Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ sulabhajanadhanAlA-naM. 8 zrIparamAtmane nmH| A MINA-Hans jainavAlabodhaka tRtIya bhaag| jisako . sarvasAdhAraNa jainI vAloM ke hitArtha sujAnagaDhanivAsI pannAlAlavAkalIvAla digaMbarIjainane saMgraha kiyA / aura kalakattAsya-bhAratIyajainAseddhAMtaprakAzinI saMsthAne apane vizvakopalenasthita-jainasiddhAMtaprakAzaka pavitra presameM zrIlAlajaina kAvyatIrthaka prayavase chapAkara . . prakAzita kiyaa| ra prathamAvRtti } vI. ni. 2448 I mUlya // 4, Ane / meanidinaRALLELAR
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUcanA / vidita ho ki maine jainavAlabodhakake cAra bhAga banAnekI icchA kI thI kintu pramAdase amItaka pUrti nahiM kara pAyA / arthAt prathama bhAga vI. ni. saMvat 2426 zAlameM banAyA thaa| dvitIya bhAga vIra ni0 se 2433 meM aura saMzodhita dvitIyabhAga 10 varpavAda cIrani0 saM. 2443.meM prakAzita kiyA isase 4 varSa bAda aba yaha tRtIya bhAga likha pAyA hUM ummeda hai ki caturthabhAga bhI isI varSameM likha skuuNgaa| isa bhAga pAThoMkI sUcI dekhane vA 'Adyopati padanese Apako mAluma hogA ki isake pratyeka pAThameM jainadharmakI zikSA va sAdhAraNa nIti. jJAna yathAzakti bharA gayA hai / kAraNa isakA yaha hai ki-AjakAla prAraMbha hImeM jaina dharmakI zikSA na milane se va pAzcAtya vidyAkI pracuratAse aMgarejI paDhanevAle jainI lar3akoM ke cittause jainadharmasaMbaMdhI sadAcAra aura mahatvakA aMza kramazaH nikalatA jAtA hai| jisakA phala yaha dekhA jAtA hai-hamAre aneka jainI bhAI prejuyeTa honepara jainadharmase sarvathA anabhijJa hone ke kAraNa jaina dharmakA eka dama loTa phera karake eka navIna hI saMskAra kara denemeM kaTibaddha ho gaye haiM / bhaviSyatameM bhI yadi prArabhase hI jainadharmakI zikSA nahi milaiMgI to saba bAlaka prAyaH isa 'sanAtana pavitra jaina dharmase ana'bhika taiyAra honeTe isa jainadharmakA zIghra hI hAMsa ho jAyagA isa kAraNa, samasta jainI bAlakoMko prAraMbhase hI jainadharmakI aura sadAcAratAko zikSA dene ke liye jainadharmasaMbaMdhI.pAThoMkI hI bahulatA rakkhI gaI hai! .. .... :::..(kavarake dUsare pRSThameM dekho):
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana / CFCAS jaina vidyAlaya aura pAThazAlAoM meM sulabhatAke sAtha vAstavika zikSAkA pracAra ho sake isa lie sasthAka janmadAtA suprasiddha anubhavI lekhaka zrImAn paM0 pannAlAlajI bAkalIvAlakRta yaha jaina'bAlabodhakakA tIsarA bhAga sulabhajaina graMthamAlA meM jhAlarApATaNanivAsI zeTha vinodIrAmajI bAlacaMdajIkI dravyase unake svargIya suputra zrImAn zeTha dIpacaMdajIke smaraNArtha ( makaradhvajaparAjaya graMthakI AI huI nyochAvara se ) chapAyA jAtA hai / AzA hai; zikSA saMsthAoMke abhibhAvaka isase lAbha uThAveMge / vinIta--- zrIlAla jaina / maMtrI,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha aura viSayoM kI suucii| nAma pATha vA viSaya 1 / zrImahAvIra prArthanA 2 / bhUdharakRta stutisaMgraha va darzana pATha .3 ' paMcAmRta abhiSeka 4 // saptavyasana 5.sAgaradatta aura somaka . . 6 / dudha 7 / jiteMdra garbhamaMgala (kavivara. rUpacaMdrajI kRt)| / zrAvakoMke nitya karaneke paTkarma . 9 / satyavAdI cora . 10 / jinaMda janmamaMgala ( kavivara rUpacaMdajI kRta). . .11 / paMcaparameSThIke mUlaguNa ( ipachattIsI sArtha) . 12 / darzanapratijJAkI khaanii| 13 / bhUdharajainanItyupadezasaMgraha prathama bhAga 14 / nityaniyamapUjA bhASA pUrNa . . . 15 / cauvIsa tIrthakaroM ke nAma aura cihna . . 16 : dRDhasUrya caurakI kathA 17 / zuddhavAyu 18 / AlocanApATha 19 / pAMca iMdriya 20 / bhUdharajananItyupadezasaMgraha dusarA bhAga 21 / rAjA zubhakI kathA 22 / zrAvakAcAra prathamabhAga ( samyagdarzana ) . 23 / pRthivI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 116. 118 24 / kaDArapiMgalako mRtyu 25 / zuddhajala 26 // zrAvakAcAra dusarA bhAga 27 / aMjana caurakI kathA 28 / pudagala paramANu 29 / bhUdharajainanItyupadezasaMgraha tIsarA bhAga 30 / anaMtamatIkI kathA 31 / zrAhArya padArtha 32 / udyAyana rAjAko kathA 33 zrAvakAcAra tIsarAbhAga 34. revatIrAnIkI kathA 35 bhUdharajananItyupadezasaMgraha cauthA bhAga 36 jinaMdrabhaktakI kathA 37 / sundara dRzya 38: vAriSeNa rAjaputrakI kathA 31 zrAvakAcAra cothAbhAga (samyagjJAna) 40 vimAkumAramuniko kathA 41. zArIrika parizrama 42 vajrakumArakI kathA 43 zrAvakAcAra paMcamamAga (samyakcAritra) 44 yamapAlanAmA caMDAlakI kathA / 45 / bhUdharajananItyupadezasaMgraha pAcavAM bhAga 46 / dhanazrIkI kathA 47 zrAvakAcAra chaTThAbhAga 08satyavAdI dhanadevakI kathA 122 126 131 136. 153 16 167 170 177.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 09. (ga) '36 jUdhA niSedha '50 / satyaghoSakI kathA 51 / bhUdharajainanItyupadezasaMgraha chahAbhAga 52 / tApasI caurakI kathA '531 zrAvakAcAra saptamabhAga / 54 / vaNika putrI nIlIkI kathA 55 / svadezonnati 56 / zrAvakAcAra aSTamabhAga / -57 / yamadaNDa kotavAlakI kathA 58 / madyapAna niSedha ( gadyapadya / *56 / jayakumArakI kathA 60 * bhUdharajainanItyupadezasaMgraha sAtavAM bhAga 61 // zrAvakAcAra navamabhAga '62 // zrISeNarAjAkI kathA 63 / guruziSya praznottara (kanyAvikrayaniSedha / 64 / zmazrunavanItakI kathA 65 seThakI putrI vRSabhasenAkI kathA 66 / bhUdharajainanItyupadezasaMgraha AThavAM bhAga "67 / kauMDezako kathA 68 / zrAvakAcAra dazamabhAga ( sallekhanA ) 66 / vasatikAdAnameM zUkarakI kathA 70 / zrAvakAcAra gyArahavA bhAga (ekAdaza pratimA ! '71 / meDhakakI kathA .72 / guru aSTaka (vRMdAvanakRta) 016 222 2e 228 raka 236 237 238 242 243 247 250
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulabhanainaprathamAlA naM 8 zrIparamAtmane namaH jainabAlabodhaka tRtIya bhaag| dohaa| paMca parama pada anami kara, jinavAnI urdhaar| jaina vAlavodhaka tRtIya, saMgraha karUM vicAra // 1 // 1|shriimhaaviir prArthanA. (nyAyAlaMkAra paM0 makkhanalAlajI kRta) he sarvajJa vIra jina devA, caraNa zaraNa hama Ate haiM / mAna anaMta guNAkara tumako, caraNoM zIta namAte haiM | kathana tumhArA sabako pyArA, kahIM virodha nahIM paataa| anubhava vodha adhika jinake hai, una puruSoM ke mana mAtA / / darzana jJAna caritra svarUpI, mAraga tumane dikhalAyA / yahI mArga hitakArI savakA, pUrva RSIgaNane gAyA // 3 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakaratnanayako bhUla na jAveM, isI liye upanayana kreN| brahmacaryako dRDhatama pAleM, sapta vyasanakA tyAga kareM // 4 // nIti mArga para nitya caleM hama, yogyAhAra vihAra kareM / pAle yogyAcAra sadA hama, varNAcAra vicAra kareM // 5 // dharma mArga aru vaidha mArga se, dezoddhAra vicAra kreN| ArSe vacana hama dRDhatama pAle, satsiddhAMta pracAra kreN||| 6 // zrI jina dharma vaTai dina duno, paMca Aptanuti nitya kreN| satsaMgatiko pAkara svAmin, karma phalaMka samUla hareM // 7 // phaleM bhAva ye sabhI hamAre, yahI nivedana karate haiM / "lAla" vAla mila bhAla vIrake, caraNoM meM hama gharate haiN||8|| 2 bhUdharakRta stuti saMgraha. AdinAtha stuti / savaiyA 32 maatraa| jJAna jihAja baiTha ganagharase, guNapayogha jisa nAhi tare haiN| amara samUha Ana avanIsauM, ghasi 2 sIsa pranAma kare haiM / kidhauM mAla kukaramakI rekhA, dUra karanakI buddhi dhare haiM / aise AdinAthake ahanisa, hAtha jori hama pAMya pare haiM / * caMdraprabhastuti / savaiyA mAtrA 32 / citavata vadana amela caMdropama, taji ciMtA cita hoya akaamii| tribhuvanacaMda pApatapacaMdana, napata carana caMdrAdika nAmI // 1 rAtri dina ! * nirmala caMdramAke samAna / 3 icchArahita / 4 pApaMrUpI AtApakeliye candramAke samAna / -
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| tihu~ jaga chaI caMdrikA kIrati, cihanacaMdra ciMtata shivgaamii|| caMdauM caturaMcakoracandramA, caMdravarana candraprabha svAmI // 2 // zAMtinAtha stuti / mattagayaMda svaiyaa|| zAMtijineza jayau jagateza, harai aghatApa nizezakI naaiiN| sektapAya surAsurarAya, namai siranAya mahItala tAI / / mauli lage maninIla dipai, prabhuke caranauM malakai vaha maaii| sUdhana pAya-saroja-sugaMdhi, kiyoM cali ye alikati aaii|| namijinastuti / kavitta manahara 31 varNa / zobhita priyaMga-aMga dekhe dukha hoya maMga, lAjata anaMga joM dIpa bhaanubhaaste| cAlabrahmacArI ugrasenakI kumArI jAdo, nArtha te nikArI janmakoMdau-dukharAsata / / bhImabhakkAnanameM Ana na sahAya svAmI, aho neminAmI taki bhAyo tuma taasteN| jaise kRpAkaMda vanajIvanakI vanda chorI, syoM hI dAsakokhalAma kIje bhava pAsate // 4 // , 5 candramAkA hai cihna jinake 6 / buddhimAna puruSarUpI cakoroMko caMdramAke samAna / 7 candramAke samAna ! 8 mukuttmeN| 9 chAyA / 10 caraMNa kamaloMkI sugaMdhi / 11 priyaMguke (kaMganIke) phalake samAna zyAmavarNa hai aMga jinakA / 12 he jAdavanAtha 13 duHkhamayI janma maraNarUpa kiicse| 24 mupha yA rhit|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhaka. pArzvanAthastuti / chappaya siMhAvalokana / janama-jaladhi jalajAna, jAna jana-haMsa-mAnasara / sarava indra mila pAna, prAna jisa dharahiM sIsapara // para upakArI bAna, vArna utthapai kunaya-na / gena-sarojayana-bhAna, bhAnaM mama moha-timira-dhana / / dhana varana-deha dukhadAha-hara, harakhata hera mayura-mana / ' manmatha-mataMga-hari pAsa jina, jina visarahu china jagatajana / / . varddhamAna jinstuti| ___dohA / diDha karmAcala dalapavi, bhAva saroja ravirAya / kaMcana chavi kara jora kavi, namata vIra jina-pAya // 6 // ___savaiyA 31 maatraa| rahau dUra aMtarakI mahimA, vAhina guna bAnana bala kApai / eka hajAra ATha lacchana tena, tena koTi ravikirani uthApai / / 1 saMsAra samudra taraneko jahAjake samAna / 2 bhavya rUpI isako mAna sarovara / 3 Akarake / 4 mAjJA / 5 svabhAva 6 vAnI 7 ukhADa detI hai| 8 khoTe nayoMko nayAbhAsoMko / 9 gaNa ( munimaMDala) rUpI kamala banako. praphullita karane keliye 10 nAza kIjiye / 11 vAdalake samAna nIla raMga vAlA deha / 12 pArzvanAtha bhagavAna / 13 mata bhuulo|14 karmarUpI. majabUta parvatako naSTa karane ke lie vajrake samAna 15 bhavyarUpI kamaloMko praphullita karaneke lie sUrya / 16 vIra bhagavAnake carana / 17 bAhirI guNa kyAna karanekI zakti kisameM hai / 18 zarIrakA tej|
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| surapati sahasa-yAMkha-aMjulisauM, rUpAmRta pIvata nahiM dhApai / tuma vina kauna saparthavIra jina, agasauM kADhi-mokhameM yaapai|| zrIsiddhastuti matta gyNd| dhyAnaDutAsanameM bhari indhana, jhoMka diyo ripuM roka nivaarii| zoka harayo bhavilokanako vara, kevalajJAna mayUkheM udhArI / / loka aloka viloki bhaye ziva, janmajarAmRta paMka pkhaarii| siddhana thoka vase zivaloka, tinheM paga dhoka trikAla hmaarii|| tIrayanAtha pranAma kareM, tinake gunavarnanameM budhi hArI | . moma gayo gali {samamAra, rahyo taha vyoma tdaaktidhaarii|| loka-gahIra-nadIpati nIra, gaye vira tIra bhaye avikaarii| siddhanayoka vase zivaloka, tinheM pagayoka trikAla hmaarii|| ___sAdhustuti / kavita mnhr| zItaritu-jorai aMga savahI sako tahAM, ___tanako na mora nadi dhorai dhIra je khre| jaiThakI korai jahAM aMDA cIla chorai pazu, 1 hajAra netrarUpI aNjuliyoNse| 2 tRpta hotA hai / 3 dhyAnarUpI * agnimeM / 4 kamarUpI zatruoMkI svAkTako nivAraNa kiyaa| 5 kiraNe. 6 kIcaDa / 7 pAcAMDhoka praNAma / 8 saaNvemeN| AkAzamaiM / 10 saMsArarUpI gaMbhIra samudrake pAnIko tirakara / 11 jorase / 12 sakorate haiM / 13 nahi moddte| 14 nadI ke kinAre para / 15 jeTha mahInekI lUvoMnI akoreM / 16/pIla pakSI gauke mAre aMDA choDa devI haiN| 14
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakapachI chAMha lorai giri kora tapa ve dhare / / ghora ghana ghorai ghaTA cahuM ora Dorai jyauM jyauM, calata hilorai tyauM tyauM phorai vala ye are / deha neha torai paramAgthasauM prIti jorai, . aise guru aura hama hAtha aMjulI kareM // 10 // darzana pATha. pulakaMta nayana-cakora pakSI, haMsata ura-indIvaro / durbuddhi cakavI vilakhi vichurI, niviDa mithyAtama harayo / AnaMda-aMdhudhi umagi ucharayo, akhila Atapa niradale / jina vadanapUranacandra nirakhata, sakala manavAMchita phale // 1 // mujha bhAja Atama bhayo pAvana, Aja vidhana vinAziyo / saMsAra sAgara nIra nivarayo, akhila tatva prakAziyo / / aba bhaI kamalA kiMkarI mujha, ubhaya bhava nirmala Thaye / . dukha jarayo durgati vAsa nivarayo, Aja nava maMgala bhaye / / 1 cAhate vA dekhate haiM / 2 parvatake sikharoMpara / 3 garajate haiN| 4 Dole Dholate haiM / 5 jhaMjhA pavanake jhoke / 6 prakAza karate haiM / 7 harSita huvA / 8 netrarUpI cakora pakSI / 9 hRdayarUpI nIla kamala / 10 kumati rUpI bakavI / 11 ghanaghora / 12 AnaMdarUpI samudra / 13. samasta / 14 nae hogaye / 15 bhagavAnakA mukharUpI cNdrmaa| 16 lakSmI / 17 dAsI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 3 mana harana mUrati heri * prabhukI, kauna upamA lAiye / mama sakala tanake roma hulase, haraSa oraM na pAiye || kalyAna kAla prataccha prabhuko, lakheM jo suranara vane / tirhi samayakI AnaMda mahimA, kahata kyoM mukhasauM bane // 6 4 bharanayana nirakhe nAtha tumako, avara bAMchA nA rahI / mana bhara manoratha bhaye pUrana, raMka mAnoM nidhi laI || aba hohu bhava bhava bhakti tumarI, kRpA aisI kIjiye / kara jora 'bhUdharadAsa ' vinavai yahI vara mohi dIjiye // brahmacArI jJAnAnaMdajIkRta darzana | g ati purAya udaya mama AyA, prabhu tumarA darzana pAyA | va taka tumako vina jAne, dukha pAye nijaguNa hAne || pAye anante duHkha avataka jagatako nija jAnakara / sarvajJabhASita jagata hitakara, dharma nahi pahicAnakara || bhavabandhakAraka sukhaprahAraka, viSayameM sukha mAnakara / nijapara vivecaka jJAnamaya, sukhanidhisudhA nahi pAnakara // 1 // tava pada mama ura meM Aye, lakhi kumati vimoha palAye / nija jJAna kalA ura jAgI / ruci pUrNa svahitameM lAgI // * dekha /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakaruciM lagI hitameM Atmake, satasaMgameM ava mana lgaa| manameM huI ava bhAvanA, taba bhaktimeM jAUM rNgaa| priyaMvacanakI ho Teva guNi guNa gAnameM hI cita pagai / zubhazAstrakA nila ho manana, mana doSavAdanateM bhagai // 2 // kaba samatA urameM lAkara / dvAdaza anuprekSA bhAkara / mamatAmaya bhUta bhagAkara / munivrata dhArUM vana jAkara // dharakara digambara rUpa kava, aThavIsaguNa pAlana karUM / do bIsa pariSada saha sadA, zubhadharma daza dhArana karUM / / tapa tapUM dvAdaza vidha sukhada nita, bandha Asrava pariharUM / aru roki nUtana karma saMcita, kameripuko nijarUM // 3 // kaba dhanya suavasara pAUM / javanijameM hI rama jaauuN| karcAdika bheda miTAUM / rAgAdika dUra bhagAU / / kara dUra rAgAdika nirantara, Atmako nirmala karUM / bala jJAna darzana sukha atula laha, carita kSAyika prAcalaM / / AnaMda kaMda jinaMdra vana, upadezako nita uccarUM / Avai 'amara' kaba sukhada dina, jaba dukhadabhavasAgara tarUM / 3 paMcAmRta abhissek| dohaa| zrI jinavara cauvIsa vara, kunaya dhvAMtahara mAna / amita vIrya ga bodha sukha,-yuta tiSTho iha thAna 1 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ W. tRtIya bhAga / nArAca chaMda / girIza sIsa pAMDupa, sacIza Isa thApiyo / mahotsava anaMdakaMdako sabai tahAM kiyo || hamai so zakti nAhi, vyakta dekha hetu prApanA | yahAM kareM jineMdracandrakI, subiMba thApanA // 2 // { puSpAMnAle kSepaNa karake zrIvarNapara jinabiMvako sthApanA karanA ) sundarI chaMda / kanaka maNimaya kuMbha suhAvane, hari suchIra bhare prati pAvane / hama suvAsita nIra yahAM bhareM / jagata pAvana pAya tareM ghareM // 3 // ( puSpAMjali kSepaNa karake vedIke kone meM cAra jala bhare kalaza sthApana karanA ) harigItA chaMda / zuddhopayoga samAna bhramahara, parama saurabha pAvano / AkRSTa bha~ga samUha gaMga-samudbhavo ati bhAvano || maNikanaka kuMbha nisubha kilviSa, vimala zItala bhari dharauM / zrama kheda mala niravAra jina, traya dhAra de pAMyani parauM // 4 // ( zuddhajalakI tIna dhArA jinarvivapara choDanA ) ati madhura jinadhuni sama suprANita, prANivarga svabhAvasauM / budha citta sama hari citta nitca, sumiSTa iSTa uchAvasauM // tatkAla ikSu satya prAzuka, ratnakuMbha viSai bharauM / yama trAsa tApa nivAra jina, trayadhAra de pAMyana parauM // 5 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ janavAlavodhaka ( ikSurasakI dhArA denaa|) niSTata kSipta suvarNamar3ha damanIya jyauM vidhi jainakI / AyupradA bala buddhidA rakSA, su.yoM jiya-sainakI / tatakAla maMthita, kSIra utthita, prAjyamaNikArI bharauM / dIje atulavala mohi jina, trayadhAra de pAyani parauM // 6 // (ghRtAmRtakI dhArA denA) zaradana zubhra suhATaka dhuti, surabhi pAcana sohno| klIvatvahara baladharana pUrana, payasakala manamohano // kRta uSNa gothanateM samAhRta, maNi jaDita ghaTameM bharauM / durbala dazA mo meTa jina, trayadhAra de pAyani parauM // 7 // (dugdhakI dhArA denA) vara vizada jainAcArya jyoM, madhurAmla karkazatA dharai / zucikara rasika maMthana vimaMthana, neha donoM anusreN| godadhi sumaNi zRMgAra pUrana, lAyakara Age dharauM / dukhadoSa koSa nivAra jina, trayadhAra de pAyani parauM / // 8 // ( dahI rasakI dhArA denA) dohaa| sauSadhI milAya kari, bhari kaMcana bhRgaar| yajoM carana trayadhAra de, bhavaruja vAdhA TAra // 1 // ( savASadhikI dhArA denA) iti paMcAmRta abhiSeka smaapt| 1 / ikSurasake abhAvameM pavitra bUre yA mizrIke zarvatase dhArA denA.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 4. sapta vyasana / vyasana nAma kisI viSaya meM ahorAtra mana ( lavalIna ) rahane kA hai / mana bhI aisA rahai jisakA dUsare viSayoMkI tarapha dhyAna hI na rahai | isa prakArase yadi khoTe kAryoM meM magna rahai tau unheM kumpasana kahate haiM / paraMtu acche kAryoM meM Ajakala bahuta kama lavalIna hote haiM isa kAraNa pracalita bhASAmeM kuvyasanako vyasana zabdasehI uccAraNa karate vA samajhate haiM / aise kuvyasana sAta haiM / jaise, juA khelanA 1, mAMsa khAnA 2, madirA pAna karanA 3, zikAra khelanA 4, vezyA gapana 5, parastrI sevana 6, aura corI karanA 7, ye sAta vyasana ( kuvyasana ) hai | 11 1 | rupaye paise aura kauDiyoM vagairaha se mUTha khelanA tathA hAra jIta para dRSTi rakhate huye zarca lagAkara koI bhI kAma karanA aphIma nIlAma ke prAMka para sarca lagAnA va rupaye rakhanA so jUA kahalAtA hai| juA khelanevAleko juvArI kahate haiM / juvArI logoMkA koI vizvAsa nahiMkaratA kyoMki jUemeM hAra honese corI beImAnI karanI paDatI hai / junArIkA saba jagaha apamAna hotA hai / jAtike loga usakI niMdA karate haiM aura rAjA daMDa detA hai / tAsagaMjaphA khelanA bhI jUemeM samajhanA cAhiye / 2 | jaMgama [ trasa ] jIvoMko mArakara athavA mare huye :
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 / jainavAlabodhaka'jIvoMkA kalevara khAnA so mAMsakhAnA kahalAtA hai| mAMsa khAnevAle hiMsaka nirdayI kahalAte haiN| 3 / zarAba [ padiga] bhaMga, carasa, cA, gAMjA, bageraha nazevAlI cIjoMkA sevana karanA so madirApAna kahAtA hai| inake sevana karanevAle zarAtrI maMgaDI gaMjeDI nasevAja kahalAte haiM / zarAba pInevAleko dharma karma vA bhale burekA kucha bhI vicAra nahiM rahatA / unakA jJAna naSTa hojAtA hai aura to kyA gharake logoMtakakA unapara vizvAsa nahiM hotaa| 4 / jaMgalake rIcha, vAgha, siMha, sUara hirana vageraha svachaMda vicaranevAle tayA uDate huye choTe baDe samasta prakArake pakSiyoM tathA aura jIvoMko baMduka vIra vagerahase mAranA so zikAra khelanA kahAtA hai / isa bure kAma karanevAleko mahAn pApakA baMdha hotA hai| ina pApiyoMke hAthaseM baMdUka tIra kamAna dekhatehI jaMgalake jAnavara bhayabhIta hojAte haiN| 5 vezyA (bAjArI aurata ) se smanA usake ghara jAnA usakA nRtya dekhanA vA kisI prakArakA saMbaMdha rakhanA -so vezyAgamana hai| vaizyAlaMpaTI manuSyakA koI vizvAsa nahiM karatA, saba koI use raMDIvAja vageraha kahate haiN| 6 / apanI strI arthAt jisake sAtha dharmAnukUla 'vivAha kiyA hai usake sivAya anyastriyoMke sAtha vyabhi. cAra sevanA karanA so parastrIgamana vyasana hai| apanI strIke sivAya anya choTI strI to beTIke samAna, varAvarakI bahana
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| ke samAna, paDI mAtAke samAna hotI hai| jisane apanI strIke. sivAya anyastrIke sAtha viSaya sevana kiyA usane mA, beTI, vahanake sAtha vyabhicAra kiyA samajhA jAtA hai| 7 / pramAda yA lobha ke vazIbhUta ho binA dI huI, kisIkI girI huI, paDhI huI, rakhI huI cIjako uThAlenA mathavA uThAkara dumareko de denA so corI hai| jisakI cIja caurImeM calI jAtI hai usako bar3A kaSTa hotA hai usake prANa pIDe jAte haiN| jo caurI karatA hai usake prANa bhI baDe malIna hote haiM, bhayabhIta rahatA hai, rAjAko khavara ho jAtI hai to vaha vaDA bhArI daMDa detA hai, corako saba koI ghRNAkI dRSTise dekhate haiN| isaliye ... dohaa| juA khela aru mAMsa mada, vezyA visana zikAra / caurI pararamanIramana, sAtoM visana nivAra / / 5 / sAgaradatta aura somk| kisI samaya kauzAMbI nagarImeM jayapAla nAmake rAjA ho gaye haiN| usI nagarameM eka samudradatta seTha thA usakI strI kA nAma samudradattA aura putrakA nAma sAgaradatta thaa| vaha bahuta hI suMdara thaa| usakI upara cAra varSakI thI / use dekhakara savakA cica use khilAneke liye vyagra ho uThatAH
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhakathA / samudra dattakA eka gopAyana nAmakA par3osI thaa| aura pUrva janmake pApase vaha daridra thaa| usakI strIkA nAma somA aura putrakA nAma somaka thaa| somaka dhIre 2 baDhakara apanI totalI volIse mAtA pitAko AnaMdita karane lagA aura vaha tIna varSakA hogayA thaa| ___ eka dina gopAyanake ghara para sAgaradaca aura somaka apanA vAlasulabha khela khela rahe the| sAgaradattako usakI mUrkha mAtAne bahukImatI gahane paharA diye the so vaha gahane pahire hI gopAyanake ghara khelaneko calA gayA thaa| bAlakoM ke khelate samaya gopAyana gharameM AyA / sAgaradattako gahane pahire dekha usake manameM pApakA vApa loma jAga uThA / usane gharakA sadara daravAjA baMda karake eka kamaremeM sAgaradattako bulAyA, usake sAtha 2 somaka bhI calA gayA thaa| kamareke bhItara A jAne para gopAyanane sAgaradacako vaDI nirdayatA ke sAtha churIse galA kATa kara usake saba gahane utAra kara eka gaThemeM gAr3a diyaa| ___ kaI dinoM taka barAbara koziza karane para bhI jaba sAgaradacake mAtA pitAko apane baccekA kucha bhI patA na milA to unhoMne jAna liyA-kisI pApIne gahanoM ke lomase use mAra DAlA hai| unheM apane priya baccekI mRtyuse jo kucha duHkha aura bAlakako gahane paharAnekI bhUlakA pazcAtApa huA use ve hI loga anubhava kara sakate haiM jinako kabhI aisA devI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| prasaMga AyA ho / Akhira vecAre. apanA mana masosa kara apanI bhUlapara pazcAttApa karate hue raha ge| isake sivAya aura karate bhI kyA ? kucha dina bIta jAne para eka dina bAlaka somaka samudradattake gharake AMganameM khela rahA thA / tava samudradatvAke mana meM na jAne kyA buddhi utpanna huI so usane somakako baDe pyAra se apane pAsa bulAkara pUchA-maiyA! vatalA tau, terA sAthI sAgaradaca kahAM gayA hai ? tUne use dekhA hai ? somaka vAlaka thA aura sAtha hI bAla svabhAvake anusAra pavitrahadayI thA, isaliye usane jhaTase kaha diyA ki vaha to mere gharameM eka gar3hemeM gaDA huA hai / becArI samudradattA apane baccekI durdazA sunate hI dhaDAmase pRthivI para gira pddii|itnemeN samudradatta bhI vahIM A pahuMcA / usane use hozameM lAkara usake mUrchita ho jAnekA kAraNa pUchA / samudradattAne somakakA kahA huvA hAla use sunA diyA / samudradattane usI samaya doDate huye jAkara yaha khavara pulisako dii| pulisane Akara mRta vaccekI sahI huI lAsasahita gopAyanako giraphatAra kiyaa| mukaddamA rAjAke pAsa pahuMcane para rAjAne gopAyanake pApAnupAra use phAMsIkI sajA dii| * pApI loga kitanA hI chupakara pApa kyoM na kareM parantu vaha chupatA nahIM, kabhI na kamI pragaTa ho hI jAtA hai aura usakA phala isaloka aura paralokameM anaMta duHkha bhogane
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakapaDate haiN| isalie sukha cAhane vAle puruSoMko krodha mAna pAyA lobhAdi pramAdoMke vazIbhUta ho hiMsA, corI-mUTha, kuzIla Adi pApoMko choDakara ahiMsAdi pAMca aNuvrata dhAraNa karanA caahiye| isa kahAnIse bAlakoMko yaha zikSA lenI cAhiye ki javataka ki ve apane prAya gahanoM kI rakSA karane meM samarthana ho jAMya tabataka unheM koI bhI gahanA naI pahAnA cAhiye / vAlakoMkA rAta dina mana lagAkara vidyA paDhanA hI uttama gahanA hai| 6 dUdha. janmase lekara varasa DeDha varSa taka vAlakoMko eka mAtra dUdha hIkA sahArA hotA hai / dUdha na mile to unakA jInA kaThina ho jAya / sabase baDhakara mAtAjA dUdha hotA hai / yadi mAtAke kamajora hone para mAtAkA dUdha na mile to gAya yA vakarIkA dUdha bhI pilAyA jAtA hai / vaDe hone para bhaiMsa kA dUdha bhI piyA jAtA hai parantu gAyake dUdhakI barAbara nidoSa guNakAraka dUdha bhaisakA nahiM hotaa| tAjA dUdha sabase acchA bhojana hai aura dera taka rakkhe rahanese arthAt eka muhUrtake (48 miniTake ) pazcAta vaha bigaDa jAtA hai usameM calate phirate trasajIva paidA ho jAte haiM aisA dUdha garama karake pIne para bhI zarIrako rogI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / banAtA hai isa kAraNa dohe pIche yA to usI vakta garama garama tAjA dUdha mizrI yA burA DAlakara chAnake pI lenA cAhiye yA phira turanta hI ( 48 minaTake bhItara 2) garma kara lenA cAhiye ! garama dUdha bhI deztaka rakkhA rahane para ThaMDA hokara bigar3a jAtA hai / bahuta derataka dUdha rakhanA ho to sigaDI meM koyalekI maMda 2 AMca para rakha denA cAhie / 'parantu yAda rahe ki bahuta dera oTAnese dUdha gAr3hA ho jAtA hai ! gADhA hone se vaha dUdha derameM pacatA hai, kabja karatA hai / kamajora bAlaka yA vRddhako vaha dUdha prAyaH nahIM pacatA isa . kAraNa jahAMtaka vane tAjA dUdha hI do cAra uphAnadekara piyA bAve | gAya sApha sutharI jaMgahameM bAMdhI jAnI cAhiye / jaMgalameM chor3akara ghAsa carAnA cAhiye / dUdha duhate samaya bhI saphAI rakhanA caahie| duhane se pahile gAyake thanoMko sApha pAnI se gholenA cAhiye. jahAM aisI saphAI na ho vahAMkA dudha vinA Beta sarfi nahIM pInA cAhiye / C molakA (bAjArakA ) dUdha kadApi nahi pInA cAhiye vaha bahuta hI hAnikAraka hotA hai / bahuta derakA paDA huA . kharAba dUdha hotA hai / dUdhameM gvAle loga vA halavAI loga apavitra vechAnA pAnI pilAneke sivAya ArArUTa vageraha 1. padArtha milAkara gADhA karake vecate haiM aisA dUdha kadApi svAsthyakara nahi hotA / jahAM taka bane samasta gRhasthoMko 2 ? "
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlayodhaka-... aura saba kharca ghagakara kamase kama eka eka gAva -apane gharameM hI pAla kara usake dUdha dahI maThese - svAsthyakara svAdiSTa bhojana banAkara khAnA caahiye| . . dUdhase aneka tarahakI khAnekI cIjeM banatI hai / dadhako ubAlakara malAI ravar3I khothA banAte haiN| cAvala DAlakara khIra banAte haiM / khoese baraphI peDA kalAkaMda vageraha aneka prakArakI miThAiye vanAyI jAtI haiN| zrotAye dUdhameM pIne lAyaka ThaMDA ho jAne para dahI chAcha vagerahakI khaTAI [jAmana ] DAlakara dahI aura dahImeM pAnI milAkara raIse vilokara makkhana nikAlakara pI banAte haiN| makkhana nikAlane para dahIkA maThA bana jAtA hai / makkhana nikAlA huA maThA yA chAcha savereke bhojanake pazcAt nitya pInese baDA hI pAcaka vA guNakArI hotA hai| dUdha dinake aMtameM pInA vizeSa lAbhadAyaka hai| 7. jineMdra garbhamaMgala. paNavivi paMcaparama guru, guru jinasAsano / sakala siddhidAtAra suvidhana vinAzano // sArada aru guru gautama, sumati prkaasno| maMgalakara causaMghahi, pApa paNAsano // 1 namaskAra karatA hUM 2 mahAn 3 muni, ajiMkA, zrAvaka, zrAvikAkA smuuh|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / . .13 pApa prANasana gugAhi garevA, doSa aSTAdaza rahyo / . ghari dhyAna karma vinAza kevala zana avicala jina lo || prabhu paMca kalyANaka virAjita, sakala sura nara dhyAvahI / trailokyanAtha sudeva jinavara, jagatamaMgala gAvahI // 1 // jAke garbha kalyANake, dhanapati bhAiyo / avadhi jJAnaparavAna, suiMdra paiThAiyo / racinava vAraha jojana, nayairi suhAvanI / kanaka raNa maNimaMDita, maMdira ati banI // ati vanI pauri pagAra parikhA, suvana upavana sohae / nara nAri suMdara catura bhekhasu, dekha jana mana mohae || taha janaka gRha chaha mAsa payamahi, ratanadhArA varasiyo / puni ruciMka vAsini jaina ni sevA, karahiM sarvavidhi harasiyo | sura kuMjara pama kuMjara, dhavala dhuraMdharo / kehari kesara zobhita, nakhasikha suMdarI // kamalA kalazandavana, dui dAma suhAvanI / ravi zazi maMDalamadhura mInajuga pAvanI || * pAvanI kanakaghaTa jugama pUgna, kamala kalita sarovaro / kallolamAlAkulita sAgara, siMgha pITha manoharo !! 1 guNoMse bhArI 2 kuvera 3 avadhi jJAna ke dvArA 4 iMdrakA bhejA huvA 5 nagarI 6 ratna 7 koTa prAkAra 8 sAI 9 rucika parvatapara rahane vAlI deviyAM 10 mAtAkI sevA 1
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhakaramaNIka amara vimAna phaNipati, bhugana bhuvi chavi chaajii| ruci ratnarAsi dipaMta dahanasu, teja puMja virAjaI // 3 // ye sakhi soraha supane sUtI sayanahI / dekhe mAya manohara, pacchima rayanahI / / uThi prabhAta piya pUchiyo, avadhiHprakAsiyo / tribhuvana pati suta hosI, phala tiha~ bhAsiyo / / bhAsiyo phala tihiM cicadaMpati, parama AnaMdita bhaye / chaha mAsapari navamAsa bIte, rayaNa dina sukhasoM gaye / / garbhAvatAra maha~ta mahimA, sunata saba sukha pAvahI / maNi 'rUpacaMda' sudeva jinavara, jagatamaMgala gAvahI // 4 // , sArArtha-jisa samaya tIrthakara bhagavAna apanI mAtAke garbha meM Ate haiM usase chaha mahIne pahile hI prathamasvargakA iMdra kuverako bhejatA hai kuvera bhagavAna ke janma honevAlI nagarImeM Akara usa nagarIko stramaya maMdira, vana upavana vagerehakI zomAse suMdara racanA kara detA, jisako dekhakara savako pAnaMda hotA hai| usI samayase nagarImeM ratnoMkI varSA hone lagatI hai aura rucika parvatapara rahanevAlI deviyAM mAtAko nAnA prakArase sevA karane lagatI haiN| chaha mahIne bAda mAtAko rAtrike pichale bhAga 16 svapna dikhAI dete haiM / mAtA savere hI uThakara apane svAmIko saba supanoM ko sunAkara phala pUchatI hai taba svAmI unakA phala kahate haiM-tere garbhase tIna lokake svAmI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / / tIrthaMkara bhagavAna janma leNge| yaha bAta jAnakara mAtA pitA dono hI harSAyamAna hote haiM . aura bhagavAnake janma samaya: paryaMta baDe AnaMdase samaya vyatIta karate haiN| . . zrAvakoMke nitya karaneke SaT karma / devapUjA gurUpAstiH, svAdhyAyaH sNymstpH| dAnaM ceti gRhasthAnAM, SaT karmANi dine dine // artha-pratidina jinendra devakI pUjA karanA, gurukI upAsanA karanA, svAdhyAya karanA, yathAzakti kucha na kucha saMyama pAlanA, kucha na kucha tapa dhAraNa karanA aura cAra prakArake dAnoMmeMse koI na koI dAna karanA ye gRhasthiyoM ke 'STa karma haiM / / 1 // devapUjA-pratidina maMdirajImeM jAkara aSTadravyase pUjA, karanA / yadi vidyArthiyoMko paDhane ke kAraNa vizeSa samaya nahi mile to, akSata, lauMga vageraha koI bhI eka dravya lekara hI nitya niyama pUjA bolakara AThoM dravyoMkI jagaha vaha eka dravya hI caDhAkara pUjA kara lenA athavA eka do cAra pAMca arghahI caDhA denA. athavA kamase kapa pAThoM dravyoMmeM se koI eka dravya lekara usa dravyako caDhAnekA padya va maMtra bolakara. ekahI dravya caDhA denA, tathA bhagavAnakI koI bhI stuti bola denA so devapUnA hai|
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 jainavAlavodhakagurUpAsti-nigraMtha gurukI upAsanA kahiye sevA pUjA saMgati karanA parantu nigraMthaguruMkI prApti isa paMcama kAla meM honA kaThina sAdhya hai isaliye samyagdRSTi jJAnavAna vidvAna ahalaka tullaka vA brahmacArI tyAgIko praNAma vandanA karake unake pAsa baiThanA unakA upadeza sunanA / yadi aMhalaka vagerahakI prApti na ho to zAstra yAMcanevAle vizeSa jJAnI paMDitakI sevAmeM baiThanA tathA koI bhI upadeza sunanA / tathA guruyoMkI stuti stotroMkA pATha karanA so bhI gurUpAsti kahAnI hai| - svAdhyAyapharanA-koI bhI zAstrajI lekara caukIpara virAnamAna karake vinayake sAtha samajha samajhakara vAMcanA / tathA bAMcanA nahiM Avai tau koI anya bhAI svAdhyAya karate hoM unake pAsa baiThakara sunanA tathA praznottara carcA karanA, dUsaMroke praznottara carcA sunanA so svAdhyAya hai| tathA vidyAthiyoMko yadi pRthaka zAstrake svAdhyAya karaneko samaya nahi mila to apane par3e huye dharmazAstra ke pAThoMko pheranA yA unakA artha vicAra karanA yaha bhI nitya svAdhyAyameM ginA jA sakatA hai| - saMyama karanA-pAMca indriyoM aura manako vAmeM karake paMceMdriyoMke viSaya sevanameM udAsInatA dhAraNa karanA saMyama hai| tathA saba nahiM bane to kisI eka do viSayameM nitya udAsInatA rakhanA bhI saMyama hai / jaise-sAmAyikake bAda
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga ! .. 26 niyama karale ki bhojana pAna vastrAbhUSaNAdika moMga upabhAgoM meM vilAsitA / cAha ) nahiM krnaa| . tapa-zarIra aura kaSAyoM ko kuza karaneke liye jo kriyA kI jAya usako tapa kahate haiN| jaise Aja maiM eka hI vAra bhojana karUMgA, athavA eka yA do athavA amuka hI rasa khAUMgA, yA upabAma karUMgA / athavA Aja maiM bhUkha se prAdhA yA cauthAI bhojana kama karUMgA yA sApAyikake sapaya kAmotsarga karUMgA yA viyoM vA guru janoMkI itanI dera taka sevA karUMgA ityAdi roja niyama karanAso tapa hai| dAna-abhayadAna, mAhAra dAna, vidyA dAna, vA auSadhi dAna ye 4 prakArake dAna hai| muni, ahalaka tulaka, brahmacArI Adi tyAgI pAtroMko navadhA bhakti bhAdi prAdarapUrvaka AhAra yA auSadhi yA zAstroMkA dAna karanA / yadi inakI nitya prApti na ho to kisI bhI dharmAtmA jainI bhAIko bhA. darapUrvaka pratyupakArakI vAMchA nahiM rakhake jimAkara bhojana karanA athavA karuNA karake garIva bhikhAriyoMko kucha bhI khAneko dekara bhojana karanA athavA kamase kama bhojana karanese pahile vA pIche kucha bhojana alaga kara denA cA choDa denA jo ki kutte gAya bailoMko diyA jA ske| isIprakAra auSadhikA sabako yA do cAra janoMko nitya dAna, karanA / vA kisI asamaya vidyArthIko pustaka denA yA.! kisIko dayA karake roja roja aDhA denA, tathA koii|
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakamanuSya pazu pakSI bhayabhIta ho jAnase mAre jAte hoM tau tana mana dhanase unake prANa bacA denA vA nirbhaya * kara denA tathA Ajakala jagaha 2 sevA samitiye sthApana huI haiM unameM sabhAsada hokara garIba rogI asamartha asahAya jIvoMko tana manase.sahAyatA karanA ityAdi aneka kAma abhayadAnake haiM so ina cAroM prakAroM ke dAnoMmeMse kucha na kucha nitya prati dAna karanA so gRhasthIkA nitya dAna karma hai| 9 satyavAdI caura. bahuta prAcIna samayameM ujjaina nagarake nikaTavartI banameM eka samaya muni mahArAja padhAre / unakI prazaMsA suna kA nagarake mAyaH sabhI loga darzanArtha pAye, una savako muni mahArAjane dharmopadeza dekara anekoMko gRhastha dharma anekoMko munidharma grahaNa kraayaa| anekoMne hiMsA corI jhUTha kuzIla Adi pApoMse bace rahanekI pratijJAyeM lI / kisIne saptavyasana va madya mAMsa madhu AdikA.tyAga kiyaa| jaba satra jane muni mahArAjakA dharmopadeza sunakara yathocita tyAga prahaNa karake cale gaye taba ekAMta pAkara eka cora bhI muni . .. 1 prAcIna kAlase isameM ucca prakRtike jaina loga hI rahate vA rAjA hote Aye haiM isI kAraNa isakA nAma ut+jaina = ujjaina paDA hai bhAjakala ise ujjainI-ujjayanI ujINa kahate haiM yaha gvAliyara rAjyake mAlavA prAMtameM aitihasika nagara hai| .
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 tRtIya bhaag| mahArAjake pAsa hAtha joDa. namaskAra karake kahane lagA ki mahArAja zrApane sabako dharmopadeza dekara sabako kalyANakAraka tyAga-grahaNa karAyA so mujhe bhI koI upadeza dIjiye athavA koI pratijJA dIjiye ki jisase merA bhI kalyANa ho| . . muni mahArAjane kahA ki tU kauna hai| terI AjIvikA (dhaMdA ) kyA hai ? cauraMne kahA ki mahArAja ! maiM cora hUM corI karanA hI merI AjIvikA hai| taba muni mahArAjane kahA ki-acchA hama caurI choDaneko (jo ki mahA a. kalyANakArI hai ) tau nahiM kahate parantu tuma jhUTha bolane kA tyAga kara do| . . . yaha sunakara caurane kahA ki-mahArAja yaha vrata to meM pAla sakatA hUM so cAhe jo ho jAya meM Ajase kabhI jhUTha nahiM voluuNgaa| aisI pratijJA karakeM muni mahArAjako namaskAra, karake calA gyaa| saMdhyA hone para vaha caura aMdherI rAtameM rAjAkI ghaDazAlAmeMse eka ghor3A curAnekI icchAse gayA / vahAM daravAje para jAte hI dvArapAlane pUchA ki tU kauna hai ? caurane jhUTha bolanA choDa diyA thA ataH lAcAra hokara kahanA par3A ki " maiM cora hUM " / dvArapAlane ThahA samajha kucha nahiM kahA, Age jAne diyA / bhAge jAne para kisIne phira pUchA ki tU kauna hai ? taba caurane bhI kaha diyA ki 'meM cora hUM' pUchanevAlene. samajhA ki yahIMkA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainapAlabodhakakoI bhAdamI hai so ThaTThA se volatA hai isa kAraNa kucha bhI kisIne zaka nahIM kiyaa| jaba ghuTazAlAmeM jAkara eka lAla ghoDeko kholane lagA to phira kisIne pUchA kikauna hai ? taba caurane phira vahI uttara diyA ki " maiM caura hUM" usane phira pUchA ki tU kyA karatA hai ? corane kahA ki ghoDA curA kara le jAtA huuN| pUchanevAlene samajhA ki caravAdAra (sahIsa ) hogA isaliye kucha vizeSa dhyAna nahiM diyaa| phira vaha caura ghoDepara cahakara calA tau daravAje para tathA rAstemeM kaI janoMne pUchA ki "kauna hai" tau savakA uttara yahI detA gayA ki "maiM caura hUM" kahA jAtA hai pUchA use kahatA gayA ki ghoDA curAkara lejAtA hUM isI prakAra zaharameM kaI janoMne pUchA parantu kisIne bhI caurakA saMdeha nahiM kiyA ki yaha sacamuca caura hI hai| kyoMki sakne yahI samajhA ki-nadI para pAnI pilAneko lejAtA hai| caurane jaba dekhA ki Aja to saca bolanese baDA hI lAbha huvA ki mujhe kisIne bhI cora nahIM samajhA-cAhe. jo kucha ho jAya kadApi jhUTha nahiM bolUMgA isamakAra pratijJA ko phira bhI dRDhatAse dhAraNa karake ghoDeko eka nirjana vanameM le jAkara chipAkara vAMdha diyA aura Apa rAste para eka bar3ake peDake nIce sogayA / idhara thoDI derake vAda sahIsa dAnA deneko lAyA tau ghuDazAlameM ghoDA nahi dekhA idhara ughara pUchatAcha karane para mAlUma huvA ki vaha vAstava meM caura
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya maag| ho yA aura rAjAke caDhanekA bahumUlya ghoDA curAkara le nyaa| ___- kotavAlako khabara karane para kotavAlane usI vakta kaI ghuDasavAra cAroM tarapha doDAye / kaI ghuDasavAroMne usI bar3atale usa caurako soyA dekha jagAkara isamakAra pUchA rAjapuruSa-are uTha, tU kauna hai ? caura- ( iDavaDAkara uThA aura volA) meM caura / rAjapuruSa-tUne kyA caurI kI ? caura-Aja to eka ghoDAcurAyA hai| rAjapuruSa-kisakA ghoDA curAyA ? caura-yahAMke gjaakaa| rAjapuruSa-ghoDAkA raMga kaisA hai ? caura-lAla hai| rAjapuruSa-vaha bor3A aba kahAM hai ? caura- yahAM dakdanakI tarapha eka koza para AmakA purAnA peDa hai usIse baMdhA hai| yaha sunakara kaI ghuDa savAra dauDe aura ghoDA kholakara le pAye parantu use dekhakara sabahI jane Azcarya meM ho gaye kyoMki usa ghoDekA raMga usa samaya nIlA yaa| . . rAjapuruSoMne caurase kahA ki- kyoM ve ! tU to lAka raMgakA ghoDA batAtA thA yaha nau nIle raMgakA ghoDA hai ? caura ne kahA ki mahArAja maiMne bhAna hI muni mahArAja pAma jhUTha
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhaka ' / colanA choDa diyA isaliye meM saca 2 kahatA hUM ki maiM rAjAkI ghuDazAlAmeMse lAla raMgakA ghor3A hI curAkara lAyA thA' / itane hI meM caura para phUloMkI varSA hone lagI aura AkAzavANI (devavANI huI ki " vezaka va saccA hai dhanya hai tere satya vratako jo tune apane Upara maddA vipada Ane para bhI raMcamAtra asatya bhASaNa nahiM kiyA | ghoDekA raMga to hamane palaTa diyA hU~" / isa prakArakI AkAzavANI sunakara rAjapuruSa corako rAjAke pAsa le gaye aura prAkAzavANIkA sava hAla kaha sunAyA to rAjAne usake satya vrata para prasanna hokara vaha aparAdha kSamA kara diyA aura kaI lAkha rupayoMka grAmAdi dekara apanI putrIke sAya vivAha karalene ko bhI kahA / corane kahA ki " mahArAja Apane ye saba inAma to diye paraMtu meM abhI grahaNa nahIM kara sakatA kyoMki jisa vrataka prabhAvase ekahI dinameM aisA aizvarya milA to sabase pahile una muni mahArAjake pAsa jAkara aura bhI koI vrata grahaNa karUMgA" isa prakAra kahakara vaha muni mahArAjake pAsa gayA aura unake dharmopadezase hiMsA caurI phUDa kuzIla va parivaha ina pAMcoM pApoMkA sarveyA tyAga karake pAMca mahAvrata dhAraNa kara muni hogayA aura mahA tapasyA karake svargako gayA / -::--
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga 10. jineMdra janma maMgala. matisuta avadhi virAjita, jina java jnmiyo| tihUM loka bhayo lomita, suragana bhrmiyo|| kalpavAsighara ghaMTa anAhada, vjiyo| . jyotiSa ghara hari nAda sahasa-gala gjiyo| gajiyo sahajahi saMkha bhAvana-bhuvana zabda suhAvane / vitaranilaya paTapaTaha vajahi, kahata mahimA kyoM bane / kaMpita surAsana avadhirala, jinajanma nihacai jaaniyo| dhanarAja tava gajarAja mAyAmayI nirmaya Aniyo // 1 // jojana lAkha gayaMda vadana sau nirayaye / * vadana vadana basu daMta daMta sara saMThaye // sara sara saupaNa vIsa kamalinI chaajhii| kamalinI kamalinI kamala pacIsa virAnahI / / rAjahI kamalinI kamala aThocara sau manohara dala bane / dala dalahi apachara nahi navarasa hAva bhAva suhAvane // taha~ kanaka kiMkaNi vara vicica su amara maMDapa sohe| ghanaghaMTacamara dhujA panAkA, dekha tribhuvana mohae // 2 // tiha kari hari, caDhi pAyau sura para vAriyo / purahi pradacchaNadetasu jina jayakAriyo / gupta jAya jina jananihi, sukhanidrA rcii| mAyApaI zizu rAkhi tau jina bhAnyo sacI //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ janavAlavodhakadhAnyo sacI jinarUpa.nirakhata nayana tripati na huujiye| taba parama haraSita hRdaya harine, sahasa locana pUjiye / puni kari praNAma su prathama iMdra uchaMga dhari prabhu liinuu| IzAna iMdra sucaMdra chavi sira chana prabhuke dInaU // 3 // sanata kumAra maheMdra, camara dui daarhiiN| zeSa zakra jayakAra, savada uccaarhiiN| ucchava sahita caturavidha, sura haraSita bhaye / jojana sahasa ninyAnave, gagana ulaMghi gaye / / laMghi gaye sura giri jahA~ pAMDaka, vana vicitra viraajhiiN| 'pAMDaka zilA taha~ arddha caMdra, samAna maNi chavi chaanhiiN| jojana pacAsa vizAla duguNI yAma vasu UMcI gnii| vara aSTa maMgala kanaka lasanI, siMha pITha suhAvanI // 4 // raci maNimaMDapa zobhita, madhya siNhaasno| thApyo pUraba mukha taha, prabhu kmlaasno| vAjahiM tAlamRdaMga, veNu vINA bane / dundubhi pramukha madhura dhuni, avara ju vAjane / bAjane vAjahiM sacIva mili, dhavala maMgala gaavhiiN| puni kAhi nRtya surAMgA sava, deva kautuka dhAvahIM // bhari chIra sAgara jala juhAyahi hAtha suza giri lyaavhiiN| saudharma aru IsAna indrasu, phalata le prabhu nhAvahIM // 5 // badana-udara-avagAha, kalasagata jAniye / eka cAra vasu jojana, mAna pramAniye //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| sahasa aThotara kalazA prabhuke zira ddhre| puni siMgAra pramukha AcAra sarva kare / / kari pragaTa prabhu mahimA mahocchava Ani puni mAtahi dyo| dhanapatihi-sevA rAkhi surapati Apa suralokahiMgayo / janamAbhiSeka mahaMta mahimA, sunata saba sukha paavhiiN| bhani 'rUpacaMdra' sudeva jinavara jagatamaMgala gAvahIM // 6 // bhAvArtha-jisasamayaM matijJAna tabAna aura avadhijAtasahita zrItIrthakara bhagavAnakA janma hotA hai usasamaya tInoM lokoM meM AnaMdamaya kSobha ho jAtA hai usa samaya prathama svargake iMdrakA zAsana kaMpAyamAna hotA hai jisase vaha jAna letA hai ki bhagavAnakA janma huvA. usI samaya bhavanavAsI vyatara jyotiSiyoM ke gharoMpara bhI ghaMTA vAje vagerahakA zabda ho jAnese una sabako bhI mAluma ho jAtA hai ki bhagavAnakA janma huvA hai| usI samaya kuvera lAkha yojanakA mAyAmayI hAthI banAkara lAtA hai usa hAthIpara iMdra apane parivAra sahita caDhakara samAta devoMke sAtha jaya jaya zanda karate huye nagarakI pradakSiNA detA hai / iMdrANI prati gharameM jA kara bhagavAnakI mAtAko no mAyAmayI nidrAse sulA detI hai aura vahAM para 'dUsarA mAyAzyI vAlaka rakha kara bhagavAn ko bAhara le AtI hai| iMdrajava bhagavAnakA rUpa dekhate dekhate tama nahiM hotA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhakahai nau kramase eka hajAra netra banA letA hai| pahile svargakA saudharma iMdra nau bhagavAnako praNAma karake godameM leletA hai aura dUsare svargakA IzAna iMdra bhagavAnapara chatra lagAdetA hai tIsare cauthe svargake do iMdra donoM taraphase cavara Dholate haiN| aura zeSa ke samasta iMdra jaya jaya zanda karate haiN| isaprakAra cAroMpakArake deva parama harSita hokara bhagavAnako usa airAvata hAthIpara virAjamAna karake sumeru parvatapara le jAte haiM vahAM kI addha caMdrAkAra pAMDuka zilApara rakkhe huye ratnamayI siMhAsanapara virAjamAna karate haiM usa samaya anekaprakArake bAje bajAte haiM iMdrANiyAM maMgala gAtI haiM devAMganAyeM nRtya karatI haiM / devagaNa hAthoMhAya kSIra samudrase eka hajAra pATha kalaza bhara kara lAte haiM aura saudharma aura IzAna donoM iMdra bhagavAnakA abhiSeka karate haiM / pazcAt iMdrANI bhagavAnako vastrAbhUSaNa pahanAtI hai aura phira usI prakAra mahotsava karate huye loTate haiN| ghara Akara bhagavAnako mAtAke hAyameM sauMpa dete haiM aura tAMDava nRtya karate haiM. phira mAtAkI sevAmeM kuverako choDakara sava deva apane 2 sthAnako cale jAte haiN| 11. paMcaparameSThIke mUla guNa / parameSThI use kahate haiM jo parama padameM sthita ho| parameSThI pAMca haiM-1 arahaMta 2 siddha 3 prAcArya 4 upAdhyAya aura 5 sarva sAdhu ..
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| arahaMtaparameSThIke guNa / arahaMta unhe kahate haiM jinhoMke jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya, aura aMtarAya ye cAra vAtiyA karma naSTa hogaye hoM maura jinameM nIce likhe 46 guNa hoM aura aThAraha doSa na hoN| dohaa| cautIsoM atizaya sahita, prAtihArya puni ATha / anaMta catuSTaya guNa:sahita, ye chiyAlIsoM paatth||1|| arthAta 34 atizaya 8 pratihArya aura 4 anaMta catudhya ye saba 46 guNa hote haiM / cautIsa atizayoMmeMse daza atizaya tau janmake hote haiM, daza kevalajJAna hone para hote haiM aura caudaha atizaya bhI kevalajJAna huye bAda hote haiM paraMtu devoMke dvArA kiye huye hote haiN| . nanmake daza bhatizaya / atizaya rUpa sugaMdha tana, nAhi paseva nihAra / priya hita vacana atulya vala, rudhira zveta AkAra / / lacchana sahasa ru pATha tana , samacatuSka saMThAna / vajra vRSama nArAca juta, ye janmata daza jAna // 3 // atyaMta sundara zarIra.1, atyanta sugandhamaya zarIra 2, * pasevarahita zarIra 3, malamUtrarahita zarIra 4, hita mita priya
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 jainapAlavodhakavacana bolanA 5, atulya bala 6, dhake samAna sapheda rudhira 7, zarIrameM eka hajAra ATha lakSaNa 8,samacaturasra saMsthAna 9, aura vajra vRSabhanArAca saMhanana ye daza atizaya arahanta bhaga. bAnake janmase hI hote haiN| kevalajJAnake daza atizaya / jojana zata ikameM sumikha, gaganagamana mukha cAra / nahiM adayA upasarga nahi, nAhI kavalAhAra // 4 // saba vidyA IsarapanoM, nAhi vaDhe nakhakeza / anamiSa dRga chAyArahita, daza kevala ke veza // 5 // ekasau yojanameM sumitatA arthAt jisa sthAnameM kevalI rahaiM yA jAMya unake cAroM tarapha sau yojanameM sumita hogA akAla nahiM hogA 1 AkAzameM gamana honA 2 bhagavAnake cAroM oramukha dIkhanA3 adayAkA sau yojanameM (hiMsAkA) abhAva 4 kisIko upasarga honekA abhAva honA 5 bhagapAnake kavala (grAsa lekara ) AhArakA na honA 6 samasta vidyAoMkA IzvarapanA7 nakha kezoM kA na baDhanA netroMkI palakeM na laganA hai aura zarIrakI chAyAna paDanA 10 ye daza atizaya kevalajJAna honeke pIche hote haiM / devakRta caudaha atizaya / deva racita haiM cAra daza, arddha mAgadhI bhaass| . . Apasa mAMhI mitratA, nirmala dikSa aakaash||6||
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtiiy.bhaag| hota phUla phala Rtu savai, pRthvI kAca samAna / carana kamala tala kamala hai, namate jaya jaya vAna ||7|| maMda sugaMdha vayAra puni, gaMdhodakakI dRsstti| bhUmi viSa kaMTaka nahIM, harSamayI saba sRSTi // 8 // dharma cakra bhAgeM rahai, puni vasu maMgala saar| atizaya zrI arahaMtake, ye cautIsa prakAra // 1 // bhagavAnakI arddhamAgadhI (jisako saba jIca samajha leM) bhASAkA honA 1 samasta jIvoMmeM paraspara mitratAkA honA 2 dizAoMkA nirmala honA 3 AkAzakA nirmala honA 4 sava RtuoMke phala phUla dhAnyAdikakA ekahI samaya phalanA 5 eka yojana takakI pRthvIkA darpaNakI taraha nirmala honA 6, calate samaya bhagavAnake caraNa kamaloMke tale soneke kamaloMkA honA 7, AkAzameM jaya jaya dhvanikA honA 8, maMda sugaMdhita pavanakA calanA 9, sugaMdhamaya jalakI dRSTi honA 10, pavana kumAra devoMke dvArA bhUmikA kaMTakarahita honA 11, samasta jIvoMkA AnaMdamaya honA 12, bhagavAnake Age dharma cakrakA calanA 13, chatra camara dhujA, ghaMTA Adi pATha maMgala dravyoMkA sAtha rahanA 14, isaprakAra devakRta caudaha atizaya milAnese samasta atizaya cauMtIsa prakAra hote haiN| aSTa prAtihArya dravya ... tara azokake nikaTameM, siMhAsana chvidaar| tIna chA sira para lase, bhAmaNDala pichaar||10||
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUThThuM jainavAlabodhaka divya dhvani mukha khirai, puSpa dRSTi sura hoya / Dhore causaTha camara jakha, vAje duMdubhi joya // 11 // azoka vRkSakA honA, ratnamaya siMhAsana, zirapara tIna chatra, pITha pIche mAmaMDala, divya dhvanikA honA, devoMke dvArA phUloMkI varSA honA, yakSa devoMke dvArA causaTha camaroM kA DulanA aura duMdubhi vAjoM kA vajanA ye ATha prAtihArya deM || anaMta catuSTaya | jJAna ananta ananta sukha,darza anaMta pramAna / vala anaMta arahaMta so, iSTa deva pahicAna // 12 // bhagavAnake ananta jJAna, ananta darzana, ananta sukha, aura ananta bala hotA hai / inheM dhananta catuSTaya kahate haiM / isaprakAra 34 atizaya 8 prAtihArya aura 4 ananta catuSTaya miTAkara arahanta bhagavAnake kula 46 guNa hote haiM // 12 // aThAraha doSa / janma jarA tirakhA chudhA, vismaya maru rati kheda 1 roga zoka pada moha bhaya, nidrA citA sveda // 13 // rAga dveSa aru marana juta, ye zraSTAdaza doSa / nAhi hota arahantake, so chavi lAyaka mokha // 14 // arahanta bhagavAnake isa dohemeM likhe huye 18 doSa nahIM hote- isI kAraNa bhagavAnako vrItarAga nirdoSa kahate haiM // 13-14 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| siddha parameSThIke guNa / siddha unheM kahate haiM jo ATho kokA nAza karake saMsArake duHkhoMse hamezahake liye mukta ho gaye haiM unake nIce likhe ATha guNa hote haiN| sortthaa| samakita darzana jJAna, aguru laghU avagAhanA / sUchama vIraja bAna, nirAbAgha guNa siddhake // 15 // sabhyatva, darzana, jJAna, agurulaghutva, avagAhanatva, sUkSmatva, ananta vIrya, aura avyAvAyatva ye ATha siddhoMke guNa hote haiN| inakA artha isa pustaka paDhanevAle vidyArthiyoMkI samajhameM AnA kaThina hai isa kAraNa nahi likhaa| vidyArthiyoM ko ina ATha guNoMke nAmamAtra yAda kara lene cAhiye // 15 // . . AcArya parameSThIke gug| prAcArya unheM kahate haiM jo ki muniyoMke saMghake apila pati hoM, aura saMghake muniyoMko dIkSA ( zikSA ) prAyazcitta (daNDa ) vageraha dete rahate haiM inake Age likhe 36 guNa hote haiM,-- dvAdazatapa daza dharma juta, pAlahiM paMcAcAra / SaT Avazika trigupti guna, prAcAraja pada sAra / / 16 / /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhaka ___tapa 12, dharma 10, pAMcAra 5, Avazyaka 6, gupti 3, kula 36 guNa AcAryameM hote haiN|| .. .. vAraha tapoMke nAma / anasana Unodara karai, vrata saMkhyA rasa chora / vivikta zayana Asana dharai kAya kaleza suThora // 17 // prAyazcita ghara vinaya juta, vaiyAta svAdhyAya / puni utsarga vicArakai, dharai dhyAna mana lAya // 18 // anasana tapa ( bhojanakA tyAga ) 1, janodara tapaM (bhUkhase kama khAnA) 2, vrataparisaMkhyAna ( bhojanako. nAte samaya ghara vagerahake niyama karanA)3, rasaparityAga (chahoM rasa yA eka do cAra rasakA tyAganA) 4, vivikta zayyAsana ( ekAMtameM sonA baiThanA) 5, kAya kleza (zarIrako kaSTa denA) 6 prAyazcitta [doSoMkA daMDa lenA] 7, snatraya va ratnatrayadhAriyoM kA vinaya karanA 8, vaiyAvRta (rogI yA vRddha muniyoMkI sevA karanA ) 9,svAdhyAya karanA 10, vyutsarga (zarIrase mamatva choDanA) 11, aura dhyAna karanA ye 12 tapa haiN| inameM se pahileke dai vAhyatapa haiM pIcheke 6 abhyaMtara tapa haiM / / 17-18 // daza dharmake naam| chimA mAradava pAranava, matya vacana cita paag| . saMyama tapa tyAgI sarava, AkiMcana tiya tyAga // 16 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 36 uttama kSamA 1, uttama mArdava ( mAna na karanA ) 2, uttama Arjava (kapaTa na karanA ) 3 uttama zauca ( lobha na karanA aMtaHkaraNako zuddha rakhanA ) 4, uttama satya 5, uttama saMyama ( chaha kAyake jIvoMkI rakSA karanA va indriya manako vazameM rakhanA ) 6, uttama tapa 7, uttama tyAga (dAna karanA ) 8, uttama AkiMcana (24 parigrahakA tyAga karanA ) 9, aura uttama brahmacarya pAlanA 10 ye daza uttama dharma haiM / chaha Avazyaka | samatA ghari vaMdana kareM, nAnA thutI vanAya / pratikramaNa svAdhyAya juta, kAyotsarge lagAya // 20 // saba jIvoMse samatA rakhanA 1, vaMdanA ( hAtha joDa masta kase lagAkara namaskAra karanA ) 2, parameSThokI stuti karanA 3, pratikramaNa karanA (laMge huye doSoM para pazcAtApa karanA ) 4, svAdhyAya karanA 5, kAyotsarga dhyAna karanA 6 ye SaT Avazyaka haiM || 20 // pAMca AcAra aura tIna gupti / darzana jJAna caritra tapa, vIraja paMcAcAra / gopai mana caca kAyako, gina chatIsa gunasAra // 21 // darzanAcAra 1, jJAnAcAra 2, cAritrAcAra 3, tapAcAra 4, aura vIryAcAra ye 5 to AcAra haiM aura manogupti, (manako vazameM rakhanA, ) vacanagupti ( vacanako vazameM rakhanA )
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabAMdhaka 2, aura kAya gupti ( zarIrako vazameM rakhanA) ye tIna gupti | ina sabako milAnese AcArya parameSThI ke 36 guNa ho jAte haiM // 21 // upAdhyAya parameSThIke 25 mUla guNa / upAdhyAya unheM kahate haiM jo gyAraha aMga caudaha pUrvake pAThI hoM / ye svayaM paDhate vA anya muniyoMko paDhAte haiN| inake gyAraha aMga aura caudaha pUrvakA paDhanA hI 25 mUlaguNa haiM | gyAraha aMgoM ke nAma | prathamahi zrAcArAMga gani, dUjo sUtrakRtAMga | ThANa aMga tIjo subhaga, cautho samavAyAMga // 21 // vyAkhyA parANati pAMcamo, jJAtu kathA ghaTa Ana / ni upAsakAdhyayana hai, aMtaHkRta daza ThAna // 22 // anuttaraNa utpAda daza, sUtra vipAka pichAna | bahuri prazna vyAkaraNa juta, gyAraha aMga pramAna // 23 // AcArAMga 1, sUtrakRtAMga 2, sthAnAMga 3, vyAkhyAprajJapti aMga 5, jJAtRkayAMga 6, upAsakAdhyayanAMga 7, aMtaHkRta dazAMga 8, anuttarotpAdaka dazAMga 9, prazna vyAkaraNAMga 10 aura vipAka sUtrAMga 11 ye gyAraha aMga haiM // 23 // caudaha pUrvoke nAma | utpAda pUrva grAyaNI, tIjo vIraja vAda | asti nAsti pravAda puni, paMcapa jJAna pravAda // 24 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga ! cho karma pravAda hai, satmavAda pahicAna | aSTapathAsa mavAdapuni, natramo pratyArUpAna // 25 // vidyAnuvAda pUrava dazama, pUrva kalyANa mahanta / prANavAda kiriyA bahula, loka biMdu hai anta // 26 // 41 utpAda pUrva 1, agrAyaNI pUrva 2 varSAnuvAda pUrva 3, asti nAsti pravAda pUrva 4, jJAna pravAda pUrva 4, karma pravAda pUrva 6, sanyavAda pUrva 7, thAtmapravAda pUrva 8, pratyAkhyAna pUrva 6, vidyAnuvAda pUrva 11, kalyANAnuvAda 12, prANAvAda pUrva 13, lokaviMdu pUrva 14 ye caudaha pUrva haiM || sarva sAdhuoMke 28 mUla guNa / sAdhu unheM kahate haiM jinameM nIce likhe huye 28 mUlaguNa hoM ve sUni tapasvI kahalAte haiM / unake pAsa kucha bhI parigraha nahIM hotA aura na ve prAraMbha karate haiN| ve sadA jJAna dhyAna tapameM lavalIna rahate haiM / pAMca mahAvrata | hiMsA vRta tasakarI, abrahma parigraha pAya / mana vaca tana tyAgavo, paMca mahAvrata thAya // 27 // vaiM after etad 1 satya pAtrata 2 acaurya mahAna 3 brahmacarya mAtra 4 parigraha tyAga mahAvrata 5 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 jainavAlavodhaka pAMca samiti / IryA bhASA eSaNA, puni kSepaNa aAdAna / pratiSThApanA juta kriyA, pAMcoM samiti vidhAna // 28 // IryA samiti ( Alasya rahita cAra hAtha Age jamIna dekhakara calanA) 1, bhASA samiti (hita mita priya vacana bolanA)2, eSaNA samiti (dinameM ekavAra zuddha nirdoSa AhAra lenA ) 3, AdAnanikSepaNa samiti ( apane pAsa ke zAstra, pIchI, kamaMDalu Adiko bhUmi dekhakara sAvadhAnIse dharanA vA uThAnA)4, pratiSThApanasamiti ( jIva janturahita sApha jamIna dekhakaramala mUtrAdi kSepaNa karanA) 5, ye pAMca samiti haiM // 28 // zeSa guNa dohaa| saparasa rasanA nAsikA, nayana zrotrakA rodha / paTa bhAvazi maMjana tajana, zayana bhUmikA zodha // 29 // vastra tyAga kaca luca aru laghu bhojana ika baar| dA~tappa mukhameM nA kareM, ThADe lehi ahAra // 30 // sparza 1, rasanA 2, ghrANa 3 cakSu4, zrotra5,ina pAMcoM iMdriyoMko vazameM kAnA, samatA 6, vaMdanA 7, suti 8, pratikramaNa 9, svAdhyAya 10, kAyotsarga 11, snAnakA syAga 12, svaccha bhUmi para sonA 13, vastra tyAga 14, keza loca karanA 15, eka bAra baDe bhojana karanA 16,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| dAMtana na karanA 17, khaDe AhAra lenA 18, isa prakArase ye 18 mUla guNa sarva sAmAnya muniyoMke aryAda AcArya upAdhyAyAdi samasta sAdhuoMke hote haiN| munijana inakA pAlana karate haiM // 30 // 12. darzana pratijJAkI khaanii| kisI samaya eka nagarameM eka pramAdI zeTha rahatA thaa| usa zahara meM rahanevAle paMDitoM va tyAgI mahAtmAoMne kitanI hI dAra upadeza diyA ki tuma bhagavAnake nitya darzana karanekI AkhaDI le lo parantu usane AkhaDI nahIM lI. vaha kahatA ki maiMne AkhaDo le lI aura koI dina darzana karanA bhUlagayA yA maMdira dUra hai kisI dina pramAda bhA gayA to darzana nahi karanese AkhaDI bhaMga ho jAyago pAkhI bhaMgakA vaDA pApa hai isaliye AkhaDI to maiM kisI bhI taraha kI letA nahIM, hAM ! ApakI AjJAkA jahAMtaka banA pAlana karUMgA paraMtu vaha seTha do cAra dina to maMdirajI jAtA phira pramAda kara jAtA / arthAta darzana karanA choDa detA / eka dina eka brahmacArIjI mahArAja Aye sabakI dekhA dekhI seThane bhI unako nimaMtraNa de diyA aura brahmacArIjI ko apane ghara para nImaneko le to gaye paraMtu una brahmacArI jI mahArAjakA niyama thA ki ve nimaMtraNa karanevAle gRha
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 jainavAlabodhakasthIko bhojanase pahile kucha na kucha Akhar3I vinA diye 'jImate hI nahIM the so zeThajIko bhI unhoMne kahA ki pahile koI pratijJA le lo to hama jImaneko baiThe nahiM gehama kadApi jImeMge nahIM, yaha hamArA niyama hai| so jo kucha bhI ho eka bhAkhaDI grahaNa karanA caahiye| seThajI baDe cakkarameM paDa gaye, vinA pAkhaDI liye sAdhuko phirA dete haiM to zaharameM niMdA honI hai| lAcAra seThane kahA ki mujhe kitane hI syAgI mahAtmA paMDitoMne AkhaDI denekA aAgraha kiyA paraMtu maiMne Ajataka koI AgbaDI vA pratijJA grahaNa nahIM kii| brahmacArIjIne pUchA kyA bhagaganake nitya darzana karanekI bhI AkhaDI nahIM lI ? seThane kahA ki- hamAre ghara yA dukAna se maMdirajI bahuta dUra hai darzana karake AnemeM AdhA ghaMTA laga jAtA hai| dukAna para kAma bahuta hai so aisI pAkhaMDI merese kadApi nahIM pala sakatI / taba brahmacArIjIne kahA ki tumArI dukAnake sAmane kyA hai ? seThane kahA ki eka kumArakA ghara hai vaha saverese varatana banAyA karatA hai| brahmacArIjIne kahA ki acchA usa kumArako to roja dekhate ho yahI AkhaDI le lo ki- kumArakA muha dekhe vinA kabhI anna jala grahaNa nahIM kruuNgaa| taba zeThane kahA ki yaha grAkhaDI to maiM le sakatA huuN| paraMtu isase lAbha kyA hogA / brahmacArIjIne kahA-isase bhI bahuta kucha lAbha hogA tuma pratijJA to le lo isa pratijJAse lAbha hogA to phira bhagavAna ke nitya
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 tRtIya bhaag| darzana pUjana karanekI bhI pratijJA leloge| zeThajIne kumArake. darzanakI pratijJA lelI / aura brahmacArIjI unake yahAM jIma kara cale gye| tIna cAra mahIne taka to dukAna kholate hI seThajI usa kumArako nitya dekha liyA karate the koI vighna nahiM paDA paraMtu deva yogase eka dina kumAra seThajIkI dukAna khulanese pahile hI gAMva vAhara miTTI leneko calA gyaa| usane jipta khaMdakase miTTI khodanA prArambha kiyA daivayogase purAne japAnekA kisI dhanAnyakA gaDhA huvA moharoMse bharA huvA. ekakalasa nikalA usako Dhakkana ughADa kara dekhA to vicArameM par3a gyaa| idhara seThajIko Aja jaldI hI bhojana karake jAnA. thA paraMtu dukAna para jAkara dekhA to kumArake darzana nahiM huye / kumArIse pUchane para mAlama huvA vaha miTTI lAne ko gayA hai, zeThajI apane nitya niyamakA lihAja rakhaneke liye khaMdakake pAsa usI samaya pahuMce ki jisa samaya kumAra mohareM. pAkara idhara udhara dekhatA yA ki- koI dekhatA to nahIM hai| usakI dRSTima zeTha hI paDe.to vaha DarA aura vicAra kiyA ki seThako sAmila karanese hI yaha vana. pacaigA aisA vicAra . zeThako hAthake izArese apane pAsa bulAne lgaa| parantu zeTha ko jaldI jAnekA kAma yA so vaha bolA ki 'dekha liyA dekha liyA' aryAta terA muha maiMne dekha liyA aba jarUrata
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlavodhaka:nahIM tere pAsa AnekI, paraMtu kumArane samajhA ki-moharoMse bharA kalazA dekha liyA / so aba yaha chipa nahIM sakatA / so vaha kalasA voremeM bharakara uThA lAyA aura zeThajIke ghara para jAkara zeThajIke pAvoMmeM kalazA rakhakara prArthanA karane lagA ki-yaha kalazA ApakI sevAmeM hai| khaMdaka khodate samaya milA hai Apane dekha liyA thA vaisA hI yaha hAjira hai ApahIkA hai isa dAsako jo icchA ho so isameMse dedeN| sava hAla samajhakara 100 mohareM usako dekara bAkI saba rakhalI / kumAra bhI khuza hokara calA gyaa| zeThane manameM vicArA ki yaha saba kumArake muMha dekhane kI pratijJAkA hI phala hai| yadi isI prakAra bhagavAnake nitya darzana pUjana karanekI pratijJA letA to na mAlUma Aja taka kitanA lAbha vA puNya hotA aisA samajhakara usI dinase nitya darzanakI pratijJA kara lI usI dinase zeThake yahAM dhana aura sukha zAMtikI dina dUnI rAta cauguNI vRddhi hone lgii| ___ isa kahAnIkA matalaba yahI hai ki vinA dRDha pratijJA kiye koI bhI kArya phaladAyaka nahiM hotA isaliye pratikSAbaddha hokara saba kArya karanA cAhiye /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 47 13. bhUdhara jaina nItyupadezasaMgraha prathama bhAga. jinavANI aura mithyAvANA meM phera / kavitta mnhr| kaise kari ketakI kanera eka kahI jAya, Aka dUdha gAya dUdha aMtara ghanera hai / pIrI hota rIrI na rIsa karai kaMcana kI, kahAM kAgavAnI kahAM koyalakI Tera hai // kahAM bhAna bhAro kahAM grAgiyA vicAro kahAM, pUnauko ujAro kahAM mAvesa adhera hai| paccha chori pArakhI nihAra dekha nIke kari, jaina caina aura vaina itanau hI phera. hai // 1 // vairAgya bhaavnaa| kaba gRha vAsasauM udAsa hoya vana seU, "UM nijarUpa gati rokU pane karokI / rahi hauM aDola eka Asana acala aMga, sahihauM parIsA zItadhAma megha jharIkI // sAraMgasapArja khAja kavadhauM khujai hai Ani, dhyAna dalajora jItUM senAmoha arIkI / , "dhAka dudha surahIko aisA bhI pATha hai / 2 pItala / 3 hirsabarAbarI , 4 sadyota paTavIjanA ! 5amAvasyAkA adherA / 6 " nihAro neka nIke kara " aisA bhI pATha hai / 7 anya dharma vAloMke vacanoMmeM / jAnU-anubhavU / 9 manarUpI hAthokI / 10 hiranoMke samUha | 11 khujlii|
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jainaghAlabodhakaekala vihArI jathAjIta liMga dhArI kaba, hoU icchAcArI valihArI hoM vA gharIkI // 2 // rAga aura vairAgyakA aMtara / rAga udai bhogabhAva lAgata suhAvanese, vinArAga aise lA- jaise nAga kAre haiN| rAga hI sauM pAga rahai tanameM sadIva jIva, rAga gaye Avata gilAni hota nyAre haiM / / : rAgasauM jagatarIti jhUThI saba sAMcI jAna, rAga miTe sujhata asAra. khela sAre haiN| rAgI vinarAgIke vicArameM baDauI bheda, jaise "bhaTI paca kAhU kAhUko vayAre" haiM // 3 // bhoga niSedha / mattagayaMda savaiyA / tU nita cAhata bhoga naye nara, pUrava punya vinA kipa pai hai| karma saMjoga milai kahi joga, gahai taba roga na bhoga sakai hai / / jo dina cArako nyota banyau kahUM, tau pari durgatimaiM pachate haiN| yauM hita yAra salAha yahI ki, "gaI kara jAhu" nivAha na hai haiM / / . dehakA svarUpa / mAtA pitA raja vIrajasauM, upajI sava sAta dhAta bharI hai mAkhinake para mAphika bAhara, cAma ke beThana beDha dharI hai // . 1 nagna mudrAkA dhAraka / 2 bhaTA arthAt vaigana kisI 2 ko to pathya' hote haiM aura kisI 2 ko vAdI karanevAle hAnikara hote haiM / 3 makkhiyoM ke 'parakI samAna patale camaDeke veSTanase. DhakI huI /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 - tRtIya bhaag| nAhiM tau pAya lagai aba hI, baiMka vAyasa jIva bacai nagharI hai| deha dazA yaha dIkhata bhrAta, pinAta nahIM kina buddhi harI hai / / saMsArakA svarUpa aura samayakI bahumUlyatA / kavitta mnhr| kAhUMghara putra jAyo kAhUke viyoga Ayo, kAhU rAga raMga kAhU roAroI karI hai / jahAM bhAna Ugata uchAha gIta dekhe jAta, sAMjasameM tAhI thAna hAya hAya parI hai / aisI jagarItiko na dekha bhayabhIta hoya, hAhA nara mRda terI mati kauna harI hai / mAnupa janama pAya sokta vihAya jAya, kho. vata karoranakI eka eka gharI hai // 6 // soraThA / kara kara jinaguna pATha, jAta prakAraya re jiyaa| ATha paharameM sATha, gharI ghanere molakI // 7 // kAnI koDI kAja, koranako likha deta kht| aise mRrakharAja, jagavAsI jiya dekhiye // 8 // dohA / kAnI kauDI viSaya sukha, bhavadukha karata apAra / vinA diye nahiM chUTi hai, leza dAma udhAra // 9 // . 2 bgule| 3 kauve / 4 phUTI kauDIke liye jaise koI.karor3oM rupayoMkA, / 5 tamasuka (ciThI ) likha deveM / 6 lezamAtra bhI / .
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainaghAlavodhaka zikSA / chappaya / darza dina viSaya vinoda, phera bahu vipati prNpr| azuci geha yaha deha, neha jAnata na Apa jarai // mitra vadhu-sanamaMdha aura, parijana je aNgii| are aMgha saba dhaMdha, jAni svArayake sNgii| parahita akAja Apanau na kari, mUDharAja aba samujha ur| vaji loka lAja nija kAja kari, Aja dAva hai kahata gur|| kavita mnhr| jolauM deha terI kAhU rogoM na dherI jolauM, jarA nAhi nerI jAsauM parAdhIna pari hai / jolauM jama nAmA bairI, deya na damAmA jolauM, mAne kAna rAmI buddhi jAya na vigari hai / taulauM mitra mere nija kAraja sa~vAra lere, pauruSa yakeMge, phera pIche kahA kari hai | aho bhAga pAyeM jara jhoparI jarana lAgI, kumAke sudAyeM taba kauna kAja sarihai // 11 // sau barasa bhAyu tAkA lekhA kari dekhA sava, AdhI to akAraya hI sauvata vihAya re| AdhImeM aneka roga bAla vRddha dazA moga, aura hu saMjoga mAhi ketI bIta jAya re / / bAkI zrava kahA rahI tAhi tU vicAra sahI, kArajakI bAta - dina-Tya' aisA bhI pATha hai / 2 jaDha bhavetana / 3 putra vA nAte. dAra / maukA-avasara / 5 japataka yamanAmA vairI nagAre para cora dekara saceta na kre| 6 bhAjhA / strii|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| yahI nIke mana lAva re / khAtiramaiM Avai to salAsI kara DaoNla nahiM kAla-cAla para hai acAnaka hI Aya re // 12 // 14 / nitya niyama pUjA bhaassaa| addik| prathama deva arahaMta suzruta siddhAMta jU / guru nimraya mahaMta mukaMtipura paMtha jU / / tIna ratana jaga mAhiM so ye mavi dhyaaiye| tinakI bhaktiprasAda, parama pada pAiye // 1 // dohaa| / , pUjU pada AItake, pU gurupada sAra / pUjU devI sarasutI, nita prati aSTaprakAra // 2 // oM hI devazAstragurusamUha ! atra avatara bhavatara / saMvaiASTa / OM hrIM devazAstragurusamUha ! atra tiSTha siSTha / ThaH tthH| hI devazAstragurusamUha ! aba mama saMnihito mavamava vAra / ___ giitaa| surapati uraga naranAtha tinakara vaMdanIka supdpryaa| ati zobhanIka suvarNa ijala, dekha chavi mohita sabhA // : 1 yadi yaha vAta terI samajhameM bhA nAveM to / 2 sudhaark| 3 hAlahI. isI caka1-4 yamarAjakA bhAkramaNa vA ddaaNkaa| ..
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 jainavAlabodhaka- ' vara nIra chIra samudra ghaTa bhari, agra tasu bahuvidhi nacUM | arahaMta zruta siddhAMta, guru niragraMtha nita pUjA racuM // 1 // malina vastu hara leta saca, jalasvabhAva malachIna / jAsoM pUjoM paramapada, devazAstra guru tIna // 1 // OM hrIM devazAstragurubhyo janmajarAmRtyuvinAzanAya jalaM nirvapAmIti svAhA // 1 // je trijaga udaramakAra prANI, tapata prati duddhara khare / tina ahitaharana su vacana jinake, paramazItalatA bhare || tasa bhramara lobhita ghrANa pAvana sarasa caMdana ghasi sacUM | arahaMta zruta siddhAMta guru niragraMtha, nita pUjA racUM // 2 // cardana zItalatA karai, tapatavastu paravIna / jAsoM pUjauM parama pada deva zAstra guru tIna || OM hrIM devazAstragurubhyaH saMsAratApavinAzanAya caMdanaM nirvapAmIti svAhA // 2 // yaha bhavasamudra apAra tAraNa, ke nimitta suvidhi uI / ati dRDha parama pAvana jayAratha, bhaktivara naukA sahI // ujjala akhaMDita sAli taMduLa, puMja ghari traya guNa jacUM | arahaMta zruta siddhAMta guru, niragraMtha nita pUjA racUM // 3 // taMdula sAli sugaMdha yati, parama akhaMDita vIna / jAsoM pUjauM paramapada, deva zAstra guru tIna | 3 | OMhIM devazAstragurubhyo'kSayapadaprAptaye akSatAn nirvapAmIti svAhA (yahAM para akSatoMke tIna puMna hI karane cAhiye adhika nahIM ) *
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / ne vinayavaMta sumavya ura aMbuja prakAzana mAna hai| je eka mukha cAritra bhASahi, trijagamAMhi pradhAna hai // kahi kuMda kamaLAdika pahupa bhavabhava kuvedanasauM bac / arahanta zruta siddhAMta guru niragraMtha nita pUjA racuM // 4 // vividha bhAMti parimala sumana, bhramara jAsa prAdhIna / jAsoM pUjauM paramapada, devazAstra guru tIna // 4 // OM hrIM devazAstragurubhyaH kAmavANAvidhvaMsanAya puSpaM nirvapAmIti svAhA // 4 // 53 ati sabalamadakaMdarpa jAko, hudhA uraga amAna hai| dusaha bhayAnaka tAsa nAzanakauM sugaruDha samAna hai // uttama chahoM rasayukta nita naivedyakari ghRtameM palUM / arahaMta zruta siddhAMta guru nizaMdha nitapUjA racUM // 5 // nAnAvidha saMyuktarasa, vyaMjanasarasa navIna | jAsoM pUjauM paramapada, devazAstraguru tIna // 5 // OM hrIM devazAstragurubhyaH kSudhArogavinAzanAya naivedyaM nirvapAmIti * svAhA // 5 // je trijaga udyama nAza kIne, mohatimirapahAvalI / tihi karma ghAtI jJAna dIpa prakAza joti prabhAvalI // iha bhA~ti dIpa prajAla kaMcanake subhAjanameM paca / arahaMta zruta siddhAMta guru niragraMtha nita pUjA racUM // 6 // svapara prakAzaka jyoti ati, dIpaka tama kari hola / jAsoM pUjauM paramapada, devazAstraguru tIna // 6 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ --T 54 jaina bAlavodhaka OM hrIM devazAstragurubhyo moghakAravinAzanAya dIpaM nirva pAmIti svAhA // 6 // jo karma - IMdhana dahana agnisamUha sama uddhata lasaiM / baradhUpa tAsu sugaMdhatA kari, sakala parimalatA ha~seM // iha bhAMti dhUpa caDhAya nita, bhavajvalana mAhi nahIM pacUM | arahaMta zruta siddhAMta guru niragraMtha nita pUjA racUM // 7 // agnimAMhi parimaladahana, candanAdi guNa lIna | jAsoM pUjauM paramapada, devazAstraguru tIna // 7 // oM hrIM devazAstragurubhyo'STakarmavinAzanAya dhUpaM nirvapAmItiH svAhA // 7 // locana surasanA ghrAna Dara, utsAhake karatAra 1 ghoSai na upamA jAya varaNI, sakalaphala guNasAra haiM || so phala caDhAvata arthapUraNa, sakala amratarasa sacUM / arahaMta zruta siddhAMta guru, niragraMtha nita pUjA racUM // 8 // jo pradhAna phala phaLaviSai, paMcakaraNa rasa lIna / jAsoM pUjauM paramapada, devazAstraguru tIna | 8 || oM hrIM devazAstragurubhyo mokSaphalaprAptaye phalaM nirvapAmIti svAhA // 8 // jala parama ujjala gaMdha akSata, puSpa caru dIpaka dharUM / varadhUpa nirmala phala vividha, vahu janamake pAtaka harUM // yaha bhAMti argha caDhAya nita bhavi, karata ziva paMkati macUM / arahaMta zruta siddhAMta guru niragraMtha nita pUjA racUM // 9 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| vasuvidha argha saMjoyaka, ati uchAha mana kIna / jAsauM pUjauM paramapada , devazAstra.guru tIna // 9 // oM hI devazAstragurubhyo'narghyapadaprAptaye argha nirvapAmIti svAhA // 9 // atha jymaalaa| deva zAstra guru stana zubha, tIna ratana karatAra / bhinna 2 kahuM bhAratI, alpa suguNa vistAra // 1 // cau karmakItresaThi prakRti nAza / jIte aSTAdaza doSa rAzi je parama suguNa haiM nanta dhiir| kahavatake chayAlisa guNa gaMbhIra / / zubha samavasarana zobhA apAra / zata iMdra namata kara zIsa dhaar| devAdhideva parahaMta deva / bandauM mana vaca tana kara suseva // 3 // jinakI dhuni hai oMkAra ruup| nira akSaramaya mahimA anup| . daza aSTa mahAbhASA sameta / laghubhASA sAta zataka suceta / / so syAdavAdamaya sapta bhaMga / gaNa dhara gUthe bAraha suaMga / ravi zazi na harai so tama harAya, so zAstra namauM bahu prIti lAya guru prAcAraja uvajhAya sAdha, tana nagana ratanatraya nidhi agAgha / saMsAra deha vairAgya dhAra, niravAMchi ta ziva pada nihAra // guNa chattisa pacisa ATha cIsa, bhavatArana tarana jihAna Iza gurukI mahimA baranIna jAya / guru nAma japo manavacana kAya
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ HIV nayAladoghaka sotaa| kIje zakti pramAna, zakti vinA saracA dharai / 'yAnata' sarayAvAna, ajara apara pada bhogavai // 8 // 2999CCCE viMzati vidyamAna tIrthakaroMkA argha / SOONEEEE udakacaMdanataMdulapurakaidarusudIpasudhRpaphalAkaiH / ghavalamaMgalagAnaravAkale jinagRhe jinarAjamahaM yje|| hI sImavarayugamaMgharavAhulabAhusaMjAtasvayaMpramavRSabhAnanaanantavIryasUrapramavizAlakIrtijagharacandrAnanacandrabAhubhujagamaIzvaranemiprabhavIrasenamahAmadevayazamajitavIryeti vizatividyamAnatIrthanarebhyo'yaM nirvapAnIti svAhA // 1 // __ akRtrima caityAlayoMkA artha | kRtyAkRtripacArucaityanilayAnnityaM trilokIMgatAna / vaMde bhAvanavyaMtaradyutigharasvagAmarAvAsagAn / / sadgaMdhAkSatapuSpadApacarukaiH sahopadhUpaiH phalair / dranyaiIramukhairyajAmi satataM duSkarmaNAM zAMtaye // 2 // __oM hI kRtrimAkRtrimatyAlyasaMbaMdhijinavivebhyojya nirvaH pAmIti svAhA // 2 // 1 isa ilokatrA jopATha bArAcI prAcIna prati mila hai vahI hamane ugAyA hai hamArI ramajhameM yahI pATha zuddha pratIta huvA hai !
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| siddhanakA brss| gaMghADhayaM suphyo madhuvatagaNaiH saMga baraM caMdanaM __ puSpaudha vimalaM sadakSatacarya ramyaM cala dIpakaM / dhUpa gaMdhayutaM dadAmi vividha zreSThaM phalaM lavvaye siddhAnAM yugaparakramAya vimalaM senocaraM vAMchita // __oM hI siddhacakrAdhipataye siddhaparameSThine anapadaprAptaye apa nirvapAmIti svaahaa| solaha kAraNacA artha udkcNdntdulpusspkaishcrusudiipsudhuupphlaaryk| ghAlamaMgalagAnaravAkule jinagRha jinahetumAI yje| oM hI darzanavizuddhayAdiSoDazanAraNebhyo argha nirvapAmIti svaahaa| dazalakSaNa dharmakA ardha / udakacaMdana dulapuSpakaizvarasudIpasudhUpaphalAryakaH / ghavalamaMgalagAnazvAkule jinagRhaM jinadharmamaI yaje // 5 // ___oM hoM ahanmukhakamalasamudbhavottamanamAmArdavAvanauvasatyasaMyamatapa. styAgAJcinyabrahmavaryadazalakSaNizcamenyo'yaM nipAnIti svAhA / udakacaMdanataMdulapuSpakaizvarasudIpasudhRpaphalApakaH / ghavalamaMgalagAnaravAkule jinagRhe jinaratnamahaM yaje // // __oM hI ayaMgasamyagdarzanAtra aSTavivamanyajJAnAya trayodazapracArasanyak cAritrAya argha nirvapAnIti svAhA /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainaghAlavodhaka zAMtipATha visarjana / zAMtinAthamukha zazi unahArI, zIla guNavata sNypdhaarii| lakhana ekasau ATha virAja, nirakhata nayana kamaladala laaj|| paMcama cakravartI padadhArI, solama tIrthakara sukhakArI / iMdra nareMdra pUjya jinanAyaka, namoM zAMti hita zAMti vidhaayk| divya viTapa pahupanakI varasA, duMdubhi Asana vANI sarasA chatra capara bhAmaMDala bhArI, ye tuva prAtihArya manahArI // 3 // zAMti jineza zAMti sukhadAI, jagana pUjya pUjauM ziranAI / parama zAMti dIje hama sabako, par3heM tinhaiM puni cAra saMghako / / vsNttilkaa| pUjeM jinhe mukuTahAra kirITa lAke / iMdrAdi deva aru pUjya padAna jAke / so zAMtinAtha vara vaMza jagatpradIpa / mere liye karahiM zAMti sadA anupa // 5 // iNdrvjraa| saMpUjakoM ko prtipaalkoNko| ___ yatInako au yatinAyakoMko // rAjA prajA rASTra suvezako le / kIje sukhI he jina zAMtiko de // 6 // - saMparA ! hovai sArI prajAko sukhavalayuta ho, dharmadhArI nreshaa| hove varSAsamai pai tilabhara na rahai, vyAdhiyoMkA aMdezA //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| hovai caurI na jArI susamaya varate, ho na duSkAla bhArI / sAre hI deza ghAreM jinavara vRSako, jo sadA saukhykaarii||7|| -- dohaa| ghAti karma jina nAzaMkari, pAyo kevlraaj| zAMti kareM te jagatameM, vRSabhAdika mahArAja // 8 // . mNdaakraaNtaa| zAstroMkA ho paThana sukhadA, lAbha satsaMgatIkA / savRttoMkA sujasa kahake, doSa DhAkU-sabhIkA // bolU pyAre vacanaM hitake, ApakA rUpa dhyaauuN|| tauloM seU carana jinake, mokSa jolauM na paauuN| aa| taba pada mere hiyameM, mama hiya tere punIta caraNoM meM / tabalauM lIna raho prabhu, jana taka pAyA. na muktipada maiMne 10 akSara pada mAtrAse, dUSita jo kachu kahA gayA mujhase / kSamA karo prabhu so saba, karuNA kari puni chuDAu bhavadukhase he jagabaMdhu jinezvara, pAMU tava caraNa.zaraNa vlihaarii| maraNasamAdhi sudurlabha, karmokA kSaya suvodha sukhakArI / / puSpAMjaliM kSipet / / . .. -- visarjana pATha / dohaa| . vina.jAne vA jAnake, rahI TUTa jo koy| . tuva prasAdataH parama guru, so saba pUrana hoya // 1 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhakapUjana vidhi jAnyo nahIM, nahiM jAnyo maahaan| . aura visarjana hU~ nahIM, kSamA karo bhagavAna // 2 // maMtrahIna dhanahIna hU~, kriyAhIna jinadeva ! kSamA karahu rAkhahu mujhe, dehu caraNako seva // 3 // Aye jo jo deva gana, pUje bhakti bhamAna / so aba jAvahu kRpAkara, apane apane yAna // 4 // iti jinapUjA zAMti pATha visarjana samApta / 9093EECe 15. caubIsa tIrthakaroMke nAma aura cinha. caupaaii| vRSabha nAyakA 'vRSabha' jujAna | ajita nAyake 'hAthI' mAna sambhava jinake 'ghoDA' kahA / abhinandana pada 'bandara lahA sumati nAthake 'cakavA' hoya / papa prabhake 'kamala' ju joya jina supArzvake 'sAthiyA' kahA / candra prabha pada 'candra' ju lahA puSpadaMta pada 'magara' pichaan| 'kalpavRkSa zItala pada mAna zrIzriyAMsapada geMDA' hoya / vAsupUjyakai 'bhaisA' joya vimalanAtha pada 'mUkara' mAna / anantanAthake 'sehI jAna 'dharmanAthake 'vajra' kahAya / zAMtinAtha pada 'hirana lahAya kunthunAthake pada'ja' ciin| 'bhara' jinake pada cihna ju'mIna' mallinAtha pada 'kalasA' kahA / muni suvratake 'kachuA lahA lAla kamala nami jinake joya / neminAtha pada 'zaMkha' ju hoya pArzvanAthake 'sarpa ju kahA / varddhamAna pada 'siMha' hi lhaa||
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 16. dRDhasUrya caurakI kathA / ujjayanI nagarImeM rAjA dhanapAla rAjya karatA thaa| usakI rAnIkA nAma dhanamatI yA / basaMvake utsavameM vasantasenAnAmakI eka vezyAne rAnIke gale meM eka atyanta divya suMdara hAra dekha kara vicArA ki-"aise hArake pAye vinA merA jIvana vyartha hai| " aura vaha isI ciMtAmeM apane ghara Akara pathyApara par3a rahI / eka dRDhasUrya nAmakA caura usakA yAra thaa| usane rAtriko Akara isa ciMtAmeM par3I huI dekhakara pUchA-niye kyA mujhapara nArAja ho gaI ho jo isa prakAra nirutsAha dekha paDatI ho / vezyAne kahA"nahIM pyAre ! maiM tuma para ruSTa nahIM huuN| kiMtu Aja maiMne rAnIke galemeM eka suMdara hAra dekhA thaa| usake pahare vinA merA jIvana nahIM / caurane kahA kucha ciMtA mata karo, maiM abhI lA detA hUM / isaprakAra kahakara vaha caura kisI na kisI prakAra rAjamahalameM jAkara rAnIke galese hAra utAra le AyA parantu usa hArakI prabhA dekhakara koTapAlane usa caurako pakaDa liyA aura rAjAke pAsa le jAne para rAjAjJA. se zulI para caDhA diyA / usa samaya dhanadaca nAmake. .zeTha caityAlayakI bandanAke liye vahAMse nikale to unhe. dekhakara caurane giDagiDA kara kahA ki-zeTha tuma baDe dayAla, ... jAna paDate ho, maiM bahuta pyAsA I, kapA karake mujhe pAnI.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 jainavAlabodhaka kAkara pilAvo to Apako vaDA purAya hogA / zeThako caura para dayA A gaI aura volA ki -- mere gurune eka vidyA sAdhaneko eka mantra japane diyA hai so maiM hara samaya usakA jApa karatA hUM / yadi tuma usa maMtrako yAda rakkho aura mujhe pAnI lAye vAda mujhe sunAkara yAda karA devo tau maiM pAnI lA dUM / tava caurane use svIkAra kiyA usane paMcamaskAra mantrarUpI mahAvidyA caurako batalA dI aura pAnI lAneko cala diyaa| idhara dRDhasUryako namaskAra mantrakA uccAraNa karate karate zUlI para car3hA diyA so mantra ke prabhAva se mara kara vaha saudharmasvarga meM jAkara deva huvA | cauke mara jAne para caukIdAroMne rAjAse jAkara kahA ki he deva ! dhanadatta zeThane caurake pAsa jAkara kucha dhIre 2 salAhakI thI / isa para rAjAne yaha anumAna karake ki zeThake sAtha caurakI jarUra sAjisa hogI aura zeThake ghara meM caurIkA gupta ghana bhI avazya hogA isaliye zeThako pakaDhaneke liye sipAhI bheje / parantu zeTake daravAje para baiThe huye paharedArane unhe gharake bhItara jAne nahIM diyA aura jaba ye javaradastI jAne lage to paharedArane lAThIse unakI khUba hI khabara lii| yahAM taka ki ve vehoza hogaye / rAjAne isa bAtakI khabara pAkara krodhita hokara aura bhI bahutase nokara bheje parantu paharedArane unako bhI mAra pITakara vehoza kara diyA - Akhira rAjA bahutasI phauja lekara prAyA parantu
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ tutIya mAga paharedArakA vAla bhI bAMkA nahiM kara sakA usane saba senA ko kSaNa bharameM mAra pITa kara sulA diyaa| yaha dekhakara rAjA bhayake mAre bhAgane lagA parantu usane bhAgane nahiM / diyA aura kahA ki he rAjA ! yadi tU zeThakI zaraNa le tau tujhe bacAtA hai nahIM tau terI rakSA nahIM hai taba rAjA gharameM gayA aura zeThake pAsa jAkaraM bolA-zeThanI ! mujhe bacAo bacAo, rAjAko isa hAlatameM lAcAra dekhakara zeThako acambhA huA / usane paharedArase pUchA ki--tU kauna hai ? aura mahArAjakI yaha dazA .tune kisa prakAra kI ? paharedArane namaskAra karake kahA ki zeThajI ! maiM dRDhasUrya nAmakA caura huuN| Apake mantra prabhAvake kAraNa maiM saudharmasvargameM deva huvA hUM / isa samaya ApakI rakSAkeliye maiMne yaha saba kautuka kiyA hai| rAjAkI senAke ye sava loga paDe haiM so mare nahIM hai maiMne behoza kara diye haiN| ... __yaha paharedAra vahI caura thA jipako dhanadacane sUlIpara caDhate samaya mantra diyA thaa| usIke prabhAvase yaha deva huA aura avadhijJAnase apanI pahilI hAlata vicAra kara apane upakArI zeThako vipattimeM phaMsA huvA jAnakara aura Apa mAyAse paharedAra banakara zeThakI rakSA kii| dekho vidyArthiyo ! marate samaya eka caura vinA vicAre hI namaskAra mantrakA uccAraNa karanese devapadako prApta huA to anya sadAcArI puruSa zuddha manase isa mantrakA pATha vA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhakajApa kareM to kyoM na svargAdika sukhoMko prApta hoveM ? isa. liye tumako bhI namaskAra maMtrako hara kAmake pUrva sAtabAra paDha lenA cAhiye aura sAma savere mandirajImeM samaya mile to eka mAlA namaskAramantrakI phera lenA caahiye| . 17. zuddha vaayu| AhAra aura pAnIke vinA hama kaI dina taka jI sakate hai paraMtu vAyuke vinA kSaNamAtra bhI jInA nahiM ho sakatA kyoMki hamaloga paidA hote hI sabase pahile zvAsa dvArA vAyu grahaNa karate aura phira usako nivAsa dvArA (ucchavAsa dvArA) bAhara karadete haiM so janmase mRtyuparyaMta sote vaiThate uThate niraMtara zvAsocchavAsa lete rahate haiN| zvAsocchvAsako liye vinA koI bhI nahiM jI sakatA isa kAraNa jIvanadhAraNa karaneke liye vAyukI sarvApekSA adhika AvazyakatA hai kyoMki vAyu kA svAbhAvika guNa hI yaha hai ki manuSyakI dehakA sadaiva zuSTa karanA paraMtu vAyu aneka kAraNoMse dUSita ho jAnI hai| jisa sthAnapara jala hotA hai vahAMpara jalake saMyogase sadaiva aneka prakArake dravya galate marate rahate haiM aura jisasthAna * para havA bhalepakAra nahiM cala sakatI tathA jisa sthAnapara mailA vA durgadhita ( gale saDe ) padArtha par3e rahate haiM usa sthAnakI vAyu avazya dRSita ( mailI ) ho jAtI hai| ..
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUSita vAhapa (vAma havAko svAsora mila jAtI hai, tRtIya bhaag| jagatameM jitane padArtha haiM ve sUryakI garmIse sadaiva jalate rahate haiM aura una saba padArthoMse uSNa huI dUSita vASpa (vAphabhApa) havAke sAtha mila jAtI hai, so jaba hama aisI mailI havAko svAsocchavAsa ke dvArA grahaNa karate haiM taba hamAre zarIrameM aneka prakArake roga utpanna ho jAte haiN| isa kAraNa para banavAnA ho to uttama sthAna dekhakara vanavAnA cAhiye tathA jisa gharameM havA bhale prakAra calatI phiratI rahai aise makAnameM hI rahanA caahiye| jahAMkI havA acchI nahIM vahAM para rahanA vA ghara banavAnA apane Apa mRtyuko bulAnA hai| jisa gharameM pUrNatayA prakAza ( ujAlA) ho vahAMpara ivAkA saMcAra (AnA jAnA) acchI tarahase hotA hai| isakAraNa jisa gharameM prakAza ho, adherA nahI ho aise gharameM rahanA vA aisA prabaMdha karanA caahiye| . rahaneke sthAnakA vAyu nirmala ( sApha) rakhane ke liye do bAteM avazya karanI cAhiye / eka to mailA sApha karanekA upAya aura dUsarA nAliya vnaanaa| kyoMki hamako (gRhasthiyoMko) niraMtara hI jalakA kAma paDalA hai / jalake binA manuSyoM kA jIvana nirvAha kadApi nahiM ho sakatA . kiMtu bahuta sAvadhAnatAse rahane para bhI thoDA bahuta jala idhara ughara' avazya hI vikhara (phaila : jAtA hai| vaha jala jahAM tahAM paDanese vahIM para jama jAtA hai aura usase makAna bhI hamezaha sIlArahatA hai / isakAraNa nAliya banavAnA ucita hai jisase
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainaghAlavodhakaki vaha jala gharameM vA gharake AsapAsa na jamane pAvai / jisa gharameM sadaiva sIla rahA karatI hai vahAMpara havA kadApi nirmala nahiM raha sakatI / isake sivAya vahAMpara asaMkhya viSele kIDA utpanna hokara zvAsake dvArA peTameM jAte haiM aura ve mahAmArI adi aneka rogoMko utpanna kara dete haiN| - jisa prakAra hamako jalase hamezaha kAma paDaneke kAraNa hamAre ghara sIle rahate haiM, usaprakAra hamAre gharameM vA gharake cAroM ora mailA bhI paDA rahatA hai kyoMki gRhasyake yahAM sAga tarakArI phala anna vageraha jo jo padArtha prAte haiM unameMse kucha na kucha bhAga aprayojanIya samajhakara pheMka diyA jAtA hai / vaha yadi hamezaha gharameM yA gharake idhara udhara pahA rahai tau gharakI havA kadApi zuddha nahi raha sakatI / yadyapi zaharoM meM to kUDA karakaTa ikaTThA karake gharake vAhara DAladenese myunispilToke bhaMgI sarakArI gADiyoMmeM uThAkara le jAte haiM paraMtu choTe 2 gAvoMmeM vaha vahIM par3A rahatA hai isaliye gharase bAhara hI kUDA karkaTa pheMka denA ucita nahIM hai kiMtu gAMvase bAhara bahuta dUra phekanA cAhiye kyoMki ima mailese havA jitanI bigaDatI hai utanI kisIse bhI nahiM vigaDatI / isakAraNa ghara sadaiva sApha sutharA rahai aise upAya hamezaha karate rahanA cAhiye / vasa ina donoM upAyoMke karanese vAyu bahudhA zuddha rahegI aura zuddha vAyuke sevanase zarIrameM kisI prakArakA roga nahiM hone paavegaa|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 18. AlocanA pATha. 67 99996ece baMda pAMcoM parama guru, cauvIsauM jinarAja / karUM zuddha AlocanA, zuddhi karanake kAja // 1 // cAla chaMda / suniye. jina araja hmaarii| hama doSa kiye ati bhArI / tinakI va nivRtti kAja / tuma sarana lahI jinarAja // 2 // ika ve te cau iMdrI vA / manarahita sahita je jIvA / tinakI nahi karuNAdhArI / niradaya hai ghAta vicArI // 3 // - samaraMbha samAraMbha AraMbha / mana vaca tana kIne prAraMbha | kRta kArita modana karikaiM / krodhAdi catuSTaya dharikai // 4 // zata ghATa ju ina bhedanateM / agha kIne para chedanateM / tinakI kaddU koloM khaanii| tuma jAnata kevalajJAnI // 5 // viparIta ikAMta vinayake / saMzaya ajJAna kunayake / -vaza hoya ghora agha kIne / bacateM nahiM jAta hone // 6 // -kugurunakI sevA kInI | kevala adayA kara bhInI / yAvidha mithyAta bhramAyo / cahu~ gati madhi doSa upAyo // 7 // hiMsA puni jhUTha ju corI | paravanitAsoM haga jorI / prAraMbha parigraha - bhIno / puna pApa ju yA vidha kIno // 8 // saparasa rasanA ghrAnanako / cakha kAna viSaya sevanako / -bahu karma kiye mana mAnI / kachu nyAya anyAya na jAnI // !: 1 I 8 1
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiM8 jainavAlavodhakaphala paMca udambara khAye / madhu mAMsa madya cita cAhe / nahiM aSTa mUlaguNadhArI / visanana seye dukhakArI / / 10 / / duI bIsa abhakha jina gAye / so bhI nizadina bhuNjaaye| kachu bhedAbheda na pAyo / jyoM tyoM kara udara bharAyo // 1 // anaMtAna ju baMdhI jAno / pratyAkhyAna aptyaakhyaano| saMjvalana caukarI guniye / sava bheda ju poDaza muniye // 12 // parihAsa arati rati zoga / maya glAni tivaha saMjoga / pana vIsa ju bheda bhaye ima / inake vaza pApa kiye hama // 13 // nidrAvaza zayana karAI / supane madhi doSa lgaaii| phira jAga viSaya vana ghAyo / nAnA vidha vipaphala khAyo / / kiya ahAra nihAra vihArA / inameM nahiM jatana vicArA / vina dekhI gharI uThAI / vina zodhI bhojana khAI / / 15 / / tavahI paramAda satAyo / bahuvidha vikalapa upjaayo| kachu sudhibudhi nAhi rahI hai / mithyA mati chAya gaI hai| marajAdA tuma liMga lInI / tAhUmeM doSa ju kInI / bhinabhina ava kaise kahiye / tuma jJAnaviSa saba paiye // 17 // hA hA maiM duTha aparAdhI / sa jIvanarAzi virAdhI / thAvazkI jatana na kInI / urameM karuNAnahiM lInI // 18 // pRthivI bahu khoda karAI / mahalAdika jAgAM cinAI / pana vina gArayo jala Dholyo / paMkhAta pavana vilolyo 19 hA hA maiM pradayAcArI / bahuM haritakAya ju vidaarii| yA madhi jIvanake khaMdA / hama khAye dhari bhAnaMdA // 20 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga hA meM paramAda saaii| vina dekhe agani jlaaii| .. tAmadhi je jIva ju aaye| teha paraloka sivAye // 21 // cIbhyo ana gati pipAyo / Ivana vina zodha jnaayo| mAha le jAgAM buhArI / cITi Adika jIva vihArI // 22 // jala chAni jivAnI kInI / soha puni DAri judiinii| nahiM jalayAnA pahuMcAI / kiriyA vina pApa upAI // 23 // jala mala morina giravAyo / kRmicala baDhuvAta kraayo| nadiyana maghi cIra ghulAye / kosanaka jIva marAye // 24 // annAdika zoSa karAI / tAmeM ju jIva nisraaii| tinakA nahi jatana karAyA / galiyAre vRSa DarAyA // 25 // puni inya kumAvana kAja bahu bhAraMpa hiMsA saan| kIye tisanA vaza pArI 1 kalgA nahi va vicArI // 2 // ityAdika pApa anantA / dama kIna zrImagavantA / saMtati cirakAla upAI [vAnIta kahiya na jAI // 27 // -tAko ju udaya jaba Ayo / nAnAvidha mohi staayo| phala jhuMjana jiya dukha pAvai / vacateM kaise kari gAvai // 28 // tuma jAnata kevanAnI 1 dukha dUra karA ziva yAnI / hama to tuma zarana lahI hai / jintArana dirada sahI hai / / 26 !! jo gAMva patI ika ho / so mI dukhiyA dumnu kho| tupa nIna bhuvanake svAmI / dukha meTo aMtarayAmI // 30 // drodiko cIra bahAyo / sItAprati kamala rcaayo| aMjanase kiye akAmI / dukha meTA anvarajApI / / 31 / /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhakamere avaguna na citAro / prabhu apano virada nihaaro| sabadoSarahita kara svaamii| dukha meTahu antarajAmI // 32 // indrAdika padavI'na caahuuN| viSayanimeM nAhi lubhaauuN| rAgAdika doSa hriije| paramAtama nija pada dIje // 33 // dohaa| doSarahita jinadevajI, nijapada dIjyo mohi / sava jIvanake sukha vaDhe, AnaMda maMgala hoya / / 34 / / anubhava mANika pArakhI, jauharI zrApa jinanda / ye hI vara mohi dIjiyo, carana zarana Ananda // 3 // 19. pAMca iNdriyeN| sparzana ( tvaka ) rasanA (jihA) vANA (nAsikA) cakSu ( netra ) zrotra (karNa) ye pAMca iMdriya haiM / ina iMdriyoM ke dvArA hI hamako sarva prakArakA jJAna hotA hai isa kAraNa inako jJAneMdriya bhI kahate haiN| hamAre zarIrameM ye iMdriya nahi hotI to hama kisI bhI viSayako nahiM jAna sakate isa kAraNa ye indriye hamako bahuta upakArI haiN| sparzana- sparzana zarIrake camaDeko kahate haiM isa indriya kA viSaya sparza karanA (chUnA ) hai arthAt sparzana indriya ke dvArA zIta, uSNa, halakA, bhArI, cikanA, rUkhA,
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 71 komala, kaThora ina ATha prakArake sparzakA jJAna hotA hai isI kAraNa ise sparzana indriya kahate haiM / andhakArameM jaba catu indriyase jJAna nahiM hotA taba sparzana indriyakI sahAyatA se hI kAma lete haiN| jisameM bhI hAtha vA aMguliyoMkA camaDA sabase adhika kAma detA hai / hAthase chUkara hama aneka padAafat bhale prakAra jAna sakate haiM / rasanA - arthAt jihA indriyakA viSaya rasa (svAda) lenA hai| rasa pAMca prakArakA hai / miSTa amla kaTu tikka lavaNa ye pAMca prakArake rasa haiN| guDa zakkara mizrI Adike Forest miSTa rasa (mIThA ) kahate haiM / imalI amacUra nIMbU ers ass fphaTakarI yAdike svAdako amlarasa kahate haiM / nIma karele kuTakI yAdike svAdako kaTurasa kahate haiM / soMTha miraca pIpala Adike svAdako tikta vA caraparA rasa kahate haiN| namaka seMdhA nona javAkhAra Adike svAdako lavaNa rasa kahate haiM / ina pAMca prakArake rasoMkA jJAna rasanA indriyase hI hotA hai arthAta rasanA indriyake ( jihvA ke ) dvArA hI hama ina rasoMko jAnate haiM / jo rasa apane manako pyArA lage usako surasa vA susvAdu kahate haiM aura jo rasa apane manako burA lage use virasa vA vesvAda kahate haiM / hama loga jo bolate haiM. usa bolane meM bhI rasanA indriyakI bahuta sahAyatA hotI hai / jihvA na hoya tau hamAre bahutase kAma aTaka jAMya jisake jihA nahiM hotI usako mUka ( gUMgA ) kahate haiM /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhaka ghrANa-prANa indriyakA viSaya gaMdha hai / gaMdha do prakAra kI hai / eka sugandha, eka durgaMdha / ina sugandha durgaMdha kA jJAna nAsikA indriya se hI hotA hai / jisa vastu meM jaisI gandha hotI hai usake sUkSma paramANu havA ke sAtha ur3akara hamArI nAsikA indriyameM praveza karate haiM taba hame sugandha durgadhakA jJAna hotA hai / nAsikA indriya na ho to kaunasA padArtha saDa gayA hai kaunasA tAjA va acchA hai ityAdi jJAna kadApi nahIM ho 72 sakatA / cakSu - indriyakA viSaya varNa ( rUpa-raMga ) jAnanA hai / varNa pAMca prakArake haiM / sveta, pIta, kRSNa, nIla, lAla / ina varNoMko do do tIna tIna nyUnAdhika milAnese hare, baiMganI, jaMgAla Adi aneka prakArake raMga bana jAte haiM / ina sarva prakArake varNoM ko hama cakSu (netroM ) dvArA hI jAna sakate haiM cakSuko darzanendriya, netra va nayana bhI kahate haiN| jahAM para aMbakAra nahiM hotA vahIM para cakSu indriyase jAna sakate haiM / prakAzakI sahAyatA ke vinA cakSu indriyase jJAna honA vaDA kaThina hai / dinameM tau sUryakA prakAza rahatA hai aura gatrimeM caMdramA tAroMkA tathA dIpakA prakAza rahatA hai jaba candramA tAre vahaloMse Dhaka jAte athavA gharoMmeM cAMda tAroMkA prakAza nahi pahuMcatA taba dIpaka ( cirAga ) diyA salAI vageraha ke prakA zase kAma lete haiM jisase nikaTavartI AvazyakIya padArthoMko bhale prakAra dekha sakate haiM / catu indriya : jinakI naSTa ho
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 73 jAtI hai unako aMdhe kahate haiM / aMghoMke duHkhoMkI hadda hI nahiM hotI isa kAraNa cakSu indriyakI darzana zakti kisI prakAra bhI nahiM vigaDe aise upAya hamezaha karate rahanA caahiye| zrotra- indriyako karNa vA kAna kahate haiN| zrotra iMdriya kA viSaya zabda hai / paraspara do vastuoMke bhir3anese zabda utpanna hokara havAke sAtha hamAre kAnameM praveza karatA hai taba hameM sunAI pAtI hai / zrotrake dvArA jo jJAna ho usako zravaNa jJAna kahate haiM / isa kAraNa isa zrotra vA karNako zravaNeMdriya bhI kahate haiM / zabda aura kAnoMke vocameM bhIta bageraha dvArA havA mAnekA rAstA banda ho to vaha zabda kadApi sunAI nahiM degA / zravaNeMdriya jisakI vigaDa jApa arthAt zravaNa karanekI zakti jisakI naSTa ho jAtI hai usako badhira (baharA ) kahate haiN| ina pAMcoM iMdriyoMko apane apane viSayameM lagAnevAlA mana hai| manakI preraNAkai vinA indriyeM kucha bhI nahiM kara sakatI / jaba hamArA mana cAhatA hai taba hI hama dekhate sunate vA sugandhAdika anubhava karate haiN| mana nahi cAhai aura kisI anya vicArameM yA dhyAnameM lagA ho to AMkhase dIkhatA nahI, kAnase sunate nahIM, nAsikAse ghrANa nahiM AtI jihAse svAda nahiM pAtA, sparzakA jJAna bhI nahiM hotA / mana hamAre hRdaya sthAnameM ATha pAMkhuDIke kamalake AkArakA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 jainaghAlavodhakaeka gala piMDa hai yaha pragaTharUpa dekhane meM nahiM aataa| isa kAraNa isako bhanidriya bhI kahate haiN| kamalAkAra manako tau dravya mana kahate haiM aura usake dvArA jo vicAra hotA rahatA hai use bhAva mana kahate haiN| 20. bhUdhara jainanItyupadezasaMgraha duusraabhaag| vuDhApekA vrnnn| kavitta mnhr| bAlapanai vAla rahyo pIche gRhabhAra bhayo, lokalAjakAja vAMdhyau~ pApanako Dhera hai / apanau akAja kIno lokanameM jasa lIno, parabho visAra dIno viSaivasajera hai | aisehI gaI vihAya alapasI rahI bhAya naraparajAya cara AMdhekI vaTera hai / Aye satabhaiyA aba kAla hai avaiyA aho, jAnI re sayAne tere bujauM hU~ aMdhera hai|| // 1 // mattagayaMda svainn| bAlapanai na sa~bhAra sakyo kachu, jAnata nAhi hitAhitahI ko yauvanasa basI vanitA ura, ke nita rAgarahyo lachapIko / 1 viSayarUpI viSameM phasA huvA / 2 Ayu-umara / 3 sapheda vAlA 4 ava bhI 5 yuvaaavsthaameN||
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 tRtIya bhaag| yau~ paina doi vigoi dayo nara, DArata kyoM narakai nija jIko / pAye haiM seta anauM zaTha ceta, 'gaI sogaI ava rAkhi rahIko' // 2 // kavitta mnhr| sAranara deha saba kArajako joga yeha, yaha tau vikhyAta vAta vedanameM bace hai / tAmeM taruNAI dharmasevanako samai bhAI, seye taba viSai jaise mAkhI madhu racai hai / / mohamaMdabhoye dhanarAmA hitaroja roye, yohI dina khoye khAya ko dauM jimamacai hai| .are suna caure aba Aye zIla dhore ajauM, sAvadhAna hore nara narakasauM varSe hai // 3 // maca gayaMda svaiyaa| vAyalagI ki valAya lagI, madamatta bhayau nara bhUlata tyauhI / buddha bhaye na bhaje bhagavAna, viSaviSakhAta apAta na kyoMhI / / sIsa bhayo bagulApsama seta' rahyo ura aMtara zyAma anauhI mAnuSabho muktAphalahAra, gavAra tagA~hita taurata yoMhI // 4 // dRSTi ghaTI palaTI tanakI chavi, vaka bhaI mati leka naI hai| rUsa rahI paranI gharanI ati, raMka bhayo patyika laI hai / / 6 vAlakapana aura javAnIpana ye do avasthAyeM / 7 narakameM / 8 moharUpI madameM mana huye / 9 kodoM dhAna jisaprakAra khetameM vaDakara saghana ho jAtA hai usIprakAra madonmatta ho jAtA hai / 10 saphedavAlA / 11 vAta-. janya pAgalapana / 12 bhUtapretakI vAdhA / 13 sUtake dhAgeke liye| 1 vAMko-kahIM parapara rakhai kahIM para par3atA hai 2 kamara / 3 jhuka gaI hai: vA TeDI paDa gaI hai / 4 vyAhI huI gharavAlI / 5 palaMga-cArapAI...
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 jaina bAlabodhaka kApata nAra vaha mukha lAra, mahAmati saMgati chAMri gaI haiM / - aMga upaMga purAne pare, tisanI ura aura navIna bhaI hai // 5 // kavitta manahara | rUpako na khoja rahyo tarujyoM tuSAra. dahyo, bhayo patakAra kidhauM rahI DAra sUnIsI | kUbarI bhaI hai kaThi dUbarI bhaI deha, UrvarI iteka Ayu seramAhi pU~nIsI || jobanane vidA* lInI jarAnai juhAra kInI, hInI bhaI sudhibudhi sarvaivAta unI-sI // teja ghaTyo tAtra ghaTyo jItavako cAva ghaTyo, aura sava. ghaTyo eka tisnA dina dUnIsI || 6 || aho ina thApane prabhAga udai nAhi jAnI, vItarAga vAnIsAra dayArasa-bhInI | jovanake jora thiraMjaMgama aneka jIva, jAni je satAye kachu karunA na kInI hai // teI ava jIvarAsa thAye paraloka pAsa, leMge caira deMge dukha bhaI nA navInI hai| unahIke bhayako bharosI jAna kAMpata hai, yAhI Tara DokarAne lAThI hAtha lInI hai // 7 // / jAko iMdra cAheM ahamiMdra se upAheM jAsauM, jAsauM jIvamukti mAhi jAya bhaumala bahAye haiN| aiso narajanmapAya viSaiviSa khAyakhoyo, jaise kAMca sITe mUDha mAnaka gamAvai hai || mAyA 6 gardana | 7 buddhi choDake calI gaI / 8 gAtrANi zithilAyaMte tRSNaikA - taruNAyate / 9 zeSa rahI hai / 10 serabhara ruImeMse eka pUnIkI varAvara - 11 kamatIsI / 12 sthAvara ekeMdriya jIva / 13 vuDDhene / 14 vadalemeM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 93. nadI vaiDi mojA kAyAbalateja chIjA, yA pana tIjA aba kahA baniyA hai / tAteM nija sIsa DholeM nIce naina kiye Dolai, kahA vaDhi boleM vRddha vaMdana duvai hai // 8 // mattagayaMda savaiyA | dekhahu jora jarA bhaTako, jamarAjamahIpatiko agavAnI / ujjalakema nisAna dherai, bahuroganakI saMga phauja palAnI || kAya purI taji bhAji calyo jihi, Avata jovanabhUra gumAnI / luTa laI nagarI sagarI dina doyameM, khoya hai nAma nisAnI // 9 // dohA | sumatidi taji jIvanasamaya, saMvar3a viSaya vikAra / khaleMsAMTe nahi khoIye, janmajavAhira sAra // 10 // -:0: 21. rAjA zubhakI kathA / maithila dezameM mithilA nAmakA nagara hai usake rAjAkA nAma zubha thaa| usakI rAnIkA nAma manoramA aura usake putra kA nAma devarati yA / devarati guNavAna aura buddhimAna thA koI prakArakA doSa yA visana use chU taka nahiM gayA thA / . 15 dUvakara / 16 tIsarApana buDhApA / 17 sira hilAtA hai / 18 muha chipAtA hai / 19 sArI / 20 khalake badale meM /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 janapAlavodhakaeka dina devaguru nApake avadhijJAnI munirAja mithi'lAmeM Aye / zubharAjA bahutase bhavya janoMke sAtha muni baMdanAke liye gyaa| munikI sevA pUjA karake usane dharmopadeza sunA / aMtameM usane apane bhaviSyake saMmbandhameM prazna kiyAyogIrAja! kRpA karake vatalAiye ki Ageko merA janma kahAM hogA / uttarameM muni mahArAjane kahA ki- rAjan tumArA bhaviSya acchA nahiM hai / prathama tau zaharameM ghusate hI tumAre mukhameM viSTAkA praveza hogA phira tumArA chatrabhaMga hogA aura Ajase sAtaveM dina vijalI giranese tumArI mRtyu hogI so marakara apane hI pAkhAnemeM eka pAMca raMgake baDe kIDekI deha prApta hogii| saca hai, pApake udayase sabhI kucha hotA hai| munikA zubhake sambandhakA bhaviSya kathana saca hone lgaa| dUsare hI dina bAharase loTakara jaba vaha zahara meM ghusane lagA tau ghoDeke pAvoMkI Thokarakhe:uDa kara thor3A sA viSThA kA aMza rAjAke muhameM A girA aura yahAMse ve thoDA hI Age aura baDhe hoMge ki eka jorakI AMdhI AI, usane unake chatrako toDa DAlA, ghara jAkara apane putra devaratiko "bulAkara kahA-beTA ! mere koI aisA hI pApa karmakA udaya AvegA jisase marakara maiM apane pAkhAne meM pAMca raMgakA eka kIDA hoUMgA so tuma usa samaya mujhe mAra ddaalnaa| isa liye ki maiM phira koI. dUsarI acchI gatiH prApta kara sakuM / viSTA aura chatra maMgakI bAteM dekhanese. rAjA. zubhako:
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 73 nizcaya ho gayA thA ki- munikI kahI huI sabhI bAteM saca hogI parantu tau bhI unhe kucha saMdeha yA isaliye unhoMne vijalI giraneke bhayase rakSA pAnekI icchAse eka lohekA saMdUka banavAyA aura vijalI giranekA jo samaya munirAjane batAyA thA usase kucha pahile usa saMdUka meM baiThakara nokaroM ko AjJA dI ki gaMgAke gahare jala meM chor3a denA aura prAdha ghaMTA bAda nikAla lenA | use AzA thI ki maiM isa upAya sevaca jAUMgA kyoMki jala meM vijalIkA asara kucha nahi hogA | parantu usakI yaha AzA karanA vesamajhI thI kyoM ki pratyakSa jJAniyoMkI bAteM kabhI jhUTha nahiM hoMtI, thoDI hI dera meM vijalI camakane lagI aura eka baDe bhArI magara ne saMdukako aise jorase uchalA diyA ki saMdUka jalake bAhara do hAtha UMce taka uchala AyA aura sandUkakA bAhara. honA thA ki usI samaya baDe jorase kaDaka kara bijalI aura vaha bhasma ho gayA | pAkhAnemeM pAMca raMgakA kIDA * usa sandUka para gira paDI jisase rAjA marakara apane utpanna ho gayA / pitA ke kahe mAphaka zubha rAjAke putra devara tine apane pAkhAnemeM jAkara dekhA to use vahAM pAMca raMgakA kITA. dIkha paDA aura usane apane pitAkI AjJAnusAra mAraneke liye use uThAnA cAhA to vaha turanta hI viSThA DherameM ghusa gayA / devarAta ko isase baDA prAzcarya huvA, bahuta upAya
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavAMdhakakiyA parantu usa kIDeko vaha mAra nahi sakA / usane ji! jisa manuSyako isa ghaTanAkA hAla kahA, vaha saba saMsArakI bhayaMkara vicitra lIlAko sunakara baDA bhaya karane lage aura saMsArakA vandhana kATane ke liye sabane hI jaina dharma kA Azraya liyaa| kitane hIne to saMsArakI samasta mAyA mamatA choDakara jinadIkSA grahaNa kara lI aura kitane hIne abhyAsa vaDhAnekeliye zrAvakoMke vrata grahaNa kiye| devaratiko isa ghaTanAse bar3A acambhA ho hI rahA thA so eka dina una hI devaguru nAmaka avadhijJAnI muni mahA. rAjase isakA kAraNa pUchA ki-bhagavan kyoM nau pitAne mujhase kahA ki- meM viSTAmeM kIDA hoUgA so tu mujhe mAra DAlanA, aura kyoM jaba ki maiM usa kIDAko mArane jAtA hUM taba vaha viSTAke bhItara hI bhItara ghusane lagatA hai| muni mahAgajane isake uttarameM devaratise kahA ki bhAI ! yaha saMsArI jIva gatisukhI hotA hai phira cAhe vaha kitanI hI burIse burI jagaha kyoM na paidA ho, vaha usI jagaha apane ko sukhI mAnatA hai / vahAMse kabhI maranA pasanda nahiM karatA yahI kAraNa hai ki-- javataka tumAre pitA jIte the tabataka unhe manuSya jIvanase prema thA aura unhoMne na marane kelie upAya bhI kiyA parantu unhe saphalatA na milI aura aise ucca manuSya gatise marakara-'kIDA hoMge sobhI viSTAmeM isakA unhe bahuta hI duHkha thA isa kAraNa hI unhoMne tumako usa
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 tRtIya bhAga / avasthA meM mAra DAlane ke liye kahA thA / parantu va unheM bar3I jagaha atyanta priya hai / ve maranA pasanda nahi karate isaliye java tuma unako mArane jAte ho taba vaha bhI bhItara ghusa jAte haiM isameM Azcarya aura kheda karanekI koI bAta nahIM hai / saMsArakI sthiti hI aisI hai / munirAja dvArA yaha dhArmika upadeza sunakara devaratiko vaDA bhArI vairAgya ho gayA aura saMsAra meM kucha bhI sukha nahIM hai aisA samajha kara unhI ke pAsa munidIkSA lekara AtmakalyANa karane lagA / 9998ccee 6 415 22. zrAvakAcAra prathamabhAga / maMgalAcaraNa | sakala karmamala jinane dhoye, haiM ve varddhamAna jinarAya / lokAloka bhAsate jisameM, aisA darpaNa jinakA jJAna // - baDe cAva se bhaktibhAvase, namaskAra kara vAraMvAra / . unake zrIcaraNoMmeM praNamUM, sukha pAUM hara vighnavikAra // 1 // 89998CCC jinake jJAna darpaNI samAna, samasta loka praloka bhAsatA hai aura jinhoMne samasta karmarUpI mala AtmAse dho diyA hai una zrIvarddhamAna ( mahAvIra ) bhagavAnako maiM baDe cAva aura bhaktibhAvase bAraMbAra namaskAra karatA hUM // 1 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhaka dharma kahanekI prtijnyaa| jo saMsAra duHkhase sAre, jIvoMko suvacAtA hai| sarvottama sukhameM puni unako, bhalI bhAMti pahuMcAtA hai / usI karmake kATanahAre, zreSTha dharmako kahatA huuN| . , zrIsamaMtabhadrAyavaryakA, bhAva batAnA cahatA huuN||2|| - jo saMsArake duHkhoMse chuTAkara jIvoM ko sarvottama sukha meM pahuMcAtA hai aura karmoko naSTa karanevAlA hai usI dharmako zrIsamaMtabhadrAcAryakRta ratnakaraMDazrAvakAcArake anusAra varNana karatA hai // 2 // dharma adharma kise kahate haiM ! gaNadharAdi dharmezvara kahate, samyagdarzana samyagjJAna / samyakacArita dharmaramya hai, sukhadAyaka saba bhAMti nidaan|| inase ulaTe mithyA haiM lava, darzana jJAna aura cAritra / bhavakAraNa haiM, bhayakAraNa haiM, dukhakAraNa haiM mere mitra // 3 // __ gaNadharAdika dharmAcAryoMne samyagdarzana samyagjJAna aura samyakacAritrako sarvasukhadAyaka dharma kahA hai aura inase ulTe mithyAdarzana mithyAjJAna va mithyAcAritrako saMsArakI paripATI baDhAnevAlA adharma kahA hai // 3 // samyagdarzanakA lkssnn| ATha aMgayuta tIna mUr3hatA-rahita amada jo ho zraddhAna! .. sacce devazAstra gurupara dRDha samyagdarzana usako jAna // .. .
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| sacce devazAstragurukA maiM, lakSaNa yahAM batAtA huuN| tInamUDhatA pATha aMga mada, sabakA bheda jatAtA hUM // 4 // ATha aMgasahita tInamUDhatA aura AThapadarahita satyArya deva zAstra gurupara dRDha zraddhAna karanA so samyagdarzana hai|||4|| - satyArtha ( sacce ) devakI pahicAna / jo sarvajJa zAstrakA svAmI, jisameM nahIM doSakA leza / vahI Apta hai vahI prApta hai, vahI Apta hai tIrtha jineza // jisake bhItara ina bAtoMkA, samAveza nahiM ho sktaa| nahIM Ata vaha ho sakatA hai, satya deva nahiM ho sakatA // 5 // - jo sarvajJa, hitopadezI, (zAstra kA svAmI ) aSTAdanadoSa rahita aura cItarAgI hai vahI satyArtha (sacA ) Apta haiM jisameM ye tIna guNa nahIM haiM vaha saccAdeva yA prApta kadApi nahIM hai // 6 // vItarAgI kisako kahate haiN| bhUkhapyAsa cImAri vuDhApA, janma maraNa bhaya rAga dveSa / zoka moha ciMtA mada acaraja, nidrAratI kheda o sveda // doSa aThAraha ye mAne haiM, hoM ye jinameM jarA nhiiN| Apta vahI hai deva vahI hai, nAtha vahI hai aura nahIM // 6 // jo bhUkha 1 pyAsa 2 vImArI 3 vuDhApA 4 janma. 5 bharaNa 6 bhaya 7 rAga 8 dveSa 6 zoka 10 moha 11 ciMtA 12. mada 13 Azcarya 14 nidrA 15 rati 16 kheda.17.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina bAlabodhaka veda 18 ina aThAraha doSoMse rahita ho, vahI vItarAmI saccA deva hai || 6 || 4 hitopadezI kise kahate haiM ?. sarvottama padapara jo sthita ho, parama jyoti ho ho nirmala / vItarAga ho mahAkRto ho, ho sarvajJa sadA nivala || Adi rahita ho tarahita ho, madhyarahita ho mahimAvAna | sava jIvakA hoya hitaiSI, hitopadezI vahI sujAna // 7 // jo parameSThI, ( sarvottama padaparasthita ) paramajyoti, vItarAga, vimala, kRtakRtya, sarvajJa Adi madhya aMtara hita aura saba jIvoMkA hitaiSI ho vahI hitopadezI saccA deva hai / . jo vItarAgI va kRtakRtya ho vaha hitopadezI kaise ho sakA hai ? vinA rAgake vinA svArtha ke satyamArga ve batalAte / suna suna jinako satpuruSoMke, hRdaya praphullita ho jAte // ustAdoMke karasparzase jaba mRdaMga dhvani karatA hai / nahIM kisI se kucha cahatA hai, rasikoMke mana haratA hai ||8|| jisaprakAra bajAnevAle ke hAthake sparza hone para mRdaMga binA rAga aura vinA svArthake hI mIThe mIThe zabda sabako sunAtA hai usI prakAra vItarAga aura kRtakRtya bhagavAna bhI sabake liye hitakA upadeza kahate haiM jisako sunakara sajjana puruSoMkA citta praphullita hotA hai // 8 // satyArtha ( sacce ) zAstrakA lakSaNa | jo jIvoMkA hitakArI ho, jisakA ho na kabhI khaMDana -
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 85 " jo na pramANoMse viruddha ho, karatA hoya kupathakhaMDana // vasturUpako bhalI bhAMtise, batalAtA ho jo zucitara / .. - kahA AtA zAstra vahI hai, zAstra vahI hai sundara tara ||6|| jo jIvoMkA hitakArI ho, jisakA kabhI khaMDana na hoM jo pratyakSa parokSa pramANoMse viruddha na ho, kumArgakA khaMDana karanevAlA ho, vastukA satyArtha strarUpa batAnevAlA ho, Upara kahe huye satyArtha kA kahA huvA ho vahI saccA zAstra hai // 9 // satyArtha gurukA lakSaNa | viSaya choDakara nirAraMbha ho; nahIM parigraha rakkhai pAsa / -jJAnaM dhyAna tapameM rata hokara, saba prakArakI choDai ghAsa // aise jJAna dhyAna tapa bhUSita, hote jo sAMce munivara / vahI suguru haiM, vahI suguru haiM, bar3I suguru haiM ujjalatara // 10 // jo paMceMdriyoMke viSayako AzA, AraMbha, va parigrahase rahita ho tathA dhyAna tapameM lavalIna ho, vahI satyArtha ( saccA ) guru hai // 10 // -:0: 23. pRthivI / -:0: isa bhAratavarSa ke prAcIna vidvAnoMne isa pRthivIko thAlI kI samAna gola aura capaTI tathA sthira mAnA hai aura sUryacaMdrAdi graha nakSatra tArA ye saba graha pRthivIke upari
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 jainabAlabodhaka . bhAga meM sumeru parvatake ( jo ki pRthivIke bIca meM lAkha yojana U~cA dagaDAkAra sthita hai ) cAroM tarapha pUrvase dakSiNa pazcima hokara phirate hue mAne haiM aura isI mAnya aura grahoM kI cAla parase gaNita karake ve hisAva nikAlate haiM kiamuka dina aura amuka samaya para candragrahaNa aura amuka dina sUryagrahaNA itanA hogA ityAdi tithivAra nakSatra Adi saba ThIka 2 paMcAMga banAkara batAte haiM parantu Ajakala ke iyuropIya vidvAnoMne aneka yantroMke dvArA nirIkSaNa karake pRthivIko nAraMgIkI taraha gola aura gADIke paiyekI taraha pazcima se pUrvakI tarapha phiratI huI mAnA hai aura sUryako sthira mAnA hai tathA caMdrAdi grahoMko pRthivI aura sUryakI cAroM tarapha phirate hue mAnA hai / ve bhI isI mAnya parase ( pRthivIkI cAla parase) sUrya candramAke grahaNa AdikA nizcita samaya pahilese hI nirdiSTa kara dete haiM yadyapi ina vidvAnoMne isa bAtako pratyakSa vA anumAna dvArA siddha karake nakasA khIMcakara sarva sAdhAraNako samajhA diyA ( bahakA diyA ) hai ki pRthivI gola hai, ghUmatI hai parantu aba bhI baDe 2 vidvAnoMne isa vAtako svIkAra nahi kiyA hai unako pUrNatayA vizvAsa hai ki pRthivI sthira hai aura thAlI kI samAna vA pahAr3akI samAna bIcameM se uThI huI kSAra samudrake bIca meM TApUkI samAna gola hai aura isa bAtako siddha karane ke liye vahutase pramANa bhI diye haiM / Aja kala
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| kI nayI zoghase aneka iyuropIya vidvAnoMne sUryako calatA huvA bhI mAna liyA hai tobhI abhI taka sarvasAdhAraNakAbhrama abhI dUra nahiM huvA hai kyoMki abhI yaha viSaya vivAdagrasta hai| parantu javataka yaha viSaya bhale prakAra niIta na ho jAya tabataka hameM apane prAcIna prAcAryoMke kathanAnusAra pRthivIko sthira thAlokI taraha golamAnanA hI ThIka hai| kyoMki prAcIna AcAryagaNa jinavacanoMke anusAra hI kathana karate haiM aura jinendra bhagavAna kabhI anyayA vAdI nahIM hote| 24. kaDAra piMgalakI mRtyu| --:-- pUrvakAlameM eka kAMpilya nAmakA nagara yA usake rAjAkA nAma narasiMha thA / narasiMharAjA vaDA buddhimAna dharmAtmA nyAyanItike sAtha rAjyakA pAlana karatA thA, usa rAjAke maMtrI sumattike putrakA nApa thA kaDArapiMgala / yaha kaDArapiMgala bar3A kAmI durAcArI thA / isI nagarameM eka sajjana vyApArI kuveradatta nAmakA seTha thA usakI strI priyaMgu suMdarI vaDI rUpavatI sarala svabhAvakI puNyavatI dharmAtmA thii| . ekadina kaDArapiMgalane priyaMgusuMdarIko maMdirajI jAve dekhA aura vaha kAmI usapara mohita ho gyaa| mAtAne duHkha
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakaaura udAsIkA kAraNa pUchA to vezarmane vekharake mAtAko kaha diyA ki mujhe yadi kuveradattakI strI priyaMgusuMdarI nahiM milI-tau meM zIghra hI mrjaauuNgaa| maMtrIkI strIne yaha bAta kaDArapiMgalake pitAko kaha sunaaii| pitAne putrakI mRtyuke bhayase usako upadeza dekara parastrIse virakta karanekI jagaha use thoDe dina bAda usakI prApti karAdenekI AzA dilA bhejii| do cAra dina bAda sumati maMtrIne rAjAko bahakAyA ki hajUra ratnadvIpameM eka kiMjalka nAmakA pakSI hotA hai vaha jisa zaharameM rahatA hai usa zaharake Asa pAsa mahAmArI dumikSa roga apamRtyu Adi nahiM hote / tathA usa zaharapara zatruoMkA cakra nahiM cala pAtA, cora DAkU bhI kisI prakAra kI hAni nahi pahuMcAte aura mahArAja usa pakSokI prApti bhI sahanameM ho sakatI hai, kyoMki apane nagarakA prasiddha seTha kuveradatta prAyaH jahAjake dvArA usa dvIpakI tarapha jAyA pAyA karatA hai so usa seThako bhejakara avazya eka jor3A pakSI maMgAnA cAhiye / rAjAne maMtrIkI bAta satyArtha mAnakara turata hI kuvera seThako ratna dvIpameM bhejakara pakSI lAdeneko svI. kAra karAkara jahAjakA prabaMdha kara diyaa| ___ - kuvezdasane gharapara Akara yaha paradeza gamanakI bAta apanI khIse kahI to strIkA mAthA unakA aura vicAra karake volI mANezvara ! aisA pakSI honA asaMbhava hai| isa vAtameM mujhe kucha
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 86 dAla meM kAlA dikhatA hai, kAraNa maiM eka dina maMdirajI gaI thI tau maMtrI ke putra kaDArapiMgalane mujhe vaDI burI nigAhase dekhA thA so kadAcit maMtrIne rAjAko bahakAkara Apako paradeza bhijavAyA hai, Apake pIche maMtrIkA putra zAyada upadrava karai tau tAjjuba nahIM, ataH dhvyApa jahAjoMko tau ravAnA kara deM aura do cAra dina yahAMkA hAla jAne bAda dUsare jahAja se jAveM tau ThIka ho / kuveradattako strIkI yaha salAha dhyAnameM jaca gaI, usane jahAja ravAnA karA diyA, aura prasiddha karA diyA ki kuveradatta ratnadvIpako cale gaye, paraMtu rAtrimeM apane ghara Akara chipa gayA / kaDA piMgalako tau dina pUrA honA muzakila ho gayA thA, rAta hote hI vaha kuveradatta zeThake ghara cala diyA / priyaMgu suMdarIne bhI eka pAyakhAneke UparakI chatapara AdamI jAne -lAyaka chidra karAkara usapara vinA bunA huA palaMga bichA kara Uparase darI galIcA vageraha bichA diyA aura saba zRMgAra karake kaDArapiMgalakI vATa dekhane lagI jaba kaDArapiMgala AyA to baDe Adara ke sAtha Upara lejAkara palaMgapara baiThaneko kahA / kaDArapiMgala baiThate hI a~dhere pAyakhAneke koTameM jA girA / jaba vahAMkI durgaMdhakI lapaTa nAka meM ghusI tau mAluma huA ki hama kaisI jagaha ( bhayAnaka narakameM ) par3e haiM idhara kuberadattane usI taraha usa kuemeM kaida rakhakara jIvita rakhanekA sers karake ratnadvIpakA rAstA liyA / 6 mahIne bAda -
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 jainabAlabodhakabahutasA dhana upArjana karake zeTha AyA aura gharapara pahaMva. kara kaDArapiMgalako usa pAyakhAnemese nikalavAkara goMdake dvArA ratnadvIpase lAye huye aneka pakSioMkI pAMkheM cipakA kara eka vikaTAkAra pakSI banAkara piMjaremeM baMda karake rAjA ke yahAM le gayA, aura arja kiyA ki hajUra Apane jo kiMjalka nAmakA pakSI maMgAyA thA so yaha hAjira hai / phira ekAMtameM jAkara saba saccA 2 hAla kaha sunAyA to rAjA kaDArapiMgalapara bahuta hI gussA hudhA aura usI vaka kAlA muMha karake gadhepara caDhAkara sAre zaharameM phirAkara aura usa kI badamAsIkA phala sunAkara jAnase mAra DAlanekA hukama diyA / khoTe pariNAmoMse marakara pApI sIdhA naraka phuNcaa| ataeva kuzIla bhAdi pApa karmose virakta hokara sabako sadAcArI bananA caahiye| 25. zuddha jl| svAsthaya rakSA ke liye jisa prakAra nirmala vAyukI Ava. zyakatA hai usI prakAra nirmala jalakI bhI atizaya bhAvazyakatA hai / yadyapi Ajakala baDe baDe zaharoM meM jalako parikRta aura nirmala karake nalake ( jala kalake) dvArA ghara 2 pahuMcAyA jAtA hai paraMtu usake dvArA ucca kulakI sanAtanI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| dhArSika kriyAoM kA pAlanA, zUdroM vAcarvI camar3ese asparzita nalakA mApta honA asaMbhava samajha aneka brAhmaNa kSatriya vaizya jainajAtivAle nalakA jala pInemeM ghRNA karate hai, tathA zaharoMke zivAya choTe 2 gAvoM aura kasayoMmeM nala hai hI nahIM, jo jalakI prApti ho / isa kAraNa zaharanivAsI vAvuoMke sivAya prAyaH sabahIko kUpa, nadI yA tAlAvakA jala pInA par3atA hai jo ki bahudhA apariSkRta ( mailA) rahatA hai, isaliye. jalako zuddha (mAsuka ) karanekI kriyA sabako avazyameva jAna lenA cAhiye, kyoMki apariSkRta jala pInese vA vastrAdika dhone nhAne bhojanAdi padArthoM meM vyavahAra karane se hamAre svAsthyako bahuta bhArI hAni hotI hai| cAhe tAlAghakA jala ho, cAhe khaDDekA ho vA dugaMdhamaya kUekA jala ho, vA hADa mAMsa malavAhinI nadiyoMkA jala ho, kevalamAtra pyAsa miTAnA kartavya hai pesA samajhakara jo pyAsa miTAnekI icchAse jaisA taisA jala pIlenA hai so aisA jalapAna karanA viSapAna karanekI samAna hai| kyoMki nitya isI prakArake jala pInese zarIrameM aneka prakArake roga ho jAte haiM, aura zIghra hI hama logoMko kAlake gAlakA grAsa bananA paDatA hai jalako nirmala karanekI kriyA kucha kaThina bhI nahIM hai, kiMcinmAtra parizrama karanese hI nirmala jalakI prApti mle| prakAra ho sakatI hai| . 1 .jalako nirmala karaneke liye koyale aura bAlU reta:
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakaye do padArtha mukhya haiM / tAlAba yA vAvaDIkA jala, snAna karake kapaDe dhone, vartana mAjane vagairahase dUSita nahiM karake yadi yatheSTa parimANase usameM koyale ora vAlu DAla diyA jAya to usa tAlAva aura vAvaDIkA jala sadaiva nirmala raha sakatA hai isake sivAya kUemeM bhI bAlU aura koyale DhAla diye jAya to usakA jala bhI vizeSa dUSita nahiM hotA / parantu sabase sIdhA upAya yaha hai ki cAhe kUpakA jala ho cAhe nadI vAlAvakA jala ho, use vinA graMthike ( jisameM 'ki sUryakA pratibiMba nahiM dIkhe) dohare kapaDese chAna le phira usameM loMga ilAyacI jAvatrI bAdAma meMse kisI eka kA cUrNa eka baDe jalameM chaha mAseke aMdAja DAla de to vaha jala dopahara taka nirmala rhegaa| kyoMki jalameM svAsthya vimADanevAle jo asaMkhya jIva aNuvIkSaNa yaMtrase calate phirate najara Ate haiM unameMse prAyaH sabhI jIva ukta prakAra ke channase chAnane para nikala jAyage aura lavaMga ilAyacI AdikA cUrNa DAlanese anyAnya samasta doSa naSTa ho jAne ke sivAya do pahara taka usa jalameM kITa ( jIva ) utpanna nahiM ho skte| isake sivAya ukta prakArake channese chAna kara agni para garma karake rakha denese bhI jala bahata nimela 'ho jAtA hai paraMtu usameM bhI dopaharake bAda phira vaha jala nahiM rakhanA cAhie arthAt do paharase pahilehI vaha jala * parcA denA cAhiye yA pheMka denA caahiye| phira yA tau ukta
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag.| (zA prakArake channese chAnakara tAjA jala do muharca ghaMTe taka ) pInA cAhiye / athavA usa chane hue jala meM lauMga ilAyacI vageraha kA cUrNa DAlakara kAmameM lAnA cAhiye / kyoMki chane hue tAje jalameM bhI do muhUrcake bAda jIva phira utpanna ho jAte haiM aura jala vAdIyukta ho asvAsthyakara ho jAtA hai| yadi caumAsemeM nadI tAlAva AdikA miTTI milA huvA bahuta mailA jala ho to usameM thoDAsA phiTakaDI yA nimalikA cUrNa DAlakara ghaMTe bharako rakha denA cAhiye / jisase gAda nIce jama jAyagI tava uparakA nirmala jala dUsare varjanameM chAnakara le lenA cAhiye, aura usameM lauMga AdikA cUrNa DAlakara athavA garma karake doya pahara taka vartanA cAhiye / isaprakAra jalako prAsuka karake vartanese aneka prakArake rogoM se baca sakate haiM. isameM koI vizeSa pa. rizrama nahiM hai thoDAsA parizrama karanehIse nirmala prAsuka. jalakI prApti ho sakatI hai| 9ccee 26 / zrAvakAcAra duusraabhaag| samyaktvake ATha aMga tInamUDhatA aura AThamada / 1 / niHzaMkita aMga / tava yahI hai aisA hI hai, nahIM aura nahiM aura prakAra / jinakI sanmAragameM ruci ho, aisI mano khaDgakI dhAra
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ .:88 "jaina bAlabodhaka hai samyaktva aMga hai pahilA, niHzaMkita hai isakA nAma / isake dhAraNa karane se hI, aMjana caura huA sukhadhAma // 11 // tava (vastukA svarUpa ) yahI hai, isI prakAra hai aura nahIM hai anya prakArakA bhI nahIM hai isa prakAra khaDgakI Apake samAna sammArga meM dhavala zraddhAna honA so niHzaM'kita aMga hai / isa aMga meM aMjana caura prasiddha huvA hai // 11 // 2 / niHkAMkSita aMga / mAMtibhAMtike kaSTa sahe bhI, jisakA milanA karmAdhIna / jisakA udaya vividha dukhayuta hai, jo hai pApa vIja atihIna / / jo hai sahita laukika sukha, kabhI cAhanA nahi usako! niHkAMkSita yaha zraga dUsarA, dhArAnaMtamatI isako // 13 // aneka kaSToMse milanevAlA, puNyakarmake AdhIna jila ke udayase bIca 2 meM duHkha bhI hotA rahatA hai, pApakA kAraNa aura nAzavAna aise saMsArI sukhameM icchA nahi rakhanA so dUsarA niHkAMkSita aMga hai isake pAlanemeM anaMtamatI nAmakI zeThakI putrI prasiddha ho gaI hai // 12 // 31 nirvicikitsita aMga / ratnatraya se jo pavitra ho, svAbhAvika apavitra zarIra / usakI glAni kabhI nahi karanA, rakhanA guNapara prIta sadhIra nirvicikitsita zraMga tIsarA, yaha sujanoMkA pyArA hai / pahile uddAyana jarapatine, nIke isako dhArA hai // 13 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| ratnatrayase (sampagdarzana samyagjJAna samyakcAritrase ) pavitra aura svabhAvase hI apavitra rahanevAle zarIrameM glAni nahi karake usake ( samyagdRSTike ) guNoM meM hI prIti karanA so nirvicikitsA nAmakA tIsarA aMga hai / isa aMgako pAlakara uddayana rAjA prasiddha ho gayA hai| 4 amuDha dRSTi aNg| dukhakAraka hai kupaya, kupaMthI, inhe mAnanA nahiM mAnase / karanA nahiM saMparka satkRtI, yaza gAnA nahi vacanoMse // cauthA aMga amUDha dRSTi yaha, jAmeM atizaya sukhakArI / isako dhAra revatI rAnI, khyAta huI jagameM bhArI // 14 // kumArga aura kumArgameM calanevAloMkI mana vacana kAyase prazaMsA stuti nahi karanA so amRDhaSTi nAmakSA cauthA aMga hai| isa aMgameM revatI rANI prasiddha ho gaI hai // 14 // 5 / upagUhana aNg| svayaMzuddha jo satya mArga hai, uttama sukha denevAlA / ajJAnI asamartha manuja kRta; usakI ho nidA mAlA // use tor3akara dUra pheMkanA, upagRhana hai paMcama aNg| ise pAla nirmala jasa pAyA, seTha jinadrabhakta sukhasaMga // 15 // svayaMzuddha uttama sukha. denevAle satyArtha jaina mArgakI ajJAnI vA asamartha janoMke dvArA niMdA hotI ho to usa niMdAko dUra kara denA arthAt parake avaguNa aura apane guNoM
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakako Dhaka denA so pAMcavAM upagRhana aMga hai| isa aMgameM jinadrabhakta nAmakA zeTha prasiddha ho gayA hai // 15 // 6 / sthitikaraNa aNg| sadarzanase sadAcaraNase, vicalita hote ho jo jana / dharmapremavaza unhe karai phira, susthira dekara tana mana dhana / / sthitikaraNa nAmaka yaha chahA, aMga dharma dyotaka priyavara / / vAriSeNa zreNikakA beTA, khyAta huvA calakara isapara // 16 // kisI kAraNavaza koI dharmAtmA sampagdarzana, samyakacAritrase calAyamAna hokara bhraSTa hotA ho to usako upade. zAdi dekara dharmameM sthira kara denA so chahA sthitikaraNa nAmakA aMga hai| isa mAmeM zreNika rAjAkA putra vAripeNa prasiddha ho gayA hai // 16 // 7 / vAtsalya aNg| kapaTarahita ho zreSTha bhArase, yathA yogya Adara satkAra / karanA apane sadharmiyoMkA, saptamAMga vAtsalya vicAra / / ise pAlakara prasiddhi pAI, munivara zrIyuta viSNukumAra / jinakA yaza zAstroMke bhItara, gAyA nirmala aparaMpAra // 17 // apane sahadharmI bhAIyoMkA chala kapaTa rahita Adara satkAra karake guNoMmeM prIti karanA so. sAtavAM vAtsalya aMga hai| isa aMgameM viSNukumAra muni. prasiddha ho gaye haiM 17
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 8 / prabhAvanA aMga / jaiseM hove vaise bhAI, dUra haTA jagakA ajJAna / kara prakAza karade vinAza tama, phailAde zuci saccA jJAna || tana mana dhana sarvasva bhale ho, terA isameM laga jAvai / vajrakumAra munIMdra sahaya tU, taba prabhAvanA kara pAvai // 18 // jisaprakAra vana sake usa prakAra jagatakA ajJAna aMdhakAra dUra karake satyArtha jaina dharmakA prabhAva pragaTa karadenA so prabhAvanA nAmakA AThavAM aMga hai / isa aMga meM vajrakumAra munine prasiddhi pAI hai // 18 // aMgahIna samyagdarzana kAryakArI nahIM / 67 samyagdarzana sukhakArI hai, bhavasaMtati isase miTatI / aMgahIna yadi ho isameM to, zakti nahIM itanI rahatI / vipakI vyathA miTA denekI, zakti maMtrameM hai priyavara' | akSara mAtrAhIna huyese, maMtra nahI rahatA sukhakara // 16 // jisa prakAra eka bhAgha akSararahita maMtra sAMpa vageraha ke tripako dUra karane meM asamartha hai usI prakAra aMgarahita mokSadAtA samyagdarzanaM mI bhavasataniko dUra karanemeM asamartha hotA hai // 16 // f , 1 | lokamUDhatA / gaMgAdika nadiyoMmeM nhAye, hogA mujhako puNya mahAna | Dhera kiye patthara retIke, hojAvaigA tatva jJAna // girise gire zuddha hoUMgA, jaleM AgameM pAvanataMra /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Rc jainavAlavodhakaaise manameM vicAra rakhanA, lokamUDhatA hai priyavara // 20 // . gaMgA jamunA Adi nadiyoMmeM nhAnese, tathA bAlU aura pattharake Dhera karane athavA parvatase girane vA agnimeM jalanese puNya hotA hai aisA mAnanA so lokamUdatA hai / / 20 !! 2 / devmuuddhtaa| daI devatAkI pUjA kara, mana cAhe phala paauuNgaa| mere hoMge siddha manoratha, lAma aneka utthaauuNgaa| aisI AzAyeM panameM rakha, jo jana pUjA karatA hai| rAgadveSa bhare devoMkI, devamUDhatA dharatA hai // 21 // - isakA artha sIdhA hai laDake apane Apa artha kaha sakate haiM isaliye nahi likhA // 21 // 3 / gurumuuddhtaa| / nahI choDate gAMTha parigraha, bhAbhako nahiM tajate haiN| bhavacakroMke bhramanevAle, hiMsAko hI bhajate haiM / / sAdhusaMta kahalAte tisapara, denA inhe mAna satkAra / hai pAkhaMDi mRDhatA pyAro, choDo isakokaro vicAra // 22 // AraMbha parigraha aura hiMsAkedhAraka saMsAra cakrameM bhramaNa karanevAle pAkhaMDI tapasviyoMkA Adara satkArAdi karanA so guru mUDhatA hai // 22 // ATha md| mAna jAti kula pUjA tAkata, Rdi tapasyA aura shriir| ina pAThoMkA Azraya karake, jo dharmara karanA mada vIra //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| madameM A nijami janoMkA, jo jana karatA hai apamAna / vaha svadharmake mAna bhaMgakA, kAraNa hotA hai prajJAna // 23 // vidyA, jAti, kula pratiSThA, bala, dhana, tapasyA aura rUpa ina AThoMkA ghamaMDa karake anya dharmAtmAoMkA anAdara karatA hai vaha apane hI dharmakA anAdara karatA hai / / 23 / / pApAsava nirodhakA phl| agara pApakA ho nirodha to, aura saMpadAse kyA kAma / agara pApakA pAtraka ho to, aura sapaMdAse kyA kAma / / mitro yadi pahilA hogA to, dukhakA udaya nahIM hogA / yadi dubharA hogA to saMgad honepara bhI dukha hogaa||| 24 // __yadi ApakA nirAdha hai to dUsarI saMpadAkI koI jarUrata nahIM, kyoMki pApake nirodha honese dukha na ho kara sukha hI hogA aura yadi pApakA Agamana hai to dUsarI saMpadA hone parabhI duHkha hogA // 24 // 2000ccee 27. aMjana corakI kthaa| DASAEEEE rAjagRhI nagarImeM eka jinadatvaM nAmake baDe dharmAtmA zreSThI the, unako AkAzagAminI vidyA prApta thii| ve pratidina AkAzamArgase akRtrimacaityAlayoMke darzana karaneko .1 anAdikAla se banehuye 458 maMdira isa madhyalokameM sumeru Adi parvatopara haiN|
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 jainayAlavodhakajAyA karate the so somadatta nAmake mAlIne ekadina zeThase pUchA ki Apapratidina prAtaHkAla hI kahAM jAyA karate haiM tava jinadata zeThane kahA ki mujhe amitapama aura vidyutmabha nAmake do devoMne khuza hokara AkAzameM calanekI vidyApradAna kI hai so maiM usIke prabhAvakhe prakRtrima caityAlayoMke darzanapUjana karaneko jAyA karatA hUM aura una devoMne kRyA karake isa vidyAke siddha karanekI vidhi bhI batA dI hai| taba somadacane kahA ki kRpA karake mujhe usakI vidhivatArdai tau maiM bhI AkAzagAminI vidyA siddha karake pratidina Apake sAtha akRtrima caityAlayoM ke darzana karake apanI icchA pUrNa karUM jinadatta zeThane kahA-kRSNacatudarzIkI aMdherI rAtameM ipazAna. bhUmimeM vaTavRkSakI pUrvataraphakI DAlIpara ekasau AThatanIkA. dUvakI ghAsakA chIkA vAMdhakara aura usake nIce jamInapara caMdanAdise carcita karake capacamAte hue churI. kaTArI vageraha tIkSNa zastroMko sIdhe mukhase gAr3a denA phira usa chIMkepara vaiThakara namaskAra maMtra paDhanA aura namaskAra maMtra pUrA hote hI eka rassI kATa denA isaprakAra ekaso pAThavAra maMtra japakara ekaso ATha rassI kATa denA to bhAkAzagAminI vidyA siddha ho jaaygii| .. ..somadacane vaisA hI kiyA aura namaskAra maMtrajApakarake prathama rassI kATaneko taiyAra huA to nIce camacamAte hue... zastra dekhakara DaragayA aura manameM zaMkA hogaI ki sAyada jina-,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAMga | 101 datta zeThakA kahanA sUMTha ho to maiM vyartha hI mArA jAUMgA aisI zaMkA karake nIce utara AyA paraMtu phira vicAra huvA ki jinadatta seTa baDe gharmAtmA haiM, dayAvAna haiM ve mujhe jhUTha bolakara mAranekA upadeza kyoM dene lage, mere mAranese unakA kyA upakAra hogA / aisA samajhakara phira baTapara caDhA aura maMtra patrakara rassI kATaneko udyata huvA ki phira zaMkA hogaI isI prakAra vaha zaMkita hokara peDapara tathA chIMkepara caDhane utarane lagA / ivara eka aMjana cora thA vaha aMjanA suMdarI vezyAke yahAM jAyA karatA thA | vezyAne ekadina prajApAla rAjAkI rAnIke gale meM ratnajaDita suvarNa hAra dekha pAyA | jaba aMjana cora rAtrimeM vezyAke ghara AyA to vaha bolI ki rAnIke galekA hAra mujhe lA do to maiM tumase bolUM nahIM to nahIM / caurane kahA ki yaha kaunasI baDI bAta hai, usIvakta rAjAke mahakameM calA gayA aura sotI huI rAnIke galese hAra utAkara cala diyA paraMtu paharedAroMko caura to nahIM dIkhA kevala hArakA prakAza vA camaka dikhane lagI so yaha koI aMjana caura hai, rAnIsAhavakA hAra curAkara lejAtA dikhatA hai, samajha use pakar3akara khIMcAtAnI karane lge| caurane hAra choDakara jAna bacAkara bhAganA zurU kiyA / rAjAke paharedAra bhI usakA pIchA karane lage / vaha caura bhAgatA bhAgatA somadacake pAsa pahuMcA aura use vRkSase caDhate utarate dekha pUMchane
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 jainaghAlavodhakalagA ki-yaha kyA bAta hai jo aisA karate ho / somadatta prAkAzagAminI vidyAkI prAptikA sava hAlakaha kara bolA ki mujhe seThakI vAtapara dRr3ha vizvAsa ( zraddhAna ) nahIM hotaa| ___caurane kahA ki mujhe vaha maMtra batAo maiM ise siddha karUMgA kyoMki caurake pIche tau rAjapuruSa cale Arahe the ve bhI nauM pakaDakara zulI dedeMge isase to yahI maMtra yadi siddha ho jAyagA to vacAva ho sakatA hai| somadattane NamokAra maMtra sunAyA, itanehImeM rAjAke sipAhI Ate dIkhe isane kaTa paTa peDapara caDhakara chIMkemeM baiThakara niHzaMka ho "Namo vANu kachU na jAnuM zeTha vacana paramANu" isaprakAra athavA "tANa tANaM kachu na jANaM seThavacana paramANaM" kaha kara eka damase 108 rassiyeM kATa ddaalii| rassI kATate hI AkAzagAminI vidyAne UparakA Upara hI uThAliyA aura phira kahA ki-bolo kyA AjJA hai ? caurane kahA ki jinadatta seThake pAsa le cala | jinadatva seTha usa samaya sudarzana meruke caityAlayameM darzana pUjanAdi kara rahA thA so aMjana caurane bhI bhAvasahita darzana pUjana kiye tatpazcAt jinadattazeThako namaskAra karakeM vidyAsiddhikA sava hAla kahakara bolA ki Apake upadezase hI mujhe AkAzagAminI vidyA siddha huI hai aba ApahI mujhe saMsArase pAra utaranekA upadeza dIjiye zeThane muni aura mRhasya dharmakA upadeza diyaa| aMjanakA citta muni dharma aMgIkAra karane meM tatpara ho gayA taba cAraNa Rddhike dhAraka muni
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 tRtIya bhaag| ke pAsa dIkSA lekara tapasyA karake kevalajJAna prApta hokara kailAsa parvatapara deha visarjanakara aMjana caura niraMjana (muktavA siddha) ho gye| 28. pudgala prmaannu| O@@@eeee hamAre jainasiddhAMtameM jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza aura kAla ina 6 dravyoMmeMse yugala dravyako mUrtika jaDa mAnA hai, isake sabase chATe khaMDako (jisakA phira khaMDa nahiM ho sakai ) paramANu kahate haiM aura do tIna cAra Adi paramANuoMke sUkSma skaMdhoMko aNu vA dUdhaNuka skaMdha kahate haiM / ina saba paramANuoMmeM rUpa rasa gaMdha sparza ye 4 guNa mukhya aura uttara guNa 20 hote haiM aura ina paramANuoMmeM nyUnAdhika milakara anaMta prakArakI paryAya ( avasthAyeM hAlateM) paidA karanekI zakti hotI hai / dunighAMmeM jitane padArtha dRSTigocara hote haiM ve inhI pudgala paramANubhoMke nAnAprakArake pariNamana se paidA huye hai| Aja kalake vaijJAnika vidvAnoMne apanI khojase aNuke bheda vizeSako eka Iyara nAmakA sUkSma padArtha nirNaya kiyA hai vaha iMdriyoMke agocara jagadvyApI hai / kisI 2 vidvAnakA mata hai ki yahI eka Adima arthAt mULapadArtha hai isIkI
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 jainabAlabodhaka - 1 palTanA se kitane hI mukhya vA rUDha padArthoM kI sRSTi huI hai / rUDha padArtha kitane hI kyoM na hoM paraMtu adhikAMza vidvAnoM ne 65 rUDha padArtha pAne haiM | jaise mamcha, yavakSAra, aMgAraka, svarNa, raupya, lauha, tAmra, jastA, rAMgA, gaMdhaka aura pArA ityAdika / ina saba rUDha padArthoMko bhUta tathA ayaugika padArtha bhI kahate haiM / kyoMki ina padArthoMmeM koI dUsarA padArtha as for hai aura jo padArtha do tIna cAra rUDha padArthoM ke yogase bane haiM unako yaugika padArtha kahate haiM / yaugika padArya anaMta haiN| nadI, pahADa, vRkSa, jala, vAyu, pRthivI, sUrya, caMdramA, graha, nakSatra, pittala, kAMsA, kAca, lavaNa ityAdi samasta padArtha jo hamArI dRSTigocara hote haiM, ve inhI 65 padArthoke yogase bane haiM | | . ina rUDha padArthoMke usa khaMDako paramANu kahate haiM jisa kA ki phira khaMDa nahi ho sake arthAt ina mUla padArthoMko toDate 2 itane sUkSma ho jAveM ki phira usameMse eka eka TukaDe kA dUsarA TukaDA karanA cAheM tau nIiM ho sake usIko paramANu kahate haiM paraMtu vaha paramANu itanA sUkSma hai ki aba taka koI bhI vidvAna usakI prAkRti nizcaya nahiM kara sakA hai / isa samaya aneka aNuvIkSaNa yaMtra taiyAra huye haiM, unake dvArA dekhanese kSudrase kSudra vastu bhI bahuta baDI hokara dikhatI hai / unaM aNuvIkSaNa yaMtroMke dvArA usake hisse karake dekhane para usake itane TukaDe ho jAte haiM ki phira ve dekhane meM
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| nahi bhAsakate / isakAraNa aNuvIkSaNa yaMtradvArA bhI paramA. gukA dekhalenA atyaMta asaMbhava hai / ekase adhika mile paramANuoMko aNu kahate haiM aura yaugika padArthoMkA atizaya sUkSma aMza bhI aNu kahA jAtA hai kyoMki usa eka aNumeM bhI aneka rUDha padArthoMke aMzoMkA saMyoga hai|| .. makaDIke jAlameM jo mUta hotA hai usameM aNuvIkSaNa yaMtrake dvArA dekhanese 6 hajAra tAroMse bhI adhika tAroMkA saMyoga mAlUma hotA hai / kITANu nAmake jo sUkSma prANI (jIva) haiM ve aNuvIkSaNa dvArA dekhanemeM Ate haiM / ve saba jIva jala, vAyu, varpha aura anna vageraha dravyoMmeM rahate haiM balki jalameM to aise kITANu (sa ) haiM ki una karoDoM jIvoMko ikaTThA karane para bhI vAlU retake eka kaNakI varAvara nahiM ho sakate aura una jIvoMke bhinna 2 mAkAra haiM, rakta mAMsa bhI haiN| ve rakta mAMsa bhI aneka paramANuoMkA eka piMDa (skaMdha ) hai / jaba aise sUkSma jIva bhI dekhanemeM nahi Ate taba paramANu to ati mUkSma hai so netragocara nahiM ho sktaa| eka miracako tor3akara jIbhapara lagAte haiM to caraparA mAlUma hotA hai, paraMtu usa miracakA koI aMza kSaya huA nahi dIkhatA yAnI miraca jyoMkI tyoM mAlUma hotI hai| yadi miracakA koI aMza jihAke nahiM lagA to caraparArTa kahAMse AyA ? isase siddha hotA hai ki jivApara jo carapa
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhakarATa lagA so avazya hI aneka paramANuoM kA samUha hai| isI prakAra sugaMdhamaya padArthake jada praNu havAke sAtha mila. kara hamArI nAsikAmeM praveza karate haiM to hameM sugandha mAlUma hotI hai / jaise eka rattI kastUrIkI sugandhase bahuta vaDA ghara 20 varSa taka sugaMdhita raha sakatA hai, phira kasturIko dekho to utanIkI utanI hI par3I rahegI / yadi usa kasturI se niraMtara sugaMdhamaya asaMkhya paramANu nahiM nikalate to kisa prakAra vaha ghara sugaMdhita raha sakatA hai ? bhara vicAra karo ki ve paramANu eka racI kasturImeMse 20 varSe taka darAvara nikalate rahe to kitane sUkSma hoMge / isakAraNa paramANu kitanA choTA hai yaha nirNaya karanemeM nahi A sakatA parantu hamAre jaina granthoM meM pUrvAcAryAne nizcaya kiyA hai ki vaha paramANu paTkoNa rUpI hai| padArtha vidyA pahanese paramANuoMke aneka prakArake samAva va zaktiyeM mAlUma hotI haiM aura paramANuoMke guNa va zaktiyeM mAluma honese sRSTikI racanA kaise apane zrApa anAdi kAlase hotI vinazatI AI hai so saba mAlUma ho jAtA hai ata eva padArtha vidyAkA adhyayana bhI karanA paramAvazyakIya hai /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 tRtIya bhaag| 29. bhUdharajaina nItyupadezasaMgraha tIsarA bhaag| katanya shikssaa| mnhr| deva sAMce mAna, sAMco dharma hiye thAna, sAcauM hI bakhAna suna sAMce paMtha Ava re / jIvanakI dayA pAla jhUTha taji caurI TAla, dekha nA virAnI vAla tisanA ghaTAva re|| apanI vaDAI paraniMdA mata kara bhAI, yahI caturAI madamAMsako vacAva re| sAdha SaTa karma sAdhu saMgatimeM baiTha vIra, jo hai dharma sAdhanako tere citta cAva re // 1 // satyArtha deva guru dharmazAstra kI pahacAna / sAMco deva soI jAmeM doSako na leza koI, vahai guru jAke ura kAhukI na cAha hai| sahI dharma vahI jahAM karuNA pradhAna kahI, graMtha jahAM Adi aMta ekaso nivAha hai| ye hI jaga ratna cAra inako parakha yAra, ___sAMce lehu jhUThe DAra narabhoko lAha hai| 1 vyAkhyAna arthAt zAstra / 2 parakI strI / 3 sAdhuoMkI vA sjjnoNkii| 4 icchA-utkaMThA / 5 laabh| - Rho - -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 jainabAlavodhakamAnupa viveka vinA pazukI samAna ginA, tAte yAhI vAta ThIka pAranI salAha hai // 2 // sAMce devakI phcaan| chppy| jo jaga vasta samasta, hasta tala jema nihaare| jagajanako saMsAra,--siMdhuke pAra utArai / / zrAdi aMta avirodhi, vacana savako sukhadAnI / guna anaMta jiha mAhi, rogakI nAhiM nisAnI / / mAdhava maheza brahmA kidhauM, varddhamAna ke buddha yaha / ye cihana jAna jAke carana, namo nauM mujha deva vaha // 3 // ___yahameM hiMsA niSedha / kahai pazu dIna suni jagyake karaiyA mohi, . ___ homata hutAsanameM kaunasI baDAI hai| svarga sukha maiM na cahauM 'dehu mujhe' yauMna kahauM, ghAsa khAya rahauM mere yahI mana bhAI hai| .. jo tU yaha jAnata hai veda yauM vasAnata hai, - jagyaM jarayo jIva pAvai svarga sukhadAI hai| hAra kyoM na vIra yAmeM apane kuTuMba hI ko, mohi ji na.jArai jagadIsakI duhAI hai // 4 // .. 3 - 1 viSNu 2 mahAdeva-ziva 3 buddhadeva / .
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / saMsArI jIvakA citavana | cAhata hai ghana hoya kisI vidha, tau saba kAja sarai jiyarA jI / geDa cinIya karUM gahanA kaMchu, vyAhi sutA suta vAMTiya bhaujI || citata yauM dina jAMhi cale, jama Ani acAnaka deta dagAjI / khelata khela khilAra gaye, rahi jAya ru~pI zataraMjakI bAjI || teja turaMgeM -suraMga bhale ratha, matta maitaMga utaMga khare hI / dAsa khavAsa vATA, dhana jora karorana koza bhare ho // aise baDhe tau kahA bhayo enara, chori cale uThi aMta chere hI / - dhAma khare rahe. kAma pare rahe, dAma Dere rahe ThAma ghare hI // 6 // abhimAna niSedha | kavitta manahara | kaMcana bhaMDAra bhare motinake puMja pare, ghane loga dvAra khare mAraga nihArate / jAneM caDhi Dolata haiM jhIne sura bolata haiM, kAkIhU aura neka nIke na citArate // kolauM dhana khAMge ko kahai yauM na, lAMge cinAkara-banAkara 2 vivAha vageraha utsavoMmeM jo miSTAna bAMTA nAtA hai use bhAjI kahate haiM / 3 jamI huI / 4 ghoDA | 5 hAthI | 6 nAI bageraha khusAmadI / 7 khajAnA / 8 akelehI / 9 paDhe rahe jahAMke tahAM / yAna-sravarI 11 kaba taka- dhana khAMyage bahuta dhana hai koI aisA mata kaho : " kyoMki vehI fira lAMge hokara naMge paira phireMge. kaMgale banakara parAye paira. 1 ( jUtiyA ) jhADakara udara nirvAha kareMge / 106 :
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakateI phira pAya nAMge kAMge pagamArate / ete pai ayAne garagane rahaiM vibhau pAya, dhika hai samajha aisI dharma nA visArate // 7 // dekho bhara jovanameM putrako viyoga Ayo, taiseM hI nihArI nija nAri kAla magareM / je je puNyavAna jIva dIsata haiM yAna hI pai, raMka bhaye phira teja panahI na paga meN|| ete paiabhAge yana jItavasauM dharai rAga, . hoya na virAga jAne rahago alaga maiM / A~khina viloki aMdha musekI adherI kare, aise rAja rogako ilAja kahA jagameM // 8 // ___ dohaa| jaina vacana aMjana vaTI, aAja suguru pravIna / rAga timira tau nA miTe, baDo roga lakha liin||9|| joI dina kaTai soI Avamai avazya ghaTe, ... bUMda bUMda bIte jaise aMjulIko jala hai| - deha nita chIna hota naina teja hIna hota, 12 ajAna murkh| 13 saMpatti ghana / 14 dIkhate / 15 saragosakI samAna bhayAt kharagosakA koI pIchA karatA hai to thaka jAne para eka jagaha bhAMsa mIcakara nirbhaya ho baiTha jAtA hai aura apane manameM samajha letA hai * bhava mujhe koI nahIM dekhatA / 16 mAyuneM 117 vivam puraanii|
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| jovana malIna hota chIna hona bala hai / / Avai jarA nerI takai aMtaka aherI avai. __parabho najIka jAya narabho nikala hai| milakai milApI jana pUchata kuzala merI, aisI dazA mAhi mitra kAhekI kuzala hai // 10 // 30. anaMtamatIkI kthaa| aMgadezameM caMpAnAmakI nagarI rAjA vasuvardhana rAna karatA thA / sI nagara meM eka miyahatta nAmakA zeTha thA usakI strIkA nAma thA aMgavatI aura unakI putrIkA nAma anaMtamatI thaa| seTha priyadattane aSTAnhikA parvameM dharmakIrti AcAryaka pAsa pATha dinakA brahmacarya vrata liyaa| khelase anaMtamatI ko bhI brahmavaryavrata grahaNa karavA diyA thaa| java anaMtamatI vivAha yogya baDI ho gaI to zeThane usake vivAha karanekI khaTa paTa karanA prAraMbha kI tava putrI anaMtamatIne kahA-mujhe to Apane brahmacarya vrata dilAyA thA! aba vivAha karanese kyA lAbha ? pitAne kahA kimaiMne to khelameM brahmacaryavrata diyA thA, so bhI pATa dina 1nikaTa / 2 yamarAjarUpI shikaarii|
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhakataka / anaMtamatIne kahA dharma va vratameM bhI kahIM iMsI ThahA vA krIDA hotI hai| maiMnai tau ATha dinakI bAta nahi sunI thI maiMnai tau hamezahake liye brahmacaryavrata dhAraNa kara liyA thA aba mere to isa janmameM vivAha karanekI sarvathA nivRtti hai| aisA kahakara vaha vidyAdhyayanAdi karatI huI dharmadhyAnameM apanA samaya vitAne lgii| . eka dina vaha vAgameM jhUlA jhUlatI thI to vijayAddha parvatakI dakSiNa zreNIke kimmarapurakA vidyAdhara rAjA kuMDalamaMDita apanI sukezI bhAryAsahita vimAnameM baiThA huA jAtA thA so vaha anaMtamatIko dekhakara usapara mohita ho gayA aura apanI strIko gharapara rakhakara phirase Akara rotI vilApa karatI anaMtamatIko uThAkara le gayA paraMtu apanI strIko sAmane AtI dekha Darase parNalaghu vidyAke dvArA bhayaMkara jaMgala meM choDa diyA / vahAMpara usako rotI huI dekhakara bhIma nAmake bhilla rAjAne use apanI vastImeM le jAkara apanI paTarAnI banAkara usake sAtha duSTatA karanA prAraMbha kiyA parantu vahA~ke vanadevatAne usa bhIma rAjAko vaDI bhArI sajA dii| taba bhImane samajhA ki yaha koI devAMganA hai| ataH bhImane puSpaka nAmake vyApArIko sauNpdii| usane bhI lobha dekara use apanI strI banAnA cAhA parantu anaMtapatI ne svIkAra nahiM kiyA taba usane ayodhyA nagarImeM lAkara 'kAmasena nAmakI kuTTanIko dedii| vaha kuTTanIke kahanese .
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 193 . kisI prakAra bhI vezyA na huI taba usane siMharAjako dikhA dI usane gatrimeM jabaradastI usase vyabhicAra karanA cAhA parantu anaMtamatIke vratake mAhAmyase nagaradevatAne usa rAjA ko khUba pAra lagAI tatra bhayabhIta hokara use gharase nikAla diyA / taba rotI duHkha uThAtI huI kamala zrIkAMtA arjikAne zrAvikA mamajhakara baDe Adarase apane pAsa rakkhA / isake pazcAt anaMtamatIke zoka vismaraNArtha priyadatta seTha bahutase yAtriyoM sahita tIrthayAtrA karatA 2 ayodhyA meM AyA aura apane zAle jinadatta zreSThIke ghara saMdhyA samaya praveza karake rAtrimeM apanI putrIke kho jAnekI vAta kahI / prAtaH kAla hI ve to saba baMdanA bhakti karane gaye idhara jinadatta zeThakI strIne anaMtapatIko raMgase cauka pUrane aura rasoI karane ke liye ati catura samajha bulAyA so anaMtapatI saba kAmakarake kamalazrIkAMtAkI vastikAmeM (dharmazAlAmeM) calI gaI / jaba ki baMdanA bhakti karake priyadatta zeTha pAyA to usane AMgana meM caukapUranA ( mAMDanA ) dekhakara anaMtamatIko yAda karake gadagada svarase azrupAta karate huye jinadacase kahA ki jisane yaha mADane (citra) khIce haiM use mujhe dikhaao| jinadattane anaMtamatIko bulAkara dikhAyA priyaMdaca aura usakI strIne apanI khoI huI putrIko pAkara baDA AnaMda pAyA jinadattane bhI inake saMyoga para baDA pAnaMda utsava kiyaa| anantamatIne kahA-he pitA ! aba mujhe tapa
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhakakaraneke liye bhAjJA pradAna kreN| maiMne isa ekahI bhavameM saMsArakI vicitratA dekha lii| taba pitAkI bhAzA pAya kamalazrIkAMtikA arjikAke pAsa dIkSAgrahaNa karake arjikA ho bahuta kAla tapasyA karake aMtameM vidhipUrvaka sanyAsa maraNa karake strIliMga cheda kara bArahaveM svargameM jAkara deva huI / 31. AhArya pdaarth| hamAre dezameM jo AhAra kiyA jAtA hai vaha zarIra rakSAkI icchAse nahIM kiyA jAtA. bhUkha lagI hai, takalIpha horahI hai isako miTAnA jarUrI hai, aisA samajha jo milA soDUMsa kara peTa bhara liyA karate haiM, zarIrako sateja pabala aura bhale prakAra puSTa rakhanekeliye, tathA dIrghAyu hokara daihika sukha bhoga karanekeliyehI AhAra karanA cAhiye so koI nahiM smjhte| jo kucha milA so khAliyA umase cAhe zarIra naSTa ho, cAhe vRddhi ho usa taraphakA kucha bhI vicAra na rakha zIghratAke sAya peTa bharake nityakI vegAra TAla dete haiM / nityakA zAhAra karanA eka sukhakA mUla kAraNa hai so koI bhI nahIM smjhte| yadi kisIke yahAMse nimaMtraNa [ nyautA] pAtA hai to prasanna ho jAte haiM. aura niyaMtra" denevAleke ghara jAkara jitanA peTameM aTa saktA khAkara apane svAsthyako naSTa kara dete haiN| isake sivAya hama logoMkA rasoI ghara.pAyA aisI purI babasvAmeM hotA hai ki usake dekhate hI ghRNA pAtI hai| aisI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| ghRNAyukta jagahameM baiTha kara peTa bhara lete haiM / jisase bahuta hI hAni hotI hai aura hamezahake liye hama rogagrasta ho duHkha uThAte haiN| manuSya dehake liye jisa prakArakA prahAra karanA cAhiye usakA hama dvitIya bhAgake 20ve pAThameM thoDAsA vivaraNa likha pAye haiM / ki-"puSTikara dravya khAnA cAhiye so puSTikara pAhAra vanAne meM koI bahuta kharca hotA ho so nahIM hai| cane, arahara, mUMga, uDada ityAdikI dAla mAtrameM hI puSTikara zakti vidyamAna hai inameM thoDAsA ghI vA taila milAkara khAnese hI yatheSTa paSTikara vA suMdara AhAra ho saktA hai / dUdhameM sarva prakArake puSTikara padArtha haiM / isako jahAM taka banai avazya khAnA cAhiye / isake sivAya gehUM bAjarA yava Adi kI roTI ghRta vA sakara (burA-cInI) sahita khAnese hI yatheSTa puSTi ho sakatI hai| hamAre deza, dinoM dina vilAyatameM cale jAne ke kAraNa prAyaHsabhI khAdya padArtha ma~hage bhAvase vikate haiM isI kAraNa vahudhA khAdya padAryameM kharAba cIjeM milAkara loga vikraya karane laga gaye haiM arthAt ghImeM carcI arvI Alu, kele, mRgaphalI nAriyalakA tela, vageraha, dhameM pAnI, tailameM dUsarI taraha ke taila, gehUMke ghATe meM jau javAra va sarAMba gehUMkA pATA vageraha anyAnya kama mUlya ke padArtha milAkara becane lage haiN| sarvathA nidoSa vastu kA milanA kaThina ho gayA hai, isa kAraba jisa prakArase
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakaye khAdya padArtha dUSita na hoM, aisA upAya karanA caahiye| jisa ghara meM rasoI bane yaha sApha sutharA honA caahiye| bhAsa pAsameM durgadhakA nAma nisAna taka nahIM honA cAhiye paraMtu sabase adhika isa niyama para dhyAna rakhanA cAhiye ki dobAra thoDA thoDA khAnA acchA hai paraMtu eka bArameM bhUkhase adhika khAlenA acchA nahI tathA vinA bhUkhake kabhI nahi khAnA caahiye| yadi isa bAtapara dhyAna rakhoge to tuma bahutase rogoM se bace rhoge| 32. udAyana rAjAkI kthaa| kaccha dezameM raurava nAmakA nagara yA / usake rAnA uhAyana sampaSTi baDe dharmAtmA aura dAnI the, unakI rAnI kA nAma prabhAvI thaa| vaha bhI satIdharmAtmA pavitra manavAlI thii| vaha bhI apane samayako prAya: dAna, pUjA, vrata, upavAsa svAdhyAyAdikameM vitAyA karatI thii| eka dina saudharma svargake indrane apanI sabhAmeM dharmopadeza karate samaya samyagdarzana aura usake ATha aMgoMkA varNana vistArase karate samaya nirvicikitsA aMga pAlana karane rAloMmeM uddAyana rAjAkI baDI prazaMsA kii| iMdrake mukhase eka madhya lokake manuSyakI prazaMsA sunakara vAsava-nAmakA deva usI samaya madhya lokameM pAyA aura munikA veza banAkara AMhArake samaya uhAyanake mahalapara gyaa|
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAgA. usa munikI dehameM galina kuSTakA vaDA bhArI roga yA, usakI vedanAse paira idhara udhara paDa rahe the, sAre zarIra para mavizvayaM bhinabhinA rahI thIM samasta zarIra vikRta ho rahA yA aura usameM durgaMdhakI lapaTeM bhA rahI thIM vaha deva apane munipaNekI aisI burI hAlata dikhAte hue pradAyanake daravAje para pahuMcA to rAjA, muni para apanI dRSTi paDate hI siMhAsanase uThakara Aye aura navadhA bhaktise unhoMne upa mAyAvI muni ko bhAjanArtha paDagAhA / tatpazcAt bhaktipUrvaka mAsuka AhAra karAyA / AhAra karAke nivRtta hote hI usa munine mAyAse caDI bhArI durgadhayukta vamana (ulaTI) kara dI / umakI durgayase ghavaDAkara anya samasta manuSya vahAMse mAga gaye / paratu rAjA.aura rAnI munikI saMbhAla karate raha gye| rAnI munikA aMga kapaDese poMcha rahI thI ki kapaTI munine usa vicArI para aura bhI baDhI bhArI durgavamaya vamana kara DAlI / gajA rAnI kucha bhI glAni nahi karake ulTA pazcAttApa karane lage ki-hAya ! hamane muni mahArAjako prakRtiviruddha bhojana de diyA jisase munirAjako itanA kaSTa uThAnA raDA! hama loga baDe pApI hai jo aise uttama pAtrako hamAre ghara niraMtarAya AhAra nahi humA / isa prakAra apanI niMdA karake apane pramAdapara bahuna hI kheda una rAjA rAnIne agara kiyA aura prAzuka jalase satra zarIra poMchakara sApha kara diyA / rAjAkI aisI bhakti dekha vaha deva
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 jainavAlabodhakamunikA bheSa choDakara pragaTa huvA aura rAjAko prazaMsA kara , ke bolA ki tuma sacamuca hI samyagdRSTi ho, indrane tumAre nirvicikitsA aMgakI baDI bhArI prazaMsA kI thI so maiM parIkSAke liye yahAM AyA to jaisI prazaMsA yI vaisAhI pAyA isa mere aparAdhako kSamA kareM jo Apako kaSTa diyA aisA kahakara svargako calA gyaa| 33. zrAvakAcAra tIsarA bhaag| samyagdarzanakI mhimaadi| 999966EUR samyagdarzanakI zubha sampad, hotI hai jinake bhItara / mAtaMgaja ho koI bhI ho, mahAmAnya haiM ve budhavara // gudaDIke ve lAla suhAne, DhaMkI bhasmakI hai aagii| samyagdarzanakI pahimAse, kaha deva ye bahabhAgI // 25 // samyagdarzanarUpI saMpadA jisameM ho vaha cAhe cAMDAla ho cAhe koI bhI ho, vaha bhasmase DhakI huI agnike samAna yA gudaDIke lAlakI taraha devakI samAna uttama mAnA gayA hai / suMdara dharmAcaraNa kiyese, kuttA bhI sura ho jaataa| pApAcaraNa kiyese tyoMhI, zvAnayoni sura bhI pAtA // aisI koI nahIM saMpadA, jo na dharmase milatI hai| saba milatI hai, saba milatI hai, saba milatI hai milatI hai| isakA artha sIdhA hai vidyArthI svayaM kaha sakate haiN|
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| jinake darzana kiye cicameM, udaya nahIM hone smbhaav| jinake paDhane sunanese nahi, upa carita ho, honsubhaav|| jinheM mAna Adarza calese, satyamArga bhUle paDha jAya / aise khoTe deva zAstra guru, zuddha dRSTise vinaya na pAya // zuddha samyagdRSTi deva kuzAstra kuguruko bhaya pAyA prIti yA lobhase praNAma yA vinaya nahi karate // 27 // samyagdarzanakI mulytaa| jJAna zakti hai jJAna baDhA hai, koI vastu na jJAna samAna / tyoM cAritra baDA guNadhArI, sava sukhakArI zreSTha mahAna / / para mitro darzanakI mahimA, ina sabase baDhakara nyaarii| mokSa mArgameM isakI padavI, karNadhAra jaisI bhArI // 28 // jJAna aura cAritrakI apekSA samyagdarzana mukhyatAse upAsanA kiyA jAtA hai, kyoMki samyagdarzana mokSamArgameM khevaTiyekI samAna adhikatara sahAyaka hai // 29 // samyagdarzana nahiM hovai tau, jJAna caritra kabhI zubhatara / phaladAtA nahi ho sakate, jaise bIja vinA taruvara / / samyagdarzana vinA jJAnako, mitro samajho mithyAjJAna / vaise hI cAritra samajha lo, mithyAcarita sakaladukhakhAna jisamakAra vIjake vinA utpatti, sthiti, vRddhi vA phalodaya nahiM hotA usIprakAra samyagdarzanake vinA samyagjJAna aura samyakacAritrakI utpatti, sthiti, vRdi aura
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 jainapAlavodhakaphalakA laganA nahiM ho sktaa| bhAvArtha-samyagdarzana ke vinA jJAna to mithyAjJAna aura cAritra mithyAcAritra kahalAtA hai|| 29 // mohI nirmohIkA aNtr| moharahita jo hai gRhastha mo, mokSamArga anugApI hai / ho anagAra na moha tajA to,vaha kupaMthakA gAmI hai / / muni hokara bhI moha na choDA, aise munise to priyavara / nirmohI ho gRhastha rahanA, he acchA uttama vahatara // 30 // nirmohI ( sampahaSTi) gRhasya mokSamArgI hai kiMtu moha. cAn muni nhiiN| isakAraNa mohavAna munikI apekSA ni. mohI samyagdRSTi gRhastha zreSTha hai / / 30 // bhUta bhaviSyata varcamAna ye; kahalAte haiM tInoM kAla / deva nArakI aura manuja ye, tInoM jaga haiM mahAvizAla // tInoMkAla trijagameM nahiM hai, sukhakArI samyaktvasamAna tyoM hI nahi mithyAtva sadRza hai, dukhadAyaka lIje saca mAna / tInoM kAla (bhUta bhaviSyat vartamAna) aura tInoM lokoM (a madhya pAtAlameM ) samyagdarzanakI samAna to koI jIvoMkA hitakArI nahIM aura mithyAtvakI samAna koI ahitakArI nhiiN||31|| mitro jo samyagdarzanase, zuddhadRSTi ho jAte haiN| nAraka.tiryaka, paMDha strIpana, kabhI nahIM ve pAte haiM /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 121 vratavihIna ve ho to bhI, nIca kuloMmeM nahiM hote / nahi hote alpAyu daridrI, vikRtadeha bhI nahi hote // tathA vidyAvIrya vijaya vaibhava vaya, oja teja yaza ve pAte / asiddhi kulavRddhi mahAkula, pAkara sajjana kahalAte // aSTaRddhi nava nidhi hotI haiM, unake caraNoMkI dAsI / ratnoMke ve svAmI hote, nRpagagA ke mastakavAsI // 33 // mamyagdRSTi jI yadi atI bhI hoM to ve marakara nArakI, tiryaca, napuMsaka, strI, nIvakulI, vikRta aMgavAle, alpAyu aura daridrI nahiM hote aura vidyA ( jJAna ) vIrya vijaya, vaibhava, kAMti, pratApa, yaza, arthasiddhi, kulavRddhiko pAkara, uccakulI, dharma artha kAma mokSake sAdhaka, manuSyoM meM ziromaNibhUta hokara aSTasaddhi navanidhi caudaha ratna aura rAjAvoMke svAmI hote haiM / / 32-33 / / pAke tatvajJAna manorama, ve mahAna haiM ho jAte / surapati narapati gharaNIpati au, gaNadhara se pUjA pAte // dharma cakra ke dhAraka anupama, mitro tIrthakara hote / tInoM lokoMke jIvoM, zaraNabhUta sacce hote // 34 // mamIcIna dRSTise padArthoMkA svarUpa nizcaya karanevAle surapati, narapati, aura gaNadharoMse pUjA pAte haiM aura dharmake cakra ke dhAraka saba jIvoMko zaraNabhUta tIrthakara bhagavAna hote : // 34 //
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 jainavAlabodhaka bAdhA zaMkA roga zoka bhaya, jarA jahAM hai jarA nahIM / jisameM vidyA sukha hai anupapa, jisakA kSaya hai kabhI nahIM // aisA uttama nirmalatara hai, zivapada athavA mokSa mahAna / usako pAte haiM avazya ve, jo jana samyagdarzanavAna isakA artha spaSTa hai isaliye nahi likhA / hai deveMdra cakrakI mahimA, kahI nahIM jo jAtI hai / sArvabhaumakI padavIko sira, mahipAvalI jhukAtI hai // savapada jisake nIce aisA, tIrthakara pada hai priyavara / pA ina sabako zivapada pAte, bhavya bhakta prabhuko bhajakara // sampaSTi bhavya iMdroMkI aparimita mahimA, aneka rAjAoMse pUjanIya cakravartI pada aura samasna lokako nIce karane vAle tIrthakara padako pAkara mokSako jAtA hai // 36 // -:0: 34. revatI rAnIkI kathA / vijayArddha parvatakI dakSiNa zreNImeM meghakUTa nAmakA nagara hai vahAM ke rAjA kucha vidyAnoMke svAmI caMdraprabha apane putra candrazekharako rAjya dekara dakSiNa mathurA meM jAkara guptAcArya munike pAsa kSullaka ho gaye, eka samaya bandanA ke lie uttara mathurAko jAte hue unane ( candraprabha) guptAcArya se pUchA ki Apako kucha khavara to nahi kahanA hai / munine kahA ki suvrata muni se vaMdanA aura mahArAnI revatIse AzIrvAda kaha
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| denA kiMtu inake sivAya gyAraha aMgake dhArI bhanyasena vA anya aura bhI muni jo vahAM the unake viSaya meM jaba munijIne kucha na kahA vo tullakajIko saMdeha hogayA aura phira pUchA ki aura to kucha nahiM kahanA hai ? unhoMne uttarameM yahI kahA ki nahIM, ava kSullakajIkA aura bhI saMdeha baDha gayA para isa bAtakA vicAra karate hue ki koI kAraNa avazya hogA, vahAMse cala die aura uttara mathurAmeM pahuMcakara suvrata munise jinakA cAritra aura vAtsalya apUrva thA, guptAcAryake namaskArako sAdara nivedana kiyA. yaha suna kara unane kSullakanIko dharmadi kI aura kucha vArtAlApa bhI unake sAtha kiyA pazcAta apane saMdehako dUra karane ke lie bhavyasenake pAsa pahuMce parantu inane unake sAtha bAtacIta bhI na kI. kSullakajI vahIM para cupacApa baiTha gae. thoDI dera meM bhavya. sena apane kamaMDaluko uThAkara zauca ke liye vAhara nikale usI samaya kSullakajI bhI unake pIche holie aura thoDI dUra calakara unakI parIkSAke lie AgekA rAstA harayAlImaya banA diyA jisa para gamana karanA muniyoM ke liye jainazAstrameM sarvathA niSiddha hai para munijIne isakA kucha bhI vicAra na karake usI para dIrghazaMkA karalI / yaha dekhakara tulla. kajIne unake kamaMDalukA jala sukhA diyA aura apanI vidyAse sAmane eka choTAsA tAlAba banA diyaa| munine java kapaMhalumeM jala na pAgA to sAmaneke nAlAvase hI apanI
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 jainavAlavodhakazaucanivRtti krlii| yaza aba kyA thA! nullakajIko pUrNatayA vizvAsa ho gayA ki vaha mithyAdRSTi hai isalie guptAcAryajIne inheM namaskAra nahIM kahA hai| usa dinase calakanIne inakA nAma abhavyasena rakha diyA aura vahAMse calakara revatI rAnIkI parIkSA karaneke lie catarmukha brahmAkA rUpa dhAraNa karake pUrvadizAmeM siMhAsana para baiMTha gae / nagaravAso brahmAjIkA prAgamana sunakara vaMdanAke liye sakuTuMba caladie vahAMkA rAjA varuNa aura bhanyasena bhI gae parantu revatI rAnI mAyAmayI brahmA samajhakara logoMke samajhAne para bhIna gii| dUsare dina cakra gadA talavAra Adi lekara caturbhuna viSNukA rUpa banA kara dakSiNa dizAmeM jA baiThe pUrvakI taraha phira bhI nagaravAsI vaMdanAke liye gaye kiMtu revatI rAnI yaha samajhakara ki jaina zAstroMmeM nava nArAyaNa hI batalAye haiM jo ki ho cuke ava dasavAM honA asambhava hai isa vAste vaha phira bhI na gii| tIsare dina kSullakajIne zirameM jarA zarIrameM gakha sAyameM pArvatI ko lekara pazcima dizAmeM vailapara savAra hokara zaMkara (mahAdeva ) ke rUpako dikhAyA puravAsI phira bhI vaMdanAye gaye parantu jainasiddhAMtameM gyAraha hI rudra batalAye haiM jo ki ho cuke haiN| ava bArahavAM honA azakya hai aisA samajha kara phira bhI vaha na gii| . cauthe dina uttara dizAmeM mAnastambha, gaMdhakuTI, vAraha sabhA, gaNadhara zrAdi jhUThe saposaraNakI racanA kI aura bhApa
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 tRtIya bhaag| (tullakajI ) svayaM tIrthakara banakara dharmopadeza dene lge| abakI vAra manuSyoM kA jhuMDa dUnA dikhAI derahA thA aura tullakajI va itara janoMko vizvAsa thA ki revatI jarUra A. vegI para baha jainazAstrakI jJAtA yaha jAnakara ki tIrthaMkara caubIsa hI hote haiM nA ki ho cuke haiM paccIsavAM honA asambhava hai ataH logoMne bahuta samajhAza para vaha na gaI / jaba tulazanI ina parIkSAoMse niSphala ho cuke taba eka dina rogase kSINa munizarIra banAkara bhikSAke samaya revatIke makAnake pAsa pahuMce aura vahAM mAyAse gira paDe revatIne jatra yaha dekhA to zIghra dauDI aura bhaktise uThAkara gharapara le AI aura Adarase bhojana karAyA parantu mAyAvI muni satra bhojana karagaye aura vahIM vamana kara diyA jisase baDI du. gaMdha nikala rahI thI parantu revatIne apanA hI kasUra ThaharAyA aura citavana karane lagI ki na jAne maiMne kaisA apathya bhojana karA diyA hai| yaha sunakara tulakajIne apanI mAyA sameTalI ora apanA khAsa rUpa banAkara revatIse guptAcArya kI taraphase AzIrvAda kahA aura pUrva vRttAMtako kahakara usake amRdRSTi aMgakI vahI prazaMsA kI aura phira apane sthAnako cale gaye, idhara varuNarAjA nayakIrti putrako rAjya dekara tapa.. caraNa kara cauthe svarga deva hue aura revatI bhI tapa kara pAcaveM svargameM deva huii| pUrvokta kayAkA sArAMza yahI hai ki khoTe khare tattvoM kI
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 jainabAlabodhaka- . pahicAna kara mRDhatAkI tarapha na jhukanA yahI nimattA aMga hai jaisA ki revatI rAnIke haSTAMtase jJAta huaa| 35. bhUdharajaina nItyupadezasaMgraha cauthA bhaag| eurosete sAtoM vAra garbhita SaTkarmopadeza aura saptavyasana niSaSa / ppaya : aMgha a~dhera aditya, ninya svAdhyAya karine / somopema saMsAra tApahara, tapa karalijjai / jinavara pUjA nizma karaha, nita maMgala daayni| buMdha saMyama pAdarahu, gharaha cina zrIgurupAyani / nijavita samAna abhimAna vina, tukera sunahi dAna kara / yoM sani sudharma paTakarma bhani, narabhau lAhau lehu nara / / dohA yehI chaha vidhi karma bhaja, sAta nipuna taja viir| isahI paire pahuMci hai, krapa krapa bhavajala tIra / 1 pAparUpI aMdhereko miTAneke liye svAdhyAya mAditya (sUrya) ke samAna hai / 2 saMdhArarUpI tApako haraneke liye tapa soma (caMdramA) ke samAna hai| 3 bhagavAnako nitya pUSA karanA maMgaladAyanI hai| 4 he paMDita vana / 5zukravAra athavA bhacche hAyase / 6 supAtrako / 7 sanibAra bhathavA dharmameM sanikara arthAt magna hokara / 8 isI mArgame / '
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag|. sptvysn| dohA / jUpAkhelana mAMsa mada, vezyA visana zikAra / corI pararamanI ramana, sAvo pApa nidhAra // 6 // juvAniveSa uppaya / sakala pApa saMketa, bhApadA heta kulacchana / kalaha kheta dAridra deta, dIsata nija acchana / gunasameta jasa seta, ke.teravi rokata jaise| ogunanikara niketa, leta lakhi budhajana aiseM // jUmA samAna iha lokameM, pAna anIta na pekhiye| isa visanarAyake khelako, kautuka hU nahiM dekhiye // 4 // mAMsa niSepa / chappaya / jaMgama jiyako nAza, hoya tava mAMsa kahAvai / saparasa AkRti nAma, gaMca ura ghina upajAvai / / naraka joga nirdaI, vAMhiM nara nIca adhrmii| nAma leta taja deta, asana ucama kula krmii| paha nipaTa niMdya apavitra ati, kRmikalarAzinivAsa nita / amiSa amaccha yAko sadA, varajyo dopdyaalcit||5|| .. 1 netroMse / 2 jaise sUryako tumahakA vimAna roka detA hai / I avaguNoM ke samUhakA ghara 4 ekeMdriya jIvako choDakara bAkIke samasta jInoMko jaMgama jIva kahate haiN| 5 bhojana /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 jainagAlabodhaka durmila savaiyA / madirA niSedha / kRmirAsa kuvAsa sarAya darai, sucitA saba chIvata jAta shii| jiha pAna kiye sudhi jAta hiye, jananI janajAnata nAra yahI madirAsapa aura niSiddha kahA, yaha jAna bhale kula meM na gahI / dhika hai unako vaha jIbha jalo, jina mUDhanake mata lIna khii| vezyA niSedha / dhanakAraNa pApani prIti ka', nahiM torata neha jayA tinako / lava cAkhata nIcanake muhakI, zucitA saba jAya chiye jinko| madapAMsa vajArani khAya sadA, a~dhale visanI na karai ghinako / ganikAsaMga je zaTha lIna bhaye, dhika hai dhika hai dhika hai tinako / / zikAra niSedha ( kavita manahara) kAnanameM vasai aiso pAnana garIya jIva, prAnanase pyAro mAna pUMjI jisa yaha hai / kAyara subhAva dharai kAisauM na droha karai, savahIMsauM Darai dAMta liye ina rahai hai / kAisauM na rosa puni kApai na poSa cahai, ___ kAhUke paroSa paradoSa nahiM kahai hai| neka svAda sAriveko aise mRga mAriveko, '' hA hA re kaThora tero kaise kareM bahai hai // 8 // - 3 sdaakr| 4 yadi dhana nahIM hotA hai prItiko tinakekI taraha toDa DAlatI hai / 5laar--laalaa| 6 vanameM jaMgalameM / 7 parokSa pITha pii| 8 kaise hAtha calAtA vA uThAtA hai|
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 'corI niSedha chappaya / ciMtA tajai na caura, cauMkAyata sArai / poTai dhanI viloka, loka nirdaI mila pArai // prajApAla kari kopa, topasauM ropi uddaave| marai mahAdukha pekhi, aMta nIcI gati pAvai // ati vipatimUla caurI visana, pragaTa trAsa Avai najara / paravita pradatta aMgAra gina, nItinighuna parasai na kara // parastrI niSedha / kuti vahana gunagahana, dahana dAvAnala hI hai| sunasacaMdra dhanaghaTA, dehakRSakarana ba~I hai| dhanasara-sokhanadhUpa, dharamadina sAMjha smaanii| vipati bhujaMganivAsa, vAvaI veda vakhAnI / / ihavidhi aneka auguna bharI, mAnaharana phAMsI pravala / mata karahu mitra yaha jAna jiya, paravanitAsauM prIti paLa / parastrI tyAga prsNg| . durmila svaiyaa| diThi dIpaka loya vanI vanitA, jadajIca pataMga jahAM prte| 1 caukanne / 2 parakA dhana / 3 vinA diyA huvA / 4 sujasa kI caMdramAko Dhakaneke lie. bAdaloMkI ghaTA: 5 kSaya roga / 6 dharmarUpI dina: ko aMta karanevAlI sNdhyaa|.7 yAMpake rahanekI vAlmIkI-cAMvI / digbaprakAzamAna / 9 dIpakakI loya /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 jainavAlavodhakadukha pAvata mAna gavAMvata haiM, baraje na haiM haThasauM jarate // iha bhAMti vicacchana acchenake bala, hoya anIti nahIM krte| paratI lakhi je dharatI nirakheM,dhani haiM dhani haiM dhani haiM nara te|| diDha zIla ziromani kArajamaiM, jagameM jasa pAraMja tei lhaiN| tinake juga locana vArija haiM, iha bhAMti acAraja Apa // para kAminiko mukha caMda cite, muda jAMhi sadA yaha ttevghaiN| dhani jIvana hai tina-jIvani ko, dhani mArya unI ura mAhi vaha kuzIla niMdA / matta gayaMda savaiyA je paranAri nihAri nilajja, ha~sai vigasaiM vudhahIna baDe re| jhUThanakI jimi pArtara pekhi, khusI ura kUkara hota ghanere / / hai jinakI yaha TevaM vahai, tinako isabhau apakIrati hai re| hai paralokaviSa dRDha daMDa, karai zata khaMDa sukhAcalakere / / eka eka visanako sevanakara phala pAnevAle / . prathapa pAMDavA~ bhUpa, kheli jUmA saba khoyo| 10 indriyoMke vaza / 11 parastrIko / 12 Arya-zreSTha puruSa / 13 kamala / -24.jInitavya-jInA / 15 jIvoMkA / 16 mAtA / 17 peTameM nomahInA.. dhAraNAM karatI hai| ... .. 1..vikasita hote haiM khila utthe| 2 pattala / AdatavAn / 4 baMha Adata isa bhavameM unakI badanAmI karatI hai / 5 aura paralokameM / 6 vaDA bhArI daMDa dilAkara sukharUpI parvatake saikaDoMTakaDeM:karadetI hai|
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / mAMsa khAya cakarAya, pAya vipadA vahuroyo || vina jAne madapAna yoga, jAdauMjana daMDake / cArudatta dukha sahyo, visaMvA visana arujjhe // nRpa brahmadatta AMkheTasa, dvija zivabhUti attarati // para rapani rAci rAvana gayo, sAtauM sevata kauna gati // 14 // dohA ! 131 pApa nAma narapati kareM, naraka nagara meM rAja / tina paThaye pAya~ka visana, nijapura vasaitI kAja // 15 // jinake jinake bacanakI, vasI hiye paratIta / visana prIti te nara tajo, narakavAsa bhayabhIta // 13 // -:: 36. jineMdrabhaktakI kathA / 9939666e saurASTra deza meM paTanA nagara hai vahAM yazadhvaja rAjA rAja karate the| unakI rAnIkA nAma susImA yA aura sAMta vyamanakA sevI coroMkA mukhiyA suvIra nAmakA putra thA. pUrvadeza meM tAmalitA nagarI thI jahAM eka zraddhAlu seTha rahatA thA jisake satakhane makAnake UparakhanameM eka apUrva ratnamayI pArzvanAyajI kI pratimA virAjamAna thI usake Upara tIna chatra the 7 vaka nAmakA rAjA' 8 jale 9 vezyA vyasana 10 sikAra se 11 sipAhI 12 naraka- nagarako vasAneke liye 13 jineMdra bhagavAnake /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 132 jainapAlabodhaka unameM eka bahuta ghaTiyA vaidUryamaNi ratna thA aura usakI tArIpha suvIrane suna rakkhI thI usane lobhake vazIbhUta hokara usa maNiko curAnA cAhA para svayaM to na gayA kAraNa ki vaha jainI thA aura isakA pitA vaDA jinendrabhakta thA / isa vAste svayaM jAnA anucita samajha kara apane mitra coroMko bulAyA aura kahA- kyA koI aisA zaktizAlI hai jo vahAMse vaiDhUryamaNi curA sake yaha sunakara sUrya nAmakA cora bolA yaha to kyA balki maiM svargase indrakA mukuTa bhI curA lAsakatA hUM / vasa phira kyA thA vaha vahAMse ravAnA ho gayA aura chulakake veSako dhAraNa karake kAyakleza karatA hudhA tAmaliptA nagarI meM pahuMcA, usako AyA huA sunakara jinendrabhakta zreSThIne vaMdanA kI aura unake sAtha kucha mApaNa karake unakI prazaMsA karatA huA pArzvanAthake maMdira meM le gayA, bhagavAna ke darzana kraaye| seThajIkI zraddhA chulakanI para khUba hogaI thI isaliye ekadina seThajIkA vicAra huA ki chulakanIko pArzvanAtha ke maMdirakA rakSaka ka 'pujArI banAkara tIrthayAtrAko cale jaayeN| seThajIne sarva vRttAMta chulakanI se kahA aura vahAM rahane kI prArthanA kI / chullakajI to aisA cAhate hI the isaliye unhoMne saba svIkAra kara liyA jaba seThajI gharase nikala kara vAhira udyAnameM jA Thahare to yaha patA chullakajI ko laga gayA vaha AdhIrAtake samaya maNiko uThAkara cala diyA kiMtu maNikI kAMti itanI,
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 133 camakadAra thI ki vaha rAtrimeM na chipa sakI, mArgameM bar3hA prakAza hone lagA, bhAgyase kotavAlakI nigAha isa para par3a | usane yaha samajhakara ki cora kisIkA ratna curAkara bhAgA jArahA hai zIghra hI usakA pIchA kiyA / yadyapi cora cahuta bhAgA para kotavAlane pIchA na choDA aMtameM cora aMsa-" marya hokara usI udyAnameM pahuMcA jahAM seThajI Thahare hue the / vahAM pahuMcakara baDe jorase cillAyA ki merI rakSA kro| seThajIne kotavAlakI DATako sunakara aura use cora sapajhakara manameM vicAra kiyA ki yadi maiM ise cora batalAtA to mere dharmakI niMdA hogI yA mere samyagdarzanameM doSa lagegA | ataeva usane kotavAlase kaha diyA ki yaha cora nahIM hai yaha vaDA tapasvI aura saccA hai maiMne hI ise maNi -lAne ko kahA thA Apane burA kiyA ki inheM cora samajha kara pIchA kiyA kotavAla zreSThIke aise vacana sunakara calA gayA | idhara seThane ekAMtameM khUba hI usa tulukako DATA aura usI samaya nikAla diyA / Apa strayaM vairAgyako prApta hokara dIkSA dhAraNa karalI aura tapazcaraNa ke prabhAvase svarga meM deva huye / isI taraha haraeko cAhiye ki ajJAna va asamartha purupadvArA dharmakI niMdA hotI ho to use pragaTa na kareM / Dhakane kA prayatna kareM aura use ekAtameM samajhAve yA daMDa deneke yogya ho to daMDa deve jaisA ki jinadrabhakta seTane kiyA /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 jainavAlabodhaka 37 suMdara dRzya / 8999EEEE cittakA sadaiva prasanna rahanA zarIrakI svasthatA ( taMduruhatI ) kA pradhAna kAraNa hai / kyoMki saMsArameM aneka prakArakI citAoM aura anyAnya kAraNoMse manuSya ke cidharme vikalatA, glAni vA bAlasya ho jAtA usa samaya cicako prasanna kareneke nimita samasta iMdriye apane 2 viSayako prApta karaneke liye idhara udhara daur3atI haiM / yadi usa samaya AvazyakIya viSayakI prApti na ho to zarIrako baDhI bhArI hAni pahuMcatI hai| pAMcoM iMdriyoMmeMse prathama hI hamArI netra iMdriya sudRzya padArthako dekhaneke liye vyAkuLa hotI hai / isa kAraNa usa samaya netroMke saMmukha avazya hI suMdara dRzya padArthoMkA honA Avazyaka hai kyoMki usa samaya netroMkI vyAkulatA dUra na karanese athavA netroMke saMmukha asuMdara padArthoM ke honese citakI glAni aura bhI baDha jAyagI jisase mAnasika pIDA baDhanese zArIrika kriyAmeM bhI vyAlaghaMna ho jAyagA arthAt zarIra aura cittakA ( manakA ) ghaniSTa saMbaMdha honese zarIra meM rogotpatti ho jAyagI / cittakI prasannatAse zarIra meM raktakI adhikatA honA hI svAsthya ( nirogatA ) hai isa kAraNa neneMdriya ko suMdara dRzya padArthoke avalokanakI atyaMta AvazyakatA 1
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 135 hai / so netroMko prasanna karanevAle padArthoMkA saMgraha avazya karanA cAhiye arthAt ghara dukAna baiThaka bhale prakAra pariSkAra aura sajAye rakhanA cAhiye / jisase cAroM tarapha nayanatRpti kara padArtha sadaiva dRSTigocara haiM / tathA vAharameM jAvai tau vAga vagIce meM yA suMdara bAjArameM Thaharaneko jAnA cAhiye / suMdara 2 choTe 2 baccoMkA khela dekhanA bhI nayana panako tuptikara hotA hai parantu aisAna ho ki dina rAta suMdara padArthoM ke dekhanemeM hI lavalIna ho jAvo / yadi aisA karoge to tumhArA saMyama dharma naSTa ho jAyagA-saMyamakA naSTa karanA AtmA kA ghAta karanA hai isa kAraNa jaba tumArA cica kAraNa vizeSase ghabaDAkara suMdara padArthokA avalokana karanA cAhe usI samaya suMdara padArthoMke liye tatpara honA cAhiye jaba ghaMTe Adha ghaMTe bAda cittameM zAMti ho jAya taba apane karcavya meM laga jAnA caahiye| jisa prakAra suMdara padArthokA avalokana svAsthyakara hai usI prakAra sugaMdhita padArthoMkA saMghanA, tathA jihvA mana tapti karanevAle padArthokA bhakSaNa karanA tathA suMdara gIta nRtya vAdina vA sumiSTa zabdoMza sunanA bhI svAsthyakara hai paraMtu anAvazyakIya vA adhikatAke sAtha ina viSayoMmeM lavalIna ho jAnA hAnikAraka hai / isa kAraNa jisa samaya ina viSayoMko upayogameM lAnekI atyaMta AvazyakatA ho usI samaya grahaNa karanA cAhiye / arthAt samaya para sugaM
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 jainavAlabodhaka cita padArtha, puSpa, itara caMdanAdikA dhAraNa karanA va gharameM donoM vakta dhUpa dahana karate rahanA caahiye| isI prakAra sumiSTa zabdoM ko sunanA cAhiye aura jiddA tRptike liye upAdeya svAdiSTa tRptikara paththa bhojana grahaNa karanA cAhiye jisase sukha svasthya kI dRddhi ho / -:: 38. vAriSeNa rAjaputrakI kathA / -:0: magadha dezameM rAjagRha nAmakA nagara hai vahAMke rAjA zreNika the jinakI paTTarAnIkA nAma celanA thA unake eka dhArmika cAriSeNa nAmakA putra thA jo hamezA aSTamI caturdazI ke vratoM ko vaDe utsAhase pAlana kiyA karatA thA eka caturdazI ke dina upavAsa dhAraNa karake rAtriko smazAnameM jAkara kAryAsarga prAMDa diyA aura sAmAyika karane lage itanemeM usI dina zrI kIrti seTha eka divyahArako pahinakara bagIcAmeM dila vahalAne gae the bhAgyase vahIM para eka magadhasuMdarI vezyA bhI jA pahuMcI jisakA jI usa suMdara hArako dekhakara lalacA gayA vasa ! vaha vahAMse cala dI aura yaha vicAra karatI huI ki vinA isa hArake merA jInA nirthaka hai nAkara zayyA ( khATa ) para leTa gii| rAtriko usakA yAra vidyut cora mAyA aura use isa prakAra paDI dekhakara bolA-mAja
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 37 Apa kyoM aisI malina vaMdana mAlUma paDatI ho ! usane kahA ki yadi zrIkIrti zreSThI hArako curAkara mujhe usase alakRta karoge to maiM joUMgI aura tuma mere svAmI hoge, anyathA nahIM / yaha sunakara vaha vahAMse cala diyA aura sIdhA seTake mahalameM pahuMcakara hAra curAkara lauTa paDA paraMtu gharake rakSaka kotavAloMne usa hArakI kAMtiko dekhakara samajha liyA ki yaha koI cora corI karake jArahA hai / kotavAloMne usakA pIchA kiyA | yaha bhAgane meM asamartha hokara zmazAna bhUmikI tarapha gayA aura vahAM vAriSeNa jo ki kAyotsarga lagAkara khar3e hue the unake Age vaha hAra DAlakara vahIM kahIM luka gayA, java kotavAla cAriSeNake pAsa meM thAe to usIko hArakA curAnevAlA samajhakara zreNika rAjAko khavara karadI ki ApakA laDakA hI hArakA curAnevAlA hai / zreNikane yaha sunakara vinA vicAre hI thAjJA dedI ki usa pApIkA zira kATa DAlo, hukma sunAte derI na huI thI ki cAMDAlane talavAra lekara jaise hI unake mastaka para calAI ki unake gale meM eka sundara puSpamAlA bana gaI / jaba zreNikane yaha pratizaya sunA to zIghra dor3a AyA aura apane kasUrako vAripeNa se kSamA karAyA aura vAra 2 ghara calaneko kahA parantu unane isa prakAra saMsArakI caMcalatA dekhakara muni hone kA hI uttara diyA aura suradeva munike pAsa jAkara dIkSA le lI / ava vaha idhara udhara dharmodeza hote hue palAsakkUTa
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 jainavAlavodhakagrAmameM pahuMce jahAM zreNikake maMtrIkA putra puSpaDAla rahatA thA, eka dina AhArake liye grApameM pAe aura usI puSpaDAlake daravAjese nikale / puSpaDAlane zIghra paDagA liyA aura bhaktise bhojana karAyA aura yaha smaraNa karake ki ye hamAre ghaDe mitra the apanI strIse AjJA lekara kucha dUrataka pahuMcAne gayA / jaba kucha dUra nikala gae aura munijIne lauTaneko na kahA to zrApa svayameva hI mahArAja yaha vahIM kuA hai jahAM hama Apa khelA karate the ityAdi kunAM vAvaDI dikhA kara lauTane kA prayatna karane lage paraMtu munijIko ava ina pAtoMse kyA prayojana thA ? ataH kucha uttara na dekara sIdhe calate hI gaye, bhava to puSpaDAla samajha gayA ki mahArAja kucha na kaheMge isaliye Age jAkara hAtha joDakara khaDA ho gayA aura munijIko vAra 2 namaskAra karane laga gyaa| muni jI isake abhiprAyako to jAna hI cuke the paraMtu Apane vaDI zAMtise dharmopadeza diyA jisase puSpaDAlakA cica usa samaya apanI kAnI strIse haTakara vairAgyakI tarapha muka gayA aura unake sAtha hI cala diyA isa taraha donoM janoMko tIrthayAtrA karate hue bAraha varSa bIta gae aura kramase paddhamAnake samavasaraNameM pahuMce paraMtu itane dina puSpaDAlako tapacaraNa meM nikala jAne para bhI apanI kAnI strIkI yAda na bhUlI aura isI saMbaMdha vahIM jAkara eka gaMdharva dvArA zloka bhI sunA jisakA abhiprAya mahAvIra svAmI aura prathivIke
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 136. sambandhameM thA / vaha yaha thA ki he svAmin Apane isa pRthvI rUpI strIko tIsa varSataka bhogake choDa diyA hai isalie vaha Apake viyogase dukhI hokara nadIrUpa prAMsuoMse ApakI yAda kara rorahI hai / puSpaDAla, pUrvokta zlokakA artha apanI strI (kANI ) aura apane sambandhameM samajhakara atyanta viddala ho gayA aura yaha vicAra karatA huA ki merI strI mere viyoga se atyaMta dukhI hogI isalie kuchadina gharameM rahakara use phira saMsAra sukhakA majA cakhAUMgA aura phira nizcita hokara dIkSA lUMgA uThakara gharako cala paDA paraMtu yaha saba apane divya jJAnase vAriSeNa muni samajha hI gaye the isaliye unane na jAne diyA aura usI dharmameM sthita karane ke lie apane nagara ( rAjagRha ) ko cala diye / celinIne jaba vAriSeNako dekhA to vicArane lagI ki kyA vAriSeNa apane caritra cyuta hogayA hai jisase gharakI tarapha ArahA hai paraMtu parIkSA karaneke liye usane do Asana bichA die vAriSeNa seo vItarAga Asana ( kATakI caukI ) para baiTha gaye kiMtu soneke yAnI sarAga brAsana para puppaDAla baiThagayA usI samaya vAriSeNane apanI sava striyAM aura yantaHpuru Adi dikhA puSpaDAlase kahA ki tuma ina sabako grahaNa karo aura manamAnA bhoga bhogo kAraNa ki usa kAnI strI kI bajAya ye 32 striyAM haiM aura yaha tamAma rAjya hai / yaha sunakara puSpaDAla bahuta lajjita huA aura vicArane lagA ki. /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. jainavAlabodhakacastutaH saMsArake sukha, sukha nahIM hai anyathA merI usa strI se ye striyAM jo ki saba taraha rUpa vidyA kalA AdimeM catura haiM, dhAriSeNa kyoM choDate ? isase use parama vairAgya prApta ho gayA aura nizcayase tapa karanemeM laga mayA, vahAMse marakara svargameM deva huA, udhara vAriSeNa munine ATha karmoko nAza karake siddhapadako prApta kiyaa| pUrvokta kathAkA sArAMza yahI hai ki apane sacce dharmase Digate huyeko jaise bane usImeM phira lagA denA isIkA nAma sthiti karaNa aMga hai jaisA ki vAriSeNa munine puSpa. DAlake saaykiyaa| isa kathAkA pUrvabhAga acauryANu vrata meM bhI ghaTa sakatA hai| 39. zrAvakAcAra cauthA bhAga / samyagjJAnakA lakSaNa / vasturUpako jo vatalAve, nIke nyUnAdhikatA-hIna / ThIka ThIka jaisaikA taisA, aviparIta saMdeha vihIna // gaNadharAdi Agamake jJAtA, kahate isako samyagjJAna | isako prApta karAnevAle, kahe cAra anuyoga mhaan|| 37 // nyUnAdhikatA, viparItatA aura saMdeharahita jaisAkA baisA vastuke svarUpako jAnanA use gaNadharAdi Agamake
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 tRtIya bhAga jJAtA puruSoMne sampAjJAna kahA hai| isa samyagjJAnako prApta karAnevAle prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga, dravyA-. nuyoga ye cAra anuyoga haiM / / 67 / / . prathamAnuyogakA lakSaNa / dharma artha au kAma mokSakA, jisameM kiyA jAya varNana / puNya kathA ho carita gIta ho, ho purANakA pUrNa kayana / ratnatraya au dharma dhyAnakA, jo anupama ho mahA nidhAna / kahalAtA prathamAnuyoga hai, yoM kahatA hai samyagjJAna // 38 // jisameM vesaThi zalAkA puruSoMmeMse kisI ekakI puNyamaya carita kathA ho, aura dharma artha kAma mokSakA varNana ho, tathA ratnatraya dharma dhyAnakA anupama khajAnA ho use prathamAnuyoga kahate haiM / / 38 // karaNAnuyogakA lakSaNaH lokAloka vibhAga vatAve, yuga parivartana vtlaataa| . vaise hI cAroM gatiyoMko, dapaNa sapa hai dikhalAtA / / hai uttama karaNAnuyoga yaha, kahatA hai yo samyagjJAna / ise jAnanese mAnava kula, ho jAtA hai vahuta sunAna // 39 // jo alokAlokakA vibhAga, yugoMkA parivarcana aura cAroM gatiyoMkA varNana darpaNakI samAna dikhalAtA hai usako karaNAnuyoga kahate haiM / / 39 // . ..
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainapAlabodhaka caraNAnuyogakA lakSaNa | * 1 gRhasthiyoM kA anagAroMkA, jisase cArita ho utpanna | caDhe aura rakSA bhI pAve, he caraNAnuyoga pratipanna | mitro isakA kiye AcaraNa, carita gaThana ho jAtA karate huye samunnati apanI, jIva mahA sukha pAtA hai // 40 // jisameM gRhastha aura muniyoMke cAritrakI utpatti vRddhi aura rakSA upAyakA varNana ho use caraNAnuyoga kahate haiM // 40 // -142 dravyAnuyogakA lakSaNa | jIva kA svarUpa aisA, aisA hai ajIvakA tatva | pApa puNyakA yaha svarUpa hai, baMdha mokSa hai aisA tatra // ina sabako dravyAnuyogakA, dIpa bhalI vidhi batalAtA / jo zrutavidyA ke prakAzako, jahAM tahAM para phailAtA // 41 // jisameM jIva ajIva puNya pApa baMdha mokSa bhAdi tatvoM kA varNana ho use dravyAnuyoga kahate haiM // 46 // samyakcAritrakA svarUpa / moha timirake haTa jAne para, samyagdarzana pAtA hai / usako pAkara sAdhu samikitI, zreSTha jJAna upajAtA hai | .. phira dhAraNa karatA hai zucitara, sukhakArI samyaka cAritra | - rahe rAga SyoM nahIM pAsa kucha aura dveSa naza jAvai mitraH 42 - rAga dveSake naza jAnese, nahI pApa ye rahate pAMca
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaM bhaag| hiMsA mithyA caurI maithuna, aura parigraha lIje jAMca / / ina sabase virakta ho jAnA, myagjJAnIkA cAritra / prakala vikala ke bheda bhAvase, dhareM ise muni gRhI pavitra 43 mohatimirake ( darzana mohanIke ) haTa jAnepara samya. gdarzana samyagjJAnakI prApti ke pazcAt rAgadveSakI nivRttike liye samyagdRSTI samyakacAritrako dhAraNa karatA hai kyoMki rAgadveSake naSTa ho jAnepara hiMsA asatya caurI kuzIla aura parigraha ye pAMca pApa nahiM rahate aura ina pAMca pApoMse virakta honeko hI samyaka cAritra kahate haiN| vaha cAritra sakala vikalake bhedase do prakArakA hai| sakala cAritra munikA hotA hai, vikala cAritra gRhasthakA hotA hai||43|| vikala cAritrake med| vAraha bheda rUpa cArita hai, gRhI janoMkA tIna prkaar| pAMca aNuvrata tIna guNavata, aura bhale zikSAta cAra / kramase sabhI kaho, para pahile, pAMca aNuvrata btlaado| unakA pAlana karanA sAre, gRhI janoMko sikhalAdo 44 zrAvakakA cAritra vArahavata rUpa hai pAMca aNuvrata tIna guNavrata zikSAta ye tIna bheda haiM / so kamase kahe jAte haiN|||44||
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 jainAlabodhaka40. viSNukumAra munikI kathA / (rAkhI pUrNimA ) avaMtI deza ujjayanI nagarImeM rAjA zrIvarmA yA / usa kI rAnI zrImatI thii| usake bali, vRhaspati, paDhAda, aura namuci ye 4 maMtrI the| ye saba bhinnadharmI the| usa nagarIke bAhara udyAnameM eka samaya samasta zAstroMke jAnanevAle, divyajJAnI akampanAcArya sAtasau munisahita padhAre / saMghAdhipati. prAcArya mahArAjane saMghake samasta munigaNoMse kaha diyA ki, yahAM rAjA vageraha koI loga Ave, to kisIse bhI bolanA nahIM, saba mauna dhAraNa karake rahanA / nahIM to saMghako. upadrava hogaa| ___usa dina rAjAne apane mahalaparase nagarake strIpuruSoMko puSpAlatAdi liye jAte huai dekhakara maMtriyoMse pUchA ki, ye loga binA samaya kisa yAtrAke liye jAte haiM ? maMtriyoMne kahA ki nagarake bAhara nama digambara muni Aye hue haiM, unakI pUjAke liye jAte haiN| rAjAne kahA kicalo na, apana bhI calakara dekheM ki ve kaise muni haiN| taba rAjA bhI una maMtriyoM sahita vanameM gayA |vhaaNsvko bhakti pUjA karate hue dekhakara rAjAne bhI namaskAra kiyA paraMtu gurukI AjJAnusAra kisI bhI munine rAjAko AzIrvAda nahiM diyaa|
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 tRtIya bhaag| yaha kriyA dekha rAjAko kucha kSobha aura saMtApa huA naba maMtriyoMne avasara pAkara kahA ki-mahArAja ! ye saba mUrkha haiM, valIbaddha haiM, inako bolanA nahiM AtA hai, isI kAraNa chalase savane pauna dhAraNa kara liyA hai / ityAdi niMdA vA hAsyAdi karake maMtrIgaNa rAjAke sAtha nagarakI ora lauTe, kiMtu mArgameM usI saMghake zrutasAgara nAyake muni nagarIse caryA karake vanako yAte the / unako mammukha dezdakara una cAroM maMtriyoMne kahA ki, dekhiye mahArAja ! yaha bhI eka taruNa valIbaddha peTa bharake ArahA hai| zrutasAgara munine isa para maMtriyoM ko acchA muhatoDa uttara diyA, aura pIche vizada karake rAjAke sammukha hI unheM anekAntavAdase harA diyA jisase ki ve baDe lajita hue / pIche saMghameM pahuMcakara zratasAgarane prAcArya mahArAnako yaha saba vRttAMta kaha sunAyA zrAcArya mahArAjane kahA ki tupane curA kiyA samasta saMghapara tumane baDI bhArI Apatti lA dI / astu, aba mAyazcita yaha lo ki, tuma usI cAdakI jagaha para jAkara kAyotsargapUrvaka Thaharo aura jo jo upasarga Ave unheM sahana kro| prAjJA pAkara zrutasAgarane aisA hI kiyA aura rAtriko ve cAroM maMtrI samasta saMghako mAranekA saMkalpa karake Aye / paraMtu mArgameM apane asalI zatru zrutasAgara muniko dekhakara ve cAroMke cAroM khaDga lekara pahale usIpara TUTa pdd'e| paraMtu usa jagahake vanadevatAse yaha anyAya dekhA nahi gayA, isaliye
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 jainaghAlavodhakausane muniko mAraneke liye hAyameM talavAra uThAye hue una cAroM maMtriyoM ko jahAM tahAM kIna diye aryAda ve cAroM patthara jaise ho gaye aura muniko nahiM mAra sake / prAtaHkAla hI yaha vRttAMta rAjAne sunA, to usane una cAroMkA kAlA muMha karake aura gadhepara savAra rAke dezase nikAla diyaa| ve cAroM maMtrI kurujAMgala dezameM hastinApura nagarake rAjA pajhase jAkara mile aura usake maMtrI ho gae / usa samaya usa nagara para kuMbhapurakA rAjA siMhabala caDha AyA thA so una cAroM se vali nAmaka maMtrI AnI caturAIse usa siMhavala rAjAko harAkara pakaDa lAyA, taba parAjAne khuza hokara valiko manavAMchita vara mAMgane kA vacana diyaa| bali maMtrIne kahA ki, merA vara isa samaya jamA rahai, jaba mujhe AvazyakatA hogI taba yAcanA kruuNgaa|raajaane 'tathAstu' kahakara svIkAra kiyaa| .. isake pazcAt kucha dinoM meM ve hI akampanAcArya apane sAtasau muniyoMke saMghapahita hastinApurake vanameM pAye, taba baline yaha bAta jAnakara una muniyoM ko mAranekI icchAse rAjAse apanA vaha purAnA kara mAMgA ki, mujhe sAta dinakA rAna dIjiye / rAjA pA sAta dinake liye baliko rAjA banAkara Apa apane rAjamahaloM meM rahane lgaa| - baline AtApaMna nAmaka parvata para kAyotsarga dhyAna karate hue muniyoM ko mAraneke liye vahIM para naramedha yajJakA
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tRtIya bhaag| 147 prArambha kiyA aura unako usa yajJameM jalA denekA prabaMdha kiyaa| unake nikaTa bakare vagairahoM kA havana karake usakI durgadhase vaDA kaSTa pahuMcAyA yahAM taka ki aneka muniyoM ke usa durgadhita dhueMse gale phaTa gae aura aneka behoza ho gaye / ___ isI samayameM mithilApurIke nikaTake vanameM zrutasAgara caMdrAcArya mahArAjane addharAtrike samaya zravaNa nakSatrako kaMpA. * yamAna dekhakara avadhijJAnase vicArakara khedake sAtha kahAki-'mahAmuniyoMko mahAn upasarga ho rahA hai| usa samaya pAsa baiThe puSpadanta nAmake vidyAdhara kSullakane pUchA ki, bhaga van ! kahAMpara kina 2 munimahArAjoMko upasa ho rahA hai ? 'tava prAcAryamahArAjane hastinApurake banameM apanAcAryA dike upasargakA samasta vRttAMta kahA / tullaka mahArAjane pUchA ki-isa upasargake dUra honekA bhI koI upAya hai ! 'tava muni mahArAjane avadhijJAnase kahA ki, dharaNIbhUSaNa parvata para viSNukumAra nAmake yuni haiM / unako vikriyA Rddhi prApta huI hai| unase jAkara tuma prArthanA karo, to ve isa upasagako dUra kara sakate haiN| yaha sunate hI usa vidyAdhara tullakane tatkAla hI viSNukumAra munike nikaTa jAkara -munisaMghake upasargakI bAta kahI aura yaha bhI kahA ki,Apako vikriyA Rddhi hai, Apa samartha haiM / tara viSNukumAra muni mahArAjane hAtha paMsAra kara dekhA, to kosoM taka hAtha laMbA hotA calA gyaa| taba usI vakta padma rAjAMke pAsa
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhaka gaye / usako bahuta kucha kahA / usane kahA ki maiMne 7 dina kA rAjya baliko de diyA hai vahI upasarga karatA hai / taba viSNukumAra bali rAjAke pAsa gaye, jahAM ki vaha sabako icchita dAna de rahA thA. viSNukumArane bApanarUpa dhAraNa karake duTI banAneko apane pAMvase tIna peMDa jamIna maaNgii| daline tatkAla hI dii| viSNukumArane vikriyA Rddhise bahuta baDA zarIra banAkara eka pAMva dakSiNa taraphake mAnupAMtara parvata para rakkhA aura eka pAMva sumeru parvatapara rakhAradasarA zava ucara ke mAnuSottara parvatapara ravAnA, aura tIsare pAMbase devoM ke vimAnoMko kSobhita karake balikI pRSThapara rakhake usa ko kAbU kara liyA arthAt baliko bAMdha liyA / taba devatAmoMne bhAkara muniyoMkA upasarga nivAraNa kiyA, pUnA baMda hai / panarAjA aura cAroM maMtrI, viSNukumAra apanAcAyAMdi muni mahArAjoMke caraNoM meM paDe, kSamA prArthanA karake aparAdha kSamA karAyA sabane jainadharma dhAraNakara dhAraka ke 12 vrata grahaNa kiye / muniyoMke kaMTha dhupaise phaTa gaye the, bar3I takalIpha thI, so nagarake logoMne usa dina dayakI khIrake bhojana taiyAra kiye aura saba muniyoMko AdhAra 1maThAI dIpake cAroM tarapha Adhe puSkara dvIpaneM koTakI taraha eka parvata hai vahAte Age vidyAdhara manuSya bhI nahIM jA sakatA, isa kArana usako mAnuSotara parvata kahate haiM /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga! diyaa| usa dina zrAvaNazuklA pUrNamAsIkA dina yA, sAMta sau muniyoMkI rakSA huI, isakAraNa dezabharakI prajAne para spara rakSAbaMdhana kiyA aura usa dinako pavitra dina mAnakara prativarSa rakSAbaMdhana kSIrabhojanAdise isa parvako mAnanA zurU kiyA | usI dinase yaha rAkhIpUrNimAkA tihavAra calA hai| anyamatiyoMne viSNukumArakI jagaha viSNu bhagavAna aura bali maMtrIkI jagaha sugrIvake bhAI vali rAjAko mAnakara managadaMta kahAnI banA lI hai, so mithyA hai| 11. zArIrika parizrama / 7919 EECE yadyapi parizrama viSayaka varNana dUsare bhAgake 68veM 'pRSTa, unacAlIsaveM pAThameM likhA gayA hai| usameM zArIrika parizramakI AvazyaktA aura lAbhAdi dikhAye gae haiM dayApi yAvazyaka samajha yoDAmA viSaya isa bhAgameM bhI likha denA ucita hai| zArIrika parizrama karanese kisa prakArakA hitasAdhana ho sakatA hai so vicAranA cAhiye ki-damaloga zarIrake kitanehI mAMsamaya hissoMkI sahAyatAse calate phirate haiM, una saba mAMsamaya hissoMkA nAma mAMsapezI hai, so nitya niyamAnusAra zArIrika vyavahAra karanese ve saba mAMsapeziya
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150. jainavAlavodhakamoTI aura baliSTha ho jAtI haiM kisI luhArake dahane hAthako dekhoge to yaha bAta siddha ho jAyagI / isI prakAra mAMsa peziyoMkA niyamita vyavahAra na honese ve saba mAMsapeziyAM patalI aura kamajora ho jAtI haiM, so kisI UrdhvabAhu tapasI sanyAsIkA jo hAtha hamezA Upara uThA huvA hotA hai usa ko dekhanese bhaleprakAra nizcaya ho jAyagA ki yaha bAta ThIka hai| __ hamaloga sthira hote haiM to hamAre mukha aura nAsikAse prAyaH eka miniTameM solaha vAra zvAsocchvAsa hotA hai paraMtu dauDaneke samaya isase bahuta adhika mvAsocchAsa hotA hai jisase zvAsayaMtrameM ( phephaDe meM ) havAkA praveza bhI bahuta hotA hai| zvAsa yaMtrameM ivAke adhika praveza honese zarIrakA rakta (khUna) adhikatAke sAya pariSkRta (sApha) hotA hai| dauDaneke samaya hRdaya piMDameM bhI adhika spaMdana (phar3a: kanA) hotA hai| isI kAraNa zarIrake samasta sthAnoMmeM adhikatAke sAtha raktakA saMcAlana hotA hai, aura usake adhika calAcala honese hI zarIrake samasta aMgoMkI puSTi adhika 2 hotI jAtI hai| zArIrika parizrama karate rahanese dUsarA lAbha yaha hotA hai ki dauDanese athavA kisI kAryako adhikatAke sAtha karanese zarIrameM pasInA nikala pAtA hai / vaha pasInA aneka duSita padArthokA vAhaka hai jisase zarIrake aneka,
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga! duSita padArtha nikala jAte haiN| yahI kAraNa hai ki pasInA Anese zarIra adhika svasya vA taMdurusta ho jAtA hai / . zArIrika parizrama karanevAloMkI bhUkha bhI bar3ha jAtI hai| bhUkha meM adhika bhojana kara liyA jAya to vaha bhale prakAra hajama ho jAtA hai| ataeva jo niraMtara zArIrika parizrama karate haiM unako choDakara vidyArthI va dinabhara gaddI takiyoM para baiThe rahanevAle ghanADhayoMko kisI bhI prakArakA zArIrika parizrama karanekA maukA na mile to unako nitya niyamita vyAgama ( kasarata ) karate rahanA caahie| kyoMki yathopayukta vyAyAma karanese samasta zarIrameM bala ho jAtA hai / vyAyAma nahi karanese manuSya pAlasI ho jAtA hai| ve khuda bhI aneka prakArake kaSTa pAte haiM aura apane grAzrita janoMkA bhI kucha upakAra nahiM kara skte| choTe baDe laDake prAyaH sabhI dezoMmeM khelate rahate haiM / khelanevAle laDakoM kA zarIra bahudhA svastha rahatA hai kyoMki dauDAdauDI karanese athavA anya prakArake kheloMmeM vala prakAra karanese hAtha pAMva vageraha saba aMga valiSTa ho jAte haiM / parika ucca svarase bolane vA iMsanese bhI vAlakoMkI nirogatA bar3hatI hai| . koI 2 vAlaka itanA khelate haiM ki khelaneke liye par3hane likhane meM bhI mana nahi lagAte aura koI 2 vAlaka bahuta hI kama khelate haiM tathA hamAre pazcimottara pradeza vA
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainagalavodhakamadhyapradezakI pAThazAlAoMke vidyArthI bahuta kAlataka paTakameM rakkhe jAte haiM / tathA kahIM 2 tau donoM vakta pAThazAlAmeM paDhneko jAnA par3atA hai aura kahIM 2 phira rAtriko adhyApaka loga vidyArthiyoMke gharapara jAkara yA apane ghara bulAkara bhI par3hAyA karate haiN| una vidyArthiyoMko vyAyAma karane ke liye havA khAneke lie kucha bhI samaya nahiM milatA / isI kAraNa ve laDake vyAyAmake abhAvase zArIrika vA mAnasika kamajorI adhika ho jAnese parIkSAke samaya prAyaH phela ho jAte haiN| yadi koI 2 vidyArthI mAnasika adhika parizrama karake pAsa bhI ho gayA nau pAsa hue bAda usase zArIrika parizramAle kArya honA atizaya kaThina mAlUpa hote haiM / so aisA kadApi nahiM honA cAhiye kyoMki mastiSka ( magaja) manakA eka yaMtra hai. vyAyAma karanese mastiSka-raktakA saMcAra honese mastakameM balAdhAna hotA hai| kiMcinmAtra bhI vyAyAma nahiM karanevAle aneka vidyArthI parIkSA samaya Anepara rogI hote dekhane meM Ate haiM, aura aneka laDake vyAyAma nahiM karanese hamezahake lie durbala va rogI ho jAte haiM / isa kAraNa sama laDakoMko yathA samaya sUryAstake samaya ekabAra khela lenA ucita hai / vAlikAoMke liye mUlemeM jhUlanA vA gharake saba kAma karanA hI bahuta hai / dina bhara baiThe.2 likhane paDhanevAloMko . bhI vidyArthiyoM kI taraha vyAyAma karanA ucita hai paraMtu
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| bhUkhake samaya khAlI peTa athavA bhojanake vAda hI vyAyAma karanA kadApi ucita nahIM / hAM! dhIre dhIre mIla DeDha mola TahalanemeM koI hAni nhiiN| --- -- 42. vajrakumArakI kthaa| hastinApurameM rAjA bali rAjya karate the, inake puro| hita garuDakA laDakA somadatta thA jo samasta zAstroMko paTa. kara ekadaphe apane mAmA subhUtike yahAM ahikSatrapura gayA / jAkara mAmAse nivedana kiyA-Apa mujhe yahAMke rAjA durmukha ke darzana karA dIjiye paraMtu mAmA to apane ghamaMDameM cakacUra thA isavAste usakI kucha mI na sunI, aura yoM hI TAla diyA lekina somadatta kucha aprasanna hokara akelAhI rAja samAmeM jA pahuMcA aura rAjAko darimeM baiThe hue dekha kara AzIrvAda diyA, sAtha 2 apane pAMDityako bhI darzA diyA jise dekhakara rAjA baDA prasanna huA aura usI samaya maMtrI pada para niyukta kara diyA / jaba mAmA apane bhAnajekI aisI buddhimattAse paricita huyA to usane apanI putrI yajJadattAkA vivAha somadatta ke sAtha kara diyA / kucha dina bAda yajJadattAke garma raha gayA aura varSAkAlameM Ama khAnekA dohalA utpanna huaa| somadacako jaba yaha khabara lagI to
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 jainavAlavAdhakausane vahAMke saba vagIcoMko DhUMDha DAlA, kahIM Ama na milaa| kevala eka bagIcemeM Apa vRkSa ke nIce sumitrAcArya yoga lagAye hue dhyAna kara rahe the, jinake pratApase usa AmameM khUba phala laga rahe the / somadattane apanA manoratha saphala dekhakara usameM se kucha Apa toDa lie aura eka manuSyake hAtha ghara bheja diye aura Apa svayameva munike pAsa dharmazravaNa kara vairAgyako prApta hogae aura tapako grahaNakara nAnAprakAra zAstra adhyayana karake nAbhigiri para AtApama yogase sthira hogA / udhara yajJadattAne putrako janA aura svAmIkA apane vaMdhunargase vairAgya sunakara kuTuMva sahita vaha nAbhigiri para gaI aura somadapako AtApana yogase sthita dekha atyaMta krodhakara bolI-isa bAlakakI, jisakA mUlabIja tU hai, apane Apa rakSA kara ainA kahakara somabhUtike caraNoMmeM bAlakako rakha diyA aura gAlI detI huI Apa gharako lauTa AI / itane meM hI divAkara deva nAmakA vidyAdhara jise unake choTe bhAI puraMdharane amarAvatI nagarIke rAjyase nikAla diyA thA maya strIke vahAM munivaMdanAko AyA aura vahAM usa bAlakako dekhakara uThA liyA aura apanI strIko dekara . vajrakumAra yaha nAma rakha diyaa| thoDe dinameM hI vajrakumArane apane mAmA vimalavAhana jo ki kanakagirike rAjA aura divAkaradevake sAle the, unake yahAM rahakara samasta.. vidyA sIkha lI aura Rmase yuvA avasthAko prApta kara
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 * tRtIya bhAga / liyA / eka samaya pavanavegA garuDavegakI putrI homaMta parvata para prajJapti vidyA sAdhane ke lie AI huI thI usI samaya vajrakumAra bhI vahAM gae the, jaba yaha vidyA siddha kara rahI thI ki jorase havA calane lagI jisase eka kAMTA uDa kara pavanavegAkI AMkhameM calA gayA / pavanavega kA mana usase kucha vicalita sA dikhAI diyA hI thA ki vajrakumArakI dRSTi usa para jA paDI aura zIghra jAkara usa kAMTeko nikAla diyA jisase pavanavegA apanI vidyA siddha karane meM saphalIbhUta huI aura vAraMvAra vajrakumArakI prazaMsA karane lagI aura bolI- Apake prasAdase hI mujhe yaha vidyA siddha huI hai isa lie cAhI mere svAmI hone yogya haiM / vajrakumArane ise mAna liyA aura isake sAtha vivAha karake amarAvatI calA gayA : vahAM laDAI meM puraMdharako harAkara divAkaradevako punaH rAjya para sthApita kara diyA aura ArAmase rahane lagA / kucha dina bAda divAkara devakI trIke garbha raha gayA aura putrako paidA kiyA aba to use vajrakumAra burA sUjhane lagA aura vicAra karane lagI ki mere putrako rAjya na milakara ise hI rAjya milegA ! isaprakAra ke vacana ekadaphe vajrakumArane kisI se kahate hue jayazrIke suna lie aura sunakara sIvA pitA ke pAsa gayA aura volA- mujhe yaha batAiye ki maiM vastutaH kisakA putra hU jabataka Apa satya na batAveMge tabataka meM bhojana na karUMgA aise vacana sunakara divAkara devako pUrva vRttAMta yathArtha kahanA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 jainavAlabodhaka paDA / catra kyA thA ! vajrakumAra ko apane guruke dekhanekI abhilASA ho uThI aura baMdhuoM sahita mathurAko kSatriya-guhA meM jA pahuMcA / vahAM somadattako divAkaradevane namaskAra karake pUrva sarva vRttAMtako kaha sunAyA / kiMtu vajrakumArane apane saba saMbaMdhiyoMko baDe kaSTase ghara lauTAkara svayameva munipada grahaNa kara liyaa| isI bIcameM mathurA ke rAjA 'pUtigandha the, unakI rAnIkA nAma urmilA thA, use dharmase baDA prema thA aura hamezA dharmaprabhAvanA meM laglIna rahA karatI thI, varSa meM tIna daphe naMdIzvara parvako caDe samArohase kiyA karatI thI aura jinendradevakI prabhAvanAke lie, gajaraya nikalavAyA karatI thI / usI nagarI meM sAgaradatta zeTha rahate the, jinakI strIkA nAma samudradattA aura putrIkA nAma daridrA thA | sAgaradattakA maraNa ho jAne para daridrA eka samaya kisI ke makAna meM paDI huI haDDiyoM ko cacora ( cUsa rahI thI, itanemeM AhArake vAste Ae huye do suniyoMne use dekhA unameM se choTe sunine kahA, kheda hai ! yaha vicArI aise tuccha padArthase apanI udarapUrti kara rahI hai, baDe munine apane 'divyajJAna se uttara diyA - yaha abhI dIna jAna par3atI hai / paraMtu yahI yahAM ke rAjAkI paTTarAnI hogii| sunine ye vacana - kahe hI the ki udhara bhikSAkeliye ghUmate hue dharmazrIbaMdaka jo ki bauddha sanyAsI yA usane suna liye aura yaha nizcaya karake ki munike vacana asatya nahIM hote haiM, usa kanyAko ( daridrA )
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 157 apane maThameM legayA aura usakA khUba miSTa annase popaNa kiyA / eka daphe jhUlemeM jhUlatI huI daridrA para rAjAkI dRSTi paDa gaI aura unake rUpakA pAna karake ati virahAvasyAko prApta hogayA / maMtriyoM ko jaba yaha khabara lagI to unhoMne baMdakale rAjAke sAtha daridrAkI zAdI karaneko kahA, usane ina vacanoMpara ki gajA yadi bauddhadharmako dhAraNa karegA to maiM daridrAkA vivAha rAjAke sAtha kara dUMgA, svIkAra kara liyaa| rAjA usake rUpakA pyAsA thA hI, isaliye usake vacanoMko mAna liyA aura usake sAtha paNigrahaNa kara liyA aura vaha rAnI vanA dI, pahale kaha Ae haiM ki urmilA baDI dharmAtmA thI isaliye jaba phAlguNakI aSTAnhikA vaDe sajadhajase ratha nikalavAnA zurU kiyA to daridrA ise dekhakara vicAra karane lagI ki maiM bhI buddhasya nikalavAUMgI aura jAkara rAnA se nivedana kiyA ki umilAke pahile merA ratha nikalanA cAhiye, taba usako rAjAne AjJA dedI ki buddharatha hI pahale nikalegA, jaba urmilAko yaha khabara lagI to usane pratijJA kA lI ki yadi merA ratha prathama na nikalegA to anna jala kadApi grahaNa na karUMgI aura mara jaauuNgii| aisA nizcaya karake kSatriya guhAmeM somadattAdAyake pAsa gaI, bhAgyase usI samaya vaMdanAke liye divAkara deva Adi vidyAdhara bhI pAe hue the| jAkara pilAne munise apanA saba hAla kaha sunAyA vajrakumAra muni bhI vahIM dhyAna lagAye sthita ye isalie
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 bAlabodhaka una urdikI aisI pratijJA suna divAkara deva Adi vidyAroM kA ki Apa loga samartha haiM kA vidyAvara bhale prakAra karA denI cAhiye itanA sunate hI cala diye aura udAsI (indra pAnI ) kA ya maMga kara bar3e samArohale urmilA niklvaayaa| iprakAraka vinayako dekara rAjA paTTarAnI va anya jana he cakita huye aura mana jinako bAra kara diyA ! isaliye sabako cAhiye ki vajrakumAra munikI taraha kI bhAvanA kareM jisase dUsaroM para isa sa dharmakA asara paDe aura usakA mAhAtmya prakAzita ho, tayA dUsaroMkA va apanA kalyANa ho sake / 38993 EC6ce 43. zrAvakAcAra paMcama bhAga | 3999 Ecce pAMca alakA svara ! hiMsA vidhyA caurI maithuna aura parigraha jo haiM yAra ! syUta rUpase inheM choDanA, kahA atrata prabhute Apa || niravicAra inako pAlanakara pAte haiM mAnava sura toka / vahAM puNa avavijJAna tyoM, divyade milate harazoka // isakA arya syaSTa hai isaliye na likhA / 1 /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| ahiNshaannuvrt| 'tIna yoga meM tIna karaNase, pajIvoMkA vadha njnaa| kahA ahiMsANuvrata jAtA, isako nita pAlana karanA / isI ahiMzANuvratake haiM, kahalAne paMcAlIvAra / chedana bhedana bhojya nivAraNa, poDana bahuta lAdanA bhAra / / , na vacana kAya aura kRta kArita anumodanAse pa jIvoMkI hiMsAkA tyAga karanA so yahiMsANuvrata hai aura kisI jIvakA chedana, bhedana, AhAra baMda karanA, pIDA denA aura bahuta bhAra lAdanA yeNaMca isa vratake bhatIcAra hai / / ahiMsANuvrata aura hiMsAmeM prasiddha honevAloMkA nAma / isI aNuvratake pAlanase, jAti pAMtikA thA cNddaal| jaimI saba prakAra sukha pArA. kIrtimAn hokara yamapAla / nahIM pAlanese isa vratake, hiMmArata ho setthaanii| huI dhanazrI aisI jimukI, durgati nahiM AtI jaanii||47|| isa ahiMsANuvratake pAlanemeM yamapAla nAmakA cAMDAla masiddha huvA hai aura isa cUrako na pAlakara hiMsAma rava ho kara dhanazrI nAmakI seThAnI durgatikI pAtra huI hai / / 47 // __ satyANuvrata / bolai jhUTa na jhUTha bulAye, kahai na saca bhI dukhkaarii| 'sthala jhUThase virakta hove, hai satyANuvUna pArI / / niMdA karanA dharoha haranA, kUTa lekha likhanA parivAda / gupta vAtako jAhira karanA, ye isake aticAra pramAda / /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 jainaghAlavodhakajo sthUla jhUTha na tau bhApa bole, aura na dRmarese bulabAve tathA aisA satya vacana bhI na bolai jisase ki dUsare ko duHkha vA hAni ho, use satyANuvrata kahate haiM aura parakI niMdA karanA. dharohara haralenA, mUThA likhanA, cugalI karanA, aura kisIkI gupta vAtakA pragaTa karadenA ye pAMca isa satyANuvratake atIcAra haiN| 48 // satyANuvratameM va jhUTha bolane meM prasiddha honevAloMkA nAma / isa vratake pAlana karanese, pUjya zeTha dhanadeva huaa| nahiM pAla mithyA rata hokara, satyavopa tyoM dukhI muaa|| mithyAvANI aisI hI hai, sava jagako saMkaTadAI // ise haTAo nahIM laDAo, samajhAyo sabako bhAI // 49 // ___ isa satyANuvratako pUrNatayA pAlanese dhanadeva nAmakA zeTha pUjanIya huvA hai aura satyaghoSa nAmake brAhmaNane jhUTa bolane meM prasiddha hokara mahAna duHkha pAyA hai // 4 // acAryANuvrata / girA paDA bhUlA rakkhA tyoM, vinA diyA parakA dhnsaar| lenA nahI na denA parako, hai acaurya isake aticAra / / mAla cauyakA lenA, caurI-DhaMga batalAnA chala karanA / mAla melameM nApataulameM, bhaMga rAjavidhikA krnaa||50.!! girA huvA, par3A huvA, rakhA huvA, dUsarekA.dhana vageraha vastu grahaNa na karanA vA. uThAkara dUsareko na denA so pracauryANavata hai, aura caurIkA mAla lenA, caurIkA upAya
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| catAnA, adhika mUlyakI vastuma boDe mRlyakI vastu milA kara calA denA, tola nApake vAMTa tarAjU gaja vagerahameM nyUnAdhika karanA, aura rAjAkI pAtrAkA ullaMghana karanA ye pAMca isa vratake atIcAra hai / / 50 / / acIvANuvrata aura corImeM prasiddha honevAloMkA nAma / isa vratako pAlana karanese, vAripeNa jagameM bhaayaa| nahIM pAlanese dukha vAdala, khUba tApasI para chaayaa| jo manuSya isa vratako pAlai, nahIM jagatameM kyoM bhAvai / kyoM nahiM usakI zobhA chAvai, kyoM na jagata saba jasa gAvai / / isa acauryANuvratake pAlana karane meM vAriSeNa nAmakA rAjakumAra prasiddha huvA aura nahIM pAlanese aryAta caurI karanemeM. eka vArasI niMdita huvA hai / / 11 // brhmcryaannuvt| .. .. pApabhIru ho paradArAse, nahIM gamana jo karatA hai| .. tayA aurako isa kukarmameM, kabhI pravRtta na karatA hai / / brahmacarya vrata hai yaha suMdara, pAMca isIke haiM atiicaar| inheM malI vidha apane jImeM, mitro lIje khUba vicaar||52|| * bhaMDavacana kahanA, nizivAsara, atitRSNA tiyameM rkhnaa| "vyamicAriNI striyoMmeM jAnA, au anaMgakrIDA krnaa| 'auroMkI zAdI karavAnA, inheM choDakara vrata pAlA / baNikasutA nIlIne nIke, kotavAlane nahiM paalaa||53||
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina palodhaka. apanI svIke sivAya anya khIse na to bhApa meM aura na dusaraMko gamana karAve, umako parastrIzaga vArasadArasaMtoSa nAmA aNuvrata kahate haiN| maMDavavana kahanA, apanI ntrImeM bhI adhikatamgA rakhanA, vyamivAriNI striyoMse saMbaMdha rakhanA, anaMgakrIDA kAnA, aura dUsarokI magAI nyAha karAnA, ye pAMca isabanake atIcAra hai isa zITapUrvaka pAlanemeM zeThakI putrI nIlI, aura parastrI sevana pApameM yamapAla nAmA kotavAla prasiddha huvA hai / 52-53 / / paramaha parimANa anuda: . Avazyaka dhana dhAnpAdikakA, arane panameM kari parimANa / sase bhAna nahI cAhanA, sAI icchAparimAga / / ativAhana, atisaMgraha, vismaya, lopa,lAdanA atizaya paar| isavatake bole jAte haiM, pitro ye pAMcoM ativAra / / 14 // dohA-bhUmi, yAna vana vanya gRha, mAnana kuSya apAra / zayanAsana, caupaMda dupaira, parigraha dava parakAra // 1 // . ina danna prakAra ke parigrahoM kA parimANa karake zeSako choTedanA so pariSada parimANa nApakA asuvrata hai| virA jalatake bahuvase vAhana rakhane, vA bahutasI vastuyeM saMgraha karanA, dusarakA esvarya devakara prArI karanA; ati loma karanA, aura pazuvAra. avizaya mAra lAdanA ye pAMca isa banake atIvAra hai:|| 54 // .
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 163 parigraha parimANa vrata aura pApameM prasiddha honevAloMkA nAma va gRhastha ke aSTamUla guNa / , jayakumArane isa vara vratako pAlana karake sukha pAyA / 'vaizya 'mULa makkhana' nahi pAlA 'hAya dravya' kara dukha pAyA || pAMca aNuvrata kahe inhI meM, madya mAMsa madhukA jo tyAgaH / mila jAvai tau ATha mUlaguNa, ho jAte haiM gRhI-suhAga | jayakumArane isa parigrahaparimANa vratako pAlana kara sukha pAyA hai aura mUla makkhana nAmake lubdhaka vaizyane ati - lobha karake isa vrata pAlane meM duHkha uThAyA hai / ina pAMcoM aNuvratoMko dhAraNa karane aura yadya mAMsa - madhu ina tIna zrabhakSyoMkA tyAga karanese zrAvakake ATha mUla - guNa ho jAte haiM // 55 // 93396ECE 44. yamapAlanAmA caMDAlakI kathA | GODDESEe pUrvakAlameM suramya nAmake dezameM podanapura nApakA nagara thA. usakA rAjA mahAbala thA. uso nagarameM eka yamapALa - nAmakA caMDAla rahatA thA. jIvoMko hiMsA karanA hI usakA - rojagAra thA / ekadina usa caMDAlako sarpane kATa khAyA so use parA jAna usake kuTuMbiyoMne dagdha karaneko nagarase dUra zmazAna bhUmimeM lAkara rakkhA thA. usI jagaheM sarvopadhiddhike dhAraka
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlavodhakamunimahArAja dhyAnastha baiThe the, so unake zarIrakI vAyuse cA caMTAla nirviSa hokara jIvita hogayA-aura munirAjake caraNoMmeM bhaktipUrvaka namaskAra karake apane kalyANArya kucha vrata grahaNa karanekI icchA pragaTa kI. munimahArAjane usakI hiMsopajIvikA sunakara usase kahA ki "tuma caturdazIkai dina jIvahiMsA karanA tyAga do" usane paMdraha dinameM ekadinakA hiMsAtyAga karanA sahaja samajhakara dRhapratijJA karalI kiprANa jAMya paraMtu caturdazI ke dina kisI jIvako na maaruuNgaa| ___ ThIka usI samaya aSTAhikA parva yA. so mahAbala ganA ne "pATha dinataka koI bhI kisI jIvako na mAre" aisA daMDhorA zaharabharameM piTavA diyA thA. kiMtu rAjaputra valakumAra mAMsabhIjI thA. so usase binA mAMsake rahA nahiM gayA, usane rAjyopavanameM rAjakIya meMko macchannamArase mArakara va pakAkara khAyA / jaba rAjAne meMDhakI khoja karAI to vAgamAlIke dvArA jJAta huA ki rAjapatra hI isa aparAdhakA aparAdhI hai| "merA putra hI merI AmAkA khaMDana karatA hai" isa vAtapara rAjAko baDA krodha huA. usane tatkAla hI caMDAlake dvArA mAyA kaTavAnekA hukuma divA. daivayogase usa dina caturdazI thI aura usI yapAla caMDAlako rAjamArake baSa karanekA hukama huA. rAjabhRtya (sipAhI) usake ghara balAneko gaye vo vaha caMDAla apane grahaNa kiye huye ahiMsA bAkIratArya chipa gayA aura apanI strIko sikhA diyA ki
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 165 mujhe koI bulAneko bhAne to kaha denA ki- " vaha grAmAntara gayA hai / " usane rAjabhRtyoMke pUchanepara vaisA hI kaha diyA rAjabhRtyoMne kahA ki "dekho mAgyahInatA ( kamanasIcI ) isako kahate haiM ki Aja rAjaputrake mAranemeM isa caMDAlako hajAroMkA gahanA miLatA, umara bharake liye nihALa hojAtA parantu bhAgya meM vahI jaMgalI jIvoMko mArakara upara bhara duHkhapAnA likhA hai isIkAraNa Aja gAMvako calA gayA / " : isaprakAra rAjabhRtyoMke vacana sunanese caMDAlinIko lobhane cupa nahi rahane diyA aura usane hAthakA izArA karake yamapAlako batA diyA. rAjabhRtyoMne use pakaDakara rAjAjJA sunAI ki isa rAjaputrako mAra DAlo | yamapAlane kahA ki Aja caturdazI ke dina meM jIvahiMsA nahiM kara sakA lAcAra rAjabhRtyoMne usa caMDAlako rAjAjJAlopa karaneke aparAdha meM rAjA ke sammukha upasthita (hAjira ) kiyA / rAjAne usase kahA ki "kyoM ve ! tU merI AjJAko naIi mAnatA ?" caMDAla ne kahA- hajUra ! maiM sarpake daMzana se marA huA masAna bhUmi meM paDA thA. eka munimahArAjake zarIrakI havAse meM jIvita ho gayA / una mahAtmAse maiMne yAvajjIva hara caturdazI ke dina hiMsA karanA choDa diyA hai. so Apa cAheM mujhe bhI zUlIpara ghara deM - parantu maiM prAja kisI bhI jIvako mArakara munimahArAjake diye huye ahisAtratako maMga nahi kara saktA.. rAjAne lAcAra hokara hukuma diyA ki "isa caMDAla aura
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 jainavAlavoMdhaka-. duSTa putra donoMko dRDha baMdhanoMse bAMdha kara samudra meM DAla do" rAjabhRtyoMne tatkAla rAjAjJAkA pAlana kiyA aryAda donoMko bAMdhakara samudrameM DAla diyA. kiMtu caMDAlake dRDha ahiMsAvana ke prabhAvase jaladevatAoMne una donoMkI rakSA kI arthAta maNimaMDita naukApara ratnajaDita siMhAsanapara to caMDAla baiThA hai aura rAjaputra usapara camara durAMtA hai aura jaladevatA tathA anya devagaNa bhAkAzameMse caMDAlake ahiMsAvratako dhanya 2kahate huye puSpavRSTi karate haiM. isaprakAra ahiMsAvatake prabhAva ko dekhakara mahAbala rAjAne bhI usa caMDAlakI aneka taraha prazaMsA kii| . ___caMDAla bhI eka dinake ahiMsA vratakA pratyakSa mahA phala dekhakara samyaktva sahita paMcANuvrata aura saptazIla dhAraNa karake bUtI zrAvaka ho gyaa| usake vratakA prabhAva dekhakara hajAroM nagaranivAsI strIpuruSoMne mI ahiMsAdi paMcANuvrata dhAraNa kiye. tabahIse jainazAstroM meM isa caMDAlakI kathA ahisAvatake prabhAva dikhAneke liye yatra tatra udAharaNArtha. likhI hai| he bAlako! tumako bhI manavacanakAyase yathAzakti usa jIvoMko (calate phirate jIvoMko) mArane vA kisI makArakI pIDA denekA tyAga karanA cAhiye kyoMki jainiyoMkA yahI eka sarvamatasammata pa dharma hai| Baractee
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 167 45 bhUdhara jainanAtyupadezasaMgraha pAMcavAM bhaag| kukviniNdaa| mattagayaMda / rAga udai jaga aMgha bhayau, sahajai saba logana lAja gvaaii| sIkha vinA nara sIkha rahe, vipayAdika sevanakI suSagaI / / tApera aura raceM rasakAvya, kahA kahiye tinakI nitthuraaii| aMdha asajhanakI akhiyAnameM, jhoMkata haiM raja rAma duhAI // kaMcana kuMbhanakI upamA kahideta, urojanako kavi vAre / Upara zyAmavilokatakai, maninIlamakI DhakanI ha~ki chAre / / yauM satavaina kahai na kupaMDita, ye juga AmiSapiMDa ughaare| sAdhana jhAra daI mukha chAra, bhaye yahi heta kidhauM kuca kAre / / e vidhi bhUlabhaI tumateM, samujhe na kahA kasturi vanAI / dIna kuraMganake tanameM, una daMta dharai karunA kina bhaaii|| kyoM na karI tina jIbhana je, rasakAvya kareM parako dukhdaaii| sAdhu anugraha durjana daMDa, doU sadhate visarI cturaaii|| 1 visanAdika sevanakI' tathA 'vanitA sukha sevanakI aisA bhI pATha hai 2 tApara rIjhirace rasakAvya, baDe niradai kumatI kavi mAI / aisA bhI pATha hai| 3 melata hai, aisA bhI pATha hai| 4 bAlaka-mUrkha 5 mAMsake lode 6 mRgoM ke zarIra meM kastUrI banAI so yahI bhUla kI 5 parako dukhadAyaka rasakI kavitA karanevAle kaviyoMkI lobhoMmeM kastUrI banAte, to acchA hotA kyoMki
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 jainavAlabodhaka* . manarUpI hAthIko vaza karanekA upadeza ! jJAna mahAvaLa DAri, sumati sakala gahi khaMDai / guru aMkuza nahi gina, brahmavata-vizkha vihaMDai / kara sidhaMta saranhauna, keli mAgha rajasauM Thagane / karane capalatA gharai, kumatikareMnI rati mAna / / Dolata suchaMda madamatta ati, guNa pathika na Avata 'ure / vairAgya khapata vAMdha nara, mana-mataMga vicarata purai // 4 // guru upkaar| kavitta manahara / IsI sarAya kAya paMthI jIva parayo Aya, ratnatraya nidhi jApa mokSa jAko ghara hai| mithyAnizi kArI jahAM moha aMdhakAra bhArI, kAmAdikataskara samUharako thara hai / sovai jo aceta soI khovai nija sapaMdAko, tahAM guru pAharU pukAra dayA kara hai| gAphila na hUje bhrAta aisI hai aMdherI rAta, "jAgare baTohI yahAM caurajako dara " // 5 // kastUrIke liye unakI jImeM kATI jAtI, sAdhu arthata bhale jIvopara anugraha (dayA) hotI aura duSTa kaviyoMko daMDa mila jAtA 8 brahmacarya rUpI vRkss| 9 kAnokI capalatA athavA iMdriyoMke viSayoMkI capalatA 1. hacinI / 11 guNarUpI musAphira pAsa bhI nahiM Ate / 12 caur| 33dhala-sthala / 14 paharedAra / . ... , -
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya-bhAga-1 kavAya jItanekA upaay| .. - mattagayaMdA chema nivAsa chimAdhuvanI vina, kroSa pizAca ureM nttrNgo| komala bhAva upAva vinA, yaha mAna mahAmada kauna hrego|| oNrjavasAra-kuThAra vinA; chalavela nikaMdana kauna kreNgii| meSaziromani maMtra paThevina, lomaNI vipa kyoM utaraMgo 6 miTavacana bolanekA upadeza kAheko colata vola pure nara,nAhaka kyoM jasa dharma gumAyeM / komala vaina cai kina aina, lagai kachu haina mavai mana bhAve / / tAlu chidai rasanAnamidana ghaTai kachu aMka daridra na Ave / jIbha kahe niya hAni nahIM, tuma jI saba jIvanako sukha paavai|| dhaiyadhAraNa karanekA upadeza / kavita manahara pAyo hai acAnaka bhayAnaka asAtA karma, tAke dUra karaveko balI kona ahare / je je mana bhAye te kamAye pUrva pApa Apa, teI aba Aye, nija udaikAla lahare // rkSamArUpI dhUnI / 5 Arjava (saralatA) rUpI polAda kulhADIke vinaa'| 6 saMtoSarUpI utkRSTamaMtra / 7 loma rUpI sarpakA jahara / 8 bole / 9 kyoM nahIM / 10 acche 11 pa 12 jIma kahatI hai ki he jIva miSTapacana . bolane meM terI kucha hAni nahIM hai aura saba jIvoMkA jI susa pAtA hai| . kA."
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 jainabAlavodhakaere mere vIra kAhe hota hai adhIra yAmeM, kauUko na sIra tU akelo Apa shre| bhaye dilagIra kachU pIra na vinasi nAya, tAhIta sayAne, tU tamAsagIra rahare // 8 // 46. dhanazrIkI kthaa| bhRgukaccha nagarameM rAjA lokapAla the / vahIM dhanapAla seTha rahatA thA jisakI strIkA nAma dhanazrI thA jo bar3I duSTa aura hiMsaka yI ! mana doMnoke putra guNapAla aura putrI suMdarI ye do saMtAna paidA huI kiMtu isake pahile dhanazrI va dhanapAlane eka bAlaka jisakA nAma kuMDala thA rakha choDA thA aura usIko apanA laDakA samajha rakkhA thaa|jv dhanapAla maragayA to dhanazrIne uma kuMDalake sAtha hI pati samajhakara kukarma karanA zurU kara diyaa| thoDe dina vAdaguNapAla ko yaha khabara lagagaI thI parantu putra honese vaha kucha kaha nahIM sakatA thA aura yaha bAta dhanazrIko bhI khaTazane lagI thI ki guNapAla kisI taraha marajAya to merAverokaToka kAmasevana ho sake, isaliye dhanazrIne kuMDalase rAtrimeM kahA ki kala tuma gocarAne guNapAlako bhejadenA aura pIchese jAkara '1 sAjhA / 2 ciNtt-dukhii|
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| mAra DAlanA jise hamAre tumhAre kAmasevanameM kisI prakAra kI pAdhAna prAsakegI, pAsameM hI muMdarI khaDI yI aura usane yaha sunakara guNapAlase kaha diyA ki bhAI ! tuma kala hozayAra rahanA, tumheM kuMDalake hAya mAtA maravAnevAlI hai, subaha hote hI dhanazrIne guNapAlase kahA ki veTA ! Aja tuma govAko lekara carA lAo, kuMDaDhakI vaviyata sarAva hai, vaha vecArA saba samajha gayA parantu mAtAkI AjJAnukUla godhana lekara hAra vana) ko calA gayA aura apane kapaDe utAra kara eka kATake TukaDeko pahinA diye evaM svayaM chipakara vahIM baiTha gyaa| jaba kuMDala hAyameM talavAra lekara bhAyA to usa kAThako hI guNapAla samajhakara apanI talavAra usapara calAdI vahIM lukA guNapALa vaiThA thA vaha dhIrase uThakara kuMDala ke pAsa AyA aura eka talavAra aisI mArI ki kuMDalakA zira alaga hogayA aura vahAMse calakara ghara aagyaa| jaba dhanazrIne kuMDalako ghara AyA huA na dekhA to bolI-kuMDala kahAM hai ? usane kahA mujhe mAlUma nahIM hai isa talavArase pUcha le, jaba usane talavAra dekhI to vaha unase lAla ho rahI thii| ghanazrI samajha gaI ki pApIne use mAraDAlA hai / isalie usane talavAra lekara guNapAlako mAraDAlA, yaha dekhakara suMdarI dauDI aura isase dhanazrI ko mAranA zurU kiyA jaba isa kolAhalako kotavAlane sunA to zIghra dauDA pAyA aura ghanazrIko pakaDakara rAjA
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainagalavodhakake pAsa le gyaa| gajAne gardabha para caDhAkara sAre zaharameM phirAyA aura nAka kAna kATa lie aisI durdazA honepara dhanazrI maragaI aura marakara narakAdi gatiko mApta huii| pUrvokta kathAkA sArAMza yahI hai ki jo dUsaroMkA ghAta nahi varika burA bhI vicAratA hai vaha isaloka aura paralokameM bhI duHkha prApta karatA hai jaisA ki ghanazrIke dRSTAntase mAlUma paDA / 47. zrAvakAcAra chaThA bhaag| tIna guNavrata / mUlaguNoMkI bar3hatI hove, isake liye guNavrata tIna / kahe zreSTha puruSoMne nIke, jinase hoveM jana dukhahIna / divrata aura anartha daMDavata, vrata bhogopbhogprimaann| inako dhAraNa kareM bhanyajana, mAna zAstrako sudRDha pramANa // jinavratoMke dhAraNa karanese Upara likhe mUlaguNoMkI vRddhi ho unheM guNavrata kahate haiN| ve guNavrata, divrata, anarthadaMDavrata, aura bhogopabhogaparimANake bhedase tIna prakArake digvatakA svruup| amuka nadI taka amuka zaila taka, amuka gAMva taka jaauuNgaa| dazo dizAmeM amuka kosase, prAge pada na bddh'aauuNgaa.|| ..
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga! 173 aisI kara maryAdA Age, kapI umara mara nahiM jaanaa| sUkSma pApanAzaka divata yaha, ise sajjanoMne mAnA // 5 // amuka nadI taka, amuka parvata taka, amuka gAMvataka vA amuka mIla taka dazoM dizAoMmeM jAnekA parimANa karake isake Age yAtrajIva na jAUMgA, isa prakAra tyAga karanA. so digbata hai // 57 // digbatakA phala / jo divratakA pAlana karate, unheM nahIM hotA hai pApa / maryAdAke vAhara unake, aNuvrata hoya mahAvata Apa // . pratyAkhyAnAvaraNa bahuta hI, mitro kRzatara ho jaate| . isase karma cAritra mohinI, maMda maMda tara paDa jAte // 58 jo isa digvatakA pAlana karate haiM unake maryAdAse pAhara pAMcoM pApoMkA sarvathA tyAga ho jAneke kAraNa upayukta pAMca aNuvrata pAMca mahAvrata sarIkhe ho jAte haiM yadyapi cAritra mohinI kamake pratyAkhyAnAvaraNI kroSa mAna mAyA, lopa ye 4 kapAya ati maMdatara ho jAte haiM paraMtu sAkSAt. mahAvrata nahiM hote kyoMki-. . ., : . .. . ; . mahAnatakA lakSaNa / .. tana mana vacana yogase mitro, kRta kArita anumodana kr| hote haiM nau bheda, inhIse, tajanA pAMco pApa prkhrH|| kahe jagatameM ye jAte haiM, paMca mahAvrata sukhkaarii| bahuta aMzameM mahAvratIsA, ho jAtA divavadhArI // 26 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 . jainabAlavodhakamana vacana kAya kRta kArita anumodanAse pAMcoM pApoMkA sarvathA tyAga kara deneko paMca mahAvrata kahate haiM // 56 / / digvatake pAMca atIcAra / dazoM dizAkI jo maryAdA, ko ho use na rakhanA yAda / bhUlabhAla usako taja denA, yA taja denA dhAra pramAda // UMce nIce Age poche, alaga vagala mitro baDhanA / divratake aticAra kahAte, yAda na maryAdA rakhanA // 6 // ajJAna vA pramAdase uparakI 1 nIcekI 2 tathA vidizAoMkI maryAdAkA ullaMghana karanA 3 kSetrakI maryAdA vaDhA lenA 4 kI huI maryAdAoMko bhUla jAnA ye pAMca divratake atIcAra mAne gae haiN| 60 // . . . anartha daMDa virati / diga maryAdA jo kI hove, usake bhItara bhI vinakAma / pApayogase virakta honA, hai anartha daNDavata nAma // . hiMsAdAna pramAdacaryA, pApAdeza kayana apadhyAna / tyoM hI duHzruti pAMcoM hI ye, isa vratake haiM bheda sujAna // 61 // divratameM kI huI maryAdAke bhItara bhI vinAprayojana pApa ke kAraNoMse virakta honA so anarthadaNDavirati vrata hai / isake hiMsAdAna, pramAdacaryA, pApopadeza, apadhyAna aura duHzruti ye pAMca bheda haiM // 6 // hiMsAdAna banaya dNg| . . kurI kaTArI khaDaga khunItA, agnyAyuSa pharasA talavAra !
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| sAMkala.sIMgI astra-zastrakA, denA jinase hove vAra // / hiMsAdAna nAmakA mitro, kahalAtA hai anaraya daMDa / apanana isako tana dete haiM, jyoM nahiM hove yuddha pracaMDa / / 62 // churI, kaTArI, talavAra, baMduka, phAvaDA, khunItA, agni, sAMkala, sIMgI, prAdi hilA karanevAle padArtha kisIko mAMge denA so hiMsAdAna nAmakA anartha daMDa hai // 2 // pramAdacaryA / pRthvI pAnI agni vAyukA, vinA kAma Arambha krnaa| vyartha chedanA vanaspatIko, ve matalaba calanA phiranA / / . auroMko bhI vyartha ghumAnA, hai pramAdacaryA dukhkr| kahA anartha daMDa hai isako zubha cAhai to isase Dara // 63 // vinA prayojana pRthvI khodanA, pAnI vakheranA, havA calAnA, vanaspatIko chedanA tathA vinA matalaba hI calanA phiranA auroMko bhI phirAnA ityAdi pramAdacaryA nAmakA. anartha daMDa hai isaliye ina kriyAoMkoM bhI choDa denAH caahie| . . - pApopadeza yA paapaadesh| jisase dhokA denA Ave, manuja kareM tyoM hiNsaarm| tiyacoMko saMkaTa deve, vaNija kara phailAkara daMbha / / ... aisI aisI bAteM karanA, pApAdeza kahAtA hai| isa anaya daMDakako tajakara, uttama nara sukha pAtA hai:|| jina vAtoMko vA kathAke masaMga uThAnese, tiyacoMko.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176. jainavAlabodhaka kleza pahuMcai aisA vANijya tathA hiMzA, AraMbha, ThagAI ho, use pApopadeza nAmA anartha daMDa kahate haiM // 64 // apadhyAnanAmA anartha daMDa | rAga dveSake vazameM hokara, karate rahanA aisA dhyAna / usakI strI suta sara jAve, naza jAve usake dhanadhAna // vaha mara jAve, vaha kaTa jAve, usako hove jela mahAna / vaha luTa jAve, saMkaTa pAve, he anartha daNDaka prapadhyAna // rAga dveSake vazIbhUta hokara kisIke strI putrAdikoMkA burA cAhanA vA parajAne, keMdra hone, luTa jAne, AdikA hara samaya citavana karanA so apadhyAna nAmA anartha daMDa hai // duHzrutinAma artha daMDa | jinake kAraNa se jAgRta hoM, rAga dveSa madaM kAma vikAra | AraMbha sAhasa aura parigraha, tyoM chAvai mithyAtva vicAra || mana mailA jinase ho jAye, pyAre sunanA aise graMtha | duHzrutinAma artha kahAtA, kahate haiM jJAnI niryaya // 65 // jina granthoMke paDhane sunane se, rAga dveSa pada kAma vikAra utpanna ho tathA Arambha, duHsAhasa, parigraha, mithyAtvameM rata ho jAveM aise graMthoM kA paDhanA sunanA duHzruti nAmakA anartha - daMDa kahalAtA hai // 66 // * ! anarthadaMDa ke pAMca atIcAra | rAga bhAvase ha~sI dillagI, karanA a~Da vacana kahanA / bakabaka karanA akhi laDAnA, kArya kuceSTAkA bahanA //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga ka 177 saja dhajake sAmAna baDhAnA, vinA vicAre tyoM priyaMvara // - tana mana vacana lagAnA kRtimeM, hai aticAra sabhI vratahara || rAga bhAvase hAsya mizrita bhaMDa vacana bolanA, kAya kI kuceSTA karanA, kAmavarddhaka izAre karanA vA prayojana rahita adhikatA ke sAtha hayA bakavAda karanA, vinA prayojana moga upabhogakI sAmagrI baDhAnA, prayojanakA aMdAja kiye binA hI kucha karanA, vA prayojanarahita adhikatA ke sAtha mana vacana kAyako pravacanA ye pAMca anarthadaMDavirati nAmaka guNa vratake atIcAra haiM // 67 // ww 48. satyavAdI dhanadevakI kathA / -:: jaMbUdvIpa ke pUrvavidehameM puSkalAvatI deza hai usa dezakI puMDarIka nagarImeM jinadeva aura ghanadeva do seTha rahate the, donoMne eka daphe dhana kamAneke liye paradeza jAnekA ThaharAva kiyA aura yaha bhI taya kara liyA ki usameM jo lAbha hogA vaha AdhA AdhA vAMTa lege aisA nizcaya karake donoM paradezako khAnA ho gae aura vahAM bahutasA dhana kamAkara : kuzalapUrvaka apane ghara Agae, jaba phAyadA hue ghanakA AdhA vAMTane kA maukA AyA taba jinadevane ghanadeva se kahA ki maiMne kaba kahA thA ki AdhA hissA lAbhakA: K
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 jainabAlabodhakadaMgA ? maine to sirpha itanA hI kahA thA ki tuma mere sAtha calo maiM tumhAre parizramake anukUla tumhe kucha dhana dedUMgA isaliye bhApako meM utanA deneke liye avazya tayAra huuN| dhanadevane jaba jinadeva kI aisI bAteM sunI to usane nyAyAlayameM jAkara rAjA va anyajanoM ke samakSa apanA saba kispA kaha sunAyA usI samaya gajAne jinadevako bulAyA aura pratya 2 kaha deneko kahA paraMtu jinadekhane matyavratakI kucha paravAha na karake pUrvokta hI khaa| ava to rAjA baDe sandehameM paDa gayA aura vicArane lagA-inakI parIkSA kaise kI jAya ki inhameM kauna saccA hai aura kauna jhUThA, thoDI derameM rAjA ko eka yukti sUjha paDo aura bolA ki ina donoMke hAyopara jalate hura aMgAre rakha do / inameM mo saccA hogA usake hAtha na jaleMge aura jhUTheke jala jAyeMge / rAjAke aise vacana sunate hI jinadevakA khUna sUkha gayA / upara rAjAne vaisA hI kiyA / dhanadeva to aMgAreko baDo AsAnIse rakkhe rahA, use yaha bhI mAlUma nahiM paDA ki mere hAtha para agni rakkhI hai yA aura kucha, kiMtu jinadevakA hAtha amipara rakhate hI jalane lagA aura usake tejako na sahana kara.jinadeva ne zIghra hAyase agni girA dii| yaha dekhate hI rAjA va anya saboMko vizvAsa hogayA ki jinadeva vizAla mUgA hai| basa! rAjAne dhanadevako hI saba-dhana divA diyA aura jinadevako ThagI aura mUMga ityAdi zabda kahakara apane daravAra
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga 17 se nikAla diyA / usa dhanadevakI aisI satyatA: dekhakara sAdhuoMne bhI prazaMsA kI aura usa dinase dhanadevakI ghara 2 satkAra hone lagA / ThIka hai, matyake sAmane jhUTha kahAMtaka apanA rAjya kara sakatA hai isa liye mavako cAhiye ki imezA satyakA hI sahArA le aura jhUThako nikAla deveN| 49. jUvA nissedh| kisI tarahakI. zarna lagAkara usapara rupaye paise lenA denA uptako jUA kahate haiM / jaise Aja kala bahutase jUvArI "zAmataka meha AjAya to tupakodaza rupaye dediye jAyagai yadi nahiM AyA to jo eka rupayA dete ho so merA hogyaa|" isako pAnI vA nAlIkA jUyA kahate haiN| tathA 'Aja vilAyatameM dazahajAra IkI gAMThagekA cANa AyA to pAMca rupaye tumheM dediye jAyage nyUnAdhika AyA to.tumArA eka rupayA jo hamako diyA hai so hamArA hogyaa|' athavA aphImakA aMtimAsa nIlAma hotA hai usa nIlAmameM yadi 4 kA vA pAMcakA aMka AvaigA to hama itanA rupayA dedeMge nahi tau jo 1) rupayA dete ho so hama khAgaye / isI prakAra aphomake daDe para lagAyA jAtA hai| ina sabako aphImakA.saTTA kahate haiN| isake sivAya dIvAlI vageraha para vA-bArahoM mahInA
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 jainavAlabodhaka kauDiyoMkI mUTha lAkara chakke paMje khelate haiM usameM eka 2 dAva para paise rupaye rakha dete haiM so bhUTha lAnevAlekA dAba AtA hai to vaha sabakA paisA le letA hai aura dAva lagAne vAlekA dAva AgayA to use utanA hI denA par3atA hai ityAdi nAnA prakArakI zarte lagAkara jUA khelAjAtA hai| jUA samasta durAcAroMkA rAjA hai aura samasta durAcAroMko sikhAnevAlA guru hai| jo koI jUmA khelatA hai| aura vaha jIta jAve nau dhanavAnakA laDa kA hone para bhI corI karanA jhUTha bolanA beImAnI karanA- avazya sIkha jAtA hai. yadi AmeM jIta ho jAtI hai to vaha jItA huvA dhana mAyaH vezyAsevana Adi anyAya kAryoMmeM hI kharca ho jAtA hai| vezyAke yahAM jo loga jAte haiM ve vahAM zarAva mAMsa bhaMga Adi khAnA bhI sIkha jAte haiM jisase na to vaha dInake rahate aura na duniyAMke / jUmArIkA koI bhI vizvAsa nahiM karatA usase gharakI strI taka apanA gahanA chipAtI hai. juArIkI sivAya ghRNAke kahIM bhI pratiSThA nahiM hoto isa jUmAke vyasanase hI pAMDava nala. sarIkhe satyavAdI pratApI rAjAgaNa sarvasva khokara : galI 2 aura jaMgala 2 mAre 2 phirate rahe / isa kAraNa jUmA vA juArIke pAsa khaDA rahanA bhI atyanta hAnikAraka hai| : isa jUekI jar3a gaMjaphA tAsa caurasa sataraMja Adi khelanA hai arthAt jisameM hAra aura jItakA dAva Ave ve saba
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| jUeke bahana bhAI haiM / ye khela kabhI dila bahalAneko bhI nahi khelanA caahiye| 50. satyaghoSakI kthaa| -- - . jaMbUdvIpake bharatakSetrameM siMhapura nagara hai vahAM rAjA siMha. sena the aura rAnI rAmadattA, purohitakA nAma zrIbhUti thA vaha apane yajJopavItameM churI bAMdhakara sAre zaharameM phirA karatA thA aura manuSyoM ko vizvAsa dilAtA thA ki yadi maiM kabhI bhI asatya bolUMgA to isa churIse apanI jihA kATa DAlUMgA isa taraha chalase usane apanA nAma satyaghoSa rakhavA liyA thA aura puravAsI. use satyaghoSa kahakara hI pukArA karate the| manuSyoMkA usa para vaTA vizvAsa ho gayAM thA isaliye jo bAhara yAtrA Adikelie jAtA thA apanA mAla satyaghoSake yahAM hI rakha jAtA thA isaliye satyaghoSa kI khUba bana gaI thI vaha cAhe jisakI dharoharakA prAdhA yA kucha bhI nahIM detA thA aura rAjA usakI kucha bhI na sunate the kAraNa ki rAjAko bhI yaha vizvAsa ho gayA thA ki satyaghoSa vilakula saccA hai / eka daphe padmakhaMDapurase eka caNikaputra jisakA nAma samudradatta thA siMhapura pAyA aura vaha logoMke, muMhase satyaghoSakI vizvAsavArtA sunakara usake
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 arestus pAsa gayA aura apane baDe bhArI kImatI pAMca hAroMko usake pAsa rakhakara paradeza calA gayA aura vahAM bahumA dhana kamA kara lauTa praath| rAstemeM samudra paDatA thA isaliye vaha apane mAlako jahAjameM ladavA kara cala diyA / bhAgyase jahAja samudra meM DUba gayA aura eka lakaDIke sahAre jaise taise samudradaca pAra laga gayA ava usake pAsa khAne takako bhI na bacA thA isalie vaha sIdhA vahAMse sihapurakI taraka cala diyAM aura satyaghoSake pAsa thAyA paraMtu satyaghoSa pahilese hI jaba vaha bhArahA thA dUrase dekhakara samajha gayA ki yaha apane hAra uThAne AyA hai aisA jAnakara pAsa baiThe hue manuSyoMko vizvAsa dilAne ke lie ki mere pAsa isakA kucha bhI nahIM hai kahanA zurU kara diyA ki dekho ! yakSa bhikhArI A rahA hai aura pAgalasA mAlUma paDatA hai yahAM Akara mujha se kucha avazya mAMgegA kAraNa ki isakA jahAja samudrameM va gayA hai isaliye vaha vihalasA ho gayA hai, itanemeM samudradasane satyaghoSake pAsa Akara namaskAra kiyA caura bolA- hai satyavaktA ! maiM paradezaM dhana kamAne gayA thA aura vahAMse bahuta dhana kamAkara lauTa AyA thA paraMtu bhAgya se merA dhanakA jahAja samudrameM DUba gayA hai ataH kRpayA mere pAMcoM hAra de dIjie | usake vacana sunakara satyaghoSa ha~sa paDA aura pAsa ke baiThe hue manuSyoMse bolA- dekho ! maiMne tumase pahile kaha diyA thA vaha satya hI nikalA na ! una sarvone
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ suutiiybhaag| 183 kahA-Apa ThIka samajha gae the ki yaha pAgala ho gayA hai ise gharase nikAla dIjiye, satyaghoSane pAgala kahakara samudradattako gharase nikAla diyaa| vicArA rAjAke pAsa gayA paraMtu usakI kauna sune / hAya ! rAjAne bhI vaisA hI kiyA bhava vicArA nirAza hokara ghaharameM ghUmane lagA, aura saba jagaha yahI kahA karatA thA ki mere kImatI pAMca hAra satyaghoSa nahIM detA hai| zatriko rAjAke makAna ke pIche eka vRkSa thA usapara baiThakara yahI raTA karatA thA / jaba isataraha ise chaha mAha ho gae tara ekadina rAmadacA rAnIne mahArAjase kahA ki yaha pAgala nahIM hai kiMtu saMbI hI mAlUma par3atA hai bhApa satyaghoSakI parIkSA karake to dekhie, kahIM yaha uga to nahIM hai ? rAjAne bhI yaha bAta mAna lI aura rAnIse parIkSA karaneko kahA / rAnIne eka dina satyaghoSako apane mahala meM bu. lAyA paraMtu vaha kucha derIse pahuMcA / rAnIne kahA-pAjatuma baDI dera kara pAe ho-usane kahA / mere gharapara kucha atithi A gae the isalie jimAne meM derI ho gii| rAnIne kahAkhara ! paraMtu abhI Apa dArameM na jAie / merA kucha jI ghabaDA rahA hai isaliye calo jumA khele / rAjA bhI itanemeM AgayA aura usane bhI kaha diyA ki kucha hAni nahIM, thoDI derataka rAnIke sAtha juA khelo| usavAmaNane khelanA zurU kara diyaa| rAnI vaDI hI nipuNa thI isalie, usane eka dAsIko bulAkara satyaghoSakI strIke pAsa bhejA
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhakaaura kaha diyA ki tuma jAkara satyaghoSakI strIse kahanA ki purohitajI to.rAnIke pAsa baiThe haiM aura unane ve pAcoM hAra usa pAgalake magAe haiN| dAsI usake ghara pahuMcI aura sava vRttAMta kaha sunAyA / parantu usane mApha nAI kaha dI ki maiMne nahIM dekhe / dRtI calI AI aura rAnIse jo kucha usane kahA thA, kaha diyA / rAnIne purohitajIkI aMgUThI juA jIta lI thI isalie vaha dekara bhejI aura kahA ki zIghra hAra le Ayo / abakI daphe vaha phira gaI paraMtu phira bhI usane na diye| tIsarI daphe rAnIne yajJopavIta.jIta liyA yA aura use dekara bhejaa| dAsI phira gaI aura bolI tumhe vizvAsa nahIM hotA hai| dekho ! purohitajIne zravake apanA janeU vizvAsake liye bhejA hai aura kahA hai ki pAMcoMhAra de deve / usane vizvApameM Amara pAMcoM hAra dediye / dAso le kara rAnIke pAsa AI aura hArako de diyaa| rAnIne gajA ko ve hAra dikhA diye paraMtu rAjAne una pAMco hAroMko bahutase hAroM meM milA diyA aura usa samudradattako bulAkara kahA ki tuma apane hAroMko inameM se uThA lo| samudradatta to acchI tarahase apane hAroMko jAnatA thA isalie usane una hAroMmeMse apane pAMco hAroMko uThA liyA / ava rAjAko vilkula vizvAsa ho gayA ki satyaghoSa vaTA Thaga aura dhUrta hai rAjAne satyaghoSase kahA ki tumane yaha kAma kiyA hai yA nahIM ? satyaghoSane kahA-mahArAja ! aisA prasAdhu karma
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| mujhase ho sakatA hai ? java rAjAne usake aise vacana sune ho bahuta gussA huye aura sanyaghoSake liye tIna daMDa niyata kiye ve yaha the ki tIna movarakI yAlI bharI huI khAyo, yA malloMke tIna mukke (dhUMse ) saho yA apanA sArA dhana de do / satyaghoSane gobara khAnA pasaMda kiyA paraMtu usase vaha thor3A, bhI nahIM khAyA gayA to phira usane use choDakara palloMke tIna ghUse khAne pasaMda kiye parantu unameM bhI asakta hokara apanA sArA dhana de diyA / satyaghoSa tInoM daMDAko kramase sahakara maraNako prApta ho gayA aura pratilomase mara kara rAjAke khajAnemeM agadhanAmakA sarpa huA, vahAMse marakara bahuta kAlake liye saMsArI banakara ghUmane lgaa|tthiik hai, prANI mUThake prabhAvase isa saMsArameM sarvatra duHkha hI pAtA hai jaisA satyaghoSane aihika aura pAralaukika duHkhako prApta kiyaa| 51. bhUdharajainanItyupadezasaMgraha chaThA bhaag| honahAra durnivaar| kavitta mnhr| - kaise kaise balI bhUpa bhUpara vikhyAta bhaye, . . arikula kAMpe neka bhauMhake vikaarsauN| /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 jainavAlaboladhakalaMdhe giri sAyara divAyarase dipai jinhoM, .. kAyara kiye haiM bhaTa koTina hu~kArasauM / aise mahAmAnI mauta Aye una hAra mAnI, ___ kyoMhi utare na kabhI mAnake phaarsauN| devasoM na hAre puni dAnesauM na hAre aura, kAisauM na hAre eka hAre honahArasauM // 1 // . kAlakI sAmarthya / lohamayI koTa koI koTanakI oTa karo, kAMgurena topa ropi rAkho paiMTa merik| iMdra caMdra cauMkAyata caukasa hai caukI dehu, caturaMga camU cahuM ora raho gherika / tahAM eka bhoMvarA banAya vIca baiTho puni, bolo mati kou jo bulAvai nAma tterike| aise parapaMca pAMti rakhoM kyoM na bhAMti bhAMti, kaisehUna chorai jama dekho hama herika // 2 // mattagayaMda svaiyaa| aMtakasauM na chuTai nihacaipara, mUrakha jIva nirantara dhUje cAhata hai citameM nita hI sukha, hoya na lAbha manoratha pUjai / / tau pana mUr3ha badhyo bhaya Asa, vRthA bahu duHkha davAnala bhUje / choDavicacchana ye jaDa lacchana, dhIraja dhAro sukhI ki na hUne / / 1 sAgara samudra / 2 divAkara-sUrya / 3 dAnava-daitya / 4 kiMvAra lagAkara / 5 caukaneM / 6 senA / 7.yamarAja mRtyuse| 8 kAMpai-harai -
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / nasIba meM likhA hai- soM hI milegA / jo dhana lAbha lilAra likhyo, laghudIragha sukratake anusArai / so lahi hai kachu phera nahIM, paru deza ke Dhere sumeru siMvAreM // ghaTa na vADha kahIM vaha hoya, kahA kara Avata soca vicArai / kUpa kidhauM bhara sAgara maiM nara, gAgara pAna mile jala saure // mAzArUpI nadI / manahara kavitta / mohase mahAna UMce paravatasauM dari bhAI, vihUM jaga bhUtala meM ye hI visatarI hai| vividha manorameM bhUri jala bharI hai, tisanA taraMganisauM zrAkulatA gharI hai // parai bhrama bhaura jahAM rAgase magara tahAM, citA taTa tuMga dharma vRccha DhaoNya darI hai / aisI yaha dhAzA nAma nadI hai pragAdha tAkoM, dhanya sAdhu vIrataraM caDhi tarI hai // 5 // mahAmUDha varNana | jIvana kiteka tAme~ kahA vIti bAkI rahyo, tApai kauna kauna kare hera pherahI / S 9 mAravAr3a coroMmeM arthAt TIloM meM / 10 soneke sumera para / 11 kama aura - jyAdA / 12 kUemeM se mara le cAhe samudrameMse bhara le tere ghaDhe bhara hI jala milegA / 13 sarvatra / 14 manorathamaya / 15 girAkarake / 16 dhIraja jahAja /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ " Ta jaina bAlabodhakaM Apako catura jAne augna ko sAMjha hona AI hai vicArata savera hI || mUDha mAneM, cApahIke cakhana cita araauN na cauMdha kara cAvAna tIna sakala cAla, rAkhyo hai aMdherahI / nakahI aiso jama, dIkha hai masAna thAna hADanake DherahI || 6 || kevI vAra svAna siMgha yAMvara sipAla sAMpa, siMdhuraM sAraMga musa surI udareM parayo / ketIbAra cIla cagodara cakora cirA, cakravAka cAtaka caMdula tana bhI gharayo // ketIbAra kaccha maccha meMhaka giDolA mIna, zaMkha sIpa kauDI hai jalUkI nalameM tirayo / 'koDa kaheM 'jAya re jinAvara ' to buro mAnai yauM na mUDha jAne maiM azvAra haiM marayo // 7 // duSTakathana chappaya / kari guNa amRta pAna, doSa viSa viSama samapyai / vakracAla nahi ta, jugale jihA mukha thappai // 1 dekhe / 2 calAvai / 3 bANa sara / 4 tAnakara / 5 bArahasIMgA / / 6 hAthI / 7 mora / 8 khargosa / 9 zakarI / 10 ciDiyA | 11 joMka / 12 samarpaNa karai athAta ugale / 13 sapike dojImeM hotI hai, duSTa dvi jihvA arthAt cugala hotA hai /
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga! takai nirantara chidra, udai paradIpa na runcha / vinakAraNa dukha kara, vaira viSa kabahuM na mu~cai // vara mauna maMtrane hoya vaza, saMgata kIye jJAna hai / bahu milata vAna yAte sehI, durgana sAMpa samAna hai| vidhAtAse trk| manahara kavitta / sajjana jo race tau sudhArasamauM kauna kAja, duSTa jIva kiye kAlakUTatauM kahA rhii| dAtA niramApe phira thApe kyoM kalapavRkSa, jAcaka vicAre laghu tRNahate haiM sahI / / iSTake saMyogate na sIro dhanapAra kachu, jagatako khyAla iMdrajAlasama hai vhii| aisI doya doya bAta dI vidha eka hI sI, kAheko vanAI mere dhoko mana hai sahI // 9 // 52. tApasI corakI kathA / batsadezakI kauzAmbI nagarImeM rAjA siMhastha rAjya karate pe jinakI strIkA nAma vijayA yA / vahIM para eka cora rahatA 1 dIpakA udaya vA parAi vaDhatI / 2 rucatI hai / 3 aDatA hai| 4 zItalA .. .... -
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 . jainavAnabodhakathA jo chalase tApasI hokara pRthvIko nahiM chUtA thA aura adhapara sIMkacemeM baiThakara dinameM paMcAgni tapA karatA thA aura rAtrimeM corI kiyA karatA thaa| jaba nagarameM bahutasI coriyAM hone lagI aura nagaravAsiyoMko bahuta khaTakane lagI taba unane jAkara rAjAse nivedana kiyA ki mahArAja ima baDe dukhita hone lage haiM kAraNa ki hamAre bahutase mALa caurI jAne lage haiM aura caurakA patA nahiM lagatA hai! gajA ne yaha sunakara kotavAlako bulAyA aura DATa lagAkara kahA ki nagarameM bahutasI coriyAM hone lagI haiM isaliye sAta dina ke aMdarama corako yA apane zirako kATa kara mere pAsa lAo / kotavAla yaha sunakara cala diyA aura usane 4-5 dina khuva prayatna kiyA paraMtu corakA patAkahIM bhI nlgaa| aba to kotavAla sAhava bar3I phikarameM the aura zAmake vakta 'ghara para udAsIse baiThe ye itane meM eka bhUkhAbrAhmaNa vahAM pAyA aura kotavAlase bhikSAkI mArthanA ko / kotavAlane kahAtumhe bhikSAkI par3a rahI hai mere to prANa vacanA kaThina haiN| brAhmaNane sunakara kahAM-soM kaise ? kotavAlane pUrvokta saba hAla kaha sunaayaa| taba usa bhitukane kotavAlase kahA ki kyA koI yahAM nispRhI AdamI to nahIM rahatA hai ? uttara kotapALane vahI mahAtmAsAdhu btlaayaa| bhikSukane kahA-vahI cora hogA, isameM kisI prakArakA saMdeha nahIM hai / yadyapi.kotavAla ne use bar3A mahAtmA aura sacA hI sAvita kiyA parantu
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 161 usane eka na mAjI aura kahA pahile mujhapara gujarI huI vArtA suniye jisase Apako pUrA nizcaya ho jAyagA, vaha yaha hai ki merI strI apaneko daDI pativUnA batalAyA karatI thI, yahAM taka ki vaha apane bacce ko dUdha pilAte mamaya apanA stana nahIM chuvAtI thI aura kahA karatI thI ki mere kuzIla kA tyAga hai sivA pere patike sava puruSa parapati haiM isa liye lar3akeko kapaDA, Taka kara UparavAlA cUcaka nikAla kara dUdha pilA detI thI, paraMtu rAtri meM eka gopAla ke sAtha kukarma kiyA karatI thI / yaha eka daphe maiMne dekha liyA isase maiM vilakula usa strIse virakta hokara. tIrthayAtrAko calaM diyA aura mere pAsa jo suvarNa kI bahuta zalAIyAM thIM unako eka laDemeM bharakara sAtha le liyA aura maiM tIrthayAtrA karane lgaa| bhAgyase mujhe rAstemeM eka bAlaka milA aura usane merA sAtha kara liyA, vaha hamezA mere sAtha hI rahA karatA thA paraMtu meM usakA vizvAsa jarA bhI nahiM karatA yA aura apanI lAThokI sadaiva rakSA karatA rahatA thaa| eka dina, hama donoMne rAta ho jAnese eka kumhArake gharameM vaserA liyA aura subaha hone para vahAMse cala diye| thor3I dUra Ae ye ki bAlakane kahA-mujhase bar3A aparAdha ho gayA hai kAraNa ki merI pagaDImeM kumhArakAnahIM diyA huA tinakA calA prAyA hai. isalie lauTakara. usIko. denAUM anyathA mujhe corIkA pApa lagegA / vaha yaha kaha cala diyA aura use
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhakadekara lauTa AyA usa dinase mujhe usa para vaDA vizvAsa ho gayA thA, eka daphe maiMne use bhikSA mAMganeke liye akelA bhejA aura kuttA Adike tADaneke lie apanI lAThI bhI dedI vaha use lekara calA gayA parantu phira lauTakara nahIM AyA maiMne bahuta talAsa kiyA paraMtu usakA patA na calA isI taraha aura bhI usane eka do kathA sunAI jisase kota. vAlako nizcaya ho gayA aura usa tApasIkI talAsameM brAhmaNako hI niyata kiyA / vaha bhinuka brAhmaNa vahAMse calakara tApasIke pAzramameM pahuMcA aura adhA banakara cillAne lagA ki maiM aMdhA hUM ava rAtri ho gaI hai isaliye ghara nahi jA sakatA ataH mujhe rAtrimeM yahAM Thahara jAne do yadyapi tApasIke ziSyoMne vahAMse bhagA diyA paratu vaha vahIM gira paDA aura bhAgeko na vadA / tApasIke ziSya cale gaye aura kahane lage yaha to aMdhA hai apane kAmameM kucha bAdhA nahIM DAla sakatA isaliye yahIM par3A rahane do. udhara vaha vahIM paDA rAtri ke saba kRtyoMko dekhatA rhaa| yadyapi tApasI, rAtrimeM yaha andhA hai yA nahIM isa parIkSA ke liye eka kAThakI jalatI. huI lakaDI lAyA paraMtu usane dekhate hue bhI nahIM dekhA aura bhAMkha mIce paTA rahA / udhara vaha tapasvI rAtri meM nagara se bahutasA dhana curAkara lAyA aura vahIM eka guphAmeM bane huye aMdha kUpameM paTaka kara usI sIkace meM baiTha gyaa| yaha saMva dekhakara bhikSuka vahAMse calakara kotavAlake pAsa mAyA
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| aura saba usase kahakara rAjAse mI nivedana kiyA / rAjAne kotavAlako mAranese vacA diyA aura usa tApasI caurako usI samaya pakaDavA kara phAMsI para laTakA diyaa| vaha Ata dhyAnase mara kara durgatimeM gayA / jo manuSya chalase jArI veza dhAraNa kara caurI Adi kukarma karate haiM unakI tApasI caurakI taraha durdazA hotI hai| . 53. zrAvakAcAra saptama bhaag| * mogopabhogaparimANamata / iMdriya viSayoMkA pratidina hI, kamakara rAga dhaga lenaa| hai vrata bhogopabhoga parimita, isakI ora dhyAna denA // . paMceMdriyake jina viSayoMko, bhogi choDa deva haiN-bhog| . jinheM bhogakara phira bhI bhoge, mitro ve hI haiM upmog|| rAgAdi bhAvoMko ghaTAneke liye parigraha parimANa vrata kI maryAdAmeM bhI prayojanabhUta iMdriyoMke viSayoMkA prati dina parimANa (saMkhyA) kara lenA ( rakhalenA) so bhogApamoga parimANa vrata hai / bhojana vastrAdika paMceMdriyake jo viSaya eka hI vAra bhoganemeM Ardai unako to moga kahate haiM aura jo vastrAdika viSaya vAravAra bhogane meM bhAve unako upabhoga kahate haiM / / 68 // . . . .
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 jainavAlayodhakabhogopabhoga parimANameM kauna 2 sI vastu tyAjya hai ? trasa jIvoM kI hiMsA nahiM ho, hone pAvai nahI pramAda / isake liye sarvathA tyAgo, mAsa madya madhu choDa vipAda / / adaragva nivapuSpa bahuvIjaka, makkhana mUla bhAdi sArI / tajo sacita cIjeM jinameM hoM, thoDA phala hiMsA bhArI // trama jIvoMkI hiMsAkA nivAraNa karaneke liye madhu, mAMsa, aura pamAda dUra karaneke liye madya choDane yogya hai isake sivAya phala thoDA hiMsA adhika honeke kAraNa sacitta (kacce ) adarakha. mUlA, gAjara, makkhana, nImake phUla, ketakIke phUla, ityAdi vastueM bhI choDa denA cAhiye / / vAstavika vratakA lkssnn| jo aniSTa hai, sa-puruSoMke sevanayogya nahIM jo hai / yogyaviSayase virakta hokara, taja denA jo vrata so hai| . bhoga aura upabhoga tyAgake, batalAye yama 'niyama' upaay| amuka samayatapha.tyAga niyama hai, jIvana bharakA 'yama' khlaay|| jo zarIrako hAnikAraka hai athavA uttama kulake sevana yogya nahIM vaha to tyAMgane yogya hai hI, paraMtu yogyaviSayoMse virakta hokara tyAga karanA vahI vrata hotA hai| yaha tyAga yama niyamake bhedase do prakArakA hotA hai| kucha kAlakI maryAdA karake tyAganA so to niyama hai aura yAvajIva tyAga denA so yama kahalAtA hai / / 70 / /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . tRtIya bhaag| 165 .... niyama karanekI vidhi| ... bhojana vAhana zayana snAna, ruci, itra pAna kuMkuma lepana / gIta cAya saMgIta kAma rati, mAlAbhUSaNa aura vsn|| inheM rAta, dina, pakSa mAsa yA, varSa Adi taka denA tyAga / kahalAtA hai 'niyama' aura 'yama',AjIvanainakA parityAga / / ___ bhojana, savArI, zayana, snAna, kuMkumAdi lepana, itrapAna, gIta vAdya saMgIta, kAmarati, mAlA bhUSaNa Adi vi. 'SayoMkA ghaDI, pahara, eka dina, eka rAta, eka pakSa, eka mAsa, do mAsa, chaha mAsa, varSe Adi takakI maryAdA karake syAga denA so niyama hai aura yAvajIvana kisI viSayako -tyAga denA so yama hai // 71 // bhogopabhoganatake pAMca aticAra / viSaya viSoMkA Adara karanA, mukta viSayako karanA yaad| vartamAnake viSayoMmeM mI, race prace rahanA aviSAda / / AgAmI viSayoM meM rakhanA, tRSNA yA lAlasA apaar|| vina bhoge viSayoM kA anubhava, karanA, ye bhogAtIcAra / / viSayarUpI viSoMmeM zrAdara rakhanA, pUrvakAlameM bhoge huye viSayoMkA smaraNa rakhanA yA karanA, vattamAnake viSaya bhogane meM atizaya lAlasA rakhanA, bhaviSyatameM viSayamAptikI atizaya SNA rakhanA, viSaya nahiM bhogate huye bhI viSaya bhogatA hUM aisA anubhava karanA ye pAMca bhogopabhoga parimANa jatake aticAra haiM / / 72 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhaka54. vaNikputrI nIlIkI kthaa| kATadezake bhRgukaccha nagarameM rAjA basupAla rAjya karate the vahIM vaNika jinadatta nivAsa karate the unakI strIkA nAma jinadattA aura putrIkA nIlI thA / nIlI baDhI suMdara aura rUpavatI thI, usI nagarameM samudradaca seTha bhI rahate the! jinakI strIkA nApa sAgaradattA aura putra kA nAma sAgara. datta thA / eka samaya vaDI bhArI pUjAmeM kAyotsarga sthita aura saMpUrNa bhAbharayoMse bhUSita nIlIko sAgaradattane dekha liyA aura dekhate hI vaha vicArane lagA ki yaha to koI devatA khaDI huI mAlUma paDatI hai paraMtu jaba usane apane mitra priyadarase pUchA to usane kahA-yaha devatA nahIM hai kiMtu jinadatta seThakI yaha putrI nIlI hai / isake rUpako to sAgaradatta pahile hI dekha cukA thaa| isalie vaha itanA mohita ho gayA ki use saMsArake saba padArtha vure mAlUma paDane lage isakI najara meM nIlI hI nIlI dikhAI detI thI aura isI ciMtAmeM vaha vaDA dubalA patalA ho gayA thaa| usakI vAMchA yahI rahatI thI ki meM kaise ise pAMUM ? kucha dina. vAda sAgaradattake pitA samudradattako jaba yaha khavara paDI to usane kahA ki yadyapi jinadatta jainIke sivAya kisIko apanI putrI na degaa| paraMtu maiM aisA upAya karatA hU~ jisameM
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 tRtIya bhaag| vaha putrI tumhIko mila sake ! usane UparI jainI bananA zurU kiyA aura itanA dikhAvaTI jainI vana gayA ki saba loga use sacA jainI kahane lage / aba kyA thA yaha bAta jinadatta taka bhI pahuMcI aura isaliye usane samudradattake kAnepara apanI laDakIkA vivAha sAgaradacake sAtha kara diyA / vivAha karate derI na huI thI ki samudradattane apanA vanAvaTo veSa badala diyA aura pUrvakI taraha bauddhadharma pAlane lagA aura nIlIkA pitAke yahA jAnA vilkula. caMda kara diyA / jaba yaha khabara jinadattane sunI to apane bhanameM bahuta pachatAyA aura vicArane lagA ki isase nIlI kA maraNa hotA to bhI acchA thA paraMtu ava jinadattake saba vicAra vyartha hI the| paraMtu nIlI vaDI dharmAtmA thI isa lie vaha vahAM pAtivratya dharSase rahatI huI apane kAlako dharma meM vitAne lagI aura usane kisI taraha bhI cauddhadharSe dhAraNa na kiyA / jaba gharake sava AdamI nIlIko bauddhadharmakI tarapha lagAnemeM asamartha ho gae taba samudradacane dauddhasAdhuvoMkA va apanA prayatna zAyada saphala hojAya yaha samajhakara una sAdhuvoMkA eka dina nimaMtraNa kara diyA aura nIlIse rasoI banAneko khaa| nIlIne zvasurakI AjJAko mAnakara nAnA prakArake miSTAnna banAnA zurU kara diyaa| jaba sAdhu jImaneko Ae tabadhIrese nIlI sAdhukA eka jUtA uThA lAI aura choTe TukaDe karake usI bhojanameM milAkara sabako khilA diyA.jaba
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 jainavAlavodhaka sAdhu apane sthAnako jAne lage to eka sAdhukA jUtA nahIM / bahuta talAsa karane para nIlIne kahA- mahArAja Apa to nimittajJAnI haiM apane zAstrase patA lagA lIjie / mere zvasura to I jisa dharmapara mujhe lAnA cAhate haiM isakI vaDI prazaMsA karate haiM paraMtu Apa to apanI jUtIko peTameM rakkhe hue bhI patA nahIM lagA sakte / nIlI ke aise vacana sunate hI mAdhu bahuta ghabar3Ae aura isa vAtakI parIkSA ke liye eka sAdhune vapana kara diyA / nIlIne jo kahA thA vaha bilakula satya nikalA usa camanameM kaI choTe 2 TukaDe jUtIke dikhAI dete the / vicAre sAdhu bahuta lajjita hokara apane sthAnako cale gae, kiMtu gharake saba loga nIlI para bahuta kupita hue aura kahane lage - tU vaDI pApinI hai| sAgaradattakI vahinane to yahAMtaka kiyA ki ise kuzIlakA doSa lagAkara saba jagaha badanAma kara diyA | vicArI nIlI isa doSakA chuTakArA pAneke lie maMdirameM gaI aura bhagavAnake sAmane kAyotsargase sthira ho kara kahane lagI ki jabataka merA yaha apavAda na haTegA anna jalakA sarvathA tyAga hai, isake mahA tapase nagaradevatA cubhita hokara rAtriko nIlI ke pAsa zrAyA aura kahane lagAdevi ! isataraha Apa apane prANoMkA tyAga na kIjiye / meM 1 yahAMke rAjA va maMtriyoMko svapna dvArA jatAe detA hUM kinagarake daravAjoMke kivADa kisI zIlavratA strIke aMgUThe se khuleMge anyathA nahIM, aisA kahakara vaha deva calA gayA aura
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 166. nagarake saba daravAjoMko kIlakara rAjA va maMtriyoMko pUrvokta svapnA de diyaa| subaha hote hI manuSyoMne jaba yaha dekhA to bar3e acaMbhe meM paDa gae aura saba nagaravAsI dukhita hone lage, kAraNa ki bhItarake manuSya bAhara nahIM jA sakate the, aura na bAhara ke bhItara | jaba rAjAne yaha khabara sunI to rAtrikA svapna smaraNa kara nagarakI saba striyoMko bulAkara unakA pAdasparza karAnA zurU kara diyA parantu kisIse kivAr3a na khule / taba rAjAne jaina maMdirase nIlIko bulAyA aura apanA pada kivADoMse lagAne ko kahA / nolIne jaise hI apanA paira lagAyA ki kivADa zIghra khula gaye / aba kyA thA ? cAroM tarapha se prazaMsAkI AvAja gUMja uThI aura rAjAne usakA pAtivratya dekhakara pUjA kI / dhanya haiM jisa zIla vratake mAhAtmpase striyAM bhI rAjAoMke dvArA pUjya ho jAtI haiM yadi manuSya isase bhUSita hoM, to na jAne unheM kisa alaukika sukhakI prAptina ho ? -:0: 55. svadezonnati / -:0:-- vidyArthiyo ! jarA iyorUpanivAsiyoM vA jApAniyoMkI tarapha najara uThAkara dekho ki unhoMne thoDehI dinoMmeM apane dezako kaisI unnati kara DAlI hai aura dinoM dina karate jAte haiM / tumAre bujurgoMne kahA hai ki-
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhaka "jananI janmabhUmizca svargAdapi garIyasI" arthAt mAtA aura apanI janmabhUmi svargase bhI zreSTha ( adhika) sukhadAyaka hai so tumane to apane vaDhoMke ina amUlya vacanoMkA kucha bhI Adara va pAlana nahi kiyA aura videziyoMne tupAre vaDoMke isa vacanako satya karake dikhalA diyA / kyoMki vartamAna meM kyA vyApAra, kyA zilpa, kyA nIti, kyA rAjya, kyA zobhA, kyA mAna, kyA dhana jisa viSaya meM dekho usI viSaya meM aMgarejoM ko sabase unnata vaDhA caDhA dekhate ho so kyA unake zarIra meM hAya pAtra nAka kAna tumAre zarIra se dugaNe cauguNe haiM, kyA vidhAtAne ( karmane ) unhI ko vidyA buddhi vA jJAna diyA hai / tumAremeM kyA vidyA buddhikA abhAva hai ? kyA tuma bhI unakI dekhA dekhI upAya karo to kisI bAta meM kama ho, jo unnata nahi ho sakate ? parantu kheda yahI hai ki tumane pramAda aura mUrkhatAke kAraNa himmata aura parizrama karanA choDa diyA hai ! 1 200 are bhAiyo ! jarA aMgarejoM ke prAcIna itihAsako to dekho ki ve loga dosau varSa pahale kaise ye 1 Alu mAMsake khAne vAle nire jaMgalI asabhya the ki nahIM ? phira tumAre hRdaya kI phUTa gaI ki unhoMne tumAre dekhate kisa nIti aura caturAIke sAtha tuma logoMko dIna gulAma banAte hue pRthvI bharameM panA prabhAva, dhanamAna pratiSThAkA vistAra kiyA aura apanI janmabhUmiko svarga se bhI zreSTha banA liyA / ..
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 201 tumhArI aura tumAre dezakI unnati ho to kaise ho ? kyoMki tuma to apane vAra dAdoMko yAnI maharSiyoMkI batAI huI prAcIna vidyA, nIti caturAIko choDakara samasta AcAra vyavahAra naSTa karanevAlI thoDIsI aMgarejI vidyA paDhakara apane pUjya RSiyoMke (vApadAdoMke ) calAye huye sarvottama rIti rivAjoMko (dharmako) jaDamUlase haTAkara kAle kAle koTa bRTa patalUna pahana kara rIchoMkI sI murata banA lenA, bUTa pahana kara kurasI para baiThakara Tebala para bhojana karanA, vivAha zAdI paradA jAtibhedako miTAkara vidhavAvivAha zrAdika satyAnAsI vicAroMkA pracAra karanA, zUdroMke sAtha bhojana karanA, veTI vyavahAra karanA Adi kurItiyoMke pracArameM laga gye| apane pUjya RSi muniyoMke vacanoM aura granthoM kA khaMDana karake aMgarejoMke batAye huye kurItiyoMko hI nakala karanemeM dezonnati va jAtyunnati samajhane lage ho| ___yAre laDako ! jarA hRdayake netra khola kara apane vApa dAdoMke lakSAvadhi upadezI graMthoM ke vacanoM se kucha vacanoMkA tau pAlana karo unhoMne tumAre liye hI upadeza denevAle lAkhoM graMtha banAye the aura aba bhI ve rakkhe huye haiM unakA anAdara vA khaMDana mata karo, ekadama kRtaghnI bhUkha na bano bahuta nahiM mAno tau na sahI, kiMtu nIce likhe eka vAlyako tau Aja avazya hI mAna lo| dekho-isa vAkyameM tumAre liye kaisA uttama upadeza diyA hai
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 jainavAlayodhakasa jAto yena jAtena yAti vaMzaH smunnaa| parivartini saMsAre mRtaH ko vA na jAyate // 1 // athAMda duniyA~meM vahI manuSya paidA hubhA hai ki jisake paidA honese yAnI jisake upAyoMse usake vaMza aura jAti kI bhale prakAra unnati huI dese to isa bhramaNarUpa (cakramapa) saMsArameM kauna nahiM janma letA aura kauna nahIM maratA ? eka vAkya aura bhI sunodAne tapasi zaurye ca yasya na prathitaM yshH| vidyAyAmarthalAme ca mAturucAra eva maH // 2 // arthAt jisa manuSyakA jagatameM cAra prakArake dAnameM dvAdaza prakArake tapaH AcaraNa karanemeM, zUravIratA, vidyA aura dhana kamAnemeM yaza nahi phailA vaha manuSya apanI mAtAkA mUtra vA viSThA hI hai| apanI mAtAkA supUta veTA to vahI ho sakatA hai jaba ki uparyukta guNoMmeM apanA yaza phailAvai / ____vasa ! ina do vAkyoMko mAnakara apane dezake liye apanI jAti aura dharmake liye jo kucha kara sako yathAzakti tana mana dhanase kaTivaddha hokara tumheM kAnA caahiye| -: :
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 56. zrAvakAcAra aSTama bhAga / dezAvakAzika zikSAvrata / pahilA hai dezAvakAzi puni, sAmAyika, proSadha upavAsa |-vaiyaavRty aura ye cAro zikSA hai sukhakA AvAsa // dianer laMbA caur3A sthala, kAla bhedase kama karanA / pratidina vrata dezAvakAzi so, gRhI janoM kA sukha bharatA // 203. dezAvakAzika, sAmAyika, proSadhopavAsa, aura vaiyAvRtya ye cAra zikSAvrata haiN| dikhatameM parimANa kiye huye vizAla dezakA, kAlake vibhAgase pratidina tyAga karanA so gRhasthiyoMkA dezAvakAzika nAmA zikSAtrata hai // 73 // dezAvakaizika ke kSetra aura kAlakI maryAdA karanekA niyama / amuka geha taka, amuka galI taka, amuka gAMvataka jaauuNgaa|' amuka khetase amuka nadIse, Age paga na baDhAUMgA || eka varSa chaha mAsa mAsa yA, pakhabADA yA dina do cAra / sImA kAla bheda so zrAvaka, isa vratako lete haiM dhAra // isa dezAkAzika vratako isa prakAra dhAraNa karate haiM ki dazoM dizAkoM meM amuka ghara, amuka galI, amuka gAMva amuka kheta vA amuka nadI taka jAUMgA isase bhAge nahiM jAUMgA isa prakArakI maryAdA eka varSa, chahamAsa, pyAramAsa do mAsa, eka mAsa, eka pakSa vA eka do cAra dina takakI karanA cAhiye // 74 //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ "jainavAlabodhaka isa vrata pAlane kA phala aura aticAra / . sthUla sUkSma pA~coM pApoMkA, ho jAnese pUrA tyAga | sImAke bAhara sagha jAte, isa vratase sumahAvrata Ae || aticAra pAMca isa vratake, maMgavAnA preSaNa karanA / rUpa dikhAya izArA karanA, cIja pheMkanA dhvani karanA | isa dezAvakAzika vratakI maryAdAoM se bAhara pAMcoM pApoMkA sthUla sUkSma donoM prakAra tyAga ho jAnese zrAvaka ke 'aNuvrata mahAvrata ho jAte haiM // 204 maryAdA bAhara ciTThI vastu yA AdamIko bhejanA, magAnA, - yA zabda karanA, apanA rUpa dikhAkara samasyA ( izArA ) karanA, yA kaMkara patthara phekanA ye pAMca dezAvakAzika zikSA vratake atIcAra haiM // 76 // sAmAyika zikSAvrata | pUrNa rIti se paMca pApakA, parityAga karanA sajJAna | maryAdA ke bhItara vAhara, amuka samaya ghara samatA dhyAna // hai yaha sAmAyika zikSAvrata, aNuvratoM kA upakAraka / vidhise analapsa sAvadhAna ho, bano sadA isake dhAraka | mana vacana kAya kRta kArita anumodanA karake maryAdA aura maryAdAse bAhara bhI kisI niyata samaya paryaMta pAMva - pApoMke sarvathA tyAga karake samatA bhAvase vaiThakara dhyAna - karaneko sAmayika kahate haiM // 76 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtiiy.bhaag| 205. sAmAyikameM baiThane kI vibhi| jaba taka coTI mUThI karaDA, baMdhA rahegA, maiM taba tk| sAmAyika nizcala mAdhaMgA, yA vicAra kara nizcaya taka ! padmAsana kara bhalI bhAMtise, athavA kAyotsarga ju ghara / doya cAra yA chaha ghaTikA taka, sAmAyika tU dhArana kara / / __ sAmAyika karanevAlA zrAvaka-apane zirake bAla. kapaDA mUThI bAMdhakara do yA cAra vA chaha ghaDI taka pamAsana vA kAyotsarga dhAraNa karake sAmAyika sthira ho| kara tisstth|| 77 // . ' __sAmAyika karane yogya sthAna / ghara ho bana do caityAlaya ho, acha bhI ho nirupadrava ho / ho ekAMta zAMta ati suMdara, parama ramya auzucitA ho| aise sthalameM sAmya bhAvase, tanako manako nizcalakara / eka mukta upavAsa divasa yA,prati dina hI sAmAyika kara. ghara vana caityAlaya dharmazAlA Adi jahAMvara mI ekAMta aura pavitra sthAna ho usI jagahapara sAmyabhAvase tana manako nizcala karake ekAzana yA upavAsa ke dina vA mati dinI: sAmAyika karanA cAhiye / / 7 / / sAmAyika karanekA phl| sAmAyikake samaya gRhI, AraMbha parigraha takate haiN| pahinAye hoM vasana jise, aise munise ve dikhate haiM...
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 janacAlavodhakasAmya bhAva thira rakha maunI raha, sara upasarga uThAte haiN| garamI saradI mazaka DAMsake, pariSaha saba saha jAte haiM 78 sAmAyikameM baiThaneke samayameM prAraMbha rahita samasta pApoM kA tyAga ho jAnese aura gamI sadI DAMsa maccharAdike upasarga sahanese gRhasya, jisa munipara kapaDA DAla diyA gayA ho aise munikI taraha sAkSAt muni ho jAtA hai| isa kAraNa prati dina hI munidharmakI zikSA denevAlI sAmAyika karanA cAhiye / / 79 // sAmAyika karate samaya kyA vicAranA cAhiye ? azabharUpa azaraNa anitya yaha. parasvarUpasAraM mahAna | atizaya duHkha pUrNa hai tau mI, banA huyA hai merA sthAna // isase vilakula ulaTA sukhamaya, mokSadhAma zAsvata satya / sAmAyikake samaya bhavyajana, dhyAna gharo aisA uttama 80 jisameM meM nivAsa karatA hUM aisA yaha saMsAra azarama -rUpa azubharUpa anitya duHkhamaya aura parasvarUpa hai| mokSa 'sthAna isase sathA viparIta hai ityAdi kArase sAmAyika meM uttama dhyAna karanA cAhiye / / 80 // sAmAyika zikSAvattake pNcaatiicr| . . apane sAbhyabhAvako tanakara, karadenA caMcala tnko| bANIko caMcala karadenA, karadenA caMcala manako // sAmAyikameM kareM anAdara, kAla pAu rakhanA nahi yAda / -ye aticAra pAMca isa vratake, kahe gaye haiM vinA vivAda //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 207 . manako calAyamAna karanA, tanako calAyamAna karanA, vacana calAyamAna karanA, sAmAyikameM anAdara karanA, aura sAmAyikakA samaya vA pAgeko bhUla jAnA ye pAMca sAmAyika zikSAvratake aticAra haiM // 1 // - 57. yamadaMDa kotavAlakI kthaa| : ahIra dezake nAsikya nagarameM kanakaratha rAjA rAjya karate the, rAjAke kotavAla kA nAma yamadaMDa thA jisakI bhAtAkA nAma vasuMdharI yA / jo choTepanameM vidhavA ho jAnese vyabhicAriNI ho gaI thii| eka samaya vaha vasuMdharA apanI vahUse kucha gahane lekara jArake pAsa jA rahI thI usa samaya aMdherI. rAta khUba ho hI cukI thI isalie jaise yaha gharase kucha dUra hI pahuMcI thI ki ugharase yamadaMDa kotavAla caukI lagA rahA thA usane ise jAte dekha liyA aura koI vyabhicAriNI samajha kara usake pIche ho liyA / java vasuMdharA apane niyata sthAnapara pahuMca gaI to yaha bhI vahIM pahuMca gayA aura vasuMdharAne ise apanA jAra samajhakara, aura isane vya'bhicAriNI samajhakara paraspara apanI kAmAgniko zAMta kiyA, aura una gahanoMko yamadaMDako dediyA, usane Akara apanI strIko soMpa diye, strIne gahanoMko lekara apane pati yamadaMDase
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 jainavAlavoladhaka kahA ki ye gahane to maiMne apanI sAsuko diye the Apapara kaise Agaye ? yaha suna yamadaMDa vicArane lagA ki jisake sAtha maiMne bhoga kiyA hai vaha merI mAtA thI, parantu use to aisA casakA laga gayA ki mAtAke sAtha hI usI sthAnapara nitya jAkara kukarma karane lagA jaba usakI strIko isakA pUrA patA cala gayA to usane eka daphe bAtacIta meM cAgakI mAlinase kaha diyA ki merA pati khAsa apanI mAtAse bhoga karatA hai, mAlinane jAkara rAjA kanakarathakI rAnI kanakamAlA se kaha diyA / kanakamAlAne yaha saba apane svAmI kanakarathase kaha sunAyA parantu rAjAne isa vAtakI ThIka khoja karaneke liye apane dUnoMko bhejA aura unane vahAM jAkara vaisA hI dekhA jaisA rAjAne suna rakkhA thA, Akara rAjAse nivedana kara diyaa| mahArAjane yamadaMDako bulAkara khUba sajAdI jisase vaha marakara naraka gatiko gayA / ThIka hai jo manuSya apanI strIko choDakara dUsaroMke sAtha bhoga karate haiM ve pApakA saMcaya karake duHkha pAte haiM paraMtu jo apanI mAtAko hI strI samajha baiThate haiM unakI to kahAnI - hI kyA hai ? 58. madyapAna niSedha | madya ( madirA zarAba ) eka atizaya apavitra aura durgaMdhamaya padArtha hotA hai| kyoMki verI ke peDaqI jaDa, mahuA
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tRtIya bhAga / purAnA guDa Adi, jamIna meM gaDhe huye maTakoMmeM pAnI ke sAtha DAlakara mahInoM taka saDhAye jAte haiN| jaba usameM sardI ke prabhAvase saDakara asaMkhya kIDe paDa jAte haiM taba una saba kIDoM aura berIke jaDa vagerahakA bharka bhaTTI caDhAkara yaMtra dvArA nikAla liyA jAtA hai phira ThaMDA karake botaloMmeM bhara bhara kara use becate haiN| jaba vaha madya ThaMDA ho jAtA hai tabase usameM asaMkhya sUkSma kIDe paDane zurU ho jAte haiM / yadi tuma sUkSmadarzaka yaMtrase ( mAiskopa (se) dekhoge to zararAva sarvathA kIDoMkI rAzi (khAna) saMmajhoge / isa prakAra asaMkhya jIvoMse bharI huI durgaMdhamaya maMdirA ko loga pIte haiM unako ina saba jIvoMkI hiMsAkA mahA : pApa lagatA hai aura unako madyapI, zarAbI kahate haiM / madirAmeM nazA bahuta hotA hai jisake pIneseM manuSya apanI saba zutra budha vimara jAtA hai aura usako kA jJAna na hone se vaha dharmase cyuta hokara hiMsA caurI jhUTha kuzIla sevanAdi pApoMmeM laga jAtA hai / sadAcaraNako vilakula bhUla jAtA hai phira vaha mAnasika zaktiyoMke naSTa 'honese pratidina ke kArya karanemeM bhI asamartha ho rogI ho jAtA hai / jisase dinoMdina usakI Ayu ghaTatI jAtI haiM parakA vA hitAhita 4 . * * . > asadAcArI hone se duniyAMmeM usakA vizvAsa va mAna maryAdA saba ghaTa jAtI hai / taba usake pAsa koI bhI bhalA manuSya jahi AtA / jo vaha zarAvI dhanADhya hotA hai tau Thaga loga 4
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhaka 210 usake pyAre bana jAte haiM aura use vezyA sevanAdi kukAryoM meM lagAkara satra ghana naSTa kara dete haiN| aMtameM daridra duHkho hokara kumaramAse maratA hai / 1 manuSyoM ko madirA pIne kA abhyAsa isa taraha paDa jAtA ki manuSya prAyaH khoTI saMgatimeM rahane se aneka kukArya karane lagatA hai / usa samaya zarAvakA ponA bhI una khoTI icchA sAdhanekA kAraNa ho jAtA hai / kyoMki madirA bar3I garma hotI hai isako pahilehI pahile pInepara usakI garmI se khUna patalA ho jAtA hai aura usakI gati bar3ha jAtI hai jisase nADI balavAna ho jAne se kucha kAlakelie zarIra kI zithi latA naSTa ho jAtI hai isa kAraNa usako lAbhadAyaka samajha roja 2 pIne laga jAte haiM / paraMtu thoDI pIne se vaha nazA tathA vaha garmI nahiM AtI, jaisI ki pahile dina mAlUma dIthI / . isa kAraNa dinoMdina mAtrA baDhAne lagate haiM jinako nitya ' aura bahuta 2 pInekA abhyAsa paDha jAtA hai unako kamase kumA (arddhAMga vAyu ) maMdAgni, bAta, mUtra roga, kampa vAyu vageraha aneka roga paidA hone lagate haiM / tathA thoDe hI dinoMmeM zarIra kAThakI lakaDI ke mAphaka sukha jAtA hai aura zIghrI kALake gAla meM calA jAtA hai| koI 2 bahutasA madya pInevAle hameza ke liye pAgala banakara apane jIvanakA -satyAnAza kara DAlate haiM / jisa prakAra madya zarIrako hAnikAraka hotI hai isI prakAra gAMjA carasa, caMDU bhAMga postA
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 - tRtIya bhaagH|. aphIma bIr3I cuTaM cAya vageraha bhI bahuta hAnikAraka haiM / jaba ThIka samaya para inameMse koI. nazA nahIM milatA hai to baDI hAni karatA hai aura usake vinA. koI bhI kAma nahi kara skte| isa kAraNa ina sava nasoMmeMse tuma kisI prakAra kA bhI nasA karanA nahiM sIkhanA palika .jo loga madya carasa bhAMga gAMjA caMDU vagairaha pIte haiM unakI saMgatimeM bhI nahiM baiThanA agaraM baiThoge to tuma bhI sIkha jaaoge| laavnii| he he bhAratasaMtAna na mada viSa khaao| ... hai hAtha joDakara araja dhyAnameM laao||ttek|| kataM manuSya khAya kara nase nasahi dinraatii| kata.kula.kalapata haiM kUTa kUTa kara chAtI // kata zana kulavAlA bina prItama dukha paatii| vidhavA bana vana. nayananase nIra vahAtI // isa vipatAse aba sabake prAna bcaao| hai hAtha joDakara araja dhyAnameM laao| he he bhArata saMtAna na mada viSa khAo / he0 hA0 // 1 // kata bAlaka vina pitu hAya mahA dukha pAveM / kata jananiputra vina hAhAkara akulAveM // jaba lAkha lAkha rupayanake nase vikaaveN| .1 kitanehI / - -
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainabAlabodhaka: . phira kyoM na darida dukha mukha apano dikharAveM // hai mAdaka agni samAna bharaji ji na khaao|he. hA0 // 2 // kata yuvA mAdakana khAya khAya dukha paate| . '. ho roga grasita phira binA mauMta parajAte / / / ve vaidya duSTa jo inheM zreSTha batalAte / jagake jIvanakA vRthA nAza karavAte / __ bhaiyA aisanako dUrahita zira nAvo / he0 hA0 // 3 // saba ika tana ikamana eka prANa ho bhAI / ika sAtha kahaiM dvArana dvArana pai jAI / / " yaha nasA burA hai sadA adhika dukhadAI / tiha kAraNa isako tajahu bhajahu jinarAI // " saba milakara sugda tai dharma dhvajA phaharAvo / he0 hA0 // 4 // isa merI araja para jarA dhyAna tuma dharanA / vidyA rasa tajakara jahara pAna mata karanA / ina nasebAjoMkI kahIM jagatameM dara nA hai sadA ekasA inakA jInA mrnaa| tuma jAna bUjhakara mUrakha yata khlaayo| he0 haa0||5|| vidyAke varAbara nasA koI nahiM nIkA / isake Age haiM aura nasA saba phokA / / . yAteM vidyA paDho bharama taja jIkA / ____saba camatkAra hai jagameM vidyAhIkA // ina nase bAjoMko bhalI bhAMti samajhAvo / he0 haa0||6||
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaM bhaag| he nasevAjo! kyoM vRthA umara khote ho? khA khAke nasA badanAma muphta hote ho| bacoMke liye kyoM viSa vRkSahi bote ho| aba bhI samajho kisa gaphalatameM sote hoN|. bhAratavAsinako zuddha paMtha dikharAvo / he. haa0||7|| 59. jayakumArakI kathA / / istinAparameM sopaprama rAjA rAjya karate the jinake putrakA nAma jaya yaa| jayakupAra vaDA saMtoSI aura banI thaa| inakI strIkA nAma sulocanA thaa| eka samaya kisI vidyA-- ghara ko vimAnameM vaiThehue jAte dekhakara ina donoMko pUrva vidyAoMkA smaraNa ho aayaa| jisase unheM ve vidyAyeM siddha ho gaI / aura ve donoM una vidyAoMkA pAkara meru prAdi parvatoMkI vaMdanA karake kailAza parvatapara bharatake vanavAe hue cauvIsa tIthakaroMke maMdiroMkI vaMdanAke lie jA phuNce| itane meM hI saudharma svargameM iMdra apanI sabhAke -samakSa jayaH kumArake vrata (parigraha parimANa) kI prazaMsA karane lge| ratiprabhadeva bhI vahIM baiThA thaa| vaha indra ke dvArA jayakumAra kI tArIpha sunakara usakI parIkSAke liye kailAzapara AyA aura sAthameM cAra sakhiyoM ko lekara strIkA rUpa dhAraNa karake
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainAlabodhakajayakumArake pAsa gayA aura bolA-jayakumAra ! sulocanA ke svayaMvarameM jisane Apake sAtha vahI laDAIkI yI, usa nAbhi vidyAdharakI meM smavatI aura saMpUrNa vidyAoMkI svAminI strI hUM paraMtu maiM Apake rUpakI prazaMsA sunakara nAmi rAjAse virakta hokara Apake pAsa AI hUM aura maba taraha mApa para mohita hUM / kRpayA mujhe dAso banAie aura mere tamAma rAjyako brahaNa kara bhoga kIjie / jayakumArana jaba usakI aisI bAteM sunI to uttarameM nivedana kiyA ki-he suMdarI ! Apako aise vacana nahIM zomate haiN| kAraNa ki bhAra strI ratna ho aura mere sarvayA paratI mAtA ke samAna hai| isalie mujhe aise tumhAre rAjyase koI kAma nahIM hai| isake sivAya ratipramadevane aura bhI kaI upasargoM dvArA jayakumAra ko DigAnA cAhA paraMtu usakA manamaru jarA bhI calAyamAna na huA taba raviprabhadevane apane vAstavika rUpako dhAraNa karake saba hAla jayakumArase kaha sunAyA aura kahA-maiM prApa ke parigrahaparimANa vratakI parIkSAke lie hI bhAyA thaa| parantu bhApakA mana jarA bhI vicalita na dekhakara mujhe baDA prAnanda huA aura bhApa sarvayA pujya va mAnanIya haiN| prApa kI jo iMdra prazaMsA karate haiM usake Apa sarvayA yogya haiN| aima kahakara bahutase prAbhUSaNoM dvAga pUjA karake apane sthAnako calA gyaa| isalie matrako jayakumArakI taraha parigrahaparimANaM vrata dhAraNa karake enya bananA caahie|
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 219 60. bhUdhara jaina nItyupadezasaMgraha sAtavAM bhAga / subuddhi sakhIke prati vacana | 1 manahara kavitta / - kahai eka sakhI sthAnI tuna rI subuddhi rAnI, tero pati dukhI dekha lAgai ura ora hai / mahA aparAdhI eka yuggala hai chahoM mAhi, soI dukha deta dIse nAnA parakAra haiM || kahata subuddhi AlI kahA doSa puggalako, apanI hI bhUla lAla hota bhApa rUvAra hai / "khoTo dAma thApano sarAphai kahA lAge vIra" kAhUkau na doSa mero bhauMdU bharatAra hai // 1 // dravyaliMgI munikA varNana / zIta sahe tana dhUpa dahai, tarphe heTa rahe karuNA ura Anai / mUTha kaheM na data hai, vanitA na ca laeNba lobha na jAnai // mauna hai paDhi bheda lahai, nahi nema he vrata rIti pichAne / yoM nivahai para mokha nahIM, cina jJAna yahai jinavIra khAne || anubhava prazaMsA / manahara | jIvana alapa Ayu buddhi balahIna tAmeM, Agama agAdhasiMdhu kaiseM tAhi DAka hai / 1 Ara-kIla / 2 vRkSake nIce / 3 jarA bhI / 4 choDate / 5 kaise
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainapAlabodhakadvAdazAMgamUla eka anubhau bhapUrvakalA, . bhavadAbahArI dhanasArakI salA~ka hai / / yaha eka sIkha. lIje yAMhIko abhyAsa kIje, ___yAko rasa pIje aiso bIra jinabAka hai| itano hI sAra se hI prAtamako hitakAra, yahI lauM madAra aura Age dADhAkai hai // 3 // __ bhagavAnase prArthanA / bhAgama abhyAsa hohu sevA parakampa terI, saMgata padI milau sAdharamI janakI / saMtanake gunako vakhAna yaha bAna paro, , meTo Teva deva paramaoguna kayanakI / / .. savahIsauM aina sukhadaina mukha vaina bhAkhauM,.. bhAvanA trikAla rAkhauM bAtamIka dhanakI / jolauM karma kATa kholauM mokSake kapATa tau lauM, yehI bAta hUjyau prabhu pUjo pAsa manakI // 4 // 61.zrAvakAcAra navama bhaag| __ proSadhopavAsa zikSAvata / sadA aSTamA caturdazIko, taja denA cAroM AhAra / / yaha moSadha upavAsa kahAtA, dinabhara rahai gharSa vyavahAra / / / gakaMgA pAra hogaa| 6 saMsArarUpI uSNatAke haranevAle / 7 caMdanakI 8 salAkA-salAI / 9 jinavAkya vA jina vacana hai / 10 pAne yogya hai. 13 dUsarI saba bAteM vyartha hai| . . . . . . .
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 217 aMjana maMjana nhAnA dhonA, gaMdha puSpa sajadhaja karanA / AraMbha pAMca pAra hiMsAdika, isa dina bilakula pariharanA // umeza aSTamI caturdazI ke dina cAra prakArake AhAra ko choDa dene ko upavAsa kahate haiM parantu pahile roja aura pAranAke dina ekAsana karake 16 paharakA upavAsa karanA so proSadhopavAsa hai / proSadhopavAsake dina pAMcoM pApoMkA,-- aura zRMgAra, AraMbha, gaMdha pugdha, snAna aMjana maMjanakA sarvathA tyAga karake 16 pahara taka jJAnadhyAna svAdhyAyameM tatpara " rahanA cAhie // 82 // proSadhAdikA meda | tajanA cAroM AhAroMkA, hoya nirAkula hai upavAsa | ekavAra khAneko moSaya, kahate haiM jo prabhupadadAsa || do moSadhake vicameM karanA, eka AzanA kahalAtA | propadhopavAsa hai pUrA, bhavya janoMko sukhadAtA // 3 // khAdya sAtha ledya peya ina cAroM AhAroMkA tyAga karanA-sA to upavAsa hai aura eka hI vakta khAnA so proSadha( ekAzanA ) hai, aura do proSadhoMke vIcameM ( aSTamI catudazIko ) eka upavAsa karanA so proSadhopavAsa hai // 83 // proSadhopavAsake pAMca atIcAra | dekhe mAle bina cIjoMkA, lenA malAdi taja denA / aura vichAnA vistarakA tyoM, vrata kartavya jhulA denAH // ..
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 jainavAlavAMdhaka tathA anAdara rakhanA vratameM, haiM ye pAMcoM hI aticAra | inheM chor3akara vratako pAlo, dhAro urameM dharma vicAra // 84 // binA dekhe vinA sodhe pUjA vageraha vartanAdi lenA va ghasITakara uThAnA, jagaha dekhe binA mala sUtrAdikA tyAga karanA, vinA dekhe zodhe vistara caTAI bichAnA, upavAsa meM anAdara karanA, aura yogya kriyAoMko bhUla jAnA ye pAMca moSadhopavAsa nAmaka zikSA vrata ke atIcAra hai // 84 // vaiyAvRtyakA varNana / jo anagAra tapasvI guNanidhi, dharma hena unako de dAna | pratiphalakI icchA bina hai yaha, vaiyAvRtya suvrata sukhadAna // guNarAgI hokara munivara, caraNa cApiye hoya prasanna | unakA kheda dUrakara dIje, sevA kIje jo ho anya // samyaktvAdi guNoM ke bhaMDAra gRharahita tapasviyoMko dharmake prarthI pratyupakAraka bAMchA vA apekSA ke vinA zrAhArAdi cAra prakArakA dAna denA tathA unake guNoMmeM anurAgI ho kara saMyamI janoM ke paga dAvane vA anya kaSTa dUra karane vage. rahase nAnAprakArakI sevA karanA so vaiyAvRtya nAmakA zikSA - vrata hai // 85 // . dAnakA svarUpa / -mUnArambha tajA hai jisane dharma karma hita harSAkara / navadhA bhakti bhAvase aise, zAyakA tU gaurava kara //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga! 216 nilAmIpana kSamAzakti tyoM, bAna bhakti zraddhA saMtoSa / / . nirmala dAtAke guNa haiM ye. dhAro inako tanakara dopa // 86 // jinake kUTane, pIsane, cUlA sulagAne, pAnI bharane, aura buhArI dene rUpa paMca sUnAke prAraMyakA tyAga, hai una muniyoMko, navadhA bhaktipUrvaka sapta guNadhAraka zrAvakake dvArA AdarapUrvaka AhAra Adi dAna denA so dAna kahAtA hai / paDagAhanA, uccasyAna denA, dodakako mastaka para lagAnA, pUjA karanA, praNAma karanA, mana vacana kAyakI zuddhi rakhanA aura eSaNA zuddhi arthAt zuddha AhAra denA so navadhA bhakti hai| zraddhA, saMtopa, bhakti, jJAna, nilopatA, kSamA, aura dAna denekI zakti ye dAtAgake sAta guNa haiM / ina guNoM sahita dAtArahI prazaMsAke yogya hai|||86|| dAnakA phl| jisane ghara dharmArtha tajA, usa, atithIkI pUjA krnaa| ghara dhaMdese baDhe huye, pApoMkA hai sacamuca haranA / / muniko namanese UMcA kula, rUpa bhaktise milatA hai| mAna dAsyase, mogadAnase, zrutise zuci yaza baDhatA hai / / gRharahita atithiyoMko navadhA bhaktipUrvaka AhAra dAna denA nizcayase gRhasaMbandhI bhAraMbhoMke saMcita pApoMko naSTa karanevAlA hai tathA aise atithiyoM ko namaskAra karanese UMcA kula, dAna denese bhoga, bhakti karanese suMdara rUpa sevA karane se mAna pratiSThA aura stuti karanese kIrti yaza prApta hotA hai|
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhaka vaDakA bIna bhUmimeM jAkara, ho jAtA hai taru bhArI / vera ghumera saghanaghana suMdara, samaya pAya chAyAkArI // vaise hI ho alpa bhale ho, pAtradAna sukha karatA hai / samaya pAya bahuphala detA hai, iSTa lAbha bahu bharatA hai // // . jisaprakAra baDhakA choTAsA bIja bhUmimeM prApta hokara samaya para bar3hA bhArI saghana chAyA denevAlA vRkSa ho jAtA hai usI prakAra muni arjikAdi pAtroMmeM diyA huvA thoDAsA bhI dAna samaya para mana bAMchita bahutasA phala denevAlA hotA hai' dAnake bheda va unake prasiddha phala / hth bhojana bheSaja jJAnaupakarana, denA aura abhaya dyAvAsa | cAra jJAnake dhArI kahate, dAna yahI cAroM haiM khAsa // inake pAlana karanevAle, zrIzreNa ru vRSabha senA / kotavAla kauMDIza va zUkara, hue prasiddha samajha lenA // 89 // cAra jJAnake dhAraka gaNadharoMne, zrAhAradAna, auSadha dAna, jJAnake sAdhana zAstrAdi upakaraNa aura bhayarahita sthAnadAna ye cAra prakArake hI dAna kahe haiN| ina cAroM dAnoMpeMse grAhAradAnameM zrISeNa rAjA, auSadhadAnameM seThakI putrI vRSabhasenA, zAstradAna meM kauMDezanAmakA kotavAla, aura muniko vastikA dAnameM zUkara prasiddha ho gayA hai // 8 // vaiyAvRtake bhedameM hI bhagavatpUjA karanA / prabhupada kAmadahanakArI hai, bAMchitaphala denevAle / unakA pratidina pUjana kariye, ve saba dukha haranevAle // ,
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga jinapUjAko eka puSpa le, meDaka calA moda dharake / muA mArgameM huA deva vaha, mahimA mahA pragaTa karake // 10 // icchita phala dene vAle, kAmavANako bhasma karanevAle devAdhideva arahaMta bhagavAnake caraNoM meM pUjA karanA sapasta dukhoMkA nAza karanevAlA atyAvazyakIya kArya hai / isa kAraNa ise AdarapUrvaka pratidina karanA cAhiye / rAjagRhI nagarI meM mahAvIrasvAmIke padhArane para phUlakI eka pAMkhuDI lekara eka meMDaka pUjA karaneke bhAva dhAraNa kara calA thA, vaha zreNika rAjAke hAthIke pavitale dabakara maragayA aura pUjAke bhASaka puNyase svargameM jAkara eka addhidhArI deva huvA aura upane pUjAkai thAvakA phala jAna usI vakta rUpavazaraNameM Akara pUjAkI / vaiyAvRtake aticaar| hare patrake bhItara rakhanA, hare patrase Dhaka denA / dene yogya bhojanAdikako, pAtra anAdara kara denA // yAda na rakhanA denekI vidhi, athavA denA matsara kr| haiM aticAra pAMca isa vratake, inheM sarvathA tU parihara / / 61 // dAna denevAlI vastuko harita patrase snA, aura harita patrameM rakhanA, dAna anAdarase denA, dAnakI vidhi vageraha bhUla jAnA, aura IrSA buddhise denA ye pAMca vaiyAvRtya nAmaka zikSAvratake pAMca praticAra haiN|| 61 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 jainavAlabodhaka. 64. zrISeNa rAjAkI kathA ___ malaya dezake ratna saMcayapurameM zrISeNa rAjA rAjya karate the jinakI strIkA nAma siMhanaMditA thA aura dUsarokA ani. ditA, unake kramAnusAra iMdra aura upeMdra do putra the, vahIMpara sAtyaki brAhmaNa rahatA thA jisakI strI jaMbU aura putrI satyabhAmA thii| paTanA meM rudrabhaTTa brAhmaNa bAlakoMko veda paDhAyA karate the java vedakA pATha calatA thA usI samaya rudrabhaTTa brAhmaNakI dAsI (naukaranI) kA laDakA kapila vahIM pAsa meM chupakara veda suna liyA karatA thaa| usakI buddhi bar3I tIkSNa thI isalie thoDe dinameM hI vedakA jJAtA ho gayA / jaba yaha khabara rudrabhaTTako lagI to vaha bar3e nArAja hue,. aura usI samaya vahAMse kapilako nikAla diyA, vaha veda to paDha hI cukA thA para jAtikA zUdra honese usane yajJopavItaH dhAraNa kara liyA aura brAhmaNa vanakara ratnasaMcayapura nagarameM pahuMcA, ratnasaMcayapugmeM vAsa karanevAle sAtyakine jaba ise dekhA to vicATane lagA ki yaha vedakA vidvAna aura suMdara hai isaliye apanI laDakI satyabhAmAkA isIke sAtha vivAha kara denA cAhiye aura usane vaisA hI kiyaa| aba yaha apane dilameM vaTA khuzI huA aura satyabhAmAke sAtha bhogavilAsa karane lagA paraMtu rAtri samayameM isakI viTaceSTA dekhakara use
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga : 223 : vizvAsa nahIM hotA thA ki yaha brAhmaNa hai paraMtu UparI taura se usase bAtacIta karanA hI paDatI thI, kAraNa ki satya -- bhAmA usakI ho cukI thI, paraMtu satyabhAmA hamezA isI talAza meM rahA karatI thI ki isakA vAstavika patA lagAUM / / bhAgyase rudrabhaTTa tIrthayAtrA karatA huA ratnasaMcayapurameM A pahuMcA, jaba kapilane ise dekhA to usakA vaDA cAdara satkAra kiyA aura use bahuta dhana bhI isa mayase diyA ki merI pazela na khola deveM, manuSyoMne jaba yaha pUchA ki Apake : ye kauna hai vo usa kapilane usako apanA pitA batAyA rudrane bhI lAlaca meM Akara ise svIkAra kara liyaa| aba to manuSyoMko kapilake viSaya meM saccA vizvAsa ho gayA thA ki kapila saccA brAhmaNa aura vedapAThI hai parantu satyabhAmA kA abhI saMdeha nahIM gayA thA isaliye jaise ho kapila kAraNa vaza dUsare grAma gayA ki satyabhApAne rudabhaTTako khUba dhanaM dekara nivedana kiyA- mahArAja satya vartaLAie ki kapila Apake kauna haiM, pahile to rudrabhaTTa baDe vicAra meM paDa gaye paraMtu satyabhAmA ke Agraha karane para satya hAla kaha sunAyAaura Apa usI samaya gharako khAnA ho gae / satyabhAmAkapilako banAvaTI brAhmaNa samajhakara usase virakta ho gaI aura kupita hokara siMhanaMditA mahArAnI ke pAsa calI gii| usane apanI putrI ke samAna samajhakara use rakha liyaa| eka vAra zrISeNa rAjAne vaDI bhakti se vidhipUrvaka cAraNa-muniyoM . 7
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainavAlabodhaka -224 ko AhAra dAna diyA jisakI una donoM rAniyoM aura satyabhAmA ne vaDI anumodanAkI, zrISeNa rAjA usa dAnake 'prabhAva se marakara bhogabhUmimeM paidA hue aura una donoM rAniyoM - ca satyabhAmAne bhI anumodanA se vahIM para ( bhogabhUmi ) divya sukhako prApta kiyA aura zrISeNarAjA vahAMse cyuta hokara manuSya va devake bhavoMko prAptakara antameM zAMtinAtha tIrthakara hue / ThIka hai - jo AhAra dAnakI anumodanA se bhogabhUmi yAdike sukhako prApta kara mokSa sukhakI prApti kara letA hai to cAhAra dAna denevAleko anya sukhoMkI prApti ho jAye to Azcarya kyA hai | 65. guru ziSya praznotara | 04:0:-80 - guru -- kaho motIlAla ! tuma kala sAmako paDhaneke liye kyoM nahIM AyeM 8 ziSya - gurujI kala hamArI virAdarImeM eka vivAha thA usameM jAnA paDA isa kAraNa thAnA nahi huaa| mujhe mAlUma nahIM thI ki - vivAha meM jAnA paDegA, nahIM to maiM Apa se mAjJA lekara hI jAtA / lAcAra pitAjI ke Agrahase jAnA * paDA so aparAdha kSamA kreN| . ; ::. * guru-kaunake yahAM vyAha yA kanyA dAtAkA kyA nAma hai ? ,
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 225 ziSya - gurujI ! kanyAdAtA nahIM, kiMtu kanyA vikretA kahanA cAhiye jisakA nAma supacaMdanI hai / guru -- kyA kahA ! kyA usane kanyA becI hai ? kanyA para rupaye lekara vyAha kiyA hai ? ziSya - hAM gurujI ! vicAga garIba AdamI hai / dhaMdhA rojagAra hai nahIM, tIna cAra beTiyAM haiM / eka ekake vivAdameM kamase kama eka 2 hajAra rupaye cAhiye so hajAra pedrahasau le liye to kyA harja hai ? guru-kyA kahA ! rUpacaMda garIba AdamI hai ? sunatA hU~ vaha tau vyAja vA gahanA giravI rakhanekA kAma karatA hai aura khUba byAja letA hai / khaira ! vaha garIba hI mahI tau kyA kanyA I ko becakara usane rupaye liye haiM 1 hajAra rupaye vyAhameM kharca karanekI kyA jarUrata hai ? dulahA dulahAkA bhAI, bhatIjA, bAmana, cauthA nAI bulAkara beTI kA pIlA hAtha kara detA, tau kyA nAka kaTa jAtI 1 ziSya - nAka tau jarUra kaTa jAtI kyoMki usane baDI beTIkA vivAha bhI jamAIse cupake 2 tIna hajAra lekara kiyA yA jisameM virAdarIko eka hajAra rupaye lagAkara khUba laDaDU jimAye the jisase vaDA bhArI nAma huA thA / yadi usI prakAra vizadarIko laDDU na jimAtA va pahile vyAhakI saca zobhA naSTa ho jAtI ! guru - dhikkAra hai aise nAmako aura saikaDoM dhikkAra haiM 15
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 jainabAlabodhakausake yahAM laDDU jImanevAloMko aura sabase adhika ghikAra unako jo rupaye dekara vivAha karate haiN| ziSya-gurujI ! jarA vicAra tau kIjiye ! Apane tau savako dhikkAra hI dhikkAra de diyA parantu merI samajhameM nahiM pAtA ki-ve dhikkArake pAtra kyoM haiM ? beTIvAlA tau garIba hai beTIkA vivAha karai tau viyAnA bhAta dekara sArI virAdarIko ( savakI dekhA dekhI) na jimAvai tau niMdA karaiM isaliye usane hajArake kharcakI jagaha do hajAra leliye so eka hajAra tau veTIke vyAimeM laDDU jimA diye, ekahajAra raha gaye usase usakA gujArA do tIna varSa cala jaaygaa| virAdarIvAloMko jImaneke liye laDDU mila gye| unakA kyA? unhe rupayA kharca kiye binA bahU kahAMse mile tava do hajAra dekara vyAha kara liyA aura ghara bAMdha liyA / bAlabaccoMko sambhAlane vAlI gharameM aagii| agara aisA nahiM karate to kyA karate ? guru-mAI! karate kyA cullU bhara pAnImeM nAka Dubo kara mrjaate| hAya ! hAya ! kaisA ghora kaliyuga AgayA hai| kanyA japAIkA paisA khAnA to dUra raho, balake jisa gAMvameM kanyA vyAhI jAtI usa gAMvake kUekApAnI pInA taka pApa samajhA jAtA thaa| Aja hamAre bhAratavAsI aise nAlAyaka lobhI pApI ho gaye jo kanyAko beca kara bUTeke sAtha vyAha kara do cAra varSameM vidhavA banAkara usakA janma naSTa karake
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtAya bhAga / 227 Apa usa paisese mauja uDAne lge| vaha usa kanyAkA pitA nahI kiMtu usa kanyArUpI gAyako kATanevAlA kasAI hai| aura jo usa kanyAke vivAhameM laDDU jIyate haiM ve usa kanyArUpI gAyakA mAMsa khAnevAle haiN| aura vaha nara pizAca jimane buDhApemeM bhI viSayoMse virata na ho kara vicArI eka kupArI kanyAko do hajAra rupaye dekara use vaidhavya dukha deneko ghara meM DAlA vaha mahAkasAI hai| chI chI !! kaisI ghRNita bAta tane kahI hai| dUra raha, merI jAjapa na chUnA kyoMki tU bhI usa kamAIke yahAM laDDU khAkara AyA hogA so tU bhI kasAIkI barAbara hai| ziSya-gurujI ghabarAiye nahIM, maiMne usake yahAM khAnA to kyA pAnI bhI nahiM poyA, pAna nakanahiM khaayaa| maiMne usa buDaDhe vAcAko dekhakara usI vakta pratikSA karalI thI ki pAjase jo kanyAkA vivAha rupaye lekara karegA / meM usa kanyAke 'pinAke yahA aura varake yahAM pAnI bhI nahiM piiuuNgaa| guru-sAvAsa veTe sAyAsa ! aisAhI karanA cAhiye aba tuma loga hI isa patita hotI huI jAti vA dezakA kalyANa kara sakoge yadi tuma saba laDake aura navayuvaka aise aise anyAyoMke viruddha khaDe ho jAvoge to ye atyAcAra jo hone lage haiM, zIghra hI uTha jAyage / bhAja tUne una kasAiyoMkI bAta kaha kara mere cittako baDhI bhArI gilAnI dilAI merA mana vaDhA kharAba ho gayA hai so tupa saba hI cale jAvo bhAna isa anyAyake liye pAThazAlA baMda rakhanAhI ThIka hai|
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 jainabAlavodhakaziSya-ThIka hai, gurujI hapalogoMkA mana bhI isa ghRNita carcAse duHkhita ho gayA hai (praNAma)! *08-0-8 64. zmazrunavanItakI kathA // ayodhyAmeM bhavadatta seTha rahate the jinakI strIkA nAma dhanadasA aura putrakA nAma lubdhadatta thA / vaha eka samaya vyApArakeliye paradeza gayA aura vahAM bahuta dhana kamAkara lauTa AyA parantu bhastemeM coroMne lUTa liyA / becArA vahAMse cala diyA aura eka gopAlake makAna para AyA jo rAste hI meM yaa| usane gvAlAse kucha mahAtaka mAMgA, usakI yAcanA saphala huI kiMtu usa paThemeM Upara thoDA sA ghI utarA rahA thA use dekhakara usane vicAra kiyA ki yadi maiM yahAM thoDe dina ThaharUM aura pratidina maTThA lekara usakA ghI nikAla liyA karUM to kucha na kucha ikaTThA ho jAyagA jisase maiM punaH vyApAra kara sakU~gA aisA vicAra kara vahIM rahane lagA aura vaisA karanA zurU kara diyaa| logoMne aisA dekha kara isakA nAma kamazrunavanIta rakha diyA / thoDe dinameM usake pAsa eka. prasthamamANa ghI ho gayA jise pAMtrameM bharakara jahAM sotA thA pairoMke antameM rakha liyA aura ThaMDake kAraNa pAsameM hI agni. jalAkara leTa gayA aura vicAra karane lagA ki isa ghI ko.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 226 vecakara jo paisAbhAyeMge unase khUba dhana upArjana karUMgA / jaba seTha padavI.prApta kara lUMgA tavarAjA maharAjA honekA prayatna karUMgA use pAlene para jaba cakravartI ho jAUMgA taba apane satakhane makAna para soyA karUMgA aura jaba merI strI mere. paira dAvegI taba maiM premase paira phaTakAra kara (mArakara) kahUMgA ki tumhe paira dAvanA ThIka nahIM AtA ! aisA vicAra karate hue usane eka paira usa samaya phaTakAra hI diyA jisase. pairoMke pAsa rakkhA huA ghI phaila gayA aura usa jalatI huI agni para paTA jisase agni khaca prajvalita ho gaI aura usa jhopaDIke dvArameM hI laga gaI jisase zmazrunavanItakA. nikalanA asadhya ho gyaa| becArA usa Agase jalakara paragayA aura marakara durgatiko gayA / isa liye manuSyoMko cAhiye ki thoDemeM hI santoSa rakha apane jIvanako saphala kareM: mathunavanItakI taraha parigrahameM paDha kara apanI jindagI varavAda na kreN| 65. seThakI putrI vRSabhasenAkI kthaa| kAverI nagarameM rAjA ugrasena the vahIM para dhanapati seTha rahatA thA jisakI seThAnIkA nAma dhanazrI aura putrIkA vRSamasenA thaa| usa vRSabhasenAkI dAsI rUpavatIne eka samaya
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 jainabAlabodhaka - vRSabhasenA ke snAna jala se bhare hue gaDDhe meM eka rogI kutteko girA huvA dekhA / jaise hI kuttekA zarIra jalase bhIgA kikuttekA vilkula roga calA gayA aura sudara zarIra banagayA yaha dekhakara rUpavatI, vRSabhasenAkA snAna jala hI Arogya kA kAraNa samajhakara thoDAsA jala apanI mAMke pAsa le gaI aura AMkhoMko lagA diyA, lagAtehI bAraha varSakI dhuMda calI gaI aura use khUba dIkhane lagA aba to yaha dAsI pratyeka rogameM usI jalako kAmameM lAne lagI aura sAre nagara meM prasiddha ho gaI / eka samaya ugrasena rAjAne bahuta senA lekara raNapiMgaLa maMtrI ko apane vairI rAjA meghapiMgala para bhejA / raNapiMgalane jAkara usake nagarako ghera liyA, paraMtu meghapiMgalane duSTatA ke sAtha kuoMke jaloMmeM viSa DAla diyA jisase raNapiMgala bImAra paDa gayA aura senAke sAtha ghara lauTa AyA paraMtu vRSabhasenA ke snAna jalase taMdurusta ho gayA / meghapiMgalakI aisI duSTatA sunakara rAjA ugrasenaM senA lekara svayaM jA caDhe, paraMtu vahI hAla inakA bhI huvA isaliye ve bhI apane dezako lauTa Aye, aura bahuta bImAra paDa gae | paraMtu raNapiMgalase jaba rAjAne vRSabhasenA ke snAna jalakI tArIpha sunI to usI samaya jala leneke lie AdamI bhejA, ise. mAyA huvA dekhakara dhanazrIne chApane patise kahA ki apanI putrIkA snAnjala rAjAke zirapara chir3akanA acchA nahIM haiM / seThane kahA- isameM apanA koI doSa nahIM hai / yadi rAjA
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| jalake viSayameM pUchegeM to maiM spaSTa hAla kaha dUMgA / rUpavatI. jala lekara calI gaI aura rAjAke zirapara chir3aka diyA chir3akate hI rAjA virakula svastha ho gyaa| jaba ugrasenane rUpavatIse jaLake mAhAtmyako pUchA to usane ThIka 2 kaha sunaayaa| rAjA yaha sunakara baDe cakita huye aura vicArane lage ki jipake snAnajalakA to itanA mAhAtmya hai to usa putrIkA kitanA na hogA isaliye rAjAne usI samaya vRSabhasenAke pitAko bulAyA aura apane sAtha papasenAke vivAha kara deneko khii| seThane uttarameM kahA ki-mahArAja meM Apake yogya to nahIM hUM parantu bhApakI AjJAkA ullaMghana bhI nahIM kara sakatA! hAM! eka bAta avazya hai ki Apa ko jinendra bhagavAna ke Age aSTAndikAkI pUjA baDe sajadhanake sAtha karanI paDegI aura tamAma jaMtuoMko daMghanase mukta kara denA paDegA aura kaidiyoMko bhI choDa denA hogaa| rAjAne yaha svIkAra kara liyA aura pAsenAke sAtha vivAha kara paTTarAnI banA diyA, evaM apanA kAla sukhase usIke sAya vitAne lgaa| yadyapi rAjAne sabako choDa diyA yA to bhI vanArasake rAjA pRthvIcaMdako usakI atiduSTatA ke kAraNa nahIM chor3A thA, isalie pRthvIcaMdrakI rAnA nArAyaNadavAne apane patiko chuDavAneke lie maMtriyoMke sAtha vicAra karake banArasameM saba jagaha vRSabhasenAke nAmase dAnazAlAyeM khulavA dii| vahAM nAnAdezaka bhikSuka bhojanakararAnI
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 jainavAlabodhakavRSabhasenAkI baDI prazaMsA karane lage aura vaha prazaMsA rUpavatI ke kAnoM taka bhI paDa gaI / rUpavatIne gussA hokara rAnIse kahA ki-mApa mere vinA pUche hI vanArasameM dAnazAlA khola baitthii| rAnIne kahA-mujhe to isa vAtakA patA taka bhI nahIM hai / usI samaya rAnIne isakA nizcaya karaneke liye banArasa ko dUta bheje aura ve thoDe dinameM lauTakara Agae / rAnI ke pUMchane para unane satya 2 kaha sunAyA ki pRthvIcaMdrakI rAnIna apane patiko chur3Ane ke lie Apako punaH smaraNa karAneke lie Apake nAmase dAnazAlAyeM khola rakhI haiN| rAnIne usI samaya rAjAse pRthvIcaMdako choDa deneko kahA aura rAjAne vaisA hI kiyA / pRthvIcaMdake bandhanamukta ho jAne para pRthvIcandako bar3I khuzI huI aura usane rAnIkA baDA upakAra mAnA usIprakAra rAjAkA bhii| yahAM taka ki rAjA rAnIkI eka tasavIra aisI vanavAI jisameM apane zira ko unake pairoMmeM rakhavAyA aura vaha rAjAko samarpaNa karadI jisase rAjA atiprasanna hue aura pRthvIcandrase mepiMgala ko jIta leneko kahA / mepiMgala pRthvIcandase pahile hI DaratA thA isalie jaba usane sunI ki pRthvIcanda choDa diyA gayA hai aura vaha mujhe parAjaya karaneke lie ArahA hai to vaha isake pahuMcaneke pahilehI rAjA ugrasenase bhA.milA aura namaskAra kara AjJAko mAnanA svIkAra kiyA / , rAjA ugrasena meghapiMgalase bahuta khuza hue aura
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 tRtIya bhaag| unane usa dinase grAmINa rAjAmoM dvArA bheTameM AI huI cIjoMko mepiMgala aura apanI upabhasenA rAnIko AyA 2 deneko kaha diyA / bhAgyase usI samaya do ratnakambala A ge| rAjA ugrasenane unameMse eka to meghapiMgalako de diyA jisa para usakA nAma aMkina thA aura dUsarA vRSa. bhasenAkA nAma DAlakara upabhasenAko soMpa diyaa| eka samaya kAraNavaza meghapiMgalako rAnI usa kambalako oDhakara vRSabhasenAke ghara gaI aura vahAM para usakA kaMvala badale paDa gayA aura usako oDhakara apane ghara calI aaii| mepiMgala bhI usI vadale huye kaMvalako zroDhakara rAjA ugrasenase milane mAyA / rAjAko kRpabhasenAkA kaMvala meghapiMgalake pAsa dekha kara kucha saMdehasA paidA ho gayA aura mukha bhI gussAmaya kara liyaa| ugrasena rAjAko kocitta dekhakara lauTa AyA aura yaha vicAra kara ki rAjA mujhapara nArAja hai dUradeza calA gyaa| jaba ugrasena mahalameM gaye aura ganIke pAsa meghapiMgalakA kaMvala dekhA to aba vaha khUba gussA ho gayA ora yaha nizcaya karake ki vRpabhasenAkA pAcaraNa kharAba hai usI samaya rAjAne pathasenAko mAraneke liye samudrajala meM phikavA diyA paraMtu vRSabhasenAne pratijJA karalI thI kiyadi meM isa upasargako sahana kara lUMgI to khUpa tapazcaraNa kruuNgii| isake zIla mAhAtmyase aisA hI huvA ki jaladevatA. oNne pAkara pAnImeM siMhAsana raca diyA, jisake pAsa
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 jainabAlavodhakapAsa ATha prAtihArya zobhAyamAna ho rahe the / usapara vRSabhasenAko virAjamAna dekhakara nagarake logoMko bar3A Azcarya huaa| ugrasena rAjA bhI dauDA AyA, apane aparAdhakI kSamA karAI aura ghara calaneko kahA / jaisehI yaha lauTakara A rahI thI ki vanameM Ate huye gaNadhara muniko devaa| dekhakara vRSabhasenAne bhaktise namaskAra kiyA aura una avadhijJAnI muni se apanA pUrvadhava pUchanA prArambha kiyA / muni mahArAja vole. ki-pahile bhavameM tU isI nagarameM nAgazrI nAmakI brAhmaNaputrI thI aura ugrasena rAjAke maMdirameM buhArI lagAyA karatI thI eka dina sAyaMkAla eka muni koTake bhItara padmAsana la. gAe dhyAna kara rahe the jaba tupane ( nAgazro) muniko dekhA to krodhase kahA ki-yahAMse uTha | rAjA kaTaka sahina A rahe haiM isaliye meM vuhArI dUMgI yadi tu na uThegA to gajAkI senA se kucala kara mara jAyagA parantu muni to apanedhyAnameM lavalIna the isaliye tujhase kucha bhI na kahA / jaba tujhe jyAdA gussA umaDa AyA to idhara udharakA kUrA karA lAkara munike Upara DAranA zurU kara diyA aura itanA DArA kimuni mahArAja usase vilakula daba gaye / suvahameM rAjA darzanArtha pAye / vaha usa jagaha pahuMce jahAM muni kUDA kacarAse Dhake huye dhyAnameM lavalIna the| yadyapi muni kA zarIra vilkula nahIM dIkhatA thA paraMtu zvAsocchavAsa muni mahArAjakI cala rahI thI jisase kUr3A kacarA hilatA thaa|
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 239 rAjAne dekhakara kahA ki - yaha kyA hai ? paraMtu kisIko mAlUma hotA to koI uttara detA, isaliye jaba rAjAne kucha uttara na pAyA to usa kUDeko usI samaya alaga karanekA hukuma diyA / jaise hI vaha alaga kiyA munijI dhyAnastha dikhAI dene lage / rAjAne baDe premase darzana kiye aura svayameva hAthAMse zarIra poMchanA zurU kara diyaa| jaba tumane yaha dekhA to apanI asii niMdA kI aura usI samaya muni mahArAja se apane aparAyakI kSamA mAMga nAnAprakArako auSadhiyAM lagAnA zurUkara diyA aura sevA cAkarI bhI khUpa karI jisase munikI pIDA dUra hogaI usI auSadhi dAnake prabhAvase dhanapatikI kanyA tRSamasenA huI ho aura sundara sarva auSadhisampanna zarIra ghAra kiye ho parantu kUDA kacarAke kAraNa tumheM yaha kalaMka : bhugatanA paDA hai / vRpabhasenA muni mahArAjake mukhAraviMda se yaha saba sunakara una munike pAsa zrArthikA ho gaI, rAjAne bahuta samajhAyA ki ghara calo paraMtu vaha na gaI / isaliye pratyeka manuSyako cAhiye ki yadi suMdara aura sampUrNa auSadhiyoMke mUla zarIra pAnekI icchA hai to nRpabhasenA - kI taraha rogI muni va zrAvakakI vaiyAvRtya kare aura auSadhi : dAna de aura pApabaMdha se vacanekA prayatna kare / 9893EEEe
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 . jainavAlavodhaka"66. bhUdharajainanItyupadezasaMgraha AThavAM bhaag| jinadharma prazaMsA / dohaa| * chaye anAdi ajJAnasauM, jagajIvanake naina / sava mata mUThI dhUlakI, aMjana hai mata jaina // 1 // mUla nadIkai taranako, avara jatana kachu hai n| saba mata ghATa kughATa haiM, rAja ghATa hai jaina // 2 // tIna bhuvanameM bhara rahe, yAvara jaMgama jIva / sava mata bhakSaka dekhiye, rakSaka jaina sadIva // 3 // : isa apAra jagajaladhimeM, nahiM nahiM aura ilAja / pAhana vAhana dharma sava, jinavara dharma jihAja / / 4 / / mithyA matake mada chake, saba matavAle loya / * sava matavAle jAniye, jinamata maca na hoya // 5 // matagumAna giri para caDhe, baDe bhaye mana maahi| laghu dekheM saba lokakauM, kauM hU utarata nAhi // 6 // gama cakhanasauM saba matI, citavata karata nivera / jJAna nainasauM jaina hI, jovata itano phera // 7 // jyauM vajAja DiMga rAkhikaiM, paTa parakhe prviin| 1 pattharaphI nAveM / 2 sarvadharmAvAle / 3 mdonmtt-paagl| 4 dharmake agimAnarUpI pahADa pr| 5 camaDeke netroM se-bAharI najarase / 6 dekhate haiN| 7 / pAsa pAsa rakhakara saba kapaDoMkI jAMca karatA hai / -
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApa mANa 237. tyoM matasauM matako parakhi, pAvai puruSa amIna // 8 // doya pakSa jinamata viSai, naya nizcaya vyavahAra / tina bina kahai na haMse yaha, ziva saravarakI pAra // 6 // sI sI sIma haiM, tIna loka tihu~ kAla / jina matako upakAra saca, jina bhrama karahu dayAla // 10 // mahimA jinavara vacanakI, nahIM bacanavala hoya / bhujavalasauM sAgara agama, tirai na tarahIM koya // 11 // apane apane paMthako, pAkhe sakala jahAMna / taise yaha mata pokhanA, mata samajho matimAna // 12 // - isa asAra saMsArameM, avara na sarana upAya | janma janma jyo hameM, jinavara dharma sahAya // 13 // 9999EEEe 67. kauMDezakI kathA / 9999808 goat gAMva goviMda gopAla rahA karatA thA vaha koTara - se prAcIna zAstrako nikAlakara pUjA kiyA karatA thA / eka vAra padmanaMdI muni vahAM Ae aura unheM dekhakara usa zAstrako munimahArAjake supurda kara diyA kAraNa ki vaha likhA paDhA na yA muni usa pustakakA svAdhyAya pratidina kiyA karate the aura usIkara saba jagaha upadeza diyA karate the / kucha : 1 AtmA jIva / 2 matakaro / * ,
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 . jainabAlavodhaka"dina aisA kara muni usI koTarameM pustaka rakhakara cale * gae / goviMdane phira zAstra nikAla lie aura pUrvakI taraha pUjA karane lgaa| vaha gvAlA nidAnase marakara usI nagarameM grAmakUTakA putra kauMDeza rAjaputra huA aura thoDe dina bAda jaba vaha baDA ho gayA to unhIM padmanaMdo muniko dekhakara pUrvabhavakA smaraNa kara vairAgyako mApta ho gayA aura unhI muni mahArAjake pAsa koMDeza nAmake bar3ebhArI muni ho gae jo dvAdazAMgakA adhyayanakA zrutakevalI ho gae / Thoka hai java zAstradAnake prabhAvase kevalI pada prApta ho sakatA hai to zrutakevalIpadakA prApta kara lenA koI Azcarya nahIM hai jaisA :ki goviMda ke jIvane praaptkiyaa| 68. zrAvakAcAra dazama bhaag| saklekhanA yA saMnyAsa maraNakA svarUpa / 'AjAve anivArya jarA, duSkAla roga yA kaSTa mahAna | dharmahetu tava tanu taja denA, sallekhanA maraNa so jAna // aMta samayakA sudhAra karanA, yahI tapasyAkA hai phala / ataH samAdhimaraNa hita bhAI, karate raho prayatna sakala // upAya rahita buDhApA, duSkAla, vA roga yA upasarga mAne ' para dharma dhAraNa kara zarIrako tajadenA sosallekhanA vAsanyAsa
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 tRtIya bhaag| 'maraNa hai aMta samayakI kriyAko sudhAra karanA hI tamAma umarake tapakA phala hai aisA samasta matAlaMbI kahate haiN| isa kAraNa jahAMtaka vana sake samAdhimaraNapUrvaka maranemeM prayatna karanA cAhie // 12 // samAdhimaraNa karane kI vidhi| sneha vaira saMbaMdha parigraha, choDa zuddhamana tyoM hokara / kSamA karai nijajana parijanako, yAce kSamA svayaM sukhakara / / kRta kArita anumodita mAre, pApoMkA kara Alocana / nizchala jIvanabharako dhArai, pUrNa mahAvana dugbamocana / / 93 // samAdhimaraNake samaya rAga dveSa saMbaMdha, vAhayAbhyantara 'parigraha choDakara zuddhAMtaHkaraNa hokara priyavacanoMse apane kuTuMbiyoM va nokara cAkaroMse napA karA aura apane Apa bhI unheM kSamA kara deve| tatpazcAt chala kapaTarahita kRta kArita anumodanAse kie hue samasta pApoMkI mAlocanA karake maraNaparyaMtataka pAMca mahAvrata dhAraNa karai // 93 // zoka duHkha bhaya bharati kalupatA, taja viSAdakI tyoM hI zrAha / zAstrasudhAko pIte rahanA, dhAraNakara pUga utsAha // bhojana tajakara rahai dUdhapara, dUdha choDakara chAcha ghai| 'chAcha choDa le prAsuka jalako, use choDa upavAsa lahai / / kara upavAsa apanI zaktise, sarva yatnase nija manako / NamokArameM tanmaya karade, taja deve nazvara tanako / / ,
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 jainabAlabodhakajInA cahanA, maranA cahanA, DaranA, mitra yAda karanA / bhAvI bhogavAMchanA karanA, haiM aticAra inheM tajanA // 9 // tatpazcAt zoka duHkha bhaya arati kaluSatA viSAdako tajakara utsAhapUrvaka zAstrasudhAmRta pIte rahanA aura bhojana choDakara kramase dUdha pIye, dUdha choDakara, chAcha kAMjI, va chAcha kAMjI choDakara phakta garma pAnI pIkara hI rahai jaba maraNa atyaMta nikaTa ho jAve taba garma pAnI bhI choDakara upavAsa dhAraNa karake samatAbhAvoMse nAzavAna zarIrako choDa devai / isaprakAra samAdhimaraNa karate samaya jInekI icchA karanA, paranekI icchA karanA, maranekA bhaya karanA, mitrAdikoMkA smaraNa karaga aura AgAmI bhogoMkI vAMchA karanA ye pAMca atIcAra haiM so inako bhI tyAga kara denA cAhie / / 94-95 // sallekhanA dhAraNa karanekA phala va mokSakA svarUpa / jinane dharma piyA hai ve jana, ho jAte haiM saba dukhahIna / tIrarahita dustara niyana,-sukhasAgarako piyeM pravIna / / jahAM nahIM hai zoka duHkha bhaya, janma jarA vopArI mota / hai kalyANa nitya kevala sukha, pAvana paramAnaMdakA zrota // 16 // jinane dharmAmRta pAna kiyA hai ve samasta dukhoMse chUTa jAte haiM aura apAra dustaraM utkRSTa mokSake sukhasamudrakA sukhAmRta pAna karate haiM / mokSameM kisI prakArakA zoka duHkha bhaya
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 242 / janma jarA roga maraNa hokara kevalamAtra lyAya vA akSaya paramapAvana sukharUpI amRtakA zrota bar3hatA hai // 96 // tathAsallekhanA manuja jo dhAreM, pAte haiM ve niravadhimukti / vidyA darzana zaktisvasthatA, harSa zuddhi au ativRpti // tIna lokako cakaTa palaTa de, cAheM aisA ho utpAta / aft hera bhI hotA, mokSaprApta jIvoMkA pAta // 97 // jo manuSya sallekhanA dhAraNa karate haiM ve paraMparA mokSa ko jAte haiM usa mokSameM anaMtajJAna anaMtadarzana anaMtavIrya anaMtasukha harSa pavitratA aura atizaya yAtmika sukhakI tRpti hotI hai cAhe tIna lokako ulaTa palaTa karanevAlA bhI utpAta ho tau mI mokSamAta jIvoMkA saikaDoM karana kAla bIta jAne para bhI kisI prakAra bhI patana nahIM hotA || 97 // kITa kAlimAhIna kanakasI, pratikamanIya dIptivAle / tIna loka ziromaNi sAM hai, niHzreyasa pAnevAle // dhana pUjA aizvarya hukUmata, senA parijana bhoga sakala / hoya ghalaukika atula abhyudaya, satya dharmakara aisA phala | mokSa pAnevAle jIva muktise pahile kAlipArahita subakI kAMti samAna dIpyamAna hote hue tInalokameM zirA maNibhUta zobhAko dhAraNa karate haiM kyoMki samIcIna dharma pratiSThA, dhana, AjJA, aizvarya, senA, sevaka, parijana aura kAmayogoMkI bahulatAse alaukika atula abhyudayako pradAna karatA hai / / 98 / / 16
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 - jainavAlabodhaka. 69. vasatikA dAnameM sUkarakI kathA / -:mAlava dezake ghaTayAmameM devila nAmakA kuMbhakAra aura dhammila nAmakA nAI rahA karatA thA / una donoMne eka maTha (makAna ) isalie vanavAyA jisameM rAstegIra Akara ThahareM aura apanI thakAvaTako dUra kareM / eka samaya devilane jaba ki makAna bana cukA thA, eka muniko lAkara sabase pahile ThaharA diyA aura zrApa gharako calA gayA / thoDI dera pIche dhammila eka DhoMgI sanyAsIko vahAM lAyA aura.. use vahAM ThaharAkara una munimahArAjako jinheM devila ThaharA gayA thA, unheM nikAla diyA / ve vicAre vahAMse calakara eka vRttake nIce dhyAna lagAkara sthita ho gae aura rAtrimeM nAnA prakArakI dezamazaka Adi paroSahako sahana kiyA / subaha hote hI devila aura dhampila usa maThameM A pahuMce paraMtu jaba dekhilane munimahArAjako vahAM na dekhA to use baDA gussA pAyaryA aura dhammilase laDanA zurU kara diyA, itanI laDAI huI ki antameM donoM marakara dekhila to mUkara huA aura dharila vyAghra huaa| jima guhA meM yaha sUkara rahA karatA thA usI guhAmeM eka samaya samAvigupti aura trigupti nAmake do muni vahAM Ae aura usa guhAmeM dhyAna lagAkara sthita ho ge| una donoM muniyoMko sUkara dekha
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhAga / 243. kara vaDA prasanna huA aura pUrva bhavakA smaraNa karake unase dharmaaaree anist grahaNa kara liyaa| udhara vaha ghammilakA jIva vyAghra manuSyoMkI gaMdha sUMghakara usI guhA meM AyA aura muniyoMko bhakSaNa karaneke lie guphA meM praveza karanA zurU kiyA parantu sUkara guhAke dvArapara sthita ho gayA aura vyAghra ko bhItara praveza nahIM karane diyA isase vyAghU jala gayA aura khUba yuddha karanA zurU kara diyA aura itanA yuddha huA ki Akhirako una donoMkA maraNa ho gyaa| sUkarake to parigAma munirakSAke the isalie vaha to saudharma svarga meM devoMse pUjya vaDA deva huA aura vyAghra khoTe bhAvoMse narakameM gayA isaliye sabako cAhie ki apane sAdhanako abhaya dekara usake bacAnekA prayatna kareM jaisA ki sUkarake dRSTAntase mAlUma paDA / -:0: - 70. zrAvakAcAra gyArahavAM bhAga / -:: zrAvakakI ekAdaza pratimA vA kakSA / zrAvakAcAra yAnI gRhasthakA AcAra jo Upara ke pAThoM vana kiyA hai, viSaya bhedase bhinna 2 varNana kiyA hai, isa pATha kI prathama kriyAse lagAkara aMta takakI kriyA takake kramase car3hate huye 11 pratimA vA pada ( daraje nA kakSA ) mAne gaye haiM ve Rpase batAye jAte haiM /
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ janavAlabodhaka 1 / darzanapratimA | isa pratimA kakSA ) meM rahanevAle manuSyako 25 doSarahita zuddha samyagdarzana aura ATha mUla guNa dhAraNa karane par3ate haiN| / paccIsa doSa- zaMkA, kAMkSA, cicikitmA, ( dveSarUpa glAni ) mUDhadRSTitva, anuSagUhana, asthitikaraNa, atrAtsalya, aura prabhAvanA ye ATha doSa aura ATha pada tIna mUDhatA (deva mRDhatA, gurumUDhatA, lokamUDhatA, ) aura chaha anAyatana i prakAra 25 doSa haiM / kudeva, kuzAstra, aura kuguru tathA ina tInoMko mAnanevAle tIna, isa prakAra 6 Anayatana haiM inako acchA samajhanA vA sevA pUjAdi karanA so doSa hai / ina paccIsa doSoMko choDane se samyagdarzana zuddha hotA hai / ATha mUlaguNa- uttama madhyama jaghanyake bhedase tIna prakAra ke kahe gaye haiM / 244 1 / sa hiMsAkA tyAga 1 sthUla jhUThakA tyAga 2 sthUla caurIkA sthAga 3 parakhIkA tyAga 4 parigrahakA parimANa karanA 5 madyapAnakA tyAga 6 pAMsa bhakSaNakA tyAga 7 maura aura madhu khAnekA tyAga 8 ye ATha mUlaguNa usama prakAra ke haiM / 2 | madhyama prakAra ke bhAThamUla guma-padyakA tyAga 1 mAMsakA tyAga 2 madhukA tyAga 3 rAtrimeM bhojana karanekA tyAga 4 pAMca udaMbara phaloMkA tyAga 5 pAMca parameSThIko trikAla vandanA karanA 6 jIvadayA pAlana 7 aura jaLa chAna kara pInA. ye ATha madhyama prakArake mUlaguNa haiM |
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRtAya bhAga / 245 3 ! pAMca ubara phaloM kA tyAga aura madya mAMsa madhu kA vyAgakara denA so jaghanya prakArake ATha mUlaguNa haiM / ina tIna prakArake mUla guNoM meM jo uttama prakArake mULa guNa dhAraNa karegA so utkRSTa darjekA darzanika ( darzana pratimAdhArI ) kahalAvegA aura madhyama prakArake mUlaguNa pA netrAlA madhyama prakArakA darzanika ( darzana pratimAdhArI ) aura jaghanya mUlaguNoM kA dhAraka jaghanya darzanika kahalAvegA / 2 / vrata pratimA - pAMca aNuvrata, tIna guNavrata, cAra zikSAvratoMko niraticAra pAlanA so dUsarI vratapratimA hai / 3 / sAmayika pratimA- prAtaHkAla madhyAnhakAla aura sAyaMkAlameM chaha ghaDI yA 4 cAra ghaDI vA doya ghaDI niraticAra sAmAyika karanA so tIsarI sAmayika pratimA hai / 4 / proSava pratimA- pratyeka saptamI trayodazI ke dina prAtaHkAla hI sAmAyika pUjA vageraha karake dupaharako bhojana karake madhyAnhakAlakA sAmAyika karake 16 pahara taka cAra prakArake AhAroMkA tyAga karake zeSake dopahara dina va rAtri ke 4 para dharmadhyAnameM bitAye tathA aSTamI caturdazIke dina ke 4 pahara aura rAtrike cAra pahara aura navamI pUrNamAsI ke vA amAvasyA ke do pahara taka sAmAyika pUjA bandanAdi karake ekavAra AhAra grahaNa kare isa taraha 16 pahara dharma - dhyAnameMhI AraMbha choDakara bitAye aise propadhapUrvaka upavAsa ko niraticAra karate rahanA so proSadha pratiza hai /
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 jainavAlabodhaka4 / sacitta nyAga pratimA- jo jJAnI samyagdRSTi, patra, phala, tvaka ( chAla) mUla, koMpala, bIja, sacitta (hare vA kacce) na khAve so sacittavirati zrAvaka hai| sacitta zaga pratimAghArIko kacce muke gehUM vageraha khAne va kacce jalapAna karanekA bhI tyAga karanA cAhie / jalako yA tau vidhise chAnakara garma karake athavA loMga ilAyacI Adi kaSAyale padArtha DAlakara vesvAda karake pAna kreN| 6 / rAtribhuktityAga pratimA-jo jJAnI zrAvaka rAtri meM cAra prakAra azana, pAna, khAdya, svAdharUpa AhAra na to Apa grahaNa karai aura na dUsareko bhojana pAna karAve tathA dinameM strIsevanakA tyAga kare sochaDI rAtribhuktityAga pratimA hai / rAtri bhojanakA tyAga tau pahilI pratimAMmeM bhI karAyA gayA hai paraMtu vahAM para kRta kArita anumodanA aura mana vacana kAyake doSa (aticAra ) lagate haiM paraMtu chaTThI pratiyAmeM sarvathA zuddha (niraticA tyAga hai| 7 / brahmacarya pratimA- mana vacana kAya kRta kArita anumodanAse sarva prakArakI strI sevanekA pAMca atIcAra rahita tyAga karanA so brahmacarya nAmako sAtavIM pratimA hai| 8|ArammatyAgapratimA-mana vacana kAya kRta kArita anumodanAse gRhasaMbandhI prArambhoMkA tyAga karanA so prArambhatyAga pratimA hai| 9 / parigrahatyAgapratimA-jo bAharake dazoM parigrahoM meM
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 tRtIya bhaag| mamatAko choDa karake saMtoSa dhAraNa kare. rupayA paisA pAsa na rakkhe so parigraha tyAga pratimA hai| 10 / anumatityAgapratimA-mAraMbha parigraha tathA loka saMbaMdhI kAryoMmeM anumatI dene kA tyAga kara denA so dazavIM anumati tyAga pratipA hai / / 11 / uddiSTa pratimA / kavitAgharako naji muni vanako jAkara guru samIpa vratadhAraNa kara / tapate haiM bhikSAzana karate, khaMDa vastradhArI hokara / / uttama zrAvakakA pada yaha hai, jo manuSya isako gahate / unheM zreSThajana nuTaka.relaka, bhAgyavAn zrAvaka kahate / / isakA artha spaSTa hai| --- --- 71. meDhakakI kthaa| magadhadeza ke rAjagRha nagarameM rAjA zreNika rAjya karate the, vahIMpA nAgadatta seTha rahate the jinakI strI kA nAma bhavadattA thA vaha nAgadaca seTa baDA mAyAvI yA, isaliye jaba maraNa hubhA to pAkara apane AMganakI bAvar3ImeM meDhaka dumA eka samaya usa bAvaDIkA jala bharane ke lie bhavadattA seThAnI AI use dekhakara meDhakako pUrvabhavakA jAtimmaraNa ho AyA jisase kUdakara bhavadattAke aMgako cATane lagA usane (bhava
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 jainavAlavodhakadacA) meDhakako apane Uparase phaTakAra diyA, parantu phira bhI vaha mA lipaTA aura use cATanA zurU kara diyA usane kaI vAra apanese alaga kiyA paraMtu vaha cAra 2 usIke zarIra para pAkara cATane lagA / seThAnIne vicAra kiyA ki yaha merA koI snehI mAlUma paDatA hai jisase vAra ra Akara merA pIchA nahIM choDatA hai| vaha vahAMse calakara avadhijJAnI suvrata munike pAsa gaI aura bhaktise namaskAra kara pUchane lagI ki mahArAja mehakakA jIva pUrvamavameM merA kauna thA,, jisane Aja mere Upara baDAsneha darzAyA hai / muni mahArAja ne sava vRttAMta kaha sunAyA ki yaha meDhaka tumhAre svAmI nAgadatta seThakA jIva hai jo pUrvabhavakA smaraNa karake tumhAre Upara itanA prema jatA rahA hai.| yaha sunakara bhavadattA muniko namaskAra kara cala dI aura ghara Akara usa dinase utta meDhakako apane patikA jIva samajhakara AnaMdase rakhane lgii| eka vAra mahAvIra svAmIkA vaibhAraparvata para bhAgamana sunakara rAjA zreNikane nagarameM AnaMda bherI vajavA dI aura puravA. siyoMke sAtha vaibhAra parvatAra barddhamAna svAmIke darzanake liye jA phuNcaa| seThAnI bhavadacA bhI baDe harSake sAtha gaI jaba meDhaka ko yaha khabara lagI to vAvaDImeMse eka kamala muMhameM davA. kara bhagavAnakI pUjAke liye cala diyA rAstemeM baDe bhA. lhAdake sAtha jA rahA yA ki hAvIke pairase dabakara maragayA aura pUjAke bhAvoMke kAraNa saudharma svargameM baDhI RddhikAdhArI
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya bhaag| 249 deva humA / deva huye derI na huI yI ki avavijJAnake dvArA apanA pUrvabhava smaraNa karake bhagavAnakI pUnAkeliye apane mukuTameM meTakakA cinha lagAkara cala diyA aura bhagavAnake. pAsa Akara pratimaktise vaMdanA kara baiTha gyaa| jaba rAjA zreNikane ise dekhA to gautama svAmIse pUchA ki hama devake mukuTa para jo bhekakA cinha dikhAI detA hai isakA kAraNa kyA hai ? kyoMki devoMke sukaToMpara bhekake cinha nahIM huvA karate haiM / gautama gaNadharane kahA ki yaha deva pUrvabhavameM meDhaka thA kiMtu isake bhAva mahAvIra svAmIkI pUjA karaneke the / bhAgyase yaha kapala lie A rahA thA paraMtu rAste meM hAthI ke pairase kucalakara yaha deva bhayA hai ise pUrvabhavakA smaraNa ho. gayA hai isaliye apaneko yaha jatAneke liye ki maiM pUrvabhava meM meDhaka thA aura pUjAke pratApase deva huA hUM, apane mukuTapara bhekakA cinha dhAraNa kara rakkhA hai / rAjA zreNika va anya jana yaha sunakara baDe cakita hue aura usa dinase gajA zreNika va anya bhavyajanoMne niyama le liyaa| ki hama saba vinA pUjanake bhojana nahIM kiyA kreNge| yaha pAta nirvivAda siddha hai ki jo vyakti cAhe garIva hoM yA banavAna, bhagavAnakI bhAvoMse pUjA karate haiM unheM usa alaukika sukhakI prApti ho jAtI hai jisakA varNana karanA, bacanake agocara hai|
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 jainavAlavodhaka 72. guru aSTaka / saMghasahita zrI kuMdakuda guru, baMdana heta gaye giranAra / vAda pasyo taha saMzayamatasoM, sAkSI vadI aMvikAkAra // 'matyapaMtha niragrantha digambara' kahI suro taha~ pragaTa pukaar| so gurudeva vato ura mere, vighnaharaNa maMgala karatAra // 1 // svAmI samaMtabhadra munivarasoM, zivakoTI haTha kiyo apAra / . caMdana karo zaMbhu piMDIko, tava guru racyo svayaMbhUbhAra / / baMdana karata piMDikA phAThI, pragaTa bhaye jinacaMdra udaar| so gurudeva vasA ura mere, vighnaharana maMgala karatAra / / 2 // zrIakalaMka deva munivarasoM, bAda racyo jaha~ bauddha vicAra // tArA devI ghaTameM thApI, paTake moTa karata uccAra // jItyo syAdavAda bala munivara, bauddha bodhi tArAmada TAra / so gurudeva vaso ura mere, vighnaharana maMgala karatAra // 3 // zrImat vidyAnaMdi jau, zrIdevAMgama thuti sunI sudhAra / arthaheta pahuMcyo ninamaMdira milyo artha taha~ sukhadAtAra taba vrata parama digaMvarako ghara, paramatako kInI prihaar| -so gurudeva vasau ura mere, vighnaharana maMgala krtaar|| 4 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 tRtIya bhAga / 5 zrImata vAdirAja munivarasoM, kahyo kuSThi bhUpati jiMhabAra / zrAvaka seTa ko tisa avasara, mere guru kaMcana tanadhAra // taba hI ekIbhAva racyo guru, tana suvaraNa duti bhayo apAra / so gurudeva basI ura mere, vighnaharana maMgala karatAra // 5 // 6 zrImana mAnatuMga munivarapara, bhUpa kopa jaba kiyo gavAra / caMda kiyo tAlemeM tatrI, bhaktAmara guru racyau udAra || cakrezvarI pragaTa taba hoke, baMdana kATa kiyo jayakAra | so gurudeva vaso Tara mere, vighnaharana maMgala karatAra // 6 // 7 zrImata kumuda caMdramunivarasoM, vAda paraco jaha~ sabhAmakAra / tava hI zrIkalyAna dhAma zruti, zrIgururacanA racI agara // tatra pratimA zrIpArzvanAthakI, pragaTa bhaI tribhuvana jayakAra | so gurudeva baso ura mere, vighnaharana maMgala karatAra // 7 // * zrImata zrabhayacaMdra gurusoM jaba, dillIpati ima kar3I pukAri // ke tuma mohi dikhAvahu atizaya, ke pakaro mero mata sAra // taba guru pragaTi alaukika atizaya, turata harayo tAko madabhAra so gurudeva vaso ura mere, vighnaharana maMgala karatAra // 8 // dohA | . vighnaharana maMgala karana, vAMchita phaladAtAra / * vRndAvana aSTaka racyo, karA kaMTha sukhakAra / / 1 //
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsthAke chape huye bhASATIkA sahita uttamocama jaina zAstra | parIkSAmukha :) saMskRtapravezinI - donoM bhAga saMskRtapravezinI - dvitIya bhAga III) jainabAlabodhaka dvitIya bhAga tasvajJAnataraMgiNI 18) jainabAlabodhaka tRtIya mAga (=) ||} 1) subhASitaratna saMdoha khulepatra 2 ) asahamata saMgama makaradhvajaparAjaya-hindI, kAma aura jinadevakA yuddha 11) kaccI jildakA // pakkI jildakA MI). paramAdhyAtmataraMgiNI - saMskRta aura bhASA TIkA sahita ( thoDI hai ) 2) jinadattacaritra bhASAvacanikA ||) jildakA ||1) vInatI saMgraha =) 4). 11) khulepana ArAdhanAsAra sajilda 10) tattvArthasAra bhASATIkA pAtra kezarIstotra bhASATIkA sahita / ) tIrthayAtrA darzaka gommaTasArajI- donoMkAMDa pUrNa, aura lavvisAra kSapaNAsAra sa 4000 pRSTha 51 ) granthatrayI III ) jildakI || ravivrata kathA -) gommaTasArajI - karmakAMDa pUrNa, labdhisAra kSapaNAsArajI, aura bhASA 34) cAritrasAra 2) dharmaparIkSA saMdRSTi sahita chahaDhAlA saMgraha bandhisAra kSapaNAsArajI bhASA TIkA saMdRSTi sahita dravyasaMgraha sAnvayArtha = ) svAmikArtikeyAnuprekSA sajilda 11) bhadaiyA pUjA saMgraha |) zIlakathA = ) janakathA saMgraha sajilda darzanakathA ) dAnakathA vizeSa jAnane ke liye vaDA sUcIpatra maMgAkara dekhiye / zrIlAla jaina, milane kA patA - maMtrI- bhAratIyajaina siddhAMta prakAzinI saMsthA, 9 vizvakoSa lena, bAghabAjAra kalakattA / 29 11-): 12 // ) =). 11)
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimAna ina mArgoMmeM vaha bhI vizeSatA hai - aneka pAThadharmasaMbaMdhI jIvAjIvavicAra Adi viSayoMkI pAnI paDatI hai so hamane ina viSayoMkA ina bhAgonehI yathAsthAnapara samAveza kara diyA hai jisase koI pustaka hI naM eka pustaka par3hAne se hI samasta viSayoMkA jJAna prApta DobAvamA 1. hiMdI vyAkaraNa va gaNita mAtra khudA avazya paDhAnA paDegA / aura par3hAnA ho to isakA cauer are gette bAda par3hAnA ThIka hogA / kathA * '. hamane mere caina yUnivarsiTI vA mAlavA prAMtika jaima nikI aura gopAlanainacitavicAlaya ke paThana kramAnusAra hI rak | ataeva ina sabake paThana kama ina mAgoko rakhakara parIkSA sAmaga kA kareMge to yaha * nivedaka -1-1-1912 60 ].: pAlAla bAkalIvAla /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Printet and Publisher Srilal Jalo JAIN SIDDBANT PRAKASHAK PRESS, .. Visvakosha Lane, Baghbazar, CALCUTTA.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
_