaMvaramAM ApuM chuM, mATe tAre tyAM jaIne paTaha (DhAla) vagADavA.' pachI vasudeva ariSTapuramAM rAhiNInA svayaMvarama'DapamAM gayA. tyAM jarAsaMdha vigere rAjAe AvIne beThA hatA, te vakhate jANe sAkSAt candranI zrI rAhiNI pRthvIpara Avela hoya tevI hiNIkumArI maDapamAM AvI, te samaye pote rUcikara thAya tevI IcchAthI sarva rAjAo vividha prakAranI ceSTAe rohiNI tarapha karavA lAgyA, paNa temAMthI koI paNa peAtAne anurUpa na lAgavAthI tene koi rAjA rUDhyA nahIM. te vakhate vasudeva bIjo veSa laIne vAjiMtro vagADanArAonI vacamAM besI paTa& vagADavA lAgyA, te vAdyamAMthI evA sphuTa akSara nIkaLatA hatA ke "he kuraMgAkSi ! ahI Ava, mRgalInI jema zu joi rahI chuM ? huM tArA yAgya bhartA chuM', ane tArA sa'gamamAM utsuka chuM." A akSarA sAMbhaLI zahiNIe tenA sAmu joyu, jotAM ve taja romAMcita thaine teNe tenA kaMThamAM svayaMvaranI mALA Aropita karI. te samaye tyAM AvelA rAjAomAM 'Ane mAre evA kolAhala thaI rahyo, kAraNake rAhiNI eka vAjiMtra vagADanArane varI' ethI temanu ghaNuM upahAraya thayuM hatuM. kozalAnA rAjA daMtavakre ati vakra vANIthI mazkarAnI jema rUdhira rAjAne upahAsyamAM kahyuM ke-'jo tamAre A kanyA eka DhAlakIAne ApavI hatI, to A badhA kulIna rAjAone tame kulIna joIne zA mATe bAlAvyA ? A kanyA guNune jANanArI na hAya ane tethI jo AvA vAjiMtra vagADanArane vare to te vAta upekSA karavA cAgya nathI, kAraNa ke khAlyavayamAM kanyAnA zAstA pitA che.' rUdhira rAjA malyA-huM rAjan ! te viSe tamAre kAMI paNa vicAra karavAnI jarUra nathI, kAraNa ke svayaMvaramAM jene kanyA vare te purUSa pramANu che.' te vakhate nyAyavettA vidure kahyuM, 'jo ke A tamArU' vacana yukta che, 1 zikSA karatAra
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 255 tathApi A purUSane kuLa vigere pUchavuM joIe. te vakhate vasudeva bolyA ke "mArA kuLa viSe kAMI paNa pUchavAne A avasara nathI. A kanyA mane varI tethI jevo te paNa huM tene yogya ja chuM. mane varelI A kanyAne je sahana karI zakaze nahIM ane tene haravAne Avaze, tene bhUjAbaLa batAvIne huM mAruM kuLa oLakhAvIza. vasudevanAM AvAM uddhata vacana sAMbhaLI krodha pAmelA jarAsaMdhe samudravijaya vigere rAjAone A pramANe AjJA karI ke'prathama te A rUdhira rAjA ja rAjAomAM virodha utpanna karanAra che ane bIjo A DholI hela vagADavAthI unmatta thaI gayela che. teNe A rAjakanyA prApta karI eTalAthI paNa te tRpti pAmya nathI, tethI pavane nIcA karelA vRkSanuM phaLa meLavIne vAmana purUSa garva kare tema garva kare che, mATe A rUdhira rAjAne ane A vAdakane bannene mArI nAkhe. AvI jarAsaMdhanI AjJA thatAM samudravijaya vigere rAjAe yuddha karavAne mATe taiyAra thayA. te samaye dadhimukha nAme becarapati pite sArathI thaIne ratha lAvyuM ane temAM raNa karavAne udyata evA vasudevane teNe besADyA. raNamAM dudhare evA vasudeve vegavatInI mAtA aMgAravatIe je dhanuSyAdi zastro ApyAM hatAM te grahaNa karyA. jarAsaMdhanA rAjAoe rUdhira rAjAnuM ronya bhAMgI nAMkhyuM, eTale vasudeve dadhimukhane prerIne rathanA ghaDA AgaLa haMkAvyA. vasudeve prathama uThelA zatruMjaya rAjAne jItI lIdho. daMtavakane bhagna karyo ane zilya rAjAne haMphAvI dIdhuM. te vakhate jarAsaMdhe samudravijayane kahyuM ke "A kAMI sAmAnya vAjiMtra vagADanAra jaNAto nathI, paNa bIjA rAjAothI jItA asAdhya jaNAya che mATe tameja tatpara thaIne tene mArI nAkho, tene mArazo te A rAjakanyA rahiNI tamArI ja che; mATe sarva rAjAone bhaMga karI je vilakhA karyA che te vilakhApaNuM dUra karo. samudravijaya bolyA- he rAjana ! mAre parastrI joItI nathI, paNa tamArI AjJAthI e baLavAna naranI sAthe huM yuddha karIza." A pramANe kahIne rAjA samudravijaye bhAInI sAthe yuddha AraMbhya. te baMnenuM cirakALa sudhI vizvane AzcaryakArI zastrAzAstrI yuddha cAlyuM. eTale 'A keI mArA karatAM paNa samartha purUSa che ema samudravijayavicAramAM paDyA. te vakhate vasudeve eka akSara sahita bANa nAkhyuM. samudravijaye te bANa laI te para lakhelA akSare A pramANe vAMcyA ke "cha%thI nIkaLI gayela are baMdhu vasudeva tamane namaskAra kare che." A pramANenAM akSaro vAMcatAM ja samudravijaya harSa pAmyA ane sAyaMkALe vAchaDAne maLavAne utsuka thayelI gAyanI jema "vatsa-vatsa" ema kahetAM rathamAMthI UtarIne tenI sAme deDyA. vasudeva paNa rathamAMthI UtarIne temanA caraNamAM paDyA. samudravijaya tene UbhA karIne be hAthavaDe AliMgana karI bheTI paDayA. yeSTha baMdhue tene pUchayuM ke "vatsa ! Aja se varSa thayAM tuM kyAM gayo hato ?" eTale vasudeve prathamathI mAMDI sarva vRttAMta tene kahI saMbhaLAvyuM. AvA parAkramI baMdhuthI samudravijayane jeTale harSa thaye, eTale ja e jamAI maLavAthI rUdhirarAjAne paNa harSa thayo. jarAsaMdhe tene potAnA sImaMtono baMdhu jANe eTale teno kopa zAMta thaI gaye, kAraNa ke "potAnA janane guNAdhika jANIne sarvane harSa thAya che." tamAre baMdhu vasudeva ta pachI te prasaMge maLelA rAjAoe ane svajanoe zubha divase utsava sAthe vasudeva ane rohiNIno vivAhautsava karyo. rUdhira rAjAe pUjelA jarAsaMdha vigere pitapotAne sthAnake gayA ane yAda kaMsa sahita eka varSa sudhI tyAMja rahyA. 1 kaI prakAranA miSathI, kapaTathI.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 sarga 4 the eka vakhate ekAMtamAM vasudeve rehiNane pUchayuM ke "bIjA moTA moTA rAjAone choDI daIne mArA jevA eka vAjiMtra vagADanArane tu kema varI ?" rahiNI belI"hamezAM prajJapti vidyAne pUjuM chuM, eka vakhate teNIe AvIne mane kahyuM ke "dazamo dazArDa tAro pati thaze, tene tArA svayaMvaramAM Dhola vagADanAra tarIke tuM oLakhI leje.' tenI pratItivaDe huM tamane varI chuM" eka vakhate samudravijaya vigere sabhAmAM beThA hatA, tevAmAM koI AdheDa strI AzISa ApatI ApatI AkAzamAMthI UtarI. teNIe AvIne vasudevane kahyuM ke "dhanavatI nAme huM bAlacaMdrAnI mAtA chuM, ane mArI putrIne mATe tamane levA AvI chuM. mArI putrI bAlacaMdrA sarva kAryamAM vegavatI che, paraMtu tamArA viyogathI rAta divasa pIDita rahe che." te sAMbhaLI vasudeve samudravijayanA mukha sAmuM joyuM. eTale te bolyA- "vatsa ! jA, paNa pUrvanI jema cirakALa rahIza nahIM." pachI rAjAnI AjJA meLavI pitAne pUrva aparAdha khamAvIne vasudeva te AdheDa strInI sAthe gaganavalabha nagare gayA. rAjA samadravijaya kaMsanI sAthe pitAne nagare AvyA ane niraMtara vasudevanA AgamanamAM utsuka thaIne rahevA lAgyA. ahI vasudeva kAMcanada nAmanA becarapati (kanyAnA pitA ) e kapelI bAlacaMdrAne meTA utsavathI paraNyA. pachI pUrve paraNelI sarva uttama strIone potapotAnAM sthAnakathI laI saMkhyAbaMdha becarothI yukta thaI zreSTha vimAnamAM besI vasudeva zaurya pure AvyA. te vakhate cirakALathI utkaMThita evA samudravijaye umirUpa bhUjAne prasArI caMdrane AliMgana karatA samudranI jema tene daDha AliMgana karyuM. Liu Bi Yao $8Kun Deng Deng Deng Kun Kun Kun Kun Kun Zong Gan Ming 888 ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye'STame parvaNi vasudevahiDivarNa nAma tathA sarvaH |
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 5 me. rAma kRSNa tathA ariSTanemino janma, kaMsane vadha ane dvArikA nagarInuM sthApanA - hastinApuramAM koI zreNI rahetuM hatuM, tene lalita nAme eka putra hatuM, te tenI mAtAne ghaNo vahAlo hato. eka vakhate te zeThANane ghaNo saMtApadAyaka garbha rahyo. teNIe vividha dravya-upacArethI te pADavA mAMDaye to paNa te garbha paDavo nahIM. samaya pUrNa thaye zeThANIne putra Avyo. tene kAMIka tajI devAne mATe teNe dAsIne Apyo. te zeThanA jevAmAM AvatAM teNe dAsIne pUchyuM ke "A zuM kare che ?" dAsI belI-"A putra zeThANIne aniSTa che. tethI tene tyAga karAve che. te jANI zeThe dAsI pAsethI te putrane laI lIdhe ane gupta rIte bIje sthAne ucheravA Ape. pitAe tenuM gaMgadara evuM nAma pADayuM. tene mAtAthI chAnI rIte lalita paNa ramADatA hatA. eka vakhate vasaMtetsava AvyuM, tyAre lalite pitAne kahyuM ke "Aje gaMgadattane sAthe jamADe te ghaNuM sAruM." zreSThI bolyA-putra ! je tArI mA jue te sAruM nahIM.' lalite kahyuM, "he tAta ! mArI mAtA jue nahIM te huM yatna karIza." pachI zeThe tema karavAnI AjJA ApI; eTale lalite gaMgadattane paDadAmAM rAkhI jamavA besADayA, ane zeThe tathA lalita tenI ADA beThA. teo jamatAM jamatAM chAnI rIte gaMgadattane bhojana ApavA lAgyA. tevAmAM akasmAta uda thayela pavane pilA paDadAne uDADe. eTale gaMgadatta zeThANIne jovAmAM AvyuM. teNe tatkALa kezavaDe tene khe ane sArI peThe kaTIne tene gharanI khALamAM nAkhI dIdho. te joI mahAmati zeThe ane lalite udvega pAmI zeThANIthI chAnI rIte pAche gaMgadattane tyAMthI laI havarAvIne keTaleka bodha Ape. te samaye kaI sAdhuo bhikSA mATe pharatA pharatA tyAM AvyA. temane pitA putra zeThANIne te putra upara dveSa thavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale eka sAdhu bolyA- "eka gAmamAM be bhAIo rahetA hatA. eka vakhate kASTha levA mATe teo gAma bahAra gayA ane kAkanI gADI bharI pAchA vaLyA. te vakhate moTe bhAI AgaLa cAlato hato. teNe mArgamAM cIlA upara eka sarpiNIne jatI joI. tethI nAno bhAI ke je gADIhAMkate hato tene teNe kahyuM ke "are bhAI ! A cIlAmAM sarpiNa paDI che, mATe tene bacAvIne gADI calAvaje te sAMbhaLI pilI sarpiNIne vizvAsa Avyo tevAmAM pele kaniSTha bhAI gADI sAthe tyAM Avyo. teNe A sarpiNane joIne kahyuM ke "A sarpiNIne moTA bhAIe bacAvI che, paNa huM tenI upara thaIne ja gADI hAMkuM, kAraNake tenAM asthino bhaMga sAMbhaLatAM mane ghaNo harSa thaze." pachI te krUra evA laghu bhAIe tema karyuM. te sAMbhaLI te sarpiNI "A mAro vairI che' ema ciMtavana karatI maraNa pAmI: he zreSThI ! te sarpiNI marIne A tArI zrI thayelI che, ane pelA bemAM jyeSTha baMdhu hato te A lalita thayela che. pUrva janmanA 33
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 sarga 5 mo karmathI te mAtAne ghaNe priya che ane je kaniSTha baMdhu hato te A gaMgadatta thayela che, te pUrva karmathI tenI mAtAne ghaNe aniSTa lAge che kemake pUrva karma anyathA thatuM nathI." muninAM A pramANenAM vacana sAMbhaLI zeThe ane lalite saMsArathI virakta thaItatkALa dikSA grahaNa karI ane vrata pALI kALa karIne te baMne mahAzukra devalokamAM devatA thayA. pachI gaMgadane paNa cAritra lIdhuM. aMta samaye mAtAnuM aniSTapaNuM saMbhArI vizvavallabha thavAnuM niyANuM karI mRtyu pAmIne te paNa mahAzukra devalokamAM gaye. lalitane jIva mahAzuka devakathI tryavI vasudevanI strI rohINInA udaramAM utpanna thaye. te samaye avazeSa rAtrIe teNe baLabhadranA janmane sUcavanArAM hAthI, samudra, siMha ane caMdra e cAra svapna mukhamAM praveza karatAM joyAM. pUrNa samaye rohiNIe rohiNIpati (caMdra) jevA putrane janma Apyo. magadhAdika dezanA rAjAoe (samudravijaya vigere) tene utsava karyo. vasudeve tenuM nAma evuM uttama nAma pADayuM. (te baLabhadranA nAmathI prakhyAta thayA.) sarvanA manane ramADato rAma anukrame meTe thayo teNe gurUjananI pAsethI sarva kaLAo grahaNa karI. tenI nirmaLa buddhivaDe darpaNanI jema tenAmAM sarva Agama (zAstro) saMkrAMta thaI gayAM. eka samaye vasudeva ane kaMsAdikanA parivAra sAthe samudravijaya rAjA beThA hatA, tevAmAM svachaMdI nArada muni tyAM AvyA. samudravijaye, kaMse ane bIjA sarvee UbhA thaI udaya pAmatA sUryanI jema temanI pUjA karI. temanI pUjAthI prasanna thayelA nArada kSaNavAra besIne pAchA tyAMthI bIje javAne mATe AkAzamAM UDI gayA, kemake "te muni sadA svecchAcArI che." temanA gayA pachI kaMse pUchayuM ke "A keNa hatuM ?? eTale samudravijaya bolyA: pUrve A nagaranI bahAra yajJayazA nAme eka tApasa raheto hato. tene yajJadattA nAme strI hatI, tathA sumitra nAme eka putra hatuM. te sumitrane samayazA nAme patnI hatI. anyadA kaI jubhaka devatA AyuSyane kSaya thatAM cyavane samayazAnI kukSimAM putrapaNe utpana thayo. te A nArada thayela che. te tApaso eka divasa upavAsa karIne bIje divasa vanamAM jaI uchavRttivaDe AjIvikA kare che. tethI teo eka vakhate A nAradane azokavRkSa nIce mUkIne uchavRttine mATe gayA hatA. te vakhate A asamAna kAMtivALo bALaka jAbhika devatAonA jovAmAM Avyo. avadhijJAnavaDe nAradane potAnA pUrva janmane mitra jANuM teoe tenI upara rahelI azokavRkSanI chAyAne khaMbhita karI. pachI te devatAo potAnA kAryane mATe jaI artha siddha karIne pAchA pharyA. te vakhate nehavaDe nAradane ahIMthI upADIne vaitADhayagiri upara laI gayA. te devatAe chAyA khaMbhita karI tyArathI e azokavRkSa pRthvImAM chAyAvRkSa evA nAmathI vikhyAta thayuM. jAmaka devatAoe vaitADhayagirinI guphAmAM rAkhIne tenuM pratipAlana karyuM. ATha varSane thatAM tene te dee prajJapti vigere badhI vidyAo zIkhavI. te vidyAnA prabhAvathI te AkAzagAmI thayela che. e nArada muni A avasarpiNImAM navamA thayA che ane te caramazarIrI che. A pramANe trikALajJAnI supratiSTa nAmanA munie 1 lA zarIravALA eja bhavamAM mekSe janArA hevAthI have bIjuM zarIra nahIM dhAraNa karanArA.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 8 mu 25 A nArada muninI utpatti pUrve mane kahI hatI. e prakRtithI kalahapriya che; avajJA kara vAthI tene kepa caDhe che, te eka ThekANe rahetA nathI ane sava ThekANe pUjAya che.'' C eka vakhate ka Mse snehathI vasudevane mathurA AvavA mATe bAlAvyA, eTale dazApati samudravijayanI AjJA laine te mathurAmAM gayA. eka samaye jIvayazA sahita beThelA kaMse vasudevane kahyuM ke * mRttikAvatI nAme eka mATI nagarI che. tyAM devaka nAme rAjA che. te mArA kAkA thAya che. temane devakanyA jevI devakI nAme putrI che. tene tame tyAM AvIne parNA. huM tamAro sevaka chuM, mATe mArI A prArthanAnuM tame khaMDana karazeA nahIM.' A pramANe dAkSiNyanidhi dazamA dazA' vasudevane kahyuM, eTale te teNe kabula karyuM' ane kaMsanI sAthe tyAM javA cAlyA. mRttikAvatIe jatAM mArgomAM nArada maLyA, eTale vasudeve ane kaMse vidhithI temanI pUjA karI; nArade prasanna thaIne pUchyuM' ' tame kayAM jAo che ?' vasudeva kholyA- A mArA suhRdda ka`sanI sAthe temanA kAkA devakarAjAnI kanyA devakIne paraNavA jAuM chu..' nArada olyA- " A kArya kaMse sArU ArachyuM, kemake vidhAtA nirmANa kare che, paNa yAgyanI sAthe ceAgya joDavAmAM te apaDita che (te tA manuSya ja joDe che ). jema purUSAmAM tame rUpathI apratirUpa che, tema strIomAM te devakI paNu apratirUpa che. tame ghaNI khecarakanyAAne paraNyA che, paNa e devakIne joze eTale pachI te khadhI asAra lAgaze. he vasudeva ! A cAgya sacAgamAM tamane kayAMIthI paNa vinna nahi thAya. huM paNa jaIne devakIne tamArA guNu kahu chuM." A pramANe kahI nArada satvara uDIne devIne ghera gayA. devakIe temanI pUjA karI eTale nArade AzISa ApI ke tArA pati vasudeva thAe.' devakIe pUchyuM', ' te vasudeva kANu ?'nArada elyA- te yuvAna evA dazamA dazA che ane' vidyAdharAnI kanyAone ati priya che. vadhAre zu' kahuM ? devatAo paNa jenA rUpane tulya nathI evA te vasudeva che.' A pramANe kahIne nAradamuni tyAMthI aMtardhAna thaI gayA. nAradanI AvI vANIthI vasudeve devakInA hRdayamAM praveza karyA. vasudeva ane kaMsa anukrame mRttikAvatI nagarIe AvI paheAMcyA. vivekI devaka rAjAe vasudevanI ane kasanI pUjA karI. pachI amUlya Asana para besADIne AgamananuM kAraNa pUchyuM. kaMse kahyuM, 'kAkA ! tamArI duhitA devakI A vasudevane apAvavA Avyo chuM. mArA ahIM AvavAnA prayAjananuM kAraNa te ja che.' devake kahyuM; kanyAne mATe vara pote ja Ave tevI rIti nathI, tethI tevI rIte AvanAra varane huM devakI ApIza nahI.' AvAM devakarAjAnAM vacana sAMbhaLI kaMsa ane vasudeva banne vilakhA thaI pAtAnI chAvaNImAM AvyA, ane devakarAjA potAnA ataHpuramAM gayA. tyAM devakIe harSathI pitAne praNAma karyAM, eTale he putrI ! cAgya varane prApta kara.' ema devake AzISa ApI. pachI devake devI (rANI)ne kahyuM ke 'Aje vasudevane devakI ApavAne kaMse utsuka thaI mArI pAse mAgaNI karI, paNa putrInA virahane nahIM sahana karanArA meM te vAta kabula karI nahI....' A pramANe sAMbhaLI devI kheda pAmI ane devakIe UMce svare rUdana karavA mAMDayuM. AvA temanA vasudeva tarapha prItibhAva joine devane kahyuM ke tame kheda karI nahi, haju huM pUchavAne Avye chu' eTale devIe kahyuM, e vasudeva devakIne yAgya vara che, ane putrInA puNyathI ja ahI varavAne Avela che.' A pramANenA vicAra jANIne tatkALa devake maMtrIne mAkalI ka'sa ane
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 5 mo vasudevane pAchA bolAvyA, ane prathama jenuM apamAna karela tene pharIvAra ghaNe satkAra karyo. pachI zubha divase tArasvare gavAtAM dhavaLamaMgaLa sAthe vasudeva ane devakIne vivAhatsava thayo. devake pANigrahaNa vakhate vasudevane suvarNa vigere puSkaLa paherAmaNa ane daza gekuLanA pati naMdane keTi gAya sAthe Ave. pachI vasudeva ane kaMsa, naMda sahita mathurAmAM AvyA. tyAM kaMse potAnA sudranA vivAhanI khuzAlIne mATe meTe mahatsava AraMbhe. . e arasAmAM jeNe pUrve cAritra grahaNa karela che evA kaMsanA anuja baMdhu atimukta muni tapasyAthI kRza aMgavALA thayA satA kaMsane ghera pAraNAne mATe AvyA. te vakhate madirAne vaza thayelI kaMsa strI jIvayazA "are dIyara ! Aje utsavane divase AvyA te bahu sAruM karyuM, mATe Ave, mArI sAthe nRtya ane gAyana kare. A pramANe kahI te munine kaThe vaLagI paDI ane gRhasthanI jema temanI ghaNI kadathanA karI. te vakhate jJAnI munie kahyuM ke jene nimitte A utsava thAya che, tene sAtame garbha tArA patine ane pitAne haNanAra thaze." vaja jevI A vANI sAMbhaLI tatkALa jIvayazA ke jenI bhayathI madAvasthA jatI rahI hatI teNIe te mahAmunine cheDI dIdhA, ane tatkALa pitAnA pati pAse jaIne e khabara kahyA. kaMse vicAryuM ke "kadi vA niSphaLa thAya paNa muninuM bhASita niSphaLa thatuM nathI, te paNa jyAM sudhI A khabara koIne paDayA nathI tyAM sudhImAM huM vasudevanI pAse devakInA bhAvI sAta garbha mAgI lauM. je mAre mitra vasudeva mAgaNI karavAthI mane devakInA garbha Ape te bIjI rIte prayatna karuM ke jethI mArA AtmAnuM kuzaLa thAya." A pramANe ciMtavI che ke pote madarahita ho, tathApi madAvasthAne dekhAva karate ane durathI aMjali jaDate kaMsa vasudevanI pAse AvyA. vasudeve UbhA thaI tenI gyatA pramANe tene mAna ApyuM ane saMbhramathI karavaDe sparza karIne kahyuM-kasa ! tame mArA prANapriya mitra cho, A vakhate kAMI kahevAne AvyA che ema jaNAya che, to je IcchA hoya te kaho. je kaheze te huM karIza." kaMse aMjali joDIne kahyuM, "he mitra! prathama paNa jarAsaMdha pAsethI chavayazAne apAvIne tame mane kRtArtha karyo che, te have mArI evI IcchA che ke devakInA sAta garbha janmatAM ja mane arpaNa kare." sarala manavALA vasudeve tema karavAne kabula karyuM. mULa vRttAMta nahIM jANanArI devakIe paNa tene kahyuM, "he baMdha ! tArI IcchA pramANe thAo. vasudevanA ane tArA putramAM kAMI paNa aMtara nathI. amArA banene yoga vidhinI jema tArAthI ja thayele che, te chatAM te kaMsa ! jANe adhikArI ja na ho tema kema bole che ?' vasudeva bolyA-"suMdarI ! have bahu bolavAnuM kAMI kAma nathI, tArA sAta garbhe janma pAmatAM ja kaMsane Adhina thAo."kaMsa bolyA ke "A tamAre mArA para mATe prasAda che." unmattapaNanA miSamAM A pramANe kahIne pachI vasudevanI sAthe madirApAna karI te pitAne ghera gaye. tyAra pachI vasudeve muninuM sarva vRttAMta sAMbhaLyuM eTale jANyuM ke "kaMse mane chaLI lIdho." eTale pitAnA satya vacanIpaNAthI tene ApelA vacana saMbaMdhI ghaNe pazcAttApa thaye. e samayamAM bhadilapuramAM nAga nAme eka zeTha raheto hato, tene sulasA nAme strI hatI. te bane parama zrAvaka hatAM. atimukta nAmanA cAraNamunie te sulasAnA saMbaMdhamAM tenI bAlyavayamAM kahyuM hatuM ke "A bAlA biMdu(mRtaputrA-vaMdhyA) thaze." te sAMbhaLI sulasAe IdanA senAnI nameSa devanI ArAdhanA karI. te deva saMtuSTa thayuM eTale teNIe putranI
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 261 yAcanA karI. devatAe avadhijJAnathI jANIne kahyuM, "he dhArmika strI ! kese mAravAne mATe devakInA gabha mAgyA che, te huM tane tArA mRtagarbhanA prasava samaye arpaNa karIza." ema kahI te deve potAnI zaktithI devakI ane sulasAne sAthe ja rajasvalA karI ane te sAthe ja sagarbhA thaI. baMnee sAtheja garbhane janma Ape, eTale sulasAnA mRtagarbhane ThekANe te devatAe devakInA sajIvana garbhane mUkyA ane tenA mRtagarbha devakI pAse mUkyA. evI rIte te devatAe pheraphAra karI dIdhe. kaMse pelI sulasAnA mRtagarbhane paththaranI zilA upara daDhapaNe aphaLAvyA. (ane pite mArI nAkhyAnuM mAnavA lAge.) e rIte devakInA kharA cha garbha sulasAne ghera putranI jema tenuM stanapAna karIne sukhe sukhe vRddhi pAmavA lAgyA. temanAM anIyaza, anaMtasena; ajitasena, nihatAri, devayazA ane zatrasena evAM temaNe nAma pADyAM. anyadA RtusnAtA devakIenizAne aMte siMha, sUrya, agni, gaja, vaja, vimAna ane padmasarevara e sAta svama joyAM. te vakhate gaMgadattane jIva mahAzukadevalokamAMthI vIne tenI kukSimAM avataryo. eTale khANanI bhUmi jema ratnane dhAraNa kare tema devakIe garbha dhAraNa karyo. anukrame zrAvaNa mAsanI kRSNa aSTamIe madhyarAtre devakIe kRSNa varNavALA putrane janma ApyuM. je putra devanA sAMnidhyathI janmatAM ja zatruonA daSTipAtane nAza karanAre thaye. jyAre tene janma thaye tyAre tenA pakSanA devatAoe kaMse rAkhelA cokIdAra purUSane pitAnI zaktithI jANe viSapAna karyuM hoya tema nidrAvaza karI dIdhA. te samaye devakIe pitAnA patine bolAvIne kahyuM, "he nAtha ! mitrarUpe zatru evA pApI kase tamane vANIthI bAMdhI lIdhA ane te pApIe mArA cha putrane janmatAM ja mArI nAkhyA, mATe A putranI mAyAvaDe paNa rakSA karo, bALakanI rakSA karavA mATe mAyA karavI temAM pApa lAgatuM nathI. mArA A bALakane tame naMdanA gokuLamAM laI jAo, tyAM mosALanI jema rahIne A putra mATe thaze." AvAM tenAM vacana sAMbhaLI te bahu sAro vicAra karyo ema bolatAM nehAddha vasudeva te bALakane laIne jemAM paheregIro suI gayA hatA evA te gharamAMthI bahAra nIkaLyA. te vakhate devatAoe te bALaka upara chatra dharyuM, puSpanI vRSTi karI ane ATha ugra dIvAothI mArgamAM udyata karavA lAgyA. pachI veta vRSabharUpa thaIne te devatAoe bIjAo na jANe tema nagarInAM dvAra ughADI dIdhAM. jyAre vasudeva gepura (daravAjA) pAse AvyA, eTale pAMjarAmAM rahelA ugrasena rAjAe "A zuM? ema vismayathI vasudevane pUchyuM, eTale "A kaMsane zatru che ema kahIne vasudeve harSathI te bALaka ugrasenane batAve, ane kahyuM, "he rAjana ! A bALakathI tamArA zatrune nigraha thaze ane A bALakathI ja tamAro udaya thaze, paNa A vArtA keIne kaheze nahIM. ugrasene kahyuM "emaja thAo." pachI vasudeva naMdane ghera pahoMcyA. te samaye naMdanI strI yazodAe paNa eka putrIne janma Apyo hato, eTale vasudeve tene putra ApIne tenI putrI lIdhI, ane devakInI pAse laI jaI tene paDakhe putrane sthAnake mUkI dIdhI. vasudeva A pramANe pheraphAra karIne bahAra gayA eTale kaMsanA purUSe jAgI UThaDyA, ane "zuM jagyuM ?' ema pUchatA aMdara AvyA. tyAM putrI AvelI temanA jevAmAM AvI. tethI teo te putrIne kaMsanI pAse laI gayA. tene jaI kaMsa vicAravA lAge ke je sAtame garbha mArA mRtyune mATe thavAno hato te te A strImAtra thaye, tethI huM dhAruM chuM ke muninuM vacana mithyA thayuM. te have A bALakIne 1. zyAma.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 sa 5 mA vya zAmATe mAravI !' evuM vicArI te khALAnI eka bAjunI nAsikA cheDhIne tene devakIne pAchI sAMpI. ahIM kRSNa aMgane lIdhe kRSNa evA nAmathI elAvAtA devakInA putra devatAoe rakSA karAtA naMdane ghera vRddhi pAmavA lAgyA. eka mAsa vyatIta thayA pachI devakIe vasudevane kahyuM, he nAtha ! te putrane jovAne huM utka MThita thai chuM, mATe huM Aje gAkuLamAM jaiza,' vasudeve kahyuM, 'priye ! jo tame akasmAt tyAM jazeA te kaMsanA jANavAmAM Avaze, mATe koi paNa kAraNu khatAvIne javu' ucita che, tethI ghaNI strIone sAthe laI gAyane mAge gApUjA karatAM karatAM tame gAkuLamAM jAe.' devakI te pramANe karIne naMdanA gokuLamAM AvI. tyAM hRdayamAM zrIvatsanA lAMchanavALA, nIla kamaLa jevI kAMtivALo, praphullita kamaLa jevAM netravALA, kara caraNamAM cakrAdikanAM cihnovALA ane jANe nirmaLa karela nIlamaNi hoya tevA hRdayanadana putra yazeAdAnA utsa`gamAM rahelA teNe joyA. pachI devakI geApUjAnA miSathI ha`mezAM tyAM javA lAgI, tyArathI lAkAmAM geApUjAnuM vrata pravatu anyadA sUkanI be putrI zakuni ane pUtanA vidyAdharIo ke je pitAnuM baira levAne mATe vasudevanA bIjo apakAra karavAne asamartha hatI, te DAkaNanI jevI pASiNI khecarI cazeAdA ane naMda vagaranA ekalA rahelA kRSNane mAravAne mATe gAkuLamAM AvI. zanie gADA upara besI nIce rahelA kRSNane dabAvyA ane tenI pAse kaTu zabda karyA; eTale pUtanAe viSathI lipta karelu. pAtAnu stana kRSNanA mukhamAM ApyuM. te vakhate kRSNanI sAMnidhyamAM rahelA devatAoe te gADA vaDeja te anene prahAra karIne mArI nAkhI. naMda ghera gayA eTale ekalA rahelA kRSNane, vikhAI gayelA gADAne ane pelI mRtyu pAmelI e khecarIone teNe joi. 'huM luMTAyA ' ema khelatA na de kRSNane utsaMgamAM lIdhA ane AkSepathI gAvALAne kahyuM 'A gADuM zI rIte vikhAI gayuM ? ane A rAkSasa jevI rUdhirathI vyApta mRtyu pAmelI e strIe kANu che ? are ! A mAro vatsa kRSNa ekAkI tenA bhAgyathI ja jIvatA rahyo che.' geApa khelyA- he svAmin ! khALa chatAM paNa A tamArA baLavAna bALake gADAne vikhI nAkhyu che ane te ekaleja A e khecarIne mArI nAkhI che.' te' sAMbhaLI naMde kRSNanAM khadhAM aMga joyAM. tene sarva aMgamAM akSata joi naMde yazeAdAne kahyuM he bhadre ! A putrane ekalA mUkIne khIjuM kAma karavA tuM zA mATe jAya che ? Aje te thoDo vakhata paNa tene reDhA mUkayA teTalAmAM to te AvA sa`kaTamAM AvI paDaghA, mATe have tAre ghInA ghaDA DhoLAI jatA hoya tApaNu e kRSNane mUkIne khIje javu nahIM, tAre mAtra ene jALavavA, bIjuM kAMI paNa kAma karavAnI jarUra nathI.'A pramANe peAtAnAM patinAM vacanA sAMbhaLIne hA ! 'hANI !' ema khelatI ane hAthavaDe chAtI kuTatI yazeAdA kRSNa pAse AvI ane teDI lIdhA. pachI bhAI ! tane kAMI vAgyu' teA nathIne ?" ema pUchatAM teNe kRSNanAM sarva a`ga tapAsyAM, badhe hAtha pherabyA, tenA mastaka para cuMbana karyuM' ane chAtI sAthe dabAvyA. tyArathI yazeAdA AdarapUrvaka niraMtara tene peAtAnI pAseja rAkhavAM lAgA. te chatAM paNa utsAhazALa kRSNa chaLa meLavIne Ama tema bhAgI javA lAgyA. anyadA eka doraDI kRSNanA uttara sAthe bAMdhI, ane te doraDI eka UdbhUkhala sAthe khAMdhIne tenA bhAgI javAthI bItI khItI yazeAdA pADozAne ghera gaI. te vakhate sUpa ke 1. zALa mAMDavAne kASTanA khAMDaNI.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 8 mu' 23 vidyAdharanA putra potAnA pitAmaha su'badhI vairane sabhArIne tyAM AvyA ane pAse pAse rahelAM arjuna jAtinAM be vRkSarUpa te thayA. pachI kRSNane uddakhala sahita cAMpI mAravA mATe te e vRkSanA aMtaramAM tene lAvavAne prayatna karavA lAgyA, eTale kRSNanA rakSaka devatAoe te arjuna vRkSane bhAMgI nAkhIne tene atyaMta prahAra karyAM. tevAmAM 'kRSNe hAthInAM baccAMnI jema bane arjuna vRkSeA bhAMgI nAkhyAM che' evI vAta sAMbhaLIne na cazeAdA sahita tyAM AvyAM. temaNe dhULIvaDe dhRsara thayelA kRSNanA mastakapara cuMbana karyuM, te vakhate udarane dAma (doraDA) vaDe bAMdhela dekhIne badhA gopA tene "DhAmAda" kahIne elAvavA lAgyA. geApAne ane geApAMganAone te bahu vahAlA (prANavalbha) lAgatA hovAthI te tene rAtrI divasa chAtI para, kheALAmAM ane mastakapara rAkhavA lAgyA. kRSNa dahIMnuM mathana karavAnI mathanI (gALI) mAMthI capaLapaNe mAkhaNa laI laine khAi jatA hatA, paraMtu snehArdra temaja kautuka jovAnA Icchaka gAvALA tene vAratA naheAtA. koI ne mAre, svecchAe krU, vicare ane kAMi upADI jAya teApaNa yazeAdAno putra gAvALAne AnaMda utpanna karato hato. tene rakhe kAMI kaSTa Ave eTalA mATe kRSNa jyAre doDatA tyAre gopA tene pakaDI rAkhavA mATe tenI pAchaLa doDatA hatA, paraMtu teo tene theAbhI zakatA nahI', mAtra tenA sneharUpa guNa (doraDA) vaDe AkarSita thaIne tenI pAchaLa jatA hatA. samudravijayAdi dazArtAe paNa sAMbhaLyu ke 'kRSNe bALaka chatAM zakuni ne pUtanAne mArI nAkhI. 'gADuM bhAMgI nAkhyu ane arjuna jAtinAM be vrukSA unmULI nAkhyAM.' A vAta sAMbhaLIne vasudeva ciMtavavA lAgyA ke--me mArA putrane gApace che, chatAM paNa tenA parAkramathI te prasiddha thaze ane tene kaMsa paNa jANaze, tethI te tenuM ama'gaLa karavAno prayAsa karaze. jo ke tema karavAmAM have te sama thaze nahIM, para Mtu te khALakanI sahAya karavA mATe eka putrane mAkaluM teA ThIka, paNa kadi krUra vigeremAMthI kAine meAkalIza tA tene te te krUra buddhivALA kaMsa eLakhatA hAvAthI UlaTA tene vizeSa zaka paDaze, mATe balarAmane ja tyAM mokalavA yAgya che, kemake hajI tene kaMsa eLakhatA nathI.' A pramANe nizcaya karIne kRSNanA kuzaLane mATe rAhiNI sahita rAmane zauya purathI teDI lAvavA mATe vasudeve eka mANasane samajAvIne mekalyA. temanA AvyA pachI rAmane potAnI pAse khelAvI, sarva hakIkata yathArtha rIte samajAvI, zikhAmaNa ApIne tene naMda tathA yazeAdAne putrapaNe apaNu karyAM. baLarAmanA gokuLamAM gayA pachI daza dhanuSya UMcA zarIravALA ane suMdara AkRtivALA te baMne bIjA sarva kArya mUkIne nirnimeSa netre gAvaDe jovAtA krIDA karavA lAgyA. baLarAmanI pAse kRSNe dhanurveda temaja anya sarva kaLAe zikhyA ane geApavaDe sevA karatA sukhe rahevA lAgyA. koI vakhata te baMne mitro thatA hatA, ane keAI vakhata ziSya ane AcAya thatA hatA. e pramANe kSaNamAtra paNa avicAgIpaNe rahetA satA tee vividha prakAranI ceSTA karavA lAgyA. mArge cAlatAM madonmatta khaLakone puchaDAvaDe pakaDIne kezava UbhA rAkhatA hatA, te vakhate rAma bhAInA baLane jANatA heAvAthI udAsInI jema joyA karatA hatA. e pramANe jema jema kRSNa vRddhi pAmatA gayA tema tema gopAMganAonAM cittamAM temane jovAthI kAmadevanA vikAra utpanna karavA lAgyA. kRSNane vacamAM besADIne te tenA phratI phudaDI khAIne rAsaDA gAvA lAgI ane kamaLa pharatI bhamarIo pharyA kare tema nibhara citte tenA pharatIpharavA lAgI; ane tenI sAmu joi rahetI gApAMganAe 3. sAya.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 saga 5 me jema pitAnAM netrone baMdha karatI hatI tema "kRSNa, kRSNa, belatI satI pitAnA ThapuTane paNa baMdha karatI nahotI. kRSNanI tarapha manavALI gopAMganAo dudha dehatI vakhate dudhanI dhArAne pRthvI para paDatI paNa jANatI nahatI. kRSNa jyAre parA mukha thaIne jatA hoya tyAre tene potAnI sAmuM jovarAvavA mATe vagara kAraNe te trAsa pAmI hoya tema pokAra karatI hatI, kAraNa ke te trAsa pAmelAnuM rakSaNa karanArA hatA. keTalI vakhata siMduvArAdi pupanI mALAo guMthI guMthIne gopIo piteja svayaMvaramALAnI jema te mALAone kRSNanA hadayapara paherAvatI hatI. vaLI jANI joIne gopIo gIta nRtyAdikamAM khalita thatI hatI ke jethI zikSAnA miSe kRSNa AlApa karI batAve. vikArane nahIM gopavI zakanArI gepI harakoI prakAre kRSNane bolAvatI hatI ane tene sparza karatI hatI. mayUrapicchanAM AbharaNavALA kRSNa gepIonAM gAnathI avicchinnapaNe pUratA karNavALA thayA satA gopALa gujarIne bolatA hatA. jyAre kaI paNa gepI yAcanA karatI tyAre kaccha agAdha jaLamAM rahelAM kamaLane paNa haMsanI jema lIlAmAtramAM tarIne lAvI ApatA hatA. baLarAmane gopIo oLaMbhA ApatI hatI ke tamArA laghu bhAI dIThA chatAM amArAM cittane hire che ane nathI dekhAtA tyAre amArAM jIvitane hare che. girizRMga para besIne veNune madhura svare vagADatA ane nRtya karatA kRSNa baLarAmane vAraMvAra hasAvatAM hatA. jyAre gopIe gAtI hatI ane kRSNa nAcatA hatA tyAre baLarAma raMgAcAryanI jema ubhaTapaNe hastatALI detA hatA. A pramANe tyAM krIDA karatA rAma kRSNane suSamAM kALanI jema atyaMta sukhamAM agyAra varSa vItI gayAM. ahIM sUryapUramAM samudravijayanI priyA zivAdevIe ekadA zeSa rAtrI bAkI rahI tyAre hAthI, vRSabha, siMha, lakSmIdevI, puSpamALa, caMdra, sUrya, vaja, kuMbha, paddhasarovara, samudra, vimAna, ratnapuMja ane agni e cauda mahA svane dIThAM. te vakhate kArtika kRSNa dvAdazIe citrA nakSatramAM caMdrane vega arthe sate aparAjita vimAnathI cavIne zaMkharAjAne jIva zivAdevInI kukSimAM putrapaNe utpanna thayuM. te vakhate nArakInA jIne paNa sukha thayuM ane traNa jagatamAM udyota thayuM. "arihaMtano kalyANakane vakhate avazya e pramANe thAya che." pachI zivAdevIe jAgIne samudravijaya rAjAne te svapnanI sarva vAta kahI batAvI. samudravijaye svapnArtha pUchavAne mATe kroDukine bolAvyuM, eTale te tarata Avyo. tevAmAM eka cAraNazramaNa svayameva tyAM padhAryA; rAjAe UbhA thaIne temane vaMdanA karI ane eka uttama Asana para besADyA. pachI te kroDukine ane munine rAjAe svapnanuM phaLa pUchayuM. temaNe kahyuM ke tamAre traNa jagatanA pati evA tIrthakara putra thaze." A pramANe kahIne te muni utpati gayA. rAjAne rANI temanI vANIthI jANe amRvavaDe nAhyA hoya ema atyaMta harSa pAmyA te divasathI devInI jema sukhane ApanAra ane pratyeka aMgamAM lAvaNya ane saubhAgyanA utkarSane ApanAra gUgarbhane zivAdevIe dhAraNa karyo. anukrame garbhasthiti pUrNa thaye zrAvaNa mAsanI zukala paMcamInI rAtrie citrA nakSatramAM caMdrano yoga Avye chate kRSNa varNavALA ane zaMkhanA lAMchanavALA putrane zivAdevIe janma Ape. te vakhate chappana dizAkumArIeAe potapotAne sthAnakethI tyAM AvIne zivAdevI ane jibeMkanuM prasUtikarma karyuM. pachI zaka iMdra tyAM AvI pAMca rUpa karyA, temAM eka rUpavaDe prabhune hAthamAM grahaNa karyA, be rU5 vaDe cAmara viMjavA lAgyA, eka rUpavaDe mastaka upara ujajavaLa chatra dhAraNa karyuM ane eka rUpavaDe hAthamAM vaja laIne nATakIAnI jema
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM . 265 prabhunI AgaLa nAcatA nAcatA cAlyA. e pramANe merUparvatanA zikhara upara ati pAMDukabalA nAmanI zilA pAse AvyA. te zilA uparanA ati ucca siMhAsana upara bhagavaMtane kheALAmAM laIne zaka iMdra beThA. te vakhate azrutAdi tresaTha IMdro paNa tatkALa tyAM AvyA ane temaNe zrI jineMdrane bhaktipUrvaka snAna karAvyuM. pachI IzAna idranA kheALAmAM prabhune arpaNa karIne zakra I che vidhipUrvaka prabhune snAtra karyuM ane kusumAdikathI pUjA karI. pachI svAmInI AratI utArI. namaskAra karI, aMjalI jeDIne bhaktinirbhara vANIvaDe che A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. "he mokSagAmI ane zivAdevInI kukSirUpa zuktimAM muktAmaNi samAna pratye ! tame kalyANanA eka sthAnarUpa ane kalyANanA karanArA che. jemanI samIpe ja mokSa raheluM che evA. samasta vastuo jemane pragaTa thayela che evA ane vividha prakAranI RddhinA nidhAnarUpa evA he bAvIzamAM tIrthakara ! tamane namaskAra thAo. tame carama dehadhArI jagadgurU cho; tamArA janmathI harivaMza ane A bharatakSetranI bhUmi paNa pavitra thaI che. he trijagadagurU ! tame ja kRpAnA eka AdhAra che, brahmasvarUpanA eka sthAna che ane ezvaryanA advitIya Azraya che. he jagatpati! tamArA darzana karIneja ati mahimAvaDe prANIonA mohane vidhvaMsa thavAthI ApanuM dezanAkarma siddha thAya che. harivaMzamAM apUrva muktAphaLa samAna he prabho ! tame kAraNa vinA trAtA, hetu vinA vatsala ane nimitta vinA bhartA che, atyAre aparAjita vimAna karatAM paNa bharatakSetra uttama che, kAraNa ke temAM lokonA sukhane mATe bodhana ApanAra evA Apa avataryA cho. he bhagavaMta! tamArA caraNa niraMtara mArA mAnasane viSe haMsapaNAne bhajo ane mArI vANI tamArA guNanI stavanA karavAvaDe caritArtha (saphaLa) thAo." A pramANe stuti karI jagannAtha prabhune upADIne IMdra zivAdevI pAse AvyA ane temanI pAsethI jema lIdhA hatA temaja mUkI dIdhA. pachI bhagavaMtanuM pAlana karavA mATe pAMca apsarAone dhAtrI tarIke tyAM rahevA AjJA karIne iMdra naMdIzvara dvIpe gayA ane tyAM yAtrA karIne potAne sthAnake gayA. prAtaHkALe sUryanI jema ughAta karatA mahA kAMtimAna putrane joIne samudravijaya rAjAe harSita thaIne mahA janmotsava karyo. bhagavaMta garbhamAM hatA tyAre mAtAe ariSTamayI cakradhArA svapnamAM joI hatI, tethI pitAe temanuM "ariSTanemi" nAma sthApana karyuM. ariSTanemino janma sAMbhaLIne harSanA prakarSathI vasudevAdike mathurAmAM paNa mahotsava karyo. anyadA devakI pAse AvelA kase tenA gharamAM ghANapuTa 1 chedelI pilI kanyAne dIThI. tethI bhaya pAmelA kaMse potAne ghera AvI uttama nimittiyAne bolAvIne pUchayuM ke devakInA sAtamA garbhathI mAruM mRtyu thaze ema eka munie kahyuM hatuM te vRthA che ke kema ? mittike kahyuM ke "RSinuM kaheluM mizyA thatuM ja nathI, tethI tamAre aMta lAvanAra devakIne sAtamo garbha keI paNa sthAnake jIvata che ema jANaje. tenI parIkSA mATe ariSTa nAmano tamAre baLavAna baLada, kezI nAmano mahAna azva ane durdAta evA khara ane meSa vRMdAvanamAM chuTA mUke. parvata jevA daDha e cArene svecchAe krIDA karatA karatA je mArI 1 nAsikA. 34
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 saga 5 mo nAkhaze te ja devakIno sAtame garbha tamane haNanAra che ema jANaje. vaLI kamAgata jJAnIoe kahyuM che ke bhujAbaLamAM vAsudeva Itara janothI dukhe sparza thAya tevA hoya che. te vAsudeva mahAkrUra kALInAgane damaze, cANUra malluno vadha karaze, tamArA padyottara ne caMpaka nAmanA be hAthIne mAraze, ane te ja tamane paNa mAraze." A pramANenAM mittikanAM vacanathI pitAnA zatrune jANavA mATe ariSTAdika cAre baLavAn pazune kase vRndAvanamAM chUTA mUkyA ane cAra tathA muSTika nAmanA be mallane zrama karavA mATe AjJA karI. mUrtivaMta ariSTa je ariSTa baLada zaraddaRtumAM vRndAvanamAM jatA AvatA gopalokone upadrava karavA lAgyo. te baLada nadInA taTapara rahelA kAdavane uDADe tema zaganA agra bhAgathI gAyane uDADavA lAge, ane tuMDAgrathI ghInAM aneka bhajanone DhoLI nAkhavA lAgyo. tenA AvA upadvavathI he kRSNa ! he kRSNa! he rAma ! he rAma ! amArI rakSA kare, rakSA kare." evA ati dIna kalakala zabdo gevALe karavA lAgyA. tene A kalakalATa sAMbhaLIne saMbhramathI "A zuM?" ema bolatA kRSNa rAma sahita tyAM deDI gayA; eTale mahAbaLavAnuM te vRSabhane temaNe dIThe. te vakhate "amAre gAyanuM kAMI kAma nathI ane ghInI paNa jarUra nathI ema aneka vRddhoe niSedha karyA chatAM paNa kRSNa te vRSabhane bolAvyA. temanA AvAnathI zIMgaDAMone namAvI, roSavaDe mukhanuM AkuMcana karI ane purachane UMcuM karIne te baLada geviMdanI sAme deDa; eTale tene zIgaDAvaDe pakaDI zIdhra tenuM gaLuM vALI daI nirUchavAsa karIne kRNe tene mArI nAkhe. ariSTanA maraNa pAmavAthI jANe temanuM mRtyu ja maraNa pAmyuM hoya evA te govALo khuzI thayA ane kRSNane jovAnI tRSNA dharAvatA tene pUjavA lAgyA. - kRSNa vRMdAvanamAM krIDA karatA hatA tevAmAM anyadA kaMsane kezI nAme baLavAna azva yamarAjAnI jema duSTa AzA dharAvate mukha phADIne tyAM AvyA. dAMta vaDe vAchaDAone grahaNa karatA, khurIvaDe garbhiNI gAyone haNatA ane bhayaMkara haSArava karatA e azvane joIne kRSNa tenI tarjanA karI. pachI mAravAnI IcchAthI prasArelA ane dAMtarUpI karavatathI dArUNa evA tenA mukhamAM vajanA je pitAne hAtha kRSNa vALIne nAkhI dIdho. grIvA sudhI te hAtha laI jaIne tenA vaDe tenuM mukha evuM phADI nAMkhyuM ke jethI te ariSTanA samUhanI jema tatkALa prANurahita thaI gayo. eka vakhate kaMsane parAkramI e khara ane meMDho tyAM AvyA, temane paNa mahAbhuja kRSNa lIlAmAtramAM mArI nAkhyA. A che mArI nAkhelA sAMbhaLIne kaMse zatrunI barAbara parIkSA karavAne mATe - * * nI tenI upAsanA karavA mATe gAyu. - vAne rahyo, prAtaHkALe anuja baMdhu rAmana - - - sAthe laI te cAle. meTAM vRkSothI saMkIrNa evA mArge cAlatAM tene ratha aka paLA vRkSa sAthe bharAye. te rathane choDAvavAne anAdhaSTi samartha thaye nahIM. te vakhate page
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 267 cAlatA kRSNa lIlAmAtramAM te vaDane umaLIne dUra pheMkI dIdhe, ane rathane mArga sarala karI dIdhe. anAdhaSTi kRSNanuM parAkrama jaIne bahu khuzI thaye, tethI ratha uparathI nIce utarI teNe kRSNane AliMgana dIdhuM ane rathamAM besADyA. anukrame yamunA nadI utarI mathurAnagarImAM praveza karIne jyAM aneka rAjAo beThelA che evI zArDaga dhanuSyavALI sabhAmAM teo AvyA. tyAM jANe dhanuSyanI adhiSThAtrI devatA hoya tevI kamaLalocanA satyabhAmAM temanA jovAmAM AvI. satyabhAmAe kRSNanA sAmuM satRSNa dRSTie joyuM, ane tatkALa teNI kAmadevanA bANathI pIDita thaI manavaDe kRSNane varI cUkI. prathama anAvRSTie dhanuSya pAse jaIne te upADavA mAMDayuM; paNa kAdavavALI bhUmimAM jene paga lapaTa gaye hoya evA UMTanI jema te pRthvI para paDI gaye; tene hAra tuTI gaye, mugaTa bhAMgI gaye ane kuMDaLa paDI gayAM. te joI satyabhAmAM svalpa ane bIjA save vikasita netre khuba hasI paDayA. A sarvanA hAsyane nahIM sahana karatAM kRSNa puSpamALAnI jema lIlAmAtramAM te dhanuSyane upADI lIdhuM ane tenI paNacha caDAvI. kuMDaLAkAra karelA te tejasvI dhanuSyavaDe IMdradhanuSyathI jema nave varSa te megha zobhe tema kRSNa bhavA lAgyA. pachI anAvRSTi ghera jaI tenA dvAra pAse kRSNane rathamAM besADI rAkhI pite ekale gRhamAM gayA ane pitA vasudevane kahyuM ke "he tAta ! meM ekalAe zArDaga dhanuSyane caDhAvI dIdhuM che, ke jene bIjA rAjAo sparza paNa karI zakyA nahotA. te sAMbhaLatAM ja vasudeve AkSepathI kahyuM ke " tyAre tuM satvara cAlyo jA, kAraNa ke tane dhanuSya caDhAvanAra jANaze te kaMsa tatkALa mArI nAMkhaze." A pramANe sAMbhaLI anAvRSTi bhaya pAmI zIdhra gharanI bahAra nIkaLe, ane kRSNanI sAthe satvara naMdanA gokuLamAM AvyuM. tyAMthI rAma kRNunI AjJA laIne ekale zauryapura gaye. ahI lAkomAM vArtA cAlI ke naMdanA putre dhanuSyane caDhAvyuM. te dhanuSyanA caDhAvavAthI kaMsa atyaMta dubhANe, tethI teNe dhanuSyanA mahotsavane dUra karIne bAyuddha karavA mATe sarva mallone AjJA karI. te prasaMgamAM bolAvelA rAjAo mallayuddha jevAnI IcchAthI maMcanI upara AvI AvIne beThA ane moTA maMca upara beThelA kaMsanI sAme daSTi rAkhavA lAgyA. kaMsane duSTa bhAva jANuMne vasudeve pitAnA sarva jayeSTha baMdhuone ane akrUra vigere putrane tyAM bolAvyA. tejavaDe sUryanA jevA teone kaMse satkAra karIne UMce maMca upara besADyA. malayuddhanA utsavanI vArtA sAMbhaLIne kRSNa rAmane kahyuM, "AryabaMdhu ! cAle, ApaNe mathurAmAM jaIne mallayuddhanuM kautuka joIe." te kabula karI rAme yazodAne kahyuM, "mAtA ! amAre mathurApurI javuM che, mATe amArI snAna vigerenI taiyArI karo." temAM yazodAne kAMIka maMda jaI baLadeve kRSNathI thavAnA tenA bhrAtRvadhanI prastAvanA karavA mATeja hoyanI tema AkSepathI kahyuM "are yazodA ! tuM pUrvane dAsIbhAva bhUlI gaI? jethI amArI AjJAne satvara karavAmAM vilaMba kare che ? AvAM rAmanAM vacanathI kRSNanA manamAM bahu kheda thaye, tethI te nisteja thaI gayA. pachI tene baLarAma yamunA nadImAM snAna karAvavAne laI gayA. tyAM rAme kRSNane pUchayuM, "he vatsa ! comAsAnA meghavAyuno sparza thayelA darpa NanI jema tuM nisteja kema lAge che ?" kRSNa baLadevane gaddagada akSare kahyuM "bhadra ! tame mArI mAtA yazodAne AkSepathI dAsI kahIne kema bolAvI ?" rAme miSTa ane manohara vacanavaDe kRSNane kahyuM, "vatsa ! te yazodA tArI mAtA nathI ane naMda pitA nathI, paNa
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 sarga 5 mAM devarAjAnI putrI devakI tArI mAtA che ane vizvamAM advitIya vIra temaja mahA sabhAgyavAnuM vasudeva tArA pitA che. stanapathI pRthvIne siMcana karatA devakI netramAM athu lAvI pratyeka mAse tane jovA mATe ahIM Ave che. dAkSiNyatAnA sAgara evA ApaNA pitA vasudeva kaMsanA AgrahathI mathurAmAM rahelA che. huM tamAre mATe sApana (sAvaka) bhAI chuM. tamArI upara vikranI zaMkAvALA pitAnI AjJAthI huM tamArI rakSA karavAne ahIM Avyo chuM." kRNe pUchayuM "tyAre pitAe mane ahIM kema rAkhe che?' eTale rAme kaMsanuM brAtRvadha saMbaMdhI badhuM vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI vAyavaDe agninI jema kRSNane dorUNa kIdha caDyA, jethI teNe tatkALa kaMsane mAravAnI pratijJA karI. pachI nadImAM snAna karavAne praveza karyo. kaMsane priyamitra hoya te kAliya nAme sarpa yamunAnA jaLamAM magna thaI kRSNane DesavA mATe tenI sAme deDe tenA phaNAmaNinA prakAzathI " A zuM haze ?' ema saMbhrama pAmI rAma kaMIka kahetA hatA, tevAmAM te kRSNa kamaLanALanI peThe tene pakaDI lIdhe. pachI kamaLanA nALathI tene vRSabhanI jema nAsikAmAM nathI lIdhe, ane tenI upara caDhIne kRNe tene ghaNIvAra jaLamAM pheravyuM. pachI tene nijIva je karI atyaMta kheda pamADIne kRSNa bahAra nIkaLyA. te vakhate snAnavidhi karanArA brAhmaNe kautukathI tyAM AvIne kRSNane viTAI vaLyA. gepathI vIMTAyelA rAma tathA kRSNa mathurA tarapha cAlyA, ane keTalIka vAre te nagarInA daravAjA pAse AvyA. te vakhate kaMsanI AjJAthI mahAvate paDyottara ane caMpaka nAmanA be hAthIne taiyAra rAkhyA hatA tene preraNa karI, tethI te baMne tenI sanmukha deDaDyA. kRSNa dAMta kheMcI kADhIne muSTinA prahArathI siMhanI jema paDyottarane mArI nAkhyuM ane rAme caMpakane mArI nAkhyo. te vakhate nagarajane paraspara vismaya pAmI batAvavA lAgyA ke "A baMne ariSTa vRSabha vigerene mAranAra naMdanA putra che. pachI nIla ane pIta vastrane dhAraNa karanArA, vanamALAne dharanArA ane ge vALIothI vITAyelA te banne bhAIo malenA akSavATa (akheDA)mAM AvyA tyAM eka mahAmaMcanI upara beThelA lokone uThADI te para baMne bhAIo parivAra sAthe niHzaMka thaIne beThA. pachI rAme kRSNane kaMsa zatrune batAvyo ane pachI anukrame samudravijayAdi dazA kAkAone ane tenI pAchaLa beThelA pitAnA petAne oLakhAvyA. te samaye " A deva jevA be purUSa koNa haze ?" ema maMca upara rahelA rAjAo ane nagarajano paraspara vicAra karatA temane jovA lAgyA. kaMsanI AjJAthI prathama to te akhADAmAM aneka male yuddha karavA lAgyA. pachI kaMse prerela cANura malla parvatanI AkRti dharate Ubhe thaye. meghanI jema ugra garjanA karate ane karAroTavaDe sarva rAjAone AkSepa karate te UMce svare bolyA " je ke I vIraputra hoya athavA je kaI vIramAnI durdhara purUSa hoya te mArI bAhayuddhanI zraddhA pUrI kare." ( A pramANe ati garjanA karatA cAranA gavane nahI sahana karatA mahAbhuja kRSNa maMca uparathI nIce UtarIne tenI sAme karATa karyo. siMhanA puMchanA ATanI jema te kRSNanA karATe ugra dhvanithI bhUmi ane aMtarIkSane phADI nAkhyAM. "A cANura vaya ane naputhI maTe, zrama karavA vaDe kaThora, bAhuyuddhathI ja AjIvikA karanAre ane daityanI
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 269 je sadA dUra che, ane A kRSNa duSpamukha, mugdha, kamaLadarathI paNa kamaLa ane vanavAsI hovAthI mallayuddhanA abhyAsa vagaranI che, tethI A baMnenuM yuddha ghaTatuM nathI, A aghaTita thAya che, AvA vizvaniMdita kAmane dhikkAra che." A pramANe UMce svare bolatA lokono kolAhaLa cAre tarapha thaI rahyo. eTale ke te bALakane ahIM koNa lAvyuM che ? gAyanA dudha pIvAthI unmatta thayelA teo svecchAe ahIM Avela che, te te svecchAthI yuddha kare temAM tene koNa vAre ? tema chatAM jene A baMnenI pIDA thatI hoya te judA paDIne mane jaNAve." kaMsanAM AvAM vacana sAMbhaLI sarve ja cUpa thaI gayA. pachI netrakamaLane vikAsa karatA kRSNa bolyA "cANaramalla kuMjara rAjapiMDathI purNa thayela che, sadA mallayuddhano abhyAsa karanAra che ane zarIre mahA samartha che, te chatAM gAyanA dudhanuM pAna karIne jIvanAra huM gopALane bALaka siMhane zizu jema hAthIne mAre tema tene mArI nAkhuM chuM, te sarve loke avalekana karo." kaSNunAM AvAM parAkramanAM vacana sAMbhaLI kaMsa bhaya pAmyo, eTale tatkALa eka sAthe yuddha karavAne mATe teNe bIjA muSTika nAmanA mallane AjJA karI. muSTikane uThelo joI baLarAma tarataja maMca uparathI nIce utaryA ane raNakarmamAM catura evA teNe yuddha karavA mATe tene bolAvyA. kRSNa ane cANara tathA rAma ane muSTika nAgapAza jevI bhujAvaDe yuddha karavA pravartI. teonA caraNanyAsathI pRthvI kaMpAyamAna thaI ane karApheTanA zabdothI brahmAMDa maMDapa phuTI gaye. rAma ane kRSNa te muSTika ane cANarane tRNanA puLAnI jema UMce uchALyA, te joI lake khuzI thayA. pachI cANura ane muSTike rAmakRSNane saheja UMcA uchALyA te jeI sarva leke glAnamukhI thaI gayA. te vakhate kRSNa hAthI jema daMtamUzaLathI parvatanI upara tADanA kare tema deDha muSTithI cANaranI chAtI upara tADana karyuM, eTale jayane IcchatA cANare kRSNanI urasthaLamAM vA jevI muSTithI prahAra karyo. te prahArathI madyapAnanI jema kRSNane AMkhe aMdhArA AvI gayAM ane ati pIDita thaI AMkha mIMcIne te pRthvI para paDayA. te vakhate chaLane jANanAra kaMse daSTi vaDe cANasane preraNA karI eTale pApI cANura bebhAna thaIne paDelA kRSNane mAravA mATe deDyo. tene mAravAnI IcchAvALe jANI tatkALa baLadeve vaja jevA hAthanA prakaSTa(pahoMcA)ne tenA para prahAra karyo, je prahArathI cANura sAta dhanuSya pAcho khasI gaye. tevAmAM kRSNa paNa AzvAsana pAmIne ubhA thayA ane teNe yuddha karavA mATe cArane pharIvAra bolAvyo. pachI mahA parAkramI kRSNa cANane be jAnunI vacamAM laI dabAvI bhujAvaDe tenuM mastaka namAvIne e muSTino ghA karyo ke jethI cANura rUdhiranI dhArAne vamana karavA lAgyA ane tenAM lecana atyaMta vivaLa thaI gayAM, tethI kRSNa tene choDI dIdhuM. te ja kSaNe kRSNathI bhaya pAmyA hoya tema tenA prANe paNa tene choDI dIdhe, arthAt te maraNa pAmyuM. te vakhate bhaya ane kopathI kaMpato kaMsa bolyA " are ! A baMne adhama gepabALane mArI nAkho, vilaMba kare nahIM; ane A baMne sarponuM poSaNa karanAra naMdane paNa mAre ane e durmati naMdanuM sarvasva luMTIne ahIM laI Ave, temaja je naMdano pakSa laI vacamAM Ave tene paNa tenA jevA ja deSita gaNI mArI AjJAthI mArI nAkhe. e samaye krodhathI rAtAM netra karI kRSNa kahyuM "are pApI ! cANurane mAryo te paNa haju tuM tArA AtmAne marelo mAnato nathI ? te prathama mArAthI haNAtA tArA AtmAnI hamaNuM rakSA kara, pachI krodha karIne naMda vigerene mATe AjJA karaje.' A pramANe kahI kRSNa
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 sarga 5 mo uchALe mArI maMca upara caDhI kezavaDe pakaDIne kaMsane pRthvI para pADI dIdhuM. tene mukuTa pRthvI para paDI gaye, vastra khasI gayAM ane netra bhayathI saMbhrama pAmI gayAM. kasAIne ghera bAMdhelA pazunI jema te kaMsane kRNe kahyuM, "are adhama ! teM tArI rakSAne mATe vRthA garbhahatyAo karI, have tuM ja rahevAnuM nathI, tethI svakarmAnAM phaLa bhegava." te vakhate unmatta hAthIne siMha pakaDe tema harie kaMsane pakaDele joI badhA loke vismaya pAmI gayA ane aMtaramAM bIvA lAgyA. te samaye rAme baMdhanathI zvAsarahita karI yajJamAM lAvelA pazunI jema muSTikane mArI nAkhe. evAmAM kaMsanI rakSA karavA mATe rahelA kaMsanA subhaTo vividha prakAranAM Ayudho hAthamAM laIne kRSNane mAravA deDayA, eTale rAme eka mAMcaDAne staMbha ukheDI hAthamAM laIne madhapUDA uparathI makSikAone uDADe tema teone nasADI mUkyA. pachI kRSNa mastaka para caraNa mUkIne kaMsane mArI nAkhe ane vALane samudra bahAra kADhI nAkhe tema tene kezathI kheMcIne raMgamaMDapanI bahAra pheMkI dIdhe. kaMse prathamathI jarAsaMdhanA keTalA eka sainikone bolAvI rAkhyA hatA, teo rAma kRSNane mAravAne taiyAra thavA lAgyA. temane taiyAra thatAM joI rAjA samudravijaya taiyAra thaI yuddha karavAne AvyA, kAraNa ke temanuM AvavuM tene mATe ja hatuM. jyAre uzkela samudranI jema rAjA samudravijaya upaDIne AvyA eTale jarAsaMdhanA sainike daze dizAomAM nAsI gayA. pachI anAdhRNi samudravijayanI AjJAthI rAma kRSNane potAnA rathamAM besADIne vasudevane ghera laI gayA. sarva yAdava ane samudravijaya vigere paNa vasudevane ghera gayA ane tyAM ekaThA maLI sabhA bharIne beThA. vasudeva ardhAsana para rAmane ane utsaMgamAM kRSNane besADI netramAM azru lAvI temanA mastaka para vAraMvAra cuMbana karavA lAgyA. te vakhate vasudevanA moTA sahodara baMdhuoe tene pUchayuM ke "A zuM?' eTale vasudeve atimukta muninAM vRttAMtathI mAMDIne badhe vRttAMta kahI Ape. pachI rAjA samudravijaye kRSNane potAnA utsaMgamAM besADayA ane tenuM pAlana karavAthI prasanna thaI rAmanI vAraMvAra prazaMsA karI. te vakhate devakI eka pheNavALI putrIne sAthe laI tyAM AvyA, ane eka utkaMgamAMthI bIjA utsa. gamAM saMcaratA kRSNane teNe daDha AliMgana karyuM. pachI badhA yAdave harSAzru varSAvatA belyA, "he mahAbhuja vasudeva ! tame ekalAja A jagatane jItavAne samartha che, te chatAM tamArA bALakane janmatAM veMta ja e krUra kaMse mArI nAkhyA te tame kema sahana karyu? vasudeva bolyA- "meM janmathI ja satyavrata pALeluM che, tethI te vratanI rakSAne mATe prathama vacana ApeluM hovAthI) AvuM duSTa karma paNa sahana karyuM. prAMte devakInA AgrahathI A kRSNane naMdanA gokuLamAM mUkI AvI tene badale A naMdanI putrIne ahIM laI AvyA, eTale devakIno sAtame garbha kanyA mAtra jANuM e pApI kase avajJAthI nAsikanuM eka phoyaNuM chedIne A bALakIne choDI mUkI hatI." A pramANe vAtacita thayA pachI bhAI ane bhrAtRputranI saMmatithI samudravijaye kArAgRhamAMthI ugrasena rAjAne teDAvI maMgAvyA, ane tenI sAthe yamunAne kAMThe jaI sarvee kaMsanuM pretakArya karyuM. kaMsanI mAtAe ane bIjI patnIoe yamunA nadImAM tene jalAMjali ApI, paNa tenI rANI chavayazAe mAna dharIne jalAMjali ApI nahIM. te te kepa karIne belI ke "A rAma kRNa gepALane ane sarva saMtAna sahita dazAhane haNAvIne pachI 1 nAkanA eka bAjunAja ddhivALA.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 271 mArA patinuM pretakArya karIza, nahIMte huM agnimAM praveza karIza." AvI pratijJA laIne te chavayaza mathurAthI nIkaLI tatkALa pitAnA pitA jarAsaMdhe Azrita karela rAjagRhI nagarIe AvI. ahIM rAma kRSNanI anujJAthI samudravijaye ugrasenane mathurApurIno rAjA karyo. ugrasene pitAnI putrI satyabhAmAM kRSNane ApI ane kroDukie kahelA zubha divase tene yathAvidhi vivAha thaye. ahIM chavayazA chuTA keze rUdana karatI jANe mUrtimAn alakSmI hoya tema jarAsaMdhanI sabhAmAM AvI. jarAsaMdhe rUdananuM kAraNa pUchyuM eTale teNIe bahu prayAse atimuktane vRttAMta ane kaMsanA ghAta sudhInI sarva kathA kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI jarAsaMdha bekese prathama je devakIne mArI nahIM, te ja sAruM karyuM nahI. kAraNa ke tene mArI hato pachI kSetra vinA kRSi zI rIte thAta ? he vatsa! have tuM rUdana kara nahIM, huM mULathI kaMsanA sarva ghAtakone saparivAra mArI nAkhIne temanI strIone rovarAvIza." A pramANe kahevAvaDe chavayazAne zAMta karIne jarAsaMdhe samaka nAmanA rAjAne badhI vAta samajAvI samudravijayanI pAse mokalyo. te tatkALa mathurA purImAM AvyuM ane teNe rAjA samudravijayane kahyuM "tamArA svAmI jarAsaMdha tamane evI AjJA kare che ke-amArI putrI jIvayazA ane tenA snehane lIdhe tenA pati kaMsa baMne amane prANathI paNa vahAlA che, te kenAthI ajANyuM che? tame amArA sevako che te sukhe rahe, paNa te kaMsano droha karanArA rAma kRSNane amane seMpI dyo. vaLI e devakIno sAtame garbha che tethI tame tene arpaNa te kare ja che, chatAM tame tene gepana karavAno aparAdha karyo, tethI have pharIvAra amane seMpI dyo."
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 sarga 5 me nathI dubhAyA ? have A parAkramI rAma kRSNa ane bIjA akrUra vigere ame tArA AvA bhASaNane sahana karazuM nahI." A pramANe anAvRSNie tiraskAra kare ane samudravijaye upekSA karele te somakarAjA roSavivaLa thaI pitAnA sthAna tarapha cAlyA gaye. bIje divase dazApatie pitAnA sarva bAMdhavone ekaThA karI hitakAraka evA kropTaki nimittiyAne A pramANe pUchayuM, "he mahAzaya! amAre trikhaMDa bharatakSetranA pati jarAsaMdhanI sAthe vigraha UbhuM thayuM che, te have temAM pariNAma zuM Avaze te kaho." kArTuki bolyA, "he rAjendra ! A parAkramI rAma kRSNa thoDA samayamAM tene mArI trikhaMDa bhAratanA adhipati thaze, paNa hamaNAM tame pazcima dizA tarapha samudrataTane uddezIne jAo. tyAM jatAM ja tamArA zatruonA kSayano AraMbha thaze. mArge cAlatAM A satyabhAmAM je ThekANe be putrane janma Ape, te ThekANe eka nagarI vasAvIne tame niHzaMkapaNe raheje" krArTukinAM AvAM vacanathI rAjA samudravijaye uddaghASaNa karAvIne pitAnA sarva svajanene prayANanA khabara ApyA, ane agiyAra kuLakeTI yAdane laIne teNe mathurAnagarI choDI. anukrame zoryapura AvyA, tyAMthI paNa sAta kuLakoTI yAdane laIne jJAti sahita AgaLa cAlyA. ugrasena rAjA paNa samudravijayane anusarIne sAthe cAlyA. anukrame sarve vidhyagirinI madhyamAM thaIne sukhe AgaLa cAlavA lAgyA. - have pilA semika rAjAe ardhacakI jarAsaMdhanI pAse AvI sarva vRttAMta jaNAvyuM, ke je tenA krodharUpa agnimAM Idhana jevo thaI paDaye. te samaye krodha pAmelA jarAsaMdhane tenA kALa nAmanA putre kahyuM, "e tapasvI yAdave tamArI AgaLa keNuM mAtra che? mATe mane AjJA Apo, dizAonA aMtabhAgamAMthI, agnimAMthI athavA samudranA madhyamAMthI jyAM haze tyAMthI e yAdone kheMcI lAvI mArI nAkhIne ahIM AvIza. te sivAya pAcho nahIM AvuM, jarAsaMdhe pAMca rAjAo sAthe moTI senA ApIne kALane yAdave upara caDhAI karavAnI AjJA ApI. kALa potAnA bhAI yavana ane sahadeva sahita apazukanoe vAryo te paNa AgaLa cAlyA. yAdane pagale pagale cAlato kALa cheDA samayamAM vidhyAcaLanI najIkanI bhUmi ke jyAMthI yAdavo najIkamAM ja hatA tyAM AvI pahoMcyo. kALane najIka Avele jaI rAma kRSNanA rakSakadevatAoe eka dvAravALo, UMco ane vizALa eka parvata vikuoM; ane "ahIM raheluM yAdavenuM sainya ahIM agnithI bhasma thaI gayuM" ema belatI ane moTI citA pAse besIne rUdana karatI eka strIne vikuvI. tene joI kALa kALanI jema tenI pAse Avye; eTale te strIe kahyuM "tArAthI trAsa pAmIne badhA yAda A 'agnimAM pesI gayA, dazArDa ane rAma kRSNa paNa agnimAM pesI gayA. tethI badhAne viga thavAthI huM paNa A agnimAM pesuM chuM. A pramANe kahIne teNe agnimAM praveza karyo. devatAnA e kAryathI moha pAmele kALa agnimAM pesavAne taiyAra thaye, ane teNe potAnA bhAI sahadeva, yavana ane bIjA rAjAone kahyuM ke, meM pitAnI pAse ane bahenanI pAse pratiza karI che ke agni vigeremAMthI paNa kheMcI lAvIne huM yAdavone mArI nAkhIza . te yAdave mArA bhayathI ahIM agnimAM pesI gayA, te satya pratijJAvALo huM paNa temane mAravA mATe A prajavalita agnimAM praveza karuM chuM. A pramANe kahIne te kALa DhAla talavAra sahita pataMganI jema agnimAM kudI paDaye, ane kSaNavAramAM devahita thayelA pitAnA lokonA jotAM jotAM mRtyu pAmI gayo. e samaye bhagavAna sUrya atagirie gaye; tethI yavana ane sahadeva vigere tyAMja vAsa karIne rahyA. jyAre prabhAtakALa
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 273 thaye tyAre teoe parvata ke citA kAMI paNa tyAM joyuM nahIM, ane herika lokoe AvIne khabara ApyA ke "yAdavo dUra cAlyA gayA. keTalAeka vRddhajane e vicAravaDe e devatAne karele moha hato ema nirNaya karyo. pachI yavana vigere save pAchA vaLI rAjagRhIe AvyA ane sarva vRttAMta jarAsaMdhane jaNAvyo. te sAMbhaLI jarAsaMdha mUcha khAIne pRthvI para paDI gayo, ane kSaNa vAre saMjJA pAmI, "he kALa ! he kALa! he kaMsa ! he kaMsa !! ema pokAra karIne rovA lAgyo. ahIM kALanA mRtyunA khabara jANI mArge cAlatA yAda jenI pUrNa pratIti AvI che evA kAkine ghaNA harSathI pUjavA lAgyA, mA atimukta cAraNamuni AvI caDhayA. dazArNapati samudravijaye temanI pUjA karI. te mahAmunine praNAma karIne teNe pUchayuM he bhagavan! A vipattimAM amArU chevaTe zuM thaze?' muni bolyA -"bhaya pAmaze nahI, tamArA putra kumAra ariSTanemi vaikayamAM advata parAkramI bAvIsamA tIrthaMkara thaze ane baLadeva tathA vAsudeva evA rAma kRSNa dvArikA nagarI vasAvIne raheze ane jarAsaMdhano vadha karI ardha bhAratanA svAmI thaze." A pramANe sAMbhaLI harSa pAmelA samudravijaye pUjA karIne munine vidAya karyA ane pote sukhakAraka prayANa karatAM anakame saurASTra dezamAM AvyA. tyAM raivataka (giranAra) girinI vAyavya dizA tarapha aDha kulakeTI yAdava sAthe chAvaNI nAkhI. tyAM kRSNanI strI satyabhAmAe be putrane janma Ape, temanAM bhAnu ane bhAmara evAM nAma pADyAM. te baMne putranI jAtivaMta suvarNa jevI kAMti hatI. pachI korTukie kahelA zubha divase kRSNa snAna karI balidAna sAthe samudranI pUjA karI ane aSTama tapa AcaryuM. trIjI rAtrIe lavaNasAgarane adhiSThAtA susthita deva AkAzamAM rahI aMjali joDIne pragaTa thaye; teNe kRSNane paMcajanya nAme zaMkha ane rAmane sughoSa nAme zaMkha Ape; te sivAya divya ratnamALA ane vastro ApyAM. pachI teNe kRSNane kahyuM, tame mane zA mATe saMbhAryo che ? huM susthita nAme deva chuM. kaho, tamAruM zuM kArya karUM ?" kRSNa kahyuM, "he deva ! pUrvanA vAsudevanI dvArakA nAme je nagarI ahIM hatI te tame jaLamAM DhAMkI dIdhI che, tethI have mArA nivAsane mATe te ja nagarIvALuM sthAna batAvo." pachI te sthAna batAvIne te deve IdranI pAse jaI te hakIkata nivedana karI. IdranI AjJAthI kubere te sthAne bIra jana lAMbI ane nava jana vistAravALI ratnamaya nagarI banAvI ApI. aDhAra hAtha UMce, nava hAtha bhUmimAM rahelA ane bAra hAtha pahoLo, pharatI khAIvALe tenI AsapAsa killo karyo. temAM goLa, carasa, laMbacorasa, girikUTAkAre ane svastikane AkAre sarvatobhadra, maMdara, avataMsa ane vaddhamAna evAM nAmavALA ekamALa, bemALa ane traNa mALa vigere mALavALA lAkho mahele banAvyA. tenA cokamAM ane trikamAM vicitra ratnamANijya vaDe hajAre jinace nirmANa karyA. agnidizAmAM suvarNanA killAvALe svastikanA AkArane samudravijaya rAjA mATe mahela banAvyuM. tenI pAse akSobhya ane timitanA naMdAvarta ane giriphaTAkAre be prAsAda killA sahita banAvyA. naiRtya dizAmAM sAgarane mATe ATha hAMzavALe UMce prAsAda ra ane pAMcamA chaThThA dazArvene mATe vardhamAna nAmanA be prAsAdo racyA. vAyavya dizAmAM puSkarapatra nAme dharaNa mATe prAsAda ro ane tenI pAse Alokadarzana 35
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra74 saga 5 me, nAme pUraNane mATe prAsAda . tenI najIka vimukta nAme caMdrane mATe prAsAda racyo ane IzAna dizAmAM kuberacchada nAme vasudevane mATe prAsAda . temaja rAjamArganI samIpe sIvihArakSama nAme ugrasena rAjA mATe ati UMce prAsAda raye. A sarva prAsAde kalpakamathI vIMTAyelA, gajazALA tathA azvazALAo sahita, kilAvALA, moTAM dvAravALA ane vajA patAkAnI zreNIvaDe zobhita hatA. te sarvanI vacamAM cerasa, vizALa dvAravALo pRthivIjaya nAme baLadevane mATe prAsAda rayo; ane tenI najIka aDhAra mALane ane vividha gRhanA parivAra sahita sarvatobhadra nAme prAsAda kRSNane mATe racavAmAM Avyo. te rAma kRSNanA prAsAdanI AgaLa IdranI sudharmA sabhA jevI sarvaprabhA nAme eka vividha mANikyamayI sabhA racI. nagarInA madhyamAM ekaso ATha mahA zreSTha jina-, biMbathI vibhUSita, merUgirinA zikhara jevuM UMcuM, maNi, ratna ane hiraNyamaya vividha mALa ane gokhavALa, temaja vicitra prakAranI suvarNanI vedikAvALuM eka ahaMtanuM maMdira vizvakarmAe banAvyuM. sarovara, dIdhiMkAo, vApikAo, rautya, udyAne, ane rastAo temaja bIjuM sarva ati ramaNika che jemAM evuM kubere eka rAtri divasamAM taiyAra karyuM. evI rIte vAsudevanI dvArikA nagarI devatAoe nirmANa karelI hovAthI IdrapurI jevI ramaNIya banI. tenI samIpe pUrvamAM raivatagiri, dakSiNamAM mAlyavAna zaila, pazcimamAM saumanasa parvata ane uttaramAM gaMdhamAdana giri hato. pUrvokta prakAre dvArikAnI racanA karIne prAta:kALe kubere AvI kRSNane be pItAMbara, nakSatramALA, hAra, mukuTa, kaustubha nAme mahAmaNi, zArDa dhanuSya, akSaya bANavALAM bhAthA, naMdaka nAme khaga, kaumAdakI gadA ane garUDadhvaja ratha eTalAM vAnAM ApyAM. rAmane vanamALA, mUzaLa, be nIla vastra, tALadhvaja ratha, akSaya bhAthAM, dhanuSya ane haLa ApyAM, ane daze dizAhane ratnanAM AbharaNe ApyAM, kAraNa ke teo rAma kRSNane pUjya hatA. pachI sarva yAdavoe kRSNane zatrusaMhAraka jANa harSathI pazcima samudranA tIra upara tene abhiSeka karyo, tyArabAda rAma siddhArtha nAmanA sArathivALA ane kRSNa dArUka nAmanA sArathivALA rathamAM besI dvArakAmAM praveza karavAne tiyAra thayA, ane graha nakSatrothI paravarelA sUrya caMdranI jema aneka rathamAM beThelA yAdavothI paravaryA satA temaNe jayajayanA nAda sAthe dvArakAmAM praveza karyo. kRSNanI AjJAthI kubere batAvelA mahelamAM dazA, rAma kRSNa, bIjA yAdave ane temano parivAra AvIne rahyA. kubere sADA traNa divasa sudhI suvarNa, rana, dhana, vicitra vastro ane dhAnyonI vRSTi karIne te abhinava nagarIne pUrI dIdhI. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye'STame parvaNi rAmakRSNariSTanemijanmakasa ___vadhadvArikApraveza nAma paMcamaH sargaH / /
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 6 ThuM. phemiNI vigere strIono vivAha, pAMDava draupadIno svayaMvara ane pradhUmnanuM caritra, have dvArakAmAM kRSNa vAsudeva rAma sahita dazAhane anusaratA ane yAdavonA parivArathI paravarelA sukhe krIDA karatA satA rahevA lAgyA ane dazAhane temaja rAma kRSNane harSa ApatA ariSTanemi bhagavAna paNa anukrame vadhavA lAgyA. ariSTanemi karatAM sarva baMdhuo moTA hatA, paNa ariSTanemi sAthe teo nAnA thaIne krIDAgiri upara tathA kriIDodyAna vigere bhUmimAM kIDA karavA lAgyA. prabhu daza dhanuSa UMcI kAyAvALA thaI yauvana vayane prApta thayA, paraMtu janmathI ja kAmane jItenAra hovAthI taddana avikArI manavALA hatA. mAtApitA ane rAma kRSNAdi bhrAtAe hamezAM kanyA paraNavAne mATe temanI prArthanA karatA, paNa prabhu te mAnatA nahotA. rAmakRSNa parAkramathI ghaNuM rAjAone vaza karatA hatA ane zakra tathA IzAreMdranI jema baMne baMdhue prajAne pALatA hatA. eka vakhate nAradajI pharatA pharatA kRSNanA maMdiramAM AvyA. rAma kRSNa vidhithI temanI pUjA karI. pachI te aMtaHpuramAM gayA. tyAM satyabhAmA darpaNa jotI hatI, tethI temAM vyagra thayelI teNe Asana vigere ApIne nAradanI pUjA karI nahIM, tethI nArada krodha pAmIne tyAMthI cAlyA gayA ane manamAM vicAra karavA lAgyA ke "kRSNanA aMta:puranI badhI strIo sadA mArI pUjA kare che, paNa A satyabhAmA patinA premane lIdhe rUpa yauvanathI garvita thayela che, tethI dUrathI mane joIne UbhI thaI nahIM, paNa mArI sAmI daSTi paNa karI nahIM, mATe e satyabhAmAne keI tenAthI ati rUpavALI sapatnI (zakaya)ne saMkaTamAM pADI dauM." evuM vicAratA nArada kuMDinapura nagare AvyA. kaMDinapuramAM bhISmaka nAme rAjA hato, tene yazomatI nAme rANI hatI. temane rakRmi nAme putra hato tathA miNI nAme bahu svarUpavAna putrI hatI. nArada tyAM gayA eTale rUkRmiNIe temane namaskAra karyo. nArade kahyuM ke "ardha bharatakSetranA pati kRSNa tArA pati thAo." rUphamiNIe pUchyuM ke "te kRSNa keNa che ?" pachI nArade kRSNanA rUpa, saubhAgya ane zaurya vigere advaita guNe kahI saMbhaLAvyA. te sAMbhaLI rUkamiNI kRSNa upara anurAgI thaI, ane kAma pIDita thaI satI kRSNane ja jhaMkhavA lAgI. pachI rUphamiNInuM rU5 citrapaTamAM AlekhIne nArada dvArakAmAM AvyA, ane daSTine amRtAMjana jevuM te rUpa kRSNane batAvyuM. te joI kRNe pUchayuM ke-"bhagavan! A kaI devInuM rUpa tame paTamAM AlekhyuM che ?' nArada hasIne bolyA- "hari ! A devI nathI, paNa mAnuSI strI che, ane kuMDana pati rUphami rAjAnI rUphamiNI nAme bahena che. tenuM rUpa joIne viramaya pAmelA kRSNa tatkALa raphamiNI pAse eka dUta mokalI priyavacane tenI mAgaNI karI. te mAgaNI sAMbhaLI rUkRmie hasIne kahyuM, "he ! kRSNa hakuLavALo gopa thaI mArI bahenanI mAgaNI kare che te keve mUDha che ? ane tene A ke niSphaLa mane ratha ? A mArI bahenane to
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 sa 6 ThTho maithuni zizupAla rAjAne ApIza ke jethI caMdra ane rAhiNInI jema temanA ghaTato yAga thaze.' A pramANe uttara sAMbhaLI te te rUminI kaThora akSaravALI vANI dvArakAmAM AvIne kRSNane jaNAvI. ahIM kuDinapuramAM A khakhara sAMbhaLI rUkSamaNInI kui je tenI dhAtrI hatI, teNIe ekAMtamAM lai jaine rUmiNIne prema pavitra vANIe kahyuM ke " he rAjakumArI ! jyAre tame bALaka hatA te vakhate ekavAra mArA utsaMgamAM beThA hatA, tevAmAM tamane joi atimukataka nAmanA munie kahyuM hatuM ke A putrI kRSNanI paTTarANI thaze.' te vakhate meM temane pUchyuM hatuM ke * te kRSNane zI rIte oLakhavA ?" eTale temaNe kahyuM hatuM ke * je pazcima sAgarane kInAre dvArakA vasAvIne rahe te kRSNa che ema jANI levuM.' A pramANe chatAM Aje te kRSNe dUta dvArA tamArI mAgaNI karI topaNa tamArA bhAI rUmie tenI mAgaNI svIkArI nahIM ane damaghASa rAjAnA putra zizupAla vere tamane ApavAne niradhAra karyo. rUmiNI khAlI " huM mAtA ! zuM muninAM vacana niSphaLa thAya ? prAtaHkALanA meghanA zabda (gajA rava) zuM kadI niSphaLa thayA che ?" A pramANenAM vacanAthI rUkSmiNInA abhilASa kRSNane paraNavAnA jANI te phuI e eka zudgha ta mAkalI kRSNane A pramANe jaNAvyuM ke-' mAgha mAsanI zukala aSTamIe nAgapUjAnA miSathI hu rUmiNIne laine nagara bahAranI vADImAM AvIza. huM mAnada ! jo tamAre rUmiNInuM prayojana hoya to te samaye tyAM AvI paheAMcavuM, nahI. to pachI tene zizupAla paraNI jaze.' ahI` rUmie pAtAnI bahena rUmiNIne paraNavAne mATe zizupAlane lAvyA, eTale te mATI senA laine kuDinapura Avyo. rUmiNIne varavA mATe taiyAra thaIne AvelA zizu pAlane jANIne kalahapriya nArade te khakhara kRSNane ApyA, eTale kRSNa paNa potAnA svajanathI akSiyapaNe rAmanI sAthe judA judA rathamAM besI kukaDanapura AvyA. te vakhate peAtAnI kui ane sakhIethI paravarelI rUmaNI nAgapUjAnu miSa karIne udyAnabhUmimAM AvI. tyAM kRSNa rathamAMthI UtaryA ane prathamathI peAtAne oLakhAvI rUmiNInI phuI ne namaskAra karI rUkSmiNI pratye AlyA, 'mAlatInA puSpanI sugaMdhathI bhramara Ave tema tArA guNathI AkarSAine hu` kRSNa tArI pAse dUrathI AvyeA chuM; mATe A mArA rathamAM besI jA.' pachI tenA bhAvane jANanArI phuI e AjJA ApI, eTale rUmi tarataja kRSNanA rathamAM hRdayanI jema ArUDha thai. jyAre kRSNe thADe dUra gayA tyAre pAtAno doSa DhAMkavAne mATe te kuie ane dAsIoe maLIne meATo pokAra karyA ke--are rUmiNI ! are rUmi ! A tamArI bahena rUmiNIne cAranI jema rAma sahita kRSNa baLAtkAre harI jAya che.' dUra gayA pachI rAma kRSNe pAMcajanya ane sughASa nAmanA zakha phuMkathA, tethI samudranI jema badhuM kuDinapura AAbha pAmI gayu.. pachI mahA parAkramI ane mahA baLavAna rUmi ane zizupAla mATI senA laI rAma kRSNanI pachavADe cAlyA. temane pachavADe AvatA joi utsaMgamAM beThelI rUmaNI bhaya pAmI kRSNa pratye bolI--he nAtha ! A mArA bhAI rUmi ane zizupAla ghaNA krUra ane ghaNA parAkramI che, vaLI tenA pakSanA bIjA paNa ghaNA vIrA taiyAra thaIne tenA sAthe Ave che; ahIM tame baMne bhAI tA ekalA che, tethI mane bhaya lAge che ke 1 jaNAvyA sivAya chAnA,
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 277 ApaNI zI gati thaze? harie tenAM AvAM bhayabharelAM vacana sAMbhaLI hAsya karIne kahyuM, priye ! bhaya pAmIza nahIM', kemake tu kSatriyANI che. A bicArA rUphami vigere mArI pAse keNa mAtra che ? he subhra ! tuM mAruM addabhuta baLa je." A pramANe kahI tene pratIti thavA mATe kRSNa ardhacaMdra bANavaDe kamaLanALanI paMktinI jema tAlavRkSanI zreNIne eka ghAe chedI nAkhI, ane aMguThA ne AMgaLInI vacce rAkhIne pitAnI mudrikAne hIre masUranA dANAnI jema cUrNa karI nAkhyo. patinA AvA baLathI rUkamiNa harSa pAmI ane prabhAtakALanA sUrya vaDe padminInI jema tenuM mukha praphulita thaI gayuM. pachI kRSNa rAmane kahyuM, "A vadhune laIne tame cAlyA jAo, huM ekalo ApaNI pachavADe AvatA rUkami vigerene mArI nAkhIza." rAme kahyuM, 'tame jAo, huM ekalo A sarvane mArI nAkhIza." baMnenAM AvAM vacana sAMbhaLI rUkamiNI bhaya pAmIne belI-he nAtha ! mArA sahodara rUphamine te bacAvajo." rAme kRSNanI saMmatithI rUkamiNinuM te vacana svIkAryuM, ane pote ekalA yuddha karavAne tyAM UbhA rahyA. kRSNa dvArakA tarapha cAlyA gayA. anukrame zatruonuM saunya najIka AvyuM, eTale rAma mUzaLa ugAmI samudrane maMthAcaLanI jema raNamAM te sainyanuM maMthana karavA lAgyA. vAvaDe parvatonI jema rAmanA haLathI hAthIo bhUmi para paDayA ane mUzaLathI ghaDAnA ThIMkarAnI jema ratha cUrNa thaI gayA. chevaTe zizupAla sahita rUphaminI senA palAyana karI gaI, paNa vImAnI rakRmi ekale UbhA rahyA. teNe rAmane kahyuM-"are gopALa! meM tane je che mArI AgaLa UbhuM rahe, UbhA rahe, huM tArA gopacanA pAnathI thayelA madane utArI nAkhIza." tenAM AvAM abhimAnanAM vacana chatAM tene bacAvavAnuM pite kRSNanI AgaLa kabula kareluM hovAthI te vacana saMbhArIne rAme mUzaLane choDI dIdhuM, ane bANothI tene ratha bhAMgI nAMkhya, kavaca chedI nAkhyuM ane gheDAne haNI nAkhyA. pachI jyAre rUkRmi vadhakeTImAM AvyA tyAre rAme bhurabANathI tenA mukha paranA kezanuM laMcana karI nAkhI hasatAM hasatAM kahyuM ke "are mUrkha ! mArI brAtRvadhune tuM bhAI thAya che, tethI mAre avadhya cho, mATe cAlyA jA. mArA prasAdathI tuM muMDa thayA chatAM paNa tArI patnI sAthe vilAsa kara." AvAM rAmanAM vacanathI lajajA pAmIne rUkami kaDinapuramAM gaye nahIM, paNa tyAM ja bhejA nAme nagara vasAvIne rahyo. ahIM kRSNa rUphamiNane laIne dvArakA pAse AvyA. dvArakAmAM praveza karatAM kRSNa rUphamiNIne kahyuM, "he devI ! juo, A mArI ratnamayI dvArakAnagarI devatAe racelI che. hai subhra ! A nagarInA devavRkSamaya udyAnone viSe devInI jema avicchina sukhathI tame mArI sAthe krIDA karazo." rUphamiNI belI, "he svAmina ! tamArI bIjI patnIo temanA pitAe e moTA parivAra tathA samRddhi sAthe tamane ApelI che, ane mane to tame ekalI kedInI jema laI AvyA che, te huM mArI sapatnIonI AgaLa hAsyapAtra thAuM nahIM tema karo." AvAM tenAM vacana sAMbhaLI 'tane huM sarvathI adhika karIza." ema kahI kRSNa rUkRmiNIne satyabhAmAnA mahelanI pAsenA eka mahelamAM utArI. tyAM tene gAMdharva vivAhathI paraNIne kRSNa tenI sAthe svacchede krIDA karavA lAgyA - kRSNa kRmiNInA gharamAM bIjA koIno praveza aTakAvyA hatA, tethI eka vakhate satyabhAmAe kRSNane AgrahathI kahyuM ke "tamArI priyAne te batAvo." kRSNa lIledAnamAM zrIdevInA gRhamAMthI svajanethI chAnI rIte tenI pratimA upaDAvI lIdhI ane nipuNa citrakAre
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 saga 6 Dro pAse zrIdevInI pratimA cItarAvI. pachI kRSNa tyAM AvI zrIdevInA sthAnamAM rUmiNIne sthApita karI ane zikhavyuM ke "ahIM mArI badhI devIo Ave, tyAre te nizciLa raheje.' pachI kRSNa svasthAne gayA, eTale satyabhAmAe pUchyuM ke "nAtha ! tame tamArI vallabhAne kayA sthAnamAM rAkhI che ?" kRSNa kahyuM, "zrIdevInA gRhamAM rAkhelAM che." pachI satyabhAmAM bIjI sapatnIone sAthe laIne zrIdevInA maMdIramAM AvI. tyAM rUkamiNIne zrIdevInA sthAnamAM joI teno bheda jANyA sivAya zrIdevI ja che ema jANIne satyabhAmA balI-"aho ! A zrIdevInuM kevuM rUpa che? aho ! AnA banAvanArA kArIgaronuM kevuM kauzalya che ? A pramANe kahI teNIe tene praNAma karyA. pachI kahyuM "he zrIdevI ! tame prasanna thaIne evuM kare ke jethI huM harinI navI patnI rakRmiNIne mArI rUpalakSamIthI jItI lauM. A kArya siddha thavAthI huM tamArI mahA pUjA karIza." ema kahI te kRSNanI pAse AvI ane pUchayuM ke 'tamArI patnI kyAM che? zrIdevIne gRhamAM to nathI." pachI kRSNa, satyabhAmA ane bIjI patnIo sAthe zrIdevInA maMdiramAM AvyA, eTale rUkamiNI aMdarathI bahAra AvyAM ane kRSNane pUchyuM ke huM kone namuM?" kRSNa satyabhAmAne batAvI; eTale satyabhAmAM bolI UThI "A devI mane zI rIte namaze? kAraNa ke huM ja hamaNA ajJAnathI tene namI chuM.' harie hAsya karIne kahyuM, "tame tamArI bahenane namyA temAM zuM deSa che?" te sAMbhaLI satyabhAmA vilakhI thaIne ghera gaI ane rUphamiNI paNa pitAne maMdire AvI. kRSNa rUpha miNIne moTI samRddhi ApI ane tenI sAthe premAmRtamAM magna thaIne ramavA lAgyA. eka vakhate nArada pharatA pharatA tyAM AvI caDhayA. kRSNa temanI pUjA karI ane pUchayuM ke "he nArada ! tame kautuka mATe ja bhame che, te kAMI paNa Azcarya koI sthAnake jovAmAM AvyuM che ? nArada bolyA "hamaNAMja Azcarya joyuM che te sAMbhaLoH-vaitADhayagiri upara jAMbavAn nAme kheMcareMdra che, tene zivAcaMdrA nAme priyA che. temane vizvasena nAme eka putra ane jAMbavatI nAme kanyA che. paNa traNa jagatamAM tenA jevI koI rUpavAna kanyA 2. te bALA nitya kADA karavAne mATe haMsInI jema gagA nadImAM jAya che. te AzcaryabhUta kanyAne joIne huM tamane kahevA mATe ja Avyo chuM. te sAMbhaLI kRSNa tarata ja baLavAhana sahita gaMgAkinAre gayA. tyAM sakhIothI paravarelI ane krIDA karatI jAMbavatI temanA jevAmAM AvI. "jevI nArade kahI hatI tevI ja A che ema bolatAM harie tenuM haraNa karyuM, eTale tatkALa mATe keLAhaLa thaI rahyo, te sAMbhaLI tenA pitA jAMbavAna krodha karate khaga laIne tyAM AvyuM tene anAvRSNie jItI lIdhA ane kRSNanI pAse lAvIne mUke. jAMbavAne potAnI putrI jAMbavatI kRSNane ApI ane pote apamAna thavAthI vairAgya pAmIne dIkSA grahaNa karI. jAMbavAnanA putra vizvaphasenanI sAthe jAMbavatIne laI kRSNa dvArakAmAM AvyA, tyAM kRSNa rUkamiNInA mahelanI pAse jAMbavatIne paNa mahela Ape, ane tene yegya bIjuM paNa ApyuM. tene rUkRmiNInI sAthe sakhIpaNuM thayuM. eka vakhate siMhalapati zlaSNamAnI pAse jaIne pAchA pharelA dUte kRSNa pAse AvIne A pramANe vijJapti karI ke "he svAmin ! klaNamAM rAjA tamAre hukama mAnatA nathI. tene lakSmaNa nAme eka kanyA che, te lakSaNathI tamAre ja lAyaka che. te kusena senApatinA rakSaNa nIce hamaNAM samudramAM snAna karavAne AvI che. tyAM sAta divasa sudhI rahIne te snAna karaze." A pramANe sAbhaLI kRSNa rAmanI sAthe tyAM gayA, ane te senApatine mArIne lakSamaNane laI AvyA. pachI lakSmaNane paraNI jAMbavatInA mahela pAse ja tene eka ranamaya maMdira rahevA ApyuM ane bIje parivAra Ape.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 279 AyuarI nAmanI nagarImAM saurASTra dezanA rAjA rAvardhana rAjya karato hato. tene vijayA nAme rANI hatI. temane namuci nAme eka mahAbaLavAna nAme yuvarAja putra hato, ane susImA nAma rUpasaMpattinI sImArU5 putrI hatI. namucie astravidyA siddha karI hatI tethI te kRSNanI AjJA mAnato nahoto. eka vakhate te susImA sAthe prabhAsa tIrthamAM snAna karavAne gayo. tyAM chAvaNuM nAkhIne paDelA namucine jANIne kRSNa rAmanI sAthe tyAM gayA, ane tene senA sahita mArI susImAne laI AvyA. pachI tene vidhithI paraNe lamaNAnA maMdira pAse maMdira ApIne temAM rAkhI ane tene moTI sAmagrI ApI rAjA rAvane susImAne mATe dAsIo vigere parivAra ane kRSNane mATe hAthI vigere vivAhane dAyaje mokalyo. pachI marU dezanA vItabhaya rAjAnI gaurI nAmanI kanyAne kRSNa paraNyA, ane tene susImAnA maMdira pAse eka maMdiramAM rAkhI. eka vakhate hiraNyanAbha rAjAnI putrI padmAvatInA svayaMvaramAM kRSNa rAmane laIne ariSTapure gayA. tyAM rohiNInA sahodara hiraNyanAbhe pitAnA bhANeja jANIne baMnenI vidhi sahita harSathI pUjA karI. te hiraNyanAbha rAjAne revata nAme eka jayeSTha baMdhu hatuM, te nami bhagavAnanA tIrthamAM potAnA pitA sAthe dIkSA laIne cAlI nIkaLyuM hatuM. tene revatI, rAmA, sItA ane baMdhumatI nAme putrIo hatI, te pUrve hiNInA putra rAmane ApI hatI. pachI sarve rAjAonA jatAM chatAM kRSNa padmAvatInuM haraNa karyuM ane svayaMvaramAM AvelA rAjAomAMthI je yuddha karavA AvyA temane jItI lIdhA. pachI rAma kRSNa potapotAnI strIone laIne dvArakAmAM AvyA. tyAM kRSNa gaurInA maMdira pAse eka navIna gRhamAM padmAvatIne rAkhI. gAMdhAra dezamAM puSkalAvatI nagarIne viSe nagnajita rAjAno putra cArUdatta nAme rAjA hata; tene gAMdhArI nAme suMdara bahena hatI. te lAvaNyasaMpattithI khecarIone harAvatI hatI. cArUdattano pitA nagnajit mRtyu pAmyA pachI tenA bhAgIdAroe cArUdattane jItI lIdhe, eTale teNe dUta mokalIne zaraNa karavA gya kRSNanuM zaraNa lIdhuM. kRSNa gAMdhAradezamAM AvI tenA bhAgIdArane mArI nAkhyA, ane cArUdattane rAjya upara sthApana karyo, eTale cArUda pitAnI bahena gAMdhArI kRSNanI vere paraNAvI. kRSNa tene dvArakAmAM lAvyA. ane padmAvatInA maMdiranI pAse tene eka prAsAda Ape. A pramANe kRSNane ATha paTTarANIo thaI, teo anukrame pRthapha pRthapha mahelamAM rahevA lAgI. eka vakhate rUkRmiNInA maMdiramAM atimukta muni AvyA. temane joI satyabhAmAM paNa utAvaLe tyAM AvyAM. rUkamiNIe munine pUchayuM ke "mAre putra thaze ke nahIM?' munie kahyuM, "tAre kRSNa jevo putra thaze" A pramANe kahIne muni gayA pachI muninuM A vacana pitAne mATe ja che ema satyabhAmAM mAnavA lAgI ane teNIe rUkRmiNIne kahyuM ke "mAre kRSNa je putra thaze." rUphamiNI bolI, "muninuM vacana koI chaLa karavAthI phaLatuM nathI, mATe te putra te mAre thaze, ema paraspara vAda karatI te baMne kRSNanI pAse AvI. e samaye satyabhAmAna bhAI duryodhana tyAM AvI caDhaye; tene satyabhAmAe kahyuM ke "mAro putra tAre jAmAtA thaze." rUkRmiNIe paNa te pramANe tene kahyuM, eTale teNe kahyuM ke "tamArAmAMthI jene putra thaze tene huM mArI putrI ApIza." satyabhAmA bolI ke jene putra prathama paraNe, tenA vivAhamAM bIjIe potAnA keza ApavA. A viSe rAma, kRSNa ane A duryodhana sAkSI ane jAmIna che. A pramANe kabula karIne te baMne potapotAne sthAnake gaI. 1 balabhadranI mAtA.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 6 ThTho eka vakhate rUAmaNIe svapnamAM joyuM ke "jANe pote eka zveta vRSabha upara rahelA vimAnamAM beThelI che.'" te joi te tarata jAgrata thai. te vakhate eka mahaddhika deva mahAzukra devalAkamAMthI cyavI rUmiNInA uttaramAM avataryA, prAta:kALe uDI rUphamiNIe te svapnanI vAta kRSNane kahI. eTale "tamAre vizvamAM advitIya vIra evA putra thaze" ema kRSNe kahyuM. A svapnanI vArtA satyabhAmAnI eka dAsIe sAMbhaLI, eTale teNe zravaNamAM du:khadAyaka te vArtA satyabhAmAne kahI. tatkALa teNe paNa eka svapnanI kalpanA karI kRSNa pAse jaine kahyuM ke "Aje meM svapnamAM arAvata hastI jevA hAthI joyA che." kRSNe tenI igita ceSTA uparathI 'A vArtA khATI che' evu dhArI lIdhu', paNa tene kApAvavI nahI. ema vicAra karI kahyuM ke 'tAre paNa zubha putra thaze.' daivayeAge satyabhAmAne garbha rahyo, tethI tenuM udara vRddhi pAmyuM. rUmiNInA udaramAM uttama garbha hatA, tethI tenuM udara jevuM hatuM tevuM ja rahyuM. gUDha rIte gabha vRddhi pAmavA lAgyA; tethI eka divasa satyabhAmAe kRSNane kahyuM ke A tamArI patnI rUfamaNIe tamane khATA gabha kahyA che, kAraNa ke amArAM ba MnenA udara jue.' te vakhate eka dAsIe AvIne vadhAmaNI ApI ke rUmiNI devIe suvaNu jevI kAMtivALA mahAtmA putrane janma ApyA che.' te sAMbhaLI satyabhAmA vilakhI ane krodhivahvaLa thai gai. tyAMthI ghera AvatAM teNe paNa bhAvuka nAmanA putrane janma ApyA. 280 kRSNa putrajanmanI vadhAmaNIthI huI pAmI rUmiNInA madiramAM gayA, ane bahAra siMhAsana para besI putrane maMgAvI joyA; putranI kAMtithI sarva dizAone udyotavALI thayelI joIne tenuM pradyumna evuM nAma pADayu ane kRSNa tene hu lAvavAne mATe kSaNavAra tyAM beThA. te vakhate pUrva bhavanA vairathI dhUmaketu nAme eka deva rUmiNIno veSa lai kRSNa pAse AvyA ane kRSNa pAsethI bALakane laIne vaitADhavigira upara cAlyA gayA. tyAM bhUtaramaNu udyAnamAM jaI TakazilA upara besI vicAra karavA lAgyA ke 'A bALakane ahI aphaLAvIne mArI nAkhuM ? paNa nA, tethI to te bahu du:khI thaze; mATe A zilA upara mUkIne cAlyA jAuM ke jethI ahIM nirAdhAra ane kSudhAtura evA e AkraMda karato karato marI jaze.' AvA vicAra karI tene tyAM cheDI daine cAlyA gayo. te bALaka caramadeDI hato ane nirUpakrama jIvitavALA hato tethI zilA parathI ghaNAM pAMdaDAMvALA pradezamAM te nirAkhAdhapaNe paDI gayo. kALasaMvara nAme koi khecara vimAnamAM besIne agnijavAla nagarathI peAtAne nagare jato hato, tenuM vimAna tyAM skhalita thai gayu.. khecarapatie vimAna skhalita thavAno hetu vicAratAM nIce joyu to tyAM te tejasvI bALakane avaleAkatho. eTale 'mArA vimAnane skhalita karanAra A kAI mahAtmA bALaka che.' evu jANI tene laIne teNe peAtAnI kanakamALA nAmanI rANIne putra tarIke aNu karyA. pachI teNe potAnA meghakUTa nagaramAM jaI ne evI vArtA phelAvI ke "mArI patnI gUDhagarbhA hatI. teNe hamaNAM eka putrane janma ApyA che.' pachI te kALasa vara khecare putranA janmAtsava karyo, ane tenA tejathI dizAAmAM pradyota thato joine zubha divase tenuM pradyumna evuja nAma pADyuM. ahIM rUmiNIe kRSNanI pAse AvIne pUchyuM ke 'tamArA putra kayAM che ?' kRSNe kahyuM; 'tame hamaNAja putrane laI gayA che.' rUmiNI khAlI 'are nAtha ! zuM mane chetaravA mAgeA che! ? huM lai gai nathI? tyAre kRSNe jANyuM ke jarUra mane keAI chaLI gayuM. pachI 1 caramadeDI-chellA zarIravALA, te ja bhavamAM mekSe janAra. 2 DAIpaNa prakAranA upakrama--upaghAta na lAge evuM vita--AyuSya.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 281 tarata ja putrane zedha karAvyuM, paNa kayAMthI putranA khabara maLyA nahIM, eTale rUmiNI mUcha pAmIne paDI gaI. thoDIvAre saMjJA pAmIne te parijana sAthe tAra svare rUdana karavA lAgI. eka satyabhAmA vagara sarva yAdave, temanI patnIo ane badhe parivAra du:khI thaI gaye. "kRSNa jevA samartha purUSane paNa putrane vRttAMta kema na maLe ?" ema bolatI rUkamiNI du:khI kaNane vadhAre duHkhI karavA lAgI. e pramANe sarva yAdave sahita kaNa udvegamAM rahetA hatA, tevAmAM ekadA nArada sabhAmAM AvyA, temaNe "A zuM che ?" ema pUchyuM, eTale kRSNa bolyA ke he nArada ! rUphamiNIne taratano janmela bALaka mArA hAthamAMthI kaI harI gayuM che, tenI zuddhi kAMI tame jANe che ?' nArada bolyA "ahIM atimukta muni mahAjJAnI hatA, te to hamaNuM ja mokSe gayA. tethI have bhAratavarSamAM atyAre keI bIjA jJAnI nathI; topaNa he hari ! hAlamAM pUrva videhakSetre sImaMdhara nAme tIrthakara che, te sarva saMzayane nAza karanArA che, tethI tyAM jaIne huM temane pUchIza." pachI kRSNa ane bIjA yAdavee nAradanI aneka prakAre pUjA karI ane A grahapUrvaka khabara lAvavAnI prArthanA karI. eTale nArada jyAM sImaMdhara prabhu hatA tyAM tvarAthI gayA. tyAM prabhu samosaraNamAM birAjelA hatA, temane praNAma karIne nArade pUchayuM "he bhagavAn ! kRSNa ane rUkamiNIno putra hAla kyAM che? prabhu belyA "dhUmaketu nAme eka te putrane pUrva bhavano verI deva che, teNe chaLa karI kRSNanI pAsethI te putranuM haraNa kareluM che. teNe vitADhaya upara jaI te bALakane zilA upara mUkyA hatA paNa te mRtyu pAmyuM nathI; kAraNa ke te caramadehI che. tethI kaMInAthI mArI zakAya tema nathI. prAtaHkALe tyAMthI kALa saMvara nAme kaI khecara jAte hato, teNe te bALakane laIne pitAnI patnIne putra tarIke sepe che, ane hAla te tene ghera vRddhi pAme che. nArade pharIthI pUchayuM, "he bhagavana! te dhUmaketune tenI sAthe pUrva janmanuM zuM vera hatuM?" nAradanA pramANe pUchavAthI prabhue tenA pUrva bhavana vRttAMta kahevA mAMDo. A jaMbudviIpanA bharatakSetramAM magadha dezane viSe zAligrAma nAme eka mahaki gAma che, temAM manorama nAme eka udyAna che. te udyAnane adhipati sumana nAme eka yakSa hato. te gAmamAM somadeva nAme eka brAhmaNa raheto hato. te semadevanI anilA nAmanI patnIthI agnibhUti ane vAyubhUti nAme be putra thayA. teo vedArthamAM catura hatA. yauvana vayane prApta thayelA teo vidyAthI prakhyAta thaIne vividha bhegane bhogavatA manmatta thaine rahetA hatA. eka divase te manoratha udyAnamAM naMdivardhana nAme AcArya samavasaryA. lo ke e tyAM jaIne temane vaMdanA karI. te samaye A garviSTa thayelA agnibhUti ane vAyubhUtie tyAM AvI AcAryane kahyuM ke "are zvetAMbarI ! je tuM kAMI zAstrArthane jANa hoya to bola.' temanAM AvAM vacana mAtrathI naMdivardhana AcAryanA satya nAmanA ziSya temane pUchyuM ke "tame kayAMthI AvyA che ? teo bolyA ke "ame zAligrAmamAMthI AvyA chIe." satya muni pharIvAra elyA-'tame kayA bhavamAMthI A manuSyabhavamAM AvyA che ? ema mArUM pUchavuM che, te je tame jANatA ho to kaho." te sAMbhaLI te baMne te viSayanA ajJAnI hevAthI lajajAthI adhomukha thaIne UbhA rahyA, eTale munie temano pUrvabhava kahevA mAMDyo :-"are brAhmaNe! tame pUrvabhavane viSe A grAmanI vanasthalImAM mAMsabhakSaka ziyALa thayelA hatA. eka kaNabIe pitAnA kSetramAM rAtre carmanI rajaju vigere mUkI hatI, te vRSTithI AA thatAM tame badhI bhakSaNa karI gayA. e AhArathI mRtyu pAmIne potAnA pUrvakRta karmathI
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 sagara ThA A bhavamAM tame sAmadeva brAhmaNanA be putro thayA che. prAtaHkALe te kheDu kazukhIe sava ca rajjune bhakSaNa karelI joI; pachI te pAtAne ghera gayo. anukrame mRtyu pAmIne te pAtAnI putravadhunA uttarathI putrapaNe janmyA. tyAM tene jAtismaraNujJAna utpanna thayuM, tethI teNe jANyuM ke 'A mArI putravadhu te mArI mAtA thai che ane mArA putra te mA pitA thayA che, to have mAre temane zI rIte khelAvavA ?' AvA vicArathI te kapaTavaDe janmathI ja muMgA thaIne rahelA che. jo A vRttAMta viSe tamane pratIti na AvatI hoya to te mu'gA kheDu pAse jaI tene pUche eTale te mauna cheADI daIne tamane sa vRttAMta jaNAvaze." pachI lAke tatkALa te muMgA kheDutane tyAM lai AvyA. munie tene kahyuM tArA pUrva bhavanA vRttAMta prathamathI kahI batAva. A sahasAramAM kane vaze putra te pitA paNa thAya ane pitA te putra paNa thAya evI anAdi sthiti che, emAM kAMi Azcaya nathI; mATe pUrva janmanA sauMbadhathI thatI lajjA ane maunapaNuM cheDI de.' pachI peAtAnA pUrva saMbadhane kharAbara kahevAthI hu pAmelA te kheDute munine namaskAra karI sanA sAMbhaLatAM peAtAnA pUrva janmanA vRttAMta jema munie kahyo hato tema kahI saMbhaLAvyeA; te sAMbhaLI ghaNA lAkoe dIkSA lIdhI, te kheDuta pratibAdha pAmyA ane pelA agnibhUti ane vAyubhUti leAkeAthI upahAsya pAmatA vilakhA thaIne ghera cAlyA gayA. pachI unmatta brAhmaNA vara dhAraNa karI rAtre khaDUga laIne te minene mAravA AvyA; tyAM pelA sumana yakSe temane sta`bhita karI dIdhA. prAta:kALe leAkAe tevI sthitimAM temane dIThA. tenAM mAtA pitA tene sta'bhAyelA joI AkraMda karavA lAgyAM. te vakhate sumana yakSa pratyakSa thaIne kahevA lAgyA ke 'A pApI krutie munine mAravA mATe rAtrIe icchatA hatA, tethI meM tene sta Mbhita karyA che, have jo teo dIkSA grahaNa karavAnuM kabula kare to huM temane cheADIza, anyathA DIza nahI.' teoe kahyuM 'amArAthI sAdhunA dharma pALavA muzkela che, tethI ame zrAvakane ceAgya evA dharma AcarazuM.' A pramANe temanA kahevAthI devatAe temane cheADI mUkaLyA. tyArathI teo to jinadhane yathAvidhi pALavA lAgyA, paNa temanAM mAtApitAe to jarA paNu jainadharmAMne aMgIkAra karyAM nahI. agnibhUti ane vAyubhUti mRtyu pAmI saudha kalpamAM cha palyApamanA AyuSyavALA devatA thayA, tyAMthI cIne hastinApura nagaramAM addAsa viNakane ghera pUrNa bhadra ane mANibhadra nAme putra thayA. pUrva bhavanA kramathI te zrAvakadhama pALavA lAgyA. eka vakhate mAheba nAme eka muni tyAM samavasaryA, temanI pAsethI dhama sAMbhaLIne arha vAse dIkSA lIdhI. pUrNa bhadra ane mANibhadra te mAhedra munine vAMDhavA jatA hatA, tyAM mAgamAM eka kutarIne ane cAMDALane joine temanI upara tene sneha utpanna thayo, tethI teoe maharSi pAse AvI namIne pUchyuM ke A cAMDALa ane kutarI koNa che ke jene jovAthI amane sneha upaje che ?" muni bAlyA "tame pUrva bhavamAM agnibhUti ane vAyubhUti nAme brAhmaNa hatA, te vakhate sAmadeva nAme tamArA pitA ane agnilA nAme tamArI mAtA hatI, te seAmadeva mRtyu pAmIne A bharatakSetramAM AvelA za`khapuramAM jitazatru nAme rAjA thayA. je sadA parastrImAM Asakta hato. agnilA mRtyu pAmInete ja zaMkhapuramAM sAmabhUti nAmanA brAhmaNanI rUmiNI nAme strI thaI. eka vakhate rUmiNI pAtAnA gharanA AMgaNAmAM UbhI hatI, tevAmAM te mAge nIkaLelA jitazatru rAjAnA jovAmAM AvI; tatkALa te rAjA kAmavaza thai gayeA, tethI sAmabhUti upara kAMIka gunhA mUkI rAjAe te strIne peAtAnA aMtaHpuramAM dAkhala karI.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ patra 8 3 283 tenA virahathI pIDita sAmabhUti agnimAM magna hoya tema duHkhe rahevA lAgyA. rAjA jitazatru te strInI sAthe eka hajAra varSa sudhI krIDA karI mRtyu pAmIne pahelI narakamAM traNa paDyeApamanA AyuSyavALA nArakI thayA. tyAMthI nIkaLIne haraNa thayA; te bhavamAM zIkArIe mArI nAkhatAM maraNa pAmIne te mAyAkapaTI evA zreSThIputra thayA, tyAMthI maraNa pAmIne mAyAnA ceAgathI hAthI thayA. te bhavamAM daivayeAge tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayu, tethI aDhAra divasanuM anazana pALI mRtyu pAmyA, ane traNa palyApama AyuSyavALA vamAnika devatA thayA. tyAMthI cavIne A te cAMDALa thayA che ane pelI rUkSmiNI aneka bhavamAM paribhramaNa karIne A kutarI thaI che, tethI (pUrva bhavanAM tamArAM mAtA pitA hovAthI) tenI upara tamane sneha utpanna thAya che." A pramANe potAnA pUrva bhavano vRttAMta sAMbhaLI te pUrNabhadra ane mANibhadrane jAtismaraNajJAna thayuM. pachI teoe te cAMDALane ane kutarIne pratibAdha Apyo, jethI te cAMDALa eka mAsanu anazana karI mRtyu pAmIne naMdIzvara dvIpamAM devatA thayo, ane kutarI pratibAdha pAmI anazana karI mRtyupAmIne za`khapuramAM sudanA nAme rAjaputrI thai. pharIvAra pAchA mAhendramuni tyAM AvyA, tyAre aha vAsanA putrAe cAMDALa ane kutarInI gati viSe pUchyuM', eTale temaNe te kha'nenI thayelI sadgatino vRttAMta kahI sa bhaLAvyeA. teoe za'khapura jai rAjaputrI suda nAne pratibadha ApyA, jethI te dIkSA laine mRtyu pAmI devalA ke gai. pUrNa bhadra ane mANibhadra gRhasthadharma pALI mRtyu pAmIne saudhama devalAkamAM iMdranA sAmAnika devatA thayA. tyAMthI mAMcavIhastinApuramAMviSvakasena rAjAnA madhu ane kaiTabha nAme be putro thayA. pelA naMdIzvara deva tyAMthI, cyavI cirakALa bhavabhramaNa karI vaTapura nagaramAM kanakaprabhanAme rAjA thayo, sudanA paNa devalAkathI cyavI ghaNA bhavabhramaNa karI te kanakaprabhA rAjAnI cadrAbhA nAme paTTarANI thaI. rAjA vizvaksena madhune rAjyapade ane kaiTabhane yuvarAjapade sthApana karI pAte vrata laI mRtyu pAmIne brahmadevaleAkamAM devatA thayA. madhu ane kaiTale badhI pRthvI vaza karI lIdhI. temanA deza upara bhIma nAme eka pakSIti upadrava karavA lAgyA; tene mAravAne madhu cAlyA. tyAM mArgamAM vaTapurAnA rAjA kanakaprale bhAjanAdikathI tenA satkAra karyA. pachI svAmibhaktithI sevakapaNe vata to te rAjA cadrAbhA rANInI sAthe leAjanane aMte temanI pAse AvyA ane keTalIka bheTa dharI. caMdrAbhA rANI madhune praNAma karIne aMta:puramAM cAlI, te vakhate kAmapIDita madhue tene baLAtkAre pakaDavAnI icchA karI, te vakhate maMtrIe tene aTakAvyA, eTale madhurAjA AgaLa cAlyA. pachI bhImapallIpatine jItIne pAchA pharatAM te vaTapuramAM AvyA. rAjA kanakaprale pharIvAra tenA satkAra karyAM. jyAre te bheTa dharavA AvyA tyAre madhurAjA bAlyA ke, 'tamArI bIjI bheTa mAre joitI nathI, mAtra A caMdrAbhA rANI mane apaNu karo.' tenI AvI mAMgaNIthI jyAre kanakaprale potAnI rANI tene ApI nahI. tyAre te khaLAtkAre khecI laI potAnA nagaramAM cAlyA gayA. rANInA viyeAgathI vidhura thayelA kanakaprabha rAjA mUrchA khAI pRthvIpara paDaco. gheADIvAre sAvadha thaI uMce svare vilApa karavA lAgyA ane unmattanI peThe Amatema bhamavA lAgyA. ahI. madhurAjA eka vakhate ma`trIonI sAthe nyAyanA kAryamAM beThA hato, temAM vakhata ghaNA thavAthI tene cukAdo karyA vagara rAjA cadrAbhAne maMdire gayA. caMdrAbhAe pUchyuM, 1 IMdranI sarakho RddhivALA.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 saga 6 che "Aje moDA kema AvyA che teNe kahyuM "Aje eka vyabhicAra saMbaMdhI kesane nyAya Apavo hato, temAM huM rokAyo hato. caMdrAbhA hasIne belI ke-te vyabhicArI pUjavA gya che." madhurAjAe kahyuM "vyabhicArI zI rIte pUjavA gya thAya ? teone to zikSAja karavI joIe." caMdrAbhA bolI "je tame evA nyAyavAna ho to tame ja prathama vyabhicArI che, te kema jANatA nathI ?" te sAMbhaLI madhurAjA pratibodha pAmI lajajA pAmI gayA. e samaye kanakaprabha rAjA caMdrabhA rANInA vigathI gAMDe banI gAmegAma bhaTakato ane bALakothI vIMTAyelo te ja nagaranA rAjamArgamAM gAto ane nAcato nIkaLe. tene joI caMdrAmAM vicAra karavA lAgI ke-"aho ! mAro pati mArA viyogathI AvI dazAne prApta thaye, to mArA jevI paravaza strIne dhikkAra che !" A pramANe ciMtavI teNe madhune potAne pati batAve, eTale tene joI pitAno duSTa kAmane mATe madhune ati pazcAttApa thaye. tethI tatkALa madhue dhuMdhu nAmanA pitAnA putrane rAjya seMpI kaiTabhanI sAthe vimalavAhana muninI pAse dIkSA lIdhI. teo hajAro varSa sudhI ugra tapa karI dvAdazAMganA dhAraNa karanArA ane sadA sAdhuonI vaiyAvRtya karanArA thayA. aMte anazana karI sarva pApanI AlocanA karIne te banane mRtyu pAmI mahAzaka devakamAM sA mAnika devatA thayA, rAjA kanakaprabha paNa kSudhAtRSAthI pIDita thaI traNa hajAra varSa vyartha gumAvI mRtyu pAmyA, ane jyotiSa demAM dhUmaketu nAme deva thayA. avadhijJAnathI pUrvanuM vaira jANI te madhunA jIvane zodhavA lAge; paNa madhu to sAtamA devalokamAM mahaddhika deva hovAthI tenA javAmAM AvyuM nahIM. pachI te tyAMthI yavI manuSyabhava pAmIne tApasa thaye. te bhavamAM bALatapa karI mRtyu pAmIne te vaimAnika devatA thayo. tathApi te bhAvamAM paNa madhune jevAne samartha thayo nahIM. pAcho tyAMthI cyavI saMsAramAM paribhramaNa karI kamAge tiSImAM pharIne dhUmaketu nAme devatA thA. te vakhate madhune jIva mahAzukadevelekamAMthI cyavI kRSNa vAsudevanI paTTa rANI rUkamiNInA udaramAM putrapaNe utpanna thayA. pele dhUmaketu pUrvanA verathI te bALakane janmatAMje harI gayo, ane tene mAravAnI IcchAthI te duSTa eka TekazilA upara tene mUkIne cAlyo gayo. paNa potAnA prabhAvathI te sarva aMge akSata rahyo. ane tene kALasaM' vidyAdhara pitAne ghera laI gaye. soLa varSane aMte rUkamiNI sAthe tene samAgama thaze." A pramANe pradyumnanA pUrva bhavane vRttAMta sAMbhaLIne rUmiNIne putrane viyega kyA karmathI thaye ? ema nArade pUchayuM, eTale zrI sImaMdhara prabhue A pramANe tenA pUrva bhavane vRttAMta kahyo :-- A ja budvIpamAM bharatakSetramAM magadha dezane viSe lakSamIgrAma nAme eka gAmamAM semadeva nAme brAhmaNa raheto hato. tene lakSmIvatI nAme strI hatI. eka vakhate te lakSmIvatI upavanamAM gaI. tyAM moranuM IMDuM paDeluM hatuM, tene teNe kuMkumavALA hAthathI sparza karyo. tenA sparzathI te IDAne varNa ane gaMdha pharI gaye, tethI tenI mAtA mayarIe tene pitAnuM che ema nahIM jANavAthI seLa ghaDI sudhI choDI dIdhuM (sevyuM nahI.) tyAra pachI akasamAta varSAda varasatAM tenA jaLavaDe dhovAIne te IDuM potAnA mULa svabhAvamAM AvI gayuM. tethI tene oLakhIne tenI mAtAe tene sevyuM, eTale yegya kALe temAMthI mora thaye. pharIvAra lamIvatI tyAM AvI, te vakhate mayUranA ramaNIya baccAne joI tenI mAtAnA rUdana karatAM chatAM tene pakaDI lIdhuM, ane pitAne ghera lAvIne pAMjarAmAM pUryuM, pratidina khAnapAnathI tene prasanna karIne teNe tene evuM nRtya zIkhavyuM ke jethI te suMdara
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58mu 285 nRtya karavA lAgyu'. tenI mAtA mayUrI virasa svare pAkAratI peAtAnA pyArA baccAnA snehathI niya'trita thaI satI te pradezane cheADI zakI nahIM. pachI leAkeAe AvIne lakSmIvatIne kahyuM, 'tamArU' kautuka pUrNa thatuM nathI, paNa tenI mAtA mayUrI khicArI marI jAya che, mATe tenA baccAne cheDI do.' leAkeAnI vANIthI e brAhmaNIne dayA AvI, tethI sALa mAsanA te mAranA yuvAna baccAne teNe jyAM hatuM tyAM mUkI dIdhuM. A kRtyathI te brAhmaNIe pramAdavaDe sALa varSanuM putranA virahanuM mATuM vedanIya karma bAMdhyuM, eka vakhate e lakSmIvatI potAnA vibhUSita rUpane darpaNamAM jotI hatI, tevAmAM samAdhigupta nAme eka munibhikSAne mATe tenA gharamAM AvyA, eTale tenA pati sAmadeve kahyuM ke bhadre ! A munine bhikSA Apa.' tevAmAM koi purUSanA bAlAvAthI sAmadeva bahAra cAlyA gayA, eTale tatkALa te strIe thUkAra karI kaThora akSarA khAlI te munine ghara bahAra kADhavA ane satvara dvAra vAsI dIdhuM. munijugupsAnA A tIvra pApakarmathI sAtame divase te strIne galatkruSTa thayA; tenI pIDAthI virakta thaine te agnimAM baLI muI. tyAMthI mRtyu pAmIne te ja gAmamAM kAI dhAbIne ghera te gadheDI thaI. pharIvAra mRtyu pAmI, pAchI te ja gAmamAM viSThAbhuk DukkarI thaI. tyAMthI mRtyu pAmI kutarI thaI. te bhavamAM dAvAnaLathI dugdha thatAM koI zubha bhAva AvavAthI manuSyanuM AyuSya bAMdhI mRtyu pAmI. pachI narmadA nadIne kAMThe AvelA bhRgukaccha ( bharUca ) nagaramAM te kANA nAmanI mAchImAranI putrI thaI, te ati du``dhI temaja durbhAgA thaI. tenAM mAtA pitA tenI dugaMdhane sahana na karI zakavAthI tene narmadAnA tIra upara mUkI AvyA. tyAM yauvanavatI thatAM te hamezAM nAvikAthI leAkeAne nama dA nadI utAravA lAgI, daivayeAge zItaRRtumAM samAdhigupta muni tyAM AvI caDhayA, ane patanI jema niSka papaNe kAryAtsaga mAM sthita thayA. temane joI 'A mahAtmA badhI rAtrI zItane zI rIte sahana karI zakaze ?' ema vicArI dayAdna cittavALI teNe tRNavaDe munine AcchAdita karyA. rAtrI nigamana thayA pachI prAta:kALe teNe munine namaskAra karyAM, eTale 'A bhadrika che' evu dhArI munie tene dharmadezanA ApI. te vakhate 'A munine meM koI ThekANe joyA che' ema cirakALa ciMtavIne teNe munine te viSe pUchyu. eTale munine tenA pUrva bhava kahI batAvyA. pachI maharSie tene kahyuM ke 'bhadre ! pUrva bhavamAM te sAdhunI jugupsA karI hatI, tethI A bhavamAM tuM AvI dugadhA thai che, kemake saM anAva karmIne anusaratA ja thAya che.' A pramANe sAMbhaLavAthI tene jAtismaraNujJAna utpanna thayuM. tethI te pUrvI bhave karelI jugupsAne mATe vAraMvAra pAtAnI niMdA karatI satI te munine khamAvavA lAgI. tyArathI te parama zrAvikA thaI, eTale munie tene dhama zrI nAmanI AryAne sAMpI dIdhI. pachI te AryAnI sAthe ja vihAra karavA lAgI. ekavAra kAi gAmamAM jatAM tyAM nAcala nAmanA kAi zrAvakane AryAe tene soMpI. te nAyalane Azraye rahI satI ane ekAMtara upavAsa karatI satI jinapUjAmAM tatpurapaNe bAra varSa sudhI tyAM rahI. chevaTe anazana karI mRtyu pAmIne te acyutaiMdranI iMdrANI thaI. tyAM paMcAvana palyApamanu' AyuSya bhogavI tyAMthI cavIne te rUmiNI thai che. pUrva bhavamAM teNe mayUrIne khaccAnA viyAga karAvyA hato, tethI te rUmiNI A bhavamAM seALa varSa sudhI putravirahanuM duHkha anubhavaze." A pramANe rUmiNIne pUrva bhava sAMbhaLI sImaMdhara prabhune namIne nArada baitADhagiri upara meghakUTa nagare AvyA, tyAM sa`vara vidyAdharanI pAse AvIne kahyuM ke 'tamAre putra thayA te bahu sArUM thayuM.' AvAM vacanathI prasanna thai saMvare nAradanI pUjA karI ane pradyumna
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 6 Tha 286 putrane matAnyeA. nArada te putrane rUkimaNInA jevA ja joi bhagavaMtanA kathananI pratIti lAvI savaranI rajA laIne dvArakAmAM AvyA. tyAM kRSNa vigerene te putraneA sarva vRttAMta kahyo ane rUkSamaNIne paNa tenA lakSamIvatI vigere pUrva bhavanI vArtA jaNAvI. pachI rUmiNIe bhaktithI aMjali joDI tyAM rahyA satA sImaMdhara prabhune namaskAra karyA, ane soLa varSI pachI putranA samAgama thaze' evAM arihaMta bhagavatanAM vacanathI te svastha thai. pUrve zrI RSabhadeva svAmIne kurU nAme eka putra hato, jenAM nAmathI kurUkSetra kahevAya che. te kurUnA putra hastI nAme thayA, jenA nAmathI hastinApura nagara vaselu che. te hastI rAjAnA saMtAnamAM anaMtavIya nAme rAjA thayA; tene putra kRtavI nAme rAjA thayA. tenA putra subhUma nAme cakravatI thayA. te pachI asa`khya rAjA thai gayA khAda zAMtanu nAme eka rAjA thayA. tene gaMgA ane satyavatI nAme be patnIo hatI. temAMthI gagAne bhISma parAkramavALA bhISma nAme putra thayA; ane satyavatIne citrAMgaDha ne citravIya nAme putro thayA. citravIryane aMbikA, abAlikA ane akhA nAme traNa strIe hatI. tenAthI dhRtarA, pAMDu ne vidura nAme anukrame traNa putra thayA. temAM pAMDu dhRtarASTrane rAjya sAMpI mRgayA karavAmAM tatpara rahevA lAgyA. dhRtarASTre sukhaLa rAjAnA putra ane gAMdhAra dezanA rAjA zakuninI gAMdhArI vigere ATha baheneAne paraNyA. tenAthI tene duryodhana vigere sA putrA thayA. pAMDurAjAne kuMtI nAmanI srIthI yudhiSThira, bhIma ane arjuna nAme traNa putrA thayA. ane bIjI strI mAdrI ke je zalyarAjAnI haeNna thatI hatI, tenAthI nakuLa ane sahadeva nAme e baLavAna putro thayA. vidyA ane bhujabaLathI ugra evA e pAMce pAMDukumArA paMcAnana-siMhanI jema khecarAne paNa ajeya thayA. peAtAnA jyeSTha khaMdhu tarapha vinayavALA ane 6nItine nahIM sahana karanArA te pAMce pAMDavA peAtAnA leAkeAttara guNavaDe leAkAne Azcarya pamADavA lAgyA. anyadA kAMpIlyapurathI kupadmarAjAnA te AvI namaskAra karI pAMDurAjAne A pramANe kahyuM "amArA svAmI drupada rAjAne culanI rANInA udarathI janmelI A dhRSTadyumnanI nAnI bahena draupadI nAme kanyA che; tenA svayaMvaramAM daze dazAhei, rAma kRSNa, damadata, zizupAla, rUmi, ka, durgaMdhana ane bIjA paNa rAjAone tathA temanA parAkramI kumArIne drupada rAjAe ddatA mAkalI mAkalIne bAlAvyA che. teo hAla tyAM jatA jAya che teA tame paNa A devakumAra jevA pAMca kumArI sAthe tyAM AvI svayaMvarama'Dapane alakRta kare." te sAMbhaLI pAMca jayavaMta khANavaDe kAmadevanI jema pAMca putroe yukta evA pAMDurAjA kAMpIlyapura gayA ane bIjA paNa aneka rAjAe tyAM AvyA. drupada rAjAe pUjelA pratyeka rAjAe aMtarIkSamAM rahelA grahonI jema svayaM varama`DapamAM hAjara thayA. te avasare snAna karI, zuddha (ujjavaLa) vastra paherI, mAlyAla kAra dhAraNa karI ane arhataprabhune pUjIne rUpavaDe devakanyA jevI draupadI sakhIo sAthe paravarI satI samAnika devatAonI jevA kRSNAdika rAjAothI alaMkRta svayaMvaramaMDapamAM AvI, tenI sakhIe tene pratyeka rAjAne nAma laI laine batAvavA mAMDayA. tene anukrame khetI jotI draupadI jyAM pAMce pAMDavA beThA hatA tyAM AvI, ane teNe anurAgI thaIne pAMce pAMDavAnA kaMThamAM svayaMvaramALA AropaNa karI. te vakhate 'A zu ?' ema sarvarAjamaDaLa Azcarya pAmI gayuM. tevAmAM koi cAraNa muni AkAzamAge tyAM AvyA; eTale kRSNAdika rAjAe te munine namaskAra karI vinayapUrvaka pUchyuM ke 'zuM A draupadIne
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM - 287 pAMca pati thaze ? muni bolyA-"A draupadI pUrva bhavanA karmathI pAMca pativALI thaze; paNa temAM Azcarya zuM che ? kemake karmanI gati mahA viSama che. tenuM vRttAMta sAMbhaLo. caMpAnagarImAM samadeva, somabhUti ane somadatta nAme traNa brAhmaNa rahetA hatA, teo sahodara baMdhu hatA. dhana dhAnyathI paripUrNa evA teone anukame nAgazrI, bhUtazrI ane yakSazrI nAme patnIo hatI. te traNe bhAIo paraspara saneha dharAvatA hatA. tethI teo e eka vakhate e TharAva karyo ke " ApaNe traNe bhAIoe eka eka bhAIne ghera vArA pramANe sAthe bhojana karavuM. te pramANe vartatAM eka divasa somadevane ghera jamavAne vAre AvyuM, eTale bhejanane avasara prApta thayA agAu nAgazrIe vividha prakAranAM bhejananI taiyArI karavA mAMDI. temAM te ramaNIe ajANya kaDavI tuMbaDInuM zAka karyuM. pachI e zAka kevuM thayuM che te jANavAne mATe teNIe cAkhI joyuM, tyAM te bahu kaDavuM hovAthI tene abhe ya jANuM teNIe thuMkI kADhyuM. pachI vicAravA lAgI ke "meM ghaNuM svAdiSTa vividha padArthothI A zAka sudhAryuM, tathApi e kaDavuM ja rahyuM.' Ama vicArI teNIe te zAka gepavI dIdhuM, ane te sivAyanAM bIjA bhavya bhajanavaDe teNe potAne ghera AvelA kuTuMba sahita pitAnA patine tathA diyarane jamADayA. te samaye subhUmibhAga nAmanA te nagaranA udyAnamAM jJAnavAnuM ane parivAra sahita zrIdharmaghoSa AcArya samavasaryA. temanA dharma rUci nAme eka ziSya mosakSamaNane pAraNe semadevAdika sarve jamI gayA pachI nAgazrIne ghera bhikSA levA AvyA. nAgazrIe vicAra karyo ke "A zAkathI A muni ja toSita thAo." ema vicArI teNe te kaDavI tuMbaDInuM zAka te munine harAvyuM. munie jANyuM ke " Aje mane A keI apUrva padArtha maLe che. tethI temaNe gurU pAse jaI temanA hAthamAM te pAtra ApyuM. gurU tenI gaMdha laIne bolyA- he vatsa ! jo A padArtha tuM khAIza to mRtyu pAmIza, mATe Ane paraThavI de ane pharIvAra have A piMDa sArI rIte tapAsIne leje.' gurUnAM AvAM vacanathI te muni upAzrayanI bahAra zuddha sthaDila pAse te paraThavavA AvyA, tevAmAM zAkamAMthI eka biMdu bhUmipara paDI gayuM, tenA rasathI kheMcAine aneka kIDIo AvI tene lagna thaI. te badhI tatkALa mRtyu pAmI gaI. te joI te munine vicAra thayo ke "AnA eka biMdumAtrathI aneka jatuo mare che, te tene paraDavavAthI keTalAya jaMtuonuM maraNa thaze, mATe huM eka mRtyu pAmuM te sAruM, paNa ghaNAM jaMtuo mare te sAruM nahIM Avo nizcaya karI teNe te tuMbaDInuM zAka samAhitapaNe bhakSaNa karI lIdhuM. pachI samAdhipUrvaka samyaka prakAre ArAdhanA karIne mRtyu pAmelA te dharmarUci muni sarvArthasiddha vimAnamAM ahamiMdra deva thayA. ahIM dharmaghoSa AcAryo "dharmarUci munine ATalo badho vilaMba kema thayuM ? e jANavAne mATe bIjA munione tapAsa karavA mokalyA. teoe bahAra jaIne joyuM to temane mRtyu pAmelA dIThA, tethI temanuM rajoharaNa vigere laI gurU pAse AvI moTA kheda sAthe te vAta gurUne jaNAvI. gurUe atizaya jJAnanA upayogathI jANI laIne pitAnA sarva ziSyone nAgazrInuM badhuM duzcaritra jaNAvyuM te sAMbhaLavAthI badhA munione ane sAvIone kepa utapana thayo, tethI teoe te vArtA samadeva vigere aneka lokone jaNAvI. te sAMbhaLI somadeva vigere vie nAgazrIne gharamAMthI kADhI mUkI. lokoe paNa tene ghaNe tiraskAra karyo, tethI te sarvatra duHkhI thaI bhaTakavA lAgI. ane kAsa, zvAsa, vara ane kurNa vigere seLa bhayaMkara rogothI pIDA pAmatI satI te bhavamAMja nArakIpaNAne prApta
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 sarga 6 / thaI. e pramANe kSudhA tRSAthI Atura, phATathAM tuTavAM vastra paheratI ane nirAdhAra bhaTakatI e strI anukrame mRtyu pAmIne chaThThI narake gaI. tyAMthI nIkaLIne ca'DALa jAtimAM utpanna thai ane mRtyu pAmIne sAtamI narake gai. pachI mleccha jAtimAM utpanna thaIne marIne narake gai. evI rIte e pApiNI sarva narakamAM e bevAra jaI AvI. pachI pRthvIkAya vigeremAM anekavAra utpanna thai ane akAmanirjarAthI ghaNAM kane khapAvyAM, pachI caMpAnagarImAM sAgaradatta zeThanI strI subhadrAnA udarathI sukumArikA nAme putrI thaI, te ja nagaramAM jinadatta nAme eka dhanavAn sA vAha raheto hato, tene bhadrA nAme gRhiNI ane sAgara nAme putra hato. eka vakhate jinadatta sAgaradattane ghera gayA, tyAM sukumArikAne yauvanavatI joI. te mahela upara caDIne kaMdukakrIDA karatI hatI. tene joI jinadattane vicAra thayo ke A kanyA mArA putrane ceAgya che.' Avu' ci'tavana karato te potAne ghera AvyA. pachI pharIne bava sahita sAgaradattane ghera jai potAnA putrane mATe sukumArikAnI mAgaNI karI. sAgaradatta khelyA 'A putrI mAre prANathI paNu priya che, enA vinA huM kSaNavAra paNa rahI zakato nathI, mATe jo tamArA putra sAgara mAre tyAM gharajamAI thaIne rahe to huM mArI putrI ghaNA dravya sAthe tene arpaNa karUM.' 'huM vicArIne kahIza' ema kahI jinadatta pAtAne ghera gayA, ane te vAta sAgarane kahI te sAMbhaLI sAgara mauna rahyo; eTale jene niSedha na kare -te samata che' evA nyAyathI tenA pitAe sAgarane gharajamAINe rahevA devAnuM kabula karyuM.... anukrame sAgarane te kumArI sAthe paraNAvyeA. rAtre tenI sAthe te vAsagRhamAM jaI zayyAmAM sutA. te vakhate pUva kanA ceAge te sukumArikAnA sparzathI sAgaranuM aMga aMgArAnI jema baLavA lAgyu, tethI te mAMDamAMDa kSaNavAra sahana karIne sUi rahyo. paNa jyAre sukumArikA UMghI gai tyAre tene cheDI daIne te peAtAne ghera nAsI gayA. nidrA pUrNa thatAM pAse patine na jovAthI sukumArikA ghaNuM rUdana karavA lAgI. prAtaHkALe subhadrAe vavarane da MtadhAvana karAvavAne mATe eka dAsIne mAkalI, tyAM jatAM dAsIe sukumArikAne patirahita ane rUdana karatI joI, eTale teNe subhadrA pAse AvIne te vAta kahI. subhadrAe zeThane jaNAvI, eTale zeThe jinadatta pAse jaine tene upAlabha ApyA. jinado peAtAnA putrane ekAMtamAM khelAvIne kahyuM ke ' he vatsa ! teM sAgaradatta zeThanI putrIno tyAga karyA te ThIka karyuM' nahIM, mATe hamaNAM te sukumArikA pAse pAche jA; kAraNa ke meM sajanAnI samakSa tane tyAM rAkhavAnuM kabula karyuM' che,' sAgara olyA - he pitA ? agnimAM pesavAne taiyAra thavuM te huM sArUM gaNuM chuM, paNa te sukumArikA pAse javA kadi paNa icchato nathI.' A badhI vArtA dIvAlanI pAchaLa guptapaNe UbhA rahIne sAgaradatta zeTha sAMbhaLatA hatA. tethI te nirAza thaIne potAne ghera AvyA ane sukumArikAne kahyuM ke ' he putrI ! tArI upara sAgara to virakta thayo che, mATe huM tAre mATe bIjo pati zeAdhI ApIza, tuM kheda karIza nahIM.' : eka vakhate sAgaradatta zeTha peAtAnA mahelanA geAkhamAM besIne mArga tarapha jotA hatA, tevAmAM hAthamAM khappara dhAraNa karanArA, jINu vajranA kha'Dane paheranArA ane makSikAthI vIMTAyelo koi bhikSuka mArge cAlyA jato temanA jovAmAM AvyA; eTale sAgaradatto tene kholAvI khappara vigere cheADAvI snAna karAvIne jamADayA, ane tenuM zarIra caMdanathI arcita karAvyuM. pachI tene kahyuM ke re bhadre ! A mArI putrI sukumArikA huM tamane ApuM chuM, mATe bhAjana vigeremAM nizcita thaine enI sAthe ahIM sukhe rahe,' A pramANe kahevAthI te sukumArikAnI sAthe vAsagRhamAM tenI sAthe zayana gayA; paNa
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 289 karatAM teNInA aMganA sparzathI jANe agnino sparza thayo hoya tema te dAjhavA lAgyo, tethI tatkALa uThIne potAno je veza hato te paherIne te palAyana karI gayo. sukumArikA prathamanI jemaja kheda pAmI. tenI evI avasthA joI tenA pitAe tene kahyuM, "vatsa ! kheda kara nahIM, tArA pUrva pApakarmano udaya thaye che, bIjuM kAMI kAraNa nathI, mATe saMtoSa dhAraNa karI mAre ghera rahI nitya dAna puNya karyA kara." A vacanathI sukumArikA zAMta thaI ane dharmatatpara thaIne tyAM rahI satI niraMtara dAna ApavA lAgI. anyadA gapAlikA nAme sAdhvI tene ghera AvI caDyAM. temane sukumArikAe zuddha annapAnathI pratilAbhita karyA. pachI tenI pAsethI dharma sAMbhaLI pratibodha pAmIne sukumArikAe cAritra grahaNa karyuM. caturtha, chaThTha ane aThThama vigere tapane AcaratI e sukumArikA sAthvI gopAlikA AryAnI sAthe haMmezAM vihAra karavA lAgI. eka vakhate sukumArikA sAdhvIe pitAnI gurUNIne kahyuM ke, "pUjya AryA ! ApanI AjJA hoya to huM subhUmibhAga udyAnamAM ravimaMDaLanI sAme jatI satI AtApanA lau.' AryA bolyAM kepotAnA nivAsasthAnanI bahAra rahIne sAdhvIne AtApanA levI ka5tI nathI, ema AgamamAM kaheluM che. gurUNIe A pramANe kahyAM chatAM te sAMbhaLyuM na hoya tema karIne sukumArikA subhUmimAga udyAnamAM gaI, ane sUrya sAmI daSTi sthApana karIne AtApanA levA lAgI. . eka vakhate devadattA nAmanI eka vezyA tyAM udyAnamAM AvelI tenA jevAmAM AvI. tenA eka kAmI tyAre tene utkaMgamAM besADelI hatI, eke tenA mAthA para chatra dharI hatI, eka tene vastranA cheDAvaDe pavana nAkhato hato, eka tenA kezane bAMdhato hato ane eke tenA caraNane dharI rAkhyA hatA. A pramANe joI sukumArikA sA dhvI ke jene bhoganI IcchA pUrNa thaI nahotI, teNe evuM niyANuM karyuM ke " A tapasyAnA prabhAvathI huM A vezyAnI jema pAMca pativALI thAuM.' tyArapachI te vAraMvAra potAnA zarIrane sApha rAkhavA lAgI. AryAe tene tema karatAM vAratI tyAre te cittamAM vicAratI ke "huM jyAre pUrve gRhastha hatI tyAre, A AryAe mArUM sArUM mAna jALavatI hatI, paNa have temanI sAthe bhikSukI thaI eTale teo mane jema tema tiraskAra Ape che, mATe mAre temanI sAthe rahevAnI zI jarUra che ?" AvuM dhArI te judA upAzrayamAM rahI, ane ekAkI svataMtrapaNe vicaratI cirakALa vratane pALavA lAgI. prAMte ATha mAsano saMlekha karI, pUrva pApanI AlocanA karyA vinA te mRtyu pAmI ane nava palyopamanuM AyuSyavALI saudharmaka9pamAM devI thaI. tyAMthI racavIne te A draupadI thaI che ane pUrva bhavamAM karelA niyANAthI tene pAMca patio thayA che, to temAM ze vismaya che !' A pramANe munie kahyuM, te vakhate AkAzamAM " sAdhu, sAdhu," evI vANI thaI. eTale ene pAMca pati te yukta che ema kRSNa vigere kahevA lAgyA. pachI svayaMvaramAM AvelA rAjAoe ane svajanoe karelA moTA utsava sAthe pAMDe draupadIne paraNyA. pAMDu rAjA daza dazAhane, kRSNane ane bIjA rAjAone jANe vivAhane mATe bolAvyA hoya tema mAnapUrvaka potAne nagare laI gayA. tyAM temane cirakALa rAkhI sArI peThe bhakti karIne jyAre dazArha ane rAma kRSNa rajA mAgI tyAre temane temaja bIjA rAjAone vidAya karyA. 37
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagara ThA pAMDurAjA yudhiSThirane rAjya ApI mRtyu pAmyA, ane mAdrI paNu peAtAnA be putra kuMtIne sAMpIne pAMDurAjAnI pachavADe maraNa pAmI, jayAre pAMDurAjA asta pAmyA, tyAre matsaravALA dhRtarASTranA putro pAMDavAne na mAnavA lAgyA ane teo duSTa AzayathI rAjya levAne lubdha thayA. durgaMdhane vinaya vigerethI sarva vRddhone sa'tuSTa karyA ane pAMDaveAne dyutamAM jItI lIdhA. yudhiSThire lAbhathI dyutamAM rAjayanu ane chevaTe draupadInuM paNa kayu, te paNa duryAne jItIne potAne svAdhIna karyuM. paNa pachI krodhathA rAtAM thayelAM netrAvALA bhImathI bhaya pAmIne durgaMdhane draupadI temane pAchI seAMpI. pachI dhRtarASTranA putrae apamAna karIne pAMDavAne potAnA dezamAMthI kADhI mUkayA, eTale teoe vanavAsa svIkAryAM. lAMbA kALa sudhI vane vana bhaTakatAM pAMce pAMDavAne chevaTe dazAnI anuja bena kuMtI dvArakAmAM lai gaI, divya astrothI yuddha karanArA anevidyA tathA bhujakhaLathI ugra evA te prathama samudravijaya rAjAne ghera AvyA. rAjA samudra vijaye ane akSAbhya vigere temanA bhAioe pAtAnI bahenanA ane bhANejonA snehapUrvaka sArI rIte satkAra karyo. dazAha khelyA, he mahena ! te tamArA bhAgIdAro kauravA pAsethI bhAgyaceAge sa`tAna sahita tu' jIvatI AvI, te ja sArUM thayuM.' kutI paNa khAlI ke-'jyAre meM sAMbhaLyuM ke tame putrAdika parivAra sahita jIvatA cheA, tyAreja huM saMtAna sahita jIvatI rahI chuM. vaLI rAma kRSNanuM leAkeAttara caritra sAMbhaLI harSa pAmI satI temane jovAne utsuka thaine huM ahIM AvI chuM.' pachI bhAioe kahyuM eTale kuMtI putra sahita sabhAmAM AvI. tene joI rAma kRSNa ubhA thayA ane bhaktithI temane namaskAra karyA. pachI rAma kRSNa ane pAMDavA krama pramANe paraspara namaskAra ane AliMgana karI yathAyAgya sthAne beThA. kRSNe khAlyA'tame ahIM tamAreja ghera AvyA te bahu sArU karyuM.; kAraNa ke tamArI ane yAdavAnI lakSmI parasparane sAdhAraNa che.' yudhiSThira khelyA-"he kRSNa ! je tamane mAne che, teone lakSmI sadA dAsIrUpa che, teA jeAne tame mAnA, teonI teA vAtaja zI karavI ? amArA mAtRkuLa (mAzALa)ne jyArathI tame alaMkRta karI che. tyArathI ame yadukuLane ane amane sathI vizeSa parAkramI mAnIe chIe." evI rIte vividha AlApa thayA pachI kutI ane tenA putrAne satkAra karIne kRSNe temane judA judA mahelamAM nivAsa karAvyA. dazAhe,e lakSmIvatI, vegavatI, subhadrA, vijayA ane rita nAmanI potAnI pAMca kanyAe anukrame pAMce pAMDavAne ApI. yAdavAe ane rAma kRSNe pUjelA teo tyAM sukhe rahevA lAgyA. 290 ahIM saMvara vidyAdharane ghera pradyumna mATA thayA. pachI badhI kaLAe prApta karI. tene cauvanavayamAM AveleA joI savara vidyAdharanI srI kanakamALA kAmAtura thaI. teNI ciMtavavA lAgI ke-"AnA jevA suMdara purUSa koI khecarAmAM nathI. deva paNa AvA hoya ema huM mAnatI nathI teA manuSyanI zI vAta ? jema pAte ucherelA vRkSanA phaLanu pAte AsvAdana kare tema mArA ucherelA A pradyumnanA yauvananuM bhAgarUpa phaLa mAre svayaMmevaja bhAgavavu, nahI' tA mArA janma vRthA che." AvA vicAra karI eka vakhate teNe madhura vANIthI pradyumnane kahyuM ke "ahIM uttarazreNImAM nalapura nAme nagara che. temAM gaurI vaMzanA niSadha nAme rAjA che, te rAjasihanI ... putrI chuM ane tene auSadhi nAme eka putra che. mArA pitAe mane gaurI vidyA ApI che ane savar vidyAdhara prajJapti vidyA mane ApIne paraNyA che; mArAmAM anurakta thayelA saMvara khIjI koI yuvatIne icchatA nathI. hu` ke jeNe pUrvokta ba Mne vidyA siddha karI che tenA baLathI sa`varane A jagat tRNusamAna che. AvI huM tArA para anurAgI thaI chuM, mATe mane bhaja. ajJAnathI paNa mArA premano bhaMga karIza nahIM." pradyumna khalyA
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM "are pApa zAMta thAo ! A tame zuM bele cho ? tame mAtA che ane huM putra chuM, mATe A ApaNuM baMnenA narakapAtanI vAta choDI de." kanakamALA belI-"mAro putra nathI, tane keIe mArgamAM tyajI dIdhelo te anijavALapurathI AvatAM saMvara vidyAdhara ahIM lAvela che. teNe mane ucheravAne mATe Apyo hato, mATe tuM bIjA koIno putra che, tethI niHzaMkapaNe tArI IcachA pramANe mArI sAthe bhega bhegava" AvAM tenAM vacana sAMbhaLIne pradyumna vicAryuM ke "huM A strInA pAzamAM phasI paDa chuM, mATe mAre zuM karavuM ?" pachI te vicAra karIne be -bare bhadra! je huM evuM kAma kare te pachI saMvara ane tenA putra pAsethI zI rIte jIvavA pAmuM ?" kanakamALA belI-he subhaga ! teno bhaya rAkhIza nahIM, mArI pAse je gaurI ne prajJapti be vidyA che te tuM grahaNa kara ane jagatamAM aja thA" pachI "kadipaNuM mAre A akRtya karavuM nathI" evo aMta:karaNamAM nizcaya karIne pradyumna bolyA ke "prathama mane te be vidyA Apo, pachI huM tamAruM vacana karIza. kAmAtura thayelI kanakamALAe gaurI ane prajJapti nAmanI be vidyA tatkALa tene ApI, eTale pradhune padayanA prabhAvathI tene satvara sAdhI lIdhI. pachI teNIe pharIvAra krIDA karavAnI prArthanA - karI eTale pradyumna belya-"he anaghe ! tame mane ucheravAthI prathama te mAtAja mAtra thayA hatA, paNa have vidyAdAna karavAthI te gurU thayA che, mATe have e pApakarma saMbaMdhI mane kAMI paNa kaheze nahi." A pramANe tene kahI ghara choDIne pradyumna nagaranI bahAra cAlyo gayo, ane tyAM kAlAMbukA nAmanI vApikAne kAMThe jaIne kacavAte mane vicAra karate beTho. ahIM kanakamALAe pitAnA zarIra para nakhanA ujharaDA karIne pikAra karyo, eTale "A zuM ? ema pUchatA tenA putro tyAM deDI AvyA. te belI ke "tamArA pitAe je pelA pradyumnane putra tarIke mAnelo che, te duSTa yuvAne mAja2 jema piMDa ApanArane vidyAre tema mane vidAraNa karI nAkhI che. A hakIkata sAMbhaLIne tatkALa teo sarva krodha karI kAlAMbukAne tIre gayA, ane "are pApI, are pApI" ema bolatA pradyumnane prahAra karavA lAgyA. eTale tatkALa vidyAnA prabhAvathI prabaLa thayelA pradyumna lIlAmAtramAM siMha jema sAbarane mAre tema te saMvaranA putrone mArI nAkhyA. putrane vadha sAMbhaLI saMvara paNa krodha karIne pradyumnane mAravA Avyo; paraMtu vidyAthI utpanna karelI mAyAvaDe pradyumna saMvarane jItI lIdhe. pachI pradyumnane pazcAttApapUrvaka mULathI mAMDIne kanakamALAne badho vRttAMta saMvarane kahyuM. te sAMbhaLI pazcAttApa karatA saMvare pradyumnanI ulaTI pUjA karI. tevAmAM tyAM nArada muni pradyumnanI pAse AvyA. prajJapti vidyAthI oLakhelA nAradanI pradyune pUjA karI. ane temane kanakamALAnI hakIkta jaNAvI, eTale nArada sImaMdhara prabhue kaheluM pradyumna ane rUphaNiIno sarva vRttAMta prathamathI jaNAvIne A pramANe bolyA ke "he pradyumna ! jeno putra prathama paraNe teNIne bIjIe potAnA keza ApavA" AvuM paNa tamArI sApana mAtA satyabhAmAM sAthe tamArI mAtA rUkRmiNIe karela che. te satyabhAmAno putra bhAnu, hAlamAM ja paraNavAno che tethI je te pahelo paraNaze te tamArI mAtAne paNamAM hArI jaI potAnA keza ApavA paDaze, tyAre kezadAnanI hAnithI ane tamArA viyAganI pIDAthI tamArA jevA putra chatAM rUkamiNI mRtyu pAmaze" A pramANenI khabara sAMbhaLI pradyumna nAradanI sAthe prajJapti vidyAe nirmANa karelA vimAnamAM besIne tatkALa dvArakApurI pAse AvyA.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 saga 6 The te vakhate nArade kahyuM, "vatsa ! A tArA pitAnI dvArakApurI AvI, jene kubere ratnAthI nimIne pachI dhanavaDe pUrI dIdhI che. pradyumna be "munivarya! tame kSaNavAra A vimAnamAM ahIMja raho, huM nagarImAM jaI kAMIka camatkAra karUM.' nArade te svIkAryuM. pachI pradyumna AgaLa cAlyo. tyAM te satyabhAmAnA putranA vivAhanI jAna AvatI teNe joI, eTale pradyumna temAMthI kanyAne harI lIdhI ane jyAM nArada hatA tyAM mUkI. nArade kahyuM, "vatsa ! bhaya pAmIza nahIM, A paNa kRSNano putra ja che." pachI pradyumna eka vAnarane laIne vanamAM gaye, ane vanapALakane kahyuM ke "A mAre vAnara sudhAtura che, mATe tene phaLAdika Apa." vanapALake belyA "A udyAna bhAnukumAranA vivAhane mATe rAkheluM che, mATe tAre kAMI paNa belavuM ke mAgavuM nahIM." pachI pradyumna ghaNA dravyathI temane lobhAvIne te udyAnamAM peThe, ane pitAnA mAyAvI vAnara pAse badhuM udyAna phaLAdikathI rahita karAvI nAkhyuM. pachI eka jAtivaMta azva laI vaNika banIne tRNa vecanAranI dukAne gayo, ane pitAnA azvane mATe te dukAnadAra pAse ghAsa mAgyuM; teoe paNa vivAha kAryanuM kAraNa batAvIne nA pADI, eTale temane dravyathI lobhAvI vidyAbaLe sarva tRNa vagaranuM karI dIdhuM. tevIja rIte svAdiSTa jaLavALAM je je sthAne hatAM te badhAM jaLarahita karI dIdhAM. pachI pote azvakrIDA karavAne sthAnake jaI ane khelAvavA lAgyuM. te azva bhAnuke che. eTale tenI pAse jaI pUchyuM ke "A azva kenI che?" pradyumna kahyuM, "e mAre abdha che." bhAnake AdarathI kahyuM, "A azva mane Apaze ? je tame mAgaze te mUlya huM ApIza." pradyumna kahyuM ke "parIkSA karI tyA; nahi te huM rAjAnA aparAdhamAM AvuM." bhAnuke te vAta kabula karI ane parIkSA karavA mATe te azve upara pote beThe. pachI azvanI cAla jovAne mATe tene calAvatAM ja azve bhAnukane pRthvI para pADI nAkhe. pachI nagarajanoe jenuM hAsya kareluM che e pradyumna meMDhA upara besI kRNunI sabhA mAM AvyA ane seva sabhAsadone hasAvavA lAgyo. vaLI kSaNavAre brAhmaNa thaI madhura svare veda bhaNata dvArikAnA cauTAmAM ane zerIe zerIe bhamavA lAgyA, mArgamAM satyabhAmAnI eka kujA dAsI maLI, eTale tene barUnI latAnI jema vidyAthI saraLa aMgavALI karI dIdhI. te dAsI pradyumnanA pagamAM paDIne belI ke "tame kayAM jAo cho ?" eTale pradyumna bolyA, "jyAM IcchA pramANe bhojana maLe tyAM jAuM chuM." dAsI bolI "cAle satyabhAmA devIne ghera, putranA vivAhane mATe taiyAra karelA modaka vigere tamane yathArUci ApIza." pachI pradyumna mujAnI sAthe satyabhAmAne ghera AvyA. toraNadvAra (mULadvA2) pAse tene Ubhe rAkhI kuklA satyabhAmAnI pAse gaI, eTale satyabhAmAe pUchayuM ke tuM koNa che ?" dAsI bolI "huM kuntA chuM. satyabhAmAe kahyuM ke "tane AvI saraLa koNe karI ?" eTale dAsIe te brAhmaNane vRttAMta kahyo. satyabhAmAe pUchayuM ke 'te brAhmaNa kyAM che ? dAsI belI ke huM tene te raNadvAra pAse Ubho rAkhI tamArI pAse AvI chuM. eTale te mahAtmAne ahI lAva" ema satyabhAmAe AjJA ApI, tethI dAsI vegathI doDI jaIne te kapaTI brAhmaNane teDI lAvI. te AziSa ApIne satyabhAmAM pAse beThe; eTale satyabhAmAe kahyuM "he brAhmaNa ! mane rUmiNuMthI adhika rUpavALI kare kapaTI viSe kahyuM, tame to bahu svarUpavAna dekhAo cho, tamArA jevuM koI bIjI strInuM rUpa meM kayAMI paNa joyuM nathI." satyabhAmAM bolI "he bhadra ! tame kaho cho te satya che, tathApi mane rUpamAM vizeSa anupama kare." brAhmaNe kahyuM, "je sarvathI rUpamAM adhika thavuM hoya te prathama virUpA thaI jAe, kAraNa ke mULathI virUpatA hoya te vizeSa rUpa thAya che. satyabhAmAe pUchyuM
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa 8 mu 293 tyAre prathama huM' zu' karU' ?' brAhmaNa bolyA 'prathama mastaka su'DAvA ane pachI mazIvaDe badhA deha upara vilepana karI sAMdhelAM jIrNa vastra paherI mArI AgaLa Ave; eTale huM tamArAmAM lAvaNya ane saubhAgyanI zeAbhAnu ArApaNuM karIza.' vizeSa rUpane icchanArI satyabhAmAe tarataja te pramANe karyuM, eTale kapaTI brAhmaNa elyo-"huM bahu kSudhAtura chuM, mATe asvastha paNe huM zuM karI zakuM ?' satyabhAmAe tene bhAjana ApavA mATe rasAyAne AjJA karI, eTale brAhmaNe satyabhAmAnA kAnamAM A pramANe upadeza karyA ke 'he anave ! jyAMsudhI huM bheAjana kar tyAM sudhI kuLadevInI AgaLa besIne tamAre 'rUDu khuDu, rUDu khaDu,' evA maMtra japavo." satyabhAmA tarataja kuLadevI pAse jaI besIne te jApa karavA lAgI. ahIM pradyumne vidyAzaktivaDe badhI rasoi samApta karI dIdhI. pachI hAthamAM jaLakaLaza lai rasoi karanArI strIo satyabhAmAthI khItI khItI brAhmaNa pratye khelo ke -have teA UThA tA ThIka.' eTale 'haju sudhI huM tRpta thayA nathI, mATe jyAM tRpti thaze tyAM jaiza' ema beAlatA te kapaTI vipra tyAMthI cAlyA gayA. pachI te khALasAdhunuM rUpa laine phimaNIne ghera gayo. rUkimaNIe netrane AnadarUpa cadra jevA tene dUrathI joyA; tene mATe Asana levA rUmiNI gharamAM gaI, eTale tyAM prathamathI mUkI rAkhelA kRSNanA siMhAsana upara te besI gayA. jayAre rUmiNI Asana lai bahAra nIkaLI, tyAre kRSNanA siMhAsana para tene beThelA joi te vismayathI netra vikAsa karatI khelI, 'kRSNa kekRSNanA putra vinA A siMhAsana upara beThelA keAIpurUSane devatAo sahana karI zakatA nathI.' te kapaTI sAdhue kahyuM ke 'mArA tapanA prabhAvathI kAi devatAnuM parAkrama mArI upara cAlatu` nathI.' pachI miNIe pUchyuM ke 'tame zA kAraNe ahIM padhAryA che. ?' eTale te melyA me' seALa varSa sudhI nirAhAra tapa kareluM che, vaLI me' janmathIja mAtAnA stananuM pAna karyuM nathI, have huM ahIM tenA pAraNAne mATe AvyA ', tethI je ceAgya lAge te mane Apo.' rUkamaNI belI-he muni ! meM caturthAM tapathI AraMbhI varSa sudhInuM tapa sAMbhaLyuM che; paNa koi ThekANe seALa vanu tapa sAMbhaLyu natho.' te bALamuni lyeA 'tamAre tenu zuM kAma che ? jo kAMi hoya ane te mane ApavAnI icchA hoya teA Ape, nahIM to huM satyabhAmAne dire jaIza.' rUmiNI elI 'me udvegane lIdhe Aje kAMI rAMdheluM nathI.' khALamunie pUchyu'-'tamAre udvega thavAnu` zu` kAraNa che ?" rUmiNIe kahyuM, "mAre putrano viyeAga thayA che, tenA saMgamanI AzAe meM Aja sudhI kuLadevInu ArAdhana karyuM, Aje chevaTe kuLadevIne mastakanuM baLidAna ApavAnI IcchAthI me' mArI grIvA upara prahAra karyAM, eTale devIe kahyuM, 'putrI ! sAhasa kara nahI. A tArA AMgaNAmAM rahela' AmravRkSa jyAre akALe khIlI nIkaLaze tyAre tArA putra Avaze.' Aje A AmravRkSa tA vikasita thayuM, paNa mArA putra haju AbyA nahI'; mATe he munirAya ! tame heArA juo, mAre putranA samAgama kathAre thaze ?" muni khelyA, 'je khAlI hAthe pUche, tene hArAnu phaLa maLatuM nathI.' miNI khAlI kaheA tyAre tamane zuM Apu ?' muni elyA 'tapathI mArU' udara duCLa thai gayu` che, tethI mane kSIrabhAjana Apo.' pachI rUmiNI khIra karavAnA dravyanI zeAdha karavAne tatpara thai. te vakhate sAdhue pharIvAra kahyuM 'huM ghaNA bhUkhyA chuM, mATe je kAi krU hAya te laIne tenI khIra banAvI Apo.' pachI rUkimaNI prathama taiyAra karelA meAdakanI khIra karavA lAgI, paNa te muninA vidyA prabhAvathI agni prajvalita thayeA nahi. jayAre rUkamiNIne ati kheDha pAmelI joi tyAre munie kahyuM, 'jo khIra raMdhAya tevuM na hoya to e mAdakathIja mArI kSudhAne zAMta karo.' rUkimaNI eTalI 'bhagavan ! A mAdaka
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra saga 6 The kRSNa vagara bIjA keIne karI zake tevA nathI, mATe te tamane ApIne huM RSihatyA nahIM karuM." muni bolyA "tapasyAnA prabhAvathI mAre kAMI paNa durjara (na jaze tevuM nathI." pachI rUphamiNa zaMkita ciro tene ekeka modaka ApavA lAgI. jema jema te ApavA lAgI tema muni UtAvaLo UtAvaLa khAte gaye; eTale te vismaya pAmIne bolI "maharSi ! tame to ghaNA baLavAna lAge che." - ahIM satyabhAmA "rUDa buDuM maMtrane japatI hatI. tyAM bAgavAna purUSae AvIne kahyuM "svAminI ! koI purUSe AvI ApaNuM udyAnane phaLa vagaranuM karI dIdhuM che." koIe AvIne jaNAvyuM ke "ghAsanI dukAnomAMthI ghAsane khuTADI dIdhuM che." keIe AvIne jAhera karyuM ke "uttama jaLAzaye mAtra nirjaLa karyA che. ane keIe AvIne kahyuM ke "bhAnuka kamA rane azva uparathI keIe pADI nAkhe che. te sAMbhaLI satyabhAmAe dAsIne kahyuM ke are ! te brAhmaNa kyAM che?" eTale dAsIoe tenI je bInA banI hatI te yathArtha kahI batAvI. pachI kheda pAmyA chatAM amarSa dharatI satyabhAmAe keza lAvavAne mATe hAthamAM pAtra ApIne dAsIone rUphamiNI pAse mokalI. teoe AvIne rUphamiNIne kahyuM, "he mAninI ! tamArA keza zIdhra amane Apa; amArI svAminI satyabhAmAM tema karavAne AnA kare che. te sAMbhaLI pelA kapaTI sAdhue te dAsIonAja tathA satyabhAmAnA pUrve maDelA kezavaDe te pAtra bharI ApI temane satyabhAmA pAse mekalI. satyabhAmAe te dAsIone kezavinAnI jeIne pUchayuM ke "A zuM ?" eTale dAsIe bolI ke "zuM tame nathI jANatAM ke jevA svAminI hoya te ja parivAra hoya che. pachI bhramita thayelI satyabhAmAe keTalAeka nApita lokone rUmiNane ghera mekalyA, eTale te sAdhue teone zIraparanI tvacA paNa chedAya tema vidyA vaDe muMDIne kADhI mUkaDyA. te nApitone muMDelA joI satyabhAmAe krodhathI kRSNanI pAse AvIne kahyuM "svAmin ! tame rUkumiNInA keza apAvavAnA jAmIna thayA che, mATe te pramANe mane A ja tenA keza apAve, ane e kArya mATe tame pote jaIne raphamiNInA mastakane muMDita karAve.' hari hasatA hasatA bolyA "tameja muMDita to thayA che. satyabhAmA belI "hamaNuM mazkarI karavI choDI de ane tenA keza mane Ajeja apAve." pachI kRSNa te kArya mATe baLabhadrane satyabhAmAM sAthe rUphamiNIne ghera mokalyA. tyAM prazna vidyAthI kRSNanuM rUpa vikuchyuM eTale temane tyAM jaI rAma lajajA pAmI pAchA vaLyA. pUrva sthAnake AvatAM tyAM paNa kRSNane joIne te bolyA ke "tame mArUM upahAsya kema karo che ? tame mane kezane mATe tyAM mokalI pAchA tame pote ja tyAM AvyA, ane pAchA ahIM AvatA rahyA, jethI tame satyabhAmAne ane mane bannene samakALe zaramAvI dIdhAM." kRSNa segana khaIne kahyuM ke "huM tyAM Avyo nahoto." ema kahyA chatAM paNa "A badhI tamArIja mAyA che ema belatI satyabhAmA rIsa caDAvIne potAnA mahelamAM cAlI gaI. pachI tene manAvavA mATe hari tene ghera gayA. ahIM nArade rUphaNiInI pAse AvIne kahyuM ke "A tamAre putra prazna che." eTale tatkALa mAtAnA cirakALa viyogaduHkharUpa aMdhakArane TALavAmAM sUrya samAna pradyumna pitAnuM deva jevuM rUpa pragaTa karI mAtAnA caraNamAM paDyo. rUkRmiNInA stanamAMthI dudhanI dhArA cAlI tatkALa teNe putrane AliMgana karyuM, ane netramAM azru lAvI te vAraMvAra putranA mastaka para cuMbana karavA lAgI. pachI pradyune kahyuM. "mAtA ! huM mArA pitAne kAMIka Azcarya batAvuM, tyAM sudhI tame mane oLakhAvaze nahIM.' harSa mAM vyagra thayelI rUkamiNIe kAMI paNa pratya
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 8 mu 295 ttara ApyA nahI. pachI pradyumna rUmiNIne eka mAyAthamAM besADIne cAlyA, ane za`kha phUMkI lAkone jaNAvyu ke 'hu' A rUmiNInuM haraNa karU' chu', jo kRSNa baLavAna hoya teA tenI rakSA kare.' te sAMbhaLI 'A kANu durbuddhi maravAne icche che ?" ema khelatA kRSNa hAthamAM dhanuSya laI saunyasahita tenI pAchaLa doDavA. pradyumne vidyAnA sAmarthyathI te dhanuSya bhAMgI nAkhIne hAthIne dAMta rahita kare tema tatkALa kRSNane AyudhavagaranA karI dIdhA. te vakhate jevAmAM hari kheda pAmyA, tevAmAM tenI jamaNI bhUjA pharakI, eTale temaNe te vAta rAmane jaNAvI. te vakhate nArade AvIne kahyuM "kRSNa ! A rUmiNI sahita tamArAja putra pradyumna che, tethI tene grahaNa karo, ane yuddhanI vArtA cheADI de.' tatkALa pradyumna kRSNane namI rAmanA caraNamAM paDayo. teee gADha AliMgana karI vAravAra tenA mastakapara cuMbana karyuM. jANe cauvana sahitaja janmyA hoya tevA ane devanI lIlAne dhAraNa karatA padyumnane peAtAnA kheALAmAM besADIne kRSNe leAkeAnA manane kautuka utpanna karatA satA rUkRmiNI sAthe IMdranI jema te vakhate dvAra upara racelAM navIna tArAthI bhrakuTInA vibhramane karAvatI dvArikAmAM praveza karyo. 8888888888 Bao Fang Bao Fang Fu Fang Jian Shuang De Xian ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkA puruSacarite mahAkAvye'STame parvaNi rukmiNyAdipariNayanapAMDavadrau padisvayaMvara pradyumnacaritravarNano nAma SaSThaH sargaH // Tiao Yuan Lai Yi Xian E Yuan Yuan Xian Xian Xian Xian VXian &&&&&RFang Shao Xian Fang Xian BFang Fu
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 7 me. zaba tatha pradyumnane vivAha ane jarAsaMdhano vadha. pUrvokta rIte dvArikAmAM pradyumnanA AvavAne mahotsava pravartate hato. te vakhate duryodhana rAjAe AvI kRSNa vAsudevane vijJapti karI ke "vAmin ! mArI putrI ane tamArI putravadhune hamaNAMja kaI harI gayuM che. mATe tenI zodha karo ke jethI ApanA putra bhAvuka sAthe tene paraNAvIe." kRSNa bolyA "huM sarvajJa nathI, je sarvajJa heu te koIe haraNa karelA rUphaNiInA putra pradyumnane ja huM kema na jANuM ?" te vakhate pradyumna kahyuM "huM prajJapti vidyAthI te vAta jANIne tene ahIM laI AvIza." ema kahIne svayaMvarA thaIne AvelI te kanyAne tyAM laI Avyo. kRSNa te kanyA pradyumnane ApavA lAgyA "paNa e to mAre nAnA bhAInI strI thavAnI hovAthI vadhu samAna che ema kahI pradyumna tene grahaNa karI nahIM, ane bhAvuka sAthe tene paraNAvI. tyArapachI pradyumnanI IcchA nahotI to paNa kRSNa meTA utsavathI khecanI ane rAjAonI aneka kanyAe pradyumnane paraNAvI. pachI rUphamiNIe ane kRSNa pradyumnane lAvavAmAM upakArI nAradanI pUjA karIne vidAya karyA. anyadA pradyumnanI moTI samRddhi joIne ane tenI slAghA sAMbhaLIne satyabhAmAM kApaDamAM jaI junA mAMcA ra upara suI gaI, tyAM kRSNa AvyA eTale tene joIne saMbhramathI belI uThayA "he suMdarI ! keNe tamAruM apamAna karyuM che ke jethI tame Ama kheda kare che ?? satyabhAmAM belI "mArUM keIe apamAna karyuM nathI, paNa je mAre pradustanA je putra nahIM thAya te huM jarUra mRtyu pAmIza. teno Agraha jANI kRSNa negamelI devane uddezIne aSTamabhakta yukta pauSadhavata grahaNa karyuM. negameSI pragaTa thaIne be ke huM zuM kArya karuM?" kRNe kahyuM, "satyabhAmAne pradyumnanA je putra Apo." naigamelI be je strIthI tamAre tevA putranI IcchA hoya te strIne A hAra paherAvIne sevo, jethI tene icchita putra thaze." A pramANe kahI hAra ApIne naigamelI deva aMtardhAna thaI gayA. kRSNa vAsudeve harSa pAmI satyabhAmAne zAsthAne AvavAnuM kahevarAvyuM. prajJapti vidyAe te vAta pradyumnane jaNAvI, eTale teNe potAnI mAtAne kahyuM ke mArA jevA putranI IrachAe te hAra tame jaIne lyo. rUkRmiNI bolI, "vatsa ! tArA jevA eka putrathI kRtArtha chuM, kAraNa ke strIratanane vAraMvAra prasava thato nathI." pradyumna kahyuM tyAre tamArI badhI sapatnIomAM tamane kaI sapatnI priya che te kaho, jethI huM tene te putra thAya tema karUM.' rUphamiNI bolI "vatsa ! jyAre huM tArA viyegathI duHkhI hatIte vakhate mArI sapatnI jAbavatI mArI samAna duHkhI thaIne mArA duHkhamAM bhAga lenArI thaI hatI, tethI tene tArA jevo putra thAo." ema kahI pradyumnanI AjJAthI kRmiNIe jAMbavatIne bolAvI, eTale pradyumna vidyAthI tenuM rUpa satyabhAmAnA jevuM karI dIdhuM. pachI rUkamiNIe tene samajAvIne harinA maMdiramAM mokalI, sAyaMkALe kRNe AvI tene hAra ApIne bhegavI. te vakhate ja mahAzukra 1 rIsAnArane suvAnuM ThekANuM'. 2 june khATalo.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 27, devalokamAMthI racavIne kaiTabhano jIva siMhanA svapnathI sUcita thaI jAMbavatInA udaramAM utpanna thaye. jAMbavatI harSa pAmIne pitAne sthAnake gaI; eTalAmAM kharI satyabhAmA pitAno vAre levAne mATe kRSNanA maMdiramAM AvI. tene joIne kRSNa ciMtavyuM ke "aho ! strIone kevI bhoganI atRpti hoya che ! A satyabhAmAM hamaNAM ja ahIMthI gaI hatI ane pAchI satvare ahIM AvI che. athavA zuM koI bIjI strIe satyabhAmAnuM rUpa laIne mane cho haze ? mATe te to je banyuM hoya te kharUM, paNa A strIne vilakhI na karavI." ema vicArI kRNe tenI sAthe krIDA karI. A khabara pradyumnane paDI eTale teNe kRSNanI krIDAne ja vakhate vizvane kSobha kare tevI kRSNanI bherI vagADI, jethI A bherI koNe vagADI?" ema kSobha pAmIne kRSNa pUchayuM, eTale sevakajane kahyuM ke rUkRmiNInA kumAra pradyumna vagADI che, eTale kRSNa hAsya karI bolyA, "jarUra eNe ja hamaNA satyabhAmAne chaLI che, kAraNa ke zeyano putra daza zekyanA je hoya che. A bheronA nAdathI kiMcit bhayayukta mArA sevanathI satyabhAmAne bhIrU putra thaze, paraMtu bhavitavyatA anyathA thatI ja nathI." bIje divase prAtaHkALe kRSNa rUmiNIne ghera gayA, tyAM jAMbavatIne pelA divya hArathI bhUSita joI kRSNa animeSa netre tenI sAmuM jovA lAgyA. eTale jAMbavatI bolI "svAminA zuM juo cho? huM te ja tamArI patnI chuM.! hari bolyA "devI ! A divya hAra kyAMthI? jAMbavatI bolI "tamArA prasAdathI, Ape ja Ape che, te zuM tamArA kAryane tame bhUlI gayA?' te ja vakhate jAMbavatIe pitAne AvelA siMhanA svapnanI vAta jaNAvI, eTale kRSNa bolyA, "devI tamAre pradyumna je putra thaze." A pramANe kahIne kRSNa svasthAne gayA. samaya AvatAM siMhaNanI jema jAMbavatIe zAMba nAmanA atulya parAkramI putrane janma A. zabanI sAthe ja sArathine dArUka ane subuddhi maMtrIne jayasena nAme putra thayA. satyabhAmAne eka bhAvuka nAme putra hato ane bIje garbhAdhAnane anusAra bhIrU nAme putra thaye. bIjI paNa kRSNanI strIone hAthInAM baccAMnI jevAM ghaNA parAkramI putro thayA. zAMba maMtrI ane sArathinA putronI sAthe anukrame moTo thaye, ane buddhivaMta hovAthI teNe lIlAmAtramAM badhI kaLAo grahaNa karI. anyadA rUkamiNIe pitAnA bhAI rUkRminI vaidabhI nAmanI putrIne pitAnA putra pradyumnanI sAthe vivAha karavAnuM kahevA sArUM eka mANasane bhojakaTa nagare mokalyo. teNe tyAM jaI rUkRmi rAjAne praNAma karIne kahyuM ke tamArI bena rUmiNI devI tamane kahevarAve che ke tamArI putrI vaidarbha mArA putra pradyumnanI vere Apa. pUrve mA ne kRSNane ucita ga te devage thaye hato, paNa have A pradyumnane ne vaidabhane saMga to tamArAthI ja thAo." AvAM te mANasanAM vacana sAMbhaLI pUrvanuM vaira saMbhArIne rUkRmi be ke huM mArI putrI caMDALane ApuM te sArUM, paNa kRSNavAsudevanA kuLamAM ApuM te yogya nathI." te AvIne rUkamiNune rUkRminAM kahelAM vacano yathArtha kahI saMbhaLAvyAM, jethI bhrAtAthI apamAna pAmelI rUmiNa rAtrie kamaLanI jema glAnI pAmI gaI. pradyumna tene tevI joIne pUchyuM ke "mAtA ! tame kema kheda pAmyAM cho?" eTale rUkRmiNIe mananA zalyarUpa pitAnA bhAInuM vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. pradyumna belyA "he mAtA ! tame kheda karaze nahIM, te mAre mAtala sAmavacanane yogya nathI, tethIja mArA pitAe pUrve tene yaMgya kAma karyuM hatuM. hamaNuM huM paNa tenI yogyatA pramANe karIne tenI putrIne paraNIza." A pramANe kahI zAMbane sAthe laI
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 saga 7 mi. AkAzamArge pradyumna bhejakaTa nagare gaye. pachI bemAMthI eke kinaranuM ane bIjAe caMDALanuM rUpa dharyuM ane baMnee gAyana karatA karatA AkhA zaheramAM pharIne mRganI jema sarva nagarajananAM mana harI lIdhAM. te khabara sAMbhaLIne rUmi rAjAe te madhura svaravALA gAMdharva ane caMDALane pitAnI pAse bolAvyA ane pitAnA ullaMgamAM pitAnI putrIne besADIne te baMnenI pAse gAyana karAvyuM. temanuM gIta sAMbhaLI harSa pAmelA parivAra sahita rUphamie temane ghaNuM dravya ApyuM ane pUchyuM ke "tame kyAMthI AvyA che ?" teo bolyA "ame svargamAMthI dvArikAmAM AvyA chIe, kAraNa ke kRSNa vAsudevane mATe te nagarI svargavAsI devAe karelI che. te vakhate vaidabha harSa pAmIne belI ke "tyAM kRSNane rUkRmiNIne pradyumna nAme putra che, tene tame jANo che?" zAMba be rUpamAM kAmadeva jevA ane pRthvIne alaMkArabhUta tilaka jevA e mahA parAkramI pradyumna kumArane keNu na jANe?" te sAMbhaLI vaidabhI rAgagarbhita utkaMThAvALI thaI gaI. e vakhate rAjAne eka unmatta hAthI khIla ukheDI nAkhI chuTa thaIne nagaramAM deDavA lAge; akALe tophAna macAvatA ane badhA nagaramAM upadrava karatA te hAthIne kaI paNa mahAvata vaza karI zake nahIM. te samaye rUphamirAjAe paTala vagaDAvIne evI AgheSaNa karAvI ke "je kaI A hAthIne vaza karaze tene huM icchita vastu ApIza." keIe te pahane cha nahIM eTale A baMne vIree paTa chave ane gItavaDe karIne ja te unmatta hAthIne thaMbhita karI dIdhuM. pachI te baMne jaNe te hAthI upara ArUDha thaI tene baMdhana sthAnamAM lAvIne bAMdhI dIdhe. nagarajanene Azcarya pamADanArA te baMnene rAjAe harSathI lAvyA. pachI kahyuM ke tamAre je joIe te mAgI lya" eTale teoe kahyuM ke "amAre koI dhAnya rAMdhanArI nathI, mATe A vidarbhane Apo. te sAMbhaLI rUkamirAjAe krodhAyamAna thaIne temane nagara bahAra kADhI mUkyA. nagarabahAra gayA pachI pradyumna zAMbane kahyuM, "bhAI ! rUkamiNI du:khI thatAM haze, mATe vaidabhIne paraNavAmAM vilaMba kara yukta nathI." A pramANe vAta karatAM ujajavaLa evI rAtrI paDI. jyAre sarva loka suI gayAM tyAre pradyumna pitAnI vidyAthI jyAM vaidarbhe sutI hatI te sthAnamAM gayo. teNe tyAM rakRmiNIne kRtrima lekha banAvI vaidarbhane ApyuM. te vAMcI vaidabhI bolI "kaho, tamane ApuM?" pradyane kahyuM. sulacane ! mane tamAre deha ja Apo. he suMdarI !jene mATe rUphamiNI devIe tamArI mAgaNI karI hatI te pradyumna huM poteja chuM." "aha devage vidhinI ghaTanA yogya thaI." ema bolatI vaidarbhIe te vacana svIkAryuM. pachI tarataja vidyAnA baLavaDe utpanna karelA agninI sAkSIthI maMgaLakaMkaNavALI ane veta rezamI vastrane dharanArI te bALAne pradyumna para, ane kRSNanA kumAre te ja rAtrIe vividha prakAre tenI sAthe kIDA karI. avazeSa rAtrI rahI eTale te be priye! huM mArA bhAI zAbanI pAse jAu chuM; paNa kadi tane A viSe tArA mAtapitA ke parivAra pUche to tuM kAMI paNa uttara ApIza nahIM. tethI je kadi teo tane upadrava karaze te meM tArA zarIranI rakSA mATe goThavaNa karelI che. A pramANe kahI pradyumna cAlyo gayo. vaidabhI ati jAgaraNathI ane ati zramathI zAMta thaIne suI gaI, te prAta:kALe paNa jAgI nahIM. avasara thaye tenI dhAvamAtA tyAM AvI, eTale te vaidabhInA karamAM maMgaLakaMkaNa vigere vivAhanAM cihune joIne zaMkA pAmI; tethI tatkALa teNe vaidabhIne jagADIne pUchayuM, paNa vaidabhIe kAMI uttara ApyuM nahIM; eTale pite aparAdhamAM na AvavA sArU bhayavihaLa thaIne te vAta rUphamirAjA pAse jaIne teNe kahI saMbhaLAvI. rAjA rANIe AvIne vaidabhIne pUchyuM, paNa teNe kAMI uttara ApyuM nahIM, paraMtu vivAhanAM ane saMjoganAM cihna tenA zarIrapara spaSTa rIte jovAmAM AvyAM, tethI rUphamie vicAryuM ke "jarUra A kanyAne ApyA vagara koI
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 mu ra9 adhama purUSe svecchAthI tenI sAthe kIDA karI che. mATe have A adhama kanyAne te pelA be caMDALaneja ApavI yogya che. A vicAra karI rAjAe krAdhathI chaDIdAranI pAse pelA be caMDALAne bolAvyA ane kahyuM ke "A kanyAne grahaNa karo ane tame evuM sthAnake jAo ke jethI huM tamane pharI dekhuM nahIM.' A pramANe kahI dedhathI rakRmie temane vaidarbha ApI dIdhI. teoe zaidarbhI ne kahyuM ke "he rAjaputrI ! tame amAre ghera rahIne jaLa bharavAnuM ke cama ane rajaju vigere vecavAnuM kAma karaze?" paramArtha jANanArI vaidarbhI bolI jema deva karAvaze tema huM avazya karIza, kAraNake devanuM zAsana duladhya che. pachI teo ati dharyatAthI vaidarbhone laIne tyAMthI anyatra gayA. rUphamirAja sabhAmAM AvIne pitAnA kAryathI thayelA pazcAttApathI rUdana karavA lAge. "are vatsa haidarbhI ! kyAM gaI ? tAre egya saMyoga thaye nahIM. he naMdane meM tane gAyanI jema caMDALane dvAre nAkhI che. kepa e kharekhara caMDALa che, jethI mArA hitecchu vage paNa mArI pAse e putrI caMDALane apAvI. pradyumnane mATe rUmiNI bahene mArI putrInI mAgaNI karI te paNa meM kIdhAMdha thaIne tene ApI nahIM, mATe maMdabuddhivALA mane dhikkAra che!" A pramANe rAjA rUdana karatA hatA, tevAmAM teNe vAjiMtrone gaMbhIra nAda sAMbhaLe. eTale "A nAda kyAMthI Ave che? ema teNe sevakane pUchyuM. rAjapurUSae tarataja tapAsa karI AvIne kahyuM ke "rAjedra! pradyumna ane zAMba vaidarbhanI sAthe ApaNA nagaranI bahAra eka vimAna jevA prAsAdamAM devatAnI jema rahelA che. cAraNe temanI stuti kare che, ane te uttama vAjiMtrovaDe manahara saMgIta karAve che. tene A nAda saMbhaLAya che." pachI rUkamirAjAe harSa pAmI teone potAne ghera bolAvyA ane pitAnA bhANeja pradyumnanI jamAI. paNAnA nehathI vizeSa pUjA karI. rUphami rAjAnI rajA laIne vedabha ane zAbane laI praghana dvArikAmAM AvyA, jyAM te rUphamiNInAM netrane utsavarUpa thaye. navayauvanavALe pradyumna navayauvanavatI abhinava vidarbhanI sAthe sukhe kIDA karate sukhe rahevA lAgyuM, ane hemAMga rAjAnI vezyAthI thayelI suhariNyA nAmanI putrI ke je rUpamAM apsarA jevI hatI tenI sAthe paraNIne zAMba paNa krIDA karate sukhe rahevA lAgyA. - zAMba hamezAM krIDA karatAM karatAM bhIrUkane mArato hato ane ghatamAM ghaNuM dhana harAvI harAvIne apAvI deto hato. eka divasa tema thavAthI bhIrUka rUdana karate karate satyabhAmAM pAse AvyuM, eTale satyabhAmAe zAbanI te vartaNuka kRSNane jaNAvI. kRSNa jAMbavatIne te vAta karI, eTale jAMbavatI belI, "he svAmina ! meM ATalA vakhata sudhImAM zAbanI nakArI vartaNaka kaI vakhate paNa sAMbhaLI nathI ane tame A zuM kahe che ?" kRNe kahyuM ke siMhaNa te pitAnA putrane saumya ane bhadrikaja mAne che, paNa tenA bALakanI krIDAne to hAthIeja jANe che, mATe tAre jevI hoya te cAla, huM tane tArA putranI ceSTA batAvuM.' pachI kRSNa AheranuM rUpa dharyuM ane jAMbavatIne AheranI strInuM rUpa dharAvyuM. baMne jaNa taka vecavA dvArikAmAM peThAM, eTale temane vecchAvihArI zAMba kumAre dIThAM. zAMbe AherIne kahyuM "are bAI ! ahIM Ava, mAre tamAruM gerasa levuM che. te sAMbhaLI AherI zAbanI pachavADe gaI. Ahera paNa pAchaLa pAchaLa Ave. AgaLa jatAM zAMba eka devAlayamAM peThe ane teNe pelI AherIne aMdara AvavA kahyuM. AherI belI "huM aMdara nahIM AvuM, mane ahIM ja mUlya Apo." "ahIM avazya pesavuM joIze" ema kahI latAne hAthInI jema zAMba tene hAtha 1, zaza,
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 saga 7 mi pakaDIne kheMcavA lAgyuM, eTale "are! mArI strIne kema pakaDe che ?" ema bela pele Ahera mAravA deDyo, ane pachI tatkALa kRSNa ane jAMbavatI pragaTa thayAM. potAnA mAtApitAne joI zAMba mukha DhAMkIne nAsI gayo. harie A pramANe zAbanI duzcachA jAMbavatIne batAvI. bIje divase kRSNa baLAtkAre zAbane bolAvyo, tyAre te eka kASTano khIle ghaDato ghaDo tyAM AvyA. kRSNa khIle ghaDavAnuM kAraNa pUchyuM, tyAre te bolyo "je gaI kAlanI mArI vAta karaze tenA mukhamAM A khIlI nAkhavI che, tethI huM A khIlI ghaDuM chuM.' te sAMbhaLI 'A zAMba nirlajaja ane kAmavaza thaI jema tema chAe vara che' ema jANI kRSNa tene nagarInI bahAra kADhI mUkyuM. jyAre zAMba nagarInI bahAra javA cAlyo te vakhate pradyumna aMtaramAM sneha dharIne pUrva janmanA baMdhurUpa zabane prakRtividyA ApI. pachI pradyumna hamezAM bhIrUkane kanaDavA lAge; tethI eka vakhate satyabhAmAe tene kahyuM ke "are durmati ! tuM paNa zAbanI jema nagarInI bahAra kema nIkaLatA nathI ? pradhune kahyuM "huM bahAra nIkaLIne kayAM jAuM?tyAre satyabhAmAe kahyuM ke "ramazAnamAM jA." te bolyA ke "pAcho kyAre AvuM?" satyabhAmAM kola karIne belI ke tyAre ha zAbane hAtha pakaDIne gAmamAM lAvuM, tyAre tAre paNa AvavuM.' 'jevI mAtAnA AjJA' ema kahI pradyumna tarataja samazAnamAM gaye. zAMba paNa bhamato bhamato tyAM Avyo. pachI baMne bhAIo smazAnabhUmimAM rahyA ane nagarInAM je muDadAM Ave temane DAghuo. pAsethI moTo kara laIne pachI tyAM dahana karavA devA lAgyA. ahIM satyabhAmAe bhIrUkane mATe moTe prayatna karI navANuM kanyAo meLavI. pachI se pUrI karavA mATe eka kanyAnI IrachA karavA lAgI. A khabara prajJapti vidyAvaDe jANIne pradyumna vidyAbaLathI eka moTI senA vikuvI ane pote jitazatru nAme rAjA thaye. zAba devakanyA jevuM rUpa dharI tenI kanyA thaye. eka vakhate sakhIo sAthe vIMTAIne krIDA karatI te kanyAne bhIrUkanI dhAtrI mAtAe dIThI; eTale te hakIkata dhAtrIe satyabhAmAne kahI. satyabhAmAe dUta mokalIne jitazatru rAjA pAse tenI mAgaNI karI. jitazatru rAjAe te dUtane kahyuM che satyabhAmA hAthe pakaDIne mArI kanyAne dvArikA nagarImAM laI jAya ane vivAha vakhate bhIrUkane hAthanI upara mArI kanyAno hAtha mUke te huM mArI kanyA tene ApuM. iMte AvIne te sarva vAta satyabhAmAne kahI. eTale tema karavAnuM svIkArIne te tarataja jitazatru rAjAnI chAvaNImAM AvI. te vakhate zAM be prajJapti vidyAne kahyuM ke "A satyabhAmAM ane tene parijana mane kanyArUpe juve ane bIjA nagarajane zAMbarUpe juve ema kara." eTale prajJaptie tema karyuM. pachI satyabhAmAe zabane dakSiNa hAthe pakaDI dvArikAmAM praveza karyo. te joI nagaranI strIo kahevA lAgI "aho, juvo kevuM Azcarya! satyabhAmAM bhIrUkanA vivAhotsavamAM zAMbane hAthe pakaDIne laI Ave che. zAMba satyabhAmAne mahele gayo tyAM teNe kapaTabuddhithI pANigrahaNa samaye bhIrUkanA dakSiNa kara upara potAno vAma kara rAkhe ane eka uNI se kanyAonA DAbA hAtha upara pitAne jamaNo hAtha rAkhe. te rIte zabe vidhipUrvaka agninI pradakSiNA karI. kanyAo ati rUpavaMta zAMbane joIne bolI ke "are kumAra ! amArA kharekhara puNyanA udayathI vidhie meLavI ApelA kAmadeva jevA tame amane patipaNe prApta thayA che. temanI sAthe vivAha thaI rahyA pachI zAMba vAsaMgrahamAM gayA. bhIrUka paNa zAbanI sAthe tyAM Avate hato, eTale zAbe bhrakuTI caDAvIne bIvarAvyuM, jethI te nAsI gaye. teNe AvIne satyabhAmAne te vAta kahI, paNa satyabhAmAe mAnI nahIM; pachI potAnI jAte tyAM AvI joyuM, te
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 8 mu 301 zAMkhakumArane tyAM beThelA dIThA. zAMe sApatna mAtAne praNAma karyA, eTale satyabhAmA kApa karIne kheAlI-are nirlajja ! tane ahI koNa lAvyuM che ?' zAMkha kholyA 'mAtA ! tame ja mane hAthe pakaDIne lAvyAM che ane A navANu kanyAonI sAthe mArA vivAha paNa tame ja karAvyeA che. A viSe badhA dvArikAnA leAkeA madhyastha (sAkSI) che.' A pramANe kahyuM, eTale satyabhAmAe tyAM AvatA nagarajaneAne pUchavA mAMDayu. teoe kahyuM ke devI ! kApa karo nahI. amArI najare tame zAMkhane hAthe pakaDIne dvArikAmAM lAvyA che ane teno ja A kanyAo sAthe tame vivAha karAvyeA che.' A pramANenI leAkAnI sAkSI sAMbhaLI satyabhAmA "are tuM kapaTI, kapaTIno putra, kapaTIno kaniSTha bhAI ane kapaTI mAtAno putra che, tethI tuM mane kanyArUpe chaLI gayA che." A pramANe kahIne rASathI cAlI gaI. pachI kRSNe sa leAkeAnI samakSa te kanyAone zAMkhanI sAthe paraNAvI ane jAkhavatIe meTo utsava karyAM. pachI zAMkha vasudevane namaskAra karavAne gayA. tyAM teNe kahyuM "tAta ! tame cirakALa pRthvImAM bhamI ghaNI strIo paraNyA hatA ane huM te pRthvImAM bhamyA vagara eka sAthe sA kanyAe paraNyA; tethI mArAmAM ane tamArAmAM A pratyakSa aMtara che !'' vasudeva khelya 're vatsa ! tuM kuvAnA deDakA jevA che. pitAe nagarInI bahAra kADhayo, topaNa tuM pAche AbyA, tethI mAnavarjita evA tane dhikkAra che ! ane huM to bhAie kiMcit apamAna karyuM... eTale vIravRttithI nagaramAMthI nIkaLI save ThekANe askhalitapaNe bhamI aneka kanyAAne paraNyA, ane pachI avasare maLelA te ja baMdhuoe AdarathI prArthanA karI eTale huM pAche ghera AvyA chuM, tArI jema peAtAnI meLe pA AvyA nathI.' Ave temano uttara sAMbhaLI pAtAnA pUjya vasudevanA pAte prathamanA vAkayothI tiraskAra karyA che ema jANI zAMkha aMjila joDI praNAma karIne pitAmaDu pratye khAlyeA he pitAmaha ! me' ajJAnathI ane mALaceSTAthI kahyuM te kSamA karajo, kemake tame to guNeAvaDe leAkeAttara che.' anyadA keTalAeka dhanAtha viNako moTAM kariyANAM laI yavanadvIpathI jaLamArge tyAM AvyA. teoe khIjAM kariyANAM dvArikAmAM vecyAM, paNa ratnakabaLa vecyAM nahI., vizeSa lAbhanI IcchAthI teo rAjagRhIpure gayA. tyAMnA vyApArIe AgaLa thaIne temane magadhezvaranI duhitA jIvayAne ghera lai gayA. te ratnaka baLa temaNe jIvayazAne batAvyAM ke je uSNakALamAM zIta, zItakALamAM uSNu ane ghaNA komaLa rUvAMTIvALAM hatAM. jIvayazAe te ratnaka baLanuM ardhuM. mUlya karyuM. eTale teo pAkArIne bolyA ke 'are ! Ama a mUlya ApavAnAM hota tA ame dvArikA cheADIne ahIM zA mATe AvIe ?' jIvayazAe pUchyuM, e dvArikAnagarI kevI che ane tyAM rAjA kANu che ?' vyApArI khelyA 'samudre ApelA sthAnamAM e dvArikA nagarI devatAoe racelI che, tyAM devakI ane vasudevanA putra kRSNa rAjA che.' te sAMbhaLI jIvayazA rUdana karatI kholI 'are! zuM adyApi mArA svAmIno sahAra karanAra e kRSNa jIve che ane pRthvIpara rAjya kare che ?' tene joI jarAsaMdhe ina karavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale teNIe aMjali joDI kRSNano sava vRttAMta jaNAvyA ane kahyuM ke "pitAjI ! mane Ajeja rajA Ape, huM agnimAM praveza karIne mArI pratijJA pU karIza, have huM jIvIza nahI.'jarAsadha melyA he putrI ! tuM rUdana kara nahI, huM e ka'sanA zatru kRSNanI mAtA, baheno ane sakhIone rovarAvIza. have A pRthvI cAdava vagaranI thA' ema kahI matrIee vAryA chatAM paNa jarAsadhe prayANa karavA mATe senAne AjJA ApI, mahAparAkramI sahadeva vigere putrA ane
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 saga 7 mo parAkramImAM agresara cedI dezane rAjA zizupAla tenI pachavADe taiyAra thayA. mahAparAkramI rAjA hIraNyanAbha, saMgrAmamAM dhuraMdhara ane kauravya e duryodhana ane bIjA ghaNuM rAjAe tathA hajAre sAmate pravAhe jema sAgaramAM maLe tema jarAsaMdhane AvIne maLyA. je vakhate jarAsaMdha cAlyo, te vakhate tenA mastakaparathI mukuTa paDI gaye, urasthaLathI hAra tuTI gaye, vastranA cheDA sAthe paga bharAye, tenI AgaLa chIMka thaI, vAma netra pharakyuM, tenA hAthIe samakALe viThAmUtra karyA, pavana pratikULa vA ane AkAzamAM gIdha pakSIo uDavA lAgyAM. A pramANe AptajananI jema mAThAM nimittoe ane apazukanee tene azubha pariNAma jaNAvyuM to paNa te jarA paNa rokAya nahIM. sainyathI uDelI rajanI jema sainyanA kelAhaLathI dizAone pUratA ane digagajanI jema utkrAMta paNe pRthvIne kaMpAvate krUra pratijJA vALa jarAsaMdha gaja upara ArUDha thaI moTA sainya sAthe pazcima dizA tarapha cAlyo. jarAsaMdhane Avate jANI kali kautukI nArade ane bIjA bAtamIdAe satvara AvIne kRSNane te khabara ApyA. te sAMbhaLatAMja agninA jevA tejasvI kRSNa paNa saMbhAnAdapUrvaka prayANa karavAne taiyAra thayA. te vakhate jema sughoSA ghaMTAnA nAdathI saudharma devakanA devatAo maLe tema te bhaMbhAnA nAdathI sarva yAdava ane rAjAo ekaThA thayA. tevAmAM samudranI jevA durdhara samudravijaya sarva prakAranI taiyArI karIne AvyA, te sAthe temane mahAnemi, satyanemi, daDhanemi, sunemi, ariSTanemi bhagavAna, jayasena, mahArAjya, tejasena, jaya, megha, citraka, gautama, zvaphalka, zivAnaMda ane vizvasena nAmanA mahArathI putra paNa AvyA. zatruone anya evA samudravijayanA anuja baMdhu akSobhya ane yuddhamAM catura evA uddhava, dhava, zubhita, mahedadhi, aMbhonidhi, jalanidhi, vAmanadeva ane daDhavrata nAme ATha putro AvyA. abhyathI nAnA timita ane tenA umiyAna, vasumAna, vIra pAtALa ane sthira nAme pAMca putro AvyA. sAgara ane tenA niSkapa, kaMpana, lakSmIvAna, kezarI, zrImAna ane yugAMta nAme cha putra AvyA. himavAnuM ane tenA vidyu--bha, gaMdhamAdana ane mAlyavAna nAme traNa putre AvyA. acala ane tenA maheMdra, malaya, sadA, giri, zaila, naga ane baLa nAme sAta parAkramI putro AvyA. dharaNa ane tenA karkoTaka, dhanaMjaya vizvarUpa, tamukha ane vAsuki nAme pAMca putro AvyA. pUraNa ane tenA dupUra, durmukha, durdaza ane dura nAme cAra putro AvyA. abhicaMdra ane tenA caMdra, zazAMka, caMdrAbha, zazI, soma ane amRtaprabha nAme cha putro AvyA. daze dizAmAM sauthI nAnA vasudeva ke je parAkramathI devanA paNa deva jevA hatA te paNa AvyA. ane tenA ghaNuM parAkramI putro paNa sAthe AvyA. teonAM nAma A pramANe vijayasenAnA akrUra ane krUra nAme be putra, zyAmAnA javalana ane azanivega nAme be putre, gaMdharvasenAnA jANe mUrtimAna ani hoya tevA vAyuvega, amitagati ane mahedragati nAme traNa putra, maMtrIputrI padmAvatInA mahA tejavAna siddhArtha dArUka ane sudArU nAme traNa parAkramI putra, nIlayazAnA siMha ane mataMgaja nAme be putro, samazrInA nArada ane marUdeva nAme be putre, mitrazrIne sumitra nAme putra, kapilAno kapila nAme putra, padmAvatInA padma ane kumuda nAme be putro, azvasenAne azvasena nAme putra, paMDAne puMDa nAme putra, ratnAvatInA ratnagarbha ane vajAbAhu nAme be bAhubaLI, putrI, somanI putrI samazrInA candrakAMta ane zaziprabha nAme be putro, vegavatInA vegavAna ane vAyuvega nAme be putro, madanagAnA anAvRSTi, daDhamuSTi ane himamuSTi nAme traNa jagadvikhyAta
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 su 303 parAkramavALA putro, baMdhumatInA kharSaNa ane si'husena nAme beputro, priya gussu darIno zilAyudha nAme dhuraMdhara putra, prabhAvatInA ga'dhAra ane pi'gala nAme be putro, jarAdevInA jarAkumAra ane vAlmIka nAme be putro, avaMtidevInA sumukha ane durmukha nAme e putrA, rAhiNInA rAma (baLabhadra), sAraNa ane viduratha nAme traNa putro, bAlacandrAnA vAda T ane amitaprabha nAme be putro, te sivAya rAma (khaLabhadra)nA ghaNA putro ke jeomAM utsUka, niSadha, prakRtivruti, cArUdatta, dhruva, zatrudamana, pITha, zrIdhvaja, naMdana, zrImAn, dazaratha, devAnada, AnaMda, vipRthu, zAMtanu, pRthu, zatadhanu, naradeva, mahAdhanu ane dRDhadhanvA mukhya hatA, e sarve vasudevanI sAthe yuddhamAM AvyA. temaja kRSNanA paNa amuka putro AvyA. jeemAM bhAnu, bhAmara, mahAbhAnu, anubhAnuka, bRhaddhvaja, agnizikha, bhrUSNu, saMjaya, akaMpana, mahAsena, dhIra, gaMbhIra, udadhi, gautama, vasudharmA, prasenajita, sUrya, caMdravarmA, cArUkRSNa, sucArU, devadatta, bharata, za'kha, pradyumna ane zAMkha vigere mahAparAkramI putro mukhya hatA. te sivAya bIjA paNa hajAro kRSNanA putro yuddha karavAnI IcchAe tyAM AvyA. ugrasena ane tenA dhara, guNudhara, zaktika, dura, candra ane sAgara nAme putro yuddhamAM AvyA. pitarAi kAkA jyeSTha rAjAnA putra sAMtvana ane mahAsena, viSamitra, hardika ane satyamitra nAme tenA putro, temaja mahAsenanA putra suSeNa nAme rAjA, viSamitranA hRdika, sini tathA satyaka nAme putra, hardikanA kRtavarmA ane dRDhadharmA nAme putra ane satyakanA yuyudhAna nAme putra, temaja tene gadha nAme putra-e sava AvyA. te sivAya bIjA dazAnA ane rAma kRSNanA ghaNA putro tathA kRSNanI phaInA ane aeneAnA paNa ghaNA parAkramI putro tyAM AvyA. pachI krAkIe batAvelA zubha divase dArUka sArathivALA ane garUDanA cihnavALA ratha upara ArUDha thaine sava cAdavAthI vIMTAyelA ane zubha zukanAe jenA vijaya sUcavyA che evA kRSNe IzAna dizA tarapha prayANa karyuM. peAtAnA nagarathI pIstALIza ceAjana dUra jaI ne yuddhacatura kRSNe senapallI grAmanI samIpe paDAva nAkhyA. jarAsa`dhanA sainyathI cAra ceAjana kRSNanu sainya dUra rahyuM, tevAmAM keTalAka uttama vidyAdharo tyAM AvyA; ane samudravijaya rAjAne namIne melyA ke he rAjan ! ame tamArA bhAi vasudevanA guNane vaza thai gayelA chIe. je tamArA kuLamAM adhA jagatanI rakSA karavAmAM ane kSaya karavAmAM samatha evA ariSTanemi bhagavAn thayelA che, temaja jemAM advitIya parAkramavALA rAma kRSNa thayelA che, ane pradyumna, zAMkha vigere kATiMgame pautra rahelA che, temane yuddhamAM khIjAnI sahAyanI jarUra hotI ja nathI, tathApi avasara jANIne ame bhaktithI ahI' AvyA chIe, tethI amene AjJA karo ane amane tamArA sAmatavarga mAM gaNA.' samudravijaye kahyu` ke 'bahu sArU'' eTale teo khelyA, 'A jarAsa'dha ekalA kRSNanI AgaLa tRNa samAna che. paraMtu vaitADhayagiri upara keTalAeka khecarA jarAsa'dhanA pakSanA che, tethI teo ahI' Ave nahI' tyAM sudhImAM amane temanI sAme teone tyAMja rAkavA mATe javAnI AjJA Ape, ane tamArA anuja kha' vasudevane amArA senApati tarIke sthApana karIne zAMkha, pradyumna sahita amArI sAthe meAkalA, jethI te sarva vidyAdharA jInnAyA che ema samajajo. A pramANe sAMbhaLI kRSNanI saMmatithI samudravijaye pautra pradyumna ane zAMkha sahita vasudevane te khecarAnI sAthe meAkalyA. te samaye ariSTanemie peAtAnA janmanAtra vakhate devatAe pAtAnI bhujApara bAMdhelI asravAraNI auSadhi vasudevane ApI.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 saga 7 me ahIM magadhapati jarAsaMdhanI pAse haMsaka nAmano eka maMtrI bIjA maMtrIone sAthe laIne AvyuM ane teNe vicAra karIne jarAsaMdhane kahyuM "he rAjan ! pUrve kaMse maMtra vagara vicAra karyA vagara) kAma karyuM hatuM, tethI tene tenuM mAthuM phaLa maLyuM hatuM, kAraNa ke maMtrazakti vinA utsAhazakti ane prabhuzaktinAM pariNAma sArAM AvatAM nathI. zatru pitAthI nAno heya to paNa tene pitAthI adhika che evI najare je evI nIti che, te A mahAbaLavAna kRSNa to tamArAthI adhika ja che e dekhItuM che, vaLI rohiNanA svayaMvaramAM te kRSNanA pitA dazamI dazA vasudevane badhA rAjAonA mukhamAM aMdhakArarUpa tame pote joyelo hato. te vakhate te vasudevanA baLa AgaLa koI paNa rAjA samartha thaye naheto, ane tene ceSTha baMdhu samudravijaye tamArA sainikonI rakSA karI hatI. vaLI ghutakrIDAmAM keTi dravya jItavAthI ane tamArI putrIne jIvADavAthI e vasudevane oLakhIne tame sevakone mAravA soMpyo hato, paNa pitAnA prabhAvathI e vasudeva maraNa pAme nahotA. evA baLavAna vasudevathI A rAma kRSNa thayA che ane teo ATalI vRddhine pAmyA che. temaja jeone mATe kubere suMdara dvArakApurI racI ApI che, e banne atirathI vIra che ke jeone zaraNe duHkhane vakhate mahArathI evA yudhiSThira vigere pAMDa paNa AvelA che. temanA putra pradyumna ane zAMba bIjA rAma kRSNa jevA che, temaja bhIma ane arjuna paNa bhujAnA baLathI yamarAjane paNa bhayaMkara che. vadhAre zuM kahevuM ? teomAM je eka nemakumAra che, te pitAnA bhujadaMDavaDe badhI pRthvIne chatrarUpe karavAne samartha che. vaLI tamArA sainyamAM zizupAla ane rUphami agresara che. temaNe te rUkamiNInA haraNamAM raNane viSe te kRSNanuM baLa joyeluM che. kauravapati duryodhana ane gaMdhArapati zakuni te zvAnanI peThe chaLarUpa baLavALA che, temanI te vIramAM gaNanA ja nathI. he svAmin ! aMgadezane rAjA karNa te samudramAM sauthavAnI muThInI je temanA koTi saMkhyA pramANe mahArathIvALA sainyamAM che ema huM mAnuM chuM. zatrunA sainyamAM nemi, kRSNa ane rAma e traNa atirathI che ane tamArA sainyamAM tame eka ja che, tethI bane sainyamAM moTuM aMtara che, ayyata vigere Idro jene bhaktithI namaskAra kare che, te neminAthanI sAthe yuddha karavAne kaNa utsAha karI zake? vaLI kRSNanA pakSanA devatAoe chaLa karI tamArA putra kA ne mArI nAkhyo, tethI tamAre jANI levuM ke hamaNAM deva tamArAthI parA mukha che. baLavAnuM yAda paNa nyAyane-gya avasarane pramANa karIne mathurApurIthI nAsI dvArakA nagarImAM cAlyA gayA hatA, paNa tame te jema rAphaDAmAMthI kALA sapane yaSTithI tADana karIne jagADe tema karyuM che, tethI ja te kRSNa tamArI sAme Avela che, kAMI pitAnI meLe Avela nathI. eTaluM badhuM thaI gayA chatAM paNa haju he rAjan ! tenI sAthe yuddha karavuM yukta nathI. jo tame yuddha nahIM karo te te potAnI meLe pAchA pharIne cAlyA jaze." haMsaka maMtrInAM AvAM vacana sAMbhaLI jarAsaMdha krodha pAmIne bolyA ke "he durAzaya! mAyAvI yAdave e jarUra tane khuTa lAge che, tethI ja are durmati! tuM Ama vRthA tenuM baLa batAvIne mane bIvarAve che, paNa zuM kezarIsiMha ziyALanA kuMphADAthI kadi paNa bIve? e gopALAnA ramainyane kSaNavAramAM bhasma karI daIza; mATe raNamAMthI nivRtta karanArA tArA A manorathane dhikkAra che !" A pramANenAM tenAM vacana sAMbhaLI bhika nAmane tene eka maMtrI tenA bhAva pramANe vacana bolyo ke "he rAjedra ! have A raNa karavAne samaya Avyo che te tene Ape tyAga karavo nahIM. he prabho ! saMgrAmamAM sanmukha rahetAM yazasvI mRtyu thAya te sAruM, paNa raNamAMthI parA mukha rahIne jIvavuM te sAruM nahI mATe ApaNuM
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 305 sainyamAM cakraratnanI jevuM abhedya cakraTyUha racI ApaNe zatrunA sainyane haNI nAkhazuM. A pramANenAM tenAM vacana sAMbhaLI jarAsaMdhe harSa pAmI tene sAbAzI ApI ane cakravUha racavAne mATe pitAnA parAkramI senApatione AjJA ApI; eTale ardhacakrI jarAsaMdhanI AjJAthI haMsaka, DiMbhaka vigere maMtrIoe ane bIjA senApatioe cakravyanI racanA karI. - te hajAra AzAvALA cakravyaha saMbaMdhI cakramAM pratyeka ArAe eka eka moTe rAjA rahyo; te dareka rAjAnI sAthe so hAthI, be hajAra ratha, pAMca hajAra a ane saLa hajAra parAkramI pedaLo eTaluM eTaluM sainya goThavAyuM; tenI paridhimAM savA cha hajAra rAjAo rahyA; tathA madhyamAM pAMca hajAra rAjAo ane pitAnA putra sahita jarAsaMdha rahyo; tenA pRSTha bhAgamAM gaMdhAra ane rIMdhavanI senA rahI; dakSiNamAM se tarASTranA putrA rahyA, vAmabAjae madhya dezanA rAjAo rahyAM ane AgaLa bIjA agaNita rAjAe rahyA, temaja AgaLanA bhAgamAM zakaTayUha racIne tenI saMdhi saMdhie pacAsa pacAsa rAjAone sthApana karyA; AmAM aMdara eka gulamamAMthI bIjA gulmamAM javAya evI gulamaracanAthI aneka rAjAo sainya sahita rahyA ane e cakacUhanI bahAra vicitra prakAranAM vyuha racIne aneka rAjAo UbhA rahyA. pachI rAjA jarAsaMdhe satya pratijJAvALA, mahAparAkramI, vividha saMgrAmamAM vikhyAta thayelA ane raNakazaLa kezala dezanA rAjA hiraNyanAbhane te cakragRhanA senApatipadamAM abhiSeka karyo. te samaye sUrya asta pAmyA. te rAtrIe cAdavee paNa cakravyahanI sAme TakI zake tevuM ane zatrurAjAothI durbhedya garUDanyUha racyuM, te vyahanA mukha upara ardhakoTi mahAvIra kumAra UbhA rahyA ane tenA mAthA para rAma ane kRSNa UbhA rahyA; akrUra, kumuda, padma, sAraNa, vijayI, jaya, jarAkumAra, sumukha, daDhimuSTi, vidratha, anAdhRSTi ane durmukha ItyAdi vasudevanA putre eka lAkha ra laIne kRSNanI pachavADe rahyA, temanI pachavADe ugrasena eka lAkha ratha laIne rahyA; tenA pRSTha bhAge tenA cAra putro tenA rakSaka thaIne UbhA rahyA; ane te putra sahita ugrasenanI rakSA mATe tenI pachavADe dhara, sAraNa, caMdra, durdhara ane satyaka nAmanA rAjAo UbhA rahyA; rAjA samudravijaya mahAparAkramI bhAIe ane temanA putronI sAthe dakSiNa pakSano Azraya karIne rahyA, temanI pAchaLa mahAnemi, satyanemi, daDhanemi, sunemi, ariSTanemi, vijayasena, megha, mahIya, teja sena, jayasena, jaya ane mahAvRti nAmanA samudravijayanA kumAre rahA, temaja pacIza lAkha ra sahita bIjA paNa aneka rAjAo samudravijayanI paDakhe temanA putranI jema UbhA rahyA. rAmanA putra ane yudhiSThira vigere amita parAkramI pAMDave vAmapakSane Azraya karIne rahyA ane umUka, niSadha, zatru damana, prakRtivRti, satyaki, zrIdhvaja, devAnaMda, AnaMda, zAMtana, zatadhavA, dazaratha, dhruva, pRthu, vipRthu, mahAdhatu, didhatpA, ativIrya ane devAnaMda e pacIza lAkha thI vITAI dhRtarASTranA putrone vadha karavAmAM udyata thaI pAMDavonI pachavADe UbhA rahyA, temanI pachavADe candrayaza, siMhala, barba2, kAMbaja, kerala ane draviDa rAjAo rahyA. temanI paNa pachavADe sATha hajAraratha laI dhairya ane baLanA giri. rUpa mahAsenane pitA ekale ubho rahyo. tenA rakSaNa mATe bhAnu, bhAmara, bhIrU, asita, saMjaya, bhAnu, dhRNu, kaMpati gautama, zatruMjaya, mahAsena, gaMbhIra, bRhadhvaja, vasuvarma, udaya, kRtavarmA, prasenajit, daDhavarmA, vikrAMta ane candravarmA e sarva pharatA rakSaNa karavAne ubhA rahyA. A pramANe garUDadhvaje (kRSNa) barAbara garUDayUhanI racanA karI. 39
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 saga 7 mo e avasare zakaI ke zrI neminAthane bhrAtRnehathI yuddhanI IcchAvALA jANI vijayI zastro sahita pitAne ratha mAtali sArathi sAthe mokalAvyuM. jANe sUrya udaya thaye hoya te prakAzita aneka ratnovaDe nirmANa karelo te ratha laI mAtali tyAM AvyuM, eTale ariSTanemie tene alaMkRta karyo. pachI samudravijaye kRSNanA anuja baMdhu anAdhRSTine senApati pade padrabaMdha karavApUrvaka abhiSeka karyo. te vakhate kaNanA sinyamAM sarve jayanAda thaye, tethI jarAsaMdhanA sainyamAM sarvataH meTa kSobha thaI gaye. pachI jANe paraspara cheDA bAMdhyA hoya tema chUTA paDayA sivAya baMne bUDanI AgaLa rahelA sainike e mahA utkaTa yuddhano AraMbha karyo, tethI pralayakALanA meghathI utkrAMta thayelA pUrva ane pazcima sAgaramAM taraMgenI jema bane bRhamAM vicitra prakAranAM astro AvI AvIne paDavA lAgyAM. baMne gRha prahelikAnI jema ghaNA vakhata sudhI to parasparane durbhedya thaI paDayA. pachI jarAsaMdhanA agrasainike e svAmIbhaktithI daDha thayelA garUDabUhanA agrarasainikene bhagna karI dIdhA. te vakhate jANe garUDabUhane AtmA hoya tevA kRSNa hAtharUpa patAkA UMcI karI pitAnA sainikone sthira karyA. te avasare dakSiNa ane vAma bhAge rahelA garUDanI pAMkha jevA mahAnemi ane arjuna tathA te vyahanI cAMca jevA agra bhAga rahele anAvRSTi ema traNe kepa pAmyA, tethI mahAnemie siMhanAda nAme zaMkha, anAvRSTie balAhaka nAme zaMkha, ane arjune devadatta nAme zaMkha pheMkayo. temanA nAda sAMbhaLI yAdavee koTi vAjiMtrono nAda karyo, jethI te traNa zaMkhenA nAda bIjA aneka zaMkhanA nAdathI zaMkharAjanI jema anasarAyo. traNa zaMkhanAM ane aneka vAjiMtronA nAdathI samadramAM rahelA magaronI jema zatrusaunyamAM rahelA subhaTo mahA bha pAmyA. pachI nemi, anAvRSTi ane arjuna e traNa mahAparAkramI senA patie pArAvAra bANane varSAvatA satA kalpAMtakALanA sAgaranI jema AgaLa cAlyA. cakramUhanI AgaLa mukhya saMdhi tarapha zakaTarvyUha racIne rahelA zatrupakSanA rAjAo teonuM bhujavIya na sahana karavAthI ghaNo upadrava pAmIne nAzI gayA. pachI te traNa vIree maLIne vananA hAthIo jema girinadInA taTane bhAge tema cakravyahane traNa ThekANethI bhAMgI nAMkhyuM. pachI saritAnA pravAhanI jema pitAnI meLe mArga karIne teo cakravRhamAM piThA. temanI pachavADe bIjA sainike e paNa praveza karyo. tatkALa duryodhana, raudhiri ane rUmi e traNa vare pitAnA raunikone svastha karatA satA yuddhanI IcchAe udyata thayA. mahArathIothI vIMTAyelA duryodhane ajunane, raudhirie anAvRSTine ane rUphamie mahAnemine rokayA, eTale te cha vIrona ane bIjA temanA pakSanA hajAro mahA2 thIone paraspara dvayuddha zarU thayuM. anyanA vIrapaNane nahIM sahana karanArA mahAnemie te vIrabhAnI babalA ane durmada rUkRmine astra ane ratha vagara karI dIdhe, jyAre rUkRmi vadhyakaTi upara AvyA, tyAre tenI rakSA karavA mATe zatrutapa vigere sAta rAjAo vacamAM AvIne paDyA. eka sAthe bANavRSTi karatA te sAte rAjAonAM dhanuSyane zivAdevInA kumAre mRNAlanI jema jedI nAkhyAM. ghaNA vakhata sudhI yuddha karIne pachI zatru tapa rAjAe mahAnemi upara eka zakti nAkhI. te jAjavalyamAna zaktine joI badhA yAdave kSobha pAmI gayA. te zaktinA mukhamAMthI vividha Ayudha dharanArA ane krUra kama karanArA hajAre kiMkare utpanna thaI mahAneminI sAme AvyA. e vakhate mAtalie ariSTanemine kahyuM ke he svAmin ! dharaNendra pAsethI rAvaNe meLavI hatI tema A zakti e rAjAe tapa karIne balI pAsethI prApta karelI che, te zakti mAtra vajathI ja bhedAya tevI che. ema kahIne
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 307, nemikumAranI AjJAthI te sArathie mahAneminA bANamAM vajane saMkramita karyuM, tethI mahAnemie te vAvALuM bANa nAkhIne te zaktine pRthvI para pADI nAkhI. pachI te rAjAne ratha ane asrarahita karI dIdhe, ane bAkInA cha rAjAonAM dhanuSyane pharIne chedI nAkhyAM. evAmAM rUkRmi bIjA rathamAM ArUDha thaIne pAchA najIka AvyuM, eTale mAnavaMtamAM agresara vratapa vigere sAta ane rUkami suddhAM AThe rAjAo ekaThA thaI mahAneminI sAthe yuddha karavA lAgyA. rUkRmi je je dhanuSya le tene mahAnemi chedI nAkhavA lAgyA; evI rIte tenAM vIza dhanuSya chedI nAkhyAM. pachI teNe mahAnemi upara kaberI nAmegadA nAkhI, tene mahAnemie anyastrathI bhasma karI dIdhI. pachI yuddhamAM bIjAnI apekSAne nahIM sahana karanArA rUmie mahAneminI upara lAkha bANone varSanArUM vairecana nAmanuM bANa nAkhyuM. mahAnemie mAheMdrabAbuthI tenuM nivAraNa karyuM ane eka bIjA bANathI rUphaminA lalATamAM tADana karyuM. te ghAthI vidhura thayelA rUphamine veNudArI laI gaye, eTale te sAte rAjAo paNa mahAnemithI upadravita thaIne satvara nAzI gayA. samudravijaye dumarAjAne, timite bhadrakane ane akSobhya parIkramavALA akSobhya vasusenane jItI lIdhuM. sAgare purimitra nAmanA zatrurAjAne yuddhamAM mArI nAkhyo. himavAn jevA sthira himavAne vRSTadyumnane bhagna , baLavaDe dharaNe jevA dharaNe anvaSTaka rAjAne ane abhicaMdde uddhata zatadhanvA rAjAne mArI nAkhe. pUraNe drapadane, sanemie kaMtibhejane, satyanemie mahApadyane ane daDhanemie zrIdevane harAvI dIdhe. AvI rIte yAdavavI e bhagna karelA zatrurAjAe senApatinA pada upara sthApita thayelA hiraNyanAbhane zaraNe gayA. ahIM vIra evI bhIma ane arjune temaja mahA parAkramI rAma (baLabhadra)nA putrae megha jema bagalAne nasADe tema dhRtarASTranA putrone nasADI mUkyA. paDatAM evAM arjunanAM bANathI dizAomAM aMdhakAra thaI gayo ane tenA gAMDIva dhanuSyanA ghara nirdoSathI badhuM vizva vidhura thaI gayuM. dhanuSyane AkarSaNa karI vegathI puSkara zara saMdhAna karatA te vIranuM eka bIjA bANanI yojanAnuM kAMI paNa aMtara AkAzamAM rahelA devatAo paNa joI ke jANI zakatA nahotA. pachI duryodhana, kAzI, trigarta, sabala, kapita, marAja, citrasena, jayadratha, sauvIra, jayasena, zarasena ane samaka e sarva ekaThA maLI kSatriya vratane tajI daIne arjuna sAthe yuddha karavA AvyA. zakuni sAthe sahadeva, duHzAsana sAthe bhIma, ulUkanI sAthe nakula, zalyanI sAthe yudhiSThira, durmarSaNa vigere cha rAjAonI sAthe satyaki sahita draupadInA pAMca putro ane bAkInA rAjAonI sAthe rAmanA putro-ema paraspara yuddha karavA lAgyA. ekI sAthe bANane varSAvatA duryodhana vigere rAjAonAM bANone ekalo arjuna kamaLanALanI jema lIlAmAtramAM chedI nAkhavA lAge. arjune duryodhananA sArathine tathA ghoDAone mArI nAkhyA, ratha bhAMgI nAkhyo ane tenuM bakhtara pRthvI para pADI nAkhyuM. jyAre zarIramAtra bAkI rahyuM, tyAre duryodhana ghaNo vilo thaI gayuM. pachI eka padaLa jevI sthitimAM pakSInI jema vegathI deDIne zakuninA ratha para caDI gayo. ahIM arjune jema megha karAnI vRSTithI hAthIone upadrava kare tema bANonI vRSTithI kAzI pramukhe daze rAjAone upadrava pamADayo. zalya eka bANathI yudhiSThiranA rathanI dhvajA chedI nAMkhI, yudhiSThire tenuM bANa sahita dhanuSya chedI nAkhyuM. pachI zalya bIju dhanuSya laIne varSARtu jema meghathI sUryane DhAMke tema bANothI yudhiSThirane DhAMkI dIdhA. pachI yudhiSThire akALe jagatane prakSobha karanArI vidyuta jevI eka dusaha zakti zalyanI upara nAkhI. zatrue tene chedavAne ghaNuM bANe mAryA te paNa e zakti akhalitapaNe
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 sa 7 mA AvIne gho upara jema va paDe tema zalya upara paDI, jethI tatkALa zalyano vadha thayA. pachI ghaNA rAjAo nAzI gayA. bhIme paNa krAdha karI duryodhananA bhAI du:zAsanane dyutamAM kapaTathI karelA vijayanuM smaraNa karAvIne laulAmAtramAM mArI nAkhyA. gAMdhAre mAyAvI yuddhothI ane astranAM yuddhothI ati yuddha karAvelA sahadeve krodha pAmI te gAMdhAra upara jIvitano a Mta kare tevuM khANu mAyuM, te khANa zani para paDayuM nahI, tevAmAM to durgaMdhane vidhAnA AcAra cheADIne adharathIja tIkSNa AvaDe tene chedI nAkhyuM. te joi sahadeve kahyu, "are dudhana ! dyutakrIDAnI jema raNamAM paNa tuM chaLa kare che. athavA 'azakta purUSAnu chaLa eja baLa hoya che.' paNa have tame baMne kapaTI eka sAthe AvyA te ThIka thayuM, huM tamane bannene sAthe ja haNI nAkhIza, tamArA bannenA viyAga na thAo." A pramANe kahI sahadeve zaraRtumAM suDAethI vananI jema tIkSNa mANeAthI durvAdhanane DhAMkI dIdhA. durgAdhane paNa sahadeva khANAthI sahadevane upadravita karyA, ane raNabhUmirUpa mahAvRkSanA mULabhUta tenA dhanuSyane chedI nAkhyuM. pachI teNe sahadevane mAravAne mATe yamanA jevu eka maMtrAdhiSThita amAdha khANa nAkhyuM. te joi ane garUDAsa mUkIne durgaMdhananI jItavAnI AzA sahita tenuM vacamAMthIja nivAraNa karI dIdhuM. pachI zakunie dhanuSya aphaLAvI pa tane meghanI jema khAvRSTithI sahadevane DhAMkI dIdhA. sahadeve paNa zakuninA ratha, gheADA ane sArathine mArI nAkhI tenuM mastaka paNa vRkSanA phaLanI jema chUMdI nAkhyuM. kiraNA vaDe sUryanI jema nakule astrothI ulUka rAjAne ratha vagarano karI ghaNA herAna karyA. pachI te duma `NanA rathamAM gayA. draupadInA saki yukta pAMca putroe duSaNa vigere chae vIzane vidravita karyA eTale tee durvAdhanane zaraNe gayA. durgAdhana, kAzI vigere rAjAnI sAthe maLIne arjunanI sAme yuddha karavA AvyA. devatAothI iMdranI jema rAmanA putrothI vIMTAyelA arjune vicitra bANAthI zatrunI senAne ghaNI nAza pamADI. pachI bIjA zatruone aMdha karI daine jANe durgaMdhananA bIjA prANa hoya tevA jayadrathane arju ne khANuthI mArI nAkhyA. te joI adharane DaMsatA karNa arjunane mAravAne mATe kAna sudhI kALapRSTha dhanuSya kheMcI vIrapRcchA karatA doDI AvyeA. devatAoe kutUhaLathI joyelA kaNe ane arjune pAsAnI jema khANAthI ghaNIvAra sudhI krIDA karI. pachI arju ne anekavAra ratha bhAMgI asra kSINa thatAM mAtra khaDgane dhAraNa karI rahelA vIraku jara karyuM ne lAga joine mArI nAkhyA. tatkALa bhIme siMhanAda karyA, arjune zaMkha phUMkayo ane jIta meLavanArA sa pAMDavanA sainikAe vijayI garjanA karI. te joI mAnI durgaMdhana krodhAMdha thaI gajeMdranI senA laI bhImasenane mAravA doDayo. bhIme ratha sAthe ratha, azva sAthe azva ane hAthI sAthe hAthIne akaLAvIne durgaMdhananA sainyane niHzeSa karI dIdhuM. AvI rIte temanI sAthe yuddha karatAM mAdakanu bhAjana karatAM brAhmaNAnI jema bhImasenanI yuddhazraddhA pUrI thaI nahI", eTalAmAM to potAnA vIrAne AzvAsana detA vIra duryodhana hAthInI sAme jema hAthI Ave tema bhImasenanI sAme Avyo. meghanI jema garjanA karatA ane kezarInI jema kodha karatA te banne vIra vividha AyudhothI ghaNIvAra sudhI yuddha karavA lAgyA. chevaTe bhIme dyUtakrIDAnu vera sabhArIne moTI gadA upADI tenA prahAravaDe gheADA, ratha ane sArathi sahita durgaMdhanane cUrNa karI nAkhyo. e pramANe duryodhana marAyo eTale tenA anAtha saunikA hiraNyanAbha senApatine zaraNe gayA. ahI vAma ane dakSiNa khAjue rahelA badhA yAdavA ane pAMDavA kRSNanA senApati
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 8 mA 309 anASTine vI'TAI vaLyA. pachI vahANanA agrabhAge teno niryAmaka Ave tema hiraNyanAbha krodhathI yAdavAne upadrava karatA satA senAnI mAkhare Avyo. tene joI abhica'dra khelyo, "are viTa! zu' ATalA badhA khake che ? kSatriyo vANImAM zUrA nathI hotA, paNa parAkramamAM zUrA hoya che.'" te sAMbhaLI hiraNyanAbha abhicadranI upara tIkSNa khANA pheMkavA lAgyo. teone meghadhArAne pavananI jema arjune vacamAMthIja chedI nAkhyAM, eTale teNe arjuna upara anivArya khANazreNI phekavA mAMDI, tevAmAM bhIme vacamAM AvIne gadAprahAravaDe tene ratha uparathI pADI nAkhyo. tethI hiraNyanAbha zaramAI gayo. pachI pharIvAra ratha para caDhI krodhathI hoTha karaDatA te badhA yAdavasasainya upara tIkSNa bANu varSAvavA lAgyo, paraMtu te mATA sainyamAM koI paNa gheADesvAra, hastyasvAra, rathI ke peThaLa tenAthI haNAyo nahI. pachI samudravijayano putra jayasena kAdha karI dhanuSya kheMcIne hiraNyanAbhanI sAthe yuddha karavA tenI sAme Avyo, eTale 'are bhANeja ! tu yamarAjanA mukhamAM kema Avyo ?' ema kahI hiraNyanAbhe tenA sArathine mArI nAkhyo. te joi krodha pAmelA jayasene tenAM akhtara, dhanuSya dhvajA chedI nAkhI, tenA sArathine paNa yamarAjane dhera paheAMcatA karyAM. tatkALa hiraNyanAbhe krodha karIne mane viMdhe tevAM daza tIkSNa mANeAvaDe jayasenane mArI nAkhyo. te joI teno bhAI mahuIjaya rathamAMthI uttarI DhAla talavAra laI hiraNyanAbhanI upara doDI Avyo, tene Avato joI hiraNyanAbhe dUrathI ja surapra bAvaDe tenuM mastaka harI lIdhuM, eTale pAtAnA e bhAInA vadha thavAthI krodha pAmelA anAvRSTi tenI sAthe yuddha karavA AvyA. jarAsaMdhanA pakSanA je je rAjAe hatA te sarva bhIma, arjuna ane yAdavAnI sAthe judA judA yuddhathI yuddha karavA lAgyA, jyeAtiSAnA patinI jevA prAcjyAtiSapuranA rAjA bhagadatta hAthIpara besI mahAneminI sAthe yuddha karavA doDayA, ane bolyA ke-are mahAnaimi! huM tArA bhAinA sALA rUmi ke azmaka nathI, paNa huM teA nArakInA vI kRttAMta jevA chuM, mATe tuM ahIMthI khasI jA." A pramANe kahI teNe pAtAnA hAthIne vegathI haDakAryA ane mahAnaiminA rathane maDaLAkAre bhamAvyuM. pachI mahAnemie hAthInA paganA taLiyAmAM khANA mAryA, jethI te hAthI page skhalita thai bhagadatta sahita pRthvIpara paDI gayA, eTale 'are ! tu rUmi nathI !' ema kahI hasIne prakRtithI dayALu evA mahAnemie dhanuSyakATIthI tene sparza mAtra karIne choDI dIdhA, ahI' eka tarapha bhUrizravA ane satyaki jarAsa`dha ane vAsudevanI jayalakSmInI icchA karIne yuddha karatA hatA. te banne dAMtavaDe laDatA arAvatanI jema yi tathA leAhamaya astrothI yuddha karatA satA traNa jagatane bhayaMkara thaI paDayA. ghaNIvAra sudhI yuddha karatAM kSINu jaLavALA meghanI jema teo banne kSINAsra thaI gayA, eTale pachI muThThAmuSTi vigerethI khAyuddha karavA lAgyA. daDha rIte paDavAthI ane uchaLavAthI bhUmine kapAvavA lAgyA ane bhujAsphATanA zabdothI dizAone phADI nAkhavA lAgyA. chevaTe satyakie bhUrizravAne gheADAnI jema bAMdhI laI tenuM gaLuM maraDI jAnuthI dabAvIne mArI nAMkhyo. ahI' anAdhRSTie hiraNyanAbhanA dhanuSyane chedI nAkhyu. eTale teNe anA dRSTi upara mATI bhAgaLanA ghA karyA. anAdhRSTie uchaLatA agninA taNakhAvaDe dizAomAM prakAza karatI te bhAgaLane AvatAM ja khANuthI chedI nAkhI; eTale hiraNyanAbha anAvRSTine nAza karavA mATe rathamAMthI utarI hAthamAM DhAla taravAra laI page cAlatA tenI sAme doDayA. te
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 7 mu 310 vakhate kRSNanA agraja rAma rathamAMthI utarI DhAla taravAra laine tenI sAme AvyA, ane vicitra prakAranI gativaDe cAlI tene ghaNIvAra sudhI pheravI pheravIne thakavI dIdheA. pachI cAlAkIvALA anAdhRSTie chaLa meLavI brahmasUtravaDe kASThanI jema khaDgavaDe hiraNyanAbhanA zarIrane chedI nAkhyuM. hiraNyanAbha marAyeA eTale tenA cAddhAe jarAsa dhane zaraNe gayA. te vakhate sU paNa pazcimasAgaramAM magna thayA. yAdavA ane pAMDavAe pUjele anAvRSTi kRSNanI pAse AvyA. pachI kRSNunI AjJAthI sarve vIra pAtapAtAnI chAvaNImAM gayA. ahIM jarAsa`dhe vicAra karIne tarata ja senApatinA pada upara mahA baLavAnU zizupALanA abhiSeka karyAM. prAtaHkALe yAdavA kRSNunI AjJAthI garUDavyUha racIne pUrvavat samarabhUmimAM AvyA; te khakhara jANI zizupALe paNa cakravyUha racyuM. rAjA jarAsaMdha raNabhUmimAM AvyA. jarAsaMdhanA pUchavAthI huMsaka maMtrI zatruenA sainikAne AMgaLIthI khatAvI nAma laI laIne oLakhAvavA lAgyA--"A kALA azvavALA rathathI ane dhvajAmAM gajendranA cihanathI rahelA anAdhRSTi che, A nIlavaNI azrvanA rathavALA pAMDuputra yudhiSThira che, A zveta azvanA rathavALA arjuna che, nIla kamaLa jevA vaNu vALA azrvanA rathavALA A vRkAdara (bhImasena) che, A suvarNa - varNI azvavALA ane sihanI dhvajAvALA samudra vijaya che, A zukalavaNI azrvanA rathavALA ane vRSabhanA cihnayukta dhvajAvALA ariSTanemi che, A kAkharA varNanA azvanA rathavALA ane kadalInA hinavALA akrUra che, A tittiravaNI gheADAvALA satyaki che, A kumuda jevA vaNu vALA azvavALA mahAnemikumAra che, A suDAnI cAMca jevA che, azvavALA ugrasena che, suvarNavI azvavALA ane mRgadhvajanA cihnavALA rAjakumAra che, A kAMTheAja dezanA azvavALA lakSNarAmanA putra siMhala che, kapila tathA rakta azvavALA ane dhvajAmAM zizumAranA cihnavALA A merU che, A padma jevA ghoDAvALA padmaratha rAjA che, A pArevA jevA varNanA avavALA puSkaradhvaja sAraNa che, A pa'capuDU gheADAvALA ane kuMbhanI dhvajAvALA viduratha che, sainyanI madhyamAM rahelA zveta azvavALA ane garUDanA cilDranayukta dhvajAvALA A kRSNa che, te khagalIevaDe AkAzamAM varSAkALanA megha zeAle tevA zeAbhe che. tenI dakSiNa khAjue ariSTavaNI ghoDAvALA ane tAlanI dhvajAvALA rohiNInA putra rAma che, ke je jaMgama kailAza jevA zeAle che. te sivAya A bIjA ghaNA yAdavA vividha azva, ratha ane dhvajAvALA temaja mahArathI che ke jeonuM varNana karavuM azakaya che." A pramANe huMsaka maMtrInAM vacana sAMbhaLI jarAsa dhe krodhathI dhanuSyanu` AsphAlana karyuM ' ane vegathI peAtAnA ratha rAma kRSNanI sAme calAvyeA. te vakhate jarAsaMdhanA yuvarAja putra yavana Udha karI vasudevanA putra akrUra vigerene haNavA mATe tenI upara doDI AvyA. sinhAnI sAthe aSTApadanI jema te mahAbAhu yavanane temanI sAthe sahArakArI bhayaMkara yuddha thayuM. rAmanA anuja bhAI sAraNe advaita baLathI varSAnA meghanI jema vicitra khANA varSAvIne tene rUkhI lIdhA. jANe malayigira heAya tevA malaya nAmanA hAthIvaDe te yavane gheADA sahita sAraNanA ratha bhAMgI nAMkhyA. pachI jyAre te hAthI vAMkA vaLIne sAraNa upara dataprahAra karavA AvyA te vakhate sAraNe pavane halAvelAM vRkSanA phaLanI jema yavananA mastakane khaDgathI chedI nAkhyuM, ane te hAthI UDIne sAme AvavA lAgyA, eTale tenA dAMta ne sUMDha chedI nAkhyA. te joi varSARtumAM mayUravRMdanI jema kRSNanuM sainya nAcavA lAgyu. pAtAnA putranA vadha joI jarAsa`dha krodha pAmyA, eTale mRgalAone kezarI haNe tema te yAdavAne haNavA mATe dhanuSya laine pravA. AnaMda, zatrunnumana, noMdana, zrIdhvaja, dhruva, devAnaMda, cArUdatta, pITha, hariSaNa
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 8 su 311 ane naradeva e baLarAmanA daza putro raNanA mukhabhAge rahyA hatA, temane yajJamAM bakarAnI jema jarAsa dhe mArI nAkhyA. te kumAronA vadha joI kRSNanI senA palAyana thai gai, eTale gAceAnA samUhanI pAchaLa vyAghranI jema jarAsaMdha te senAnI pAchaLa a byA. te vakhate tenA senApati zizupALe kRSNane hasatAM hasatAM kahyuM ke are kRSNe ? A kAMI gAkuLa nathI, A tA kSatriyAnuM raNa che.' kRSNe kahyuM, 'rAjan ! hamaNAM tuM cAlyA jA, pachI Avaje. hamaNAM huM rUminA putra sAthe yuddha karU chu', mATe tArI mAtA ne mArI mAzI cirakALa rUdana karo nahI." mama vedhI khANa jevAM A kRSNanAM vacanathI vidhAyelA zizupALe dhanuSyanuM AsphAlana karIne tIkSNa bANA cheDavAM, jethI kRSNe khANavaDe zizupALanAM dhanuSya, kavaca ane ratha chedI nAkhyAM; eTale uchaLatA agninI peThe te khaDUga kheMcIne kRSNanI sAme doDayA, tethI jema tema khaDakhaDatA e duti zizupALanAM khaDga, mukuTa ane mastaka hirae anukrame cheDhI nAkhyAM. zizupALanA vadhathI jarAsa'dha ghaNA krodha pAmyA ane camarAjanA jevA bhayakara thaI aneka putro ane rAjAone sAthe laI raNabhUmimAM doDI AvyeA, ane khelyA ke are yAdavA ! vRthA zA maTe mare che ? mAtra te geApALa rAma kRSNane sAMpI dyo. adyApi tamAre kAMi hAni thaI nathI.' AvAM vacana sAMbhaLI yAdaveA dauMDathI tADana thayelA sanI jema ghaNA gusse thayA ane vividha AyudhAne varSAvata tenI sAme doDI AvyA. jarAsaMdha eka chatAM aneka hoya tevA thaI ghera ANAthI mRgalAne byAdhanI jema yAdavAne vidhavA lAgyA. jayAre jarAsaMdhe yuddha karavA mAMDayu. tyAre koi paNa pedaLa, rathI, svArA ke gajArAhake tenI sAme TakI zakayA nahIM, pavane uDADelA rUnI jema yAdavAnu badhu sanya jarAsaMdhanA khANAthI du:khI thaI daze dizAmAM nAsI gayuM. kSaNavAramAM jarAsa'dhe yAdavAnA sainyarUpa mahA sarovarane kAsara jevu' karI dIdhuM, ane yAdavA tenI AjubAjue dUra rahyA chatAM dAdurapaNAne prApta thayA. jarAsaMdhanA aThThAvIza putro viSa sarpanI jema zasrarUpa viSavALA rAmane upadrava karavA lAgyA, ane tenA bIjA AgaNAtera putro kRSNane mAravAnI IcchAe dAnavAnI jema tene rUkhIne tenI sAthe yuddha karavA lAgyA. temanI sAthe rAmakRSNane evu' ghAra yuddha jAmyu ke jemAM paraspara astranA chedathI AkAzamAM besumAra taNakhAnI vRSTi thavA lAgI. anukrame rAme jarAsaMdhanA aThThAvIze putrone haLathI kheMcIne muzaLavaDe cAkhAnI jema pIsI nAkhyA, arthAt maraNa pamADayA. eTale 'A geApa upekSA karavAthI adyApi mArA putrone haNyA kare che' ema khelI jarAsa`dhe vA jevI gadAnA rAmanI upara prahAra karyA; te gaDhAnA ghAtathI rAme rUdhiranuM vamana karyuM, tethI yAdavAnA badhA sainyamAM mATe hAhAkAra thaI gayA. pharIvAra jayAre rAma upara prahAra karavAne jarAsaMdha AvyA te vakhate zveta vAhanavALA kaniSTha ku tIputra arjuna vacamAM paDayA, rAmanI vidhuratA joi kRSNane krodha caDhavo. tethI teNe tatkALa hATha ka pAvatA satA peAtAnI AgaLa rahelA jarAsadhanA AgaNAtara putrone mArI nAkhyA. pachI 'A rAma tA mArI gaDhAnA prahArathI marI ja jaze. ane A arjunane mAravAthI zuM thavAnu che, tethI kRSNane ja mArUM.' AvA vicAra karI jarAsaMdha kRSNanI upara doDI AvyeA. te vakhate 'have kRSNa marAyA' evA satra dhvani prasarI gayA. te sAMbhaLI mAhila sArathie ariSTanemi pratye kahyuM; he svAmin ! aSTApadanI AgaLa hAthInAM baccAMnI jema tribhuvanapati evA tamArI pAse A jarAsa`dha kANu mAtra che ? paNa tame jo A jarAsa'dhanI upekSA karazeA te te A pRthvIne yAdava vagaranI karI deze, mATe he jagannAtha ! tamArI lezamAtra lIlA te
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 sa 7.mA batAve. jo ke tame janmathIja sAvadyakathI vimukha che, tathApi zatruothI AkramaNu karAtu tamArU kuLa atyAre Apane upekSA karavA yeAgya nathI." A pramANe mAtala sArathinA kahevAthI zrIneminAthe kepa vagara hAthamAM paura'dara nAmanA zakha lai meghagarjanAne paNa ulla'ghana kare tevA nAda karyA, bhUmi tathA a MtarIkSane pUrI de tevA tenA mATA dhvatithI zatru kSeAbha pAmI gayA ane yAdavAnu sainya svastha thaIne yuddha karavAne samartha thayuM. pachI neminAthanI AjJAthI mAli sArathie ukhADIAnI jema sAgaranA Avata jevA potAnA ratha raNabhUNimAM bhamADavA mAMDayo. te vakhate prabhu navIna meghanI jema iMdradhanuSyanu AkarSaNa karIne zatruone trAsa karatA satA khAvRSTi karavA lAgyA. tekhAvRSTivaDe kAinI dhvajA chedI, koInAM dhanuSya kApyAM, kAinA ratha bhAMgyA ane kAinA mukuTa teADI pADayA. te vakhate sAmA prahAra karavAnI vAta teA dUra rahI paNa kalpAMtakALanA sUrya jevA jaNAtA e prabhu sAmu jovAne paNa zatrunA subhaTomAMthI koIpaNa samartha thayA nahIM. prabhue ekalAeja eka lAkha mukuTadhArI rAjAone bhagna karI dIdhA, kemake uchaLelA mahAsamudranI AgaLa patA keNu mAtra che ! A pramANe parAkrama khatAvyA chatAM paNa 'prativAsudeva vAsudevaneja vadhyuM che' evI maryAdA hAvAthI e zaileAkayamalla prabhue jarAsaMdhane haNyA nahI. zrInemiprabhu sthane bhamAvatA satA zatruonA nikAne rokIne UbhA rahyA, eTale teTalA vakhatamAM yAdava vIrA utsAha prApta karIne pharIvAra yuddha karavA lAgyA. A vakhate sihA jema mRgalAne mAre tema pAMDavAe pUnA verathI avazeSa rahelA kauravAne mAravA mAMDayA, eTalAmAM tA khaLadeve paNa svastha thai lAMgala UMcu karI tenAvaDe yuddha karIne aneka zatruone mArI nAMkhyA. ahI'jarAsa'dhe kRSNane kahyuM 'are kapaTI! tuM ATalI vAra zRgAlanI jema mAyAthIja jIvye che. teM mAyAthI kaMsane mAryAM ane mAyAthIja kALakumArane paNa mAryA che. tu* astravidyA zi ceAja nathI tethI, saMgrAma karatA nathI, paNu are kapaTI ! Aje hu' tArA prANa sAtheja e mAyanA aMta lAvIza, ane mArI putrI jIvayazAnI pratijJA pUrI karIza.' kRSNa hasIne elyA are rAjA ! tuM Ama gavanA vacana zA mATe khele che ? jo ke hu tA tevA azikSita chuM, paNa tuM tA tArI je asrazikSA che te khatAvI Apa. huM kiMcit paNa mArI AtmaprazaMsA kara to ja nathI, paNa eTaluM teA kahu chuM ke tArI duhitAnI agnipravezarUpa pratijJA che, tene huM pUrI karIza.' AvAM kRSNanAM vacana sAMbhaLI jarAsa`dhe krodhathI bANA mUkavA mAMDavAM, eTale aMdhakArane sUryanI jema kRSNe tene chedavA mAMDavAM baMne mahArathIe aSTApadanI jema krodha karI dhanuSyanA dhvanithI dizA ene gajAvatA yuddha karavA lAgyA.tenA raNuma nathI jaLarAzi samudro paNa kSeAbha pAmyA, AkAzamAM rahelA khecarA trAsa pAmyA ane pa tA kapAyamAna thayA. temanA pata jevA daDha rathanA gamanAgamanane nahI' sahana karatI pRthvIe kSaNamAM potAnuM sarva 'sahapaNu' cheDI dIdhuM. viSNue jarAsaMdhanAM devatAI khANAne devatAi khANAthI ane lAhAstrAne lAhAstrAthI lIlAmAtramAM chedI nAkhavA mAMDayAM, jyAre sava astro niSphaLa thayAM tyAre krAdhe bharelA jarAsaMdhe vilakhA thaine bIjA asrAthI durvAra evA cakranu smaraNa karyuM. tatkALa cakra AvIne hAjara thayu' eTale jayanI tRSNAvALA kApAMdha mAgadhapatie tene AkAzamAM bhamAvIne kRSNanI upara mUkayuM. jayAre cakra viSNu tarapha cAlyuM tyAre AkAzamAM rahelA khecarA paNa kSeAbha pAmyA ane kRSNanuM sa` sainya dInatAyukta kSeAbha pAmI gayuM. tene skhalita karavA mATe kRSNa, rAmepAMca pAMDavo. e ane bIjA aneka mahArathIoe Ane potapotAnAM ao phUMkayA, paraMtu vRkSothI sAcuM AvatuM nadInuM para sthaLApa nahi tema teDhAthI askhalita thayeluM e cakra
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 mu 313 AvIne kRSNanA vakSasthaLamAM tuMbanA bhAgathI vAgyuM. pachI te caka kRSNanI pAse ja UbhuM rahyuM, eTale tene kRSNa pitAnA udyata pratApanI jema hAthamAM lIdhuM. te samaye "A navamA vAsudeva utpanna thayA" ema AgheSaNa karatA devatAoe AkAzamAMthI kRSNanI upara sugaMdhI jaLa puSpanI vRSTi karI. kRSNa dayA lAvI jarAsaMdhane kahyuM, "are mUrkha ! zuM A paNa mArI mAyA che ? paraMtu haju paNa tuM jIvato ghera jA, mArI AjJA mAna. have pachI tArA durvipAkane choDI tArI saMpattisukha bhegava ane jIrNa (vRddha) thayAM chatAM paNa jIvate rahe." jarAsaMdhe kahyuM "are kRSNa! e caka meM ghaNIvAra lAlita karyuM che tethI mArI pAse e eka uMbADIA jevuM che, mATe te cakrane mUkavuM hoya te khuzIthI mUka.' pachI kRSNa jarAsaMdha upara e cakra choDayuM. mahAtmAone bIjAnAM zastro paNa pitAnAM zastro thaI paDe che." te cakra AvIne jarAsaMdhanuM mastaka pRthvIpara pADI nAkhyuM. jarAsaMdha mRtyu pAmIne cothI narake gayo, ane devatAoe UMce svare jayanAda karI kRSNanI upara kalpavRkSanAM puSponI vRSTi karI. 8838888888888888888888888888888888888888 | phullAvArthahemacaMdravinite viSaNizavapurumattei OM mahAkAvye'STame parvaNi zAMbapradyumna vivAhajarAsaMghavadha varArtano nAma saptamaH sa ||
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 8 mo. sAgaracaMdranuM upAkhyAna, uSAharaNa ane bANAsurane vadha. jarAsaMdhanA maraNa pAmyA pachI zrI neminAthe je kRSNanA zatrurAjAone nirodhamAM rAkhyA hatA temane chuTA karyA. teo neminAtha pAse AvI namaskAra karI aMjali jeDIne bolyA-"he prabhu ! tame e jarAsaMdhane ane amane tyArathIja jItI lIdhA che, ke jyArathI tame traNa jagatanA prabhu yAdavakuLamAM avataryA che. ekalA vAsudeva prativAsudevane haNeja temAM saMzaya nathI, te pachI he nAtha ! tame jenA baMdhu ke sahAyakArI che tenI te vAta ja zI karavI ? jarAsaMdhe ane ame e AgaLathI ja jANyuM hatuM ke ApaNe evuM akartavya kArya AdayuM che ke jene pariNAme ApaNane hAnija thavAnI che; paraMtu evI bhavitavyatA hovAthI tema banyuM che. Aje ame tamAre zaraNe AvyA chIe, to amArA badhAnuM kalyANa thAo. ame teM tamArI samakSa kahIe chIe, nahIM te tamane namanAranuM te svataH kalyANa thAyaja che.A pramANe kahIne UbhA rahelA te rAjAone sAthe laIne zrI nemi kRSNanI pAse AvyA. kRSNa rathamAMthI utarIne nemikumArane daDha AliMgana karyuM. pachI neminAthanAM vacanathI ane samudravijayanI AjJAthI kRSNa te rAjAono ane jarAsaMdhanA putra sahadevane satkAra karyo, ane magadha dezano e bhAga ApI sahadevane tenA pitAnA rAjya upara jANe potAno kIrtistaMbha hoya tema Arepita karyo. samudravijayanA putra mahAnemine zauryapuramAM ane hiraNyanAbhanA putra rUphamanAbhane kezaladezamAM sthApita karyo. temaja rAjyane nahIM grahaNa karavA IcchatA ugrasenana dhara nAmanA putrane mathurAnuM rAjya ApyuM. e samaye sUrya pazcimasamudramAM nimagna tha, te kALe zrI neminAthe vidAya karele mAtali sArathi devalokamAM gayo. kRSNa ane tenI AjJAthI bIjA sava rAjAo pitapotAnI chAvaNImAM gayA. have samudravijaya rAjA vasudevanA AgamananI rAha jovA lAgyA. bIje divase samudravijaya ane kRSNa vAsudevanI pAse traNa sthavira khecarIo AvIne A pramANe kahevA lAgI ke "pradyumna ane zAMba sahita vasudeva khecaranI sAthe thoDA vakhatamAM ahIM Ave che, paNa temanuM je camatkArI caritra tyAM banyuM che te sAMbhaLe. vasudeva be pautrenI sAthe kheca sahita jevA ahIMthI nIkaLyA, tevAja vaitADhayagiri upara gayAane tyAM zatru khecaranI sAthe temane meTuM yuddha thayuM. nIlakaMTha ane aMgAraka vigere khecaro je pUrvanA vairI hatA teo ekaThA maLI maLIne vasudevanI sAthe yuddha karavA lAgyA. gaI kAle najIkanA devatAoe AvIne kahyuM ke "kRSNanA yuddhano aMta Avyo, jarAsaMdha marAyA ane kRSNa vAsudevane jaya thayo." te sAMbhaLI sarva khecaroe raNa choDI daIne rAjA maMdAravegane te vAta jaNAvI, eTale teNe temane AjJA karI ke "he khecaro ! tame sarva uttama bheTa laI laIne Ave, eTale ApaNe vasudeva dvArA kRSNane zaraNe jaIe." A pramANe kahI te khecarapati tripatharSabha rAjA vasudevanI pAse gayA, ane temane pitAnI bahena ApI ane pradyumnane pitAnI putrI ApI. rAjA devarSabha ane vAyupathe ghaNuM harSathI pitAnI be putrIo zAMbakumArane
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 mu 315. ApI. have te vidyAdharanA rAjAo vasudevanI sAthe hamaNAM ja ahIM Ave che, ane te khabara kahevAne mATe amane agAuthI mokalela che." A pramANe teo kahetI hatI, tevAmAM vasudeva pradyumna ane zAMba sahita sarva khecara rAjAonI sAthe tyAM AvyA ane sarvanAM netrane utsavarUpa thayA. khecaree vasudhArA jevAM suvarNo, ratno, vividha jAtanAM vAhano, adho ane hAthI vigere ApI kRSNanI pUjA karI. kRSNa jayasena vigerenI pretakiyA karI ane sahadeve jarAsaMdha vigerenI prakriyA karI. pachI jIvayazAe pitAnA pati ane pitAnA kuLa saMhAra thayelo joI agnimAM praveza karIne pitAnA jIvitane choDI dIdhuM. te vakhate yAda AnaMdathI kudavA lAgyA, tethI kRSNa te sinapallI gAmane sthAne AnaMdapura nAme eka gAma vasAvyuM. pachI kRSNa ghaNu khecare ane bhUcarane sAthe laI cha mAsamAM bharatArtha sAdhI magadha dezamAM AvyA, tyAM eka yojana UMcI ane eka ejananA vistAravALI, bharatAIvAsI devIe ane devatAoe adhiSThita kaTizilA nAme eka zilA hatI, tene kRSNa pitAnA DAbA hAthavaDe pRthvIthI cAra AMgaLa UMcI karI. e zilAne pahelA vAsudeve bhujAnA agrabhAga sudhI UMcI karelI, bIjAe mastaka sudhI, trIjAe kaMTha sudhI, cothAe ura:sthaLa sudhI, pAMcamAe hadaya sudhI, chaThThAe kaTI sudhI, sAtamAe sAthaLa sudhI, AThamAe jAnu sudhI ane A navamA kRSNa vAsudeve pRthvIthI cAra AMguLa UMcI dhAraNa karI, kAraNa ke avasarpiNInA niyama pramANe vAsudevanuM baLa paNa ochuM thatuM jAya che. pachI kRSNa dvArakAmAM AvyA. tyAM soLa hajAra rAjAoe ane devatAoe ardhacakrIpaNAno tene abhiSeka karyo. tyArapachI kRSNa pAMDavone kurUdeza tarapha ane bIjA bhUcaro tathA khecarane potapotAnAM sthAna tarapha vidAya karyA. samudravijaya vigere daza baLavAna dazAha, baLadevAdika pAMca mahAvIre, ugrasena pramukha soLa hajAra rAjAo, pradyumna vigere sADAtraNa kareDa kumAre, zAMbAdika sATha hajAra duta kumAra, vIrasena pramukha ekavIza hajAra vIre, mahAsena prabhUti mahA baLavAna chappana hajAra taLavargo ane te sivAya ibhya, zreSThI, sArthapati vigere hajAra purUSa mastakapara aMjali joDIne kRSNanI sevA karavA lAgyA. anyadA soLa hajAra rAjAoe AvIne bhaktithI aneka ratna ane be be kanyAo kRSNa vAsudevane arpaNa karI. temAMthI soLa hajAra kanyA kRSNa parayA, ATha hajAra kanyA baLarAma paraNyA ane ATha hajAra kanyAo temanA kumAre paraNyA. pachI kRSNa, rAma ane bIjA kumAre krIDAghAna tathA kIDAparvata vigeremAM ramya ramaNIothI vIMTAIne svaccha de vihAra karavA lAgyA. eka vakhate teone krIDA karatA joI zrI neminAtha pratye rAjA samudravijaya ane zivAdevI premabharelI vANIvaDe kahevA lAgyAM ke "he putra ! tamane jotAM amone sadA netrutsava thAya che, tene koI gya vadhUnuM pANigrahaNa karIne vRddhi pamADe." AvAM mAtApitAnAM vacana sAMbhaLIne janmathI ja saMsArapara virakta ane traNa jJAnane dharanAra zrI nemiprabhu bolyA"pitAjI ! huM kaI ThekANe yogya strI jato nathI, kAraNa ke A strIo te niraMtara duHkhamAM pADanArI ja thAya che, tethI mAre evI strInI jarUra nathI. jyAre mane anupama strI maLaze tyAre prANigrahaNa karIza." A pramANe zrI nemIzvarakumAre gaMbhIra vANIthI pitAnAM sarala prakRtivALAM mAtApitAne vivAhanA upakrama saMbaMdhI AgrahathI nivAryA.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 8 mA ugrasena rAjAnI rANI dhAriNIne yAgya samaye rAjImatI nAme eka putrI thaI, te advaita rUpa lAvaNya sahita anukrame vRddhi pAmavA lAgI. ahI' dvArakAmAM dhanasena nAme eka gRhastha rahetA hatA. teNe ugrasenanA putra nabhasenane potAnI kamalAmelA nAmanI putrI ApI. eka vakhate nArada pharatA pharatA nabhasenane ghera AvyA. te vakhate nabhaHsenanu` citta vivAhakA mAM vyagra hatuM, tethI teNe nAradanI pUjA karI nahI; tethI krodha pAmIne nAraDha tene ana karavAne mATe rAmanA putra niSadhano putra sAgaracaMdra ke je zAMkha vigerene atipriya hatA, tenI pAse AvyA. nAradane AvatA joi teNe sAmA UbhA thaI satkAra karIne pUchyuM ke'devarSa ! tame satra bhasyA karo che, te kAMI paNa Azcarya koI sthAnake joyu hAya tA kahA; kemake tame Azcarya jovAmAMja prItivALA che.' nArada elyA-'A jagatamAM Azcaya - rUpa kamalAmelA nAme eka dhanasenanI kanyA mArA jovAmAM AvI che, paNa teNe te kanyA hamaNAMja nabhaHsenane ApI dIdhI che.' A pramANe kahI nArada uDIne bIje cAlyA gayA, paraMtu te sAMbhaLIne sAgaracaMdra temAM rakta thaI gayA, tethI pIttathI unmatta thayeleA jema badhe suvarNa jue tema te sAgaracaMdra tenuM ja dhyAna dharI teneja jovA lAgyA. pachI nArada kamalAmelAne ghera gayA. te rAjakumArIe Azcaya pUchyuM, eTale phUTa buddhivALA nArade kahyu ke 'A jagatamAM e Azcaya joyAM che, eka te rUpa sapattimAM zreSTha kumAra sAgaracadra ane bIjo kurUpImAM zreSTha kumAra nabhaHsena.' A pramANe sAMbhaLI kamalAmelA nabhaHsenane cheADI sAgaraca`dramAM Asakta thaI. pachI nArade sAgaracaMdra pAse jaine teno rAga jaNAvyA. sAgaracaMdra kamalA melAnA viraharUpa sAgaramAM paDI gayA che ema jANI tenI mAtA ane bIjA kumAro paNa vidhura thaI gayA. tevAmAM zAMkha tyAM AvyA. teNe evI rIte sAgaracaMdrane beThelA joi pachavADe jaine tenI AMkhAne be hAthavaDe DhAMkI dIdhI. sAgara olyA ke'zuM ahIM kamalAmelA AvI che ?? tyAre zAMkha AlyA-are huM kamalAmelaka AvyA che' sAgaracaMdre kahyuM 'tyAre barobara che, tameja mane kamalAmelAno meLApa karAvI Apaze, jethI have mAre bIjo upAya ci'tavavAnI jarUra nathI.' A pramANenAM tenAM vacanane zAMe svIkAyuM nahIM, tethI sa kumAronI sAthe tene ghaNA maMdirA pAI chaLa karIne sAgaracaMdre kabula karAvI lIdhuM. jyAre madAvasthA khIlakula cAlI gaI tyAre zAMe vicAryuM ke me... A duSkara kArya svIkAryuM che, paNa have teno nirvAha karavA joie.' pachI prajJapti vidyAnuM smaraNa karI bIjA kumArone sAthe laI nabhasenanA vivAhane divase zAMba udyAnamAM AvyA, ane tyAMsudhI kamalAmelAnA ghara sudhI suraMga karAvI Asakta thayelI kamalAmelAne tenA gharamAMthI udyAnamAM upADI lAvI sAgaracaMdra sAthe vidhipUrNAMka paraNAvI dIdhI. jyAre te kanyAne gharamAM dIThI nahI. tyAre Amatema tenI zeAdha karatA dhanasenanA mANaso udyAnamAM AvyA. tyAM jeoe khecaranAM rUpa lIdhAM che evA yAdaveAnI vacamAM rahelI kamalAmelAne temaNe joi, tethI teoe te vAta kRSNane jaNAvI. kRSNa krodha karIne te kanyAne haranArAonI pAse AvyA ane temane mAravAnI icchAthI temanI sAthe yuddha karavA lAgyA, kAraNa ke te koinA anyAyane sahana karI zakatA nahAtA. pachI zAMkha potAnuM mULa rUpa pragaTa karI kamalAmelA sahita sAgaracaMdrane laine kRSNanA caraNamAM paDayo. kRSNa vilakhA thaIne kheAlyA -'are te A zuM karyu* ? ApaNA Azrita nabha:senane te kema chetaryA ?' zAMba kumAre khadhI vAta kI khatAvI, eTale kRSNe 'have zA upAya' ema kahI nabhasenane samajAvyA, ane kamalAnelA 1 kamaLAne meLApa karAvI ApanAra. 316
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 mu 317 sAgaracandrane ApI. nabhasena sAgaracandranA kAMIpaNa apakAra karavAne asamartha hatuM, tethI tyArathI mAMDIne te haMmezAM sAgaracandranuM chidra zodhavA lAgyA. ahIM pradyumnane vaidabha nAmanI strIthI anirUddha nAme putra thayA. anukrame yauvanavayane pApe, te vakhate zubhanivAsa nAmanA nagaramAM bANa nAme eka ugra khecarapati hato, tene uSA nAme kanyA hatI. te rUpavatI bALAe pitAne yogya vara maLe tevA hetuthI daDha nizcayavaDe gaurI nAmanI vidyAnuM ArAdhana karyuM. te saMtuSTa thaIne belI "vatsa ! kRSNano pautra anirUddha je IMdra je rUpavaMta ne baLavaMta che, te tAro bhartA thaze. gaurI vidyAnA priyA zaMkara nAmanA devane bANe sAdhyuM, tethI teNe prasanna thaIne bANane raNabhUmimAM ajeya thavAnuM varadAna ApyuM. te vAta jANIne gaurIe zaMkarane kahyuM ke "tame bANane ajeya thavAnuM varadAna ApyuM te sAruM karyuM nahi, kAraNa ke meM tenI putrI uSAne prathama eka varadAna Apela che." te sAMbhaLI zaMkare bApune kahyuM ke "tuM raNamAM ajaNya thaIza, paNa strInA kArya sivAya ajagya thaIza." bANa eTalAthI paNa prasanna thayA. uSA ghaNuM svarUpavAna hatI, tethI kayA kyA khecaree ane bhUcaroe tene mATe bANa pAse mAgaNIo na karI ? sarvee karI, paNa koInI mAgaNI bANane rUcI nahIM. anurAgI uSAe citralekhA nAmanI vidyAdharIne mokalIne anirUddhane mananI jema potAne ghera bolAvyo. tene gAMdharva vivAhathI paraNIne laI jatI vakhate anirUddha AkAzamAM rahIne be ke "huM anirUddha uSAnuM haraNa karI jAuM chuM." te sAMbhaLI bANu krodha pAmyo, tethI zIkArI jema kutarAothI suvarane rUMdhe tema teNe potAnA bANAvaLI nyathI anirUddhane rUMdhI dIdho. te vakhate uSAe anirUddhane pAThasiddha vidyAo ApI, tethI parAkramamAM vRddhi pAmelA anirUdhdha bANanI sAthe cirakALa yuddha karyuM. chevaTe bANe nAgapAzathI pradyumnanA putrane hAthInA baccAnI jema bAMdhI lIdhe. prajJapti vidyAe tatkALa A vRttAMta kRSNane jaNAvyo, eTale kRSNa rAma, zAMba ane pradyumrane laIne tyAM AvyA. garUDadhvaja (kRSNa)nAM darzana mAtrathI anirUddhanA nAgapAza | gayA. zaMkaranA varadAnathI ane potAnA baLathI gava pAmelA madonmatta bANe kRSNane kahyuM ke "are, tuM zuM mArA baLane jANatA nathI ? hamezAM pArakI kanyAonuM haraNa karyuM che, tethI tArA putra patrane paNa te kramavAra prApta thayeluM che, paNa have huM tenuM phaLa tamone batAvuM chuM." kRSNa kahyuM "are durAzaya ! tArI A vacanaukti zA kAmanI che ? kAraNake kanyA te avazya bIjAne ApavAnI ja hoya che, te tene varavAmAM zeSa che? kRSNanAM AvAM vacana sAMbhaLI aneka becarothI vIMTAyele bANa vidyAdhara bhrakuTI caDAvIne kRSNanI upara bANe pheMkavA lAgyuM. bANane chedavAmAM catura evA kRSNa tenAM bANane vacamAMthIja chedI nAMkhavA mAMDayAM. evI rIte te baMne virene ghaNIvAra sudhI bANAbANI yuddha cAlyuM. chevaTe kRSNa tene asrarahita karI kRSNa sarpanA garUDa kare tema tenA zarIranA kaDakekaDakA karI nAkhIne tene yamadvAre pahoMcADI dIdhA. pachI kRSNa uSA sahita anirUddhane laI zAMba, pradyumna ane rAmanI sAthe harSa pAmatA puna: dvArakAmAM AvyA. Tu Qu Zong Gan Ou Ou Ou Ou Ou Ou Ou Ou Ou Ou Zhao Xiao You ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye 'STame parvaNi sAgaracaMdropAkhyAna-uSAharaNa -ALavavAno nAnAmaH sa .. 82383393288888888888888888888888 SUBS8 SEAR
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 9 mo. bhagavAna zrI ariSTaneminI kaumArakIDA, dIkSA ane kevalajJAnanI utpatti ekadA zrI nemikumAre bIjA kumAranI sAthe krIDA karatAM pharatA pharatA kRSNa vAsudevanI AyudhazALAmAM niHzaMkapaNe praveza karyo. tyAM sUryanA biMba jevuM prakAzamAna sudarzana cakra, sarparAjanA zarIranI jevAM bhayaMkara zArDaga dhanuSya, kaumudakI gadA ane khaDUga temaja vAsudevanA yazane koza hoya tevo ane yuddharUpa nATakanA nAMdIvAdya je paMcajanya zaMkha e tamAma temanA jovAmAM AvyAM. ariSTanemie kautukathI zaMkhane levAnI IcchA karI, te joI e azvagRhanI rakSA karanAra cArakRSNa praNAma karIne kahyuM ke- he kumAra ! je ke tame kRSNa vAsudevanA bhrAtA che, vaLI baLavAna cho, tathApi A zaMkhane levAne paNa tame samartha nathI, to pUravAne te kayAMthI samartha thAo ? A zakhane levAne ane pUravAne kRSNa vinA bIjo koI samartha nathI, mATe tame te levAne vRthA prayAsa karaze nahI." te sAMbhaLI prabhue hasIne lIlA mAtramAM te zaMkha upADa ane adhara upara jANe dAMtanI nA paDatI hoya tema zobhatA e zaMkhane pUryo. tatkALa dvArakApurInA kIllA sAthe athaDAtA samudranA dhvani jevA te nAde AkAza ane bhUmine pUrI dIdhAM. prAkAra, parvatanA zikhare ane mahela kaMpAyamAna thayA, kRSNa rAma ane daza dazAhe kSobha pAmI gayA, gaje AlAnastaMbhanuM umUlana karI khalA toDIne trAsa pAmI gayA, ghoDAo lagAmone nahIM gaNakAratA nAsI gayA, vAnA nirdoSa je te dhvani sAMbhaLI nagarajano mUcha pAmyA, ane astrAgAranA rakSake mRta thayA hoya tema paDI gayA. A pramANe sarva sthiti joI kRNa vicAra karavA lAgyA ke-"A zaMkha koNe kuMka ? zuM kaI cakravatI utpanna thaye ke iMdra pRthvI para AvyA ? huM jyAre mAro zaMkha vagADuM chuM tyAre sAmAnya rAjAone kSobha thAya che, paNa A zaMkhanA phukavAthI te mane ane rAmane paNa kSobha thaye che. AvI rIte kRSNa ciMtavatA hatA tevAmAM asrarakSakoe AvIne jaNAvyuM ke - tamArA bhAI ariSTanemie AvIne paMcajanya zaMkhane eka lIlAmAtramAM kuMka che." te sAMbhaLI kRSNa vismaya pAmI gayA, paNa manamAM te vAta upara zraddhA na AvavAthI kAMIka vicAramAM paDyA, tevAmAM te nemikumAra paNa tyAM AvyA. kRSNa saMbhramathI UbhA thaI neminAthane amUlya Asana ApyuM ane pachI gauravatAthI kahyuM-"he bhrAtA ! zuM hamaNAM A pAMcajanya zaMkha tame kuMka ke jenA dhvanithI badhI pRthvI adyApi paNa kSobha pAme che?" neminAthe hA pADI, eTale kRSNa temanA bhujAbaLanI parIkSA karavAnA IrAdAthI AdarapUrvaka belyA-"he bhAI ! mArA vinA pAMcajanya zaMkha phukavAne bIje kaI samartha nathI, tame zaMkha phukayo joI huM ghaNo prasanna thaye chuM, paraMtu te mAnada ! have mane vizeSa prasanna karavAne mATe tamAruM bhujAbaLa batAve, ane mArI sAthe bAhuyuddhathI yuddha kare. nemikumAre tema karavA svIkAryuM, eTale bane vIrabaMdhu aneka kumArethI, vIMTAI astrAgAramAM gayA.
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 mu 319 prakRtithI dayALu evA nemikumAre vicAryuM ke "je huM chAtIthI, bhujAthI ke caraNathI kRSNane dabAvIza te tenA zA hAla thaze ? tethI jevI rIte tene aDacaNa na thAya ane te mArI bhujanA tenA baLane jANe tevI rIte karavuM paDyuM che. A pramANe vicAra karI nemikumAre kRSNane kahyuM ke "he baMdhu ! vAraMvAra pRthvI para ALoTavA vigerethI je yuddha karavuM te te sAdhAraNa mANasanuM kAma che, mATe paraspara bhujAnA namAvavA vaDeja ApaNuM yuddha thavuM joIe." kRSNa te vacana svIkArIne potAnI bhujA lAMbI karI, paraMtu vRkSanI zAkhA jevI te vizALa bhujAne kamaLanA nALavAnI jema lIlAmAtramAM nemikumAre namAvI dIdhI. pachI neminAthe potAnI vAma bhuja lAMbI dharI rAkhI, eTale kRSNa vRkSane vAnara vaLage tema sarva baLavaDe tene vaLagI paDayA, paNa nemikumAranA te bhujastaMbhane vanano hAthI pRthvInA dAMta jevA mahAgirine namAvI zake nahIM tema kiMcit paNa namAvI zakyA nahIM. pachI neminAthano bhujastaMbha cheDI pitAnuM vilakhApaNuM DhAMkI detA kRSNa temane AliMgana daIne A pramANe belyA-"he priya baMdhu ! jema rAma mArA baLathI jagatane tRNa samAna mAne che, tema huM tamArA baLathI badhA vizvane tRNa samAna gaNuM chuM. A pramANe kahI kRSNa neminAthane visarjana karyA. rAmane kahyuM, "he bhAI ! tame baMdhu neminAthanuM lokottara baLa e ? vRkSa upara pakSInI jema haadhacakI paNa tenI bhujA sAthe laTakI rahyo ! tethI huM ema mAnuM chuM ke e neminAthanA baLa samAna cakravattI ane iMdranuM baLa paNa nathI. tenuM AvuM baLa che, te chatAM e ApaNuM anuja baMdhu samagra bhAratavarSane kema sAdhatA nathI ? Ama susta thaIne besI kema rahe che !" rAme kahyuM- "bhAI ! jema te baLathI cakavarI karatAM paNa adhika jaNAya che, tema zAMta mUrtithI rAjyamAM paNa niHspRha jaNAya che." rAme A pramANe kahyuM, te chatAM paNa potAnA anuja baMdhunA baLathI zaMkA pAmatA kRSNane devatAoe kahyuM, "he kRSNa ! pUrve zrI namiprabhue kahyuM hatuM ke "mArI pachI neminAtha tIrthakara thaze, te kumAraja raheze, mATe tene rAjyalakSamInI IcchA nathI. te samayanI rAha juve che. yaMgya samaya prApta thaye janmabrahmacArI rahIne te dIkSA grahaNa karaze, mATe tame jarA paNa bIjI ciMtA karaze nahIM." devatAnAM A pramANenAM vacana sAMbhaLI kRSNa prasanna thaI rAmane vidAya karyA. pachI pote aMtaHpuramAM jaI tyAM neminAthane bolAvyA. banne baMdhuoe ratnanA siMhAsana upara besI vArAMganAoe DhALelA jaLakaLazavaDe nAna karyuM. devadUSya vasathI aMga luhI divya caMdananuM vilepana karyuM. pachI tyAM besI bane vIroe sAthe ja bhejana karyuM. pachI kRSNa aMta:puranA rakSakone AjJA karI ke "A neminAtha mArA baMdhu che ane mArAthI adhika che; mATe temane aMtaHpuramAM jatAM tamAre kyAre paNa kAvavA nahIM. sarva brA patnIo (jAIe)nI vacamAM e nemikumAra bhale krIDA kare. temAM kAMI paNa deSa nathI." pachI satyabhAmA vigere potAnI patnIone AjJA karI ke "A nemikumAra mArA prANa jevA che, te tamArA diyara thAya che, tenuM mAna rAkho ane tenI sAthe ni:zaMkapaNe kIDA karaje." A pramANe kRSNa kahyuM. eTale aMta:puranI strIoe teja vakhate nemikumAranI pUjA karI. pachI nemikumAra bhegathI parADa mukha ane nivikArIpaNe temanI sAthe vihAra karavA lAgyA, ane potAnI sadazaja ariSTanemi phamAM ranI sAthe kRSNa aMtaHpura sahita harSathI krIDAgiri vigeremAM ramavA lAgyA.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga` 9 mA eka vakhate vasaMtaRtumAM kRSNa neminAtha, nagarajanA ane sa yAdavAnI sAthe aMta:pura sahita revatAcaLanA udyAnamAM krIDA karavAne gayA. jema naMdanavanamAM sura asuranA kumArA krIDA kare tema tyAM yAdavakumAro ane nagarajano vividha krIDA karavA lAgyA. koi bakula vRkSanI taLe besI berasalInAM puSpAnI khuzabethI sugadhI ane kAmadevanI jIvanaauSidharUpa madirAnuM madirApAna karavAnI bhUmimAM besIne pAna karavA lAgyA, keAI vINA vagADavA lAgyA, kAi uMce svare vasaMta rAga gAvA lAgyA, keAI madirAthI matta thaI peAtAnI strIo sAthe kinaranI jema nAcavA lAgyA. camelI, azoka ane kherasalI vigere vRkSo parathI kAI puSpahara vidyAdharAnI jema pAtAnI strIo sAthe puSpA cu'TavA lAgyA, keAI catura mALInI jema puSponAM AbhUSaNeA guthI guMthIne ramaNIonAM aMgamAM paherAvavA lAgyA, kAi navapallavanI zayyAmAM ane latAgRhamAM kAMrSika devanI jema yuvati sAthe krIDA karavA lAgyA, koI gADha ratithI zrAMta thaI pANInI nIkane tIre leATatA bhAgIe bhAgI ( sa )nI jema malayAcaLanA pavananuM pAna karavA lAgyA, koI kaTakallinA vRkSanI zAkhA sAthe hiMcakA khAMdhI ti ane kAmadevanI jema peAtAnI aMganA sAthe hIMcakavA lAgyA, ane keTalAka kAmadevanA zAsanamAM vattatA purUSo ka'killinAM vRkSAne potAnI priyAnA caraNaghAta karAvavA vaDe, borasalInAM vRkSAne madirAnA gaSa nakhAvavA vaDe, tilakanAM vRkSene sarAga STie jovarAvavA vaDe, kurUkhakanAM vRkSAne gADha AliMgana apAvavA vaDe ane te sivAya bIjA prakAranA dohadathI khIjA vRkSAne vizeSa prakAre puSpita karavA lAgyA. 320 te vakhate kRSNa vAsudeva paNa nemikumArane sAthe rAkhI satyabhAmA vigere strIothI paravaryA satA vananA hAthInI jema Amatema bhamavA lAgyA. tyAM naimikumArane joi kRSNane vicAra thayA ke ' jo neminAthanu mana bhAgamAM lagna thAya teja mArI lakSmI kRtArtha thAya ane tyAreja mArU` saubhrAtRpaNu paNa gaNAya, tethI AlaMbana, uddIpana ane vibhAva anubhAva vAravAra karavA vaDe A nemikumArane mAre anukULa karavA ke tethI kadi mArA A manoratha pUrNa thAya.' A pramANe vicArI kRSNe peAtAne hAthe eka puSpamALA guMthIne khIjA muktAhAranI jema naimikumAranA kamAM AropaNa karI pachI kRSNano bhAva jANIne satyabhAmA vigere catura ramaNIe paNa vicitra puSpAbharaNuthI zrI nemine zaMgAra karavA lAgI, koi temanA pRSTha upara peAtAnA pRSTha ane unnata stanano sparza karI temanA kezapAsa suMdara puSpamALAvaDe guMthavA lAgI, koI harivallabhA `cI bhujalatA karavAvaDe karamULane batAvatI satI nemikumAranA mastaka upara mukuTa guMthavA lAgI, keAI hAthavaDe pakaDI rAkhIne temanA karNa mAM kAmadevanA jayadhvaja jevu karNAbhUSaNa racavA lAgI ane koI temanI sAthe krIDAmAM vizeSa kALakSepa karavAnI icchAthI temanI bhujApara vAraMvAra navuM navu` keyura khAMdhavA lAgI. A pramANe teee Rtune anusaratA zrI nemikumAranA aneka prakAranA upacAra karyA, teja pramANe nemikumAre paNa nirvikAra citte temanA pratye upacAra karyA. evI rIte vicitra krIDAthI eka ahArAtra tyAMja nigamana karIne kRSNa parivAra sAthe pAMchA dvArakAmAM AvyA. rAjA samudravijaya, khIjA dazA ane kRSNa sarve neminAthane pANigrahaNa karAvavAmAM sadA utkaMThita rahevA lAgyA. ema krIDA karatA nemi ane kRSNanI vasa MtaRtu vItI gaI, ane kAmadevanI jema sUryane prauDha karatA grISmaRtu prApta thaI, te vakhate kRSNanA pratApanI jema khALasUrya paNa asahya thai paDayA; ane prANIonA kanI jema rAtrIe paNa dharma (tApa) zAMta thatA nahIM. te RtumAM yuvAna purUSo zveta kalInI
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 321 tvacA jevAM kemaLa ane kasturIthI dhupita evAM vastro paheravA lAgyA, strIo kAmadevanA zAsananI jema hAthInA karNa jevA caLAcaLa paMkhAne jarAvAra paNa na choDavA lAgI, yuvAne vicitra puSparasavaDe dviguNa sugaMdhI karelA caMdanajaLane potAnI upara vAraMvAra chAMTavA lAgyA, nArIo hRdayapara sarva bAju kamaLanALa rAkhavAvaDe muktAhArathI paNa adhika saubhAgya (zabhAI pAmavA lAgI. vAraMvAra bAhathI gADha AliMgana karatA yuvAne priyAnI jema jaLA vastune chAtIparaja rAkhavA lAgyA. AvI gharmathI bhISma evI grISmaRtumAM kRSNa aMtaHpura sAthe neminAthane laIne raivatagirina udyAnamAMhenA saravare krIDA karavA mATe AvyA. pachI mAnasarovaramAM haMsanI jema te sarevaramAM kRSNa aMta:pura ane neminAtha sahita jaLakrIDA karavAne paThA. temAM kaMThasudhI magna thayelI kRSNanI strIonA mukha navIna udbhavI nIkaLela kamalinInA khaMDanI bhrAMtine utpanna karavA lAgyAM. kRSNa kaI ramaNInI upara jaLanI aMjali nAkhI, eTale te caturAe gaMDUSanA jaLathIja kRSNanI para sAmo AkSepa karyo. keTalIka jaLabharUvAmAM kRSNane vaLagI paDatI, tethI kRSNa barAbara putaLIovALA staMbhanI zobhAne dhAraNa karatA hatA. jaLakallolanI jema vAraMvAra uchaLatI mRgAkSIe kRSNanA ura:sthaLamAM vegathI aphaLAtI hatI. jaLanA AghAtathI te ramaNIonI STi tAzravaNa thaI jatI te jANe pitAnA bhUSaNarUpI aMjananA nAzathI teone adhika roSa thaye hoyanI tevI dekhAtI hatI. kRSNa keI strIne tenI pratipakSI sapatnInA nAmathI bolAvatA hatA, tethI te hAthInI suMDhanI jema kamaLa kRSNane prahAra karatI hatI. koI bALAne kRSNa ghaNIvAra jotA hatA, tethI tenI pratipakSI bIjI strI IrSyA dharIne kRSNanAM netra upara kamaLaraja mizrita jaLathI tADana karatI hatI. keTalIka mRganetrA yuvatio gepapaNAnI rAsalIlAne saMbhArIne kRSNanI AsapAsa pharatI hatI. te vakhate naimikumAra nirvikAra chatAM paNa bhAInA AgrahathI aneka prakAre hAMsI karatI evI bhrAtRpatnIo sAthe krIDA karatA hatA. diyarajI ! have kyAM jAo cho ?" ema kahI kRSNanI strIo eka sAthe hAthe tADita karelA jaLavaDe nemine AchoTana karavA lAgI. te vakhate jaLanA chAMTA uDADatI kRSNanI strIonA karathI zrI nemiprabhu pallavita vRkSanI jevA zevA lAgyA. pachI te strIo jaLakrIDAnA miSathI strIspa jaNAvavAne nemikumAranA kaMThamAM vaLagI paDI. chAtIvaDe chAtIpara athaDANI ane bhujAvaDe lapaTAI gaI. kaI ramaNIya chatranI jema nemikumAranA upara sahamrapatra kamaLa rAkhIne jANe aMtaHpuranI chatradhAriNI hoya tema dekhAvA lAgI. keI strIe hAthInA kaMThamAM tenA baMdhananI zRMkhalA nAkhe tema nemikumAranA kaMThakaMdalamAM kamaLanALanuM AropaNa karyuM. koI bALAe kAMIka nhAnuM kADhIne neminAthanuM hadaya ke je kAmadevanA athI anAhata hatuM, tenI upara zatapatra kamaLavaDe tADana karyuM. nemikumAre paNa te sarva bhrAtRpanIonI sAthe kRtapratikRtapaNe cirakALa nirvikAra citte jADA karI. pitAnA anujane krIDA karatA joI kRSNane eTale badhe harSa thayo ke jethI te sarevaranA jaLamAM naMdIvaramAM hAthInI jema cirakALa sudhI UbhA rahyA. pachI kRSNa jaLakrIDAne samApta karIne sarovaramAMthI bahAra nIkaLyA eTale satyabhAmA tathA rUkRmiNI vigere strIo paNa tIra upara AvIne UbhI rahI. nemikumAra sarovaramAMthI haMsanI jema bahAra nIkaLyA, ane jyAM rakRmiNI vigere ubhI hatI te tIra upara jaIne ubhA rahyA. tatkALa rUkRmiNI vigeree ubhA thaI temane 1 nahIM haNAyeluM ra te kare tema sAme karavuM 1
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 sarga 9 me nAsana ApyuM, ane pitAnA uttarIya vastravaDe temanA aMgane jaLa rahita karyuM. te vakhate satyabhAmAM mazkarI sAthe vinayapUrvaka belI-" diyarajI ! tame hamezAM amAruM kahevuM sahana karo cho, tethI huM nirbhaya thaIne kahuM chuM ke "he suMdara ! tame seLa hajAra strIonA bhatta zrI kRSNanA bhAI thaIne eka kanyA paNa kema paraNatA nathI ? A traNa lekamAM tamAruM zarIra apratima rUpalAvaNyathI pavitra che ane navIna yauvana che, chatAM tamArI AvI sthiti kema che? tamArAM mAtA pitA, tamArA bhAIo ane sarva bhejAI e. vivAha karavAne mATe tamArI prArthanA karIe chIe, tethI amArI sarvanI IcchA pUrNa kare. vaMThanI jema patnI vinA eka aMgavALA rahI tame keTaleka kALa nirgamana karaze ? tene tame pite ja vicAra karo. he kumAra ! zuM tame ajJa cho? vA nIrasa cho? vA napuMsaka che ? te amone kahe, kema ke strIbhaga vinA araNyanAM puSpanI jema tame niSphaLa yauvana gumAve che. jema zrI RSabhanAthe prathama tIrtha pravartAvyuM, tema teoe sAMsArika avasthAmAM vivAhamaMDaLa vigere paNa prathama batAvyA che. gya samaye rUci pramANe khuzIthI brahmacarya pALaje, paNa gRhasthapaNAmAM azuci sthAnamAM maMtre dagAranI jema brahmacarya pALavuM ucita nathI." pachI jAMbavatI bolI -are kumAra ! tamArA vaMzamAMja munisuvrata prabhu thayA che, teo vivAha karI putra utpanna thayA pachI tIrthakara thayA hatA. te sivAya jinazAsanamAM bIjA ghaNA mahAtmAo vivAha karyA pachI mukta thayelA ane thavAnA saMbhaLAya che, te paNa tame jANo che, chatAM tame koI navIna mumukSu thayelA che ke je muktajanane mArga choDI janmathI ja strI parADUmukha rahe che." pachI satyabhAmAM praNayakopa karIne bolI ke "he sakhi ! tuM zA mATe ene sAmavacane kahe che ? e sAmavacanathI sAdhya nathI. pitAe, jyeSTha bhrAtAe ane bIjAoe paNa vivAha mATe prArthanA karI, te paNa temaNe teonuM paNa mAna rAkhyuM nathI, mATe ApaNe badhI ekatra thaI tene ahIM rokI rAkho. jo te ApaNuM vacana mAne te tene cheDavA, nahIM te choDavAja nahIM." pachI lakSamaNa vigere bIjI strIo belI- bahena ! ema na thAya, e ApaNuM diyara che, tethI ApaNe ArAdhavA gya che, mATe emane kopa karIne tamAre kAMI kahevuM nahIM, temane te game te rIte prasanna karavA eja upAya che." teoe ema kahyuM eTale pachI rUkamiNI vigere kRSNanI sarva strIo vivAhane mATe AgrahapUrvaka prArthanA karatI satI nemikumAranA caraNamAM paDI. AvI rIte strIo prArthanA karatI hatI te joI kRSNa paNa samIpa AvI vivAhane mATe nemikumArane prArthanA karavA lAgyA. te vakhate bIjA yAda paNa tyAM AvIne bolyA ke "he kumAra ! A bhAInuM vacana mAne ane zivAdevI, samudravijaya ane bIjA svajanone paNa AnaMda Ape." jyAre A pramANe badhA maLIne AgrahathI temane dabANa karavA lAgyA eTale neminAtha vicAravA lAgyA ke "aho ! A sarvenI kevI ajJAnatA che ? A samaye mArI dAkSiNyatAne paNa dhikkAra che ! kevaLa A loka piteja saMsArasamudramAM paDatA nathI, paNa teo snehazilA bAMdhIne bIjAone paNa saMsArasamudramAM pADe che, mATe hamaNuM to A sarvanuM vacana mAtra vANIthI mAnI levuM. pachI jyAre samaya Ave tyAre te avazya Atmahitaja karavuM. pUrve zrI RSabhadeva prabhue je vivAha karyo hato te mAtra pitAnAM tevAM bhezyakamane lIdheja, kAraNa ke karmanI gati vicitra che. A pramANe vicAra karIne zrI nemie te sarvanuM vacana svIkAryuM, te sAMbhaLI samudravijaya vigere sarve ghaNo harSa pAmyA. 1 mIThe vacane.
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM', 3ra3 pachI kRSNa grISmaRtune tyAMja nirgamana karIne parivAra sAthe nemine egya kanyA jevAne utsuka thaI dvArakAmAM AvyA. tyAM satyabhAmAe kahyuM ke "he nAtha ! mArI rAjImatI nAme eka nAnI bahena che, te ariSTanemine barAbara yogya che. te sAMbhaLI kRSNa bolyA- he satyabhAmA ! tame kharekhara mArA hitakArI che, kAraNa ke neminAthane megya strInI citArUpa sAgaramAMthI tame mAro uddhAra karyo che. pachI kRSNa poteja tatkALa ugrasenane ghera gayA. mArgamAM yAdavoe ane nagarajanoe saMbhramathI temane jatA joyA. ugrasene arthapAgha vigerethI kRSNane satkAra karI siMhAsana para besADIne AgamananuM kAraNa pUchayuM. kRSNa bolyA-"he rAjana ! tamAre rAjImatI nAmanI kanyA che, te mArA anuja bhAI nemi ke je mArAthI guNamAM adhika che, tene yogya che, AvAM kRSNanAM vacana sAMbhaLI ugrasena belyA- he prabhu! Aje amArAM bhAgya phaLyAM ke jethI tame amAre ghera AvyA ane vaLI amane kRtArtha karyA. te svAmin ! A gRha, A lakSmI, A ame, A putrI ane bIjuM badhuM sarve tamAre AdhIna che, tethI svAdhIna vastumAM prArthanA zI?" ugrasenanAM AvAM vacana sAMbhaLI kRSNa khuzI thayA, ane zIdhra samudravijaya pAse AvI te khabara ApyA. samudravijaye kahyuM- he vatsa! tamArI pitRbhakti ane bhrAtRvAtsalya joI mane ghaNe harSa thAya che. vaLI tame mArA nemikumArane bhegAbhimukha ryA, tethI amane ghaNo ja AnaMda upajAvyA che; kemake ariSTanemi vivAha karavAnuM kabula kare te ThIka, e mane ratha ATalA vakhata sudhI amArA manamAM ja lIna thaI jato hato. pachI rAjA samudravijaye kroDukine bolAvIne neminAtha ane rAmatInA vivAhane mATe zubha divasa pULyo, eTale kroSyakie kahyuM ke "he rAjana ! varSAkALamAM sAdhAraNa zubha kAryano paNa AraMbha kare kahyo nathI te vivAhanI te vAtaja zI karavI? " samudravijaye kahyuM, "A vakhate jarA paNa kALakSepa kare gya nathI, kAraNa ke koNe mAMDamAMDa neminAthane vivAhane mATe manAvyA che, tethI vidhra na Ave te najIkamAMja kaI vivAhane divasa mana vivAhano divasa batAvo ane tamArI anujJAthI gAMdharvAvivAhanI jema e vivAha thaI jAo." krAgTakie vicArIne kahyuM, "heya dupati! je emaja hoya te pachI zrAvaNa mAsanI zukala SaSTIe e kArya karo." rAjAe ko Tukine satkAra karI vidAya karyo. pachI e vArtA ugrasenane kahevarAvI, ane bane te kAryamAM taiyAra thayA. kRSNa paNa dvArakAmAM pratyeka dukAne, pratyeka daravAje ane pratyeka gRhe ratnamaya mAMcA ane teraNa vigere racAvyAM. vivAhano divasa najIka AvyA eTale dazArDa ane rAma kRSNa vigere ekaThA thayA. zivAdevI, rehiNI ane devakI vigere mAtAo, revatI pramukha rAmanI patnI ane satyabhAmA vigere kRSNanI patnIo, dhAtrIo ane bIjI travRddha temaja saubhAgyavatI ramaNIo ekaThI thaIne UMce svare gIta gAvA lAgI, sarvee maLIne nemikumArane pUrvAbhimukhe uttama Asana para besADyA, ane rAma kRSNa prItithI potAnI jAte temane havarAvyA. pachI nemikumArane hAthe maMgaLasUtra bAMdhI hAthamAM bANa ApIne kRSNa ugrasenane ghera gayA, tyAM pUrNa caMdra jevA mukhavALI rAmatIne paNa kRSNa tevI rIte ja snAnAdi karAvIne taiyAra karyo. pharI pAchA potAne ghera AvyA. te rAtrI nirgamana karIne prAta:kALe neminAthane vivAha mATe ugrasenane gRhe laI javAne taiyAra karyA. ta chatra mAthe dharyuM, ane paDakhe zveta cAmara vIMjAvA mAMDayAM, cheDA sahita be veta vastra paherAvyAM, muktAphaLanAM AbharaNathI zaNagAryA ane manohara gazISacaMdanathI aMgarAga karyo. A pramANe taiyAra thayA pachI neminAtha zveta azvavALA
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 9 mA ratha upara ArUDha thayA. te vakhate azvonA heSAravathI dizAethI badhira karatA kroDAgame kumArA jAnaiyA thaIne temanI AgaLa cAlyA, banne paDakhe hajArA rAjA hAthIpara caDIne cAlavA lAgyA, ane pachavADe daza dazA ane rAma kRSNe cAlavA lAgyA. tyArabAda mahAmUlyavALI zikhikAomAM besIne aMtaHpuranI strIe ane bIjI paNa strI maMgaLa gIta gAtI gAtI cAlI. A pramANe mATI samRddhithI zrI nemikumAra rAjamArge cAlyA. AgaLa ma'gaLapAThake UMce svare maMgaLapATha karatA karatA cAlatA hatA, ane mAmAM aTArIe upara caDhelI purastrIonI premA STie maMgaLA lAjAnI jema neminAthanI upara paDatI hatI. e pramANe purajanAe joyelA ane paraspara thI vaNu velA nemikumAra anukrame ugrasenanA ghara pAse AvyA. neminAthanA Agamanane kAlAhaLa sAMbhaLI medhvanithI mayUrInI jema kamaLalAcanA 2jImatI gADha utkaMThAvALI thaI. tenA bhAva jANIne tenI sakhIe elI ke he suMdarI ! tame dhanya che| ke jenu neminAtha pANigrahaNa karaze. he kamaLalocanA ! jo ke neminAtha ahIM AvavAnA che, tathApi ame utsuka thavAthI gAkha upara rahIne temane jovAne icchIe chIe' peAtAnA maneAgata arthane kahevAthI ha pAmelI rAjImatI paNa sabhramathI sakhIo sahita geAkha upara AvI. 324 rAjImatIe caMdra sahita meghanA jevA mAlatI puSpa guthelA kezapAza dharyAM hatA, te e vizALa leAcanathI kaNa mAM dhAraNa karelAM AbhUSaNabhUta kamaLane harAvatI hatI, muktAphaLavALA kuMDaLA yukta kathI chIpanI zAbhAnA tiraskAra karatI hatI, hIgaLAka sahita adharathI pAkelA aiMbaphaLane lajAvatI hatI, tenI kaMThAbhUSaNayukta grIvA suvaNaeNnI mekhalAvALA za`khanA jevI zeAbhatI hatI, hArathI akti evAM stana khasa grahaNa karanArA cakravAka jevA ze|bhatAM hatAM, karakamaLathI kamaLakha Dayukta saritA jevI dekhAtI hatI, jANe kAmadevanI dhanu tA hoya tevA tenA madhya bhAga (kaTipradeza) muSTigrAhya hatA, jANe suvarNa laka hAya tevA nita khavaDe manArama hatI, kadalI jevA tenA urphe hatA, mRgalInA jevI tenI ja'dhA hatI, ratna jevI nakhAvaLI hatI, cheDAdAra zveta vastra paheryAM hatAM ane aMge gAcaMdananu vilepana karyuM hatuM. A pramANe taiyAra thaIne devI jema vimAnamAM bese tema te geAkha upara AvIne beThI. tyAM rahIne teNIe jANe pratyakSa kaMda hAya tema hRdayamAM kadane pradIpta karanAra neminAthane dUrathI joyA. temane dRSTithI nIrakhIne teNe manamAM vicAryu ke 'aho ! AvA manathI paNa agocara evA pati maLavA durlabha che. traNa leAkamAM AbhUSaNarUpa evA A pita jo mane prApta thAya teA pachI mArA janmanuM phaLa zuM pUrNa nathI thayu ? jo ke A paraNavAnI icchAe ahI' AvyA che, tathApi mane pratIti AvatI nathI, kAraNa ke AvA purUSa ghaNuM puNya hoya tAja prApta thAya che.' A pramANe te citavatI hatI tevAmAM tenuM dakSiNa lAcana ane dakSiNa khADu pharakavo, tethI tenA manamAM ane aMgamAM saMtApa utpanna thayA. pachI dhArAgRhanI putaLInI jema netramAMthI azrune varSAvatI rAjImatIe potAnI sakhIe pratye gadgad svare te vAta jaNAvI te sAMbhaLI sakhIe kheAlI 'sakhI ! pApa zAMta thAe, ama'gaLa haNAe ane badhI kuLadevIe tArU kalyANa karA. haeNna ! dhIrI thA, A tArA vara pANigrahaNamAM utsuka thaIne ahI AvelA che, teA have vivAhamahotsava pravartatA satA tane aniSTa citA zA mATe thAya che ?' 1 bhagaLika nimitte uDADelI lAjA-dhANI,
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva muM 325 ahIM neminAthe AvatAM AvatAM prANIone karUNa svara sAMbhaLyo, tethI tenuM kAraNa jANatAM chatAM paNa temaNe sArathine pUchayuM ke "A zuM saMbhaLAya che ?" sArathie kahyuM, nAtha ! zuM tame nathI jANatA ? A tamArA vivAhamAM bhejanane mATe vividha prANIone lAvelA che. te svAmin ! meMDhAM vigere bhUmicare, tetara vigere khecaro ane gAmaDAnAM tathA aTavInAM prANIo ahIM bhejanane nimitte paMcatvane pAmaze, teone rakSakoe vADAmAM pUrelAM che. tethI teo bhayathI pikAra kare che, kAraNa ke sarva jIvone prANavinAzane bhaya moTAmAM moTA che." pachI dayAvIra nemiprabhue sArathine kahyuM ke "jyAM e prANIo che, tyAM mAre ratha laI jA." sArathie tatkALa tema karyuM, eTale prabhue prANunAzanA bhayathI cakita thaI gayelAM evAM vividha prANIone tyAM joyAM. keIne doraDAthI grIvAmAM bAMdhelAM hatAM, keIne page bAMdhyAM hatAM, koIne pAMjarAmAM pUryA hatAM ane koIne pAzamAM nAkhelAM hatAM. UMcA mukhavALAM, dIna netravALAM ane jemanAM zarIra kaMpe che evAM te prANIoe darzanathI paNa tRpta kare tevA neminAtha prabhune joyA, eTale teo potapotAnI bhASAthI pAhi, pAhi (rakSaNa karo, rakSaNa karo) ema bolyAM. te sAMbhaLI tatkALa prabhue sArathine AjJA karIne teone choDAvI mUkyAM. te prANIo potapotAnAM sthAnamAM cAlyAM gayAM, eTale prabhue potAnA rathane pAcho pitAnA ghara tarapha vaLAvyA. nemikumArane pAchA vaLatA joI zivAdevI ane samudravijaya tatkALa tyAM AvI netramAM azru lAvIne bolyAM, "vatsa ! A utsavamAMthI akasmAta kema pAchA vaLyA ?" nemikumAra bolyA- he mAtA pitA ! jema A prANIo baMdha nathI baMdhAyelAM hatAM, tema ApaNe paNa karmarUpa baMdhanathI baMdhAyelA chIe; ane jema meM temane baMdhanathI mukta karyA, tema huM paNa karmabaMdhanathI mukta thavAne mATe advaita sukhanA kAraNarUpa dIkSA grahaNa karavAne IcchuM chuM." nemikumAranAM AvAM vacana sAMbhaLI temanAM mAtApitA mUcha pAmyAM ane sarva yAda netrathI avicchinna athupAta karI karIne rovA lAgyA. te vakhate kRNe tyAM AvI zivAdevI ane samudravijayane AzvAsana ApI sarvanuM rUdana nivArIne ariSTanemine kahyuM, "he. mAnavaMtA bhAI ! tame mAre ane rAmane sadA mAnya che, tamAruM anupama rUpa che ane navIna yauvana che, vaLI A kamaLalocanA rAjamatI tamAre gya che, te chatAM tamane vairAgya thavAnuM zuM kAraNa che te kaho. vaLI tame je prANIone baMdhAyelAM joyAM hatAM, temane paNa baMdhanamAMthI choDAvyAM; to have tamArAM mAtApitAnA ane bAMdhanA mane rathane pUrNa karo. he baMdhu ! tamArAM mAtApitA ke je mahA zekamAM nimagna thayAM che temanI upekSA karavI yogya nathI; temanI upara paNa sarvanI jema sAdhAraNa kRpA karo. jema tame e dIna prANIene khuzI karyA, tema have tamAre vivAhotsava batAvIne A rAma vigere bhAIone paNa khuzI kare." neminAtha belyA-"he bAMdhava ! mArAM mAtApitAne ane tamane baMdhuene zeka thavAnuM kAMI paNa kAraNa mArA jevAmAM AvatuM nathI, ane mane vairAgya thavAnuM kAraNa te A che ke A caturgatirUpa saMsAra che, jemAM utpanna thayelAM prANIo niraMtara duHkhaneja anubhave che. pratyeka bhave mAtA pitA ane bhrAtAo to thayAM kare che, paNa temAM koI karmanA bhAgIdAra thatA nathI, sarvane potapotAnAM karma bhegavavAMja paDe che. he hari! je bIjAnuM duHkha bIjAthI chedAtuM hoya te vivekI mANasa mAtApitAne arthe prANa paNa ApI de, paNa prANI putrAdika chatAM jarA, mRtyu vigerenAM duHkha poteja bhegave che, temAM kaI kaIne rakSaka thato nathI. je putro pitAnI daSTine ja mAtra AnaMda mATe hoya te temane
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 saga 9 me mArA vinA bIjA mahAnemi pramukha putra che, to te paNa AnaMdanAja hetu che. huM to vRddha pAMthanI jema saMsArarUpa mArgamAM gamanAgamana karIne khinna thaI gayo chuM, tethI have te tenA heturUpa karmane ucheda karavAne ja prayatna karIza. te kamane ucheda dIkSA vinA sAdhya nathI, mATe huM tene grahaNa karIza; tethI tame vRthA Agraha karaze nahIM." putranAM AvAM vacano sAMbhaLI samudravijaya bolyA- "vatsa ! tuM gabhezvara che ane zarIre sukumAra cho, te dIkSAnuM kaSTa zI rIte sahana karI zakIza ? grISmaRtunA ghera tApa sahana te dUra rahyA, paNa bIjI RtuonA tApa paNa chatrI vinA sahana karavA azakya che. sudhA tRSA vigerenAM du:kha bIjAthI paNa sahana thatAM nathI te divya bhAgane yogya zarIravALA evA tArAthI te zI rIte sahana thaze?" te sAMbhaLI nemiprabhu bolyA "pitA ! je prANI uttarottara nArakInAM duHkhane jANe che, tenI AgaLa A duHkha te kaNa mAtra che? tapasyAnA sahaja mAtra duHkhathI anaMta sukhAtmaka mokSa maLe che ane viSayanA kiMcit sukhathI anaMta du:khadAyaka naraka maLe che, te tame ja potAnI meLe vicAra karIne kahe ke te bemAM mANase zuM karavuM e che? teno vicAra karavAthI te sarve mANasa jANI zake tema che; paNa teno vicA2 karanArA viralA che." A pramANenAM nemikumAranAM vacanothI temanAM mAtA pitA, kRSNa ane bIjA rAma vigere svajane e neminAtha dIkSAno nizcaya jANI lIdhe; tethI teo UMce svare rUdana karavA lAgyA ane zrI neminAtharUpa hasti zreSTha svajananeharUpa beDIne teDIne sArathi pAse ratha haMkAvI pitAne ghera AvyA. e vakhate gya samaya jANIne lekAMtika devatAo tyAM AvyA, ane prabhune namIne teo bolyA ke "he nAtha ! tIrthane pravartAvo." bhagavAna nemie iMdranI AjJAthI jAbhika devatAoe pUrelA dravyavaDe vArSika dAna devAno AraMbha karyo. neminAtha pAchA vaLyA ane te vrata levAne icche che e khabara sAMbhaLI ramatI vRkSa kheMcAtAM vallI jema bhUmipara paDI jAya tema mUcha khAIne pRthvI para paDI. tatkALa bhaya pAmelI tenI sakhIo sugaMdhI zItaLa jaLathI siMcana karavA lAgI ane kadaLIdaLana paMkhAthI pavana vIMjavA lAgI, jethI te DIvAre saMjJA pAmIne beThI thaI. pachI jenA kapALabhAga upara keza UDI rahyA hatA ane azrudhArAthI jenI kaMcukI bhIMjAyelI hatI evI e bALA vilApa karavA lAgI-"are deva ! nemi mArA pati thAya e mAre manoratha paNa hatuM nahIM, te chatAM he nemi! keNe devane prArthanA karI ke jethI tamane mArA pati karyA ? kadi thayA te pachI akasmAta vajapAtanI jema tame AvuM viparIta kema karyuM? A uparathI te tame ekaja mAyAvI ane tame ekaja kharekharA vizvAsaghAtI cho ema jaNAya che; athavA mArA bhAgyanI pratItithI meM te prathama ja jANyuM hatuM ke traNa jagatamAM utkRSTa nemikamAra vara kyAM ! ane huM kyAM! are nemi ! je mane prathamathI ja tamAre lAyaka gaNI nahotI to vivAha aMgIkAra karIne mane te manoratha zA mATe utpanna karA ? ane svAmin ! je te mane ratha utpanna karyo te pachI bhagna kema karyo? kAraNake mahAna purUSe je svIkAre che te yAjajIvita sthirapaNe pALe che. he prabhu! tamArA jevA mahAzaye je svIkAra karelAthI calita thaze, te jarUra samudra paNa maryAdAne mUkI deze. athavA emAM tamAre kAMI paNa doSa nathI, mArA karmane ja deSa che; have vacanathI paNa huM tamArI gRhiNI te kahevANI chuM, chatAM A suMdara mAtRgRha, A devamaMDapa ane A revedikA, ke je ApaNA vivAhane mATe racelAM hatAM te sarva vyartha thayAM che.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 pa' 8 su atyAre 'je dhavaLamaMgaLamAM gavAya te sarva satya heAtuM nathI' e kahevata kharI paDI che, kAraNa ke tame dhavaLagItamAM mArA bhartArUpe gavAyA, paNa sAcA thayA nahI. zuM me pU janmamAM daMpatIe (strI bhartA)no vicAga karAvyA haze ke jethI A bhavamAM patinA karasparzanuM sukha paNa mane prApta thayuM nahIM." A pramANe vilApa karatI rAjImatIe e karakamaLathI chAtI kuTI hAra tADI nAkhyA ane ka'kaNa phADI nAkhyAM. te vakhate tenI sakhIe khAlI hai vhena ! zAmATe tame ATalA badhA kheda kare che ? tamAre tenI sAthe ze saMbaMdha che ? ane tamAre tenI sAthe have zu kAya che ? sneha vagaranA, niHspRha, vyavahArathI vimukha, vananA prANInI jema ghera rahyA chatAM gRhavAsamAM bhIrU, dAkSiNyatA vagarano, niSThura ane svecchAcArI evA e varIrUpa nemi kadi cAlyA gayA tA bhale gayA; ApaNe tene pahelAMthIja sArI rIte oLakhI lIdhA te ThIka thayuM; jo kadi e tamane paraNIne Ama mamatArahita thayA heAta teA pachI kuvAmAM utArIne dora kApI nAkhavA jevuM thAta. have pradyumna, zAMkha vigere bIjA ghaNA sadguNI yadukumAra che, temAMthI tamane rUce tevA eka tamArA pati thAo. huM subhra ! tame neminAthane mAtra sa'5thIja apAyA hatA, tethI jyAMsudhI temaNe tamArU` pANigrahaNa karyuM' nathI tyAMsudhI tame kanyArUpaja che." sakhInAM AvAM vacana sAMbhaLI rAjImatI krodha karIne bAlI-"are sakhI ! mArA kuLane kalaMka lAge tevuM ane kulaTAnA kuLane ceAgya vacana tame kema khAlA che ? traNa jagatamAM nemikumAraja eka utkRSTa che, tenA sadeza bIjo vara koNa che ? ane kadi tenA jevA bIjA kAI hoya to paNa zuM kAmanA ? kAraNa ke kanyAdAna te ekavAraja thAya che. huM manathI ane vacanathI e nemikumArane varI cukI chuM ane teNe gurUjananA AgrahathI mane strIpaNe svIkArI paNa hatI, te chatAM atyAre e velAkayazreSTha nemikumAra mane paraNyA nahIM, teA prakRtithIja ananA heturUpa evA A bhAgathI mAre paNa saryuM, mAre tenI kAMi jarUra nathI. jo ke teNe vivAhamAM tA karathI mArA sparza karyA nahIM, tathApi tadAnamAM tA te mArA sparza karaze, arthAt mArA mastakapara vAsakSepa karavAvaDe hastakSepa avazya karaze.'' A pramANe pratijJA karIne ugrasenanI putrI rAjImatI sakhIjanane nivArI zrI nemikumAranuM dhyAna karavAmAMja tatpara thaIne kALa niga`mana karavA lAgI. ahI zrI neminAtha dararoja vArSika dAna ApavA lAgyA ane samudravijaya vigere vedanA pAmatA bALakanI jema ahi za rUdana karavA lAgyA. bhagavAn nemie rAjImatInI pUrvokta pratijJA leAkeAnAM mukhethI ane trividha jJAnanA prabhAvathI jANI lIdhI, tathApi e prabhu mamatArahita rahyA. prabhue e pramANe niri7paNe eka varSa paryaMta dAna dIdhuM. pachI zakrAdika devanAyakoe AvIne prabhuno dIkSA saMbadhI abhiSeka karyA, ane uttarakurU nAmanI ratnamaya zikhikAmAM zivAkumAra (neminAtha) ArUDha thayA. pachI surAsura manuSyae te zikhikAne vahana karI. te vakhate prabhunI be bAjue zaka ane izAne cAmara laI ne cAlyA; sanakumAre mAthe chatra dharI rAkhyuM, mAheMdra indra uttama khaDga laIne cAlyA; brahma ke dapa Na lIdhuM, lAMtaka Indra pUrNa kuMbha lIdhe, mahAzake ke svastika lIdhA, sahasrAra indra dhanuSya lIdhuM, prANatAdhIze zrIvatsa dhAraNa karyuM, acyutedre naMdAvatta upADayu ane khIjA camaredra vigere indro hatA teo aneka prakAranA zastradhArI thaine AgaLa cAlyA. e pramANe pitA vigere dazArhA, zivAdevI vigera mAtAe ane rAmakRSNAdika baMdhuethI paravaryA satA mahAmanasvI bhagavata rAjamArge cAlyA. jyAre prabhu ugrasenanA gRha najIka
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 saga 9 me AvyA tyAre temane joIne rAjImatI sadya navIna zeka utpanna thatAM vAraMvAra pUcha pAmavA lAgI. prabhu te avicchinna gamana karatAM ujajayaMta (raivatAcala) girinA AbhUSaNarUpa ane naMdana vana jevA sahassAmravana nAmanA upavanamAM padhAryA. te vakhate navAM khIlelAM ketakInAM pupithI jANe himata hAsya karatuM hoya ane gaLI paDelAM aneka jAMbuphaLathI jANe tenI pRthvI nIlamaNithI bAMdhelI hoya tevuM te vana ja|tuM hatuM. aneka sthAnake kadaMbanA pupanI zayyAmAM unmatta bhamarAo sutA hatA, mayUro kaLA, pUrIne kekAdhvanivaDe tAMDava (nRtya) karatA hatA, kAmadevanA astranA aMgArA hoya tevAM IndravaraNAnAM puSpo khIlI rahyAM hatAM, ane mAlatI tathA juInAM puSponI sugaMdha levAne mATe aneka pAMthajano svastha thaIne beThA hatA. AvA ati suMdara udyAnamAM AvIne prabhu zibikAmAMthI nIce utaryA. pachI zarIra uparathI sarva AbhUSaNo utAryA, eTale I te laIne kRSNane ApyAM. janmathI traNa varSa gayA bAda zrI nemiprabhue zrAvaNa mAsanI zukala SaSThIe pUrvAhUnakALe caMdra citrA nakSatramAM AvatAM chaThTha tapa karIne paMcamuSTi lonca karyo. zaka I keza laI lIdhA ane prabhunA skaMdha upara devadUSya vastra mUkayuM. pachI zake ke te keza kSIrasAgaramAM nAkhI AvIne sarva kolAhaLa zAMta karyo, eTale prabhue sAmAyika uccaryuM. te ja vakhata jagadagurUne manaHparyavajJAna utpanna thayuM, ane kSaNavAra nArakIne paNa sukha upajayuM. neminAthanI pachavADe eka hajAra rAjAoe dIkSA lIdhI. pachI Idra ane kRSNa pramukha prabhune namIne pitApitAne sthAnake gayA. bIje divase prabhue geSThamAM rahenArA varadatta nAmanA brAhmaNane ghera paramAnathI pAraNuM karyuM, te vakhate tenA gharamAM sugaMdhI jaLa ane puSpanI vRSTi, AkAzamAM duMdubhine gaMbhIra svani, celekSepara ane vasudhArA vigere pAMca divya devatAoe pragaTa karyA. pachI ghAtI karmane kSaya karavAne udyata thayelA neminAtha karmabaMdhathI nivRtta thaIne tyAMthI anyatra vihAra karavAne pravartA. zrI neminAthe dIkSA grahaNa karyA pachI temano anuja baMdhu rathanemi rAmatIne joIne kAmAturapaNe Idriyane vaza thaI gaye, tethI te haMmezAM apUrva vastuo mokalavAvaDe rAjImatInI sevA karavA lAgyA. te bhAvane nahIM jANanArI e mugdhAe tene niSedha karyo nahI. rAmatI te ema jANatI hatI ke A rathanemi vaDIla baMdhunA nehane lIdhe mArI upAsanA kare che, ane rathanemi ema jANatuM hatuM ke A rAjImatI mArI uparanA rAgathI mArI sevA svIkAre che. tuccha buddhivALo te nitya rAjamatIne ghera jato hato, ane bhrAtRjAyAnA miSathI tenuM hAsya karato hato. eka vakhate rAjImatI ekAMtamAM hatI, tyAre rathanemie kahyuM ke "are mugdhA ! huM tane paraNavAne taiyAra chuM, chatAM tuM zA mATe yauvanane vRthA gumAve che ? he mRgAkSi! mAre badhu to bhegane anabhijJa hatuM, tethI teNe tAre tyAga karyo che, to ema karavAthI te te bhogasukhathI ThagAye, paNa have tamArI zI gati ? he kamaLa samAna uttama varNavALI! teM enI prArthanA karI te paNa e tAre pati thaye nahIM ane huM te tArI prArthanA karuM chuM, tethI je, amArA bemAM kevuM moTuM aMtara che?" AvAM rathaneminAM vacana sAMbhaLavAthI tenA pUrvanA sarva upacAne hetu svabhAvathI ja saraLa AzayavALI rAmatInA jANavAmAM Avyo. pachI e dharmajJa bALAe dharmanuM 1. bapara agAu. 2. vastranI vRSTi. 3. dravyanI vRSTi 4. bhejAI. 5. ajANa.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 8 mu svarUpa kahevAvaDe tene ghaNA medha ApyA. tathApi e duti tevA duSTa avyavasAyathI virAma pAmyA nahIM. 329 anyadA tene samajAvavAne mATe satbuddhivAn rAjImatIe kaMThe sudhI dudhanuM pAna karyuM, ane jyAre rathanemi AbyA tyAre vamana karAvanArU manaSphaLa (mIMDhaLa) khAdhuM. pachI rathanemine kahyu ke 'eka suvarNanA thALa lAve.' tatkALa te suvarNanA thALa lAvyA, eTale temAM teNIe pAna karelu. badhuM dudha vamana karI nAMkhyuM. pachI rathanemine kahyuM ke tame A dudhanu pAna karo.' rathama bolyA-'zuM huM zvAnanI jema vAta karelAne pAna karanAro chuM? tame A zu eleA che ?' rAjImatI khelI-'zuM A pIvA yAgya nathI ema tame jANA che ?' rathanemi khelyA, 'kevaLa huM ja nahIM', paraMtu bALaka paNu e te jANe che.' rAjImatIe kahyuM-are jo tu' jANe che teA neminAthe mane vamana karI dIdhelI che, chatAM tuM mA upabhAga karavAne kema icche che ? vaLI temanA bhrAtA thaine tuM evI icchA kema kare che ? mATe have pachI nArakInA AyuSyane bAMdhanArU AvuM vacana belIza nahI.' A pramANenAM rAjImatInAM vacana sAMbhaLIne rathanemi mauna thaI gayA. pachI lajjA pAmatA ane manAratha kSINa thavAthI kacavAtA kacavAtA vimanaskapaNe peAtAne ghera AvyA. rAjImatI eka neminAthamAMja anurAga dharI sa`vega pAmI satI varSa varSa jevA divaseAne nigamana karavA lAgI. neminAtha vrata lIdhA pachI cApana divase vihAra karatA karatA pAchA raivatagirinA sahasrAmravana nAmanA udyAnamAM AvyA. tyAM vetasanA vRkSanI nIce aThThamanA tapa karIne dhyAna dharatA neminAthanAM ghAtIkarmI tuTI gayAM, tethI Azvina mAsanI amAvAsyAne divase prAta:kALe ca`dra citrA nakSatramAM AvatAM zrI ariSTanemine kevaLajJAna utpanna thayuM. tatkALa AsanA cilata thavAthI sa IMdro tyAM AvyA, ane temaNe traNa prAkAra (gaDha) thI zAbhatuM samavasaraNa racyuM, temAM pUrva dvArathI praveza karI ekasa vIza dhanuSya UMcA caitya vRkSanI pradakSiNA daI tAya nama:' ema kahIne e bAvIzamA tIrthaMkara pUrvAbhimukhe pUrvI sihAsana para ArUDha thayA, eTale pazcimAki traNa dizAomAM vyaMtara devatAoe traNe dizAnAM ratnasiMhAsana upara zrI neminAthanAM traNa pratibiMba vikurA pachI cAre prakAranA deva devIo candra upara cakAranI jema prabhunA mukhapara STi sthApIne ceAgya sthAne beThA. A pramANe bhagavaMta samAsaryAMnA khabara giripALakAe jaIne tatkALa peAtAnA svAmI kRSNa vAsudevane kahyA, eTale tee sADAbAra kATI dravya ApIne tarataja neminAthane vAMDhavAnI IcchAe gArUDha thaIne te cAlyA. daza dazA, aneka mAtAe, aneka bhAI A, kATI sakhya kumArA, sarva aMtaHpurIe ane sALa hajAra mukuTama dha rAjAethI paravarelA zrI kRSNa mATI samRddhi sAthe samavasaraNamAM AvyA. dUrathI ja gajedra parathI utarI, rAjyacihno cheADI daI uttara dvArathI samavasaraNamAM temaNe praveza karyA. pachI zrI neminAthane pradakSiNA karI namIne kRSNa IMdranI pachavADe beThA ane khIjAe paNa petAtAne ceAgya sthAne beThA; pachI iMdra ane upedra (kRSNe) punaH UbhA thai nemiprabhune namI bhaktithI pavitra evI vANIvaDe stuti karavAno Arabha karyAM. "he jagannAtha ! sarva vizvanA upakArI, janmathI evA tamane amAre namaskAra che, he svAmin ! cApana kamanA ghAta karyAM, te amArA bhAgyayeAge ghaNuM ja sArU 4ra brahmacArI, dayAvIra ane rakSaka divase zukaladhyAnathI tame ghAtIthayu` che. he nAtha ! tame kevaLa
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 sa 9 mA yadukuLaneja zAbhAnyu' che ema nathI, paNa kevaLajJAnanA AlAkathI sUryarUpa evA tame trailAkacane paNa zAbhALyu che. he prabhu! A saMsArasAgara ke je apAra ane astAga che te tamArA prasAdathI gAThaNa mAtra UMDA ane gAyanAM pagalAM jeTaleA ja vistAravALe thaI jAya che. he nAtha ! sanuM hRdaya lalanAonAM lalita caritrathI bhedAya che, paNa A jagatamAM tame eka ja tenAthI abhedya ane vajranA jevA hRdayavALA rahyA che. bIjuM kAI tevuM nathI. he prabhu ! tamane vrata levAmAM niSedha karanArI je badhuonI vANI thaI hatI, te atyAre tamArI A samRddhi jovAthI pazcAttApane mATe thAya che. te vakhate durAgrahI kha'vagathI amArA bhAgyabaLe ja tame skhalita thayA nahIM te bahu sArU thayu. have jagatanA puNyathI jene askhalita kevaLajJAna utpanna thayelu che evA tame amArI rakSA karo. he deva ! jyAM tyAM rahelA ane jema tema karatA evA paNa amArA hRdayamAM tame rahejo, bIjAnI amAre kAMi jarUra nathI." A pramANe stuti karIne iMdra ane kRSNa virAma pAmyA. pachI prabhue sarva bhASAne anusaratI vANI vaDe dha dezanA ApavAne AraMbha karyAM. "sarva prANIone lakSmI vidyutanA vilAsa jevI capaLa che. sa`cAga chevaTe vicAgane ja prApta karAvanArA tathA svapnamAM prApta thayelA dravya jevA che, cauvana meghanI chAyA jevuM nAzavaMta che ane prANIonuM zarIra jaLanA parapATA jevu che; tethI A asAra sa'sAramAM khIju` kAMIpaNa sAra nathI, mAtra jJAna, darzana ane cAritranuM pALavuM, eja sAra che. temAM tattva upara je zraddhA, te samyagdarzana kahevAya che, yathA tattvanA khedha te jJAna kahevAya che ane sAvadya yAganI virati te muktinu kAraNa cAritra kahevAya che. te cAritra muniAne sarvAtmapaNe ane gRhasthAne dezathI hoya che. zrAvaka yAvajIvita deza cAritramAM tatpara, sa sAdhuonA upAsaka ane sa'sAranA svarUpane jANanAra hoya che. zrAvake 1 madirA, 2 mAMsa, 3 mAkhaNa, 4 madhu, 5-9 pAMca prakAranAM udaMbarAdi vRkSanAM phaLa, 10 ana'takAya (kadamULa), 11 ajJAta (ajANyAM) phaLa, 12 rAtribhAjana, 13 kAcA2 gArasa (dUdha, dahIM, chAza)nI sAthe maLelu' dvidaLa, 14 puSpitabhAta, 4 e divasa vyatIta thayeluM dahIM ane kAhI gayeluM anna-e sa` abhakSya nA tyAga karavA. jema puruSa catura hoya te chatAM durbhAgyanA hdayathI tenAthI dUra rahe che IcchatI nathI, tema madirApAna karavAthI buddhi naSTa thAya che. midarAnA pAnathI jemanAM citta paravaza thayelAM che evA pApI puruSo mAtAne priyA mAne che ane priyAne mAtA mAne che. te citta calita thavAthI peAtAne ke parane athavA peAtAnA ke pArakA padArthane jANatA nathI. pote rAMka chatAM svAmI thaI bese che ane peAtAnA svAmIne kakara samAna gaNe che. zamanI jema cauTAmAM ALoTatA madyapAnInA mukhamAM zvAna vivaranI zaMkAthI mUtre che, madyapAnanA rasamAM magna thayelA mANasa nagna thaI ne cauTAmAM sUve che ane lIlAvaDe potAne gupta 1. tAga na Ave eTalA UMDe. 2. kAcA--garama karyAM vinAnA. 3. dvidaLa jetI e phADa thAya evA maga, aDadrAdi dALa, leTa vigere. 4 vAzI anna-bhAta zaTalI vigere. 5. caLita rasa-kALa vigere. 6-AmAM gaNAvelAM 14 uparAMta 1 hima (barapha), 2 karA, 3 sarva mATI, mIThuM' vigere, 5 tuccha phaLa, 6 sadhAnaka--meLa athANuM vigere, 7 bahu meLavatAM bAvIza abhakSyA samajavAM kaThoLa padA, tenI vyatIta thayela mIThAI prakAranuM viSa, 4 kAcI khIja, ane 8 ve gaNa
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 371 abhiprAya paNa prakAza karI de che. jema vicitra citranI racanA kAjaLa bhUMsavAthI naSTa thaI jAya che, tema madirAnA pAnathI kAMti, kIrti, mati ane lakSmI cAlyAM jAya che, madirApAnI bhUta vaLagyuM hoya tema nAce che, zaka sahita hoya tema pokAre che ane dAhanvara A hoya tema pRthvI para ALoTe che. madira halAhala viSanI jema aMgane zithila kare. che, iMdriyone glAni Ape che ane mahAna mUcha pamADe che. agninA eka taNakhAthI tRNanI meTI gaMjI baLI jAya che tema madyapAnathI viveka, saMyama, jJAna, satya, zauca, dayA ane kSamA e sarva vilIna thaI jAya che. madirAnA rasamAM ghaNuM jaMtuo uddabhave che, tethI hiMsAnA pApathI bhIrU evA puruSe kadApi madirApAna karavuM nahIM. madirApAnI, ApyuM hoya tene na ApyuM kahe che, lIdhuM hoya te na lIdhuM kahe che, kayuM hoya tene nahIM kareluM kahe che ane rAjya vigerene mithyA apavAda ApI vecchAe bake che. mUDha buddhivALo madhupAnI vadha baMdhanAdikane bhaya choDI daIne ghera, bahAra ke mAge-jyAM maLe tyAM pAradravyane khuMcavI le che. madyapAna karavAthI thayelA unmAdathI paravaza thayele puruSa bALikA, yuvatI, vRddhA, brAhmaNa ke cAMDALI-sarva jAtinI parastrIne paNa unmatta thaIne bhagave che. madhupAnI puruSa raDate, gAte, leTa, deDa, kepa karatA, tuSTa thate, hasate, stabdha rahe, namato bhamate ane Ubhe rahete, ema aneka kriyA karato naTanI jema bhaTakyA kare che. hamezAM jaMtuonA samUhane grosa karatAM chatAM yamarAja jema tuSTa thatuM nathI tema madhupAnI vAraMvAra madhupAna karatAM chatAM paNa dharAto nathI. sarva doSanuM kAraNa madya che ane sarva prakAranI ApattinuM kAraNa paNa madya che, tethI apathyane rogI taje tema manuSya tene tyAga karavo. - je prANIonA prANane apahAra karI mAMsane Irache che, te dhamarUpa vRkSanA dayA nAmanA mULanuM umUlana kare che. je manuSya haMmezAM mAMsanuM bhajana karato chato kayA pALavAne Icche che, te prajvalita agnimAM velaDInuM ApaNuM karavAne Irache che. mAMsa bhakSaNa karavAmAM lukhya mANasanI buddhi dubuddhivALI DAkaNanI jema pratyeka prANIne haNavAmAM pravarte che. jeo divya bhajana chatAM paNa mAMsanuM bhajana kare che, teo amRtarasane choDIne halAhala viSane khAya che. je narakarUpa agnimAM iMdhaNA jevA pitAnA mAMsane bIjAnA mAMsathI piSavAne icche che tenA jevo bIje keI nirdaya nathI. zukra ane zeNitathI utpanna thayeluM ane viSNArasathI vadheluM evuM lehIvaDe TharI gayeluM mAMsa ke je narakanA phaLarUpa che tene keNa buddhimAnuM bhakSaNa kare? aMtamuhUrta pachI jemAM aneka ati sUkrama jaMtuo utpanna thAya che evuM mAkhaNa vivekI puruSoe kadi paNa khAvuM nahIM. eka jIvanI hiMsAmAM keTaluM badhuM pApa che, te pachI aneka jaMtumaya mAkhaNane keNa seve ? je aneka jatusamUhanI hiMsAthI utpanna thayeluM che ane je lALanI jema jugupsA karavA yaMgya che evA madhane keNa cAkhe ? eka eka puSpamAMthI rasa laIne makSikAoe vamana karelA madhane dhArmika purUSo kadi paNa cAkhatA nathI. uMbaraDo, vaDa, pIpara, kAkaluduMbara ane pIpaLAnAM phaLa ghaNuM jatuothI AkuLa vyAkuLa hoya che, tethI te pAMce vRkSanAM phaLa kadi paNa khAvAM nahIM. bIju bhaNya maLyuM na hoya ane sudhAthI zarIra kSAma (durbaLa) thaI gayuM hoya te paNa puNyAtmA prANu uba2DAdika vRkSanAM phaLa khAtA nathI. - sarva jAtinAM Adra kaMda, sarva jAtinAM kuMpaLI, sarva jAtinAM zera, lavaNa vRkSanI tvacA, kumArI (kuMvAra), girikarNikA, zatAvarI, virUdra, gaDucI, kamaLa AMbalI, patyeka,
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 sarga 9 mAM amRtavela, sUkara jAtinA vAla ane te sivAya bIjA satramAM kahelA anaMtakAya padArtho ke je mithyASTiothI ajJAta che, te dayALu purUSoe prayatnathI varjavA. . zAstramAM niSedha karelAM phaLanA bhakSaNamAM athavA viSaphaLanA A bhakSaNamAM A jIvanI pravRtti na thAo evA hetuthI DAhyA puruSe pote athavA bIjAe jANeluM ja phaLa khAvuM joIe, ajANyuM phaLa tajI devuM joIe. rAtrI samaye niraMkuzapaNe pharatA preta, pizAca vigere kSudra dethI anna ucchiSTa karAya che. tethI rAtrisamaye kadi paNa bhejana karavuM nahIM. vaLI rAtrI samaye ghora aMdhakAre karIne manuSyanI dRSTi paNa rUMdhAyelI hovAthI bhejanamAM paDatAM jatuo tenAthI joI zakAtAM nathI, tethI tevA rAtrIne samaye keNu bhajana kare ? kadAca bhejanamAM kIDI AvI gaI hoya te te buddhino nAza kare che, je khAvAmAM AvI hoya te te jaLadarano vyAdhi kare che, mAkhI AvI hoya te te vamana karAve che, DheDhagharelI AvI hoya te te kuSTa regane kare che, kAMTe athavA kASThane kakaDo khAvAmAM AvyuM hoya te te gaLAnI vyathAne kare che, bhojananI aMdara vIMchI paDI gayela hoya te te tALavuM vidhe che, tathA bhejanamAM Avela vALa gaLAmAM lAgI gayo hoya to te svarabhaMgane mATe thAya che, A vigere aneka deze sarva manuSya rAtribhejanane viSe joyA che. rAtrIe sUma jaMtuo dekhavAmAM AvatAM nathI, tethI prAsuka padArtha paNa rAtre khAvA nahIM, kAraNa ke te vakhate bhojanamAM avazya aneka jatuonI utpatti saMbhave che. jemAM jIvano samUha utpanna thAya che evA bhajanane rAtrIe jamanArA mUDha purUSe rAkSasethI paNa adhika duSTa kema na kahevAya ? je manuSya divase ane rAtrIe paNa khAdhAja kare che, te zRMga ane puccha vinAne sAkSAta pazu ja che. rAtrIbhAjananA doSane jANanAra je manuSya divasanA prAraMbhanI ane aMtanI babe ghaDIne tyAga karIne bhojana kare che, te puNyanuM bhAjana che. rAtrI janane niyama karyA vinA bhale kaI mANasa mAtra divase ja jamanAre hoya to paNa te tenA cokhA phaLane pAmate nathI, kAraNa ke keIne rUpIA ApatAM belI ryA vinA tenuM vyAja maLI zakatuM nathI. je jaDa manuSya divasane tyAga karIne rAtrIeja bhojana kare che, teo ranane tyAga karIne kAcane ja svIkAra kare che. manuSya rAtrIjana karavAthI paraseve ghuvaDa, kAgaDA, bilADA, gIdha, zaMbara, mRga, bhuMDa, sarpa, vIchI ane gedhA (gha) athavA gRhagaMdhA (garoLI) paNe utpanna thAya che je dhanya purU sarvadA rAtrI jananI nivRtti kare che, te pitAnA AyuSyane ardho bhAga avazya upavAsI thAya che. rAtrIbhojanano tyAga karavAmAM je (jeTalA) guNo rahelA che, te saddagatine ja utpanna karanArA che, sarve guNone gaNavAne keNu samartha thAya tema che ? kAcA gerasa ( dudha, dahIM ne chAza )mAM dvidaLAdika maLavAthI temAM utpanna thatAM sUkSama jaMtuo kevaLIe joyAM che, tethI teno paNa tyAga kare. vaLI dayA dharmamAM tatpara evA manuSya jaMtuthI mizrita evAM phaLa, puSpa ane patra vigereno tyAga kare, tathA jIvamizrita athANune ke jemAM dIrghakALa rahevAthI ghaNuM trasa jatuo utpana thayAM hoya tene paNa tyAga kare. A rIte sarva dharmamAM dayAdharmaja mukhya che ema jANIne bhakSya padArthone viSe paNa viveka buddhivALo zrAvaka anukrame saMsArathI mukta thAya che." AvI prabhunI dezanA sAMbhaLIne varadatta rAjA saMsArathI parama vairAgya pAmI vrata levAne utsuka thayo. pachI kRSNa bhagavaMtane namaskAra karIne pUchyuM ke "he bhagavan! tamAre
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ va 8 su' 333 viSe sa jana anurAgI che, paNa rAjImatInA sa karatAM vizeSa anurAga thavAnu` zu` kAraNa te kaheA.' eTale prabhue dhana ane dhanavatInA bhavathI mAMDIne ATha bhavaneA tenI sAtheno peAtAno saMbadha kahI saMbhaLAvyeA. pachI varadatta rAjAe UbhA thai namaskAra karI aMjali joDIne prabhune vijJapti karI ke he nAtha ! svAtinakSatramAM meghathI puSkara (chIpA)mAM muktAphaLa utpanna thAya che tema tamArAthI prApta karelA zrAvakadhama paNa prANIne mahA phaLadAyaka thAya che, paraMtu tame gurU prApta thayA che. tethI teTalAthI huM sASa pAmatA nathI; kAraNa ke kalpavRkSa prApta thatAM mAtra tenA patranI icchA kANu kare ? mATe hu te tamAro prathama ziSya thavAne Icchu chu', tethI he dayAnidhi ! mArA para dayA karIne mane sa'sAratAriNI dIkSA Apo.' A pramANe kahetA e rAjAne prabhue tatkALa dIkSA ApI, eTale tenI pachavADe be hajAra kSatrie dIkSA lIdhI. te pUrve dhananA bhavamAM je dhanadeva ane dhanadatta nAme e baMdhu hatA te ane aparAjitanA bhavamAM vimaLAdha nAme matrI hatA te traNe svAmInI sAthe bhavabhramaNa karI A bhavamAM rAjAe thayA hatA ane samavasaraNamAM AvelA hatA, teone rAjImatInA prasa'gathI peAtAnA pUrva bhava sAMbhaLavAmAM AvatAM tatkALa jAtismaraNa jJAna utpanna thayu,jethI apUrva vairAgya sapattine prApta karIne temaNe zrI ariSTaneminI pAse te ja vakhate vrata grahaNa karyuM. pachI jagaddagurU neminAthe te sahita varadatta vigere agyAra gaNadharone vidhithI sthApana karyA, ane temane utpAda, vyaya ane dhrauvya e pramANe tripadI kahI, te tripadIne anusAre temaNe tarata ja dvAdazAMgInI racanA karI. ghaNI kanyAethI paravarelI yakSiNI nAmanI rAjaputrIe te vakhate dIkSA lIdhI, eTale tene prabhue pravatinIpade sthApana karI. daza dazA, ugrasena, vAsudeva, khaLarAma ane pradyumna vigere kumArAe zrAvakapaNuM grahaNa karyuM, ane zivA, rAhiNI, devakI tathA rUmiNI vigeree temaja bIjI strIoe paNa prabhunI pAse zrAvakapaNuM grahaNa karyuM, jethI te zrAvikAe thai. A pramANe teja samavasaraNamAM pRthvIne pavitra karanAra catuvidha dharmanI jema caturvidha saMgha sthApita thayA. prathama paurUSI pUrNa thatAM prabhue dezanA samApta karI, eTale bIjI paurUSImAM varadatta gaNadhare dezanA ApI. pachI iMdra vigere devatAo ane kRSNa pramukha rAjAe prabhune namIne pAtapAtAne sthAnake gayA. zrI neminAthanA tIrthamAM traNa mukhavALA, zyAmavaNI, manuSyanA vAhanavALA, traNa dakSiNa bhujAmAM khIorU, parazu ane cakrane dharanArA ane traNa vAma bhujAmAM nakuLa, trizUla ane zaktine dharanAro gAmedha nAme yakSa zAsanadevatA thayA, ane suvarNa samAna kAMtivALI, siMhanA vAhanapara besanArI, e dakSiNa bhujAmAM AMbAnI lAMbu ane pAzane dharanArI ane e vAma bhujAmAM putra ane a'kuzane dharanArI kuSmAMDI athavA akhikA nAme prabhunI zAsanadevI thaI. te ane zAsanadevatA nira'tara jemanI sAnnidhyamAM rahetA hatA evA prabhu varSA ane zaradaRtune ulla'ghana karIne bhadra gajeMdranI jema gati karatA satA leAkeAnA kalyANane mATe tyAMthI anyatra vihAra karavA pravartA. Fang Fu Bao BWLWBW&WWWWWWJian Fang Fang Fu Fang Fu // ityAcArya zrI hemacaMdra viracite triSaSTizalAkA puruSacarite mahAkAvye'STame parvaNi ariSTanemikaumArakrIDA --TIA--vajotpattivaLano nAma navamaH sarvaH // Fang Gan Fang Shao WWXian Fang Feng Fang
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 10 me draupadInuM pratyAharaNa ane gajasukumAra vigerenuM caritra. pAMDava kRSNanA prasAdathI pitAnA hastinApura nagaramAM rahetA ane draupadInI sAthe vArA pramANe harSathI krIDA karatA hatA. eka vakhate nArada pharatA pharatA dropadIne ghera AvyA, tyAre 'A avirata che' ema jANIne draupadIe tene satkAra karyo nahi, tethI "A draupadI kevI rIte du:khI thAya ? ema ciMtavatA nArada krodha karIne tenA gharamAMthI nIkaLyA, paNa A bharatakSetramAM te kRSNanA bhayathI kaI tenuM apriya kare tevuM jovAmAM AvyuM nahi, eTale te dhAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM gayA. tyAM caMpA nagarImAM rahenArA kapila nAmanA sevaka padha nAme rAjA amarakaMkA nagarIno svAmI ane vyabhicArI hato tenI pAse AvyA, eTale te rAjAe uThIne nAradane sanmAna ApyuM ane pitAnA aMtaHpuramAM laI gaye. tyAM pitAnI sarva strIo batAvIne kahyuM ke "he nArada! tame AvI strIo kaI sthAnake joI che? te vakhate nArade "AnAthI mAro IrAde siddha thaze ema vicArIne kahyuM ke-"rAjana ! kuvAnA deDakAnI jema AvI strIothI tuM zuM harSa pAme che ? jaMbudvIpanA bharatakSetramAM hastinApura nagarane viSe pAMDene ghera draupadI nAme strI che, te evI svarUpavAna che ke tenI AgaLa A tArI sarva strIo dAsI jevI che." A pramANe kahIne nArada tyAMthI utpatIne anyatra cAlyA gayA. nAradanA gayA pachI padmanAbha rAjAe draupadIne meLavavAnI icchAthI pitAne pUrva saMgativALA eka pAtALavAsI devanI ArAdhanA karI; eTale te deve pratyakSa thaIne kahyuM ke he padranAtha ! kaho, tamAruM zuM kArya karuM ?" tyAre palle kahyuM, draupadIne lAvIne mane arpaNa karo. deve kahyuM ke "e draupadI pAMDene mUkIne bIjAne IcchatI nathI, paNa tArA AgrahathI huM tene lAvuM chuM.' ema kahI deva tatkALa hastinApura Avyo ane avasthApinI nidrAvaDe saune nidrAvaza karIne nidrAvaza paDelI dropadIne tyAMthI rAtrIe harI lAvyo, pachI tene padmane arpaNa karI deva svasthAnake gaye. jyAre draupadI jAgrata thaI tyAre tyAM pitAne joI vidhura thaI satI vicAravA lAgI ke "zuM A te svapna che ke zuM iMdrajALa che ?" te vakhate padmanAbhe tene kahyuM ke-"he mRgAkSi ! tuM bhaya pAmIza nahIM, huM tane ahIM haraNa karAvIne lAvyA che, mATe ahIM rahe ne mArI sAthe bhoga bhegava. A dhAtakIkhaMDa nAme dviIpa che, temAM A amarakaMkA nagarI che, huM tene padmanAbha nAme rAjA chuM ke je tAre pati thavAne Icche che." te sAMbhaLI pratyutpanna mativALI draupadI bolI ke re bhadra ! eka mAsanI aMdara je koI mAro saMbaMdhI ahIM AvIne mane nahIM laI jAya te pachI huM tamAruM vacana mAnya karIza." padmanAbhe vicAryuM ke, huM ahIM jaMbudvIpanAM mANasenI gati taddana azakya che, tethI A vacana kabula karavAmAM aDacaNa nathI." AvuM dhArIne kapaTI padmanAbhe te vacana svIkAryuM. pachI huM pati vagara eka mAsa sudhI bhojana karIza nahIM, ema pativratarUpa mahA dhanavatI draupadIe abhigraha dhAraNa karyo.
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 8 muM 335 ahIM pAMDee prAta:kALe draupadIne dIThI nahIM eTale teo jaLa, sthaLa ane vana vigeremAM tenI bahu zodha karavA lAgyA. jyAre koI paNa sthAnakethI draupadIne kAMI paNa khabara maLyA nahIM tyAre temanI mAtAe jaIne kRSNane jaNAvyuM, kAraNa ke teja temanA zaraNarUpa ane vidhurapaNAme baMdhurUpa hatA kRSNa kAryamAM mUDha thaI vicAramAM paDayA, tevAmAM pote karelA anarthane jovA mATe nAradamuni tyAM AvyA, eTale kRSNa nAradane pUchayuM ke "tame koI sthAnake draupadIne joI che ? nArade kahyuM ke "huM ghAtakIkhaMDamAM amarakaMkA nagarIe gaye hatA, tyAMnA rAjA padmanAbhane ghera me draupadIne joI che." A pramANe kahIne tyAMthI bIje cAlyA gayA. kRSNa pAMDene kahyuM ke "padmanAbhe draupadInuM haraNa karyuM che, tethI huM tyAM jaIne dropadIne laI AvIza, mATe tame kheda karaze nahIM. pachI kRSNa pAMDavone laI moTA rInya sAthe mAgadha nAmanA pUrva sAgaranA taTa upara gayA. tyAM pAMDee kahyuM, "svAmin' A samudra saMsAranI jema atyaMta bhayaMkara, pArAvAra ane uddhata che. ahIM koI ThekANe mahA meTA parvate eka patharAnI jema temAM magna thayelA che, kaI ThekANe moTA parvata jevAM jaLajaMtuo rahelAM che, kaI sthAne samudrane paNa zeSaNa karavAnI pratijJA karIne vaDavAnala rahelo che, koI ThekANe kaivartAnI jema velaMdhara devatAo rahelA che. koI ThekANe pitAnA taraMgathI te meghanuM paNa kamaMDaLanI jema udvartana kare che. A samudra manathI paNa alaMdhya che, te tene dehathI te zI rIte ja ullaMghana karI zakAze?" pAMDanAM AvAM vacana sAMbhaLI 'tamAre zI ciMtA che?" ema kahIne zuddha hRdayavALA kRSNa tenA taTa upara besIne tenA adhiSThAyika susthita nAmanA devatAnI ArAdhanA karI. tatkALa te deva pasaMda thaIne belyo-"huM zuM kArya karUM ? kRNe kahyuM ke-"he lavaNadadhinA adhiSThAyaka deva ! padmanAbha rAjAe draupadInuM haraNa kareluM che, te jevI rIte dhAtakIkhaMDamAMthI te draupadI ahIM lavAya tema kare." deve kahyuM ke "he kRSNa! te padmanAbhane tenA pUrva saMgativALA deve draupadIne laI jaIne jema sepI che, tema huM tene tyAMthI lAvIne tamane se paM; athavA je A vArtA tamane na rUcatI hoya; te baLa, vAhana sahita e padmanAbhane samudramAM pheMkI daI draupadIne laI AvIne tamane arpaNa karuM." kRSNa kahyuM ke "ema karavAnI jarUra nathI, mAtra A pAMDavothI ane mArAthI ema cha puruSothI rathamAM besIne javAya tevo jaLanI aMdara anAhata mArga Apo ke jethI ame tyAM jaI e varAkane jItIne draupadIne laI AvIe. A mArga amane yaza ApanAra che." pachI te susthita deve tema karyuM, eTale kRSNa pAMDava sahita sthaLanI jema samudrane ulaMghIne amarakaMkA nagarIe pahoMcyA. tyAM te nagaranI bahAranA udyAnamAM rahI kRSNa dArUka sArathine samajAvI padmarAjAnI pAse hatapaNe mokalyA. dArUka tarata ja tyAM gaye ane panA caraNapIThane pitAnA caraNathI dabAvata, bhayaMkara bhrakuTI caDhAvate ane bhAlAnA agra bhAgathI kRSNanA lekhane Apate sate paddha pratye A pramANe be"are padma rAjA ! jemane kRSNa vAsudevanI sahAya che evA pAMDenI strI dvIpadIne jaMbudvIpanA bharatakSetramAMthI tuM harI lAvyo che, te kRSNa pAMDenI sAthe samudra ApelA mArge ahIM AvelA che, mATe have jo jIvavAne icchate he te satvara te draupadI kRSNane seMpI de." padmarAjA bolyA-e kRSNa te jaMbudvIpanA bharatakSetrane rAjA che, bAkI ahIM te e chae jaNa mArI pAse koNa mAtra che? mATe jA, tene yuddha karavAne sajaja kara." dArUke AvIne te vacana kRSNane kahyAM, eTalAmAM te padmanAbha rAjA paNu yuddha karavAnI IcchAthI taiyAra thaI senA laIne nagara bahAra nIkaLe. samudranA taraMganI jema tenA sainiko uchaLI uchaLIne tuTI paDavA lAgyA. te vakhate kRSNa netrane vikasvara karI pAMDavone kahyuM ke "tame A
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 sarga 10 mA padmarAjAnI sAthe yuddha karaze, ke huM yuddha karUM te rathamAM besIne joze?" pAMDee kahyuM; prabhu! kAM te Aje padmanAbha rAjA, ke kAM to ame rAjA evI pratijJA laIne ame padmanAbha sAthe yuddha karIzuM." kRSNa te vAta svIkArI eTaNe teo padmanAbha sAthe yuddha karavA gayA. padma kSaNavAramAM temane harAvyA. eTale teoe kRSNa pAse AvIne kahyuM ke "svAmin ! A padmanAbha te. ghaNe baLavAna che ane vaLI baLavAna rInyathI AvRtta che, tethI e to tamArAthI ja jItAya tema che, amArAthI chatAya ema nathI, mATe tamane jema egya lAge tema kare. kRSNa bolyA- he pAMDave ! jyArathI tame "padmanAbha rAjA ke ame rAjA" evI pratijJA lIdhI hatI, tyArathI ja tame hArI gayA hatA." pachI "huM rAjA chuM', padmanAbha nathI ema kahI kaNa yuddha karavA cAlyA ane mahA vanivALe pAMcajanya zaMkha phUMkayo. siMhanI garjanAthI mRganA ToLAnI gatinI jema te zaMkhanA nAdathI ja padmarAjAnA sainyane trIjo bhAga tuTI ga. pachI kRSNa zArka dhanuSyane TaMkAra karyo, eTale tenA vinithI durbaLa dorInI jema padmanAbhanA lazakarane bIjo trIjo bhAga tuTI gaye, tyAre petAnA sainyane tRtIyAMza avazeSa rahyo tyAre padmarAjA raNabhUmimAMthI nAzI tatkALa amarakaMkA nagarImAM pesI gayo, ane leDhAnI argalAvaDe nagaranA daravAjA baMdha karyA. kRSNa krodhathI prajvalita thaI rathamAMthI utarI paDyA ane tatkALa samuddaghAta vaDe devatA kare tema narasiMharUpa dhAraNa karyuM. yamarAjanI jevA krodhAyamAna thaIne dADhethI bhayaMkara evuM mukha phADayuM ane ugra garjanA karIne nagarInA dvAra upara doTa mUkIne pagane ghA karyo, jethI zatrunA hRdaya sAthe badhI 5 kapAyamAna thaI gaI. temanA caraNughAtathI kIllAnA agra bhAga tuTI paDathA, devAlaye paDI gayAM ane keTanI dIvAle bhAMgI paDI. e narasiMhanA bhayathI te nagaramAM rahenArA lokomAMthI keTalAka khADAmAM saMtAI gayA, keTalAka jaLamAM pesI gayA, ane keTalAka mUcha pAmI gayA. e vakhate paddharAjA draupadIne zaraNe AvIne kahevA lAgyuM- he devI ! mAre aparAdha kSamA kare ane yamarAja jevA A kRSNathI mArI rakSA karo." draupadI bolI-he rAjan ! mane AgaLa karI strIne veza laIne jo tuM kRSNane zaraNe jaIza te jIvIza, anyathA jIvI zakIza nahIM. pachI te tevI rIte karI kRSNane zaraNe AvIne naye, eTale zaraNu karavA yogya kRSNa kahyuM ke, have tuM bhaya pAmIza nahIM.' e pramANe kahI pAMDene driaupadI seMpI rathArUDha thaIne kRSNa AvyA hatA teja mArge pAchA cAlyA. e vakhate te dhAtakIkhaMDamAM caMpAnagarInA pUrNabhadra nAmanA udyAnamAM bhagavAna zrI munisuvrata prabhu samoryA hatA, temanI sabhAmAM kapila vAsudeva beThA hatA, temaNe prabhune pUchayuM ke, "svAmin ! mArA je A kenA zaMkhane nAda saMbhaLAya che ?" prabhue kahyuM, "A kRSNa vAsudevanA zaMkhane dhvani che." eTale kapile pUchayuM, "zuM eka ja sthAne be vAsudeva thAya?' pachI prabhue draupadI, kRSNa ane padmarAjAno sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. eTale kapile kahyuM ke "he nAtha ! jaMbudvIpanA ardha bharatakSetranA pati kRSNa vAsudevanuM abhyAgata atithinI jema huM Atithya karuM." prabhu bolyA, "jema eka sthAne be tIrthakara ane be cakravartI maLe nahIM tema be vAsudeva paNa kAraNagathI eka kSetramAM AvyA chatAM maLe nahIM." AvAM ahaMtanAM vacana sAMbhaLyAM, to paNa kapila vAsudeva kRSNane javAne utsuka thaIne tenA ( 1 A pratijJAmAM vAkyakhalanA che. te "zakuna karatAM zabda AgaLa" e kahevatane kharI pADe che.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ pava 8 mu 37 rathane cIle cIle samudranA taTa upara AvyA. tyAM samudrI vacce thaIne jatA evA kRSNa tathA pAMDavAnA rUpA ane suvarNanA pAtra jevA zveta ane pILA rathanA dhvaja tenA jovAmAM AvyA, eTale 'huM kapila vAsudeva tamane jovAne utkaMThita thaI samudrakinAre AvyA chu, mATe pAchA vaLe.' AvA spaSTa akSare samajAya tema teNe zakhanA nAda karyAM. tenA uttaramAM 'ame dUra gayA chIe, mATe have tamAre kAMi khelavu nahIM.' AvA spaSTa akSaranA dhvanivALA zaMkha kRSNe sAme pUryAM. te za MkhanA dhvanei sAMbhaLI kapila vAsudeva tyAMthI pAchA pharyA, ane amarakaMkApurImAM AvIne 'A zu?" ema padmarAjAne pUchayu-eTale padma peAtAnA aparAdhanI vArtA kahIne pachI jaNAvyuM ke, he prabhu ! tamArA jevA svAmI chatAM ja khUdvIpanA bharatakSetranA vAsudeva kRSNe mAro parAbhava karyA.' eTale kapila vAsudeve kahyuM ke'are asAmAnya vigrahavALA durAtmA ! tArUM A kRtya sahana karavA yAgya nathI.' ema kahI tene rAjyathI bhraSTa karyAM, ane tenA rAjya upara tenA putrane besADayo. ahIM kRSNe samudra utarI pAMDavA pratye khelyA-he pAMDavA ! jyAM sudhI huM susthita devanI rajA lauM tyAM sudhImAM tame gaMgA utarI jAe.' pachI tee nAvamAM besI sADIkhAsaTha cAjana vistAravALA gagAnA bhaya kara pratrAhane utarIne paraspara kahevA lAgyA ke, 'ahIM ApaNe nAva UbhuM rAkhI kRSNanu baLa joIe ke kRSNa nAva vinA A gaMgAnA pravAhane zI rIte utare che?" A pramANe sa'keta karI tee nadInA taTa upara saMtAI rahyA. pachI kRSNa kArya sAdhI kRtakRtya thaI gaMgAnA tIre AvyA. nAvane joyu nahI., eTale eka bhujA para azva sahita rathane rAkhI bIjA hAthavatI jaLa taravA lAgyA. e pramANe taratAM taratAM jyAre gagAnA madhyamAM AvyA tyAre zrAMta thaine vicAravA lAgyA ke, ahA ! pAMDavA ghaNI zaktivALA ke jeo nAva vinA gagAne tarI gayA.' kRSNanA A pramANenA ci'tItane jANIne gaMgAdevIe tatkALa tAga ApyA (sthaLa karI ApyuM,) eTale visAmA laIne hira mukhe karI tene utarI gayA. tIre AvIne pAMDavAne pUchyuM' ke, 'tame vahANu vagara zI rIte ga'gA utaryA ?' pAMDavAe kahyuM, 'ame tA nAvathI gaMgA utaryA.' kRSNe kahyuM ke, 'tyAre nAvane pAchuM vALIne mAre mATe kema na mAkalyu ?" pAMDavA khelyA-tamArA aLanI parIkSA karavAne ame nAvane mekalyuM nahI.' te sAMbhaLI kRSNe kApa karIne kahyuM ke, "tame samudra taravAmAM ke amarakakA nagarI jItavAmAM zu' mAruM khaLa jANyuM nahatuM, ke have mAruM khaLa jANavu khAkI hatu ?' A pramANe kahI pAMDavAnA pAMce rathane lAhudaDa vaDe cU karI nAMkhyA, ane te ThekANe thamana nAme nagara vasAvyuM. pachI kRSNe pAMDavAne dezapAra karyA, ane pAte potAnI chAvaNImAM AvIne sanI sAthe dvArakAmAM AvyA. pAMDavAe peAtAnA nagaramAM AvI e vRttAMta kuMtImAtAne kahyo, eTale kuMtI dvArakAmAM AvyA ane kRSNane kahyuM ke, huM kRSNa ! tame dezapAra karelA mArA putrA have kayAM raheze ? kAraNa ke A bharatA mAM tA evI pRthvI nathI ke je tamArI na hoya.' kRSNa melyA'dakSiNa samudranA taTa upara pAMDuthurA nAme navIna nagarI vasAvIne temAM tamArA putra nivAsa kare.' kuMtIe AvIne e vArtA (kRSNunI AjJA) putrAne kahI; eTale tee samudranI velAthI pavitra evA pAMDu dezamAM gayA. kRSNe hastinApuranA rAjya upara pAtAnI ena subhadrAnA pautra ane abhimanyunA putra parIkSItanA rAjyAbhiSeka karyA, 43
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 sarga 10 me bhagavAna neminAtha pRthvItaLane pavitra karatA anukrame sarva nagaramAM zreSTha evA bhadilapuramAM padhAryA. tyAM sulasA ane nAganA putra ke je devakInA udarathI utpanna thayA hatA ane jemane naigamethI devatAe harI lAvIne sulasAne ApyA hatA te rahetA hatA. teo pratyeka batrIza batrIza kanyAo paraNyA hatA. teoe zrI neminAthanA bedhathI temanI pAse vrata grahaNa karyuM. te chae caramazarIrI hatA. teo dvAdazAMgIne dhAraNa karI moTuM tapa AcaratA satA prabhunI sAthe vihAra karavA lAgyA. zrI neminAtha vihAra karatA karatA anyadA dvArakA samIpe padhAryA. tyAM sahassAmravana nAmanA upavanamAM samesaryA. te samaye devakInA cha putreAe chaThTha tapanA pAraNAne arthe be benI jeDa thaI traNa bhAge judA judA vaheravA mATe dvArakAmAM praveza karyo. temAM prathama anIzA ane anaMtasena devakIne ghera gayA. temaNe kRSNanA jevA joI devakI ghaNe harSa pAmyAM. pachI teNIe siMha kezarIA medakathI temane pratilAbhita kya, teo tyAMthI bIje gayA. eTalAmAM tenA sahodara ajitasena ane nihatazatru nAme be mahAmuni tyAM AvyA. temane paNa devakIe pratilAbhita karyA, eTalAmAM devayazA ane zatrusena nAme trIjA be muni paNa tyAM padhAryA. temane namaskAra karI aMjali jeDIne devakIe pUchayuM, "he munirAja ! zuM tame dizAnA mohathI vAraMvAra ahI Avo cho ? ke zuM mArI matimAM moha thaI gayo che? tame tenA te nathI? athavA saMpattithI svarga purI jevI A nagarImAM zuM maharSione yegya bhaktapAna nathI maLatuM ? AvA devakInA praznathI te muni belyA-amane kAMI paNa di meha thaye nathI, paNa ame cha sahedara bhAIo chIe, bhadilapuranA rahevAsI chIe, ane sulasA ane nAgadevanA putra chIe. zrI neminAthanI pAse dharma sAMbhaLI ame chae baMdhue dIkSA lIdhI che. Aje traNa joDA thaI vahoravA nIkaLelA chIe, te traNe yugala anukrame tamAre ghera AvyA jaNAya che. te sAMbhaLI devakI vicAramAM paDayAM ke, "A chae munie kRSNanA jevA kema haze? temanAmAM eka tilamAtra eTale paNa phera nathI. pUrve atimuktaka sAdhue mane kahyuM hatuM ke-tamAre ATha putro thaze ane te jIvatA raheze te zuM A chae mArA putro te nahIM hoya? A vicAra karI bIje divase devakI devaracita samavasaraNamAM zrI neminAthane pUchavA gayAM. devakInA hRdayano bhAva jANI tenA pUchayA agAu ja prabhue kahyuM ke "he devakI! tame kAle joyA te chae tamArA putro che. tene naigamelI devatAe jIvatAja tamArI pAsethI laIne sulatAne ApyA hatA." pachI tyAM te cha sAdhuone joIne devakInA stanamAM paya jharavA lAgyuM. teNa chae munine premathI vaMdanA karIne kahyuM ke he putrA ! tamArAM darzana thayAM te bahu sAruM thayuM. mArA udaramAMthI janma lenAra paikI ekane utkRSTa rAjya maLyuM ane tamane chane dIkSA prApta thaI te te bahu sArI vAta thaI, paNa mane emAM eTale ja kheda che ke tamArAmAMthI keIne meM ramADayA ke ucheryA nahIM." bhagavAna neminAtha belyA- devakI! vRthA kheda zA mATe kare che? pUrvajanmanA kRtyanuM phaLa A janmane viSe prApta thayuM che, kemake tame pUrva bhavamAM tamArI sapatnInA sAta ratna ceryA hatAM, pachI jyAre te revA lAgI tyAre tame temAMthI mAtra eka rana pAchuM ApyuM hatuM.' A pramANe sAMbhaLI devakI pitAnA pUrva bhavanuM duSkRta niMdatI ghera gaI ane putrajanmanI IcchAthI khedayukta cite rahevA lAgI, tevAmAM kRSNa AvIne pUchayuM ke "he mAtA ! tame kheda kema kare che ?" devakI bolyAM-"he vatsa! mAruM badhuM jIvita niSphaLa gayuM che, kemake 1 7 sulasAne tyAM ucharyA te, sAtamA kRSNa, ne AThamA gajasukumALa have thaze te.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 339 tame bALapaNamAM naMdane ghera moTA thayA, ane tamArA agraja cha sadara nAgasArthavAhane ghera ucharyA, meM te sAtamAMthI eka putrane paNa bAlyavayamAM lAlita karyo nahIM; tethI he vatsa ! bALakanuM lAlanapAlana karavAnI IcchAvALI huM putrane IcchuM chuM. te pazuone paNa dhanya che ke jeo potAnA apatya (vAchaDA) ne lAlita kare che.' mAtAnAM AvAM vacana sAMbhaLI 'huM tamAre manoratha pUro karIza" ema kahI kRSNa saudharma IdranA senApati naimeSI devanI ArAdhanA karI. deva pratyakSa thaIne bolyo - he bhadra ! tamArI mAtAne AThame putra thaze, paNa jyAre te buddhimAna yuvAvasthA pAmaze tyAre dIkSA leze. tene A pramANene kathana pachI sva95 vakhatamAM eka mahaddhika deva svargathI vIne devakInA udaramAM utpanna thaye, ane samaya AvatAM putrarUpe avataryo. tenuM gajasukamALa nAma pADayuM. jANe bIjA kRSNa hoya tevA e deva samAna putranuM devakI lAlanapAlana karavA lAgyAM. mAtAne ati hAle ane bhrAtAne prANa samAna kumAra bannenAM netrarUpa kumudane caMdrarUpa thaye. anukrame yauvanavayane pAye, eTale pitAnI AjJAthI kema rAjAnI putrI prabhAvatIne paraNya. vaLI se mazarmA brAhmaNanI kSatriyANI thI utpanna thayelI samA nAmanI kanyAne paNa je ke te Icchato na hate to paNa mAtA ane bhrAtAnI AjJAthI para. tevAmAM zrI neminAtha prabhu tyAM samavasaryA. temanI pAse strIo sahita jaIne gajasukamALe sAvadhAnapaNe dharma sAMbhaLe, tethI apUrva vairAgya utpanna thatAM baMne patnIe sahita mAtA pitAnI AjJA meLavIne teNe prabhunI pAse dIkSA lIdhI. jyAre gajakayumALe dIkSA lIdhI tyAre tenA viyegane nahi sahana karI zakatA evA tenA mAtApitAe ane kRSNa pramukha bhAIoe UMce svare rUdana karyuM. * je divase dIkSA lIdhI te ja divase gajasukumALa muni prabhunI AjJA laI sAyaMkALe smazAnamAM jaIne kAryotsarga dhyAne rahyA. tevAmAM kAMIka kAraNe bahAra gayelA mazarmA brAhANe temane dIThA. temane joI te mazarmAe ciMtavyuM ke, A gajasukumALa kharekhara pAkhaMDo che, tene Avo vicAra chatAM mAtra viTaMbanA karavAne e durAzaya mArI putrIne para hate. Ama ciMtavI e mahAvidhI buddhivALA somazarmAe ati krAdhAyamAna thaIne baLatI citAnA aMgArAthI pUrelI eka ghaDAnI ThIba tenA mAthA upara mUkI. tenA vaDe atyaMta dahana thayA chatAM paNa temaNe samAdhipUrvaka te sarva sahana karyuM, tethI e gajasukumALa maninAM karmarUpa sarva Idhana baLIne bhasma thaI gayAM, ane tatkALa kevaLajJAnane prApta karI AyuSya pUrNa thavAthI te muni mokSe gayA. prAtaHkALe kRSNa potAnA parivAra sahita rathamAM besIne pUrNa utkaMThita manathI gajasukamALa munine vAMcavA mATe cAlyA. dvArakAnI bahAra nIkaLyA, tevAmAM temaNe eka vRddha brAhmaNane mAthe ITe laI kaI devAlaya tarapha jato je. kRSNa tenI para dayA lAvIne temAMthI eka IMTa pitAnI jAte te devAlayamAM laI gayA eTale keTIgame loko te pramANe ekaeka ITa laI gayA, jethI tenuM te kAma thaI gayuM. A pramANe te brAhmaNane kRtArtha karIne kRSNa neminAthanI pAse AvyA. tyAM sthApana karelA bhaMDAranI jevA pitAnA bhAI gajasukumALane temaNe dIThA nahIM, eTale kRSNa bhagavaMtane pUchyuM ke "prabhu ! mArA bhAI gajasukumALa kyAM che? bhagavaMte kahyuM ke "somazarmA brAhmaNane hAthe teno mokSa thayo. te vAta vistArathI sAMbhaLatAM ja kRSNane mUcha AvI. thoDI vAre saMjJA pAmIne kRSNa pharIvAra prabhune pUchayuM "bhagavad ! e mArA bhAIne vadha karanAra brAhmaNane mAre zI rIte oLakhavo?' prabhu bolyA "kRSNa ! e mazarmAnI upara tame kopa karaze nahIM, kAraNake tamArA bhAtAne
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 10 me sadya mokSa prApta thavAmAM te sahAyakArI thayo che. lAe kALe sAdhya thAya tevI siddhi hoya te paNa sahAya maLavAthI kSaNamAM siddha thAya che. jema tame pelA vRddha brAhmaNane sahAya karI te tenI sarva ITa svalpa samayamAM icchita sthAnake pahoMcI gaI. je mazarmA tamArA bhAI ne A upaga na karata te kALakSepa vagara tenI siddhi zI rIte thAta ? have tamAre tene oLakho che to tamane ahIMthI pAchA vaLIne nagarImAM pesatAM joI je mastaka phATIne marI jaze tene tamArA bhAIne vadha karanAra jANI lejo." pachI kRSNa rUdana karatA satA pitAnA bhAIne uttarasaMskAra karyo. tyAMthI khedayukta ciro pAchA vaLIne dvArakAnagarImAM pesatAM temaNe pelA somazarmA brAhmaNane mastaka phATIne marI jato je, eTale tatkALa tene page deraDI bAMdhI mANasenI pAse AkhI nagarImAM pheravADI gIdha vigere pakSIone navuM bali dAna ApavA mATe bahAra pheMkAvI dIdho. gajasukumALanA zekathI prabhunI pAse ghaNuM yAdavee ane vasudeva vinA nava dazAhae dIkSA lIdhI. prabhunI mAtA zivAdevIe, neminAthanA sAta sahadara baMdhuoe ane kRSNanA aneka kumAroe paNa dIkSA lIdhI. rAjImatIe paNa saMvega dharI prabhunI pAse dIkSA lIdhI. tenI sAthe naMdanI kanyA ekanAzAe ane yAdavanI aneka strIo e dIkSA lIdhI. te vakhate kRSNa kanyAnA vivAha karavAne abhigraha aMgIkAra karyo; eTale temanI sarva putrIee paNa prabhunI samIpe dIkSA lIdhI kanakAvatI, rahiNI ane devakI vinA vasudevanI sarva strIoe vrata grahaNa karyuM. kanakavatIne gharamAM rahyA satA saMsAranI sthiti ciMtavatAM sadya ghAtIkama truTI javAthI kevaLajJAna utpana thayuM. neminAthe te vAta jaNAvavAthI devatAoe temane mahimA karyo. pachI potAnI meLe muniveza aMgIkAra karIne te prabhunI pAse gayA. tyAM neminAthanAM darzana karI, vanamAM jaI eka mAsanuM anazana karIne te kanakAvatI mokSe gaI. rAmano pautra ane niSidhano putra sAgaracaMdra virakta buddhivALo hovAthI prathama te aNuvratadhArI thaye hato, teNe A vakhate pratimA dharapaNuM aMgIkAra karyuM. (zrAvakanI 11 paDimA vahevA lAgyA.) ekadA teNe kAryotsarga karyo hato, tyAM haMmezAM tenAM chidrane jonArA nabhasene tene dIThe, eTale tenI pAse AvI nabhasena be ke-"are pAkhaMDI ! atyAre A tuM zuM kare che ? kamaLAmeLAnA haraNamAM te je karyuM hatuM, tenuM phaLa have pAma." ema kahI te durAzaya nabhasene tenA mastaka para citAnA aMgArAthI pUrelo ghaDAne kAMThe mUkyo. te upasagane samyagu bhAve sahana karI tenAthI dagdha thaIne sAgaracandra paMcaparameSThI namaskAranuM smaraNa karato to mRtyu pAmIne devalokamAM gayo. eka vakhate Ide sabhAmAM kahyuM ke "kRSNa vAsudeva hamezAM keInA paNa doSane choDIne mAtra guNanuM ja kIrtana kare che ane kadi paNa nIce yuddha karatA nathI." IdranAM AvAM vacana para zraddhA nahIM rAkhanAra keI devatA tenI parIkSA karavA mATe tatkALa dvArakAmAM AvyuM. e vakhate kRSNa rathamAM be sIne chAe krIDA karavA jatA hatA. tyAM mArgamAM te devatAe kRSNavarNa eka zvAnane marelo vikuoM. tenA zarIramAMthI evI durga dha phelAtI hatI ke jethI loko dUrathI ja durgachA ane bAdhA pAmatA hatA. tene joI kaNe kahyuM ke "aho ! A kRSNavarNa "dhAnanA mukhamAM pAMDavaNI dAMta kevA atyaMta zebhe che ?' A pramANe eka parIkSA jeIne pachI pelA deve cora thaI kRSNanA adharatnane harI lIdhuM. tenI pachavADe kRSNanA aneka sainike doDyA, temane paNa teNe jItI lIdhA; eTale kRSNa pote deDI tenI najIka jaIne belyA ke "are cora ! mArA azvaratnane kema hare che ? tene choDI de, kemake have
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 mu 341 tuM kyAM jaIza ?" deve kahyuM, "mane yuddhamAM jItIne azva lyo.' kaNe kahyuM ke "tyAre tuM rathamAM besa. kAraNa ke huM rathI chuM." deve kahyuM, "mAre ratha ke hAthI vigerenI koI jarUra nathI mArI sAthe yuddha karavuM hoya te bAhuyuddhathI yuddha kare. kRSNa kahyuM, "jA ane laI jA, huM hAryo, kemake kadi sarvasva nAza thAya te paNa huM nIca-1 adhama yuddha karavAne nathI. te sAMbhaLI te deva saMtuSTa thayuM. pachI teNe Idra karelI prazaMsA vigerene vRttAMta temane jaNAvIne kahyuM ke "he mahAbhAga ! varadAna mAge. kRSNa kahyuM, 'hamaNAM mArI dvArakApurI raMganA upasargathI vyApta che, te tenI zAMtine mATe kAMIka Apa." pachI devatAe kRSNane eka bherI (nagAruM) ApIne kahyuM ke "A bherI cha mAse cha mAse tamAre nagarImAM vagADavI. Ane zabda sAMbhaLavAthI pUrvanA utpanna thayelA sarva vyAdhi ane upasargo kSaya thaze ane cha mAsa paryata navA vyAdhi vigere upasargo thaze nahIM," A pramANe kahI te deva svasthAne gaye. kRSNa dvArakAmAM laI jaIne te bherI vagADI, jethI nagarImAM thayelA sarva roganI zAMti thaI gaI. e bherInI khyAti sAMbhaLIne keI dhanADhaya mANasa dAhavarathI pIDAtA sata dezAMtarathI dvArakAmAM Avyo. teNe AvIne bherInA pAlakane kahyuM "he bhadra ! mArA, upakArane mATe eka lAkha dravya laIne A bherIne pala jeTale kaTako mane Apa. eTalI mArI para dayA kara." bherIpAla dravyamAM lubdha thaye tethI tene eka nAno khaMDa kApIne tene Ape, ane caMdananA khaMDathI te bherIne sAMdhI lIdhI. tevI rIte e dravyalubdha mANase bIjAone paNa tenA kaTakA kApI kApIne ApyA, jethI te bherI mULathI ja (AkhI) caMdananA kaTakAnI kathA jevI thaI gaI. pharIne eka vakhate te upadrava thatAM kRSNa tene vagaDAvI te teno eka mazakanI jeTale nAda thaye ke je sabhAmAM paNa pUre saMbhaLAya nahIM. tethI "A zuM ?"ema kRSNa vizvAsu mANasone pUchayuM, eTale teoe khAtrI karIne kahyuM ke tenA rakSake AkhI bherIne sAMdhI sAMdhIne kaMthA jevI karI nAkhI che. te vAta sAMbhaLIne kRSNa tenA rakSakane marAvI nAkhyo, ane pachI aThThama tapa karI tenA jevI bIjI bherI te deva pAsethI meLavI. kemake "mahAn puruSane zuM muzkela che ?" pachI reganI zAMtine mATe kRSNa te bherI vagaDAvI. dhavaMtari tathA vaitaraNi nAmanA be vaidyone paNa le konA vyAdhinI cikitsA karavAnI AjJA ApI. temAM vitaraNi vaidya bhavya jIva hatuM. te jene je cikitsA karavA gya hoya te batAvate ane auSadha paNa tene yogya Apato ane dhavaMtari pApa bharelI cikitsA kare tethI tene jyAre sAdhuo kahetA ke, "A auSadha amAre vihitara nathI." tyAre teone te sAme javAba ApatuM ke, huM sAdhune gya Ayurveda bhaye nathI, mATe mAruM vacana mAnaze nahIM ane te pramANe karaze nahIM. A pramANe te baMne vaidyo dvArakAmAM vaiduM karatA hatA. eka vakhate kRSNa nemiprabhune pUchayuM ke, "A be vaidyonI zI gati thaze ?" tyAre prabhu belyA ke, "dhavaMtari sAtamI narakanA apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM jaze, ane je vaitaraNi vaidya che te viMdhyAcalamAM eka yuvAna yuthapati vAnara thaze. te vanamAM kaI sArthanI sAthe sAdhuo Avaze teomAMthI eka muninA caraNamAM kAMTe vAgaze, jethI cAlavAne azakta thaze. tenI sAthe bIjA munie paNa tyAM aTakIne UbhA raheze. eTale teone te muni kaheze ke "tame mane ahIM mUkIne jAo, nahIM te sArthabhraSTa thavAthI sarva mRtyu pAmaze." pachI tenA 1. evA eka cera jevA mANasa sAthe kRNa jevA vAsudeve bAhuyuddha karavuM te adhama yuddha ja che. 2, karavA yogya-khAvA yogya.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34ra saga 10 me caraNamAMthI kaMTaka kADhavAne asamartha ane jemanAM hadaya dIna thayelAM che evA te munine eka chAyAdAra spaMDila (jamIna) upara mUkI khedayukta citte sAthe sAthe jaze. evAmAM pelo yuthapati vAnara aneka vAnaro sAthe tyAM Avaze. eTale te munine joIne Aga cAlanArA vAnaro kilakilArava karI mUkaze. te nAdazI roSa pAmIne yuthapati vAnara AgaLa Avaze. tyAM te munine joIne te vicAra karaze ke "AvA munine pUrve meM kaIvAra joyelA che." ema uhApoha karatAM tene jAtismaraNajJAna utpanna thaze, tethI te pitAnA pUrva bhavanA vaidyapaNAne saMbhAraze. pachI prApta thayelA vaidyakajJAnathI parvata uparathI te vAnara vizalyA ane rohiNI nAme be auSadhio lAvaze. temAMthI vizalyA auSadhine dAMta vatI pIsIne muninA caraNa upara mUkaze, tethI temano caraNa zalyarahita thaze, pachI hiNI auSadhi mUkavAthI tatkALa rUjhAI jaze. pachI "huM pUrve dvArakAmAM vaitaraNa nAme vaidya hate" evA akSara lakhIne te munine batAvaze. eTale muni tenuM caritra saMbhArIne tene dharma kaheze, tethI te kapi traNa divasanuM anazana karI sahastrAra nAmanA AThamA devalokamAM jaze. tyAM upajatAM ja avadhijJAnavaDe te potAnA kAsagI vAnarazarIrane joze, ane tenI pAse besIne navakAramaMtra saMbhaLAvatA manine dekhaze; eTale muni upara ati bhaktivALe te devatA tyAM AvI te munine namIne kaheze ke, "he svAmina ! tamArA prasAdathI mane AvI devasaMbaMdhI mahARddhi prApta thaI che." pachI te munine sArthanI sAthe gayelA bIjA munionI sAthe meLavI deze. eTale te muni te kapinI kathA bIjA sAdhuone kaheze." bhagavaMte kahela A pramANenuM kathana sAMbhaLI dharmapara zraddhA rAkhatA hari prabhune namIne svasthAne gayA. prabhue paNa tyAMthI anyatra vihAra karyo. anyadA varSARtunA AraMbhamAM meghanI jema jagatane tRpta karanArA zrI neminAtha prabhu dvArakA samIpe AvIne samavasaryA. kRSNa bhagavaMta pAse AvI sevA karatA satA prabhune pUchayuM, "he nAtha ! tame ane bIjA sAdhue varSARtumAM kema vihAra karatA nathI? prabhu bolyA- "varSARtumAM badhI pRthvI vividha jaMtuothI vyApta thAya che, tethI jIvane abhaya ApanArA sAdhuo te samayamAM vihAra karatA nathI." kRSNa kahyuM ke, " tyAre huM paNa parivAra sahita vAraMvAra gamanAgamana karIza te tethI ghaNuM jeno kSaya thaze, mATe huM 5) varSAkALamAM rAjamaMdiranI bahAra nIkaLIza nahIM." A abhigraha jaI pitAnA rAjamaMdiramAM praveza karyo, ane dvArapALane AjJA karI ke, "varSARtunA cAra mAsa paryata koIne paNa rAjamahelamAM praveza karavA devo nahIM." dvArakA nagarImAM vIra nAme eka sALavI viSNune ati bhakta hatuM te kRSNanAM darzana ane temanI pUjA karIne ja bhajana karate, nahIM te jamate nahIM. kRSNanA pUrvokta hukamathI dvArapALe varSAkALamAM tene kRSNa maMdiramAM praveza karavA dIdhuM nahIM, tethI te dvAreja besI rahIne kRSNane uddezIne pratidina pUjA karate, paraMtu kRSNanAM darzana na thavAthI te bhajana karate nahIM. e pramANe jyAre varSAkALa vItI gayA ane kRSNa rAjamahelanI bahAra nIkaLyA, te vakhate sarva rAjAo ane e vIro sALavI dvAra pAse AvIne UbhA hatA. temAM vIrA sALavIne atyaMta kRza thaI gayela joIne vAsudeve pUchayuM ke-"tuM kema kRza thaI gaye chuM ?" eTale dvArapALoe tenuM kRza thavAnuM kAraNa je yathArtha hatuM te kahI jaNAvyuM. pachI kRSNa kRpA karIne tene hamezAM pitAnA mahelamAM akhalitapaNe AvavA devAne hukama Ape. 'Sina9 GUs
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 343 pachI kRSNa parivArasahita zrI neminAthane vAMdavA gayA. tyAM bhagavate kahele yatidharma sAMbhaLIne kRSNa bolyA- he nAtha ! huM yatidharma pALavAne samartha nathI, paNa bIjAone dIkSA apAvavAne ane tenI anumodanA karavAne mATe niyama hato. je kaI dIkSA leze tene huM vArIza nahIM, paNa putranI jema tene niSkramaNotsava karIza." Avo abhigraha laIne viSNu svasthAne gayA. tevAmAM potAnI vivAha karavAne cagya kanyAo namavA mATe AvI. temane kRSNa kahyuM ke "he putrIo ! tame svAminI thaze ke dAsI thaze ?" teo bolI ke "ame svAminI thaIzuM. eTale kRSNa kahyuM ke, "he pApa vinAnI putrIe ! je svAminI thavuM hoya te neminAthanI pAse jaIne dIkSA le." A pramANe kahIne vivAhane gya te kanyAone kRSNa dIkSA apAvI. temaja je je kanyAo vivAha yogya thAya tene dIkSA apAvavA lAgyA. anyadA eka rANIe potAnI ke,maMjarI nAmanI kanyAne zIkhavyuM ke "vatsa ! je tane tArA pitA pUche te tuM ni:zaMka thaIne kaheje kemAre dAsI thavuM che, rANI thavuM nathI." anukrame jyAre te vivAhane yogya thaI tyAre tene tenI mAtAe tenA pitA (kRSNa) nI pAse mokalI. te gaI eTale kRSNa pUchayuM kedAsI thavuM che ke rANI?" eTale jema mAtAe zIkhavyuM hatuM tema teNe kahyuM. te sAMbhaLI kRSNa vicAravA lAgyA ke "jo bIjI putrIo paNa Ama kaheze, to te mArI putrIo thayA chatAM bhavATavImAM bhamIne sarvathA apamAna pAmyA karaze, te kAMI ThIka nahI thAya, mATe have bIjI putrIo AvuM bele nahIM te upAya karuM." A pramANe ciMtavI kRSNa pilA vIra muviMdane be lAvIne kahyuM ke "teM kAMI paNa utkRSTa parAkrama karyuM che ?" teNe kahyuM ke "meM kaMI paNa utkRSTa parAkrama karyuM nathI." kRSNa kahyuM "vicArIne kahe, kAMI paNa karyuM haze. tyAre vIre vicAra karIne kahyuM ke "pUrve badarInA vRkSa upara rahelA eka kAkIDAne me pASANa mArIne pADI nAMkhyo hato, ane pachI te marI gayo hato. ekavAra mAge paiDAnA cIlAmAM jaLa vahetuM hatuM tene DAbe page rokI rAkhyuM hatuM. ekavAra eka ghaDAnI aMdara mAkhIo pesI gaI, pachI te ghaDAnuM moTuM DAbA hAtha vaDe baMdha karIne ghaNIvAra sudhI gaNagaNuTa karatI te mAkhIone meM pUrI rAkhI hatI." bIje divase kRSNa sabhAsthAnamAM AvI siMhAsana para besIne rAjAonI AgaLa bolyA ke he rAjAo! vara kuviMdanuM caritra pitAnA kuLane ye gya nathI, arthAta adhika parAkramavALuM che." pachI kRSNane "ghaNuM che ema belatA rAjAe te sAMbhaLavAne sAvadhAna thayA. eTale kRSNa A pramANe kahyuM ke, "jeNe bhUmizastrathI badarInA vRkSa para rahelA rAtI kaNAvALA nAgane mArI nAkhyo hato te A vIra kharekhara kSatriya che, cakrathI khodAyelI ane kalaSa jaLane vahana karatI gaMgAnadI jeNe potAnA vA ma caraNathI dharI rAkhI te A vIra muviMda kharekhara kSatriya che, ane jeNe ghaTanagaramAM rahenArI gheSa karatI moTI senAne eka vAma karathI pUrI rAkhI te A vIra kaviMda kharekhara kSatriya che. tethI kharekhara purUSavratadhArI A vIraka mAre jAmAtA thavAne gya che. A pramANe sabhAjanene kahIne kaNe te vIrakane kahyuM, "tuM A ketumaMjarIne grahaNa kara." vIre tema karavAne IryuM nahIM, eTale kRSNa bhrakuTI caDAvIne kahyuM jethI tatkALa ke,maMjarIne paraNIne te potAne ghera laI gayo. ketumaMjarI tene ghera zayyA para besI rahevA lAgI ane bicAre vIraka rAta divasa tenI AjJAmAM vartavA lAgyA. eka vakhate kRSNa vIrakane kahyuM ke, kemaMjarI tArI
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 sarga 10 mo AjJAmAM varte che?" tyAre te bolyo ke--huM tenI AjJAmAM vastu chuM" kRNe kahyuM ke jo tAruM badhuM kAma tenI pAse nahIM karAve te tene kArAgRhamAM nAkhIza." kRSNanA Azayane jANI laI vIra ghera AvyA, ane teNe kemaMjarIne kahyuM, "are strI ! tuM kema besI rahe che, vastra vaNavAne mATe pAna taiyAra kara." ke,maMjarI kedha karIne belI ke "are keLI ! tuM zuM mane nathI oLakhate ?" te sAMbhaLI vIrake doraDIvaDe ke,maMjarIne ni:zaMka thaIne mAra mAryo, jethI te retI retI kaNanI pAse gaI ane pitAnA parAbhavanI vArtA kahI saMbhaLAvI. tyAre kRSNa kahyuM ke he putrI ! te svAmIpaNuM choDIne dAsIpaNuM mAgI lIdhuM che, have huM zuM karuM?" te belI-pitA ! te adyApi paNa mane svAmIpaNuM Apo." kRSNa bolyA ke have te tuM vIrakane svAdhIna che, mAre svAdhIna nathI." pachI jyAre ketamaja rIe ati AgrahathI kahyuM, tyAre kRSNa varakane samajAvI kAma karIne rajA apAvIne zrI nemiprabhu pAse tene dIkSA levarAvI. eka vakhate kRNe badhA (18,000) sAdhuone dvAdazAvatI vaMdanA karavA mAMDI, eTale bIjA rAjAo to theDA thoDA munione vAMdavAthI nirveda pAmIne besI gayA, paNa kRSNanA anuvartanathI pelA vIra vaNakare te sarva sAdhuone dvAdazAvarta vaMdanA karI, pachI kRSNa prabhune kahyuM ke "sarve munione dvAdazAvatI vaMdanA karavAthI Aje mane jeTale zrama thaye che teTale zrama traNaso ne sATha yuddha karavAmAM paNa mane thayo nahoto. eTale sarvajJa prabhu bolyA ke "he vAsudeva! tame Aje ghaNuM puNya, kSAyika samakita ane tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM che, vaLI sAtamI narakane yogya karmapugaLane khapAvIne trIjI narakane yogya AyuSya tame bAMdhyuM che, jene tame A bhavanA prAMta bhAge nikAcita karaze." kaNe kahyuMhe bhagavana! have pharIvAra sarva munine vaMdanA karuM ke jethI pUrvanI jema mAruM narakanuM AyuSya mULamAMthI ja kSaya thaI jAya." prabhu bolyA- he dhamazIla ! have je vaMdanA karo te dravyavaMdanA thaze, ane phaLa te bhAvavaMdanAthI maLe che, anyathA maLatuM nathI. tyAre kRSNa pelA vIrA vaNakare karelI municaMdanAnA phaLa viSe pUchayuM, eTale prabhu bolyA-"ene vaMdanA karavAnuM phaLa mAtra tenA zarIrane kaleza thayo teja thayuM che, kAraNa ke teNe te tamArA anuyAyIpaNAthI bhAva vinA vaMdana karyuM che. pachI kRSNa bhagavaMtane namI temanAM vacanane vicAratA satA parivAra sahita dvArakApurImAM AvyA. kRSNane DhaMDhaNA nAmanI strIthI DhaMDhaNakumAra nAme putra thayo hato. te yuvAvasthA pAmatAM ghaNI rAjakumArIone paraNyA hatA. ekadA zrI neminAtha pAsethI dharma sAMbhaLIne teNe saMsArathI virakta thaIne dIkSA lIdhI. te vakhate kRSNa tene niSkamaNatsava karyo. DhaMDhaNakumAra muni prabhu sAthe vihAra karavA lAgyA ane badhA sAdhuone anumata thayA. evI rIte vartatA satA tene pUrve bAMdhela aMtarAyakamane udaya thaye, jethI te jyAM jAya tyAM tene AhArAdi kAMI paNa maLe nahIM, eTaluM ja nahIM paNa je munie tenI sAthe jAya temane paNa kAMI maLe nahIM. pachI sarva sAdhuoe maLIne zrI neminAthane pUchyuM ke "he svAmin ! tra lekanA pati evA je Apa temanA ziSya ane kRSNa vAsudevanA putra chatAM A DhaMDhaNamunine moTA dhanADhaya, dhArmika ane udAra gRhasthIvALI AkhI dvArakAnagarImAM paNa kaI ThekANethI bhikSA maLatI nathI tenuM zuM kAraNa?" prabhu bolyA-'pUrve magadha dezamAM dhAnyapUraka nAmanA gAmane viSe rAjAne sevaka pArAsara nAme eka brAhmaNa raheto hato. te te gAmanA loko pAse rAjAnAM kSetrane vavarAvatuM hatuM, paraMtu bhejana veLA thayA chatAM ane bhojana AvI gayA chatAM te lokone te bhojana karavA rajA Apate nahIM, paNa bhukhyA, tarasyA
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 345 ane thAkelA baLadevaDe te gAmaDIA lAke pAse haLa kheDAvIne eka eka cAsa kaDhAvate hato. e kAryathI teNe aMtarAyakarma bAMdhyuM che, tenA udayathI tene bhikSA maLatI nathI, A pramANe prabhunAM vacana sAMbhaLIne DhaMDhaNamunine atyaMta saMvega thaye, tethI teNe prabhu pAse abhigraha lIdhA ke AjathI huM paralabdhi vaDe maLelA AhArathI bheja- karIza nahIM.' AvI rIte alAbha pariSadane sahana karatAM DhaMDhaNamunie pazvie maLelA AhArane grahaNa nahIM karatA satA AhAra vagara keTaleka kALa vimana karyo. eka vakhate sabhAmAM beThelA nemiprabhune kRSNa vAsudeve pUchyuM-svAmina: A sarve muniomAM duSkara kArya karanAra keNa che ?" prabhu bolyA-sarve duSkara ane karanArA che, paNa DhaMDhaNa sarvathI adhika che; kAraNa ke teNe alAbha pariSahane akhana karatA satA ghaNo kALa nirgamana karyo che.' pachI kRSNa prabhune namI dvArakAmAM hatA, tevAmAM mArgamAM DhaMDhaNamunine gocarIe jatAM joyA, eTale trI hAthI uparathI utarIne ati bhaktithI teNe temane namaskAra karyo. te vakhate kaI eka zreSThI kRSNane namatA joI vicAravA lAgyuM ke "A munine dhanya che ke jene kRSNa paNa AvI rIte name che. pachI DhaMDhaNamuni paNa pharatA pharatA teja zreSThIne ghera gayA; eTale te zreNIe temane bahu mAnathI modaka vahorAvyA. DhaDhaNamunie AvIne sarvajJa prabhune namaskAra karIne kahyuM ke-he svAmin ! Aje te mane bhikSA maLI che, tethI zuM mAruM aMtarAyakama kSINa thayuM che?" prabhu bolyA-'tAruM aMtarAyakarma haju kSINa thayuM nathI, paNa kRSNa vAsudevanI labdhithI tane AhAra maLe che. kRSNa tane vaMdanA karI te joI zeThe tane pratilAbhita karyA che. te sAMbhaLI rAgAdikathI rahita evA DhaMDhaNamunie "A paralabdhino AhAra che' evuM dhArIne te bhikSA zuddha thaMDita bhUmimAM paraThavavA mAMDI. te vakhate "ahe! jIvonAM pUrvopArjita karmone kSaya thavo bahu muzkela che" ema sthirapaNe dhyAna dharatA te munine kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI nemiprabhune pradakSiNA karIne TaMkaNamuni kevaLInI parSadAmAM beThA ane devatAo temane pUjavA lAgyA. - bhagavAna neminAtha aneka grAma, khANa ane nagara vigeremAM vihAra karatA hatA ane pharI pharIne dvArakAmAM AvIne samosaratA hatA. eka vakhate prabhu giranAra upara rahyA hatA tevAmAM akasmAt vRSTi thaI. te vakhate rathanemi AhArane mATe bhamIne prabhu pAse AvatA hatA. te vRSTinA upadravathI kaMTALIne eka guphAmAM peThA. te avasare rAjamatI sAdhvI paNa prabhune vAdIne pAchA pharyA, temanI sAthe bIjI sAdhvIo hatI, paNa sarva vRSTithI bhaya pAmIne jude jude sthAnake cAlI gaI. devayoge rAjImatIe ajANatAM pilI guphA ke jemAM rathanemi muni prathama peThA hatA temAM ja praveza karyo. aMdhakArane lIdhe pitAnI samIpamAMja rahelA nemi munine teNe dIThA nahIM, ane potAnAM bhInAM thayelAM vastra sukvavAne mATe teNe kADhI nAMkhyAM. tene vastra vinA jaI rathanemi kAmAtura thayA, tethI bolyA ke he bhadre ! meM pUrve paNa tArI prArthanA karI hatI, to hamaNAM te bhegane avasara che." svara uparathI rathanemine oLakhIne tatkALa teNIe pitAnuM zarIra vastra vaDe DhAMkI lIdhuM. pachI kahyuM ke "kadi paNa kulIna janane Ama bolavuM ghaTe nahIM. vaLI tame sarvajJanA anuja baMdhu che ane temane nAja ziSya thayA cho, chatAM paNa haju tamArI ubhaya lokane virodha karanArI AvI durbaddhi kema che? huM sarvajJanI ziSyA thaIne tamArI A vAMkanA pUrIza nahIM, paraMtu AvI vAMchanA mAtra karavAthI tame bhavasAgaramAM paDaze. tyadravyane nAza, muni ane sAdhvIne zIlabhaMga, muninI hatyA ane pravacananI niMdA e bedhivRkSanA mULamAM agni jevA che,
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 saga 10 mA vaLI agaMdhana kuLamAM utpanna thayelA sarpa prajvalita agnimAM pese che, paNa vamana karelAne - pAchuM khAvA irachatA nathI. are kAmI ! tArA manuSyatvane dhikkAra che ke tuM vamana karelAne pAchuM khAvAne Icche che, paNa AthI maraNa sAruM che. huM bhejavRSNinA kuLamAM utpanna thayela putrI chuM ane tuM aMdhakavRSNinA kuLamAM utpanna thayela putra che, ApaNe keI nIca kuLamAM utpanna thayA nathI ke jethI aMgIkAra karelA saMyamane bhaMga karIe. je te strIne jaIne kAmAtura thaye to tenI pUhA kare che, te tuM vAyuthI haNAyelA vRkSanI jema asthira thaIza." A pramANe rAjImatIe pratibaMdhita karelA rathanemi vAraMvAra pazcAttApa karatA satA sarva prakAre bheganI IcchA tajI daIne nIpaNe vrata pALavA lAgyA, ane tyAMthI tarataja prabhunI pAse AvI pitAnAM sarva duzcaritranI AcanA karIne vizuddha buddhivALA rathanemi munie eka varSa paryata chadmasthapaNumAM rahIne chevaTe kevaLajJAnane prApta karyuM. bhavyajanarUpa kamaLamAM sUrya samAna zrI neminAtha prabhu bIje vihAra karIne pAchA pharIvAra raivatagiri upara samavasaryA. te khabara jANI kRSNa pAlaka ane zAMba vigere putrane kahyuM ke "je savAre vahelA uThIne sauthI prathama prabhune vAMdaze tene huM vAMchita ApIza" te sAMbhaLI zAMbakumAre prAta:kALe zayAmAMthI uThI gharamAM ja rahIne bhAvathI prabhune vaMdanA karI, ane pAlake moTI rAtrIe vahelA uThI moTA azva upara besI utAvaLA giranAra para jaI abhavya havAthI hRdayamAM Akroza karatA satA prabhune vaMdanA karI, pachI kRSNa pAse AvIne teNe darpaka nAmanA azvanI mAgaNI karI. kRSNa kahyuM ke "zrI nemiprabhu jene prathama vaMdanA karanAra kaheze, tene te azva ApIza." kRSNa prabhu pAse jaIne pUchyuM ke "svAmin ! Apane prathama koNe vaMdanA karI che?" prabhu belyA-pAlake dravyathI ane zAMba bhAvathI prathama vaMdanA karI che. kRSNa pUchayuM ke "e kevI rIte?" eTale prabhu bolyA ke 'pAlaka abhavya che ane jAbavatIno putra zAMba bhavya che. te sAMbhaLI kRSNa kepa karIne e bhAvarahita pAlakane kADhI mUko ane zAbane mAgyA pramANe te uttama adha Ape ane moTo mAMDaLika rAjA karyo. // ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite ___mahAkAvyeSTame parvaNi draupadIpratyAharaNagajasukumAlAdi varitavarSano nAma vazamaH | GSSSBooo888888888888888 8 888888
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 11 me, dvArakAnA dAha ane kRSNanu avasAna eka vakhate dezanAne aMte vinayavAn kRSNe namaskAra karI a'jali joDIne zrI neminAtha bhagavaMtane pUchyu -'bhagavan ! A dvArakAnagarInA, yAdavAnA ane mArA zI rIte nAza thaze ? te koi bIjA hetuthI khIjAvaDe thaze ke kALanA vazathI svayameva thaze ?' prabhu melyA-zauya - puranI bahAra eka AzramamAM parAsara nAme koi pavitra tApasa rahe che. koi vakhata teNe yamunA dvIpamAM jaIne koi nIca kuLanI kanyA sevI, tenAthI tene dvaipAyana nAme eka putra thayA che. brahmacarya ne pALanAra ane indriyAnA damana karanAra te dvaipAyana RSi cADhavAnA snehathI dvArakAnA samipa bhAgamAM raheze, tene keAi vAra zAMba vigere yadukumAro dirAthI aMdha thaIne mAraze, tethI krodhAMdha thayelA te dvaipAyana cAdavA sahita dvArakAne bALI nAkhaze, ane tamArA bhAI jarAkumArathI tamAro nAza thaze.' prabhunAM AvAM vacana sAMbhaLIne 'are ! A jarAkumAra ApaNA kuLamAM aMgArArUpa che.' ema sa yAdavA hRdayamAM kSeAbha pAmIne tene jovA lAgyA. jarAkumAra paNa te sAMbhaLIne vicAravA lAgyA ke zuM huM vAsudevane putra thaIne bhAinA ghAta karanAra thAuM ? mATe prabhunu vacana sarvathA anyathA karavAne huM prayatna kar'.' AvA vicAra karI prabhune namIne te tyAMthI uTho, ane e bhAthAM tathA dhanuSyane dhAraNa karI kRSNanI rakSA karavAnA vicArathI (pAtAthI tenA vinAza na thAya teTalA mATe) vanavAsane aMgIkAra karyAM. dvaipAyana paNa janazrutithI prabhunAM vacana sAMbhaLI dvArakA ane yAdavAnI rakSAne mATe vanavAsI thayA, kRSNe paNa prabhune namIne dvArakApurImAM AvyA ane madirAnA kAraNathI ana thaze ema dhArIne maDhirApAna karavAno saMthA niSedha karyAM. kRSNanI AjJAthI samIpanA parvatapara AvelA kadaMba vananI madhyamAM kAbarI nAme guphAnI pAse aneka zilAkuDAnI aMdara gharanI khALanA jaLanI jema dvArakAnA lAkA pUrve taiyAra karelA badhI jAtanA madya lAvI lAvIne nAkhavA lAgyA. e samaye siddhArtha nAmanA sArathIe zubha bhAva AvavAthI khaLadevane kahyuM, 'A dvArakAnagarInI ane yAdavakuLanI AvI dazAne huM zI rIte joi zakIza ? mATe mane prabhunA caraNane zaraNe javA do ke jethI huM tyAM jaine hamaNAM ja vrata grahaNu kar. huM jarA paNu kALakSepa sahana karI zakuM ema nathI.' baLadeva netramAM azru lAvIne khelyA he anagha ! he bhrAta! tuM te cukta kahe che, paNa huM tane cheDavAne asamartha chuM, tathApi tane vidAyagIrI ApuM chuM; paNa jo tu tapasyA karIne deva thAya teA pachI jyAre mAre vipattino samaya Ave tyAre tu bhrAtRsneha sabhArIne mane pratibAdha Apaje.' khaLabhadranAM A pramANenAM vacano sAMbhaLIne 'bahu sArU' ema kahI siddhArthe prabhunI pAse dIkSA lIdhI, ane cha mAsa sudhI tIvra tapasyA karIne svage gayA. ahI' dvArakAnA lokoe je zilAkuDAmAM madirA nAkhyA hatA, tyAM vividha vRkSAnAM sugadhI puSpAthI te ghaNA svAdiSTa thaI gayA. eka vakhate vaizAkha mAsamAM zAMkhakumArane
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 sarga 11 mo kaI sevaka puruSa pharate pharate tyAM AvyuM, teNe tRSA lAgavAthI e kuMDamAMthI madirA pIdhe. tenA svAdathI harSa pAmIne te madirAnI eka masaka bharI laIne zAMkhakumArane ghera AvyuM ane te madirAnI zAMbakumArane bheTa karI. tene joIne ja te kRSNakumAra ati harSa pAme. pachI tRpti paryata tenuM sArI rIte pAna karIne te be ke "A uttama madirA tane kayAMthI maLyo ?" teNe te sthAna batAvyuM. eTale bIje divase zAMba yAdavanA aneka duddata kumArone laIne kAdaMbarI guphA pAse AvyA. kAdaMbarI guphAnA yogathI vividha jAtanI svAdiSTa madirAne joIne tRSita mANasa nadIne joIne jema harSa pAme tema te ghaNe harSa pAmyo. pachI tyAM puSpavALA vRkSonI vATikAmAM besIne zAMbakumAre pitAnA bhAIo ane brAtRputronI sAthe pAnagejhI racI ane sevakonI pAse maMgAvI maMgAvIne teo madirA pIvA lAgyA. lAMbe kALe prApta thayela, jIrNa thayela ane aneka sugaMdhI temaja svAdu dravyathI saMskAra pAmela te madirAnuM pAna karatAM teo tRpti pAmyA nahIM. pachI krIDA karatA ane cAlatA madirApAnathI aMdha thayelA te kumAroe teja girine Azraya karIne rahelA dhyAnastha kaipAyana RSine joyA. tene joIne zabakumAra be ke "A tApasa amArI nagarIne ane amArA kuLane haNI nAkhanAra che. mATe tene ja mArI nAkho ke jethI te marAyA pachI bIjAne zI rIte haNI zakaze ?" AvAM zAMkhakumAranAM vacanathI tatkALa kepa karIne sarve yadukumAro DhephAthI, pATuethI, lapaDAkathI ane muSTiothI tene vAraMvAra mAravA lAgyA. e pramANe tene pRthvI para pADI nAkhI mRtaprAya karIne teo sarva dvArakAmAM AvI potapotAnA gharamAM pesI gayA. - kRSNa pitAnA mANaso pAsethI A badhI khabara sAMbhaLI ane khedayukta thaIne vicAravA lAgyA ke-ahe! A kumAree kuLane aMta kare tevuM A kevuM unmattapaNuM AcaryuM che ? ' pachI kRSNa rAmane laIne dvaipAyana RSi pAse AvyA. tyAM moTA daSTiviSa sarSanI jema krodhathI rAtA netravALA thayelA te dvaipAyanane dIThA. pachI unmatta hAthIne mahAvata zAMta kare tema te ati bhayaMkara tridaMDIne kRSNa A pramANenAM vacane vaDe zAMta karavA lAgyA - dha e mahA maTe zatru che ke je kevaLa prANIne A janmamAM ja duHkha Apato nathI, paNa lAkhe janma sudhI du:kha ApyA kare che. he maharSi ! madyapAnathI aMdha thayelA mArA ajJAnI putrae je tamAro moTo aparAdha karyo che, temane kSamA kare; kemake ApanA jevA mahAzayane kodha kare yukta nathI." kRSNa A pramANe ghaNuM kahyuM, te paNa te trida DI zAMta, thaye nahIM, ane te bolyo ke "he kRSNa! tamArA sAMtvanathI have sayuM, kAraNa ke jyAre tamArA putroe mane mAryo tyAre meM sarva lokasahita dvArakAnagarIne bALI nAkhavAnuM niyANuM karela che. temAMthI tamArA be vinA bIjA keIne chuTakAre thaze nahI. A pramANenAM temanAM vacana sAMbhaLI rAme kRSNane niSedha karIne kahyuM ke he bAMdhava! e saMnyAsIne vRthA zA mATe manAvo cho ? jeonAM mukha, caraNa, nAsikA ane hAtha vAMkAM hoya; jeonA hoTha, dAMta ane nAsikA sthaLa hoya, jeonI idri vilakSaNa hoya ane je hIna aMgavALA hoya teo kadi paNa zAMti pAmatA nathI, A viSe ene bIjuM kahevAnuM paNa zuM che? kAraNa ke bhAvI vastune nAza koI paNa rIte thato nathI ane sarvajJanuM vacana anyathA thatuM nathI." pachI kRSNa sazoka vadane ghera AvyA ane dvArakAmAM te pAyananA niyANanI vArtA pragaTa thaI. .. bIje divase kRSNa dvArakAmAM ASaNA karAvI ke "havethI sarva lokoe dharmamAM vizeSa rIte tatpara rahevuM pachI sava jAe te pramANe AraMbha karyo, tevAmAM bhagavAna
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM neminAtha paNa raivatAcala para AvIne samavasaryA. te khabara sAMbhaLI kRSNa tyAM gayA ane jagatanI meharUpI mahA nidrAne dUra karavAmAM ravinI kAMti jevI dhama dezanA sAMbhaLavA lAgyA. te dharma dezanA sAMbhaLIne pradyumra, zAMba, niSadha, utsuka ane sAraNa vigere keTalAeka kumArae dIkSA lIdhI. temaja rUphamiNI ane jAMbavatI vigere ghaNI yAdavanI strIe e paNa saMsAra para udvega pAmIne prabhunI pAse dIkSA lIdhI. pachI kRSNane pUchavAthI prabhue kahyuM ke dvaipAyana AjathI bArame varSe dvArakAnuM dahana karaze." te sAMbhaLIne kRSNa ciMtA karavA lAgyA ke "te samudravijaya vigere dhanya che ke jeoe AgaLathIja dIkSA lIdhI che, ane huM ke je rAjyamAM lubdha thaI dIkSA lIdhA vinA paDyo rahyo chuM tene dhikkAra che." kRSNane A Azaya jANI prabhu bolyA ke "kRSNa! kadi paNa vAsudeva dIkSA letA ja nathI, kAraNa ke teone cAritradharmanI ADI niyANArUpa agaLa hoya che. vaLI teo avazya agAmI (nArakI) ja thAya che. tame paNa ahIMthI mRtyu pAmIne vAlukA prabhA nAmanI trIjI narakamAM jaze." te sAMbhaLatAMja kRSNa ati vidhura thaI gayA, eTale sarva pharIthI kahyuM ke he vAsudeva! tame te narakamAMthI nIkaLIne A bharatakSetramAM tIrthakara thaze, ane A baLabhadra ahIMthI mRtyu pAmIne brahma devalokamAM jaze, tyAMthI cavIne pAchA manuSya thaze, pAchA devatA thaze, tyAMthI cavIne A bharatakSetramAM utsarpiNI kALamAM rAjA thaze, ane tamArAja tIrthamAM te mokSane pAmaze." A pramANe kahI prabhue tyAMthI bIje vihAra karyo. vAsudeva paNa temane namIne dvArakAmAM AvyA. pachI kRSNa pAchI AghoSaNA karAvI eTale sarva leke vizeSa dharmaniSTha thayAM. kaipAyana mRtyu pAmIne agnikumAra nikAsamAM devapaNe utpanna thaye. pUrvanuM vera saMbhArIne te tatkALa dvArakAmAM AvyuM, tyAM sarva leke caturtha, cha, ama vigere tapamAM tatpara ane devapUjAmAM Asakta tenA jovAmAM AvyA. tethI dharmanA prabhAvathI te kAMI paNa upasarga karavAne azakta thaye; tethI temanAM chidra jeta jete te agyAra varSa sudhI sthiti karIne rahyo. jyAre bAramuM varSa AvyuM tyAre lo ke e vicAryuM ke "ApaNA tapathI dvaipAyana bhraSTa thaI nAsI gaye ane ApaNe jIvatA rahyA, mATe have ApaNe svecchAe ramIe. pachI madyapAna karatA ane abhakSya khAtA teo svecchAe kIDA karavAmAM pravaryA. te vakhate chidrane jenArA vaipAyanane avakAza maLyo, eTale tenI kaTuSTithI tatkALa kalpAMta kALanI jevA ane yamarAjanA dvAra jevA vividha utpAte dvArakAmAM utpanna thayA. AkAzamAM ulkApAtanA nirdhAta thavA lAgyA, pRthvI kaMpavA lAgI. grahomAMthI dhUmaketune viDa. banA pamADe tevA dhumra chuTavA lAgyA, aMgArAnI vRSTi thavA lAgI, sUrya maMDaLamAM chidra jovAmAM Avyu, sUrya caMdranA akasmAt grahaNa thavA lAgyAM, mahelamAM rahelI leyamaya putaLIo aTTahAsa karavA lAgI, citramAM AlekhelA devatAo bhraguTI caDhAvIne hasavA lAgyA ane nagarImAM paNa hiMsaka janAvaro vicaravA lAgyA. e vakhate te dvaipAyana deva paNa aneka zAkinI, bhUta ane vetAla vigerethI paravaye sate nagarImAM bhamavA lAge. nagarajane svapnamAM rakta vastra ane rakta vilepanavALA, kAdavamAM magna thayelA ane dakSiNabhimukha kheMcAtA pitAnA AtmAne jovA lAgyA. rAma ane kRSNanAM haLa ane cakra vigere Ayurane nAza pAmI gayAM. pachI kaipAyane saMvarNa vAyu vikuLe. te vAyue kASTa ane taNa vigere sarva taraphathI lAvI lAvIne nagarImAM nAMkhyA ane je leke cAre dizAomAM nAsavA mAMDyA teone paNa pAchA nagarImAM lAvI lAvIne nAkhyA. vaLI te pavane ATha
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 sarga 11 me dizAomAMthI vRkSone umUlana karI lAvIne samagra dvArakAnagarIne kASTha vaDe pUrI dIdhI, ane sATha kula keTI bahA2 2henArA ane tera kula kITI dvA2kA mAM rahenArA e e sava yAdane dvArakAmAM ekaThA karIne e pAyana asure agni pragaTa karyo. e agni pralayakALanA agninI jema potAnA ghATA dhumADAthI badhA vizvamAM aMdhakA2 karate sata dhaga dhaga zabda karate prajvalita the. bALakathI te vRddha sudhInA badhA loko jANe beDI vaDe keda karelA hoya tema eka pagaluM paNa tyAMthI cAlavAne samartha thayA nahIM, sarve piMDAkArapaNe ekaThA thaI rahyA. te vakhate rAma ane kRSNa vAsudeva, devakI ane rohiNIne agnimAMthI bahAra kADhavAne mATe rathamAM besADyA, paNa vAdI jema sarpane khaMbhita kare tema devatAe stabhita karelA azvo ane vRSabhe tyAMthI jarA paNa cAlI zakyA nahI. pachI rAmakRSNa ghoDA ane vRSabhane choDI daIne piteja te rathane kheMcavA lAgyA, eTale te rathanI dharI taDa taDa zabda karatI lAkaDAnA kakaDAnI jema bhAMgI pADI, tathApi teo "he rAma ! he kRSNa! amAruM rakSaNa karo, rakSaNa kare. ema dInapaNe pokAra karatA mAtA-pitAne bacAvavA mATe ati sAmarthyathI te rathane mAMDa mAMDa nagaranA daravAjA pAse lAvyA, eTalAmAM tenAM baMne kamADa baMdha thaI gayAM. rAme paganI pAnInA prahArathI te bane kamADane lIlAmAtramAM bhAMgI nAkhyAM, tathApi jANe pRthvIe grasta karyo hoya tema jamInamAM kheMcI gayele ratha bahAra nIkaLI zakyo nahIM. te vakhate pAyana deve AvIne kahyuM ke "are rAma kRSNa! tamane A ze moha thaye che? meM tamane pUrve kahyuM hatuM ke tamArA be vinA bIjA keIna agnimAMthI mokSa thavAno nathI, kAraNa ke meM tene mATe mAruM mahA tapa vecI dIdhuM che, arthAt niyANA vaDe niSphaLa karI nAkhyuM che. te sAMbhaLIne temanAM mAtA pitA bolyAMhe vatsa ! have tame cAlyA jAo, tame be jIvatA raheze te badhA yAdave jIvatAja che, mATe have vadhAre purUSArtha kare nahIM; tame te amane bacAvavA mATe ghaNuM karyuM, paraMtu bhavitavyatA baLavAnuM ane dularbhaya che. ame abhAgIAee prabhunI pAse dIkSA lIdhI nahIM, to have atyAre ame amArA karmanuM phaLa bhogavazuM.' temaNe A pramANe kahyuM topaNa jyAre rAma kRSNa temane mUkIne gayA nahIM, tyAre vasudeva, devakI ane rohiNIe kahyuM ke "atyArathI amAre trijagaddagurU zrI neminAthanuM ja zaraNa che, ame catuvidha AhAranAM pacakhANa karIe chIe, ane zaraNechu evA ame ahaMta, siddha, sAdhu ane ahaM takathita dharmanuM zaraNa aMgIkAra karIe chIe. ame koInA nathI ane koI amAruM nathI." A pramANe ArAdhanA karIne teo navakAra maMtranA dhyAnamAM tatpara thayA, eTale dvaipAyane temanI upara agninA meghanI jema agni varSA, jethI te traNe tatkALa mRtyu pAmIne svarge gayA. pachI rAma ane kRSNa nagarInI bahAra nIkaLI jIrNodyAnamAM gayA, ane tyAM ubhA rahIne baLatI dvArakApurIne jovA lAgyA. dvArakAnI aMdara agnivaDe baLavAthI mANekanI dIvAle pASANanA khaMDanI jema cUrNa thatI hatI, gazIrSacaMdananA staMbha palAlanI jema bhama thatA hatA, kIllAnA kAMgarAo taDa taDa zabda karatA tuTI paDatA hatA, ane gharanAM taLI A phaTa pha zabda karatAM kuTatAM hatAM. samadramAM jaLanI jema agninI javALAo mAM jarA paNa aMtara hatuM nahI. pralaya kALamAM jema sarvatra ekANuva thaI jAya tema sarva nagarI ekAnaLarUpa thaI gaI hatI. agni potAnI javALArUpa karathI nAcate hato, potAnA zabdothI garjanA karatuM hatuM, ane vistAra pAmatA dhumADAnA miSathI nagarajanarUpa mAchalAnI upara jANe jALa pAtharato hoya te dekhAtA hatA. A pramANenI dvArakAnI sthitine joIne kRSNa baLabhadrane kahyuM, "napuMsaka jevA
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 351 mane dhikkAra che ke huM taTastha rahIne A mArI nagarIne baLatI jouM chuM. Arya baMdhu ! jema A nagarInI rakSA karavAne huM samartha nathI, tema tene jovAne paNa huM utsAha rAkhato nathI. mATe kahe, have ApaNe kyAM jaIzuM? kemake sarvatra ApaNuM virodhI rAjAo che." baLabhadra belyA-"bhAI ! A vakhate ApaNA kharA sagA, saMbaMdhI, bAMdhava ke mitra pAMDeja che, mATe temane ghera jaIe." kRNe kahyuM, "Arya! meM prathama temane dezanikAla karyA hatA, te te apakAranI lajajAe ApaNe tyAM zI rIte jaIzuM ?" rAma bolyA-'sapurUSe pitAnAM hRdayamAM upakAraneja dhAraNa kare che, teo naThArA svapnanI jema kadi paNa apakArane to saMbhAratAja nathI. he bhrAtA ! ApaNe anekavAra satkAra karelA evA pAMDava kRtajJa hovAthI ApaNuM pUjA karaze tenA saMbaMdhamAM bIjo vicAra lAvaze ja nahIM." A pramANe rAme kahyuM eTale kRSNa pAMDavanI pAMDamathurA nagarIne uddezIne naiRtya dizA tarapha cAlyA. ahIM dvArakA nagarI baLatI hatI, te vakhate rAmane putra kajavAraka ke je caramazarIrI hatuM, te mahelanA agrabhAga upara caDI UMcA hAtha karIne A pramANe bolyo ke "A vakhate huM zrI neminAthane vratadhArI ziSya chuM. mane prabhue caramazarIrI ane mokSagAmI kahyo che. je ahaMtanI AjJA pramANa hoya te huM agnithI kema baLuM !" AvI rIte te bAlyA eTale bhakadevatAo tene tyAMthI upADIne prabhunI pAse laI gayA. te vakhate zrI nemiprabhu pAMDavano dezamAM samavasaryA hatA, tyAM jaIne te mahAmAnavALA kuwvArake dIkSA lIdhI. je rAma kRSNanI strIoe purve dIkSA lIdhI nahatI, teo zrI neminAthane saMbhAratI satI anazana karIne agninA upadrava veja mRtyu pAmI gaI, e agnimAM sATha kulakoTI ane botera kulakaTI yAdavo baLIne bhasama thaI gayA. cha mAsa sudhI dvArakA nagarI banyA karI. pachI tene samudra jaLavaDe plAvita karI nAkhI. ahIM mArge cAlatAM kRSNa hastikalpa nAmanA nagara pAse AvyA eTale temane sudhAnI pIDA utpanna thaI, tethI temaNe te vAta baLabhadrane jaNAvI. baLabhadra bolyA- he bAMdhava ! huM tamAre mATe bhejana levA sArU A nagaramAM jAuM chuM, paraMtu tame ahIM pramAdarahita raheje, ane kadi jo mane nagaramAM kAMI paNa kaSTa utpanna thaze te huM siMhanAda karI eTale tame te sAMbhaLIne tarata tyAM Avaje." A pramANe kahIne rAma nagaramAM peThA. te vakhate nagarajano temane joIne "A devakRti puruSa koNa che?' ema Azcarya pAmatA satA nirakhavA lAgyA. vicAra karatAM teonA samajavAmAM AvyuM ke 'dvArakA agnithI baLI gaI che, tethI temAMthI nIkaLIne A baLabhadra ahIM AvyA jaNAya che' pachI baLabhadde kadaInI dukAne jaI AMgaLImAMthI mudrikA (vITI) ApIne vividha bhejana lIdhuM, ane kalAlanI dukAnethI kaDuM ApIne madirA lIdhI. te laIne baLadeva jevA nagaranA daravAjA tarapha cAlyA, tevAja rAjAnA cAkIdAre temane je vismaya pAmIne te vAta jaNAvavA mATe tyAMnA rAjAnI pAse AvyA. te nagaramAM dhRtarASTrano putra achadaMta rAjya karatA hate. pUrve pAMDavoe kRSNano Azraya laIne jyAre sarva kaurano vinAza karyo tyAre mAtra tene avazeSa rAkhyuM hatuM. rakSakoe AvIne te rAjAne kahyuM ke "keI baLadevanA jevo puruSa caranI jema mahA mUlyavALuM kaDu ane mudrikA ApIne tenA badalAmAM ApaNA nagaramAMthI madya ane bhojana laIne nagara bahAra jAya che. te baLabhadra ho ke koI cora ho, paNa EL Apane jAhera karIe chIe, tethI have pachI amAre kAMI aparAdha nathI. A pramANenA khabara sAMbhaLI achadaMta raunya laIne baLadevane mAravA tenI samIpe Avyo ane nagaranA
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 sarga 11 mo daravAjA baMdha karAvI dIdhA. tatkALa baLadeva bhaktapAna bAjupara tajI daI hAthIno AlAnastaMbha umelI, siMhanAda karIne zatrunA sainyane mAravA lAgyA. siMhanAda sAMbhaLIne kRSNa tyAM AvavA deDayAM. daravAjA baMdha joIne paganI pAnInA prahArathI tenAM kamADane bhAMgI nAkhIne samudramAM vaDavAnaLa pese tema te nagaramAM peThA. kRSNa te daravAjAnI ja bhUgaLa laI zatrunA tamAma sainikone mArI nAkhyA. pachI vaza thaI gayelA rAjA acchadaMtane teNe kahyuM ke "are mUrkha ! amArI bhujAnuM baLa kyAMI gayuM nathI. te jANatAM chatAM paNa A zuM karyuM? mATe jA, have nizcaLa thaIne tArA rAjyane bhogava. tArA A aparAdhathI ame tane choDI mUkIe chIe. A pramANe kahI nagaranI bahAra AvIne teoe udyAnamAM besI bhojana karyuM, pachI tyAMthI dakSiNa dizA tarapha cAlIne kauzAMbI nagarInA vanamAM AvyA. te vakhate madyapAnathI, lavaNa sahita bhajana karavAthI, grISmaRtunA yogathI, zramathI, zekathI ane puNyanA kSayathI kRSNane ghaNuM tRSA lAgI; tethI temaNe baLarAmane kahyuM ke bhAI ! ati tRSAthI mAruM tALavuM sukAya che, jethI A vRkSanI chAyAvALA vanamAM paNa huM cAlavAne zaktivAnuM nathI." baLabhadre kahyuM, "bhrAtA ! huM utAvaLe jaLane mATe jAuM chuM, mATe tame ahIM A vRkSanI nIce vizrAMta ane pramAdarahita thaI kSaNavAra bese.' A pramANe kahI baLabhadra gayA eTale kRSNa eka paga bIjA jAnuM upara caDhAvI pILuM vastra oDhIne keI mArganA vRkSanI nIce sutA ane kSaNamAM nidrAvaza paNa thaI gayA. rAme jatAM jatAM paNa kahyuM hatuM ke "prANavalalabha baMdhu! suMdhImAM huM pAcho avuiM, tyAM sudhImAM kSaNavAra paNa tame pramAdI thaze nIM? pachI UMcuM mukha karIne baLadeva bolyA ke-"he vana devIe ! A mArA anuja baMdhu tamAre zaraNe che, mATe e vidhavatsala puruSanI rakSA karaje." A pramANe kahIne rAma jaLa levA gayA, eTalAmAM hAthamAM dhanuSyane rAkhate, vyAghacarmanA vastrane dhAraNa karatA ane lAMbI dADhIvALo zIkArI thayelo jarAkumAra tyAM Avyo. zIkArane mATe bhamatAM bhamatAM jarAkumAre kRSNane e pramANe sutelA joyA ke jethI teNe mRganI buddhithI tenA caraNataLamAM tIkSaNa bANa mAryuM. bANa vAgatAMja kRSNa vegathI beThA thaI bolyA ke "are ! mane niraparAdhIne chaLa karIne kahyA vinA caraNataLamAM keNe bANa mAryuM ? pUrve kyAre paNa jJAti ane nAma kahyA vagara keIe mane prahAra karyo nathI, mATe je hoya te pitAnuM gotra ane nAma kaho." A pramANene prazna sAMbhaLIne jarAkumAre vRkSanI ghaTAmAM rahIne kahyuM ke "harivaMzarUpI sAgaramAM caMdra jevA dezamAM dazAI vasudevanI strI jAdevInA udarathI janmele jarAkumA2 nAme huM putra chuM. rAma kRSNane agraja baMdhu chuM, ane zrI neminAthanAM vacana sAMbhaLIne kRSNanI rakSA karavAne (mArAthI teno vadha na thAya te mATe) huM ahIM A vanamAM AvyuM chuM. ahIM rahetAM mane bAra varSa thaI gayAM che, paNa Aja sudhI meM ahIM koI manuSyane joyo nathI, mATe Ama bolanArA tame koNa cho te kaho." kRNa bolyA- are puruSavyAdhra baMdhu ! ahI Ava, huM tAre anuja baMdhu kRSNa ja chuM ke jene mATe tuM vanavAsI thayo che. te bAMdhava ! dimohathI ghaNA dara mAgane ulaMghana karanAra pAMthanI jema tAro bAra varSano prayAsa vRthA thayuM che. te sAMbhaLI "zuM A kRSNa che ?' ema bolato jarAkumAra temanI najIka Avyo ane kRSNane joIne tatkALa mUcha pAmyA. pachI mAMDamAMDa saMjJA pAmIne jarAkumAre karUNa svare rUdana karatAM pUchayuM, "are brAta ! A zuM thayuM ! tame ahIM kyAMthI ? zuM dvArikA dahana thaI? zuM yAdavone kSaya thayo ? are ! A tamArI avasthA jotAM nemi
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8muM 353 nAthanI badhI vANI satya thaI hoya tema lAge che. pachI kRSNa badhe vRttAMta kahyo, eTale jarAkumAre rUdana karatAM karatAM kahyuM ke- "are bhAI! meM A zatrune evuM kArya karyuM che. kaniSTha, durdazAmAM mana ane bhrAtRvatsala evA tamane mAravAthI mane narakabhUmimAM paNa sthAna maLavA saMbhava nathI. tamArI rakSA karavAne meM vanavAsa dhAraNa karyo, paNa mane AvI khabara nahi ke vidhie AgaLathI ja mane tamArA kALarUpe kapelo che. te pRthvI ! tuM vivara Apa ke jethI huM A zarIreja narakabhUmimAM jAuM, kAraNake sarva duHkhathI adhika evuM bhrAtRhatyAnuM duHkha AvI paDatAM have ahIM rahevuM te mane narakathI paNa adhika duHkhadAyI che. meM AvuM akArya karyuM te zuM have huM vasudevane putra ke tamAro tAtA ke manakhya paNa thaI zake ? te vakhate sarvajJanuM vacana sAMbhaLI huM marI gayA kema nahI? kAraNa ke tame vidyamAna ja chatAM huM eka sAdhAraNa mANasa kadi marI jAta te tethI zI nyUnatA thaI jAta !" kRSNa bAlyA-"he bhAI! have zeka kare nahIM, vRthA zoka karavAthI sayuM! kAraNa ke tamArAthI ke mArAthI bhavitavyatAnuM ullaMghana thaI zakatuM nathI, tame yAdamAM mAtra eka ja avazeSa che. mATe cirakALa che ane ahIMthI satvara cAlyA jAo, kemake rAma ahIM AvI pahoMcaze te te mArA vadhanA krodhathI tamane mArI nAkhaze. A mAruM kaustubha ratna eMdhANI tarIke laIne tame pAMDenI pAse jAo. temane A satya vRttAMta kaheje, teo jarUra tamane sahAyakArI thaze. tamAre ahIthI avaLe pagale cAlavuM, jethI rAma tamArA pagalAne anusarIne Ave to paNa tamane sadya ekaThA thaI zake nahIM. mArAM vacanathI sarva pAMDene ane bIjAone paNa khamAvaje, kAraNake pUrve mArA ezvaryanA samayamAM meM teone dezapAra karIne kaleza pamADelo che." AvI rIte kRSNa vAraMvAra kahyuM, tethI jarAkumAra kRSNanA caraNamAMthI potAnuM bANa kheMcI kADhI kaustubha ratna laIne tyAMthI cAlyA gayA. jarAkumAranA gayA pachI kRSNa zaraNanI vedanAthI pIDita thayA satA uttarAbhimukhe rahI aMjali jeDIne A pramANe kahevA lAgyA ke "ata bhagavaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhuone mana vacana kAyAthI mAro namaskAra che. vaLI jeNe amArA jevA pApIono tyAga karIne A pRthvI para dharmatIrtha pravartAvyuM, tevA bhagavaMta zrI ariSTanemi parameSThIne mAre namaskAra che. A pramANe kahI tRNanA saMthArApara suI jAnu upara caraNa makI ane vastra oDhIne ciMtavavA lAgyA ke " bhagavAna zrI neminAtha, varadatta vigere gaNadhare, pradyuma, pramukhakumAro ane rUkamiNI vigere mArI strIone dhanya che ke jeo satata saMsA2vAsanA kAraNarUpa gRhavAsane choDI daI dIkSA laIne cAlI nIkaLyA ane A saMsAramAM ja viDaMbanA pAmanArA evA mane dhikkAra che !" A pramANe zubha bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM kRSNanuM aMga sarva taraphathI bhagna thavA lAgyuM ane yamarAjanA sahodara jevo prabaLa vAyu kopa pAmyo, tethI tRSNa, zaka ane ghAtakArI vAyue paDelA kRSNano viveka sarvathA bhraSTa thaI gaye, jethI tatkALa te A pramANe mAThI vicAraNA karavA lAgyA ke "mane janmathI kaI paNa manuSya ke devatAo paNa parAbhava karI zakyA nahotA, tene dvaipAyane kevI mAThI dazAne pamADavA ! ATaluM chatAM paNa je huM tene dekhuM te. 1 nAnA bhAI
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 saga 11 me atyAre paNa UThIne tene aMta lAvuM. mArI pAse te koNa mAtra che ane tenuM rakSaNa karavAne paNa keNu samartha che." A pramANe kSaNamAtra raudradhyAna dhyAtA satA eka sahasa varSanuM AyuSya pUrNa karI mRtyu pAmIne kRSNa nikAcita karmathI upArjana karelI trIjI narake gayA. kRSNavAsudeve soLa varSa kumArapaNAmAM, chappana varSa maMDalikapaNumAM ane navase ne aThayAvIza varSa ardhacakrIpaNAmAM-ema sarva maLIne eka hajAra varSanuM AyuSya zAha dAda // ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye'STame parvaNi dvArikAdAhakRSNAvasAnakIrtano Ea
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 12 mi. baLadevanuM svargagamana ane zrI neminAthanuM nirvANa ahIM rAma mAge apazukana thavAthI mmalita thatAM thatAM kamaLanA patrapuTamAM jaLa laIne satvara kRSNanI pAse AvyA. te vakhate "A sukhe suI gayA che evuM dhArI kSaNavAra teo besI rahyA. eTalAmAM to kRSNavarNa makSikAone tyAM baNabaNatI jeIne temaNe mukha uparathI vastra kheMcI lIdhuM, eTale pitAnA priya baMdhune mRtyu pAmelA joIne chedelA vRkSanI jema rAma mUcha khAI pRthvI para paDyA. pachI kaI prakAre saMjJA pAmIne temaNe mATe siMhanAda karyo ke jethI zIkArI prANIo paNa trAsa pAmI gayA ane badhuM vana kaMpAyamAna thayuM. pachI teo bolyA ke "je pApIe sukhe sutelA mArA A vizvavIra baMdhune mArI nAkhyA che te potAnA AtmAne jaNAve, ane je te kharekhara baLavAnuM hoya te mArI samakSa thAo, paNa khare baLavAn te sutela, pramAdI, bALaka, muni ane strIne kema prahAra kare ?" A pramANe UMce zabde Akroza karatA rAma te vanamAM bhamavA lAgyA, paNa koI manuSya na jaNAvAthI pAchA kRSNanI pAse AvI AliMgana karIne rUdana karavA lAgyA ke"he bhrAta ! hA pRthvImAM advitIya vIra ! hA mArA utsagamAM lAlita thayelA ! hA kaniSTha chatAM paNa guNavaDe jyeSTha! ane hA vizvazreSTha! tame kayAM che ? are vAsudeva ! tame prathama kahetA hatA ke tamArA vinA huM rahI zakato nathI ane A vakhate te sAmo uttara paNa ApatA nathI, te te prIti kayAM gaI? tamane kAMI roSa thayo hoya ane tethI rIsANA che tema lAge che, paNa mAro kAMI paNa aparAdha mane yAda AvatuM nathI. athavA zuM mane jaLa lAvatAM vilaMba thaye te tamane reSa thavAnuM kAraNa che? he bhrAtA ! te kAraNathI tame roSa karyo hoya te ghaTita che, tathApi hamaNAM to beThA thAo, kemake sUrya asta pAme che, tethI A samaya mahAtmAone suvAne nathI." A pramANe pralApa karatAM karatAM rAme te rAtrI nirgamana karI. pAchA prAta:kALe kahevA lAgyA ke "bhAI! beThA thAo, beThA thAo." ema vAraMvAra kahetAM chatAM paNa jyAre kRSNa beThA thayA nahIM tyAre rAma snehathI mohita thaI tene sakaMdha upara caDhAvIne giri vana vigeremAM bhamavA lAgyA. e pramANe nehathI mahita thayA satA kRSNanI mRta kAyAne pratidina puSpAdikathI acana pUjana karatA satA baLarAme cha mAsa nirgamana karyA. tevI rIte aTana karatAM karatAM anukrame varSAkALa AvyuM, eTale pele siddhArtha je deva thaye hatuM, teNe avadhijJAnathI jANyuM ke "mAre brAtRvatsala bhAI baLarAma kRSNanA mRta zarIrane vahana karIne bhame che, mATe huM tyAM jaIne tene bodha ApuM, kemake teNe pUrve mArI pAsethI mAgI lIdhuM che ke, jyAre mane vipatti Ave tyAre tuM deva thAya te AvIne mane bodha karaje." A pramANe vicAra karIne teNe parvata uparathI utarate eka pASANamaya ratha vikavyuM, ane pote tene kauTuMbika banIne viSama evA parvata uparathI utaratA te rathane bhAMgI nAkhe. pachI pite tene sAMdhavAnI mahenata karavA lAgyo. tene pASANane ratha sAMdhato joI baLabhadra bolyA- "are mUrkha ! viSama giri uparathI utaratA jenA khaMDekhaMDa
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 sarga 12 meM thaI gayA che evA A pASANanA rathane sAMdhavAne kema Icche che?" te deve kahyuM, "hajAre yuddhamAM nahIM haNAyele puruSa yuddha vinA marI jAya, ane te je pAcho Ave te A mAre ratha paNa pAcho sajaja thAya." pachI te deve AgaLa jaIne pASANa upara kamaLa ropavA mAMDayA. baLadeve pUchayuM ke "zuM pASANabhUmi upara kamaLavana uge ? devatAe kahyuM, "je A tamAre anuja baMdhu pAcho Avaze A kamaLa paNa pASANa upara ugaze." vaLI tenI AgaLa jaIne te deva eka baLI gayelA vRkSane jaLavaDe siMcavA lAgyA. te joI baLadeve kahyuM ke "zuM dazya thayeluM vRkSa pANI siMcavAthI paNa pharIvAra uge ?" tyAre deve pratyuttara Ape ke je tamArA skaMdha upara raheluM A zaba jIvaze to A vRkSa paNa punaH ugaze.' vaLI te deva AgaLanA bhAgamAM govALa thaI gAyonAM zabanA mukhamAM jIvatI gAyanI jema navIna durvA nAkhavA lAgyo. te joI baLadeve kahyuM ke "are mUDha hadayavALA ! A asthiprAya thayelI gAye zuM tArI ApelI durvAne kayAre paNa caraze?" deva bolyA ke "jo A tamAre anuja baMdhu jIvaze to A mRta gayo durvAne caraze." te sAMbhaLI rAme vicAryuM ke "zuM A mAro anuja baMdhu kharekhara mRtyu pAmela haze ke jethI A judA judA mANase eka sarakheja javAba Ape che." baLadevane vicAra A pramANe sudharelo jANIne tatkALa te devatAe siddhArthanuM rUpa karyuM ane baLarAmanI AgaLa AvIne kahyuM ke "huM tamAre sArathi siddhArtha chuM" ane dIkSA laI mRtyu pAmIne devapaNAne prApta thayo chuM. tame pUrve mArI pAse mAgaNI karI hatI, tethI tamane bodha ApavAne mATe huM ahIM Avyo chuM. nemiprabhue kahyuM hatu ke "jarAkumArathI kRSNanuM mRtyu thaze." te pramANeja thayuM che, kemake sarvajJanuM bhASita kadi paNa anyathA thatuM nathI, ane pitAnuM kaustubha ratna nizAnI tarIke ApIne kRSNa jarAkumArane pAMDenI pAse mokalyo che." baLadeva bolyA- he siddhArtha ! tame ahIM AvIne mane bodha karyo te bahu sAruM karyuM, paNa A bhrAtAnA mRtyuduHkhathI pIDita thayele huM have zuM karuM? te kaho." siddhArtha bole, zrI neminAtha prabhunA vivekI bhrAtA evA je tame, tene have dIkSA vinA bIjuM kAMI paNa karavuM ghaTita nathI. bahu sArUM" ema kahI baLadeve te devatAnI sAthe siMdhu ne samudranA saMgamane sthAnake AvI kRSNanA zarIrane saMskAra karyo. te vakhate baLarAmane dIkSA levAnI IcchAvALA jANIne mahA kRpALu zrI neminAthe eka vidyAdhara munine satvara tyAM mokalyA. rAme temanI pAse dIkSA dIdhI. pachI taMgikA zikhara upara jaIne tIvra tapa karavA lAgyA. tyAM siddhArtha deva temane rakSaka thaIne rahyo. eka vakhate baLarAma muni mA khamaNanA pAraNAne mATe kaI nagaramAM piThA, tyAM keI strI bALakane laIne kUvAne kAMThe UbhI hatI. te rAmanuM atizaya rUpa joIne tene jevAmAM ja vyagra thaI gaI tethI vyagra cittavALI teNIe ghaDAne bAMdhavAnuM doraDuM ghaDAne badale pilA bALakanA kaMThamAM bAMdhyuM. pachI evAmAM te bALakane kuvAmAM nAkhavA mAMDo, tevAmAM baLarAme te joyuM, tethI vicAryuM ke "AvA anarthakArI evA mArA rUpane dhikkAra che! havethI huM kaI paNa gAma ke nagara vigeremAM pesIza nahIM. mAtra vanamAM kASThAdikane levA AvanAra loko pAsethI ja je bhikSA maLaze tethI pAraNuM karIza." A pramANe niradhAra karI te strIne nivArIne baLadeva muni tarata vanamAM cAlyA gayA. tyAM rahIne mAsika pramukha dustapa tapa Acaryo, ane tRNa kASThAdikane vahana karanArA loko pAsethI prAsuka bhAta pANI vaherIne pitAne nirvAha karavA lAgyA.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 357 eka vakhate kASThAdikane laI janArA te le ke e pitApitAnA rAjA pAse jaIne kahyuM ke-kaI devarUpI puruSa A vanamAM tapa kare che. te sAMbhaLI te rAjAone zaMkA thaI ke "zuM amArA rAjyanI IcchAthI te AvuM tapa kare che ke zuM kaI maMtra sAdhe che? mATe cAleke, ApaNe sarve tyAM jaIne tene mArI nAkhIe." AvuM vicArI teo eka sAthe sarvAbhisAre rAmamuni samIpe javA cAlyA. temane AvatA joI tyAM rahelA siddhArtha deve jagatane paNa bhayaMkara evA aneka siMhe vikuLaM. tethI rAjAo Azcarya sAthe bhaya pAmI baLarAma munine namIne pitAne sthAnake pAchA gayA. tyArathI baLabhadra "narasiMha evA nAme prakhyAta thayA. vanamAM tapasyA karatA evA baLabhadra muninI dharmadezanAthI pratibodha pAmIne ghaNuM siMha vyAghAdika prANIo zAMtine pAmI gayA. temAMthI keTalAeka zrAvaka thayA, keTalAka bhadvikabhAvI thayA, keTalAka kAyotsarga karavA lAgyA ane keTalAke anazana aMgIkAra karyuM, teo mAMsAhArathI taddana nivRtta thaIne tiryaMcarUpadhArI rAmamuninA ziSya hoya tema temanA pAripArthaka thayA. temAM pUrva bhavane saMbaMdhI eka mRga jAtismaraNa pAmIne ati saMvegavALo thaIne temano sadAne sahacara thayo. rAmamunine niraMtara upAsanA karanAre te mRga vanamAM bhamate ane kASThAdikane levA AvanAranI zodha karate. teone zodhyA pachI te rAmamunine dhyAna dharatA jete, eTale te temanA caraNamAM mastaka namAvIne bhikSA ApanAra ahIM che ema jaNAvato. rAmamuni tenA AgrahathI tarataja dhyAna mUkIne te haraNane AgaLa karI tenI sAthe bhikSA mAgavA nIkaLatA. anyadA keTalAka rathakAro uttama kAThe levAne mATe te vanamAM AvyA, teoe ghaNuM saraLa vRkSa chedyAM. temane joIne te mRgale sadya rAmamunine jaNAvyuM, eTale tenA AgrahathI te mahAmuni dhyAnamAMthI jAgrata thayA, ane te rathakAre bhejana karavA beThA hatA te vakhate te muni te mRgane AgaLa karIne mA khamaNanA pAraNAne mATe bhikSA levA sArU tyAM gayA. te rathakArono je agresara hatuM te baLadeva munine joIne ghaNe harSa pAmyo ane vicAravA lAgyuM ke "aho A araNyamAM sAkSAt kalpavRkSa jevA A kaI muni che. aha kevuM emanuM rUpa! kevuM teja ! ane kevI mahAna samatA ! A munirUpa atithi maLavAthI huM te kRtArtha thayo." A pramANe ciMtavIne te rathakAra pAMca aMge bhUmino sparza karI (paMcAMga praNAma karI) temane bhAta pANI ApavA AvyA. te vakhate baLarAma munie vicAryuM ke "A zuddha buddhivALo zrAvaka che, tethI ja je kAryavaDe svarganuM phaLa upArjana thaI zake evI A bhikSA mane ApavAne udyakta thayela che, tethI je huM A bhikSA nahIM lauM te enI sadagatimAM meM aMtarAya karele gaNAze. mATe huM A bhikSA grahaNa karUM.' A pramANe vicArI karUNAnA kSIrasAgara evA te muni je ke pitAnA zarIramAM paNa nirapekSa hatA te paNa temaNe tenI pAsethI bhikSA grahaNa karI. pele maga manine ane vanane chedanArA rathakArane joIne makha UMcuM karI netramAM azra lAvIne ciMtavavA lAgyo ke "ahe tapanA te eka AzrayabhUta ane zarIrane viSe paNa niHspRha evA A mahAmuni kharekhara kRpAnidhi che ke jemaNe A rathakAranI upara anugraha karyo, ane aho! A vanane chedanAra rathakArane paNa dhanya che ke jeNe A bhagavaMta mahAmunine annapAnathI pratilAbhita karIne pitAnA manuSyajanmanuM mahAphaLa prApta karyuM. mAtra huM ja 1 sarva prakAranI yuddhanI sAmagrI sahita.
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 saga 12 me eka maMdabhAgI chuM ke je e mahAtapa karavAnuM ke AvA munine pratilAbhita karavAne samartha nathI, tethI tiryacapaNAthI dUSita evA mane dhikkAra che !" AvI rIte te traNe jaNa jevA mAM dharmadhyAnamAM tatpara thaIne rahyA hatA, tevAmAM teo je vRkSa nIce UbhA hatA te vRkSane adha bhAga chede hovAthI meTA pavanathI bAkIno bhAga bhAMgI jaIne te vRkSa temanA upara paDyuM. te paDavAthI te traNe tatkALa mRtyu pAmyA ane brahmadevalekane viSe padmottara nAmanA vimAnamAM traNe devatA thayA. rAma se varSa sudhI dIkSA paryAya pALIne svarge gayA. tyAM utpanna thatAMja avadhijJAnavaDe jevAthI trIjA narakamAM rahelA kRSNane temaNe dIThA, tethI brAtRnehathI mehita evA baLarAma deva uttarakriya zarIra karI kRSNanI pAse AvyA, ane kRSNane AliMgana karIne bolyA ke "he bhAI! huM tamArA bhAI rAma chuM, ane tamArI rakSA karavA mATe brahmadevakathI ahIM Avyo chuM, mATe kahe, tamArI prItine mATe huM zuM karuM ? A pramANe kahIne teNe karavaDe kaNane upADayA, eTale te pArAnI jema vizIrNa thaI thaIne pRthvI para paDayA ane pAchA maLI gayA. pachI kRSNa prathama AliMganathI ja jANelA ane pachI potAnuM nAma kahevAthI ne uddhAra karavAthI barAbara oLakhelA evA rAmane uThIne saMbhramathI namaskAra karyo. baLarAma bAlyA ke "he bhrAtA ! zrI neminAthe pUrva kahyuM hatuM ke viSayasukha ane du:khane ja ApanAra che, te tamArA saMbaMdhamAM hamaNAM pratyakSa thayuM che. he hari! karma thI niyaMtrita thayelA evA tamane svargamAM laI javAne te huM samartha nathI, tethI tamArA mananI prItine mATe huM tamArI pAse rahevA IcchuM chuM. kRSNa kahyuM ke "he bhrAtA ! tamArA ahIM rahevAthI paNa mane zuM lAbha thavAnuM che? kemake tame chatAM mAre to narakanuM AyuSya jeTaluM bAMdhyuM che teTaluM bhegavavuM ja paDaze, mATe Apane ahIM rahevAnI jarUra nathI. mane narakamAM upajavAnI pIDA karatAM mArI AvI avasthA jene zatruone hapa ane sahadone glAni thaI che te ja vadhAre du:kha Ape che, mATe he bhAI ! tame bharatakSetramAM jAo ane tyAM cakra, zAga dhanuSya, zaMkha ane gadAne dharanAra, pItAMbara dhAraNa karanAra ane garUDanA cinhavALA mane vimAnamAM beThelA batAve, ane mArI sAthe ja nIlAMbarane dharanArA, tAla vRkSanA cinhavALA ane haLa tathA muzaLane hathiyAra tarIke rAkhanArA evA tamane paNa sthAne sthAne batAve, jethI 'adyApi paNa rAma kRSNa avinadharapaNe svecchAe vihAra karatA satA vidyamAna che evI lokomAM ghUSaNa phelAya, ane pUrve thayelA ApaNe tiraskArane bAdha thAya." A pramANenAM kRSNanAM kathanane svIkArIne rAme bharatakSetramAM AvI tenA kahyA pramANenA bane rUpa sarva ThekANe batAvyAM ane UMce vare uddaghoSaNA karI ke he loko ! tame amArI bhItI pratimA karIne utkRSTa devatAnI buddhie AdarapUrvaka tenI pUjA karo. ame ja A jagatanI utpatti, sthiti ane saMhAranA karanArA chIe. ama devalokamAMthI ahI AvIe chIe ane vecchAthI pAchA devalokamAM jaIe chIe. ame ja dvArakA racI hatI ane svargamAM javAnI IcchAthI pAchI ame ja saM harI lIdhI che. amArA sivAya bIjo koI kartA hartA nathI, ame ja svargalokanA A panArA chIe." A pramANenI temanI vANIthI sarva loko zahere zaheramAM ane gAme gAmamAM rAma kRSNanI pratimA karIne pUjavA lAgyA. baLarAma devatA jeo temanI pratimAnI pUjA kare temane mATe udaya ApavA lAgyA, tethI sarva loke tenA vizeSa prakAre bhakta thayA. A pramANe rAme potAnA bhAI kRSNanAM vacana pramANe AkhA bharatakSetramAM pitAnI kIti ane pUjA phelAvI. pachI te nAnA bhAInA duHkhe kacavAtA mane brahmadevalokamAM gayA.
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 8 muM 359. ahIM jarAkumAra pAMDenI pAse Avyo ane kRSNanuM kaustubha rana ApIne dvArakA nagarInA dAha vigerenI sarva vArtA kahI saMbhaLAvI. teo te vAta sAMbhaLIne sadya zokamagna thaI gayA, ane sahodara baMdhunI jema teoe eka varSa sudhI kRSNanI pratikriyA karI. pachI teone dIkSA levAnI IcchAvALA jANIne zrI neminAthe caturgAnI evA dhama zeSa nAmanA munine pAMca munienI sAthe tyAM mokalyA. temanA AvavAthI jarAkumArane rAjya upara besADI pAMDavoe dropadI sahita te muninI pAse dIkSA lIdhI, ane temaNe abhigraha sahita tapa AraMbhya. bhIme e abhigraha karyo ke jo koI bhAlAnA agra bhAgathI uMcha (bhikSA) Apaze, te ja huM grahaNa karIza." e abhigraha cha mAse pUro tha, dvAdazAMgadhArI te pAMDavo anukrame pRthvI para vihAra karatA karatA zrI neminAtha prabhune vAMdavAnI utkaMThAe cAlyA. zrI neminAtha prabhue madhya deza vigeremAM vihAra karI. uttara dizAmAM rAjapura vigere zaheramAM vihAra karI, tyAMthI phrImAna giri upara jaI AvI, temaja aneka pleccha dezamAM paNa vihAra karIne ghaNA rAjAo ane maMtrIone pratibaMdha karyo. vizvanA mahane haranAra prabhu Arya anArya dezamAM vihAra karI pAchA hImAna giri upara AvyA, ane tyAMthI pAchA kirAta dezamAM vicaryA. hImAna giri parathI utarI dakSiNA patha dezamAM AvyA, ane tyAM sUryanI jema bhavya prANIrUpa kamaLavanane baMdha karyo. kevaLajJAnathI mAMDIne vihAra karatA prabhune aDhAra hajAra mahAtmA sAdhuo, cALIza hajAra - buddhimAnuM sAdhvIo,cAraso caudapUrvadhArI, paMdaraso avadhijJAnI, teTalA ja vaikriya labdhivALA, teTaloja kevaLajJAnI, eka hajA2 mana:parya vijJAnI, A Thase vAdelabdhavALA, eka lAkha ne egaNatera hajAra zrAvako ane traNa lAkha ne ogaNacALIza hajAra zrAvikAo-eTale parivAra thayo. eTalA parivArathI paravArelA, aneka mura, asura ane rAjAoe yukta thayelA prabhu pitAno nirvANu samaya najIka jANIne raivatagiri upara padhAryA. tyAM Indroe racelA samavasaraNamAM besIne prabhue sarva jenA anugrahanI IcchAthI chellI dezanA ApI. te dezanAthI pratibodha pAmIne keTalAke dIkSA lIdhI, keTalAka zrAvaka thayA ane keTalAka bhadrikabhAvI thayA. pachI pAMcaso ne chatrIza munienI sAthe prabhue eka mahInAnuM pAdapapagama anazana karyuM, ane ASADha mAsanI zukala aSTamIe citrA nakSatramAM sAyaMkALe zailezIdhyAnane prApta thayelA prabhu te munionI sAthe nirvANapadane prApta thayA. pradyumna ane zAMba vigere kumAra, kRSNanI AThe paTTarANIo, bhagavaMtanA baMdhuo, bIjA paNa ghaNA vratadhArI munio ane rAjImatI vigere sAdhvIo avyayapadane prApta thayAM. rathanemie cAra varSa gRhasthapaNAmAM, eka varSa chadmasthapaNAmAM ane pAMcaso varSa kevaLIpaNumAM ema sarva maLIne navaso ne eka varSanuM AyuSya paripUrNa karyuM. eja pramANe kaumArAvasthA, chadmasthAvasthA ane kevaLIavasthAne vibhAge karIne rAjImatIe paNa eTaluM ja AyuSya bhogavyuM. zivAdevI ane samudravijaya rAjA mAhedra devalokamAM gayA, ane bIjA dazArdo mahaddhika devapaNAne prApta thayA. kaumArapaNAmAM traNa varSa ane chadmastha tathA kevaLapaNamAM sAtaso varSa-ema eka hajAra varSanuM AyuSya zrI neminAtha bhagavaMte bhogavyuM. zrI neminAtha prabhunA nirvANa pachI pAMca lAkha varSa vItyAM tyAre zrI neminAtha prabhunuM nirvANa thayuM. 1 bhikSA vizeSa,
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 saga 12 mo bhagavaMta nirvANa pAmyA eTale zakaIMdranI AjJAthI kubere eka zibikA vikuva, ane zakaI vidhipUrvaka prabhunA aMganI pUjA karIne pote ja te zibikAmAM prabhune padharAvyA. devatAoe naiRtya dizAmAM ratanazilA upara gozIrSacaMdananAM kASThanI citA racI. IdrA prabhunI zibikAne upADIne tyAM lAvyA, ane zrI nemiprabhunA zarIrane citAmAM padharAvyuM. IdranI AjJAthI agnikumAroe te citAmAM agni utpanna karyo, ane vAyukumAroe satvara te agnine prajvalita karyo. temano deha dagdha thayA pachI kSIrasAgaranA jaLathI devee agnine bujhAvI dIdho. eTale zaka ane IzAna vigere Idroe prabhunI dADhAo grahaNa karI. bAkInAM asthi devatAoe lIdhAM, devIoe temanAM puSpa lIdhAM, rAjAoe vastro lIdhAM ane lekee bhasma grahaNa karI. prabhunA saMskAravALI vaiDUryamaNinI zilA upara I pitAnA vajathI prabhunAM lakSaNa ane nAma lakhyA pachI te zilA upara zrI neminAthanI pratimA sahita eka pavitra ramaitya karAvyuM. A pramANe sarva kriyA karIne zakrAdika devatAo pitApitAne sthAnake gayA. ahIM pAMDe vihAra karatAM karatAM hastakalpa nagare AvyA, tyAM teo paraspara prItithI kahevA lAgyA ke "have ahIMthI raivatAcala giri mAtra bAra yojana dUra che, tethI kAle prAtaHkALe zrI neminAthanA darzana karIne ja ApaNe mAsika tapanuM pAraNuM karazuM." evAmAM te loko pAsethI temaNe sAMbhaLyuM ke "bhagavAna zrI neminAtha pitAnA te te sAdhuonI sAthe nirvANapadane pAmyA. te sAMbhaLatAM ja moTe zeka karatAM teo siddhAcaLa giri upara AvyA ane tyAM anazana karI kevaLajJAna pAmIne mokSapadane pAmyA. sAdhvI draupadI mRtyu pAmIne paramaddhinA dhAmarUpa brahma devalekamAM gayAM. - A parvamAM atula tejavALA bAvIsamA tIrthakara, navamA vAsudeva, baLadeva ane prativAsudeva e cAra puruSanAM caritranuM kIrtana kareluM che. siddhAMta daSTie avakatAM temAMthI eka puruSanuM caritra paNa je kAne sAMbhaLavAmAM Ave to te traNe lokamAM paNa vismayakArI lAge tevuM che. Haa893888888888888888888888 // ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite ___ mahAkAvye'STame parvaNi baladevasvargagamanazrIneminAtha nivArano nAma ziH sadA 22 | SSB BER&BBXX100800388*8*80*80 6 samApta cedaM aSTama parva
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI triSaSTi zalAkA puruSa caritra parva navamuM saga 1 lo zrI brahmadatta cakravartInuM caritra zrI neminAtha prabhune namaskAra karIne temanA tIrthamAM utpanna thayelA brahmadatta cakravatInuM caritra have kahevAmAM Avaze. A jabUdvIpamAM bharatakSetrane viSe sAketapura nAme nagara che. temAM pUrve caMdrAvata nAme rAjAne municaMdra nAme eka putra hatA. teNe kAmagathI nirveda pAmIne bhAravAhI mANasa jema bhArane tyajI de tema saMsArane tyajIne sAgaracaMdra nAmanA muninI pAse vrata grahaNa karyuM. eka vakhata jagatane pUjavA yogya evI dIkSAne pAlana karatA te muni gurUnI sAthe dezAMtaramAM vihAra karavA cAlyA. mArgamAM bhikSAne mATe te eka gAmamAM gayA. tyAM te rokAvAthI ane sAthanA cAlyA javAthI cUthamAMthI judA paDelA mRgalAnI jema te sArthabhraSTa thaI ne aTavImAM bhaTakavA lAgyA. tyAM sudhI ane tRSAthI AkrAMta thaIne te glAni pAmI gayA. tevAmAM temane cAra govALe maLyA, temaNe bAMdhavanI jema temanI sevA karI. munie temanA upakArane mATe dharma dezanA ApI, kemake "satapuruSe apakArI upara paNa kRpA kare che, te upakArI upara to zA mATe na kare ?" jANe caturvidha dharmanI cAre mUrti hoya tevA samatAvALA te cAre jaNAe temanI dezanA sALIne temanI pAse dIkSA lIdhI. te cAre munioe samyapha prakAre vrata pAlana karyuM, paraMtu temAMthI be jaNe dharmanI jugupsA karI. "prANIonI manovRtti vicitra che." teoe jo ke dharmanI jugupsA karI tathApi te paNa tapasyAnA prabhAvathI devalokamAM gayA, kAraNa ke "eka divasanuM tapa paNa svargane mATe thAya che." devalokamAMthI yuvIne te banne jaNa dazapura nagaramAM zAMDilya nAmanA brAhmaNanI jayavatI nAmanI dAsIthI yugalaputrapaNe utpanna thayA. anukrame teo yauvanavayane prApta thayA, eTale pitAnI AjJAthI teo kSetranI rakSA karavAne gayA. "dAsIputronuM e kAma ja che." rAtre teo kSetramAM suI gayA hatA, tevAmAM vaDanA keTaramAMthI nIkaLIne yamarAjano baMdhu hoya tevA kRSNa sarpe te bannemAMthI ekane deza karyo. pachI te sarpanI bIjo bhAI zodha karavA lAgyuM, eTale jANe pUrvanuM vera hoya tema te duSTa sarSe tene paNa daMza karyo. tenA daMzane pratIkAra na thavAthI te bicArA mRtyu pAmI gayA, ane manuSyapaNAmAM jema AvyA hatA temaja pAchA cAlyA gayA. temanA niSphaLa janmane dhikkAra che! tyAMthI mRtyu pAmIne kAliMjara girinA zikhara upara eka mRgalInA udarathI teo be mRgarUpe utpanna thayA. te banane prItithI sAthe pharatA hatA, tevAmAM eka zIkArIe ekaja bANavaDe samakALe temane 46
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 saga 1 lo mArI nAkhyA. tyAMthI mRtyu pAmIne gaMgAnadInA kinAre eka rAjahaMsInA udarathI pUrvanI jema jugaLIArUpe utpanna thayA. eka vakhate teo sAthe krIDA karatA hatA, tevAmAM kaI DhImare jALa pAtharI temAM pakaDI laI grIvA bhAMgIne temane mArI nAkhyA. "dharmahInanI prAce evIja gati hoya che." tyAMthI mRtyu pAmIne kAzIpurImAM bhUtadatta nAmanA samRddhimAna caMDALane ghera citra ane saMbhUta nAme be putra paNe utpanna thayA. teone paraspara atyaMta neha hovAthI teo kadi paNa judA paDatA nahIM. nakha ane mAMsa jevo daDha temane saMbaMdha hate. te samaye te vArANasI nagarImAM zekha nAme rAjA hate. ane tene namuci nAme pradhAna hatA. eka vakhate te namuci pradhAna moTA aparAdhamAM Avyo, tethI rAjAe tene gupta rIte mArI nAkhavA sArU bhUtadatta caMDALane seMpI dIdhuM. teNe namucine kahyuM ke "jo tu mArA putrone bhUmigRha (bhecarA)mAM rahIne gupta rIte bhaNAva te huM mArA AtmAnI jema tArI guptapaNe rakSA karUM." namucie mAtaMgapatinuM te vacana kabula karyuM, kemake "mANasa jIvitane mATe na kare tevuM kAMI nathI." pachI namuci citra ane saMbhUtane vicitra kaLAono abhyAsa karAvavA lAge. keTaleka divase anurAgI thayelI te caMDALanI strInI sAthe ramavA lAgyo. te vAta jANavAmAM AvatAM bhUtado tene mAravAno nizcaya karyo. "pitAnI strI sAthe vyabhicAra karanArA vyabhicArIne deSa keNa sahana kare ?" te vAtanI citra saMbhUtane khabara paDavAthI te caMDALanA putroe bhaya batAvI namucine nasADI mUkyo. tenA prANarakSaNarUpa vidyAbhyAsanI dakSiNa teoe ApI. tyAMthI nAsIne te namuci hastinApuramAM AvyA. tyAM sanakumAra cakrIe pitAne pradhAna karyo, ahIM citra ane saMbhUta navayauvana vayane prApta thayA, eTale teo jANe azvinIkumAra kaI hetuthI pRthvI para AvyA hoya tevA dekhAvA lAgyA. hAhA ane hUhU gaMdharvane paNa upahAsya kare tevuM ati madhura gIta teo gAvA lAgyA, ane nArada tathA tuMbarUne paNa tiraskAra kare evI vINA vagADavA lAgyA, jyAre teo gItaprabaMdhane anusarIne ati spaSTa evA sAta svaronI vINA vagADatA hatA, tyAre kinaro paNa temanA kiMkara thaI jatA hatA. dhIra ghoSaNAthI mRdaMgane vagADatA tyAre muralIne nAda karanArA kRSNanI paNa viDaMbanA karatA hatA. zaMkara, pArvatI, urvazI, raMbhA, muMjakezI ane tittamAM paNa je nATane jANatI na hatI, te nATayane teo abhinaya karatA hatA. sarva gAMdharvanuM sarvasva ane vizvane kAmaNarUpa apUrva saMgIta prakAza karatAM teoe sarvanA mananuM haraNa karyuM. eka vakhate te nagarImAM madanotsava pravaryo, eTale nagarajano saMgItanA rasika thaIne nagara bahAra nIkaLyA. te vakhate citra ane saMbhUta paNa gAtA gAtA te tarapha nIkaLyA. temanA gItathI AkarSAIne mRgalAnI jema purajano ekaThA thayA. te vakhate keIe rAjA pAse AvIne kahyuM ke "be caMDALe e ApaNA nagarajanone gItathI AkarSIne pitAnI jevA malina karI nAkhyA che. tatkALa rAjAe keTavALane bolAvIne ApapUrvaka hukama karyo ke "e be caMDALane nagarInA keI paNa pradezamAM pesavA devA nahIM." koTavALe temane khabara ApavAthI teo te divasathI vArANasIthI dUra ja rahevA lAgyA. eka vakhate vArANasImAM kaumudI utsava pravarte, eTale idriyanI capaLatAthI teoe rAjAnA zAsananuM ullaMghana karIne bhamara jema hAthInA gaMDasthaLa para praveza kare tema te nagarImAM praveza karyo. sarva aMga para burakha nAMkhIne utsavane jotAM cAranI jema AkhI nagarImAM teo chAnI rIte pharavA lAgyA. pharatAM pharatAM jema ziyALa bIjA ziyALanA zabda sAthe meLavIne bele tema nagarajanonAM gIta sAthe
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 363 pitAnA svarane meLavIne teo tArasvare gAvA lAgyA, kemake "bhavitavyatAnuM ullaMghana karavuM azakya che." kAnane atyaMta madhura lAge evuM temanuM gIta sAMbhaLIne madha para mAkhIonI jema yuvAna nagarajano temanI pharatA pharI vaLyA. pachI "A be jaNA keLu che? te jANavAne mATe lokoe temanA zarIra parathI burakhA kheMcI lIdhA, eTale "are A te pelA caMDALa che' ema AkSepapUrvaka teo belI UThayA. pachI nagarajanoe lAkaDI ane DhekhALAthI temane kuTavA mAMDayA; eTale gharamAMthI zvAnanI jema teo Doka nIcI karIne nagaramAMthI nIkaLI gayA. lekee temaja bALakonA samUhe mArelA teo pagale pagale khalita thatAM mAMDamAMDa gaMbhIra udyAnamAM AvyA. tyAM sthita thaIne teo vicAra karavA lAgyA ke "sarSe suM ghelA dudhanI jema hInajAtithI duSita evAM ApaNAM kaLA, kauzalya ane rUpa vigerene dhikkAra che ! ApaNe yAyana vigere guNathI karelo upakAra ApaNane apakArarUpa thaI paDe. zAMtikArya karatAM ulaTe vetALa utpanna thaye; paraMtu ApaNAmAM rahela kaLA, lAvaNya ane rUpa ApaNA A zarIra sAthe ekarUpa thaI gayAM che; ane sarva anarthanuM kAraNe A zarIra ja che, mATe tene keI paNa rIte tRNanI jema tyajI daIe." A nizcaya karI prANa choDavAmAM tatpara thayelA teo jANe sAkSAt mRtyune jevA jatA hoya tema dakSiNa dizA tarapha cAlyA. ghaNe dUra jatAM eka moTe giri temanA jevAmAM AvyuM. te eTale UMce hatuM ke jenA upara caDhavAthI pRthvI para rahelA meTA hAthIo paNa baccAM jevA dekhAtA hatA. pachI bhRgupAta (bheravajava) karavAnI IcchAe teo tenI upara caDhaLyA, tyAM guNanA jaMgamagirirUpa eka mahAmuni temane jovAmAM AvyA. varSAkALanA meghanI jema girizikhara para rahelA te munine joIne temanA saMtAno prasAra nAza pAmI gaye. pachI AnaMdAzrunA miSathI jANe pUrvanA duHkhane choDI detA hoya tema teo bhramaranI jema sadya temanA caraNakamaLamAM paDayA. munie dhyAnane samApta karIne temane kahyuM ke "tame be keNa cho ? ane ahIM kema AvyA cho ?" teoe pitAnI sarva vRttAMta munine kahI saMbhaLAvyuM. muni belyA ke "bhRgupata karavAthI tamArA zarIrane nAza thaze, paNa seMkaDe janmathI upArjana karelA tamArA azubha karmano kAMI nAza thaze nahIM. je tamAre A zarIrano tyAga karI hoya te svarga ane mokSAdinA kAraNarUpa parama tapa tapIne e zarIranuM phaLa grahaNa kare." ItyAdika dezanAvAkyarUpa amRtathI jemanAM mana dhevAIne nirmaLa thayAM che evA te baMnee tatkALa te muni pAse yatidharma grahaNa karyo. anukrame zAstronuM adhyayana karIne teo gItArtha thayA. "manasvI jano jene grahaNa karavAmAM Adara kare temanuM grahaNa kema na thAya ?" cha, aThThama vigere ati dustapa tapIne temaNe pUrva kamanI sAthe pitAnA zarIrane zeSavI nAkhyuM. pachI zahere zahera ane gAme gAma vihAra karatA teo anyadA hastinApura samIpe AvyA. tyAM nagara bahAra udyAnamAM rahIne teoe dustapa tapa karavA mAMDayuM. "zAMta cittavALA manuSyane saMganI bhUmi paNa tapasyAne mATe thAya che." eka vakhate jANe zarIradhArI yatidharma hoya tevA saMbhUta munie mAsakSamaNane pAraNe hastinApuramAM bhikSA mAgavAne mATe praveza karyo. IsamitipUrvaka gheraghera bhamatA te muni mArgamAM namuci maMtrIne jovAmAM AvyA, eTale "A caMDALano putra mAre vRttAMta jAhera karaze" ema maMtrInA cittamAM ciMtA utpanna thaI, kAraNa ke pApI jane sarva ThekANe zakti hoya che. pachI "jyAMsudhI A mArA marmane prakAzita na kare tyAM sudhImAM tene huM nagara
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 sarga 1 le bahAra kADhI mUkAvuM" e vicAra karIne pitAnA sevakone tene nagaranI bahAra kADhI mUkavAnI AjJA karI, eTale te sevako e maMtrInA te pUrvopakArIne mAravAno AraMbha karyo. "durjana upara upakAra kare te sapane dudha pAvA jevuM che.' jema dhAnyanA puMjane kuTe tema te sevaka e munine kuTayA, eTale te tyAMthI upavanamAM javA mATe utAvaLe cAlyA, tathApi teoe temane choDavA nahIM, eTale nirupAca evA munine zAMta chatAM paNa kapa caDhayo. kemake "agninA tApathI zItaLa jaLa paNa uSNa thAya che." tatkALa muninAM mukhamAMthI akALe utpanna thayelA meghamAMthI vijaLInI jema tejalezyA utpanna thaI. te vIjaLInA maMDaLanI jema AkAzane prakAzatI meTI moTI jvALAothI ullAsa pAmavA lAgI. A pramANe kepathI tejalezyAne dhAraNa karatA munine prasanna karavAne mATe nagarajano bhayathI ane kautukathI tyAM AvyA. rAjA sanaskumAra paNa te vAta sAMbhaLIne tatkALa tyAM AvyA, kemake "saddabuddhivALA puruSe jyAMthI agni uThe tyAMthI ja bujhAvI devuM joIe." rAjA saMbhUtamunine namaskAra karI bolyA ke "he bhagavan! tamane Ama karavuM zuM ghaTita che? "caMdrakAMta maNi sUryanAM kiraNothI tape te paNa te potAnI zItaLa kAMtine choDato nathI." A sevako e tamAre je aparAdha karyo, tethI tamane kepa thavAno saMbhava che, kemake kSIrasAgaranuM mathana karatAM paNa zuM kAlakUTa viSa utpanna nathI thayuM ? paraMtu saMpurUSone krodha durjananA neha jevo hoya che, eTale ke puruSone krodha thAya ja nahIM, thAya te te lAMbe kALa rahe nahI ane je kadApi rahe te paNa te niSphaLa thAya, tenuM phaLa bese nahIM. te viSe tamane vadhAre zuM kahevuM? huM to tamane prArthanA karIne kahuM chuM ke have ko5 choDI de, kemake tamArA jevA puruSe apakArImAM ne upakArImAM bannemAM samadaSTivALA hoya che." e samaye A khabara jANIne citramuni bhadrahastInI jema madhura bhASaNavaDe zAMta karavAne mATe saMbhUtamuni pAse AvyA. pachI meghanA jaLanA pUrathI jema parvatane dAvAnaLa zamI jAya tema citramuninAM zAstrAnusArI vacanothI saMbhUtamunano kopa zAMta thaI gaye. tIvra kopa ane tapathI mukta thayelA te mahAmuni kSayathI paNInA caMdranI jema prasannatAne prApta thayA. pachI sarva leke temane vaMdanA karI khamAvIne tyAMthI pAchA pharyA. eTale citramuni saMbhUtamunine udyAnamAM laI gayA. tyAM gayA pachI teo pazcAttApa karavA lAgyA ke "mAtra AhArane mATe ghera ghera pharavAthI moTuM duHkha prApta thAya che, A zarIra AhAravaDe poSaNa karyA chatAM paNa pariNAme nAzavaMta che, tyAre rogIone zarIranI ke AhAranI zI jarUra che?" Ave cittamAM nizcaya karI saMlekhanApUrvaka baMne munioe catuvidha AhAranAM paccakhANa karyA. - ahIM rAjA sanakumAre AjJA karI ke "huM chatAM te sAdhune parAbhava jeNe karyo tene zodhI lAve." eTale koIe AvIne namuci maMtrI viSe sUcanA karI dIdhI. "pUjya jananI je pUjA karato nathI paNa ulaTA haNe che te mahApApI che." ema kahI rAjAe namUcine caranI peThe bAMdhIne maMgAvyA. pachI "havethI bIje kaI AvI rIte sAdhuno parAbhava kare nahIM ema vicArI zuddha buddhivALA sanaskumAra cakI nagaranA madhyamAM thaIne tene bAMdhelI sthitimAM maninI pAse lAvyA. namatA mugaTanAM 2nanI kAMtithI pRthvIne jaLamayI karatA rAjAe bane munine vaMdanA karI, eTale DAbA hAthamAM rAkhelI mukhavastrikAvaDe mukhane DhAMkatA ane dakSiNa bhujAne uMcA karatA bane muni bolyA ke "je aparAdhI hoya che te potAnI meLe tenA karmanA phaLanuM bhAjana thAya che." pachI sanaskumAre te munine namuci maMtrIne batAvyo, eTale te badhela namuci garUDanA sarSanI jema sanakumArathI paMcavane megya
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva mu evI bhUmikAne prApta thaye hato tene munie choDAvI dIdhe, tethI e karmacaMDALane jAticaMDALanI jema rAjAe nagara bahAra kADhI mUkyA, kemake "gurUnuM zAsana mAnavA gya che.' pachI cosaTha hajAra sapatnIone parivAra laIne te cakravattInuM strIratna sunaMdA munine vAMdavA mATe AvI. tyAM saMbhUtamuninA caraNakamaLamAM kezane lulita karatI ane mukhathI pRthvIne caMdravALI racatI sunaMdA temane namI paDI. te rAjaramaNInA kezane sparza thatAM saMbhUtamuni tatkALa romAMcita thaI gayA kAraNa ke "kAmadeva niraMtara chIne ja zodhanAro che." pachI rAjA sanaskumAra te munirAjanI AjJA laIne aMtaHpura sahita tyAMthI pitAne sthAnake gayA. temanA gayA pachI kAmarAgathI parAbhava pAmelA saMbhUtamunie A pramANe niyANuM bAMdhyuM ke "jo A mArA karelA duSkara tapanuM phaLa hoya te huM bhAvI janmamAM AvA strIratnano pati thAuM.' citramuni bolyA ke "are bhadra ! A mokSadAyaka tapanuM phaLa AvuM kema Icche che ? mukuTane cezya evA ratna karIne caraNapITha kema banAve che ? mehathI kareluM A niyANuM haju paNa tame choDI dyo ane tamAruM te duSkRta mithyA thAo, kemake tamArA jevA manuSyo mehathI muMjhAI jatA nathI." A pramANe citra sAdhue temane ghaNA vAryA, to paNa saMbhUtamunie potAnuM niyANuM choDayuM nahIM. "aho ! viSayecchA mahA baLavAna che !" pachI banne muni paripUrNa anazanane pALI Ayukarmano kSaya thatAM mRtyu pAmIne saudharmadevalokanA suMdara nAmanA vimAnamAM devatA thayA. citrano jIva pahelA devalokamAMthI cyavI purImatAla nagaramAM eka dhanADhaya vaNikane putra thayo. ane saMbhUtane jIva tyAMthI vI kAMpilya nagaranA brahmarAjA strI culanI devInA udaramAM avataryo. cauda mahAsvapnoe jene cakravartIne vaibhava sUcavela che e te suvarNanA jevA varNavALe ane sAta dhanuSya UMcI kAyAvALe thayo. brahmanA jevA AnaMdathI brahmarAjAe brahmAMDamAM brahmadatta evuM tenuM nAma pADyuM. jagatanA netrarUpI kumudane harSa Apate ane kaLAnA kalApathI poSaNa thato te nirmaLa caMdranI jema vadhavA lAge. brahmAne jema cAra mukha hoya che tema te brahArAjAne cA2 priya mitra hatA. temAM pahele kAzI dezane rAjA kaTaka, bIjo hastinApurane rAjA karNarUdatta, trIje kozala dezano rAjA dIrgha ane cotho caMpA nagarIne rAjA puSpagUla hatuM. te pAMca mitro snehathI naMdanavanamAM kalpavRkSonI jema potAnA aMta:pura sAthe eka ekanA nagaramAM eka eka varSa rahetA hatA. anyadA teo vArA pramANe brahmarAjAnA nagaramAM ekaThA thayA. tyAM krIDA karatAM temane keTaleka kALa cAle gayo. brahmadattane bAra varSa pUrNa thayAM te samayamAM brahmarAjA mastakanI vedanAthI paralokane prApta thaye. brahmarAjAnI uttarakriyA karIne mUrtimAna cAra upAya jevA te kaTaka vigere cAra mitre A pramANe vicAra karavA lAgyA, "ApaNA mitra brahmarAjAne kumAra A brahmadatta jyAM sudhI bALaka che tyAM sudhI ApaNe eka eka jaNAe eka eka varSa paheregIranI jema tenA ane rAjyanA rakSaka thaIne ahIM rahevuM yogya che. Avo nirNaya thavAthI prathama dIrgha rAjA te mitranA rAjyanI rakSA karavAne rahyo ane bIjA traNe rAjAo potapotAnA rAjayamAM cAlyA gayA. pachI buddhibhraSTa thayele dIrgharAjA rakSaka vagaranA kSetrane sAMDha bhogave tema brahmarAjAnA rAjayanI samRddhine svachaMdapaNe bhogavavA lAgyA. te mUDha buddhi bIjAnA marmane jema durjana zodhe tema lAMbA kALathI gupta rAkhelA koza (bhaMDAra)ne zodhavA lAgyo. "manuSyone Adhipatyaja adharmakAraka che."
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 1 le eka vakhate kAmadevane bANathI viMdhAyelA dIrgharAjAe culanIdevInI sAthe ekAMtamAM keTalIka brahmadattanA vivAhane miSe atimAtra masalata karI. temAM brahmarAjAnA sukRta AcAranI ane lokenI avagaNanA karI. meha pAmelI culanIdevIe teno svIkAra karyo, kemake "Idriye ati durvAra hoya che." brahmarAjAnA rAjayamAM rahIne culanIe patine prema ane dIrgha mitrano sneha choDI dIdhuM. " aho ! kAmadeva sarvakaSa che." kAgaDA ane mAchalAnI jema IcchA pramANe sukhe vilAsa karatA te banene muhUrtanI jema ghaNA divase cAlyA gayA. anyadA jANe brahmarAjAnuM bIju hRdaya hoya tevA dhanu nAmanA maMtrIe temanuM A duSTita spaSTa rIte jANI lIdhuM. maMtrIe vicAryuM ke "kadi culanI strI svabhAvane lIdhe AvuM akArya Acare, kAraNa ke satI strIo virala hoya che, paNa je dIrgha rAjAne keza ane aMta:pura sahita badhuM rAjya vizvAsathI thApaNurUpe arpaNa kareluM che, te jyAre vikAra pAmIne AvuM akArya kare che tyAre culanInuM akArya kAMI gaNatrImAM nathI. have teo A brahmadattakumAranuM rakhe kAMI vipriya kare nahIM te vicAravAnuM che, kemake piSaNa karyA chatAM paNa durjana mAranI jema kadi paNa pitAne thatuM nathI." A vicAra karIne maMtrIe potAnA varadhana nAmanA putrane A vRttAMta brahmadattane jaNAvavAnI ane niraMtara tenI sevA karavAnI AjJA karI. maMtrIputre te vRttAMta brahmadattane jaNAvyuM eTale teNe navA madadhArI hastInI jema haLave haLave pitAne kepa pragaTa karyo. potAnI mAtAnA AvA duzcaritane nahIM sahana karato brahmadatta eka divasa hAthamAM eka kAgaDe ane eka kekilA laIne aMtaHpuramAM gayo. pachI "A pakSInI jema je varNazaMkarapaNuM karaze tene huM jarUra nigraha karIza." A pramANe kumAra tyAM UMce svare che. te sAMbhaLIne ekAMtamAM culanIne dIrgharAjAe kahyuM ke "huM kAgaDe ane te kekilA che ema samajaje, tethI A kumAra ApaNe bannene jarUra nigraha karaze." devI bolI ke "e bALakanA bela uparathI bhaya pAmaze nahIM.' anyadA vaLI brahmadatta eka bhadra jAtinI hAthiNInI sAthe halakI jAtinA hAthIne lAvI pUrva pramANe ja tene mRtyusUcaka vacana bole te sAMbhaLI dIdhe culanIne kahyuM ke A bALakanuM bhASaNa sAbhiprAya che." culanIe kahyuM ke "kadi ema hoya to paNa tethI zuM ?" eka vakhate haMsIne sAthe bagalAne bAMdhI aMtaHpuramAM laI jaIne brahmadatta kahevA lAge ke "AnI peThe kaI ramaze tene huM sahana karIza nahIM.' te sAMbhaLIne dIrgharAjA be-"he devI ! aMdara utpanna thayelA reSAgnithI bahAra nIkaLatA dhumADAnA uddagAra jevI A tArA bALaputranI vANI sAMbhaLa. A kumAra meTa thavAthI hAthI ane hAthiNane kezarIsiMhanI jema ApaNane avazya vinakartA thaze, mATe jyAMsudhI A kumAra kavacadhArI na thAya, tyAM sudhImAM viSanA bALavRkSanI jema tene ukelI nAkha gya che." culanI balI- AvA rAjyadhara putrane kema mArI nakhAya ! kemake tiya"ca paNa potAnA prANanI jema putronI rakSA kare che. dIrgha che keare rANI ! A putra mUrtimAn tAro kALaja Ave che, tethI tenI upara tuM meha rAkha nahIM. huM chatAM tAre putra thavA kAMI durlabha nathI." dIrghanAM AvAM vacana sAMbhaLI ratinehane paravaza thayelI culanI DAkaNanI jema putranuM vAtsalya tyajI daIne tema karavAne kabula thaI. teNIe vicAryuM ke " A kamArane mArI nAkhavo, paNa lekamAM niMdA thavA devI nahIM, eTale kAmanuM kAma thAya ne
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9muM pitanuM tarpaNa thAya tema karavuM. tene mATe zuM upAya le ! eka upAya che, tene haju vivAha karavAne che, tethI vivAha thayA pachI tene nivAsa karavA mATe nivAsagRha karavAnA miSathI eka lAkSAgRha (lAkhanuM ghara) banAvavuM. temAM praveza ane nirgamana guDha rIte karAya tevI racanA karavI, ane vivAha thaI rahyA pachI jyAre temAM te vadhU sahita suvA jAya tyAre rAtre agni pragaTAva." A pramANenA vicAramAM baMne saMmata thayAM. pachI puSpacUla rAjAnI kanyA sAthe saMbaMdha karIne vivAhanI sarva sAmagrI taiyAra karavA mAMDI. teono A krUra Azaya dhanumaMtrInA jANavAmAM AvatAM teNe dIrgharAjA pAse AvI aMjali jeDIne vijJapti karI ke "rAjan ! mAre putra varadhanu kaLA jANanAra ane nItikazaLa che. te havethI mArI jema tamArI AjJArUpa rathanI dhurAne vahana karanAra thAo. huM vRddha vRSabhanI jema gamanAgamana karavAne have azakta thaI gayo chuM, tethI tamArI AjJAthI koI ThekANe jaIne kAMI dharma anuSThAna karIza." maMtrInAM AvAM vacanathI " A maMtrI koI bIje sthAne jaI kapaTa racIne kAMI paNa anartha karaze.' evI dIrghane zaMkA thaI. "buddhimAnathI koNa zaMkA na pAme !" pachI dIrgharAje mAyAvaDe maMtrIne kahyuM ke "caMdra vinA rAtrInI jema tamArA vinA A rAjya amAre zA kAmanuM che ? mATe tame ahIMja rahIne dAnazALA vigerethI dharma Acare, bIje sthAne jaze nahIM, kemake sArAM vRkSethA vananI jema tamArA jevA puruSathIja rAjya zobhe che." dIrgharAjAnA A pramANenA kahevAthI sadabuddhivALA dhanumaMtrIe gaMgAnadInA tIra upara jANe dharmane mahAsatra (dAnazALA) heya te eka pavitra dAnazALAne maMDapa karAvyuM, ane pite tyAM rahIne gaMgAnA pravAhanI jema hamezAM vaTemArguone annapAna devAne avicchinna pravAha pravartAvyuM. pachI dAna, mAna ane upakAravaDe pratIti egya thayelA puruSanI pAse be koSa dUrathI suraMga karAvIne lAkSAgRha sudhI meLavI dIdhI. pachI neharUpa A vRkSamAM jaLa samAna gupta lekha lakhIne teNe A vRttAMta puSpacUla rAjAne jaNAvyo. te khabara jANuM buddhimAna puSpacUle pitAnI duhitAne badale-haMsIne sthAne bagalInI jema eka dAsIne mokalI. pittaLanI upara caDhAvelA suvarNa rasa jevI te dAsIne loko puSpacUlanI putrI jANavA lAgyA. anukrame AbhUSaNonAM maNithI prakAzatI te dAsI nagarImAM peThI. pachI gItonA dhvani ane vAjiMtrenA nAdathI AkAzane pUrI detI ane harSa pAmatI culanIdevIe tene brahmadatta sAthe paraNAvI. sAyaMkALe sarva lokene vidAya karI culanIe te vadhUvarane pelA lAkSAgRhamAM suvA mokalyA. brahmadatta paNa bIjA parivArane vidAya karI vadhU ane potAnI chAyA jevA maMtriputra varadhana sahita tyAM zayana karavA gaye. maMtrIkumAranI sAthe vArtAlApa karatA brahmadattane jAgrata sthitimAMja ardha rAtrI nirgamana thaI. "mahAtmAone ghaNI nidrA kyAMthI hoya?" pachI culanIdevIe AjJA karelA ane namAvelA mukhavALA puruSee lAkSAgRhane agni lagADIne pachI agni lAge e pikAra karavA mAMDyo, tethI ja jANe prerAya hoya tema agnie lAkSAgRhane taraphathI bALavA mAMDyuM. te vakhate culanI ane dIrgharAjAnA duSkRtyanI apakIrtinA prasara jevA dhumranA samUhe bhUmi ane AkAza pUrI dIdhuM. jANe atyaMta kSudhAtura hoya tema sarvano grAsa karavAne mATe agni sAta jihuvAvALe chatAM javALAonA samUhathI keTI jihuvAvALA thaI gayA. te vakhate "A zuM thayuM ? ema brahmadatta maMtrIputrane pUchyuM, eTale teNe saMkSepathI culanI devInuM duSTa ceSTita kahI saMbhaLAvyuM. pachI kahyuM ke mRtyunA karanI jema A sthAnamAMthI tamAruM AkarSaNa karavAne mArA pitAe ahIM sudhI eka
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 sarga 1 muM suraMga karAvI che, te temanI dAnazALA sudhI jAya che, tethI ahIM pAnI ne prahAra karavA vaDe khullI karIne vivaradvAramAM cagInI jema tema temAM praveza kare. pachI vAjiMtranA putranI jema pAnInA prahArathI pRthvInuM puTa bhedI nAkhIne chidramAM derAnI jema brahmadatta mitranI sAthe te suraMgamAM cAlyuM. suraMgane cheDe dhanumaMtrIe be azva taiyAra rAkhyA hatA, tethI suraMganI bahAra nIkaLI rAjakumAra ane maMtrIkumAra revaMtanI zobhAne anusaratA te aopara ArUDha thayA. te azva paMcamadhArAthI eka gAunI jema pacAsa jana sudhI eka zvAse cAlyA, jethI UbhA rahyA te ja vakhate ucchavAsa letAMja teo mRtyu pAmI gayA. pachI teo potAnI rakSA karavAne mATe page cAlatAM anukrame koSTaka nAmanA gAmanI pAse muzkelIthI AvI pahoMcyA. tyAM brahmadatta maMtrIkumArane kahyuM, 'mitra varadhana! atyAre paraspara spardhA karatI hoya tema kSudhA ane tRSA bane mane ati pIDA kare che." "eka kSaNamAtra rAha juo" ema kahI maMtrIputre kSaura karAvavAnI IcchAe gAmamAMthI eka nApitane belA. maMtrIputranA vicArathI brahmadatta paNa te nApitAnI pAse tarataja vapana karAvyuM ane mAtra zikhAja rAkhI pachI teNe pavitra evAM kASAya vastra dhAraNa karyA, jethI saMdhyAthI DhaMkAyelA sUryanI je te jaNAvA lAge. pachI varadhanue ApeluM brahmasUtra teNe kaMThamAM dhAraNa karyuM, jethI brahmarAjAnA putra brahmadatte barAbara brahmaputra (brAhmaNa)nuM sadazya prApta karyuM. brahmadattanA vakSa:sthaLamAM zrIvatsanuM lAMchana hatuM, tene maMtrIputre vAdaLAMthI sUryanI jema vastrathI DhAMkI dIdhuM. A pramANe brahmada sUtradhAranI jema ane maMtrIputra varadhanue viSakanI jema badhe veza parAvarta karyo. pachI parvaNImAM sUrya caMdra sAthe dekhAya tema teo sAtheja gAmamAM peThA. keI uttama brAhmaNe temane bhagavAn jANIne nimaMtraNa karyuM, ane teNe rAjA jevI bhaktithI bhejana karAvyuM. "prAyaH tejanA pramANamAMja satkAra thAya che." pachI te brAhmaNanI strIe kumAranA mastaka para akSata nAkhIne be veta vastra ane eka apsarA jevI kanyA AgaLa dharI, varadhanu belyo "are mUDha! kasAI AgaLa gAyanI jema A parAkrama ke kaLAmAM ajJAta jananA kaMThamAM A kanyAne zuM joIne bAMdhe che ?' eTale brAhmaNa bolyo ke "A mArI guNavatI baMdhumatI nAme kanyA che, tene A puruSa sivAya bIjo koI vara nathI, kAraNa ke nimittio e mane kahyuM che ke "A kanyAno pati SakhaMDa pRthvIno pAlaka thaze te nizcayathI Aja purUSa che, vaLI teNe ja mane jaNAvyuM hatuM ke vastrathI jeNe potAnuM zrIvasa lAMchana DhAMkeluM hoya e je puruSa tAre ghera bhejana karavA Ave tene tAre A kanyA ApavI" pachI te baMdhumatI kanyA sAthe brahmadattano vivAha thaye. "bhegIone aNaciMtavyA manovAMchita bhega AvI maLe che." te rAtrI baMdhumatInI sAthe rahI tene AzvAsana ApIne bIje divase kumAra tyAMthI anyatra javA cAlyo. kAraNake "zatruvALA puruSa eka sthAne zI rIte rahI zake ?' prAta:kALe teo eka gAme pahoMcyA. tyAM teo e sAMbhaLyuM ke dIrgharAjAe braghadattanA badhA mArga ruMdhI lIdhA che, te sAMbhaLIne unmArge cAlatAM teo eka mahATavImAM AvI pahoMcyA. tyAM jANe dIrgha rAjAnA puruSa hoya tema aneka bhayaMkara zikArI prANIoe te aTavIne rUMdhI lIdhI hatI tRSA lAgelA brahmadattane tyAM eka vaDanA vRkSa nIce besIne maMtrIkumAra mana jevA vegathI jaLa levA cAlyA. tyAM dIrgha rAjAnA puruSoe DukkaranAM baccAMne jema zvAna rUMdhe tema reSathI varadhanune oLakhavAthI rUMdhI lIdhe. pachI "pakaDo, mAre pakaDo, mAro" ema bhayaMkara zabda bolatA teoe te varadhanune pakaDIne bAMdhI lIdhe. teNe saMjJAthI brahmadattane
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 9 muM karSaka jaNAvI dIdhuM ke palAyana kare. tethI tatkALa kumAre tyAMthI palAyana karyuM, kemake "samaya Ave tyAre ja parAkrama batAvI zakAya che." jema AzramI puruSa eka AzramathI bIje Azrame jAya tema brahmadatta vegathI te aTavImAMthI bIjI aTavImAM jato rahyo. tyA virasa ane nIrasa phaLane AhAra karatAM be divasa vyatikramAvyA trIje divase eka tApasa tene jovAmAM AvyA. kumAre pUchayuM, "bhagavan! tamAro Azrama kyAM che? eTale te tapasvI tene potAnA AzramamAM laI gaye. "tApane atithi priya hoya che. tyAM teNe kuLapatine dIThA, eTale pitAnI jema teNe harSathI tene namaskAra karyo"ajANI vastumAM paNa aMtaHkaraNa satya kalpanA kare che." kuLapatie tene pUchyuM ke "vatsa ! tamArI AkRti atyaMta madhura jaNAya che, te marUdezamAM ka9pavRkSa jema tamAruM ahIM agimana kema thayuM che?" brahmAkumAre te mahAtmAno vizvAsa lAvIne pitAne sarva vRttAMta kahI batAvyuM, kAraNa ke "prAyaH tevA puruSanI pAse kAMI paNa gepya hotuM nathI." brahmadattane vRttAMta sAMbhaLI kuLapati khuzI thayA. teNe harSathI gadagadda akSare kahyuM ke "vatsa ! eka AtmAnA be rUpa thayela hoya tema huM tamArA pitAne laghu baMdhu chuM, mATe have tame tamAre ghera AvyA che tema samajI ahIM sukhe rahe ane amArA tapa vaDe amArA mane rathanI sAthe vRddhi pAmo." pachI lokonI daSTine AnaMda ApanAra ane atyaMd vizvavalalabha kumAra te tApasanA AzramamAM rahyo. anukrame varSAkALa prApta thayuM. tyAM rahIne baLadeva pAsethI kaNanI jema te sarva zAstra, zastra ane astravidyA zIkhyo. varSARtuM. vItyA pachI baMdhuM jevI zaradaRtu prApta thaI, eTale tApase phaLAdikane mATe vanamAM gayA. te vakhate kuLapatie AdarathI vAryo te paNa brahmadatta hAthInAM baccAMonI sAthe jema nAnuM baccuM jAya tema te teonI sAthe vanamAM javA cAlI nIkaLyo. Ama tema pharelA brahAdane kaI hAthInAM mUtra viSTA joyAM, eTale kuzAgra mativALA teNe jANyuM ke "ahI" najIkamAM ja keI hastI rahele he joIe." pachI tApasIe tene ghaNe vAryo, tathApi te hAthIne pagale pagale pAMca jana sudhI gaye, tyAM eka parvata je hAthI tenAM jevAmAM AvyuM, eTale mela jema mallane bolAve tema te narahastI kumAre paryakabaddha thaI ugra garjanA karI te unmatta hAthIne ni:zaMkapaNe bolAvya, tethI krodhathI sarva aMgane ghumAvate, suMDhane saMkecata, karNane nizcaLa rAkhate ane tAmramukha karate. te hastIkumAra upara doDI AvyuM te najIka AvyA eTale kumAre tene bALakanI jema chetaravAne mATe vacamAM potAnuM uttarIya vastra nAMkhyuM. jANe AkAzamAMthI vAdaLAne khaMDa paDa hoya tma te paDatA vastrane krodhI gaje daMtuzaLathI prahAra karavA mAMDyA. pachI vAdI jema saMpanna khelAve tema rAjakumAre aneka prakAranI ceSTAthI te hAthIne lIlAe karIne khelA. te samaye jANe brahmadattane mitra hoya tema aTavImAM aMdhakAra sahita varAhe AvIne jaLanI dhArAothI te hAthIne upadrava karavA mAMDe, tethI tatkALa te gajendra virasa zabda karIne mRganI jema nAsI gayo. brahmadattakumAra Akho divasa dimUDha thaIne tenI pAchaLa bhamate bhamate eka nadImAM paDaryo, paraMtu jANe mUrtimAna Apatti hoya tevI te nadIne kumAra sahajamAM utarI gaye. tenA tAra upara eka purANuM ujajaDa thayeluM nagara tenA jovAmAM AvyuM. temAM praveza karatA kumAre eka vaMzajAlikA joI. temAM utpAtanA ketu ane caMdra hoya tevA eka khaga ne myAna tenA jevAmAM AvyAM zastranA kautukI mAre . 1. kharAba rasavALA. 2. rasa vinAnA. 3. gopaDavA vAgya. .. .
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 saga 1 lo te baMne vAnAM laIne khaga vaDe kadalInI jema te vaMzajAlikAne chedI nAkhI. tevAmAM vaMzajALanI aMdara jenA oSTadala pharake che evuM eka mastaka sthaLakamaLanI jema chedAIne pRthvIpara paDeluM tenA jevAmAM AvyuM, tethI kumAre vadhAre tapAsa karI to "te vaMzajALamAM rahelA ane dhumrapAna karanArA keI niraparAdhI mANasane meM mArI nAMkhe ! mane dhikkAra che !" ema te pitAnA AtmAnI niMdA karavA lAgyA. tyAMthI AgaLa cAlatAM kumAre devalokamAMthI pRthvI upara utareluM naMdana vana hoya evuM eka ramaNika udyAna joyuM. temAM praveza karatAM sAtalekanI lakSmInuM rahasya ekaThuM thayuM hoya te eka sAta bhUmikAvALo prAsAda tene jovAmAM Avyo. brahmadatta te AkAza sudhI UMcA mahelapara caDha, eTale temAM hAthapara vadana rAkhIne beThelI eka khecarI jevI suMdara strI tenA jevAmAM AvI. kamA2 tenI pAse AvI vimaLa vANIe be ke "tuM koNa che ? ahI ekalI kema rahelI che ? ane tAre zeka karavAnuM kAraNa zuM che ?" bhayabhIta thayelI te bALA gaddagadda akSare bolI ke "mAre vRttAMta ghaNo moTo che, mATe prathama tame kahe ke tame keNu che ? ane ahIM kema AvyA cho ? brahmadatta bAlyA- "paMcAla dezanA brahmarAjAne huM brahmadatta nAme kumAra chuM.' AvAM tenAM vacana sAMbhaLatAMja te ramaNI harSathI UbhI thaI. tenA lecanarUpa aMjaLimAMthI kharatAM AnaMdAzrunA jaLathI teNe kumAranA caraNamAM pAdya (caraNadaka) ApyuM. pachI "he kumAra ! samudramAM DubatAne vahANanI jema A hu azaraNa bALAne tame zaraNa rUpa ahIM AvyA che." ema kahetI te bALA rUdana karavA lAgI. kumAre pUchayuM tuM kema rUve che ?" bALA belI-"huM tamArA mAmA puSpacUlanI puSpavatI nAme putrI chuM, haju huM kanyA chuM, mArA pitAe tamane saMbaMdha karIne ApelI che. anyadA vivAhane unmukha thayelI huM haMsInI jema udyAnanI vApikAnA tIra upara ramavA gaI hatI, tevAmAM jAnakIne rAvaNanI jema nATonmatta nAmane eka duSTa vidyAdhara mane harIne ahIM lAge che, te mArI daSTine sahana karI zake nahIM, tethI sUrpaNakhAnA putranI jema vidyAsAdhanane mATe ahIMthI jaIne eka vaMzajAlikAmAM dhumrapAna karato urdhva page rahelo che. te vidyAdharane Aje vidyA siddha thavAnI che. vidyA siddha thayA pachI zaktimAna thayela te mane paraNavA prayatna karaze. te sAMbhaLI kumAre tene pote vadha kyane vRttAMta kahyo. te sAMbhaLIne te ramaNane harSa upara harSa thaye. pachI paraspara anurakta thayelA te daMpatIe tyAM gAMdharva vivAha karyo. "e vivAha maMtra rahita che, te chatAM sakAma daMpatIne mATe kSatriomAM zreSTha gaNAya che. pachI vicitra vArtAlApavaDe tenI sAthe krIDA karatAM brahmadare te triyAmA (rAtrI) eka yAmA (prahara)nI jema nirgamana karI. | prAtaHkALe AkAzamAM mRgalIonI je becara strIone zabda brahmadattanA sAMbhaLavAmAM Avyo, eTale "abhra vagaranI vRSTi je A akasamAt kone zabda haze ?' ema brahmadare puSpavatIne pUchayuM. puSpavatI saMbhramavaDe belI ke "he priya ! tamArA zatru nATayonmatta vidyAdharane khaMDA ane vizAkhA nAme be bahene che. te vidyAdharakumArIkAono A zabda che. teo potAnA bhAIne mATe vivAhanI sAmagrI hAthamAM laIne ahIM Ave che, paraMtu "manuSya anyathA ciMtavelA kAryane deva anyathA karI de che ! he svAmin hamaNAM tame kSaNavAra dara khasI jAo, eTale huM tamArA guNanuM kIrnAna karIne temane tamArI uparanA rAga virAgane bhAva jANI lauM. he pati ! je temane tamArA para rAga thaze te huM tamane rAtI dhvajA batAvIza ane virAga thaze to ta dhvajA batAvIza. je veta
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 9 su 1 dhvajA khatAvu tA tamAre bIjI tarapha cAlyA javuM, ane rAtI dhvajA batAvu' te ahI Avavu'." brahmadatta khelyo-'he bhIrU ! tame khIvA nahI, huM brahmarAjAno kumAra chuM, tethI e strIo teASa ke rASa pAmavAthI mane zuM karI zakavAnI che ?' puSpavatI khAlI-'huM te vidyAdharone mATe kahetI nathI, paNa temanA saMbadhI khecarA tamArI sAthe vidha kare nahI te mATe kahuM chuM.' pachI brahmadatta teNInA cittanI anuvRttithI eka bAju chUpAI rahyo. gheADIkavAramAM puSpavatIe zveta dhvajA calAvI eTale kumAra te joI ne priyAno tevA Agraha hAvAthI haLave haLave te pradezamAMthI bIje cAlyA gaye, nahIM te tevA narAne bhaya hAtA nathI.'' ' tyAMthI AgaLa cAlatAM AkAzanI jevA durgAha araNyanu ulllaMghana karIne sAcakALe thAkelA te samudranI jevA eka mahAn sarAvaranI pAse Avyo. pachI mAnasasarovaramAM arAvatanI jema brahmado temAM praveza karI, svaccha Mde snAna karIne tenA amRta jevA jaLanuM pAna karyuM. temAMthI nIkaLI bhamarInA zabdavaDe jema kALIe Ave tema tenA snAnAcita evA uttara pazcima (vAyavya dizAnA) tIra upara te AvyA. tyAM vRkSalatAnA kuMjamAM sAkSAt vananI adhidevatA hoya tevI eka suMdarI puSpa vINatI tenA jovAmAM AvI, tene joIne kumAra vicAravA lAgyA ke ' janmathI mAMDIne rUpa racavAnA abhyAsa karatAM karatAM prAMte brahmAne Avu rUpa racavAnuM kauzalya prApta thayuM haze ema jaNAya che.' kumAra Ama vicAra kare che, tevAmAM dAsInI sAthe khelatI ane DaoNlaranAM puSpa jevAM kaTAkSavaDe jANe kumAranA kaMThamAM mALA nAkhatI hoya tema te kanyA kumArane jotI jotI bIjI tarapha cAlI. tene jotA jotA kumAra paNa khIjI tarapha cAlyA, tevAmAM vastra, AbhUSaNu ane tAMbulane laI ne eka dAsI kumAra pAse AvI. teNe kumArane vastrAdika ApIne kahyuM ke 'bhadra ! ahI' je su Mdara kanyA tamArA jovAmAM AvI che, teNIe svArthI siddhanA kolanI jema A sa vastrAdika tamAre mATe mAkalAvyAM che, ane teNe mane AjJA karI che ke e kumArane pitAnA matrIne ghera laI jA, kAraNa ke te sava ceAgyatA jANe che.' pachI brahmadatta te dAsInI sAthe nAgadeva maMtrIne ghera gayA. tenA sadguNAthI AkarSAyA hoya tema maMtrI tene joI sAmA ulleA thayA, eTale hai maMtrIrAja ! zrIkAMtA rAjaputrIe A mahAbhAgane mAkalyA che.' AvA sadeze| kahIne dAsI cAlI gaI. ma`trIe svAmInI jema upAsana karelA brahmadattanI kSaNanI jema rAtrI nirgamana thai gai. rAtrI ni`mana thayA pachI maMtrI tene rAjakuLamAM laI gayA. rAjAe khALasUryanI jema tenI arthAkithI pUjA karI. pachI va za-kuLAdika pUchyA vagara rAjAe kumArane peAtAnI putrI ApI. "catura janA savRttAMta AkRti uparathIja jANI le che." pANigrahaNa samaye tenA hAthane potAnA hAthathI dabAvatA kumAra jANe sa` bAjuthI anurAgane saMkramita karatA hoya tema te kumArIne paraNyA. eka vakhate brahmado ekAMtamAM krIDA karatAM te rAjakumArIne pUchyuM' ke 'mAru' kuLa jANyA vagara tArA pitAe tane mArI sAthe kema paraNAvI ?' dAMtanAM kiraNAthI adharane ujajavala karatI zrIkAMtA khelI- " he svAmin ! vasaMtapura nagaramAM zakharasena nAme rAjA hatA. mArA pitA tenA putra che. mArA pitAmahanA mRtyu pachI rAjya upara mArA pitA AvyA, paraMtu krura geAtrIoe temane ghaNA herAna karyA, tethI khaLavAhana laI A pallImAM Azraya karIne rahyA che. ahI rahyA chatAM kharUnA vRkSane jaLanA veganI jema temaNe bhilla lokone namAvI dIdhA che, ane gAma vigere ghAta karIne arthAt gAma bhAMgIne ke dhaDA
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ sara saga 1 lA pADIne mArA pitA pAtAnA parivAranu pASaNa kare che. cAra upAcAne aMte jema lakSmI mApta thAya che, tema cAra putro thayA pachI huM temane ati vahAlI putrI thaI chu, mane cauvanavatI joI ne mArA pitAe mane kahyuM ke 'je sarAjAe tArI apekSA kare che tene tAre dRSTie jovA, ane temAMthI je tane yAgya lAge tenA tAre mane khabara ApavA.' pitAnAM AvAM vacanathI tyAra pachI cakravAkInI jema huM te sarAvara upara rahI sarva pAMthajanone jotI hatI, tevAmAM jyAM manorathanI paNa gati thAya nahIM evA ane ati durlabha evA tame mArA bhAgyanI vRddhithI ahI AvI caDhayA, ane mAruM pANigrahaNa karIne mane kRtArtha karI.'' eka vakhate te pallipati keAI gAma mAravAne cAlyA, eTale brahmadattakumAra paNa tenI sAthe gayA, kemake " kSatriyAno evA krama che." pachI bhillAe gAma luTavA mAMDayu, tevAmAM maMtrIputra vadhatu sAvara tIre AvI huMsanI jema kumAranA caraNakamaLamAM paDayA. pachI kumArane kaMThe vaLagIne muktaka The rAI paDayA, kemake " ISTa jananAM darzana vakhate pU duHkha paNa tAjA thAya che." kumAre amRtanA gaSa jevA kAmaLa AlApathI tene AzvAsana ApIne pUchyuM, eTale matrIkumAre potAnA vRttAMta kahevA mAMDayo, "huM nAtha ! tamane vaDanA vRkSa nIce mUkIne huM jaLa levA gayA hatA, tyAM AgaLa cAlatAM eka amRtanA kuMDa jevuM mATu' sarAvara meM joyuM. temAMthI tamAre mATe kamaLanA patramAM jaLa laIne huM pAchA AvatA hatA, tevAmAM jANe yamadUta hAya tevA aneka kavacadhArI subhaToe mane aTakAvyA. teo mane pUchavA lAgyA ke 'he varadhanu ! kahe, brahmadatta kayAM che!? meM kahyuM ke 'huM jANatA nathI.' eTale teoe cAranI peThe mane mAravA mAMDayA. tethI meM kahyuM ke brahmadattane kAI vAgha khAI gayA che.' teo melyA ke 'te sthAna batAva.' eTale Amatema bhramatA huM tamArA darzanamA mAM AvyA, ane me' tamane nAsI javAnI sajJA karI. pachI kAi tApase mane guTikA ApI hatI, te me' mukhamAM nAkhI, te guTikAnA prabhAvathI saMjJA rahita thaIne paDI gayA, eTale ' A aa marI gayA' ema dhArI te mane cheADIne cAlyA gayA. tenA gayA pachI ghaNIvAre meM te guTikA mukhamAMthI kADhI. pachI naSTa thayelA arthanI jema tamane zeAdhavAne mATe bhamatA hu kAI eka gAmamAM AbhyA. tyAM koi uttama tApasa mArA jovAmAM AvyA. jANe tapanA rAzi hAya tevA te tApasane se... praNAma karyA. mane joIne te tApase kahyuM- varadhanu ! huM tArA pitA dhanuno mitra chuM, he mahAbhAga ! tArI sAthe bhAgelA brahmadatta kayAM che ?" meM kahyuM, ' badhu... vizva joyu, paNa teno patto nathI.' mArI AvI duSkathArUpa dhumADAthI jenu mukha myAna thayelu che evA te tApase kahyuM ke ' jyAre lAkSAgRha dugdha thayuM, tyAre prAta:kALe dI rAjAe joyu te temAMthI ekaja maLI gayeluM muDaduM nIkaLyuM, traNa muDadAM nIkaLyAM nahI. aMdara tapAsa karatAM suraMga jovAmAM AvI, ane tene cheDe azvanAM pagalAM dIThAM, eTale 'tame banne dhanumaMtrInI buddhithIja nAsI gayA che!' ema mAnIne dIrgha rAjA dhanumaMtrI upara ghaNA gusse thayA. pachI tamA bannene bAMdhI lAvavAne mATe dIgha rAjAe pratyeka dizAe sUnA tejanI jevA askhalita gativALA ghoDesvArIne mAkalavAnI AjJA karI. dhanumaMtrI tarataja tyAMthI nAsI gayA, ane tamArI mAtAne dIrgharAjAe narakanI jevA cAMDALanA pADAmAM nAkhyA.' gumaDA upara pholli thaI hoya tema tApasa pAsethI A vArtA sAMbhaLIne Atta thayelA hu du:kha upara duHkha pAmIne kAMpilya nagare gayA. ane kapaTathI eka kApAlikanA leSa laI ne caMDALanA pADAmAM nira'tara gheraghera pharavA lAgyA, besavA lAgyA, ane jovA
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva ( muM lAge. te leke mane tyAM bhamavAnuM kAraNa pUchatA tyAre huM kahe ke "huM mAtaMgI (cAMDAlI) vidyA sAdhuM chuM, teno e kapa che." tyAM bhamatAM bhamatAM tyAMnA rakSakanI sAthe mAre vizvAsapAtra maitrI thaI. "mAyAthI zuM sAdhya thatuM nathI ?" eka divase meM te rakSakanI pAse mArI mAtAne kahevarAvyuM ke "tamArA putrano mitra kaDiya mahAvratadhArI thAya che, te tamane abhinaMdana kare che." bIje divase huM jAte mAtAnI pAse gayo, temane pilI guTikA sahita bIjerAnuM phaLa ApyuM. te phaLa khAdhAthI mArI mAtA saMjJA rahita thaI gayAM, eTale keTavALe temane marelA ghArIne rAjAne jaNAvyuM. rAjAe tenA zarIranA saMskArane mATe pitAnA sevakane AjJA karI. te vakhate temanI pAse jaIne meM kahyuM ke "are rAjapuruSo ! jo A vakhate A strIne mRtasaMskAra karaze te rAjAnI upara moTo anartha thaze." te sAMbhaLI teo cAlyA gayA. pachI meM pelA purarakSakane kahyuM ke 'jo tu sahAya Ape to sava lakSaNavALI A strInA zabavaDe huM eka mAtra sodhu.' purarakSake tema karavAnI hA pADI eTale tenI sAthe sAyaMkALe mAtAne dvara smazAnamAM laI gayo. tyAM mAyA- kapaTavaDe zuddha thaMDila (jamIna) upara meM maMDaLa vigere karyA. pachI nagaradevIone baLidAna ApavA mATe te levA sAru meM te ArakSakane mokalyo. tenA gayA pachI meM mArI mAtAne bIjI guTikA ApI. eTale tatkALa nidrAne cheda thayo hoya tema te bagAsAM khAtI khAtI saceta thaI. prathama to te rUdana karavA lAgyAM, eTale meM mArI oLakhANa ApIne temane zAMta karyA. pachI karacha gAmamAM rahetA mArA pitAnA mitra devazarmAne ghera temane laI gayA. tyAMthI nIkaLIne aneka sthAnake paribhramaNa karato ane tamane zodhatA zodhate ahIM Ave. sArA bhAgye mArA puNyanA rAzi jevA tame ahIM* mArA jevAmAM AvyA." A pramANe pitAne sarva vRttAMta kahIne pachI varadhanue pUchyuM "he baMdhu ! mArAthI judA paDayA pachI tame kayAM gayA ane zI rIte rahyA te kaho." e dare pitAne sarva vRttAMta tene nivedana karyo. ane mitra A pramANe vAta kare che tevAmAM kaI e AvIne temane kahyuM ke "A gAmamAM dIrgharAjAnA subhaTo AvyA che. teo tamArA banenI jevA rUpanI AkRtio batAvI gAmanA lokone pUche che ke AvI AkRtivALA kaI be puruSa ahIM AvyA che ? te vANI sAMbhaLIne huM ahIM AvyA, tyAM te tamane bane tevI ja AkRtivALA meM ahI joyA, mATe have tamane jema rUce tema kare. A pramANe kahIne te puruSa cAle gaye. pachI brahmadatta ane maMtrIputra baMne hAthInA baccAnI jema tatkALa araNyamAM nAsI gayA. anukrame teo kauzAMbI purI pAse Avyo. te nagarInA udyAnamAM te nagaranA rahenArA sAgaradatta zeThana ane buddhilanA kukaDAnI laDAI thatI hatI, temAM hArajIta upara eka lakSa dravyanuM paNa karavAmAM AvyuM hatuM. te A banne kumAranA jovAmAM AvyuM. baMne kukaDA kheMcavAnA sANasA hoya tevA tIkSaNa nathI ane cAMcethI uchaLI uchaLIne yuddha karatA hatA. temAM sAgaradattane kukaDe jAtivAnuM hatuM, buddhilano kukaDe jAtivAnuM nahe. DIvAra yuddha thayA pachI brahmAdare buddhilanA kukaDAnA pagamAM yamarAjanI dUtI jevI tIkSaNa leDhAnI soye joI tenI buddhine khabara paDatAM teNe chAnI rIte ardhalAkha dravya brahmadattane ApavAne icchayuM. tathApi te na svIkAratAM te vRttAMta lokone jaNAvyuM. pachI brahmadare pelI leDhAnI soya kheMcI laIne buddhilanA kukaDAne sAgarazreNInA kukaDAnI sAme pharIvAra yuddha karavA jeDaDyA, eTale soya vagaranA buddhilanA kukaDAne sAgarazeThanA kukaDAe kSaNavAramAM bhagna karI nAkhyuM. "kapaTIno jaya kayAM sudhI thAya?" e
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 saga 1 lA pramANe thayelA vijayathI harSa pAmeleA sAgaradatta brahmadyatta ane maMtrIputra ke je vijaya apAvavAthI mitrarUpa thaI paDayA hatA temane potAnA rathamAM besADIne peAtAne ghera laI gayA. tyAM teo pAtAnA gharanI jema bahu divasa rahyA. eka vakhate buddhilanA sevake varadhanu pAse AvIne kAMika kahyuM, tenA gayA pachI varadhanue kumArane kahyuM ke jue ! buddhile je ala:kha dravya mane ApavAne kahyuM hatuM te Aje mekalAvyuM che.' ema kahI nirmALa, sthULa ane vartulAkAra metIvaDe zukranA tArAmAMDaLane anusaratA eka hAra teNe batAvyA. te hAranI sAthe peAtAnA nAmathI aMkita eka lekha brahmadattanA jovAmAM AvyA. te vakhate mUrtimAn saMdezA hAya tevI vatsa ! nAmanI eka tApasI paNa tyAM AvI, te banne kumAranA mastakapara AzIrvAda sAthe akSata nAkhI, varadhanune eka tarapha laI jaI kAMika vArtA kahIne cAlI gaI. pachI maMtrIputre brahmadattane kahyuM-"A hAranI sAthe je lekha che, teno pratyuttara levAne mATe te AvI hatI. teNe jyAre kahyuM ke hAranI sAthe brahmadattanA lekha che, tyAre me' pUchyuM ke brahmadatta kANu ?" eTale te belI-A nagaramAM eka zeThanI ratnavatI nAme putrI che, paN te rUpAMtara karI kanyApaNuM laIne jANe ratija pRthvIpara AvI hoya tevIja rUpavaMta che. te divase sAgaradatta ane buddhilanA kukaDAnuM yuddha thatu hatu, tyAre teNIe A brahmadattane joyA hatA, tyArathI kAmAtta thaI taraphaDatI te khALA zAMti pAmatI nathI, ane brahmadatta mAruM zaraNu hA' ema te haMmezAM khelyA kare che. eka vakhate teNe pAte A lekha lakhI hAranI sAthe meLavI mane ApyA, ane kahyuM ke A brahmadattane mAkalAvA.' pachI me' dAsInI sAthe te lekha mAkalAvyA, ane tenA khabara ApIne teNIne AzvAsana ApyuM." A pramANe tenI vAta sAMbhaLyA pachI me paNa tamArA nAmanA pratilekha ApIne tene vidAya karI che. varadhanunAM AvAM vacana sAMbhaLI brahmadatta durvAra kAmanA tApathI pIDita thaye ane madhyAhna sUryanA kiraNAthI tapelA hAthInI jema te sukhe rahI zakayo nahIM. A arasAmAM kauzAMkhI nagarInA svAmI pAse dIgha rAjAe mAkalelA subhaTo naSTa thayelA zalyanI jema brahmadatta ane varadhanune zeAdhavAne mATe AvyA. kauzAMbInA rAjAnI AjJAthI ahIM te bannene zeAdha thavA mAMDayA. tenI khabara paDatAM sAgaradatte temane nidhAnanI jema bhUmigRhamAM saMtADayA, temanI tyAMthI bahAra javAnI icchA thatAM te ja rAtrIe rathamAM esADIne sAgaradatta temane keTaleka dUra lai gayA. pachI pAte pALe vaLyA. banne jaNa AgaLa cAlyA, tyAM naMdanavanamAM devInI jema te nagarInA udyAnamAM eka su...dara strI temanA jovAmAM AvI. te baMnene joIne '* tamane AvatAM ATalI badhI vAra kema lAgI ?' ema teNIe AdarathI pUchyuM, eTale teo vismaya pAmI elyA-bhadre ! ame koNa chIe ? ane tuM amane zI rIte eLakhe che?' te khAlI - "A nagarImAM dhanaprabhava nAme kuberanA badhu jevA dhanADhaya zreSThI che. temane ATha putro thayA pachI buddhinA ATha guNu uparAMta vivekalakSmInI prApti thAya tema huM eka putrI thaI chuM. utkaTa yauvanavatI thatAM me varanI prAptine mATe A udyAnamAM eka yakSanuM bahu prakAre ArAdhana karyuM, kemake 'strIone patiprApti sivAya bIjo kAMI paNa maneratha hAtA nathI.'bhaktithI saMtuSTa thayelA yakSe mane varadAna ApyuM ke 'brahmadatta nAme cakravattI tArA bhartA thaze. je sAgara ane buddhila zreSThInA kukaDAne barAbara joDI denArA, zrIvatsanA cinhavALA ane mitra sAthe rahenArA hAya te brahmadatta che ema tAre eLakhI levA. vaLI A mArA madiramAM rahetAM ja tane brahmadattanA meLApa thaze.' yakSanAM AvAM vacana pramANe tame ahIM maLyA cheA, tethI huM suMdara ! te brahmadatta tame ja che; mATe ahIM AveA, ane jaLanA pUra jevA tamArA sa'gathI cirakALa
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 su 375 thayelA virahAgnithI pIDita evI mane zAMta karo." brahmadatta tema karavAne aMgIkAra karyuM . pachI teNInA anurAganI jema tene paNa rathamAM besADI. AgaLa cAlatAM 'ahIMthI kayAM jazuM?? ema tene prItithI pUchyuM, eTale te khelI ke 'ahI magadhapuramAM dhanAvahu nAme mArA kAkA rahe che, te ApaNA ghaNA satkAra karaze, mATe te tarapha cAle.' AvI rahtavatInI vANIthI brahmadatta matrIputrane sArathi karIne te bAju gheADA hAMkAvyA. kSaNavAramAM kauzAMkhInA pradezane ulladhIne brahmadatta vigere jANe yamarAjanuM sthAna hoya tevI bhayakara aTavImAM AvI pahoMcyA. tyAM mukaTaka ane kaTaka nAmanA be cAranI senAnA nAyaka hatA; teoe hAthI jema zvAnane rUpe tema brahmadattane rUdhyA, ane kALarAtrinA jANe be putra hoya tevA te saunya sahita cAranAyakAe AkAzamAM maMDapa race tema khANAthI temane AcchAdana karI dIdhA. te vakhate megha jema jaLadhArAthI dAvAnaLane niSedhe, tema dhanuSya dhAraNa karelA brahmadattakumAre garjanA karIne khANeAvaDe te cArAnI senAne niSedhI, kumAranAM bANAnA varasAdathI te kha'ne cAranAyakA sainya laIne nAsI gayA, kemake "siMha prahAra kare tyAre haraNa kema TakI zake ?" pachI maMtrIputra kumArane kahyu, 'svAmin! yuddha karIne thAkI gayA hazeA, mATe be ghaDI A rathamAM ja suI jAo.' eTale yuvAna hAthI jema hAthiNI sAthe parvatanA nitaMba para suve, tema brahmadatta ratnavatI sAthe rathamAM suI gayA. anukrame rAtrI prabhAtarUpe thaI eTale teo eka nadI samIpe AvyA. tyAM gheADAo zrAMta thavAthI UbhA rahyA ane kumAra paNa jAgrata thayA. jAgIne jue che teA rathanA agrabhAgamAM matrIkumArane dIThA nahIM, eTale 'te jaLa levAne gayela haze' evuM dhArI teNe vAraMvAra ghaNI bUmA pADI, paNa tene pAchA javAba maLyA nahIM ane rathanA agrabhAgane 5'kila joyA, eTale te 'are huM haNAi gayA' ema vilApa karatA satA rathamAM mUrchA khAIne paDayA. gheADIvAre saMjJA pAmIne khelyA ke 'are mitra varadhanu ! tuM kayAM gayA ?' A pramANe AkraMda karatA brahmadattane ratnavatI samajAvavA lAgI- " he nAtha ! tamArA mitra varadhanu mRtyu pAmyA nathI ema nizcaya thAya che, mATe vANImAtrathI paNa tenu' amaMgaLa karavu' ucita nathI, te avazya tamArA kAryane mATe koI sthAnake gayela haze, kemake uttama ma`trIe svAmIne pUchyA vagara paNa svAmInA kAne mATe jAya che. tamArA uparanI bhaktithIja rakSaNa karAyelA jarUra te pAchA Avaze, kAraNa ke sevakAne svAmIbhaktinA prabhAva ja kavacarUpa thAya che.' vaLI jyAre ApaNe sthAnake paheAMcazuM, tyAre mANase mokalIne tenI gaveSaNA karAvazuM. hamaNAM A camarAjanI jevA vanamAM vadhAre rokAvuM ceAgya nathI." AvAM ratnavatInAM vacanathI brahmado azvone haDakAryA. thADA vakhatamAM magadha dezanI bhUminA sImADAnA gAmamAM AvyA. " azvane ane pavanane zu' dUra che ?" te gAmanA nAyaka sabhA karIne beThA hatA, te brahmadattane jotAM ja tene peAtAne ghera laI gayA. 'mahatpuruSA ajANyA hoya te paNa mAtra mUrttinAM darzanathI ja pUjAya che.' grAmAdhipe pUchyu ke 'tame zAkagrasta kema jaNAe che ? ' brahmadatte kahyuM ke eka mArA mitra cAra leAkAnI sAthe yuddha karatAM kayAMka cAlyA gayA che.' grAmAdhipe kahyuM ke sItAnI zeAdha jema hanumAna lAvyA hatA, tema huM tamArA mitranI zeAdha lAvIza.' A pramANe kahIne te grAmAM dhIza te mahATavImAM sarvatra pharI vaLyA. pachI teNe pAchA AvIne kahyuM ke 'AkhA vanamAM koI paNa manuSya jovAmAM AvyuM nahIM, mAtra prahAra karavAthI paDI gayelu A eka khANu mAre hAtha Avyu che,' tenAM AvAM vacana sAMbhaLIne 'jarUra varadhanu mAryA gayA' ema ci'tA
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 1 le karatAM brahmadattane zekanI jevI ja aMdhakArayukta rAtrI prApta thaI. rAtrIne cothe pahere tyAM cAra AvyA, teo kAmadevathI pravAsIo jema svasthAne jAya tema kumAranA baLathI bhagna thaIne nAsI gayA. bIje divase te grAmaNane laIne kumAra tyAMthI anukrame rAjagRhIpurIe AvyuM, tyAM ratnAvatIne nagaranI bahAra tApasanA AzramamAM rAkhIne teNe nagaramAM praveza karyo. nagaramAM pesatAMja eka havelInA gokhamAM beThelI jANe sAkSAt rati ane drIti hoya tevI be navayauvanA strIo tenA jovAmAM AvI. te strIo kumArane jotAM tarata ja bolI ke "are bhadra! te vakhate premIjanane choDIne tame cAlyA gayA te zuM tamane yogya lAge che ?" brahmadara be ke "mArA premIjana keNa? meM tene kayAre tyAga karyo? huM koNa chuM? ane tame e paNa koNa cho ?' te belI-"he nAtha ! prasanna thAo, ahIM padhAro ane vizrAma .' temanAM AvAM madhura AlApathI brahmadatta mananI jema tenA gharamAM gaye, eTale teNIe brahmadattane the DIvAra beThA pachI snAna bhojana karAvyuM. pachI teoe potAnI satya kathA kahevA mAMDI. "vidyAdharanuM nivAsasthAna, suvarNamaya zilAothI nirmaLa ane jANe pRthvInuM tilaka hoya te vaitADhaya nAme parvata che. tenI dakSiNa zreNImAM zivamaMdira nAmanA nagaramAM alakApurImAM kuberanI jema javalanazikha nAme rAjA che. meghane vidyutanI jema te vidyAdharapati rAjAne kAMtithI dizAonA mukhane prakAzita karanArI vidhvacchikhA nAme priyA che. temane nATayonmatta nAmane putra ane tenAthI nAnI khaMDA ane vizAkhA nAme ame be prANapriya putrIe chIe. eka vakhate pitAnA mahelamAM amArA pitA temanA agnizikha nAmanA mitranI sAthe vArtAlApa karatA hatA, tevAmAM AkAzamAM aSTApadagiri upara jatA devatAo temanA jevAmAM AvyA, eTale amane ane temanA mitra agnizikhAne laIne te tIrthayAtrA karavA cAlyA. ISTajanane jarUra dharmakAryamAM joDavA." ame aSTApadagiripara pahoMrayA, eTale tyAM maNinimita, pitapitAnA mAna ane varNa sahita vIze tIrthaka ranI pratimAo dIThI. pachI yathAvidhi snAna, vilepana ane pUjA karIne traNa pradakSiNA pUrvaka ane asamAhitapaNe temanI vaMdanA karI. pachI ame prAsAdamAMthI nIkaLIne AgaLa cAlyA, eTale rakta azekavRkSanI nIce mUrtimAna tapa ane zama hoya tevA be cAraNazramaNa munine beThelA joyA. temane namaskAra karI temanI AgaLa besIne ajJAnarUpa aMdhakArane chedavAmAM kaumudI jevI dharmadezanA zraddhApUrvaka ame sAMbhaLI. dezanAne aMte agnizikhe pUchayuM ke "A be kanyAno pati ke zuM thaze?" teo bolyA ke je temanA bhAIne mArI nAkhaze. te temanA pati thaze." AvI maninI vANIthI himathI caMdranI jema amArA pitA lAni pAmI gayA, eTale amoe vairAgyagarbha vANIe kahyuM ke "he tAta! tame hamaNuMja dezanAmAM saMsAranI asAratA viSe sAMbhaLyuM che, te have khedarUpI zIkArIthI zA mATe parAbhava pAme che ? vaLI amAre paNa evA viSayasukhanI jarUra nathI.' ema kahIne ame tyAMthI amArA sahodara baMdhunI rakSAmAM niraMtara tatpara rahyA. " eka vakhata amArA bhAIe pharatA pharatA tamArA mAmA pupacUlanI kanyA puSpavatIne joI, tenA addabhuta lAvaNyavALA rUpathI tenuM mana harAyuM, tethI te dubuddhie tenuM haraNa karyuM. "zuddhiH vAmanurAri.' puSpavatIne haraNa karI lAvyA chatAM te tenI daSTine sahana
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM karI zakyo nahIM eTale pote vidyA sAdhavAne gayo. tyArapachInI vArtA tame poteja vastutaH jANe che. pachI puSpavatIe amArI pAse AvI te amArA bhAInA mRtyunA khabara amane kahyA, ane dharmAkSaravaDe teNIe amArA zekane TALI dIdhe. pachI kahyuM ke te tamArA baMdhune haNanAra brahmadatta ahIM Ave che mATe teja tamArA baMnene bhartAra thAo, kAraNake "muninI vANI anyathA thatI ja nathI." amoe te vAtano svIkAra karyo. eTale puSpavatIe tamane AvavAnI saMjJA karavA mATe rasabhavRttithI bhUlI jaIne raktane badale ta dhvajA halAvI, jethI tame amane choDIne cAlyA gayA. amArA viparIta bhAgyanA yogathI tame AvyA nahIM ane sarvatra Apane zodhavA mATe bhamatAM ame kaI paNa sthAnake Apane joyA nahIM, tethI nirveda pAmIne ame ahIM AvIne rahelA chIe. he svAmina! Aje amArAM puNyathI tame ahIM AvyA che. pUrve ame puSpavatInA kahevAthI tamane varelI chIe, tethI amArI gati tame eka ja che, mATe amAruM pANigrahaNa kare." AvAM temanAM premacana sAMbhaLIne brahmadatta gAMdharva vivAhathI temane paraNyo. "saritAonuM pAtra jema samudra che tema strIonuM pAtra bhegI puruSa che." gaMgA ane pArvatInI sAthe mahAdevanI jema te baMne strIo sAthe kriIDA karatA brahAdare te rAtrI tyAM AnaMdamAM nirgamana karI. pachI te baMnene kahyuM ke "jyAM sudhI mane rAjyano lAbha na thAya tyAMsudhI tamAre puSpavatInI sAthe rahevuM." ema kahI te strIone tenI pAse javA AjJA karI. temaNe tema karavAnuM kabula karyuM, jethI tatkALa te leka ane te maMdira vigere sarva gaMdhavanagaranI jema adazya thaI gayuM. pachI brahAdatta tApasanA AzramamAM rAkhelI rastavatIne zodhavA gaye, paraMtu tyAM te jovAmAM AvI nahIM, paNa tyAM eka suMdara AkRtivALo puruSa hato, tene pUchayuM ke "he mahAbhAga! ahIM gaI kAle divya vastrane dharanArI ane ratanabhUSaNathI zobhita evI koI strI tamArA jevAmAM AvI che teNe kahyuM ke "kAle "he. nAtha ! he nAtha !" ema pikAra karIne rUdana karatI eka strI mArA jevA mAM AvI hatI, amArI strIoe tene oLakhI eTale ahIthI laI jaIne tene tenA kAkAne meMpI che." pachI teNe pUchyuM ke "zuM tame tenA pati thAo cho ?" brahmadara hA pADI. eTale te puruSa brahmadattane AgrahapUrvaka ratnavatInA kAkAne ghera laI gayA. ratnavatInA kAkA e moTI samRddhithI brahmadattane ratnAvatIno vivAhamahatsava karyo. dhanavAna puruSane sarva kAma saheluM che.' tyAM brahmadara tenI sAthe viSayasukha bhegavavA lAgyo. anyadA brahmadatte pitAnA mitra varadhanunuM uttarakArya karavAno AraMbha karyo. temAM sAkSAt tenA bhUta jevA brAhmaNa jamavAne AvyA. te vakhate akasmAt brAhmaNano veSa laIne varadhanuM paNa tyAM AvI pahoMcyA, ane brahmadattane A pramANe kahevA lAgyuM ke mane bhejana Apaze to te sAkSAt varadhanune ja maLaze.' AvI zravaNane amRta jevI tenI vANI sAMbhaLIne brahmadatte tatkALa tenI sAmuM joyuM, eTale tene oLakhe, tethI jANe be zarIrane eka karI detA hoya tema teNe tene AliMgana karyuM, ane harSAbuthI tene tvavarAvato te aMtargahamAM laI gayA. pachI kumAre tene tene vRttAMta pUchyuM, eTale te pitAno vRttAMta kahevA lAge"he mitra ! tame suI gayA pachI dIrgharAjAnA subhaTanI jema cAra lokoe AvIne mane rUMdhI lIdhe vRkSanI aMdara rahelA eka cAre mane eka bANa mAryuM, tethI huM pRthvI para paDI gayo, ane latA enA aMtaramAM DhaMkAI gaye. mane tyAM ja nahIM eTale AvelA badhA cere cAlyA gayA. pachI jaLamAM maya nI jema vRkSomAM saMtAte saMtAtA.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa 1 lA huM anukrame eka gAmamAM AbhyA. te gAmanA nAyaka pAsethI tamArA khakhara meLavIne cAlatA cAlatA huM ahIM AvyA. daivayoge meghane mayUranI jema meM tamane ahI' joyA." pachI brahmado kahyuM ke ' he mitra ! napu`sakanI jema purUSArtha karyA vinA amane Ama kayAM sudhI mAre bhaTakatA rahevu... ?" e samaye kAmadevanA sAmrAjyabhUta ane madhunI jema yuvakajanane manA karanAra vasatAtsava pragaTa thayo. evAmAM eka divasa jANe kALano anuja khaMdhu hoya tevA rAjAnA eka unmatta hAthI khIleA bhAMgI sAMkaLa toDIne sa janone trAsa pamADatA chuTA thai gayo. te hAthIe nita'nA bhArathI skhalita gatie cAlatI eka kanyAne kamalinInI jema khecIne peAtAnI suMDhamAM pakaDI lIdhI, tethI zaraNAthI evI te kanyA TvIna netre pAkAra karavA lAgI. te sAMbhaLI satra duHkhabIjanA akSara jevA hAhAkAra thai rahyo. te vakhate 'are mAtaMga ! tuM kharekhara mAtaMga (caMDALa ) che, nahI. teA A strIne pakaDatAM kema lajajA pAmatA nathI ?' A pramANe kahetA brahmadatta tenI pAse gayo, eTale hAthI te kanyAne cheADI brahmadatta sAme doDayo. brahmadatta ekadama uchaLIne tenA dAMtarUpa nIsaraNI upara paga mUkI lIlAmAtramAM tenI upara caDhI gayo, ane Asana vALIne beThA. pachI vAkacathI, pagathI, aMkuzathI ane vijJAnathI kumAre te hAthIne ceAgI jema yogavaDe manane vaza kare tema vaza karI dIdhA, lAkoe 'ThIka karyuM, ThIka karyuM...." ema khelatAM jayano nAda karyA, pachI kumAre hAthINinI jema te hAthIne tenA khIlA pAse laI jaIne bAMdhI dIdhA te vakhate tyAM rAjA Avyo. te kumArane joI ghaNA vismaya pAmyo. kemake tenI AkRti ane parAkrama kAne vismaya kare tevuM nahAtu ! pachI rAjA lyo ke ' A puruSa kANu che ? zuM gupta rIte sUrya ke iMdra to AvyA nathI ?" A pramANe vicAra kare che tevAmAM ratnavatInA prakAe temanI pAse jaIne badhI hakIkata kahI sa`bhaLAvI, eTale peAtAnA AtmAne pavitra mAnanAra rAjAe caMdrane dakSa prajApatie ApI tema utsavapUrvaka potAnI kanyAe dattane ApI. brahmadatta temane paraNIne tyAM sukhe rahevA lAgyo. brahma eka vakhata eka vRddha strIe kumAra pAse AvI mAthe vastrano cheDA pheravIne kahyuM ke " he vatsa ! A nagarImAM lakSmIvaDe bIna kubera bhaMDArI jevA vaizravaNa nAme eka dhanADhaya zreSThI rahe che, tene samudrane lakSmInI jema zrImatI nAme eka putrI che. rAhu pAsethI caMdra. kaLAnI jema tame jyArathI te rAjakanyAne unmatta hAthI pAsethI cheADAvI che tyArathI e AALA tamArA abhilASa karatI talakhyA kare che, mATe te rAjakanyAne jema hAthI pAsethI bacAvI che tema te khaLAne kAmadevathI paNa bacAveA, ane jevI rIte tenuM hRdaya grahyuM che, tevI rIte tenA pANinuM paNa grahaNa karo." pachI kumAra vividha vivAhamaMgaLathI tene paraNyo, ane matrIputra varadhanu paNa subuddhi matrInI kanyA naMdAne paraNyo. tyAM rahetA te ane vIra zaktithI pRthvI para prakhyAta thayA. keTalAka divasa pachI teo vArANasI nagarImAM AvyA. brahmadattane AvelA sAMbhaLI vArANasIno rAjA kaTaka brahmAnI jema gauravatAthI sAme AvIne temane potAne ghera lai gayo ane peAtAnI kaTakavatI nAmanI kanyA temaja mUtti mAn jayalakSmI jevI caturaMga senA brahmadattane ApI, temane tyAM AvelA jANI ca'pAnagarIno rAjA kadatta, dhanu ma`trI ane khIjA bhagadatta vigere rAjAe paNa tyAM AvyA. pachI bharatacakrIe jema suSeNune senApati karyo hato tema varadhanune senApati karI brahmadattakumAre dIrgharAjAne dIrgha paMthe ( y
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 9 mu 379 mAge) mAkalavA prayANa karyuM... te vakhate dIrgha rAjAnA rAkha nAmanA te AvIne kaTaka rAjAne kahyuM ke dIrgharAjAnI sAthe tamAre khAlya maitrI che, te cheADI devI yukta nathI.' te sAMbhaLIne kaTaka rAjA khelyo ke "he kRta ! pUrve brahma rAjA sahita ame pAMce saheAdara jevA mitra hatA. brahma rAjA svage gayA pachI teno putra bALaka hovAthI ame tenuM badhuM rAjya rakSaNa karavA mATe dIrgha rAjAne sAMpyuM, eTale te teA jANe pAtAnu ja rAjya hoya tema tene bhAgavavA lAgyo, mATe e dvIghane dhikkAra che ! kemake 'sAcavavA seAMpelA pAne to DAkaNa paNa khAtI nathI.' brahmarAjAnA putrarUpa thApaNanA sabadhamAM dIrgha rAjAe je Ata pApa Acayu' che, tevuM pApa kAi cAMDALa paNa kare nahI', mATe he zaMkha ! tu' jaine tArA dIrgha rAjAne kahe ke brahmavrutta lazkara laIne Ave che, mATe tenI sAthe yuddha kara athavA nAsI jA." A pramANe kahIne dUtane vidAya karyA, brahmadattakumAra avicchinna prayANa karato kAMpilyapura pAse AvI paheAM. AkAzanI sahAyavaDe sUrya sAthe meghanI jema dIrgha rAjAe tenI sAthe yuddha karavAnI IcchA karI, ane mATo sarpa jema daMDathI AkrAMta thaI khilamAMthI bahAra nIkaLe tema raNamAM sArabhUta evA sava khaLathI te nagaranI bahAra nIkaLyo. te vakhate brahmarAjAnI strI culanIne atyaMta verAgya utpanna thayo, tethI te pUrNA nAmanI pravRttinI pAse vrata laI ne anukrame mekSe gaI. ahI raNabhUmimAM moTA magara jema nadInA nAnA magarane mAre tema dIrgha rAjAnA agra subhaTone brahmadattanA subhaToe mArI nAkhyA. te joI kreAdhavaDe UMcI bhruguTIthI bhaya`kara mukha karato dIdha varA hanI jema zatru upara doDayo ane prahAro karavA lAgyA. brahmadattanuM pAyadaLa, ratha, ane svAra pramukha sainya nadInA pUranI jema vegavALA dIrgharAjAe vIkherI nAMkhyu. te vakhate krodhathI rAtAM netra karato brahmakumAra hAthInI sAme hAthInI jema garjanA karatA dIrgharAjAnI sAme jAte yuddha karavA AvyA. pralayakALanA samudra jema kalleAlathI kallAlane teADe, tema bane baLavAna vIrA ekabIjAnAM astro teADavA lAgyA. te vakhate sevakanI jema avasara jANIne kAMtine prasAratuM ane dizAonA samUhane arthAt sa dizAomAM rahelA rAjAone chate tevu cakraratna brahmadattanI samIpe pragaTa thayuM, jethI tatkALa brahmakumAre te cakrathI dIrgha rAjAnA prANane harI lIdhA. "vIjaLIne caMdanAne mAravAnAM bIjA sAdhanAnI zI jarUra che ?" te vakhate 'A cakravattI` jaya pAme' ema cAraNabhATanI jema khAlatA devatAoe brahmadattanI upara puSpavRSTi karI. pachI pitAnI jema, mAtAnI jema ane devatAnI jema purajanAe joyelA brahmadatta cakrIe amarAvatImAM iMdra praveza kare tema kAMpilyapuramAM praveza karyAM. tyArapachI teNe prathama paraNelI saMstrIone tyAM kheAlAvI lIdhI, ane te sIemAM kurUkSmatIne srIratna tarIke sthApana karI. anyadA bharatakSetrane sAdhavAne mATe brahmadatta cakravrattI cakranI pachavADe agaNita sainya sahita cAlyA. pUrve nRpazreSTha zrI RSabhadeve rAjya tajIne dIkSA letI vakhate sa putromAM mAtA bharatane mukhya rAjya Apyu hatuM, ane bIjA navANuM putrone judA judA deza vaheMcI ApI cAritra lai tapasyA karIne mekSe gayA hatA, tyArathI te putronAM nAma pramANe te te dezAnAM nAma paDavAM hatAM. te A pramANe-pUrva dizAmAM pragama, mastaka, putrAMgAraka, malla, aMga, ama laya, bhAva, prAgjyAtiSa, vaza, magadha, ane mAsattika-dakSiNa dizAmAM khaNumukta, vai, vanavAsiSTha, mahIyaka, vanarA, tAtrika, azmaDhaMDaka, kaliMga, ISeka, puruSa, mUlaka ane kuMtala
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 sarga 1 le pazcima dizAmAM durga, sUrpAraka, abda, arcakalI, vanAyasta, kAkSikA, narta sArika, mAdeva, rUrU, kaccha, surASTra, narmada, sArasvata ane tApasa-uttara dizAmAM kurUjAMgala, paMcAla, sUrasena, paccara, kaliMga, kAzI, kauzala, bhadrakA2, vRka, arthaka, vigarta, kosala, aMbaSTa, sAva, masya, kunIyaka, mauka, vAhIka, kabaja, madhu, madraka, Atreya, yavana, AbhIra, vAna, vAnasa, kekya, siMdhu, sauvIra, gAMdhAra, kAtha, toSa, daseraka, bhAradvAja, amU, azvaprasthAla, tANuM karNaka tripura, avaMti, cedi, kiSkindha, niSadha, dazArNa, kusumaNuM, napala, aMtapa, kesala, dAma, vinihotra ane vadiza. A deze viMdhyAcaLanA pRSTha bhAge che. videha, bhatsa, bhadra, vaja, siMDiMbha, rauDava, kutsa ane bhaMga A deze pRthvInA madhyabhAge che. prAraMbhamAM mAgadhAdhIzane sAdhIne varadAma, prabhAsa, kRtamAla ane bIjA devene paNa brahmadare anukrame sAdhI lIdhA. pachI brahAdatta cakrIe cakrane anusarIne navANuM dezo paNa svayameva sAdhI lIdhA, ane tyAMnA rAjAonA samUhane vaza karyo. judA judA svAmIonuM umUlana karIne pakhaMDa pRthvInA pite ekaja svAmI thaI tene eka khaMDa jevI karI dIdhI. pachI sarva rAjAonA mugaTapara jenuM zAsana lAlita thayeluM che evA brahmadatta sarva zatruone dabAvI daIne kAMpilyapura tarapha cAlyA. je sainyathI pRthvInuM ane tenI ukhaDelI rajathI AkAzanuM AcchAdana karatA hatA, ane chaDIdAranI jema AgaLa cAlatuM cakra jene mArga batAvatuM hatuM, evA cauda ratnanA svAmI ane nava nidhionA Izvara brahmadatta cakrI avicchinna prayANathI cAlatA anukrame potAnA nagara samIpe AvI pahoMcyA. pachI vAji. tronA dhvaninA miSathI jANe poteja harSathI saMgIta karatuM hoya tevA kAMpilya nagaramAM bahAdara praveza karyo. tyAM sarva dizAomAMthI AvI AvIne ekaThA thayelA batrIsa hajAra poe bhAratanI jema tene cakravatI paNAne dvAdaza vArSika abhiSeka karavAno AraMbha karyo. pUrve jyAre brahmadatta ekAkI pharato hato, te vakhate koI brAhmaNa tene sahAya ApIne sukha duHkhana vibhAgI thayuM hatuM. te vakhate brahmadaro tene kaheluM ke "jyAre mane rAjya maLe, tyAre tuM satvara AvIne mane maLaje." A saMketa karela hevAthI te brAhmaNa A vakhate brahmadattanI pAse Avya; paraMtu rAjyAbhiSekanI vyagratAthI tene rAjyamahelanI aMdara praveza paNa thaI zakyo nahIM, tethI rAja dvAramAMja besI rahIne teNe rAjAnI sevA karavA mAMDI. rAjyAbhiSekanI kriyA saMpUrNa thayA pachI brahmadatta cakI rAjamahelanI bahAra nIkaLyA. tyAre te brAhmaNa potAne oLakhAvavAne mATe junAM upanahUnIvajA karI ja rahyo. bIjI dhvajAothI vilakSaNa vijAvALA te brAhmaNane joIne cakrIe chaDIdArane pUchayuM ke "apUrva vijA karanAra A puruSa koNa che ?" chaDIdAre kahyuM ke "bAra varSa sudhI ApanI sevA karanAra te puruSa che." brahmada bolAvIne pUchayuM ke "A zuM?" te brAhmaNa be - "he nAtha! tamArI sAthe pharI pharIne mArAM ATalAM upAna ghasAI gayAM, tathApi tame mArI upara kapA karI nahIM'.' cakravatI tene oLakhIne hasI paDayA, ane tene sevA karavA mATe rAjadvAramAM AvatAM na rokavAnI dvArapALane AjJA karI. pachI tene sabhAsthAnamAM bolAvIne kahyuM ke "bhaTajI! kaho, tamane zuM ApuM?" brAhmaNa bolyo ke "mane bhojana Apo." cakrIe kahyuM ke "AvuM a5 zuM mAgyuM? koI deza mAgI le." eTale jihvAlaMpaTa brAhmaNa belyo ke rAjyanuM phaLa paNa bhejanaka che, mATe mane tamArA gharathI AraMbhIne AkhA bharatakSetramAM ghera ghera bhejana ane eka dInAra dakSiNAmAM maLe tevo hukama karo." * pagarakhAM, jeDA.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 su 381 jAnI AjJAthI te brAhmaNe te sAMbhaLI cakrIe vicAyu ke mA brAhmaNanI yAgyatA amIne khaNAya che." pacho tene pAtAne gherathI pahele divasa dInAra ane bhAjana apAvyuM bharatakSetramAM anukrame badhe ghera bhAjana karavA mAMDayu aneM ane tana karavA lAgyA ke badhe jamIne pAche pharIne rAjAne ghera jamIza; paraMtu te cA karate paNa rAjaleAjana meLavyuM nahI. evI rIte vyartha kALa gumAvatA te bhaTa anyA mRtyu pAmI gayA. eka divase brahmadatta cakravatI' nATathasa'gIta jotA rAjasabhAmAM beThA hatA, tevAmAM eka dAsIe AvIne devAMganAe guthyA hoya tevA eka vicitra puSpanA daDo tene ApyA. tene joI brahmadattane vicAra thayA ke AvA puSpadaDA kAI ThekANe pUrve me joyelA che.' ema vAra'vAra uhApoha karatAM tene pUrvanA pAMca bhava batAvanAru jAtismaraNa jJAna utpanna thayu, tatkALa te mUrchA pAmyA, te vakhate tene yAda Avyu ke pUrve AvA daDA me' saudharma devalAkamAM joyA hatA.' pachI caMdanajaLathI siMcana karavAvaDe svastha thaI ne te ciMtavavA lAgyA ke have mArA pUrva janmano saheAdara mane kayAM maLaze ?' pachItene oLakhavA mATe brahmadatte eka ardhA zlAkanI samazyA A pramANe racI-'sAmyavAsaurRnI 'sau mAta`gAvanI tathA" A a leAkanI samasyA je pUrI karaze tene huM mAru ardhuM rAjya ApIza" evI AdhASaNA AkhA nagaramAM karAvI. sava lokoe A ardhA glAne peAtAnA nAmanI peThe kaMThe karyA, paNa kAI tene pUrA karI zakayuM nahIM. have citrano jIva je purimatAla nagaramAM eka dhanADhayane ghera putrapaNe avataryA hatA, te jAtismaraNa thavAthI dIkSA laI ne vihAra karatA karatA ahIM AvI caDhaLyA. nagaranI bahAra manorama udyAnamAM eka prAsuka sthaLa upara te muni rahyA. tyAM jaLano reTa pheravanAra mANasa te ardhA zloka khAlatA hatA. te temanA sAMbhaLavAmAM AvyA. tethI tarata temaNe navA nauSaSThiA jJAtiroDampAmyAM vicukhto:" A pramANe te zlAkanuM... uttarArdha pUruM' karyu. ane te pramANe khelavA lAgyA. te sAMbhaLI te pramANenA uttarArdha ne jANI lai ne te reMTavALA mANase rAjA AgaLa AvI te pramANe zlAka pUro karI ApyA, eTale cakrIe pUchyu ke "A uttarAno kartA kANu che ?" tyAre teNe te muninuM nAma lIdhuM. jethI te puruSane puSkaLa InAma ApIne cakrI ati utkaMThAthI jANe abhinava dharma vRkSa Ugyu hoya tevA te munine jovA mATe udyAnamAM AvyA. pachI te munine vAMDhI netramAM azru lAvIne pUrva janmanI peThe sneha dharI te temanI AgaLa beThe. eTale kRpArasanA sAgara munie dharma lAbharUpa AzIrvAda ApI rAjAnA anugrahane mATe dhama dezanA ApavA mAMDI: "he rAjanlR ! A asAra sasAramAM khIjuM kAMI paNa sAra nathI, mAtra kAdavamAM kamaLanI jema eka dharmAMja sAra che. A zarIra, cauvana, lakSmI, svAmitva, mitra ane bAMdhava-te sa pavane kapAvelI patAkAnA cheDAnI jema caMcaLa che. he rAjana ! jema tame pRthvI sAdhavAne mATe ahiraMga zatruone jItI lIdhA, tema meAkSa sAdhavAne mATe have aMta raMga zatruone paNa jItA. rAjahaMsa jema jaLane cheDIne dudhane grahaNa kare tema tame bIjuM badhu cheADI daine tidharmAMne grahaNa karo !'' brahmadatta melyA- he mAMdhava ! sadbhAgyanA yAgathI mane tamArAM darzana thayAM che, A rAjyalakSmI sa tamArIja che, mATe rUci pramANe bhAga bhAgavA. tapanuM phaLa bhega che, te maLyA chatAM tamAre have zA mATe tapa karavuM... joIe ? kemake svayameva pratyeAjana siddha thayA pachI kayA puruSa prayatna karyA kare ?' muni bAlyA "he rAjan ! mAre ghera paNa kuberanA jevI saMpatti hatI, paNa bhavabhramaNano bhaya dharIne me'
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ suMdara saMga, 1 le tene tRNanI jema tyAM ja che. he rAjan ! puNyane kSaya thavAthI tame saudharmadevalokathI A pRthvI para AvelA che, pAchA sa Sayano kSaya karIne ahIMthI paNa adhogatimAM jAo nahIM. Arya dezamAkAzI, kumakubha mAnuSya prApta thayuM chatAM enAthI amRtavaDe paga dhovAnI jema bhega-kaMma sAdhe che ? svargathI vIne puNya kSINa thavAthI ApaNe jevI tevI phonimAM jaI AvyA chIe. te chatAM he rAjana ! have bALakanI peThe kema moha pAmo cho ?" munie AvI rIte baMdha karyo, tathApi rAjA pratibaMdha pAye nahIM, kemake "niyANAnA udayavALAne badhibIjane samAgama kayAMthI thAya ?" tene ati adhya jANIne muni tyAMthI anyatra vihAra karI gayA. "kALade sarSe DaselA mANasanI pAse mAMtrike keTalIkavAra besI rahe ?" pachI te muni ghAtakarmano kSaya karI, ujajavaLa kevaLajJAna pAmI, bhapagrAhI karmone haNIne paramapadane prApta thayA. - brahmadatta cakravatIpaNAnA vaibhavamAM devatAothI IdranI jema rAjAothI sevAne divasene nirgamana karato hato. eka vakhata kaI yavana rAjAe lakSaNethI sUryanA sAta gheDA mAMhele eka hoya tevo uttama adha tene bheTa mokalyA. te azvane joIne "A azva svarUpa pramANe vegamAM haze ke nahIM ?" evI tenI parIkSA karavAne mATe brahmadatta tatkALa tenI upara svara gayo. pachI brahmadatta ghoDesavAra, hAthInA svA2, 2thI ane pAyadaLe sahita te parAkramI azvapara besIne nagaranI bahAra nIkaLyo. meTA parAkramI cakrIe te azvano vega jovAnA kautukathI be paDakhe sAthaLathI tene dabAvyuM ane cAbukathI tene prahAra karyo, eTale puThanA pavanathI prerAyelA vahANanI jema cAbukanA sparzathI camakIne te azva ati vegathI deDavo ane kSaNavAramAM saune adazya thaI gaye. rAjAe tenI lagAma ghaNI kheMcI, tathApi te azva UbhuM na rahetAM asaMyata IdriyonI jema doDIne eka mahATavImAM Ave. krUra zIkArI prANI ethI bhayaMkara evI te aTavImAM vRkSa parathI paDelA pakSInI jema te azva zrama lAgavAthI pitAnI meLe UbhuM rahyuM. te vakhate rAjA tRSArta thayela hovAthI Amatema jaLa zodhavA lA. evAmAM kalolamALAthI nAcatuM eka sarovara tenA jevA mAM AvyuM. azvaparathI palANa utArIne prathama tene jaLapAna karAvyuM, ane kAMThA uparanA eka vRkSanA mULa sAthe te azvane mukharajajuvaDe bAMdhyuM. pachI vananA hAthInI jema sarovaramAM pesIne brahmadare snAna karyuM, ane kamaLanA AmodathI sugaMdhI temaja svaccha jaLanuM teNe pAna karyuM, pachI sarevaramAMthI nIkaLIne tenA tIrapara Amatema cAlavA lAgyA. tevAmAM advaita rU5 lAvaNyanI saMpattivALI eka nAgakanyA tenA jevAmAM AvI. tenA rUpathI vismaya pAmIne cakI tyAM Ubhe rahyA, tevAmAM vaDanA vRkSa uparathI jANe tene jaMgama caraNa (vaDavAI) hoya te eka genisa jAtano nAga utaryo. pelI nAgakanyAe nAgiNInuM rUpa vikuvane te nAganI sAthe saMvAsa karyo. te joIne brahmadatta vicAravA lAge ke A strI AvI svarUpavAna chatAM A nIca sapanI sAthe Asakta thaI jaNAya che. "kharekhara strIo ane jaLa nIcagAmIja hoya che. paNa A varNa zaMkaranI mAre upekSA karavI yogya nathI, kAraNake "rAjAoe pRthvI para duSTa janane zikSA karIne sanmArge sthApana karavA joIe." A pramANe vicAra karIne rAjAe te baMnene pakaDIne tenA para cAbukathI prahAra karyo. pachI kidha zAMta thatAM teone choDI mUkayAM, eTale teo kayAMka cAlyAM gayAM. pachI rAjAne vicAra Avyo ke jarUra koI yaMtara gAnasa nAganuM rUpa laIne A nAgakanyAnI sAthe ramavAne AvatuM haze." rAjA A pramANe vicAra kare che tevAmAM tenuM badhuM raunya tenA ane 1 viSayabhoga.
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM ' , 383 pagale pagale cAlatuM tyAM AvyuM, ane svAmInuM darzana pAmIne khuzI thayuM. pachI te saunyathI paravArele cakrI pitAnA nagaramAM Avyo. pelI nAgakanyA retI rotI pitAnA pati pAse gaI, ane tene teNIe kahyuM ke manuSya lekamAM eka brahmadatta nAme vyabhicArI roga che. te pharato pharato hamaNuM bhUta ramaNa aTavAmAM AvyuM hato. huM mArI sakhIonI dakSiNInI pAse jatI hatI, tyAM mArgamAM sarovara AvatAM temAM nAna karI banne karI che huM tenA jovAmAM AvI. mane jaIne kAmapIDita thayelA teNe mArI sAthe jatA IcchAthI tevI yAcanA karI, paNa huM anicchAthI rovA lAgI, eTale teNe mane cAbukavake mArI. meM tamAruM nAma lIdhuM, te paNa aizvaryathI unmatta thayelA teNe ATalIvAra sudhI mane mArI. pachI marelI dhArIne tajI daI cAlyA gaye. "A pramANe sAMbhaLI te nAgakumAra ati kopa pAmyuM. pachI rAtre pitAnA vAsagRhamAM gayelA brahmadattane mAravAne mATe te tyAM AvyuM. te vakhate vArtA prasaMge paTTarANIe zramadAne pUchayuM ke jyAre tamane adha harI gayo, tyAre mArgamAM tame kAMI navIna je . tyAre brahmadare 5.pakArI nAgakanyA ane genisa nAganI kathA kahI batAvI ane pote te durAcArIne zikSA ApI te paNa kahyuM. A sarva hakIkata pelA nAgakumAre aMtahiMtapaNe sAMbhaLI, tethI te kAryamAM pitAnI priyAne ja doSa jANIne tene kopa tatkALa zAMta thaI gaye. te samaye bahAdatta zarIraciMtAe javAne vAsagRhanI bahAra nIkaLyo. eTale kAMtithI AkAzane prakAzita karatA te nAgakumAra devane teNe aMtarIkSamAM raheluM . nAgakumAra gagane rahIne bolyA ke "A pRthvImAM durvinItane zikSA karanArA brahmadara rAjA jaya pAme. he rAjana! je nAgakanyAne tame mArI hatI te mArI patnI thAya che. teNIe te mane evuM kahyuM hatuM ke brahmadara mArI upara lubdha thaIne mane mArI che. te sAMbhaLI tamArI upara kopAyamAna thaIne tamane dahana karavAnI icchAthI huM ahIM AvyuM hatuM, paNa meM adazya rahIne tamArA mukhathI tenuM sarva ceSTita sAMbhaLyuM che, tethI nyAyataMta evA tame e vyabhicAriNIne zikSA karI te bahagya karyuM che. tenA kahevAthI je meM tamAruM amaMgaLa ciMtavyuM tene mATe tame mane kSamA karaje." A pramANe sAMbhaLIne brahmadarA belyA ke-"he nAgakumAra ! temAM tamAre kAMI deSa nathI, strIo mAyAkapaTavaDe bIjAne phaSita karIne pitAne deja DhAMkI de che." nAgakumAre kahyuM te satya che. strIo kharekhara mAyAvI hoya che. have AvA nyAyathI huM tamArI upara saMtuSTa thayo chuM; mATe kaho, tamA ru' zuM kAma karuM ?" brahmate kahyuM ke "mArA rAjyamAM kadi paNa vyabhicAra, cerI ke apamRtyu thAya nahIM tevuM karo." nAgakumAre kahyuM ke te pramANe thAe, paNa huM tamArI evI parArthe vAcana sAMbhaLI vizeSa saMtuSTa thaye chuM; mATe have tamArA svArthane mATe paNa kAMIka yAcanA karo." brahmadatta vicArIne be ke huM badhA prANIonI vANI sArI rIte samajI zakuM tema karo." nAgakumAre kahyuM ke "e varadAna ApavuM muzkela che, chatAM huM tamane ApuM chuM ! paraMtu jo tame te vAta bIjAne jaNAvazo te tamArA mastakanA sAta bhAga thaI jaze. A pramANe kahIne nAgakumAra svasthAnake gaye. - eka vakhate brahmadattakumAra pitAnI vallabhAnI sAthe zRMgAragRhamAM gayA. tyAM gRhageghAe gRhagaMdhane kahyuM ke, "he priya! rAjAnA aMgarAgamAMthI thoDuM lAvI Apo, jethI mAro dehada(mane ratha) pUro thAya." guDage dhe kahyuM, "zu tAre mA zarIranuM kAma nathI ke jethI tuM mane te lAvavA kahe che? kemake te aMgarAga levA jatAM huM maraNa pAmuM.' A pramANe teonI vacce thatI vAtacIta sAMbhaLIne rAjA hasI paDayA eTale rANIe rAjAne
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 - sarga 1 le pUchayuM ke "tame akasmAta kema hasyA che have te kahevAthI mRtyu thAya e bhaya hevAthI rAjAe kahyuM ke "emaja." rANI belI - "he nAtha ! A hasavAnuM kAraNa mane avazya kahevuM joize; nahIM te huM maracuM pAmIza, kema ke mArAthI gopavavAnuM zuM kAraNa che ?' rAjAe kahyuM, "te kAraNe tamane na kahevAthI tame to maraze ke nahIM, paNa te kahevAthI huM te jarUra marI jaIza" rAjAnAM A vara, zraddhA na AvavAthI rANI pharIthI belI ke, "te kAraNa te mane jarUra kaho, te kare che. ApaNe baMne sAthe marI jaIzuM, to ApaNe baMnenI sarakhI gati thaze, mATe vI ." A pramANenA strInA durAgrahamAM paDelA rAjAe zmazAnamAM citA racAvI, ane rANIne kahyuM ke "he rANI ! citAnI AgaLa jaI maravA tatpara thaIne huM te vAta tane kahIza. pachI brahmadara cakrI snAna karIne rANI sAthe gajArUDha thaI citA pAse AvyA te vakhate nagarajano dilagIra thaIne sajaLa netre temane phadA. e vakhate cakravatInI koI kaLadevI eka maMDhAnuM ane eka sagarbhA meDhInuM rUpa mithuna cakrantIne pratibodha ApavA mATe tyAM AvI. "A rAjA sarva prANInI bhASA jANe che." evuM jANIne garbhavaMtI meMDhIe pitAnI ja bhASAmAM meMDhAne kahyuM ke, "he pati ! A javanA DhagelAmAMthI eka javane puLo tame laI Ave ke jenuM bhakSaNa karavAthI mAro dehada (manoratha pUrNa thAya." meMDhe bolyo "A javane Dhagalo te brahmadatta cakravattInA ghoDAne mATe rAkhele che, tethI te levA jatAM te mAruM mRtyu thAya." meMDhI bolI ke - 'jo tame e java nahIM lAvo to huM marI jaIza, 'eTale meMhe kahyuM ke - "jo tuM marI jaIza te huM bIjI meMDhI lAvIza." meMDhI bolI ke-juo ! A brahmadatta cakI pitAnI strIne mATe pitAnuM jIvitavya gumAve che. ene ja kharo neha che, tame te neha vagaranA cho. meM bolyo-"e rAjA aneka strIone pati che, te chatAM eka strInI vANIthI maravAne Irache che, te to kharekharI tenI mUrkhatA che, huM kAMI tenA jevo mUrkha nathI. kadi te rANu sAthe maraze, to paNa bhavAMtaramAM te baMnene yoga thaze nahIM, kemake prANIonI gati to karmane AdhIna hovAthI bhinna bhinna mArgavALI che. AvI meMDhAnI vANI sAMbhaLIne cakravartI vicAramAM paDayA ke "aho ! A me he paNa AvuM kahe che, te huM eka strIthI mohita thaIne zA mATe maruM?' A pramANe vicArI saMtuSTa thaI gayelA cakrIe te meMDhA para prasanna thaIne kanakamALA ane puSpamALA te meMDhAnA kaMThamAM paherAvI ane huM tAre mATe maraNa nahIM pAmuM !' ema rANIne kahIne pote svadhAma gayA; ane akhaMDa evI cakravattI paNAnI lakSmI ane rAjya pALavA lAgyA. evI rIte aneka prakAre krIDA karatAM brahmadatta cakravattIne janmathI mAMDIne soLe uNu sAta varSa vyatIta thayAM. eka vakhata koI pUrvanA paricita brAhmaNe AvIne brAhmadattane kahyuM ke he cakravartI rAjana ! je bhejana tuM jame che te bhajana mane Apa." brahmadare kahyuM, "he dvija ! mAruM anna ghaNuM durjara che. kadi cirakALe kare che te paNa tyAM sudhI te mahA unmAda kare che. brAhmaNa be-"are rAjan ! tuM ananuM dAna ApavAmAM paNa kRNu che, mATe tane dhikkAra che ! AvuM te brAhmaNanuM vacana sAMbhaLI te brAhmaNane kuTuMba sahita potAnuM bhajana khavarAvyuM. rAtrIe te brAhmaNanA zarIramAM te anarUpI bIjamAMthI kAmadevanA unmAdarUpI vRkSa seMkaDo zAkhAyukta pragaTa thayuM. temaja bIjAone paNa kAmadeva utpanna thaye, tethI te brAhmaNa putra sahita mAtA, bahena ane putravadhUne saMbaMdha bhUlI jaI temanI sAthe pazuvat viSaya 1, garoLI. 2. vilepana.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 385 sukha bhogavavAne pravarte. rAtrI vityA pachI savAra thaI eTale brAhmaNa ane sarva gRhajana lajajAthI eka bIjAne mukha batAvI zakyA nahIM, eTale "A kara rAjAe mane (kAMIka mAdaka padArtha khavarAvI daIne) kuTuMba sAthe herAna karyo che. e meM citavato te brAhmaNa nagaramAMthI nIkaLI gayo. pachI vagaDAmAM paribhramaNa karatAM kaI eka bharavADane kAMkarAnA ghAthI pIpaLAnA pAnane kANAM pADato joyo, tethI "A puruSa mArI dhAraNAne pUrI kare te che." evuM dhArI mUlyanI jema satkAra karavAvaDe teNe tene vaza karI lIdhuM. pachI brAhmaNe tene kahyuM ke "mAthe veta chatra ane cAmarane dhAraNa karI je puruSa rAjamAge gajendrapara besIne jato hoya, tenAM banne netrane kAMkarA mArIne tAre pheDI nAkhavAM. brAhmaNanI AvI vANI sAMbhaLI tema karavAne te bharavADe kabula karyuM, kAraNa ke "pazupALa loko pazunI jema avicArI kAmanA karanArA hoya che. pachI bharavADe koI dIvAlanI othe UbhA rahI che kAMkarA pheMkIne hAthI para besIne rAjamArge cAlyA jatA brahmadatta rAjAnAM be netra pheDI nAkhyAM. "vidhinI AjJA kharekharI duladhya che." tatkALa pakSIne siMcANe pakaDe tema rAjAnA aMgarakSake e AvIne te bharavADane pakaDI lIdhe. pachI tene bahu mAra mAravAthI teNe A duSkRtya karAvanAra keI brAhmaNa che ema jaNAvyuM. te sAMbhaLI brahmadatta rAjA be ke-"brAhmaNa jAtine dhikkAra che ! kema ke jyAM teo bhojana kare che, tyAM ja pAtrane kiDe che. je pitAnA akSadAtArane svAmItulya gaNe che evA zvAnane ApavuM sAruM, paNa kRtajJa evA brAhmaNane ApavuM ucita nathI vaMcakanuM, nirdayanuM, hiMsaka janAvaranuM, mAMsabhakSakanuM ane brAhmaNonuM je poSaNa kare tene prathama zikSA karavI joIe.' A pramANe ana5 bhASaNa karatA brahmadatta rAjAe te brAhmaNane putra, baMdhu ane mitra sahita maccharanI muSTinI jema marAvI nakhAvyuM. pachI daSTie aMdha thavA sAthe krAdhavaDe hRdayamAM paNa aMdha thayelA brahmadare purohita vigere sarva brAhmaNone ghAta karyo. tyAra pachI teNe maMtrIne AjJA karI ke "sarva brAhmaNonAM netrane vizALa thALa bharIne mArI AgaLa lAvo. rAjAne A bhayaMkara adhyavasAya jANIne maMtrIe zleSmAtaka phaLavaDe thALa pUrIne tenI AgaLa mUkyA. brahmadatta hAthavaDe tene vAraMvAra sparza karate sato brAhmaNanAM netrane A thALa meM bahu ThIka bharAvyo ema belata ghaNe harSita thavA lAgyo. te thALane sparza karavAmAM jevI brahmadattanI prIti hatI, tevI potAnA strIratana puSpavatIne sparza kara vAmAM paNa prIti nahotI. jema durmati puruSa madirApAtrane choDe nahIM, tema brahmadatta kadi paNa durgatinA kAraNarUpa te thALIne jarA mAtra choDatA nahI. brAhmaNonAM netranI buddhie zleSmAtakanA phaLane vAraMvAra caLato brahmadatta phaLAbhimukha thayelA pAparUpa vRkSanA dehadane pUrate hato. AvI rIte brahmadattano anivArya e raudra adhyavasAya atyaMta vRddhi pAme. moTA lokonA zubha ke azubha bane meTAja hoya che." A pramANe raudradhyAnanA anubaMdhavALA ane pAparUpa kAdavamAM varAha jevA e brahmadatta rAjAne soLa varSa vItI gayAM. brahmadatta cakravatIne aThayAvIza varSa kumAravacamAM, chappana varSa mAMDalikapaNumAM, sela varSa bharatakSetrane sAdhavAmAM ane chaso varSa cakravatApaNAmAM vyatIta thayAM. evI rIte janmathI mAMDIne sAta varSanuM AyuSya pUrNa karI vAraMvAra "kurUmatI, kurUmatI ema belate bahmadatta cakravatI hisAbadhA pariNAmanA phaLane yogya evI sAtamI narakabhUmimAM utpanna thayA, // ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye'navame parvaNi brahmadattacakravarticaritravarNano nAma prathamaH sargaH / / I ti vahmattavartiAitaM tamAma II 1. jemAMthI cIkaNA ThaLIyA nIkaLe tevAM phaLa-rAtAM guMdAMnI jevAM. 49
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 2 je. zrI pArzvanAtha caritra. (pUrvanA nava bhavanuM varNana) sarva prakAranI kalyANarUpa latAone AlaMbana karavAnA vRkSarUpa, jagatpati ane sarvanuM rakSaNa karanAra zrI pArzvanAtha prabhune mAro namaskAra thAo. sarva vizvanA upakArane mATe have zrI pArzvanAtha prabhunuM ati pavitra caritra kahevAmAM Avaze. - A jambudvIpamAM bharatakSetrane viSe navIna svargano khaMDa hoya tevuM pitanapura nAme eka nagara che. te nagara saritAnA padmakhaMDanI jema rAjahaMsa e seveluM, lakSmInA saMketagRha jevuM ane pRthvInA maMDanarUpa che. temAM rahelA dhanADhathA lakSmIvaDe jANe kuberanA anuja baMdhu hoya ane moTA audAryathI jANe kalpavRkSanA saphedara hoya tevA jaNAtA hatA. te amarAvatI jevuM ane amarAvatI tenA jevI" ema paraspara pratiSThadabhUta hevAthI tenI samRddhi vANInA viSayane agecara hatI. te nagaramAM arihaMtanAM caraNakamaLamAM bhramara je ane samudranI jema lakSamInA sthAnarUpa araviMda nAme rAjA rAjya karato hato. te jema parAkramIomAM advitIya hato, tema vivekI janomAM paNa advitIya hato. ane jema lakSmIvaMtamAM dhurya gaNAto, tema yazasvI janamAM paNa dhurya gaNAto hato. te jema dIna, anAtha ane duHkhI lokamAM dhanano vyaya karato, tema purUSArthanA sAdhanamAM ahorAtrIno vyaya karato hato; arthAt ahorAtra traNa vargane sAdhavAmAM tatpara hato. araviMda rAjAne tenIja je jIva-jIvAdi tatvane jANanAro parama zrAvaka vizvabhUti nAme purohita hato, tene anuddharA nAme strI hatI. tenA udarathI kamaTha ane marUbhUti nAme be jayeSTha ane kaniSTha putro thayA hatA. kamaThane varUNa nAme ane marUbhUtine vasuMdharA nAme strI hatI. te baMne rUpalAvaNyathI alaMkRta hatI. baMne putre kaLAbhyAsa karIne dravya upAjaMna karavAmAM samartha thayA ane paraspara nehavALA hovAthI teo mAtapitAne paNa AnaMdanA kAraNabhUta thayA. anyadA be vRSabha upara rathane bhAra mUke tema temanI upara gRhabhAra mUkIne vidhabhUti purohite gurUnI pAse anazana aMgIkAra karyuM. pachI te vizvabhUti samAdhiyukta ciro paMcaparameSTi namaskAra maMtranuM smaraNa karate mRtyu pAmIne saudharma devalekamAM devatA thaye. patinA viyogarUpa javarathI pIDita tenI patnI anuddharA zeka ane tapathI aMgane zeSavI navakAra maMtra saMbhAratI mRtyu pAmI. baMne bhAIoe mAtapitAnuM mRtakArya karyuM ane anukrame harizcandra muninA bedhathI bane zokarahita thayA. pachI karmaTha evo kamaTha rAjakAryamAM joDAyo, kemake "haMmezAM pitA mRtyu pAmatAM jyeSTha putra dhuraMdhara thAya che." 1 nAno bhAI marUbhUti saMsAranI asAratAne jANIne saMnyAsI jema bhojanathI vimukha thAya tema viSayathI vimukha thaye, ane svAdhyAya tathA pauSadha vigerenI vidhimAM tatpara 1. karma-kriyAmAM sthita.
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM muM 387 thaine aheArAtra pauSadhAgAramAM rahevA lAgyo. tyAM 'gurU pAse sarva sAvadya yoganI virati svIkArIne huM temanI sAthe kayAre vihAra karIza ?" evI buddhi mabhUtine haMmezAM thatI hatI. ekalA paDelA kamaTha to svacchaMdI, pramAdarUpa madirAthI unmAdI, sadA mithyAtvathI mAhita ane parastrImAM tathA vratamAM Asakta thayo, marUbhUtinI strI vasuMdharA nava yauvanavatI hovAthI jagama viSavallInI jema sarva jagatane mehaMkArI thaI paDI, paraMtu bhAvayati thayelA marUbhUtie to jaLathI marUsthaLanI latAnI jema svapnamAM paNa teno sparza karyA nahI. aharniza viSayanI IcchAvALI vasudharA patino saoNMga na maLavAthI peAtAnu yauvana araNyamAM mAlatInA puSpanI jema niSphaLa monavA lAgI, prakRtithIja srIla'paTa evA kamaTha vivekane cheDI daI bhrAtRvadhUne vAraMvAra joI joI ne anurAgathI khelAvavA lAgyA. eka vakhate vasudharAne ekAMtamAM joI ne kamaThe kahyuM ke he subhra ! kRSNa pakSamAM ca`dralekhAnI jema mArI jANavAmAM AvyuM che, huM dhAruM chuM ke mArA anuja bhAI mugdha ane napu Msaka che, te ja tenuM kAraNa che.' Avu pAtAnA jetu' amaryAda vacana sAMbhaLI jenAM vastra ane keza chuTI gayAM che evI vasudharA dhrujatI dhrujatI nAsavA lAgI; eTale kamaThe pachavADe doDIne tene pakaDI lIdhI ane kahyuM ke 'are mugdhA ! asthAne AvI bIka kema rAkhA che ? A tamAro zithila thayelA suMdara kezapAza sArI rIte bAMdhI lyA, ane vastra samAM karo.' A pramANe kahIne e IcchatI naheAtI to paNa kamaTha pAte teno kezapAza ane vastra samAM karavA lAgyA. tyAre vastu dharA khAlI ke tame jyeSDa thaIne A zu karo che ! tame te vizvabhUti ( zvasura ) nI jema mAre pUjya che. Avu kArya tamane ane mane bannene ubhaya kuLamAM kalaMkane mATe che.' kamaTha hasIne melyA ke ' he khALe ! mugdhapaNAthI AvuM khelA nahI" ane tamArA yauvanane bhoga vagara niSphaLa karo nahI. he mugdhAkSi ! mArI sAthe viSayasukha bhAgavA. te napu saka marUbhUti tamAre zA kAmanA che ke adyApi tame tene sabhAro che ? zAstramAM kahyuM che ke--jo pati nAsI jAya, marI jAya, dokSA le, napuMsaka hoya athavA vaTalI jAya tA-e pAMca ApattimAM strIee bIjo pati karavA.' A pramANe kahIne prathamathIja bhAganI IcchAvALI vasuMdharAne teNe AgrahathI pAtAnA kheALAmAM besADI ane amaryAdapaNAvaDe tenI lajajA cheDAvI dIdhI. pachI kAmAtura kamaThe tene cirakALa ramADI, tyArathI tene nitya ekAMtamAM ratyutsava thavA lAgyA. A khabara kamaThanI strI varUNAne paDI, tethI karUNA vinAnI ane arUNulAcanavALI thayelI te strIe irSyAvaza thaIne badhA vRttAMta marUbhUtine kahyo. marUbhUti khelyA-'Ave ! caMdramAM sa'tApanI jema mArA A badhu kamaThamAM AvuM anAya caritra kadi sa`bhave nahi.' AvI rIte marUbhUtie tene vArI, tApaNu te te dararoja AvIne te vAta kahevA lAgI, tethI marUbhUtie vicAyuM ke 'AvI khAkhatamAM bIjAnA kahevA upara kema pratIti Ave, tethI te sabhAgathI vimukha hatA, tathApi A viSe pratyakSa joine nizcaya karavAnA tene vicAra thayA' teNe kamaTha pAse jaIne kahyuM ke huM A ! huM kAMika kArya prasaMge Aje bahAra jAu chuM.' A pramANe kahIne marUbhUti nagara bahAra gayA ane pAchA rAtre thAkelA kApaDIne veSa laI bhASA pheravIne ghera Avyo. teNe kamaTha pAse jaIne kahyuM ke 'bhadra ! huM dUrathI cAlyA AvatA pravAsI chuM, mATe mane AjanI rAtrI rahevAne mATe Azraya Ape' kamaThe niHza MkapaNe tene rahevAne mATe peAtAnAja makAnanA bahAranA bhAga batAvyA; eTale teNe kapaTanedrAvake suI jaIne jALIethI te ati kAmAMdha strIpuruSanuM dusceSTi joyu. Aje marUbhUti gAma gayela che' ema dhArIne
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 saga 2 je te durmati kamaTha ane vasuMdharAe ni:zaMkapaNe cirakALa kAmakrIDA karI. je javAnuM hatuM te marUbhUtie joI lIdhuM, paNa lakepavAdanA bhayathI teNe te vakhate kAMI paNa viruddha kArya karyuM nahIM. pachI teNe araviMda rAjA pAse jaIne badhI vAta kahI batAvI; eTale anItine nahIM sahana karanArA rAjAe Arakene AjJA karI ke- purehita putra kamake maDA duzcarita karyuM che, paNa te purohitaputra hovAthI avadhya che, mATe tene gadheDA upara besADI viTaMbaNuM sAthe gAmamAM pheravIne bahAra kADhI mUke." rAjAno A pramANe Adeza thatAM ArakSaka e kamaThanuM aMga vicitra dhAtuvaDe raMgI gadheDA para besADI, virasa vAjiMtra vagADatA AkhA nagaramAM pheravI tene nagara bahAra kADhI mUkyo. nagaranA lokonA dekhatAM zaramathI nIcuM mukha karI rahele kamaTha kAMI paNa pratikAra karI zake tema na hovAthI jema tema vanamAM AvyuM. pachI atyaMta nirveda pAmIne ziva tApasanI pAse jaI tapasvI thaze, ane te vanamAM ja rahIne teNe ajJAna tapa AraMbhya. ahIM marUbhUti pazcAttApa karavA lAgyuM ke me mArA bhAInuM duzcarita rAjAne jaNAvyuM, te ati dhikkAra bhareluM kAma karyuM, mATe cAla, jaIne te yeSTha bhrAtAne khamAvuM.' A vicAra karIne teNe rAjAne pUchayuM, rAjAe ghaNe vAryo, to paNa te kamaTha pAse gayo, ane tenA caraNamAM paDyo. kamaThe pUrve thayelI pitAnI viDaMbanAne saMbhArIne atyaMta krodhathI eka zilA upADIne marUbhUtinA mastaparanAkhI, tenA prahArathI pIDita thayelA marUbhUtinA upara pAchI pharIvAra upADIne pitAnA AtmAne nirbhayapaNe narakamAM nAkhe tema teNe te zilA nAkhI. tenA prahAranI pIDAthI AdhyAne mRtyu pAmIne marUbhUti pIDAthI viMdhya parvatamAM viMdhyAcaLa je cUthapati hAthI thaye. pilI kamaThanI strI varUNA paNa kopAMpaNe kALadharmane pAmIne te cUthanAtha gajenI vahAlI hAthiNuM thaI. yuthapati giri nadI vigeremAM svecchAe teNInI sAthe akhaMDa saMgasukha bhegavate vizeSa prakAre kaDA karavA lAgyuM. te arasAmAM pitanapurano rAjA araviMda zaradaRtumAM pitAnA aMtaHpuranI strIonI sAthe havelI upara kIDA karato hato te vakhate krIDA karatA rAjAe AkAzamAM idradhanuSya e vijaLIne dhAraNa karatA ane ghaNA zobhatA navIna meghane caDhela che. te vakhate "aho ! A megha ke ramaNIya che" ema rAjA bolavA lAgyo. tevAmAM te meTA pavanathI te megha AkaDAnA talanI jema tatkALa naSTa thaI gayo. te joIne rAjAe ciMtavyuM ke "ahA ! A saMsAramAM sarva zarIrAphika paNa A meghanI ja jevA nAzavaMta che, to temAM vivekI jana zI AzA rAkhe?" A pramANe tIvrapaNe zubha dhyAna karatAM tatkALa te rAjAnAM jJAnAvaraNIya ane cAritramohanIya karma kSe pazamane pAmI gayAM, tethI tene avadhijJAna utpanna thayuM. pachI maheMdra nAmanA putrane potAnA rAjyapara sthApana karIne teNe samaMtabhadrAcAryanI pAse dIkSA aMgIkAra karI. anukrame gItArtha thaI gurUnI AjJAthI ekalavihArI pratimAne dhAraNa karIne araviMda muni bhavamArganuM chedana karavAne mATe ekAkIpaNe pRthvI para vihAra karavA lAgyA. zarIra upara paNa mamatA vinAnA te rAjAne vihAra karatAM 3jaDamAM ke vastImAM, grAmamAM ke zaheramAM, koI sthAnake kadi paNa Asakti thatI nahotI. anyadA tapasyAthI kRza aMgavALA ane vividha abhigrahane dhAraNa karanArA e rAjamuni sAgaradatta zeThanA sAthe sAthe aSTApada giri tarapha cAlyA. sAgaradatta pUchyuM "he mahAmuni ! tame kyAM jaze ?" muni bolyA-aSTApada giripara deva vAMdavAne mATe javuM che. sArthavAhe pharIthI
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 389 pUchyuM ke "te parvata upara deva koNa che? te devanAM biMba koNe karAvyAM che? keTalA che? ane vAMdavAthI zuM phaLa thAya che?" te sArthavAhane Asannabhavya jANIne araviMda muni belyA- he bhadra! arihaMta vinA deva thavAne kaI samartha nathI. je vItarAga, sarvajJa, iMdrapUjita ane dharmadezanAthI sarva vizvano uddhAra karanAra hoya che te arihaMta deva kahevAya che. zrI RSabhaprabhunA putra bharata cakravartIe zrI RSabhAdika vIza tIrthakaronI ratnamaya pratimA karAvIne aSTApada parvata upara sthApanA karI che. temane vaMdana karavAnuM mukhya phaLa to mokSa che ane nareMdra tathA ahaniMdrAdi padanI prApti e tenuM AnuSaMgika (avAMtara) phaLa che. he bhadrAtmA ! je pote hiMsA karanAra, bIjAne durgati ApanAra ane vizvane vyAmoha karanAra hoya. tene, deva kema kahevAya ?" A pramANe muninA bodhathI te sAgara sArthavAha tatkALa mithyAtvane choDI daI ne temanI pAse zrovarkanA vata grahaNa karyA. pachI aravi da muni tene pratidina dharmakathA kahetA satA tenI sAthe cAlyA. anukrame te sArthavAhano sAtha jyAM marUbhUti hAthI thayela hatuM te aTavAmAM AvI caDyo. bhajanano samaya thatAM kSIrasamudra jevA pANIvALI eka sarovarane tIre sArthavAhe paDAva karyo eTale keI kASTha mATe, keI tRNa mATe pharavA lAgyA ane kaI rasAI karavAmAM rokAyA. ema sarva judAM judAM kAmamAM vyagra thaI gayAM. A samaye marUbhUti hAthI hAthaNIothI vIMTAIne te savara pAse AvyA ane samudramAMthI meghanI jema te sarovaramAMthI jaLa pIvA lAgyo. pachI muMDhamAM jaLa bharI uchALI uchALIne hAthiNIo sAthe cirakALa krIDa karIne te sarovaranI pALa upara AvyuM. tyAM dizAone avalokana karatAM te gaje samIpamAMja moTA sAthene utarelo joyo; eTale kApathI mukha ane netra rAtAM karI yamarAjanI jema tenI upara deDyo. suMDhane kuMDALAkAra karI, zravaNane niSkapa rAkhI, garjanAthI dizAone pUrata gajendra sarva sAthikane mAravA lAgyA. tethI jIvavAne icchanArAM sarva strIpuruSo potapotAnAM UMTa vigere vAhana sAthe jIva laIne nAsavA lAgyA. te vakhate araviMda muni avadhijJAna vaDe te hAthIne bodhane samaya jANI tenI sanmukha kAyotsarga karIne sthira UbhA rahyA. temane joIne hAthI krodha karI temanA tarapha doDyo, paNa temanI samIpe AvatAM temanA tapanA prabhAvathI tene krodha zAMta thaI gaye, tethI tatkALa saMvega ane anukaMpA utpanna thatAM temanI AgaLa navIna zikSaNIya ziSyanI jema dayApAtra thaIne te Ubho rahyo. tenA upakArane mATe munie kAryotsarga pAryo ane temaja gaMbhIra vANIthI tene baMdha ApavAno AraMbha karyo- "are bhadra! tArA marUbhUtinA bhavane tuM kema saMbhArate nathI? ane A huM araviMda rAjA chuM, tene kema oLakhate nathI? te bhavamAM svIkAra karelA AhaMta dharmane te kema choDI dIdhe? mATe have te sarvanuM samaraNa kara ane zvApada jAtinA mahine choDI de." muninI A pramANenI vANI sAMbhaLatAM tarataja te gajene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM, tethI teNe te munine mastakavaDe praNAma karyo. munie pharIvAra kahyuM ke "he bhadra! A nATaka jevA saMsAramAM naTanI je prANuM kSaNe kSaNe rUpAMtarane pAme che. te vakhate te brAhmaNapaNAmAM buddhimAna ane tattvajJa zrAvaka hatuM te kyAM ane atyAre A jAti svabhAvathI paNa mUDha e hAthI kayAM ! mATe have pAcho pUrva janmamAM aMgIkAra karelo zrAvakadharma tane prApta thAo." muninuM A vAkya gaje suMDha vigerenI saMjJAthI kabula karyuM. te vakhate hAthiNI thayelI kamaThanI pUrva bhavanI strI varUNa tyAM UbhI hatI, tene paNa A badhI hakIkta sAMbhaLavAthI gajenI jema jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. araviMda munie
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 sarga 2 je te hAthIne vizeSa sthira karavAne mATe gRhIdhama punaH saMbhaLAvyuM, tethI te gajendra zrAvaka thaI munine namIne svasthAne cAlyo gayo. gajedrane bodha thayela joI tyAM rahelA ghaNA loke Azcarya pAmIne tarata ja sAdhu thayA, ane ghaNA loko zrAvaka thayA. te vakhate sAgaradatta sArthavAha jinadharmamAM e dRDha thaye ke tene devatAothI paNa caLAvI zakAya nahIM. pachI araviMda mahAmunie tenI sAthe aSTApada giri para jaI sarva ahaMtane vaMdanA karI, ane tyAMthI vihAra karIne anyatra cAlyA gayA. te gajendra zrAvaka IryAsamityAdikamAM tataparapaNe niraticAra aSTama vigere tapasyA Acarato bhAvayati thaIne rahyo. sUryathI tapeluM jaLa pIte ane sUkAM pAtronuM pAraNuM karato te gaja hAthiNIo sAthe kIDA karavAthI vimukha thaI kharekhara virakta buddhivALe banI gaye. te hAthI hamezAM evuM dhyAna dharatA ke "je prANuM manuSyapaNAne pAmIne mahAvatane grahaNa kare che teja dhanya che, kemake dravyanuM phaLa jema potramAM dAna devuM te che temaja manuSyatvanuM phaLa cAritra grahaNa karavuM teja che. mane dhikkAra che ke te vakhate huM dravyane lobhI jema tenA phaLane hArI jAya tema dIkSA lIdhA vagara manuSyapaNAne hArI gaye. AvI rIte zubha bhAvanA bhAvate gurUnI AjJAmAM sthira manavALe te hAthI sukhaduHkhamAM samAnapaNe kALa nirgamana karavA lAgyA. ahIM kamaTha marUbhUtinA vadhathI paNa zAMta thayo nahIM. tenuM AvuM mAThuM kRtya joI tenA gurU tenI sAthe bolyA nahIM, ane bIjA tApase e paNa tenI ghaNI niMdA karI. pachI vizeSa ArtadhyAnathI mRtyu pAmIne te kukakuTa jAtine sarpa thaye. te bhavamAM jANe pAMkhavALo yamarAja hoya tema te aneka prANIone saMhAra karate pharavA lAgyo. eka vakhate pharatAM pharatAM teNe kaI sarevaranA sUryanA tApathI tapelA pAsuka jaLanuM pAna karatA pelA marUbhUti gajedrane joyo, eTalAmAM te te gajendra kAdavamAM kheMcI gayo, ane tapasyAthI zarIra kRza thaI gayuM hatuM, tethI te nIkaLI zakyo nahIM. te vakhate e kukakuTa nAga tyAM jaIne tenA kuMbhasthaLa para Do. tenuM jhera caDhavAthI gaje pitAnuM avasAnakALa samIpa jANI tatkALa samAdhipUrvaka caturvidha AhAranAM paccakhANa karyA, paMca namaskAra maMtranA smaraNapUrvaka dharmadhyAna dharato te mRtyu pAmIne sahastrAra devakamAM sattara sAgaropamanA AyuSyavALA devatA thaye. varUNa hArthiNIe paNa evuM dustapa tapa karyuM ke jethI te mRtyu pAmIne bIjA kalpamAM zreSTha devI thaI. te IzAna develakamAM kaI e deva nahIM hoya ke jenuM mana rUpalAvaNyanI saMpattithI mane hara evI e devIe hayuM na hoya! paNa teNIe koI devanI upara pitAnuM mana jarA paNa dharyuM nahIM. mAtra pelA gajeno jIva ke je AThamA devalokamAM devatA thayuM hatuM tenAja saMgamanA dhyAnamAM tatpara rahevA lAgI. gajedra deva avadhijJAnathI tene pitAnI para atyaMta anurAgavALI jANIne tene sahastrAra devalokamAM laI gayo, ane potAnA aMta - puramAM ziromaNi karIne rAkhI. "pUrva janmamAM baMdhAyelo sneha ati baLavAna hoya che." sahastrAra devakane yogya evuM tenI sAthe viSayasukha bhagavate te deva teNInA viraha vinA pitAne kALa nirgamana karavA lAgyo. keTaloka kALa gayA pachI pele kukakuTa nAga mRtyu pAmIne sattara sAgaropamanA AyuSyavALe pAMcamI narakabhUmimAM nArakI thayo. narakabhUmine yogya evI vividha prakAranI vedanAne anubhavate te kamaThane jIva kadi paNa vizrAMtine pAmate nahIM.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 391 prAvidehanA sukaccha nAmanA vijayane viSe rahelA vaitADhaya giri para tilakA nAme eka dhanADhaya nagarI che. te nagarImAM bIje Idra hoya te sarva khecane namAvanAra vidyugati nAme khecarapati rAjA hato. tene potAnI rUpasaMpattithI sarva aMta:puramAM tilaka jevI kanakatilakA nAme paTTarANI hatI. teNInI sAthe viSayasukha bhogavatAM te vigati rAjAno keTaleka kALa vyatIta thaye. anyadA AThamA devalokamAM je gareMdrane jIva hato, te cavIne te kanakatilaka devInA udaramAM avataryo. avasare saMpUrNa naralakSaNavALA eka putrane teNe janma ApyuM. pitAe tenuM kiraNaga evuM nAma pADayuM. dhAtrIe lAlanapAlana kare te putra moTe thaye, ane anukrame vidyA kaLAne nidhi thaI yauvanAvasthA pAmyA. vidatagatie tene prArthanA pUrvaka pitAnuM rAjya AgrahathI grahaNa karAvyuM ane pote zratasAgara gurUnI pAse vrata grahaNa karyuM". sadabuddhimAna e te kiraNaga nirlobhIpaNe pitAnI rAjyasaMpattinuM pAlana karavA lAgyA. ane anAsaktapaNe viSayasukhanuM sevana karavA lAgyo. keTaleka divase tenI padmAvatI nAmanI rANInA udarathI tejanA eka sthAnarUpa kiraNa teja nAme tene eka putra thaye. anukrame kavacadhArI ane vidyAne sAdhanAre te meTA manavALe putra jANe kiraNaganI bIjI mUrti hoya te dekhAvA lAge. tevA samayamAM suragurU nAme muni mahArAja tyAM samavasaryA. te khabara sAMbhaLI kiraNuvege temanI pAse jaI ati bhaktithI temane vaMdanA karI. pachI te kiraNaga rAjA te muninA caraNa pAse beThe, eTale tenA anugrahane mATe muni dharmadezanA ApavA lAgyA- "he rAjana ! A saMsArarUpa vanane viSe caturtha purUSArtha (mekSa) sAdhavAne samartha evuM manuSyapaNuM ghaNuM durlabha che. prApta thayA chatAM paNa avivekI ane mUDha prANI jema pAmara jana a65 mUyathI uttama 2nane gumAve tema viSayasevAmAM tene gumAvI de che. cirakALa sevelA te viSaye jarUra narakamAM ja pADe che, mATe mokSaphaLavALe sarvajJabhASita dharmaja niraMtara sevavA gya che." kAnamAM amRta jevI A pramANenI dezanA sAMbhaLIne saMsArathI virakta thayelA kiraNage tatkALa pitAnA putra kiraNatejane rAjyapara besADyo, ane pote te suragurU muninI pAse dIkSA lIdhI. anukrame aMdhArI zrataskaMdha hoya tevA te gItArtha thayA. anyadA gurUnI AjJAthI ekalavihArI thaIne te muni AkAzagamana zakti vaDe puSkaravara dvIpamAM AvyA. tyAM zAzvata ahaMtone namIne vaitADhaya girinI pAse hemagirinI upara te pratimA dhAraNa karIne rahyA. tIvra tapane tapatA, pariSahene sahana karatA ane samatA mAM magna rahetA evA te kiraNaga muni tyAM rahyA satA pitAne kALa nirgamana karavA lAgyA. anyadA pele kukakuTa nAgane jIva pAMcamI narakamAMthI nIkaLIne teja himagirinI guhAmAM moTA sarmapaNe utpanna thayuM. yamarAjano bhujAdaMDa hoya te te sarSa ghaNA prANaenuM bhakSaNa karato te vanamAM pharavA lAgyo. eka vakhate pharatAM pharatAM teNe girinI kuMjamAM stabhanI jema sthira thaIne dhyAna dharatA kiraNaga munine joyA. tatkALa pUrva janmanA vairathI kopavaDe arUNa netravALA thayelA te sarve te munine caMdananA vRkSanI jema potAnA zarIrathI vIMTI lIdhA. pachI tIvra jheravaDe bhayaMkara evI dADhathI munine aneka sthAne daMza karyA. ane daMzavALAM badhAM sthAnamAM teNe ghaNuM viSa prakSepana karyuM. te vakhate muni ciMtavavA lAyA ke "aho ! A sarSa karmanA kSayane mATe mAre pUrNa upakArI che, jarA paNa apakArI nathI. lAMbo kALa jIvIne paNa mAre karmane kSayaja karavAno che, te te have sva95
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 saga 2 je samayamAM karI lauM." A pramANe vicArI AlocanA karI badhA jagatajIne khamAvIne navakAra mahAmaMtranuM smaraNa karatAM dharmadhyAnastha evA te munie tatkALa anazana grahaNa karyuM. tyAMthI kALa karIne bAramA devale kamAM ja bUmAvatta nAmanA vimAnane viSe bAvIza sAgarepamanA AyuSyavALA devatA thayA. tyAM vividha samRddhivaDe vilAsa karatA ane devatAothI sevAtA sukhamaznapaNe kALa nirgamana karavA lAgyA. " pele mahAsa" te himagirinA zikharamAM pharato pharato anyadA dAvAnaLathI dagdha thaI gaye. tyAMthI marIne bAvIza sAgaropamanI sthitivALe tama prabhA narakamAM nArakIpaNe upana thayuM. tyAM aDhIse dhanuSyanI kAyAvaDe te narakanI tIvra vedanAne anubhavate sukhano eka aMza paNa meLavyA vagara kALa nirgamana karavA lAgyA. A jaMbUdvIpamAM pazcima mahAvidehamAM tenAM AbhUSaNa tulya sugaMdha nAmanA vijayamAM zubhaMkarA nAme eka meTI nagarI che. te nagarImAM avArya vayavALa vAvIya nAme rAjA rAjya karatA hatA, te bhUmipara AvelA iMdranI tema sarva rAjAomAM zreSTha hato. tene mUrti vaDe jANe bIjI lahamIdevI hoya tevI lakSmIvatI nAme pRthvImAM maMDaLarUpa mukhya mahiSI hatI. kiraNaga jIva devasaMbaMdhI AyuSya pUrNa karI azruta devalekamAMthI cavIne sarovaramAM haMsanI jema te lakSmIvatInA udaramAM avataryo. samaya AvatAM pavitra AkRtine dhAraNa karanAra ane pRthvImAM AbhUSaNarUpa evA putrane teNe janma Ape. tenuM vajAnAbha evuM nAma pADayuM. jagadrapa kumudane caMdrarUpa ane dhAtrIoe lAlita karela te kumAra anukrame mAtApitAnA AnaMdanI sAthe vRddhi pAmya. anukrame yauvanavaya pAmI zastrazAstramAM vicakSaNa che. pitAe pavitra divase tene rAjyAbhiSeka karyo. pachI vAvIrya rAjAe lakSmIvatI rANI sahita trata grahaNa karyuM, tyAra pachI vajanAbha pitAnA ApelA rAjanuM sArI rIte pAlana karavA lAge. keTaleka kALe vajanAbhane pitAnI bIjI mUrti hoya te ane parAkramathI cakranA AyudhavALA cakravartI je cakAyudha nAme putra che. dhAtrInA hastarUpa kamaLamAM bhramararUpa e kumAra saMsArathI bhaya pAmatA pitAnI dIkSA levAnI IcchA sAthe pratidina vadhavA lAgyA, caMdranI jema kaLA pUrNa evo te kumA2 anukrame yauvanavayane prApta thaye, tyAre pitA e tenI prAthanA karI ke "he kumAra ! A rAjyane grahaNa kare, huM saMsArathI niveda pAmela chuM, tethI tamane rAjyabhAra soMpIne hamaNuMja mokSanA eka sAdhanarUpa dIkSA grahaNa karIza." cakAyudhe kahyuM ke he pUjaya pitA ! bALacApatyathI kadi mArAthI kaI aparAdha thaI gayo hoya to tethI zuM tame mArI upara Avo aprasAda karaze ? mATe mane kSamA karo, ane mArI jema A rAjayanuM Apaja pAlana karo. ATalIvAra sudhI mAruM pAlana karIne have choDI do nahI'." vajAnAbha belyA-"he niSpA5 kumAra ! tAro kAMi paNa aparAdha nathI, paraMtu azvonI jema putronuM paNa bhAra utAravAne mATeja pAlana karAya che, tethI he putra! tuM have kavacadhArI thaye che; mATe mAre dIkSAne mane ratha pUre kara, kemake te maratha tArA janmanI sAthe ja mane utpanna thayo che. have tuM chatAM 5Ne je ne huM 2Ajayabha2 a krata thaI ne bhavasAgaramAM DubI jaIza, to pachI sArA putronI pRhA koNa karaze?' A pramANe kahI rAjAe AjJAthI rAjayane nahI IchatA evA paNa te putrane rAjya para besADyo. "kulIna puruSone gurUjananI AjJA mahA baLavAna che." e samaye kSemaMkara nAme jinezvara bhagavAn te nagarInI bahAra AvelA udyAnamAM samavasaryA. temane AvelA sAMbhaLI vanAbha rAjA atyaMta AnaMda pAmIne citavavA
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 31 lAgyA ke-"aho ! Aje mArA manorathane anukULa evA puNyadayathI ahaMta prabhune samAgama prApta thayo che." pachI moTI samRddhi sAthe laIne dIkSA levAnI IcchAe te tatkALa bhagavaMtanI samIpe gayA, tyAM prabhune vaMdanA karIne temanI atyuttama dezanA sAMbhaLI. dezanAne aMte aMjali joDI temaNe prabhune kahyuM ke-"ghaNuM kALathI IrachelA vatanuM dAna karIne mArApara anugraha kare. bIjA uttama sAdhuo jevA gurU paNa puNyathI ja prApta thAya che, te tamArA jevA tIrthakara bhagavaMta mane gurUpaNe prApta thayA tethI huM vizeSa puNyavAna chuM, dIkSAnI IcchAthI meM hamaNAMja putrane rAjyAbhiSeka karyo che, mATe have dIkSAnuM dAna karavArUpa tamAre prasAda meLavavAne mATe ja huM tatpara thaye chuM." A pramANenAM vAnAbha rAjAnAM vacana sAMbhaLI dayALu prabhue pote tarata ja tene dIkSA ApI. tIvra tapasyAne karanArA te rAjarSie paNa zrutane abhyAsa zeDA kALamAM karyo pachI gurUnI AjJAthI ekalavihAra pratimAne dhAraNa karatA ane tIvra tapasyAthI jenuM zarIra kRza thaI gayuM che evA te maharSi aneka naga2 vigeremAM vihAra karavA lAgyA. akhaMDa ane daDha evA mUlattara guNothI jANe be daDha pAMkhovALA hoya tema te muni anukrame AkAzagamananI labdhine prApta thayA. eka vakhate AkAzamArge UDIne tapanA tejathI jANe bIje sUrya hoya tevA dekhAtA te muni sukaccha nAmanA vijayamAM AvyA. pile sapaje chaThThI narakamAM utpanna thayelo hato, te tyAMthI nIkaLIne sukaracha vijayamAM AvelA javalanagirimAM moTI aTavImAM kuraMgaka nAme bhilla thaye. yauvanavaya prApta thatAM pratidina te bhila dhanuSya caDhAvIne AjIvikAne mATe aneka prANIone mArato te girinI guhAmAM pharavA lAgyuM. te vakhate vajanAbha muni paNa pharatA pharatA yamarAjAnA sainiko jevA aneka prakAranA zIkArI prANIonA sthAnarUpa teja aTavAmAM AvI caDhathA. camUrU vagere krara prANuothI bhaya pAmyA vinA te muni javalanagiri upara AvyA; te vakhate sUrya asta pAmI gayA. jyAre sUrya asta pAmyA tyAre jvalanagirinI kaMdarAmAMja jANe tenuM navIna zikhara hoya tema muni kAtsaga karIne rahyA. te samaye rAkSasenA kuLanI jema sarva dizAomAM aMdhakAra vyApI gaye. yamarAjanAM jANe kriIDApakSI hoya tevA ghuvaDa pakSIo dhutkAra karavA lAgyA, rAkSasanA gAyaka hoya tema bahAra prANI ugra AkaMda karavA lAgyA, DakAthI vAjitranI jema muMchaDAthI pRthvI para prahAra karatA vAghe Amatema bhamavA lAgyA, ane vicitra rUpavALI zAkinI, yoginI ane vyaMtarIo kilakila zabda karatI tyAM ekaThI thaI gaI. tevA svabhAvathIja ati bhayaMkara kALa ane kSetramAM paNa vajInAbha bhagavAna udyAnamAM rahelA hoya tema nibhaya ane niSkapa thaIne sthita rahyA. A pramANe dhyAna dharatA te munine rAtrI nirgamana thaI gaI. prAtaHkALe temanA tapanI jyotinI jevI sUryanI jyoti prakAzita thaI eTale sUryakiraNanA sparzathIja jatu rahita bhUmipara yugamAtra daSTi nAkhatA muni bIje vihAra karavAne mATe tyAMthI cAlyA. e samaye vAghanA je krUra ane vAghanA cAmaDAne oDhanAre pele kuraMgaka bhila hAthamAM dhanuSya ane bhAthuM laI zIkAra karavA mATe nIkaLyo, teNe dUrathI vAvAbha munine AvatA joyA, eTale "mane A bhikSukana apazukana thayAM evA kuvicAravaDe tene koi utpanna thayo. pachI pUrva janmanA vairathI ati jhedha karatA te kuraMgane dUrathI dhanuSya kheMcIne haraNanI jema te maharSine bANavaDe prahAra karyo. tenA prahArathI pIDita thayA chatAM paNa 50
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ temAM eka 394 sarga 2 je AdhyAna rahita evA te muni "namojhabhya:' ema bolatA pratilekhanA karIne pRthvIpara besI gayA. pachI siddhane namaskAra karavApUrvaka samyaguM AlocanA karIne te munie anazana vrata grahaNa karyuM. pachI vizeSa prakAre mamatA rahita thaIne sarva jIvone khamAvyA. e pramANe dharmadhyAnamAM parAyaNapaNe mRtyu pAmIne te muni madhya greveyakamAM lalitAMga nAme paramaddhika devatA thayA. kuraMgAka bhila tene eka prahArathI mRtyu pAmelA joI pUrva varane lIdhe pitAnA baLa saMbaMdhI madane vahana karato ati harSa pAmyA. janmathI mRtyu paryata mRgayA vaDe AjIvikA karanAra te kuraMga, bhilla anukrame mRtyu pAmIne sAtamI narakamAM raurava nAmanA narakAvAsamAM utpanna thaye. A jaMbudvIpamAM pUrva videhane viSe suranagara jevuM purANapura nAme eka vizALa nagara che. mAM seMkaDo rAjAoe puSpamALAnI jema jenA zAsanane aMgIkAra karela che e kalizabAhu nAme iMdra samAna rAjA hato. tene rUpathI sudarzana (sArA darzanavALI) ane parama premanuM pAtra sudarzanA nAme mukhya paTTarANI hatI. zarIradhArI pRthvInI jema te rANInI sAthe kriIDA karato te rAjA bIjA purUSArthane baMdha karyA vagara viSayasukha bhegavato hato. e pramANe keTaleka kALa vyatIta thatAM vajanAbhano jIva deva saMbaMdhI AyuSyane pUrNa karI raiveyakathI cavIne te mudazanA devInA udaramAM utapanna thayo. te vakhate rAtrInA prAMta bhAgamAM sukhe sutela devIe cakravatInA janmane sUcavanArAM cauda svapna joyAM. prAtaHkALe rAjAne te vAta kahetAM temaNe te svapnanAM phaLanI vyAkhyA kahI batAvI, te sAMbhaLI devI atyaMta harSa pAmyAM. samaya AvatAM sUryane pUrva dizA praseve tema teNIe eka putrane janma Apyo. rAjAe tene janmotsava karIne moTA utsavathI tenuM suvarNabAhu evuM nAma pADayuM. dhAtrIoe ane rAjaoe eka utsagathI bIjA usaMgamAM lIdhela te kuMva2 vaTemArga nadInuM ullaMghana kare tema haLave haLave bAlyavayane ulaMghana karI gaye. pUrva janmanA saMskArathI teNe sarva kaLAe sukhe saMpAdana karI ane kAmadevanA sanarUpa yauvanavayane prApta thaye. te suvarNa bAhu kumAra rUpathI ane parAkramathI jagatamAM asAmAnya che. temaja vinayalakSmIthI saumya ane parAkramathI adhaSya 1 thayo. kulizabAha rAjAe putrane yugya thayele jANI AgrahathI rAjya upara besADayo ane pite bhavavarAgyavaDe dIkSA lIdhI. saudharma devalokamAM IdranI jema pRthvImAM akhaMDa AjJA pravartAvIne aneka prakAranA bhegane bhagavate te kumAra sukharUpa amRtarasamAM magna rahevA lAgyA. eka vakhate hajAre hAthIothI vITAyela kumAra sUryanA azvomAM AThamora hoya tevA apUrva adha upara ArUDha thaI ne kIDA karavAne nIkaLI paDyo. ane vega jevAne mATe rAjAe tene cAbuka mArI; eTale tatkALa pavanavegI mRganI jema te satvara de. tene Ubhe rAkhavA mATe jema jema rAjA tenI lagAma kheMce tema tema te viparIta zikSita adha adhika adhika deDavA lAgyA. mAnanIya gurUjanane durjana tyajI de tema mUrtimAnuM pavana jevA a kSaNavAramAM sarva sainikone dUra choDI dIdhA. ati vegane lIdhe te azva "bhUmi para cAle che ke AkAzamAM cAle che te paNa koI jANI zakayuM nahIM, ene rAjA paNa jANe tenI uparaja uddagata thayelA hoya tema lo ke tarka karavA lAgyA. kSaNavAramAM te te 1. koI dhAraNa na karI za 2. sUryanA rathane sAta azvo joDelA che evI lokti che, teno samAna A azva hovAthI AThamo kahyo che.
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 35 azva sahita rAjA vicitra vRkSothI saMkIrNa ane vividha prANIothI AkuLa evA dUranA vanamAM AvI pahoMcyA. tyAM pitAnA Azaya jevuM nirmaLa eka saravara rAjAnA jovAmAM AvyuM. tene jotAMja tRSAtura ane zvAsapUrNa thayele azva pitAnI meLe Ubho rahyo. pachI azva uparathI paryANa utArI teNe azvane nhAvarAvyo ane jaLa pAyuM. pachI pote snAna karIne jaLapAna karyuM. sarovaramAMthI nIkaLIne kSaNavAra tenA tIra upara visAmo laI rAjA AgaLa cAlya; tyAM eka ramaNika tapavana jovAmAM AvyuM. temAM tApasanAM nAnAM nAnAM bALako utsavamAM mRganAM baccAMo laIne kayArAmAM rahelAM vRkSonAM mULane jaLavaDe pUratAM hatAM, te joIne rAjA ghaNe khuzI thaye. te tapavanamAM praveza karatAM vicAramAM paDelA te rAjAnuM jANe navIna kalyANa sUcavatuM hoya tema dakSiNa netra pharakavuM. pachI harSayukta citte AgaLa cAlatAM dakSiNa tarapha sakhIonI sAthe jaLanA ghaDAthI vRkSene siMcana karatI eka munikanyA temanA jovAmAM AvI tene joIne rAjA vicAravA lAgyuM ke "aho ! AvuM rUpa apsarAo mAM, nAgapatnImAM ke manuSyanI strIomAM jovAmAM AvyuM nathI, A bALA to traNa lokamAM paNa adhika rUpavaMta che." Avo vicAra karIne te vRkSanA othAmAM rahI teNIne jevA lAge. tevAmAM te bALA sakhIo sahita mAdhavImaMDapamAM AvI. pachI paherelAM va vastranAM daDha baMdhano zithila karIne bakula pupanA jevA suMgadhI mukhavALI te bALa borasalInA vRkSane siMcana karavA lAgI, rAjAe pharIvAra ciMtavyuM ke "A kamaLa jevAM netravALI ramaNInuM AvuM suMdara rUpa kyAM! ane eka sAdhAraNa strI janane yogya evuM A kAma kayAM! A tApasakanyA nahIM hoya, kAraNa ke mAruM mana tenA para rAgI thAya che, tethI jarUra A kaI rAjaputrI haze; ane kayAMkathI ahIM AvI haze ?' rAjA A vicAra karatA hatA, tevAmAM e padmAvatInA mukha pAse tenA zvAsanI sugaMdhathI kheMcAIne eka bhamaro Avya; ane tenA mukhapara bhamavA lAgyo; eTale te bALA bhayathI karapalava dhrujAvatI tene uDADavA lAgI, paNa jyAre bhamarAe tene choDI nahIM, tyAre te sakhIne uddezIne kahevA lAgI ke A bhramara-rAkSasathI mArI rakSA karo, rakSA karo." sakhIe kahyuM, "bena ! suvarNa mAhe rAjA vagara tArI rakSA karavAne bIjo koNa samartha che? mATe ja rakSA karAvavAnuM prayojana hoya te te rAjAne anusara." padmAvatInI sakhInAM AvAM vacana sAMbhaLI 'jyAMsudhI vajabAhuno putra pRthvI upara rAjya kare che tyAM sudhI koNa upadrava karanAra che?" ema bolate prasaMga jANanAra suvarNabAhu tatkALa pragaTa thaye. tene akasmAt pragaTa thayela joI bane bALA bhaya pAmI gaI tethI ucita pratipatti kaMI karI zakI nahIM, tema kAMI bolI paNa zakI nahIM. eTale A ane bhaya pAmI che" evuM jANIne rAjA punaH belyo ke he bhadra ! ahI tamAra tapa nirvidane cAle che tenA AvA praznane sAMbhaLIne sakhIe dhIraja dharIne kahyuM ke "jyAM sudhI vajAbAhunA kumAra rAjya kare che tyAM sudhI tApasanA tapamAM vinna karavAne keNu samartha che ? he rAjana ! A bALA te mAtra kamaLanI bhrAMtithI kaI bhramare tenA mukha para kaMsa karyo, tethI kAyara thaIne rakSA kare, rakSA karo" ema bolI hatI. A pramANe kahIne teNIe eka vRkSanI nIce Asana ApI rAjAne besADayo. pachI te sakhIe svaccha buddhivaDe amRta jevI vANIthI pUchyuM ke- tame nirdoSa mUrithI koI asAdhAraNa jana jaNAo che, tathApi kaho ke tame koNa cho ? keI deva cho ? ke vidyAdhara cho ?" rAjAe potAnI jAte potAne oLakhAvavuM agya dhArIne kahyuM ke huM suvarNabAha rAjAne mANasa chuM, ane temanI AjJAthI A A zramavAsIonA vidyAnuM nivAraNa karavA mATe ahIM Avyo chuM, kemake AvAM
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 saga 2 kAryamAM te rAjAne mahAna prayatna che." rAjAnA AvA uttarathI A piote ja te rAjA che ema ciMtavatI sakhIne rAjAe kahyuM ke A bALA AvuM azakya kAma karIne potAnA dehane zA mATe kaSTa Ape che ? sakhIe nizvAsa mUkIne kahyuM ke "ratnapuranA rAjA khecareMdranI A padmA nAme kumArI che, tenI mAtAnuM nAma unAvALI che. A bALAno janma thatAMja tenA pitA mRtyu pAmyA. pachI rAjyapadane arthe te rAjAnA putre paraspara laDavA lAgyA, tethI tenA rAjyamAM moTo baLavo thaye. te vakhate ratnA vaLI rANI A bALAne laIne potAnA bhAI ane tApasenAM kuLapati gAlava muninA AzramamAM nAsI AvI. eka samaye kaI divya jJAnI muni ahIM AvI caDhaLyA. tene gAlava tApase pUchayuM ke "A padmAkumArIne pati ke zuM thaze?" eTale te mahAmunie kahyuM ke -"vAbA hu rAjAno cakavatI putra azvathI harAIne ahIM Avaze, te A bALAne paraNaze." te sAMbhaLI rAjAe manamAM vicAryuM ke "vakrAva je mane ahIM akasmAt harI lAvyA, te vidhie A ramaNInI sAthe meLavavAne upAyaja racela haze." A pramANe vicArIne rAjAe kahyuM ke "he bhadre ! te kuLapati gAlava muni hAla kyAM che ? temanAM darzanathI mane vizeSa AnaMda utpanna thaze." te belI-pUrvokta mahAmunie Aje ahIMthI vihAra karyo che, tethI te munine vaLAvavA mATe gAlava muni gayelA che. te hamaNAM temane namIne ahIM Avaze. tevAmAM he naMdA ! padmAne ahI lAva, kuLapatine AvavAno samaya thayela che. A pramANe eka vRddha tApasIe kahyuM. te vakhate ghoDAnI kharIonA avAjathI pitAnA sainyane AveluM jANIne rAjAe kahyuM ke tame jAo, huM paNa A sainyanA kSobhathI AzramanI rakSA karuM." pachI naMdA sakhI suvarNa bAhu rAjAne vAMkI gIvAthI avalekatI padmAne tyAMthI mAMDamAMDa laI gaI. kuLapati AvyA eTale naMdAe temane ane ratnA vaLIne harSathI suvarNa bahu rAjAne vRttAMta kahI jaNAvyuM. te sAMbhaLI gAlavaRSi bolyA ke te muninuM jJAna kharekharU pratItivALuM siddha thayuM. mahAtmA jainamunio kadi paNa mRSA bhASaNa karatA nathI. he bALAo ! e rAjA atithi hovAthI pUjya che; vaLI rAjA varNAzramanA gurU kahevAya che ane ApaNI pAnA te pati thavAnA che, mATe cAle, ApaNe padhAne sAthe laIne tenI pAse jaIe." pachI kuLapati gAlava ratnAvaLI, paDyA ane naMdAne sAthe laIne rAjA pAse gayA. rAjAe ubhA thaIne temane satkAra karyo. rAjAe kahyuM ke- hu tamArAM darzana karavAne utkaMThita hato ane mAre tamArI pAse AvavuM ja joIe, te chatAM tame pote ahIM kema A vyA?" gAlava bolyA "bIjA paNa jo koI amAre Azrame Ave che te amAre atithipaNAthI pUjya che, temAM paNa tame te vizeSa pUjya che. A padmA je mArI bhANeja che tene jJAnIe tamArI patnI kahelI che. tenA puNyage tame ahIM AvI caDhaLyA che, mATe have A bALAnuM pANigrahaNa kare. AvAM gAlavamuninAM vacanathI jANe bIjI padmA (lakSamI) hoya tevI padmAne suvarNabAhu gAMdharva vivAhathI paraNyA. pachI ratnAvaLIe harSita cittavALA suvarNabAhune kahyuM ke he rAjan ! tame A paDhAnA hRdayakamaLamAM sUrya jevA sadA thaI rahe." e samaye ratnAvaNIno padmottara nAme eka sA5tna putra hato, te khecarapati keTalIka bheTa laI vimAnAthI AkAzane AcchAdana karate te pradezamAM AvyA. ratnAvaLIe tene badhI hakIkata nivedana karavAthI te suvarNabAhune namaskAra karI aMjali joDIne kahevA lAgyA, "he deva ! A tamAre vRttAMta jANIne huM tamane sevavAne mATe ja ahIM Avyo chuM, mATe he rAjana ! mane AjJA Apo, ane huM pratApI ! vaitADhaya giri upara mAruM nagara che, tyAM
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 397 Apa padhAre. tyAM AvavAthI vidyAdharanI sarva aizvaryalakSamI Apane prApta thaze. tenA ati A grahathI rAjAe tenuM vacana svIkAryuM , e samaye padmAe pitAnI mAtAne namana karIne gadagad vANIe kahyuM ke he mAtA ! have mAre pati sAthe javuM paDaze, kemake emanA sivAya mAra: have bIjuM sthAna hoyaja nahI, mATe kaho ke have pharIvAra tame kayAre maLaze ? A baMdhu jevAM udyAnavRkSone, putra samAna mRgazizuone ane A baheno jevI munikanyAone mAre choDavI paDaze. A hAle mayUra megha varSatAM ja svara bolI potAnuM tAMDava have kenI AgaLa batAvaze? A berasalI, azoka ane AMbAnA vRkSone vAchaDAne gAnI jema mArA vinA payapAna koNa karAvaze?" ratnAvaLI bolI "vatsa ! tuM eka cakravatI rAjAnI patnI thaI che, te have dhikkArabharelA A vanavAsanA vRtAMtane bhUlI jaje, ane A pRthvInA IMdra cakravatI rAjAne anusaraje, tethI tuM tenI paTTarANI thaIza. AvA harSane vakhate have tuM zoka kare choDI de." A pramANe kahI teNInA mastaka para cuMbana karI, bharapUra AliMgana karI ane utkaMgamAM besADIne ratnAvaLIe zikhAmaNa ApavA mAMDI ke "he vatsa! have tuM patigRhamAM jAya che, tethI tyAM hamezAM priyaMvadA thaje, patinA jamyA pachI jamaje, ane tenA sutA pachI suje. cakavatInI bIjI strIo ke je tAre sapanI zakya) thAya, te kadi sApane bhAva batAve, te paNa te temane anukULaja raheje, kemake "mahatvavALI janenI evI yogyatA che.' he vatsa! hamezAM mukha ADuM vastra rAkhI, nIcI daSTi karI piyaNInI jema asUryapazyA (sUryane paNa nahIM jonArI) thaje. he putrI ! sAsunAM caraNakamaLanI sevAmAM haMsI thaIne raheje, ane kadi paNa huM cakravartipanI chuM e garva karIza nahIM. tArI patnInA saMtAnane sarvadA pitAnA putra mAnaje, ane teone pitAnA saMtAnanI jema potAnA khoLArUpa zayAmAM suvADaje." A pramANe potAnI mAtAnAM amRta jevAM zikSAvacanonuM karNAjalivaDe pAna karI namIne tenI rajA lIdhI. pachI te pitAnA patinI anucarI thaI. pottara vidyAre potAnI mAtA ratnAvaLIne praNAma karIne cakavatIne kahyuM ke "he svAmin ! A mArA vimAnane alaMkRta kare. pachI gAlava muninI rajA laI suvarNabAhu rAjA potAnA parivAra sahita paddhottaranA vimAnamAM beThA. pavottara pitAnI bahena padmA sahita suvarNabAhune vaitADhya giri upara pitAnA ratanapura nagaramAM laI gayo. tyAM devatAnA vimAna je eka ratnajaDita mahela aneka khecare yukta suvarNa bAhane rahevA mATe meM ane pite hamezAM dAsInI jema temanI pAse ja rahIne temanI AjJA uThAvavA lAge, temaja snAna, bhejanAdikavaDe temanI ceya sevA bhakti karavA lAgyo. tyAM rahIne suvarNa bAhae pitAnI atyaMta puNyasaMpattithI baMne zreNImAM rahenArA sarva vidyAdharenuM aizvarya prApta karyuM, ane vidyAdharanI ghaNI kanyAone paraNyA. vidyAdharee sarva vidyAdharenA aizvarya upara temane abhiSeka karyo pachI padmA vigere pitAnI paraNelI sarva khecarIone sAthe laI suvarNabAha parivAra sahita potAnA nagaramAM gayA. suvarNabAhu rAjAne pRthvI para rAjya karatAM anukrame cauda ratna prApta thayAM. devatAoe paNa sevelA suvarNabAhu cakravata e cakraratnanA mArgane anusarIne SakhaMDa pRthvImaMDaLane lIlAmAtramAM sAdhI lIdhuM. pachI sUryanI jema potAnA tejathI sarvanA tejane jhAMkhA karatA suvarNabAhu cakravartI vicitra krIDAthI kIDA karatA AnaMdamAM rahevA lAgyA. - eka vakhate cakravatI mahela upara beThA hatA, tevAmAM AkAzamAMthI devatAnA vRMdane utaratuM ane nIce jatuM joyuM. te joIne tene vismaya thaye. te vakhate ja tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke jagannAtha tIrthakara samavasaryA che. te sAMbhaLatAM ja zraddhAbaddha manavALA cakravatI
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 saga 2 jo temane vAMdavA gayA. tyAM jaI, prabhune vAMkI, ye gya sthAne besI temanI pAsethI akasmAta amRtanA lAbha jevI dezanA sAMbhaLI. pachI ghaNuM bhavya prANIone pratibaMdha ApI prabhue tyAMthI anyatra vihAra karyo, ane suvarNabAhu cakravatI pitAnA sthAnamAM AvyA. pachI tIrthakaranI dezanA sAMbhaLavAne AvelA devatAone vAraMvAra saMbhArIne 'meM kaIvAra AvI devatA joyA che" e uhApoha karatAM temane jAtisamaraNa utpanna thayuM. eTale te ciMtavavA lAgyA ke "jayAre huM mArA pUrva bhave jouM chuM , tyAre pratyeka manuSyabhavamAM prayatna karyA chatAM paNa haju sudhI mArA bhavano aMta Avyo nathI. je deveMdrapaNAne prApta thaye hoya, te prANI manuSyapaNumAM paNa pAche tRpti pAme che. ahA ! karmathI jeno svabhAva DhaMkAI gaye che evA AtmAne A ze moha thayo che? jema mArga bhUlele musAphara brAMta thaIne bIje mArge jAya che, tema mokSamArgane bhUlI gayela prANI paNa svarga, marya, tiryaMca ane narakagatimAM gamanAgamana karyA kare che, mATe have huM mAtra mekSamAga ja vizeSa prayatna karIza, kemake sAmAnya prajanamAM paNa kaMTALo pAma nahIM, teja kalyANanuM mULa che." A pramANe nizcaya karIne suvarNa bahu cakravatIe potAnA putrane rAjyapara besADayA. te samaye zrI jagannAtha jinezvara paNa vihAra karatA tyAM padhAryA. suvarNa bAhue tatkALa prabhu pAse jaIne dIkSA lIdhI, ane ugra tapasyA karIne anukrame gItArtha thayA. pachI ahaMta bhakti vigere keTalAMka sthAnakone sevIne te saddabuddhi suvarNa bAhu munie tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM. eka vakhate vihAra karatA te muni kSIragirinI pAse AvelI vividha prakAranAM hiMsaka prANuothI bhayaMkara evI kSIravaNa nAmanI aTavAmAM AvyA. tyAM tejathI sUrya jevA suvarNabAhu muni sUryanI sanmukha daSTi sthira rAkhI kAryotsarga karIne A tApanA levA lAgyA. te vakhate pele kuraMgaka bhiluM narakamAMthI nIkaLI teja patamAM siMha thayo hato, te bhamato bhamato devage tyAM AvI caDhayo. Agale divase paNa bhakSya maLeluM nahIM hovAthI te kSudhAtura hato. tevAmAM yamarAjanA jevA te siMhe A maharSine dvarathI joyA. pUrva janmanA vairathI mukhane phADato ane puMchanA pachADavAthI pRthvIne phaDato hoya te te kSudra paMcAnana muni upara dhasI AvyuM. kAna ane kezavALI UMcI karI, garjanAthI giriguhAne pUratA teNe meTI phALa bharIne muni upara thApa mAryo. siMhanA uchaLIne AvyA agAu deha upara paNa AkAMkSA rahita evA te munie tatkALa caturvidha AhAranAM paccakhANa karI lIdhAM. AlecanA karI, sarva prANIne khamavyo, ane siMhanA upara haeNdaya mAM kicit paNa vika lAvyA vagara dharmadhyAnamAM sthita rahyA. pachI kezarIsiMhe vidIrNa karelA te muni mRtyu pA sIne dazamA devalekamAM mahuprabha nAmane vima:nane viSe vIza sAgaropamanI sthitivALA devatA thayA. pele siMha mRtyu pAmIne daza sAgaropamanI sthiti e thI narakamAM gaye, ane pAchA tiyaca thayo. bahu prakAranI yonimAM vedanAne bhegavavA lAgyo. Tu Wei Hong Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren // ityAcAryazrIhemacaMdrasariviracite triSaSTizalAkApuruSacarite / mahAkAvye navame parvaNi shriipaarshvnaathpuurvbhvnvkvrgno| nAma ritiyaH sa. Cha Shao Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren Ren gMu // iti zrIpArzvanAthapUrvabhavanavaka samAptam //
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 je zrI pAzvanAtha prabhuno janma, kaumAravaya, dIkSA grahaNa ane kevaLajJAnanI utpatti pUrvokta siMhano jIva asaMkhya bhavomAM duHkhano anubhava karato anyadA koI gAmaDAmAM eka garIba brAhmaNane ghera putrapaNe utpanna thaye, teno janma thatAMja tenAM mAtApitA ane brAtA vigere sarva mRtyu pAmI gayAM. lokoe kRpAthI tene jIvADavo ane tenuM kamaTha evuM nAma pADayuM. bAlyavayane ullaMghana karIne te yauvanavayane prApta thaye, paraMtu niraMtara duHkhI sthitine bhagavato ane lokothI herAna thatAM te mAMDamAMDa bhajana pAmato hato. eka vakhate gAmanA dhanADhayone ratnAlaMkArane dhAraNa karatA joI tene tatkALa varAgya Avyo. teNe ciMtavyuM ke "hajArenA peTane bharanArA ane vividha AbhUSaNane dhAraNa karanArA A gRhastha devatA jevA lAge che, tethI huM dhAruM chuM ke te pUrva janmanA tapanuM ja phaLa che. huM mAtra bhejananI abhilASA karato ATale duHkhI thAuM chuM, mATe meM pUrve kAMI tapa kareluM jaNAtuM nathI, tethI jarUra A bhavamAM tapa AcaruM.' A vicAra karIne te kamaThe tApasavrata grahaNa karyuM ane kaMdamULAdikanuM bhajana karate paMcAgni tapa karavA lAgyA. A jaMbudvIpamAM bharatakSetranA AbhUSaNa jevI gaMgAnadI pAse vArANasI nAme nagarI che. te nagaramAM caityenI upara gaMgAnA kallola jevI davAo ane padyakeza jevA suvarNanA kuMbhe zobhe che. te nagarInA kIlA upara ardha rAtre jyAre pUrNimAne caMdra Ave che, tyAre te jenArane rUpAnA kAMgarAne bhrama karAve che. idranIla maNithI bAMdhelI tyAMnA vAsagRhonI bhUmimAM atithionI strIo jaLanI buddhithI hAtha nAkhe che, eTale temanuM upahAsya thAya che. te nagaranAM cetyomAM sugaMdhI dhupane dhumra eTale badhe pasaryA kare che ke jANe daSTidoSa na lAgavA mATe nIla vastra bAMdhyuM hoya tema jaNAya che. saMgItamAM thatA muraja zabdathI te nagaramAM meghanA vaninI zaMkA karatA mayUra hamezAM varSARtunI jema kekAvANI bolyA kare che. evI suzobhita vArANasI nagarImAM IphavAku vaMzane viSe azvasena nAme rAjA thayA. temaNe azvasenAthI dizAonA bhAgane raNAMgaNa jevA karyA hatA. te rAjA sadAcArarUpa nadIne utpanna thavAnA giri hatA, guNarUpa pakSIone AzrayavRkSa hatA ane pRthvImAM lakSmIrUpI hAthiNanA baMdhanataMbha tulya hatA. rAjAomAM puMDarIka jevA te rAjAnI AjJAne sarpa jevA durAcArI rAjAo paNa ullaMghana karI zakatA nahIM. te rAjAne sarva strIomAM ziromaNa ane sapatnIomAM avAmAM vAmAdevI nAme paTTarANI hatI. te potAnA patinA yaza jevuM nirmaLa zILa dhAraNa karatI hatI ane svAbhAvika pavitratAthI jANe bIjI gaMgA hoya tevI jaNAtI hatI. AvA guNe thI vAmAdevI rANI patine ati valabha hatI, tathApi e vallabhapaNuM jarA paNa batAvatI nahi, eTale te saMbaMdhI abhimAna dharAvatI nahIM. ahIM prANuta ka5mAM uttama devasamRddhi bhagavI suvarNabAhu rAjAnA ja pitAnuM deva saMbaMdhI AyuSya pUrNa karyuM. pachI citramAsanI kRSNa caturthIe vizAkhA nakSatramAM tyAMthI
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 sa ga 3 je eNvIne te deva ardha rAtre vAmAdevInA udaramAM avataryo. te samaye vAmAdevIe tIrthakaranA janmane sUcavanArAM cauda mahA svapna mukhamAM praveza karatAM joyAM. Idroe, rAjAe ane taherA svapna pAThake e svapnanI vyAkhyA kahI batAvI te sAMbhaLI harSa pAmelA devI te garbha dhAraNa karatA sukhe kALa nirgamana karavA lAgyA. anukrame pauSa mAsanI kRSNa dazamIe anurAdhA nakSatramAM ratnane jema viduragirinI bhUmi prasave tema vAmAdevIe sarSanA lAMchanavALA nIlavaNa putrane janma Apyo. tatkALa chappana dikumArIoe AvI ahita prabhunuM ane temanI mAtAnuM sUtikAkarma karyuM. pachI zake Dhe tyAM AvI devIne avasthApinI nidrA ApI, temanA paDakhAmAM prabhunuM pratibiMba sthApita karI, pite pAMca rU5 vikrcA. temAM ekarUpe prabhune lIdhA. be rUpe cAmara dhAraNa karyA, ekarUpe prabhunA upara chatra dharyuM ane eka rUpe vaja uchALatA suMdara cAle cAlatA ane vAMkI grIvAvaDe prabhunA mukha tarapha daSTi rAkhatA utAvaLe merUgiri tarapha cAlyA. kSaNavAramAM merUbirinI atipAMDUkabalA nAmanI zilA upara pahoMcyA. tyAM prabhune usaMgamAM laIne zakedra siMhAsana para beThA. te vakhate azruta vigere tresaTha Idro paNa satvara tyAM AvyA, ane temaNe vidhipUrvaka prabhune janmAbhiSeka karyo. pachI saudharmendra IzAnaMdanA utkaMgamAM prabhune besADIne vRSabhanA zRMgamAMthI nIkaLatA jaLavaDe snAna karAvyuM. pachI caMdanA(hakathI prabhunuM arcana karI aMjali jeDIne Idra pavitra stuti karavAno AraMbha karyo. "priyaMgu vRkSanI jevA nIlavarNavALA, jagatanA priya hetabhUta ane dustara saMsArarUpa sAgaramAM seturUpa evA tamane huM namaskAra karuM chuM. jJAnarUpI ratnanA koza (bhaMDAra)rUpa, vikasita kamaLa jevI kAMtivALA ane bhavya prANarUpa kamaLamAM sUrya jevA he bhagavaMta! huM Apane namaskAra karuM chuM. phaLadAyaka evAM eka hajAra ne ATha naralakSaNane dhAraNa karanArA ane karma rUpa aMdhakArano nAza karavAmAM caMdra jevA tamane mAro namaskAra che. traNa jagatamAM pavitra, jJAnAdi ratnatraya dhAraNa karanAra, karmarUpa sthaLane khodavAmAM khanitra' samAna ane zreSTha cAritranA dhAraka evA tamane mAre namaskAra che. sarva atizayanA pAtra, ati dayAvAna ane sarva saMpattinA kAraNabhUta evA he paramAtmAnuM ! tamane mAro namaskAra che. kaSAyane dUra karanAra karUNAnA kSIrasAgara ane rAgadveSathI vimukta evA he mokSagAmI prabhu! tamane mAre namaskAra che. he prabhu ! jo tamArA caraNanI sevAnuM phaLa hoya te te phaLavaDe tamArI upara bhavobhavamAM mane bhaktibhAva prApta thaze." AvI rIte prabhunI stuti karIne temane laI vAmAdevInA paDakhAmAM mUkyA, ane temane ApelI avasthApinI nidrA ane pAse mUkeluM pratibiMba harI laI Idra potAne sthAnake gayA. azvasena rAjAe prAtaHkALe kArAgRhamakSapUrvaka ra temano janmotsava karyo. jyAre prabhu garbhamAM hatA, tyAre mAtAe ekadA kRSNa pakSanI rAtrIe paNa paDakhe thaIne eka sapane jAte je hato, pachI te vArtA tarataja patine kahI hatI, te saMbhArIne ane e gaMbhanoja prabhAva hato ema nirNaya karIne rAjAe kumAranuM pAthe evuM nAma pADayuM. I AjJA karelI apsarArUpa dhAtrIoe lAlita karelA jagatpati rAjAone khoLe khoLe saMcaratA vRddhi pAmavA lAgyA. anukrame nava hasta UMcI kAyAvALA thaIne kAmadevane krIDA karavAnA upavana jevA ane mRgAkSIone kAmaNa karanArA yauvanavayane prApta thayA. jANe nIlamaNinA sArathI ke nIlelpalanI lamIthI banelA hoya tema pArzva prabhu kAyAnI nIla kAMtivaDe zobhavA lAgyA. moTI zAkhAvALA vRkSanI jema moTI bhujAvALA ane meTA taTavALA girinI jema vizALa 1. khodavAnuM hathiyAra. 2. kedIone choDI devA.
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 401 vakSasthaLavALA prabhu vizeSa zobhavA lAgyA. hastakamaLa, caraNakamaLa, vadana kamaLa ane netrakamaLa vaDe azvasenanA kumAra vikasvara thayelAM kamaLonA vanavaDe moTo draha zobhe tema zobhavA lAgyA. temaja vaja jevA daDha, sarpanA lAMchanavALA ane vajAnA madhya bhAga samAna kRza udaravALA prabhu vajaRSabhanArAMca hananane dhAraNa karatA bhavA lAgyA. prabhunuM svarUpa joIne strIo ciMtavana karatI ke "A kumAra jemanA pati thaze te strI A pRthvImAM dhanya che." eka vakhate azvasena rAjA sabhAmAM besI jinadharmanI kathAmAM tatpara hatA tevAmAM pratIhAre AvIne vijJapti karI ke "he narezvara ! suMdara AkRtivALe koI puruSa dvAre Avyo che, te svAmIne kAMIka vijJapti karavAne Icche che, mATe pravezanI AjJA ApIne tenA para prasanna thAo." rAjAe kahyuM tene satvara praveza karAva." "nyAyI rAjA pAse AvIne sarve vijJapti kare che." dvArapALe tene praveza karAvyuM, eTale teNe prathama rAjAne namaskAra karyo ane pachI pratIhAre batAvelA Asana upara te beThe. rAjAe pUchayuM ke "he bhadra! tame kenA sevaka cho ? keNa che ? ane zA kAraNe ahIM mArI pAse AvyA cho?" te puruSa bo -bahe svAmina ! A bharatakSetramAM lakSamI nA dADAsthAna jevuM kazasthaLa nAme eka nagara che. te nagaramAM zaraNAthIne kavarUpa ane vAcakone kalpavRkSarUpa naravarmA nAme parAkramI rAjA hatA. te potAnA sImADAnA ghaNA rAjAone sAdhI pralayakALanA sUryanI jema tIvra tejathI prakAzatA hatA. janadharmamAM tatpara e rAjAe munirAjanI sevAmAM sadA udyata rahIne akhaMDa nyAya ane parAkramathI cirakALa pitAnA rAjyanuM pAlana karyuM. pachI saMsArathI udvega pAmI rAjyalakSmIne tRNavat choDI daI, susAdhu gurUnI pAse teNe dIkSA grahaNa karI. te puruSe ATalI ardha vArtA kahI, tyAM te dhArmikavatsala azvasena rAjA harSa pAmI sabhAsadane harSa pamADatA vacamAM belI uDyA ke "ahe. ! naravarmA rAjA kevA vivekI ane dharmajJa che ke jeNe rAjyane tRNavat tyAga karI vrata grahaNa karyuM. rAjAe prANasaMzayamAM paDI, moTA yuddhanA vividha udyama AcarIne je rAjyane meLave che, te rAjya prANAMte paNa tajavuM muzkela che. potAnI ane saMpattithI prANu jevA vahAlA putrAdikanI je rakSA karavAmAM Ave che, teone tajavA te paNa prANIone azakya che. te sarvane rAjA naravarmAe saMsAra choDavAnI IcchAthI eka sAthe choDI dIdhA, tethI tene pUrI sAbAzI ghaTe che. te puruSa ! tArI vAta AgaLa calAva, te puruSa bolyA ke "te naravarmAnA rAjya upara hAla temanA putra prasenajita nAme rAjA che. te senArUpa saritAonA sAgara jevA che. tene prabhAvatI nAme eka putrI che.' je yauvanane prApta thayelI hovAthI bhUmi para AvelI devakanyA hoya tevI advaita rUpane dhAraNa karanArI che. vidhAtAe caMdranA cUrgathI tenuM mukha, kamaLathI netra, suvarNarajathI zarIra, raktakamaLathI hAtha paga, kadalIgamethI urU, zeNamaNithI nakha mRNAlathI bhujadaMDa racyA hoya tema dekhAya che. advaita rUpalAvaNyavatI te bALAne yauvanavatI joIne prasenajit rAjA teNInA yogya varane mATe ciMtAtura thayA, tethI temaNe rAjAonA ghaNA kumAronI tapAsa karI, paNa kaI potAnI putrIne yaMgya jovAmAM Avyo nahIM. eka vakhate prabhAvatI sakhIenI sAthe udyAnamAM AvI. tyAM kirenI strIonAM mukhathI A pramANe eka gIta tenA sAMbhaLavAmAM AvyuM, "zrI vArANazInA svAmI azvasena rAjAnA putra zrI pArzvanAthakumAra rUpalAvaNyanI saMpattithI jaya pAme che. je strIne te bhartA thaze te strI A jagatamAM jayavatI che. tevA pati maLavA durlabha che, kAraNa ke evo puNyane udaya kayAMthI hoya ?" A pramANe zrI pArzvanAthanuM guNakIrtana sAMbhaLI, prabhAvatI tanmaya thaIne temanA rAgane 51
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 saga 3 jo vaza thaI gaI. te vakhate pAkumAre rUpathI kAmadevane jItI lIdhA che, tenuM vaira leto hoya tema tenI para anurAgavALI prabhAvatIne te nirdayatAthI khANavaDe prahAra karavA lAgyA. khIjI vyathA ane lajjAne cheADI daI ne hiNInI jema prabhAvatI te gItaneja vAraMvAra ekamanathI sAMbhaLavA lAgI, tethI sakhIoe tene pArzvakumAra uparanA rAga jANI lIdhA. catura janathI zuM na jANI zakAya ? kinnarIe to uDIne cAlI gaI, paraMtu prabhAvatI to kAmane vaza thai cirakALa zUnya mane tyAMja besI rahI. eTale buddhimatI tenI sakhIe manavaDe cAginInI jema pArzva kumAratuM dhyAna karI tene yukti De samajAvIne ghera lAvI. tyArathI tenuM citta pArzva kumAramAM evuM lIna thayuM ke tenA pAzAka agni jevA lAgavA mAMDayo, rezamI vastra aMgArA jevAM lAgavA mAMDayAM ane hAra khaDaganI dhAra jevA jaNAvA lAgyA. tenA aMgamAM jaLanI pasalIne paNa pacAve tevA tApa niratara rahevA lAgyA ane prastha pramANa dhAnya radhAya tevA kaTAhane paNa pUre teTalI azrudhArA vahevA lAgI. kAmAgnithI jarjara thayelI te khALA prabhAte, pradoSe, rAtre ke divase sukha pAmatI nahotI. prabhAvatInI AvI sthiti jANIne sakhIee te vRttAMta tenA rakSaNane mATe tenAM mAtApitAne jaNAvyA. putrIne pArzva kumAra upara anurakta thayelI jANI, tene AzvAsana ApavAnA hetuthI te vAravAra A pramANe kahevA lAgyA ke pAkumA2 traNa jagatamAM zirAmaNuM che; ane ApaNI saddaguNI duhitAe pAtAne yAgya te vara zeAdhI lIdheA che' tethI ApaNI putrI mahAzaya jAmAM agresara jevI che.' AvAM mAtApitAnAM vacanathI meghadhvanivaDe mayUrInI jema prabhAvatI ha pAmavA lAgI; ane kAMika svastha thaIne pArzvakumArano nAmarUpa jApamaMtrane ceAginInI jema AMgaLIpara gaNatI gaNatI AzAvaDe divasene nirgamana karavA lAgI; paraMtu khIjanA caMdranI rekhAnI jema te evI to kRza thai gaI ke jANe kAmadevanA dhanuSyanI bIjI yaSTi hoya tevI dekhAvA lAgI. divase divase te bALAne ati vidhura thatI joine tenAM mAtApitAe tene pArzva kumAranI pAse svayaMvarA tarIke meAkalavAnA nizcaya karyAM. e khabara kali gAdi dezeAnA nAyaka yavana nAme atidurdA ta rAjAe jANyA, eTale te sabhA vacce khelyA ke 'huM chatAM prabhAvatIne paraNanAra pAkumAra keNu che ? ane te kuzasthaLanA pati kANu che ke je mane prabhAvatI na Ape? je yAcakanI jema koI te vastu laI jaze, to vIrajanA teenu sarvasva khuMcavI leze.' A pramANe kahIne ananya parAkramavALA te yavane ghaNu sainya laI kuzasthaLa pAse AvIne tenI pharato gherA nAMkhyA. tethI dhyAna dharatA ceAgInA zarIramAM pavananI jema te nagaramAMthI koIne paNa nIkaLavAnA mArga rahyo nahi. evA kaSTane samaye rAjAnI preraNAthI huM adharAtre te nagaramAMthI guptapaNe nIkaLyo chuM. huM sAgaradattanA putra purUSottama nAme te rAjAnA mitra chu; ane e vRttAMta kahevAne mATeja ahIM AvyA chuM, mATe have svajana ane zatrujananA saMba`dhamAM tamane je ceAgya lAgatuM hoya te karo." AvAM te puruSanAM vacana sAMbhaLI azvasena rAjA bhrakuTIthI bhayakara netra karIne vAnA nirdoSa tulya bhayaMkara vacana khelyA ke "are! e rAMka cavana keNu che ? huM chatAM prasenajine zA bhaya che ? kuzasthaLanI rakSA karavAne mATe hu' ja te yavananI upara caDhAI karIza.' A pramANe kahI vAsudeva jevA parAkramI azvasena rAjAe raNabhabhAnA nAda karAvyeA. te nAdathI tatkALa tenuM sava sainya ekaThuM thayu. te vakhate krIDAgRhamAM ramatA pAkumAre te bhaMbhAnA nAda ane sainikonA mATe kAlAhala sAMbhaLyA, eTale ' A zuM ?' ema -
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ parvamuM saMbhrama pAmI pAzvakumAra pitA pAse AvyA, tyAM to raNakArya mATe taiyAra thayelA senApatione temaNe joyA, eTale pArvakumAra pitAne praNAma karI belyA ke "he pitAjI! jene mATe tamArA jevA parAkramIne AvI taiyArI karavI paDe che, te zuM daitya, yakSa, rAkSasa ke bIje kaI tamAro aparAdhI thaye che ? tamArA sarakho ke tamArAthI adhika koIpaNa mArA jovAmAM Avato nathI. temanA AvA praznathI aMguLIthI purUttama nAmanA puruSane batAvIne rAjAe kahyuM ke "he putra ! A mANasanA kahevAthI prasenajit rAjAne yavana rAjAthI bacAvavA mATe mAre javAnI jarUra che." kumAre pharIthI kahyuM ke "he pitA! yuddhamAM tamArI AgaLa kaI deva ke asura paNa TakI zake tema nathI, to manuSya mAtra e yavananA zA bhAra che? paraMtu tenI sAme Apane javAnI kAMI jarUra nathI, huM ja tyAM jaIza, ane bIjAne nahI oLakhanArane zikSA karIza." rAjA bolyA- he vatsa! te kAMI tAre krIDeva nathI. vaLI kaSTakArI raNayAtrA tArI pAse karAvavAnuM mArA manane priya lAgatuM nathI. huM jANuM chuM ke mArA kumA2nuM bhujabaLa traNa jagatane vijaya karavAne samartha che, paraMtu te gharamAM kIDA kare te jovAthIja mane harSa thAya che. pArzvakumAra belyA-"he pitAjI! yuddha karavuM te mAre kriIDArUpaja che, temAM jarApaNu mane prayAsa paDavAno nathI, mATe he pUjya pitAjI! tame ahIM ja raho." putrane ati AgrahathI tenA bhujabaLane jANanArA azvasena rAjAe tenuM aniMdya evuM te vacana svIkAryuM. pachI pitAe AjJA ApI eTale pArzvakumAra zubha mahane hAthI upara besIne te purUSo manI sAthe utsava sahita nagara bahAra nIkaLyA. prabhue eka prayANa karyuM, tyAM to iMdrano sArathi AvI rathamAMthI utarI aMjali joDIne kahevA lAgyA-"he svAmin ! tamane kIDAthI paNa yuddha karavAnI IcchAvALA jANIne Idra A saMgrAma gya ratha laIne mane sArathi thavA mATe mokalyo che. he svAmin ! te Idra "tamArA parAkrama pAse traNa jagat paNa tRNarUpa che" ema jANe che, tathApi A samaya prApta thavAthI enI bhakti batAve che." pachI pRthvIne naDI 5za karatA ane vividha AyudhathI pUrelA e mahArathamAM prabhu IdranA anugrahane mATe ArUDha thayA. pachI sUryanA jevA tejathI pArzvakumAra AkAzagAmI ratha vaDe khecarothI stuti karAtA AgaLa cAlyA. prabhune jovA mATe vAraMvAra UMcA mukha karI rahelA subhaTothI zobhatuM prabhunuM sarva sainya paNa prabhunI pachavADe pachavADe cAlyuM. prabhu eka kSaNavAramAM tyAM pahoMcI javAne ane ekalAja te yavanano vijaya karavAne samartha che, paNa sainyanA uparodhathI teo TuMkA TUMkA prayANavaDe cAlatA hatA. keTaleka divase teo kuzasthaLa samIpe AvI pahoMcyA. tyAM udyAnamAM devatAe e vikalA sAta bhUmivALA mahelamAM AvIne vasyA. pachI kSatriyenI tevA rIti hovAthI temaja dayAne lIdhe prabhue prathama yavanarAjAnI pAse eka saddabuddhivALA dUtane zikSA ApIne mokalyA. te dUta yavanarAja pAse jaI tene prabhunI zaktithI sArI rIte mAhitagAra karavA mATe kahevA lAgyuM ke "he rAjan ! zrI pArzvakumAra potAnA mukhathI tamane A pramANe Adeza kare che ke A prasenajit rAjAe mArA pitAnuM zaraNa aMgIkAra kareluM che, mATe tene radhathI ane vidhathI choDI de. mArA pitA pote yuddha karavAne AvatA hatA, temane mahA prayAse nivArIne A hetu mATe ja huM ahIM Avelo chuM. have ahIMthI pAchA vaLIne zIghapaNe tamAre ThekANe cAlyA jAe. je tame jaladI cAlyA jaze te tamAre A aparAdha ame sahana karaze." dvatanAM AvAM vacana sAMbhaLI lalATa upara bhayaMkara ane ugra bhrakuTI caDhAvI yavanarAja belyo-"are dUta! A tuM zuM bole che? zuM tuM mane nathI oLakhate? e bALaka pArzvakumAra ahIM yuddha karavA Ave tethI zuM? ane kadi vRddha
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 saga 3 jo azvasena rAjA pAteja AvyeA hAta teA tethI paNa zuM ? te banne pitA putra ane bIjA tenA pakSanA rAjAe paNa mArI pAse keNu mAtra che ? mATe re kUta! jA, kahe ke pAzva - kumArane peAtAnA kuzaLanI icchA hoya to cAlyA jAya. tuM AvuM niSThura khole che, te chatAM kRtapaNAne lIdhe avaSya che, mATe ahI thI jIvatA javA dauM chuM. tethI tuM jA ane tArA svAmIne jaIne badhuM kahe.' dUte pharIthI kahyuM ke "are durAzaya ! mArA svAmI pArzva kumAre mAtra tArApara dayA lAvIne tane samajAvavA mATe mane mAkalyA che, kAMI azaktapaNAthI mAkalyA nathI. jo tu temanI AjJA mAnIza teA jema tee kuzasthaLanA rAjAnuM rakSaNa karavAne AvyA che tema tane paNa mAravAne IcchatA nathI, paraMtu je prabhunI AjJA svargamAM paNa akha'DapaNe paLAya che, tene khaMDana karIne he muDhabuddhi ! jo tuM khuzI thatA ho te tuM kharekhara agninI kAMtinA sparzathI khuzI thanAra pataMganA jevA che. kSudra evA khadyota (khajavA) kayAM ane sarva vizvane prakAza karanAra sUrya kayAM ? tema eka kSudra rAjA evA tuM kayAM ane traNa jagatanA pati pArzvakumAra kayAM ? " upara pramANe dUtanAM vacana sAMbhaLI yavananA sainiko kreAdhathI Ayudha UMcAM karIne UbhA thayA ane UMce svare kahevA lAgyA-are ! adhama dUta ! tAre tArA svAmInI sAthe zu vaira che ke jethI teno droha karavAne mATe tuM AvAM vacana bele che ? tuM sArI rIte sarva upAyAne jANe che.' A pramANe kahetA evA te rASavaDe tene prahAra karavAne icchavA lAgyA. te samaye eka vRddha maMtrIe AkSepavALA kAra akSare kahyuM ke "A kRta peAtAnA svAmInA bairI nathI. paNa tame tamArA svAmInA vairI che ke je svecchAe vartavAthI svAmIne ana utpanna karI che. are sUDho ! jagapati zrI pArzvanAthanI mAtra AjJAnuM ullaMghana karavu, te paNa tamArI kuzaLatAne mATe nathI, to pachI A kRtanA ghAta karavAnI teA vAtaja zI karavI ? tamArA jevA sevakA durdA ta gheADAnI jema peAtAnA svAmIne kheMcIne tatkALa ana rUpa araNyamAM pheMkI de che. tame pUrve bIjA rAjAonA dUtAne ghASita karyA che, temAM je tamArI kuzaLatA rahI che tenuM kAraNa e hatuM ke ApaNA svAmI temanAthI sama hatA; paNa A pArzvanAtha prabhunA tA cAsaTha IMdro paNa sevaka che; teA tevA samanI sAthe ApaNA svAmIne tamArA jevA duvinIta manuSyakITAvaDe je yuddha karavu te keTaluM badhuM hAnikAraka che ?'' maMtrInAM AvAM vacana sAMbhaLI sarve subhaTo bhaya pAmIne zAMta thaI gayA. pachI te dUtanA hAtha pakaDI matrIe sAma vacane kahyuM- huM vidvAn GUta! mAtra zastrApajIvI evA A subhaToe je kahyuM te tamAre sahana karavu, kemake tame eka kSamAnidhi rAjAnA sevaka che. ame zrI pArzvanAtha prabhunA zAsanane mastakapara caDhAvavAne tamArI pachavADeja AvIzuM, mATe emanAM vacane tame svAmIne kaheze nahI',' A pramANe tene samajAvI ane satkAra karI maMtrIe e dUtane vidAya karyA. pachI te hitakAmI ma`trIe potAnA svAmIne A pramANe kahyuM ke he svAmin ! tame vicAryA vinA jenuM mAThuM pariNAma Ave tevuM kArya kema karyu ? paNa haju sudhI kAMI bagaDI gayuM nathI, mATe satvara jaI ne te zrI pArzvanAthanA Azraya kareA. jenuM sUtikA karma devIoe karelu' che, jenuM dhAtrIkama paNa devIe e karelu che, jenuM janmasnAtra aneka devA sahita iMdroe karelu che, ane devA sahita iMdro pote jenA sevaka thaine rahe che, te prabhunI sAthe je vigraha karavA te hAthInI sAthe meMDhAe vigraha karavA jevA che. pakSIrAja garUDa kayAM ane kAkAla pakSI kayAM! merU kayAM ane sarasavanA dANA kayAM ? zeSanAga kayAM ane kSudra sapa kayAM ? tema te pArzvanAtha kayAM ane tame kayAM ? tethI jyAMsudhI leAkeAnA jANavAmAM Ave nahIM, tyAM sudhImAM Atmahita karavAnI icchAe kaMThapara kuhADA laI ne tame azvasenanA kumAra
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 mu 45 pArzvanAthane zaraNe jAe, ane vizvane zAsana karanAra te pArzvanAtha svAmInA zAsanane grahaNa karA. jeo temanA zAsanamAM varte che tee A leAkamAM ane paralokamAM nica thAya che." A pramANe pAtAnAM maMtrInAM vacane sAMbhaLIne yavanarAja kSaNavAra vicArIne olyA ke-'he maMtrI! tame mane bahu sAro badha ApyA, jema koi aMdhane kuvAmAM paDatAM khacAvI le tema jaDa buddhivALA mane tame anamAMthI bacAvI lIdhA che.' A pramANe kahI cavanarAja kaDamAM kuhADA bAMdhI pArzvanAthe alakRta karelA udyAnamAM parivAra sahita AbyA. tyAM sUyaeNnA aA jevA lAkhA gheADAothI airAvata hastI jevA hajAro bhadra gajeMdrothI, devavimAna jevA aneka rathAthI ane khecara jevA saMkhyAbaMdha pAyadaLathI suzobhita evuM pArzvanAthanu saunya joI cavanarAja ati vismaya pAmI gayA. sthAne sthAne pAzva kumAranA subhaToe vismaya ane avajJAthI joyelA te yavanarAja anukrame prabhunA prAsAdanA dvAra pAse AvyeA. pachI chaDIdAre rajA meLavIne tene sabhAsthAnamAM praveza karAbyA, eTale teNe dUrathI sUnI jema prabhune namaskAra karyA. prabhue tenA karDa uparathI kuhADA mUkAvI dIdhA. pachI te yavana prabhu AgaLa besI ajali joDIne A pramANe olyA ke--"he svAmin ! tamArI AgaLa sarve iMdro paNa AjJAkArI thaIne rahe che, tA agni AgaLa tRNusamUhanI jema huM manuSyakITa to kANu mAtra chuM ? tame zikSA ApavAne mATe mArI pAse dUtane mAkalyA, te mATI kRpA karI che; nahIM tA tamArA bhrakuTInA bhaMga mAtrathI huM bhasmIbhUta kema na thaI jAu... ? he svAmin ! meM tamArA avinaya karyA te paNa mAre te guNukArI thayA, jethI traNa jagatane pavitrakArI evAM tamArAM darzana mane thayAM, tame kSamA karo' ema tamArA pratye kahevu te paNa ucita nathI, kAraNa ke tamArA hRdayamAM kApaja nathI, 'huM tamane daMDa Apu'' ema kahevuM paNa ucita nathI, kAraNa ke tameja svAmI che. indroe sevelA evA tamane 'huM tamArA sevaka chuM' ema kahevu' te paNa aghaTita che, ane mane abhaya ApA' ema kahevu paNa ceAgya nathI, kAraNa ke tame svameva abhayadAtA che. tathApi ajJAnane lIdhe huM kahuM chuM ke mArApara prasanna thAo, mArI rAjyalakSmIne grahaNa karI, ane huM tamArA sevaka chuM, mATe bhaya pAmelA evA mane abhaya Ape." yavananAM AvAM vacana sAMbhaLI pArzvanAtha khelyA ke-"he bhadra ! tamAruM kalyANa thAo, bhaya pAmeA nahIM, peAtAnuM rAjya sukhe pALA, paNa pharIvAra have Avu' karazeA nahIM.'' prabhunAM AvAM vacana sAMbhaLIne tathA'stu ema kahetA yavanarAjanA prabhue satkAra karyA, "mahujjanAnA prasAdadAnathI sanI sthiti uttama thAya che." pachI prasenajit rAjAnuM rAjya ane kuzasthaLa nagara zatrunA veina rahita thayu", eTale purUSottama pArzvanAthanI AjJA laine nagaramAM gayA. teNe prasenajit rAjA pAse jaIne badhA vRttAMta saMbhaLAvyA. pachI badhA nagaramAM harSanA chatrarUpa mahAtsava pravatye. prasenajit rAjA prasanna thaIne vicAravA lAgyA ke " sarvathA bhAgyavAna chuM, ane mArI putrI prabhAvatI pazu sarvathA bhAgyavatI che. mArA manamAM Ave maneAratha paNa na hatA ke je surAsurapUjita pArzvanAtha kumAra mArA nagarane pavitra karaze. have bheTanI jema prabhAvatIne laine huM upakArI evA pArzvanAtha kumAranI pAse jAuM." A pramANe vicAra karI prasenajit rAjA prabhAvatIne laIne harSita parivAra sahita pArzvanAthanI pAse AvyA, ane prabhune namaskAra karI a Mjali joDIne khelyA-he svAmin ! tamAruM Agamana vAdaLAM vagaranI vRSTine jema bhAgyacAge acAnaka thayu che. te cavanarAja mArA zatru chatAM upakArI thayA ke jenA vigrahamAM traNa jagatanA pati evA tamAe AvIne mAro anugraha karyo. he nAtha! jema cA lAvI ahIM AvIne
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 sa 3 je mArA anugraha karyA, tema A mArI putrI prabhAvatI sAthe vivAha karIne tevIja rIte pharIvAra anugraha karo. A prabhAvatI duSprApya vastunI (ApanI) prArthanA karanArI che ane Apa dUra chatAM paNa ApanI upara anurAgI che, mATe tenI upara kRpA karI; kemake tame svabhAvathIja kRpALu che." e vakhate prabhAvatIe citavyu ke "meM pUrva kinnarIo pAsethI jemane sAMbhaLyA hatA, te pArzvanAtha kumAra Aje mArA jovAmAM AvyA che. ahA ! dRSTithI jotAM te sAMbhaLavA pramANeja maLatA Ave che. dAkSiNyayukta ane kRpAvaMta, jevA sa'bhaLAya che tevAja jovAmAM Ave che. e kumArane mArA pitAe mAre mATe rokayA te bahu sAruM karyuM' che; tathApi bhAgyanI prIti nahIM AvavAthI te pitAzrInuM vacana mAnaze ke nahIM evI zakAthI AkuLa evI huM zakita rahyA karuM chuM.' prabhAvatI Ama ci'tAtura rahelI hatI ane rAjA prasenajit unmukha thaIne UbhA hatA, te vakhate pArzva kumAra meghanA nirdoSa jevI dhIra vANIvaDe bolyA- 'he rAjan! huM pitAnI AjJAthI mAtra tamArI rakSA karavAne mATe ahIM lAvela chuM, tamArI kanyA paraNavAne Avela nathI, mATe he kuzasthaLapati ! tame e viSe vRthA Agraha karaze nahI. pitAnAM vacanane amala karIne have ame pAchA pitAnI pAse jaIzuM." pArzva kumAranAM AvAM vacana sAMbhaLI kheda pAmI ane vicAravA lAgI ke 'AvA dayALu puruSanA mukhamAMthI AvuM vacana nIkaLyu', te caMdramAMthI agni jharyA jevu' che. A kumAra sanI upara kRpALu che ane mArI upara kRpArahita thayA, tethI hA ! have kema thaze ? A parathI ema jaNAya che ke prabhAvatI maMdabhAgyAja che. sadA pUjana karelI he kuLadevIe ! tame satvara AvIne mArA patine kAMika upAya batAve, kemake e hamaNAM upAyarahita thaI gayA che.'" rAjA prasenajite vicAryuM... ke 'A pArzvanAtha pAte tA sarvAMtra niHspRha che, paraMtu te azvasena rAjAnA AgrahathI mArA manAratha pUrNa karaze, mATe azvasena rAjAne maLavAnA miSa karIne huM AmanI sAtheja jAu", tyAM IcchitanI siddhine mATe huM poteja azvasena rAjAne Agraha karIza.' A pramANe vicAra karI teNe pArzvanAthakumAranAM vacanathI yavanarAjA sAthe maitrI karIne tene vidAya karyA. pachI pArzvanAtha prabhune vidAya karatAM prasenajit melyA ke 'he prabhu ! azvasena rAjAnA caraNane namavAne mATe hu' tamArI sAtheja AvIza.' pArzvanAthe khuzI thaine hA pADI; eTale prasenajit rAjA prabhAvatIne sAthe laIne temanI sAthe vArANasImAM AvyA. tyAM zaraNAgatanA rakSaNathI azvasenane rajita karatA pArzvanAthe peAtAnA darzanathI sane atyaMta AnaMda ApyA. pachI azvasena rAjAe UbhA thaIne pagamAM ALATatA prasenajit rAjAne UbhA karI e bhujAvaDe AliMgana ApI sabhramathI pUchyuM ke "he rAjan ! tamArI rakSA sArI rIte thaI ? tame kuzaLa che ? tame pote ahIM AvyA, tethI mane kAMi paNa kAraNathI zaMkA rahe che." prasenajit mAlyA-pratApavaDe sUrya jevA tame jenA rakSaka che, evA mAre sadA rakSaNa ane kuzaLaja che, paraMtu he rAjas! eka duSprApya vastunI prArthanA mane sadA pIDe che, paNa te prArthanA tamArA prAsAdathI siddha thaze. huM mahArAjA ! mAre prabhAvatI nAme kanyA che, tene mArA AgrahathI pArzvanAtha kumAra mATe grahaNa karo. A mArI prArthanA anyathA karaze! nahI...." azvasene kahyuM, 'A mArA pArzvakumAra sadA saMsArathI virakta che, tethI te zu karaze, te haju mArA jANavAmAM Avatu nathI, amArA manamAM paNa sadA evA manoratha thayA kare che ke A kumAranA ceAgya vadhU sAthe vivAhAtsava kayAre thaze ? jo ke te bAlyavayathI sIsa`gane icchatA nathI, tApaNu have tamArA AgrahathI tenA prabhAvatI sAtheja
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 9 mu 407 baLAtkAre vivAha karIzuM'.' A pramANe kahIne azvasena rAjA prasenajitane sAthe lai pArzva kumAranI pAse AvyA ane kahyuM ke "he kumAra ! A prasenajit rAjAnI putrI sAthe pA." pArzva kumAra mAlyA -"he pitAjI! strI vigerenA parigraha kSINaprAya thayelA saMsArarUpa vRkSanuM jIvanauSadha che, to evA tyAjaya sasArano AraMbha karanAra e kanyAne huM zA mATe parazuM ? tA mULathI parigraha rahita thaine A saMsArane tarI jaiza." azvasena bAlyA--hai kumAra ! A prasenajitu rAntanI kanyAnuM pANigrahaNa karIne ekavAra amAro manAratha pUrA karo. he putra! jenA AvA savicAra che te sauMsArane tA tarI gayelaja che, mATe vivAha karIne pachI jyAre cAgya samaya Ave, tyAre te pramANe svArthane siddha karajo." A pramANenuM pitAnuM vacana ullaMghana karavAne asamartha thai pAzvakumAre bhAgya ka khapAvavAne mATe prabhAvatInu pANigrahaNa karyuM.. pachI leke nA AgrahathI udyAna ane krIDAgiri vigeremAM prabhAvatInI sAthe krIDA karatA prabhu divase nirgamana karavA lAgyA. eka divasa pArzvaprabhu mahela upara caDhI gAkhamAM besIne kautukathI samagra vArANasI purIne jotA hatA, tevAmAM puSpAnA upahAra vigerenI chAbaDI laine utAvaLe nagara bahAra nIkaLatA aneka strI puruSone temaNe dIThA; eTale pAsenA lAkene pUchyuM ke Aje kA maheAtsava che ke jethI A lAke ghaNAM alaMkAra dhAraNa karIne satvara nagara bahAra jAya che?' tenA uttaramAM kAI puruSe kahyuM, he deva ! Aje kAi mahAtsava nathI, paNa khIjuM kAraNa utpanna thayelu che. A nagarInI bahAra kamaTha nAmanA eka tapasvI AvyeA che, te poMcAgni tapa kare che, tenI pUjA karavAne mATe nagarajane tyAM jAya che.' te sAMbhaLI pArzvanAtha prabhu te kautuka jovAne mATe pirivAra sahita tyAM gayA, eTale kamaThane pA~cAgni tapa karatA tyAM dIThA. pachI trividha jJAnadhArI prabhue upayAga detAM agninA kuMDamAM kASThanA atara bhAge rahelA eka moTA sarpane baLatA joyA, tethI karUNAnidhi bhagavAn belyA ke "ahA ! A kevu' ajJAna! je tapamAM dayA nathI te tapaja nathI, jema jaLa vinA naThThI, caMdra vinA rAtrI ane megha vinA varSo tema dayA vinA dharma paNa kevA? pazunI jema ka ikAyAnA kalezane game teTalA sahana karI, para`tu dharmatattvane sparza karyA vinA ni ya evA prANIne zI rIte dhama thAya?" te sAMbhaLI kamaTha bolyA ke 'rAjaputrA to hAthI, gheADA vigere khelAvI jANe ane dharma to amArA jevA munieja jANe.' tethI prabhue tatkALa peAtanA sevakane AjJA karI ke 'A kuMDamAMthI A kASTha khe`cI kADhA, ane tene yatanAthI phADA ke jethI A tApasane khAtrI thAya.' pachI teoe kuMDamAMthI te kASThane bahAra kADhIyatanAthI phADayu, eTale temAMthI ekadama eka mATo sarpa nIkaLyo. pachI jarA baLelA te sapane prabhue bIjA puruSo pAse navakAra maMtra sabhaLAvyA ane paccakhkhANu apAvyAM. te samAdhivALa! nAge paNu bhagavAnanI kRpAdRSTithI si'cAtAM zuddha buddhie te navakAra sAMbhaLye ane paccakhkhANa grahaNa karyA. pachI tatkALa Ayu pUrNa thavAthI navakAramatranA prabhAvathI ane prabhunAM darzanathI mRtyu pAmIne te nAga dharaNa nAme nAgarAjara thayA. pachI 'ahA ! A pArzva kumAranuM jJAna ane viveka koi asAdhAraNa che, ema leAkAthI stuti karAtA prabhu peAtAne sthAnake gayA. A banAva joI ane sAMbhaLI kamaTha tApase vizeSa kaSTakArI tapa karavA mAMDayu', para`tu mithyAtvIne atyaMta kaSTa bhAgavyA chatAM paNa jJAna kayAMthI hoya ?' anukrame te kamaTha tApasa mRtyu pAmIne jIvanavAsI devAnI meghakumAra nikAyamAM meghamALI nAme devatA thayA. 1. cAra dizAe agnikuDA ane mastakapara tapAyamAna sUrya ema pacAgni. 2. bhuvanapatinI nAgakumAra nikAyanA IMdra
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarga 3 jo zrI pArzvanAtha prabhue peAtAnAM bhAgaphaLavALAM karyuM ne bhAgavAI gayela jANIne dIkSA levAmAM mana joDayuM. te vakhate temanA bhAvane jANatA he.ya tema leAkAMtika devatAoe AvIne pArzvanAthane vijJapti karI ke 'he nAtha ! tIrthane pravartAve.' te sAMbhaLI prabhue kuberanI AjJAthI jA...bhaka devatAoe pUrelA dravyavaDe vArSika dAna ApavA mAMDayu. pachI zakrAdika iMdroe ane azvasena pramukha rAjAee paramaprabhu zrI pAzrvanAthane dIkSAbhiSeka karyA, pachI deva ane mAnaveAe vahanakaravA ceAgya evI vizALA nAmanI zibikAmAM besIne Azramapadma nAmanA udyAna samIpe AvyA. marUSaka (maravA)nAM ghATAM vRkSothI jenI bhUmi zyAma thaI gaI hatI, je DaoNlaranI kaLIethI jANe kAmadevanI prazasti (praza MsApatra)ne dhAraNa karatuM hoya tevuM dekhAtu hatu, jenAM mucakuMda ane nikurabanAM vRkSone bhramarAe cuMbana karatA hatA, AkAzamAM uDatA cAreALI vRkSanA parAgathI je sugaMdhamaya thai rahyuM hatuM, ane jemAM ikSuda'DanAM kSetromAM esI udyAnapAlikAe UMce svare gAtI hatI evA udyAnamAM ardhasenanA kumAra zrI pArzvanAthe praveza karyA. pachI trIza varSanI vayavALA prabhue zikhikA uparathI utarIne AbhU SaNAdika sa tajI dIdhu' ane indre Apelu' eka deva vastra dhAraNa karyuM. pauSa mAsanI kRSNa ekAdazIe caMdre anurAdha: nakSatramAM AvatAM zrI pArzvanAtha prabhue aSTama tapa karIne traNase rAjAonI sAthe dIkSA lIdhI. tatkALa prabhune mana:paryava jJAna utpanna thayu', 'e jJAna sarva tIrthaMkarAne dIkSAmahAtsava vakhate utpanna thAya che.' 408 bIje divase kASTaka nAmanA gAmamAM dhanya nAme gRhasthane ghera prabhue pAyasAnathI pAraNu` kayuM.... devatA o e tyAM vasudhArAdi pa`ca divya pragaTa karyAM', ane dhanya prabhunAM pagalAMnI bhUmipara eka pAdapITha karAvI, pachI vAyunI jema pratibaMdharahita evA prabhue yugamAtra dRSTi karatAM aneka grAma, Akara ane nagara vigeremAM chadmasthapaNe vihAra karavA lAgyA. eka vakhate vihAra karatA prabhu keAI nagaranI pAse AvelA tApasanA Azrama samIpe AvyA, tyAM sUrya asta thai gayA, eTale rAtrI thavAthI eka kuvAnI pAse vaDavRkSa nIce jagadgurU tenI zAkhAnI jema niSkapapaNe kAyAtsaga mudrAe sthita rahyA. have pelA meghamALI nAmanA meghakumAradevane avadhijJAnavaDe peAtAnA pUrva bhavana vyatikara jANavAmAM AvyA, tethI pArzvanAthanA jIva sAthe pratyeka bhavamAM peAtAnu vera sabhArIne vaDavAnaLathI sAgaranI jema te aMtaramAM atya'ta krodhavaDe praja'lita thayA. pachI pava tane bhedavAne hAthI Ave tema te adhama deva ama dharIne pArzvanAthane upadrava karavA AvyA. prathama teNe dADhArUpa karavatathI bhayakara mukhavALA, vajra jevA nakhAMkurane dhAraNa karanArA ane pigala netravALA kezarIsiMhA vikaryAM. teA pu'chaDAvaDe bhUmipIpara vAravAra prahAra karavA lAgyA, ane mRtyunA ma`trAkSara jevA dhutkAra zabda karavA lAgyA. tathApi dhyAnamAM nizcaLa leAcana karIne rahelA prabhu temanAthI jarA paNa AAbha pAmyA nahIM, eTale dhyAnAgnithI bhaya pAmyA hoya tema teo kAMI cAlyA gayA. pachI teNe garjanA karatA ane madane vatA ja gama pata jevA mATA hAthIe vidhuryAM. bhayaMkarathI paNa bhayakara evA te gajeMdrothI prabhu jarA paNa kSeAbha pAmyA nahI, tethI tee lajjA pAmyA heAya tema tatkALa nAsIne kAMI cAlyA gayA. pachI hikAnAdathI dizAone pUrNa karatA ane dayA vinAnAM aneka rIcheA, yamarAjAnI senA jevA krUra aneka cittAe, kaMTakanA agrabhAgathI zilAone paNa phADanArA vIMchIe ane STithI 1. yuga ke dhAMsarU', eTale dheAMsarA jeTalI (yAra hAtha) pAtAnI AgaLanI jamIna jovAvaDe IrSyAsamiti pALIne cAlatA.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 49 vRkSone paNa bALI nAkhe tevA daSTiviSa sarpo viSpharyA. teo sarve upadrava karavAnI IcchAthI prabhu pAse AvyA, tathApi saritAothI samudranI jema prabhu dhyAnathI calita thayA nahIM. pachI vidyat sahita meghanI jema hAthamAM kartikA (zastra)ne rAkhanArA, UMcI dADhovALA ane kilakila zabda karatA vaitALo vikrSyA jenI upara sarpa laTakatA hoya tevAM vRkSonI jema lAMbI jivA ane ziznavALA ane dIgha jaMghA tathA caraNathI tADa vRkSa para ArUDha thayA hoya tema lAgatA temaja jANe jaTharAgni ja hoya tevI mukhamAMthI javALA kADhatA te vetALa hAthI upara dhAna deDe tema prabhu upara deDI AvyA, paraMtu dhyAnarUpa amRtanA drahamAM lIna thayelA prabhu temanAthI jarA paNa kSobha pAmyA nahIM, tethI divase ghuvaDa pakSInI jema teo nAsIne kyAMI cAlyA gayA. prabhunI AvI daDhatA joIne meghamALI asurane ulaTe vizeSa krodha caDyo, tethI teNe kALarAtrInA sahodara jevA bhayaMkara megha AkAzamAM vidurthI. te vakhate AkAzamAM kALajihavA jevI bhayaMkara vidyuta thavA lAgI, brahmAMDane phaDe tevI meghagajanA dizAomAM vyApI gaI, ane netranA vyApArane haraNa kare tevuM ghora aMdhakAra chavAI gayuM, tethI aMtarikSa ane pRthavI jANe ekatra parovAI gayAM hoya tema thaI gayAM, pachI "A mArA pUrva vairIne huM saMhAra karI nAkhuM" evI dubuddhithI meghamALIe kalpAMta kALanA meghanI jema varSavA mAMDayuM. muzaLa athavA bANa jevI dhArAothI jANe pRthvIne kedALavaDe khodata hoya tema te tADana karavA lAgyuM. tenA prahArathI pakSIo uchaLIne uchaLIne paDavA lAgyA, temaja varAha ane mahiSavigere pazuo Ama tema nAsabhAga karavA lAgyA. ati vegavaDe bhayaMkara evA jaLapravAho aneka prANIone kheMcI javA lAgyA ane moTAM moTAM vRkSone paNa mULamAMthI umUlana karavA lAgyA. zrI pArzvanAtha prabhune kSaNavAramAM to te jaLa ghuTaNa sudhI AvyuM, kSaNavAramAM jAnu sudhI pahoMcyuM, kSaNavAre kaTi sudhI thayuM ane kSaNamAM te kaMTha sudhI AvI gayuM. meghamALI deve jyAre te jaLa badhe prasarAvyuM tyAre padmadrahamAM lakSmInA sthAnarUpa mahApadyanI jema prabhu te jaLamAM zobhavA lAgyA. ratanazilAnA staMbhanI jema te jaLamAM paNa nizcaLa rahelA prabha nAsikAnA agrabhAga para daSTi rAkhI rahyA, jarA paNa calita thayA nahIM. chevaTe te jaLa pArzvanAthanI nAsikAnA agra bhAga sudhI AvyuM. te vakhate avadhijJAnathI dharaNaMdranA jANavAmAM AvyuM ke "are ! pele bALa tApasa kamaTha mArA prabhune varI mAnIne upadrava kare che. pachI tatkALa pitAnI mahiSIo sAthe nAgarAja dharaNaMdra vegathI mananI sAthe paNa spardhA karato hoya tema utAvaLe prabhunI pAse AvyA. prabhune namIne dharaNe temanA caraNa nIce kevaLInA Asana jevuM ane nIce rahelA lAMbA vALavAvALuM eka suvarNakamaLa vikuvyuM. pachI te bhagIrAje potAnI kAyAthI prabhunAM pRSTha ane be paDakhAMne DhAMkI daIne sAta phaNIvaDe prabhune mAthe chatra karyuM. jaLanI UMcAI jevaDA lAMbA vALavALA kamaLanI upara samAdhimAM lIna thaIne sukhe sthita rahelA prabhu rAjahaMsanI jevA dekhAvA lAgyA. bhaktibhAvayukta cittavALI dharaNendranI strIe prabhunI AgaLa gIta nRtya karavA lAgI. veNu vINane tAra dhvani ane mRdaMgane uddhata nAda vividha tALane anusarate vRddhi pAmavA lAge, ane vicitra cAra cArIkavALuM, hastAdikanA abhinayathI ujajavaLa ane vicitra aMgahArathI ramaNika evuM nRtya thavA lAgyuM. e vakhate dhyAnamAM lIna thayelA prabhu nAgAdhirAja dharaNendra upara ane asura meghamALI upara samAna bhAve rahelA hatA. ema chatAM paNa kepathI varSatA evA meghamALIne joI nAgarAja dharaNendra kepa karI AkSepathI belyA ke "are! durmati ! - 2. liMga-puruSa cihna
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 saga 3 je pitAnA anarthane mATe tuM A zuM AraMbhI beThe che? huM e mahA kRpALune ziSya chuM, tathApi have huM sahana karIza nahIM. te vakhate A prabhue kASThamAMthI baLatA sarSane batAvIne tane ulaTa pApa karatAM aTakAvyuM hatuM, tethI temaNe tAro zo aparAdha karyo? are ! mUDha! khArI jamInamAM paDatuM meghanuM jaLa paNa jema lavaNane mATe thAya, tema prabhune sadupadeza paNa tArA vairane mATe thayela che. niSkAraNa baMdhu evA A prabhunI upara niSkAraNa zatru thaI ne te je A kArya AraMbhya che te have dUra karI de, nahIM to have tuM rahI zakIza nahI." dharaNendranAM AvAM vacana sAMbhaLI meghamALIe nIcI daSTi karIne joyuM te nAge sevita evA pArzvanAtha prabhune dIThA, tethI teNe ciMtavyuM ke "cakravatInI upara tene upadrava karanArA svechenA ArAdhelA meghakumAranI zakti jema vRthA thAya tema A pAzvanAthanI upara meM mArI jeTalI hatI teTalI zakti vAparI to paNa te vRthA thaI che. A prabhu eka muSTithI parvatane paNa cUrNa karavAne samartha che, tathApi e karUNAnidhi hovAthI mane bhasma karatA nathI, paNa A dharadrathI mane bhaya lAge che. A zailejyapatine upakAra karIne rolekyamAM paNa mArI sthiti thaI zakaze nahIM, te pachI huM kone zaraNe jaIza? mATe je A prabhunuM zaraNuM maLe to ja huM ugarI zakIza ne mAruM hita thaze ?" A pramANe vicAra karIne tatkALa meghamaDaLane saMharI laI bhaya pAmate meghamALI prabhunI pAse AvyA, ane namaskAra karIne bolyo ke he prabhu! je ke tame te apakArI jana upara paNa krodha karatA nathI, tathApi huM mArA pitAnA duSkarmathI duSita thayela hovAthI bhaya pAmuM chuM. AvuM duSkarma karIne paNa huM nirlajaja thaI tamArI pAse yAcanA karavA Avyo chuM, mATe he jagannAtha! durgatimAM paDavAthI zaMkA pAmelA A dina jananI rakSAkare, rakSA karo." A pramANe kahI prabhune khamAvI namaskAra karIne meghamALI deva pazcAttApa karate karate pitAne sthAnake gaye. pachI prabhune upasarga rahita thayelA jANI stuti ane praNAma karIne nAgarAja dharaNe paNa potAne sthAnake gayA, eTale rAtrI paNa vItI ne prabhAtakALa thayo. bhagavaMta tyAMthI vihAra karatA anukrame vArANasI purI samIpe AvI Azramapada nAmanA udyAnamAM ghAtakI vRkSanI nIce kAsage rahyA. tyAM dIkSAnA divasathI corAsI vyatita thaye zubha dhyAnathI prabhunAM ghAtakarmo tuTI gayAM, ane rautramAsanI kRSNa catuthI e caMdra vizAkhA nakSatramAM AvatAM pUrvAhUnakALe zrI pArzvaprabhune kevaLajJAna utpanna thayuM. te vakhate zakra pramukha devatAoe AsanakaMpathI te hakIkata jANI tyAM AvI samavasaraNanI racanA karI. prabhue pUrva dvArathI te samavasaraNamAM praveza karyo. samavasaraNanI madhyamAM AvelA sattAvIza dhanuSya UMcA rautmavRkSane merUne sUryanI jema prabhue pradakSiNA karI, pachI tIya nama:' ema kahIne zrI pArzva prabhu pUrvAbhimukhe uttama evA ratnasiMhAsana upara birAjamAna thayA. vyaMtare e bIjI traNa dizAomAM prabhunA ja prabhAvathI prabhunI jevAM bIjAM traNa pratibiMba vikuvya. cAre nikAyanA deva, devIo, nare, nArIo, sAdhu ane sAdhvIo ema bAre 5rSadA prabhune namaskAra karIne pita pitAne sthAnake beThI. te vakhate prabhuno Avo apUrva vaibhava joI vanapALe AvI asena rAjAne A pramANe kahyuM ke- "he svAmina ! eka vadhAmaNI che, zrI pArzvanAtha prabhune hamaNuM jagatanA ajJAnane nAza karanArUM kevaLajJAna utpanna thayela che, ane mahAatizayayasaMpanna evAte jagatpati zakrAdika IkAnA parivArathI paravaryA satA divya samavasaraNamAM beThA che. te sAMbhaLI rAjAe tene yogya
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 411 pAritoSika ApyuM. ane prabhunAM darzananI icchAthI tvaravALA thayelA rAjAe e khabara tarata viAmAdevIne kahyA, pachI azvasena rAjA vAmAdevI rANIne tathA bIjA parivArane laIne saMsArasAgarathI tAranArA te samavasaraNamAM AvyA. harSathI pUrNa manavALA rAjA prabhune pradakSiNA daI praNAma karIne zakraIdranI pachavADe beThA. pachI zakaIdra ane azvasena rAjA UbhA thaI pharIvAra prabhune namI mastaka para aMjali joDIne A pramANe stuti karavA lAgyA. he prabhu! sarvatra bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALanA bhAvane prakAza karanAruM tamAruM A kevaLajJAna jaya pAme che. A apAra saMsArarUpa samudramAM prANIone vahANarUpa tame che ane nirdhAmaka paNa tameja che. he jagatpati ! Ajano divasa amAre sarva divasamAM rAjA je che, kAraNa ke jemAM amAre tamArA caraNadarzanano mahatsava prApta thayela che. A ajJAnarUpI aMdhakAra ke je manuSyonI vivekadaSTine luMTanAro che, te tamArA darzanarUpa auSadhinA rasa vinA nivRtta thato nathI. A mahotsava nadInA navA ArAnI jema prANIone A saMsAramAMthI pAra utaravAne eka navA tIrtha (ArA) rU5 che. anaMta catuSTayane siddha karanArA, sarva atizayothI zobhanArA, udAsIpaNAmAM rahenArA ane sadA prasanna evA tamane namaskAra che. pratyeka janmamAM atyaMta upadrava karanAra evA durAtamAM meghamALI upara paNa karUNA karI che, mATe tamArI karUNa kayAM nathI ? (arthAt sarvatra che.) he prabhu! jyAM tyAM rahetA ane game tyAM jatA evA amane hamezAM Apattine nivAranAra evuM tamArA caraNakamaLanuM smaraNa hajo. A pramANe stuti karIne zadra ane azvasena rAjA virAma pAmyA, pachI zrI pArzvanAtha bhagavaMte A pramANe dezanA ApavA mAMDI-"ahe bhavya prANIo ! jarA, roga ane mRtyuthI bharelA A saMsArarUpa moTA araNyamAM dharma vinA bIje kaI vAtA nathI, mATe hamezAM teja sevavA yogya che. te dharma sarvavirati ane dezavirati ema be prakArano che, temAM anagArI sAdhuono pahele sarvavirati dharma che, te saMyamAdi daza prakAranA che, ane AgArI -gRhasthane bIjo dezavirati dharma che. te pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata ema bAra prakAra che. je te vrata aticAravALAM hoya che te sukRtane ApatAM nathI, tethI te eka eka vratanA pAMca pAMca aticAra che, te tyajavA yogya che. paheluM vrata je ahiMsA, temAM krodhavaDe baMdha, chavicacheda, adhika bhAranuM ApaNu, prahAra ane anAdikano redha-e pAMca aticAra che. bIjuM vrata satya vacana-tenA mithyA upadeza, sahasA abhyAkhyAna, guhya bhASaNa, vizvAsIe kahelA rahasyano bheda ane phUTa lekha e pAMca aticAra che. trIju vrata asteya (corI na karavI) tenA cArane anujJA ApavI, corela vastunuM grahaNa karavuM, zatrurAjyanuM ullaMghana karavuM, pratirUpa vastune bheLasaMbheLa karavA ane mAna mApa tela khoTAM rAkhavAM-e pAMca aticAra che. cothuM vrata brahmacarya--tenA aparigrahItAgamana, IttaraparigrahItAgamana, paravivAhakaraNa, tIvra kAmagAnurAga ane anaMga krIDA-e pAMca aticAra che. pAMcamuM vrata aparigraha(parigrahanuM pramANa) temAM dhana dhAnyanuM pramANatikrama, tAMbA pIttaLa vigere dhAtunuM pramANatikrama, dvipada catupadanuM pramANatikrama, kSetra vastunuM pramANatikrama ane rUpya suvarNanuM pramANatikrama-e pAMca aticAra che. te aticAra anAjanAM nAnAM moTAM mApa karavAthI, tAmrAdikanAM bhAjane nAnAM moTAM karavAthI, dvipada catuSpadanA garbhadhAraNavaDe thayela vRddhithI, ghara ke kSetra vaccenI bhIMta ke vADa kADhI nAkhIne ekatra karI devAthI, ane rUkha - 1. vahANane pAra utAranAra.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 sa 3 je suvarNa kaIne ApI devAthI lAge che. paNa te vrata grahaNa karanArane lagADavA yogya nathI. smRti na rahevI, upara, nIce ane tIcha bhAge javAnA karelA pramANanuM ullaMghana karavuM ane kSetranI vRddhi hAni karavI-e pAMca chaThThA digavirativratanA aticAra che. sacitta bhakSaNa, sacittAnA saMbaMdhavALA padArthanuM bhakSaNa, tucha auSadhinuM bhakSaNa tathA apakava ane duSpakava vastune AhAra-e pAMca aticAra bhege paga pramANa nAmanA sAtamA vratanA che. e aticAra bhejana AzrI tyAga karavAnA che. ane bIjA paMdara karmathI tyajavAnA che. temAM khara karmane tyAga karavo. e khara kamara paMdara prakAranAM karmAdAnarUpa che. te A pramANe-aMgArajIvikA, vanajIvikA, zakaTajIvikA, bhATakajIvikA, pheTajIvikA, daMtavANijya, lAkSavANijya, rasavANijya, kezavANijya, viSavANijya, yaMtra pIDA, nirlA chana, asatI poSaNa, davadAna ane sara:zeSa-e paMdara prakAranAM karmAdAna kahevAya che. aMgArAnI bhaThThI karavI, kuMbhAra, luhAra tathA suvarNakArapaNuM karavuM ane cune tathA ITe pakAvavI, e kAma karIne je AjIvikA karavI te aMgArajIvikA kahevAya che. chedelAM ne vagara chedelAM vananAM patra puSpa ane phaLane lAvIne vecavAM, ane anAja daLavuM khAMDavuM, e kAma karIne je AjIvikA karavI te va kahevAya che. zakaTa te gADAM ane tenAM paiDAM, dharI vigere aMgane ghaDavAM, kheDavA ane vecavAM, ethI je AjIvikA karavI te zakaTajIvikA kahevAya che. gADAM, baLada, pADA, UMTa, khara, khaccara ane ghoDAone bhADe ApI bhAra vahana karAvIne tenA vaDe je AjIvikA karavI te bhATakajIvikA kahevAya che. sAvara tathA kuvA vigere ne davA ane zilA pASANane ghaDavA, ema pRthvI saMbaMdhI je kAMI AraMbha karavA ane te vaDe AjIvikA karavI te pheTajIvikA kahevAya che. pazuonAM dAMta, keza, nakha, asthi, tvacA ane rUMvADAM vigere tenAM utpatti sthAnethI grahaNa karIne te traNa aMgene je vyApAra kare te daMtavANijya kahevAya che. lAkha, maNazIla, gaLI, dhAvaDI ane TaMkaNakhAra vigere vastune je vyApAra kare te pApanA gRharUpa lAkSavANijya kahevAya che. mAkhaNa, carabI, madha ane madirA vigerene vyApAra karo te rasavANijya kahevAya che. ane be pagavALA manuSyAdi ane cAra pagavALA pazu Adine je vyApAra kare te kezavANijya kahevAya che. keI paNa jAtanuM jhera, kaI paNa jAtanuM zastra, haLa, yaMtra, loha ane haritALa vigere jIvitane nAza karanArI vastuone je vyApAra kare te viSavANijaya kahevAya che. tila, zeraDI, sarasava ane eraMDa vigere jaLayaMtrAdika yaMtrothI je pIlavA tathA patramAMthI taila-attara kADhIne tene je vyApAra karavo te yaMtrapIDA kahevAya che. pazuonAM nAka viMdhavAM, DAma daIne AMkavA, muSkacheda (khAsI karavA), pRSTha bhAgane gALa ane kAna vigere aMga vidhavA te nIlaMchana karma kahevAya che. dravyane mATe menA, popaTa, mAjara, kutarA, kukaDA ane mora vigere pakSIne pALavA piSavAM ane dAsIonuM piSaNa karavuM te asatIpoSaNa kahevAya che. vyasanathI athavA puNyabuddhithI ema be prakAre dAvAnaLanuM ApavuM te davadAna kahevAya che. ane savara, nadI tathA draho vigerenA jaLane zoSI levAnA upAya karavA te sarazoSa kahevAya che. A pramANe paMdara karmAdAna samajavAM ane tene tyAga kara. saMyukta adhikaraNatA, upabhaga atiriktatA, ati vAcAlatA, kIkucI ane kaMdapa ceSTA-e pAMca anarthadaMDaviramaNa nAmanA AThamA vratanA aticAra che. mana, vacana ane kAyAthI duSTa praNidhAna, anAdara ane smRtinuM anapasthApata -e pAMca sAmAyika vratanA aticAra che. pregya pravega Anayana prayoga, pudgalane prakSepa, zabdAnupAta ane rUpAnupAtae pAMca dezAvakAzika vratanA aticAra che. saMthArAdi barAbara joyA vinA ke pramAryA vinA mUkavAM ne levAM, anAdara ane smRtinuM anu
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 413 pama e pAMca pauSadha vratanA aticAra che. sacittanI upara mUkI devuM, sacittavaDe DhAMkavuM, kALanuM sthApanAra ulaMghanA karI AmaMtraNa karavA javuM, matsara rAkhave ane vyapadeza kare e pAMca cethA atithisaMvibhAga nAmanA zikSAvratanA aticAra che. A pramANenA aticAroe rahita evA vratane pALanAro zrAvaka paNa zuddhAtmA thaI anukrame bhavabaMdhanathI mukta thaI jAya che." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLIne ghaNAoe dIkSA lIdhI ane ghaNuM zrAvaka thayA. ahaMtanI vANI kadi paNa niSphaLa thatI nathI." meTA manavALA azvasena rAjAe paNa pratibaMdha pAmI tatkALa pitAne laghu putra hastisenane rAjya soMpIne dIkSA lIdhI. vAmAdevI ane prabhAvatIe paNa prabhunI dezanA vaDe saMsArathI virakta thaI mekSisAdhana karAvanArI dIkSA grahaNa karI. prabhune Aryadatta vigere daza gaNadharo thayA, prabhue temane sthiti, utpAda ane vyayarUpa tripadI kahI saMbhaLAvI. te tripadInA sAMbhaLavA mAtrathI temaNe sava dvAdazAMgInI racanA karI. "buddhimAnane karele upadeza jaLamAM telanA biMdunI jema prasarI jAya che. prathama paurUSI pUrNa thaI eTale prabhue dezanA samApta karI. bIjI pirUSImAM Aryadatta gaNadhare dezanA ApI. pachI zakeMdra vigere devatAo tathA manuSya prabhune praNAma karIne prabhunI dezanAne saMbhAratA pitApitAne sthAnake gayA. pArzvanAthanA tIrthamAM kAcabAnA vAhanavALe, kRSNavarNa dharanAro, haratI jevA mukhavALe, nAganI phaNAnA chatrathI zelata, cAra bhujAvALo, be vAma bhujAmAM nakula ane sarpa tathA be dakSiNa bhujAmAM bIrU ane sarpa dhAraNa karanAro pArtha nAme yakSa zAsanadevatA thaye. kurkaTa jAtinA sarpane vAhanavALI, suvarNanA jevA varNavALI, be dakSiNa bhujAmAM padma ane pAza tathA be vAma bhujAmAM phaLa ane aMkuza dharanArI padmAvatI nAme yakSaNI zAsanadevI thaI. te banne zAsanadevatA jemanI pAse niraMtara rahe che ane bIjA paNa aneka deva ane manuSya vinIta thaIne jemanI sevA karyA kare che evA pArzvaprabhu pRthvIpara vihAra karavA lAgyA. gj38aa2382998828888888888 BBA BBag // ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye navame parvaNi zrIpArzvanAthakaumAradIkSAkevalo spattivano nAma varIyaH sa. SUBS823EB9%88888887888888888888888888 1 A bAre vratanA aticAre vizeSa pratikramaNa sutranA artha vigeremAMthI joI-samucha levA.
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 4 tho zrI pArzvanAtha prabhune vihAra ane nirvANa sava vizvanA anugrahane mATe vihAra karatA evA zrI pArzvanAtha prabhu eka vakhate saMsAramAM 5 Dra (tilaka) jevA puMDra nAmanA dezamAM AvyA. te arasAmAM pUrva dezamAM tAmraliptI nagarImAM sAgaradatta nAme eka kaLAza ane saddabuddhimAna yuvAna vaNikaputra rahetuM hite. tene jAtismaraNa thayeluM hovAthI te sarvadA strI jAtine viSe virakta hato, tethI svarUpavatI strIne paNa paraNavAne icchate nahIM. te pUrva janmamAM eka brAhmaNane putra hate. te bhavamAM kaI bIjA puruSa sAthe Asakta thayelI tenI patnIe tene jhera ApI saMjJA rahita karI koI ThekANe cheDI dIdhuM hatuM. tyAM eka gokuLI strIe tene jIvADe hate. pachI te parivrAjaka thaI gaye. tyAMthI mRtyu pAmI A bhavamAM te sAgaradatta nAmano zreSThIputra thayo hatuM, paraMtu pUrva janmanA smaraNathI te strIothI vimukha thayo hato. have pilI lokadharmamAM tatpara evI gokuLI strI mRtyu pAmIne anukrame teja nagarImAM eka rUpavatI vaNikaputrI thaI. "A strImAM AnI daSTi ramaze evI saMbhAvanA karIne baMdhujanee sAgaradattane mATe tene pasaMda karI ane gaurava sahita tene prApta paNa karI, paraMtu sAgaradattanuM mana tenI upara paNa vizrAMta thayuM nahI; kAraNa ke pUrva bhavanA abhyAsathI te strIone yamadUtI jevI mAnato hate. buddhimAnuM vaNikaputrIe vicAryuM ke "Ane kAMIka pUrva bhavanuM smaraNa thayuM jaNAya che, ane te janmamAM koI pu lI strIe A puruSane herAna karyo jaNAya che. A hRdayamAM vicAra karI tene samajAvavAne avasara jANI teNe eka patramAM zloka lakhIne tenI upara mokalAvyA. te zlokamAM A pramANe bhAvArtha hite" dudhathI dAjhelA puruSane dadhine tyAga karavo ghaTita nathI, kemake aha5 jaLamAM saMbhavatA porAo zuM dudhamAM paNa hoya ?" A zloka vAMcI tene bhAvArtha hRdayamAM vicArIne sAgaradaro paNa eka kaleka lakhI mokalyo. tene A pramANe bhAvArtha hato- " strI kupAtramAM rame che, saritA nIcA sthAnamAM jAya che, megha parvata upara vadhe che ane lakSmI nirguNa puruSane Azraya kare che." vaNiphasutAe A loka vAMcI teno bhAvArtha jANI lIdhuM. pachI tenA bodhane mATe bIjo zloka lakhI mokalyo. temAM A pramANe bhAvArtha hate- "temAM paNa zuM koI strI doSa rahita hotI nathI ? je hoya che te rAgI strIno zuM joIe tyAga kare ? ravi pitAnI upara anurakta thayelI saMsthAne kadi paNa choDato nathI." A kaloka vAMcIne tenA AvA DahApaNa bharelA saMdezAothI raMjIta thayelo sAgaradatta tenI sAthe paraNyA ane harSayukta ciro pratidina bhega bhegavavA lAgyo. eka vakhate sAgaradattane sAsaro putra sahita vyApArane mATe pATalA patha nagare gayo. ahIM sAgaradatta paNa vyApAra karavA mAMDayo. anyadA te moTuM vahANa bharIne samudrane paratIre gayo. sAta vAra tenuM vahANa samudramAM bhAMgI gayuM; tethI "A puNyarahita che ema kahI lo ke tene hasavA lAgyA. eTale te pAcho Avyo. paNa nirdhana thaI gayA chatAM
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva 9 mu 215 teNe udyama cheADI dIdhA nahIM. eka vakhate Amatema bhamatAM kuvAmAMthI jaLa kADhatA koI eka chokarA tenA jovAmAM Avyo. te cheAkarAthI sAta vAra pANI AvyuM nahIM, paNa AThamI vAra pANI Avyu, te joi sAgaradatte vicAryuM" ke " mANasane udyama avazya phaLadAyaka che. jeo aneka vigna Ave temAM paNa askhalita utsAhavALA thaIne prAraMbhelu kArya cheADatA nathI, tene daiva paNa vinna karatAM zaMkA pAme che." A pramANe vicArI zukanagraMthi AMdhI vahANa laIne siMhaladvIpa tarapha cAlyo, paraMtu pavanane yoge te ratnadvIpe Avyo. pachI tyAM peAtAnA sarvAM mAla vecIne teNe ratnAnA samUha kharIda karyo. tenAthI vahANa bharIne te peAtAnI nagarI tarapha cAlyo. te ratnA joI ne lubdha thayelA khalAsIoe tene rAtre samudramAM nAkhI dIdhA. daivayoge prathama bhAMgelA koI vahANanuM pATIyu tene hAtha AvavAthI te vaDe te samudrane utarI gayo. tyAM kInArA upara pATalApAtha nagara hatuM. te nagaramAM praveza karatAM tyAM rahelA tenA sasarAe tene joyo, eTale te tene peAtAnA AvAsamAM laI gayo. pachI snAna bhAjana karIne vizrAMta thayelA sAgaradatte mULathI mAMDIne khalAsIo saMbaMdhI vRttAMta peAtAnA sasarAne kahyo. sasarAe kahyuM ke huM jAmAtA ! tame ahIMja raheA, e durbuddhivALA khalAsIe tamArA badhujananI zaMkAthI tAmraliptI naga rIe nahI' jAya, paNa ghaNuM karIne te ahIMja Avaze.' sAgaradatto tyAM rahevAnuM kabula karyuM. pachI tenA sasarAe e vRttAMta tyAMnA rAjAne jaNAvyA. " dIrghadazI puruSonA evA ** nyAya che.'' keTaleka divase pelu' vahANu teja baMdare AvyuM, eTale sAgaradatta pAsethI jemaNe badhAM cihno jANyAM hatAM evA rAjyanA ArakSaka puruSoe te vahANane eLakhI lIdhu.. pachI temaNe tenA sa` khalAsIone khelAvIne pRthak pRthak pUchyuM ke ' A vahANunA mAlika koNa che ? temAM zuM zuM karIyANAM che ? ane te keTalAM che ?' tevI rIte ulaTapAlaTa pUchavAthI tee sa kSeAbha pAmIne judu judu khelavA la.gyA, tethI temane geA karanAra tarIke jANI laI ne ArakSakoe tatkALa sAgaraDhattane tyAM elAvyA. sAgaradattane jotAMja teo bhaya pAmIne khelyA ke " he prabhu ? ameA karmAMca'DALAe te mahAduSkarma karyuM. hatuM. tathApi tamArA prabaLa puNyathI tame akSata rahyA che. ame tamArI vadhyakoTine prApta thayA chIe, mATe Apa svAmIne je cagya lAge te karo.' kRpALu ane zuddha buddhivALA sAgaradatto rAjapuruSothI temane cheADAvyA, ane kAMIka pAtheya ApIne temane vidAya karyA. tenA AvA kRpALupaNAthI ' A puNyavAna che ' ema vicAranArA tyAMnA rAjAne mahAmati sAgaradatta ghaNA mAnItA thayo ane te vahANanAM kariyAM vecAvaDe teNe ghaNu drazya upArjana karyu pachI puSkaLa dAna Apato te dharmanI IcchAe dharmAMtI kAne pUchyo lAgyA ke * je devanA deva hAya tene ratnamaya karavAnI mArI icchA che" mATe te mane jaNAve. devatattva sudhI nahIM pahoMcelA te dhama tIrtha kAe tene je uttara ApyA temAMnu eke vAkaya tene yAgya lAgyu nahIM; eTale temAMthI koi Apta puruSe kahyuM ke ' amArA jevA mugdhane e vAta zu' pUche che ? tamAre pUchyuM' hoya tA eka ratnane anusarIne tapasyA karavAmAM tatpara thAe, eTale tene adhiSThAyika devatA AvIne tamane je kharA devAdhideva haze tene jaNAvaze.' pachI sAgaradatte te pramANe karIne aSTama tapa karyuM, eTale ratnanA adhiSThAcika devatAe AvI tene tIthaMkaranI pavitra pratimA batAvIne kahyuM ke " he bhadre ! 1 dharmAMcA -aneka matanA AgevAnA.
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 saga 4 thA A devaja paramArthe satya deva che. AnuM svarUpa munieja jANe che, bIjA kAI jANatA nathI." A pramANe kahI mUrtti ApIne te deva svasthAne gayA. sAgaradatta te pratimAne joine bahu khuzI thayA. te suvarNavI ahaMta pratimA teNe sAdhune batAvI. eTale sAdhuoe tene jinavare kahelA dharma' kahI saMbhaLAvyA, tethI sAgaradatta zrAvaka thayA. eka vakhate sAgaradatte munione pUchyu ke- he bhagavaMta ! A kayA tIrthaMkaranI pratimA che ? ane mAre tenI kevI vidhie pratiSThA karavI, te mane kahe.' munie melyA- ' hAla pu'DUvana dezamAM zrI pArzvanAtha prabhu samavasaryAM che. mATe temanI pAse jaIne te vAta pUcheA.' eTale tatkALa sAgaradatta zrI pArzva prabhunI pAse gayA ane namaskAra karIne te ratnapratimA viSe sava` hakIkata pUchI. prabhue peAtAnA sameAsaraNane uddezIne save aMtanA atizaya saMbaMdhI ane tIrthaM 'karanI pratimAnI sthApanA saMbaMdhI sa hakIkata kahI batAvI. pachI zrI jine!kta vidhivaDe te tIthaMkaranI pratimAnI teNe pratiSThA karAvI. anyadA te sAgaradatto pArzva prabhunI pAseja dIkSA lIdhI. pachI sura asuroe sevAtA ane sa atizayavarDasa pUrNa evA prabhue parivAra sAthe tyAMthI anyatra vihAra karyAM. nAgapurImAM nAgendranI jema nAgapurI nAmanI nagarImAM yazasvIomAM agresara sUrateja nAme rAjA hatA. te nagarImAM dhanapati nAme eka dhanADhaya zreSThI rahetA hatA, te rAjAne ghaNA priya hato. tene ghera suMdarI nAme eka zILavaDe sudara strI hatI. pitAmahanA nAma pramANe nAmavALA adatta nAme tene eka vinIta ane guNavAna putra hatA. te anukrame yauvanavayane prApta thayA. te samaye vatsa nAmanA viSayamAM kauzAMkhI nagarIne viSe zatruonu mAnabhaMga karanAra mAnabhaMga nAme rAjA rAjya karatA hato. te nagarImAM jinadharmamAM tatpara jinadyatta nAme eka dhanADhaya zreSThI vasatA hato. tene vasumatI nAme strI hatI. tene priyadarzInA nAme eka putrI thaI hatI. aMgada nAmanA vidyAdharanI putrI mRgAMkalekhA nAme tenI sakhI hatI, te jainadharmamAM lIna hatI. banne sakhIe devapUjA, gurUnI upAsanA ane dharmAkhyAna vigere kRtyA vaDeja divaseA nigamana karatI hatI. eka vakhate koi sAdhu gocarIe jatA hatA, temaNe priyadarzInAne uddezIne bIjA sAdhune kahyuM ke A mahAtmA zrI putrane janma ApIne dIkSA leze. ' te sAMbhaLI mRgAMkalekhA ha pAmI. paNa te vArtA teNe koine kahI nahIM, anyadA dhanapati zreSThIe pAtAnA putrane mATe nAgapurInAja rahenAra vasunaMda nAmanA zreSDInI ca'lekhA nAmanI kanyAnI mAgaNI karI. teNe pAtAnI putrI te zreSThIputrane ApI. pachI zubha divase moTA utsavathI baMdhudatta ane caMdralekhAne vivAha thaye bIje divase haju jeneA hAtha magaLaka kaNathI aMkita che evI te cadralekhAne rAtrIe sape AvIne karaDI, jethI te tatkALa mRtyu pAmI. A pramANe "kanA pariNAmathI abhAgI puruSane vivAha karyA pachI bIje divase paraNelI strI marI jAyache." A banAva banavAthI 'baMdhudattanA hastaja viSamaya che' evA tene mAthe apavAda AvyA, tethI tyArapachI teNe ghaNI kanyAonI mAgaNI karI ane ghaNuM dravya ApavA mAMDayuM chatAM tene bIjI strI prApta thaI nahIM. e pramANe srI rahita hovAthI 'strI rahita mAre A sapatti zA kAmanI che ?' ema ci'tA karatA aMdhudatta kRSNa pakSanA caMdranI jema divase divase kSaya pAmavA lAgyA. tene duLa thatA joIne du:khI thayelA dhanapati zeThe vicAyuM ke mArA putra A citAmAM marI jaze, mATe
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ - parva 9 muM 417 tene duHkhanuM vismaraNa thavA mATe koI vyApAramAM joDI dauM." A nirNaya karIne dhanapati zreSThIe baMdhudattane belA ane AjJA karI ke "he vatsa ! tuM vyApAra karavAne mATe siMhaladvIpe athavA anya dvIpe jA." pitAnI AjJAthI baMdhudatta ghaNAM kariyANuM laI vahANa para caDhI samudra ulaMghIne siMhaladvIpe A. kInAre utarI siMhalapati pAse jaI uttama bheTa dharIne tene rAjI karyo; eTale siMhalarAjAe tenuM dANa mApha karyuM ane prasanna thaIne tene vidAya karyo. tyAM sarva kariyANAM vecI manane dhAryo lAbha meLavI bIjA kariyANuM kharIdIne te pitAnA nagara tarapha pAcho cAle. samudramArge cAlatAM anukrame te potAnA dezanI najIka Avyo, tevAmAM pratikULa pavanathI DolatuM tenuM vahANa bhAMgI gayuM, paraMtu kAMIka anukULa devathI tenA hAthamAM eka kASThanuM pATiyuM AvyuM, tethI tenA vaDe tarata baMdhudatta samudrataTanA AbhUSaNarUpa ranadvIpe AvyA. tyAM eka vApikAmAM utarI nAna karIne te pAkelAM AmraphaLavALA vanamAM gaye. tyAM sudhArUpa roganA auSadharUpa svAdiSTa AmraphaLonuM teNe bhakSaNa karyuM. evI rIte mArgamAM vanaphaLane AhAra karatA baMdhudatta anukrame ratnaparvata pAse AvyuM. pachI te parvata upara caDha, tyAM eka ranamaya rautya tenA jovAmAM AvyuM, eTale teNe te caityamAM praveza karyo, tyAM rahelI ariSTaneminI pratimAne vaMdanA karI ane tyAM keTalAka mahAmunio hatA temane paNa vaMdanA karI. sarvemAM jayeSTha munie tene pUchayuM eTale baMdhudare cIna maraNa ane vahANano bhaMga ItyAdi potAne sarva vRttAMta mULathI mAMDIne kahI saMbhaLAvyuM. pachI munie tene pratibodha pamADe, eTale pitAnuM ahIM AvavuM saphaLa thayuM, ema anumodana karatA baMdhudarate jainadharmane svIkAra karyo. te vakhate tyAM rahelA citrAMgada vidyAdhare tene kahyuM ke "jainadharmanA svIkArathI have tame mArA sAdharmika thayA te sAruM thayuM, have kaho to huM tamane AkAzagAminI vidyA ApuM, kaho to tamane prasthAne pahoMcADuM, athavA kaho to kaI kanyA paraNAvuM.' baMdhudatte kahyuM ke "je tamArI pAse vidyA che, te mA ja che ane jyAM AvA gurUnAM darzana thAya che te sthAna ja mAre ISTa che. A pramANe kahIne te mauna dharI rahyo, eTale vidyAre vicAryuM ke 'jarUra A baMdhudatta kanyAne Icche che, kemake te vAtane teNe niSedha karyo nahi, paraMtu je kanyA Ane paraNane taratamAM mRtyu pAme tema na hoya te kanyAne A mahAtmA sAthe paraNAvuM." Avo nizcaya karIne te baMdhudattane pitAne sthAnake laI gayA ane ucita snAna bhejanAdikavaDe tenI bhakti karI. pachI citrAMgade potAnA sarva khecane pUchayuM ke "A bhAratavarSamAM tame kaI evI kanyA dIThI che ke je A puruSane yogya hoya ?" te sAMbhaLI tenA bhAI aMgada vidyAdharanI putrImRgAM kalekhA belI ke "he pitAjI! zuM tame mArI sakhI priyadarzanAne nathI jANatA ? te mArI sakhI kauzAMbIpurImAM rahe che, strIratna jevI rUpavaMta che ane jinadatta zeThanI putrI che, huM pUrve ekavAra tenI pAse gaI hatI, te vakhate koI munie tene uddezIne kahyuM hatuM ke "A priyadarzanA putrane janma ApIne dIkSA leze., A vAkaya mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM." A pramANe hakIkata sAMbhaLIne citrAMgade baMdhudatane yegya priyadarzane tene apAvavAne mATe amitagati vigere becarane AjJA karI, eTale te khecare baMdhudattane laIne kauzAMbI nagarIe gayA. tyAM nagaranI bahAra pArzvanAthano caityamAM vibhUSita evA udyAnamAM nivAsa karyo, pachI baMdhudane khecanI sAthe te rItyamAM praveza karyo, tyAM pArzvanAtha prabhune ane munione teNe vaMdanA karI. pachI temanI pAse dharmadezanA sAMbhaLI. evAmAM tyAM sAdharmipriya e jinadatta zreSThI Avyo. te 53.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 sarga 4 the sarva khecara sahita baMdhudattane prArthanA karIne pitAne ghera laI gaye. pachI jinadatta zeTha baMdhudatta ane khecarane gauravatAthI snAna, AsanAdivaDe satkAra karIne temanA AgamananuM kAraNa pUchayuM. eTale "A kAmanuMja prayojana che, paNa je kAmanA aMganuM prayojana che te amRta (asatya) kahevuM paDe tema che." e vicAra karIne te becare A pramANe bolyAame tIrthayAtrAnI dhAraNA karI ratnaparvatathI nIkaLyA chIe, prathama ame ujajayaMtagiri gayA, tyAM neminAthane vaMdanA karI. tyAM A baMdhudatta zreSThIe amane sAdhamika jANIne pitAnA baMdhunI jema bhajanAdikavaDe amArI bhakti karI. A baMdhudatta dhArmika, udAra, temaja vairAgyavAnuM che, ethI amAre temanI sAthe adhika prIti thaI che, ahIM pArzva prabhune vAMdavAne mATe ame ujajayaMti (girinA2) girithI AvyA chIe, A baMdhudatta paNa amArA nehathI niyatrita thaIne amArI sAthe Avela che." khecaronAM AvAM vacana sAMbhaLI ane baMdhudattane najare joI jinadatta zeThe ciMtavyuM ke "A vara mArI putrIne gya che. pachI jinadatta khecarone AgrahathI rokyA ane baMdhudattane kahyuM ke "mArI putrIne paraNo. baMdhudo paraNavAnI anicchAno DoLa karIne te vAta svIkArI. te samAcAra amitagatie citrAMgadane pahoMcADyA eTale citrAMgada jAna laIne tyAM Avyo. pachI jinadatta baMdhudattanI sAthe potAnI putrI paraNAvI. citrAMgada baMdhudattane zikSA ApIne potAne sthAnake gaye. baMdhudatta priyadarzana sAthe krIDA karate tyAMja rahyo. teNe tyAM zrI pArzvanAthanI rathayAtrA karAvI. evI rIte dharmamAM tatpara thaI teNe tyAM cAra varSa nigamana karyA. keTaloka kALa gayA pachI priyadarzanAe garbha dhAraNa karyo. te vakhate teNIe svapnamAM mukhakamaLane viSe praveza karatA eka hAthIne joyo. bIje divase baMdhudatte potAnA sthAna tarapha javAno maneratha potAnI patnIne jaNAvyuM. teNIe pitAnA pitA jinadattane jaNAvyuM eTale zeThe ghaNI saMpatti ApIne baMdhudattane priyA sahita vidAya karyo. baMdhudo "huM nAgapurIe jaIza" evI AghoSaNuM karAvI, tethI ghaNA loko tenI sAthe cAlyA, teone baMdhuvat gaNIne teNe AgaLa karyA. sanmArganA mahA pAtha tulya baMdhudata haLave haLave cAlate anukrame anarthanA eka gRharUpa padma nAmanI aTavAmAM AvyA. sArthanI rakSA karatAM teNe traNa divase te aTavInuM udghaghana karI eka sarovaranA tIra upara AvI paDAva karAvyo. tyAM sAthe rAtrIvAso rahyo. te rAtrInA chellA pahore caMhasena nAmanA eka paddhIpatinI dhADa paDI. pallI patinA subhaToe sArthanuM sarvasva lUMTI laI priyadarzanane paNa harI laIne potAnA svAmI caMDasenane meMpI. dIna mukhavALI priyadarzanane joIne caMDasenane paNa dayA AvI, tethI teNe citavyuM ke "zuM A dIna strIne pachI tene ThekANe paheAMcA DuM ?" evI ciMtA karatA teNe cUtalatA nAmanI priyadarzanAnI dAsIne pUchyuM ke "A strI ke nI priyA che ? ane konI putrI che? te sarva vRttAMta jaNAva." dAsI belI ke "kauzAMbImAM rahenArA jinadatta zeThanI A putrI che ane tenuM nAma priyadarzanA che." ATaluM sAMbhaLatAMja caMDasenane mUrchA AvI. thoDIvAre saMjJA meLavIne teNe priyadarzanane kahyuM ke "he bALA ! tArA pitAe mane pUrve jIvADayo che, mATe tuM bhaya pAmIza nahIM. te mAre vRttAMta mULathI sAMbhaLa. huM ceranA rAjA tarIke prasiddha chuM. eka vakhate huM corI karavAne mATe nIkaLyo. pradoSakALe vatsadezanA giri nAmanA grAmamAM gaye. tyAM ceralokathI vIMTAIne huM madyapAna karavA beThe. tevAmAM rakSakee AvIne mane pakaDe, ane tyAMnA rAjA mAnabhaMga pAse raju karyo. teNe mane mArI nAkhavAne Adeza karyo. pachI mane mAravAne laI jatA hatA, tevAmAM tArA mAtApitA pauSadha karI pAraNAne mATe ghera jatA hatA te tyAMthI nIkaLyA. mArI hakIkata
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM sAMbhaLIne te kRpALu zeThe mane choDAvyo. pachI keTalAMka vastra ane dhana ApIne temaNe mane vidAya karyo, tethI tuM mArA upakArInI putrI che, mATe mane AjJA karI ke huM tAruM zuM kAma kara' ?? priyadanA AlI che bhrAtA ! tamArI dhADa paDavAthI viyakta thayelA mArA 5 baMdhudattanI sAthe mane meLavo." e pramANe karIza" ema kahI patalIpati priyadarzanane pitAne ghera lAvyo ane pitAnA devatA hoya tema tene ati bhaktithI jevA lAgyo. pachI abhaya dAnavaDe priyadarzanAne AzvAsana ApIne caMDasena pote baMdhudattane zedhavA nIkaLyo. ahIM baMdhudatta priyAne viyoga thavAthI hiMtAlavananA madhyamAM AvI svastha thaIne A pramANe ciMtavavA lAgyo ke "mArA viyAgathI mArI vizALalocana priyA eka divasa paNa jIvI zake tema nathI. tethI jarUra te mRtyu pAmI haze. te have hazI pratyAzAthI jIvuM ? mATe mAre maraNanuM zaraNa che. kemake tethI mane kAMI vizeSa hAni nathI.' A pramANe vicArIne saptacchadanA moTA vRkSa upara caDhI phAMso khAIne mRtyu pAmavA mATe te taiyAra thayo. saptacchada vRkSanI pAse AvatAM teNe eka moTuM sarovara joyuM. temAM priyAnA virahathI duHkhita e eka rAjahaMsa tenA jevAmAM Avyo. potAnI peThe tene du:khI ane dIna joIne te vadhAre duHkhI thayo, kemake "duHkhI jananI mAnasika pIDA duHkhI janaja jANe che." baMdhudatta tyAM thoDIvAra UbhA rahyo, tevAmAM kamaLanI chAyAmAM beThelI rAjahaMsInI sAthe te rAjahaMsane meLApa thaye. tene e pramANe priyAno meLApa thayela joI baMdhudare vicAryuM ke "jIvatA narane pharIvAra paNa priyAne saMgama thAya che, mATe hamaNuM te huM mArI nagarIe jAu, paNa AvI nidhana sthitie tyAM zI rIte javAya?tema priyA vinA kezAbIpurIe javuM te paNa gyA nathI tethI hamaNuM te vizALApurIe jAuM, tyAM mArA mAtula pAsethI dravya laI, te cAra ronApatine ApIne mArI priyAne choDAvuM. pachI priyA sAthe nAgapurI jaI mArA gharamAMthI dravya laIne mAtulane pAchuM ApI daIza. sarva upAyamAM A upAyaja mukhya che." A vicArakarIne te baMdhudatta pUrva dizA tarapha cAlyo. bIje divase ati duHkhitapaNe giristhaLa nAmanA sthAnamAM Avyo. tyAM mArganI najIkamAM vRkSothI DhaMkAyelA eka yakSanA maMdiramAM teNe vizrAma karyo. tevAmAM zramathI pIDita eka vaTemArga tyAM AvyuM. tene baMdhudatta pUchyuM ke "tame kayAMthI Ave che ?" teNe kahyuM ke huM vizALAnagarIthI AvuM chuM" baMdhudo pUchayuM ke "tyAM dhanadatta sArthavAha kuzaLa che ? eTale te musAphare dIna vadane kahyuM ke "dhanadatta vyApAra karavAne bahAra gAma gayo hato, tevAmAM eka divasa tenA moTA putre ghera patnI sAthe krIDA karatA satA tyAMthI cAlyA jatA rAjAnI avagaNanA karI, te aparAdhathI krodha pAmelA rAjAe tenuM sarvasva luMTI lIdhuM ane tenA putra, kalatra vigere sarva kuTuMbane keda karyuM. dhanadatta ghera AvyA tyAre rAjAne araja karatAM ane pitAnI pAsenuM dravya daMDamAM ApatAM bAkI rahelA keTI dravyane mATe te pitAnI bahenanA putra baMdhudattane zedhavAne nIkaLe che. rAjAe te zarate tene choDyo che." A pramANenI hakIkata sAMbhaLIne baMdhudare ciMtavyuM ke "aho daive A zuM karyuM ! jene mATe mane pUrNa AzA hatI, tene paNa deve vyasanasamudramAM pADI dIdho che, paNa have je thayuM te kharUM, have to ahIM rahIne ja mArA mAtulanI rAha jouM, ane tene maLI nAgapurIe jaI teno artha satvara sAdhI ApuM." A vicAra karIne te tyAMja rahyo. pAMcame divase keTalAkanI sahAya laIne sAthe sAthe bedayukta manavALA mAtula dhanadara tyAM Avyo ane teja vanamAM cakSamaMdiranI pAse rahelA eka tamAla vRkSa nIce beThe. darathI barAbara oLakhAyA nahIM eTale baMdhudare tene oLakhavAne mATe tenI najIka jaIne pUchayuM ke tame kema cho ? ahIM kyAMthI Ave che ? ane kyAM javAnA che ? te kahe."
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 sa 4 thA dhanadatta melyA- huM suMdara ! huM vizALApurIthI AvuM chuM ane ahIMthI mahApurI nAgapurIe javAnu che.' baMdhudatta melyA ke- mAre paNa tyAMja AvavAnuM che, paNa tyAM tamAru saMbadhI kANu che ? te khelyA ke ' tyAM khaMdhudatta nAme mArA eka bhANeja che.' madhuro kahyuM, 'hA, te mArA paNa mitra che.' pachI baMdhudA potAnA mAtulane oLakhyA, paNa potAnI oLakhANa pADayA vinA te tenI sAthe maLI gayA. pachI te bannee sAthe bheAjana karyuM. bIje divase prAtaHkALe datta zauca karavAne dvItIre gayA, tyAM eka kada MbanA gahvaramAM ratnanI chAyAvALI pRthvI krIDI. eTale teNe tIkSNa zRgavaDe te pRthvI khAdI, temAMthI ratna AbhUSaNAthI bharapUra eka tAMbAno karaDIe nIkaLyA. te karaDIAne chAnI rIte laI ne baMdhudatta dhanadattanI pAse AbyA, ane te karaDIo maLavAnI badhI hakIkata kahI batAvI. pachI namratAthI kahyuM ke 'he mArA mitranA mAtula ! me` eka kApaDI pAsethI tamArI badhI hakIkata jANI che, mATe tamArA puNyathI prApta thayelA A karaDIe tameja grahaNa kare. ApaNe banne ahIMthI vizALA nagarIe jai rAjAne dhana ApI kArAgRhamAMthI ApaNAM mANasone cheDAvIe. pachI ApaNe nAgapurI jaIzuM.' A pramANe kahI AgaLa kara'DIe dharIne baMdhudatta mauna rahyo, eTale dhanadatta khelyA ke 'mAre atyAre tarata mArAM manuSyane cheADAvavAnI kAMI jarUra nathI, hamaNAM to tamArA mitra baMdhudattane maLavuM che. pachI te jema kaheze tema karIzuM.' pachI khaMdhudatta pAtAnI meLe pragaTa thayA, arthAt poteja baMdhudatta che ema kahyuM. eTale tene oLakhIne dhanatta khelyA ke--' are ! tuM AvI dazAne kema prApta thayA ?' pachI baMdhudo pAtAno sarvAM vRttAMta jaNAvyeA. te sAMbhaLIne dhanado kahyuM ke * he vatsa ! prathama ApaNe bhila leka pAsethI priyadarzanAne cheADAvIe, pachI bIjuM kAma karazu.' A pramANe teo vAta kare che tevAmAM akasmAt rAjAnA subhaTA hathiyAra ugAmatA tyAM AvyA. teoe jee tyAM rahelA hatA te sane taskara jANIne pakaDathA. dhanavrutta ane badhudatta pelA karaDIe koI gupta sthAne mUkI detA hatA, tevAmAM ja rAjapurUSoe temane pakaDayA, ane ' A zuM che ? ' ema pUchyuM, eTale temaNe kahyuM ke ' tamArA bhayathI ame A amAruM dravya geApavatA hatA.' pachI rAjasubhA te karaDIA sahita temane tathA bIjA musAphAne paNa rAjabhaya batAvatA satA nyAyakAraka rAjamaMtrInI pAse lai gayA. nyAyamaMtrIe parIkSA karIne bIjA musApharone nirdoSa jANI cheADI mUkayA. pachI A mAmA bhANejane AdarathI pUchyu ke 'tame keNu cheA ? kayAMthI AvA che ? ane A zuM che ?' teo khelyA ke- ame vizALAnagarIthI AvIe chIe. A dravya amArU prathamanuM upAjana kareluM che; te laIne have ame lATa deza tarapha jaIe chIe.' maMtrIe kahyuM ke * je A dravya tamAru hoya to A karaDIAmAM zuM zuM cIja che te badhuM e dhANI sAthe jaladI kahI batAveA.' pachI banne ajJAta heAvAthI kSeAbha pAmIne khelyA ke ' he maMtrIrAja! A kara'DIe ame haraNa karelA che, mATe tame pAteja ughADIne jIvA.' pachI maMtrIe te karaDIo ughADIne joyA, to temAM rAjanAmAMkita AbhUSaNA jovAmAM AvyAM. ghaNA vakhata agAu cArAyelAM te AbhUSaNAne saMbhArIne ma`trIe vicAyu... ke 'prathama cArAyeluM dravya laI ne A bannee pRthvImAM nidhirUpa kareluM haze, mATe A annene kabaje karavAthI khIjA cAra leAkA paNa pakaDAI Avaze' evuM dhArI maMtrIe badhA sAne pAtAnA puruSonI pAse pAche! pakaDI maMgAvyA. pachI teNe yama jevA rakSakonI pAse te mAmA bhANejane ghaNuM
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ pave 9 muM 421 tADana karAvyuM. jyAre gADha mAra paDavA lAge tyAre teo vidhura thaIne bolyA ke "ame A sAthenI sAthe gaye divaseja AvyA chIe. je ema na hoya te pachI tamAre vicArIne ane mArI nAkhavA." pachI te sthAnanA puruSe baMdhudattane uddezIne kahyuM "A puruSa te A sArthamAM pAMcame divase mArA jevAmAM AvyuM hatuM. pachI maMtrIe sArtha patine pUchayuM ke "tame A puruSane jANo cho ? eTale sArtha pati bolyo ke "AvA to ghaNuM mANaso sArthamAM Ave che ne jAya che. tene keNa oLakhI zake?" A pramANe sAMbhaLIne maMtrI bahu kopAyamAna thayo, tethI teNe te mAmA bhANejane narakAvAsa jevA kArAgRhamAM keda karyA. ahIM caMDasena paNIvAra sudhI baMdhudattane zedhavA mATe pakvATavImAM bhamyo, paNa tene baMdhudatta maLyo nahIM eTale te vila thaI pAcho ghera gayo. pachI teNe priyadarzanAnI pAse evI pratijJA karI ke "je huM cha mAsanI aMdara tArA patine na zodhI lAvuM to pachI mAre agnimAM praveza karavo." AvI pratijJA laIne caMDasene kauzAMbImAM ane nAgapurImAM baMdhudattane zodhavAne mATe gupta puruSo mekalyA. teo paNa keTaleka divase pAchA AvyA, ane temaNe caMDasenane kahyuM ke "ame ghaNuM bhamyA te paNa baMdhudatta amArA jevAmAM Ave nahI.' caMDasene ciMtavyuM ke priyAnA virahathI pIDita e baMdhudatta bhrapAta (bhairavajava) ke agnipraveza vigerethI jarUra mRtyu pAmyo haze. mArI pratijJAne paNa cAra mAsa vItI gayA che, mATe have hamaNAM ja agnimAM praveza karuM; kemake baMdhudatta maLa durlabha che. athavA te jyAM sudhI priyadarzanAne kaMI prasava thAya tyAM sudhI rAha jouM ane tenA prasuta putrane kauzAMbImAM pahoMcADIne pachI agnimAM praveza karuM." A pramANe caMDasena ciMtavata hato tevAmAM dvArapALe AvIne vadhAmaNI ApI ke priyadarzanAne putra avataryo." pallIpatie harSa pAmI dvArapALane pAritoSika ApyuM. pachI pakvATavInI devI caMDasenAne kahyuM ke je A mArI bena priyadarzanA putra sAthe eka mAsa sudhI kuzaLa raheze, te huM tamane daza purUSanuM balidAna ApIza" pachI jyAre priyadarzanAne kumAra sAthe kuzaLatAthI pacIsa divasa vyatIta thayA, tyAre caMDasene pratyeka dizAmAMthI balidAna yeca purUSone pakaDI lAvavA sevaka purUSane mekalyA. ahI baMdhuda pitAnA mAtula sAthe kArAgRhamAM nArakInA AyuSya jevA cha mAsa nirgamana karyA tevAmAM eka divase rAjasubhaToe rAtrIe meTA sarpane pakaDe tema puSkaLa dravyayukta eka saMnyAsIne pakaDyo, ane tene bAMdhIne maMtrIne arpaNa karyo. "saMnyAsInI ATaluM badhuM dravya kayAMthI hoya ? evuM dhArI teNe nizcaya karyo ke "jarUra A paNa cara che. eTale tene mArI nAkhavAno hukama karyo. jyAre tene vadha karavA laI cAlyA, tyAre pazcAttApa thaye ane teNe vicAryuM ke "muninuM vacana anyathA thatuM nathI. A pramANe ciMtavIne teNe ArakSakone kahyuM ke- "mArA vagara keIe A zaheramAM corI karI nathI meM corI karI karIne parvata, nadI, ArAma vigere bhUmimAM corInuM dhana dATeluM che, mATe jenuM jenuM dravya hoya te tene thApaNu mUkI hoya tema pAchuM soMpI de ane pachI mane zikSA karo." rakSake e AvIne te khabara maMtrIne kahyA, eTale maMtrIe teNe batAvelI sarva bhUmimAMthI dravya maMgAvyuM to temAM pelA ratnanA karaMDIo vagara badhuM dravya maLI AvyuM. pachI maMtrIe te saMnyAsIne kahyuM, he kRtina ! tArAM darzanathI ane ane AkRtithI virUddha evuM tAruM AcaraNa kema che te nirbhaya thaIne kahe,' saMnyAsI be ke- jeo viSayAsakta hoya ane
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ jarUra saga 4 thA potAnA gharamA nidhana hoya teone Avu kAma karavuM ceAgya lAge che, te viSe jo tamane Azcaya lAgatuM hAya tA mArA vizeSa vRttAMta sAMbhaLe. pu'dbhavana nagaramAM sAmadeva nAmanA brAhmaNanA nArAyaNa nAme huM putra chuM. huM 'jIvaghAtanA mArgothI svarga maLe che' evu lAkone kahetA hatA. eka vakhate cArabuddhie pakaDelA ane dIna vadanavALA keTalAka puruSo mArA jovAmAM AvyA. tene joine A mATA cArache mATe tene mArI nAkho' ema hu khelyA. te sAMbhaLIne najIka rahelA eka munie kahyuM ke 'are ! A kevu` kaSTakArI ajJAna che ?? te sAMbhaLIne meM namaskAra karI te munine pUchyu ke 'zuM ajJAna che ? ' tyAre muni khelyA ke bIjAne ati pIDAkArI vacana elavu ane khATA doSanuM AropaNa karavu' teja ajJAna che. pUrva karmAMnA paripakava thayelA vipAkathI A manuSyA to bicArA duHkhamAM paDavA che, temane oLakhyA karvAsivAya moTA cAra hovAne khATA doSa tuM kema Ape che ? pUrva janmamAM karelAM karyAMnu avazeSa phaLa tane gheADA vakhatamAM maLaze, mATe tu bIjAnI upara mithyA doSanA Aropa kara nahI..' pachI meM te munine pUchyuM ke 'mArAM pUrva karmanuM avazeSa phaLa zu che ? ' eTale atizaya jJAnavALA ane karUNAnidhi te muni khelyA ke "A bharatakSetrane viSe gana nAmanA nagaramAM ASADha nAme eka brAhmaNa hatA. tene acchukA nAme strI hatI. A bhavathI pAMcame bhave caMdradeva nAme tu tene putra hatA. tArA pitAe tane ghaNuM bhaNAvyA, eTale tu vidvAna thavAthI tyAMnA vIra rAjAne mAnya thai paDayA. te samaye tyAM yogAtmA nAme eka sabuddhivAn niSpApa sanyAsI raheto hato. tyAMnA vinIta nAmanA eka zreSThInI vIramatI nAme eka bALavidhavA putrI hatI. te eka sihula nAmanA mALInI sAthe nAsI gaI. pelA yAgAtmA sanyAsInI te vIramatI pUjA karatI hatI. daivayeAge ni:sa'gapaNAne lIdhe koine kahyA vagara te ja divase te saMnyAsI paNa tyAMthI koI ThekANe cAlyA gayA. prathama, teA vIramatI nAsI gai ema badhA leAkeA kahevA lAgyA. paNa cAgAtmAnA javAnI khakhara paDavAthI te vicAryuM ke -jarUra vIramatI ceAgAtmAnI sAthe nAsI gai haze.' e vArtA rAjadvAramAM thai ke vIramatI nAsI gai che, tyAre te' kahyuM ke te tA ceAgAtmAnI sAthe gaI che.' te sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke-yogAtmA sanyAsIe tA strI vigerenA tyAga karyA hatA eTale te' jaIne kahyuM ke vIramatI tenI pUjA karatI hatI, mATe te a'ne sAtheja gayAM che,' A hakIkata vistaravAthI yAgAtmA pAkhaMDadhArI kahevAyA. e sAMbhaLIne lAka tenA tevA doSathI dharma upara zraddhArahita thayA ane khIjA sanyAsIoe yAgAtmAne potAnA samudAyathI dura karyAM. AvAM durvAMcanathI nikAcita tIvra kama bAMdhI mRtyu pAmIne tuM kollAka nAmanA sthAnamAM bakarA thayA. pUrva kamanA doSathI tArI jIvA kuThita thai gai tyAMthI mRtyu pAmIne kAllAka nAmanI moTI aTavImAM tuM ziyALa thayA. tyAM paNa jIvA saDI javAthI mRtyu pAmIne tuM sAketa nagaramAM rAjamAnya madanadAtA nAmanI vezyAne ghera putrapaNe utpanna thayA. jyAre tu yuvAna thayA, tyAre eka vakhate madirApAna karI matta thaine tuM rAjamAtA para Akroza karavA lAgyA. rAjaputre tane vAryA, eTale te tene paNa U Mce svare Akroza karyo tethI teNe tArI jIvA chedI nAkhI, pachI lajajA pAmI anazana laI ne tu' mRtyu pAmyA. tyAMthI A bhavamAM tuM brAhmaNa thayA che, paraMtu adyApi tAre pUrva kama bheAgavavuM theADu AkI che." te sAMbhaLI mane vairAgya thayA, tethI tatkALa kAi sArA gurUnI pAse jaine huM sanyAsI thaye ane gurUnI sevAmAM tatpara rahyo. gurUe mRtyu vakhate tAluAdUghATinI vidyA sAthe AkArAgAminI vidyA mane ApI ane AdarathI zikSA ApI ke dharma ane zarIranA rakSaNa
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 423 vinA bIjA keI kAmamAM A vidyAne javI nahIM, hAsyamAM paNa asatya balavuM nahIM, je pramAdathI asatya belAI jAya te nAbhi sudhI jaLamAM rahI UMcA hAtha karI A be vidyAne eka sahastra ne ATha vAra jApa kaviSayanI AsaktithI gurunI e zikSA huM bhUlI gaye, meM aneka viparIta kAma karyA. pelA udyAnamAM devAlaya pAse rahyo sato huM tamArI pAse mRSA bolyA. gaI kAle snAna karyA vagara devArcana karavAne kaI devAlayamAM Avela, teNe mane tapovrata grahaNa karavAnuM kAraNa pUchyuM, eTale meM pramAdathI Icchita patnInA virahanuM beTuM kAraNa batAvyuM. tyArapachI gurunA kahevA pramANe jaLamAM rahI te vidyAne jApa karyo nahIM. ardhI rAtre sAgara zreSThInA gharamAM corI karavAne gaye. devayoge dvAra ughADAMja hevAthI zvAnanI jema huM temAM pesI gayo ane tenuM rUpuM ane suvarNa corIne bahAra nIkaLe. eTale daivayoge rAjapurUSoe mane pakaDI lIdhA. te vakhate meM AkAzagAminI vidyAne ghaNI saMbhArI, paNa tenI phuraNa thaI nahi." A pramANe badhI vAta sAMbhaLyA pachI maMtrIe pUchayuM ke- "tane badhI vastuo maLI, paNa ratnano karaMDIo kema na maLyo? zuM tenuM sthAnaka bhUlI gaye che?" teNe kahyuM "jyAM meM te karaMDIo dATa hato, tyAMthI daivage tene jANavAthI keIe harI lIdho jaNAya che." - A pramANe sAMbhaLIne maMtrIe te sanyAsIne choDI mUkyuM. pachI pilA mAmA bhANejane yAda karyA, ane ciMtavyuM ke jarUra teoe ajANatAM A ratnane karaMDIo lIdhe haze, paNa bhayathI teo barAbara javAba daI zakyA nahIM hoya, mATe have abhaya ApIne temane pharIvAra pUchavuM." pachI maMtrIe temane belAvI abhaya ApIne pUchyuM, eTale teoe je yathArtha hatuM te kahI batAvyuM, tethI nItimAna maMtrIe temane choDI mUkyA, ane teone khamAvyA. pachI tyAMthI chuTI be divasa rahIne teo AgaLa cAlyA eTale trIje ja divase pelA caMDasenanA puruSe je balidAnane mATe puruSone zedhatA hatA teonA hAthamAM AvyA, tethI temane paNa bIjAnI sAthe baMdIvAna karI caMDasenA devInI pAse balidAna mATe teo laI AvyA, pachI caMDasena dAsI ane putra sahita priyadarzanAne laIne caMDasenA devInuM arcana karavA AvyuM. te vakhate "A bhayaMkara devIne jevAne vaNika strI samartha thaI zakaze nahi evuM dhArI caMDasene priyadarzanAnAM netrane vastravaDe DhAMkI dIdhAM. pachI caMDasene pite putrane laIne netranI saMjJAe balidAnanA puruSane lAvavA sevakone kahyuM. devage prathama baMdhudattaneja lAvavAmAM AvyuM. pachI putrane devIne praNAma karAvI raktacaMdananuM pAtra hAthamAM ApI caMDasene priyadarzanane kahyuM ke "devInI pUjA kare." pachI nirdaya caMDasene piteja myAnamAMthI khaDUga kADhayuM. te vakhate priyadarzInA dIna thaIne vicAra karavA lAgI ke mane dhikkAra che, kemake mAre mATe ja A devIne A puruSanuM balidAna apAya che, te temAM mArIja apakIti che. tyAre tevI apakIrti zA mATe levI ? are huM zuM nizAcarI thaI!" te vakhate zuddha buddhivALo baMdhudatta mRtyune najIka AveluM jANI navakAramaMtranuM parAvartana karavA lAgyo. navakAramaMtrane vani sAMbhaLIne priyadarzanAe tatkALa pitAnAM netra ughADyAM. tyAM to potAnA patine ja potAnI AgaLa . tethI teNe caMDasenane kahyuM ke "he bhrAtA ! tame have satyapratijJa thayA che, kemake A tamArA banevI baMdhudattaja che. pachI caMDasena baMdhudAnA caraNamAM paDI bolyA ke "A mAro ajJAnapaNe thayelo aparAdha kSamA karo, ane tame mArA svAmI che, mATe have mane AjJA Apa." pachI baMdhudarate harSa pAmI priyadarzanAne uddezIne kahyuM ke "A caMDasene te tamAre ne mAre meLApa karAvyuM che, mATe temane ze aparAdha che ? kAMIpaNa aparAdha nathI, pachI baMdhuda caMDasenane kahIne bIjA je puruSane balidAna mATe
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 sarga-4 keda karI lAvyA hatA temane choDAvyA, ane caMdrasenane pUchyuM ke- tame AvuM kAma zA mATe karyuM ?" eTale bhilenA rAjA caMDasene puruSabalinI mAnatA vigereno badhe pUrva vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM te sAMbhaLIne baMdhudatta balya ke "he caMDasena ! jIvaghAlavaDe pUjA karavA yogya nathI, mATe have pachI puSpAdikavaDe devInI pUjA karaje. AjathIja tame hiMsA, paradhana ane parastrIne tyAga karo, mRSAvAda choDI de ane saMtoSanuM pAtra thAo." caMDasene tema karavAne kabula karyuM. te vakhate devI pragaTa thaIne bolI ke "AjathI puSpAdika padArtho vaDeja mArI pUjA karavI." te sAMbhaLIne ghaNA bhillo bhadraka bhAvI thayA. priyadarzanAe bALaputra baMdhudattane arpaNa karyo. baMdhudare te putra dhanadattane Ape ane potAnI patnIne kahyuM ke "A mArA mAmA thAya che." tatkALa priyadarzanA mukha ADuM vastra karIne pitAnA zvazurarUpa mAmAne namI. dhanada AzISa ApI ane kahyuM ke "A putranuM have nAma pADavuM joIe." eTale "A putra jIvitadAna ApavAvaDe bAMdhavane AnaMdadAyaka thayo che, evuM dhArIne tenAM mAtA pitAe tenuM "bAMdhavAnaMda' evuM nAma pADayuM. pacho kirAtarAja caMDasene mAtula sahita baMdhudattane pitAne ghera laI jaIne bhejana karAvyuM ane tenuM luMTI lIdheluM sarva dhana temane arpaNa karyuM. pachI aMjali joDI citrakanuM carma, camarI gAyanA vALa, hAthIdAMta ane muktAphaLa vigerenI tenI pAse bheTa dharI. pachI baMdhuda pelA keda karelA puruSane baMdhuvat gaNI gya dAna ApIne vidAya karyA ane dhanadattane dravyavaDe kRtArtha karIne tene ghera mokalyA. samartha baMdhudatta priyadarzana ane putra sahita caMDasenane sAthe laIne nAgapurI AvyuM. tenA baMdhuo prasanna thaIne sAmA AvyA. rAjAe bahumAnathI hastIpara besADIne tene nagaramAM praveza karAvyo. puSkaLa dAna Apato baMdhudatta pitAne ghera Avyo, ane bhajana karyA pachI baMdhuone potAno sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. pachI chevaTe teNe sarvane jaNAvyuM ke "Aja sudhImAM mane je anubhava maLela che, te uparathI huM kahuM chuM ke-zrI jinazAsana vinA sarva asAra che.' baMdhudattanI AvI vANIthI sarva jane jinazAsanamAM rakta thayA. pachI baMdhudare caMDasenane satkAra karIne tene vidAya karyo ane pote bAra varSa sudhI sukhamAM rahyo. eka samaye zarad RtumAM zrI pArzva prabhu tyAM samavasaryA. baMdhudatta moTI samRddhi sAthe priyadarzanAne ane putrane laI temane praNAma karavA gaye. prabhune vaMdanA karIne teNe dharmadezanA sAMbhaLI. pachI baMdhudata pUchayuM ke he prabho ! mArI che strIo paraNatAMja kyA karmathI mRtyu pAmI ? A priyadarzanAne mane kema viraha thaye? ane mAre be vakhata kema baMdivAna thavuM paDayuM ? te kRpA karIne kahe." prabhu bolyA ke "pUrve A bharatakSetrane viSe viMdhyAdrimAM zikhAsana nAme tuM bhiTTane rAjA hatA. tuM hiMsA karanAra ane viSayapriya hato. A priyadarzanA te bhavamAM zrImatI nAme tArI strI hatI. tenI sAthe vilAsa karate tuM parvatanA kuMjagRhamAM raheto hate. eka vakhate keTalAeka sAdhuone samUha mArga bhUlI javAthI aTavImAM Ama tema bhamate hato, te tArA kuMjagRha pAse Avyo. tene joIne tane hRdayamAM dayA AvI. te jaIne temane pUchayuM ke "tame ahIM kema bhamo cho ?" teo bolyA ke "ema mArga cukyA chIe." pachI zrImatIe tane kahyuM ke "A munione phaLAdikanuM bhojana karAvIne pachI mArge caDAvI Avo, kAraNa ke A aTavI durUttarA che. pachI te kaMda phaLAdika lAvIne temanI pAse mUkayAM, eTale
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva 9 muM 425 munio bolyA ke-"A phaLa amAre kalpatAM nathI, mATe je varNa, rasa ane gaMdhAdikathI rahita hoya te amane Ape. je lAMbe kALa thayA lIdheluM hoya tevuM nirasa (acitta) phaLAdika amAre kalpa che. te sAMbhaLI te tevAM phaLAdika lAvIne temane pratilAbhita karyA. pachI sAdhuone mArga batAvyuM, eTale teoe tane dharma saMbhaLAvI paMca parameSThI namaskArarUpa mahA maMtra ApIne kahyuM ke -"he bhadra! pakhavADIAmAM mAtra eka divasa sarva sAvadya karma choDI ekAMte besI Akho divasa tAre A maMtra saMbhAre, paNa te vakhate kadi kaI tAre droha kare to paNa tAre tenI upara lepa karavo nahIM." "A pramANe dharmanuM AcaraNa karatAM tAre svarganI lakSmI paNa durlabha nathI. pachI tema karavAne teM svIkAryuM; eTale munioe anyatra vihAra karyo. eka vakhate tuM ekAMte besI te maMtranuM smaraNa karatuM hatuM, tevAmAM tyAM eka kezarIsiMha Avyo. tene joIne tatkALa zrImatI bhaya pAmI. eTale "bhaya pAmIza nahIM" ema belatAM ja te dhanuSya grahaNa karyuM. te vakhate zrImatIe gurUe ApelA niyamane saMbhArI dIdhe, tethI tuM nizcaLa thaI gayo. pachI te siMha tAruM ane mahAmati zrImatInuM bhakSaNa karI gayA. tyAMthI maraNa pAmIne tame baMne saudharma devalokamAM pApamanA AyuSyavALA devatA thayA. tyAMthI cAvIne aparavideha kSetramAM cakrapurInA rAjA karamRgAMkane ghera bAlacaMdrA rANIthI tuM putrapaNe utpanna thaye, ane zrImatI tyAMthI glavIne te kuramRgAMka rAjAnA sALA subhUSaNa rAjAnI kurUmatI nAmanI rANIthI putrIpaNe utpanna thaI. tamArAM baMnenAM zabaramRgAMka ane vasaMtasenA evAM nAma pADavAM. anukrame pitapitAnA sthAnamAM tame baMne yauvanavayane prApta thayAM. vasaMtasenA tArA guNa sAMbhaLIne tArA para Asakta thaI, ane eka catura citrakAre citrI lAvIne batAvelA teNInA rUpane joIne tuM paNa tenA para Asakta thaye. paraspara anurAga thayela jANIne tArA pitAe tene tenI sAthe paraNAvyuM. pachI tAro pitA tApasa thaye ane te rAjA thayo. te buddhimAn ! pUrve bhilanA bhAvamAM te tiryane viyoga pamADIne je karma bAMdheluM, te e bhavamAM tane udaya AvyuM te yathArtha rIte sAMbhaLa. - teja vijayamAM eka mahA parAkramI vardhana nAme jayapura nagarane rAjA hatA. teNe niSkAraNa tArApara kopAyamAna thaI mANasa mokalIne tene kahevarAvyuM ke "tArI rANI vasaMtasena mane sepI de, mAruM zAsana aMgIkAra kare ane pachI sukhe rAjya bhagava; nahIM te mArI sAthe yuddha kara,' te sAMbhaLatAM ja tene krodha caDho, tethI lokoe te vakhate apazukana thatAM joIne tene ghaNe vAryo, te paNa tuM saunya sahita eka gajedra upara besIne tenI sAthe yuddha karavA nIkaLyo. vardhana rAjA te tArAthI parAbhava pAmIne nAsI gayo pachI tama nAmane eka baLavAna rAjA tArI sAthe yuddha karavA AvyA, teNe yuddha karIne tArI senAne kSINa karI dIdhI ane tene jIvathI mArI nAMkhyo. te vakhate raudradhyAnanA vazathI tuM mRtyu pAmIne chaThThI narakamAM nArakI thayo, tArA virahathI pIDita vasaMtasenA paNa agnimAM praveza karIne mRtyu pAmI, ane te paNa te narakabhUmimAM utpanna thaI. tyAMthI nIkaLIne tuM puSkaravaradvIpanA bharatakSetramAM eka nirdhana puruSane ghera putrapaNe utpanna thayo ane tArA jevI ja jAtimAM vasaMtasenA paNa narakamAMthI nIkaLIne putrIpaNe utpanna thaI. yauvanavayamAM tamArA baMneno vivAha thayo. du:khanuM dvAra daridraya chatAM paNa tame baMne niraMtara kriDA karavA lAgyA. eka vakhate tame baMne gharamAM hatAM, tevAmAM jaina sAdhvIo tamArA jevAmAM AvI, eTale tame UThI Adara ane bhaktithI anapAna
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ saga 4 thA 426 vaDe temane pratilAbhita karI. pachI temane temanA sthAna sabaMdhI-pUchavAthI teo khelI ke 'bAlaca'drA nAme amArA gaNinI che, ane vasuzreSThInA ghara pAse amArA upAzraya che.' pachI divasane aMtabhAge manamAM zubha bhAva dhAraNa karIne tame tyAM gayA; eTale gaNanI khAlacaMdrAe tamane sArI rIte dhama saMbhaLAvyA, tethI temanI pAse tame gRhasthadhama grahaNa karyAM. tyAMthI mRtyu pAmIne tame bane brahma devalAkamAM nava sAgaropamanA AyuSyavALA devatA thayA. tyAMthI cavIne tame A bhavamAM utpanna thayA che. pUrva bhillanA bhavamAM te tiryaMca prANIonA viyoga karAvyo hato temaja duHkha dIdhuM hatuM, te vakhate A tArI strIe anumedanA karI hatI, te karmAMnA vipAkathI A bhavamAM tane paraNelI strIone vinAza, viraha, badhana ane devInA balidAna mATe baMdI thavA vigerenI vedanA prApta thaI, kemake blunA vipAka mahA kaSTakArI che.'' pachI khaMdhudatte pharIvAra pArzvanAtha prabhune namaskAra karIne pUchyuM ke 'have ahIthI ame kayAM jaIzu' ? ane amAre hajI keTalA bhava karavA paDaze ?' prabhue kahyuM ke 'tame ane ahIMthI mRtyu pAmIne sahasrAra devalAkamAM jaze. tyAMthI cyavIne tu' pUrvAM videhamAM cakra vatI thaIza ane A strI tArI paTTarANI thaze. te bhavamAM tame mane cirakALa sudhI viSayasukha bhAgavI dIkSA laIne siddhine prApta thaze' prabhunAM A pramANenAM vacana sAMbhaLI baMdo priyadarzInAM sAthe tatkALa prabhunI pAse dIkSA grahaNa karI. eka divase zrI pArzvanAtha prabhu nava nidhinA svAmI evA eka rAjAnA nagara pAse samavasaryA, te khakhara sAMbhaLIne te rAjA prabhune vAMDhavA AvyA. prabhune vaMdana karIne teNe pUchyu` ke he prabhA ! pUrva janmanA kayA kama thI huM AvI moTI samRddhine prApta thayA chu?? prabhu melyA-mahArASTra dezamAM hellura nAmanA gAmane viSe pUrva bhave tu aroka nAme mALI hatA. eka divase puSpA vecIne tuM ghera jatA hatA, tyAM adha mAge koI zrAvakane ghera ahu tanI pratiSThA thatI hatI, te joI ne tuM tenA gharamAM peTho. tyAM ahu tanu... biMba joIne tuM chAbaDImAM puSpa zodhavA lAgyA. te vakhate tane nava puSpA hAthamAM AvyAM. te puSpo teM ghaNA bhAvathI te prabhunI upara caDhAvyAM, tethI teM ghaNu puNya upArjana karyuM. eka vakhate te priyaMgu vRkSanI maMjarI laine rAjAne bheTa karI, tethI prasanna thaI ne rAjAe tane leAka zreNInA pradhAnanI padavI ApI. tyAMthI mRtyu pAmIne tu' elapura nAmanA nagaramAM nava lAkha drumma (suvarNanA sikkA) nA svAmI thayA. tyAMthI mRtyu pAmI te ja nagaramAM nava koTI dravyanA adhipati thayo. tyAMthI mRtyu pAmI svarNa patha nagaramAM nava lAkha suvaNaeN nA pati thayA. tyAMthI mRtyu pAmI teja nagaramAM nava koTI suvarNa nA svAmI thayA. tyAMthI mRtyu pAmI ratnapura nagaramAM nava lAkha ratnanA adhipati thayo. tyAMthI mRtyu pAmI teja nagaramAM nava kATI ratnonA svAmI thayA. tyAMthI mRtyu pAmI vAkiA nagarImAM vallabha nAmanA rAjAneA putra nava lAkha grAmanA adhipati thayo ane tyAMthI mRtyu pAmI tu' A bhavamAM nava nidhinA svAmI rAjA thayelA che. have ahIMthI anuttara vimAnamAM utpanna thaiza." prabhunI AvI vANI sAMbhaLI rAjAnA manamAM atyaMta zubha bhAvanA utpanna thaI, tethI tatkALa teNe prabhunI pAse dIkSA maheNu karI. A pramANe vihAra karatA zrI pArzvanAtha prabhune soLa hajAra mahAtmAM sAdhue, ADatrIza hajAra sAdhvIo, traNaso ne pacAsa cauDhapUrva dhArI, eka hajAra ne cAraso avadhijJAnI sADA
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ parva muM 427 sAtaso mana:paryavajJAnI eka hajAra kevaLajJAnI, agyAraso vekriyalabdhivALA, chaso vAdalabdhivALA, eka lAkha ne cesaTha hajAra zrAvaka, ane traNa lAkha ne satyotera hajAra zrAvikAo -A pramANe kevaLajJAnanA divasa pachI parivAra thayo. pachI potAno nirvANa samaya najIka jANI zrI pArzvanAtha prabhu saMmetagirie padhAryA. tyAM bIjA tetrIza munionI sAthe bhagavaMte anazana grahaNa karyuM. prAMte zrAvaNa mAsanI zukala aSTamIe vizAkhA nakSatramAM jagadgurU zrI pArzvanAtha prabhu tetrIza munionI sAthe mokSapadane prApta thayA. gRhasthapaNAmAM trIza varSa ane vrata pALavAmAM sattara varSa--ema so varSanuM AyuSya zrI pArzvanAtha prabhue bhegavyuM. zrI neminAtha prabhunA nirvANa pachI tyAzI hajAra, sAtaso ane pacAsa varSa gayA pachI zrI pArzvanAtha prabhu mokSe padhAryA. te vakhate zakrAdika Idra devatAone sAthe laI saMmetagiri para AvyA, ane adhika zekAkrAMtapaNe temaNe zrI pArzvanAtha prabhune UMce prakAre nirvANamahotsava karyo. traNa jagatamAM pavitra evA zrI pArzvanAtha prabhunA caritrane jeo zraddhALu thaIne sAMbhaLe che tenI vipattio dUra jAya che ane teone adabhUta saMpattio prApta thAya che eTaluM ja nahIM, paNa chevaTe paramapada paNa prApta thAya che. che // ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye navame parvaNi zrI pArzvanAtha bihAranirvANavarNano nAma caturtha saH || jaya jaya jaya kAka ||smaapt cedaM navama prvm|| sating a
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
_