Book Title: Samyaktva Kaumudi
Author(s): Jinharsh Gani
Publisher: Jain Atmanand Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022081/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AtmAnada graMthamALA 2'. 33 zrImajinaharSagaNi viracita. zrI rAkhyA kuetra kaumudI. ( bhASAMtara. ) prakAzaka, zrI jaina AtmAnaMda mRbhA. bhAvanagara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIti ) zrI AtmAnaMda graMthamALAnaM.33 zrImajjinaharSagaNi viracita. zrI khya ka . (bhASAMtara) (samyakatvanuM vividha prakAro bhede, ane phalAdeza sahita zuddha svarUpa batAvavA sAthe aneka camatkAri asara ' kAraka daSTAMta-kathAothI bharapura.) ' zeTha raNachoDadAsa bhAicaMda pAchIyApuravALAnI Arthika sahAya vaDe prakAzaka, zrI jaina AtmAnaMda sabhA. bhAvanagara. prathamavRtti vIra saM. 2443. A. saM. 21. vi. saM. 1973. I. sa. 1917, bhAvanagara-AnaMda prI. presamAM zA. gulAbacaMda lalubhAIe chApyuM. sAdhu sAdhvI mahArAja, jJAnabhaMDAre, jAhera sabhA ane Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " samyaktvaratnAnnaparaM hi ratnaM, samyaktvamitrAnnaparaM hi mitram | samyakttvabaMdhorna paro hi baMdhuH samyakcalAbhAnna paro hi lAbhaH / / " zrImajjinaharSagaNi. samyakavaratna karatAM khIjuM kAi zreSTha ratna nathI, samyakatva mitra karatAM bIjo kASTha parama mitra nathI, samyakatvarUpa badhu karatAM anya koi kharekhara baMdhu nathI ane samyakatvanA je apUrva lAbha che te karatAM bIjo kAi adhika lAbha nathI. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pastAvanA. vya ane prabhAvika atizayonA camatkArI mahimAthI A bhAna ratavarSanI bhavya prajAne cakita karanAra ane Adhi, vyAdhi ane upAdhine prakaTa karanArA karmajALamAMthI aneka jIvone uddhAra karanAra, surendranaMdita bhagavAnazrI vIraprabhunA chellA zAsanane Aje * ghaNAM zatake thaI gayA che. kALanI anaMta zaktinA prabhAvathI AcAra-vicAramAM aneka parivartana thayA che ane thAya che. tathApi jagatanA tamAma dharmonA zikhara upara sanAtana jaina dharma pitAnuM sthAna rAkhI rahyo chepitAnI advitIyatA sAcavI zakyo che. je ke dezakAlAnurUpa niyamonI sudhAraNa karavAmAM te dharmanI prajAnI apravRtti thavAthI samAjanI joIe tevI prAcIna ucca bhAvanA TakI zakI nathI, ane tethI samAjanI zocanIya avasthA thatI jAya che, tathApi e dharmanI ucca bhAvanAnA saMskArone laIne haju samAja unmArgagAmI thaI zakyo nathI; e AzAjanaka ane AnaMdaprada che. amuka samaye jenasamAjanI bhAvanA upara aneka AghAta thayA hatA, ane te bhAvanA daDha ane mahAna killAne teDavA mATe mithyAtvIonuM mahAbaLa ekatra thayeluM paNa te mahAna bhAvanAne kille tenI purANu racanAne jema tema rIte paNa adyApi TakAvI rahyo che te paNa temAM keTalAeka phATA paDI gayA. je jaina" e nAmane dhAraNa karI bhAratamAM pravartAvA lAgyA che, tathApi eTalI te saMtoSanI vAta che ke, zrI vIravANInA mULatA upara koI bhinna dharmanI bhAvanA haju vijaya meLavI zakI nathI. * - je dhame sarva samAjarUpI manahara vRkSane ucherI khIlavavA mATe sadAcAranI ucca praNAlInA kayArA bAMdhelA che, je dharme deva, dharma ane gurUtatvanI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triguNa vADe karI tenA bAhya ane AtyaMtara rakSaNanI yojanA karelI che, je dhameM dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa cAra staMbha mAMDI tenI AsapAsa zItaLa dayAne chAyA maMDapa ropela che ane je dhame gurUvargadvArA tene siMcana karavA mATe zrutajJAnanA madhura jaLanI dezanArUpI nI cAlatI rAkhI che, te jaina dharmanI satata divyalAbha ApanArI sevA karavAnuM kartavya zithila karavAnI pravRtti karavAmAM Ave te pachI samAjakSanI adhogati thAya temAM zuM Azcarya ! have jena prajAe samajavuM joIe ke, ApaNA dharmanI bhAvanAmAMthI sarva prakAranuM zreya saMpAdana karavAnA sAdhano maLI zake tema che. ApaNuM dharmanA AcAra-vicAra ane adhyAtmika bhAvanAe videzI ane svadezI janasamAjane paNa hamaNAM mahAna meha utpanna karyo che. keTalAeka niSpakSapAtI paMDito to. uccasvare jaNAvavA lAgyA che ke bhAratavarSanA arvAcIna itihAsamAM jainadharmanA mahAna saMsthApaka mahAvIre potAnA vizALa jJAnane duMdubhi vagADI bhAratavarSanI prajAmAM dharma jAgratine samaya sUcavyo che. ane dayAmaya dhArmika jIvanano prakAza pUrNa rIte pADyo che." AvA eka mahAna dharmanI vijaya patAkA kAnA baLathI pharakI che? jeno prabhAva atyAre cAre tarapha prasarela che, evA jaina prajAnA vaibhava vRkSane joradAra aMko zAthI chuTyA che ? ane bhaviSyamAM puTavAnA che ? A viSe dIrgha vicAra karavAthI hRdayamAM khAtrI thaze ke, e badhe prabhAva jainadharmanA eka mahAna tattvane che. e tatvanuM nAma samyakatva che. vividha dezanAo ane bhAvanAomAM otaprota thaI raheluM e samyakatva tatva AhaMta dharmanA mahAna prAsAdano pAyo che. manuSya zarIramAM vahI rahelA dhArmika jIvano ullAsa e tatvanA vegathI pragaTe che. jenadharmanA uttama ArAdhakee Ajaparyata yatna karI hRdayamAM rAkhI mukeluM, prANanA karatAM paNa priya mAneluM ane utkaMThApUrvaka avalekana kareluM e samyakatvaratna bhAratavarSanI sarva dharma bhAvanAomAM vijaya meLavI zakyuM che. e ratnanA prabhAvathI bhAratamAM niravadhi dAnanA pravAha vahyA che. ane vahe che, zILarUpa ciMtAmaNinA camatkAra banyA che ane bane che, parISaha rUpa parvanA bhArane sahana karanArI tapasyAonA addabhuta pragaTayA che ane pragaTe che ane adhyAtmanA anupama AnaMdane ApanArA ane divya bhavyatAne bhabhakAvanArA bhAvo UdUbhavyA che ane uddabhave che. evA samyakatvarananA prabhAvika kiraNane pragaTa karanArI ane anupama Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmIya AphlAdane apanArI A samyakatva kAmudI (graMtha) kharekhara kaumudI-caMdrikArUpa che. jene mATe pratibhAzALI jaina kavio nIcenuM padya uccAre che. " samyaktvacandrabisya kaumudI kaumudIva yA zrAddhahumunnAradAyinI sarvavAstu sA" ? . "je samyakatvakaumudI samyakatvarUpI caMdra biMbanI caMdrikArUpate sadA caMdikAnI jema zrAvakanA hRdayarUpI kumuda (piyaNuM) ne ullAsa ApanArI thAo" 1 AvA A uttama graMthanI upayogitAne mATe jeTaluM lakhIe teTaluM lakhI zakAya tema che, tethI saMkSepamAM eTaluM ja kahevAnuM ke, pUrvanA apAra sukRtathI prApta thayelA zrAvaka jIvanane pratyeka kSaNe ati uccatara banAvavAne mATe ane zrAvakapaNAnA yogakSemane mATe AvA graMtha paThana-pAThana tathA zravaNa zrAvaNamAM ati upayogI che. A graMthane tenA vicakSaNa ane upakArI praNetAe sAta bhAgamAM thelo che te dareka bhAganuM prastAva evuM nAma ApeluM che. ane pratyeka prastAvamAM samyakatvanA vividha bhede ane tenA phalAdeze asarakAraka daSTAMta sAthe ApelA che. " prathama prastAvamAM bhagavAna tIrthakarane maMgaLAcaraNa rUpe namana karI dharmanI prazaMsA karI che ane te pachI te dharmanA mULarUpe samyakatvatattvanI prarUpaNuM karI che. karmabaMdhananI mahAzikSAne bhogavate jIva samyakatva ratnano lAbha kevI rIte meLavI zake che, te viSe isAro karI graMthakAra samyatvane divya prabhAva prarUpavAne saMprati rAjAno prasaMga Ape che. gauDa dezamAM AvelA pATalIpura nagaranA mahArAjA saMpratinuM UjajayinI nagarImAM javuM, tyAM zrI jIvaMta svAmInI rathayAtrAnA prasaMge zrI AryasahastI AcAryane samAgama tho ane te prasaMge saMpratirAjAe potAnA pUrva bhavanuM svarUpa jANavAne mATe puchelA praznanA UttaramAM AcArya samyakatvane prabhAva varNana karI batAvavo, ItyAdi prasaMgomAM samyakatva zuM kahevAya ? ane tene mahimA ke che ? te viSe sAruM vivecana karavAmAM AvyuM che. samyak prakAre pALeluM samyakatva Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kevuM pratyakSa phaLa Ape che ? te viSe AcAryazrIe ahiM ApeluM ahatadAsa zeThanuM daSTAMta samyakatvanA premI vAcakone manana karavA jevuM che. A daSTAMtane aMge bhagavAna viraprabhunA mukhathI samyakatvanA bhedanI sAthe mithyAtvanuM svarUpa darzAvI tenuM uttama khyAna ApeluM che. te sivAya dAna, zILa, tapa, tIrthayAtrA, zreSTha dayA, suzrAvakatva ane vratadhAraNa, e ATha AcAranuM pAlana samyakatva mULa hoya to kevuM mahata phaLa Ape che, e vAta spaSTa karI batAvI che. te pachI A graMthanA prathama prastAvanI samApti karI che. * bIjA prastAvamAM magadhadezanA mahArAjA zreNikane pUrva prasaMga calAvI arhadAsa roDanI bhAvanAne Uzkere tevA kaumudI mahatsavanuM varNana karavAmAM AvyuM che. te mahotsavane aMge sAMsArika mehanuM svarUpa pragaTAvI rAjA zreNike ApelA dhanyavAdathI arvaddAsa zeTha pitAnI ATha strIo sAthe karelA jinezvaranA snAtra mahotsavanuM varNana karavAmAM AvyuM che. pachI zreNikarAjA ane tenAM maMtrI abhayakumArano prasaMga laI, janasamudAyanI sAthe virodha na karavA viSe sudhana rAjAnI kathAne rasika prasaMga ApavAmAM Avyo che, te prasaMgane subodhaka, ane nItidarzaka banAvA mATe rAjahaMsa, kuMbhakAra, sudharmarAjA, hariNI, bhAratIbhUSaNa maMtrI, vAnara ane dhanazrInI avAMtara kathAo ApI abhayakumAra maMtrInI pratibhAne Uttama prabhAva batAvI Avyo che. chevaTe suyodhana rAjAne dharmaghoSasUrinA samAgamathI pragaTele saMga raMga sUcavI A bIjo pra stAva samApta karavAmAM Avyo che. - trIjA prastAvamAM zreNika ane abhayakumArane cAlu prasaMga laI ahadAsa zeThane punaH prasaMga Ave che. kaumudI mahotsava jovAne utsuka thayelI pitAnI ATha priyAone samyakatvanA zuddha mArgamAM lAvavAne te zeTha gRha cetyamAM praveza kare che, je prasaMge bhaktibhAvane ullAsa karanArI prabhunI stuti darzAvI che. ahadAsa zeThanA gharamAM abhayakumAra sAthe chupI rIte AvelA zreNika rAjAno prasaMga ApavAmAM Avyo che. A sAthe lehakhura nAmanA eka corane vRttAMta peTAmAM ApI arhadAsa zeThe pitAnI priyAo pratye kahela samyakatvanA mahAna lAbhane prasaMga Apyo che. jemAM jinadatta zeThanI avAMtara kathA ApI prasenajita rAjAne prasaMga laI te rAjA pratye kezideva nAmanA eka mahAna AcAryanI dharmodyotakAriNI dezanA ApavAmAM AvI che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM pelA rUpyapura corane cAlato prasaMga laI zreNInA upadezanA zravaNathI tenA hRdayamAM pragaTelI dhArmika bhAvanA batAvI roja prasena jitanA cAlu vRttAMtamAM tene thaI Avela municaMdra nAmanA AcAryane samAgama va vyo che. te mahAna AcAryazrIne mukhe nisarga rUci, upadezaruci, AjJArUci, sUtrarUci, bIjarUci, abhigamarUci, vistArarUci, kriyArUci, saMkSeparUci ane dharmaci evA nAmathI daza prakAranA samyakatvanuM svarUpa ApavAmAM AvyuM che, je sAMbhaLI rAjA prasenajitane pitAnA putra zreNikane rAjyArUDha karI saMyama grahaNa karavAne addabhuta prasaMga varNavyo che. arhaddAsa zeThanA mukhathI A kathA sAMbhaLI bIjI sAta kriyAo mudita thaI. paNa kaMdalatA nAmanI eka priyAne azraddhA thavAno prasaMga laI rAjA zreNikane krodhAveza ane abhayakumAra maM. trInI zAMtvanA prasaMga sUcavI pachI zeThe te kuMdalatAne ApelA bodhanuM vivecana karavAmAM AvyuM che. te arhadAsa zeThanI mitrazrI caMdrazrI, viSNuzrI, nAgazrI, padmalatA, svarNalatA, vaghullatA ane kuMdalatA evA nAmanI ATha priyAomAMthI pahelI mitrazrI priyAne samyakatva prApta thavAno prazna zreSThidvArA thatAM te pri yAnA mukhethI pitAne te viSe vRttAMta ApavAmAM Avyo che. jemAM eka cAraNa muninA samAgamane prasaMga laI samyakatvanI zuddhinA saDasaTha belanuM saMkSepamAM sAruM vivecana karavAmAM AvyuM che. ane tene asarakArakanAnA nAnA daSTAMtethI rasika banAvavAmAM AvyuM che, te vRttAMtanA avAMtara prasaMgamAM samAdhigu4 nAmanA eka mahAna anagAranI subodhakadezanA ApelI che ke, je dezanA prasaMgejIvAdi sAta tatvonuM vivecana karI te tatvo upara zraddhA rAkhavA rUpa samyakatvanuM svarUpe pratipAdana karyuM che. temAM jIvonA bheda, temanI paryApti, cha dravya, pudugaLonuM svarUpa, temanA skaMdha ane paramANurUpa be bheda, skaMdhanuM svarUpa, audArikaAdi pAMca zarIra, dharmAstikAya ane adharmAstikAyanuM svarUpa, AkAza, lakAkAza, kALa, pApa, puSya, Azrava tathA saMvaranA svarUpane saMkSepathI sArI rIte samajAvyuM che. ane chevaTe samyakatva pUrvaka jJAna ane cAritranI prApti, e mokSasukhanuM kAraNa che, ema sAbIta karyuM che. ahiM A graMthanA trIjA prastAvanI samApti thAya che. cothA prastAvamAM te zeThanA prazna uparathI bIjI strI caMdanathI pitAne samyakatvanI prApti thavAnA heturUpe eka rasika kathAne AraMbha kare che, jenI aMdara guNapALa nAmanA eka zreNInuM camatkArI caritra ApeluM che. jemAM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUdradatta nAmanI eka brAhmaNane jinacaMdra nAmanA gurUe ApelI dezanA manana karavA jevI che, je dezanAmAM kharA saMyamInuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. ane te vArtAnA prasaMgamAM ja sudhama munIzvaranA mukhathI vIza sthAnaka tapanuM vivecana karavAmAM AvyuM che. ane ahaMta pratimAnI pratiSThA tathA pUjAbhakti ane tIrtha saMghanI bhaktinuM anupama mAhAsya darzAveluM che. te pachI te prasaMgeja gurUtatvanuM svarUpa batAvI e mahAna dezanAnI samApti karI e caMdanathIne samyakatva prApta thavAne vRttAMta paNa pUrNa karavAmAM Avyo che te pachI zeThanA prazna UparathI tenI priyA vizuzrI pitAne prApta thayelA samyakatvanI kathAne AraMbha kare che. te vRttAMtanI aMdara kezideva nAmanA munIzvaranA ziSya samAdhigupta nAmanA rAjarSine prasaMga Ape che. te prasaMge dAna dharmanA svarUpa ane pAtra supAtra viSe acchI rIte varNana karavAmAM AvyuM che, ane te upara supAtra dAnanuM mAhAsya darzAvavA eka subodhaka vRttAMta Apelo che, te vRttAMtane aMte vipazrIne thaela samyakatvanI prAptinA prasaMgane paNa aMta Ave che. te pachI arhadAsa zeThanA puchavA uparathI nAgazrI nAmanI priyA pitAne prApta thayela samyakatvanA hetune vRttAMta AraMbhe che. je vRttAMtamAM vRSabhazrInAmanA sAdhvIe siddhacakranI ArAdhanAne prakAra ane tenA phaLa viSe kahelo upadeza savistara ApavAmAM Avyo che. te pachI sAgara nAmanA saddagurUnA dhArmika upadezane prasaMgadarzAvI A graMthanA cothA prastAvane samApta karavAmAM Avyo che. pAMcamA prastAvamAM arhadAsa zeThanI strI padmalatA pitAne prApta thayelA samyakatvane vRttAMta jaNAve che. te vRttAMtanA prasaMge eka vidvAna sAdhunA mukhathI samyakatvanuM svarUpa darzAvI mithyAtva viSe keTaluMeka vivecana kareluM che. jenI aMdara AgamAnusArI mithyAtvanA bhedo uttama prakAre varNavelA che temAM buddhadAsa ane padmazrIne prasaMga dharma ane vyavahAranA aneka bedhathI bharapUra varNavavAmAM Avyo che. te prasaMge mahAmuni yAdharanI dezanA vANIne ullAsa karI temAM prANuone deva, manuSya, ane tiryaMcanI gati kevA AcaraNathI prApta thAya che, te viSe sArUM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. ane ahiM arhadAsanI priyA padmalatAnA vRttAMtanI samApti thAya che. pachI arhadAsa zeThanA prazna uparathI svarNalatA nAmanI priyAe kaheluM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva prAptinuM vRttAMta vividha subhASitathI alaMkRta karI savistara ApavAmAM AveluM che. temAM zrutasAranAmanA munIzvareupadezelo gRhastha zrAvakano dharma uttama prakAre nirUpaNa karavAmAM Avyo che, jenI aMdara siddhirUpI mahela upara caDavAnA pagathIArUpe manuSyajanma, Aryadeza, uttama kuLa, zraddhALutA, gurUvacana zravaNa ane vivekAdi guNe samyak prakAre varNavelA che. te vRttAMta pUrNa rIte svarNalatA priyAnA mukhathI sAMbhaLI arhadAsa zeTha ane bIje parivAra AnaMdamagna banI jAya che. ane tyAM pAMcame prastAva saMpUrNa thAya che. chaThA prastAvamAM ahadAsa zeThanA prazna uparathI tenI vighulattA nAmanI priyA potAnA vRttAMtano AraMbha kare che, te vRttAMtamAM jinadatta gurUnA mukhathI dharmarUpI ka9pavRkSa ane cAritranA prabhAvanuM saMkSipta varNana karyuM che. te pachI samyakatvanI sthiratA zI rIte rahI zake ? te mATe paNa te mahAtmAe kahelA upadeza vacano graMthakAre asarakArakarIte darzAvyA che. ahiM ahadAsa zeThanI priyA vidyullatAnuM vRttAMta pUrNa thAya che. sAtamA prastAvamAM rAtrinuM A sarva vRttAMta sAMbhaLI mahArAjA zreNiNikanA manamaMdiramAM samyakatva dIpakane prakAza thaI AvavAnuM ane te ahaM. dAsanI kuMdalatA nAmanI nAstika strIne nigraha karavAnI pravRttine prasaMga darzAvI prabhunA pAMcamA gaNadhara zrI sudharmAsvAmInA Agamanane prasaMga Apyo che. te mahAtmAnA mukhanI dezanAnA zravaNathI kuMdalatAne thayele pratibaMdha ane dIkSA grahaNane prasaMga ApyA pachI arhadAsa zreSTinA kathana uparathI zrAvakanA ekAdaza pratimA viSe gurUmukhe vivecana karavAmAM AvyuM che, je uparathI ahaM. dAsa zreSTine prApta thayelA saMvegaraMganuM khyAna ApI paraMparAe teNe prApta karelI mokSalakSmIne prasaMga darzAvI ane A graMthanI upayogitA viSe vivecana karI graMthakartAnI prazasti sAthe A subodhaka graMthane samApta karavAmAM Avyo che. A graMthanA kartA zrI jinaharSagaNe vikrama saMvata 1487nA varSamAM A bhAratavarSane alaMkRta karatA hatA, te temanI guruparaMparA A graMthanI prazastimAM anukrame ApelI che. A pramANe Atmika bhAllAsathI muktinI sanmukhatA sUcavanAro A graMtha AbAlavRddha pratyeka jaina vyaktine manana pUrvaka vAMcavA yogya che. A graMthamAM vizeSa khUbI e che ke, temAM AvatI kathAprasaMge Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI aMdara subedhaka ane manoraMjaka evA varNane tathA subhASite ApelA che ke, je manana pUrvaka vAMcavAthI dharma AcAra ane vyavahAranA va ne upara sArI chApa paDI zake che ane Astika hRdayavALA adhikArIo pitAnA hRdaya paTa upara sadvartana ane sadAcAranA sArA citro pADI zake che. ame AzA rAkhIe chIe ke, jaina samAjamAM vAMcanarUpe athavA zravaNa rUpe A UpayogI lekhanI vizeSa pravRtti thaze to amArI saMsthA sAdharma baMdhuonI AvI AvI sevA karavAne vizeSa utsAhI thayA vagara raheze nahIM. chevaTe ame paramAtmA pAse eTaluM ja mAgIe chIe ke, tana, mana ane dhanathI yathAzakita sAdharmi samAjanI sadA sevA thAya ane amAre parama gurUvarga ane vidvarga amArA te utsAhane sadA jAgRti Ape. sadarahu mULa graMtha amArA taraphathI prasiddha thayela hato, je kharekhara rasIka ane upayogI hovAthI, temaja tene sarva lAbha le tevA hetuthI tenuM gujarAtI bhASAMtara sarala ane zuddha karAvI sAdyata vAMcI javA nyAyAMnidhi zrImad vijayAnaMdasUri (AtmArAmajI mahArAja)nA ziSya mahAmahopAdhyAya zrImadda vIravijayajI mahArAjanA praziSya munirAjazrI premavijayajI mahArAjane A sabhA taraphathI vinaMti karavAmAM AvatAM ghaNI ja tasdI laI paripUrNa tapAsI Apela che je mATe A sthaLe te mahAtmAno aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnavAmAM Ave che. A zrAvakApAgI graMtha prasiddha karavA mATe mIyAgAma nivAsI zrAvakavartha zeTha nemacaMdabhAi pItAMbaradAsa ke jeo eka dharmacusta nararatna che ane deva, gurU ane dharma pratye daDha zraddhAvAna hevAsAthe jJAnane bahoLo phelAvo karavA mATe khAsa khaMtIlA, prayatnazIla ane premI che; teo mAraphata pAchIyApuravALA svargavAsI zeTha raNachoDadAsa bhAicaMdanA smaraNArthe Arthika sahAya maLela che. ukta zeTha raNachoDadAsa bhAI tyAMnA AgevAna gRhastha hovA sAthe dharmacusta hatA. te svargavAsI baMdhu pAse mAtra paMdara hajAra rUpiyAnI Azare mIta hatI. teozrIne pitAnI sATha varSanI umare jaNAyuM ke kALane bharUse nathI mATe mAre mArI pitAnI mIlkatanI vyavasthA karavI ! daramyAna teozrIne maMdavADa - vAthI teonA bhatrIjA manasukhalAla maganalAla tathA ukata dharmaratna zeTha nemacaMdabhAI pItAMbaradAsane TrasTI nImI tamAma mIlkatanI zubha mAge vyavasthA karI AvatA bhava mATe (zubha gati mATe) bhAtuM bAMdhI, ukata raNachoDadAsa bhAIe paralekagamana karyuM. tyArabAda vaDodarAvALA tenA bhANeja khubacaMdabhAI (e ukta svargavAsI raNachoDabhAI ke je potAnI pAchaLa eka putrI nAme bena rUkSamaNIne mUkI gayA che, temanI saMbhALa rAkhavA sAthe te) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 tathA zAha maMgaLadAsa dalasukha vigere cAra gRhasthoe maLI te svargavAsI AtmAnI tamAma mIlkatanI zubha mAge vyavasthA karI. A uparathI marame potAnI AkhI jJAtimAM sAre dAkhale besADyo che, eTaluM ja nahIM paNa "hAthe te sAthe e kahevata mujaba karI batAvyuM che je mATe teone dhanyavAda ghaTe che. ukta marahumanA smaraNAthe A jJAnoddhAranA (jJAna khAtAne A graMtha chapAvavA mATe ApelI dravya sahAya mATe zeTha nemacaMdabhAI pItAMbaradAsane tathA marahumanA bhatrijA manasukhabhAIne amo AbhAra mAnIye chIye. sadarahu graMthanI zuddhi mATe yathAzakita prayatna karavAmAM Avyo che, chatAM dRSTi doSathI ke presa doSathI kaI sthaLe khalanA jaNAya to te mATe mithyA duSkata pUrvaka kSamA yAcIye chIe. AtmAnaMda bhavana vIra saMvata 2543 AtmasaMvata 21. piSa zukalaaSTamI saM. 1973 tA. 11-1917 prasiddhakartA. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - zrI zrAddhaguNa vivaraNu(bhASAMtara.) SEEEE zrAvakanA vizeSa dharmanA kAraNarUpa ane ucca gRhastha dharma che (zrAvakanA sAmAnya dharmonuM zuddha svarUpa batAvanAra, mekSa ma helanA prathama pAnarU5, jayazrInI siddhine ApanAra A apUrva che graMtha che. jethI Avo zrAvakepagI keIpaNa graMtha atyArasudhImAM pragaTa thayuM nathI. sarala, subedhaka vivecanasAthe aneka kathAo sahita che zrImad jinamaMDanagaNu mahArAjanI kRtinI A eka suMdara ane atyuttama racanA che, jenuM sarala ane zuddha bhASAMtara pravakajI mahArAjazrI kAMtivijyajI mahArAjanA ziSya munirAja zrI caturavijayajI mahArAje karela che. jena tarIke dAva dharAvanAra ke zrAvakadharmanA Icchaka koIpaNa vyakitanA gharamAM A graMtha che ke zrAvaka dharmanI ucca zilIne jaNAvanAre che te avazya hovA ja joIe. te kharekhara UpayegI joI graMtha chapAtAnA daramyAna upAdhyAya zrImad vIravijayajI mahArAjanA praziSya munirAja zrI premavijayajI mahArAjanA neka abhiprAyathI atrenI jena baDaga, tema ja jaina nAITa kalAsanA vidyAthIone dhArmika abhyAsanI zarUAta tarIke A graMtha calAvavAnI khAsa jamA thayelI che, teja tenI UpagItA pUra purAvo che. te bAbatamAM vadhAre kAMIpaNa na lakhatAM te sAvaMta khAsa vAMcI javAnI bhalAmaNa karIe chIe. UMcA gleja kAgaLo upara, cAra judI judI jAtanA suMdara TAIpothI chapAvI suMdara bAIDIMgathI tene alaMkRta karavAmAM Avela che. yala AThapejI pAMtrIza phoramane sumAre 300 pAnAne daladAra A graMtha. (kAgaLanI temaja tene lagatA sAdhananI laDAIne laIne ghaNuM meMghavArI chatAM tenI) kiMmata mAtra rUA. 1-8-0 rAkhI che. pisTeja juduM. ghaNIja gheDI nakalo zIlIkamAM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama / zrI zAMtinAthAya namaH | ||nyaayaaNbhonidhishriimdvijyaanNdmuuripaadpdmebhyo nmH|| ||shriimjinhrssgnnivircitaa smykttvkaumudii|| (bhASAMtara.) -- - thAke zvata AnaMda ane vijJAnanA udayathI zobhAyamAna zrIyugAdIza paramAtmAne namaskAra thAo. | sarvA evA zrI vIraparamAtmA bhavya jIne - AMtarika ane bAhyA-evA baMne prakAranA zatruonI jayalakSmI Ape, je vIra pate ekAkI chatAM trijagajananuM rakSaNa karavAmAM addabhuta rIte sadAya pragaTa prabhAvI thaI varte che. sAmAnya kevalIomAM vRSabha (dhuraMdhara) samAna evA zrIvRSabhAdika tIrthakare bhane kalyANa prApti arthe thAo, jemanA caraNakamaLamAM zivazrI (mekSalakSmI) sadAya rAjahaMsInI jema krIDA karI rahI che. . Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI sarva prANuo mATe karUNAnA sAgara samAna zrIgurUmahArAjAo jayavaMtA vanta, jemanI bhakti kalpalatAnI jema sarva saMpattine pragaTa kare che. jinezvara deva, susAdhu gurU ane temane darzAvela dharma A ratnatrayI sarva prANuone kalyANakArI hovAthI jayavaMta varto. saMsArasamudramAM bhramaNa karatAM ratnadvIpa samAna A manuSya janma pAmIne ISTasiddhine mATe DAhyA mANase dharmarUpa ciMtAmaNi ratnane saMgraha karI le ucita che. kahyuM che ke - "bhavakoTIduSpApAmavApya nRbhavAdisakalasAmagrIm / mAnanidhiyAnapAtre, dha yatnaH sa aaH " I kaDe bhava bhamatAM paNa durlabha evo manuSyabhava vigere sarva sAmagrI meLavIne saMsArasAgaramAM nAva samAna evA dharma mATe sadAya prayatna karo." sarva ApadAo AvatAM paNa nirbhaya rAkhanAra evo dharma te kharekhara sUrya samAna che, temaja jagajIne abhISTa siddhi ApavAmAM te kalpavRkSa samAna che. jeNe samudranuM paNa zeSaNa karI nAkhyuM pAna karI gayA evA agatyaRSi jevA maharSie paNa pAparUpa samudranuM zoSaNa karavAne dharmanIja cAhanA kare che. jeo AkhI vasudhAne traNamukta karavA samartha che evA rAjAo paNa dhamarUpa svAmIne Azraya karavAthIja karmarUpa traNathI mukta thAya che. sarvadharma ane dezadharma" ema be prakAre jinezvaree te dharmanuM svarUpa kahela che. sarvadharma sAdhuone mATe ane dezadharma gRhasthane mATe ucita che. jema vRkSonuM mULa kaMda (AghAMkura) ane ratnanuM utpattisthAna jema rehaNAcala che, tema e baMne prakAranA dharmanuM mULa samyaktva kahela che. anaMta pudgala parAvartanasudhI saMsArasamudramAM bhamI bhamIne keTAnukeTI sAgarepamathI ATha karmonI zeSa (eka keTAnakoTI) sthiti karIne ardha puMgala parA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. vartana karatAM kAMIka nyUna jyAre bhavasthiti bAkI rahe, tyAre jIva graMthibheda karIne samyaktva pAme che. A saMbaMdhamAM kahyuM che ke sAta karmonI utkRSTa 69 Adi keTAnukeTI sAgarepamanI sarva sthitine nAza karIne jyAre eka keTAnukeTI sAgarepamathI kaMIka nyUna rahe, tyAre apUrvakaraNa ge jIva satvara graMthibheda kare che. sahaja kaThina evI graMthine bheda thatAM eka prakAranA vizeSa Atmika bhAllAsathI muktinI sanmukhatA sUcavanAra e samyakutvane avazya lAbha thAya che. nizcala evA te samyaktva yege jIva mokSanI prAptisudhI bAkI rahela kilaSTa karmasthitine paNa agni jema Idhanane bALe, tema tene kSaya kare che." nidhAnanI jema je samyatvanI prApti thayA pachI pApama pRthatva arthAt kicikyUna antaH keTakeTI sAgaropamamAMthI bethI thAvat nava palyopama karmasthiti kSaya thAya, tyAre prANa sarva sukhakArI dezaviratine pAme che. meSasaMpatti mATe eka kelakarAra jevuM ane aneka guNethI vibhUSita evuM te samyakatva kSAyikAdi bhedathI aneka prakAranuM zAstramAM kahela che. mATe bhavyajInA upakArArthe ane samyakatvanI spaSTatA mATe pUrvAcArya kRta graMthAnusAre A samyakatva kaumudI (prakAzikA) nI huM (jinaharSagaNI racanA karuM chuM. graMtha prAraMbha, saMprati rAjAnI kathA. padAonuM eka apratima sthAna evA ja badvIpanAmane dvIpa che, jene prakAzita karavA mATe be caMdra ane besUrya tenI AsapAsa sadAryA kare che. tyAM tIrthakareva nI janmabhUmi hovAthI sajajanene tIrtharUpe mAnya ane svargapurInI zobhAnuM eka nivAsa sthAna evuM bharata nAmanuM Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaka kaumudI kSetra che. te bharatakSetramAM svargasamAna jemAM pradeza AvelA che, aneka prakAranI vidyAkaLAthI adabhuta ane vasudhAnuM eka zirebhUSaNarUpa e gADa nAmane prakhyAta deza che. tyAM parvatane paNa hIna banAvI de evA meTA maMdirethI vibhUSita ane vasuMdharAnuM eka svastikarUpa evuM pATalIpura nAme nagara hatuM. jenI aMdara ane bahAra gaMgAnA taraMgo jevI ujavala, gaganaspazI ane draSTAnI daSTine AnaMda ApanAra ramaNIyatAvALI evI jinamaMdironI zreNIo zreNIbaMdha jinace ) birAjamAna che. je pADelavRkSane sthAne A pavitra nagara vaseluM che ane jyAM dharmasAdhana avicchinna thayA kare che, te pADalavRkSanA prANIo ekAvatArI kema na thAya? te nagaramAM zatruone parAjita karanAra, bharatakSetranA traNa khaMDamAM pitAnI akhaMDa AjJAne pravartAvanAra kRtajJa puramAM. ziremaNi, jainadharmarUpa samudrane ullasita karavAmAM caMdramA samAna ane potAnI samRddhithI svapatine paNa dAsa tulya karanAra evo saMprati nAme rAjA hatA. je rAjAe Atmikepaga vinA karela sAmAyikathI ahA ! jagatane vismaya pamADanAra evuM bharatanA traNa khaMDanuM aizvarya prApta karyuM hatuM. kahyuM che ke - " kiM bhaNimo mahimAe, jiNiMdadhamme avatta sAmaie / maraddhavaraMtunago, nAgo saMparUpitti" III aho! jineMdra prabhunA dharmanA mahimAnI ame keTalI stuti karIe ! je dharmanA prabhAve dramaka avyakta sAmAyika karIne paNa bharatAne svAmI saMpati nAme nareMdra thayo." te rAjA rAjya karatAM eka divase ujajayinI nagarIe gaye. kAraNa ke rAjAo potAnA rAjyamAM kaI vakhata svecchAthI game tyAM sthiti kare che. te avasare tyAM nirmala bhaktidhAraka zrI saMghamAM jIvaMta svAmInI pratimAnA rathayAtrAne mahotsava vastI rahyo hato. tyAM bhadrapIThikA para virAjita, sarva prakAranA alakArothI zobhAyamAna, vividha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. rIte thayela pUjAthI suzobhita, upara dhAraNa karAtA uMcA prakAranA chatratrayathI adhika dedIpyamAna rAjaputranA hAthamAM rahela be cAmarathI alaMkRta, divya vAjIMtrone nAda karanArA evA nagaravAsI (thI) potAnA kalyANanI abhivRddhine mATe pagale pagale pUjyamAna, kIti gAnArAone ane vizeSatAthI dInajanene harSapUrvaka dAna detA evA agragAmI purUSathI addabhuta, sarvajJanA zAsanane ughAta karavAvALA evA rAjA, maMtrI ane AcArya pramukha mukhya purUe jene mahotsava karela che evI, jagajInA maratha pUrNa karavAmAM kalpavRkSa samAna ane agarU, kapUra ane dhUpathI jeNe cAre bAjunA pradezane sugaMdhamaya karI dIdhA che evA mahAratha para birAjamAna karIne saMkhyAbaMdha suMdarIo jenA guNa gAI rahI che, evI niMdraprabhunI mUrti sarva prANIonI zAMtine arthe rAjA ane pradhAna vigerenA gharamAM pherave che. mArgamAM be vRSabhathI prerita evo A ratha raste cAlatAM pUrva puNyanA prabhAvathI jene ghera jAya, te divase te bhavya jIve potAne dhanya mAnIne tyAMja tenI sthApanA karavI ane sarva prakAranI pUjAnI sAmagrI laI bhaktipUrvaka tenI pUjA karavI tathA phala, tAMbUla, vastra, caMdana ane bhejana vigerethI te mane hAnubhAve zrI zramaNasaMghanI adhika adhika bhakti karavI ane temAM paNa zuddha vastra tathA azana pAna vigerethI gurUmahArAonI vizeSa prakAre bhakti karavI. kAraNa ke gurUmahArAjane vega te mAnavajanmamAMja thAya che. temaja Astika jananuM muktidAyaka vAtsalya karavuM, tathA pitAnA gharanI sthiti pramANe dInajanone dhana vigerenuM paNa dAna ApavuM, AvA prakArano mahotsava cAle che, tevAmAM dazapUrva dhara ane yugapradhAna evA zrI Aryasuhasti AcArya paNa tyAM padhAryA. teja vakhate zrI saMghe temane mAnapUrvaka bolAvyA. eTale teo rathayAtrA- mahotsavamAM AgaLa AgaLa cAlatA hatA. kAraNa ke gurU e sanmArgane batAvanArA hoya che. have ratha jyAre rAjamaMdiranA AMgaNe AgaLa AvyA, tyAre gavAkSamAM beThela rAjA dUrathI gurUmahArAjane joIne vicAra karavA lAgyo-"mArA manasA rAjamAdAra e samAjamAM AgaLa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI garane ullasita karavAmAM caMdramA samAna evA A vAcaMyama svAmI ( AcArya) kayAMya paNa mArA jevAmAM AvyA lAge che, paNa te kyAM jevAmAM AvyA, tenuM barAbara smaraNa thatuM nathI." - A pramANe vicAra karato rAjA mUccha khAI tarata pRthvI para paDyo. evAmAM ... ahA A zuM thayuM?" e pramANe bolate parijanava tyAM ekaThA thaI gaye. tarata paMkhAthI pavana nAkhatAM ane caMdanadravanuM siMcana karatAM rAjA sAvadhAna thayuM ane jAtismaraNa pAmI ekadama ubho thaye. AcArya mahArAjane jAtismaraNathI pitAnA pUrvabhavanA dharmagurU jANIne AnaMda pAmate mahIpati vegathI temane vaMdana karavAne AvyuM. ratha para birAjelI prabhunI pratimAne prathama harSapUrvaka namaskAra karIne pachI gurU mahArAjAne paMcAMge namaskAra karyo. pachI potAnA baMne hAtha joDIne rAjA kahevA lAge - "he prabhe! huM atyAre keNuM , te tame jANe che ke nahi?" A sAMbhaLIne AcArya mahArAja paNa kahevA lAgyA:-"he rAjana! traNa khaMDanA svAmI evA tane udaya pAmelA sUryanI jema atyAre koNa nathI jANatuM ? gurUnA mAhAsyathI jema guNennati, tema tamArA mAhAsyathI atyAre A vasudhApara uMcA prakAranA nyAyadharmanI vyavasthA pravaktI rahI che." A pramANe AcArya mahArAjanuM vacana zravaNa karI bhUpati puna: kahevA lAgyuM: "he prabhe! A bhava saMbaMdhInI oLakhANa huM ApazrIne pUchata nathI, paraMtu huM ApanI pAse pUrvabhavanuM svarUpa jANavAne IcchuM chuM." A rIte rAjAnA kahevAthI gurU mahArAja zrutajJAnane upaga daI kahevA lAgyA:-"he rAjana! pUrvabhavamAM tuM meTe daridra hatuM. eka vakhate amArI pAse teM avyakta sAmAyika vrata lIdhuM, te puNyanA prabhAvathI atyAre tuM saMpratirAjA thaye che." te pachI gurUmahArAje samyakatvanA lAbhanuM kAraNa jANuM tyAM sarva lekanI samakSa rAjAnuM pUrvabhavanuM samagra caritra kahI batAvyuM. te vakhate pUrvabhavanuM svarUpa sAMbhaLIne jene vizvAsa utpanna thaye che evo vicakSaNa rAjA gurUne vijJapti karavA lAge -"he prabhe! mArA upara Apa prasanna thAo ane atyAre Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. ,, A rAjyanA Apa svIkAra karI, ke jethI huM svAmin ! ApanA upakArarUpa RNathI huM paNu kAMIka mukta thauM. prANIpara prathama nihetuka upakAra karanAranA badalAmAM jo sAme mANasa pratyupakAra karavA jAya, tA paNa pUrvopakAranA kATIbhAga jeTalA paNa khadalA vaLI zaktA nathI. je pUrve upakAra kare che te dhanya che, karela upakArane je jANe te paNa dhanya che ane je pratyupakAra kare che te paNa dhanya che--A traNe prakAranA purUSA uttama samajavA, A pramANe rAjAnuM kathana sAMbhaLIne gurUmahArAja kahevA lAgyA:-- kRtajJa purUSAmAM mugaTa samAna evA he rAjana ! ame sAvadya vyApAranA sarvathA tyAga karelA che, te rAjyasa`padAthI amAre zu prayeAjana che ? " rAjAnuM asAdhAraNu dAya ane gurUmahArAjanI utkRSTa ni:sa`gatA--e ane te vakhate parama sImAne pAmyA. " mAre rAjyanuM te prayeAjana nathIja paraMtu he rAjana ! tuM samyagdha nA Azraya karIne bharatezanI jema jinendrazAsananA prabhAvaka thA. tyArapachI rAjAnI dharmajijJAsA jANIne gurUmahArAja tenI AgaLa mAhunA nAza karavAvALI tyAM A pramANe dharma dezanA devA lAgyA:-- "2 d cha " A saMsAramAM bhamatA bhavya prANI akAma nirAnA cAge sAta karmonI kATAnukATI sAgaropama jeTalI sthitine vAravAra apAvIne samasta sukhanA bhaMDAra evA jinendrAkta dharma, ciMtAmaNi ratnanI jema prAya: karma lAghavathIja prApta karI zake che. kalpavRkSa samAna dharmAnuM samyagrIte bhAvathI jo ArAdhana karyuM hAya, teA te bhavya jIvAne A leAkasabaMdhI ane paraleAkasaMbadhI saMpatti meLavI ApavAmAM eka sAkSItulya che. te zrI dharmaratnanA mahimAnu yathA varNanaja kema thai zake ? kAraNa ke je eka lIlAmAtramAM prANIone bhukti ( sAMsArika sukha ) ane mukti mane Ape che, te dharmarUpa vRkSanuM, sa MsArsamudranA kinArA samAna evu tattvaddhAna lakSaNavALu je samyaktva, tene tIrthaMkarAe mULatulya kahela che. kahyuM che keH-- 46 dhammassa hoi mUlaM sammattaM savvadosa parimukaM / taM puNa visuddhadevA - savvasaddahaNapariNAmo // 1 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 samyaktva kaumudI " sarva doSarahita evuM samyakatva, te dharmanuM mUla gaNAya che ane te zuddha deva, zuddha gurU ane zuddha dharma-e traNa tattvanI sasyaprakAre sadguNA rUpa che. e samyakatva-ratna vinA bIjA badhA tratA senApati vinAnI senAnI jema tarataja nAza pAme che. anukUla pavana vinA jema khetI phaladAyaka thatInathI, tema e samyakatva vinA badhI kriyAo prAyaH alpa phaLa ApanArI thAya che. e samyakatva vinA dhyAna e mAtra du:khanidhAnaja thAya che, tapanu saMtApa mAtraja phaLa maLe che, svAdhyAya paNa vadhyaja thAya che, abhivrA dhAraNa karavA te mAtra eka kadAgraharUpe gaNAya che, dAna zIlAdinI tulanA paNa prazasta thatI nathI ane tI yAtrA paNa vRthAja thAya che. A zivAya khIjI paNa adhI puNyakriyA niSphala thAya che. jo traNe jagamAM koI zreSTha vastu hAya, teA te eka samyakatvaja che. ratnAdikanA lAbha karatAM paNa e samyakatvanA lAbha adhika kahela che. kahyuM che ke:~ pa " samyaktvaratnAnna paraM hi ratnaM, samyaktvamitrAnna paraM hi mitram / samyaktvabaMdhorna paro hi baMdhuH, samyaktvalAbhAnna paro hi lAbhaH // 1 // " samyakatvarana karatAM bIjI koI zreSTha ratna nathI, samyakatva mitra karatAM bIjo kAi parama mitra nathI, samyakatvarUpa badhu karatAM anya kAI parama madhu nathI ane samyakatvanA lAbha karatAM bIjo kAI adhika lAbha nathI. "" jyAMsudhI e samyakatvanI prApti thai nathI, tyAMsudhIja prANIAne saMsArasAgara dustara che ane tyAMsudhIja tIvra du:khAnA udaya che. tiryaMca ane narakagatinA dvAranI eka alA te samyakatvaja che ane meAkSasukha tathA manuSya ane devatAnA sukharUpa dvAranI te te eka kuMcI che. sarva doSarahita evA sajJa te mArA deva, jJAna, darzana ane cAritrathI alaMkRta te mArA gurU ane kSamAdi deza prakAranA jinezvarapraNIta te dharma-AvA prakAranA je pariNAma, te samyakatva kahevAya che. te mithyAtva meAhanIyanA kSayAdri thavAthI aneka Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. prakAre hoya che ane AvA prakAranA pariNAma te jIvane padayathIja thAya che. kahyuM che ke - " kSAyikaupazamikaM prathamaM tatvAhuraupazamikaM ca tathA'nyat / zAyikaM ca nigadaMti jineMdrAH, karmaNaH kSayazamAdivibhedAt" // 1 // kSApazamika, aupazamikane kSAyika vigere, karmanA kSaya upazamAdi vibhedathI jinavoe aneka prakAre te kahela che." jeee pitAnI Idriye vaza karI che, jeo badhA jIpara dayAlu che, dravya, kSetra, kAla, bhAva vigeremAM athavA padvavyanuM svarUpa jANavAmAM jeo nipuNa hoya che, sadaguNepara jeo anurAga kare che, samucita kAryamAM jeo prema dharAve che, deva gurUpara jeo bhakti rAkhe che, zaMkAdi doSathI jeo rahita che, niraMtara jeo zAMtavRttithI varte che, sarvajJa prabhunA zAsananI unnati karavAmAM jeo sAvadhAna rahe che, saMveganA raMgathI jeo suzobhita che ane jeo catura AzayavALA hoya che, tevA bhAgyavaMta bhavya jI puNyage mekSasukhanA bIjarUpa A samyakatvane prApta karIne bahu saMbhALapUrvaka pALe che. atyaMta zuddha pariNAmathI jenuM citta svaccha thaI gayuM che, je zaMkAdi doSathI rahita che, viSaya sukhamAM je virakta hoya che ane jinevara bhagavate je kahela che te ja satya che ema je mAne che, tenA hRdayamAM A anupama badhi pragaTe che" evA avasaramAM caturaziromaNi evA saMprati rAjA gurU mahArAjane namaskAra karIne A pramANe vijJapti karavA lAge -"he prabhe! surAsura samudAyathI akSebhya ane prazasta karatAM paNa prazasta evuM A samyakatva pUrve kyA puNyavaMta prANIo pALyuM hatuM ? ane te samyakatva pAlanathI, jagatamAM sarva karatAM zreSTha ane baMne lokamAM udaya ApavAvALI evI phaLaprApti kene thaI hatI?" A pramANe rAjAnAM vacana sAMbhaLIne kSIrAzavAdi labdhinA bhaMDAra evA AcArya mahArAja kahevA lAgyA.--"he rAjana! samyakatva darzana Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-ahadAsa zeThanuM daSTAMta. pAmyA zivAya kaI prANuo mekSe gayA nathI, jatA nathI ane jaze paNa nahi. vratathI khalita thaIne prANI kadAcit mokSagAmI thaI zake, paNa samyakatvathI bhraSTa thaIne saMyama pAlatAM paNa te nirvANapada pAmI zakatuM nathI. kahyuM che ke - "bhaTeNa carittAo, suTakara desaNaM gaheavvaM / sinnati radiyA, haMsagariga na riti" | cAritrathI bhraSTa thatAM paNa samyakatvanuM sArI rIte rakSaNa karavuM, kAraNa ke cAritra rahita chatAM bhavya jI siddhi pAme che, paNa darzana rahita chatAM siddha thatA nathI." je kAMI zreSTha saMpatti jovAmAM Ave che ane prANuo je kAMI addabhuta pada meLave che, te badhuM samyakatvanuM ja phaLa che. tathApi he rAjana! jagatamAM eka adabhuta ane samyakatvanA phaLane spaSTa darzAvanArUM ahaMdRAsa zeThanuM daSTAMta che, te sAMbhaLa:- A bharatakSetramAM svarganA pradeza tulya, jyAM ghaNuM dAtAre vilAsa karI rahyA che, sajajanene AnaMda ApanAra evI rAjya vyava sthA jyAM cAlI rahI che ane svarganA eka pradeza samAna magadha nAmane deza che. tyAM samagra lakSmInA dhAmarUpa ane jagadagurU zrI vIraparamAtmAnA caraNakamaLanA raja:puMjathI pavitra thaela evuM rAjagRha nAme nagara che. jyAM mANasa sArA AzayavALA che, jeo nihetuka upakArIpaNuM tathA vivekamAM kalahaMsanI upamAne bhaje che, ane parastrIo sAthe samAgama tathA asatyapriyatAne jeo sevatA nathI, temaja teo jinezvaranI maryAdAne-temanA mArgane tyAga paNa kadI karatA nathI. je nagaramAM satpAtradAnanA saibhAgyane ahIMja sAkSAt darzAvanAra ane sadA devatAI bhegane upaga lenAra e zrI zAlibhadra zeTha hatuM, temaja jyAM vana avasthAmAM paNa madhurabhASiNI ATha priyAone tyAgIne nava brahmaguptine Azraya karanAra evA bhAgyavaMta dhanya muni hatA. satIomAM ziremaNi, samyakatvarUpa suvarNanA eka namunArUpa Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 11 ane guNAthI traNe jagatnI strIomAM mugaTa samAna evI sulasA nAme satI jyAM nivAsa karatI hatI. te dezamAM zuddha samyaktvarUpa suvarNa nI viSNu kAnA eka kasATI pASaNa samAna ane vinayanI jema guNavRddhinI bhUmikArUpa evA zrI zreNikarAjA rAjya karatA hatA. jeNe zrI vIranA caraNakamaLanI rajane potAnA bhAlamAM tilakarUpe sthApI hatI, jenA prabhAva vistRta hatA ane samagra zatruone jeNe dAsa banAvI dIdhA hatA, temaja je zrImAna A bharatakSetramAM AvatI utsarpiNImAM suvarNa samAna kAMtivALA evA padmanAbha nAme prathama tIrthaMkara thavAnA che, tene jANe sAkSAt devI vasudhApara AvI hoya evI, prazastaguNAthI utkRSTa, premavatI ane satI-evI cillaNAnAme priyA hatI. jenA abhimAnarahita evA manarUpa mAnasasaranA, zrI deva ane gurUnI anupama bhaktirUpa huMsIe sadAne mATe Azraya karyo hatA. sAkSAt bRhaspati jevA, rAjyarAne vahana karanAra tathA pavitra evA abhayakumAra nAmanA te rAjAne maMtrI hatA. je ane vakhata Avasyaka kriyA karatA hatA. leAkAnI sarva Apattione je dUra karatA hatA, traNe kAla jinapUjAmAM je sAvadhAna hatA ane je peAte eka parama zrAvaka hatA, je prAya: sarva parvamAM pASadha karatA hatA ane jeNe sarvAMmAM zreSTha * majjAjaina '( zarIranA rAmerAmamAM jainatvathI raMgAyela ) evA ilkAkha meLavyeA hatA. teja nagaramAM jinadhanA prabhAvaka, atyaMta caitkaTa evA mithyAtvarUpa aMdhakAranA nAza karavAmAM bhAskarasamAna, peAtAnA bhujamaLathI upArjana karela evA aneka keATidravyanA samAge vyaya karavAthI ujvala thayela ane samyaSTi jIvAmAM vadhAre prasiddha thayela evA zrImAn ahIMdAsanAme zreSThI rahetA hatA. tene mitrazrI, cadazrI, viSNuzrI, nAgazrI, padmalatA, svaNu latA, vidhullatA ane kudalatA, e nAmanI jANe dehadhArI aSTasiddhiyA hoya evI ATha zrI hatI, temAM prathamanI sAta samyakatvarUpa suzeAbhita raMgamaMDapamAM eka vATikAtulya hatI ane kudalatA mithyAtvamAM mAhita hatI. aticA ' Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI. rarahita gRhAcArane pALatAM, guNene dhAraNa karatAM ane te kamanIya kAMtAenI sAthe bhegabhagavatAM arhadAsa zeTha lakSmIne saphaLa karavA lAgyA. keTalAka prANuone puNyathI labhya A manuSyabhava avakezI (puSpaphaLa rahita) vRkSatulya hoya che, keTalAkane viSavRkSa samAna che ane keTalAkane kalpavRkSa samAna paNa thAya che. keIka purUSane lakSmI bALavRkSa tulya hoya che, keIne jAtivRkSa samAna che, keIne kadalIvRkSa samAna ane keIne AmratarUsadaza hoya che kahyuM che ke - "kAcivAlakavanmahItalagatA mUlacchidAkAraNaM, dravyopArjanapuSpitA'pi viphalA kAcittu jAtiprabhA / kAcit zrIH kadalIva bhogasubhagA satpuNyabIjojjhitA, sarvAMgaM subhagA rasAlalatikAvat kasya saMpadyate " // 1 // kaIka lakSmI, bAlavRkSanI jema pRthvatalamAM jaIne samULa nAzanuM kAraNa thAya che, keIka jAtitarUnI mAphaka dravyopArjanathI tene praphullita karatAM paNa viphala nIvaDe che, keIka kadalInI jema mAtra bhegasukhathIja sArI lAge che, paraMtu satpaSyanA bIjathI te rahita hoya che ane keIka te AmralatAnI jema sarvAge suMdara hoya che, evI lakSamI to kaI bhAgyazALIne prApta thAya che." have evA avasaramAM sarva devatAonA mastaka para jemanA caraNa mugaTasamAna zobhe che, trijagajajananA abhISTa pUravAmAM je kalpavRkSa samAna che ane maharSionI zreNIthI paravarelA evA caramatIrthakara sarvajJa zrI viraparamAtmA vaibhAraparvata para samesaryA. te vakhate AkAzamAM devaduMdubhine gaMbhIra ane madhura nAda sAMbhaLIne temaja anyonya virUddha prANIone paNa nehapUrvaka thato saMgama joIne udyAnapAlaka manamAM A pramANe vicAra karavA lAgyA:" ahA! A kaI evI addabhuta racanA che, ke je mane atyAre harSavihuvala banAvI mUke che." A pramANe vicAramAM ne vicAramAM AgaLa AgaLa cAlyo jAya che, eTalAmAM vi Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara smayayukta manathI, traNa bhuvananI adbhuta rAjyalIlAne sUcavanArA traNa chatra, ujvala ane caMcala evA cAmarenI zreNI, vividha varNa nI nAnI nAnI vajAo sahita iMdradhvaja, maNuM, svarNa ane rajatamaya traNa vapra (killA), pAdapITha sahita ane sphaTikaratnamaya evuM siMhAsana, surAsuranI vicitra evI vimAnazreNayukta tathA samagra vizvanA tApane tarata dUra karanAra e caityavRkSa, vikasvara caMdranA jevA mukhavALI devAMganAo, sarvatratunA phaLa ane pupothI abhirAma tathA jyAM aneka vRkSanI zreNIo bhagavAnane namaskAra karatI dekhAya che e bagIce, jANe nirvANa sthAna para javAnI nizreNI heya evI tathA vizeSa racanAthI yukta evI sapAna racanA-AvA prakAranI samRddhisaMpanna tathA traNe lekamAM atizreSTha tathA pavitra caritrayukta, denA paNa deva, iMdrane vaMgha, jagane pAvana karatA evA tathA sarvata: asAdhAraNa ane mahadayavALI lakSmIthI zebhAyamAna evA zrI vartamAna svAmIne teNe joyA. jotAM ja tenA manamAM A pramANe vicAra Avyo ke -"vidhI prANIone nehapUrvaka samAgama je mArA jevAmAM Ave, te A mahAtmAne ja prabhAva che. kahyuM che ke - " sAraMgI siMhazAvaM spRzati sutadhiyA naMdinI vyAghrapotaM, mArjArI iMsabAlaM praNayaparavazA kekikAMtA bhujaMgam / vairANyAjanmajAtAnyapi galitamadA jaMtavo'nye tyajyanti, zritvA sAmyaikarUDhaM prazamitakaluSaM zrIjinaM kSINamoham" // 1 // "jemaNe pApane zAMta karyA che, mehane kSINa karyo che ane eka samatAmAMja je lIna che evA zrI jinezvara bhagavaMtane Azraya laIne janmathI svAbhAvika vairane paNa prANIo mada rahita thaI A pramANe tajI de che. potAnA bAlakanI dhAraNAthIharaNasiMhanA baccAne sparza kare che, gAya paNa tevI ja rIte vAghanA baccAne cATavA jAya che, premavaza thayelI bilADI haMsanA bAlane aDake che ane pre Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaktatva kaumudI. mALa mayUrI bhujaMgane ramADe che." have A hRdayane AnaMda ApanAra zrIniMdranA Agamana vigerenI hakIkata, rAjAne nivedana karI huM kRtakRtya thAuM." A pramANe vicAra karI te catura vanapAlake hAthamAM puSpa ane phaLo laI rAjasabhAmAM jaIne jinezvaranA AgamananI khabara rAjAne nivedana karI. kAnamAM amRtanuM siMcana karanAra evuM tenuM vacana sAMbhaLIne rAjAe potAnA eka mugaTa zivAya bIjA badhA alaMkAre zarIra parathI utArI te vanapAlane bakSIsa karI dIdhA. pachI caturaMgiNuM senAhita thaIne vizAla vasudhAne paNa saMkIrNa banAvate e te rAjedra AvA prakAranA ADaMbarathI bhAvapUrvaka prabhune namaskAra karavAne cAlyuM. te vakhate potAnA svAmI pAsethI prasannatA jemaNe meLavI che, bakhtarathI jemanA zarIra sajja che ane hAthamAM jemaNe vicitra prakAranA zastro rAkhela che, evA 5dAtio AgaLa AgaLa cAlavA lAgyA. te pachI jemaNe zatruone khaMDita karyA che ane pAMca varNanI patAkAothI je maMDita che, parva tenA jevA uMcA zarIravALA ane sArI kAMtivALA evA hAthIo cAlavA lAgyA. tyArabAda vegathI uddhata banelA ane svaccheda heSArava (haNahaNATa) nA paDaghAthI AkAza ane pRthvIne eka zabdamaya karI mUkatA evA ave cAlavA lAgyA. anaMtara jANe jayalakSmInA eka manoratha hoya evA ane pitAnA caka samudAyanA cItkArathI dizAone jemaNe vAcAla banAvI dIdhI che evA rathe cAlavA lAgyA. pAlakhIomAM sukhe beThelI evI cilUNadika mahArANIo paNa jANe vIranA vaMdanane mATe ati utsuka thaI hoya ema AgaLa AgaLa javA lAgI. nAnA prakAranA vAjItrAnA avAjathI tathA baMdIjanenA yajyArathI te vakhate kAne paDeluM paNa kaMI koInA sAMbhaLavAmAM AvatuM nahi. te avasare caturaziromaNi ane AnaMdathI udabhavela romAMcayukta e ahaMdRAsa zeTha paNa pitAnI sarvasamRddhinA ADaMbarathI prabhune vaMdana karavAne AvyuM. pachI zreNika rAjA traNa pradakSiNa pharIne bahu bhaktithI bhavyAnA bhayane haraNa karanArA evA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhASAMtara. zrI jinezvaranI A pramANe stuti karavA lAgya:-"he nAtha ! he saddharmabAMdhava! he tribhuvanAdhipate ! he rAjAone pUjya ! Aje atyAre ApanA caraNakamaLanA vaMdanathI mAre narabhava saphala thaye. he deva ! navA navA adabhuta bhAvathI jeo tamArA caraNanI sevAnA karavAvALA che, teoja A pRthvI para dhanya che. bIjA prANIo te parama suvarNasamAna dehathI vasudhAne bhArabhUta jevA che, ema huM mAnuM chuM." A pramANe jinezvaranI stuti karIne bhAskara samAna dedIpyamAna zreNika rAjA pitAne yathocita sthAne beThe. dharmathI bhAvita ane zreSThIomAM vRSabha samAna evA ahadAsa vigere paNa A naMdadAyaka jinezvarane namIne yathAkrame beThA. pachI karNamAM amRta siMcanAra ane pAMtrIza guNethI udAra evI vANuthI vIra bhagavAna A pramANe dezanA devA lAgyA:-"A asAra saMsAramAM marUbhUmimAM ka5vRkSanI jema ghaNuM bhAgya ekatra thAya, tyAre prANIo gharma prApta karI zake che. tenI utpattine mATe vasudhApIThasamAna manuSyajanma durlabha gaNAya che, temAM paNa vRkSanuM mULa kAraNa jema bIja, tema DAhyA mANasoe dharmarUpa vRkSanuM mULa kAraNa samyakatva kahela che, susAdhu evA gurUne samAgama tha e bahudhA anukUla pavana samAna che. hRdaya nirmala vivekanI jAgrati e vizAla kayArA tulya che, zuddha samyakatva e tenA vistAranuM mukhya kAraNa che, arthAt mULa che, tasvAtavane vicAra e tene mane hara skaMdha (thaDa) che, dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra tenI mukhya zAkhAo che ane samatA, mRdutA vigere prazAkhAo prasiddha che, vividha kaLAo sahita samasta lakSmInI lIlAo te enA paDyu che, manuSya ane devatAI sukhanI saMpattio te enA ramaNIya pupo che ane zukaladhyAnarUpa RtunA ullAsathI paripakava thayela siddhisukharUpa tenuM phaLa che, jene AsvA. dana karatAM kadI kalezane leza paNa na thAya. pUrva puNyanA vegathI AvA prakArane dharma kalpavRkSa prApta thatAM paNa jaLasiMcana vinA te kSaNe kSaNe kSINa thaI jAya che. zrI jineMdranI arcanA teja tenuM jaLa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI. siMcana kahela che. mATe dareka prANue te pUjana vidhimAM atizaya Adara kare. je mANasa svalpa samayamAM zivarUpa phaLanI cAhanA kare che, teNe prabhunI yatnapUrvaka trikAla pUjA karavI joIe. je nidoSa evA jinaeN bhagavaMtanI trikAla pUjA kare che, te prANa trIjA bhavamAM athavA sAta ATha bhavamAM siddhi pAme che. A pUjA vivekapUrvaka je svalpa karI hoya, chatAM avasaranI meghavRSTinI jema lekene te mahA phaLa Ape che. kahyuM che ke - " jinapUjanaM janAnAM, janayatyekamapi saMpadaH sakalAH / jalamiva jaladavimuktaM, kAle zasyazriyo nikhilAH // 1 // ekavAra karela jinapUjana paNa mANasane samasta prakAranI saMpatti Ape che. kAraNa ke vakhatapara varasAdanuM pANI samagra dhAnya samRddhine nIpajAve che." e pUjAja dUra karmarUpa vRkSonA bagIcAne mULathI ukheDI nAkhavA samartha che, jagatanA tamAma aizvaryanuM te mULa kAraNa che ane saMsAra samudramAM te setusamAna che. vadhAre zuM kahIe? arihaMtanI pUjA vibudha purUSoe ATha prakAranI kahI che ane te te phaLanI sAkSAt prAptine mATe te mAhAbhyayukta che. kahyuM che ke - " puSpAtpUjyapadaM jalAdvimalatA saddhapadhUpAd dviSadvaMdadhvaMsavidhistamopahananaM dIpAd ghRtAt snigdhatA / kSamaM cAkSatapAtrataH surAbhitA vAsAtphalAdrUpatA, nRNAM pUjanamaSTadhA jinapateraucityalabhyaM phalam " // 1 // prANI, puSathI jinapatinI pUjA karatAM pUjyapadavI prApta kare che, jaLathI vimaLatA, sapanA dhUmathI AMtara zatruonA vaM sane, dIpathI AMtara tamane nAza, chUtathI snigdhatA, akSatapAtrathI kuzalatA, vAsakSepathI surabhitA, ane phaLathI rUpatA-A pramANe aSTaprakAranI pUjAthI pUjaka te te vastune ucita phaLa meLavI zake che. saMkSepathI dravya ane bhAva-evA be prakAre pUjA thaI zake che. dravyathI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. tenA aneka bhede che ane bhAvathI to anaMtA bhede che. dravyapUra jAthI utkRSTa azruta devaloka sudhInuM phaLa prApta thAya che. ane bhAvapUjAnuM utkRSTa phaLa to aMtarmuhUrtamAM mokSanI prApti thAya che. kahyuM che ke - " ukkosaM davvathayaM, ArAhiyaM jAi accuyaM jaav| . mAvasthA pAva, ciMtakuLa nivALa" ? dravyapUjA karatAM prANu utkRSTa bAramA devaloka sudhInI saMpatti pAme ane bhAvapUjAthI aMtarmuhUrtamAM nivANa pAme che." A pramANe prabhunI dezanA sAMbhaLIne ane manamAM bhAva lAvIne aneka bhavya prANIoe devapUjAnuM vrata aMgIkAra karyuM. te vakhate sudhAsamAna jagadagurUnI vANIne pramANu karIne kAryakuzaLa, vikasvara thayelA romAMcayukta, AstikaziromaNi ane caturAgresara e arhadAsa zeTha aMjali jeDI praNAma karIne prabhune A pramANe vijJapti karavA lAge -"he traNa lekanA nAtha! vizuddha bhaktipUrvaka mAre traNe kAla jiteMdranI pUjA karavI, temAM paNa caturdazI pramukha mukhya parvanA divasomAM te nagaramAM samagra jinapratimAonI arcanA karavI, tathA cAturmAsika ane vArSika vigere prasiddha parvomAM paNa potAnA kuTuMba sahita mahatsApUrvaka zuddha buddhithI snAtrAbhiSeka kare, temaja pitAnA gharacaityamAM vidhipUrvaka arcanA karIne samagra jinAlaya juhAravA ane gRhatye rAtre saMgIta karavuM. he nAtha ! ApanA prasAdathI e rIte mAre nizcaya niraMtara nizcala raho." te vakhate vIraparamAtmAe prazaMsApUrvaka kahyuM ke -"he zrAddha! vratamAM sthira cittavALo thaje." - tyArapachI vidhipUrvaka jinezvara prabhune namaskAra karIne jali jeDI zreNika rAjAe A pramANe vijJapti karI:-"he prabhe! dharmanuM sarvasva ane sarvotkRSTa sukhane ApanAra sabhyatvanuM svarUpa mane kAMIka vistArathI kahe." A pramANe bhUpatinI vijJaptithI Idro Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhya kaumudI-ahadAsa zeThanI kathA. vigerenI bAra parSadA samakSa devAnaMdAnA naMdana vIrabhagavAn A pramANe kahevA lAgyA -sarva jinabhagavatee dharmanuM Adi sAdhana samyakatva kahyuM che ane te aneka prakAranuM che. kahyuM che ke - "egaviha duviha tivihaM, cauhA paMcaviha dasavihaM sammaM / egavihaM tattasaI, nissagguvaesao bhave duvihaM " // 1 // khaiyaM khaovasamiyaM, upasamiyaM iya tihA neyaM / khaiyAisAsaNajuaM, cauhA veagajuraM ca paMcavihaM " // 2 // eka prakAra, be prakAra, traNa prakAra, cAra prakAra, pAMca prakAra, ane daza prakAra-evA samyakatvanA aneka bhede kahelA che. temAM tavapara rUci te ekavidha samyatva, svAbhAvika yA upadezathI pragaTe te dvividha, kSAyika, kSApazamika ane aupathamika-e vividha, kSAyika, lApazamika, aupathamika ane sAsAdana-e caturvidha, ane te sAthe vedaka, meLavavAthI te paMcavidha thAya che. Abhigrahika bhedethI mithyAtva pAMca prakAre kahela che. temaja adharmamAM dharmasaMjJA vigere bhedathI mithyAtva daza prakAranuM che. saMsAranA mUla bIjarUpa e mithyAtvanA, samyakatvanI zuddhi IcchanArA sujJa purUSe karavuM, karAvavuM ane anamedavuM-e traNe prakArane mana, vacana ane kAyAthI tajI devA joIe. kahyuM che ke -- . "tA micchattaM bhavavuDDikAraNaM savvahA vivajijjA / taM pukha samihiye, je sutIvra" | I "mithyAtvabhAvavRddhinuM kAraNa hovAthI tene sarvathA tyAga kare joIe. zAstramAM ema kahyuM che ke, te mithyAtva-aneka prakAranA du:kharUpa vRkSanuM bIja che." temaja-"he bhagavan! keTalA prakAranA mithyAtva kahyA che? " "he gautama! daza prakAranA, te A pramANe-adharma mAM dharmasaMjJA, dharmamAM adharmasaMjJA, unmArgamAM sanmArgasaMjJA, mAmAM unmArgasaMjJA, ajIvamAM jIvasaMjJA, jIvamAM ajIvasaMjJA, ane Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 1e sAdhumAM sAdhusaMjJA, sAdhumAM asAdhusaMjJA, usUtramAM sUtrasaMjJA ane sUtramAM utsavasaMjJA. teja pAMca prakAre mithyAtva A pramANe che -- "AbhiggahiyaM abhiggahiyaM, taha abhinivesi ceva / siMcabAmAM, pitta vA maLa" | I. Abhigrahika, anabhigrahika, abhinivezika, sAMzayika ane anAga-e pAMca prakAre mithyAtva kahela che." devapUjA, tapa, dAna ane zIla vigere je samyakatva sAthe AcarelA heya, teja te mANu sane yathArtha rIte phaLadAyaka thAya che. kahyuM che ke -- "dAnAni zIlAni tapAMsi pUjA, sattIrthayAtrA pravarA dayA ca / suzrAvakatvaM vratadhAraNaM ca, samyaktvamUlAni mahAphalAni" // 1 // dAna, zIla, tapa, sattIrthayAtrA, zreSThadayA, suzrAvakapaNuM ane vratadhAraNa vigere je samyakatva mULapUrvaka haya, te mahAphaLa ApavAvALA thAya che." zaMkArahita ATha AcArathI jenuM aMtaHkaraNa pavitra thayeluM che, teja sajanamAM samyagdaSTi tarIke prasiddha thAya che. jema jema jinezvara ane sadgurUnI bhAvapUrvaka bhakti thAya che, tema tema samyakatvanI nirmalatA vadhatI jAya che. pAMca aticArane varjavAthI jenuM samyakatva zuddha thayeluM che, te bhavobhava adhika adhika sukhane pAme che, ane te niMdrapada, cakavattipada, iMdrapada, moTuM rAjyapada ane chevaTe zivapada paNa prApta karI zake che." A pramANe tatvane prakAza karavAmAM dIpikAsamAna evI jinezvaranI dezanA sAMbhaLIne mithyAtva aMdhakArane davaMsa thavAthI jenuM hRdaya vizuddha thayuM che evA zreNika rAjAe kSapakazreNI para ArUDha thaIne sAta prakRtine kSaya karI kSAyika samyakatvane daDha karyuM. te vakhate ahadAsa zeTha paNa dIpaka samyakatvane nirmaLa karI jagadagurUne namaskAra karIne A pramANe vijJapti karavA lAgya:-"he nAtha ! epazamika vigere samyakatvanuM bhinna bhinna svarUpa kRpA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. samyakatva kaumudI-arvadAsa zeThanI kathA. karIne mane samajAve." A pramANe tenI vijJaptithI bhagavaMta puna:tenI AgaLa A pramANe kahevA lAgyA -" jyAM pradezathI paNa mithyAtvanA daLiyA vedavAmAM nathI AvatA te pathamika samyakatva kahevAya che, ane te prasanna (kacare nIce besI gayela nirmaLa) jaLasamAna hoya che. he zreSTi ! jyAM mithyAtvanA daLiyA pradezathI vedavAmAM Ave che, te kSApathamika samyakatva kahela che, te kaMIka kaluSita nIra samAna hoya che. mithyAtvanA traNe puMjana kSaya thatAM sAyika samyakatva pragaTa thAya che, te sarvathA zuddha pANInA pUra samAna hoya che. samyakatvathI patita thatA ane mithyAtvane nahi prApta thayela evA prANIne sAsAdana samyakatva hoya che, te vamana thatA annanA anubhavasamAna che. jyAM samyakatvane aNurasa utkarSathI vedavAmAM Ave, arthAt kSAyika samyakatva je samaye thavAnuM che tenA pUrva samayamAM je saMpUrNa samyakatvamehanInAM dala davAmAM Ave te vedaka samyakatva kahela che. bIjA jInuM samyakatva jenAthI sateja thAya, te dIpaka samyakatva kahevAya che. sAsAdana ane pazamika samyakatva jIne AkhA saMsAramAM mAtra pAMca vAra ja prApta thAya che, kSApazamika asaMkhyAta vAra prApta thAya che ane kSAyika tathA vedaka AkhA saMsAramAM eka ja vAra prApta thAya che. chevaTanA be samyakatva eTale kSAyika ane vedaka zivAya bIjA samyaka pratipAtI ane cAlyAM paNa jAya che. kSApazamika ane epazamika samyakatvamAM eTalo ja taphAvata che ke-epathamika samyakatva pradezathI mithyAtvane na vede ane kSApathamikavALo pradezathI mithyAtva vede. kSApazamika kaluSita jaLasamAna, aupazamika prasanna jaLasamAna ane kSAyika nirmala jaLa sadaza hoya che. utkRSTa ane jaghanyathI mizra - myakatva temaja bIjA sarve aMtamuhUrta sudhI rahe che, aupazamika pAMca vAra ane kSApazamika asaMkhyAta vAra prApta thAya che." A pramANe sAMbhaLIne ahesazeThe prabhu AgaLa e abhigraha lIdhe ke -"jina ane jinamatamAM rahelA zivAya anyane huM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. namavAne nathI." pachI zAsanane ughAta karavAmAM sAvadhAna evA zreNika rAjA vigere sarve prabhune namaskAra karIne AnaMdasahita potapitAne sthAne gayA. sarva AMtarika zatruone trAsa ApanAra ane sUryanI jema ughAta karavAvALA evA zrI carama tIrthakara paNa vasudhAne pAvana karatA zubha pradezavALA bIjA dezamAM vihAra karI gayA. tyArathI avanIpati karatAM paNa jenI saMpadA adhika che e adAsa zeTha paNa ghera AvIne bhaktipUrvaka trikAla jinapUjana karate, baMne vakhata SaDAvazyaka karate, tattvAtattvane hRdayamAM vicAra karatA ane satpAtre dAna deto e te moTA moTA utsathI AhaMta zAsananI unnati karavA lAge. // iti zrI samyaktvakaumudyAM tapAgacchanAyakazrIsomasudarasUrizrImunisuMdarasUrizrIcaMdrasUriziSyapaMDitajinaharSagaNikRtAyAM prthmaH prastAvaH || Fche . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIcamastAva:. - ok - ) ve te magadhadezamAM rAjAnI AjJAthI samasta lokene AAnaMda ApanAra ane jagaprasiddha e kemudI mahotsava jo ke te hate. siMhastha varSanI jema te bAra varSane aMte eka thAya, kAraNa ke lekamAM je eka prakArane dezarivAja " huM paDI gayela hoya che, tenuM atikramaNa karavuM duSkara che. iMdrane saMtoSa ApanAra e te mahotsava paNa kAttika mAsamAM prANIonI zAMtine mATe cAturmAsikanA divase karavAmAM AvatuM hite. te mahatsavamAM samasta strIo kasuMbI raMganA be vastro dhAraNa kare che, aneka bheganI sAmagrIvizeSathI zobhA ane pitAnA sobhAgyane utkarSa kare che, udAra evA zRMgArarasamAM cAlAka ane pitAnA svAmIne ativallabha evI teo vanamAM jaIne kuLadevatAonI pUjA kare che, potAnI sakhIo sAthe gIta gAya che, vicitra prakAranI kriIDA kare che, harSapUrvaka suMdara nRtya kare che ane meTA ketukathI teo paraspara aparimita dAna Ape che. je A mahatsava dezamAM na thAya, te lekamAM tarata meTe upadrava pedA thAya che. kAraNa ke pUnI pUjAne vyatikramamAM prANIonA maMgalano nAza kare che. have vakhata AvatAM eka divase rAjAe sarvatra nagaranI aMdara kaumudI mahotsavane mATe A pramANe paTahanI uSaNa karAvI: he nAgarika jane! tame ameda ane utsAha lAvIne mahatsavapUrvaka kaumudIparva kare. A vakhate nagaranI tamAma mahilAo zarIrane zobhAvIne ane devAMganAo paNa zaramAI jAya evA suzobhita Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 3 nepacca dhAraNa karIne satvara udyAnamAM jAo, ane tyAM hRdayane A naMda ApanAra evA tAjA naivedyanI bheTapUrvaka devIcaraNanI acoM karIne AnaMdadAyaka evI vicitra gIta nRtyAdika yatheccha kIDA karatAM divasa ane rAtabhara tyAMja rahe, ane mANase badhA nagaranI aMdara vividha prakAranI krIDA kare. A kAyadAne je bhaMga karaze, te rAjAne gunhegAra thaze." kahyuM che ke - "yAjJAmo nANAM, pukha mAnanA tti digatinA-mAlavadha uta" I ? / rAjAonI AjJAne bhaMga kara, vaDIlonuM apamAna karavuM ane brAhmaNenI AjIvikA teDavI, e zastra vinAne vadha kahevAya che." A prakAranI uddaghASaNa sAMbhaLIne lalanAo alaMkAra dhAraNa karIne upavanamAM javAne mATe A pramANe bIjI sAmagrI sajavA lAgI:"he bAle! jamInaparathI uThAvIne dUrvAkurane jhaTa thALamAM rAkha. he cAra ja caMdane! devatAone AnaMda ApanAra evuM caMdana tuM taiyAra kara. he kalyANi! kuTuMbanA kalyANane mATe, jenAthI devAMganAo paNa khuza thAya evA madhu ane dadhine tuM taiyAra kara. he vayasya! tuM prazasta puSpo lAva. he vidagdha! tuM caMdramA samAna suzobhita eka mugaTa banAva. he vidure! bAlasUryanA jevuM arUNasiMdUranuM pUra pAse laI Ava, ke jethI huM strIone priya evuM sImaMtanuM khaMDana karUM. he sakhi! bIjA kAma paDatAM mUkIne kastUrI vATa, ke jethI gAlapara huM patravadvikAnI racanA karuM. he kuMtale! kuMtalAlakAra sarasa rIte tuM taiyAra kara, ke jethI huM tarata temAM sArAM sArAM puSpane goThavIne vadhAre suzobhita banAvuM. he bhadra! manahara jaLathI kuMkumane tarata palALa, ke jethI huM AnaMdita thaIne potAnA aMgane raMgamaya banAvI dauM. he tavaMgi! mane sArAM sArAM vastro satvara Apa. he zatapatrAkSi! pavitra evI pAdukA mArA pagamAM paherAva. he jAme! sAruM pAchuM meLavIne kAjaLa tarata taiyAra kara. he bAle! tuM Akhe AMjavAne mATe eka saLI taiyAra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatava kaumudI-ahadAsa zeThanI kathA. rAkha. he cature! adabhuta e kasturIne vistAra taiyAra mUka. he sAnaMde! kema jarI khasatI nathI? he muzke! atyAre vRthA Alasya kare che. he kampari! ghaNuM kapUranA pUrathI pUrita evuM pAtra lAva ane he lIlAvati! tuM rasika tAMbUlane lIlApUrvaka lAva." * A pramANe anya AlApathI utAvaLa karatA ane sarva sAmagrI taiyAra karIne udyAnamAM jatA evA strIsamudAyane joIne acala dharmabuddhivALo e adAsa zrAvaka vicAra karavA lAge -"ahA! parivAra sahita jinapUjA mATe kema thaze? Aje sarva satkarmanuM kAraNabhUta evuM cAturmAsika parva che, je parvamAM devatAo paNa snAtra mahotsava kare che. Aje vivekI purUSe ati utsAhapUrvaka jinArcanA karavI joIe. ane meM paNa jinezvara samakSa e pramANe nizcaya (niyama) karyo che. rAjAnI AjJAthI mArI strIe potAnA parivArasahita kaumudI mahotsavanI IcchAthI vanamAM jAya che. cAMdanIrahita caMdramA ane vIjaLIrahita jema padhara na zebhe, tema gRhastha paNa strI vinA bhatA nathI." A pramANe manamAM vicAra karIne tAtkAlika buddhivALA evA te zeThe vividha maNiothI samunjavala ane vizAla e senAne thALa hAthamAM laIne subhaTathI saMkIrNa evA rAjamaMdire jaIne rAjAnI AgaLa bheTazu mUkIne jeTalAmAM praNAma karyo, teTalAmAM rAjA AnaMdita thaI bo:-"he zeTha! tamArUM ahIM zA prajanathI AvavuM thayuM, te nivedana kare." pachI jeNe potAnA zarIrane namAvela che ane pitAnA mukhakamaLane jeNe prasanna rAkhela che evA zreSThIe pitAnA baMne hAtha mastaka sudhI uMcA rAkhI namaskAra karIne A pramANe nivedana karyuM:-"he deva! Aje sarva pApane ghAta karanAra catumasI parva che, jemAM devatAo paNa naMdIzvaradvIpe jaIne yAtrA kare che. meM paNa prathama zrI virapAse parvane divase vidhipUrvaka nagaranA sarva caityanuM pUjana karavAnuM vrata lIdhuM che, ane vizvanA baMdhusamAna evA sAdhuone pitAnA samagra kuTuMbanI sAthe A divase vaMdana kara Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 25 vAne abhigraha lIdho che. rAtre eka eka caityamAM jagadagurUnI pUjA karIne gIta, nRtyAdi karavuM. he rAjan ! mArA AgamananuM A mukhya prayojana che. atyAre kaumudI mahatsava mATe Apane prajAmAM Adeza pharelo che, te nRpAlaka ! evI rIte kAma pAra utare ke ApanI - jJAnuM apamAna na thAya ane mArA vratane leza paNa bhaMga na thAya. he zrAvakagaNabhUSaNa! Apa evI rIte Adeza kare ke jethI mArI manebhAvanA phalita thAya." A pramANe sAMbhaLIne sarva lekanA ma ratha pUravAmAM kalpavRkSa samAna, prabalapramodanA pUrathI jenA romAMca vikasita thayA che ane rAjAonI zreNImAM iMdrasamAna e zreNikarAjA manamAM A pramANe vicAra karavA lAgya:-"aho! mahAmehane karanAra ane vizvane vismaya pamADanAra A mahotsavanA mehane manamAMthI dUra karIne A mahAtmA sarvajJanA dharmamAM A pramANe pitAnI vizuddha buddhine dhAraNa kare che. kharekhara! jinaMdra pUjAmAM bhAvita manavALA ane suMdara AcAravALA evA A puNyAtmAe mArA Adezane, nagarane ane A sakala gRhane pavitra karyo che. AvA prakAranA ghaNu purUSe je mArA nagaramAM hoya, to A mArUM samagra rAjya, saphala thAya." A pramANe pitAnA manamAM bhAvanA bhAvIne pachI narAdhIza pragaTa rIte zeThane kahevA lAgya:-"he zeTha ! tuM dhanya che, tuM kRtakRtya che ane tAreja janma lAdhya che. kAraNa ke jagatane eka pramAdanuM sthAna e A mahotsava cAlu chatAM tuM dharmakarmamAMja AdarabhAva dharAve che. pramAdathI parAdhIna thayela prANI AvA sAMsArika mahotsavamAM prAyaH vizeSatAthI dharmavimukha thAya che. tyAM sudhI vrata rahe che, tyAMsudhI kiyA ane niyamanuM haiyuM paNa tyAM sudhI ja che, ke jyAM sudhI prANIone sAMsArika kAryane prasaMga AvatA nathI. mArA A samagra sAmrAjyamAM tAre lIdheja vizeSatA che. mATe sarva prakAranI sAmagrIthI niHzaMka thaIne pUjanavratane Acara. tArI strIo paNa he mahAbhAga! tArI sAthe ghera rahIne jinapUjAnA mahotsavane adhikatAthI dIpAve. tArI anumaMdanA karavAthI mane paNa tevA pavitra Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-arvadAsa zeThanI kathA. puNyane lAbha maLe. kAraNa ke kartA ane sahAyaka e baMnene zAstramAM sarakhuM phaLa kahela che." A pramANe kahIne rAjAe te maNisthAla tene pAcho . kAraNa ke mahApurUSo dharmakAryamAM keIne vighabhUta thatA nathI. pachI rAjAe pitAnI atizaya prasannatA dekhADIne zeThane sanmAnapUrvaka tata visarjana karyo. pachI ghera AvIne vanamAM javAne IcchatI evI pitAnI strIene bhagavaMtanI arcA karavAnI IcchAthI aTakAvIne pitAnA pari. vAra sAthe snAnAdika kriyA karIne zreSThIe sarvane Azcarya upajAve tevo snAtra mahotsava karyo. kapUra, agarU vigere dhUpanI dhUmalaharIthI jene madhyabhAga vyApta che evA jinagRhamAM te zrAvakavartha arhadAsa zeTha je vakhate snAtretsava karato hato, te vakhate keTalAka zrAvake zraddhApUrvaka duritane nAza karanAra evuM nATya karavA lAgyA, keTalAka ati AdarabhAvathI sudhA samAna eka madhura evI gItakaLA karavA lAgyA, te vakhate keTalAka bhagavaMtanI pAse aneka prakAranA vAchatra vagADavA lAgyA, keTalAka bhAvika jinapratimAnI aSTaprakArI pUjA karavA lAgyA, keTalAka vicakSaNa zrAvake pratimAne caMdananA dravano lepa karavA lAgyA ane keTalAka akhaMDAkSatathI sAkSAt aSTamaMgala racavA lAgyA. pachI sarva cetyenI paripATIpUrvaka samagra jinavaronI vidhipUrvaka pUjA karatAM zreSThIe te divasa saphaLa karyo. pachI rAtrie potAnA gRhacaityamAM iMdranI jema bhaktibhAjana thaI vidhipUrvaka pUjA racIne caturaziromaNi eve te zeTha potAnA AtmAne nirmaLa karavA saMgItapUjA karavA puna: AnaMdathI vAdya vagADavA lAgyA. te vakhate pragaTa bhAvavALI evI zeThanI AThe pativratA strIo AdarapUrvaka divyagIta, nRtyAdika karavA lAgI. have te vakhate nagaranI badhI lalanAo udyAnamAM potAnI I. cchA pramANe vidapUrvaka utsavanI kIDA karI rahI che. evA avasa2mAM rAjAe jAgrata thaI chaDIdAra mAraphate maMtrIne bolAvIne kIDAvaza thaIne teNe A pramANe kahyuM -"he maMtrIzvara ! je lIlA vanamAM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 27 atyAre lalanA lIlApUrvaka vilAsa karI rahI che, tyAM vinAdane mATe ApaNe jaie. potAnI marajI mujama AnaMdathI lIlA karatI lalanA atyAre eka kSaNavAramAMja yAgInA manarUpa mRgane paNa AkaSI le tema che. kahyuM che keH-- "mumateina gItena, yuvatInAM 7 hIyA / t mano na bhidyate yasya sa yogI hyathavA pazuH " // 1 // subhASita sa MgIta ane yuvatIonI lIlAthI jenu mana na bhedAya, te ceAgI che athavA teA pazu che. " nirbhaya ane nItinipuNa evA abhayakumAra maMtrIzvare rAjAnuM kathana sAMbhaLIne A pramANe nivedana karyuM:--" he prabhu ! atyAre vanamAM strIe krIDA kare che, mATe tyAM javAthI lagabhaga samagra prajAnI sAthe dura virAdha thaze. jema baLavAn dAvAnaLa vananA nAza kare che, tema ghaNAenI sAthe virAdha karatAM rAjyabhraSTatA thavA sabhava che. kahyu che ke:~ - "vartamane virodhanya, Turnayo hi mAnanaH / raMtatti nAjeMdra, makSayaMti vijitrAH " || 2 || ' na ghaNA mANasAnI sAthe virodha na karavA. kAraNa ke mahAjana duya hAya che. ghaNI kIDIe sAthe maLI jAgatA sarpanuM paNu bhakSaNa karI jAya che. " A pramANe maMtrInA vacanapara dhyAna na ApatAM atizaya gathI eka parvata samAna evA magadhezvara avajJApUrvaka A pramANe kahevA lAgyA: huM matrIza ! samagra zatruono lAkhA zAkhAone ukheDI nAkhavAthI jenA pratApa bahu vadhatA jAya che evA samRddha huM rAjA jo krodhAyamAna thAuM, te tee bicArA zu karI zakavAnA hatA ? A pramANe rAjAnI vANI sAMbhaLIne pramANika evA maMtrIzvara nyAyamArganA prakAza karavAvALI vANI vistAravA ( kahevA ) lAgyA:- vasudhAdhava ! pratyeka prANI kadAca asama hAya, paNa tRNanA samudAyanI jema ghaNA mANasAnA samudAya dR ya thai paDe che. kahyuM che ke: ,, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 samyaka kaumudI-suyodhanarAjAnI kathA. "bahUnAmasamarthAnAM, samudAyo hi durjayaH / varAchatA jhu te nAkAbaMdhanama" I II bahu asamartha mANasone paNa samudAya maLe, te te durjaya thaI paDe che. ghaNA tRNathI banAvelI deraDI hAthIne paNa bAMdhI mUke che." vaLI he parAdhIza ! jyAre mANasanuM bhAgya pharI jAya, tyAre tene samudAyanI sAthe vidhi karavAnI mati utpanna thAya che. mane hAjananI sAthe virodha karavAthI rAjAne paNa rAjyabhraSTa thavuM paDe che. A saMbaMdhamAM hebhUpa! eka suyodhana rAjAnI kathA che te sAMbhaLe - sudhana rAjAnI kathA. bharatakSetramAM hastinAgapura nAmanA nagaramAM prajAnuM rakSaNa karavAmAM kuzala e suyodhana nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene kamaLanA jevA nirmaLa rUpa ane bhAvALI, kamaLanA jevA mukhavALI, prANanI mAphaka priya ane aMtaHpuramAM agresara evI kamalA nAmanI prANapriyA hatI. temane saMpattinuM eka pAtra ane pite bahu laghu chatAM adhika tejathI ratnanI mAphaka lAdhya e guNapAla nAme putra hato. rAjakArya karavAmAM svataMtra, balavAna, zatruone tAbe karavAmAM kuzaLa ane satyabhAmA (pratibhA tathA lakSmI) thI samanvita evo purUSottama nAme tene maMtrIza hate. sadAcArI, vipula udayavALo, zAMtikarma karavAmAM premI ane rAjAnuM hita karanAra evo kapila nAmane tene purohita hate. baliSTha, pracaMDa ane lekamAM rahelo taskaradhvani jenAthI trAsa pAmIne zAstramAM chupAI gaye e yamadaMDa nAme tene koTavALa hate. atizaya nyAyayukata ane eka pitAnI chatrachAyAtaLe rAjya karatAM atizaya bhAgyavaMta e te rAjA bahu sukha anubhavavA lAgyA. eka divasa te sabhAmaMDapane zaNagArIne beThA hatA tevAmAM pracchannacArI evA carapurUSoe AvIne A pramANe araja karI:"he deva! madonmatta hAthI jema vanane upadrava kare, tema pavitra Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. pradezavALA tamArA dezane zatrurAjA upadrava kare che. te vibhe! tame sukhasAgaramAM magna thaI dezanA bhaMgane ane prajAnI pIDAne kadI vicAra karatA nathI, te bilakula yukta nathI. deha, geha, rUpa ke lIlAthI rAjA bhate nathI, paNa kevala prajAnuM rakSaNa karavAthI ja te zobhe che. je rAjA eka bhAgIdAranI mAphaka prajA pAsethI dhana laIne pite sukhe suve che, sukhe bhega bhegave che ane lIlApUrvaka sukhe kIDA kare che, te rAjA nirlaja samaja. je pote teja rahita thaI dezanA bhaMgane ane prajAnA upadravane joyA kare che, te rAjAne rairava-naraka zivAya bIjuM sthAna maLatuM nathI." A pramANe te caranAM vacane sAMbhaLIne rAjA matkaTa thaIne belya:-"he cara! jyAMsudhI AlasyanI nidrAthI mArA parAkramane pracchanna karI beThe chuM, tyAM sudhI hariNa jevA e zatruo svecchAthI pharyA kare che, paNa siMhanI mAphaka huM jyAre kupita thaIza, tyAre e bicArA zuM mAtra che?"kahyuM che ke - " tAvatsvairamamI caraMtu hariNAH svacchaMdasaMcAriNo, nidrAmudritalocano mRgapativid guhAM sevte| .. unnidrasya vidhUtakezarasaTAbhArasya nirgacchato, nA cotrArtha te vivAM maLelI viza" ? | "jyAMsudhI nidrAthI locana baMdha karIne mRgapati guphAmAM sUta che, tyAM sudhI svacchaMdacArI haraNe bhale potAnI marajI pramANe pharyA kare, paNa jyAre te AMkha ughADaze, pitAnI kezarasAnA samUhane pharakAvaze ane ghera garjanA karaze, tyAre te nAda sAMbhaLatAMja te bicArAM haraNonI buddhi haNAI jaze ane bhAgatAM temane dizAo paNa lAMbI thaI paDaze." A pramANe kahIne te carapurUSone pAritoSika ApyuM. pachI ugrasaMgrAmamAM paNa nipuNa evA subhaTane rAjA A pramANe kahevA lAge -"he vIre! jemanA baMne pakSa vizuddha che evA ane guNazAlI evA tamane atyAre jayazrI varavAno samaya che, ane eTalA mATe niSkapaTabhAvathI rAjyalamIne sArI rIte vyaya karIne kuLakramathI AvelA evA tamane huM ATa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. lI uMcI hadasudhI lAvye chuM. lakSmInA nidhAnarUpa evA saMgrAmavidhi mATe je je vastunI jarUra paDe, te te vastu prayatnapUrvaka lAvIne tame sajaja thaI jAo. je subhaTa rAjAnI sAthe vilAsa karIne saMgrAmamAM ADuM mukha kare che, te svarge gayelA potAnA sAta pUrva jene nIce paDe che.kahyuM che ke - "zItabhItAzca ye viprA, raNabhItAzca ksstriyaaH| tena pApena lipye'haM, yana hanyAM jayadratham" // 1 // je huM jayadrathane vadha na karuM, te zItathI DaratA brAhmaNone ane raNathI DaratA kSatriyane je pApa lAge, te pApathI huM lisa thAuM." A pramANe raNakarmane mATe subhaTane pAchuM caDAvIne verIne vijaya karavA rAjA badhI sAmagrI taiyAra karAvavA lAgyuM. te vakhate zAMti karma karate purehita rAjamaMdire divya astra, gaja ane azva saMbaMdhI pUjananA utsa karavA lAgyuM. vizvanI upazAMtine mATe subhaTe pAtrone dAna devA lAgyA ane vividha rIte devatAonuM arcana karavA lAgyA. sarvajana gurUonI pUjA karavA lAgyA ane vaDIlene mAna devA lAgyA, tathA suvarNanA dAnathI baMdilokone, cAraNAne ane yAcakone saMtuSTa karavA lAgyA. kareDe sonAmahoro ApatAM paNa na mAnatI evI pitAnI priyAone subhaTe mAtra page praNAma karavAthI ja zAMta karavA lAgyA. vairInI sAthe laDavAne rAjAe paNa ekahajAra hAthI ane sAtahajAra ane sajja karAvyA. A pramANe saMgrAmane mATe badhI sAmagrI taiyAra karIne javAne IcchatA evA bhUpAle durgapAlane bolAvIne A pramANe kahyuM -"bhe bhadra! tamAre kALajIpUrvaka prajAnuM rakSaNa karavuM, temaja killAnuM rakSaNa karavAmAM paNa barAbara sAvadhAna rahevuM. jayalakSmIne hAtha karIne jyAMsudhI huM ghera AvuM, tyAMsudhI meTAM rAjakAryo ane bIjA paNa ka rtavya tamAre banAvavA." A pramANe durgapAlane samajAvIne mahIpAle caturaMgabalathI pracaMDa banIne jyayAtrAne mATe te nagaramAMthI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 21 prayANa karyuM. te divasathI mAMDIne bahuja kAlajIpUrvaka rakSaNa karI lekene AnaMda ApanAra evA te durgapAle sahu koIne sukhI sukhI karI dIdhA, eTaluM ja nahi paNa teNe rAjAnA putra vigerene paNa thoDA vakhatamAM prasanna karI dIdhA ane nagaranA meTA zreSThIone teNe madhura bhASaNathI potAne vaza karI lIdhA. have je sArI mativALo mithyAtvane dUra karI jema samyakatva pAme, tema zatruvane jaya karI temanA dezamAM potAnI AjJA pravajIMvI lakSmInA saMgamathI adhika dedIpyamAna e te rAjA keTaleka divase jyAM pagale pagale utsava thaI rahyA che evI pitAnI te rAjadhAnImAM AvyuM. te vakhate AnaMdane dhAraNa karI vividha bheTaNa sahita nagaranA badhA loke rAjAnI sanmukha gayA. tyAM bheMTaNuM AgaLa mUkIne vinayapUrvaka teo rAjAnA Apattine daLanArA evA caraNe namyA. eTale AnaMdapUrvaka rAjAe temane yAcita sanmAna daI A pramANe pUchyuM:-"he mahAjane! tame badhA kuzaLa cho?" A sAMbhaLI teo bolyA ke -"svAmin! nyAyanA mahAsAgare tulya evA durgapAlanI kRpAthI ame atyAre bahuja sukhI chIe." A pramANe temanuM kathana sAMbhaLI rAjA manamAM vicAra karavA lAgyo ke - "A lekanI kahevAmAM bhUla thaI che ke mArA samajavA phera thaye?" pachI tAMbUla devarAvIne cheDe vakhata vyatIta karIne pharI rAjAe temane pUchyuM, eTale teoe pUrva pramANeja javAba Apyo. AthI rAjAnA aMtaramAM kepa pragaTyo, paNa bhasmathI AcchAdita analanI jema bahArathI tApa na dekhADatAM mahAjanene teNe visarjana kya. pachI vAjItranA niSathI dizAone zabdamaya banAvatA evA rAjAe uMce laTakAvela patAkAothI abhuta lAgatI evI pitAnI nagarIne alakRta karI. pachI tyArathI rAjAne manamAM A pramANe ciMtA thavA lAgI ke --"aho! eNe nagaranA badhA lekene vaza karI lIdhA che. mATe e nizcaya duSTa ane rAjyadrohI che." nItizAstramAM kahyuM che ke - adhika guNavALA sevakapara rAjAo prAya: droha kare che. mATe kaI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phara samyakatva kaumudI-sudhana rAjAnI thA. paNa upAyathI mAre ene nigraha karavo. je ema nahi karIza, te mArI rAjyalakSamIne mUlathI nAza thaze."kahyuM che ke - " niyogihastApitarAjyabhArAstiSThaMti ye svairvihaarsaaraaH| biDAlahastArpitadugdhapUrAH, svapaMti te mUDhadhiyaH kSitIMdrAH" // 1 // jeo sevakanA hAthamAM rAjyabhAra ApIne pite yatheSTa vilAsa karatA vicare che, te rAjAo bilADAnA hAthamAM dUdha ApIne suI janAranA jevA mUkha che." A pramANe vicAra karatAM tenuM chaLa meLavavAnI IcchAthI rAjAe ghaNo vakhata gALe, paNa te hakIkata teNe kadI keInI pAse paNa jaNAvI nahi. kahyuM che ke - rArthanA karatA, de caritAra jA vaivane vApamAna 2, patimAna bAta" II artha-dhanano nAza, manane tApa, gharanA durAcAra, vaMcana ane apamAna-eTalI bAbata matimAne keInI pAse prakAzavI nahi." have kaI divase igitAkAra jANavAmAM vicakSaNa evA te keTavALe te vAta jANIne potAnA manamAM vicAra karyo ke -"aho! janmathI mAMDIne rAjAnAM moTAM meTAM kAryo karyA, tathApi te potAnuM duSTapaNuM mUkato nathI. kadAca seMkaDe mahattvanAM kAryo karI batAvI rAjAne prasanna karyo hoya, te paNa te yamanI jema kadI saijapa bhaja nathI." kahyuM che ke - " kAke zaucaM dyUtakAreSu satyaM, sarpa zAMtiH strISu kAmopazAMtiH / klIve dhairya madyape tattvaciMtA, rAjA mitraM kena dRSTaM zrutaM vaa"||1|| kAgaDAmAM zaica, jugArImAM satya, sarSamAM kSamA, strIomAM kAme pazAMti, napuMsakamAM pairya, dArUDIyAmAM tattvane vicAra ane rAjAmAM mitratA-ATalI bAbate kadI keInA jovAmAM ke sAMbhaLavAmAM AvI che?" A pramANe keTaleka vakhata gayA pachI rAjAe saciva ane purehitane bolAvIne pitAne abhiprAya jaNAvyuM. te Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. vAta paNa daivaye temaNe rAjAnI marajI mujaba kabUla rAkhI. kAraNa ke lokamAM paNa evI purAtana kahevata sAMbhaLavAmAM Ave che ke - " tAdRzI jAyate buddhi-vyavasAyAzca tAdRzAH / sahAyAtAdazA zeyA, yAdazI vitavyatA" | 2 | "jevI bhavitavyatA hoya tevI buddhi utpanna thAya che, tevA prakArane udyama karavAnI marajI thAya che ane sahAyake paNa tevAja prakAranA maLe che." eka divase te traNee sAthe kapaTathI keIka IlAja zedhIne rAtre rAjAnA bhaMDAramAM corI karI. bhaMDAramAM je sArI sArI vastuo hatI, te guNarIte bIjA gharamAM rAkhI mUkI. pachI chAnI rIte jatAM jatAM temanA pApakarmanA ge rAjAnI be mejaDI, maMtrInI potAnA nAmavALI mudrikA ane purohitanI jaI tyAMja bhUlathI rahI gaI. pachI prAta:kAle kapaTanA eka sthAnarUpa evA rAjAe durgapAlane belAvIne atireSa batAvIne A pramANe kahyuM:-"re duSTa ! mArA prasAdathI tuM keTavAlanI padavI bhegave che, chatAM leka ke rAjakuLanI barAbara saMbhALa karatA nathI. Aje mArA bhaMDAramAMthI keIka cora saMpattimAMthI sArabhUta vastuo corI gayA che, mATe cera sahita te vastuo satvara lAvIne mArI pAse hAjara kara. je tema nahi bane to tane corane egya zikSA karIza." A pramANe rAjAno hukama uThAvIne yamadaMDa keTalAka mANaso sAthe keTalAmAM khAtara jevAne gaye, teTalAmAM bhAgyege tyAM khAtaranA mukha AgaLa rAjA, pradhAna vigerenI pAdukA ane mudrikA vigere tenA jevAmAM AvI. pachI te vastuo laIne ane rAjA vigerene cera samajIne manamAM atizaya kheda pAmI vicAra karavA lAge -"aho! jyAre nyAyanA bhaMDAra evA rAjAe pote pradhAna vigerenI sAthe potAnA khajAnAnI corI karI che, te ahIM kaMIka moTuM kAraNa hovuM joIe. prAya: bhAgyanA viparyayathIja meTAene AvI ceSTA sUje che. jyAM rAjA pote cora Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhanarAjAnI kathA. che ane pradhAna vigere tenA madadagAra che, to e svarUpa mAre kenI pAse nivedana karavuM. pachI kelAhala sAMbhaLIne samagra mahAjana teja vakhate rAjamaMdiranA dvAra AgaLa AvyuM. eTale kepanA ATepathI rakata thaIne rAjAe te badhe vRttAMta vinayathI namra evA mahAjanane kahI saMbhaLAvyuM, pachI rAjAnI AjJAthI te khAtaranuM sthAna joIne vismaya pAmatA mahAjane rAjAne namaskAra karIne A pramANe vijJapti karI:-"he rAjana ! AsurIbhAva (kepa)ne tyAga karIne coranI tapAsa karavA mATe durgapAlane sAta divasanI avadhi Ape. he mahIpata! sAta divasamAM je e samasta vastuo ane corane pakaDI na Ape, te te pachI kAyAkAryane vicAra karIne tamAre ene zikSA (daMDa) karavI." A pramANe mahAjananuM vacana rAjAe mahAkaTe kabUla rAkhyuM. e rIte saMbaMdha karIne ane bhUpatine namIne nagaravAsIo yamadaMDanI sAthe pitAne ghera gayA. tyArapachI durgapALe parNarAjasuta ane maMtrIputra vigerene khAtarane samasta vRttAMta yuktithI jaNAvyuM, eTale teo kahevA lAgyA ke -"he yamadaMDa! tamAre keIpaNa prakAranI dhAstI karavI nahi. kAraNa ke ame satya pakSanuM sthApana karanArA chIe. rAjAnA pakSanuM ke tamArA pakSanuM je yukta satya haze, teja karazuM. kAraNa ke nyAyaniSTha ane guNazreSTha evA tame bahuja bArIkAIthI prajAnuM rakSaNa karatA hovAthI A nagaramAM kadApi cerInuM nAma paNa na hatuM. atyAre tamArA ke rAjAnA bhedathI nagaranA rAjabhaMDAramAM cAra pracAra thaye, mATe guNa, dezanI barAbara parIkSA karIne ame te rAjAnI samakSa paNa nyAyamArganuM ja pratipAdana karazuM." A pramANe temanA vacanAmRtanuM pAna karIne te saMtuSTa thaIne belyA:- ApanA prasAdathI mAre sAruM ja thaze." have pote badhuM jANe che, chatAM dhUrtatA dekhADato e keTavAla nagaramAM ceranI tapAsa karavA lAge. pachI pahele divase prabhAte rAjasabhAmAM AvIne te keTavALe jeTalAmAM praNAma karyo, teTalAmAM rAjA kahevA lAgyA-"re duSTamati! Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara 35 duSTa ane krUra e te cera kyAM tArA jovAmAM AvyuM?" teNe kupita thayelA rAjAne A pramANe jaNAvyuM: "he svAmina! nagaramAM tamAma ThekANe meM tapAsa karyo, paraMtu zuddha dharmanA praNetAnI jema te kyAM paNa mArA jevAmAM AvyuM nahi." A sAMbhaLI rAjAe te durga. pAla sevakane A pramANe kahyuM:-"jyAre corane patto na maLe, te ATalo badho vakhata te nirarthaka kyAM gALe?" teNe kahyuM -"he mahAdeva! rastAmAM eka kathAkAra, sAMbhaLatAM AnaMda upajAve tevI kathA kahetA hatA, he vipulAdhipa! te vAta sAMbhaLatAM mane ATale vakhata lAge. kAraNa ke kathArasa e prAya: sarva rasane avadhi kahela che." AthI rAjAe hasatAM hasatAM kahyuM - "je kathA sAMbhaLatAM tuM pitAnuM maraNa paNa bhUlI gaye, te kathA tuM atyAre svastha thaIne mArI pAse kahe." A pramANe rAjAne Adeza thatAM te prasanna thaIne sabhAsadene priya evI te kathA A pramANe kahevA lAgyA:- rAjahaMsanI kathA. udvega vinAnA pRthvInA eka bhAgamAM meTA purUSenuM jANe ghara heya, tema sarva prANIone upakAra karanAruM evuM eka vana che. je vanamAM samagra janone abhISTa evI sarva RtunA phaLanI samRddhithI vRkSe pitAnA kulInapaNAne kRtArtha karI rahyA che. grAmya lekenI jema nAnA prakAranA pakSIo jyAM sarvatra yatheSTa bhakSaNa, pAna ane vilAsa karI rahyA che. jyAM tApaso potAne vinItAkAra darzAvI pANImAM snAna karatAM paNa pitAnA vetasAcara (netaranA jevI namratA) ne prAya: kadI tyAga karatA nathI, jyAM vinayathI ujavala thayelA evA munie prANIo paranA pratibhAvathI tApa ane tRSAne dUra karanArI evI dharmopadezarUpa piyuSaprathA (paraba) nuM sArI rIte rakSaNa kare che. tyAM rAjahaMsanI zreNIthI zobhAyamAna, zramane dUra karanAra ane pANIthI bhareluM evuM eka pavitra sarovara hatuM. te sarevaranI najIka pennata chatAM phaLauravanI saMpattithI adhika namI gayeluM evuM sAla nAmanuM eka vizAla vRkSa hatuM. je sadA namra Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. rahIne ja mANasone nirvizeSa phaLa ApavAthI kaMIka uttama janonI upamAne pAmyuM hatuM. te vRkSa upara potAnA putra, kalatrAdi kuTuMbathI magarUra manavALA evA seMkaDo rAjahaMsa vAsa karIne rahyA hatA. sugaMdhathI manamAM mudita thanArA (zreSTha AgamathI uMcA manavALA,) kaviomAM prasiddha kAMtivALA (vistRta aMtara prabhAvALA,) sArI gativALA (sanmArga gAmI) ane jeo vivekavaMta che, teo sarvatra prakhyAta kema na thAya? eka divase sarva pakSIomAM vRddha evA eka rAjahaMse vRkSanA mULamAM utpanna thayela eka latAnA navA aMkurane joIne hitabuddhithI tarUNa haMsane kahyuM-je AgAmI kAlano vicAra karo, eja vRddhamAM vRddhatva che."--"he vatsa ! A latAne aMkura bhaviSyamAM tamene anarthakatta thaze, mATe atyAre e alpaprayAse susAdhya chevAthI satvara tene ukheDI nAkho. je atyAre tame tenI upekSA karaze, te bhaviSyamAM tame badhAne e duHkhanuM kAraNa thaze. nItizAstramAM kahyuM che ke -"vairI, vyAdhi ane viSAkurane AdithI ja ucacheda karI nAkha." A pramANe te vRddhanuM kathana sAMbhaLIne vizva evA tarUNa hiMsAe kahyuM:-"aho tame vRddha thayA chatAM hajI mRtyuthI bhaya pAme cho. he vRddha ! akasmAt bhayanI amAre zAmATe kALajI rAkhakhavI? kAraNa ke bhaviSyamAM zuM thaze, te keNuM jANe che?" A rItanuM temanuM vacana sAMbhaLIne vRddha rAjahaMse vicAra karyo ke - aho vananA unmAdathI matta ane mahAmUrkha banI gayelA evA A tarUNa haMsa guNakArI e mAre hitepadeza mAnatAja nathI; eTaluM ja nahi paNa ulaTA krodhe bharAya che. kahyuM che ke - pA saMskRti para, tamArAnA vilUnanAsikasyeva, vizuddhAdarzadarzanam // 1 // jenI nAsikA chedAI gaI hoya evA mANasane vizuddha ArasI batAvavAthI jema te gusse bharAya che, tema sAmAnya (ayogya) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 37 janane sanmArgane upadeza ApavA jatAM prAyaH tene kepanuM kAraNa thAya che." atyAre eo kadAca nahi mAne paNa jyAre buruM phaLa maLaze, tyAre samaja AvI jaze." A pramANe bolI te vRddha rAjahaMsa vicAra karato kaI bIjA vRkSa para mUMge besI rahyo. vakhata jatAM pakSIonA kSINa thayelA bhAgyane telatAMkura vadhIne vRkSa upara phelAI gaye. ekadA keI adhama zikArIe potAnA duSTa abhiprAyathI te latAmaMDapane AdhAre caDIne tyAM jALa mAMDI. have te haMsa pRthvIpITha para svaccheda rIte pharI pharIne vizrAma levAne mATe sAMje puna: te vRkSa para AvyA. viveka vinAnA hRdayavALA ja jema strIonA aMga upara paDe, tema kapaTajALanI khabara na hovAthI teo tarata tyAM sapaDAI gayA. pachI pAzathI paravaza thayelA ane pakAra karatA evA te sarvene eka bAju paranA vRkSa para beThelA te vRddha rAjahaMse kahyuM -"he vatsa ! ala vinAnA evA tamane atyAre mati AvI, paNa je pUrve mAre hitepadeza mAnya heta, te A vakhata na Avata. kahyuM che ke - " varaM buddhina sA vidyA, vidyAto buddhiruttamA / buddhihInA vinazyati, yathA te siMhakArakAH" // 1 // "vidyA karatAM buddhi hamezAM uttama gaNAya che. buddhihIna mAsene te siMha banAvanArAonI jema vinAza pAmavAne vakhata Ave che." svaceSTitane dhikkAratA evA teo gadgadasvare A pramANe kahevA lAgyA-"he tAta! have prasanna thaIne amane jIvavAne upAya batAve." A sAMbhaLI te dayALu ane caturaziromaNi e te vRddha rAjahaMsa :-"he vatsa! prajanane vinAza thatAM upAya bahu durlabha hoya che. kahyuM che ke - "ajJAnabhAvAdathavA pramAdAdupekSaNAd vyatyayabhAji kArye / puMsaHprayAso viphalaH samasto, gatodake kaH khalu setubaMdhaH // 1 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. ~ ajJAnabhAvathI, pramAdathI ke upekSAthI kAryane vinAza thatAM pANu gayA pachI pALa bAMdhavAnI jema mANasane samasta prayAsa viphala thAya che." tathApi tame tamArA zarIranA sAMdhAo zithila karI mRtanI jema paDyA rahe. nahi to e vyAdha tamArUM gaLuM maraDI nAkhaze." te bicArAoe tenA kahyA pramANe karyuM. kAraNa ke mUrkha leke te hAryA pachI ja mAne che. have prAta:kAle temane levAne mATe te zikArI tyAM AvyuM, ane ceSTArahita evA te rAjahaMsone mRtavata jANIne te mUhAtmAe paNa temane vRkSanI nIce lAvIne mUkyA. pachI jeTalAmAM teNe jamInapara temane mUkyA, teTalAmAM te sarve vRdvanA kahyA pramANe uDIne cAre dizAomAM cAlyA gayA, eTale te vyAdha paNa nirAza thaIne potAne ghera cAlyA gaye. kAraNa ke pApIenA prAya: saMpUrNa manoratha thatA nathI. pachI pramodathI madhura - dhura bolatA evA te pakSIo vRddha rAjahaMsanA caraNakamaLane praNAma karIne A pramANe kahevA lAgyA:-"he vile ! ApanA prasAdarUpa pIyUSanI akhaMDadhArAnA abhiSekathI ame bhuvanamAM vallabha evuM jIvana pAmyA. aho ! mahaiSadharasanI jema zarUAtamAM vRddhapadeza kaTutAyukta lAge che, paNa pariNAme te te zItala hoya che. atyaMta svAdu ane zIta tathA sudhAsamAna evA vRddhapadezanuM je sujJa mANase AdarapUrvaka pAna (zravaNa) kare che, teo caMdraguptarAjAnI jema rAjya, jIvita ane samRddhinAM sukho satvara prApta karI zake che. kahyuM che ke - " vRddhavAkyaM sadA kArya, prAjJaizca guNazAlibhiH / / para haMtAna ne vadvAna, vAyena movitAna" zA prAsajana ane guNIjanoe sadA vRddhanA kahyA pramANe karavuM. juo, vanamAM baMdhAI gayelA haMse vRddhavAkayathI mukta thayA." pachI svecchAe AnaMda karanArA ane vRddhApadeza pALavAmAM niSThAvALA evA te haMse te vakhate A pramANe ekaleka belyA: "vibhe ANAma evA nI akhaMDadhArA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara 39 " dIrghakAlaM sthitA yasmin , pAdape nirupadrave / mUlAdevodgatA vallI, zaraNAdbhayamAgatam " // 1 // "upadravarahita je vRkSamAM lAMbA vakhata sudhI rahyA, tyAM mULa mAMthIja latA ugI vistAra pAmI, tethI amane zaraNathI bhaya prApta thayuM." "kArya mULathI ja vinaSTa thayuM che, e rIte durgapAle pitAne abhiprAya sUcita karyo, paraMtu rAjA te samajI na zake." A pramANe kathA kahIne te pitAne ghera gayo ane rAjA paNa teja duSTa abhiprAyane manamAM kAyama rAkhI aMtaHpuramAM cAlyo gaye. pachI bIje divase zreyane IcchatA evA mahIpatie devapUjA, dayA, dAna ane parameSThIjApa vigere yAcita prAta:karma karIne ane aneka kImatI zaMgAranI racanAthI zarIrane vibhUSita karIne rAjasabhAne alaMkRta karI. te vakhate samasta rAjavage paNa potAnI abhISTa siddhine mATe devanI jema rAjAne praNAma karI prasanna karyo. pachI yamadaMDa koTavAle vadhAre kAlakSepa karI, nAvika jema sarispatine name tema tyAM AvIne nanAthane praNAma karyA, eTale rAjAe tene pUchayuM ke-"are!te taskara kyAM tArA jevAmAM Avyo ke nahi ?" javAbamAM teNe jaNa vyuM ke he prabho ! meM bahu tapAsa karI, paNa te kyAMya mArA jevAmAM AvyuM nahi." rAjAe kahyuM ke -"to pachI tAre ATalo badho kAlakSepa zAne thaye?" te be -eka kuMbhAra kathA kahetA hatA, te sAMbhaLatAM vilaMba thaye." naranAtha bolyA - are ! je kathA sAMbhaLatAM tuM duraMta evA maraNanA bhayane paNa bhUlI gaye, te kathA atyAre mane kahI batAva." A pramANe rAjAne Adeza thatAM sabhAjana nanA dilane kheMcate e durgapAla A pramANe kathA kahevA lAgya: kuMbhakAranI kathA. "Aja nagaramAM yatiyazasvI ane vividha vijJAnamAM vicakSaNa e pAlhaNa nAmane kuMbhakAra che. sarva AzramanuM poSaNa karanAra ane varNamAM adhika (nAmamAM cAra varNo) hevAthI rAjAo ane Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. munio karatAM paNa e prajApatipaNAthI zA mATe prazasya na thAya? - te pitAnI AjIvikAne mATe nagaranI pAsenI ekaja mATInI khA NamAMthI mRttikA lAvI lAvIne niraMtara suzobhita bhAjane banAvIne madhura belanAra e te vividha vastuone badale te vece che. ekadA zamarUpa jaLanA sAgara ane jJAnavaMta tathA kiyAvaMtamAM zreSTha evA keI sAdhu sAyaMkALe nivAsane mATe tene ghera AvyA. vinayathI temane namaskAra karIne zubha bhAvathI sevA karatAM te kuMbhakAre temane puNyapApanuM svarUpa pUchayuM, eTale karUNArUpa kSIranA sAgara evA te mane harSi tene kahevA lAgyA ke -"he bhadra! A tArI jijJAsA A sannasiddhipaNAne sUcavanArI che. ajJAna kaSTathI kriyAnuSThAna karavAmAM tatpara ane sArAsArane vicAra karavAmAM jaDabuddhivALA evA prAzuo dharmanA nAme adharmanuMja sevana kare che. kahyuM che ke - " dharmArtha klizyate loko, na ca dharma parIkSate / kRSNaM nIlaM sitaM raktaM, kIdRzaM dharmalakSaNam " // 1 // dharmane arthe leka kaleza sahana kare che, paNa dharmanuM lakSaNa kRSNa, nIla, *veta ke rakta, kevuM hoya che ? tenI keI tapAsa karatA nathI." kaIka vedene pramANa mAne che, keIka Izvarane jagatkartA mAne che, keIka snAna karavAmAM dharma samaje che, keIka jAtivAdanA abhimAnane utkRSTa mAne che ane keIka pApano nAza karavAne saMtApa ane AraMbhane mukhya mAne che-jyAM jJAnane pradhvaMsa thaI gaye che evI jaDatAnA e pAMca aMgo che. jeo vadhane dharma, jaLane tIrtha, ge-gAyane namaskAra karavA gya, grahasthane gurU, agnine deva ane kAkapakSIne pAtra mAne che, teonI sAthe paricaya kare zA kAmane? je dharmane saMbhava ahiMsAthIja che, te hiMsAthI kema saMbhave? kAraNa ke pANIthI utpanna thatA pagho, agnithI kadI utpanna thatA nathI. vedanA maMtroccArapUrvaka yajJamAM homelA jaMtuo je svarge jatA hoya, te svarganI IcchAvALA evA ISTa mAtapitAdi Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - bhASAMtara. . . kanuM yajJa zA mATe nathI karatA? keTalAka nirdaya leke nirjIva evA parvatane name che ane jIvatA prANIone vadha kare che. vaLI temAM keTalAka te davAgni devAmAM paNa puNya mAne che. temAM abhaNa leke te dUra raho, paNa vividha zAne jANanArAo paNa madAMdhanI jema vicAra vinAnI pravRtti kare che. tyAM udaMbara ane uddakhaLa vigerene devanI jema mAne che ane prathama piMDa ApavAne kAgaDAomAM pAtratA mAne che. jeo punaH punaH strIonI kukSimAM paravazapaNe utpanna thAya che, tevA devatAothI je ajJajane mekSapadanI IcchA rAkhe che. jemane strI, dhana, dhAnyAdi parigraha che, teo gurU thaIne ghaNAone bhavathI tAravA mATe prayatna kare che. kahyuM che ke - baMdha thA vita: tha yatra rai- stasya svarUpamavidannapi tena yAti / . . tadvayadi pravarivarti vicAravaMdhyaM, .. sallocanopi tadasau khalu daivadoSaH " // 1 // ... "jema mArgamAM AMdhaLe dhUtArAone bheTe ane temanA svarUpane jANyA sivAya teo laI jAya tyAM jAya che, tema sArA lecanavALa chatAM je vicAra vinA pravartana kare, te kharekhara! tyAM daivane ja deSa che." jyAM bilakula adharma che, yA te jyAM svalpa dharma che, jyAM bahu dharma ane alpa pApa che ane jyAM bilakula zuddha dharma che-e cAra prakAranuM anuSThAna kahela che. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha-e pAMca sarva dharmavALAomAM pavitra gaNAya che. yegIone e pAMca vrata sarvathA pALavAnA hoya che ane grahasthAne amUka bhAge chUTa rAkhIne pALavAnA heya che. AvA prakArane dharmaja sarva sukhane Ape che. A pramANe dezanA sAMbhaLIne te kuMbhakAra eka tattvavettA zrAvaka thaye ane pApabhIrU thaIne teNe krUra AraMbhane prayatna karo choDI dIdhe. - have eka divase teja khANamAM khodatAM khedatAM puNyanA prabhAvathI tene sukhanuM kAraNabhUta evuM dhanathI bhareluM nidhAna maLI gayuM. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. tenA prabhAvathI te dhanavAna thaI gaye, ane jJAtijanamAM vadhAre mAnya ' thaye tathA pitAnA gharane anusAra dIna janene dAna paNa devA lAgyA. teNe kailAsa parvata jevuM eka navuM maMdira karAvyuM, ane temAM judA judA dezathI AvanArA mANasone rahevAne mATe eka bhUmikA banAvI. anukrame potAnA putra pitrAdika saMtatine lokenA lecanane Azcarya upajAve tevA meTA occhavapUrvaka paraNAvI pachI te rAjAnI kRpAthI sarva kArIgaramAM meTI padavI pAme. kAraNa ke dhanathI badhuM sAdhya thAya che. kahyuM che ke - " yasyAsti vittaM sa naraH kulInaH, sa paMDitaH sazrutimAn gunnjnyH| sa eva vaktA sa ca darzanIyaH, sarve guNAH kaaNcnmaashryNti"||1|| jenI pAse dhana hoya te mANasa kulIna, te paMDita, te zAstrajJa, te guNajJa, te vaktA ane teja rUpALo kahevAya che. kAraNa ke dhanamAM badhA guNa rahelA che." Ama hovA chatAM kulakamAgata pitAnuM zilpakarma te mUkatuM nathI. kAraNa ke prAyaH pitAnA vaMzane anusAre mANasane karmapravRtti sUje che. ekadA te badhI sAmagrI sajIne mATI lAvavAne mATe teja khANa AgaLa gayo ane sarva sukhone utpanna karanArI tathA jananInI jema mAnanIya evI te khANane kuza vigerethI jeTalAmAM te davA lAge, teTalAmAM "meMja ATalI ucca sthitie pahoMcADaye, chatAM hajI kRtajJanI jema A dubuddhi mane chevA kare che," ema jANe vicAra karyo hoya, tema eka vikaTa AkAravALI kera tenI upara tarata tUTI paDI. svAmihI ane kRtajJa zuM kayAM paNa sukhI thayA che? te dustaTI paDatAM tenI keDa tarataja evI rIte bhAMgI gaI ke, te sAje thayo chatAM paNa lAkaDI vinA uThI zakatA nahi. pachI mahA ApattimAM paDela evA te kuMbhakAra sarva kenI samakSa A pramANe eka gAthA bolyA: Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. "jeNa bhikaM baliM demi, jeNa posemi appayaM / tena #hiyA ma, nA sago ma" III "jenA pratApe huM bhikSukane dAna dauM chuM ane jenA pratApe huM mArA piMDanuM poSaNa karuM chuM, teNe mArI kaTI bhAMgI nAkhI. aho ! mane zaraNathI bhaya utpanna thayuM." A pramANe kathAnA miSathI te durgapAle punaH pitAne abhiprAyaja sUcita karyo, chatAM adekhAIthI aMdha thayelA aMta:karaNavALA evA rAjAe te tarapha lakSya na dIdhuM. e rIte sarva sabhAjanane rasabhAjana banAvIne rAjAne praNAma karI te potAne ghera gaye. rAjA paNa saciva vigerenI sAthe rAjyakArabhAranI masalata karIne thoDIvAra sabhAmAM besI pitAnA mahelamAM cAlyo gayo. have trIje divase sabhAmAM AvIne rAjAe tevIja rIte ISyayukta cittathI tene pUchyuM, eTale te A pramANe kathA kahevA lAgyuM - sudharmarAjAnI kathA. "Aja bharatakSetramAM vasudhAvadhUnA tilaka samAna ane samasta kalyANathI paripUrNa evo paMcAla nAmano deza che. tyAM svargalekanI eka pragaTa varNikArUpa, mANasanA AnaMdanuM eka sthAna ane bhUlokarUpa kamaLanI eka karNikA samAna evuM varazakti nAmanuM nagara che. tyAM kRpAlu janamAM maMDaLarUpa ane sumanavrajamAM (devaga mAM) dharmedranI mAphaka agresara evo sudharma nAmane bhUpAla hatuM. je rAjA jena sAdhunI jema prajApa (prajApAlaka-prakarSa jApa karanAra ) samitipra4- rAjasabhAmAM agresara-pAMca samitiyukta) kSamAbhAra dhuraMdhara (pRthvIne bhAra upADavAmAM samartha -kSamA dhAraNa karavAmAM dhuraMdhara) ane dharmavaMta (dhanurdhArI) purUSamAM mukhya hate. jenA samyakatvathI vAsita ane vimala evA jenA mAnasamAM ( sarevaramAM ) jinadharmarUpa rAjahaMsa sadA lIlA karI rahyA hatA. je puNyavaMta rAjA ahapUjA, dayA, dAna, tIrthayAtrA ane egya vaDIlenI bhakti vigere karavAthI jaina zAsananuM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI--sudhinarAjAnI kathA. gaiArava vadhAratA hatA. tene devInI jema dvivya svarUpavALI, zrI jainazAsanarUpa kamaLamAM eka huMsI samAna ane satI evI jinamati nAmanI mahArANI hatI. pAtrane dAna, gRhAcAramAM kuzalatA ane patinI bhakti e vigere mAhya bhUSaNayukta chatAM je samyaktva vigere ataraAbhUSaNane dhAratI hatI. vaLI te rAjAne cAkamatathI vAsita ane sarvajJanA dharmarUpa vRkSane khaMDita karavAmAM dAtaraDA jevI ceSTA karanAra evA jayadeva nAmanA maMtrI hatA. je deva, gurU ane dharma, tathA svarga ane meAkSanA sukha vigerenI ( mAM)mithyAtveAdayane lIdhe mUDhAtmA banelA heAvAthI kAi rIte zraddhA rAkhatA na hatA, paraMtu nareMdranA saMsargathI magazelIA pASANunA jevA hRdayavALA evA te dharmAMka mAM kapaTathI bAhya sarAgatA dekhADatA hatA. 66 eka divase dharma ane nIti pramANe niratara rAjyanuM pAlana karatA evA te rAjAne carapurUSAe AvIne vinayapUrNAMka vijJapti karI ke:~ huM vibhA ! peAtAnI vikramazrIthI prakhyAta thayelA tathA krUra STi ane maLathI utkaTa banI gayelA evA mahAkhala nAmanA luTArA cAra guphAmAM kesarIsiMhanI jema mahApallImAM nivAsa karatAM svarga - nA pradezasaza ApanA dezamAM atyAre madugrahanI jema upadrava karI rahyA che. " A pramANe sAMbhaLatAM siMhanI jema garjanA karatA ane atizaya ganA bhArathI gariSTha thayelA evA narendre A pramANe kahyuM:" pracaMDa bAhudaDa DavALA ane peAtAnA ATApathI mArI prajAne bhaya pamADatA evA te caraTa ( cAra ) tyAMsudhI bhale gajeMdranI jema garjanA karyo kare, ke jyAMsudhI akhila zatruone dakhAvanAra ane caturaMga senAthI utkaTa banelA evA huM Alasya nidrAthI mukta thaI tenI sanmukha gayA nathI. " kahyuM che ke: * tAvad garjati mAtaMgA, vane madabharAlasAH / jovatiAMpUcho, yAvasAyAta jevI " ||k|| " kApathI peAtAnA pucchane phrakAvanAra evA kesarI jyAMsudhI na Ave, tyAMsudhIja madabharathI mada thaelA evA hAthIo vanamAM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. gaganabhedaka garjanA kare che. pachI te carapurUSane abhISTa dAnathI sateSIne raNasAmragIne mATe senApatine Adeza karIne rAjA pote hRdayamAM vicAra karavA lAgyuM ke -"je rAjA potAnA dezamAM paNa prajApara paDatA upadravanI upekSA kare che, te pApAtmA marIne dhIre karatAM paNa adhama gatimAM jAya che. jenA jIvatAM zatruo pitAnA dezane AkramaNa kare (gherI le), te rAjA potAne kSatrimAM zA mATe gaNAvatA haze? upadravathI prajAnuM prayatnapUrvaka rakSaNa karavuM, eja prajApAlanuM tapa, eja ja5 ane utkRSTa vrata paNa tenuM eja kahela che." A pramANe vicAra karIne caturaMga balathI baliSTa thaI jinezvaranI aSTaprakArI pUjA karIne ane sadagurU pramukha tathA nagarajananuM sanmAna karIne tejasvI evA te rAjAe vairInA vijayane mATe prayANa karyuM. jayayAtrAne mATe jatA evA tenuM sainya gaMgA nadInA jaLapUranI mAphaka pagale pagale sAthe bhaLI jatI evI bIjI senAe thI vadhavA lAgyuM. zrImAM laMpaTa banelA subhaTe senApatinI AjJA na mAnatAM rastAmAM pahelAM cAlatAM potAnA uparIonuM paNa ullaMghana karI gayA. tyAM rastAmAM keTalAka subhaTe amRta jevuM nAnIyeranuM pANuM pIvA lAgyA, keTalAka zarIranA tApanI zAMtine mATe drAkSArasa pIvA lAgyA, keTalAka zarIranA unmAdanuM eka kAraNa evA tAlavRkSanA rasane pIvA lAgyA ane keTalAka khajUrInuM sulabha mA pIvA lAgyA. pachI anukrame pitAnA dezanI hada sudhI jaIne rAjAnA hukamathI senApatie vizrAMtine mATe tyAM chAvaNI nakhAvI."je tuM pitAne subhaTa mAnate hoya, te prabhAte raNabhUmimAM AvIne tarata mukha batAvaje. huM savAre tyAM AvyAja chuM ema samajaje." A pramANe bhUpatie te zatrurAjA (coranA rAjA) ne kahevarAvyuM. pachI raNakarmane mATe rAtrieja badhI sAmagrI taiyAra karIne jayalakSmIne varavAne utsuka manavALA, praDha hAthI para beThelA IMdra ane upedranI jema utkaTa, cAlatA evA cAmarethI zobhAyamAna, laTakatA kuMDalathI vibhUSita, divya ane nUtana evA chatrathI divaspatinA tApane vAra Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI sudhana rAjAnI kathA. nArA, tejasvI chatrIza prakAranA AyudhathI lIlApUrvaka zrama karanArA ahaMpUrvika rItithI yAcakene dAna detA, zastranI adhiSThAyaka devInuM pitAnA manamAM smaraNa karatA, suvarNanA bakhtaranI dIptithI dIpyamAna zarIra bhAvALA, kepanA ATepathI utkaTa banelA ane caturaMga senAthI parivRta evA te baMne rAjAo prAtaHkAle tyAM AvIne akhila bhUtalane kSobha pamADanAra ane pradhAna purUSane saMhAra karavAmAM pralayakAla samAna evA prabala yuddhane karavA lAgyA. pachI rAtri jema aMdhakArane vistAre, tema mohinI vidyAthI zatruonA samasta sainyane vivala banAvIne sudharmarAjAe te utkaTa caraTane hAthI uparathI nIce pADIne kaeNcabaMdhanathI bAMdhI raNabhUmimAM nAkhI dIdho. te vakhate duSTane zikSA ApavAthI dezanI adhiSThAyaka devIe saMtuSTa thaIne rAjAnA mastakapara puSpavRSTi karI, ane sainike prasanna thaIne jayajyArava karavA lAgyA tathA jayaduMdubhionA nAdathI samagra vizva zabdamaya thaI gayuM. pachI zivadeva saciva, nAnA prakAranA bheTaNa sAthe mahAbalarAjAnA putra baladevane AgaLa karIne vinayathI nIce namavA pUrvaka bhUtalapara mastaka rAkhI rAjAnA caraNane praNAma karIne mIThAM vacanethI rAjAne saMtuSTa karIne potAnA svAmIne choDAvyuM. kAraNa ke ApattimAM rAjAone pradhAnanuM ja baLa hoya che. pachI tenA gharanuM sarvasva laIne dezane AnaMda pamADatA bhUpAla potAnI rAjadhAnIne pAdara AvyuM. harSa ane bheMTaNA sahita AvelA evA nagaravAsIo sAthe te rAjA jeTalAmAM pitAnA nagaramAM praveza kare che, teTalAmAM tarataja dustaTInI jema utpAtane sUcavanArI vipramatalikA (killAnA mukhya dvArane uparano bhAga) akasmAt sarva paDI gaI. tene paDelI joIne apazukananI AzaMkAthI te divase rAjA puranI bahAra ja rahe. pachI tatkAlaja rAjAe te navI karAvI lIdhI. kAraNa ke svargavAsI devanuM abhISTa jema manamAM saMkalpa thatAM siddha thAya che, tema rAjAonuM abhISTa vacana bolatAM siddha thAya che. bIje divase praveza karatAM punaH te paDI gaI, eTale rAjAe tarata te pAchI navI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 47 karAvI. trIje divase paNa vividha upAya ane yatna karI sthira karatAM paNa jyAre te tevI ja rIte paDI gaI, tyAre rAjAe bahAra rahIneja pradhAna vigerene pUchayuM ke;-"have A zI rIte sthira thAya?" pachI paraspara vicAra karIne temaNe rAjAne nivedana karyuM ke -"he deva ! divyacakSuvALA nimittajJa purUSe ema kahe che ke-nagaranA adhiSThAyakano tamArI upara kepa thavAthI te balidAna levAnI IcchAthI dararoja e pratalIne pADI nAkhe che," mATe he rAjan ! je eka manuSyanuM balidAna ene ApavAmAM Ave, toja e pratelikA nizcila thAya tema che." A pramANe temanuM vacana sAMbhaLIne rAjA - namAM vicAravA lAgyo ke -"aho! A pApIonI keTalI badhI mUkhoI che? ahaMkacanarUpa dIpaka jemanA AMtaratama-ajJAnane bhedato nathI, te paMDite paNa prAya: ajJa samajavA. mithyAtvarUpa aMdhakAramAM muMjhAI gayelA prANuo samyagmArgane na jANatAM madha pInArAonI jema viveka rahita ceSTA kare che." A pramANe ciMtavane kRpArUpa sudhAthI saMkalita evA rAjAe temane kahyuM ke -"jene mATe durgati ApavAvALI evI jIvahiMsA karavAmAM Ave, tevA e nagarathI viSanI jema mAre kAMI prajana nathI. kAraNa ke kAnane chedI nAkhanAra suvarNanI zobhA zA kAmanI? narakamAM ghasaDI janAra eka jIvavadhanA pAtakathI suvarNa keTInuM dAna karatAM paNa mANasa zuddha na thaI zake. kahyuM che ke:" merugirikaNayadANaM, dhannANaM dei koddiraasio| pha vahe jIvaM, ne su te pavi" zA. mANasa merUparvatanA jeTalA suvarNanuM dAna Ape, athavA dhananI kaTio Ape, te paNa eka jIvanA vadhathI thayela pApathI te mukta thaI zakato nathI." mATe sarva prajA sahita huM jyAM AvAsa karIza, tyAM vicitra AvAsathI vibhUSita evuM nagara banI raheze. je kaI matimAn purUSa potAnA hitanI IcchA rAkhe che, teNe mana, vacana ane kAyAthI jIvarakSA karavI. kahyuM che ke - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. "rAvyA prAM hiMsA, pravRttAM tAM nivAtA bIvita visTama , zazvannaIna mIti" zA. "jIvita, bala ane ArogyanI satata IcchA rAkhanAra rAjAe pate hiMsA karavI nahi, temaja bIje kyAM te thatI hoya te aTakAvavI."je hiMsA karatAM sukhanI prApti saMbhave, te viSabhakSaNathI jIvita zAmATe na maLe ? kahyuM che ke - "sa maTavanavisare mArtiA - damRtamuragavaktrAjjIvitaM kAlakUTAt / rugapagamamajINotsAdhuvAdaM vivAdA dabhilaSati vadhAyaH pANinAM saukhyamicchet " // 1 // "je purUSa prANivadhathI sukhanI icchA rAkhe che, te agnithI kamalavana, sUryanA astathI divasa, sarpamukhathI amRta, viSathI jIvita, ajIrNathI Agya ane vivAdathI sAdhuvAda meLavavAnA prayatna jevuM kare che, kRpAdharmanA prabhAvathI mANasane Aregya, rUpa, saibhagya, bala ane aizvarya vigere saMpattio avazyameva prApta thAya che. jIvahiMsAthI viramavAnuM gurUnI samakSa pUrve meM dvividha trividharUpa je vrata aMgIkAra karyuM che, tenuM khaMDana huM prANAte paNa kadI karavAnuM nathI. kAraNa ke vratabhaMga karavAthI ghera narakanI vedanA prApta thAya che. meTA purUSe paNa jyAre nIca (sAdhAraNa) mANasanI jema duHkha paDatAM potAnA vratane mUkI de (vratabhaMga kare) te pachI temanAmAM skuTa vizeSatA zuM rahI?" A pramANe rAjAnI vRtadaDhatA jeIne sacivArdika adhikArIo nagaranA lekene bolAvI kahevA lAgyA-"je keIpaNa prANunA rUdhira ane mAMsanA dAnathI rAjA pite vidhipUrvaka devIne balidAna Ape, te pUrva dvAranI pralikA sthira thAya. nahi te naivedhAdika ApavuM te badhuM vRthA che. chatAM rAjA kadAgrahathI gherAyelo hovAthI pote kadI prANahiMsA karavAnuM nathI, eTaluM ja nahi, paNa tema karavA mATe te anumati mAtra paNa Apate Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 49 " nathI. ' jyAM huM tyAM nagara ' ema DhaDhAgrahathI khelatA te chAvaNIne ThekANe navuM nagara vasAvavA icche che. A pramANe samajIne sa kArya mAM dhurdhara evA tamAre rAjAne yuktipUrNAMka vijJapti karavI. have tamane yAgya lAge tema karo. " A pramANe lakSyapUrvaka sAMbhaLIne teoe paNa mahIpatine namaskAra karIne vijJapti karI ke:--" huM svAmin ! ghaNAne mATe eka jaMtunA vadhane sujJa purUSAe mAnya rAkhela che. kahyuM che ke: " canete UhasyArthe, grAmasyArthe jIruM canet / grAma banavAthe, AmArtha, pRthivIM tyane" || // samasta kuLanA bacAva thatA hoya teA eka prANInA bhAga ApA, samasta gAmane mATe kuLanA bhAga ApavA (tyAga karavA ), AkhA dezane mATe gAmanA bhAga ApavA ane eka AtmAne mATe AkhI pRthvInA tyAga karavA." jo tamAre jIvahiMsA na karavAnuM vrata hAya, nagarane mATe te badhu karavA ame taiyAra chIe." pachI rAjAe kahyuM ke:--"prajA je kAMi zubhAzubha kare che, tenA chaThThA bhAga rAjAne nizcaya maLe che. kahyuM che ke:-- ra 44 " yathaiva puNyasya sukarmabhAjAM SaSThAMzabhAgI nRpatiH suvRttaH / caitra zAmimAmAM, pachAMcamAnI vRttiH dhruvRtta:"|||| "jema sadAcArI rAjAne puNyavata prajAnA puNyanA SaSAMza bhAga maLe che, tema durAcArI rAjAne pApI prajAnA pApanA SaSThAMza bhAga maLe che." AthI prajAe phrI paNa vijJapti karI ke:-- huM bhUpate! pApanA badhA bhAga bhale amane maLe, Apa mAtra puNyabhAganA bhAgIdAra thAo." akArya karavAmAM tatpara evI prajAnAM A pramANe vAkayA sAMbhaLIne satkarma mAM samatha mativALA ane kRpAlu evA rAjAe manamAM vicAra karyo keH--" Arogya, iMdriyakhaLa, zarIrapaTutA, saiAbhAgya, Ayu ane atula sarvAdhipatya-e akhila prANInI dayArUpa kalpalatAnAM phaLeA che, ema jagadIzvara jinezvarA kahe 7 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI sthA. che tathApi kugurUnA vacanamAM mehita thaI jinezvaranA vacanane A darapUrvaka svIkAra na karatAM ke siMgha, pApanuM eka sthAna ane mane hApIDAne utpanna karanArI evI hiMsAne maMgalane mATe mAne che. A pramANe vicAra karatA rAjA jeTalAmAM mana rahe, teTalAmAM "niSedha na karyo mATe svIkAra thayo "evI buddhithI teo kAma karavAnA IrAdAthI dhana meLavavA (ugharANuM karavA) lAgyA. kAraNa ke prAya: badhA prANIo pApa karmane mATe prayatna kare che. pachI te dhanathI nAnA prakAranA alaMkArayukta ane sarvAMgasuMdara AkAravALe eka meTe suva purUSa banAvIne ane tene zakaTapara ArUDha karIne pApathI gherAyelA evA te leke akhila nagaramAM bhamatAM bhamatAM A pramANe udgheSaNa karavA lAgyA ke -"je mANasa potAne putra Ape tene rAjA dhanalakSa sAthe A suvarNamaya purUSa ApavA dhAre che." have te nagaramAM sarva daridra janemAM eka daSTAMtarUpa, nirdaya ane mUrkhaziromaNI e varadeva nAmane brAhmaNa rahete hate. tene raudraAcAramAM tatpara evI rUdradattA nAmanI priyA hatI, ane temane vinayI evA sAta putra hatA. have te uddaghoSaNuM sAMbhaLIne lebhAMdha cittavALA evA te vipre pitAnI strIne kahyuM -" gRhedharI ! sahuthI nAnA Idradatta putrane ApIne dravyasahita A hemapurUSa laI laIe. kAraNa ke atyAre ApaNe ghera sAta putro che ane vaLI he kAMtA ! je kuzaLatA haze, to bIjA paNa punaH thaze. paraMtu sarvArthasAdhaka evuM dhana ApaNe ghera bilakula nathI. te vinA gRhastha putra sahita haya, te paNa zobhatA nathI. vaLI he priye! sarvatra dhananuM addabhuta mAhAo te tuM je ke jenA prabhAvathI niMi paNa kSaNavAramAM baMdha thaI jAya che." A sAMbhaLI dhananA lobhathI te mAtAe paNa e vAta kabula rAkhI. "ahA ! saMsAranI asAratA ! svArtha badhAne priya hoya che. pachI varadeve te paTa pakaDIne kahyuM ke -"A badhuM mane Apa, ke jethI huM tamane mAre putra suprata karUM." AthI parajanoe punaH kahyuM ke -"je te rAjAnI pAse putranuM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 51 gaLuM maraDe, tA e badhuM tane ApIe. " eTale lAbhanA vazathI teNe te vAta paNa kabUla rAkhI ane jananIe paNa te vAtanI saMmati ApI. ahA ! saMsAranA ceSTitane dhikkAra thAe. A badhuM svarUpa iMdradattanA jANavAmAM AvatAM te vicAravA lAgyA keH-- ahA ! asAra saMsAranI nirasatAnuM keTaluM varNana karIe ? iMdrajAla samAna mAtapitA ane putrAdikapara mugdha janA mahApattinA ghara tulya evA sneha vRthAja kare che. kAraNa ke saMsAramAM prAya: sane svAja eka vaThThala che. peAtAnA artha na sare te svajanA zatru samAna thai jAya che. athavA te| kSudhAnta prANInuM mana ayAgya kArya mAM tarata vaLage evA kudaratI svabhAvaja che. " A pramANe vicAramAM magna thaI gayeleA evA peAtAnA putra ApI dhananA leAbhI evA varadeva viSe te adhu laI lIdhuM. kahyuM che keH-- 4' snehamUlAni duHkhAni, rasamUlAzca vyAdhayaH / lobhamUlAni pApAni, trINi tyaktvA sukhIbhava" // 1 // (' * du:khanuM mULa sneha, roganuM mULa rasa ane pApanuM mULa leAla-he mitra ! e traNenA tyAga karIne tuM sukhI thA. ,, pachI nagaravAsIe sArAM vajra, tAMbUla ane bhUSaNAdikathI tene vibhUSita karI rAjAnI AgaLa lAgyA. alakAra sahita sArA AvakAravALA ane vikasvara : mukhakamaLavALA evA tene joine sanA dekhatAM rAjA A pramANe kahevA lAgyA:- he bhadre ! hai dvijamAlaka ! tu zAmATe hAsya kare che ? tu jo ke hajI laghu che, chatAM tane maraNuthI paNa zuM bhaya nathI ?" A sAMbhaLatAM mudita mukha karIne IMdradatta paNa kahevA lAgyA ke:- he svAmin! maraNu te avazya thavAnuMja che, tA pachI bhIti rAkhavI zA kAmanI ? pitA jyAre putrane kheda pamADe tyAre te mAtAne zaraNe jAya ane mAtA kheda pamADe teA te pitAne zaraNe jAya, te anethI parAbhava pAme te te rAjAnu zaraNa le ane rAjAthI parAbhava pAme te te mahAjananA Azraya le, paraMtu rAjA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. vigere sarvene jyAre ekaja mati sUjI, to pachI mArA jevA anAthane konuM zaraNa rahyuM kahyuM che ke - " mAtA yadi viSaM dadyAt, pitA vikrayate sutam / rAjA harati sarvasvaM, kA tatra parivedanA" // 1 // - "mAtA pite jyAre putrane viSa de ane pitA tene vikaya kare tathA rAjA sarvasva luMTI le, tyAM apazeSaze kare?" eTalA mATe ja he vasudhApati! atyAre sarvanA upakArane mATe dhIratApUrvaka mAre maraNane zaraNa levuM eja zreyaskara che. vaLI he deva! daridratAnuM sIla toDIne kalpavRkSa jevI prasannatAthI nidAnarahita samagra bhUlane dAna ApatAM jeNe dayAnI lAgaNapUrvaka zaMkhacUDa brAhmaNanI garUDathakI rakSA karavAne potAnA priya prANe paNa kurabAna karyA evA trilokaziromaNI zrIjImUta rAjAnuM sarvane AzcaryakAraka caritra tamArA sAMbhaLavAmAM nathI AvyuM zuM? he svAmin ! mAre te rAjA sahita samagra lokanA upakArane mATe atyAre jIvita arpavAnuM che. mATe he bhUpa! mAruM hRdaya mahAnaMdathI chalakAI jAya che. kAraNa ke kalikAlamAM e yoga mANasa puNyathI ja pAmI zake che." A pramANe prazasta manavALA evA tenuM vacana sAMbhaLIne kRpArUpa kalpalatAthI AvRta thaIne vasudhAdhIza :-"he prajAja ! jene mATe je AvuM duHkhadAyaka pApa je karavAmAM AvatuM hoya, te tevI pratelI ke nagaranuM mAre prajana nathI. A pavitra dharApIThapara navuM nagara racAvIza. paNa sarvajJa matathI vAsita thaIne have huM prANavadha te kadI karavAneja nathI. samya tattvane prakAza karanArUM evuM jinavacana jANatAM paNa je kumAge gamana kare. te prANI vastutAe aMdhaja che." A pramANe rAjAnI dharmadaDhatA ane viprasutanuM parama sattva joIne te vakhate nagaradevatA prasannatApUrvaka pratyakSa thaI, ane divyarUpavALI evI te sarva sabhA samakSa A pramANe kahe vA lAgI:-"he mahInAtha ! tuM dhanya che ane tArAthI A jagatuM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 53 sanAtha che. jIvarakSAnuM vrata sAcavavAmAM jenI surAsura ane manuSyathI akSobhya evI AvA prakAranI daDha buddhi heya, te kharekhara ! mahAtmA che ! tavAtane jANatAM chatAM paNa keTalAka sattvahIna prANuMe eka sva95 kAmamAM paNa prAya: vratabhaMga karavA taiyAra thaI jAya che. samyajJAna ane kriyA jeNe potAnA prANa karatAM paNa adhika mAnyA che, te puNyAtya bhUpatinI jema ke lAdhya na thAya ? sattvazAlI purUSomAM agresara evA he iMdradatta ! tane namaskAra thAo. mArA je sAmAnya jana te zuM ? paraMtu idrAdika paNa tArI jeTalI prazaMsA kare, teTalI ochI che." A pramANe prazaMsApUrvaka devatAe te baMnenI upara jagatane Azcarya utpanna kare tevI puSpavRSTi karI. tathA te devatAe tarataja vizvane vismaya pamADe tevI suvarNanA jevA AkAravALI navI pratolI banAvI ApI. pachI uMcI dhvajAothI zobhAyamAna evA te nagaramAM prajAjanonA AnaMda sAthe vasudhApatie praveza karyo. pachI pitAnA sattvathI Idradatta paNa sarvatra mAnya thaye. kAraNa ke paropakArI purUSa avazya mahadayane pAme che. anukeme zatruone vaza karanAra evA pitAnA putrane rAjyabhAra soMpIne te rAjAe devatAone paNa durvaha evI cAritradhurAne svIkArI. pachI sattara prakAre saMyamanuM ArAdhana karIne te rAjA mAheMdra nAmanA devalokamAM vaimAnika devatA thayo A pramANe sUcavela AkRtanA avabodhathI ajJAta evA rAjAne namaskAra karIne koTavAla potAne ghera gaye. rAjA paNa rAjya saMbaMdhI aneka kAryonI goThavaNa karIne yogI jema aMtarAtmAnuM sthAna meLavI AnaMda pAme, tema te aMta:puramAM jaIne parama AnaMda pAmyA. have ethe divase rAjAe punaH tene cera saMbaMdhI vAta pUchI eTale dakSa e te koTavAla aMjali racIne A pramANe upAkhyAna kahevA lAgyuM - Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudIsyodhana rAjAnI kathA. hariNInI kathA. ghaNuM vRkSothI saMkIrNa, pANIthI bharelA evA sarevarethI pariveSTita evA eka jIrNa vanamAM sarala, pitAnI IcchA mujaba svAdiSTa tRNAsvAda ane paya: pAnathI pramoda mAnanArI evI eka bahu baccAMvALI hariNI potAnA hariNa sAthe rahetI hatI. mRgalAMnA yUtha sahita te mRgalI aTavImAM sadA bhramaNa karatI karatI svecchAe suI rahetI ane svecchAe prANapriya sAthe krIDA karatI hatI. have ahIMte vananI pAsenA mahI mahilAnA maMDanarUpa evA keI. nagaramAM yathArtha nAmadhArI e zatrumana (zatruono nAza karanAra) nAme rAjA rAjya karato hato. tene judI judI rANuothI janma pAmelA vinayathI zobhatA ane sarvane priya lAgatA evA subAhu pramukha ghaNA. putro hatA. anyadA keIka mANase te vanamAMthI caLakatI kAMtivALuM eka mRgabacu laIne vinodane mATe rAjAnA eka putrane ApyuM. rAjaputre te mRgabAlakane grIvA zRMga ane caraNanA bhAgamAM ratna ane suvarNanA alaMkArethI alaMkRta karyo. pachI rAjaputra rAjamahelamAM cAre bAju te bALamRgane pheravIne kutUhalathI lIlA karatA tenI sAthe ramavA lAge te bALamRganI sAthe vividha gammatapUrvaka ramatA evA te rAjakumArane joIne bIjA rAjaputrone paNa tevA mRgabaccAnI sAthe ramavAnI IcchA thaI kalAvAna evA caMdramAe paNa jene kIDAne mATe jANe dhAraNa karyo hoya! zrI zAntinAtha bhagavaMte paNa jene pitAnA lAMchanarUpe svIkAryo ane jeNe strIonA nayanakamaLanuM saubhAgya prApta karyuM, te sAraMga kuraMga (haraNa) chatAM kone saraMgita (AnaMdita) na kare? pachI teoe AMkhamAM AMsu lAvIne ISyapUrvaka rAjAne kahyuM ke -"he tAta ! raMga ApavAvALA evA sAraMga ane lAvI Ape." AthI rAjAe paNa badhA pArAdhIone bolAvIne pUchyuM ke - kaI vanamAM AvA vividha rUpadhArI mRgalAMo che?" eTale Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 55 temAMthI eka jaNa bolyA ke -"he nAtha! jIrNa nAmanA vanamAM vividha mRgenAM moTAM TeLAMo pharyA kare che." pachI rAjA pite vyAdhane veSa laIne ane te vyApane bolAvIne mRgalAMone pakaDavA te vanamAM gaye, hariNane pakaDavAnI IcchAvALA evA te rAjAe te vanane viSama joIne dharmane virodha karavAvALI evI buddhi (yukti) racI. cAre dizAomAM sarovaranI pALe pheDIne rAjAe te udyAnane cAre bAju pANIthI pUrNa karI dIdhuM, ane udyAnanI cAre bAju khADe khodA, tathA temAM jIruM pAMdaDAM vigerethI agni jagAvyuM. ane sarvatra jIvanI AzAne vaMsa karavAvALA evA pAza mAMDI dIdhA, temaja tyAM dharmane vaMsa karavAvALA ane vividha AyudhothI yukta evA zikArIo ubhA rAkhI dIdhA, A pramANe racanA racIne rAjAe aneka bALamRgane pakaDIne te potAnA putrane ApyA. kAraNa ke meha e pApanuM sthAna che, A joIne keIka vivekI paMDita mANasane pratibaMdha ApavA te vakhate A pramANe eka zolyA re "rajavA ziH vitatA TiNa dive, zAla, DhaThaTa & vArauryahI dunamunA jitA vAnAnna che. -- vyAdhAH padAnyanusaraMti gRhItacaupAla senApati DaeNmaNutA nI hira "dizAomAM doraDIe baMdhAvI, pANImAM viSa meLavyu, pRthvI para pAza nakhAvyA, vananI cAre bAju agni saLagAvyuM, ane pagale pagale dhanurdhArI zikArIo ubhA rAkhI dIdhA-AvI sthitimAMthI pasAra thaIne baccAM sahita te bicArI haraNa kyA pradezane jaIne Azraya kare?" jyAM rAjA pote ja potAnA sevake sAthe kodhI ane dUra daSTivALo thAya, tyAM lokone pagale pagale pIDA thAya. A pramANe kahela kathAnA AktathI ajJAta evA rAjAne namaskAra karIne keTavALa potAne ghera gaye, karaNasthiti (kAryapravRtti)thI mukta thaI ane rAjasabhA (rajoguNanI rekhA)ne tyAga karI AtmA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para samyakatva kaumudI-suyAdhana rAjAnI kathA. jema paramAnaMda pAme, tema rAjA paNa aMta:puramAM jaine parama satASa pAmyA. pachI pAMcame divase paNa rAjAe pUrva pramANe pUchyuM, eTale kAMtiyukta mukhavALA evA te kATavALa namaskArapUrvaka A pramANe kathA kahevA lAgyA:-- bhAratIbhUSaNa maMtrInI kathA. " gADadezanI avanInA lalATamAM tilakasamAna evA pADalIpura nagaramAM vasudhA para eka kalpavRkSa samAna evA vastupAla nAmanA rAjA hatA. prArthanA karatAM paNa yAcAne sadA adhika dAna ApatA evA te bhUpane joine kalpavRkSA lajjA pAmIne merUparvata para cAlyA gayA. te rAjAnA hRdayamAM bhAratIne bhUSaNarUpa mAnanAra, ane vidvajanAmAM mugaTasamAna evA bhAratIbhUSaNa nAmaneA prakhyAta matrI hatA. rAjA sadA peAtAnI buddhithI jema kavIMdra mahAyukta kAvyA anAve tema navA navA ullekhA banAvIne judA judA dezeAmAMthI AvelA vidvAne pAse tenA artha karAvatA ane prasanna thaI IcchA karatAM paNa adhika dAna ApIne temane atyaMta saMtuSTa karatA hatA. tethI vizvanA maDanarUpa evA vividha paDitAthI parivRta thai te rAjA sarvatra bahuja prakhyAta thayA. tevA prakAranI vidhA, lakSmI ane dAna--e traNa guNeAthI eka sAmAnya jana paNa meATAine pAme, tA pRthvIpati jagaprasiddha thAya temAM zu Azcaya ? kAraNa ke: A " jJAtmano mULa vidyA, rAsya priyA | jJAnasvAvAratA gIlTa, punaH sa" mULaLam " / / 5) // " AtmAnu bhUSaNu vidhA, zarIranu bhUSaNu lakSmI ( AAlA ) dAnanu bhUSaNa udAratA ane zIla e sanuM bhUSaNa che. " ekadA sabhAmAM vidvAnAnI sAthe gAchI nIkaLatAM te catura sacive peAtAnA buddhibaLathI rAjAnuM padya aneka rIte kRSita karyu (temAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. pa7 aneka doSa batAvyA). rAjAe paNa potAnI buddhithI te kAvyamAMnAM dUSaNe sudhAya,eTale maMtrIe puna: vizeSatAthI temAM pade pade dUSaNa batAvyuM. A pramANe guNadeSanA vicArathI, vidyAnA madathI uzkerAI gayelA cittavALA evA te baMnene bahu vakhata sudhI eka bhayaMkara vivAda cAlyA. pachI rAjAe kepa karIne tenA baMne hAtha baMdhAvIne rAtre te sacivane gaMgAnadInA paya:pUramAM nAkhI dIdho, paNa pUrvanA puNyayoge te sthala upara paDyo. kAraNa ke prANune eka dharmaja - vatra sahAyakAraka hoya che. have tyAM rahelA maMtrIe vicAra karyo ke -"kavi kavine sahana na karI zake-A lekarUDhi rAjAe satya karI batAvI." kahyuM che ke - "ziSTAya duSTo viratAya kAmI, nisargato jAgarUkAya cauraH / dhArthine kudhyati pApavRttiH, zUrAya bhIruH kavayaM kavizva" // 1 // ziSTajana duSTa, vatIpara kAmI, jAganAra para cera, dhamI para pApI, zUravIrapara bIkaNu ane kavipara kavi-e svAbhAvika rIte IrSyALu hoya che." pachI uparanA pradezamAM vadhAre vRSTi thavAthI aka smAt tyAM durUttara pANIne pUra AvyuM. eTale temAM taNAtAM taNAtAM te maMtrI hRdayamAM AnaMda Ape tevuM A prAkRta padya - rati bena vIrA, jemAM taiAti vAcavA tarasa e mArissAmAM, nA saraLago mAM" | 8 || jenAthI bIyAM uge che ane vRkSe tRpta thaI vRddhi pAme che, tenI aMdara mAre maravuM paDaze, mATe zaraNathI bhaya utpanna thayuM." A gAthAnA prabhAvathI maMtrinA Azrita bhUmibhAgane choDI daIne pANI nIce nIce thaIne javA lAgyuM. te vakhate adhamAge jatA jaLane joIne te vismaya pAmI puna: sustha manathI A pramANe eka loka bolyA:- "zaityaM nAma guNastavaiva bhavataH svAbhAvikI svacchatA, kiM brUmaH zucitAM vrajaMtyazucayaH saMgena yasyApare / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. kiM cAtaH paramasti te stutipadaM tvaM jIvitaM dehinAM, tvaM cennIcapathena gacchasi payaH kastvAM nirodhuM kSamaH" // 1 // nAmathIja zItalatA guNane ane svAbhAvika svacchatAne dhAraNa karanArA evA he jaLa ! ame zuM vadhAre kahIe? tArA saMgathI bIjA azuci padArtho paNa pavitra thAya che, hajI e karatAM karatAM paNa vadhAre ame tArI stuti karavA jaIe te prANuonuM jIvita paNa tuM ja che. mATe he jaLa ! AvA tArAmAM guNe havA chatAM je te poteja nIca mAge gamana karIza, te tene aTakAvavAne keNa samartha che?" A pramANe stuti karatA te maMtrIrAjane tenA puNyathI AkRSTa thaIne saridevIe tarata tene bahAra mUkI dIdho. tyAM nImavAmAM Avela keI carapurUSe devatAe karela sahAyatA vigere maMtrInuM badhuM svarUpa teja rAjAne yathAvat nivedana karyuM. pachI rAjAe vicAra karyo ke "ahA! meM khoTuM karyuM, kAraNa ke AzritamAM guNadoSanI vicAraNA karavI te ucitaja nathI. kahyuM che ke - caMdra lagI kRtivananurnAma, doSAkaraH sphurati mitravipattikAle / mUnoM tathApi vidhRtaH paramezvareNa, na hyAchetapu matAM jugavaMtA" ? "caMdra kSaya, svabhAve vaka zarIravALo, jaDa (jala) rUpa, doSAkara (rAtri karanAra-deSane AkAra-sthAna) ane mitra (sUrya) nA vipatti (asta) samaye skurAyamAna thAya che, tathApi paramezvare (mahAdeve) tene mastakapara dhAraNa karyo che. kAraNa ke saja-mahApurUSo AzritamAM guNadoSane vicAra karatA nathI." pachI rAjAe prasanna thaI te maMtrIne bolAvIne ane bahu mAnapUrvaka tene satkAra karIne pUrvanI padavI para tene nIpe "mazkarInAM vacana kahIne paNa rAjAne kadI krodha utpanna karAve nahi" Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. ' A prakAranuM nItivAkya saMbhArato evo te maMtrI rAjakAryamAM pravRtta thayA. pachI anukrame avasara meLavIne rAjyabhAra pitAnA putrane soMpIne teNe jenI dIkSA aMgIkAra karI lIdhI. kAraNa ke - "tumAM asAmagrI, vALa vAmano timA samaye jina-dikI sAthe mataH?" | ? || " durlabha evI dharmasAmagrI meLavIne je avasare paNa kaMI Atmahita na sAdhe, te vivekI kema kahevAya?" "he mahInAtha A pramANe paMDitenI sabhAmAM kathA sAMbhaLatAM mane kAlakSepa thaye. kAraNa ke zravaNendriya durjaya che. A rIte rahastha spaSTa prakAzatAM paNa te rAjAnA khyAlamAM na AvavAthI durgapAla praNAma karIne pitAne ghera cAlyA gaye. pachI rAjA paNa viSaya (deza) grAma (samUha) saMbaMdhI ciMtAne tyAga karIne susAdhunI jema AtmAvAsa (pitAnA AvAsa)ne Azraya laI samAdhi (sukha) pAme. arthAt rAjyanI ciMtAthI mukta thaI viSayamukhamAM nimagna thaye. have chaThe divase rAjAe pUrvanI jema pUchyuM, eTale koTavAla saMkhyAbaMdha kautukathI paripUrNa evuM AkhyAna kahevA lAgyuM - vAnarenI kathA. kurUdezanA avanIkhaMDanA maMDanarUpa paMDitene priya ane punnAga vRkSonI zreNIthI zobhAyamAna evuM nAgapura nAmanuM eka ramya nagara hatuM. tyAM zatruone trAsa ApanAra ane sajjanonI prIti vadhAranAra tathA vAsudevanA je parAkramI e subhadra nAmane rAjA rAjya karato hato. teNe pitAnA mananA vidane mATe vAraMvAra kIDA karanArA ane atulya capalatAmAM vAyu karatAM paNa vadhI janAra evA ghaNu vAMdarAo rAkhyA hatA. jema koI kAmI strIonA kaTAkSathI lalacAI temanI sAthe ramatAM pitAnuM hita bhUlI jAya, tema Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. strIlecananI pApaNo jevA caMcala evA te vAMdarAonI sAthe Asakta thaIne ramata e te rAjA paNa pitAnuM hita bhUlI gaye. rAjAne prasAda prApta karela hovAthI nagaramAM upadrava karatAM paNa rAjabhayathI te vAMdarAonuM kaI nAma laI zakatuM nahi. have rAjAe aMtaHpuranI kIDAne mATe caMpaka, azoka, punnAga, nAraMga, kadalI, tAla, tamAla, hiMtAla vigere vRkSo ane cAre bAjunA killAthI suzobhita, bhadrazAlavananI samAna manahara zebhAvALuM evuM eka nUtana udyAna karAvyuM. te vanamAM rAjA niraMtara pitAnI rANIo sAthe haMsIo sAthe haMsanI jema harSaghelA thaIne lIlA karavA lAgyA. ekadA te vanamAM madirApAnathI matta banelA ane capala evA vAMdarAo kyAMkathI AvIne vRkSone nAza karavA lAgyA. sarva taH udyAnanI zebhAno vaMza karanArA ane madenmatta thayelA evA teo vanapAlakanI leza paNa dhAstI rAkhatA na hatA. vAMdarAonI duSTa ceSTAothI zobhA rahita thayela vanane joIne dilagIra thayelA va napAlakoe rAjAne te vAta nivedana karI. te sAMbhaLIne yamanI jema kupita thaIne vananI rakSA karavAne potAnA khelADI vAMdarAo tyAM mekalyA. samAna zIlavALA ane sajAtIya evA te vAMdarAonI sAthe ghaNe kAle maLavAthI AnaMdamagna thaIne atyaMta bhAMgatoDa karatA evA te vAMdarAo paNa tADanI madirA pIne tevIja rIte ceSTA karavA lAgyA ane kRtaghanI jema rAjAne upakAra teo bhUlI gayA. anyAya karavAvALA chatAM rAjAnA prasAdapAtra hovAthI te vanavAsIone leza paNa zikSA karavAne kaI samarthana hatuM. kAraNake - "nA vA na mAnyo vA, vAvo mata tadA sAmAnyalokena, niSeddhaM zakyate katham?" // 1 // "rAjA pite yA to keI rAjamAnya jyAre anyAya karavA - tpara thAya, te sAmAnya lakathI tene aTakAva kema thaI zake?" A pramANe vAMdarAonuM ceSTita joIne keIka udyAnapAlaka te vakhate A eka gAthA chelyo:- Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. "ArAmarakayA makkaDA, surA raskayA muMDA / ' manAyA vayA, mUtraviNa tu te varga" | II jayAM ArAmanI rakSA mATe vAMdarAo rAkhavAmAM Ave, mAdirAthI rakSA mATe suMDA (dArUDIyA vA hAthI) rAkhavAmAM Ave ane bakarAMonI rakSA mATe vAgha rAkhavAmAM Ave-te kArya mULathI ja naSTa thayeluM samajavuM." je rAjA pote ja nirvivekI thaI potAnuM hita na samaje, tyAM anya buddhimAna tapadezaka paNa zuM karI zake? kahyuM che ke - "p viluma sarano rivezastdvdbhirev saha saMvasatirdvitIyam / etadvayaM bhuvi na yasya sa tattvatondha- . stasyApamArgacalane nanu koparAdhaH ?" // 1 // "svAbhAvika viveka e eka nirmala cakSu che ane vivekavaMta sAthe samAgama e dvitIya netra che. dunIyAmAM A baMnethI je rahita che, te kharekhara ! aMdhaja che, te kadAca unmArge cAle, te temAM ane parAdha che?" phalita vRkSovALuM varnAkayAM? ane vAMdarAothI tenuM rakSaNa kyAM ? vicAra vinA belatA te kubuddhirAjAne kaNa aTakAvI zake ?" A pramANe kathAnA miSathI yamadaMDa paNa rAjAmAM cerapANe sthApIne pitAne ghera gaye, eTale mahattvavALA chatrIza guNothI saM. yukata evA AcAryanI jema chatrIsa rAjaguNathI dIpta e rAjA pitAnA mahelamAM jaI lalanAonI lAlitya bharelI kIDAmAM nimagna thaye, have sAtame divase paNa rAjAe teja pramANe pUchayuM, eTale vidagdha e keTavALa rasanI eka vizALa prapA (paraba) samAna evI kathA A pramANe kahevA lAgyA: Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaka kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. dhanazrInI kathA. "avaMtIdezanA madhyabhAgamAM eka suzobhita mekhalA samAna, khaLapurUSathI rahita ane puNya saMpAttathI svargane jItanAra evI ujajayinI nAmanI nagarI che. tyAM caLatI kIttivALe, saMpattionuM sthAna ane puNyakarmathI pavitra e yazobhadra nAmane sArthavAha hatA. samyagdarzanathI pavitra AtmAvALA, sAta kSetramAM dhanane vyaya karanAra, sadA svadArasaMtoSI ane jagatamAM eka uttama evA tene satIomAM zreSTha ane puNya-pavitra lAvaNyarasanI eka vApI samAna evI yazodA ane yazomatI nAmanI be strIo hatI, ane gRhavyavahAranI saMbhALa rAkhanArI, dharmatatvathI vimukha ane kapaTanuM eka sthAna evI dhanazrI nAmanI tenI eka vRddha mAtA hatI. te vyavahArathI devapUjAdika kriyAo karatI paNa vidhavA chatAM te zakhAdika viSayamAM spRhAvALI hatI. kahyuM che ke - paTakuLa paheravA, tAMbUlabhakSaNa, nATaka jevA, zRMgArarasanA gIta gAvA ke sAMbhaLavA, dUdha, dahIM vigerethI bhejana karavuM, karpara ke sugaMdhI puSpane upabhoga le, manahara vastuo jevI, siMdUra, kAjaLa, aLatA ane kuMkuma vigerethI zarIrane zaNagAravuM, sImaMta karavuM, ghUta ke jaLa kIDA karavI, mazkarImAM bolavuM. ghaNA ane manahara alaMkAre paheravA, mAthAmAM puSpa vigerenI racanA karavI, ekalA pharavuM, parane ghera javuM ekAMtamAM purUSane maLavuM, gharanA dvAra AgaLa ramavuM ane palaMga vigere kemaLa ane mehaka zayyAmAM zayana karavuM, A AcaraNe vaivanavayamAM unmAdanA hetu hovAthI kAraNa vinA kulIna vidhavAne kadI paNa kape nahi (temAM pravRtti karavI yogya nathI.)" - ekadA vyavasAyane mATe dUradezAMtaramAM janAra evA sArthavAhe vividha prakAranA kariyANa lIdhA. pachI sAMje vALu karavA rAta paDI javAnA bhayathI atyaMta utAvaLathI ekAkI ja potAne ghera AvatAM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. teNe azekavADImAM eka vRkSanA thaDa upara paDelI sphaTikasamAna u. vala evI pitAnI mAtAnI sADI joI. "zuM A mAtA ahIM bhUlI gaI haze? athavA te bIjuM ke ahIM lAvela haze?" A . pramANe tarka karI te chAnI rIte tene jeTalAmAM jue che, teTalAmAM teNe kaIka vRddhapurUSanI sAthe maLelI, rAganA AvezamAM AvelI ane lajajArahita evI pitAnI jananIne tyAM dIThI. tene jotAMja puzya saMpattionA nivAsarUpa e te vicAra karavA lAge ke - "aho! kaMdarpa (kAma) devanuM zAsana duratikrama che. kAraNa ke A vaivanAtIta (vRddhA) che, jarAthI AkAMta che ane tapasvinI che, chatAM bhUtAviSTanI jema viSayathI vihuvala banI gaI lAge che. raMkathI rAjAparyata sarva keI zarIradhArI prANuM smara (kAma) grahathI viheMbanA pAmI vyAkula banI jAya che. kahyuM che ke - ji! vadhunegAra vati ne nAnAstridshptirhilyaaN tApasI yatsiSave / hRdayatRNakuTIre dIpyamAne smarAnA kucitamanurti vAra paDato"i ? kuvalaya jevA netravALI evI devAMganAonI zuM Idane beTa hatI? ke te ahilyA tApasImAM Asakta thaye. kharekhara! hRdayarUpa parNakuTImAM smarAzi dIpyamAna thatAM paMDita paNa keNu ucita ke a- - nucitane samajI zake che?" temaja vaLI - " savvagahANaM pabhavo, mahAgaho savvadosapAyaDDi / jAma durA, nemipUrtha na saMDya" zA. "sarva grahonuM utpattisthAna, sarva no bhaMDAra e kAmagraha te mahAgraha che. je durAtmA sarva jagatane parAbhava pamADe che." AdhArabhUta mAnelI evI sAsu vRddha chatAM jyAM durAcAriNI dekhAya, tyAM kuLavadhUonI zI dazA thAya? kAraNa ke - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. mULa vaThThI, baM nAha taM rijha suvao . graMvANa paMgura, hi4 dAMtamUpi" zA he su! velaDI mULamAMthI vinaSTa thaI che. mATe jema lAge tema kare. kAraNa ke eraMDanA mULamAM potAnuM vastra mUkIne vilAsa karatI aMbAne meM joI." A pramANe svarUpa vicArIne jAgrata thayelA vairAgyathI raMgita evA te sArthavAhe nyAyapArjita pitAnI sarva saMpattine vegyasthAne vAparIne pitAnI baMne priyA sAthe jinacaMdra gurUnI pAse sarva sukhanI sakhI tulya evI AhatI dIkSA aMgIkAra karI lIdhI. pachI tapasyAne AcaratA, paMcamahAvrata pALavAmAM dhuraMdhara, traNa guptithI pavitrAtmA, niraMtara paMcasamitimAM sAvadhAna, pitAnA AtmAnI jema chakAya jIvanI rakSAkaranAra, zikSAmAM vicakSaNa, beMtAlIzadeSarahita zuddha AhAra lenAra, traNa daMDathI nivRtta, cAra kaSAyane sArI rIte jItanAra, nava vADasahita zazI samAna nirmaLa zILanuM pAlana karanAra, sAmyAmRtanA sarovaramAM magna ane parISahane sahana karanAra, evA te muni kevaLajJAna pAmIne parama pada pAmyA. he rAjana ! A pramANe sArthavAhanI kathA sAMbhaLatAM rasAvezane vaza thavAthI mane vadhAre vakhata thaI gaye." A pramANe sAtame divase te rahasyane sUcavanAra evo te yamadaMDa nagaravAsIone te vRttAMta prakAzIne potAne ghera gaye. pachI rAjA bahu vakhata viSaya (deza) vigerene vicAra karI madhyama prANI jema saMvegamAM jAya tema te potAnA AvAsamAM gaye. pachI AThame divase ke dhAgnithI adhika jAjvalyamAna thata, aneka rAjAo, sAmate, maMtrIo ane zreSThIothI paravale ane vAsudevanI jema uddhata e rAjA devapUjAdika yathocita prAtaHkarma karIne siMhAsana para AvI birAjamAna thaye. te vakhate yamadaMDane bolAvIne ane nItimArganuM ullaMghana karIne madenmatta e rAjA puralekenI samakSa tene A pramANe pUchavA lAgyuM - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. re duSTa! he durAcAra! nagaranI lakSamIne ceranAra ane pApane pUra e cera kyAMI paNa tArA jevAmAM Avyo?" eTale jenI adIna vadanakAMti che evo te durgapAla bolyA ke -"he svAmina! barAbara tapAsa karatAM paNa te mArA jevAmAM kyAM Avyo nahi." pachI rAjAe nagaranA sarva lekane bolAvIne roSanA saMbhArarUpa siMdUrathI lacanane rakta karI temane kahyuM ke -"he nagarajano! dhUrtatAthIja huM vigerenI avajJA karatAM potAnI caturAI dekhADIne eNe sAta divaso gumAvyA. have je cera sahita te rAjavastuo e apaNa nahi kare, te huM ene nigraha karIza." A pramANe rAjAnuM la ccAI bhareluM vacana sAMbhaLIne ceranAM cinho lAvIne tarata teNe hAjara karyA. rAjAnI be pAdukA, maMtrInI mudrikA ane purahitanI suvarNa sUtramaya jaI-"he bhUpate! tame prasanna manathI avalokana kare, A badhI cerane oLakhavAnI cIje che. e pramANe teNe kahyuM. pitAnI pAse paDelI te cIjone joIne rAjA vigerenAM mukhakamaLa plAna thaI gayA ane manamAM teo adhika sAzaMka banI gayA. have rAjasuta ane maMtrIsuta vigere tathA sAmaMta ane zreSThI lAke pUrve paNa e vRttAMtane jANatA hovAthI A pramANe nirNaya karavA lAgyA: "A cinhethI plAna mukha kamalavALA ane dUra karmakaravAvALA evA rAjA, maMtrI ane purohitaja cera lAge che." jyAM maMtrI ane purohita sAthe rAjA pote cerI kare, tyAM lokene kharekha2! vananuM zaraNu levuM yeAgya che. ceTaka vRttivALe rAjA nyAyapAlaka ane khyAtizALI evA bhUlyavarga upara prAya: adekhAI kare che. pachI mahAjane tyAM paraspara vicAra karIne nirNaya karyo ke -"nagaramAM je A durAcArI haze, te bhaviSyamAM ApaNane kuzaLatA maLavAnI nathI. mATe keI upAyathI durAzane dUra karIne temane sthAne temanA A mahAzaya putrone sthApana karavA vadhAre ucita che. kahyuM che ke - " mitraM zAThyaparaM kalatramasatI putraM kuladhvAsinaM, ___mUrkha maMtriNamutsukaM narapatiM vaidyaM pramAdAnvitam / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-suyodhana rAjAnI kathA. devaM rAgayutaM gurUM viSayiNaM dharma dayAvarjitaM, yo naiva tyajati pramohavazataH sa tyajyate zreyasA" // 1 // zaTha mitra, asatI bhAryA, kuLavaMsI putra, mUrkha maMtrI, usuka rAjA, pramAdI vaidya, rAgI deva, viSayI gurU ane dayAvajita dharma-emane je mehanA vazathI tyAga karatuM nathI, te kalyANathI tajAya che." A pramANe vicAra karIne teoe rAjAne vijJapti karI ke -"he prabhe! jemanI A vastuo che, teo cAra che." "ApazuM A kArya pAra na paDyuM. A pramANe vicAra karIne rAjA vigere te vakhate yamadaMDa para daMDa karavA samartha na thayA. jene nyAya mitra hoya ane nagaraloka pakSa karanAra hoya, tevA mANasathI te rAjA paNa zake che, to bIjA sAmAnya jananI to vAta ja zI karavI? pachI prapaMca racIne temane dUra karIne mahAjane anukrame temanA nyAyazAlI putrone te padapara sthApyA. A pramANe sarvalekanI sAthe virodha karavAthI teo pitAnA sthAnathI bhraSTa thayA ane bahu apamAna pAmyA. mATe virodha karavAmAM sAra nathI. te he mahAdeva! keI dhImAnanI sAthe virodha na kare. ane vizeSatAthI ghaNA lokenI sAthe te te naja kare. parAbhava pamADIne jevA tevA sAmAnya jananI paNa buddhimAne kadI upekSA na karavI. ema nItivettAo kahI gayA che. jevA tevA janane paNa kadI parAbhava na kare. kAraNa ke eka mAtra TIDIe samudrane vyAkula karI nAkhyo hato. pachI suyodhana rAjA te dezane tyAga karI maMtrI ane purehita sAthe dezadeza bhamatAM zuddha dharmanA prakAzaka evA dharmaghoSa gurUne samAgama pAmIne saMvega ane nirveda utpanna thatAM teNe cAritra ane gIkAra karI lIdhuM puNyavaMta prANIonI prAyaH be prakAranI sthiti hoya che. sAmrAjyalakSamIne bhega athavA te cAritrasaMpattine vega. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 67 A pramANe virodhanA phaLane sUcavanAra, pRthvI para prasiddha ane maMtrIzvare kahela evuM suyodhanarAjAnuM caritra sAMbhaLIne zreNikarAjA addabhuta harSa pAme. // iti zrIsamyaktvakaumudyAM tapAgacchanAyakazrIsomasuMdarasU. rizrImunisuMdarasUrizrIjayacaMdrasUriziSyaiH paMDitajinaharSagaNibhiH ku-. tAyAM dvitIyaH prastAvaH // jI . Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // tRtIyaH prastAva // chI viddhejanAne saMtuSTa karavAmAM kalpavRkSa samAna evA rAjAe kSaNavAra mananI vRttione sthira karavA mATe ekAgratAthI devagurUnu dhyAna karyuM. paraMtu pAMca iMdriyonA viSayamAM ati Asakta ane caMcalatA lakSaNavALu evuM rAjAnu mana kSaNavAra paNa sthiratA na pAmyuM. mala ( mela) dharavuM ane kaSTa veThavu' sugama che, paNa kharekhara ! peAtAnuM mana vaza karavuM e prANIe ene atiduSkara che. kutUhalanA AvezathI taraMganI jema cacalamanavALA evA magadhAdhipe puna: abhayakumAra maMtrIzvarane kahyuM:-- " huM mahAmate ! atyAre te je kahyuM, te yAgyaja che. kAraNa ke hAthIne mATe udarAe paNa rAjAne vyAkula karI mUkayA hatA. have atyAre jo ApaNe udyAnamAM jaie teA mANaseAnI sAthe virodha thAya ane te virAdhathI lakSmInI hAni ane krabaMdhana thAya. paraMtu kautukathI AkAMta thayeluM ane cacala thatu mArU mana nagarImAM sAmAnya lAka jovAne adhIrU thAya che. " * vicakSaNa purUSAe rAjAnuM citta game te kArya mAM joDI devuM. ' e pramANe vicArIne bahu sArU ' ema pradhAne rAjAne kahyuM. 6 pachI ajananA prayAgathI aDhazya rUpa karIne vividha prakAranA Azcarya jotA ane vividha vANI sAMbhaLatA evA te rAjA ane maMtrI rAtrie nagaramAM catuSpathArdika mA, prA ane devakula vigere sthaLe bhamavA lAgyA. eTalAmAM rAjAe kAika prANInI chAyA (paDachAyA) joi, paraMtu khArIkAithI tapAsa karatAM paNa tenu rUpa kAMI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. jevAmAM na AvyuM. eTale teNe pradhAnane pUchyuM. ke -"jANe ekatra piMDIbhUta thayuM hoya evuM A atyaMta caMcala timira bhUmipara zAthI dekhAya che?" A sAMbhaLI pradhAne kahyuM ke -"he svAmin ! siddhAMjananI kaLA jANanAra, cArakarmathI prasiddha ane kapaTane eka bhaMDAra e lohakhura nAmane e cAra che. te rAtrie zarIrane adazya banAvIne nyAyazAlI dhanavaMtenA gharamAM corI kare che. e nAnA prakAranA rUpaparAvartanI vidyAthI bahu gaviSTa thaI gayA che, tethI kaI paNa ene pakaDavAne kadI samartha thaI zaka nathI." AthI rAjAe kahyuM ke-"e kone ghera jAya che, te jANavAne ApaNe enI sAthe jaIe." ema kahIne vicitra Azcarya jovAmAM Asakta e rAjA maMtrI sahita tenI pAchaLa jatAM jatAM tyAM nagaramAM bhame. pachI dUrakarmane avadhi e te cAra jatAM jatAM anukrame arhadAsa zeThane ghera pahoMcyA. evA avasaramAM samRddhimAM nareMdrasamAna e te zreSThIvarya ATha upavAsavALI evI potAnI priyAone A pramANe kahete hato:-"Aje harSita thatI ane alaMkArene dhAraNa karatI evI sarva lalanAo rAjAnA AdezathI kaumudImahotsavane mATe udyAnamAM gayelI che paraMtu zrImAna zreNikarAjAne vinayathI vinavIne jinabhAgavaMtanA snAtrotsavAdikane mATe divase tamene meM ghera rAkhI che. have je laikika utsavane mATe tamAruM mana utsuka hoya, to tame paNa khuzIthI udyAnamAM jAo. huM have saddharmasthAnamAM mana rAkhI prathama dravyapUjA karI pachI bhAvapUjA karIza." A pramANe pitAnA prANapriyanuM kathana sAMbhaLIne teo vinayathI namra banIne kahevA lAgI - "he prabho ! Aje amAre ATha upavAsa thayA. vaLI mumukSu AtmAene upavAsane divase pApathI nivRitti ane saddaguNanI sAthe vAsa kare egya che. mATe utsavane nimitte udyAnarmA javuM amane yegya nathI, paNa ApanI sAthe bhagavaMtanI dvividha pUjA karavI ucita che. jagatamAM eka sUrya samAna evuM jinezanuM kathana je jANe che, tenuM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI--addAsa zeThanI kathA. mana sAMsArika utsavanA AraMbhamAM pravRtta thatuM nathI. A leka saM. badhI sukha ApavAvALA evA utsA badhA sulabha che, paNa baMne lokamAM sukha ApavAvALI evI bhagavaMtanI bhakti ja eka durlabha che." A sAMbhaLI zreSThIe kahyuM ke -"AvA praDha utsavamAM paNa tamArA mananI AvI dharmadaDhatA che, tethI tame dhanyatama che ane nizcita tattva che. pavanathI uDatA AkaDAnA rUnI jema leka pravAhathI sujJa strIonuM mana paNa prAya: caMcala jovAmAM Ave che, uMcA prAsAdanA zikhara para guNa (taMtu-derI) nA samUhathI bAMdhavAmAM Avela ane svabhAvathI nirmala chatAM dhvajA vAyunA rogathI kaMpe che. (caMcala thAya che.) A pramANe kahI pavitra thaI praDhabhAvathI bhAvita evuM te zreNI pitAnI priyA sahita pitAnA gharaderAsaramAM gaye. tyAM jemane dharma priya che evI potAnI priyAe sAthe zraddhAthI samRddha e te vidhipUrvaka paramezvaranI dravyapUjA karIne bhAvapUjAne mATe A pramANe stuti karavA lAgya:-"jagatanA AnaMdarUpa kaMdane pallavita karavAmAM megha samAna evA he nAtha! tame jya pAme. gadronA hadayakaLamAM vilAsa karavAthI eka haMsasamAna evA he bhagavaMta tame jyavaMta vartA. sarva atizaya saMpanna, sarva abhISTa phaLa ApavAvALA, sarvajJa, sarvadazI sarvasvarUpI evA hevi ! Apa jayavaMta rahe. deva ane deveMdrathI stavAyelA evA he vibhe! sudhAsvAdathI jema rego naSTa thAya, tema ApanA mAtra nAmakIrtanathI ja saMsAranI sarva vyAdhio vilaya thAya che. he deva! jene tamAruM dvividha darzana samyakrarIte thAya che, tene jagatamAM rahelI utkRSTa saMpattio pagale pagale prApta thAya che. mokSalamIe sahita ane AvI rIte stuti karAyelA evA hai jagannAtha ! Apa prasanna thAo ane mane paramAnaMda (mokSanI) saMpattinuM sthAna banAve." A pramANe jagadIzvaranI stuti karIne priyAethI prerita thayelA ane kaluSatAne dUra karanAra evA te cArazreNIe saMgIta paNa karyuM. vizvatrayamAM sarvane Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. | 71 AzcaryakAraka evA tenA pUjanavidhine joIne ceranI sAthe Avela maMtrI sahita rAjA vicAra karavA lAgyuM ke -"ahA ! gRhasthajanAmAM vasudhApara A zreSThIja prathama vakhANavA lAyaka che, ke jinezva2paranI AvA prakAranI bhakti jenA hRdayamAM jAgrata che. kahyuM che ke"bhktirjinessu dRDhatA jinabhASiteSu, zraddhA ca dharmakaraNeSu guNeSu raagH| dAneSu tIvrarucitA vinayeSu vRttiH, kasyApi puNyapuruSasya bhavatyavazyam // 1 // jina bhagavatapara bhakti, jina vacanapara zraddhA, dharmakRtyamAM daDhatA, guNopara anurAga, dAnamAM tIvra rUci ane vinayathI vartanaA guNe kharekhara! kaI puNyavaMta purUSane ja prApta thAya che." pachI mutivadhUnI dUtI samAna evI bhAvArcanA karIne nivRtta thayelA ane jagaduttama evA zreSThIne temanI kAMtAo kahevA lAgI ke -"he. svAmin ! merUnI jema devatAothI paNa leza calAyamAna na thAya evuM samyakatva ApanA hRdayamAM zI rIte prApta thayuM?" A sAMbhaLIne zreSThI temanI AgaLa yathAsthita arthasaMyukta ane samyakatva mArgane prakAza karavAmAM dIpikA tulya evI kemaLa vANImAM be ahadAsa zeThanI kathA. pahelAM Aja nagaramAM kamala samAna locanavALe ane zatruothI ajita e prasenajita nAme rAjA hatA, dAnaguNathI jeNe leke pAse jImUtavAhananuM smaraNa karAvyuM, dharmathI yudhiSThiranuM ane nyAyathI rAmacaMdranuM smaraNa karAvyuM. jene pavitra zobhAlakSamIvALe e zreNikarAjA atyAre prajA jyAM sadA prasanna rahe che ane jyAM atizaya puNyanAM kAma thAya evuM adabhuta sAmrAjya bhogave che. gurUnI jema te bhUpAlathI paripAlana karAtI evI prajAne bhUtala para kayAM paNa parAbhavane saMtApa prApta thayela na hatA. jenI zItala chAyAtaLe rahelA loke IMdrane eka tRNasamAna paNa mAnatA na hatA ane munie paNa tenA jevA zuddha samyakatvanI spRhA karatA hatA. ahIM zreSTha janomAM agresara, vicakSaNa, rAjamAnya, lakSmInuM eka dhAma ane sarva upara kRpALu e jinadatta nAme zeTha Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 samyakatva kaumudI-arvadAsa zeThanI kathA. hatA. jeNe pitAnA gharanI pAse jina bhagavaMtanuM saMsArasAgaramAM navasamAna evuM sahastrakUTa nAmanuM caitya karAvyuM che. kahyuM che ke - " ramyaM yena jinAlayaM nijabhujopAttena kArApitaM, mokSAthai svadhanena zuddhamanasA puMsA sadAcAriNA / vedyaM tena narAmareMdramahitaM tIrthezvarANAM padaM, prAptaM janmaphalaM kRtaM jinamataM gotraM samudyotitam " // 1 // je sadAcArI purUSe zuddha manathI svabhu pArjita svadhanathI mekSane mATe (saMsArathI mukta thavA) ramya jinAlaya karAvyuM che, tene nara, amara ane IMdrothI pUjita evuM tIrthakarapada prApta thAya che. teNe potAnA janmane saphala karyo, zAsanane prabhAva vadhAryo ane pitAnA zetrane paNa teNeja ajavALyuM samajavuM."kevaLa paropakArane mATeja gRhasthAzramamAM rahetA evA temane zrAvakadharma pALanAra e huM putra thaye. prasenajita rAjA lIlApUrvaka rAjya karate hatuM, tyAre ahIM ekadA kezideva AcArya padhAryA. eTale AnaMdI e vasudhApati aMtaparipurathI nivRta thaI jinadatta zeThanI sAthe devatAethI namaskAra karAyelA evA temane namaskAra karavAne gaye. tyAM AcArya mahArAjane namaskAra karIne thocita sthAne beThA, eTale nirmama evA munIzvare samyagdharmane upadeza Apa zarU karyo - saMsAramAM corAzI lakSa jIvanamAM vAraMvAra bhamatAM jema daridrane nidhAna prApta thAya tema prANane manuSyadeha puNyathIja prApta thaI zake che. temAM paNa jinabhagavaMte kahela, samyagdarzanathI zuddha ane sAdhu tathA zrAvakanA vratoe yukta evA dharmanI prApti te ati durlabha che. e baMne prakAranA dharmanuM paNa saddaSTi dvAra kahevAya che ane te tRNa, agni vigerenA daSTAMtathI aSTadhA kahela che. tRNAgni, gemayAgni, kANAgnikaNa, dIpaprabhAsamAna, ratna, tArA, sUrya ane caMdranI prabhAsamAna-e rIte samyagdaSTi jIvanI ATha prakAranI draSTi hoya Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . bhASAMtara. 73 che. keIka prANIne rUcithI tRNAgni sadaza daSTi utpanna thAya che, paraMtu te utpanna thatAMja mehanA udayathI tarata naSTa thaI jAya che. koIkane chANanA agnisamAna dIpta hoya che, keIkane kASTanA agni samAna ane keIne dIpa samAna zuddhatara prabhAvALI daSTi hoya che, keIkane ratnanI kAMti samAna ane tArAnI prabhA samAna udyasAyamAna thAya che, keIne sUryanA biMba samAna ane keIne caMdranI dIpti samAna vadhAre prakAzita hoya che. A daSTi je je prANane uttarottara hoya, te te prANanI prAjJa purUSae AsannasiddhitA kahela che. e daSTionuM zama, saMvega, nirveda, sarva jatupara dayA ane tavazraddhAna-e asAdhAraNa lakSaNe kahela che. je prANIne aucityAdika guNethI yukta ane samyagdarzanapUrvaka dezavirati yA sarvavirati prApta thAya che, tene manuSyabhava atyaMta RlALe che ane sarvArthasAdhakapaNAne lIdhe te devatAone paNa prArthanIya che, ema jinabhagavaMtoe kahela che. je prANI samyagdarzanathI zuddha evuM jJAna ane virati pAme che, tene A durlabha janma paNa sulabha thAya che." A pramANe dezanA sAMbhaLIne tatvane jANanAra evA te jinadatta zeThe gurUnI pAse samyakatvayukta ane zrAvakane ucita e dharma aMgIkAra karyo. te vakhate rAjA paNa samyagdarzana saMyuta evA gRhastha dharmane svIkAra ane gurUmahArAjane namaskAra karIne pitAne AvAse gayo. rUkhara ceranI kathA. have eja nagaramAM kilaSTa karmanA eka sthAnarUpa, nAnA prakAranI buddhine bhaMDAra ane pApane jANe eka pUra hoya e rUDhakhara nAme eka cAra rahetuM hatuM. je nagaranI aMdara svecchAe bhamate, samagra prajAne saMtApa upajAvate, rAjAnI AjJAne InkAra karate ane maMtrIone tRNa samAna gaNato hato. kSaNavAramAM te cAra banate, kSaNavAramAM sAdhu, kSaNavAramAM sArthavAha ane kSaNevAramAM skuTa rIte lokenI aMdara te eka meTa dhamI banI jate hate. dAva nAkhavAmAM ati kuzaLa ane vyasanane eka sAgara e 10 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 samyakatva kaumudI-rUpyakhura ceranI kathA. te eka divasa aherAta kAMtAnI jema dhUtakIDAmAM nimagna thaI gayA. tyAM jugAramAM prApta kareluM ghaNuM dhana yAcakane ApIne bhajanane mATe utAvaLathI ghara bhaNI jato hato, evAmAM rAjAnA bhavana pAse tene sarva idrine AkarSaNa karavAmAM kAmaNamaMtrasamAna ane sarva sugaMdhi dravyanA daryane daLI nAkhanAra evI rasavatInI gaMdha AvI. tethI romAMcita gAtravALA, pApanuM eka pAtra ane buddhirUpa ASadhine bhaMDAra e te cora gaMdhathI lalacAIne vicAra karavA lAgya:-"aho ! padminI premadAnI jema rAjAnI rasavatIne A parimala kharekhara ! devatAone paNa durlabha haze. jeo gRhasthAzramamAM rahI niraMtara AvA prakAranuM bhajana kare che, teo ja dhanya ane teo ja A saMsAramAM puNyavaMta janamAM zreSTha che. gRhasthAvAsa samAna hovA chatAM keTalAka puNyahIna prANuo bhejanAvasare atyaMta dIna avasthAne dhAraNa kare che. kahyuM che ke - " kugrAmavAsaH kunareMdrasevA, kubhojanaM krodhamukhI ca bhAryA / kanyAbahutvaM ca daridratA ca, SaD jIvaloke narakA bhvNti"||1|| kharAba gAmamAM vAsa kara, kureMdranI sevA karavI, kubhajana, komukhI lalanA, ghaNuM kanyAo ane daridratA-e che A jIvalokamAM naraka tulya che." mATe paramAnaMdanA AsvAda-anubhava sadaza sugaMdhI evI A rasavatIne puNyathI prApta thayela lakSamInI jema Aje huM zA mATe upaga na lauM ? rAjAthI raMka sudhI sarva kaI prANI rasanAne vaza thaI miSTAnna bhejanane mATe yatna kare che. brAhmaNa dhanavAna chatAM bhejanAnA lAbhane mATe kaSTanI darakAra na karatAM te daza janane paNa vadhAre dUra mAnato nathI." A pramANe vicAra karIne duSTabuddhi e te cAra siddhAMjananA prayogathI adazya rU5 karIne rAjAnI sAthe bhejana karavA besI gaye. A pramANe rAjAnA bhAjanamAM bhejananA AsvAdamAM lubdha thaIne gumarIte jamatAM tene keTalAka divase vyatIta thaI gayA. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 75 ekadA bhejana karatAM chatAM paNa divasanA caMdranI jema rAjAne sarva rIte nisteja ane durbala jeIne maMtrI tene ekAMtamAM kahevA lAge:-"he svAmin ! jIrNa paNe samAna tejane dhAraNa karatuM evuM tamAruM A zarIra divase divase atyaMta kRza thatuM kema jovAmAM che? tethI zuM tamane keI utkaTa Adhi ke vyAdhi satAve che? bhejana barAbara pacatuM nathI ke sudhA lAgatI nathI." A sAMbhaLIne rAjAe nirmaLa manavALA evA sacivane kahyuM ke -"he maMtrinuM ! kaI rega paNa atyAre mArA zarIramAM bAdhA karatuM nathI, paraMtu kRzatAnuM je kAraNa mArA hRdayamAM rame che, te kAraNa jaNAvatAM mane ghaNIja lajajA Ave che. AthI puna: maMtrIe rAjAne kahyuM ke:-"he rAjana ! zarIranA viSayamAM upekSA yA zarama karavI yogya nathI. prAyaH sarva prANIone zarIra dharmasamAna hoya che, te tenA svarUpakathanamAM lajajA zA mATe karavI ? zarIranA abhAve dharma na thaI zake, dharmanA abhAve sadagati na maLe ane sadagati vinA prANIne sarvAga sukha prApta thatuM nathI." A sAMbhaLIne rAjA bolyA ke -"je ema hoya to te sAMbhaLo-ghaNe AhAra letAM paNa prAyaH mArI sudhA zAMta thatI nathI. mAnI prANIo jema tema bhajana karIne paNa ghaNA divaso kahADI nAkhe che, paNa kharekhara ! kadI yAcanA te teo karatAja nathI." A sAMbhaLI bhejanamAM addabhuta zakti chatAM rAjAnI atRpti jANIne pradhAna vismayayukta manathI vicAra karavA lAge -kharekhara vidyA, auSadha ke aMjanathI zarIrane adazya banAvI kaI durmukhazekhara ( duSTaziromaNi ) rAjAnI sAthe bhejana karato lAge che. mATe have game tevAM upAyathI paNa mAre tene jANa. kAraNa ke ApattimAM rAjA maMtrIone ja potAnuM baLa samaje che. je Apattimagra pRthvInAthane zIdhra duHkhamukta kare che, ka5 (purUSa vizeSa) nA jevI buddhivALA evA te maMtrIeja lAdhya che. adhama maMtrIo ja potAnI AjIvikA mATe potAnA rAjAne du:khanimagna thayela jevAne Irache che, paraMtu uttama Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-pyakhura coranI kathA. maMtrIo te tene sukhI jevAne Icche che," pachI tene jovAne kautakI evA maMtrIe nAnA prakAranA upAya karatAM bhejanAvAsanA bhUtalapara bArIka raja patharAvI, tenA dvAra AgaLa pUrve jemaNe saMketa karela che evA ane duSTa AzayavALA evA khAtrIdAra purUSane dvAra baMdha karavA mATe rAkhyA. te maMtrI paNa te divase tyAM bhejanAvAsamAM buddhithI tenA cinhane jete daMbhathI gumarIte besI raho. have snAna karI pavitra thaI ane jinabhagavaMtanuM arcana karIne zrImAna rAjA jeTalAmAM bhejanane mATe tyAM Asana para beThe, teTalAmAM rasalubdha e te cera tyAM AvyuM ane rajamAM pratibiMbita thayelAM caraNothI pradhAne tene jANe lIdhe. eTale saMketita mANasa pAse prathama teNe dvAra baMdha karAvI dIdhuM. pachI gharanI aMdara lIlAM lAkaDAM ane auSadhio goThavIne locanamAMthI azupUra vahevaDAvavAmAM samartha ane saha evo dhUmADe karAvyo. tenA baLathI baMne netramAMthI abhuta aMjana ogaLI gayuM ane te ja kSaNe te cera sAkSAt jovAmAM AvI gayo. kSaNavAra pachI jANe jaMgama pApane pUra hoya evo tene cera jANIne kepathI mukhane Arakta karIne vasudhApati kahevA lAgyA:"are duSTa ! durAcAra ! cora ! malina! apavitra evA teM amane paNa apavitra karyA." A pramANe kahIne rAjAe kodha karI tene zULIe caDAvavAne koTavALane Adeza karyo. rAjAnA sevakapaNAthI te durAzaya koTavALe paNa vadhyasthAne laI jaI tene aneka rIte mAra mArIne pAyamAla karI mUkyo. pachI pitAnA karmathI pacatA evA tene zULI upara caDAvyuM, eTale tIvra duHkharUpa agnithI saMtApa pAmato e te A pramANe vicAra karavA lAge ke -"aho! A karma vipAka, aho ! duHkha paraMparA, aho ! mArAM pAponuM phaLa mane ahIMja maLyuM. ekavAra kareluM karma bIjanI mAphaka jIne bhavabhava koTi du:kharUpe vipAka Ape che." A pramANe atizaya duHkhanA vegathI vicAra karatA evA tene te vakhate sUryanA AtapanA tApathI bahuja tRSA lAgI. tethI najIkanA loka pAse teNe pANInI atyaMta Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 77 yAcanA karI, paraMtu rAjAnA bhayathI tene keIe paNa pANI ApyuM nahi. evAmAM ziSTaziremaNi, sarva jIvopara kRpAlu ane du:khita para adhika dayALu evA jinadatta zreSThI tyAMthI nikaLyA. eTale pipAsAthI atyaMta pIDita evA teNe temane joIne pANInI yAcanA karI. AthI anyano artha sAdhavAmAMja parAyaNa evA zreSThIe manamAM vicAra karyo ke -"sarva dharmomAM jaina dharma zreSTha kahela che, te dharmamAM paNa jIvadayA ane vizeSathI dInadayA mukhya kahela che. du:khIne joIne jenuM mana dayAddha na thAya, tenA hRdayamAM AhaMta dharmane leza ( aMza) paNa nathI ema samajavuM. jeo paraprANuonA du:khathI , uddhAra karavA dhuraMdhara che, teja purUSe dhanya che ane teo devatAone paNa mAnanIya che. kahyuM che ke - rAsaMti sArA pati vidyAviDanerA, saMti zrIpatayo nirastadhanadAstepi kSitau bhuurishH| kitvAkarNya nirIkSya vA'nyamanuja duHkhArditaM ynmntAtUrNa pati ghare naLati te saMpUraNA vaMvaSA" zA "jagatamAM zUravIra jane hajAre che, vidvAne pagale pagale aneka jovAmAM Ave che ane kuberanA madane maraDI nAkhanAra evA zrImate paNa ghaNA che, paraMtu anya janane duHkhI joIne jemanuM mana dayA ane tadrupa thAya che, evA satparU jagatamAM mAtra pAMca cha ja haze." A pramANe vicAra karIne madhurAlApathI tene saMtuSTa karatAM zreSThIe kahyuM ke -"he bhadra! jyAMsudhI mAre gherathI pANI lAvIne tane ApuM, tyAMsudhI aneka bhavanA saMtApanA samUhane kSaya karanAra ane sudhA samAna evA A namaskArarUpa maMtranuM pAna (smaraNa) kara. sarva sukhadAyaka ane kaTikaSTane nAza karanAra evA A paMcanamaskArarUpa maMtrane aMtasamaye puNyavaMta prANuoja pAmI zake che." A sAMbhaLIne te cora paNa kahevA lAge ke -"he baMdho ! te duHkhavAraka maMtra mane Ape." eTale zreSThIe tene parameSTInama Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ ~~~~ ~~~~~~ ~ ~ 78 samyakatva kaumudI- khura ceranI kathA. skArarUpa maMtra saMbhaLAvyuM. amRtanA pAna samAna evA paMcanAmaskArarUpa maMtrane pAmIne te cera divya lakSmInI vAnakI samAna evA mahA AnaMdane pAme. pachI zreSThI jeTalAmAM pANI laIne tarata tyAM AvyuM, teTalAmAM te cera maraNa pAmIne. navakAramaMtranA dhyAnathI devapaNAne pAmyA. pachI maraNa pAmelA evA tene joIne jinadatta hRdayamAM kheda pAmya ane vicAravA lAgyA ke -"dInane dayApUra rvaka dAna ApavAthI thatuM puNya mane prApta na thayuM. pavitra pAtranA upabhegane mATe ane dIna janenI pIDAnI zAMtine mATe jaLa ke anna pramukha vastu bhAgyavaMta purUSanI ja vaparAya che." pachI tenI sagatine jANavAnI IcchAthI tenA dehane joIne "A deva thaye che, ema lakSaNethI zreSThIe jANI lIdhuM. have ceranI sAthe svajanatAne saMbaMdha dharAvanAra purUSane jANavAnI IcchAvALA evA rAjasevakee zreSThInuM svarUpa joIne rAjAne nivedana karyuM, te sAMbhaLIne kepathI tAmrajevI jenA mukhanI rakta kAMti thaI che evA te rAjAe tatkAla koTavALane bolAvIne A pramANe kahyuM:-"he bhadra! atizaya duSTa AzayavALA evA e zeThane mayUrabaMdhathI (eka prakAranuM baMdhana-jemAM hAtha paga vigere sa khta rIte bAMdhavAmAM Ave che) bAMdhIne ane tenA gharane mArA nAmanI mudrA (sIla) daIne ahIM lAve." rAjAnA AdezathI tene ghera jaIne niSphara vacana belato e te tevIrIte zeThane belAvIne rAjasabhAmAM AvyuM. tenI sAthe rAjasabhAmAM AvatAM zAMta svabhAvI evA zreSThIe baMne prakAranA bhayane aMta ANanAra evA zubhadhyAnane A pramANe Azcaya karyo:-"cetrIza atizayayukta, muktAphaLa samAna ujavala ane jagatanuM rakSaNa karanArA tathA zirastha evA sarva jinabhAgavaMta mane zaraNabhUta thAo. anaMta sukhane prApta thayelA, vidruma (paravAlA) samAna rakta kAMtivALA tathA samagra lakSmIne vaza karavAmAM eka kAraNabhUta evA siddhabhagavaMtanuM mane zaraNa thAo. pAMca prakAranA AcAramAM kuzaLa, aMga (agyAra aMga) nI rakSA karavA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. vALA, anaMga (kAmadeva) ne jaya karavAvALA ane suvarNa jevA varNavALA AcArya mahArAjanuM mane zaraNa thAo. aMga ane upAMga vigere siddhAMtane abhyAsa karavAmAM sAvadhAna manavALA ane nIlavarNavALA evA upAdhyAya mahArAja mArA durita udayane naSTa kare. paMcamahAvratane dhAraNa karanArA, dhIra, sAvadhasaMsargane tyAga karanArA ane baMne prakAre meghachAyA (mArA pApanI zyAmatA) nuM haraNa karanArA arthAt kRSNavarNavALA evA sAdhuo mane siddhinimitte thAo." A pramANenA dhyAnarUpa sudhAnA AsvAdathI AnaMdita thayela evA zreSThIne te vakhate kodhanA AvegathI kaMpatA zarIravALA evA rAjAe A pramANe kahyuM:-"re duSTa! he duSTa abhiprAyavALA! pitAne sadAcArI tarIke gaNAvanA2 evA he maMdamati! cAranI sAthe te vAta karavAne saMbaMdha rAkhe che, je ceranI sAthe ekAMtamAM rahIne vAtacita kare che, tene sajana purU cUraja kahe che, mATe rAjAne tene nigraha kare ghaTe che. e cAre je dravya haraNa karyuM che, te je nahi Ape, to tane paNa ceranI mAphaka huM daMDa(zikSA) karIza." A sAMbhaLIne jinadatte kahyuM ke -"he deva! meM tenI sAthe mAtra dharmavArtAja karI che, paraMtu tenI sAthe mAre kaI prakArane saMbaMdha nathI." A tenA kathanane kepathI mAnya na karatAM duSTabuddhi rAjAe daityasamAna evA kUra mANasone tenA vadhane mATe Adeza karyo. " " svAmIne hukama thatAM sevakane kRtyakRtyano vicAra kare yukta nathI." e vAkyane anusarIne rAjAnA hukama pramANe teo tema karavA jeTalAmAM taiyAra thayA, teTalAmAM namaMDaLa ghora aMdhakArathI vyApta thaI gayuM, brahmAMDane bhedI nAkhe tevA moTA ghera zabdo thavA lAgyA ane AkAzamAMthI paDatA rajanA pUrathI vyAkuLa thayelA rAjA ane amAtya pramukha sabhAmAM beThelA badhA mUchita thaI gayA. "A zuM " ema belatA nagaravAsIo badhA zaMkita thaI gayA, hasti, azvapramukha badhI senA pagale pagale kaMpavA lAgI. AthI bhayabhrAMta thaine rAjAe pradhAnane kahyuM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 samyakatva kaumudI- khuracAranI kathA. ke - "kalpAMta kALasamAna A nagaramAM zuM thayuM ? deva, dAnava, yakSa ke rAkSasa-kaI paNa kupita thaIne nagaramAM AvA prakArano upadrava kare che. mATe zIdhra evA upAya ce ke, jethI nagaramAM zAMti thAya. viSama kArya upasthita thatAM maMtrIo ja tenuM nivAraNa karavA samartha thAya che." A sAMbhaLI pradhAna paNa tyAMthI uThI pavitra thaIne ghaNA puponI mALA hAthamAM laIne sarvata: dhUpane ullepa karIne belyA ke "je kaI deva A upadrava karato hoya, teNe ahIM pratyakSa thaIne pitAnI IcchAM pragaTa karavI. evAmAM divya AbharaNothI vibhUSita ane jANe sAkSAt parabrahmanI jyoti utpanna karatA hoya e keIka devatA pragaTa thaye.eTale hAtha joDIne sanmukha ubhelA evA rAjA vigerene temanI bhaktine lIdhe zAMti karavAne IrachatA evA te devatAe kahyuM ke -"pavitra puNyanI nipuNatAthI zobhAyamAna niraparAdhI ane sadA sadAcAra mAM tatpara evA A mArA gurUnI hephuTe! huM jIvatAM tame AzAtanA karI zake? mATe tenuM tamane phaLa ApavAne huM svargamAMthI AvyuM chuM. pite zaktimAna chatAM je pitAnA gurUne thatI pIDA joIne bedarakAra rahe che (upekSA kare che), tene bhavAMtaramAM hajAre saMkaSTa sahana karavAM paDe che. rAjAe kupita thaIne jene zULI upara caDAvyuM hatuM, te rUpura nAmane cera huM devatA thaye chuM. mRtAvasthAne prApta thayelA ane jaLanI yAcanA karatA evA mane karUNAnA pUrathI paripUrNa manavALA evA te zreSThIe mekSalakSmInA eka kelarUpa evo parameSTInamaskAra maMtra Apyo ane tenA prabhAvathI huM pahelA devalokamAM devatA thayo chuM. mATe je A mahAtmAne saMtApa upajAvaze, te divya prabhAvathI tarata bhasma thaI thaze." A pramANe bolatA evA te devane parivArasahita samyagU vinayavRttithI rAjAe tarata zAMta pADa. pachI jinadatta zrAvakane belAvIne ane tene sArI rIte satkAra karIne rAjAe pitAne aparAdha khamAvyuM. pachI devamAyAne tiraskAra (dUra) karIne skurAyamAna utsavanI zreNIthI utkRSTa dharmonati karatA evA te devatAe te Astika nararatnane AgaLa karIne Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. ane hAthInA skaMdhapara besArIne veta chatrathI virAjita, apsarAe jene suMdara cAmare vIMjI rahI che, nAnA prakAranA vAjIMtranA mahAnAdathI jyAM AkAzamaMDala gAjI rahyuM che, nAcatI evI devAMganAee jyAM samasta nagaravAsIone harSaghelA banAvI dIdhA che, AgaLa cAlatA rAjA, amAtya ane keTavALathI parivArita evA ane jagatanA hitakArI evA mArA pitAne te deva amAre ghera teDI A . pachI mArA pitAnA bhavanAMgaNamAM ratnavRSTi karIne ane bhaktipUrvaka namaskAra karIne te deva pitAnA sthAne gaye." A pramANe zreNInuM vacana sAMbhaLIne ekAMtamAM beThele te rUgakhura cAra vicAravA lAgyA ke -"aho ! kharekhara ! kuLakamathIja cAlI AvatI A caiAryavRtti mane prApta thaI che. te vakhate devanI lIlA ane zreSThInI parepakAritA sAMbhaLIne zreNika rAjA ane abhayakumAra hadayamAM vicAravA lAgyA ke:-"ahe! saMpadAnA nidhAnarUpa evI dharmavaMta purUSanI saMgati je puNyanA samUhuthI prApta thAya, to pachI zuM zuM prApta na thaI zake ? sadA AnaMda ane sukhanA AsvAdamAM nimagna evA devatAo paNa guNavaMta purUne sadA saMga Icche che, te yuktaja che. potAnA kurakamathI narakanA mArge saMcAra karanAra e A cora, te zreSThInA saMparka (saMga) thI devasamRddhi pAmya kahyuM che ke - " jADyaM dhiyo harati siMcati vAci satyaM, mAnonnattiM dizati pApamapAkaroti / cetaH prasAdayati dikSu tanoti kIrti, satsaMgatiH kathaya kiM na karoti puMsAm" // 2 // satsaMgati buddhinI jaDatA hare che, vANImAM satyatA Ape che, mAnannati kare che, pApane dUra kare che, cittane prasanna rAkhe che ane kIrtine sarvatra vistAra che. he mitra! mANasane te zuM zuM phaLa nathI ApatI?" A deva paNa kharekhara kRtajJajanomAM eka vizeSa 11 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-pyapura coranI kathA. maMDanarUpa che, ke je zreSThIe karela upakAranI sthiti bhUlI na gaye. prathamavAra jIta toya smatA, , zirasi nihitabhArA nAlikerA narANAm / udakamamRtakalpaM dArAjIvitAntaM, na hi kRtamupakAraM sAdhavo vismaraMti" // 1 // prathama vayamAM pAna karela evA svalpa jaLanuM smaraNa karatA nALIyere, mAthe bhAra sahana karIne ane pitAnuM jIvana arpaNa karIne paNa mANasane sudhA samAna evuM potAnuM pANI Ape che. kAraNake sajane karela upakArane kadI bhUlI jatA nathI." pachI prasenajit rAjA sAttivaka guNanA udayathI sAkSAt mArA pitAne ghera AvIne A pramANe temanI stuti karavA lAge -"he zreSThina ! A mahItalapara puNyavaMta prANIomAM tuMja agresara che, ke je tArI mati A pramANe prANIone upakAra karavAmAM sadA ramatI rahe che. kahyuM che ke - "te tAvatkRtinaH parArthaghaTakAH svarthAvarodhena ye, ye ca svArthaparArthasAdhanaparAste'mI narA madhyamAH / te'mI mAnuSarAkSasAH parahitaM yaiH svArthale hanyate, ye tu ghnaMti nirarthakaM parahitaM te ke ? na jAnImahe" // 1 // jeo potAnA svArthane avarodha karIne paNa paranA arthane sAdhI Ape che, te sajjana purU gaNAya che. jeo potAnA svAthanI sAthe paranA arthane sAdhe che, te madhyama purUSa kahevAya che, ane jeo pitAnA svArtha mATe paranuM hita bagADe che, te nara rAkSasa samaja, paraMtu jeo nirarthaka paranA hitane haNe che, teone kevI upamA ApavI? te ame samajI zaktA nathI." athavA te uttama janene e svabhAvaja hoya che ke, paranuM hita sAdhavA jatAM du:kha paDe te paNa tene sukha mAnI le che. kahyuM che ke - Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. " laMghayati bhuvanamudadhe-madhyaM pavizati ca vahati jalabhAram / vItara saMrakritA irahi yuti rAjAryo" ? megha bhuvananuM ullaMghana kare che, sAgaranA madhyabhAgamAM pese che ane jaLabhArane vahana kare che. kAraNa ke parahitakAraka sajajane ane nyane arthe. zuM zuM nathI karatA?" he bhadra! zrAvakemAM mukhya evA tArAvaDeja A nagara pavitra thayuM. tArI saMgati kharekhara! prANIone puNyanA prabhAvathI ja prApta thaI zake. jiteMdrazAsana, sajajanasaMga sadagurU sevA ane avasare supAtradAna-e utkRSTa puNyathIja prApta thAya che." A sAMbhaLIne zreSThIe mastaka namAvIne rAjAne kahyuM ke - "he deva ! dharmanA prabhAvathI zuM zreya nathI thatuM? kAraNa ke - " so hAralatA bhavatyasilatA satpuSpadAmAyate, saMpadyeta rasAyanaM viSamapi prItiM vidhatte ripuH| devA yAMti vazaM prasannamanasaH kiM vA bahu brUmahe, dharmo yasya nabhopi tasya satataM ratnaiH paraM varSati' // 1 // je manuSya dharmane Azraya kare che, tene sarpa hArasadaza thAya che, taravAra eka suMdara puSpamALA tulya bane che, viSa paNa rasAyana tulya thAya che, zatru prIti darzAve che ane devatAo prasanna thaIne tene vaza thAya che. vadhAre zuM kahIe? paNa tene mATe AkAza paNa satata zreSTha ratna varasAve che." evA avasaramAM prItipAtra evA vanapAlake AvIne namaskAra karI aMjali joDIne rAjAne vijJapti karI ke -"he deva! dhyAnathI AMtarazatruone dhavaMsa karanArA, zuddha AcAravaMta janamAM agresara, sAdhuothI paravArelA, zrutajJAnIomAM prakhyAta ane akhila jaMtuene AnaMda ApanArA evA municaMdranAmanA AcArya ApanA sarvakanAmanA udyAnamAM atyAre padhAryA che." te sAMbhaLIne rAjA parama AnaMda pAmya ane vanapAlane tenI IcchA karatAM adhika Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyava kaumudI-samyakatvanA daza bhedanuM varNana. ane potAne ucita evuM dAna ApyuM. pachI maMtrI ane zreSThI sahita rAjAe vanamAM jaIne pAMca abhigama sAcavIne bhaktithI vidhipU vika AcArya mahArAjane vaMdana karyuM. je bhAvathI jidrapUjana, sAdhuvaMdana ane tIrthasevana karavAmAM Ave, te te samagra pApanI zuddhi kare che. pachI municaMdragurUe temane bhavatApanI zAMtine arthe amRtarasathI bharelI ane sanmArga ApavAvALI evI A pramANe dharmadezanA ApI:-"he bha! jema nyodhavRkSanuM puSpa ane svAti nakSatranuM jaLa durlabha hoya che, tema mAnavajanma ane jinazAsananI prApti durlabha che. temAM paNa kalpavRkSa, pArasamaNuM ane dakSiNAvartazaMkhanI jema AMtarika tattvazraddhAna atidurlabha che. dvividha dharmanA mULa tulya ane saMsArasAgaranA kinArA tulya evA te samyakatvane jinabhagavaMtoe nisarga, upadezAdi bhedethI daza prakAre kahela che. kahyuM che ke - "nissagguvaesaI, ANarUI suttabIjarUimeva / abhigamavitthArarUI, kiriAsaMkheva dharmarUI" // 1 // nisargarUci, upadezaruci, AjJArUci, sUtrarUci, bIjarUci, abhigamarUci, vistArarUci, kriyArUci, saMkSeparUci ane dharmarUcie rIte samyakatvanA daza prakAra che." jinabhagavaMte kahela tane je svabhAvathI zraddhe che, te nisargarUci kahevAya che. tenI prApti A pramANe kahela che. prANu nadI pASANalakanA nyAyathI sAta karmonI kaMIka nyUna eka kaTAkeTI sAgarepamapramANa sthiti karIne yathApravRttikaraNathI graMthi pAse Ave che. rAgadveSanA durbhedya pariNAmavizeSane graMthi kahevAmAM Ave che. graMthidezanI prApti thatAM paNa keIka prANI rAgadveSane vaza thaI puna: karmonI utkRSTa sthitine bAMdhe che. jene mahAvIrya utpanna thayela che evo keIka prANu apUrva karaNuM karIne duratikama evI te graMthinuM kSaNavAramAM atikramaNa kare. che. pachI anivRttikaraNa karI tenI aMdara aMtarakaraNa thatAM Aga Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. - Lapara vedavAnA mithyAtvane virala kare che (vikherI nAkhe che). pachI aMtarmuhUrtaparyata je samyagdarzana prApta thAya che, te nisarUci samyakatva kahevAya che, gurUnA upadezane pAmIne je buddhimAna nirdoSa dharmamArga para zraddhA kare che, tene upadezaruci samyakatva hoya che. rAga, dveSa ane mehanA kSayathI je navatane AjJAnA baLathI mAne che, te AjJArUci kahevAya che. aMga ane upAMgarUpa sUtrane abhyAsa karatAM je samyakatvanuM avagAhana kare che, te sUtrarUci samyagdaSTi gaNAya che. zraddhApUrvaka eka padane dhAraNa karatAM pitAnI pratibhAnA baLathI je aneka pademAM vistAra pAme, te bIjarUci kahevAya che. je mahAtmAe arthathI samagra zruta joyuM che, tene jinabhagavaMta ane bhigamarUci samyagdaSTi kahela che. nayanA bheda ane pramANethI je cha dravyonuM sabhya rIte prarUpaNa karI jANe che, te vistArarUci kahela che. jJAna, darzana, cAritra, tapa, vinaya ane guptinI kriyAmAM je udyamavaMta hoya, te kriyArUci kahevAya che. "jinavAkya ja mane pramANa che ema je hRdayamAM mAnato kudaSTie para AsthA rAkhate nathI, te saMkSeparUci gaNAya che. zrata ane cAritrarUpa dvividha dharmane ane dhamastikAya, adhamastikAya vigere dravyone je zraddhe che, te dharmarUci gaNAya che. A bhedamAMnA doSavarjita evA eka bhedane paNa je samyagdaSTi jIva dhAraNa kare che, te avazya zivasukhane pAme che. akhila saikhyasaMtatithI bharelA evA rAjyane dhULanI rAzinI mAphaka tyAga karI samyakatvathI vibhUSita ane atyaMta adra bhuta evA jJAnakiyA saMyukta ane nAnA prakAranA abhigrahathI suzobhita evI saMyamadhurAne vRSabhanI jema je prANI ahIM dhAraNa kare che, te bhavya aikyane spRhaNIya evA mekSasukhane alpa samayamAM prApta kare che." * A pramANe AcArya mahArAjanI dezanA sAMbhaLIne maMtrI ane zreSThI pramukha keTalAka bhavyajanoe saMsArasAgaramAM nAva samAna evA saMyamane svIkAra karyo. keTalAka janee bAra vrata aMgIkAra Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sambakatva kaumudI-prakhara coranI kathA. karyA, keTalAkee zuddha samyakatva ane keTalAkoe bhadrabhAvane svIkAra karyo. sarva prANuo para kRpALue prasenajit rAjA saMpadAthI jagatane prema upajAvanAra evA zrI zreNikane rAjyapara sthApana karIne sarva kAmagathI virakta ane yatidharmane anurAgI e te zrAddhadharmanuM ArAdhana karIne vaimAnika devatA che. te avasare cakravastI samAna kAMtivALA evA zreNika rAjAe jina bhagavaMtanA zAsananI prabhAvanA karI. A nagaramAM ja pUrve meM A badhuM sAkSAta jeIne prathama gurU pAse zuddha samyakatva svIkAryuM." A pramANe potAnA svAmInuM kathana sAMbhaLIne mudita thatI te priyAe kahyuM ke - "he svAmin ! A ApanuM yathArtha kathana amane rUce che. kAraNa ke, mAtra vAMchA jeTaluM ja phaLa ApanArA evA ciMtAmaNi pramukha te zAzvata lakSamI ApanAra evA AhaMtadha nA caraNanI raja samAna che." evAmAM kuMdalatA bolI ke - "he svAmina ! jema daza hAtha pramANu haraDe kahevI te mithyA che, tema ApanuM asatya kathana mArA mAnavAmAM AvatuM nathI. mAyAvI jo bIjAone cAha pamADavA potAnI kalpanA pramANe yuktithI jema bele che, tema bIjA leke satya mAnI le che. "dharmathIja sukha thAya che," A bhrAMti ApanA jevAone heya. kAraNa ke dharmavaMta jane pagale pagale du:khI dekhAya che. keTalAka leke niraMtara pApa karatAM paNa gajagAmI evA teo akhaMDa chakhaMDa vasudhAnuM maMDanarUpa evuM sAmrAjya bhegave che." A kuMdalatAnuM kathana sAMbhaLIne zreNikarAjAe pradhAnane kahyuM ke "ahe ! A lalanAnA hRdayamAM kevuM durAtmapaNuM che? ke mAruM sarva anubhaveluM, nAgarike e joyeluM ane enA patie ja pate kaheluM chatAM e kema mAnatI nathI? je kubuddhi abhavya ke dUrabhavya prANI hoya, te bIjAoe kahela dharmanI vAtapara zraddhA karatuM nathI, ema jinabhagavaMte kahyuM che. have prabhAte sarvajananI samakSa e duSTa lalanAne huM nigraha karIza, ke jethI bIje kaI dharmane AkSepa karanAra na jAge." A sAMbhaLI abhayakumAra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. maMtrIe jaNAvyuM ke -"he mahArAja ! evA mANasa nagaramAM ghaNA nIkaLaze, te Apa keTalAne nigraha karI zakaze? evuM kaI kuLa nahi hoya, evuM kaI ghara nahi hoya ane bhUtalapara e kaI vaMza nahi hoya, ke jemAM mithyAtvathI vimUDha thayele keIpaNa prANuM na vartato hoya. he svAmina ! mithyAtvarUpa magarathI vyApta evA A saMsArasAgaramAM kaI puNyavaMta prANIja samyakatva-ratnane prApta karI zake che." te vakhate cAra paNa vicAra karavA lAgyo ke - mArA pitAnA yathAsthita svarUpane A lalanA kema mAnatI nathI? kharekhara e lalanA adhama strIonAM zirAmaNuM che, ke je pitAnA prANapriyanuM satya kathana svIkAratI nathI. dharmajJa evA prItamanA kathanane kulIna sIeja mAnya kare che. kAraNa ke jAtyaratnanI zreNImAMja tejasamUha hoya che. patipara bhakti, grahAcAranI sughaDatA, pUnI sevA, vinaya ane atithisatkAra-e strIone kharekhara ! zRMgAra (zaNagAra) che." pachI jeneMdharmajJa evA zreSThIe kuMdalatAne kahyuM ke -"mugdha ! tuM samyaktatva jANatI ja nathI. jemanA aMtaramAM nirdoSa evuM jineMdrabhagavaMtanuM vacana dIvAnI jema prakAzI rahyuM nathI, te mUDhamati prANIoja vicAra vinAnI ceSTA karyA kare che. puNya ane pApanuM phaLa kaIka prANane A lokamAM paNa maLe che, keIkane paralokamAM ane keIkane ubhayalokamAM prApta thAya che. he bhadra! puNyAnubaMdhI puNya-ane pApAnubaMdhI puNya ema puNyanA be prakAra che, temAM puNyAnubaMdhI puNyamAM samyajJAna ane kriyA ane pApAnubaMdhI puNyamAM ajJAnakaSTa kriyA hoya che. puNyAnubaMdhI puNyathI prANI ane nuttaravimAnanA sukha pAmIne punaH puNyatatpara thaIne te karatAM adhika zreyane sAdhI zake che ane pApAnubaMdhI puNyathI prathamakaMIka sukha pAme, paNa seMkaDo pApakaratA te bhobhava duHkhI thAya che. puryodayathI pANIne sukha maLe che, ane pAdiyathI duHkha maLe che. tathA te baMnene kSaya thatAM siddhi prApta thAya che. he manasvinI! ema zAso kahe che. mATe he priye! nAstikabhAvane tyAga karIne ane AstikabhAvane aMgIkAra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 - samyakatva kaumudI-zreNInI strInuM caritra. karIne jagane viSe abhuta evuM sarvajJadharmanuM mAhAsya mAnI le." A pramANe zreNIe tene hitakArI evI dhArmika zikhAmaNa ApI, paraMtu mithyAtvathI mahita thayelA tenA manamAM te leza paNa te TakI zakI nahi. - have puna: zreSThIe kahyuM ke - " he priyAo! mArA samyakatvane sthira karavAne hetu atyAre meM tamArI pAse spaSTa kahI batAvyuM. mATe have prathama kAMtA samyakatvane sthira karanAruM ane jayazrInuM kAraNa evuM potAnuM samagra caritra mArI AgaLa kahe." pitAnA bharanI A pramANe AjJA thatAM prasanna mukhavALI thaIne daMtanI kAMtithI vasudhAne zubhra banAvatI evI te potAnuM vRttAMta kahevA lAgI: bhuvanamAM vikhyAta, pRthvImAM jeNe AnaMda pUrI dIdhuM che, ane svargane jaya karanArI evI avaMtIdezanA madhyabhAgamAM ujajayinI nAmanI nagarI che. jyAM zAstranipuNa gRhastha zrImaMta anAdikALathI cAlyA AvatA lakSamI ane sarasvatIne vairane dUra karanAra che. tyAM zatruone parAsta karanAra, jagane AnaMda ApanAra evA svarUpathI devatAo karatAM paNa suMdara e surasuMdara nAme rAjA hatA. puNyane sAgara e je bhUpati satkaLAo ane samagra sukhasaMpattione te eka priyamelaka tIrtha jevo thaI paDyo. caMpakamALAnI jema zIlarUpa sugaMdhane dhAraNa karavAvALI ane bhUtalane AnaMda ApavAvALI evI kanakamAlA nAmanI tene rANI hatI. have teja nagarImAM rAjanuM prasAdasthAna, buddhimAna ane samyagdaSTi mAM mugaTa samAna e vRSabha nAme eka meTe zreSThI hate. je zreSThI pAtradAna, guNa ane prIti pramukha guNathI alaMkRta ane vasudhAparanA puNyavaMta purUSomAM eka agresara hato. kahyuM che ke - " tyAnI june rA, moLI parikanai zAhe vo ne ddhA, baMnTa " ne ? | pAtrane dAna ApanAra, guNamAM rAga dharanAra, svajananI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. sAthe saMpIne sukha bhegavanAra, zAstrajJa ane samarAMgaNamAM saMgrAma karanArae pAMca lakSaNavALa uttama purUSa gaNAya che." satIomAM zreNa, svapatine anukULa ane sAkSAt lakSmIsamAna evI jinadattAnAme tene strI hatI. kahyuM che ke - " anukUlA sadA tuSTA, dakSA sAdhvI vicakSaNA / miva TLe, zrI zrI rAya" che ? . patine sadA anukULa, prasanna, dakSa, uttama AcAravALI ane vicakSaNa-A guNethI je strI yukta haya, te strI nahi, paNa kharekhara! lakSmIja samajavI." kulIna evI te kAMtA sAthe vivekI zreSThIe rAjahaMsanI jema sukhasarevaramAM cirakAla sudhI lIlA karI. ekadA duritane dUra karanArA ane jANe jaMgama puNyasaMgama ja heya nahIM evAkeI cAraNamuni tene ghera padhAryA. saMtajanone AnaMda ApanArA ane nAnA prakAranA tapanI maryAdAne sAcavanArA evA te munine joIne sUryane joI jema pazinI AnaMda pAme tema te AnaMda pAmI bhaktirAgathI vikasita thatA re mAMcanI kaMcukIne dhoraNa karatI evI teNe anaMganuM mathana karanArA evA te muni mahAtmAne vidhipUrvaka namaskAra karyo. pachI teNe Apela Asana para dharmalAbha daIne beThelA evA te muni tyAM samatAsudhAne siMcanArI evI vANIthI dharmopadeza devA lAgyA: mAravADanI bhUmi jevA A asAra saMsAramAM kalpavRkSasadaza jainadharmane puNyavaMta prANuoja pitAnI abhISTasiddhine mATe prApta karI zake che. te dharmanA sarvacAritra ane dezacAritra evA be bheda kahelA che. ane tattvazraddhAnarUpa samyakatvane tenuM dvAra kahela che. he bhadra! samyakatvavratanI zuddhine mATe pUrva maharSioe tenA saDasaTha bheda kahelA che, je sujJajanene samajavA lAyaka che. te A pramANe - sAdhuonI sAthe paramArtha saMstavAdika cAra zraddhAnane jinazAsanamAM samyakatvanA prANurUpa kahelA che. jinAgamanI zuzraSA, 12 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 samyakatva kaumudI-samyakatvanA saDasaTha bhedanuM varNana. dharmasAdhanamAM anarAga ane jinAdikamAM vaiyAvacca-samyakatvanA e traNa liMga kahelA che. kahyuM che ke - "paramatthasaMthavo khalu, sumuNiyaparamatthajaijaNanisevA vAvannakudihINa ya, vajjaNamiha caura saddahaNaM" // 1 // " paramAgamasussUsA, aNurAo dhammasAhaNe paramo / nAguvAva, niyamo samarTikArUM" zA. paramArtha-tatvArthane saMstava, paramArthane sArI rIte jANunArA evA munionI sevA, nicva (samyakatvabhraSTa) ane mithyAvIne tyAga-e cAra saNA (zraddhAna) kahevAya che. paramasiddhAMtanI bhakti, dharmasAdhanamAM atyaMta anurAga ane jinabhagavaMta tathA sAdhu munirAjanI vaiyAvaccamAM niyama (daDhatA)-e samyakatvanA traNaliMga cinha che." vaLI he bhadre ! samyakatvanI parama zuddhine IcchatA evA samyagdaSTie ahaMta, siddha ane pratimAdikano daza prakAre vinaya sAcavavo, kahyuM che ke - "arihaMta siddha ceiya, sue a dhamme a sAdhuvagge y| gAriya uvajjA, pavane saMhane vinaI? ahaMta, siddha, citya (jina pratimA) zrata, dharma, sAdhu, AcArya, upAdhyAya, pravacana (caturvidha saMgha) ane samyakatva e dazamAM vinaya sAcavo." temaja samyakatvarUpa mANijyane nirmaLa karavAnA kAraNarUpa mana, vacana ane kAyA e traNa zuddhi kahI che. kahyuM che ke - " maNavAyAkAyANaM suddhI sammattasohiNI tattha / maNasuddhI jiNajiNamayavajjamasAraM muNai loaM // 1 // titthaMkaracaraNArAhaNeNa jaM majjha sijjhai na kajaM / patthemi tattha nannaM, devavisesaMti vayasuddhI // 2 // chijjato bhijato, pIlijjatovi DajjamANovi / jiNavajjadevayANaM na namai tassatthi taNusuddhI" // 3 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. mana, vacana ane kAyAnI zuddhi te samyakatvane zobhAvanArI che. temAM jina ane jinamata vinA anyane asAra (mithyA) mAne te prathama mana:zuddhi, tIrthaMkara prabhunA caraNanI ArAdhanA karatAM paNa je mAruM kArya siddha na thAya, te anya deva vizeSanI zuM prArthanA karavI? ema kahevuM, te vacanazuddhi, chedatAM, bhedatAM, pIlAtAM, ke baLatAM paNa je jina vinA anya devane na name, te kAyazuddhi." tathA zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, mithyASTiprazaMsA ane mithyASTisaMsarga-e samyaka tvanAM pAMca dUSaNo che, mATe te yatnapUrvaka tyAga karavA lAyaka che. vaLI vAdI ane naimittikAdika je ATha prabhAvaka kahelA che, te samyakatvane prakAzavAnA hetubhUta evA temanI sadA bhakti karavI. kahyuM che ke - " pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI u / vijjAsiddho a kaI, aTeva pabhAvagA bhaNiyA " // 1 // siddhAMta, dharmakathaka, vAdI, naimittika, tapasvI, vidvAna, siddha ane kavi-e ATha prabhAvaka kahyA che." zama, saMvega, nirveda, dayA ane AstikatA-e pAMca lakSaNa kahyA che, ke jethI aMtargata samyakatva oLakhI zakAya che. AhaMta dharmamAM svairya, prabhAvanA, aMtaraMgabhakti, kuzalatA ane yathAzakti tIrthayAtrAe pAMca samyakatvanA bhUSaNa che. anya matanA deva vigerene vaMdanAdika kiyAno tyAga karavAthI samyagdaSTinI zuddhi karanArI evI cha prakAranI yutanA karavI. kahyuM che ke - " paratitthINaM taddevayANa, taggahiyaceiyANaM ca / jaM chavihavavahAraM, na kuNai sA chavvihA jayaNA" // 1 // vaMdaNa namasaNaM vA, dANANupayANu tesi vajjei / AlAvaM saMlAvaM, puncamaNAlattago na kuNai" // 2 // paratIthIe, temanA deva ane temaNe svAdhIne karelA citya sAthe je cha prakArane vyavahAra na kare te cha jayaNa-yatanA kahevAya che. eTale temane vaMdana, namaskAra, dAna ane anupradAna Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra samyakatva kaumudI--samyakatvanA saDasaDa bhedonu varNana, "" vajra vAM tathA temanA khelAvyA vinA prathamaja temanI sAthe AlApa ane sa'lApa na karavA. AgAra yA apavAda rAjA, gaNu vigerethI cha prakAranA che, tenA prayogathI alpa sattvavALA prANInuM samyakatva khaMDita thatu nathI. kahyuM che ke: tr AgArA avavAyA, chavviha kIraMti bhaMgarakkhaTTA | rAyagaNa balasurakkama gurU naggahAvittikaMtArA " // 1 // "rAjAnuyAga, gaNAnuyAga, alAnuyAga, devAnuyoga, gurUnigraha ane vRttikAMtAra-samyakatvabhaMganI rakSAne mATe A cha AgAra kahelA che." samyakatva e saddha maMdiranuM dvAra-vigere cha bhAvanA2sathI bhAvavAmAM Avatu samyakatva meAkSasukhane ApanArU thAya che. samyakatva e cAritradharma rUpa vRkSanu mULa che, cAritradharmarUpa mahelanA te daravAjo che, dharmarUpa vAhananI te pITha che, jJAna, darzana ane cAritra vigere ratnAnu te nidhAna che, vinayAdi guNNAnA AdhArarUpa che ane cAritradharmarUpa amRtanuM te bhAjana che. e pramANe samyakatvanI cha bhAvanA bhAvavI. vaLI jIva che, te zAzvata che, puNya pApanA ko ane leAktA che, karma kSayathI tene meAkSa che ane jinabhagavaMte kahelA meAkSa-mArga-upAya paNa che. A cha sthAnakamAM sabhyazraddhA pUrvaka rAkhelI AsthA jema jAjavalyamAna agni suvarNa ne zuddha kare che, tema samyakatvane avazya zuddha kare che kahyu che ke:-- " sthi nitro tarphe nicA, jattA mottA ya putravAvALuM / gastha purve nimnAna, tasuvAgo sthi chuTTAne " zA " jIva che, te nitya che, puNya-pApanA te kartA ane leAktA che, tene meAkSa avasya che, ane tenA upAya paNa che--e cha sthAnaka samajavA. je prANIe A aDasaTha bhedasahita samyakatva meLavyu che, tenA janma ane jIvita kRtArtha che. jJAnApayeAgathI jema muni, tema samyakatva vinA cAritrArAdhanarUpa dharma, te dravyarUpatAne bhaje che. arthAt te mAtra dravyacAritra gaNAya che. jenA hRdayamAM samyakatvanI ,, Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. daDhatA che, te prANune surAsura ane rAjAonI saMpattio du:kharUpa bhAse che. he bhadra! jemane kevaLajJAna hoya, teja mAtra samyakatvaguNanA mahAbhyanuM savistara varNana karavAne samartha thaI zake che." A pramANe dezanA sAMbhaLIne jinadattAe te vakhate te maharSi pAse trividha zuddha samyakatva aMgIkAra karyuM. "he bhadra! prANate paNa A samyatve tAre kadApi mUvuM nahi, eTaluM ja nahi paNa niHzaMkA vigere AcArothI tene vadhAre vadhAre nirmala rAkhavuM." A pramANe tene zikhAmaNa daIne te mahAmunie anyatra vihAra karyo. kAraNa ke ciMtAmaNiratna keInA hAthamAM cirakALa rahetuM nathI. pachI daridra jema kalpavRkSane pAme, tema jinadattA paNa samyakatva pAmIne paramAnaMdane anubhavatI te AdarapUrvaka tene pALavA lAgI. vAraMvAra vicArIne ane zAsananI prabhAvanA karIne mahAsatI sulasAnI jema te samyakatvane adhika nirmaLa karavA lAgI. - have jo ke te aneka guNoe yukta che, chatAM paNa jema rAtri tArA sahita hoya paNa te caMdra vinA na zobhe, tema putra vinA te zobhatI na hatI, tethI putra prAptinI ciMtArUpa duHkhanA mahAsAgaramAM atyaMta magna thayelI evI te rAtrie sukhe nidrA paNa letI na hatI. ekadA avasara meLavIne patine namaskAra karIne teNe kahyuM ke he svAmin ! grahonuM ghara suputrathI ja zobhe che. kahyuM che ke - " nAgo bhAti madena ke jalarUhaiH pUrNadunA zarvarI, vANI vyAkaraNena haMsamithunainadyaH sabhA paMDitaiH / zIlena pramadA javena turago nityotsavaimaMdiraM, sapuruM grupa nA trAM dhArmi " . ? || madajaLathI hAthI, kamaLathI jaLa, purhadathI rajanI, vyAkaraNathI vANI, haMsayugalathI nadI, paMDitethI sabhA, zIlathI pramadA, vegathI azva, nitsavathI maMdira (gRha), satpatrathI kuLa, rAjAthI nagara ane dhArmika janethI traNe leka zabhA pAme che." vaMdhyA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-vRSabha zeThanuM vRtAMta. latAnI jema mArA svakarmanA SathI tame taratamAM saMtAnanuM phaLa joI zake tema nathI. pUrve saMtAnane mATe meM ghaNuM upAya lIdhA, paNa kupAtre Apela dAnanI jema te badhA niSphaLa thayA. samyakatvasudhAnA svAdathI AnaMdita hRdayavALI evI huM saMsAranI sthiti jANune have viSayethI virakta thaI chuM. mATe he nAtha! atyAre mArI anumatithI tamAre keI gya kanyAnI sAthe pANigrahaNa karavuM yegya che, ke jenAthI ISTadAyaka evA putrarUpa phaLane prApta karIne tame nizcita manavALA thaI niraMtara puNyakarma karI zake." A pramANe sAMbhaLIne pitAnI divyadaMtapaMktinA tejathI potAnI katArUpa talA (velaDI) ne jANe prakRdvita *veta kamaLavALI banAvate heya e vRSabhazeTha kahevA lAge -"he bhadra! pANigrahaNano utsava vanavayamAM hAya. zuM? vRddha-baLadanA kaMThamAM ratnamALA zobhe?" AthI puna: te belI ke:-"he nAtha ! saMsAranA bhArathI khinna thayelA evA gRhasthane ane patyasaMgama (saMtAnasaMga) niraMtara vizrAmasthAna thaI paDe che. kahyuM saMsArazrAMtajaMtUnAM, tisro vizrAmabhUmayaH / apatyaM ca kavikhaM ca, satAM saMgatireva ca " // 1 // apatya (saMtAna,) kavitva ane sajajana saMga--e traNa vADI khinna thayelA prANIone vizrAmasthAna che." vivekathI jeno AmA vimaLa thayA che evA te zeTha bolyA ke -"he priye! A badhuM tare kathana yukta saMgata che ema huM samajuM chuM, paraMtu vRddhapaNAmAM vAhana kiyAM ja zobhAspada nathI. vadhyane jema aMganuM bhUSaNa, tema strIne viDaMbanAnuM mULa thAya che. vanIta (vRddha) mANasone te kakama umUlana karavAmAM samartha evA vividha dha mAM samyaga rIte sA vizeSathI udyama karavA ghaTe che. vRddhapaNAmAM viSayanI vyAkulatA mANasane hAMsIpAtra banAve che. te sarva zAstramAM niSiddha che ane nizAsanamAM vizeSathI niSiddha che. kahyuM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhASAMtara. "roge'pyaMgavibhUSaNadyutiriyaM zoke'pi lokasthitidAridraye'pi gRhaM vayaHpariNatAvapyaMganAsevanam / yenAnyonyaviruddhametadakhilaM jAnan janaH kAryate, so'yaM sarvajagajjayI vijayate vyAmohamallo mahAn " // 1 // regamAM paNa aMga vibhUSaNathI kAMti vadhAravI, zekamAM paNa lokamaryAdA sAcavavI, daridrAvasthAmAM paNa ghara mAMDavuM ane vRddhAvasthAmAM paNa aMganAne saMga kare-A badhuM anya virUddha chatAM je jANatA evA leka pAse karAve che, te sarva jagatane jIta to e vyAmoha rUpa mahAmatra vijayavaMta varte che." A sAMbhaLI jinadattA bolI ke -"he deva! rAganA AvezathI je viSaye atyaMta sevavAmAM Ave, te jagamAM hAsya thAya che. saMtAnane mATe pANigrahaNa karavAmAM Ave, to te saMtAnanI prApti thatAM, zobhA, dharma ane kuLadikanI sarvatra vRddhi thAya che." evA avasaramAM nimittajJAnamAM kuzaLa ane jANe tenA puyathI prerita thayo hoya evo koI siddhaputra tene ghera Ave. ucita sAcavavAmAM tatpara evI te jinadattAe tenI sArI sarabharA karIne Sasayukta bhejanathI tene vizeSathI saMtuSTa karyo. pachI teNe tene A pramANe pUchyuM ke;-"he mahAmata ! A zreSThIne lakSmIne svAmI e putra thaze ke nahiM te maherabAnI karIne mane kaho." eTale nimittajJa be ke -"he bhadra! e zreSThIne ghera navI strIthI bhadragaja samAna evo putra avazya thaze." A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne pachI praphullita mukhakamaLavALI evI teNe balAtkArathI pANigrahaNane mahotsava zreSTI pAse kabUla rakhAvyuM. pachI zreNIe tene ISTa vastu ApavAthI AnaMda pamADIne tarata visarjana kaye. kAraNa ke dAnamAM paNa eka prakArano rasa rahelo che. have tyAM guNavatAne mAnya ane sadAcAramAM parAyaNa evA jinadeva nAme vaNika raheto hato. tene pRthvIpara dehadhArI ratinA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-vRSabha zeThanuM vRtAMta.. jevI baMdhuzrI nAmanI patnI hatI. ane te daMpatIne suvarNa samAna kAMtivALI evI kanakazrI nAme sutA hatI. eka divasa jinadattAe temane ghera jaIne pitAnA patine mATe kanakazrInI yAcanA karI. eTale temaNe kahyuM ke;-"tArI upara A kema ApI zakAya? strIone daridranI sAthe saMyoga athavA to kamAyavasthA sArI, paraMtu sapatnInI sAthe sahavAsa temane kaI rIte zreyaskara thato nathI, sapatnIpaNAne prApta thayelI evI strI kulIna ke dharma hoya, chatAM te sva85 kAryamAM paNa prAya: anya upara draha kare che." AthI jinadattAe paNa temane sabhyatApUrvaka A pramANe kahyuM: "deva pUjAjika kAryomAM tathA janAvasare mAre patinI pAse AvavuM, anyatra kayAMya paNa nahi. kAraNa ke virakta strIe paNa patimAM saddharmagaurava vadhe tema karavuM. meM pUrve bhega bhegavyA, zarIranuM sukha anubhavyuM, gRhakAryo karyo ane have te te avasthA paNa cAlI gaI, mATe jinabhagavaMte kahela dharma karaja mAre ucita che. A saMbaMdhamAM deva, gurUnI AjJA ja mane eka avadhi (maryAdA) rUpa thAo." A pramANe vizvAsa pAmatAM temaNe potAnI putrI ApI ane zreSThIo utsavapUrvaka vidhithI tenuM pANigrahaNa karyuM. pachI gRhAdika kAryathI nizciMta thaIne zreNInI sAthe paceMdriyanA sukhamAM nimagna thaI hemazrIe keTaleka kALa vyatIta karyo. saMsAranI tRSNAthI virakata AzayavALI ane saddharmathI bhAvita evI jinadattA te (hemazrI) nA mananI anukULatA pramANe karatI sukhe divasa gALatI hatI. kahyuM che ke - sarvasaMvarityA-jApAra yuvam | tRSNAprapaMcato nAnyo, ghoro naraka ucyate " // 1 // kahevAya che ke sarva saMganA tyAga karatAM bIjuM parama sukha nathI ane tRSNAprapaMca karatAM anya bhayaMkara naraka nathI." have puNyanA yogathI hemazrI anukrame sagarbhA thaI. eTale badhuM ghara utsavazreNanI sAthe sajIvana thayuM (zobhavA lAgyuM.) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. pachI prazasta prabhAvI e tene garbha jema jema vadhato gayo tema tema zreNInA hRdayamAM atizaya AnaMda uchaLavA lAgyuM. te pratidina pAtrane sarvArtha sAdhaka evuM dAna ane dInAdi prANIone sukhakArI evuM bhejana ApavA lAgyo. te avasare hemazrI paNa AnaMdita thaIne pitRbhaginI (phaI) nA caraNanI sevA, naNaMdane bahumAna, baMdIvAnene choDAvavA vigere puNya kRtye, niraMtara saMgha (svAmI) vAtsalya, jina pratimAonI pUjA ane cityamAM pradIpa vigere kAryo adhika adhika karavA lAgI. A pramANe puNyanA prabhAva pUrvaka teNe putraratnane janma Ape, eTale zreSThIe ghare aneka prakAranA utsava karAvyA pachI athI janene priya evo te bAlaka, prasanna thayelA evA baMdhuoe maLIne rAkhela puNyasAra evA yathArtha nAmathI jagatamAM prasiddha thaye. zreSThI jema dharmakarmathI dharmavaMta janamAM agresara hatuM, tema ciMtAne dUra karanAra evA te putrathI te putravatemAM agresara thaye. have municaryA karavAne Icchato e anupama saMgI jema viSayethI virakata thAya, tema saMsAranI sthitine jANanAra e vRSabhazeTha viSayethI virakata thaI gaye. eTale jinadattA paNa niSkapaTa buddhithI potAnA patine eka sAdharmika samAna mAnatI, tene niratara puNyakarmamAM sahAyatA ApavA lAgI. sapatnIpaNAthI tenA pratye adekhAIne dhAraNa karatI evI hemazrI ekadA pitAne ghera gaI, tyAM mAtAe tene ekAMtamAM A pramANe pUchayuM-"he bhadra! patine ghera manane sadA saMtoSa Ape tevuM sarva prakAranuM he suMdarI! tane sukha che ke nahi?" eTale saMdhyAkALanI kamalinInI jema plAna mukhavALI evI te kSaNabhara rUdana karIne kepasahita mAtAne sagagaH kahevA lAgI:-"jyAM sapatnIe bhega bhegavyA evA A bhattarane pote ApIne samAdhi ane sukhanA saMgane jANatI chatAM mane zuM pUche che? viSayasukha te dUra raho, paNa teNe dharmanA miSathI AkRSTa manavALo evo te mArI sAthe narma (hAsyajanaka) vacana suddhAM bela 13 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-vRSabha zeThanuM vRttAMta. nathI. te vahRbhAnI sAthe devapUjAdinA miSathI jinacaityamAM jaIne svecchAe te kIDA karato besI rahe che. vaLI AvazyakAdikanA bAnAthI ekAMta koI nirjana gharamAM paraspara nayanamelApanA sukhAsvAdane te bane anubhavatA rahe che. gharanAM badhAM kAryo dAsInI jema mAre karavAM paDe che ane kSINa zarIravALI ane ekAkinI evI mane mAtra rAtrieja nidrA karavAne avakAza maLe che. mArA manamAM sapatnInuM je duHkha che, tenuM vANIthI varNana te mAtra kevaLIja karI zake." A pramANe putrInuM kathana sAMbhaLIne baMdhuzrIe vicAra karyo ke -"aho! kapaTI manavALA evA te baMnenI kevI duSTatA ? je jemAM anurakata haiya, te tyAMja lIna thAya che. jenuM hRdaya kAmathI aMdha banI gayuM hoya, te ucita ke anucita samajI zakatA nathI. kahyuM che ke -- jima kuvatrika vaMti no nAvanArthatridshptirhilyaaN tApasI yatsiSeve / hRdayatRNakuTIre dIpyamAne smarAmA-- puSitAnucitaM vAri ja paMDito"i ? zuM svargamAM kuvalaya jevA netravALI devAMganAo hatI? ke Indra ahilyA tApasI para mohita thaye. tethI kharekhara ! hRdayarUpa parNakuTImAM kAmarUpa agni dedIpyamAna thatAM paMDita paNa keNa ucita ke anucitane samajI zake che?" ratinA jevI rUpavatI A mArI sutAne tyAga karIne te jaDa vaLIothI vyApta aMgavALI evI tene kema cAhate haze?" A pramANe vicAra karI pachI te potAnI putrIne kahevA lAgI ke- "he vatsa! have tuM du:khane tajI de kAraNa ke vyAdhi jANavAmAM AvatAM tene pratIkAra kare sulabha che. nIkanA choDavAnI jema tAraze mananA zalyanuM huM pote umUlana karI game te upAyathI tane sukhI karIza." A pramANe baMdhuzrIe tene AzvAsana ApIne potAne ghera rAkhI ane pote jinadattAnuM vaira vALavAne upAya zodhavA lAgI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. . ekadA vicitra AzcaryonuM maMdira ane sarvane AkarSaNa karavAnI zakti dharAvanAra evo siddhezvara nAmane keIyegI tyAM AvyuM. devatAone paNa AnaMda upajAve tevA amRtanA jevA svAdiSTa evA vividha anna, pAnAdikathI baMdhuzrI tene sArI rIte satkAra karavA lAgI. ekadA tenI bhaktithI saMtuSTa thaIne te kapAlIe tene kahyuM ke - "he bhadre ! tArA hRdayane abhISTa evuM mArI pAsethI kaMIka mAgI le." eTale te harSa pAmatI belI ke -"he vibha! je tame prasanna thayA che, te mArI putrInI sapatnI jinadattAne satvara mArI nAkhe" pachI miSTAnna pAnanA lobhamAM aMdha banelA evA teNe te dukRtya karI ApavAnuM kabUla rAkhyuM. kAraNa ke mithyASTione dhamadharmanA mArganI vicAraNA kayAMthI hoya? darzana mata) aMgIkAra karIne paNa jinavacanathI ajJAta ane hita manavALA evA A veSadhArIo kukarma karavAmAMja ramatA hoya che. pachI te kubuddhie vidhipUrvaka piMgalA nAmanI vidyAdhiSThAyaka devInuM smaraNa karIne te kAryanI siddhine mATe tene mekalI. tenI preraNAthI te paNa jinadattAnI pAse AvI paNa ahapUjAnA prabhAvathI jenuM mana prazAMta thaI gayuM che evI te devI pAchI AvIne dhyAnamAM nizcala evA te gadrane kahevA lAgI. kAraNa ke sUryamaMDaLane aMdhakAra bAdhA na karI zake:-he bhadra! pavitra AcAravALI, suzIla, jinabhakti karanArI, satya bolanArI ane potAnA patipara bhaktivALI evI te saMtone paNa vaMdanIya che. mATe tene bAdhA karavAne jagatamAM keI deva ke dAnava paNa samartha na thaI zake te mArI jevIthI zuM thaI zake? te atyAre jinacaityamAM Apattine vinAza karavAvALI evI jinabhagavaMtanI bhaktipUrvaka aSTaprakArI pUjA kare che. kahyuM che ke - " yAMti duSTa duritAni dUtaH kurvate sapadi saMpadaH padam ullasaMti hRdayAni harSataH pUjayA vihitayA jgdguroH"||1|| "jagazurUnI pUjA karatAM duSTa pApa badhAM dUra thaI jAya che, Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 samyakatva kaumudI-vRSabha zeThanuM vRttAMta. saMpattio satvara AvIne vAsa kare che ane hRdaya harSathI UlUsita thAya che. AthI puna: te gIe tene kahyuM ke -"he mahAdevI! sAta samudranuM zoSaNa karavAnI ane sarva parvatene cUrNa karI nAkhavAnI tArAmAM zakti che, ema gurUe pUrve mane kahyuM hatuM. mATe he vatsale! huM sevaka para prasanna thaI atyAre tyAM jaI, A mArUM kArya satvara karI Apa." A pramANe tenA kahevAthI te devI tyAM jaIne puna: pAchI AvI, ane vikaTa AzayavALI evI te pelA pAkhaMDIne kahevA lAgI:-"satIomAM tilakasamAna evI tene huM jevAne paNa samartha nathI. bIjuM kAMI kAma hoya to kahe, nahi te tArUM maraNa pAse AvyuM che ema samajaje. kAraNa ke avidhithI ArAdhana karelA dharma, maMtra ane ceTakadevatA tathA kurIte grahaNa karela zastra-e tatkALa sAdhakane nAza kare che." "te e baMnemAM je duSTa che tene mArI nAkha." e rIte gIe kahyuM eTale devIe tyAM jaIne hemazrIne mArI nAkhI. have prabhAte tene maraNa pAmelI joIne bahu du:khathI pIDita thatI baMdhuzrIe rAjAnI pAse jaIne vijJapti karI ke -" nyAyarUpa vanane vikasita karavAmAM meghasadaza evA he rAjana ! jinadattA sapatnIe IrSothI mArI kanakI putrIne mArI nAkhI." A sAMbhaLIne reSathI rakta thaI rAjAe jinadattA mahAsatIne sabhAmAM bolAvavA mATe pitAnA sevakene mekalyA. jinadharmanI prabhAvanA karavAne IcchatA evA keTalAka samyagdaSTi dee temane ardhamAgeja staMbhI dIdhA. jemanI jinabhagavaMta ane gurU para parama bhakti che ane jenA hadayamAM adabhuta samyakatva zraddhAna che, tene ApattimAM paNa saMpattio AvIne maLe che, e ni:saMzaya che. kahyuM che ke - "siMhaH pherUnibhastathA'gnirUdakaM bhISmaH phaNI bhUlatA, pAthodhiH sthalamaMgaNaM vanamahI caurazca dAso'JjasA; tasya syAd grahazAkinIgadaripumAyAH parAzcApadastannAmnA'pi ca yAMti yasya hRdaye samyaktvadIpodayaH // 1 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 101 jenA hRdayamAM samyakatvarUpa dIpaka dedIpyamAna che, tene te samyakatvanAnAmamAtrathI paNa siMha te zagAlatulya, agni te udakatulya, bhayaMkara sarpa te pRthvInI latAsamAna, samudra te sthala samAna, ghara aTavI te gharanA AMgaNuM samAna, ane cera te tarata dAsa jevo banI jAya che, tathA graha, zAkinI, rega, ripu ane apara Apattio zIdhra tenAthI dUra thaI jAya che." have te vakhate jinAlayamAM pUjAne mATe gayelA evA te daMpatIe A vRttAMta sAMbhaLIne potAnA manamAM vicAra karyo ke -"kanakazrInuM lekamAM AvuM svarUpa kema saMbhaLAya che? athavA pUrva karma anyathA thaI zakatuM nathI. A ghara saMsAramAM bhamatAM prANIne sarva jI sAthe sadA anekavAra saMbaMdha thayA che. potAnA karmathI jI utpanna thAya che ane maraNa pAme che. mATe vivekIjane prayatnapUrvaka dharmanuM ArAdhana karavuM ja egya che."evAmAM jinadattAe zreSThIne kahyuM ke -"he svAmin ! A apavAda keI pUrva karmathI mane prApta thaye. mATe jyAM sudhI A ApaNA para apavAda dUra na thAya, tyAMsudhI mAre jinabhagavaMta AgaLa kAyotsarga kare." A pramANe bhartArane kahIne te mahAsatI jinamaMdiramAM svastha thaIne zubhadhyAnathI kAyotsarge rahI. ane svataMtra tathA ekAgra manavALo e zreSThI paNa pApane pralaya karanAra evA parameSThImahAmaMtrano jApa karavA lAgyA. te vakhate temanA dhyAnanA mAhAsyathI samyagdaSTi devatAoe te yogIne upADIne rAjA pAse mUkI dIdho, eTale te bele ke -"he rAjan ! baMdhuzrInI preraNAthI A badhuM meM karyuM che. kAraNa ke A lebhAM jana zuM zuM pApa karate nathI? vRttine athI e kSatriya, mArga bhraSTa liMgI (veSadhArI), sukhAthI strI ane lebhAAMdha vaNikae pApa karatAM kAMI vicAra karatA nathI. mATe te mahAsatI jinadattA niraparAdhI che. kAraNa ke jinadharmane jANanArA jana keInI paNa hiMsA karatA ja nathI. te he vasudhAnAtha! atyaMta mehathI mUDha thayelA e mAre A aparAdha kSamA kare. have punaH AvuM pApa Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 samyakatva kaumudI-vRSabha zeThanuM vRttAMta. karma huM kadI nahi karuM." A sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke -"heliMgina ! bhAjanane mATe saMnyastapaNAnA kapaTathI kukarma karatAM vRthA narake jaIza. pAkhaMDI evA pApI jane gRhasthavratane tyAga karIne dharmakarma karatAM prAya duHkhanAM bhAjana thAya che. niHzaka hRdayavALe e je prANuM aneka pApakarma karIne paNa te pApakarmathI nivRtta thato nathI, tenI zuddhi thAya ja nahi. baMne lokamAM virUddha evA te karelA pApanI parama zuddhi tapa vinA nivRtta thatAM paNa saMbhavatI nathI. kahyuM che ke - " mitradruhaH kRtaghnasya, strInasya pizunasya ca / zuddhino guH prAyazcittavaramaMtara" ne ? . mitradrohI, kRtajJa, strIghAtaka ane pizuna (cADI)emanI zuddhi prAyazcitta vinA thaI zakatI nathI. ema budhajanee kahyuM che." ema kahIne nyAya ane dharmanI rakSA karavAne rAjAe baMdhuzrIsahita te durAcArIne dezapAra karyo. atyaMta ugra puNya ane pApa karanArA prANuone kharekhara ! A janmamAMja phaLa maLe che. vaLI mahAjanoe paNa A pramANe kahyuM che ke - - "trimilimiTa himavami iaa. atyugrapuNyapApAnAM, phalamatraiva jAyate" // 1 // "atyaMta ugra puNya ane pApanuM phaLa, traNa divasamAM traNa pakSamAM traNa mAsamAM athavA to traNa varSamAM ahIMja prApta thAya che." evA avasaramAM samyagdharma ane kriyAnA guNethI prasanna thaIne devatAoe te daMpatIpara paMcAzcarya pragaTa karyo. te Azcarya sAMbhaLIne sapRha manavALA evA rAjAe paNa "dharmanuM mAhAtamya kevuM che?" e pramANe sabhAne pUchayuM. te avasare tyAM jinabhagavaMtanA prAsAdamAM nagaravAsIonA puNyAnubaMdhI puNyathI jANe AkRSTa thayA hoya evA cAra jJAnanA dhAraNa karanArA, samyagdaSTi jInI daSTine sudhAnA sarevara samAna ane kSamAdhArI evA samAdhigupta nAme aNagAra padhAryA. eTale te daMpatIe dhyAnathI mukta thaI mahA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 3 AnaMdapUrvaka duritanA dhvaMsa karanArA evA te munipuMgavane namaskAra karyo, eTale dharma lAlarUpa AzISa meLavIne mudrita mukhavALA evA te aMjila joDIne ane hRdayane praphulrita karIne tyAM beThA. evAmAM muninuM Agamana sAMbhaLIne sudhI ( catura ) rAAe paNa leAkA sahita tyAM AvIne vidhipUrvaka temane vaMdanA karI. eTale munie saMsArarUpa jaMgalamAM bhramaNa karavAnA tApabharane dUra karavAvALI ane sAkSAt drAkSArasa samAna evI dharma dezanA ApavAne prAraMbha karyo:-- saMsArarUpa apAra aTavImAM bhramaNa karatAM abhISTa siddhine ApanAra jinadharma rUpa kalpavRkSa prANIone bhAgyayeAgeja prApta thai zake che. zrIsa jJakathita dharmImAM jenuM mana daDha hAya, tene devatAe paNa sarvAMdA sahAya kare che. te dharUpa kalpavRkSanuM mULa samyakatva che ane te jIvAjIvAdi tattvAnA zraddhAnarUpa che. jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, madha ane meAkSa, jinazAsanamAM e nava tattvA kahelA che. temAM mukta ane saMsArI ema e prakAranA jIva kahyA che. ane temAM tIrthasiddhAdi bhedathI mukta jIvA padara prakAranA kahevAya che. sthAvara ane trasa e e bhede saMsArI jIveA ane temAM pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya e pAMca bheda sthAvaranA che. vaLI te pAMce bheda sUkSma ane bAdara ema be prakAranA hoya che. temAM sUkSma traNe leAkamAM vyApIne rahelA che ane mAdara leAkanA eka bhAgamAM rahelA che. pratyeka ane sAdhAraNa ema vanaspatikAyanA be bheda che. beIdriya, teRdriya, caridriya ane paceMdriya e mukhya cAra bheda trasa jIvAnA che. temAM sanI ane asajJI e pacedriyanA be bheda che. temAM mana:prANane pravartAvI zikSApadezanI ceSTAne jANe che, te sa MjJI gaNAya che ane temanAthI viparIta te asaMjJI kahevAya che. A badhA jIvA paryApta ane apacosa ema be prakAre che. jIvane paryAptapaNAmAM lAvanAra evI paryAminA A pramANe cha bheda che:-AhAra, zarIra, iMdriya, prANa, (zvAsa) ' Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 samyakatva kaumudI-vRSabha zeThanuM vRttAMta, bhASA ane mana e cha paryApti che. temAM ekendriya jIvAne prathamanI cAra, vigaleMdriya jIvAne pAMca ane pacendriya jIvAne cha paryApta hAya che. mithyAdaSTionA jANavAmAM nahi Avela tathA jina bhagavaMte kahela evA jIvanA A gaiAda sthAna yatnapUrvaka jANavA lAyaka che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, puddagalAstikAya, kALa ane jIvAstikAya e cha dravyo kahelAM che. temAM eka kAla vinA pAMce pradezanA samUhurUpa che. ane jIva vinA pAMce acetana ane akartA kahelA che. temAM kAla vinA pAMce astikAya ( prade zanA samUhapa) che ane pudgala vinA pAMce amUtta (arUpI ) che. vaLI e badhA utpatti, sthiti ane vyaya ( nAza ) rUpa kahyA che. puddagalanA varNa, gaMdha, rasa ane sparza e cAra bheda che. ane te ska Mdha ane paramANu ema e prakAre che. temAM ska MdhathI bhinna azane paramANu kahevAmAM Ave che ane yuddha (samUhAtmaka ) te smudha kahevAya che. te dheA sUkSma ane bAdara ema e AkAravALA hoya che, zabda, gaMdha, aMdhakAra, chAyA ane udyAta e bhedo paNa skaMdhAnAja che. temaja dharma sAdhanabhUta audyArikADhi pAMca zarIra, mana, bhASA prayatna ane zvAseAzvAsa e ATha vaNAnA te hetu che tathA sukha, du:kha, jIvita, maraNanA upagraha ( anugraha ) ne ApavAvALA che. zrI jinAgamamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNa eka dravya kahelA che. temAM dharmAstikAya ane adharmAstikAya e e dravya leAkAkAzane vyApIne rahelA che jaLacarane jaLanI jema svayameva gati karavAne pravRtta thayelA evA jIva ane ajIva ( pudgalane ) dharmAstikAya sahAyakArI thAya che. musAphAne chAyAnI jema svayaM sthitine prApta thatA jIva ane puddagalane adhamastikAya sahakArI thAya che. avakAza ApanAra, svasthita ( peAtAmAM rahela ) ane savpApaka te AkAza kahevAya che. te leAkAleAkane vyApIne rahela che tathA anaMta pradezavALuM che. padArthonuM parivarttana karavA mATe je kAlanA paramANue Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 105 kAkAzanA pradezamAM bhinna bhinna rahelA che, te mukhya kAla kahevAya che. (arthAt jIvAjIvAdi padArthone vartanArUpa mUkhyapayoya tenuM nAma nizcayathI kAla kahevAya che. jemAM navA re gA gaLavA veva gaddhA ti vivAda prajJA vana kAmAkhyAta) tikazAstramAM jenuM pramANa samaya ane Avali vigerethI kahevAmAM Avela che, tene sarvajJoe vyavahArika kAla kahela che. prANIone prIti upajAve evA satkarmanA pudagalo te puNya ane nAnA prakAranA duHkhadayane ApanAra tathA puNyathI viparIta pudagale te pApa kahevAya che. mana, vacana ane kAyAnI ceSTAthI je karma thAya, te Azrava che ane te zubha hetu te zubhAzrava tathA azubha hetu te azubhAzrava gaNAya che. sarva AzravanA nirodhane je hetu te saMvara kahevAya che. ane bhavanA heturUpa karmonuM je jharaNuM (vikharAvuM) te nirjarA samajavI. kaSAyAdikane vaza thaIne prANa je kamapegya pagalene cAra prakAre grahaNa kare te baMdha kahevAya, tathA baMdhanA hetuone nirodha thatAM ane ghAtikarmane kSaya thavAthI kevaLajJAna utpanna thAya ane zeSa cAra karmone kSaya te mekSa kahevAya che. traNe bhuvanamAM devAdikane je sukha che, te siddhisukhanA anaMtamA bhAga jeTaluM paNa nathI. A nava tane je bhavya prANI zraddhe che, tenuM samyakatva zuddha thAya che. ane mekSa lakSmI te tenA hAthamAM ja che. te samyakatvanuM parijJAna prANIone jaLasiMcanathI aMkuranI jema jinAgama sAMbhaLavAthI ja ullasita thAya che, kahyuM che ke -"jema kSAra jaLanA tyAgathI ane madhura jaLanA yegathI bIja aMkurane dhAraNa kare che, tema tattva sAMbhaLavAthI mANasa samyakatvane praphullita kare che, ahIM kSAra jaLasamAna akhila saMsArane cuMga ane madhura jaLanA coga samAna tavazravaNa samajavuM. e zrutine sajAe bedharUpa jaLapravAhanI eka Avatulya mAnela che. enA abhAve Avaka vinAnA pAtAlakUpanI jema zruta (baMdha) badhuM vyartha che. samyaktvapUrvaka jJAna ane cAritranI prApti e sarvathA mokSasukhanuM kAraNa che. ema pUrva =Sio kahI gayA che. 14 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 samyava kaumudI-vRSabha zeThanuM vRtAMta. A pramANe sAMbhaLIne jAgrata vairAgyanA raMgavALA evA iSabhaSIe potAnA puyasAra nAmanA putrane grahabhAra seMpIne ane dAnathI lakSmIne saphaLa karIne ghaNA vaNikaja sahita pitAnI patnI sAthe teNe sarvanuM rakSaNa karanArI evI AhatI dIkSA aMgIkAra karI, te vakhate samyaga rIte tattvanI sthitine jANIne rAjAe samyakatvanA ArepathI suzobhita evA bAra vrata vidhipUrvaka aMgIkAra karyo, ane bIjA nagaravAsIoe paNa yathArUci samyakatva, aNuvratAdika, tathA pUjA vigerenA niyamo lIdhA. te svAmina! A badhuM pratyakSa joIne meM paNa gurUnI pAse muktinA kAraNarUpa evuM nizcala samyakatva svIkAryuM. te vakhate cAritra saMpattine prApta thayelA evA SabhazreNI pramukhane munimahArAje drAkSanA jevI madhura A pramANe zikSA ApI:-"A saMsAramAM je vastuo prANIene sukhakara lAge che, tene yutithI vicAra karatAM te badhI du:kharUpa bhAse che. kahyuM che ke - " bhoge rogabhayaM mukhe kSayabhayaM vitte'nibhUbhRdbhayaM, 'dAsye svAmibhayaM jaye ripubhayaM vaMze kalaMkAdbhayam / mAne mlAnibhayaM guNe khalabhayaM kAye kRtAMtAdbhayaM, sarva nAma bhayaM bhavedidamaho cAritramevAbhayam " // 1 // bhegamAM zagane bhaya, sukhamAM te kSaya thaI javAne bhaya, vitta (dhana) mAM agni ane rAjAne bhaya, dAsyamAM svAmIne bhaya, jyamAM ripu bhaya, vaMzamAM kalaMkane bhaya, mAnamAM glAni (hInatA) no bhaya, guNamAM durjanane bhaya ane zarIramAM yamane bhaya-ahe! A badhuM bhayAnvita ja che. mAtra eka cAritraja abhaya (bhayarahita) che." tame mahAbhAgyathI A paMca mahAvrata pAmyA che, mATe 2kSitA ane pitAnI jema te yatnapUrvaka pALavA." - A pramANe mitrazrIe potAnA samyakatvanuM kAraNa kahyuM, eTale ahatahAsa ane tenI anya priyAe madhurasvare kahyuM ke-"he bhadra! Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara 10) teM je kahyuM, te satyaja che ema ame mAnIe chIe. kAraNa ke jagatamAM addharmanuM mAhAtmya adbhuta che. e dharmanA prabhAvathI prANIonAM duHkho tarata dUra thaI jAya che ane sukha atizaya vRddhi pAme che tathA devatAo paNa temane sahAya kare che." A sAMbhaLatAM sAkSAta pApalatA evI kuMdalatA bolI ke - "A saMbaMdhamAM mArA manamAM vizvAsa besatuM nathI. kAraNa ke kapaTadharmamAM eka dhUrta evI mitrazrIe A badhuM kAlpanika buddhithI kahyuM che." AthI rAjA vigere vicAravA lAgyA ke - "ahA! A durAtmAnI prAya: satya vastumAM paNa keTalI badhI azraddhA che. guNarUpa mANikyathI paripUrNa ane satyavAdI evA sajajanamAM paNa nIca jane prAyaH kevaLa deSaja jue che. kahyuM ke - " doSameva samAdatte na guNaM nirguNo janaH nA stanag, ravivati nAmRta" che ? . aho nIca (nirguNa) jana prAyaH deSane ja grahaNa kare che, guNane grahaNa karatuM nathI. kAraNa ke stanapara ceTelI jaLa mAtra temAMnA raktane pIe che, paNa te dUdhanuM pAna karatI nathI." he bhavya jane! mitrazrIe kahela samyakatvanA mAhAbhyane vadhAranArUM evuM A caritra sAMbhaLIne samyakatvanA lAbhane bhajo. te vakhate maMtrI sahita zreNika rAjA paNa jagatane udayanA kAraNarUpa ane nidoSa evA samyakatvanA prabhAvane sAMbhaLIne manastApane dUra karI atizaya harSa pAme. // iti zrItapAgacchanAyakazrIsAmasuMdarasUri zrImunisuMdara sUrizrIjayacaMdramuriziSyaiH paMDitajinaharSagaNibhiH kRtAyAM samyatvakaumudokathAyAM tRtIyaH prastAvaH / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAjapa [ hn mud. .* - a rtha ' ' || caturtha prastAvaH ke ha che te zreSThIe mAnapUrvaka caMdanazrIne kahyuM ke "he bhadra! he che tuM tArA samyakatva prAptinA hetune nivedana kara." pitAnA che svAmIno Adeza pAmIne te pavitra satI paNa saddharmalaI rU5 ArAma (bagIcA) ne nIkatulya evI kathA A pramANe kahevA lAgI:- jinacethI pavitra evA bharatakSetramAM kalpavRkSanI jema saMpattione hetu e pharU nAmane deza che. tyAM pRthvInA tilaka samAna ane jinendronI janmabhUmipaNAthI uttama tIrtharUpe prasiddha thayela evuM hastinApura nAmanuM nagara che. niSkalaMka kaLAethI yukta, ujavala kAMtivALA ane jANe amRtanI mUrtio hoya evA sadAcArI leke jyAM prasiddha che. te nagaramAM garUDa je parAkramI bhegIjanemAM Adya ane vidvajanomAM agresara e bhUbhega nAme rAjA hatA. je rAjA sadA kSamA (pRthvI) nA bhArane dhAraNa karavAmAM samartha dharma (dhanurvidyA) mAM nipuNa ane zatrune suvarNanI jema namAvanAra tathA mitranuM kalyANa ane unnati karanAra hato. raNuMgaNamAM zatruonI zreNI tathA dAnamAM suvarNanI rAzi e bene je bhUpati tRNa samAna gaNato hate arthAt zUravIra ane dAtA hate. tene vasudhAnI jema kSamAzIla, satIomAM eka maMDaLarUpa ane dInanuM duHkha dUra karavAmAM samartha evI jogavatI nAme rANI hatI. supAtra ane anukaMpAdAnathI tathA zrIniMdranA caraNanI pUjAthI je devIne Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 109 jamaNe hAtha kadI virateja na hate. vaLI teja nagaramAM sarva jIvopara dayAlu ane zubha-puNya prApta karavAmAM spRhAvALo tathA guNethI ujavala e zrImAn guNapAla nAme zrAvaka hato. je zreSThI zrI jinabhagavaMtanI pUjAthI, tIrthayAtrAthI tathA supAtradAnathI pitAnA vyApArjita dhanane saphaLa karate hate. tene saguNethI zobhAyamAna ane zuddha samyakatvanA AropathI vizuddha manavALI evI guNuvalI nAme strI hatI. kalpavallInI sadaza evI guNAvalI sAthe rahetAM te zeTha jenazAsanarUpa udyAnamAM kalpavRkSanI upamAne pAmyo hato. tyAM caMdramA samAna ujavaLa kaLAonA sthAnarUpa, nirdoSa vRttivALe, sadAcArI, daridra ane dInatAnuM sthAna e somadatta nAme eka brAhmaNa raheto hato. tene sukumALa aMgavALI evI somilA nAmanI bhAryA hatI. temane pavitra zobhAvALI ane caMdra jevA mukhavALI evI samA nAme sutA hatI. ekadA dura jvaranA regathI somilA maraNa pAmI, tethI somadatta pagale pagale ciMtAtura thavA lAge. bhUminA jema chatra (rAjya) ne bhaMga, vRkSanA mULane cheda ane avasare gRhasthanA gharane bhaMga-e kharekhara ! duHsaha thaI paDe che. ekadA te jagatanA baMdhu samAna evA sAdhuo pAse gaye, kAraNa ke saMsAranA du:khathI tapta thayelA prANIone munio e eka sudhAnA sarevara samAna che. temane bahumAnathI namaskAra karIne bhadraka AzayavALo ane zekAvezathI adhika vivaza thayele eve te vipra temanI AgaLa beThe. eTale sAdhuoe tene pUchayuM ke;-"he bhadra! kema duHkhI jevo dekhAya che?" pachI teNe potAnA duHkhanuM kAraNa kahI batAvyuM. eTale tyAM sAdhu mahArAje dayAmaya A pramANe dezanA ApI: sarva prANIone A saMsAra mArga viSamaja che. ane te iMdra tathA upedra sarva keIne samAnaja dunivArya (jeno kaI rIte pratikAra na thaI zake e) che. mATe du:kha na lAvatAM Atmahita sAdhavuM egya che. ane te hita prANIone nizcaya jinakathita dharmaja Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 samyakatva kaumudI-guNapAla zreSThInuM tAMta.. che. ke jenA vege sUryathI jema aMdhakAra tema duSkarma vilaya pAme che. "dAnazIlatapobhAva-bhedaireSa cturvidhH| vAtimavAne-suvAminArAja" ne ? "cAra gatirUpa saMsAranA aneka duHkhane mULathI nAza karanAra e te dharma dAna, zIla, tapa ane bhAva-ema cAra prakAre kahela che." temaja vaLI kahyuM che ke - "dAnaM supAtre vizadaM ca zIlaM, tapo vicitraM zubhabhAvanA ca / mavALavorArajAsatta6, dha vA kuno vati" che ? supAtre dAna, nirmaLa zIla, vicitra tapa, ane zubha bhAvanA-saMsArasAgarathI pAra utaravA nAva samAna evA dharmane munio ukta cAra bhedathI varNave che." A pramANe dharma sAMbhaLIne te vipra gurUmahArAjanI pAse zrAvakapaNuM pAme. ane yAcita dharmakAryothI te potAnA janmane kRtArtha karavA lAgyuM. te daridra hovA chatAM niraMtara supAtre dAna detA hatA. kAraNa ke vivekI purUSe pitAnI zakatyanusAra dAna ApavuM joIe. kahyuM che ke - "deyaM stokAdapi stokaM, na vyapekSA mahodaye / icchAnusAriNI zaktiH, kadA kasya bhaviSyati" // 2 // svalpamAMthI svalpa ApavuM, mahA udayanI apekSA na rAkhavI. kAraNa ke IcchAnusAra zakti kene kyAre prApta thavAnI che?" badhA dharmomAM parama dharma, ane brAhmaNanA mukhya lakSaNarUpa atiduSkara brahmacaryane te tridhA zuddha dhAraNa karavA lAgyuM. kahyuM che ke - "o te vALouM, garavI re vo nimavA. tassa na tattiyapugnaM, jattiya baMbhavvae dharie" // 1 // je kaI suvarNa keTinuM dAna kare athavA jinabhavana karAve, Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 111 paNa jeTaluM puNya brahmacaryane dhAraNa karavAthI thAya, teTaluM puNya tene na thAya." vaLI anyatra kahyuM che ke - "brAhmaNo brahmacaryeNa, yathA zilpena shilpikH| anthA nAmamAtraM syAdiMdragopaka kITavat // 1 // eka rAjyuSitasyApi, yA gatibrahmacAriNaH / na mA tuNadavega, gAtuM rAjeya yujhara!" | 2 || "jema kArIgara kaLAthI zobhe tema brAhmaNa brahmacaryathI ja zobhe che. anyathA IMdragepaka kIDAnI jema te mAtra nAmadhArI che. he yudhiSThira! eka rAtri brahmacarya pALanAra brahmacArIne je gati maLe che, te hajAra yajJa karatAM paNa prApta thaI zakatI nathI." te vividha prakAranAM meTAM tapa AcaravA lAgyA tathA anya dharmakriyAmAM AnaMda dhAraNa karate te sArI bhAvanA bhAvavA lAgyo. te traNe kALa jinabibanI arcanA karate ane pratidina be vAra pratikramaNa karate hate. kAraNa ke Avazyaka kriyA karanArane je nirjarA thAya, tenuM pramANa tIrthakareja kahevAne samartha che. A pramANe dharmamAM tatpara evA te vipranI nagarImAM satkItti thavA lAgI. mANasa nirvaza hoya, chatAM dharmanA prabhAvathI devatAo paNa tenA guNa gAya che. ekadA vivekI janomAM zreSTha evA guNapAlazreNIe sadAcArI janAmAM ziremaNi evA te viprane kahyuM ke -"he bhadra! zrAvakatva, dayAlutva ane uttama brahmacAritva-jevuM tArAmAM dekhAya che, tevuM anyatra nathI. tethI te sAdhamika mahAbhAga! ane he saMvegarasanA sAgara! tuM sarva gRhasthane vaMdana karavA lAyaka che. mATe have pachI tAre nirAraMbha paNe rahevuM gya che. kAraNa ke sAvadhane tyAgI zrAvaka saMtane sAdhunI jema pUjya che. te mAre ghera rahIne niraMtara dharma karatAM upAdhimukata evA tame je ahIM ja prAsuka annathI bhajana kare te mane atizaya AnaMda thAya. kAraNa ke tamArA jevuM supAtra praDha puNyathI ja prApta thAya che. kahyuM che ke -"satpAtra, meTI zraddhA, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 samyakatva kaumudI-guNapAla zreSThInuM vRtAMta. avasare yAcita dAna ane dharmasAdhananI sAmagrIe alpa bhAgyathI prApta thatI nathI. samyagdaSTi, sadA zAMta, ane bAra vratadhArI evA zrAvakane svalpa dAna ApatAM paNa te mANasone prAya: kaTigaNuM phaLa Ape che. hajAra mithyASTi karatAM eka samyagdaSTi zreSTha, hajAra samyagdaSTi karatAM eka aNuvratI zreSTha, hajAra aNuvratI karatAM eka mahAvratI zreSTha ane hajAra mahAvratI karatAM eka jinezvara zreSTha kahela che. tIrthakarasamAna anya pAtra thayuM nathI ane thavAnuM paNa nathI. , je temane yoga thAya, te avazya nirvANapada maLeja" A pramANe ukti (kathana) ane yukitathI prasanna karela evA te uttama brAhmaNe zreSThIne ghera bhejana karavAnuM kabUla rAkhyuM. pachI mAnapUrvaka guNapAla tene potAne ghera bhejana karAvatuM hatuM. tema karatAM te zrAvakasamudAyamAM dharmazAstrovize gurUpaNuM pAme. kAraNa ke - "satAM saMsargataH prAyo, gurUnIMco'pi jAyate / naLanata javA, be jiM maLI te?ne ? saMta janenA saMsargathI prAya: nIca paNa mahAna thAya che. ratnazreNimAM Avelo kAca zuM uMcA prakAranA maNI jevo lAgate nathI?" have te zeThanA saMsargathI te vipra tridhA zuddha evA zrAvakadharmanuM aneka rIte ArAdhanA karIne ArAdhanAdikapUrvaka prAMte anazana svIkArIne zudhyAna ane samAdhivALe e te guNazALI evA guNapAla zreSThIne kahevA lAgyA ke - "A mArI putrI samA gya janane vidyAnI jema daDha samyakatvadhArI ane sadAcArI evA keI brAhmaNane tamAre ApavI. paraMtu sarva zAstrarUpa samudranA pAragata chatAM mithyAtvamehanIyathI vyApta evA samRddha (zrImAna)ne paNa ApavI nahi. kAraNa ke mithyAdraSTi purUSanA saMga karatAM kanyAne avivAhita rahevuM ane kaSTathI jIvana gALavuM e sAruM che." A pramANe kahIne dhIra evo te dvija sarva AzravathI nivRtta thaIne maraNa pAmI purAyamAna tejavALA vaimAnika devatA thaye. pachI te zreSThIthI potAne ghera putrInI jema pAlana karAtI ane atyaMta saumya Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. - 113 ramatAM te kArane dhAraNa karavAthI te viprathama AzayavALI evI semA anukrame vana avasthA pAmI. zrI sutratA nAmanI mahAsatI (sAdhvI) nI sevAthI te sarvajJanA dharmane samyagrIte jANanArI tathA samyagRSTi mAM eka daSTAMta rUpa thaI, tethI tenuM mana sadA dharmamAMja ramatuM viSayamAM kadI ramatuM nahi. vivekI e rAjahaMsa zuM malina jaLanuM sevana kare ? have teja nagaramAM adattAdAnamAM kuzaLa ane jugAra vigere vyasanane eka bhaMDAra e rUdradattanAmane brAhmaNa hato. niraMtara ghatakIDAmAM Asakta ane mithyAtvathI malina manavALo e te deva, gurU, dharma, mitra ke bAMdhavane mAnatuM na hatuM. ekadA dhrutazALAmAM ramatAM te duSTabuddhie jinapUjAne mATe jatI samAne joI. mahA u. javala rUpa ane alaMkArane dhAraNa karavAvALI tathA pavitra lAvaNyarUpa sudhAnI saritA samAna evI tene joIne te viprAdhama vicAravA lAgyo ke - "aho! jANe vidhAtAnI sarvasva banAvaTaja heya evI A lalanA jenI strI hoya, tenI grahasthiti lAdhya che." pachI kapaTanA maMdira evA teNe dhUtakArene pUchyuM ke -"A kenI putrI ane kenI dayitA che? te kahe" eTale teo bolyA ke -"vipraziromaNi evA somadatta brAhmaNanI te putrI che ane parama trAddhivALA evA guNapAla zreSThIe tene ucherIne meTI karI che. paraloka jatI vakhate enA pitAe te zreSThIne kahyuM che ke -"A mArI putrI keI samyakatvazALI brAhmaNane ApavI." mATe te zeTha samyagdaSTi ane ratnagayathI pavitra evA keI ene mATe dvijattama varanI tapAsa kare che. paraMtu tevA varanA abhAvathI guNapAlazeThanA akhila saMpattivALA sadanamAM hAla te avivAhitapaNe vRddhi pAme che." A sAMbhaLatAM rUdradatte vismayapUrvaka tAla daIne temane kahyuM ke mAre kapaTa karIne paNa e strI paraNavI" eTale bIjA dhUtakAre DeLA kADhIne bolyA ke -"he durAzaya! zuM enA svarUpane paNa tuM jANato nathI? pitAnA kulAcArathI pavitra thayelA evA zrotriya ane yAjJikee potAnA putrane paraNuM15 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 samyakatva kaumuda-guNapAla zreNInuM vRttAMta. vavA mAna sahita enI mAgaNI karI, kAraNa ke utpanna thatA navIna lAvaNya (saiArabhya) vALI manavAMchita phaLane ApavAvALI evI kalpavallI samAna kAminInI keNuM prArthanA na kare? paraMtu te zreNI zrAvaka vinA keIne ApavAnuM nathI. kAraNa ke kAmadhenU gAyanA bhakSaka (vAgha) ne keNa Ape ? je prANuM dharmadhurAne vizeSa rIte dhAraNa kare che, te nirdhana hoya chatAM budhajane tene dhanikonI paMktimAM prathama gaNe che. (dhanavaMtAmAM mukhya kare che.) tuM ghutamAM kuzaLa, cera ane paradArAlaMpaTa che. mATe te zreSTha satIne gya zI rIte thaIza?" A pramANenuM kathana sAMbhaLIne rUdradatta puna: tamane kahyuM ke -"A bAbatamAM tamArA sAMbhaLatAM huM pratijJA karuM chuM ke:-"A kanyAnuM pANigrahaNa karIne teja veSe ahIM AvIne tamArI sAthe lIlApUrvaka nUtana kaMkaNavALA hAthe navA navA dhRtathI je huM na ramuM, te tamAre mane adhama vipra gaNavo." pachI dhUtazALAmAMthI uThI ane gharanI bahAra nIkaLIne dhUta ane mAyAvI e te aneka gAma bhamane, keIka muninI pAse zrAvakAcArane tathA stotra sahita zrAddhaprajJapti vigere sUtrane abhyAsa karIne gurUsevAmAM kuzaLa ane bhagavaMtanI stuti karavAmAM nipuNa e te zrAvakemAM potAne brahmacArI tarIke oLakhAvate, bhASA ane zarIrane pavIne (badalAvIne) dareka tIrtho ane dareka gAme jinapratimAone namaskAra karatA te ekadI tyAM hastinAgapuramAM AvyuM. tyAM guNapAlazreSThIe karAvela jinacaityamAM daza prakAranA dharmane dhAraNa karate ane kapaTI e te, jinapUjAne mATe tyAM AvatA zreSThInA jema jovAmAM Ave, tevA prakArano sadAcArane daMbha dhAraNa karIne rahyo. pachI ahaMtanI prazasta evI aSTaprakArI pUjA karIne sajajanomAM zreSTha evA te zreSThIe vaMdanapUrvaka tene pUchayuM:-"he zrAvakattama ! Apa kayAMthI Ave che? ane AvA daivanamAM paNa brahmacAritrata tame zA kAraNathI AdaryuM che?" eTale vidhipUrvaka Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 115 te zreSThIne vaMdana karIne mAyAvI e te kalpanArUpa zipie racela (kalipata) evuM pitAnuM vRttAMta kahevA lAgya:-"vArANasInAmanI mahApurImAM SaT karma karanAra ane gRhasthAcAramAM tatpara e somazarmA nAme brAhmaNa AnaMdadAyaka evI gaMgA nAmanI pitAnI strI sAthe rahete hate. temane rUdradatta nAmane huM putra chuM. jyAre huM vaivanAvasthA pAye, tyAre madamasta thaI viSamAM ati vihuvala banI gaye. tethI vetravatI nAmanI vezyAne ghera niraMtara rahetAM durAzayavALA evA meM gharanA badhA mULa dhanane vyaya karI dIdho. pachI huM nidhana thaI gayuM eTale pApI vezyAe mane kahADI mUke, ane mAtapitAnA viyegathI du:khI thatAM huM AvI avasthA pAmyuM. eTale bhikSA mAgate ane ekAkIja pRthvI para bhramaNa karate e huM ekadA zubhanA udayathI kalpavRkSanI jema jinacaMdra nAmanA saddagurUne samAgama pAmyuM. temane bahu mAnapUrvaka namaskAra karIne huM pAse beThe eTale temaNe harSarUpa amRtane varSAvanArI evI dharmade. zanA zarU karI. dharma e mAtA, dharma e pitA, dharma e mitra, dharma e saMtonI gati, dharma e duHkharUpa aMdhakArane nAza karavAmAM sUrya samAna ane dharma e kalyANane khajAne che. jyAre kalyANa prApta thavAnuM hoya ane jyAre parama pada tarata prApta thavAnuM hoya, tyAre ja prANI bhAvathI jinapraNIta dharmane pAmI zake che. sumana (devazuddha mana) thI preraNA karAyela evA maMdarAcalanI jema dharmathI prANI caMdranI jema bhavAbdhithI uddhAra pAmI ziva (mokSa-mahAdeva) ne prApta kare che. te sarvathI yA dezathI paNa prApta thaI zake che. temAM . sAdhue tene sarvathI svIkAra kare che ane gRhastha deza (eka bhAga) thI Adare che. jeo mana, vacana ane kAyAthI karavuM-karAvavuM ane amedavuM ema trividha trividha saMkalpa ane AraMbha e be bhedathI sthAvara ane trasa jIvenI hiMsA karatA nathI, jeo kodha, lobha, , bhaya ane hAsya e cAra bhede mRSAvAdane tyAga kare che, svAmI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-guNapAla zreNInuM vRttAMta. adatta, tIrthakaraadatta, gurUadatta, ane jIvaadatta e cAra prakAre jeo adattane grahaNa karatA nathI, nava guptithI jeo sadA zIla pALe che, jeo ghara vigerenA tyAgapUrvaka sarvathA parigrahane tyAga kare che, dinaprAptAdi bhedethI jeo rAtribhejanane tyAga kare che ane dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI abhigrahamAM tatpara rahI vizuddha AhArane grahaNa kare che, teone mukitamArganA prakAzaka evA saMyamI kahyA che. ane temAMnA eka bhAganuM AcaraNa karanArA zrAvake kahevAya che. brahmacaryane dhAraNa karanArA, ane vizuddha AhAranuM bhojana karanAra evo pratisAdhArI zrAvaka paNa sAdhu samAna gaNAya che. jene devatAo paNa namaskAra kare che. rAjAo jenA zAsanane dhAraNa kare che, graho prasanna thAya che ane durTo jenAthI vaza thAya che, te brahmacaryane mahimA addabhuta kahela che." A pramANe dezanA sAMbhaLIne saMvega rasane dhAraNa karanAra evA meM gurUnI pAse vizvane pUjita evuM brahmacaryavrata kaMIka aMgIkAra karyuM che. pachI tyAMthI aneka tIrthomAM jina bhagavaMtane namaskAra karatA e huM ahIM zAMtyAdi jineMdrone namaskAra karavA Ajo chuM." A pramANe prapaMcayukta paNa sudhAsamAna evI tenI vANuM sAMbhaLIne AzcaryathI romAMcita thayela e zreSThI manamAM vicAra karavA lAgyuM ke eka bAju jema sarva prakAranA sattA hoya ane eka bAju zIla pAlana, tathA jema eka bAju sarva tIrtho ane eka bAju zatruMjaya tIrtha samAna che. tema vaivanavayamAM paNa ati duSkara evuM brahmacaryavrata dhAraNa karela hovAthI e mahApurUSa vizeSathI stutipAtra che. mATe bhaktipUrvaka je enuM vAtsalya karAya, to A mAro grahasthAzrama vRkSa saphaLa thaI jAya. sAdharmikavAtsalya, jIvadayA ane kaSAye nigraha-e zreSTha evuM puNyAnubaMdhI puNya jenA zAsanamAM vidita (prasiddha) che." A pramANe vicAra karIne pachI zreNIe tene kahyuM ke -"he parama brahmacArI! puNyavaMta evA tame, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 117 kayAM utaryA che? brahmacArI evA tamArUM huM vAtsalya karavA Icche chuM. kAraNa ke tyAgI e aNuvratI (zrAvaka) puNyAge ja prApta thAya che. mATe mArApara anugraha karI mAre ghera AvI tyAM gRhacaityane namaskAra karIne Aja tyAMja pAraNuM kare." te be ke -"ahIMja chaThThanuM tapa karIne rahyo chuM. ane pAraNAmAM mAtra pAMca keLIyAnI vRttithI zarIra dhAraNa karuM chuM. ApanA jevAnuM ghara rAjamaMdiranI jema bahuja ramaNIya hoya che ane te devAMganAo sadaza suMdarIothI vyApta hoya che. mATe kaI rIte mArAthI tyAM AvI zakAya tema nathI. kAraNake brahmacArIoe prAya: strIothI dUra rahevuM ja vadhAre sAruM che. chatAM paNa kaI vAra avasara meLavI tapane divase guhatyane namaskAra karavA tyAM tamArI sAthe AvIza." AthI guNapAla tene niHspRhajanemAM agresara samajIne bahu AgrahathI tene potAne ghera teDI gaye. tyAM ratna, mANikya ane suvarNathI nirmita evI bhagavaMtanI pratimAone teNe bahuja AnaMdathI vidhipUrvaka namaskAra karyo. pachI zreSThIe bahumAnathI tene potAnI sAthe bhajana karAvyuM. kAraNake jema dharmamAM dayA, tema bhejanamAM Adara e sAra che. bhejana karyA pachI zreSThIe tene puSpAdikathI satkAra karIne ane tene potAnI dharmazALAmAM besArIne A pramANe kahyuM:-"he mahAzaya ! dharmanA samudra evA tame mAre ghera atithi thayA, tethI Aje badhuM mAre saphaLa thayuM. samyagaSTi, gRhatyAgI ane bAravratadhArI zrAvaka, jene puNyadaya heya, tene gheraja atithi thAya che. mATe have tamAre A dharmazALAmAM rahI dharmadhyAna karatAM thoDA divasa ahiM ja rahevuM. jyAM jiteMdriya e brahma cArI eka rAtri rahe, te sthAnane paNa tIrthakaree sthAvara tIrtha kahela che." AvA prakAranA zreSThInA AgrahathI tyAM rahI dharmadhyAna karatAM spRhArahita evA teNe zeThanA gharanA badhA mANasane Azcaryacakita karI dIdhA. ekadA chIe tene ekAMtamAM pUchayuM ke -"he bhadra! A Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 samyakatva kaumudI-guNapAla zreSThInuM vRttAMta. brahmacaryavrata tame amuka vakhatane mATe ke jIvanaparyata lIdhuM che?" eTale te brahmacArIe sva5 bhASAmAM zeThane kahyuM ke -"he mahAnubhAva! vanavayamAM A indriya munione paNa durjaya heya che. mATe tapasyA (vrata) mAM tulanA karatA evA meM gurUnI AjJAthI samayada brahmacaryavrata svIkAryuM che. sujanee vratane prANa karatAM paNa adhika mAnela che. mATe bahu saMbhALapUrvaka tenuM pAlana karavuM.. kAraNa ke vratabhaMjaka prANIne bhavAMtaramAM samyakatva prApti atidurlabha thaI paDe che. kahyuM che ke - iSTaviyogo bahudhArtiyuktatA, kuyonitA saMtatarogadhAritA / parAbhavo'nyaizca kurupadehatA, phalAnyamunyAhuritavratAMginAm" // 1 // ISTajanane viyega, vAraMvAra ciMtA, nIca kuLamAM janma, niraMtara zarIre vyAdhi, bIjAothI parAbhava dehanI kurUpatA vatabhaMjaka prANIone AvAM bhayaMkara phaLa prApta thAya che. AthI zreSThIe vicAra karyo ke -"semazarmAnI sutAne kharekhara! eja vara egya che, vaLI samAna sthitivALA ane sarakhI vayavALo evo te mane bhAgyayogeja prApta thayela che. A pramANe vicAra karI kAryane athI e zeTha te bra@cArIne kahevA lAgyuM ke -"he bhadra! maherabAnI karIne tame eka mArI prArthanA saphaLa kare. samyagRSTi jamAM zreSTha, ane baMne kuLane vizuddha karavAvALI tathA saddaguNethI mAnya ane dhanya evI A semA nAmanI kanyAnuM tame pANigrahaNa kare. kharekhara enA puNyathIja AkRSTa thaI tame ahIM AvyA che, mATe A saMbaMdhamAM vizeSa vicAraNA karavAnI jarUra nathI. dhanahIna paNa sadAcArI vara strIone sAre, paraMtu zrImAna paNa je te sadAcAra mArgathI bhraSTa hoya che te viSa samAna che. kSamA sahita e sAdhu jema pitAne artha (dharma) sAdhavAmAM kuzaLa hoya che. tema gRhiNI sahita gRhastha pitAne graha sthadharma sAdhI zake che pachI "Aje mArUM mahA ughamarUpa vRkSa saphaLa thavAnuM A pramANe manamAM vicArato ane lajajAthI namramukhavALe Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhASAMtara. . 119 thate e te brahmacArI che ke -"strI e duHkhanI khANa, naraka dvAranI dIpikA ane prANIone karma baMdhanamAM prathama kAraNarUpa che. mATe zatruonI jema te suMdarIone saMga karavo mane pasaMda nathI, paraMtu A bAju ApanA vacanane paNa uthApI zakatA nathI." A pramANe kahyA uparathI zreSThIe tene sAre divase mahotsava pUrvaka somAnI sAthe balAtkArathI pANigrahaNa karAvyuM. pachI suvarNa keTisahita ane sarva jAtanA rAcaracilAthI suzobhita evA eka anya bhavanamAM tene jude rAkhe. pachI bIje divase navA prakAranA AnaMdane vazaMvada, nUtana rAgathI Addha ane parivAra sahita evIte navoDhAne mUkIne jugArakhAnAmAM jaI anya kriyAne tyAga karIne viprAdhama caLakatA kaMkaNavALA hAthathI ramavA lAge. eTale tevA prakAranA veSathI vibhUSita evA tene joIne ane tenuM duzcaritra samajIne te ghatakAree vismaya pAmIne kahyuM ke -"tame kUTa progathI zIrIte pratijJA pUrNa karI? eTale teNe yathAsthita badhuM potAnuM svakRta svarUpa kahI batAvyuM. te sAMbhaLIne dhUtakAree vismaya pUrvaka kahyuM ke -"aho! tamArAmAM daMbha karavAnI khUbI kharekhara ajaba che. mainadaMbhathI, kaLAraMbhathI, zacadaMbhathI paNa A kiyAdaMbha kharekhara ! vidvAnane paNa vizeSathI dubhegha che. he bhadra! dharma prapaMcathI te mahAAstika zreNIne chetarIne manahara AzayavALI ane bhAgyavatI evI somAne tuM jyAre patnI tarIke pApe, te have tAre sadAcAranA mArge cAlavuM egya che. kAraNa ke sadAcArane AdaratAM nIca prANI paNa pUjyapadane prApta kare che. pitAnA durAcArIpaNAthI temanI A zIkhAmaNane avagaNane te duSTabuddhi tyAMthI uThIne eka vezyAne ghera cAlyA gaye. vizvane meha pamADanArI vasumitranI putrI, kaLAonuM kIDAsthAna, asAdhAraNa saibhAgyavALI, sAkSAta jANe pRthvI para rati AvI hoya evI ane pUrve bahu vAra atizaya dravya ApIne vaza karelI tathA baMne rIte kAmalatA (nAma ane kAmadevanI eka latA) tarIke Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 samyaktva kaumudI--guNapAla zreSThInu vRttAMta, prasiddha thayela evI te vezyAnI sAthe kAmabhAgamAM Asakta thayelA ane durAzayavALA evA te pApIe tyAM keTalAka divasA vyatIta karyo. have satIomAM zreSTha ane dhama dakSa chatAM tenuM ceSTita jANI hRdayamAM vilakSa thaIne sAmA A pramANe vicAravA lAgI ke:-- aheA dravya, kSetra vigere sAmagrIthI zubhAzubha phaLane ApanAra karma pariNAma kevatAone paNa durlaSTa che. je prANI je rIte jevA prakAranuM karma kareche, te prANIne peAtAnA nidhAnanI jema te kama tevI rIte bhAgavavu paDe che. " kahyu che keH-- " yadbhAvi tadbhavati nityamayatnato'pi, ** yatnena cApi mahatA na bhavatyabhAvi evaM svakarmavazavarttini jIvaloke, rAjya vimApta puruSasya viSakSaLasya ? " ! ? // 1. " je thavAnuM che, te yatna karyA vinA paNa avazya thAyaja che. * ane je nathI thavAnu te mahA prayatna karatAM paNa thatu nathI. A pramANe jIvaleAka svakarmAMne vazavattI hAvAthI vilakSaNa janane zeAka karavA lAyaka zu che ? " pachI zreSThIe sAmAne kheAlAvIne sagadgada girAthI kahyu keH- " he vatse ! tAre koi jAtanA kheda karavA nahi kAraNa ke kemeniI sthiti nahi oLa MgAya tevI che. leAkamAM dhArmika janA paNa je kapaTI ane mahApApI manI jAya che, e kharekhara kaLikALanuja mAhAtmya che kahyuM che ke:-- 46 'anRtapaTutA caurye cittaM satAmapamAnatA, matiravinaye zAThyaM dharme guruSvapi vaMcanA | lalitamadhurA vAk pratyakSe parokSa vibhASitA, kaliyugamahArAjyasyaitAH sphurati vibhUtayaH " // 1 // " asatya bAlavAmAM cAlAkI, cArI karavAnI buddhi, sajjanAnu ** apamAna, uddhRta mana, dharmAMmAM zatA, vaDIlA (gurUjanA) nI paNa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' bhASAMtara, vaMcanA, pratyakSa mIThuM bolavuM, ane pakSa virUddha bolavuM, A badhI kaLiyugarUpa mahArAjyanI caLakatI vibhUti che."enI meM kUTa suva nI jema bahudhA tapAsa karI paNa dharma chaLathI tene dhUtakAraka huM jANuM na zake. mATe "he bhadde! sarva prakAranA sukhane ApanAra ane prANuone abhaya ApavAthI prasanna karanArA evA jina bhagavaMte prarUpela dharmanI ArAdhanA karavI have tane ucita che." samAe zAMta manathI kahyuM ke -"saMtApane dUra karavAmAM amRta samAna evA he tAta! ApanA prasAdathI mArA hRdayamAM leza paNa duHkha nathI. kAmabhegamAM Asakta thayela adhama prANu ja duHkha paDatAM kalpAMta kare che, paraMtu vivekI jana te duHkha AvatAM vizeSathI dharmArAdhana kare che, viyega thatAM mUDha janaja niraMtara zeka karyA kare che, paraMtu tattvajJa to e upAya le che ke jethI pharI viga ja na thAya. mATe he tAta! dharmarUpa kalpavRkSane nIka samAna ane kalyANane ApanArI evI zrI jinabhagavaMtana tathA sAdhu mahAtmAonI mAre niraMtara bhakti ja karavI che." A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne zeTha saMtuSTa thaIne belyA ke -"he bhadra! tAre niHzaMka rIte dharmakArya karavuM, tathA ajJAnathI meM je A tArApara duHkhane prasaMga lAvI mUkyo che, tenI tAre samyam rIte kSamA karavI, ke jethI mAruM mithyA duSkRta thAya. ajJAna yAta vismRtithI prANuM tevA prakAranuM pApa kare, paNa mana, vacana ane kAyAnI zuddhithI mithyAdukRta AcaratAM te avazya zuddha thaI zake che. vaLI puNyavRddhine mATe tathA cittane sthira karavA A jena siddhAMtanuM pustaka niraMtara tAre artha sahita vAMcavuM." A pramANe tene samagra puNyakarmamAM bahumAna pUrvaka joDIne zreSThI svastha thaye. . evA avasare vizvarUpa kamaLane vikasvara karavAmAM sUrya samAna evA sudharma munIzvara tyAM padhAryA, eTale samyagdaSTi mANasa sAthe semA temane vaMdana karavA gaI, ane tyAM gurU mahArAjanI A pramANe teNe dharmadezanA sAMbhaLI:-"vidhi pUrvaka vizasthAnakanuM tapa kara Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 samyakatva kaumudIsatI emAnuM vRttAMta. vAthI bhAgyavaMta prANa tIrthakara lakSamIne prApta kare che." "he bhagavana! te vIzasthAnaka kyA?" A pramANe mAe pUchayuM, eTale gurUmahArAja tyAM sabhA samakSa A pramANe kahevA lAgyA: ahaMta, siddha, Agama ane AcAryavigerenI bhakita ItyAdi vizasthAnake jina zAsanamAM mekSanA kAraNarUpa kahyA che, kahyuM che ke ---"ahaMta, siddha, pravacana, gurU, sthavira, bahuzruta ane tapasvI e sAta sthAnakanI bhakti, vAraMvAra jJAnepaga, samyakatva, vinaya, Avazyaka niraticArazIlavata, kSaNe kSaNe samatA pUrvakazubhadhyAna-tapavRddhi, supAtradAna, vaiyAvRtya, samAdhi, abhinava jJAna, zrutabhakti ane pravacana (zAsana) nI prabhAvanA-A vIza kAraNathI prANa tIrthakarapaNAne prApta kare che. he bhadra! prathama sthAnakamAM trikAla-acana pUrvaka jina bhagavaMtanI dravya ane bhAvathI daDha bhakti karavI. bIjA akhIla sthAnakanuM ArAdhana karatAM paNa sugaMdhI dhUpa, dIpa vigere aSTa prakArathI jinezvarenI te sadA bhakti karavI ja. temaja dravyabhakti karanAre ratna, suvarNa, pathara ane kASTamaya jina caitya vidhi pUrvaka karAvavAM. jemAM suvarNa, ratna ane kASTAdikanuM jinacaitya karAve che, te bhAgyavaMta bhAnA uttama phaLane keNa jANI zake che? arthAt temane aparimita phaLa maLe che. kahyuM che ke - " kASThAdInAM jinAgAre, yAvantaH paramANavaH / tAvanti varSalakSANi, tatkatoM svargabhAra bhavet " 1 kASThAdikanA jinabhavanamAM jeTalA paramANuo hoya, teTalA lAkha varSa tene karAvanAra svargamAM sukha bhogave che."eka aMguSTha pramANathI sAtaso aMguSTa pramANunI ane mekSa lakSmIne vaza karanArI evI jina pratimA karAvavI. kahyuM che ke - " ekAMgulamitaM biMba, nirmApayati yo'hatAm / ekAtapatrasAmrAjyaM, prApya muktigRhaM vrajet " // 1 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 123 je prANuM ekAMgula pramANanuM jinabiMba karAve che, te pRthvInuM ekAta patra sAmrAjya jogavIne mekSe jAya che." vaLI navI banAvelI jinabhagavaMtanI pratimAonI vidhithI sUrimaMtrapUrvaka brahmacArI gurUnI pAse pratiSThA karAvavI. kahyuM che ke - pratiSThAmatAM thaze ri, sAta rimaMtrataH | soDaphaeNtiSThA mate, dhuvAmina-mani" II je prANu sUrimaMtrathI arhaspatimAnI pratiSThA karAve, te kharekhara ! AvatA janmamAM tIrthakarapada pAme che." temaja mANase jeTalA hajAravarSa sudhI jina pratimAnI pUjA kare che, teTalA kALasudhI te biMbana karAvanAra tenA phaLanA aMzane pAmI zake che. vaLI gRhastha zrAvake jina bhagavaMtanI pratimAonA ratna, suvarNa ane mANikyanA alaMkAre karAvavA. kAraNa ke eka biMbanI alaMkArathI racela zobhA mANasane traNa lekanI lakSmInA alaMkArarUpa banAve che. samyakatvanI zuddhi IcchatA grahastha zrAvake ahepratimAonI sadbhakti pUrvaka vividha bhedathI pUjA karavI. tathA jinacaityamAM vidhi pUrvaka snAtra mahotsava kare. kAraNa ke jinabhagavaMtanA abhiSekathI prANa rAjyanuM Adhipatya pAme che. kahyuM che ke - " ekopi nIrakalazo jagadIzvarasya, snAtropayogamupayAti janasya yasya / prApnoti pApamalarAzimanaMtajanmo - dbhUtaM vidhUya paramoccapadaM kSaNena " // 1 // je mANasane eka jaLakaLaza paNa jina bhagavaMtanA snAtre pagamAM Ave che, te anaMta bhavanA pAparUpa maLane dUra karI satvara paramapadane prApta kare che." vaLI bhAvabhaktine mATe tIrthakaranI pAse vizeSathI gIta, nRtya, namaskAra ane tetrapATha vigere sakiyA karavI. kAraNa ke tatvajJa purUSoe dravyabhakti karatAM bhAvabhaktine Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 samyakatva kaumudIsatI emAnuM vRttAMta anaMtagaNa adhika ane mekSiparyata sukha ApanArI kahela che. A arhaspaMdanuM samyaga rIte ArAdhanA karavAthI zrImAna magadhezvara zreNikarAjA AvatI covIzImAM padmanAbhanAmanA prathama tIrthakara thavAnA che. jemane anaMta jJAna, darzana, cAritra ane sukha-e catuSTaya siddha thayela che, jeo ekatrIza guNethI yukta che ane jemanI lekanA agrabhAge sthiti che, temanA dhyAna ane pratimAnA arcanathI tathA svarUpanA samAvezapUrvaka temanA namaskAra jApathI bhakti karavI te bIjuM sthAnaka che. e sthAnakamAM siddhAnI AkRti karavAthI, temanI tIrtha bhUmine vaMdana karavAthI ane siddhAcaLa, giranAra vigere tIrtha yAtrA tathA arcanathI karavAmAM Avela siddha bhagavaMtanI guNagarbhita svalpa bhakti paNa tIrthaMkarapada Ape che. temAM keI jAtanI vicAraNA karavAnI nathI. trIjA sthAnakamAM pravacana eTale caturvidha saMgha kahevAya, tenI vaMdanA, AsanAdika ApIne vinaya, ane phaLa, tAMbUla tathA vastrAdikathI vizeSata: bhakti karavI. kahyuM che ke - "dattakUvAma-nenacaMdra che zrIsaMghaH pUjito yena, tena prAptaM januSphalam" // 1 // je prANIe phaLa, tAMbUla, vastra, bhejana, caMdana tathA kusumAdikathI zrI saMghanI pUjA karI che, teNe manuSyajanmanuM phaLa meLavyuM ema samajavuM." A jagatamAM jineMdra samAna anya deva nathI, susAdhusamAna anya gurU nathI ane zrIsaMghasamAna apara puNya nathI. je saMghanI bhakti karavAthI tIrthaMkarapada vigerenI prAptinuM mukhya phaLa kahela che evA zrIsaMghanI bhakitanuM mAhAbhya keNa kahI zake? cethA sthAnakamAM samyaga rIte gurUnI bhakti karavAmAM Ave che. je paMcAcArane pALe teja gurU samajavA. jemAM eka tarapha vividha tapa ane eka tarapha zILa pALavuM samAna che, tema eka tarapha sarva dharma ane eka tarapha gurUbhakti samajavI. guNavaMta janemAM paNa utkRSTa evA kriyAkAMDane AcaratAM paNa gurU AjJA ArAdhyAvinA prANuM siddhi Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 125 pAmI zakato nathI. temanA kahela vacanamAM AsthA rAkhavI, temanA caraNe bRhadavaMdanA karavI, temane zarIra zuzruSA vigerethI vinaya sAcava, temane ucita vastu ApavI, temane namaskAra karo ane temanA guNa grahaNa karavAmAM prIti rAkhavI-ItyAdi prakArathI gurUbhakti thAya che. gurUbhaktinA prabhAvathI jagatane AnaMdakArI ane mekSanA eka kAraNarUpa evI tIrthaMkarapadanI Rddhi prApta thAya che. vayathI, dikSApAyathI ane siddhAMtathI e traNa prakAre jeo adhika heya te sthavira kahelA che, athavA dharmakAryamAM sIdAtA mane sthira karanArA paNa sthavira samajavA. ane jeo jJAna, kriyAmAM sadA tatpara hoya, temane tattvataH yati kahelA che. kiyAthI adhika zrAvaka yA mAtapitA-emanI sevA, bhakta pAnAdikanuM dAna, sanmAna ane zairavathI paMcamapadamAM tIrthakara karmanA kAraNabhUta evI bhakti karavI. jeo ghaNA zAstromAM kuzaLa hoya ane jinAgamamAM vizeSa rIte kuzaLa hoya, vizuddha AcArane dhAraNa karanArA hoya, koNa bIjAdika buddhithI prakhyAta hoya ane jeo jJAnadAnamAM sadA tatpara manavALA hoya temane bahuzruta kahelA che. temanI SaSTa sthAnakamAM vizuddha AzayapUrvaka bhakti karavI. jeo mahAsattvavaMta ane kSamAvaMta hoya tathA chaThTha, aThThama vigere duSkara evA bAra prakAranA tapamAM sadAsthita hoya, evA tapasvIonI bhakta, pAna ane auSadhAdikathI tathA zuzruSA vigerethI sAtamA sthAnakamAM bhakti karavI. AThamAM sthAnakamAM zrutAbhyAsa karavAthI atizaya nirjarAnA kAraNabhUta e niraMtara jJAne pAga kara. navamA sthAnakamAM savegAdi guNothI yukta ane zaMkA, kAMkSAdi doSavajita evuM samyakatva vizeSarIte pALavuM. dazamA sthAnakamAM jema varNamAM kAra ane dhyeyamAM jJAnamaya AtmA tema guNAmAM mukhya e vinaya dhAraNa kare. agIyAramA sthAnakamAM sarva karmanA kSayane mATe prarUpela evuM sAmAyikAdi cha prakAranuM Avazyaka karavuM. bAramAM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra6 samyakatva kaumudI-satI emAnuM vRttAMta. sthAnakanAM jema manuSyamAM cakavatI, devamAM iMdra, pUjyamAM jineM, tema sarva vatemAM mukhya, ane jenA ge jagatane vaMgha evI ji. naMdra padavI prApta karI zakAya evA nirmaLa brahmacaryane sajanee niraticArapaNe dhAraNa karavuM. teramA sthAnakamAM kSaNe kSaNe ane lave lave potAnA manane samatAmAM jeDI daIne zubha dhyAna karavuM. cidamA sthAnakamAM vivekI purUSae tapavRddhi karavI. kAraNa ke tapa e nibiDa karmane bhedIne tIrthakara-lakSmIne Ape che. paMdaramA sthAnakamAM sadbhaktipUrvaka supAtre dAna devuM ane roLamAM sthAnakamAM jinAdikanuM vaiyAvRtya karavuM. sattaramA sthAnakamAM samasta saMghajanamAM sarva rIte samAdhi (zAMti) karavI, kAraNa ke e paNa tIrthakarapadanuM mukhya kAraNa che. aDhAramA sthAnakamAM abhinava jJAna grahaNa karavuM. ega zamA sthAnakamAM zubha udayavALI evI zrutabhakti karavI ane vIzamA sthAnakamAM snAtretsava, saMghapUjA ane zrAvakagaNanA vividha aurava karavApUrvaka jina zAsananI praDha prabhAvanA karavI. jineMdripadanA hetubhUta evA A viza sthAnakonuM sarva jinezvaro vividha tapathI prathama avazya ArAdhana kare che. kahyuM che ke - gAvaMtatIrthanAthAbhyA-te viMtarAtravAra go do vA trA , vAgye dhRNA ne " che ? || prathama ane aMtima jinezvare A vIze sthAnaka ArAdhyA hatA ane anya tIrthakaree eka, be, traNa yA vizenuM ArAdhana karyuM che." A pramANe dezanA sAMbhaLIne saumya AzayavALI evI satI samAe te vakhate gurUmahArAjanI pAse mahotsava pUrvaka viza sthAnakanuM tapa aMgIkAra karyuM pachI samasta jagatanA eka baMdhu samAna evA zrI sudharma gaNAdhIza (AcArya) ne vidhipUrvaka namaskAra karIne temAM pitAne ghera AvI. ane te viza sthAnakenuM samyam rIte ArAdhanA karatAM prathama sthAnakamAM teNe nagaramAM suvarNakuMbhayukta Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtare. 127 eka jinacaitya karAvyuM. tathA iMdrapadanI prAptinA kAraNarUpa evI jinabhagavaMtanI suvarNa ane ratnamaya pratimAo karAvI kahyuM che ke - " aMguSThamAnamapi yaH prakaroti biMba, vIrAvasAnaRSabhAdi jinezvarANAm / svarge pradhAnavipularSisukhAni bhuktvA, pazcAdanuttaragatiM samupaiti dhIraH" // 1 // zrI RSabhadeva vigere vIra paryaMtanA jinezvarenuM eka aMguSTa pramANa jeTaluM paNa je biMba karAve che, te dhIra svargamAM zreSTha ane vipula samRddhi sukho bhegavIne pachI anuttaragati (mokSa) ne pAme che." te pratimAonI praDha utsavapUrvaka pratiSThA karAvatAM, vasumitrA sahita kAmalatA vezyA tyAM nRtya karavAne AvI. ane te paNuganAenI sAthe avivekI janemAM mukhya e rUdradatta paNa te utsava jevAnI utkaMThAthI tyAM AvyuM. te vakhate lAvaNyavatI, daSTimAM sudhA siMcanArI, vikasvara thatA vivekathI zobhAyamAna, rAjahaMsInA jevI ujavala ane pAtrane mAna (pramANa) karatAM paNa adhika dAna ApatI evI samAne joIne adhamAdhamanAyakA vasumitrAe vicAra karyo ke - "aho! enuM rUpa, aho! enI kAMti aho! enI udAratA ane aho! enuM vicitra prakAranuM lAvaNya paNa jagatanA saMdaryane jItanAra che, mATe e bhaviSyamAM mArI putrone kaIrIte zubhakArI nathI. kAraNa ke sudhA vidyamAna chatAM khAruM pANI keNu pIe? kaI paNa kAraNathI tejI dIdhela mahAprabhAvALI ratnamALAne tenuM mAhAo sAMbhaLIne mUrkha jana paNa puna: grahaNa karavAne Irache che, mATe game te pragathI paNa A ramaNIya ramaNInuM viSalatAnI jema mAre sarvathA unmelana karavuM" A pramANe kuvikalpanI racanA karIne mAyAthI samAnI prIti karavAne IcchatI evI te vezyA tenI sevA karavA tatpara thaI gaI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 samyakTava kaumudI-satI mAnuM vRttAMta. have mahotsavapUrvaka vidhithI te pratimAonI pratiSThA ane vajArepaNa vigerenI sankriyA karIne satkRtyamAM parAkASThAe pahoMcela ane samasta prANuo para vatsalabhAva rAkhanArI evI mAe nikapaTarIte bahu mAnapUrvaka saMghavAtsalya karyuM. ane pachI bIje divase dayAnI lAgaNIthI mahA udAra evI teNe paNAganA sahita rUdradatta vigerene potAne ghera bhejana karAvavAne bolAvyA. kahyuM che ke - " niSedhvara sapu, salAM UMti sAdhavA na hi saMharate jyotsnAM, caMdrazvAMDAlavezmani " / / 1 / / nirguNa prANuMo para paNa sAdhuo te dayA ja kare che. kAraNa ke cAMDAlanA gharaparathI caMdra potAnI prajAne saMharI lete nathI." te vakhate jenA lAvaNyane hajI keIe upabhega karyo nathI evI te samAne joIne rUdradatte calita manathI kaMIka pazcAttApa karyo. ane kuTTInIe te kUTa pragathI mAne chetarIne puSpanA bhAjanamAM chAnI rIte eka sarpa rAkhI dIdho. paraMtu tenA puNyaprabhAvathI sarpa paNa puSpanI mALA tulya thaI gaye, kAraNa ke puNyavaMta prANuone vipattio paNa saMpattirUpa thaI jAya che. have bhajana karI rahyA pachI puSpAdikathI temane satkAra karavAnI icchAthI devayoge samAe teja puSpamALAne hAthamAM lIdhI ane mazkarImAM te satIe lIlApUrvaka te kAmalatAnAM kaMThamAM paherAvI eTale tyAM te bhayaMkara sarparUpa thaIne kAmalatAne DasI tethI te duSTa mUcha khAIne jamIna para paDI. tenI tevI avasthA jeIne kuTTinIe kapaTathI udaratADana karI ane nAgane eka ghaDAmAM laIne rAjAnI AgaLa pokAra karyo eTale te svarUpa samajIne kupita thaIne rAjAe samAne belAvIne pitAnI parSadA samakSa tene kahyuM ke -"he bhadra! viSayemAM vi rakta ane dharmakAryomAM Asakta evI teM AvuM karma zA mATe karyuM?" A sAMbhaLIne semA belI ke - "he rAjana ! sarvajJa bhagavaMtanA dharmane jANatI evI huM para prANune pIDA thAya tevuM kAma prANute Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 129 paNa AcaratI nathI. je prANu jagatane eka vahRbha evA jainadharmane samya rIte jANe che, te sUkSma ane bAdara jIvanI hiMsA kadI karatA nathI. he pRthvIpAla! to puSpamALA ja kutUhalathI tenA kaMThamAM nAkhI hatI, paraMtu e acAnaka jamIna para paDI gaI, tenuM kAraNa kAMI huM samajI zakatI nathI." te vakhate kAmalatAnI mAtAe ghaTa ughADIne karUNA svarathI raDatAM raDatAM te sarSa rAjAne batAvyuM. kAlanA rUpa jevA bhayaMkara te sapane joIne rAjAe paNa reSathI rakta mukha karI samAne kahyuM ke -"tuM asatya vacana zA mATe bele che?" eTale temAM belI ke - "he prajA rakSaka! A ghaDAmAM to huM zreSTha sugaMdhavALI evI puSpamALA mAtra jouM chuM." AthI rAjAe AzcaIthI kahyuM ke "he bhadra! je tuM satya bolatI hoya te e tArA hastakamaLamAM laIne mane batAva." pachI jeNe pApano samUDa dUra karyo. che evI mAe te bhayaMkara sarpane jeTalAmAM pitAnA karakamaLamAM lIdho, teTalAmAM te eka manahara puSpamALA rAjAdinA jovAmAM AvI. AthI teoe vismaya pAmIne vicAryuM ke- A zuM Azcarya ?" evAmAM vasumitrA belI ke -"he deva! je mArI sutA nirviSa thAya, teja huM somAne sAcI mAnI zakuM." pachI rAjAnI preraNuM thatAM samAe pAparU5 rajane dUra karanAra evA jinanAmanA jApathI tarata tene sajaja (nirvida) karI. pachI rAjA e abhaya vacana ApIne te paNuganAne pUchyuM ke -"he bhadre ! A ghaDA saMbaMdhI satya vRttAMta kahe." eTale vasumitrAe prasanna mukhathI rAjAne kahyuM ke:-"he svAmi ! duSTa abhiprAyavALI ane sutAnA mehane vaza thayelI evI meM somAne mArI nAkhavA A maDA viSadhara chAnI rIte mArA mANasa pAse levarAvIne puSpabhAjanamAM nakhAvyo, paraMtu samAnA prabhAvathI te sarpa puSpamALA rUpa thaI gaye. kAraNa ke pavitra janone sarvatra viSama te sama (sarala) thaI jAya che." pachI rAjA vigere lekee somAne puNya prabhAva joIne tenI stuti, vaMdanA ane pUjA karI. te avasare samAnA guNathI prasanna thayela 17 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 samyakatva kaumudI-satI somAnuM vRttAMta. samyagdaSTi devatAoe samA upara kalpavRkSanA puSponI vRSTi karI. AthI guNapAla paNa samasta nagaramAM prazaMsApAtra thayo ane tatkALa te rAjAne asAdhAraNa prasAda pAme. A lekamAMja jainadharmane addabhuta mahimA joIne rUdradatta brAhmaNa paNa sarala svabhAvI thaI gaye, ane te ja vakhate vinayathI zreNInA caraNe praNAma karIne pite zrAvaka thaI semA pAse potAnA aparAdhanI teNe kSamA mAgI. pachI zreSThIe AgaLa karela evI somA potAnA svAmI sAthe pagale pagale thatA utsavapUrvaka potAne ghera AvI. pachI somAnI sAthe niraM tara bhega bhogavatAM kSamAthI cegInI jema te vipra mahAAnaMda pApe. gRhastha dharmane jANanArI, sukha duHkhamAM samAna sthitivALI supAtre dAna ApatI, cha AvazyakamAM tatpara ane sadAcArayukta semA paNa vAraMvAra jinamatanI unnati karIne te samasta puramAM samyagdaSTi ne eka dRSTAMtarUpa thaI paDI. have ekadA kRtadharemAM agresara, aneka labdhisaMpanna, aneka prakAranA prabhAvathI pRthvI para prakhyAta thayelA, ahaMpUrvikAthI vyagra thayelA evA nagaravAsI janethI namana karAtA ane tejanA nidhAnarUpa evA keI sAdhu madhyAhukALe semAne ghera bhikSA mATe padhAryA. mAe parama bhakti ane satya AgrahapUrvaka vizuddha anna, pAnAdikathI temane pratilAlyA. pachI gRhasthanA bhAjanamAM rahela bhe jyAdikane te sAdhue divya mAyAthI tatkALa bahuja svalpa karI mUkyA. evAmAM navadIkSita, tapasvI, vikRta rUpane dhAraNa karatA ane kodhAgnithI jAjavalyamAna thatA evA keI nigraMtha tyAM AvyA. te cAturthavarjita, mUDha janemAM hAlanA pAmatA, kaLAnA samUhathI rahita ane divasanA sudhAkara jevA prabhArahita hovA chatAM tenI paNa te vIja svAbhAvika bhakti karatI evI samAe bahuja AnaMdapUrvaka navakeTIthI vizuddha e AhAra vihArAvyuM. te vakhate tene tevA prakArane manebhAva jANune te muni sAdurUpane tyAga karI tatkALa Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 131 eka dedIpyamAna kAMtivALo deva thaI gayo. te vakhate temAM satIe vicAra karyo ke -"sUryanI jema hRprekSya ane parabrahmanI jema dugema evuM A zuM rUpa dekhAya che.?" evAmAM jeNe Azcarya utpanna karela che evI mAne namaskAra karI ane hAtha joDI deva kahevA lAge ke -caMdra jevA mukhavALI evI he seme! traNa jagamAM tuMja dhanya che, ke je tArA samyakattavatratanI prathama devalokanA I devasabhAmAM harSapUrvaka stuti karI. paraMtu te stuti sahana na thavAthI ratnazekhara nAmanA deva evA meM ahIM AvI be sAdhunuM rUpa karIne tArI parIkSA karI. kaMI paNa bheda rAkhyA vinA ane sAdhupara samAna bhaktine dhAraNa karatI evI te atyAre sureMdranA kathanane sArI rIte satya karI batAvyuM. prabhAvI deva ane gurUne te sahu keI AdarapUra rvaka bhakti kare che, paNa sAmAnya guNa jananI te ke bhakti karanArA bhAgye ja maLI zakaze. paraMtu he bhadra! tArI te muniopara samAnaja bhakti che, ema meM sAkSAt joyuM. mATe atyAre samyagdaSTi jImAM tuM tilaka samAna che. kahyuM che ke - "saMdhe titthayaraMmi ya sUrIsu risIsu guNamahagghesu / jesi ciya bahumANo, tesi ciya desaNaM suddha" // 1 // "saMghapara, tIrthaMkarapara, AcAryopara, munio para ane guNa ja para jemanuM bahumAna hoya, temanuM samyakatva nizcaya zuddha heya che." A pramANe kahIne tenA gharanA AMgaNAmAM sabhaktipUrvaka suvarNanI vRSTi ane tene namaskAra karIne devatA tarata svargamAM cAlyA gaye. pachI samyagdaSTi janothI pagale pagale prasaMzA pAmatI evI samA saptakSetramAM vyaya karI lakSmIne kRtArtha karavA lAgI. ekadA tyAM udyAnamAM jemanuM darzana jaMtuone jIvana ApanAra che, evA jinacaMdra AcArya munionA parivAra sAthe padhAryA. temane namaskAra karavA aMta:pura sahita rAjA ane guNapAla vigere zraddhALu zrAvake tyAM AvyA. te vakhate munIMdranuM Agamana sAMbhaLIne Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra samyakatva kaumudI-satI somAnuM vRttAMta. meghadhvanithI mayUrInI jema utkaMThita hRdayavALI evI mA paNa potAnA priyatama sahita vaMdana karavA tyAM AvI. eTale karUNAnA sAgara evA gurUmahArAje temanA para anugraha karIne sudhAnA svAdasamAna vANuthI dharmane upadeza Apyo ke - "saMtatimaMdira punarAvIrasthiteinA , sarvApatprakaTapavAsapaTahaH siddhizriyaH kArmaNam / dharmaH prANidayAsusatyavacanAsteyAdirupo mahA - bhAgyAdeva zarIribhirjinapatiproktaH samAsAdyate" // 1 // zreya zreNInA maMdirarUpa, surendra ane naredranI sthitimAM laI janAra, sarva Apattione bahiSkAra karavAmAM jAhera paTaha samAna, siddhizrInuM eka kArpaNa ane jIvadayA, satya vacana, asteyAtirUpa tathA jinabhagavate prarUpela evA dharmane prANIo mahAbhAgyathI ja pAmI zake che." te dharmanA zuddha deva, gurU ane dharmamAM saMpUrNa zraddhArUpa samyakatvane sujJa janoe kArarUpa kahela che. A saMsAramAM prANIe sarva saMpatti meLavI haze, paraMtu zuddha samyakatva te prAya: teNe kadI meLavyuM ja nathI. je eka vAra paNa sudhAnA AsvAda samAna evA te samyakatvane lAbha thAya, te sujJajane bhavyapaNane nizcaya karI le, samyakatvathI saMzuddha evuM sva5 paNa je jenaanuSThAna (dhArmika kriyA) karavAmAM Ave, to te avazya bahu nirjarAnA kAraNarUpa thAya che. kahyuM che ke - nI AsthA karI meLA meLavI , te nALI ti imutto, vivekasAsamitteja." | zA ajJAnI je karma aneka varSa keTI sudhI khapAve, te karma jJAnI traNa gupri sahita thaIne eka zvAsamAM khapAvI zake che." samyakatvanI prApti thatAM je pavitra evA cAritrane lAbha thAya, te bhavya jI eka ke be bhavamAM mekSa pAmI zake che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 133 A pramANe dezanA sAMbhaLIne pratibaMdha pAmela evA rAjAe guNapAla vigerenI sAthe gurUmahArAja pAse dIkSA aMgIkAra karI, ane saMsAranA bhegathI virakta evI bhegAvatI pramukha strIoe paNa somAnI sAthe AnaMdapUrvaka dIkSA lIdhI. tathA rUdradattAdika sarve bAra vrata laIne samyakatvatattvamAM kuzaLa evA daDha zrAvake thayA. he svAmin ! A badhuM sAkSAt najare joIne sukhane IchatI evI meM paNa sadgurUnI pAse zuddha samyakatvarUpa mANijya aMgIkArakaryuM." A pramANe priyAe kahela viprasutAnuM samyakatvarUpa salphaLayukta ane hRdayane rUcikara evuM nirmaLa caritra sAMbhaLIne ahadAsa zeTha strIo sAthe atizaya AnaMda pAme. evAmAM anAdi mithyAtvarUpa purANuM (junA) madirAthI mehita thayela evI kuMdalatA belI ke A badhuM kapolakalpita che." te vakhate rAjA vigeree vicAra karyo ke;-"ahe! mithyASTiemAM agresara evI enA hRdayamAM A azraddhAna (mithyAtva) te kevA prakAranuM che? kahyuM che ke - saMtaparaMtaM roSa, vavAti ke dharmanA udA. pratyakSaM lokAnAM, ravyAtA mithyAdRzaste'tra" // 1 // jeo dhamI purUSanA achatA deSane loke AgaLa kahetA phare che, temane ahiM mithyAdaSTi kahyA che." he bhavya jano ! samyakatvaprAptinuM nirUpaNa karanArI evI caMdanazInI kathA samyaga rIte sAMbhaLIne samasta kalyANa ApavAmAM kalpavRkSa sadaza evA samyakatvatatvamAM manane daDha rAkhe. // iti samyattvakaumudyAM tRtIyA kathA / / have zreSThIe vizuzrIne kahyuM ke - "Ata dharmamAM kuzaLa evI he bhadra! tuM tArI zuddha samyakatva prAptinA heturUpa evI kathA kahe" pitAnA svAmIne Adeza thatAM manamAM mudita thatI evI te viSNuzI paNa samyakatvanA kAraNarUpa evuM potAnuM vRttAMta A pramANe kahevA lAgI:- Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 samyakatva kaumudI-cothI kathA. tIrthonI zreNuothI pavitra evA bharatakSetramAM vasudhAnA zrIvatsa samAna ane kalyANazALI mANasanuM eka sthAna e vaccha nAmano deza che. je dezamAM stutipAtra evI pavitra gAye, strIo parvata ane pavitra jaLavALI nadIo (gAya ane strI pakSe dadha) pavitra jaLane dhAraNa karatI rAjyamaMdiranI AMgaNabhUmi niraMtara zobhI rahI che, tyAM sacitra gharethI suzobhita ane mAninIonA mukharUpa caMdramAthI pUrNa mAnI jema sadA prakAzita evI kaizAMbI nAme nagarI che. bahu AzcaryanI vAta che ke, jyAM rAjAo kSamAdhara (pRthvIdhara,)tapasvIo sakalatra (sakaLanuM rakSaNa karanArA,)ane ghare sadAcArI (sAza AcAravALA-sadA-cAra-cAlavAvALA) jevAmAM Ave che. ane jyAM kulIna purUSa, devapUjA, dayA, dAna, vidyA ane saddagurUbhaktimAM nirdoSa vyasana dharAve che. tyAM jyazrInuM kIDAsthAna, Idra samAna baliSTha ane kSatriyavratathI prakhyAta thayela evA ajitaMjaya nAme rAjA hatA. lokamAM niraMtara adala nyAya ane sadvyavahAranI sarvatra samAnatAnuM telana karavAmAM je rAjAne pratApa eja sAkSIbhUta hatA. tathA samiti (sadvartana)mAM vartatA evA je rAjAnA hRdaya ane hastakamaLa kadApi saddharma (zreSTha dhanuSya) nI sthiti rahita na hatAM. jenA zIlanA prabhAvathI satI strIo satyapaNe bhAse che evI ane suvarNa samAna prabhAvALI evI suprabhA nAmanI tene priyA hatI. dAkSiNya ane zebhAnA nivAsarUpa tathA te te guNagaNathI vyApta evA jenA hRdayakamaLamAM sadvivekarUpa haMsa sadA ramaNu karate hate. te rAjAne sajanomAM pote brahmajJa tarIke prakhyAta thayela chatAM brahma (brahmacarya) rUpa vittanuM haraNa karanAra tathA vizvAsapAtra e mazarmA nAme pradhAna hatuM. paraMtu te kupAtre dAna karavAmAM niraMtara rakta hate. kAraNa ke bhUMDane kAdavavALI talAvaDI prAya: prItikara thAya che. tethI jeo abrahmacArI, mithyA upadezaka ane parigrahadhArI hatA, temane te pradhAna vittadAna karato hato. "kSArabhUmimAM vAvela bIjarAzi kadI ugatI nathI" ema kuzAstra prerita e te mUDha kadI jANatejana hato. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara 135 evAmAM ekadA samAdhi ane samatAvaMta tathA zAzvata AnaMdane ApanArA evA zrImAna kezideva munIzvara tyAM padhAryA. temanA ziSyamAM keTalAka eka mAsanA, keTalAka be mAsanA, keTalAka traNa mAsanA ane keTalAka cAra mAsanA upavAsI hatA tathA keTalAka sajvavaMta janemAM agresara tarIke prasiddha thayA hatA. temaja cAdapUrva, navapUrva ane dazapUrvanA abhyAsI paNa ghaNA bhAgyazALI ziSya hatA. have kalyANanA sAkSAt bhaMDArarUpa, daza pUrvanA vettA, daSTithI joIne pRthvI para paga mUkatA ane indriyane atyaMta gupta (vaza) rAkhanAra evA eka samAdhigupta nAmanA rAjarSi sAdhu mAsakhamaNane pAraNe somazarmA maMtrIzvarane ghera zikSAne mATe AvyA. pAtramAM parama pAtra evA tyAM AvelA munIzvarane joIne maMtrI laghukamI hovAthI tarata uThIne A pramANe kahevA lAge -"aho ! Aje mAre ghera kharekhara ! anabra (vAdaLAM vinA) vRSTi thaI ke bhikSA levAne pavitra pAtra evA A tapodhana (tapasvI) muni ahiM padhAryA. satya, zIla ane dayAyukta, ni:zeSa saMgarahita tathA svarga ane siddhisukha ApanAra evuM pAtra bhAgyayogeja prApta thAya che." pachI pitAnA kezathI te muninA caraNanI raja pramAI ane aMjali jeDI namaskAra karIne maMtrIe A pramANe vijJapti karI:- he mune ! mArA nimitte taiyAra karela ane tridhAzuddha evA para mAtrane ahIM ga che, mATe mArApara anugraha karI tene grahaNa karIne Apa pAraNu kare." eTale eSaNIya (kapya) AhAra ane maMtrInI utkRSTa bhAvanA joIne tenA puNyathI prerAyelA evA munie paNa tenI AgaLa pAtra prasAryuM. eTale "huM dhanya ane kRtapuNya thaye" ema bolatA ane romAMcita zarIravALA evA pradhAne sAkara ane chUtathI vAsita evuM paramAtra temane vahorAvyuM. te vakhate supAtradAnathI saMtuSTa thayelA evA samyagdaSTi devatAoe sacivane ghera pAMca zreSTha Azcarya pragaTa karyo. A Azcarya joIne maMtrIe mane namAM vicAra karyo ke "ahA jagatamAM svalpa dAnanuM paNa Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 samyakatva kaumudI-cothI kathA. keTaluM addabhuta phaLa maLe che? vaiSNava-dharmamArgamAM jeTalAM dAna kahyAM che, te badhAM dAna meM vine anekavAra ApyAM, paraMtu te dAnemAM kyAMya paNa prabhAva mArA jevAmAM na Ave ane A munidAnanuM te mane atyAre ja ahIM meTuM phaLa maLyuM. mATe pAtrApAtrane vibhAga (bheda) ane deyAyanI vicAraNA tathA dAnanuM phaLa e muninI pAse pUchayuM ke, he bhagavan ! dAnanuM samagra svarUpa mane kaho." A pramANe sacivanI vijJaptithI munIzvara kahevA lAgyA ke -"he bhadra! sarva sukhanuM kAraNa ane puNyanuM sAdhana evuM e dAna-jJAna, abhaya, supAtra ane anukaMpA-ema cAra prakAre che. temAM bhavya- . jene anugrahabuddhithI zrIsarvajJanA AgamanuM dAna je ApavuM, te jJAnadAna kahevAya che. jema sarva idrimAM cakSu iMdriya pradhAna (zreSTha) che, tema samagra dAnamAM jJAnadAna utkRSTa kahela che. zrata (jenAgama) lakhIne cA lakhAvIne munIone ApavuM. tene eka akSaradAnathI paNa eka lAkha varSa sudhI devatAnI sthiti prApta thAya che. vaLI e dAnanA prabhAvathI bhavAMtaramAM prANu zrutajJAnI ane kevaLajJAnI thaI vizvamAM pUjanIya thAya che. AraMbhanA kAraNarUpa evA zAstrane dravyathI vinimaya (pherabadalI) karI je ajJa prANI bIjAne Ape che, te bhavAMtaramAM tenuM phaLa pAmI zakato nathI. je prANI yathAzakti sthaLa ane sUkSma jIvonuM rakSaNa kare che, te dharmanuM eka jIvitarUpa bIjuM dayAdAna kahela che. svaparanA Agama ane zAstromAM sarva anyadhamIonI sAthe A dAnanA phaLanI upamA maharSionA jovAmAM kayAM AvI nathI. kahyuM che ke - " merugirikaNayadANaM, dhannANaM dei koddiraasoo| rU vaheka nIvuM, ne chuTTA teja pALa" 2 | prANa merU parvatanA jeTaluM suvarNa dAna Ape athavA te dravyanI aneka keTIo dAna kare, te paNa eka jIvanA vadhathI thayela pApathI te mukta thaI na zake." paramatanA zAstramAM paNa kahyuM che ke - Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 137 pati mayamItAya, bALa " ? . "sarve na taryuM yajJA, mAta ! sarve tIrthomapeja, cara kALinAM yA" | 2 eka tarapha samagra zreSTha dakSiNAo sAthe sarva yo ane eka tarapha bhayabhIta prANanuM saMrakSaNa karavuM, te samAna che. he arjuna ! jIvadayAthI jeTaluM puNya thAya che, teTaluM puNya sarva yajJo karatAM, sarva veda sAMbhaLatAM ane sarva tIrthone abhiSeka karatAM paNa prApta thatuM nathI." dayAthI utpanna thatA phaLane upabhega karatAM paNa te akSINa bhaMDAranI jema keTI bhava sudhI paNa prAyakadI kSINa thatuM nathI. saM. sArasAgaramAM bUDatA prANIone je nAva samAna sahAya kare che, ane sakiyA tathA jJAnathI je maMDita che evA pAtrane vidvAnoe supAtra kahela che. kahyuM che ke - "jJAnaM kriyA ca dvayamasti yatra, tatkIrtitaM kevalibhiH supAtram / zraddhApArSaka hA, takSe pravRtta vatru mokSAyi" che ? .. jyAM jJAna ane kiyA-baMne vidyamAna che, tene kevaLI bhagavaMtoe supAtra kahela che. temane zraddhAprakarSanI vizeSatAthI dAna ApatAM kharekhara ! te mekSa ApanAra thAya che." te te guNene anusAre sapuNyanA eka phaLane dhAraNa karanAra evA caturvidha zrI saMghane paNa sAmAnyataH supAtra kahela che. kahyuM che ke - "uttamapattaM sAhU, majjhimapattaM ca sAvayA bhnniyaa| gaviyaradiddI, nagnaparaM muLaya" ? . uttama pAtra sAdhu, madhyama pAtra zrAvaka ane avirati samyagdaSTine jaghanya pAtra kahela che. jenA bhavanane zrIsaMghe saharSa sparza karyo, tenA AMgaNAmAM rUcira suvarNanI dhArA paDI, tenA gharamAM zreSTha evA ratnanuM nidhAna AvyuM ane tenA maMdire kapala18 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 samyakatva kaumudI-cothI kathA. tAnI utpatti thaI samajavI. tatvajJa purUSe te jagatamAM adbhuta evA jJAna, cAritra ane tapathI pavitra evA munIzvarene vizeSa rIte supAtra kahe che. vizuddha je AhAra ane vastrAdika bhaktipUrvaka ApavAmAM Ave che, te dharmanA AdhArarUpa hovAthI trIjuM supAtradAna kahevAya che. vaLI brahmacarya, samyakatva athavA mArgAnusArIpaNAne anya keI guNa jyAM jovAmAM Ave, tyAM paNa pAtratA kahI che. mekSAthI evA bhavya prANue brahmacArI evA munine zraddhA ane AdarapUrvaka kalpanIya vastunuM dAna ApavuM. niraMtara Atta ane raudradhyAna yukta, satya, zIla ane dayA rahita, strI putra vigeremAM Asakta, bahu AraMbha ane parigrahayukta, mithyAtvathI kaluSita manavALe ane dharmavaMta jananI niMdA karanAra evA janane tattvajJa purUSe supAtra tarIke kadApi mAnatA ja nathI. bhavAMtaranI puNyabuddhithI, kuzAstranA mArgamAM mehita thayelA evA janone suvarNa ane gAya vigere je ApavAmAM Ave che, te kharekhara anartha-phaLane ApanAra thAya che. "TUSa kSetre, vinuM mati niSNam tathA'pAtreSu yadattaM, tadAnaM na phalegrahi // 1 // ekavApIjalaM yada-dikSau susvAdutAM bhajet / niMbe ca kaTutAM tadvat , pAtrApAtreSu yojitam " // 2 // kSArabhUmimAM vAvela bIja jema niSphaLa thAya che, tema apAtrane ApavAmAM Avela dAna saphaLa thatuM nathI. ekaja vAvanuM jaLa jema zelaDImAM susvAdiSTa ane niMbamAM kaTu thaI jAya che, tema pAtrApAtranI vicAraNA samajavI."he maMtrIzvara! supAtre dAna ApatAM paNa bhAva pramANeja phaLa maLe che. vizuddha bhAvavinA Apela dAna sva5 phaLadAyaka thAya che. ane prANuone du:khanI zAMti mATe kRpAthI je dAna ApavAmAM Ave, tene jinezvaree zuM dayAdAna kahela che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 139 " dInAdikebhyopi dayApradhAna, dAnaM tu bhogAdikaraM pradeyam / dIkSAkSaNe tIrthakRtopi pAtrApAtrAdicacI dadato na cakraH" // dayApradhAna ane bhegAdika sukhane ApavAvALuM evuM dIna janane paNa dAna ApavuM. kAraNa ke tIrthakare paNa dIkSA avasare dAna ApatAM pAtrApAtrane vicAra karatA nathI." A sAMbhaLIne maMtrIe punaH pUchayuM ke:-"he svAmin ! jema Aje huM sadAnane atizaya pAmya, tema pUrve keIne e lAbha maLe che?" munIzvara bolyA ke -he mahAbhAga! pUrve matsyadarAdika aneka jane bhavAMtaramAM supAtradAnanuM Azcaryajanaka phaLa pAmyA che. vaLI caMdanA (caMdanabALA) ane mUladeva vigere teja bhavamAM mahodaya pAmyA ane zreyAMsAdika rAjAo ane lokamAM sukhasaMpatti pAmyA. tathApi he maMtrIzvara ! supAtradAnanA mAhAsyane darzAvanArUM, AzcaryakAraka ane svalpa samaya pahelAM banela evuM daSTAMta sAMbhaLa:- dakSiNa dizAmAM prakhyAta evA vijaya nAmanA nagaramAM semaprabha nAme rAjA hatA ane semaprabhA nAmanI tenI rANI hatI. vedathI mUDha manavALo ane mithyAtvarUpa aMdhakArathI mahita thaI (muMjhAI) gayele e te rAjA niraMtara brAhmaNomAMja kharI pAtratA mAnato hate. vaLI rAjasabhAmAM paNa te belato ke -- brAhmaNo ApaNA pUrvajone prasanna rAkhe che ane brAhmaNone lIdhe ja A leka rahI zake che, mATe sujJa janone brAhmaNo pUjavA lAyaka che. kahyuM che ke - mAmai taiya, satI isatyavAmi alubdhairdAnazIlaizca, saptabhirdhAryate jagat " // 1 // .. gAye, brAhmaNa, vede, satIo, satyavAdIo, saMtuSTa jo ane dAtAre-e sAtathI A jagat rahI zake che." paraMtu mithyAtvathI mUDha thayela e te rAjA jANato na hato ke, te brAhmaNe kevA AcAravALA ane kevA svarUpavALA hovA joIe ? jiteMdriya, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 samyakatva kaumudI-ceAthI kathA. alpa AraMbhavALA, satya, zIla ane yAyukta ane gRhasthadharmanu sevana karatA evA brAhmaNA leAkamAM pAtra gaNAya che. kahyuM che ke:-- " je tapaskRti vidvAMta, satyazocanitakriyAH / tAnahaM brAhmaNAn manye, zeSAn zUdrAn yudhiSThira ! // 1 // kSamA dayA damo dhyAnaM, satyaM zIlaM dhRtirghuNA / vidyA vijJAnamAstikya - metad brAhmaNalakSaNam // 2 // zudropi zIlasaMpanno, guNavAn brAhmaNo bhavet / brAhmaNopi kriyAhInaH zUdrApatyasamo bhavet ye zAMtadAMtAH zrutipUrNakarNA, jiteMdriyAH prANivadhe nivRttAH / parigrahe saMkucitA gRhasthAste brAhmaNAstArayituM samarthAH " // 4 // // 2 // " jee tapasvI, vidvAna ane satya, pavitra tathA jiteMdriya che, huM 'yudhiSThira ! temaneja huM brAhmaNa mAnu chuM, bIjA badhA zUdra che. kSamA, dayA, damana, dhyAna, satya, zIla, dhIraja, lajjA, vidyA, vijJAna ane Astiya--e brAhmaNanA lakSaNA che. zIlasaMpanna ane guNuvAna evA zUdra paNa brAhmaNa thAya che, ane kriyAhIna jo brAhmaNa hAya, te te zadru samAna che. zAMta, dAMta, zAstrajJa, jitendriya, jIvahi sAthI nivRtta, ane alpa parigrahavALA evA gRhastha brAhmaNAja anyane tAravA samartha thAya che. "" ekadA svarganI IcchAvALA ane kATI suvarNa nA vyaya karavAne utsuka evA rAjAe puNya upArjana karavA yajJa karavAnA AraMbha karyA. te rAjAe elAvelA, judA judA dezanA rahevAsI ane veDha vidyAmAM nipuNa evA smArtta ( smRtine mAnanAra ) ane paiArANika aneka brAhmaNA tyAM AvyA, ane rAjAnI AjJAthI vedokta vidhinI udghASaNA karIne svargaprAptine mATe te brAhmaNeA tyAM yajJakarma karavA lAgyA. have yajJazALAnI samIpe jainadhamI, bhAgegApabhAga-vratadhArI, ni:spRha manavALA ane nirdoSa vRttithI AjIvikA calAvanAra evA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhASAMtara. 141 vizvabhUti nAmanA brAhmaNanuM, jANe puNyanuM maMdira hoya ane atithi devatAo jyAM satkAra pAme che evuM nivAsasthAna hatuM. te viprane satIomAM alaMkArarUpa, jaina dharmanI dhurAne dhAraNa karavAvALI ane saMtuSTa hRdayakamaLavALI evI satI nAme patnI hatI. te daMpatI jinabhagavaMta pAse naivedya mUkIne ane atithipUjana karIne zeSa bhejanathI potAnA prANa dhAraNa karatA hatA. eka divase nirdoSavRttithI prApta thayelA ghauMnA tevipre ghaNuM puDalA banAvyA ane satIe tenA traNa bhAga karIne rAkhyA hatA.te divase tapasvI ane AzravanidhI evA keI sAdhu bhikSAne mATe bhAgyane temane ghera padhAryA. eTale zAstrokta vidhithI temane namaskAra karIne jANe nRtva prApta thayuM hoya tema haSTa thaI aMjali joDIne te brAhmaNe vijJapti karI ke -"he prabhe! Aja mAre manuSyajanma saphaLa thayo ane gRhasthatA paNa kRtArtha thaI ke Apa jevA muktimArganA prakAzaka evA supAtra mAre ghera padhAryA, mATe he vibhe ! kRpA karI A traNa piMDamAMthI eka piMDa Apa grahaNa kare." muni belyA ke -"he bhadra! A traNa piMDa karI rAkhavAnuM zuM kAraNa?" teNe kahyuM ke -A be piMDa deva ane atithinI bhakti karavA judA rAkhyA che; ane tRtIya piMDa amArA zarIranirvAhane mATe rAkhela che. munIzvare trIjA piMDane vizuddha jANIne grahaNa karavA potAnI IcchA jaNAvI. eTale dAtAranA sAta guNene dhAraNa karatA evA te vipre paNa trIjA piMDamAMthI temane vaharAvyuM. kahyuM che ke - "zraddhA turmatti-vijJAnamamatA kSamA jJatti | yatraite sapta guNA-staM dAtAraM prazaMsaMti" // 1 // "zraddhA, saMtoSa, bhakti, vijJAna, nirlobhatA, kSamA ane zakti A sAta guNayukta dAtAra prazaMsApAtra che." have te munine dAna ApIne pitAne kRtArtha mAnato e te vizvabhUti vipra pAtradAnanA A pAMca bhUSaNane dhAraNa karavA lAge - Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 samyakatva kaumudI-vizvabhUti brAhmaNanuM vRttAMta. "AnaMdAzrUNi romAMco, bahumAnaM priyaM vacaH / kiM cAnumodanA pAtra-dAnabhUSaNapaMcakam" // 1 // "AnaMdAzru, romAMca, bahumAna, priya vacana ane anumodanA e supAtradAnanA pAMca bhUSaNa che." pachI devatAoe te vipranA mastakapara sugaMdhi jaLa ane kalpavRkSanA pupanI tathA gRhAMgaNamAM ratnonI vRSTi karI. te vakhate najIkamAM rahelA yajJAcAryo te AzcaryathI vismaya pAmIne tyAM AvelA rAjAne AnaMdapUrvaka A pramANe kahevA lAgyA:"he mahIM! yajJamaMtrane prabhAva kharekhara! jagatamAM abhuta che. ke jethI sAkSAt pagale pagale A ratnavRSTi thaI." rAjAe mudita thaIne kahyuM ke -"e vAta kharekhara satya che." athavA to mithyAtvathI mehita thayela prANI yathAsthita kyAMthI samajI zake ? have lebha ane kSebhane vaza thaI te brAhmaNe jeTalAmAM ratna levA lAgyA, teTalAmAM te badhA bhayaMkara vIMchI thaI gayA ane keTalAka brAhmaNone hAtha ane pagamAM te DasyA, tethI teo raMkanI jema karUNasvare pikAra karavA lAgyA. tyAM viSanA vegathI du:khAsta thayelA evA teo vividha oSadhio tathA vedokta maMtra-taMtrathI paNa viSamukta thaI na zakyA. te avasare AkAzamAM divya vANI thaI ke;-"A yajJanuM phaLa ke veda maMtrone mahimA nathI, paraMtu vidhipUrvaka vizvabhUti vipre karela supAtradAnanuM ahIMja prApta thayeluM e addabhuta phaLa che. mATe e divya ratnane yatnapUrvaka mAthe upADIne tame te Ahata vipranA gharamAM satvara mukI de ane je kuzaLatA cAhatA he, te tame badhA sAthe maLI te vipranA caraNe praNAma karIne pAtrApAtrane khulAso pUche." A pramANe divya vacana sAMbhaLIne teo jeTalAmAM tema karavA taiyAra thayA, tevAmAM vIMchIo badhA ratna thaI gayA ane temanI pIDA zAMta thaI gaI. pachI rAjAe vicArajJa evA vizvabhUtine bolAvI namaskAra karIne dAnanA bheda ane phaLAdikane vicAra pU. drAkSanA rasa samAna madhura evI rAjAnI vANI sAMbhaLIne pavitra ane Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 143 sarvajJanA dharmane jANanAra e vizvabhUti A pramANe kahevA lAge:-"he vibhe! A pAtrApAtrane vicAra che ke agAdha che, tathApi tatvamArganA anusAra saMkSepathI kahuM chuM te sAMbhaLa-maharSi ee AraMbha ane parigraharahita ane tapa, zIla tathA dayAyukta evA cAritravaMtane uttama pAtra kahela che, ane satya, zAca tathA dayAmAM vartanAra, bAra vratadhArI ane sabhyatva saMyukta evA grahasthone madhyama pAtra kahela che, tathA jeo cothA guNasthAne vartatA hoya ane tatvanA abhilASI hoya evA avirata samyagdaSTi che paNa jaghanyapAtra gaNAya che. temaja jeo Arta, dIna, hIna aMgavALA ane sudhAdithI duHkhita che, temane paNa sarvadA satkRpApUrvaka sajjanee dAna te ApavuM ja. ukta pAtrane potAnA zatryanusAre dAna detAM gRhastha, tapa ane zIlarahita chatAM saMsArasAgarane pAra . pAmI zake che. kahyuM che ke - " no zIlaM parizIlayaMti gRhiNastaptuM tapo no kSamA, ArtadhyAnanirAkRtojjvaladhiyAM yeSAM na sadbhAvanA ! ityevaM nipuNena haMta ! manasA samyag mayA nizcitaM, nottAro bhavakUpatosti gRhiNAM dAnAvalaMbAtparaH " // 1 // "je gRhastha zIla pALI zakatA nathI, tapa tapavA jeo asamartha che ane AdhyAnathI jemanI ujvaLa mati haNAI gaI che evA temane sadabhAvanAne paNa abhAva che. A pramANe jotAM sAvadhAna manathI samyam vicArapUrvaka meM nizcaya karyo ke dAnanA eka avalaMbana vinA gRhasthane anya koI A saMsArarUpa kUpathI pAra utAranAra nathI." he rAjana! vaLI je Apela vastuo dharmanA avakhaMbha (AdhAra) bhUta thAya che, te vastuo ja puNyane mATe kalpI zakAya che. temaja je vastu ApavAthI prANIone manamAM kaleza thAya che ane pachI AraMbha vadhe che, te dAna aprazasta ja che. he mahInAtha! samasta dAnamAM paNa tatkALa AnaMda ApanAra hovAthI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 samyakatva kaumudI-vizvabhUti brAhmaNanuM vRtAMta. annadAna vizeSathI kharekhara sArvabhrama (cakavattI) samAna che. zdhAthI durbaLa kukSivALA ane plAna mukhakamaLavALA evA raMka ke cakavattI-baMnene samAnaja kaSTadazA veThavI paDe che. jema svAti nakSatranuM jaLa sarSamAM viSarUpa thaI jAya che ane zukti (chIpa) mAM te motIrUpe pAke che, tema annadAna samAna chatAM phaLa te pAtrane anusAreja maLe che. saMsAranA saMgarahita evA sAdhuone svabhaktipUrvaka je dAna karavAmAM Ave che, te nidhAnanI mAphaka prANuone mekSapayatanI saMpatti Ape che. bAravratadhArI ane samyagdaSTi grahasthAne vivekapUrvaka je vastu ApavAmAM Ave, te svargAdikanI saMpatti ApanAra thAya che. parazAstramAM viveka vinAnAM je dAne kahyAM che, te prAya: AraMbhane vadhAranAra hovAthI kevaLa pApanA nimitta thAya che. pavitra evA puNyanuM upArjana karavA athavA duHkhanI zAMtyarthe gRhastha dAna ApavuM-ema tatvavettAo kahe che. kahyuM che ke - " mUSakAnAM vadhaM kRtvA, mArjArastRpyate yathA / tathA vAmAM te re, rAtA va na chati" che ? "uMdarane vadha karIne bilADAne tRpta karyAnI jema kAmAMdhita purUSane dAna ApatAM dAtAra svargAdi sukha pAmI zakatA nathI." A pramANe brAhmaNanA mukhathI zravaNa karIne samaprabha rAjA lalATapara aMjali racIne kahevA lAge ke -"he bhadra ! mArApara anugraha karIne mAruM suvarNayajJanuM puNya laI ane tenA badalAmAM mane munidAnanuM phaLa Apa." A rIte nareMdranuM vacana sAMbhaLI punaH te viSe kahyuM ke - he naradeva! jenAthI prANIo svarga ane mekSanAM sukha pAmI zake ane ciMtAmaNiratna samAna evA supAtradAnanuM phaLa ApI kAcaratnanI jema asAre evuM yajJanuM phaLa kema levAya ? he rAjana ! kalpavRkSa kayAM ane kaLikALanuM eka sAmAnya vRkSa kyAM? tema munidAnanuM mahalphaLa kayAM ? ane yajJanuM tuccha phaLa kyAM? vaLI he bhUpa? jaina dharmajJa jI pitAnA pApa ke puNya keIne paNa ApI zakatA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 145 nathI. kAraNa ke khIjAone pApa ApavAmAM teA sArI rIte pApavRddhi thAya, paraMtu puNya ApavA jatAM te pariNAme hAya tethI paNa te rahita thai jAya. prANI prAya: peAtAnA karelA zubhAzubha karmane pAme che, tathApi kevaLa mana:saMtuSTine mATe ja aMtakALe prANIne puNya ApavAnA vyavahAra pravarttamAna che. je dharmakArya mAM prANIne kaika anumAdanA karavAnA prasaMga maLe, mATe mRta pAchaLa paNa ahIM karavAmAM Ave che. bIjuM kazuM phaLa ke kAraNu nathI. vaLI he deva ! ApaNA nagaranA udyAnamAM maharSi AnI zreNIyukta dharmasAra nAmanA nigraMtha gurU che. mATe tyAM jaIne he rAjana ! temanI pAse jodAnanu samyag svarUpa tame pUcheA, tA mahAna lAbha thAya tema che." pachI zraddhAchu evA rAjAe mANasA sahita tyAM jaIne vinayathI namaskAra karI dAna ane deyanI vicAraNA temane pUchI. eTale gurUmahArAje paNa tevIja rIte svarUpa kahI batAvyu. te sAMbhaLIne rAjA samyakatva aMgIkAra karI vratadhArI zuddha zrAvaka thayA. pachI gurmahArAja puna: te puNyavata rAjAne zikhAmaNa ApatAM khelyA ke: " he rAjana ! jinazAsanamAM tu vicArakuzaLa thaje. je sujJa jIvAjIvAdi tattvAnA vAra vAra vicAra kare, tenuM samyakatva krame krame adhikAdhika zuddha thatu jAya che. kahyuM che ke: " traikAlyaM dravyaSaGkaM navapadasahitaM jIvaSaGkAyalezyAH paMcAnye cAstikAyA vratasamitigatirjJAnacAritrabhedAH / ityevaM mokSamArga tribhuvanamahitaiH proktamarhadbhirIzaiH, pratyeti zraddadhAti spRzati ca matimAn yaH sa vai zuddhadRSTiH " // 1 // ?? , ra traNa kALa ane nava pada sahita cha dravya, jIvanI cha kAya, vezyA, pAMca astikAya, pAMca vrata, pAMca samiti, cAra gati, pAMca jJAna ane pAMca cAritranA bhedo-A pramANe tribhuvanapUjita evA jinabhagavaMtAe prarUpela meAkSamArgane je matimAna prANI mAne che, zraddhe che ane temAM lIna thAya che, tenu samyakatva atizaya zuddha hAya che." 19 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 samyakatva kaumudI--vizvabhUti brAhmaNanuM dhRttAMta.. A pramANe gurUmahArAjanA vAkyane satyapaNe svIkArIne tyArathI te rAjAe vizvabhuti brAhmaNapara gurUbuddhi dhAraNa karI. pachI AcArya mahArAjanA caraNune namaskAra karIne vizvabhUti sahita rAjAe ghera AvIne AnaMdapUrvaka dharmotsava karAvyeA. pachI sAmaprabha rAjA Ahuta paDitA sAthe niraMtara dharmAMgANI karatAM anukrame jainadharmanA vettAemAM eka agresara thayA. te vakhate ghaNA brAhmaNeA samyagdaSTi thayA. kAraNa ke sUryodaya thatAM aMdhakAra zuM kayAMya paNa rahI zake? A pramANe supAtradAnanA mAhAtmyathI vizvabhUti brAhmaNa teja bhavamAM dhanavAn ane dharmavaMta janAne mAnya thayA. ane teja nagaramAM suvarNa pratimAyukta jainamaMdira karAvIne teNe sa MpattinuM phaLa meLavyuM. pachI zrAvakadharmanuM ArAdhana karIne te vaimAnika devatA thayA ane anukrame cAritra pAmIne meAkSe jaze." sAmazamAM pradhAna paNa A pramANe supAtradAnanu phaLa sAMbhaLIne mithyAtvIenA saMsarga cheDI daine Astika zrAvaka thayA. have ekadA vrata levAne icchatA evA teNe zrIgurUnA mukhathI A pramANe ana daDavratanuM varNana sAMbhaLyuM:- jainadharmInA dhAraka bhavya jIvane, prANIonA prANane haraNa karanAra evA zasra, agni, viSa ane yaMtrane dhAraNa karavAM te ceAgya nathIja. kAraNake pApanAM adhikaraNA dhAraNa karatAM aMtaraMga paLanA ullAsa thavAthI mANasAnu mana ana karavAne taiyAra thAya che. mATe sujJa jane peAtAnA zarIra para lAhanuM zastra dhAraNa karavuM nahi. " A sAMbhaLIne te pradhAne paNa te vakhate lAhamaya zastra dhAraNa na karavAno niyama lIdhe. eTale gurUe puna: tene zikhAmaNa ApI ke-"huM maMtrin ! A ane leAkamAM sukhakArI evA A vratanu prayatnapUrvaka tAre pAlana karavuM. " eTale tyArathI dayAnA bhaMDAra evA te raNAMgaNamAM ke rAjasabhAmAM jatAM uparathI suvarNa ane mANikyathI maMDita evI kASThanI taravAra rAkhavA lAgyA. A pramANe sapuNya AcaratAM vratadhArI evA tenA sAmrAjya sukhayukta ghaNA kALa cAlyA gayA. aA vratanA mahimA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 147 kevA addabhuta che ? ke viSama prasaMga AvatAM kAMi harakata na AvI, rAjAnuM apamAna na thayuM ane mananu paNa kharAkhara samAdhAna thayuM. kahyuM che keH-- "jineMdradharme'GgidayAM vidhAtumekopi samyag niyamaH kRto yaiH / tasyAnubhAvAdvipado vrajaMti, syuH saMpadastasya pade pade ca " // 1 // " jaina dharmImAM jIvadayA pALavA jemaNe samyag rIte eka paNa niyama karyAM che, te niyamanA prabhAvathI vipattio dUra cAlI jAya che ane sa Mpattie pagale pagale prApta thAya che. 99 ekadA chaLane zodhanAra ane pApAtmA evA kAi du ne, kASThanI taravAra rAkhavA saMbaMdhI matrInI vAta rAjAne nivedana karI. eTale te khedyakAraka vRttAMtane manamAM rAkhI rAjAe ekadA subhaTAnI AgaLa zastranI vAta calAvI ke:-"he sabhAsado! guNanI yUnAdhikatAthI ratnAdi sarva vastuonuM zAstramAM mATuM aMtara sAMbhaLavAmAM Ave che. kahyuM che keH " vAnivAraLa heAdAnAM, AjIvAvALavAsanAm / nArIpuruSatoyAnA-maMtara mahataram " IIII " azva azvamAM, hAthI hAthImAM, leAha leAhamAM, kASThakAmAM, pASANu pASANumAM, vastra vastramAM, strI strImAM, purUSa purUSamAM ane jaLa jaLamAM mATuM aMtara jovAmAM Ave che. " mATe vIra purUSAmAM mukhya ane jayalakSmInA krIDAsadira evA tamArI pratyeka taravArA mAre jovI che. " e pramANe melIne rAjAe sUryanI jyeAtine viDakhanA pamADanAra evuM peAtAnuM khaDagaratna sabhAne khatAvyu ane pachI jeTalAmAM rAjA khIjAenI paNa taravAra jovA lAgyA, teTalAmAM jenA sukhanI kAMti kSINa thai gai che evA sacive lajjita thaIne vicAra karyAM ke:- mATA vIra nAthI suzeAbhita evI A sabhAmAM atyAre kASThanI taravAra mAre rAjAne zI rIte batAvavI? kharekhara ! Aje 66 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 samyakatva kaumudI-vizvabhUti brAhmaNanuM vRttAMta. rAjAne je taravAre jovAnuM kautuka jAgyuM, temAM keIka durjanane prapaMca lAge che. mUkhanA jevI ceSTA karanArA evA bALako, strIo ane rAjAo niSiddha kRmAM te vizeSathI pravartamAna thAya che. mATe je nAnA prakAranA atizayethI zobhAyamAna evA devAdika tamAM mArA aMta:karaNane sarvottama nizcaya skurAyamAna hoya, te A taravAra tarata dhAtumaya banI jAya, ke jethI zrIsarvajJakathita dharmanI leza paNa avajJA na thAya." A pramANe vicAra karatA evA te pradhAnanA sthAnamAMthI rAjAe matsarapUrvaka balAtkArathI jeTalAmAM taravAra kheMcIne jevA lAge, teTalAmAM divya prabhAvathI caMdrahAsanI zebhAne viDaMbanA pamADatI evI te sUryanA jevI caLakatI kAMtivALI thaIne dIpavA lAgI. taravArane tevI dedIpyamAna joIne. vismayasAgaramAM magna thayelA evA rAjAe kedha karI zyAma mukhavALA evA pelA cADIyAne kahyuM ke -"he pApI ! A taravAra te kAmadhenunI mAphaka spaMdamAna (jharatA) paya (pANI-dUdha) vALI che. tamArI pAse tuM khoTuM zA mATe bolya?" evAmAM pradhAne utsAhapUrvaka rAjAne kahyuM ke -"he rAjedra! tamArI pAse satya bolanAra evA ene ahIM doSa nathI. kAraNa ke A taravAra kASThamayaja che, paraMtu jinadharmanA samyagU prabhAvathI ja te lohamaya thaI gaI che. kahyuM che ke - " pIyUSaMti viSormayo viSadharA hAraMti vAganidhi. dhatte goSpadasaMpadaM pratipadaM zItIbhavatyagnayaH / mUvATA jayaMti so mitrati va rAva, sarvajJoditadharmakarmaniyamasthairyeNa dehaspRzAm " // // "sarvajJa kathita dharma karmanA niyamanI sthiratA (daDhatA) thI prANuone viSa amRta tulya, sarpa hAra samAna, samudra gempada (gAyanA pagalA) tulya, agni zItala, rAjA baMdhu samAna ane zatruo mitra tulya thaI jAya che." he svAmina ! mArA aMta:karaNamAM duSTa bhAvanA utpanna na thAya, tene mATe sAdhuo pAse meM lehazastra Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 19 na rAkhavAne niyama lIdho che. je prANu sadagurUnI pAse jevI rIte vrata aMgIkAra kare, tenuM tevI rIte pAlana karavAthI te akhaMDita sukha prApta karI zake che. he rAjana! anarthadaMDa te lakSamaNanI jema mANasanA hAthamAM zastra AvatAM jIvahiMsA thaI jAya che. mATe dayALu janee pitAnA deha para zastra dhAraNa karavuM nahi. kAraNa ke pUrva bhavamAM upArjana karela e eka dharmaja prANIonuM rakSaNa karanAra che." A pramANe belatA evA tenA mastakapara mugaTanI divya zebhAne karatI evI devatAoe puSpavRSTi karI. te vakhate A pramANe dharmanuM mAhAsya sAkSAt joIne ajitaM rAjAe prasanna thaIne sabhAsade samakSa kahyuM ke -"jema maNiomAM ciMtAmaNi ratna zreSTha gaNAya che, tema sarva dharmomAM sarvapraNIta dharma zreSTha che. jene mahimA A pramANe vacanane paNa agecara che, evA te dharma zivAya anya keI dharma durgatithI rakSaNa karavA samartha nathI, ema mArUM mAnavuM che. te vakhate samyagdaSTi devatAoe AkAzamAM rahI rAjA vigerene saMzaya chedavA maMtrinizcayanA mAhAbhyanI prazaMsA karI. prAya: A sarva prANIo dharmanA abhilASI hoya che, paraMtu dharmanuM samyaka svarUpa teo gurU vinA jANI zaktA nathI. vRddhi pAmatA vyAmeharUpa aMdhakAravALA evA saMsArarUpa khADAmAM paDatA evA prANIone gurUja dIpaka samAna che. evA avasaramAM bhavya jarUpa kumudane caMdra samAna ane tasvAmRtanI saMpattine vistAratA evA zrImAna jinacaMdragurU tyAM padhAryA. temanuM Agamana sAMbhaLIne AhaMta dharmano jijJAsu e te rAjA pradhAna vigere sahita gurUnI pAse gayo. tyAM maMtrIe batAvela vidhithI rAjA gurUnA caraNe name. kAraNa ke kulIna jana yathA gya vinayasthitine cUkatA nathI. pachI rAjAe aMjali jeDIne munIMdrane kahyuM ke "he vibha! svarga ane mokSane ApanAra evuM dharmatattva mane kaho." eTale gurU bolyA ke -"he rAjana ! sukhalakSmInA eka bhaMDAra evA dharmane jina bhagavaMtoe samyagdarzana Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 samyakatva kaumudI-vizvabhUti brAhmaNanuM vRttAMta. pUrvaka nirAkAra ane sAkAra-ema be prakAre kahela che. temAM zAvata AnaMdadAyaka e prathama nirAkAra dharma sAdhuomAM rahela che ane svarga vigerenAM sukha ApanAra e dvitIya sAkAra dharma gRhastha mAM rahela che." A pramANe gurUnI vANI sAMbhaLIne virakta thayelA evA rAjAe zatruMjaya nAmanA potAnA jyeSTha putrane rAjya seMpI maMtrI vigere tathA aMtaHpura sahita aThThAImotsava karIne saMveganA raMgapUrvaka teNe dIkSA aMgIkAra karI, eTale gurU mahArAje temane zikhAmaNa ApI ke -"he bhadra! karaDe bha karatAM paNa durlabha ane mekSanA sAdhakarUpa evA cAritraratnane bhAgyame kaI rIte pAmIne kriyAkAMDamAM kadApi pramAda kare ucita nathI. kAraNa ke pUrvadhara sAdhu paNa pramAda karatAM nigodamAM jAya che. vaLI dravya cAritra te prANIne anaMtIvAra prApta thayuM che, paraMtu bhAvacAritra vinA mekSanI prApti na thaI." A pramANe gurUnI zikSAthI rAjA vigere sAdhu dharmanuM niraticArapaNe ArAdhanA karI kevaLajJAna pAmIne mese gayA. te vakhate tyAM keTalAka bhavyajanoe suzrAvakanA AcArane ane keTalAkae satsamyakatvane svIkAra karyo ane bIjA keTalAka te guNothI raMjita thaI bhadvakabhAva pAmyA." he svAmin ! AvuM dharmamAhabhya jeIne meM paNa tyAMja gurUnI pAse zivasukhane ApanArUM evuM samyakatva aMgIkAra karyuM. eTale kRpArasanA sAgara evA munIMdra samyakatvanI.sthiratAne mATe mane udezIne A pramANe upadeza devA lAgyA:-"he bhadre ! tapa ane zrutajJAnanA heturUpa tathA jJAna ane cAritranA bIjarUpa evuM samyakatva bhavya jIja bhAgyayoge pAmI zake che. kahyuM che ke - znArtha di gharagajJAna-vidhuttama nama na punAnacAritre, mithyAtvaviSadUSite " // 1 // jJAna ane cAritrarahita evuM samyakatva prazasya che, paraMtu ' Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 151. mithyAtvaviSathI dUSita evA jJAna ane cAritra prazasya nathI." ema saMbhaLAya che ke-jJAna ane cAritra rahita chatAM zreNika rAjA mAtra samyakatvanA prabhAvathI tIrthakarapaNuM pAmaze. jenA prabhAvathI jJAna ane cAritra rahita evA prANuo paNa asAdhAraNa sukhanA nidhAnarUpa evA mokSane pAme che. mATe he bhavya ! saMsArasAgaramAM nikA samAna ane karmarUpa aTavIne bALavAmAM dAvAnaLa tulya evA eka samyakatva-ratnane ja Azraya kare." A pramANe gurU mahArAjanA mukharUpa sudhAkaramAMthI jharatI evI zikSAsudhAnuM pAna karIne sattattvadarzaka, mithyAtvarUpa aMdhakArane dUra karanAra ane aucityAdi guNothI yukta evA zrI samyakatvarUpa mahA dIpakane he prANapriya! meM paNa mArA mane maMdiramAM nizcala rIte jAgate karyo. " vizuzrIe kahela zrI jina dharmanA parama prabhAvane sAMbhaLIne potAnI priyAo sAthe mudita thayelA ane mithyAtvarUpa aMdhakArane dUra karanAra evA ahadAsa zreSThIe kahyuM ke -"he priye ! teM kahela jinadharmanuM e tatva badhuM yathArtha che. kAraNa ke ciMtAmaNiratna hAthamAM AvatAM prANuone zuM zuM parama abhISTa prApta na thAya?" evAmAM AThamI strI bolI ke -"A badhuM asatya che. dhUrtajanonA vacanapara jema tema vizvAsa koNa kare? kubuddhijaneeja migyA kalpanA karIne piMDadAna vigerenuM puNya batAvIne purANadi ane neka zAstro racyAM che." A sAMbhaLIne vismaya pAmelA evA rAjA vigeree vicAra karyo:-"kharekhara! A strI abhavya yA dUrabhavya che. kAraNa ke A jagatmAM divya saMpatti ane rAjalakSamI sulabha che, paraMtu jiteMdrapraNIta dharmatatvanI zraddhA ati durlabha che. jema javarArta prANIone annapara rUci thatI nathI, tema mithyAtvamehita janene samyagdharmapara rUci thatI nathI, ane jema rega kSINa thatAM annapara rUci thAya che, tema bhAva malinatAne nAza thatAM tattvArtha para zraddhA thAya che." he su ! A pramANe mahA prabhAvavALuM evuM sacivanuM ca Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para samyakatva kaumudI -zIlasu darInI kathA, ritra sAMbhaLIne samyakatva-tattvathI zreSTha evA jineTra dharmamAM pAtAnA manane sudRDha kare. 1 rUti caturthI mAtranA / pachI aMdRAsa zreSThIe nAgazrIne kahyuM ke:- he priye ! samyakatvanI utpattine sUcavanArI ane pAte anubhavelI evI pavitra kathA have tuM kahI saMbhaLAva' peAtAnA svAminI sudhA samAna evI vANInu karNAMjalithI pAna karIne te manamAM mudrita thaine peAtAnu vRttAMta temanI AgaLa nivedana karavA lAgI:-- 25 @ TH " Aja bharatakSetramAM vANArasI nAmanI mahApurImAM sAma* vazI ane zatruonA jaya karanAra evA jitAri nAme rAjA hatA. lakSa-dAna ApanAra ane skurAyamAna parva (aMgulinA agrabhAga)vALA jenA hAtha sabhAmAM vidvAnAne satvara Adara karatA hatA ane lakSyane vidhanAra ane skurAyamAna pavALA evA jenA zara ( khaNu ) samarAMgaNamAM zatruone ekadama bhayabhIta karatA hatA. asIma guNAnA sthAnarUpa evI kanakacitrA nAme tene rANI hatI ane vinIta evI zIlasu`darI nAmanI temanI putrI hatI. ghaNA putrAnI upara janmela hAvAthI tathA atizaya rUpathI rAjA ane rANIne te jIvita karatAM paNa vadhAre vallabha thaI paDI. paraMtu pUrvakranA vipAkathI ca|vananA AraMbhamAMja te dAhavara, zirAvedanA vigere aneka rogone bhAga thaI paDI. mastaka muDAvavAthI du:khita thayelI ane dInatAnA sthAnarUpa evI te suDitA evA nAmathI prasiddha thaI. ahA ! karmanI vicitratA kevI che ? maMtra, taMtra ane ASadheAthI veMghA tenI niratara cikitsA karatA, chatAM keAI rIte te samAdhi na pAmI. sarvajJanA dharmone tene ghera AvI. ekadA saMvegarasanI eka vApItulya ane jANanAra evI vRSabhazrI nAmanI koI sAdhvI kalyANurUpa vRkSanI nIka samAna evI sAdhvIne namaskAra karIne Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 153 muMDitA temanI sAme jamIna para besI hAtha joDIne vijJapti karavA lAgI ke - "he svAmini ! vyAdhirUpa dAvAgninI jvALA mane bahu satAve che. mATe kRpA karI evuM auSadha batAve, ke jethI te zAMta thaI jAya. he svAmini ! tame jagajajInI kRpAnA eka sudhAvApI samAna ane svabhAvathI jagatpara upakAra karavAmAM nipuNa che, mATe he vivajIvini ! nAnA prakAranA roganA vegathI kAyara manavALI evI huM ApanI pAse kAMIka oSadhanI yAcanA karuM chuM." A sAMbhaLI te sAdhvIe kahyuM ke:-"he bhadra! pUrvakRta karmanA paripAkathI saMsArarUpa araNyamAM prANIone sukha, duHkha prApta thAya che. sudhAnuM auSadha jema bhajana ane pipAsAnuM auSadha jema jaLa che, tema samasta kaNanuM parama auSadha sarvajJabhASita dharmaja che ane te dharma zuddha deva, gurU ane dharmanA zraddhApUrvaka sAdhudharma ane zrAvakadharma-ema be prakAre kahela che. Idriyavaza prANane sAdhudharma pALavo te duSkaraja che. kAraNa ke merU parvatanA zikhara para caDavAne paMgu (pAMgaLa) zuM samartha thaI zake? mATe tene to dezathI sAvaghane tyAga karavA pUrvaka zrAddhadharmaja suzakya che, to he vatsa! bAra vratathI vibhUSita evA zrAddhadharmane tuM atyAre svIkAra kara ane samyakatvavAsita te dharma niraticArapaNe AcaratAM aSTa karmane vaMsa karanArI evI arvatanI aSTaprakAre pUjA kara. tathA jina bhaga vaMtanI samakSa sthita thaI sapuSpa ane naivedya pramukha pavitra vastu othI siddhacakanI trikAla pUjA kara. tathA pagale pagale 3 kAra (praNava) ane mAyAbIja-e be mahAbIjanA jApapUrvaka AdabhAvathI paMca namaskAranA ATha hajAra jApa japa temaja supAtra ane dInadu:sthita prANuone sadA annadAna A5 ane siddhisukha ApanArUM evuM sAdhamivAtsalya kara. tathA suvarNanA eka bhAra jeTaluM, divya, sukhakArI ane ratnAlaMkArathI vibhUSita evuM jina bhagavaMtanuM eka biMba karAva. he bhadra! A pramANe dharmakRtya karatAM cha mAsamAM tArA zarIrarUpa rAphaDAmAMthI regarUpa sarpo badhA cAlyA jaze." Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 samyakatva kaumudI-zIlasuMdarInI kathA. A pramANe vRSabhazrInA upadezathI jainadharmanuM ArAdhana karatAM te anukrame regamukta ane mahAkAMtivALI thaI. te dharmAnuSThAnanA mAhA bhyathI rAjakanyAnuM samasta strIone jItanAra evuM parama sabhAgya divase divase vadhavA lAgyuM. brahmasvarUpanI jema sarva karatAM addabhuta evA tenA rUpane joIne rAjA pramukha dharmane maMtra tathA auSadha karatAM adhika mAnavA lAgyA. ekadA kRtajJa hRdayavALI ane sAdhvInA karelA upakArane saMbhAratI evI te rAjaputrI sAdhvIonA samudAyane vaMdana karavA gaI. tyAM vikasvara mukha-kamaLavALI evI te sanmArga batAvanArI evI sAdhvIone vaMdanA karIne vRSabhazrIne kahevA lAgI ke -"he bhagavatI! sudhAmAM snAna karavAnI jema ApanA prasAdathI huM thoDA vakhatamAM regamukta ane surUpavatI thaI. mATe jene prabhAva kahevAne devatAo paNa samartha nathI evA dharmanuM niraticArapaNe yathocita AcaraNa karIza. paraMtu puNyanI kAmanAne lIdhe deza, kALa ane gharane ucita evA vizuddha anna, pAnAdikathI ApanuM gaurava karavAnI mArI IcchA che. kahyuM che ke - "jinapUjAM munibhakti, vAtsalyaM sarvasaMghalokasya / uti prathA-tevAM lai mati bane" II II "je gRhastho jinapUjA, gurUbhakti ane zrIsaMghanuM vAtsalya kare che, temane janma saphaLa thAya che." A sAMbhaLIne vRSabhazrIe tene kahyuM ke -"he bhadre ! jinendra vratathI je rUpa ane AregyAdika prApta thAya, temAM vizeSatA zuM che? paraMtu e vratanA prabhAvathI te zuddha bhAvasaMyukta prANu te karatAM paNa ati durlabha evI svarga ane mekSanI lakSamIne paNa avazya prApta karI zake che. kahyuM che ke - " samyaktvapUrvANi jinoditAni, vratAni yaH pAlayati prayatnAt / * AsAdya kaivalyasmAM sRjeta, sasiddhivadhvAH satataM vilAsam" // 1 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. je prANuM jinekta vratane samyakatvapUrvaka prayatnathI pALe che, te kaivalyalakSmI pAmIne siddhivadhUnI sAthe niraMtara vilAsa kare." pachI rAjabALAe parivAra sahita te sAdhvIne bhaktipUrvaka pitAne ghera lAvIne zuddha anna, pAna ane vastrAdika temane vaherAvyA. have dharmanA prabhAvathI prApta thayela tenA rUpa ane saMdaryanI saMpatti sarva rAjAonA rAjamaMdiramAM suprasiddha thaI gaI. eTale tenA vivAhane mATe rAjAe ubhaya pakSamAM vizuddha ane surUpavaMta evA aneka rAjakumAre joyA, paraMtu tevA prakAranA saibhAgyanI saMpattithI zreSTha evA keIpaNu vara tenA karatAM adhika te dUra rahe, paraMtu tenI samAna paNa kaI jovAmAM na AvyuM. evA avasaramAM turUSka deza (turkasthAna) mAM cakakeTa nAmanA nagarane svAmI ane sureMdra samAna baliSTa e bhagadatta nAmane utkaTa (uddhata) rAjA hatA. te mahAduTe potAnA saMdhipAlanA mukhathI sarva karatAM utkRSTa saMdaryavALI evI te zIlasuMdarI kanyAnI jitArirAjA pAse mAgaNI karI. eTale saMdhipAle paNa tyAM AvI rAjAne praNAma karIne nivedana karyuM ke -"prazasta lAvaNya, rU5 pavitra sudhAnI saritA samAna evI tamArI sutAnI viSNu jema samudra pAse lakSamInI yAcanA kare tema bhagadatta rAjA pote samartha chatAM bahu mAnapUrvaka sabhyatAthI ApanI pAse te mAgaNI kare che. mATe vinIta vRtti darzAvI tene tamArI putrI Ape, ke jethI yAjajIva tamArA baMne vacce sukhakArI saMbaMdha joDAya. vaLI kanyA guNavatI chatAM keIne paNa ApavI to paDe ja che, paraMtu A bhAgyazALI vara to bhAgye ja maLI zake che. temaja kuLa, zIla (AcAra), zarIra, vidyA, vaya, vitta ane sanAthatA-vigere je varamAM guNo joIe, te paNa A rAjAmAM badhA vidyamAna che." A sAMbhaLatAM jitArirAjAe dUtane potAne manebhAva jaNAvyA ke -"he dUta! tamArA svAmImAM varane yogya che ke guNe che, tathApi kuLa ane dharmathI te hIna hovAthI zvAnane jema mANikyanI mALA,tema tamArA rAjAne Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI zIlasuMdarInI kathA. huM kanyA ApavAnuM nathI. sarva guNethI yukta chatAM je e be guNathI hIna heya, te vidvajanonA hRdayamAM te nirguNaja bhAse che. kahyuM " toyeneva saraH zriyeva vibhutA seneva susvAminA, . jIveneva kalevaraM jalagharazreNIva dRssttishriyaa| prAsAdastridazArcayeva sarasatveneva kAvyaM priyA, premNeva pratibhAsate na rahito dharmeNa jaMtuH kacit " // 1 // muktatejo yathA ratnaM, puSpaM vA gaMdhavarjitam / / gatadharmastathA prANI, nAyAtyatra maharghatAm " // 2 // jema jaLathI sarevara, lakSmIthI prabhutA, senApatithI senA, jIvathI deha, vRSTithI megha, devapratimAthI prAsAda (maMdira), surasathI kAvya ane premathI premadA zobhe, tema dharmathIja prANI zobhA pAme che, dharmarahita te kadI zobhate nathI. vaLI tejahIna jema ratna ane gaMdharahita jema puSpa, tema dharma rahita prANI A saMsAramAM AdarapAtra thato nathI." mATe he dUta ! tArA svAmIne jaIne kahe ke je kanyAratnane tame IcchatA hoya te prathama mArA samarAMgaNanA sAgaranuM avagAhana kare," pachI dUtanA vacanathI yamanI jema kupita thayelo bhagadatta saMgrAmanI sAmagrI karIne vegathI te nagaramAM AvyA, eTale caturaMga sainyasahita yuddhane mATe pharakatA bAhudaMDavALo evo jitAri rAjA paNa sUryanI jema sanmukha AvyuM. te vakhate dicakane AkramaNa karavAmAM samartha, kapAMtakALanA agninI jvALA samAna ane pRthvItaLane dhrujAvanAra evA bhagadatta rAjAnA sainyane joIne nyAyavettAomAM agresara ane potAnA pakSanI kalyANazrIne ciMtavatA evA sudarzana nAmanA mahAmaMtrIe jitAri rAjAne kahyuM ke - "he svAmin ! bhagadatta rAjAne tamArI putrI ApIne saMdhi kare. kAraNa ke te durbhaya lAge che. pitAnA baLAbaLane nirNaya eja rAjanItinA prANa ane saMdhi ke vigrahanA avasaranuM parijJAna e tenuM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 157 - teja che. vaLI ati aliSTha rAjAnI sAthe sarva ananA sthAnarUpa evA saMgrAmane nItizAstrajJa janA pasaMdaja karatA nathI. kahyuM che ke:anucitkrmaarNbhH, svajanavirodho balIyasA spardhA / pramadAjanavizvAso mRtyudvArANi catvAri " // 1 // 46 -- " anucita kAryanA AraMbha, svajananI sAthe virodha, khalavatanI sAthe spardhA ane strIjananA vizvAsa e cAra mRtyunA dvAra che. " A pramANe sAMbhaLIne peAtAnA bhujakhaLathI garviSTha thayela, kaMika krodha ane uddhatAithI jenI mati galita thai gai che ane petAnAja vijaya mAnatA evA jitAri rAjAe pradhAnane kahyu` ke:" huM maMtrin! potAnI putrI durAcArI rAjAne ApIne je rAjya bhAgavavuM, e kSatriyAne nitya svakuLanA lAMchanarUpa che. raNAtsava prApta thatAM jayazrImAM laMpaTa evA uttama kSatriya caddhAe peAtAnA jIvitane zrUtkAra jevuM mAne che. vaLI he maMtrin zUravIra janAne kadAca raNasAgaramAM maraNa thAya, teA devAMganAnA saga maLe ane jIvatA rahe tA jayazrInA samAgama thAya. kahyuM che ke: " nite na lakSyate lakSmI vRMte rAvi surAnanA | kSaNavidhvaMsini kAyA, kA ciMtA maraNe raNe // 1 // kSatriyAH samiternaSTAH, kriyAbhraSTA dvijAtayaH / liMginaH zIlamuktAzca, trayo'mI pApapAMzavaH // 2 // '' jaya thAya teA lakSmI ane maraNa thAya te surAMganA maLe. A zarIra tA kSavidhvaMsI che, mATe maraNu ke raNanI ciMtA zI karavI ? sagrAmamAMthI palAyana karI gayelA kSatriyA, kriyAthI bhraSTa thayelA brAhmaNeA ane zIlarahita saMnyAsIe e traNe mahA pApI kahevAya che." A pramANe maMtrIne khIne rAjAe yuddhanI sAmagrI taiyAra karAvI. jaiva viparIta thAya, tyAre zuM prANI hitavacana mAne ? pachI te rAjAonA ane sainyanuM paraspara samasta vizvane Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 samyakatva kaumudI-zIlasuMdarInI kathA. bhayaMkara evuM bhAre yuddha thayuM. temAM bhagadattanA prasaratA dAvAnaLa jevA sainyathI jitArirAjAnuM sainya bhagna thaI tarata bhAgI gayuM. eTale divase nakSatranA chaMdanI jema potAnA sarva sainyane bhAgI gayela joIne kAkanI jema kaMpate e jitAri rAjA paNa bhAgI gaye. pachI kAMta vinAnI kAminInI jema bhagadattathI kadathanA pAmatI te nagarI cAre bAju karUNusvare AkaMda karavA lAgI. nareMdrane suMdarIvarga bhayAkuLa thaIne kSebha pAmavA lAgyA, tathA ratna, mANikaya vigere vastuo taskaree laI lIdhI. have A badhuM potAnA pitAnuM ceSTita jANune duHkhanA bhArathI saMtapta thayelI ane pitAnA jIvitathI paNa udAsa thayelI evI muMDitA, jinabhagavaMtanI pratimAne bahu bhAvathI namaskAra karIne ane potAnA saddagurUnA caraNane saMbhArIne samyakatvathI vAsita evI te niSkapaTa manathI sAkAra pratyAkhyAna-karIne namaskAra maMtrane saMbhAratI saMbhAratI gharanI vAvamAM paDI. evAmAM tenA samyagdharmanA prabhAvathI tyAM jaLa upara AzcaryakArI evuM suvarNanuM siMhAsana pragaTa thayuM. tyAM siMhAsana para beThelI mahAsatI sItAnI jema netrane AnaMda ApanArI ane devatA sahita evI tene pAra janoe vaMdana karyuM. te vakhate devatAoe lokhaMDanA khIlAthI kIlita (khaMbhita) karela evA taskare bhamarI khAtA khAtA pitAnA mukharUpa kamaLamAMthI rakta vamavA lAgyA. have AvA prakAranI sthiti joIne kaMpatA zarIre bhAlathI pRthvIne sparza karI padAtinI jema te zIlasuMdarIne page paDa. pachI mudita manavALA evA devatAonI uSaNathI potAnI putrInuM mAhAmya sAMbhaLIne jitAri rAjA paNa vismaya pAmate tyAM AvyuM. eTale bhagadatte paNa potAnA aparAdhanI kSamA yAcI namaskAra karI tene pitAnA eka jyeSTha baMdhu tulya mAnI lIdho. pachI te baMne rAjAoe Idrotsava samAna tyAM pratimahotsava karyo. ane yuddhanI upazAMtithI nagaravAsIo save harSa pAmyA. evA avasaramAM zrutasudhAnA sAgara evA sAgara nAmanA sad Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 159 gurU vasudhAtalane pAvana karatA tyAM AvyA. eTale vanapAlanA mukhathI temanuM Agamana jANuMne mudita thatA te baMne rAjAo pitAnA parivAra sahita bhaktipUrvaka temane vaMdana karavAne gayA. tyAM namaskAra karIne beThA eTale gurUmahArAje dharmalAbharUpa AzISa ApIne tattvAtattvano prakAza karavA dharmadezanA ApavI zarU karI: he bhavyajane ! dayAthI dharma eka prakAre jJAna ane kriyAthI be prakAre, jJAna, darzana ane cAritrathI traNa prakAre, dAna, zIla, tapa ane bhAvathI cAra prakAre, ahiMsAdi pAMca vratathI pAMca prakAre che AvazyakathI cha prakAre, sAta nathI sAta prakAre, ATha pravacana-mAtAthI ATha prakAre, navatatvathI nava prakAre ane kSAMtyAdi daza saddagu. thI dharma daza prakAre kahela che. je prANI samyaga jJAna ane kriyAthI potAnI ISTasiddhine mATe prayatna kare che, tene avinAbhAvathI (avazya) sarva phaLa prApta thAya ja che. prANu sAdhya arthane samajIne je pravRtti kare, te te sAdhyane avazya sAdhe che. ema sarvatra jovAmAM Ave che. tethI asAdhya AraMbha karanAra ane sAdhyane AraMbha na karanAra e baMnene a nyAzrayI samyajJAna kadI na hoya. mATe AgamajJanI je kriyA, teja kriyA kahevAya che ane AgamajJa paNa teja kahevAya ke je potAnI zaktipUrvaka te kriyAmAM pravRtta thAya. ciMtAmaNinA svarUpane jANanAra dAridrayathI kadI parAbhava pAmate nathI. paraMtu tenI prAptinA upAyamAM bhinnatA hoya, te te anyatra pravarte che, ane je anyatra pravRtti kare che, te tenA svarUpane jANa paNa nathI. kAraNa ke mAlatInA gaMdhaguNane jANanAra madhukara darbhamAM kadI ramaNa karatuM nathI. zAzvata sthAnanI prApti e jJAna kiyAnuM mukhya phaLa che. ane deva tathA manuSyanAM sukha te tenuM prAsaMgika phaLa kahela che." A pramANe temano upadeza sAMbhaLIne saMvegarasathI pUrita thayelA evA maMtrI vigere sahita jitAri ane bhagadattAdika rAjAo, samyakatvanA eka AdhArarUpa tathA zIlAMganA guNarUpa ratnathI pUrita evA cAritrarUpa nAvapara ArUDha thaIne saMsAra-sAgarane pAra pAmyA. ane Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160. samyakatva kaumudI-zIlasuMdarInI kathA. mAtAthI utsAhita thayelI ane kAmagathI virakta evI zIlasuMdarI paNa tyAM saMyama laIne mele gaI. jitAripanA putra jitazatru rAjAe potAnA pitAnA saMyama samaye sarvane AzcaryakArI e mahetsava karyo. kAraNa ke caitya, pratimA, dIkSA, tapa, samavasaraNanI racanA ane dhvajA-vigere mahotsavamAM kaI bhAgyavaMtanuM ja nyAyapArjita dhana kRtArtha thAya che." he svAmina ! rAjasutA muMDitAnA vratanuM mAhAsya joIne meM paNa te vakhate vidhipUrvaka samyatva aMgIkAra karyuM, kAraNa ke kiyAhIna chatAM samyatvathI vizada (nirmaLa) AzayavALuM prANI muktivadhUne vaza karIne niraMtara tenI sAthe lIlA kare che. zrIjainadharmanI unnatinI eka rAjadhAnIrUpa nAgazrIe kahela te kathAne potAnA hRdayamAM dhAraNa karIne strIo sAthe ahadAsa chechIe kahyuM ke -"he bhadre ! teM kahyuM ke A badhuM yathArtha che." evAmAM kuMdalatA belI ke -"he deva ! dhUrtanI kathAnI jema sarva svakalpitaja A vAtamAM mane leza paNa vizvAsa Avato nathI, te vakhate rAjA vigeree vicAra karyo ke:-"aho A lalanA vRSTithI magazeLIyA pASANanI jema savAthI kharekhara! abhedya che. je prANuM zuklapakSI hoya ane bhaviSyamAM jenuM kalyANa thavAnuM hoya, tenuM ja aMta:karaNa paranI stuti sAMbhaLIne Addha thAya che. A pramANe rAjasutAnI jema nizcaya samyakatvadhArI e je prANa jidrakathita vratane daDhatApUrvaka dhAraNa kare che, te svarga ane mekSanAM sukha pAme che. karNapurathI avazya pAna karavA lAyaka evuM A rAjaputrInuM caritra sAMbhaLIne jagatamAM addabhuta prabhAvavALA evA jinamatane jANatA e zreNika rAjA paNa maMtrIzvara sAthe atizaya harSa pAme. ||iti samyaktvakaumudyAM zrItapAgacchanAyakazrIsAmasuMdarammUrizrImunisuMdarasUrizrIjayacaMdramuriziSyaiH paMDitajinaharSagaNibhiH kRtAyAM caturthaH prastAvaH // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : E taUTI paMcamaH prastAvaH have jagadagurUnI pratimAnI kapUra, agarU, kasturI ane dhUpa vigerethI vizeSa prakAre pUjA karIne adAsa zreSThIe palatAne kahyuM ke -"he priye ! tuM paNa kathA kahe, ke jethI samyakatvanuM saubhAgya sAMbhaLI huM parama prIti pAmuM."potAnA svAmIne sudhAnA mAdhuryane paNa jItanAra e A Adeza meLavIne padmalatA potAnA samyakatvanI utpattimAM hetubhUta evI kathA kahevA lAgI - kAmadeva jevA aneka lokenuM eka kIDAsthAna, sukhasaMpanna ane vasudhAnA maMDanarUpa e aMga nAmane deza che. tyAM potAnI saMpattithI svargasaMpattine dhrujAvanAra ane sIdAtA janone eka AdhArarUpa evI caMpA nAmanI mahAnagarI hatI. je nagarInA pUrve jagadgurU vAsupUjya bhagavAna svAmI thayA, tene saubhAgyAtizaya kahevAne koI paNa samartha thaI zake? aho! je atyAre paNa satI subhadrAnA zIlarUpa kapUrathI vAsita che evI tenI tulanA bhegAvatI (zeSanAganI rAjadhAnI) leza mAtra paNa zI rIte karI zake? tyAM naravAhana (kubera)nI samAna lakSamIvALo, kRSNanA je pratApI ane agaNita vAhana (azva ke ratha) vALo e naravAhanA nAme rAjA hato. vizvavikhyAta e te mahIpAla guNavatemAM guNee mukhya, NyavaMtAmAM pue mukhya ane balavaMtAmAM baLa (sainya) thI mukhya hato. tene padma samAna kAMtivALI,kamaLa jevA saurabhavALI, saubhAgyasaM. 2 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 samyakatva kaumudI-pAzrInI kathA. pattinuM eka sthAna ane niSkapaTa manavALI evI padmAvatI nAme rANa hatI. vaLI te nagarImAM AstikanA guNothI suzobhita, jina bhaktimAna ane samyagdaSTijImAM eka bhUSaNarUpa e ruSabhadAsa nAme zreSTi hate. sapta kSetrarUpa bhUmimAM vittarUpa jaLane varasato ane dIna janene yatheSTha dAna ApI prasanna karato e te zreSThi lekamAM kharekhara unnata evA dhanedaya (megha-udaya) nI upamAne pAme. tene atizaya premALa ane satI evI padmAvatI nAme priyA hatI, je puNyakarma karatAM kadI virAma pAmatI na hatI. te daMpatIne vikasita viveka ane vinayavALI ane vasudhApara pavitra evA lAvaNyarU5 sudhAnI jANe eka vApI hoya evI padmazrI nAmanI sutA hatI. traNe jagatanI strIonA seMdaryane jItanAra evA tenA rUpane joIne koNa koNa Azcaryamagna na thayuM ? * ekadA kaSabhazreSThIe te nagaramAM dAridraya ane durgatinA duHkharUpa dAvAnaLane zAMta karavAmAM meghasamAna, samyakatvarUpa aMkuranA eka kAraNarUpa saMsArathI tAranAra ane mAna, pramANa ane varNayukta evI pratimAothI alaMkRta evuM zrIjinamaMdira karAvyuM. tyAM divya AbharaNanI zobhAyukta sakhIothI paravarelI evI padmazrI dararoja . devapUjAne mATe jatI hatI. . have teja nagaramAM buddhasaMghamAM agresara, yazasvI e buddha dAsa nAme eka meTe zeTha hatA ane tenI buddhadAsI nAmanI strI hatI. temane deveMdranI saMpattinuM eka pAtra ane navIna vaivanAraMbhanA atizayathI madamasta thayelo e buddhasaMgha nAme putra hatA. eka divase kAmadeva-mitrayukta ane sAkSAt kAmadeva samAna e buddhadAsa tejinamaMdiramAM gayo. tyAM padma samAna suMdara locanavALI ane jineMdrapUjAmAM lIna evI padmazrIne joIne te kumAra vicAravA lAge ke -"ahe ! enuM rUpa ! aho ! purUSonA netrane vizrAMti karanArI enI kAMti! aho ! yuvAnanA unmAdanA auSadharUpa enuM sarvAga Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 163 saiAbhAgya ! divya rUpavALI ane sudhAne savanArI tathA kuMDalinI evI te mALAne . jotAM ninimeSa netra-kramaLavALA evA te zreSThIkumAra kSaNavAra ceAgInI jema sthira thai gayA. A pramANe tenu nirIkSaNa karatAM te kAmarUpa vyAdhanA mANuthI evI rIte ghAyala thayA ke jethI AgaLa eka pagaluM bharavA paNa samartha thaI zakayA nahi. pachI tenA mitra kAmadevanA khANathI ghAyala thayela chatAM keAi rIte samajAvIne balAtkArathI zreSThIputrane tene ghera lai gayA. tyAM kAmavarathI maLatA zarIravALA evA te zayyArUpa talAvaDImAM paDayeA, paNa jaLaviyeAgI matsyanI jema tene leza paNa zAMti na vaLI. evAmAM tenA mitra kAmadeva pAsethI peAtAnA putranA tevA prakAranA samAcAra sAMbhaLIne vyAkuLa manavALI evI tenI mAtA tarata tyAM AvIne putrane kahevA lAgI ke: " he vatsa ! zuM tArA zarIre hAla keAI vyAdhi utpanna thaI tane khAdhA kare che ? uThe sAkaranuM pANI pI ane leAjana kara. vA mazAlAyukta ukALelA dUdhanuM pAna kara. athavA khIjI kAI je tane ciMtA hAya te mArI AgaLa spaSTa kahI de. A sAMbhaLIne kAmavikArathI vivala manavALA evA te kumAra lajjAne tyAga karIne nisAsA mUkatA mAtAne kahevA lAgyA keH--" he mAta ! RSabhazreSThInI kanyAnA hastasa dharUpa abhiSekathI mArA zarIranA satApa tarata zAMta thAya tema che. A pramANe tenuM svarUpa jANIne utsuka manavALI evI tenI mAtAe peAtAnA pati buddhadAsane te vAta tarata nivedana karI eTale kaika ciMtAtura evA zreSThIe paNa vegathI tyAM AvIne tenA tApanI upazAMtine mATe peAtAnA vacanAmRtanuM pAna karAvyuM-arthAt te kahevA lAgyA ke--" he vatsa tuM svaccha AzayavALA ane mugdha maLakAmAM agresara hAvA chatAM azakaya vastumAM kadAgraha kare che. budhanA dhuraMdhara ane mAMsAhArI evA ApaNA cAMDAlanI jema spa karIne je snAna karavA icche che, he prAna ! kasAine kAmadhenunI jema "" "" Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-padmazrInI kathA. te atizaya bhAgyavatI evI pitAnI kanyA tane zI rIte Apaze ? mATe he putra! sujJa jane sAdhya vastu mATe ja prayatna kare che. baLathI adhika chatAM pAMgaLa zuM merUparvata para caDI zake ? supAtre dAnanI jema sujJa jane samAna samRddhivALA ane samAna dharma tathA AcAravALA evA janonA kuLamAMja pitAnI kanyA Ape che. kahyuM che ke - " yayoreva samaM vittaM, yeyAreva samaM zrutam / cora nu sAdhyuM, tayothaLaH bazIre" ? jeo vittathI, mRtathI ane guNathI samAnaja che, temano saMbaMdha prazasya gaNAya che." A sAMbhaLI kumAra belyA ke he tAta ! bahu kahevAthI zuM? te ramaNIya ramaNI vinA huM jIvI zakuM tema nathI." AthI buddhadAsa vicAravA lAgyuM ke -"ahe! kAmanuM mAhAsya devatAone paNa ameya (agamya) che. jenA ge sujJa paNa anna ane naSTa cetananI jema vicitra ceSTA kare che. vaLI deveMdrathI raka sudhI traNe jagane te kAmarUpa dhIvare mAMDela evI aMganArUpa jALamAM tarata phasAvI de che. mATe atyAre te ene sAmya vacanathI ja samajAva, nahi te kaTuka auSadhathI pittajvaravALAnI jema e mane raNa pAmaze." A pramANe vicAra karIne zreSThIe puna: kahyuM ke - he putra! tuM have manane sthira karI AnaMdapUrvaka yathocita sarva kAma kara. A kAryane mATe huM have yatnapUrvaka kaMIka upakrama (upAya) karIza. kAraNa ke bahu utAvaLathI te rAjAonuM kAma paNa thaI zakatuM nathI." A pramANe pitAnuM vacana sAMbhaLIne te suMdarInI AzAthI kumAra paNa AnaMda pAme. kAraNa ke lokamAM AzAbaMdha e eka hRdayane parama AlaMbana che. pachI te kAryanI siddhine mATe potAnA saMbaMdhIo sAthe sArI rIte vicAra karIne putra ane kuTuMba sahita daMbhayukta hRdayavALA evA te buddhadAse sAdhuonI pAse jaIne temane namaskAra karI anuttara (anupama) e dharma pUchaye. eTale gurUmahArAja te dharmanuM vAstavika svarUpa A pramANe kahevA lAgyA: Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 165 he bhadra! dharma, jIvadayArUpa, satya ane zocathI pratiSThita, steya (cArya) vRttithI rahita, brahmacaryathI vibhUSita, parigrahanI nivRttirUpa, rAtribhejanathI varjita, madha, madha ane mAMsanA tyAgarUpa, vinayathI ujajavala,anaMtakAya, abhakSya ane bahu bIjavALI vastunA bhakSaNathI rahita, marmavacana rahita, kSAMtipradhAna, hRdayanI zuddhirUpa, yathAgya pAtrane dAnAdika guNanI zreNithI virAjita ane mekSasukha paryata praDha phaLo ApavAmAM te kalpavRkSasamAna kahela che. vinaya jema guNone AdhAra che, tema devAdika traNa tatvanA zraddhAnathI manahara evuM samyakatva, te dharmanA AdhArarUpa che. mana, vacana ane kAyAnA gathI je prANI mithyAtvane tyAga kare, tene ja zuddha samyakatva hoI zake, ema maharSio kahe che. je jinavacanathI viparIta, ajJAnaceSTA ane lokapravAharUpa je mithyAtva, te aneka prakAre che. laikika ane kettara-ema mithyAtva be prakAre kahevAya che. te paNa deva ane gurUne AzrayI pratyeka be be prakAre che. kahyuM che ke zepharottariyuM, tevAmAM gujaM 13maya i : vayaM nAcavuM, nava yugo parva" | 2 || - "laikika ane lekettara-ema mithyAtva be prakAre che. tathA deva ane gurUgata-e pratyekanI sAthe te baMne prakAra joDI yathAkrame tenuM varNana sUtrathI samajI levuM." viSaNu, brahmA ane zaMkara vigere devanuM devabuddhithI arcana karavuM te devagata mithyAtva ane kApAlika ane brAhmaNa vigerene gurUbuddhithI namaskAra kare te gurUgata mithyAtva che. lAbhane mATe gaNapati vigere devanuM pUjana tathA vivAha prasaMge tenuM gharamAM sthApana, caMdra tathA rahiNInuM gItagAna, SaSTImAtAnuM arcana, caMdra pratye saMtuprasAraNa, sarva prakAranI mAnatA, tatulAdevI tathA grahanuM pUjana, caitra ane AzvinAdika mAsamAM tridevI vigerenuM pUjana, mAghamAsanI SaSTIe snAna ane dAnAdika karmapUrvaka ravinI yAtrA. pitRone piMDadAna, hoLInI pradakSiNA, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-padmazrInI kathA. zaninI zAMtine mATe majjana (snAna) pUrvaka tala ane tailAdikanuM dAna saMkrAMtie snAna ane dAnAdika, budha ane dUrvASTamInuM vrata, revaMtapathadevanuM arcana, zivarAtrie jAgaraNa, kSetramAM sItAnuM arcana, bhAdrapadamAM dvAdazIkaraNa, saptamIe vaidyanAthanI pUjA ane kaNayAcanA, phAlganamAM nAgapUjana, samavAra tathA ravivAre tapazcaraNa, kArtikanI navarAtrinI arcA, devanI janmASTamI (gokuLaaSTamI) ne mahatsava, suvarNa ane rUkhyAdikanA alaMkArothI devatAone satkAra, mAghamAsamAM gaMgA, gomatI ane samudramAM snAna tathA anya kiyA, mAgha mahine brAhmaNone dhRta ane kaMbala vigerenuM dAna, mithyAdaSTi devatAnI pUjA, putra nimitte zarAva (rAmapAtra)nuM bharaNa, kajalI devatAnuM arcana vigere, pitRonuM zrAddha, tarpaNa ane tala tathA darbhanuM pradAna, maranArane arthe jalAMjali, gAyanI pITha para hastakadAna, ravinI (sUrya)nI caMdanaSaSTikA, uttarAcananA divase vizeSa snAna, dAnAdika, AzvinamAsamAM tRtIyAvrata, kRSNanI nidrA vigerenA divasanuM tapa, ekAdazIvratanuM AcaraNa, gArIjana, vRkSanuM arcana, laukika tIrthanI yAtrA, cha mAsikAdika kRtya, puNyane mATe prapA (paraba) dAna ane kanyAnuM pANigrahaNa vigere, kumArIone jana, maranArane arthe jaLanA ghaTa, paMcamyAdika tithie gerasanuM avileDana, caitramAsamAM carcarIdAna, vaizAkha mAsanI tRtIyAe zaMDavRkSane udvahotsava (lagnotsava) ane kaMDakAdika (mAMDA vigere)nuM pradAna, jayeSThamAsanI zukala tradazIe zatkAdika (sAthuA vigere)nuM dAna, dareka amAvAsyAe jamAIne bhajana, kAgaDA vigerene baLIdAna ApI anaMtavratanuM pAlana, puNyane arthe kSetrAdikamAM kUpakhanana, gecaranuM utsarjana, dhanya (dhana) dazI tathA rUpa caturdazIe snAna, bhAdrapadanI kRSNacaturdazIe pavitrIkaraNa, pIpaLa ane Amra vigere vRkSonuM repaNa ane jaLasiMcana, brAhmaNane ghera pedAna, dharmane arthe agnidIpana, gAyanuM vrata tathA godhananI arcA, viSaJkAMtA (lakSamI)nI mukhasthiti, dharmane Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. arthe tUlikAdAna, pApakuMbhAdika kriyA, mokSanI prApti mATe brAhmaNone gAya, bhUmi ane suvarNanuM dAna, putrAdikane arthe mahAmAyAnuM arcana tathA kSetranI pUjanA-e pramANe bahu saMsAra tathA du:kharAzinA kAraNarUpa evuM laikika gurUgata ane devagata mithyAtva AgamamAM varNavyuM che. have lokettara devagata mithyAtva A pramANe che-kutIrthikoe grahaNa karelA evA jinabiMbanuM pUjana, jinacaityanI AzAtanA karavI, aniSiddhane niSedha ane niSiddhamAM Adara kareItyAdi. mithyAtva e saMsAranA eka bIjarUpa che. temAM gurUgata mithyAtva A pramANe che- zIlabhraSTa sAdhuone vaMdana, pUjana ane Adara Apa. kahyuM che ke - "lekettara liMga (cinha) vALA ane sAdhuvezadhArI hovA chatAM jeo puSpa, baLa, AdhArmika sarva AhAra, jaLa ane phaLa vigere sacitta vastuone upaga, strIne prasaMga, vyavahAra ane dhanane saMgraha, ekAkIpaNe svacchedabhramaNa ane ceSTita vacana, tathA caitya ke maThamAM vAsa ane vastimAM niraMtara sthiti karavAthI dhatta rAnA puSpa cAvatAM vamananI jema potAnA vratane dUSita kare che e gurUgata mithyAtvane jemaNe trividha trividha tyAga karyo che, teo ja nizcayathI zrAvaka che. bIjA te mAtra nAmadhArI zrAvaka che." AvA prakAranA mithyAtvathI rahita evA samyakatvanuM je prANuM sevana kare che, te vidvAnamAM Asakta siddhikapaNAthI prasiddha thAya che." A pramANe dezanA sAMbhaLIne kuTuMba sahita buddhadAse madha, mAMsAdika ane sarvamithyAtvane tyAga karI daMbhathI samyakatvapUrvaka bAra vrata laI zrAvaka thaye. aho! mAyAne prabhAva kevo vicitra che? pachI te sAdhuonI suzraSA, jinezvarenI carcA ane jiteMdrokta sAta kSetramAM nyAyapArjita lakSamIne vyaya karavA lAge. mithyAtvamArgathI mukta evA tenA jiteMdramArganA AcaraNane joIne rASabhazeTha tenI A pramANe prazaMsA karavA lAgya:-"A zrImAna buddha Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 samyakatva kaumudI-padmazrInI kathA. dAsa kharekhara bhAgyavaMta janamAM agresara che, ke jeNe kuLakamAgata utkaTa mithyAtvane tyAga karI ane jagane vyAhita karanArA evA kuzAsana (mata) rUpa pAzanuM ucchedana karIne jinazAsanane aMgIkAra karyuM. pitAnA pUrvajonA Acarita mAge te sahu koI sukhe cAle che, paNa tevA asanmArganuM umUlana karI samyagdharma mAM prIti rAkhanAra to koI virale vivekI ja hoya che. kahyuM che ke - " pratipaccaMdraM surabhI, nakulo nakulIM payazca kalahaMsaH / vitra pakSI, Sa sudhIri " | ? . jema gAya pratipadanA caMdrane, nakuLa nakulaNIne, rAjahaMsa dUdhane ane pakSI citrAvelIne jANe che, tema subuddhimAna ja samyagdharmane oLakhI zake che." mATe zuddhadhamI evA tene sakuTuMba ghare bolAvIne bahu mAnapUrvaka have tenuM vAtsalya karavuM ucita che. kAraNa ke lakSmInI saphaLatA, bhavananI pavitratA, zAsananI unnati ane tIWkarapadanI prApti-e vAtsalyanA mukhya guNa che." A pramANe vicAra karIne vicakSaNa rASabhazreSThIenavIna saddharmanI sthiratA mATe lakSmInA nivAsarUpa evA buddhadAsanI sAthe mitrAI karI. eTale citapaNe paraspara ApatA ane grahaNa karatA, rahasyanI vAta pUchatA ane kahetA evA te baMnenI vacce prIti vadhavA lAgI. ekadA aSabhazreSThIe dharmanA sthayane mATe buddhadAsanI samakSa tenA chatA guNanI prasaMzA karI ke -"he mahAnubhAva! tame potAnA gharamAM dharmarUpa kalpavRkSanuM AropaNa karyuM, tethI tame Aje traNe jagatane lAdhya thayA ane tamArUM kuLa paNa Aje pavitra pyuM. sva nA aizvaryayukta sarva saMpattio sulabha che, paraMtu sarvajJadarzita dharmanI prApti prAyaH durlabha che kahyuM che ke - " api labhyate surAjyaM, labhyate puravarANi ramyANi / na hi labhyate vizuddhaH sarvajJokto mahAdharmaH " // 1 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara 169 surAjya ane ramya nagara pAmavA sulabha che, paNa sarvajJakathita vizuddha mahAdharma pAma durlasa che." mATe tamAre have sadA samyaglAvathI e dharmanuM ArAdhana karavuM, ke jethI muktivardhane sukhasamAgama sulabha thAya. kahyuM che ke - "kriyAzUnyazca yo bhAvo, bhAvazUnyAzca yAH kriyaaH| anayoraMtaraM dRSTaM, bhAnukhadyotayoriva " // 1 // kiyAzUnya bhAva ane bhAvazUnya kriyAo e baMnemAM sUrya ane khota (khajuvA) jeTaluM aMtara jovAmAM Ave che." je prANa manuSyatvAdi sAmagrI pAmIne puNyane mATe pramAda kare che, te dubuddhi sudhApAna prApta thayA chatAM temAM bedarakAra rahyA jevuM kare che. ciMtAmaNiratna samAna samyakatvapUrvaka:dharma pAmIne tenuM ArAdhana karavAmAM tamAre bilakula pramAda karavo nahi." A pramANe sAMbhaLIne buddhadAsa mAyAmaMdira chatAM uparathI pramoda darzAvIne be ke - Aje kharekhara mArA bhAgyane sAgara jAgrata thayo ke jethI daridra jema nidhAna meLave, tema mohathI mUDha thayele e huM koTI bhava bhamatAM paNa durlabha evuM jinazAsana pAme. vaLI puNyavata ane sajajana evA ApanI sAthe je maitrI thaI, e paNa mArA pUrvanA agaNya satpaSyanA vipAkane ja udaya samaja. have te maitrIne sthira karavA ApaNa baMne vacce niraMtara geravanI siddhine mATe hitakara evA kaMIka saujanyanI huM IcchA rAkhuM chuM. A pramANe prasanna thayelA evA te baMne paraspara guNalAghA ane zrAvakapaNAthI vaMdana karIne pitAne ghera gayA. eka divase sAdharmika vAtsalya karatAM aSabhazreNIe bhejanAdikane arthe navA zrAvaka ane zreSThI mukhya evA buddhadAsane nimaMtraNa karIne pratipratti (sanmAna) pUrvaka jeTalAmAM tene ucita evA bhejanasthAne besAryo, teTalAmAM duSTa buddhivALA buddhadAsa, potAnA atizaya utsAhabarathI zrAvakenuM gairava karatA evA rASabhazeThane 22 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1es. samyakatva kaumudI-pazrInI kathA. - ~-~~- ~kahevA lAgyuM: "ta janamAM ma! jyAre mAre putra utsavapUrvaka tamArI putrInuM pANigrahaNa kare, teja Apane ghera mane bhojana rUce tema che. dharmarahita je purUSa nimitta vinA pretanI jema parane ghera jame che, te pUrve tenA gharamAM dAsapaNuM pAme che." A pramANe sAMbhaLIne bane vazamAM zuddha ane parama zrAvaka e aSabha zeTha vicAravA lAgyo ke -"dhanavaMtamAM mAnya, abhimAnI, dAtAra, jJAtivatsala ane AhaMta dharmanA navIna upAsaka evA buddhadAsane bhejanane mATe meM ghare bolAvela che, te A kAryane je huM niSedha karIza, te vakhatasara e jinadharmane mUkI deze. navIna dharmane pAmela evA sAdharmikane kaI rIte paNa sthira rAkhave, eja cAturya vakhaNAya che. vaLI ghare Avela samAna zIla ane dharmavALAne te kadI pitAnuM sarvasva ApIne paNa suzrAvake tenI bhakti karavI egya che. vaLI vizeSathI avasthAne prApta thayela evI A kanyA te kyAM paNa ApavAnI ja che, paNa tene sadAcArI gharanI prApti ati durlabha che. kuLa, zIla, vaya, vidyA ane dharmayukta, dhanavAna tathA nyAyazALI evA varanI je prApti thavI e kharekhara strInA ugra tapanuM ja phaLa che. mATe jagatane adbhuta evA saguNethI samAnatAne dhAraNa karatA evA A baMnene suvarNa ane mANikyanI jema suyoga thAo." A pramANe pitAnI pavitra strI sAthe kSaNabhara vicAra karIne kaSabhazreSThIe kahyuM ke -"tamArA putrane huM mArI sutA ApI za. mATe tame AnaMdapUrvaka bhajana kare. kAraNa ke sarva gRhakRtyamAM e prathama phaLarUpa che." eTale buddhadAse bahuja prasanna thaIne bhejana karyuM ane bASabhazreSThIe dharmanuM mAhAsya darzAvanArI evI tenI sArI rIte bhakti karI. pachI te baMne mukhya zreSThIoe anya premavALA thayelA evA te putra ane putrIne vismaya ane AnaMdadAyaka e vivAhamahotsava karyo. ane vadhU sahita varane prItine mATe rASabhazreSThIe gharanI sthitinA samasta vaitaka (karamacana) dAna ApyA. pachI utsavanI zreNIthI manahara e vivAha Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara - 171 mahotsava nivRtta thatAM vicAravAna evA zreSThIe padmazrIne A pramANe zikhAmaNa ApI:-"he bhadre ! tArA patinuM ghara prApta thayela na vIna zrAvaka dharmamAM hajI asthira che, mithyAtvI janane tyAM saMsarga che ane kaMIka kaluSatAnuM te sthAna che, paraMtu he vatsa! tAre jinedrapraNIta dharmamAMja mana draDha rAkhavuM, ane SaDAvazyaka-karmamAM pote leza paNa pramAda na kare. kAraNa ke vana, pati sanmAna, pramatta janane saMga ane saMpattinI prApti-e avivekI janane madamasta banAve che. paNa lajA, aucitya, vinaya, dAkSiNya ane madhura vacana e guNe sAsare gayelI suMdarIne bhUSaNarUpa che kahyuM che ke - " lajjA dayA damo dhairya, puruSAlApavarjanam / jitvaparityA, nArIkha zIrAkSane? | niyAjA dayitAdau, bhaktA zvazrUSu vatsalA svajane / snigdhA ca baMdhuvarga, vikasitavadanA kulavadhUTI" // 2 // "lajajA, dayA, idriyadamana, dhairya, parapuruSa sAthe AlApanuM vajana ane ekAMtane tyAga-strIoe zIlanA rakSaNa mATe A guNe dhAraNa karavA. kuLavadhU pitAnA pati vigeremAM niSkapaTa, sAsupara bhaktivALI, svajanapara prItivALI baMdhuvargamAM snigdha ane niraMtara prasanna mukhavALI hoya che." mATe he vatsa ! tAre sadA prANa karatAM paNa zIyaLa adhika saMbhALavuM tathA viSama prasaMge paNa jidrata dharmane tAre kadI tyAga kare nahi. A pramANe pitAnA pitAnI zikhAmaNa sAMbhaLIne prasanna mukhavALI evI padmazrI mAtapitAnA caraNakamaLane praNAma karIne patinI sAthe gaI. pachI sAkSAt lakSmI samAna evI padmazrIne AgaLa karIne buddhasaMgha parama utsavapUrvaka potAne ghera AvyuM. eTale kalpalatAnI jema traNe lokane AnaMda ApanArI evI putravadhUne joIne zvazurAdika sarve svajane AnaMda pAmyA. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaktva kaumudI-padmazrInI kathA. pachI vavanA dAkSiNyathI keTalAka divaseA sudhI kapaTathI peAtAne ghera jine dUdhama nuM ArAdhana karIne mithyAtvanA udayathI kuTila buddhasa Mghe potAnA kuTabamAM dharmajJa purUSAne amAnya evA saiddhadharmanuM sthApana karyuM. eTale peAtAnA gharamAM aiAddhAcAra pALatA mANasAne joine vivekavatI padmazrIe vaDIleAne page paDIne vijJapti karI ke:-- surAsura ane devedrAne ArAdhya ane ciMtAmaNiratna samAna kATI bhava bhamatAM paNa duprApya evA sajJarzita mA pAmIne asananA rAgathI aMdha anI nipuNa evA tame samyamArga nA tyAga karI kugurUe darzAvela unmAmAM zA mATe jAe che ? je prANI jinezvara devanA ane satya, zIla ane dayAmaya dharmanA tyAga karIne vivekI janAe tajI dvIdhela evA sAgata (auddha) mArganA svIkAra kare che, te mANikayanA tyAga karI kAcane svIkAravA Icche che ane kalpavRkSanuM unmUlana karI avakezI ( phaLa vinAnA-vadhya ) vRkSane rApavA jevu' kare che. mATe huM Aryo ! A sanA vicAra karI mAnasasara5ra rAjahuMsanI jema ubhaya leAkamAM sukhakArI evA saddharmamAM daDhatA rAkho." A pramANe padmazrIe Apela dharmanI zikhAmaNa temane abhinava javaramAM zamanIya auSadhanI jema doSakAraka thai paDI. pachI A jIve saMsAramAM bhamatAM priyAkrika svajana, 'lakSmI ane bhAgeA anatIvAra prApta karyAM, paNa jaina dharma na pAmyA. ' A pramANe vicAra karIne padmazrI jaina dharmAMmAM ja vadhAre dRDha thaI. kAraNake kAcamAM rahela maNi kAcanA bhAvane tA bhajatA ja nathI. 6 172. ekadA RSabhazreSThIe tenA gharanA viparIta AcAra sAMbhaLIne ane tyAM AvI sAkSAt joine vicAra karyo keH-- ahA ! dharmIchaLa karI A kapaTIe mane sakuTuMba chetaryo. ahA ! karme ja mane dagA dIdheA ! svArtha sAdhavAmAM tatpara evA pApAtmA satra kapaTaja race che, paNa narakamAM paDatA peAtAnA AtmAne te joi zakatA nathI. kahyuM che ke: Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. . ' 173 "mAyAmavizvAsavilAsamaMdiraM, durAzayo yaH kurUte dhnaashyaa| so'narthasAthai na pataMtamIkSate, yathA biDAlo lakuTaM payaH piban " // 1 // je durAzaya prANa dhananI AzAthI avizvAsanA eka vi. lAsavana samAna evA kapaTanI racanA kare che, te dUdha pIte bilADe jema lAkaDI na jue, tema mAthe paDatA duHkhane joI zako nathI." anyatra karela prapaMca paNa pApanA kAraNarUpa thAya che ane dharmanA viSe anyane chetaratAM to avazya narakaja prApta thAya che." pachI saputra buddhadAsane bahu mAnapUrvaka bolAvI ane tenA kuTuMbane AgaLa karIne RSabhazeTha A pramANe zikhAmaNa devA lAgyuM - pRthvImAM puNyavaMta janomAM zreSTha, nyAyataMtamAM meTA, vizvamAM vikhyAta ane dharmamArgamAM dhuraMdhara evA Apa, sukhanA eka bhaMDAra rUpa evA AhaMta dharmane svIkAra karIne je mUkI deze, te bIjAenI zI vAta karavI? sAmAnya mANae paNa gurU sAkSIe lIdhela vratano tyAga karatA nathI, te pachI Apa jevA tattvakuzaLa. ane savazALI te sadvratane kema tyAga kare? kahyuM che ke - "prANAMte'pi na moktavyaM, gurusAkSikRtaM vratam / vratamaMtikavAna, prANA janmana jani" II gurUsAkSIe grahaNa karela trata prANAte paNa kadI mUkavuM nahi. kAraNa ke prANe to janmajanma maLe che, paNa vratabhaMgathI bhavobhava ati du:kha prApta thAya che." pUrve saddharmane svIkAra karIne kusaMgathI jeo tene tyAga kare che, teo bhavasAgaramAM bhamatAM mahA du:kha pAme che. A pramANe chIe Apela dharmazikSAne kuziSyanI jema anAdara karIne jene uttarakALa viSama che e te buddhadAsa pitAne sthAne cAlyA gaye. eTale tene kRSNapakSI samajIne zrAvakattama zreSThI pitAnI putrIne kemaLa vAkyathI saMtuSTa karIne pitAne ghera gaye. pachI nitya Ahuta dharmanI upAsanA karatI evI padmazrIne Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 samyakaMtva kaumudI-padmazrInI kathA. te mithyAdaSTie alAtkArathI aMtarAya karavA lAgyA. teo dharmanI niMdA,hIlanA ane paraspara hAsya karatA, tathApi dharmImAM dRDha evI padmazrI leza paNa pramAda karatI na hatI. ekadA ahu ziSyayukta padmasaMgha nAmanA auddhAcArye AvIne padmazrIne A pramANe zikhAmaNa ApI ke:- " he bhadre ! samaNiomAM ciMtAmaNi jema zreSTha kahela che, tema sarva dharmomAM bauddhadharma zreSTha che. hiteSI evA buddha bhagavAne prarUpela dharma seMkaDA camatkArAnA sthAnarUpa ane ubhayalAkamAM sukhAkArI che. ane vaLI:" mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA, madhye bhaktaM pAnakaM cAparAhne / drAkSAkhaMDaM zarkarA cArdharAtre, muktizrAMte zAkyaputreNa dRSTA " // 1 // ,, " kAmaLa zayyA, savAre uThIne dugdhapAna, madhyAnhakALe bhAjana, pAchale pahore madirAdikanu pAna ane ardharAtrie drAkSAkhaMDa tathA zarkarAnA upabhAga-AvA prakAranA dharma thI zAkyaputrane chevaTe mukti maLI hatI." mATe vRthA dehanu zASaNa karanAra evA A dharmanA tyAga karI ane buddha bhagavaMte khatAvela mArganA Azraya (svIkAra) kara. A sAMbhaLI padmazrIe kahyuM ke: jina drAkta ane sugatAkta dhamanA aMtaranA tamArA manamAM samyag rIte vicAra kara. jema dUdha, dhAtu, jaLa, ratna, rAjA, pASANu ane bhavana-e vastuo mAM samAna nAma chatAM mATu aMtara jovAmAM Ave che, tema dharmanA nAmanI samAnatA chatAM temAM mATu aMtara raheluM che. kSamA, zIla, tapa, zaiAca, dayA, satya tathA dama-A guNNA jyAM sarvathA jovAmAM Ave che, te dharma ja yathArtha nAmayukta che. nAmamAtrathI teA paramatamAM satra dharma che, paraMtu vastuta: teA zrIjinendradarzita mArga(mata) mAM te yathA che. vaLI gurUmahArAjanI pAse samyakatva zuddha evA e jinadhanA meM svIkAra karyo che, tA have zI rIte tenA tyAga thAya? je prANI svIkRta sabhyadharmanA tyAga kare che, te bhavAMtaramAM saiAbhAgya rahita, dhanadhAnya varjita, nidyamUtti ane sadA du:khI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 175 thAya che. mATe mAre to jinekti dharmaja pALe che ane tamAre paNa have eja dharmane svIkAra kare egya che." A pramANe padmazrIe kahyuM, eTale buddhadAsAdikathI vaMdana karAyele e te mAyAvI padyasaMgha mukhakamaLane plAna karI pitAnA maThamAM cAlyA gaye. have sametazikharadi tirthonI yAtrA karI, pArjita saMpattine yathAyogya pAtra vyaya karI ratna, kanaka ane pASANunA seMkaDe jinabiMba ane vidhipUrvaka mahotsava sahita tenI pratiSThA karAvIne potAne aMta samaya pAse Avela jANIne vivekI RSabhazreSThI pitAnA gharane bhAra putrane soMpIne dayA, dAna, dama, dhyAna ane deva gurUnA arcanAdikathI tathA tene lagatA anya puNyakAryothI pitAnA janmane saphaLa karIne, trividha trividha pApasthAnene tyAga karI, * sarva jIvone khamAvI azeSa parigrahathI mukta thaI, yakta zrAddhadhamanuM niraticArapaNe ArAdhana karI AnaMda zrAvakanI jema AnaMdapUrvaka cAra zaraNane Azrita thaI ane AhAranA tyAgapUrvaka samAdhithI zarIrano tyAga karIne te parama samRddhivALo ane kAMtinA sthAnarUpa evo vaimAnika deva thaye. tenA viyegathI duHkhApta thayelI evI padmazrI zrAvikA tyArathI sarva pIDAnuM haraNa karavAmAM samartha evA puNyakarmane vizeSa AcaravA lAgI. eka divase avasara meLavIne daSTirAgathI aMdha thayelA buddhadAse padmazrIne bolAvIne kahyuM ke -"he bhadra. jinamatamAM mehita e tAre pitA maraNa pAmIne udyAnamAM bALamRga thaye che. ema mArA gurU kahetA hatA." kAnane karavata samAna A sAMbhaLIne te vicAravA lAgI ke -"niraMtara sarva rIte dharmakRtya karanAra evA pu NyavaMta mArA pitA AvI azubha gatimAM kema jAya? kAraNa ke ciMtAmaNi prApta karanAra prANIne zuM daridratA satAvI zake? mATe mithyAdaSTi evA te ajJa gurUe kahyuM te mithyA che athavA te jinatattvathI ajJAta e pApI prANI zuM zuM belate nathI?" pachI te Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-pAzrInI kathA. sasarAne kahevA lAgI ke:-"pUjya evA tamArA gurUvarya samyam jANatAja nathI, ke jethI te AvuM bole che. je potAnA jJAnathI te prANIonI gatyAdi jANI zakatA hoya, te mAre paNa baddhadharmane svIkAra kare, paraMtu temane sAravAra mAre ghera bhejana karAvIne utsAhapUrvaka temanA dharmane svIkAra karI huM pAlana karIza." pachI bhajanane mATe putravadhUne ghera sarva sAmagrI taiyAra karIne prasanna manathI zreSThIe baddha sAdhuone bolAvyA. eTale padyasaMgha gurU bhejanAdikane mATe punaH parivAra sahita tyAM AvyA. kAraNa ke e vastu vizvane vadgabha che. pachI bahumAna ApIne anukrame skurAyamAna yuktipUrvaka vividha svAdiSTa rasathI bhajana karAvatAM padmazrIe tenA DAbA paganI cAmaDAnI mejaDIne maracAMvigerethI vaghArI ane tene jaLarUpa karIne tenA gurUne jamADyA. pachI bahu garavapUrvaka yatheSTa bhajana karIne ukyA eTale zreSThIe bhaktipUrvaka caMdanAdikathI temanI pUjA karI, evAmAM pelA kRtyathI kaMIka vyAkuLa thayelI pAzrIe AvIne jatA evA temane kahyuM ke -"he sogatezvara! Aje huM ghaNA kA thI vyagra thaI gaI chuM, mATe AvatI kAle prabhAte utsavapUrvaka ApanA dharma aMgIkAra karIza. hAla to tame padhAre." eTale teo maTha tarapha javAne taiyAra thayA. evAmAM tyAM gurUnIja mejaDI jevAmAM na AvavAthI "keInA jovAmAM AvI?" ema paraspara belatA teo kelAhala karavA lAgyA. tyAM temanA darzananA utsuka evA svajana paNa tarata ekatra thaI gayA. evAmAM padmazrIe aMjali jeDIne puna: pasaMghane kahyuM ke "he bhagavana ! je jJAnathI tame mArA pitAnI gati kahI zakyA, teja jJAnathI tame pote e mejaDI jANa " A sAMbhaLIne atyaMta krodhiSTha manathI gurUe kahyuM ke--he dharmadhUrta! he durAcAra! mane AvuM jJAna nathI." pachI sarvanI samakSa padmazrIe kahyuM ke potAnA udaramAM nAkhela potAnI mejaDIne je jANuM zakatA nathI, te mArA pitAnI AvI gati zI rIte jANI zake? tame pitAnuM khAdheluM jANI zakatA nathI, te pArakI niMdA karavA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 177 kema taiyAra thAo che je tamane vizvAsa na hoya, te mArA annanuM vamana karI juo." pachI kUra ane dhAMdha manathI teNe paNa vamana karyuM, eTale temAM sUkSama carmakhaMDa joIne badhA leke hAsyavikasita mukhathI kahevA lAgyA ke -"aho ! A gurUnuM jJAna kevuM adbhuta che?" pachI lajita manavALA evA tene kaI rIte zAMta karIne buddhadAse ziSya sahita tene svasthAne (maThamAM) mekalyA. eka divase ke pAyamAna evA padyasaMghe zreSThIne bolAvIne kahyuM ke -"he bhadra! tArI putravadhU kharekhara! mane zAkinI lAge che. mATe pApaparAyaNa evI ene gharathI bahAra kahADI mUka. nahi te alpa samayamAM ja tArA kulane davaMsa thaze." A pramANe gurUnuM vacana sAMbhaLI zraddhAmugdha ane mUDhabuddhi evA teNe paNa tene deSa jAhera karIne tene gharathI bahAra kahADI mUkI. eTale tenA de batAvI pitA vigeree vAryA chatAM mehane lIdhe buddhasaMgha paNa tenI sAthe cAlyuM. evAmAM padmazrIe tene kahyuM ke -"he nAtha ! hAla te samRddhithI pUrita evA mArA pitAne ghera javuM cogya che." eTale teNe utsAha pUrvaka kahyuM ke -"he priye! e tAruM kahevuM yogya nathI. kAraNa ke mAnI janene sAsarAne ghera rahevuM bilakula gya nathI: vallubhAne ghera (zvazuragraha) rahetAM lakSmIvaMta purUSo paNa prAya: pitAnA mahimAne I bese che. te nirdhananI zI dazA thAya? kahyuM che ke - "varaM vanaM vyAghragajeMdrasevitaM, dumAlaye patraphalAni bhojanam / tRNeSu zayyA varajIrNavalkalaM, na baMdhumadhye dhnhiinjiivitm"||1|| vyAdhra ane gajeMdrathI sevita evA vanamAM ke vRkSanA gharamAM rahI patra phaLanuM bhajana karavuM sAruM, tRNanI zayyA sArI ane jIrNa valkala paheravA sArA, paraMtu dhanahIna thaIne baMdhuomAM jIvavuM sAruM nahi." A pramANe yuktipUrvaka prANapriyAne samajAvIne adhika Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 samyatva kaumudI-pAzrInI kathA. bhAgyavAn e te lakSmInI jema tene AgaLa karIne nagaranI bahAra AvyA tyAM dizAonA mukhane jetA ane kaMIka ciMtAtura manavALA evA te daMpatI nagaranI najIkanA eka vRkSanI chAyAmAM kSaNavAra beThA. eTale padmazrI bolI ke -"he svAmina ! sarva prakAranA karma regathI mukta ane muktistrImAM Asakta evA jina bhagavaMta, rakta kamaLasamAna kAMtivALA evA siddha bhagavaMta, sarvajJamatamAM sUryamAna evA sarve sAdhuo tathA sarva prakAranA sukhamAM sAkSIrUpa e dharma--emanuM ApaNane zaraNa thAo." A pramANe besatI padmazrI jeTalAmAM pati AgaLa beThI, teTalAmAM tyAM Avela pavitra aMgavALA keI dhanAvaha sArthavAha jagatamAM abhuta evI te suMdarIne joIne kSaNavAramAM sarAgI ane kAmadevanI AjJAne vazavartI thaI gaye. pachI keIka mANasa pAsethI temanuM svarUpa jANuMne saibhAgyarUpa amRtanI prapo (paraba) samAna evI tene grahaNa karavAne Icchato e te kAmAMdha tenI kRtrima baradAsa karIne prapaMcathI buddhasaMghane strI sahita potAne sthAne laI gaye. pachI sAMje te dhanAvahe tene viSayukta ane januM bhajana karAvyuM. kAraNa ke kAmAMdha prANIo akRtya paNa kare che. eTale viSanA vegathI atizaya mUcha pAmIne mULathI chedAyela vRkSanI jema te zreSThI tarata bhUmipara paDe. pitAnA patinI mRtyunI dUtikA tulya evI tevA prakAranI avasthA joIne atizaya zekathI saMtapta thayelI evI padmazrI karUNa svare rUdana karavA lAgI. eTale te sArthavAha rUdana karatI evI tene kemaLa vacana kahI aTakAvavA lAgyA ke -"he bhadra! traNe jagatamAM karmathI sahu parAdhIna che. kalyANi! A saMsAranI sthiti ja AvI che, mATe zoka na kara. vairInI jema vidhi anavasare sukhane khaMDitaja kare che. te have pachI kalpavRkSanI jema niraMtara vazavatI e huM dhanAvaha tArI zreSTha sukhanI samasta AzA pUrNa karIza." sArthavAhanuM AvA prakAranuM ceSTita jANIne pitAnA zIlaratnanI rakSAne mATe te satIvizeSathI zeka karavA lAgI. eTale punA te nehapUrvaka zItala vacanathI "huM tAre dAsa yA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara 18 sevaka chuM" A pramANe vAraMvAra kahIne tene zAMta karavA lAgyo. tenA vAkyane tiraskAra karIne samyagdharmamAM daDha AzayavALI evI padmazrIe paNa narakanI jema duHkhada evI rAtri vyatIta karI. evAmAM padmazrInA zIlasebhAgyane jevA jANe utsuka thaye hoya e sUrya paNa vegathI udayAcalanI cUlikA para ArUDha thayo. pachI mANasanA mukhathI te svarUpa (khabara) sAMbhaLIne buddhadAsa tyAM AvI pitAnA putrane tevI sthitimAM joIne bahu dilagIra thaye, ane zeka tathA kepayukta ane tattvAtattvathI bahiSkRta e te be ke -"he zAkini ! teM mAMsanI IcchAthI mArA putrane mAryo che, mATe he pApiche! puNyavaMtamAM zreSTha evA A putrane tuM sajIvana kara. nahi te rAjapurUSa pAse tane paNa mArI nakhAvIza. A kolAhala sAMbhaLIne padmazrIne dhikkAratA sarva nagaravAsIo tyAM AvyA, A banAva jeIne padmazrIe vicAra karyo ke -"kharekhara ! atyAre mArA pUrva kRta duSkarmone udaya thaye lAge che. paraMtu je prANa nimitte jinazAsanamAM malinatA prApta thAya, te prANIne AgAmI janmamAM samyakavaratna durlabha thAya. mATe have dharmanA prabhAvathI patine zIdhra sajIvana karuM. kAraNa ke samyagdharmane prabhAva maMtrAdika karatAM atizaya zreSTha che." A pramANe vicAra karIne samagra loka samakSa kSamAvatI evI te padmazrI belI ke:-"je jagane pUjya evA samyakatvamAM mArUM daDha mana hoya ane sarva tIrtha karatAM jeneMdrazAsana satya ane zreSTha heya, to tenA prabhAvathI mArA prANanAtha satvara sajIvana thAo." Ama belatI evI padmazrIe potAnA hAthathI patine sparza karyo ke tarata jyArapUrvaka te ubhe thaye. te vakhate padmazrInA samyakatvauMdaryathI prasanna thayelA evA devatAoe puSpavRSTi vigere pAMca Azcarya pragaTa karyo. te AzcaryarUpa rasathI AkRSTa thayelo e naravAhana rAjA tyAM AvIne padmazrInA caraNakamaLane nampa, svajanAdika sAthe iSabhazeThanA putre harSa pAmyA ane zrIjinazAsana parama unnati pAmyuM. samyaSTi devatAo, rAjAe, zreSThIo, maMtrIo, ane Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 samyakatva kaumudI-padmazrInI kathA. vidyAdhare, vividha labdhidhArI munI ane saibhAgya, zIla tathA gurUbhaktidhArI strIo ahIM jinazAsanane unnatimAM lAve che. pachI dharmanA mAhAmyanI stuti karatA evA buddhadAsa vigere vadhu sahita pitAnA putrane mahotsava pUrvaka ghera laI AvyA. evA avasaramAM kAlakane prakAza karanAruM evuM yazodharamahAmunine tyAM kevaLajJAna utpanna thayuM. eTale samyagdaSTi devatAoe atyaMta AnaMdita thaI munIMdrane namIne te kevaLajJAnane mahatsava ryo. pachI naravAhanarAjA ane padmazrIsahita buddhadAsAdika nagaravAsIe temane vaMdana karavA tyAM AvyA. eTale vizvanA hitakArI evA te kevaLajJAnI munie kanakakamaLapara besIne temane dharmopadeza Ape ke - mahAsAgaramAM ratadvIpanI jema duSmApya evA manuSyajanmane pAmIne sukhAthI prANIoe atyaMta vizuddha evA dharmarUpa ciMtAmaNine Adara kare gya che. je prANI pramAdathI tene anAdara karIne anya purUSArthamAM prayatna kare che. te pachIthI dukhasaMtatine pAmIne zekAkuLa thAya che. prAya: sarva darzanavALA potapotAnA dharmanI prazaMsA kare che, paraMtu vivekI ja to parIkSApUrvaka zuddha dharmane ja Adara kare che. kahyuM che ke - " yathA caturbhiH kanakaM parIkSyate, nighrssnncchedntaaptaaddnaiH| tathaiva dharmo viduSA parIkSyate, zrutena zIlena tpodyaagunnaiH||1|| nigharSaNa, chedana, tApa ane tADana-e cAra prakArathI jema * suvarNanI parIkSA thAya che, tema vicakSaNa ja zrata, zIla tapa ane dayA vigere guNethI dharmanI parIkSA kare che." mithyASTine agecara e A daza prakArane dharma vastutaH jainazAsanamAM ja che ane anya matamAM to te mAtra nAmathI ja che. sarvanA vacanamAM tattvArtha kure che ane keIkanA hRdayamAM paNa te skure che, paraMtu jenI te kriyAmAM Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 181 paNa te sadA sakurAyamAna che. veda, smRti ane purANadikamAM A sakta evA brAhmaNe tattvathI dharmamArganI gaMdhane paNa jANatA nathI. mA, mAMsanA bhakSaka ane bhAbhaDhyAdikanA vivekarahita bauddhAdika paNa dharmane sAra samajatA nathI. ghara, putra, kalatrAdikanA parigrahamAM Asakta ane gurUpadane bhajatA chatAM temanAmAM dharmane eka leza paNa saMbhavatA ja nathI. ajamedhAdika yAmAM kuzaLa, vedanA pAThaka ane sadA prANIone vadha karatA evA yAjJike paNa dharmathI vimukha ja heya che. mATe he bha! rAga dveSathI vimukta ane sabhyatatvanA prakAzaka evA ahaMtanA zAsanamAM ja dharmanI yathArthatA che. e dharmanI eka cittathI upAsanA karanArane A lokamAM ja devatAo paNa prasanna manavALA thaI padmazrInI jema sahAya kare che. kharekhara ! vizvane AnaMda ApanArI e kahaSabhazreNInI putrI dhanya che, ke jeNe duHkha AvatAM paNa dharmarUpa ciMtAmaNine tyAga karyo nahi. kahyuM che ke - " kiM citraM yadi vedazAstranipuNo vipro bhavetpaMDitaH, kiM citraM yadi nItimArganirato rAjA bhveddhaarmikH| * tacitraM yadi rUpayauvanavatI sAdhvI bhavetkAminI, tacitraM yadi duHkhito'pi puruSaH pApaM na kuryAtkacit " // 1 // vedazAstramAM nipuNa e brAhmaNa paMDita hoya temAM Azcarya zuM? ane nItimArge cAlanAra rAjA dhArmika hoya temAM paNa Azcarya zuM che? paraMtu je rUpavatI ane vanavatI kAminI sAthvI (satI) hoya ane purUSa duHkhita chatAM sarvathA niHpApa rahe eja meTuM Azcarya che." pachI avasara pAmIne padmazrIe gurUmahArAjane pUchayuM ke - "he vibhe! mAre pitA maraNa pAmIne kaI gatimAM gaye che?"eTale kevaLI gurU bolyA ke -"he bhadra! tAre pitA (guru) sahasAra devalokamAM deva thaye che ane bhavAMtaramAM te mokSe jaze. je jevAM bIja Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 samyakatva kaumudI-patrazrInI kathA. vAve, te nizcaya tevAM phaLa pAme. tema puNyavaMta prANa zubhagatimAMja jAya che ane viparIta mativALe (durmati) avazya durgatineja pAme che. madha, mAMsanA bhakSaka, hiMsA ane mRSA vigere AzravamAM tatpara ane mithyA upadezamAM kuzaLa evA prANIo durgatimAMja jAya che. temaja zama, zIla ane dayAvaMta jiteMdriya, niSparigrahI tathA samyajJAna ane kriyAmAM ughukata evA prANIo devagatine pAme che. unmArganA upadezaka, mAyA, AraMbha ane AdhyAnamAM tatpara, tathA apratyAkhyAnI evA mUDha prANIo tiryaMcagatimAM jAya che. samya prakAranA mArdava ane Arjava guNathI yukta, alpa AraMbha ane parigrahavALA tathA devapUjA, dayA ane dAnayukta evA prAzuo manuSyagatine pAme che. tathA kaSAyarahita, zukala lephsAvALA, sarva saMgathI vimukha ane zukladhyAnayukta-evA bhavye akSaya mokSane prApta kare che." A pramANe sAMbhaLIne saMvegavAna thayelA rAjAe potAnA navavikama kumArane rAjya soMpIne mahotsavapUrvaka dIkSA aMgIkAra karI. tathA rAjA ane zreSThInI padmAvatI patnI temaja padmazrI pramukha strIoe paNa cAritra aMgIkAra karyuM. buddhadAsa vigere sudaDha AzayavALA, jIvAjIvAdi tatvanA jANanArA ane jinadharmanA prabhAvaka evA zrAvaka thayA. ane udayathI rahita evA padmasaMghAdika brAddha sAdhuo lokamAM avahIlanA pAmyA. kAraNa ke mRSAvAdI keNa laghutA na pAme ?" he nAtha! A badhuM pratyakSa joIne meM paNa sadagurU pAse paMcAticArathI saMzuddha evuM samyakatva dhAraNa karyuM." A pramANe samyakatvavAsita paghalatAnI kathA sAMbhaLIne ahe dAsIe kahyuM ke -"he priye! A badhuM satya che tathA tenI sAta strIoe paNa prasanna thaIne kahyuM ke:-"he svAmi ! ame A badhuM satyatApUrvaka svIkArIe chIe. kAraNa ke ciMtAmaNinI jema manovAMchita ApavAmAM eka nidhAnarUpa evA zrIjinadharmane ma Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 183 himA lekamAM aciMtya che." evAmAM mithyAtvarUpa aMdhakArathI vyApta manavALI evI kuMdalatAe kahyuM ke-paghalatAe badhuM kapolakalpite kahyuM che. te vakhate rAjA vigere hadayamAM vicAravA lAgyA ke - ahe! A strInuM mithyAtvayukta mUhatva kevuM che? je prANIne jagatamAM atizaya udaya thavAne hoya ane jenA anaMta pAparAzi kSaya pAmyA hoya, teja prANI jineMdradarzita dharma sAMbhaLe che, zraddha che ane nitya Acare che." ' he bhavya jana! samyakatvanI nirmalatAnA mahAprabhAvanI saM. pattinA vilAsanI sthitithI zobhAyamAna evuM padmazrInuM vRttAMta sAMbhaLIne samyakatvamAM eka daDhatA vadhAre. - II phaMti sabhyalywAM paB vAyA che pachI zreSThIe svarNalatAne kahyuM ke:-"he bhadra! tuM paNa tArI samyakatvaprAptinI vAta kahe." potAnA prANanAthane Adeza meLavIne te paNa sudhAne savanArI vANuthI svAnubhUta evuM samyakatvanuM vRttAMta kahevA lAgI:- "mahAdezanA alaMkArarUpa, vinjanethI suzobhita, agaNita saMpattinuM pAtra ane vizAla evI avaMtI nAmanI prasiddha nagarI che. tyAM sureMdrasamAna suMdara evo surasuMdara nAme rAjA hato. aho ! AzcaryanI vAta che ke jeNe zatruone dvidhA karyA chatAM teo paMcatva (maraNa) ne pAmyA. dharmakAryamAM kuzaLa yazasvinI ane suraMga tathA anaMga (kAmadeva) nI eka kIDAvApI samAna evI madanagA nAmanI tene rANuM hatI. tathA rAjyabhAranI dhurAne dhAraNa karanAra, sarva prakAranI buddhine bhaMDAra ane vikasita guNavALa e buddhisAgara nAme tene pradhAna hate. vaLI teja na- . garImAM hastamAM ane saMpattimAM paNa samudratA (sulakSaNa ane dhanikatA) ne dhAraNa karanAra ane puNyakarmamAM sAvadhAna e samudra nAme zreSThI hate. gRhavyavahAramAM kuzaLa, dharmane vizeSathI jANanArI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 samyakatva kaumudI-jinadattAnI kathA. ane zIlalIlAthI zreSTha evI samudrazrI nAmanI tene patnI hatI. te daMpatIne adbhuta saibhAgyavALI jinadattA nAme putrI ane atula tejanA nidhAnarUpa e umayanAmane putra hate. zreSThIe kauzAMbI nagarImAM rahenAra kulIna ane dharmajJa jinadeva nAmanA zreSThIne pitAnI putrI paraNAvI. paraMtu vanavaya pAmatAM kusaMgatanA deSathI umaya bahu vyasanI thaI gaye. kAraNa ke asatsaMga mANasone prAya: anarthakartA thAya che. kahyuM che ke gAtAM satata saMta, saMtarasyAnA __ azokaH zokanAzAya, kalaye tu kalidrumaH // 1 // sacetananA saMgathI thatA lAbhAlAbha te dUra rahe, paraMtu vRkSanA saMgathI paNa tenI asara thatI dekhAya che ke azokavRkSanA saMgathI zoka dUra thAya che ane kalivRkSanA saMgathI kalaha utpanna thAya che." tenA pitA vigeree yuktipUrvaka tene aTakAvyA chatAM duSkRtyathI te nivRtta na thaye. kAraNa ke vyasana dutyaja hoya che. paraMtu vizeSataH pApathI prerita ane jugAramAM tatpara e te nagaramAM dUra karmathI corI karavA lAgyA. kAraNa ke parastrI, paradravya, ane paramAMsanA bhakSaNamAM utsuka e prANuM kRtyAkRtyane kadI jANato ja nathI. samagra nagaramAM corInuM karma karatA te zeThanA putrane joI yamadaMDa nAme keTavALa tene pagale pagale pakaDIne zreSThInA dAkSiNyathI tene hitazikhAmaNa saMbhaLAvIne choDI mUkato. tathApi ceAryakarmathI nivRtta na thatA evA tene ekadA keTavALe ekAMtamAM sabhyatAthI zikSA ApI ke -"he bhadra! tArA mAtapitA uttamapaNAthI sarvatra prakhyAta thayA che, nyAyamArgamAM agresara ane dharmavaMta janamAM eka daSTAMtarUpa che, tArI bahena jagatane AnaMda ApanAra saubhAgyavALI ane sarvajJa bhagavaMtanA zAsanarUpa kamaLane prakAzita karavAmAM sUrya prabhA samAna che. he brAta! temanA uccatama vaMzamAM janma pAmIne tuM dUra karmamAM tatpara ane pApaparAyaNa e cera kema thaye? cAryarUpa Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 185 vRkSanuM' A bhavamAMja vadha, adhAdika phaLa maLe che ane paralAkamAM Hgati ane daridratA prApta thAya che. mATe cokanA tyAga karI hitakara evA nyAya ane dharmanA svIkArakara, ke jethI tAtanI jema tArI paNa pratiSThA gariSTha thAya." A pramANe hitazikSApUrvaka teNe nivAryA chatAM te na aTakayA, eTale teNe pakaDIne rAjAne soMpyA. pachI vicAravAn evA rAjAe tenu vRttAMta jANIne pUchyuM ke: " are ! cAra ! durAcArI ! tuM keAnA putra che ? " eTale te benceA ke:- huM che.' deva ! huM samudrazreNInA putra chuM. ' pachI rAjAe samudrazeThane melAvIne kahyuM ke- huM zreSThim ! A tamArAja putra che ke koi adhInA putra che ? ' eTale vinayathI avanata thaIne zreSThIe rAjAne kahyuM keH- he svAmin! e mArA putra che, chatAM kusa MganA doSathI taskarakama kareche, mATe Apa prasanna thaine enA evA upAya lyA, ke jethI e sanmAnA Azraya kare. ' pachI kRtajJa ane prajAvatsala evA rAjAe vicAra karyo ke:- A zreSThI sadA sadAcArapaNAthI mAre paNa mAnya che; mATe A tenA putra kukarma karanAra chatAM avadhya che ane ene zikSA karyA vinA puna: mArA nagaramAM cArI karaze. kahyuM che keH-- * " AnataMtumayAvAvuM, nAcaratyadhamo nanaH / pAcho macAvyaH, mAvAva pottamaH " / / d "" "adhama jana rAjadaMDanA bhayathI pApa karatA aTake che, madhyama jana paraleAkanA bhayathI ane uttama purUSa svabhAvathIja pApanivRtta thAya che. A pramANe vicAra karIne pRthvIpara dharmanA rakSaka evA te rAjAe tenu N sa`sva laine tene dezanikAla karyA, eTale sthAnabhraSTa, sahAyarahita ane dhanahIna evA te dezadeza bhamatAM kauzAMbImAM mhenane ghera gayA. tyAM mAnA bhramaNathI thAkI gayela ane kAMtirahita evA peAtAnA bhrAtAne joine teNe AnadapUrvaka leAjana ane AcchAdanAdikathI tenA AdarasatkAra karyo, pachI pitA vigerenI teNe kuzaLatA pUchI ane kahyuM keH- he vatsa ! tArI AvI dazA kema 24 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-umayanI kathA. thaI?" eTale kaMIka kalpanA karIne teNe pitAnA AvavAnuM kAraNa jaNAvyuM. kAraNa ke prAya: cera, jugArI ane strI jana satya bolatA nathI. paraMtu paraMparAe AvelI potAnA bhAInI tevA prakAranI vAta te prathamathI ja tenA jANavAmAM AvI gaI hatI. kAraNa ke vArtA prAyaH vizvagAminI (sarvatra prasaranArI) hoya che. kahyuM che ke - "vA = zautukAvatI virArA 2 vidyA, lokottaraH parimalazca kurNgnaabheH| tailasya biMduriva vAriNi durnivaartatrAM mitra citra" I ? tukavALI vArtA, vizada vidyA, ane kasturInI lekenara sugaMdha-e traNa jaLamAM paDela telanA biMdunI jema jagatamAM duni vArapaNe prasare che, mATe temAM Azcarya zuM che?" mATe huM paNa je atyAre ahIM enuM apamAna karIza, te vakhatasara du:khathI pIDita thaI nyAyamArga para Avaze." A pramANe vicAra karIne teNe paNa bahuja apamAnapUrvaka bhAIne gharamAMthI bahAra kahAye. kAraNa ke sahu keI guNanuM gaiArava kare che. eTale lakSamI ane sahAyathI rahita ane videzIomAM agresara evA teNe bahenanA gharathI vhAra nIkaLI duHkhita thaIne vicAra karavA lAgyuM ke -"mAtapitA ane rAjAe mAre tiraskAra karyo tethI A nagaramAM mArI bahena dhArIne huM ahIM AvyuM, paraMtu teNe paNa mane nirdhana dhArIne gharathI bahAra karyo. ahe! maMdabhAgyavALA purUSane sarvatra Apattioja AvIne ubhI rahe che. kahyuM che ke - " khalvATo divasezvarasya kiraNaiH saMtApito mastake,. . vAMchan dezamanAtapaM vidhivazAda bilvasya mUlaM gataH / tatrApyasya mahAphalena patatA bhagnaM sazabdaM ziraH, pAyo yatra prayAti daivahatako gacchaMti tatrApadaH" // 1 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara sUryanA kiraNethI mastakamAM satata thayela keI khavATa (mAthAparanI TAlavALe) purUSa chAyAvALA sthAnanI IcchAthI daivacege bilvavRkSanA mULa AgaLa gaye, eTale tyAM paNa uparathI eka meTuM phaLa paDavAthI meTA avAja sAthe tenuM mastaka bhAMgI paDyuM, ahA! daivane mArelo prANI jyAM jAya, tyAM prAya: tene Apattio ja AvI maLe che." nimitta vinA paraghara jatAM zrImaMtane paNa laghutA prApta thAya che, te nirdhananI zI vAta karavI? kahyuM che ke - "vahunarivAre nAcoLauSadhanA- mamRtamayazarIraH kAMtiyuktopi cNdrH| ... bhavati vikalamUrtimaMDalaM prApya bhAnoH, - gharananivi purva yAti" ilal "nakSatramaMDaLanA parivAravALe, auSadhione nAyaka chatAM, amRtamaya zarIravALe ane pote kAMtiyukta chatAM caMdramAM rAhumaMDaLane prApta thatAM vikaLa-mUrti (nisteja) thaI jAya che. kAraNa ke paraghara pesatAM keNa laghutA na pAme?" A pramANe nirAdhArapaNAthI duHkhita ane pApakarmanA kSayathI saMvega pAmela e te umaya eka jinamaMdiramAM gaye. tyAM ratanimita jagadagurUnI pratimAne bhaktipUrvaka namaskAra karIne caityanA atizaya (ramaNyatva)ne jotAM te aMtaramAM AnaMda pAme. vaLI tyAM AnaMdane darzAvanAra, anazvara tapa ane jJAnavALA tathA vizvanA vatsala evA zrutasAra nAmanA munIzvarane teNe joyA. eTale kiyAvaMta evA te saMdagurUne bhaktibharathI namaskAra karIne vinayI e te yAcita sthAne beThe. tyAM dharmavaM. tamAM agresara evA gurUmahArAje tene dharmane upadeza Ape. kAraNa ke sAdhuo niSkAraNa upakArI hoya che - dharma e sukharUpa vRkSane bagIce che, kalyANane te bhaMDAra che, vine te vidhvaMsa karanAra che ane traNe lekane te eka baMdhusa Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 samyakatva komudI-mayanI kathA, mAna che, jema sUrya vinA divasa ane cadravinA rAtri, tema dharmavinA prANI tyAM paNa zerabhA pAmatA nathI. dharmAMnA prabhAvathI prANIone Arogya, azva, akha`Da sukha, saiAbhAgya, adbhuta ane ramya rUpa, samasta lakSmI ane jagamAM pUjyatA prApta thAya che. sAdhu ane zrAvakane ceAgya evA te dharmane jinabhagavaMtAe samyakattvapUrNAMka sarvacAritra ane dezacAritra-ema e prakAre kahela che. temAM mahiSa e ( sAdhue ) sarvathA jIvadayAyukta, jitendriya, anagAra, parigrahathI vimukta ate mukitamArga darzAvanArA-evA hoya che. kahyuM che keH-- 46 sammadaMsaNajuttA, tavaniyamarayA vizuddhadaDhabhAvA / tehevi niravathavA, samaLA vAvati dvArpha // ? / / ' '' " samyakavaMsaMyukta tapa, niyamamAM tatpara, vizuddha tathA Dha bhAvavALA ane peAtAnA dehamAM paNa anAsakta evA sAdhue siddhigatine pAme che. " ane samyagdaSTivALA, sadAcArI, khAravratadhArI tathA sasa kSetrAmAM peAtAnA dhananA vyaya karanArA evA zrAvakA hAya che. madya, mAMsa, ane nAnA prakAranA jaMtuonI hiMsAvALuM evu mAkhaNu, mahukhIjavALAM phaLa, anaMtakAya, madha, pAMca prakAranA uttuMkhara, rAtribhAjana, ghera narakamAM lai jAya tevuM pApa, vidyaLanI sAthe chAza vigere, samagra abhakSya, be divasa uparAMtanu dahIM, vikRta thayela sarva prakAranuM anna ane badhAM ajJAta phaLa-ukta zrAvakA A sarva vastuenA tyAga kare che. vaLI traNavAra zrIjinabhagavaMtanI samyak rIte pUjA ane e vAra AvazyakakriyA karatAM gRhastha zrAvaka vaimAnika devapaNAne pAme che. ane pachI rAjavaMzArdikamAM janma pAmIne jagajjanane AnaMda ApanAra evA ratatrayanuM samyag rIte ArAdhana karIne te siddhisukhane pAme che. kahyuM che ke-- " navi ya nizyanmayA, pracAvALAsIsaMpanna / saMkAidosarahiyA, horhiti surA mahiDDIyA ' Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 189 . "jeo pUjA, dAnAdika ane zIlasaMpanna hoya tathA zaMkAdika deSathI rahita hoya evA grahasthadhamI zrAvake mahaddhika devatAo thAya che. " A pramANe dezanA sAMbhaLIne puSpasamAna ujavaLa manavALA evA te zreSThIputre cAritramehanIyanA kSapazamAgathI samAdarzanapUrvaka bAra vratayukta ane aneka abhigrahathI duSkara evA zrAddhadharmane svIkAra karyo. te vakhate karUNAvaMta evA gurU mahArAje tene zikSA ApI ke - " he bhadra! rega kSINa thatAM jema pathyapara rUci thAya tema bhAvamaLane atyaMta kSaya thatAM kalpavRkSanI jema kalyAgzreNI ApavAmAM eka sAkSIrUpa evA dharmane tuM atyAre bhAgyacogeja pAme che, mATe he Arya! jinakathita navanavA puNya kAcethI sarva prakAranA abhISTa phaLa ApanAra evA e dharmanI tAre parama unnati karavI," A pramANe zikSAne svIkAra ane gurU mahArAjane vaMdana karIne dharmamAM tanmayabhAvane dhAraNa karate, zubhra mukhakAMtivALe ane pragaTa thatA snehavALo e te puna: henane ghera Avyo eTale dharma baMdhupaNuthI bahene tene satkAra karyo. ane tene dharmanI prApti sAMbhaLIne harSita thayelI tenI bhaginIe nagaravAsIone AnaMdadAyaka evA mahotsava karyo. pachI pAlAnA anukramathI vyApAra karatA tene puNyanA prabhAvathI adhika adhika lAbha thavA lAge, tethI tenI Apatti badhI nAza pAmI ane saMpattimAM vadhAre thatuM gaye tathA tyAM nagaramAM sarvatra te vizeSa mAnya thaye. kahyuM che ke patito jarA tai-suvi dulA - bALa hi surAnA-cAthI viparAya che ? | hastanA AghAtathI pADyA chatAM daDo uce Ave (kUde) che tema sajajanonI vipattio prAya: asthira hoya che, (alpa samayamAM cAlI jAya che.)" ekadA majIThanA raMganI jema utkRSTa saMveganA raMgane AnaMdapUra rvaka aMtaHkaraNamAM dhAraNa kare e umaya dharma saMbaMdhI vicAra Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 samyakatva kaumudI-umayanI kathA. karavA lAgyA keTa--"mAhathI aMdha thaelA A jagamAM manuSya janma, A deza, uttamakuLa, zraddhAlatA, gurUvacananuM zravaNu ane viveka--siddhisAdha--maMdiranA sApAna (pagathIyA ) nI zreNIrUpa evA A guNA kharekhara! sukRtathIja upalabhya che, ATalA kALa me nivivekapaNAe nitya durata evA durvyasanathIja svAtmAnI kadarzInA karI. have e vyasana sAgaranA pAra pAmIne prauDha puNyAdayathI hu kATIbhavamAM duSprApya evA zrAvakapaNAne pAmyA, mATe bhAvAstikapaNAthI mAre bhAvanA bhAvavI. kAraNa ke jinamatamAM bhAvazUnya kriyA vaMdhyavRkSa samAna kahela che. bhAvAstikanuM lakSaNa A pramANe che:-- (pa zraddhAlutAM zrAti jineMdrazAsane, kSetreSu vittAni vapatyanAratam / karoti puNyAni susAdhusevanA - datopi taM zrAvakamAhurUttamam " // 1 // "jinazAsanapara zraddhAlatA rAkhe, sapta kSetrAmAM niraMtara vitta vApare, puNyakRtya kare ane susAdhunI bhakti kare-evA zrAvakane uttama zrAvaka kahela che. " vaLI samyakattvane dhAraNa karanAra ane gurUnI pAse vidhipUrvaka vrata lenAra evA suzrAvakane munivaroe siddhAMtamAM bhAvazrAvaka kahela che." A pramANe sadbhAvanA bhAvIne bhadraka ane jine drazAsananI unnati karavAnI IcchAvALA evA umaya, sAdharmivAtsalya, susAdhusevA ane jinacaityAdikamAM pUjA ane snAtrAtsavAdvika karavA lAgyA. eka divase ghaNA kariyANA laIne liMganI ane cAgya sakhadhIonA bhaktipUrvaka satkAra karIne janakAdikane maLavAne atyaMta utkaMThita thayelA evA te keTalAka mANasA sahita eka sAthe (saMgha) sAthe cAlyA. eTale rastAmAM paNa cha AvasyakanA AcArane pALatA, dIna ane anAtha janApara yathAzakti upakAra karatA, sarva bhAvatI, sthAvara ane jaMgamatIrthomAM paNa vidhipUrvaka pUjAsatkAra ane sanmAnapUrvaka dAnAdika pharatA evA te peAtAnA mANasAhita AgaLa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' bhASAMtara. ' ' cAlatAM rAtrie ApattimAM dharmarahitanI jema mArgabhraSTa thaI mahAaTavImAM paDe. tyAM vikaTa evI aTavImAM AkhI rAtrisudhI bhaye, paNa gurUvarjita prANInI jema tene kyAM paNa mArga na maLe. pachI sUryodaya thatAM sudhArUM evA sAthe ke ajJAta phaLanA bhakSaNathI mUcha khAIne pRthvI para paDyA. eTalA mATe ja tatvajJa ane baMne lokanA sukhAthI evA janoe ajJAta phaLa ane puSpane upabhega karavo bilakula agya ja che. paNa ajJAta phaLanA upabheganA niSedhathI pote jIvatA rahyA, tethI umaya, potAnA gurUnI svAbhAvika dayAlutAne mAnavA lAgyuM, paraMtu te sAthanA viyegathI duHkhita potAnI nagarInA mArgathI ajJAta, bhayabhIta ane te aTavImAM Amatema bhamatA evA teNe pavitra lAvaNyanI saritArUpa ane potAnI sanmukha AvatI evI pratyakSa devatAnI jema eka lalanAne joI. te bilakula pAse AvI, eTale umaye pUchayuM ke -"he bhadra! vizAlA nagarI tarapha jatA raste mane satvara dekhADa." A sAMbhaLI sAtvika bhAvane dhAraNa karatI ane smitamukhI evI te bolI ke -"he mahAzaya! Apa pUcho cho te mArge huM jANatI nathI. paraMtu pallI patinI madasuMdarI nAme putrI, sAkSAt kAmadeva jevA Apane vanamAM pharatA joIne sakhI va ne tyAga karI kAmanI IcchAthI ApanI pAse AvI chuM. mATe sAkSAt sukhakArI evA mArI sAthe bhega bhega. ane atyaMta svAdiSTa A phaLa khAIne zAMta thAo, kAraNa ke A phaLa khAvAthI prANI navavana thAya che. huM pUrve atyaMta vRddha ane nisteja hatI, paraMtu A phaLa khAvAthI atyAre navayauvanA thaI chuM. eTale viSayathI vyAkuLa thayelI huM tamArA aMgasaMgarUpa sudhApAna vinA have kSaNabhara paNa rahevAne samartha nathI. vaLI he karUNapara! mArA mananuM abhISTa sAdhatAM suvarNa ane ratnAdikanI saMprAptithI tamAruM paNa abhISTa siddha thaze." A sAMbhaLatAM ApattimAM paNa amlAna kAMtivALA evA umaye kahyuM ke -"he bhadre ! ajJAta phaLa khAvAno meM niSedha Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 samyakatva kaumudI-umayanI kathA. karyo che. temaja iMdrANI samAna saibhAgyavatI evI paNa parastrIne te meM trividhe trividha tyAga karyo che, te tArA jevInI zuM cAhanA karUM? vaLI vidvajanee anaMtakAya ane baLa athANuM, rAtrijana ane parastrIsevana-e cAra-narakanA dvArakahyA chetemaja hebhadra! prAhaMta saMkaTa AvatAM paNa svIkAra karelA vratane bhaMga kare nahi. kAraNake vratabhaMga karavAthI prANuone narakarUpa khADAmAM paDavuM paDe che. prAyaH nIca prANu ja vrata karatAM dhanane adhika mAne che, paraMtu mahAna purUSa te potAnA prANa karatAM paNa vratane vadhAre gariSTha mAne che." A pramANe tenuM kathana sAMbhaLIne ke dhAtura thayelI te vanecarI bhayaMkara rUpa vikuvIne tene kSobha pamADavAne dhasI AvI (upasthita thaI, pachI kAmAtura evI te jema jema tene adhika kSobha ApavA lAgI, tema tema tenuM mana saddharmamAM daDha thatuM gayuM. chevaTe tene dharmamAM daDha jANane prazAMta hRdayavALI te divyAMgI (devI) pratyakSa thaIne A pramANe tenI guNastuti karavA lAgI:-"he bhadra! A lekamAM tuMja dhanya che ane mahAjanene paNa tuM *lAdhya che, ke jenuM mana vipatti AvatAM paNa dharmamAM AvuM daDha che. huM A aTavInI svAminI mRgavAhanA nAme devI chuM. tArA savanI parIkSA karavA meMja A badhI racanA karI hatI. paraMtu satvavaMta janamAM tuM agresara ane parama zrAvaka che. to he mahAbhAga! huM tArA para atyAre prasanna thaI chuM, mATe kaMIka vara mAgI le." A sAMbhaLI umaya be ke -"he vanadevi! je tame prasanna thayA che, te tamArA prasAdathI A mArA sahacArIo sajIvana thAo." A pramANe teNe kahyuM, eTale te devI sArthanA badhA mANasone sajIvana karI, temanI AgaLa yathAsthita dharma nuM svarUpa kahI, te umaTazrAvakane parivAra sahita ujajayinI nagarIe laI jaI tyAM tenA bhavanAgaNe niSkapaTabhAvathI suvarNavRSTi karIne ane zAsananI unnati karanArA paMcAzcarya pragaTAvIne tathA chevaTe tenA caraNakamaLamAM namaskAra karIne te devI svasthAne gaI. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 193 have te sAthejane cetanA pAmIne atyaMta harSapUrvaka parama zrAvaka evA umayanI pagale pagale stuti karavA lAgyA ke -"he umaya! he paramadayALu! he pavitra puNya ane guNenA sAgara! tamArA prasAdarUpa amRtathI ja ame satvara sajIvana thaI zakyA. je tame devInA sAnidhyathI AvA prakAranI saMpatti pAmyA, te tamane kaMI du:sAdhya ke duprApya cheja nahi. kahyuM che ke"aNgnnvedii vasudhA, kulyA jaladhiH sthalI ca pAtAlam / valmIkastu sumerU-dRDhataradharmasya puruSasya" // 1 // "je purUSanuM mana dharmamAM atizaya daDha hoya, tene vasudhA AMgaNanI eka vedikArUpa thAya che. samudra nIkarUpa, pAtAla sthalarUpa ane meragiri eka rAphaDArUpa thaI jAya che." pachI garva rahita evA umaye temane kahyuM ke -"he bhadro! dharmanuM mAhAbhya manane paNa agocara che. kahyuM che ke" dharmAt zarma paratra ceha ca nRNAM dharmo'ndhakAre raviH, sarvApatnazamakSamaH sumanasAM dharmAbhidhAno nidhiH| dharmo baMdhurabAMdhavaH pRthupathe dharmaH suhRnizcalaH, saMsArorUmarUsthale suratarUnAstyeva dharmAt paraH" // 1 // "mANase dharmathI A leka ane paralokamAM sukha pAme che, dharma e aMdhakAramAM sUrya samAna che, dharmarUpa nidhAna e sajajanenI sarva Apattine zAMta karavA samartha che, vizAla mArgamAM dharma e eka sAcA baMdhu samAna che, dharma e acala mitra che ane dharma e saMsArarUpa vizAla marUpradezamAM eka kalpavRkSa samAna ja che." pachI sadAcAramAM dhuraMdhara, tevA prakAranA mitragaNuthI varNana karAtA sadaguNAe yukta ane alpa samayamAM lakSamI sahita pitAne ghera Avela evA putrane joIne sarvataH mahatsava karatA evA mAtapitAdika sarve svajane atyaMta harSa pAmyA. evAmAM tenA Azca Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 samyakatva kaumudI-umayanI kathA. ryane sAMbhaLIne vismaya pAmela evA rAjAe tyAM AvIne mAnapUrva ka tene zreSThInI padavIe sthApe. pachI anukrame potAnA putrone potapotAnA pada para sthApIne zreSTha bhAvanAvALA evA rAjA, amAtya ane samudraSTIe aSTAbdika mahotsava karI ane yAcakane yathA dAna ApIne municaMdra gurUnI pAse temaNe saMyamazrI aMgIkAra karI. have garvarahita hRdayavALA ane satpakSanA poSaka evA umayazreNIo zreSThIpada bhagavatAM nagaramAM samasta lekene sukhI karyA. vaLI tyAM kailAsagiri sadaza evuM RSabhadevasvAmInuM sphaTika ratnamaya caitya karAvIne teNe saMpattinuM phaLa meLavyuM. tathA prativarSe vividha jinabiMbe mahotsava sahita pratiSThita karIne teNe pitAnA janmane saphaLa karyo. "huM dhanya chuM, mAre janma saphaLa thayo" AvA prakAranI AnaMdapUrvaka bhAvanA bhAvatA teNe jagatane pUjya evA caturvidha zrIsaMghanI pUjA karI. "je bhavabhIrU thaI jinamatamAM dIkSA leze tenA kuTuMbanuM huM bharaNapoSaNa karIza" AvA prakAranI teNe uSaNA karAvI. pachI anukame pUrvavarNita zrIgurUmahArAja pAse saMyama laIne umaya zreSThI paramAnaMdapadanA sAmrAjyane pAme."he nAtha! tyAM pu zyane prabhAva joI meM paNa sarva vratanA bhUSaNarUpa ane tattvazraddhAna lakSaNavALuM evuM samyaktva aMgIkAra karyuM." A pramANe kanakalatAe kahela jinamatanI daDhatAthI utpanna thacelA mAhAbhyayukta evuM zreSThIputranuM caritra sAMbhaLIne kuMdalatA zivAya rAjA, pradhAna ane arhadAsa vigeree "A badhuM satya che" ema mAnI lIdhuM. kAraNa ke - ra saDAna hiMyA-nAsatA vA vavA tathA kurvan prajAyeta, nIcairgotrocitaH pumAn " // 1 // "anyanA chatA guNene ghAta karatAM ane pitAnA achatA gunuM varNana karatAM prANuM nIca getranuM karma bAMdhe che." Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 195 moharUpa aMdhakArane kSaya karavAmAM dIpikA samAna evI A kathAne je prANa harSapUrvaka pitAnA aMtaramAM dhAraNa kare che, tene jinaMdradharmanA tatvaprakAzarUpa kuTalakSmI prApta thAya che. ||iti samyaktvakaumudyAM zrItapAgacchanAyaka zrIsomasuMdarasUri zrIjayacaMdrasUriziSyaiH paMDitajinaharSagaNibhiH kRtAyAM paMcamaH prastAva ne ! che Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 8: stavaH // & ve sarvajJanA dharmane dhAraNa karanAra evA zreSThIe vighullatAne kahyuM ke:" huM manasvinI ! zuddha samyakatvaprAptinA kAraNarUpa evI kathA tu kahe. A pramANe potAnA patinA amRta samAna Adeza thatAM te samyakatvanA lAbhane ApanAra evu' vRttAMta ucchvAsapUrvaka kahevA lAgI:-- "" puNyasthAnethI pavitra evA Aja bharatakSetramAM sarva addabhuta lakSmInA dhAmarUpa kauzAMbI nAmanI nagarI che. tyAM saMgrAmane mATe skurAyamAna bAhudaDavALA, SaTlaDa vasudhAnA viSaNurUpa ane jacazrInu pAtra evA sudaDa nAme rAjA hatA. je dRDha dharma ( dhanuvidyA) mAM sthita heAvAthI ane samiti ( samyagdharma ane saMgrAma ) mAM prayatnavAna hovAthI ane rIte kSamAbhutA ( rAjAo ane munie ) nI sabhAne zaNagAratA hatA. bhAranA hRdayamAM eka hAra tulya, saddavRtta ( gALa ) evA nAyaka ( madhya meAtI) yukta ane puNya ( pavitra ) guNa (dvArA ) thI saMyukta evI vijayA nAme tene priyA hatI. tene zreSTha mativALA ane pavitra karmanA sthAnarUpa sumati nAme pradhAna hatA tathA te pradhAnanI yathArtha nAmavALI evI guNazrI nAme strI hatI. vaLI teja nagarImAM sarva prakAranA guNayukta ane parama zrAvaka evA zUdeva nAmanA zreSThI hatA, ane tenI guNavatI nAme priyA hatI. te da MpatI sadA pAtradAna, jinedrapUjA ane dIna janAnA uddhArAdika kRtyathI potAnA janmane kRtArtha karatA hatA. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 197 ekadA zUdeve paradezamAMthI vANijya karma karI azvarane lAvIne rAjAne bheTa karyo. eTale rAjAe paNa prasanna thaI koTidhana ApavApUrvaka tene satkAra karIne bahumAnapUrvaka tene nagarazeThanI padavI ApI. deva ane rAjAone prasAda, ratna, samudramAne ane a ne vepAra tathA rasasiddhi--e daridratAne tatkALa nAza kare che. yAcita karma karavAmAM kuzaLa evA te zrAvaka zreSThIe rAjasanmAna pAmIne paNa parakArya karatAM kayAM paNa teNe rAjasanmAna ( rajoguNa saMbaMdhI mAna) kadI na sevyuM, e Azcarya che. ekadA bhejanAvasare tapanA nidhAna evA guNazekhara nAmanA munIMdra pAraNAne mATe tene ghera padhAryA. eTale Agamekta vidhithI temane namaskAra karIne teNe pote parama bhaktithI AdarapUrvaka temane pAyasa (dUdhapAka) herAvyuM. te vakhate te dAnathI prasanna thayelA devatAoe tenA bhavanamAM pAMca Azcarya pragaTa karyA. aho! sAdhudAnarUpa kalpavRkSane mahimA ke addabhuta che? sarva uttama rasa (bhAva) thI yukta evA pAtradAnanA prabhAvathI gheradeve te bhavamAM tIrthakara nAma karma bAMdhyuM. nyAyathI vicAratAM dharmanA cAra bhedomAM dAna ja mukhya bheda che. kAraNa ke jenA prasAdathI sarva saMpattio prApta thAya che. huM dhAruM chuM ke, dharmanA prabhedamAM dAnadharma e rAjA che, ke jethI sarva dharmavAdIo eneja agrapada Ape che. have teja nagaramAM guNavaMta janamAM prakhyAta eve sAgaradana zeThane putra samudradatta nAme zreSThI rahete hate. dhana upArjana karavAnA prayatna karatAM paNa nirdhanaziromaNi ja rahelA evA teNe e dAnanuM mAhAsya joIne hRdayamAM A pramANe vicAra karyo ke - sajjanane grAhyaguNavALe A zUradeva gRhastha dhanya che, ke jene citta, vitta ane supAtrane A vega maLe. kahyuM che ke - "kesi ca hoi cittaM, vittamannasimubhayamannosa / pitta vitta paraM, tinivi purNa thanAsa" III Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 samyakatva kaumudI-samudradattanI kathA. keTalAkane citta (bhAva) ne yoga hoya te keTalAkane vittane roga hoya ane keTalAkane te baMnene ega hoya, paraMtu citta, vitta ane pAtra e traNene vega te kaI pUrNa bhAgyavaMtane ja hoya che." je zuddha vastunuM zraddhApUrvaka supAtre dAna devuM, e pUrvepArjita pune ja vipAka che ema suro kahe che. mane nirdhanane paNa AvA prakArane zubha udaya kayAre thaze ? ke jethI huM pAtradAnanuM AvA prakAranuM phaLa meLavuM. paraMtu dhana vinA dAnadharma karI na zakAya. kAraNa ke gRhasthanI samagra sthiti dhanAdhIna che. kahyuM che ke "mAnaM dhanenaivai na satkulena, kIrtinenaiva na vikrameNa / kAMtidhanenaiva na yauvanena, dharmo dhanenaiva na jIvitena " ||1|| "svapakSeNa vinA vAdaM, vilAsAn yauvanaM vinA / dAnalIlAM vinA lakSmI, kurvan yAtyupahAsyatAm" // 2 // . "sakuLathI nahi paNa dhanathI ja mAna maLe che, vikama (parAkrama) thI nahi, paNa dhanathI ja kIrti prApta thAya che, vanathI nahi, paNa dhanathI ja kAMti vadhe che ane jIvitathI nahi, paNa dhanathI ja dharma sadhAya che. svapakSa vinA vAda, yauvana vinA vilAsa ane lakSmI vinA dAnalIlA karatA mANaso upahAsyapAtra thAya che." mATe dezAMtara jaI dhane pArjana karI ane pAtradAnathI te sadhana jIvitane kRtArtha karIza." pachI dhanAvaha sArthavAhane pitAne nAyaka karIne sujJa e te samudradatta bhagala deza tarapha cAlyuM. have sArthavAhanI sAthe AgaLa cAlatAM anukrame te mane hara evA palAsaka nAmanA gAmamAM AvI pahoMce. evAmAM tene pAtradAnasaMbaMdhI vicAra AvyuM ke:-"je gRhastha bhakitapUrvaka zuddha vastunuM supAtre dAna kare che, teo &lALe che ane temane ja janma saphaLa che. jenA prabhAvathI saMsArI prANuM bane lekamAM sukhI thAya, te satpAtradAnanuM. vAstavika varNana karavAne kaNa samartha che?" AvA prakAranI bhAvanA bhAvamAM rAtrie Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. tyAM nidrAvaza thayelA evA tene gAmanI adhiSThAyikA devI svapnamAM AvIne harSapUrvaka A pramANe kahevA lAgI:-"he vatsa ! je tuM dhana ane dharmane IcachA hoya, te ahIM ja rahe. anukrame tAre maneratha avazya siddha thaze. he mahAbhAga! bhAgyavaMta prANIomAM tuM ja agresara che, ke jenI satkArya karavAmAM AvI daDha vAsanA che." A badhuM satyaja mAnate e te mahAmati jAgrata thaye ane sArthavAhane vijJapti karIne te tyAMja rahyo. mArgamAM zAMta thayela ane videzI e te samudradatta tyAM rahIne sarva sukhane ApanAra e dharmaja te harSapUrvaka sAdhavA lAgyA. have tyAM kIrtinuM dhAma, dhanamAM kubera samAna ane ane vyApArI e azoka nAmane eka zreSTha vaNika raheto hato. sarva dAne jagatane AnaMda ApanAra hovAthI mukhya evuM annadAnaja te niraMtara anivAritapaNe ApatA hatA. saibhAgyanuM bhAjana evI vItazo nAme tene priyA hatI ane te daMpatIne padmasamAna netravALI ane lakSmI sadaza evI padmazrI nAme putrI hatI. teNe pitAne ghera caudase ave sAmAnya ane agIyAra divya ave vepArane mATe rAkhyA hatA. eka divase suzIla janamAM maMDanarUpa ane yathArtha nAmavALA evA samudrane potAnI pAse Avela joIne teNe AnaMdapUrvaka kahyuM ke:-"he bhadra! bhadra AkRtivALe e tuM kayAMthI ane zA prayajana mATe ahIM AvyuM che? te badhuM mane kahe." eTale vinayathI nagna thaIne teNe pitAnuM yathAsthita svarUpa tenI AgaLa kahyuM. eTale puna: te bolyo ke:-"he bhadra mAre ghera rahIne tAre yathAgya kAma karavuM. ane vastra tathA janAdikanI badhI sagavaDa huM karI ApIza. vaLI jyAre tAre deza tarapha javuM hoya, te vakhate he vidvAna ! tAre manane abhISTa ane tejasvI tathA asAdhAraNa evA be azva laI levA." A saratamAM gAmanA mukhI vigerene sAkSI rAkhIne sarva kAryamAM sAvadhAna e samudra tene ghera rahe. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva kaumudI-samudradattanI kathA. pachI te samudra azvonI rakSA karate, pite temane cAre Apa ane makSikAdikanuM sArI rIte nivAraNa karavA lAge. vaLI azoka zreSThIne nitya vinaya sAcavato ane gharanA mANasonI paNa yathAegya te sAravAra karavA lAgyuM. zreSThI pramukha mANasane yuktipUrvaka sarvajJadarzita dharmanuM tatva paNa te samajAvatuM hatuM. paraMtu vananA unmAdevegathI paravaza thayelA evA tene zreNInI pAzrI sutAne vaza karavAne vicAra thayuM. pachI tene manebhAva jANavAne vanamAMthI susvAdiSTa vividha phaLa lAvIne tene ApavA lAgyuM. eTale phaLadAnathI prasanna thayelI ane zarIrazabhAthI mAhita thayelI evI padmazrI paNa tenA para atizaya sneha dhAraNa karavA lAgI. tathApi mAtra ekAMtamAMja te svAdiSTa medaka vigere ApIne tenuM gaurava karatI. kAraNa ke svArtha sarvane priya hoya che. A pramANe paraspara temanI prIti eTale sudhI vadhI gaI ke anya darzana karyA vinA teo rahI zakatA nahi. have lagabhaga be varSa thatAM potAnA deza tarapha janAra dhanAvaha sArthavAha tyAM AvyuM, tenI sAthe pitAne gAma javAnI samudrane IcchA thaI eTale padmazrIne ekAMtamAM te nehapUrvaka kahevA lAgyuM ke -"he bhadre ! svArthanI sAthe huM ghara tarapha javAne utkaMThita thaye chuM. paraMtu parama prItipAtra evI tane mUkI zakavAne samartha nathI. tArA sAnidhyathI paradezamAM paNa huM sukhe rahI zake. paNa tene badale ApavAne asamartha hovAthI kharekhara! tAre huM devAdAra thaye chuM, eja mane kheda thAya che." A pramANe sAMbhaLatAM snehavatI te kahevA lAgI ke -"he kRtajJa! mArA pitAnI AjJA meLavI Apane paraNane have huM tamArI sAthe AvIza. paraMtu pANigrahaNane upAya dhyAnapUrvaka sAMbhaLa-kAraNake du:sAdhya kArya kaMI upAya vinA sAdhI zakAya nahi. mATe kRza aMgavALA chatAM je sarva avamAM nigdha ane kamaLa marAjithI suzobhita ane rakta tathA veta Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..bhASAMtara. . kAMtivALA che, temAM veta varNavALA AkAzagAmI ane rakta varNa vALa jaLagAmI che. A be ave jene ghera rahe che, tene ghera sarva saMpatti Ave che. mATe mArA pitAnI pAsethI tamAre e be azva levA, ke jethI te azvamAM mehita e te vinA prayatna tamArI sAthe mAre vivAha kabUla karaze." A pramANe sAMbhaLIne manamAM vismaya pAmI te zreSThIputre vicAra karyo ke -"ApazrInI mArApara ATalI badhI prIti che, e kharekhara! svapnane ja prabhAva lAge che. aho ! Aje mArA pUrvopArjita puNya pragaTa thayA, ke jethI A be azvaratnanuM mane parijJAna thayuM." pachI sabhyatAne savanArI evI tene kemaLa vacanathI saMtuSTa karIne teNe kahela azvanuM svarUpa hRdayamAM rAkhIne zreSThIne te kahevA lAgyuM ke --"he prabhe! svadezamAM janAra sAthe hAla ahIM vhAra Avela che, tenI sAthe svasthAne javAnI mArI IcchA che. ATalA divase huM Apane ghera sukhe rahyo, have atyAre svakIya sAthe leke mArI rAha jue che, mATe have mArApara prasAda karI mane be azva Apo." eTale zreSThIe kahyuM ke--"a nI paMktiomAM pasaMda paDete laI." A pramANe zeThanA kahevAthI teNe caturAIthI namra vacana vistArI keTavALanI sAkSIe te be azva mAgI lIdhA. eTale mukhe madhura paNa manamAM mAyAvI e azakazeTha kahevA lAgyA ke -"he samudra! tuM jaDa lAge che ane tArA aMtaHkaraNamAM sArAsAranuM jJAna nathI, ke jethI zreSTha ane mUkIne atyaMta durbaLa, maMda ane maMdagativALA evA A be ane tuM eka mUDhanI jema grahaNa kare che. A baMne azvane choDI daIne puSTa zarIravALA ane daSTine AnaMda ApanArA evA bIjA keI sArA be azva laI le, ke jethI tene mATe lAbha thAya." pachI svadezI mANasethI parivRta e samudradatta kahevA lAge ke --"he zreSTin ! huM te A be azvaja laIza, bIjA ane mAre prayojana nathI. vaLI "je tane pasaMda paDe, teja be ava tAre levA' ema pUrve lekanI samakSa tame 26 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 samatva kaumudI-samudradattanI kathA. vacana ApeluM che. kalpAMtakALanA pavanathI kadAca merUparvatanuM zikhara kaMpAyamAna thAya, tathApi mahApurUSanuM vacana kadI anyathA thatuM nathI." vaLI tyAM gAmanA mANase kahevA lAgyA ke -"he azoka!tame sajanamAM zreSTha ane zrImamAM kuberanI jema agresara che, mATe ekta vayana kabula (pramANa) kare." pachI azaka zreSThIe ghera AvIne pitAnI patnIne pUchyuM ke --"A durAtmAe avane bheda samyagra rIte zAthI jANI lIdhe?" eTale vItazokAe padmazrInI badhI sthiti kahI batAvI eTale te vAtathI adhika ghAyala thayelo e azakazeTha vicAravA lAgyuM ke -"mAtra pitAnuM ja eka kArya sAdhavAnI IcchAthI strIo pitAne, mAtAne, putrane, bhrAtAne ane vasurane chetare ja che. khasanI jema vaka AzayavALI vAmAo potAnuM sukha sAdhavAnI IcchAthI niraMtara dehanI jema pitAnA gharanuM kharekhara zeSaNa karI le che. samasta ISTa vastu ApyA chatAM putrI pitAnA gharane eka taskaranI jema prAyaH niraMtara udveganuM kAraNa thAya che. vaLI sadAcAramAM tatpara chatAM eNe mArI sutAne zI rIte vaza karI lIdhI ? athavA to kAmadevaja durjayaja che. surUpavatI ane jaivananA unmAdathI ghelI thayelI kAminIne joIne egIo paNa mehita thaI jAya che, te sAmAnya jananI zI vAta?" pachI pitAnI patnI sAthe zreNIe keTalAka vicAra karyA. kAraNake preDhaprayojanamAM gRhasthane gRhiNIo prAya: netrarUpa thAya che. chevaTe potAnI patnInI anumatithI sujJa ziromaNi evA zreNIe bane atharatna sahita potAnI sutA tene ApI. pachI lakSmI samAna padmazrIne paraNIne ane te baMne azvaratna pAmIne samudra vAsudevanI jema bahu AnaMda pAmyA. pachI keTalAka divasa sAtha sahita tyAM rahIne strI sAthe potAnA deza tarapha jatAM te samudrane kinAre AvyuM. tyAM azoka zeThathI prerAyele e nAvika tene kahevA lAge ke - je tame A baMne ave mane mUlyamAM (bhADA tarIke) Apa, teja cAritra samAna naikAmAM bhavya jIvanI jema dayitAyukta tamane besArIne sA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara: 203 dhunI jema sujJa nAvika e huM satvayaMkara ane durastara evA saMsAra samAna samudrathI vegathI tamane pAra utArIza. anyathA tamAre saMsAra samAna A samudrane pAra pAmavo muzkela che. cAritra ke naikA vinA zuM prANIo ene pAra pAmI zake che?" A sAMbhaLIne ne samudrI kedha karIne kaThaNa zabdathI nAvikane kahevA lAgyo ke -"se sonAmahera zivAya bIjuM kaMI paNa huM tane ApavAne nathI." A pramANe nAvike sAthe mATe vivAda cAlyuM, eTale sujJa evI padmazrIe potAnA prANavallabhane kahyuM ke -"he svAmina ! nAviko sAthe vRthA virAdha zA mATe kare che? kAraNa ke mahA purUSa halakA jane sAthe kadIpaNa kalaha karatA nathI. he nAtha ! A AkAzagAmI azvapara ArUDha thaI vegathI samudra utarI ane pitAne gAma jaIe. azvaratnane pAchA laI levAnI IcchAthI mArA pitAe emane ahIM mokalyA che. tethI A nAvika lake samudra kinAre vivAda kare che. he prANanAtha!tame je cAlyA jAo to virodha pote zAMta thaI jaze. bIjI je sAra vastu che, te sAthejane pAchaLathI laI Avaze." A pramANe priyAnA priya vAkayathI teNe paNa temaja karyuM. kAraNake upAya prApta thatAM vidvAna jene kadI vilaMba karatA nathI pachI sAra vastu laI bIjA avane hAthamAM dharI priyA sahita te zreNIkumAra ava upara ArUDha thaIne sarvanA dekhatAM tatkALa sukhapUrvaka pitAne ghera poMcyo. kA. raNa ke prANIone sukRdaya sarvatra jAgrataja rahe che. pachI yocita mUlyathI nAvika lokone saMtuSTa karIne sarva sAthe anukrame samudra utarI tyAM AvyuM. pachI kSamAyukta yati jema garvathI tema priyA sahita samudra mahAunnata evA te a*varatnathI utarIne lakSmInA utpattisthAna evA mA bApanA caraNa-kamaLane namyo kAraNa ke kulInajane sadAcArane kadI tajatA nathI. have baMne rIte sakalatra (priyA sahita tathA sarvanuM rakSaNa karanAra) evA pitAnA putranuM tyAM Agamana thatAM pitA vigeree atyaMta adbhuta utsava karyo. pachI te baMne avaratnanA prabhAvathI tene ghera sarva saMpatti divase divase vRddhi pAmavA Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra04 samyakatva kaumudI samudradattanI kathA. lAgI. aho ! vastune mahimA aciMtya hoya che. vaLI pazrIne aMta:karaNathI prasanna rAkhanAra ane trivargasAdhanamAM tatpara e te dhanavAnuM samudraSTI samasta nagaramAM pUjyapada pAme. ekadA uzrava (IMdranA ava) samAna gaganagAmI azva samudraSTIe sudaMDarAjAne bheTa karyo. tethI camatkAra ane prasannatA pAmelA rAjAe manmatharAjAnI eka senA samAna potAnI anaM. garonA nAmanI putrI saMpattionA aMkura samAna mahatsavanI cheNIo ane asAdhAraNa sanmAna tathA dAnapUrvaka sAnaMda manathI samudrazeThane paraNAvI ane ghaNuM gAma ane nagaranuM mukhya adhikArIpada tene ApyuM. kAraNa ke rAjA rUSTamAna ke tuSTamAna thatAM mahApada (meTI padavI yA mahA Apada) Ape che. pachI puNyagathI ucca padavIne prApta thayela samudrazeTha dharmakRtyothI jinendrazAsananI niraMtara unnati karavA lAgyuM. - ekadA bhejanAvasare zrIguNazekhara nAmanA keI muni pu dayathI pAraNAne mATe tene ghera padhAryA, eTale tAtkAlika AnaMdanA pravAhamAM nimagnacittavALA evA samudra pitanava prakArathI saMzuddha anna, pAnAdikathI, kurAyamAna, zatalabdhinA svAmI, suvarNa samAna zreSTha kAMtivALA ane jJAna, darzana tathA cAritra-e ratnatrayathI 5vitrita evA te saMyamIne zAstrokta vidhipUrvaka pratilAlyA. avasare satpAtrane roga thatAM vivekI jana zuM pramAda kare? tyAM devatAoe vasu, ane sugaMdhi jaLa vigerenI vRSTithI samasta janene AnaMdadAyaka e te dAnano mahimA karyo. te mAhAmyanI sAthe jANe cakavatInuM sAmrAjya pAmyA hoya evuM te zreSThI atizaya harSollAsa pAme. kAraNa ke -- vidhinA purAvakI, yAtrA pAtratA kriyA kriyAH sajjJAnasamyaktvAH, prApyate puNyayogataH " // 1 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhASAMtara. * : 25 vidhipUrvaka zatruMjayanI yAtrA, supAtramAM vaparAya tevI lakSamI ane sadajJAna tathA samyakatvapUrvaka kiyA-e puNyageja prApta thAya che." have egI jema paramAtmAne ane sevaka jema ucca padane pAmIne AnaMdamagna thAya, tema te azvaratnanI prAptithI rAjA atizaya AnaMda pAmyuM. pachI te azvaratnanA anubhAvathI rAjAnI rAjyasaMpattimAM te vakhate sainya, bhaMDAra vigere rAjyanA sAte aMgamAM vRddhi thavA lAgI. e AzcaryanI vAta che. ekadA jayayAtrAne mATe jatA rAjAe te azvaratna potAnA bALamitra vRSabhazreSTIne soMpI bhalAmaNa karI ke -"he bhadra! rAjyanA sarvasva jIvitarUpa evA A nagAmI azvanuM tAre ghera svAtmavat yatnapUrvaka rakSaNa karavuM." eTale zreNI rAjAnI AjJAne vaza thaI ane pitAne ghera lAvI jinadharmanI mAphaka tene premapUrvaka pALavA lAge. ekadA vRSabhazeThane manamAM vicAra thaye ke -"A gaganagAmI azva kharekhara bhAgya geja prApta thayela che, mATe atyAre enI sahAyatAthI kaMIka puNya karUM. avasara pAmIne je prANuM dharma sAdhe che, te vivekI gaNAya che. kahyuM che ke - " yAvatsvasthAmidaM zarIramarujaM yAvacca dUre jarA, ' yAvacceMdriyazaktirapratihatA yAvatkSayo naayussH| AtmazreyAsa tAvadeva kRtinA kAryaH prayatno mahAn , saMdIpte bhavane hi kUpakhananaM pratyudyamaH kIdRzaH" // 1 // " jyAM sudhI A zarIra nirogI ane svastha che, jyAM sudhI vRddhatva dUra che, jyAM sudhI indriyanI zakti haNAI nathI, ane jyAMsudhI AyuSyane kSaya thayA nathI, tyAM sudhImAMja sujJa purUSe AtmasAdhanamAM mahAprayatna karI le. kAraNa ke gharamAM Aga lAgatAM kU davAne prayatna kara zA kAmane?" pachI abhISTa gati karanAra Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 samyaka kaumudI-samudradattanI kathA. evA te avapara ArUDha thaIne zreSThI niraMtara jaMbudvIpamAM rahelI zAvatI pratimAone vaMdana karavA lAgyA. keIvAra aSTApadagiri para, keIvAra sarva tIrthamAM zreSTha evA zatruMjayatIrtha para, keIvAra sametazikhara, giranAra ane siddhakUTa vanapradezamAM jinevarene vAraMvAra vaMdana karIne te janmane saphaLa karavA lAge kahyuM che ke - " pUnAmAcaratAM jagatrayapateH saMghArcanaM kurvatAM, tIrthAnAmabhivaMdanaM vidadhatAM jainaM vacaH zrRNvatAm / saddAnaM dadatAM tapazca caratAM satcAnukaMpAbhRtAM, yeSAM yAMti dinAni janma saphalaM teSAM supuNyAtmanAm // 1 // "jinevaranI pUjA karatAM, zrIsaMghanI bhakita karatAM, tIrthonI yAtrA karatAM, jenAgamanuM zravaNa karatAM, supAtre dAna detAM, samyaka tapa AcaratAM, ane prANIo para dayA karatAM jemanA divase jAya che, te bhAgyavaMta janene janma saphaLa che." evAmAM jitazatru nAmane pallIpati rAva te azvaratnanuM mAhAsya sAMbhaLIne lobhathI aMdha banI te kahevA lAgyuM ke "je prabaLa subhaTa badhiratnanI jema duSpApya e avaratna mane ahIM lAvI Apaze, tene meTA utsavapUrvaka dhanaprabhA nAmanI mArI putrI paraNAvI ane rAjyasaMpattine vibhAga ApIne tene satvara satkAra karIza." rAjAnuM kathana sAMbhaLIne kuTila AzayavALA ke kaMDala nAmanA subhaTe kahyuM ke huM e azvaratna lAvI ApIza." pachI rAjAnA hukamathI tyAM jatAM rastAmAM municaMdra gurUnA mukhathI dharma tatva sAMbhaLIne te kapaTazrAvaka thayA. eTale brahmacArIpadane dhAraNa karate, potAnA hAthamAM pustaka rAkhIne dharmazAstra bhaNate te anukrame kauzAMbI nagarIe AvyA. tyAM ekadA vRSabhazreSThIe dharmadhyAnamAM eka niSNAta ane jinacaityamAM Avela evA tene vaMdana karIne kahyuM ke -"he brahmacArIomAM agresara! Apa ahIM kayAMthI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. pone padhAryA che, zuM tapa cAle che, ane hAla kayA zAstrano abhyAsa kare che? dharma viSayamAM tamAre gurU koNa che? hAla kyAM utaryA che? ane vanavayamAM paNa tame zA kAraNathI brahmacaryavrata lIdhuM che?" pachI dharmadhUmAM agraNI evA teNe daMbhanI racanA karI sarva pitAnI kalipata sthiti zreSThIne jaNAvI. eTale tenA kathanathI vimita thayelA ane hAsyarahita hRdayavALA evA vRSabhaNIe kahyuM ke - "he brahmacArina ! tame mahApurUSane paNa mAnya che. mATe atyAre ApanI huM kaMIka bhakti karavA IcchuM chuM. kAraNa ke samyakatvapUrvaka vratadhArI e brahmacArI zrAvaka maLa durlabha che. mATe Apa kRpA karI ahIM mAre ghera padhAre. kAraNa ke bhejanAvasare pAtranI prApti zubhadayathI thAya che. kahyuM che ke - " kAle supattadANaM, sammattavisuddhabohilAbhaM ca / aMte samANika, gamazvanovA na pAvaeNti" | ? avasare supAtradAna, samya rIte vizuddha evA samyakatvane lAbha ane aMte samAdhimaraNa-e abhavya jIvo pAmI zaktA nathI." A pramANe kahIne bahu mAnapUrvaka tene potAne ghera lAvI ane bhaktipUrvaka zreSThIe tene sudhAsadaza bhejana karAvyuM. sarva - janamAM tenI adhika niHspRhatA joIne vismaya pAmIne zreSThoe tene pitAnI dharmazALAmAM rAkhe. tyAM rahIne niHspRhavRttithI zeThane prasanna karate ane kapaTathI potAnI dharmaniSThA batAvate e te avaratnane vAraMvAra jevA lAge. eka divase nidrAvaza thayelA vRSabhazreNIne chetarIne ardharAtrie ava upara ArehaNa karI te AkAzamArge cAlyA. paNa pUrvAbhyAsathI AkAzamAM lIlApUrvaka cAlatA avaratnane durAtmAe mamasthAnamAM cAbuka mAryo, eTale bhArarUpa te durAcArIne jamIna para pADIne te adha vegathI aSTApada para jaIne caityanI AgaLa sthira Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 samyakatva kAmudI, samudradattanI kathA. thaine ubhA rahyA. vidyA, vyavahAra ane dharmAMkamAM prANIne jevA abhyAsa hAya, tevI tene bhAvanA thAya che. kahyuM che ke: " pratijJanma catUM, jJAnamadhyeyanuM tapaH / tenevAmyAlayoona, tahevAramate punaH " / / ? / " pratijanmamAM dAna, adhyayana ke tapa-jenA abhyAsa karela hAya, te abhyAsanA ceAgeja prANI puna: teja kriyA kare che. "" na have vakhata thatAM zreSThI mahilAnI jema dhama sarvasvane haranArI ane sa iMdriyAne meha pamADanArI evI nidrAnA tyAga karIne pratikramaNa karavAne dharmazALAmAM AvyA. tyAM tInI jema sthApana karela brahmacArIne na joine za kArUpa zalyathI vyAkuLa thaIne zeTha jevAmAM avaratnane jovA gayA, tevAmAM te avarahita a vazALA joine vicAravA lAgyA ke:-dharma dhRtta tAthI ava laI jatAM teNe A sa leAkAne dhArmika janA mATe avizvAsa utpanna karyo, anya upadezathI thatuM pApa prANIe gurUupadezathI vizuddha evA tapa, jApa ane kriyA vigerenA ceAge paNa kAI rIte kSINu karI zake, paraMtu dharmAMkapaTathI vajralepa samAna karela pApathI sahasra bhavA sudhI nAnA prakAranAM du:khA maLyAja kare che. have kuTuMba sahita huM rAjAne nigrahapAtra thayA ane dharmalaghutAnA nimittathI meM mArA AtmAne du:khamAM pADyA. athavA teA samyagyanA prabhAvathI badhuM sArU ja thaze. kAraNa ke sUryodaya thatAM leAkamAM a MdhakAra rahI zakatA nathI. " pachI prAbhAtika (prAta:kALa saMbaMdhI) Avazyaka kriyA samAdhipUrvaka karIne gRhacaityanI pratimAonI aSTaprakArI pUjA karavA lAgyA. kahyu` che ke:" zreyaH samRddhiM sakalArthasiddhi, sAmrAjyalIlAM vipadAM vinAzam / vizuddhabhAvena vidhIyamAnA, jineMdra pUjA racayatyavazyam , -- 46 "" " vizuddha bhAvapUrNAMka jinedrapUjA karavAthI kalyANunI vRddhi, sakala arthanI siddhi, sAmrAjyalIlAnI prApti ane vipattinA a Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 209 vasya vinAza thAya che. " vidhipUrvaka dvavyapUjA karIne vizeSathI te jinapratimA AgaLa paMcaparameSThInu smaraNa karatA hRDha thaine rahyo. evAmAM te avasare jayayAtrAthI Avela rAjAne koI du ne *vaharaNa vigerenI vAta kahI. tethI rAjAe atyaMta krodha lAvIne kATavALane Adeza karyo ke: duSTa vRSabhazeThane mayUrakhadhe khAMdhIne satvara ahIM lAvA.' A pramANe rAjAnI AjJA thatAM ka2 mANasAne sAthe laIne te paNa zeThane ghera AvyA ane tenA kuTu ane satAvavA lAgyuM. pachI jeTalAmAM zreSThIne bAMdhavA vigerenI kriyA karavA taiyAra thayA, teTalAmAM divya prabhAvathI te sta`bhiMta thai gayA. evA avasaramAM skurAyamAna tejavALA koI vidyAdhararAjAe ava sahita tyAM AvIne zreSThIne saMtuSTa karyo, paraMtu te vakhate dhamadhyAnanA layathI utpanna thatA paramAnaMdamAM magna thayelA zreSThIne sukhadu:khanuM bhAna na hatuM. pachI azruva sahita vidyAdharane ghare Avela joine zreSThI dhyAnamudrAnA tyAga karI, te caityanI vaMdanA karIne khahAra AvI te vidyAdharane vidhipUrvaka namIne tene suvIsana para besArI te ava saMbaMdhI vRttAMta pUchavA lAgyA. eTale vidyAdhara prasanna mukhavALA evA zeThane kahevA lAgyA ke " he dharma dhuraMdhara! A azrvanuM samasta vRttAMta sAMbhaLa-Aje vidyAdharAnA saMgha sAthe aSTApada tI para jinezravarAne vaMdanA karavA AvatAM tyAM jANe sthira thaine jinendrane vaMdana karatA hAya evA A azvane meM jinamaMdiranA dvAra AMgaLa cegInI jema nizcaLa ubhelA joyA. te vakhate tyAM eka cAraNamunine meM pUchyuM ke he bhagavan ! A ava kANu che ? ane ahIM pata para zI rIte Avye che ? ' eTale potAnA IMtanI pa MktithI zukladhyAnanI vAnakIne dekhADatA ane cAra jJAnane dhAraNa karatA evA te RSi khelyA ke:- he bhadra! kauzAMkhI nAmanI nagarImAM rAjAnA khALamitra ane Astika janAmAM mugaTa samAna evA vRSabha nAme eka dhanika zreSThi rahe che. jenuM samyakatva tattva, dharma, gati, jJAna ane bhAvanApramukha guNAthI sadA atyaMta vizuddha che. kahyu che ke: -- 27 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21e. samyakatva kaumudI-pazrInI kathA. " tattvAni vratadharmasaMyamagatijJAnAni sadbhAvanAH, pratyAkhyAnaparIpaheMdriyamadadhyAnAni ratnatrayam / lezyAvazyakakAyayogasamitimANAH pramAdastapaH, saMjJArmA putirAyA yAra sudhImAM sa" zA tatva, vrata, dharma, saMyama, gati, jJAna, sadabhAvanA, pratyAkhyAna, 2pariSaha, paIdriya, mada, dhyAna, varatnatraya, kalezyA Avazyaka, kAya, uga, asamiti, prANa pramAda, tapa, saMjJA, karma, kaSAya, gupti, ane atizayae sujJa purUSane sadA jANavA ane vicAravA egya che." rAjAe pitAnA nidhAnanI jema A AkAzagAmI azva saMbhALa rAkhavA parepakAramAM prasiddha evA te zeThane seM. A azvanA sAnidhyathI te vivekI zreSThIe aneka tIrthomAM anekavAra jinavaMdana karIne potAnA samyakatvane nirmaLa karyuM, janmanuM phaLa meLavyuM, ucca gotranuM karma bAMdhyuM ane zivalamIne vaza karI. evAmAM pallIpati rAjAnA keI pApI subhaTe AvIne dharmadhUrtatAthI tenA gharamAMthI A azvanuM haraNa karyuM. paNa e azvanA svarUpane na jANavAthI tenA marmasthAnamAM teNe cAbuka prahAra karyo, eTale tene tarata jamIna para pADIne e azva ahIM AvI ubho rahyo. pUrvanA abhyAsathI A pazu paNa ahIM parvata para AvyuM. mATeja prANIoe niraMtara sadabhyAsa kare. A azva nimitte atyAre rAjA potAnA keTavALa vigere mANaso dvArA te zeThane duHkha de che, mATe have tamAre tarata tenI pAse javuM yogya che. kAraNa ke sarva dharma karatAM sAdharmika vAtsalya zreSTha che. zakti chatAM je sAdhamane sahAyana kare, te vastutaH sarvajJa dharmane sAraja samajyA nathI. kahyuM che ke - " te pratye saMva sAmAM, te vinA murA sAhamiyANa kajjami, jaM vaccaMti susAvayA" // 1 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 211 " te aM, te sAmarthya ane teja vijJAna sarvottama che, ke jene suzrAvakA potAnA sAdharmika baMdhunA kAryamAM vApare che. " A pramANe tamArI praza'sArUpa sudhAne savanArI evI munIzvaranI vANI sAMbhaLIne azvane laI huM ekadama vegathI ahIM tamAre ghera AvyA che." vidyAdharanuM A kathana sAMbhaLIne kATavALa vigere mANusA zAMta manavALA thai vRSabha zreSThIne page paDyA. pachI temaNe te vRttAMta AvIne rAjAne nivedana karyuM. eTale vismaya pAmatA rAjA tyAM AnyA. peAtAne ghera Avela rAjAnA vRSabhazreSThIe zuddha manathI ane adbhuta vinayapUrNAMka sArA satkAra karyAM. pachI vidyAdharane namaskAra karIne kRtajJa evA rAjA, zreSThIe Apela meTA suvaNyasanapara beThA, ane namra evA te zreSThIne AnaMdapUrvaka AliMgana daine potAnA ardhAsanapara besArIne rAjAe madhura ane snehALa vacanAthI tene svastha karyo. pachI vidyAdhararAjAe cAraNamunie kahela azvanI adhI vAta pRthvIpatine kahI sabhaLAvI. eTale temaNe manee yathAceAgya paraspara vinaya darzAgyeA. kAraNa ke mahAzaye kadApi ucitatAnI maryAdA tajatA nathI. pachI zreSThIe bahuja prazasta vastu sAthe te azva sudaMDarAjAne bheTa karyAM, eTale kRtajJa ane snehayukata manavALA rAjAe tarata te uttama zreSThIne khamAvIne ane peAtAnA eka vaDIla khaMdhunI jema tenA satkAra karIne jagatamAM eka jayazIla evA jinendradharmanA mAhAtmyane jANatA te azva sahita peAtAne sthAne gayA. ane skurAyamAna tejavALA evA vidyAdharasa ane sAdhavAvALu evu eka ratna bhakitapUrvaka vRSabhazeThane ApIne aSTApada parvatapara cAlyA gayA. pachI puNyakRtyAmAM sarvathA yatnavAn evA vRSabhoTha sUryanI jema jinazAsanane prakAzita ( unnata ) karavA lAgyA. ekadA cAritralakSmIthI pavitrita ane kalyANarUpa latAne vRddhi pamADavAmAM sudhAnA meghasamAna evA jinadattagurU tyAM padhAryA, eTale vRSabha zreSThI pramukha nagarIjanA sahita rAjA temanA caraNa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara samyakatva kaumudI-padmazrInI kathA. kamaLane vaMdana karavA Avyo. tyAM zasya (kalyANa ane dhAnya) nA bhara (samUha)ne utpanna karanAra evI dezanA jaLadhArAthI bhavya (suMdara yA bhavyajana) kSemAM puNya (zreSTha) vRkSanA ArAma (bagIcA)ne siMcatA evA muni-megha varasavA lAgyA - ' . . "cavanakalyANakane uttama avasara, svapna, janmatsava, i karela ratnavRSTi, rUpa ane rAjayasaMpatti, vArSikadAna, vratasaMpatti, atyaMta ujavala evI kevaLazrI ane je ramya atizaya-A badhuM jinabhagavaMtane dharmanA prabhAvathI ja prApta thAya che. dharmarUpa kalpavRkSanuM zraddhA (samyakatva) e mULa che, dAna pramukha cAra tenI mukhya zAkhAo che, niyama ane vrata vigere tenI prazAkhAo che, vividha saMpattie tenA puSpa che ane mokSa e tenuM phaLa che, paraMtu samyakatvarUpa mULa jenA hRdayamAM udyasAyamAna che, tene ja e dharmakalpavRkSa saMpUrNa phaLadAyaka thAya che. je sujJajanasamyakatva sAthe sarvaviratine Azraya kare che, te saMsArasamudra tarIne satvara siddhipadane pAme che. kahyuM che ke - " utkRSTAddezavirateH , sthAnAtsarvajadhanyakam / thAnaM tu vi-naMtakuLatoDadhijA" ? utkRSTa dezaviratinA sthAna karatAM sarvaviratinuM jaghanyamAM jaghanyasthAna paNa anaMtagaNuM adhika che." vaLI janmathI ArAdhana karela dezaviratithI je phaLa prApta thAya che, te phaLa sarvaviratithI eka aMtarmuhUrtamAtramAM maLe che. kahyuM che ke - ... " egadivasaMpa jIvo, pavvajjamuvAgao annnmnno| na pAvarU mu, gavarU vekAno ho" che ? eka divasa paNa asAdhAraNa bhAvathI pratrajyAne prApta karanAra prANI kadAca mekSe na jAya, tathApi vaimAnika deva te avazya thAya ja che." A pramANe dezanA sAMbhaLIne samudraSTI, vRSabhazreSThI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 213 ane zUradeva vigere Astikaja sahita sudaMDa rAjAe jinevaranA cetyamAM aThThAImahatsava karIne tathA sAdhamivAtsalya ane dInajane nimitte puSkaLa dhana vAparIne teja gurUmahArAja pAse saMsArasamudrathI pAra utAravAmAM nAva samAna ane aneka guNasaMyukta evI saMyamazrI aMgIkAra karI. tathA vijayArA, guNazrI maMtrIpalI ane padmazrI pramukha strIoe paNa tyAMja vrata grahaNa karyuM. vaLI tyAM keTalAka bhAe samyakatva sAthe bAra vrata lIdhA ane keTalAka bhadrabhAvavALA thayA." . he svAmina ! sarvataH abhuta evA jineMdradharmanA A mAhAbhyane joIne meM paNa tyAM daDha samyakatva aMgIkAra karyuM. eTale hitaiSI evA gurUmahArAje te avasare samyakatvanI sthiratA mATe tattvane prakAza karanArI evI A pramANe mane zikSA ApI:-he bhadre ! samyakatva ja ati duSmApya evI mAkSalakSmIne prasanna karavAmAM hetubhUta che ane samyakatva ja ati duraMta evA saMsAranA duHkhane nAza karavAmAM eka dakSa che. je samyakatva vizuddha thatAM prANI naraka ke tiryaMcagatimAM jatAM aTake che ane mekSanA sukhane anukULa tathA sukhakArI evI manuSya ane devagati tene prApta thAya che. vaLI e samyakatva pAmIne tajI detAM paNa bahu te sarvathA utkRSTathI tene saMsAranI sthiti ardha pudgalaparAvartanI aMdara rahe che. te karatAM adhikate heya ja nahi. vaLI mULa jema vRkSanuM, akSaya ane mahattara nidhAna jema dhanarAzinuM, pITha (pA) jema prAsAda (havelI)nuM mukha jema zarIranuM, dvAra jema maMdiranuM, AdhAra jema AdheyanuM, vasudhA jema jagatanuM ane bhAjana jema bhejanAdikanuM mukhya kAraNa che, tema ahIM sarva dharmanuM mULa kAraNa sujJoe samyakatva kahela che. zama, saMvega, nirveda, astiSpa ane kArUNyathI manahara evA A samyakatvane je sujJajI Azraya kare che, te bhavya jagatamAM prasiddha thAya che. mokSasukhanI IcchA te saMvega, saMsArathI viraktabhAva te niveda, aparAdhI janapara paNa samatA te zama, prANIo para sadA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214. samyakatva kaumudI-pAzrInI kathA. anukaMpA te kArUNya ane jinakti jIvAdi tatva ja badhuM satya che, anya mithyA che, ema zubhamAM ja eka citta rAkhI pariNAma vizuddhithI je mAnavuM, te Astikya kahevAya che. he bhadra! teM A badhiratna kharekhara bahu pApakarmanA kSayathI ja prApta karela che, mATe ni:zaMkitAdika aNaguNothI gariSTha ane sakaLa abhISTadAyaka evA A samyakatvaratnanI catnapUrvakatAre saMbhALa rAkhavI." gurUmahArAjanI A zikSAne nehapUrvaka svIkArIne ane temane namaskAra karIne huM samyakatvamAM ja manane sthira rAkhatI ghera AvI." jagatamAM atizaya prabhAvavALuM ane vidyutAe kaheluM evuM A jinadharmanuM svarUpa sAMbhaLIne arhadAsa vigere kahevA lAgyA ke - he priye! samyakatvanA sArarUpa A tAruM kathana badhuM satya che." A pramANe yathArtha ane bhavya AzcaryavALuM evuM samyakatvanuM svarUpa sAMbhaLIne daMbhanI racanA karatI kuMdalatA bolI ke A vizuddhatAnuM kathana badhuM asatyaja che. jaLanuM mathana karatAM vRtanI prApti zuM keIe paNa kyAM joI che?" evAmAM rAjAe vicAra karyo ke -"aho ! A lalanAne ke mahAkura durAzaya che? mATe prabhAte ene nigraha karIza." pachI rAjA ane maMtrI pramukha sarve pitapitAne sthAne gayA, ane arvadAsa zeTha paNa pUjAnI samApti karI nidrAvaza thaye. he bhavyajane! puNyarU5 sudhAnI paraba samAna A vRSabhazeThanuM caritra sAMbhaLIne samasta bhuvananI lakSmInA bhUSaNarUpa ane aneka prakAranA AnaMdathI pUrita evA bodhiratnamAM tamArA manane ramADe. // iti zrI samyaktvakaumudyAM zrI tapAgacchanAyakazrI somamuM. darasUri zrI munisuMdarasUri zrI jayacaMdrasariziSyaiH paMDitajinaharSa gaNibhiH kRtAyAM SaSThaH prastAvaH // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | saptama prastAva va - 5 zrI arUNodaya thatAM zreNikarAjA jAgrata thaye ane mane vyagratA dUra karI teNe parameSThInuM smaraNa karyuM, tathA vidhipUrvaka baMne rIte dehavizuddhi (deha ciMtA ane snAna) karIne teNe sarva pApane nAza karanArI evI zrI jinenI pUjA karI. kahyuM che ke - "prAtardevArcanaM pAtra-dAnaM dInAnukaMpanam / pitrobhaktiH kRpAlutvaM, prAjyapuNyAya paMcakam // 1 // AvazyakAni devArcA, prmesstthipdsmRtiH| vAtAtyAna gItAna, evo phinAM gupai" iArA prabhAte devapUjA, supAtre dAna, dInadayA, mAbApanI bhakita, ane karUNue pAMcathI utkRSTa puNya baMdhAya che. pratikramaNa, devapUjA ane parameSThIpadanuM smaraNa-e prAta:kRtya, sue prANIonA kalyANArthe kahyA che." pachI abhayakumAra pradhAnanI sAthe zakrAvatAra nAmanA caityamAM rahelI jinezvaranI pratimAone namaskAra karIne prajAne prasanna karanAra ane sukRti e zreNika rAjA, dehamAM jema AtmA Ave, tema parimita ane sArA parivAra sahita vizALa evA ahadAsa zeThane ghera AvyuM. eTale ahaMdAsa zreSTie paNa vidhipUrvaka sarva dharmakriyA karIne sAkSAt kalpavRkSa samAna ane Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 samyaka kaumudI-sAtame prastAva. maMtrI sahita rAjAne pitAne ghera Avela jeIne teNe e satkAra karyo ke je vacanathI kahI na zakAya. kahyuM che ke - "prasanna da janaH zuddha, kitA vA nAM zikA sahajArthiSviyaM pUjA, vinApi vibhavaM satAm" // 1 // prasannadaSTi,zuddha mana, lalita vANI ane namra zira-athajanomAMvibhava vinA paNa sajajanenI A svAbhAvika pUjA(satkAra) che." pachI potAnA pitAe karAvela sahastrakUTa nAmanA caityamAM caMdrakAMta pASANanI banAvelI jinapratimAone namaskAra karAvIne kAryadakSa e zreSThI rAjane uMcA suvarNasiMhAsana para besArIne tenI AgaLa aMjali joDI vijJapti karavA lAgyo ke:-"he deva ! tame pote je mAre ghera AvIne mane maLyA, tethI kharekhara Aje huM sarva sevakemAM mugaTarUpa thayo chuM. utsavanI zreNithI vibhUSita evI saMpattimAM sarva prApta thAya che, paraMtu svAmInI prasannatAthI madhura evI daSTi (mIThI najara) prApta thavI muzkela che. kahyuM che ke - " deva ! sevakajanaH sa gaNyate, puNyavatsu guNavatsu caagrnniiH| yaH prasannavadanAMbujanmanA, svAminA madhuramIkSyate dRzA" // 1 // he deva! teja sevaka puNyavaMta ane guNavaMta janamAM agraNa gaNAya che, ke jene potAne svAmI prasanna mukhakamaLathI mIThI najare jue che." prasanna mukhavALA evA rAjAnI jyAM jyAM mIThI najara thAya che, tyAM tyAM pavitratA, kulInatA, dakSatA ane subhagatA (saibhAgya) vikasita thAya che. he deva! A sevakane ghera Aje sudhAvRSTi thaI, ke jethI A ApanA pavitra caraNakamaLa atyAre mane pAvana karI rahyA che. kahyuM che ke - " amRtaM zizire vahni-ramRtaM kSIrabhojanam / amRtaM rAjasanmAna-mamRtaM priyadarzanam " // 1 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * bhASAMtara. 217 "ziziraRtumAM agni amRta samAna che, kSIrajana e amRta che, rAjasanmAna e amRtatulya che, ane priyajananuM darzana paNa amRta samAna ja che." mATe he pra! Apa prasanna thaI ahIM AvavAnuM prayojana kaho. kAraNa ke he svAmin ! jagatane pUjya evA Apa nihetutA (niSkAraNabhAva)ne kadI Azraya karatA nathI." A pramANe arhadAsanuM vacana sAMbhaLIne prasanna thayelA rAjAe sudhArasane savanArI vANuthI pavitra evA zeThane kahyuM ke:-"he zreSThina! tuMja mahApurUSone lAdhya ane pUjya che ane tAre A mahimA jagatane paNa mAnanIya che, ke jenI potAnA kuTuMba sahita jinabhagavaMta para viSayavimukta AvI bhakti che." pachI vistRta bhAgyavaMta evA rAjAe kathAkathana sahita rAtrine sarva ahevAlazreNIne kahI batAvyuM ane punaH kahyuM ke -"he mahAbhAga! tamee kahelI sarva kathAo maMtrI sAthe ekAMtamAM rahIne meM sAMbhaLI; paraMtu je tArI kAMtAe A yathAsthita kathana paNa satya na mAnyuM. durAcAra ane kArAgArane gya evI te lalanA mane dekhADa. je strI potAnA svAmIe ke sasarAe kahela dharmavacana mAnatI nathI, tene sujJa janoe adhama strI kahela che. kahyuM che ke - sura mAryA rADha mitra, mRthAyAMtavAhinA sasapai ca gRhe vAso, mRtyave nAtra saMzayaH" duSTa strI, zaka mitra, aMtarane bALanArA cAkare ane sarpa vALA gharamAM vAsa--e cAra ni:saMzaya mRtyudAyakaja che." evA avasaramAM kuMdalatAe tyAM AvIne lajajA ane vinayathI namra thaIne rAjAne kahyuM ke - "he rAjan ! jinabhagavaMtanA mArgane leza paNa na mAnanArI ane mahA duSTa evI zreNInI te AThamIpriyA huM pite chuM. jeo tatvAtattvanA bodhathI vimukha haya, teoja mAtAnA mAdakanI jema kuLakamAgata dharmane potAnA aMtaramAM sahe che. 28 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 samyakatva kaumudI-arhadAsa zeThanI kathA. pUrve mithyASTinA vaMzamAM janma pAmelI ane tenA dharmathI bhAvita thayelI evI huM samyakatvavAsita dharmane yathA tathA prakAre mAnI zakatI nathI. tevA prakAranA yathArtha svarUpathI anabhijJa hRdayavALe ane gatAnugatika buddhivALo prANuMja bAhya camatkAra jeIne jema tema paNa dharmamAM ramaNa kare che, paraMtu vivekIjana te tenuM AMtara lakSaNa (svarUpa) samyagrIte samajIne ja potAnA manane tagya karI te mArgane svIkAra kare che. vaLI he rAjana ! dharmanuM AMtara lakSaNa te A pramANe sAMbhaLavAmAM Ave che ke viSayamAM paNa vairAgya ane kriyAmAM sadA ucacatama vyavasAya kare. kahyuM che ke - " jattha ya visayavirAgo, kasAyacAo guNesu aNurAo / kiriyAsu appamAo, so dhammo sivasuhovAo" // 1 // jyAM viSayamAM virAga che, kaSAyane tyAga che, guNapara anurAga che ane kriyAmAM apramAda che, teja dharma zivasukhanA sAdhanabhUta che." phaLathI vizeSita evuM dharmanuM mAhAtmya joIne jenuM mana samyagurIte prazAMta thatuM nathI, te kRtrima dharmavettA che. he rAjana ! jenuM mana prazAMta che ane sarva prANIo para jenI adabhuta dayA che, teNeja dharmanuM yathAsthita tatva jANyuM che. kahyuM che ke - matirmavati vinA tena? jIve dayA bhavati kiM bahubhiH pradAnaiH / zAMtaM mano bhavati kiM bahubhistapobhi- . lAbhakSayo bhavati kiM kratubhiH sahasraiH" // 1 // "je dharmamAM mati haya, te badhuM sAMbhaLavAthI zuM ? je jIvapara dayA heya, te bahu dAna karavAthI zuM ? je mana zAMta thayuM te bahu tapa karavAthI zuM ? ane je lebhane kSaya thaye, te hajAre yajJa karavAthI zuM " tApa ane chedAdikathI jema zuddha Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAtara. hemanI parIkSA thAya che, tema sayuktipUrvaka dharmatatvanI parIkSA karIne sujJajane tene svIkAra karavo. kahyuM che ke - tAva che guddha, suvaMnivArA suAisiddhAMtasityA-ttattavAmiyate" ? .. "jema tApa, cheda ane kasoTIthI suvarNa zuddha thAya, tema yukti ane siddhAMtathI je siddha thAya, te tatva kahevAya che." vaLI he prajApALa! A samyakatvanA mAhAbhyayukta ramya daSTAMta sAMbhaLavAthI jinezvaranA mArgane manathI meM svIkAra karyo che, paraMtu te vize ! emanA manabhAvanI parIkSA karavA mATe ja emaNe kahela kathAone aMte meM khaMDaza: khaMDana karyuM. kutIthI enA AkSepa ane kutarkarUpa pralayavAyuthI jemanuM samyakatvasthiratArUpa vRkSa leza paNa calAyamAna thatuM nathI, te vibhe! te mahAnubhAvaja ApanI jema mahApurUSane mAnya thAya che ane teja tIrthakarapadavIne potAnI sanmukha (nikaTa) kare che. jema suvarNanI yAmatA ke vizuddhi agnimAM samajAya che, tema mahA ApattimAM ja prANInA samyakatvaratnanI parIkSA thAya che. he mAnavara! have viSayethI mAruM mana virakta thaI gayuM che, ane saMyamarUpa ArAmanI te upAsanA karavA Icche che. keTI janmamAM paNa durlabha ane sarva duHkhane haranAra evuM jinavacana jANune paNa je prANI viSayasukhane seve che, AhA! tanhAtatvathI vimUhAtmA e te prANa sudhApAkane tyAga karI gartAzakara (khAbocIyAnA Dukkara ) nI jema malina vastumAM AnaMda mAnI levA jevuM kare che. he rAjan ! tattvane jANanAra jana je viSayarUpa sapathI na DasAya, eja vijJAnanuM phaLa sajajanone mAnya che. he vasudhApati ! jJAnavAnuM paNa je viSacethI parAbhava pAme, te sujJa janee tenA karmanuM atyaMta kilaSTapaNuM samajI levuM. mATe he bhUpAla! cAritrarUpa nakAne Azraya karIne jinadharmanA tattvane jANatI evI huM A saMsArasAgarane satvara pAra pAmavA IcchuM chuM." Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 samyakatva kaumudI-ahadAsa zeThanI kathA. evA avasaramAM asAdhAraNa mahimAnA sAgara pAMcamA gaNadhara zrIsudharmAsvAmI tyAM padhAryA. temanA AgamananA vRttAMtarUpa sudhArasathI tRpta thayela zreNikarAjA ane zreSThI vigere parama prada pAmyA. pachI zrImAna zreNikanareza tathA zreSThI vigere zrIgaNadharamahArAjane vaMdana karavAne satvara tyAM AvyA. kAraNake sujJa purUSe tevA kAryamAM Alasya karatA nathI. pachI paMcAMga namaskArapUrvaka praNAma karIne zreNikanRpa tathA zreSThI vigere beThA eTale gaNadharamahArAje A pramANe dharmadezanA ApI: "jinabhagavaMtoe sudarzana, jJAna ane cAritra-e muktine mArga kahela che. temAM (prathama) samyakatvanA mithyAtvamehanIyanA upazama ane kSayathI pAMca bheda kahelA che. ane te he rAjana! aupazamika, kSAcepathamika, kSAyika, mizra ane sAsvAdana-e pramANe jinezvaree prakAzyA che. vaLI matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryAyajJAna ane kevaLajJAna-e rIte samyagmArganA prakAzaka evA jJAnanA pAMca prakAra kahela che. sAmAyika, chedepasthApana, parihAravizuddhi, sUkSamasaMparAya ane yathAkhyAta-e rIte sarva sAvadhanA varjanarUpa cAritra pAMca prakAre kahela che. temAM yathAkhyAtacAritra azeSa karmane kSaya thatAM utpanna thAya che. A pramANe sarva duHkha vinAzaka ane ciMtAmaNiratnanI jema amUlya evuM jina bhagavaMte kahela cAritra prANa bhAgyayogeja prApta karI zake che. kahyuM che ke - " kazcinnajanmaprAsAde, dharmasthapatinirmite / ___ sadguNavizadaM dIkSA-dhvajaM dhanyo'dhiropayet " // 1 // dharmarAjAe nimaNa karela manuSyajanmarUpa prAsAdapara sa daguNethI vizada (nirmala) evA dIkSAdhvajane keI bhAgyavaMta janaja adhiSepaNa kare che." je prANa A dustara saMsArasAgarane vegathI taravA Icche che, teNe guNayukta evI tapasyA (dIkSA) rU5 naikAne Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 221 ,, Azraya karavA cAgya che. samyakatvayukta prANI paNa cAritranI saMpatti vinA muktilakSmInA hasta (hAthanI chApa ) samAna evA kevaLajJAnane pAmI zakatA nathI. A pramANe gaNadharamahArAjanA mukhakamaLathI dharma dezanA sAMbhaLIne atyaMta bhaktine dhAraNa karatI evI kurdalatAe zrI gurUne namaskAra karIne kahyuM ke:- huM svAmin ! viSayarUpa mRgajaLamAM mAhita thayelI mRgalInI jema huM A saMsArarUpa vanamAM bhamI bhamIne thAkI gaI chuM. mATe he bhagavAn ! ApanA prasAdathI vratarUpa adbhuta pAtheya ( bhAtuM ) meLavIne have e bhavajaMgalanuM ullaMdhana karavA icchuM chuM. "" A pramANe savegarasathI taraMgita thayelI kudalatAne gurUmahArAja kahevA lAgyA ke: he bhadre ! atyaMta puNyayeAgeja AvA manAtha prApta thai zake. kahyuM che ke: te " vavantyAMta sAmrAjyuM, calavA pAvarano thathA / sevituM saMcamAAma, catate aMtasaMyutam / / ? . vAMchaMto'pi suparvANa cAritraM hi jinoditam / ' jamate na satAvyaMdhA, va ratnamadAnidhim " || 2 || " cakravattI paNa potAnA sAmrAjyane pagarajanI jema tajIne yatisaMyuta evA sayamarUpa ArAmane sevavA yatna kare che, vaLI devatAe paNa jinaprarUpita cAritradharmanI sadA cAThunA karyA kare che, paraMtu a MdhajanA jema ranidhAna pAmI na zake, tema te cAritra kadI pAmI zakatA nathI. " mATe he vatse ! tevA cAritrane prApta karavA have vilaMba karavA ucita nathI. kAraNa ke vivekI purUSa sudhApAnane mATe kadI vila'kha karatA nathI. ,, tyArapachI peAtAnI sarva sa Mpattine kRtArtha karI ane jinacaityamAM vidhipUrvaka aSTAdghika mahAtsava karIne, priyAe sahita potAnA prANanAtha tathA rAjAne bahu mAnapUrvaka khamAvIne, azeSa Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 samyakatva kaumudI-arvadAsa zeThanI kathA. parigrahane tyAga karI, vairAgyarasathI pUrita evI kuMdalatAe dIkSA aMgIkAra karI ane te vakhate ahadAsa zreSThIe bahuja AnaMdapUrvaka dIkSA mahotsava karyo. ciMtAmaNiratna samAna vizvapUjita ane amUlya evA cAritrane pAmIne kuMdalatA paNa nirdhananI jema parama pramoda pAmI. te vakhate AnaMdamagna ane sujJajanamAM agresara evA ahesazreNIo zrI gurUne paMcAMgapUrvaka namaskAra karIne vijJapti karI ke -"he vibhe! atyAre yatidharma ArAdhavAne huM samartha nathI. kAraNa ke gajarAjane yogya bhAra zuM gaLIye baLada vahana karI zake ? atyAre te utkRSTa zrAvakAcAra pALavAnI mArI icchA che. mATe he munIzvara!kRpA karIne te jaNAve." A pramANe zreNInuM vacana sAMbhaLIne sudharmAsvAmI kahevA lAgyA ke -"he sujJa! bhAvazrAvakanA lakSaNa sAMbhaLa. surAsuragaNathI. akSebhya evA samyakatvavratathI vibhUSita bAra vratane vidhipUrvaka niraticArapaNe je pALe, vizuddha vyavahArathI prApta karela lakSmIne (ne) jinekta cetyAdi sAta kSetramAM vyaya karI kRtArtha kare, traNavAra jinapUjA kare, bevAra AvazyakakiyA (pratikamaNa) kare, satpAtre dAna daIne niravadya nirdoSa AhAranuM bhajana kare, upadhAnatapathI pavitra thayela siddhAMtane niraMtara zIkhe, tIrthayAtrAthI pitAnA AtmAne pavitra kare, sAdhusevAmAM atyaMta rasika bane, viSayamAM tIvra Asati na rAkhe, dharmanI unnati kare, sacitta AhArano tyAga kare, saMvAsanI anumatithI paNa bhaya pAme ane je subuddhimAna agIyAre pratimAonuM paNa ArAdhana kare, evA zrAvakane tattvajJa janee kharekhara sAdhu samAna gaNela che. pUrva maharSioe pratimAono vidhi A pramANe kahela che, je pratimAonuM ArAdhana karavAthI gRhastha zrAvaka devatAone paNa vaMdanIya thAya che. vivekI gRhastha dharmane aMgIkAra karIne saMsAranA duHkhathI kheda pAmI saMveganA vegathI te zramaNa (sAdhu) dharma svIkAravAnI utkaMThA kare. te dharmane samyagrIte Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 223 jANIne A pramANe vicAra kare:-"sAdhudharma pALavA samartha chuM ke asamartha chuM?" je e dharma pALavA samartha hoya, te sAdhupaNAne aMgIkAra kare ane je asamartha hoya, to siddhAMta vidhithI jinabhagavate kahela samyakatvAdika agIyAra pratimAone Acare. te agIyAra pratimAo A pramANe che-daSTi (samyakatva), vrata, sAmAyika, paiSadha, pratimA (kAryotsarga), brahmacarya, saccinavarjana, pite AraMbha karavAne tyAga, pregyAdika pAse AraMbha karAvavAne tyAga, uddiSTavarjana ane zramaNabhUtatva (sAdhusadazatA). A pramANe gRhastha dharmanI agIyAre pratimAo saMkSepathI kahI. have temAMnI ekaekanuM kaMIka svarUpa batAvavAmAM Ave che kAraNake te dharmanuM svarUpa jANavAmAM AvatAM ane te pachI vidhipUrvaka tenuM AcaraNa karatAM huM yatidharmanI zaktiyukta chuM ke nahi? ema zrAvaka samya rIte jANI zake che.' jinapUjAmAM anurakta, sAdhusuzraSAmAM tatpara ane dharmamAM daDha e zrAvaka prathama darzanapratimAne vidhipUrvaka dhAraNa kare. A pratimAne svIkAra karatAM te upagarahita kadI na thAya ane zaMkAdithI kadI viparyayabhAva na pAme. nizcaya zubhanoja anubaMdha kare ane aticArarahita rahe. pachI prathama pratimAyukta te pAMca aNuvratanA samyam ArAdhanarUpa dvitIya pratimAne niraticArapaNe dhAraNa kare. A pramANe kahela vratapratimAnA ArAdhanathI duSkarmane dUra karanAra e zrAvaka parama prazama (sAmAyika) rUpa tRtIya pratimAne aMgIkAra kare, pUrve sAmAyika karavAne je aniyata kAla darzAvela che, te ahIM eTale trIjI pratimAmAM baMne saMdhyAkALe traNa mAsa sudhI zuddha sAmAyika karavuM. cothI pratimAmAM parvadivase vidhipUrvaka cAra mAsa sudhI caturvidha piSadha karavuM. pAMcamI pratimAmAM pUrvapratimAonA vidhAna sAthe parvadivase sarvarAtri ( AkhI rAta) pratimA (kAyetsarga) kare. temAM divase brahmacarya pALe, rAtrie amuka vAra niyata kare, snAna na kare, divaseja kAchaDI na ghAle, bhejana Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 samyakatva kaumudI-samudradattanI kathA, kare ane dharma dhyAna Acare. sunna ane suniaLa zrAvaka A pratimAne pAMca mAsa sudhI seve. chaThThI pratimAmAM pUrvakathita guNayukta thaI a MgasaMskAranA tyAgapUrvaka rAtrie paNa bilakula mAhurahita thaI cha mAsa sudhI brahmacarya pALe, sAtamI pratimAmAM pUrva pratimA sahita prayatnapUrvaka sAta mAsa sudhI citta AhAranA tyAga kare. AThamI pratimAmAM pAte ArabanA tyAga kare, paraMtu pUrve Arajela sAvadha vyApAra khIjAe pAse karAve, A pratimA ATha mAsa sudhI seve. navamI pratimAmAM sevakavarga pAse paNa sAvadya vyApAra na karAve, ane dhanavAna yA saMtuSTa evA te peAtAnA putrA krikane gRhabhAra soMpIne alpa mamatvathI pariNata buddhi rAkhI, saMvegathI manane bhAvita karI ane leAkasthitithI nirapekSa thai te navamAsa sudhI A pratimA seve. dazamI pratimAmAM samasta AraMbhanA tyAga kare, uddezIne karela AhAra na vApare, muMDana karAve, yA cATalI rAkhe, vaLI pUrvokta pratimAmAM te vidhipUrvaka raheja, temaja pUrvakAryanA saMdhamAM svajanA kai pUche, eTale jo taNutA hAya tA kahe ane na jANatA hAya teA na khAle, athavA * huM jANatA nathI ' ema kahe-e rIte daza mAsa sudhI A pratimAnuM ArAdhana kare. agIyAramI pratimAmAM mastakanA keza astarAthI muDAvI nAkhe athavA lAca kare, pAtrA ane rajoharaNane dhAraNa kare, yati (sAdhu) nI jema dharmane dhAraNa karIne vicare, paraMtu khilakula mamatvarahita na hAvAthI te svajanane ghera temane jovAne jAya ane jo tyAM doSarahita AhAra hAya tA grahaNa kare. utkRSTathI agIyAra mAsa sudhI A pratimAnuM ArAdhana kare. janyathI teA A sarva pratimAonA kALa eka ahArAtra che. dharmanA mAhAtmyane jANanAra gRhastha zrAvaka Apatti AvatAM paNa kAmadevanI jema peAtAnA samyakatva, zIla ane tratAne kadI mUkatA nathI. "" A pramANe dezanA sAMbhaLIne pravrudrita thayelA addAsazreSThIe Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 225 N mahotsava ane saMveMganA raMgapUrvaka gurUmahArAjanI pAse pratimAo aMgIkAra karI. pachI gaNadhara mahArAjane namaskAra karIne zreNika rAjA zreNInI sAthe potAne sthAne gayA ane gurUzrI paNa tyAMthI anyatra vihAra karI gayA. have gRhastha dharmamAM dhuraMdhara evA zreSThIe potAne ghera AvIne vipulagiri upara samaSTi prajAnI daSTine AnaMdadAyaka evA u. tsavanI saMpatti mATe vidhipUrvaka kanakUTasadaza, jANe apara suvarNa giri heya evuM suvarNa, ratna, mANika ane vairyaratnanA biMbee yukta ane suvarNanA kaLazanI zreNI tathA vilasatI dhajAothI su bhita evuM jinamaMdira karAvyuM. pachI rAjA ane maMtrInI samakSa dharma ane nyAyamArgamAM agresara evA potAnA ahaMdaranAmanA moTA putrane gharano bhAra zeMpIne ane rAjAnI AjJA laIne merUgiri samAna nizcala AzayavALe e ahadAsa zreSThI samyagrIte vidhipUrvaka agiyAre pratimAonuM anukrame ArAdhanA karavA lAgyuM. tyArapachI suvarNanI aneka keTI yathAcita supAtre vAparIne ane dIna tathA anAtha janene yathAyogya dAna ApI saMtuSTa karIne potAnI sAte priyAo sahita zreSThIe pAMcamA gaNadhara zrIsudharmAsvAmI pAse upadravane dalita karanArI evI saMyamazrI (dIkSA)aMgIkAra karI ane sUtra tathA artha e baMnenA tattvane jANanAra evA ahadAsamuni paMcamahAvratane niraticArapaNe pALatAM agIyAre aMga bhaNyA. pachI ekAMta ni:spRha thaI manahara sAmyasudhAnA sarevaramAM potAnA manarU5 rAjahaMsane ramADatA, apramattaguNasthAnano Azraya karatA nizcaya ane vyavahAranI pradhAnatA ane apradhAnatAne jANatA, sarvatra utsarga ane apavAdavidhine sevatA, traNa guptithI pitAnA AtmAne pavitra karatA, pAMca samitimAM sthiti karatA ane bAra prakAranA tapamAM niraMtara tatpara rahetA evA ahadAsa mahAmuni zuddha saMyama ArAdhIne zrIsametazikharagiri upara samAdhipUrvaka eka mAsanuM anazana 29 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 samyakatva kaumudI-addAsa zeThanI kathA. karIne te savArthasiddhanAmanA vimAnamAM zubhadhyAnI, traNa jJAnayukta, nirmamAgraNI ane satata udayavALA evA deva thayA. tathA zreNInI strIo paNa cAritraratnanA mAhAsyathI saMsAranA tApathI tyakta manavALI thaIne vaimAnika devapaNAne pAmI. pachI adAsadeva pitAnI strIo sahita tyAMthI cavIne lAdhya evI rAjyalakSmI pAmIne anukrame zivazrIne prApta karaze." AryasuhastasUri kahe che ke he rAjan ! samyakatvavratanA mAhAsyarUpa suvarNanA nikaSa (kasoTI karavAnA) pASaNa samAna ane pRthvImaMDaLamAM prakhyAta evuM A sakalatra arhadAsa gRhasthanuM samasta caritra meM tamArA samyakatvanI daDhatAne mATe kahI batAvyuM." A pramANe samyakatva kaimudI (samyakatvane prakAzita karavAmAM kemudI samAna) sAMbhaLIne atyaMta harSane dhAraNa karatA evA saMpratirAjAe mehanI mukti (kSINatA) thI pitAnA mana (hRdaya) ne caMdramA samAna karIne te gurUmahArAja pAsethI muktilakSmIne svavaza karavAnA kAraNarUpa evuM samyakatva mahAratna aMgIkAra karyuM. te avasare AryasahastIsUrie samyakatvanI vizuddhi mATe samyagdaSTi evA te rAjAne A pramANe dharmadezanA ApI:- prANae anaMta bharyA, paNa temAM eka manuSyabhavaja parama lAdhyuM che. kAraNa ke enA ge svarga ane mokSanI sukhapatti prApta karI zakAya che. mATe e (bhAva) ja sarva purUSArthone hetu hovAthI zreSTha che. paraMtu te purUSArtho vinA mAtra gaNunAne pUravArUpa evA e bhavathI paNa zuM ? je purUSa bAdhArahita purUSArthone seve che, teja varNanIya che. kAraNa ke patra, puSpa ane phaLAdikathI yukta hoya, teja vRkSa sevanIya che. dharma, artha, kAma ane mokSa-e cAra purUSArtho sajajanemAM prasiddha che, paraMtu artha, kAma ane mokSanuM kAraNa te dharmaja che. mATe dharma e kharekhara sarva purUSArthanA bIjarUpa Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara. 227 che" ema mAnatA sujJajanene te AdarapUrvaka sevanIya che. kahyuM " pumarthasaMsAdhanamaMtareNa, pazorivAyurviphalaM narANAm / tatrApi dharma pravaraM vadaMti, na taM vinA yadbhavato'rthakAmau" // 1 // "purUSArtha sAdhyA vinA manuSyanuM AyuSya pazunI jema viphaLa che. temAM paNa dharma zreSTha kahela che. kAraNa ke te vinA artha ane kAmanI prApti thatI nathI. e dharmanI vRddhine mATe zuddha buddhivALA gRhasthoe bAre vrata samajIne pALavA. jema guNemAM vinaya ane tapamAM kSamA, tema saddaSTi e sarva vratanA parama vitarUpa che. mitrA, tArA, vigere bhedathI te daSTi ATha prakAranI kahela che ane te yathAvasthita vastuonA samyadhanA kAraNarUpa che. kahyuM che ke - "mitrA tArA balA dIpA, sthirA kAMtA prabhA parA / nAmAni taravarachInAM, kSa = nivadhatA" zA - "mitrA, tArA, balA, dIprA sthirA, kAMtA, prabhA ane parAe tattvadaSTionAM nAma che ane lakSaNa to bedha (jJAna) thI jaNAya che," yathApravRttakaraNane prAMte sva95 mala (mithyAtva) nI sthiti rahe ane lagabhaga graMthibheda thavAne heya, te vakhate prANane prathama draSTi hoya. kahyuM che ke - " apUrvakaraNamAyA, samyaktattvarUcipadA / garapaLyArivAniya, vivarAvavatupu" III "prAyaH apUrvakaraNarUpa ane samyak tatvarUcine pragaTa kare nArI A draSTithI, alpa vyAdhivALAne jema annapara rUci thAya, tema prANune tattvavastumAM rUci thAya che." vaLI alpa vyAdhivALe jema te vyAdhinA vikArethI bAdhA na pAmatAM ISTasiddhane mATe ceSTA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 samyakatva kaimudI-arhadAsa zeThanI kathA. (prayatno kare che, tema A daSTithI prANuM potAnA hita mATe yatna kare che. dharmakAryanA udyamarUpa samyatva kaMIka spaSTa thAya, tyAre tattvanI jijJAsApUrvaka tArAdaSTi utpanna thAya che. kahyuM che ke - " tArAyAM tu manAkspaSTa, niyamazca tathAvidhaH / | gagu philAme, vijJAsA taravovara" " parA satattvazuzrUSA, dRDhaM saddarzanaM ydaa|| akSepazca kriyAyoge, balA dRSTistadA bhavet " // 2 // "tArA daSTimAM samyakatva kaMIka spaSTa thAya, tathA prakAre niyama ane hita sAdhavAmAM udvega na hoya tathA tattvanI jijJAsA hoya ane jyAre sattatvamAM parama suzruSA ane samyakatva daDha thAya tathA kriyAomAM satata pravRtti thAya, tyAre balAdaSTi samajavI." A daSTimAM rahela jIva evuM mAne ke -"amArAmAM zuddha buddhi nathI, temaja vadhAre zAstrasaMgraha paNa nathI. mATe jinabhagavaMtanI vANuM amane atyaMta pramANabhUta che. vaLI A daSTimAM idri susthira thAya che, sarva kriyAo zamapUrvaka, samagra kAryamAM nirahaMkAra ane guNavaMta para mahAAdarabhAva thAya che. jene dharmamAM satata udyama hoya, je sUphamabadhathI rahita hoya ane jenI tattva para parama suzruSA hoya, tene dIprAdaSTi heya. A draSTimAM prANu dharmane potAnA prANa karatAM paNa adhika mAne, dharmane mATe prANane ni:saMzaya tyAga kare, paNa prANasaMkaTamAM dharmane tyAga na kare. sthirA daSTimAM prANa samyajJAna ane kriyAne sArarUpa mAne, tattvazraddhAna ratnatinI jema nirmaLa hoya ane niSkaSAya bhAva rahe. vaLI A draSTimAM jIva sadanuSThAna-kRmAM pote yathAzakti pravRtta thAya ane kadAgrahathI nimukta thaI jAya. kAMtAdaSTi tArAnA sadaza udyotavALI, tattvazraddhAvALI, bahu arthane prakAza karanArI ane samyakatva aNuracanA AsvAdavALI hoya. prabhASTi sUryanA jevA prakAzavALI, temAM nizcaLarUcirUpa ane kamatarUpa aMdhakArane Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara.. 229 parAsta karanArI hoya, parASTi caMdramAnA udayasadaza, samyakatvatattavanI rUcirUpa ane jyAM kaSAya ane viSayane udaya sarvathA zAMta hoya. " tanniyogAnmahAtmAha kRtakRtyo yathA bhavet / yathA'yaM dharmasaMnyAsa-viniyogAnmahAmuniH" // 1 // dharma sanyAsanA viniyogathI jema mahAmuni kRtakRtya thAya, tema e (parA) daSTinA niyegathI mahAtmA kRtakRtya thAya che." bIjA apUrva karaNamAM e prANuM mukhya che ane tethI tene sadA udayavALI ane niSkaTaka evI kevaLathI utpanna thAya che. A pramANe te draSTio (dharma)nI zuddhine mATe sujJa purUSa niraMtara satkRtya kare che. kAraNa ke nimittanI nirmalatAthI kAryamAM nirmalatA Ave che. jinezvarenA ramya caitya, zreSTha varNathI manahara jinabiMba, pUjA, pratikAutsava, tIrthayAtrA, sAdharmivAtsalya, guNAnurAga, susAdhubhakti, kumatathI nivRtti, zrIjinazAsananI prabhAvanA ane sadaSTi-narmalyakAraka A satkRtyathI tIrthakarene paNa saMpatti prApta thAya che. e dharmanA prabhAvathI devatAo paNa anukULa thaI mANasanI sevA sAre che, jagane pUjya evA sajajane tenA para sneha vadhAre che, ane saMpatti te tene ghera sadA udaya pAmatI jAya che." A pramANe dharmadezanA sAMbhaLIne idra jema svarga rAjyane, tema zreSTha sAmrAjyane dhAraNa karatA ane traNa khaMDa vasudhAnA svAmI evA saMpratirAjAe, jineMdra pratimAothI addabhuta ane prasannatA ApanArA evA jinaprAsAdethI A traNakhaMDanI bhUmine sarvatra zaNagArI dIdhI. arthAt sarvatra jinaprAsAda karAvyA. mATe - "he bhavya zrAvake! dharmanA prabhAvathI anupama ane nAnA prakAranA upadezAmRtathI nibiDa mane vyathAne vinAza karanArI evI Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 samyakatva kaumudI-prazasti. A ahadAsa zeThanI kathA sAMbhaLIne harSanA prakarSane ApanAra tathA vividha vratane saphaLa karavAmAM eka sArarUpa evA samyakatvamAM tamArA manane atyaMta nizcala kare." // iti zrIsamyaktvakaumudyAM zrItapAgacchanAyaka zrIsomamuMdarasUrizrImunisuMdarasUrizrIjayacaMdrasUriziSyaiH paMDitajinaharSagaNibhiH kRtAyAM saptamaH prastAvaH // 7 // te stiH (paTTAvali) * zrI tapAgacchamAM samyajJAna ane kiyAnA nidhAna tathA atizaya mahimAthI vizvavikhyAta evA zrImAna jagacaMdra gurU thayA. temanI pATe pragaTaprabhAvALA evA zrI deveMdra gurU thayA, je manA dezanA samAjamAM vastupAla jevA sabhApati (mukhya) hatA. temanA ziSya, vizvavikhyAta ane utkRSTa jJAna tathA kiyAnA guNethI jagatane pUjya evA zrI vidyAnaMda munIzvara thayA. temanA padarUpa udayAcalapara sUrya samAna, asAdhAraNa tejanA bhaMDAra ane sarjana samUhane AnaMda ApanAra evI vANanA vaibhavavALA evA zrI dha joSasUri thayA. tyArapachI mahAtmAomAM agresara evA zrI semaprabhasUri thayA, je yugapradhAne baddhamatane parAsta karI zrIvIrazAsanane pradIpta karyuM. te pachI atula yazavALA,vijJa purUSamAM agragaNya deveMdrane paNa varNanIya evA zrI saMmatilakasUri thayA temanA padRrUpa kamaLane vikasita karavAmAM sUrya samAna mahimAnA sAgara, AMtara zatruone trAsa ApavAmAM jagatamAM eka prabhAvazALI, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASAMtara ra31 sUrya samAna tejasvI, jemanA caraNone rAjAoe vaMdana karela che ane zivamArgane darzAvanArA evA zrIdevasuMdara gurU thayA. temane pATe prakRSTa bhAgyavaMta ane yugapradhAna samAna evA zrI somasuMdarasUri thayA. AcAryomAM agresara evA je gurUzrIne sajajana purUSe, savAMga dedIpyamAna guNene laIne zrIsudharmAsvAmI samAna gaNe che, temanA prathama ziSya samartha mahimAvALA vidyagoSThImAM kuzaLa ane pitAnA prajJAbaLathI jagatamAM suragurU (bRhaspati) tarIke prakhyAta thayelA evA zrI munisuMdarasUri hatA ane bIjA ziSya ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karanArA atula prabhAzALI ane sarvatra udaya pAmanArA evA zrIjayacaMdrasUri hatA. zrI jayacaMdra sadagurUnA ziSya zrIjinaharSagaNu mahArAje svaparanA upakArane mATe vikrama saMvat 1487me varSe A samyakatvakAmudI graMthanI lekabaMdha racanA karI. (kartA kahe che ke, "dhuraMdhara maharSioe mArApara anugraha karIne A graMthanI zuddhi karavI." chuM samApta. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnajI 17 thI AmAnaMda prakAza. - hAi i ja x jena kemamAM atI phelAvA sAthe prakhyAti pAmeluM A mAsika A sabhA taraphathI cAra varSa thayA pratimAse pragaTa kare che vAmAM Ave che. temAM AvatA dhArmika, vyavahArika ane naitika saMbaMdhI uttama lekhethI ApaNI komamAM nIkaLatA mAsikamAM te prathama paMkti dharAve che. dara varSe tenA grAhakane vAMcanane bahALe lAbha ApavA sAthe varSa pUrNa thatAM pahelAM navIna dravyAnuyoga vagerenA viSayathI bharapura eka uttama graMtha suMdara bAIDIMgathI alaMkRta karI dara varSe bheTa ApavAmAM Ave che. eka ja paddhatie AvI bheTano lAbha A mAsikaja Ape che. hAlamAM tenuM cAmuM varSa cAle che. gurU bhakti nimitte nIkaLatA A mAsikanI ladhu vaya chatAM grAhakenI bahoLI saMkhyA teja tenI uttamatAne purAvo che. tenuM kada hAlamAM moTuM karavAmAM AvyuM che. chatAM vArSika mUlya rUA. 5 1-0-0 poTeja cAra AnA rAkhavAmAM Avela che. tenA pramANamAM lAbha vizeSa che. naphe jJAna khAtAmAM vaparAya che. jethI dareka jaina baMdhuoe tenA grAhaka thaI avazya lAbha levA cUkavuM nahIM. - - -- @ - - Page #246 -------------------------------------------------------------------------- _