Book Title: Balshiksha
Author(s): Jinvijay
Publisher: Rajasthan Prachyavidya Pratishthan Jodhpur
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003395/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasthAna purAtana ganmamAlA pradhAna sampAdaka-phatahasiMha, ema0e0, DI liT. [nidezaka, rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura ] granthAGka 3 Thakkura-saGgrAmasiMha-viracita bAlazikSA [zarvavarmAcAryapraNIta kAtantravyAkaraNasUtra evaM pariziSToM sahita] prakAzaka rAjasthAna-rAjya-saMsthApita rAjasthAna prAnyavidyA pratiSThAna RAJASTHAN ORIENTAL RESEARCH INSTITUTE, JODHPUR. jodhapura (rAja) dain Education International Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasthAna purAtana granthamAlA li. pradhAna sampAdaka-tihAsaha, ema450 [ nidezaka, rAjasthAna prAtyavidyA pratiSThAna, jodhapura ] pranthAGka 3 Thakura-saMgrAmasiMha vi bAlazikSA (zarvavarmAcArya praNIta kAtantravyAkaraNasUtra evaM pariziSToM sahita ) rAjasthAna - rAjya saMsthApi rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna jodhapura (rAjasthAna) RAJASTHAN ORIENTAL RESEARCH INSTITUTE, JODHPUR. 1968 I0 prathamAvRtti : 750 sampAdaka purAtatvAcArya zrI munii mUlya : 7.75 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjasthAna purAtana granthamAlA rAjasthAnarAjya dvArA prakAzita sAmAnyataH akhilabhAratIya tathA vizeSataH rAjarathAnadezIya purAtanakAlona saMskRta, prAkRta, apabhraza, rAjasthAnI hindI Adi bhASAnibaddha hai vividhavAGmayaprakAzinI viziSTa granthAvali pradhAna sampAdaka phatahasiMha, ema0e0, nI liTa. nidezaka, rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura Thakkura-saGgrAmasiMha-viracita bAlazikSA [zarvavarmAcAryapraNIta kAtantravyAkaraNasUtra evaM pariziSToM sahita] prakAzaka rAjasthAnarAjyAjJAnusAra nidezaka, rAjasthAna prAnyavidyA pratiSThAna jodhapura (rAjasthAna) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAna-saMpAdakIya vaktavya prastuta grantha kA mudraNa san 1951 meM prAraMbha ho gayA thA aura 1962 meM isake prakAzana ko bhI pUrI taiyArI ho cukI thI, parantu aisA pratIta hotA hai ki kiso zodhapUrNa bhUmikA ke abhAva meM isakA prakAzana nahIM kiyA gayA, yaha ucita ho thA kyoMki prastuta grantha kalikAla-sarvajJa hemacandrAcArya ke usa mahAn paraMparA kI eka kar3I kahA jA sakatA hai jisakA prArambha unhoMne apane zabdAnuzAsananAmaka mahAgraMtha meM prAkRta-vyAkaraNa kA samAveza karake kiyA thaa| phira bhI graMtha ke prakAzana ko aura adhika vilaMbita karanA eka mahAn aparAdha hogaa| prataH ise isI sAdhAraNa bhUmikA ke sAtha prakAzita kiyA jA rahA hai / yaha grantha bhASAvijJAna kI dRSTi se vizeSa mahattva kA hai, kyoMki isa grantha meM saMskRta vyAkaraNa-zikSA ke sandarbha meM kaI sthAnoM para tatkAlIna bhASA-zabdoM kA bhI prayoga huaA hai udAharaNa ke liye, saMskAraprakrama-nAmaka saptama adhyAya meM aneka avyaya tathA kriyApadoM ko tatkAlIna bhASA se saMgRhIta karake unake saMskRta-paryAya diye gaye haiN| sarvaprathama paM0 lAlacaMda bhagavAnadAsa gA~dhI ne isa tathya kI ora purAtattva pustaka 3 aMka 1 pRSTha 40 se 53 para nirdeza kiyA thaa| yahA~ para tatkAlIna bhASA ke nimnalikhita kriyApadoM kI ora dhyAna AkRSTa kiyA jAtA hai: "rAkhai, bolai, nAsai, bUjhai, sIkhai, vicArai, kahai, sohai, Ugai, mathamai, pUjai, barasai, ghasai bheThai, ulIcai, lAjai, phirai, saMghai, buhArai, bAMdhai, niMdai, pUrai, sarai, pariNai, bhAvai, bhAsai, poyai, tUsai, rUsai, pUchai, nAcai, pIDai, bhIjai, gAMThai, paDhai, huyai, juDai, pelai, proDhai. ramaI, rovai. Dholai, dhApaI, lADaI, lunai, sojha, varai, mayai, DhAMkai, pahirai, chedai, hakArai, dhUjai, karaI, mAMjai, dhUpai, malai maradai, chUTai, UThai. nIThai, vArai, sakai, corai vakhANai, vadhArai, jAMmai, marai, kupaI, dekhai, jovai posaDa, sIvaI pIsai, mArai, hinahinAi, gUMthai, sUjai, dohai, dUsai, tharakai, vAjai, choM kaI, chakai hAkai, phUMkai, chAMTai, lopai, ghUmai, pAca i, phATai, nimaTai, uvaTai, Avai, gAjai' ye sabhI kriyApada vartamAnakAlika anyapuruSa-ekavacana ke rUpa haiM aura inako avadhIM, vraja, pUrvI, rAjasthAnI, pazcimI rAjasthAnI tathA gujarAtI kI saMpatti samAna rUpa se mAnA jA sakatA hai| isameM koI Azcarya kI bAta Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -khai Sup I nahIM hai, kyoMki pratiprAcInakAla meM bhAratavarSa kI jisa dhArmika pariyAtrA kA vidhAna thA vaha prAdhunika uttarapradeza ke kSetroM se kurukSetra hotI huI sindhunadI ke kinAre-kinAre gujarAta se samudra taTa kA prazriya lekara jAtI thI / prata: ina pradezoM meM gamanAgamana karane vAle aneka sAdhu, santa tathA dharmapremI gRhasya bhAratavarSa kaune-kaune se Akara paraspara samparka sthApita karate hoMge, jisake phalasvarUpa eka sampaika-bhASA kA vikasita honA svAbhAvika thA / jisa samaya (san 1279 I0) likhI gaI usa samaya nissandeha saMskRta kevala vidvAnoM kI hI samparkabhASA raha gaI tho aura saMbhavataH jana sAdhAraNa ko bhASA saMskRta se bahuta dUra calI gaI thI / saMskRta se janabhASA kI dUroM dUra karane ke liye hI sambhavataH isa pustaka ke lekhaka ne "saMskAraprema" adhyAya meM bhASA-zabdoM kA saMskRta ke sAtha mela biThAne kA prayatna kiyA / prAkRtazabdoM kA isa prakAra saMskAra karane kI pravRtti bahuta prAcIna kAla se calo yA rahI hai aura isako hama Rgveda meM prayukta 'saMskRta' prAdi zabdoM kI pRSThabhUmi meM bhI dekha sakate haiM; ataH pANinIyakaraNa dvArA hue mahAn prayatna ko ekAMkI, prathamaM tathA antima prayatna nahIM kaha sakate / 7 'lakSaNa dravya-saMgraha ' prastuta grantha ke lekhaka Thakkura saMgrAmasiMha zramAlavaMzIya kUrasiMha ke putra the / unhoMne sa0 1336 meM isa grantha kI racanA kI / granthakAra ne isako 'bAla zikSA' nAma diyA hai aura anta meM isako eka kahIM hai| graMtha ke prAraMbha meM 'zrIM namaH zrIsarasvatyai' kaha kareM prathama zloka meM 'parabrahma' kI vandanA karake zarvivarmika kAtantra se saMkSepa meM bAlazikSA ke prayane kI pratijJA ko gaI hai| saMbhavata: ise prAraMbhika namaskAra ke AdhAra paira va mohanalAla devada desAI ne apane 'jana sAhitya itihAsa' meM granthakAra ko jaina hone kA saMdeha vyakta kiyA antima prazasti ke paMdya 5 meM 'vardhamAnAzrIH keAdhara para sambhavataH usake jaina hone kA bhI saMdeha kiyA jo sakatA hai | astu, yaha to haiM ki granthakAra bhAratabhUmi kA eka aisA putraratna thA jo janAjanAdi bhedabhAva se Upara uThakara rASTrIya dRSTi se soca sakatA thA aura vartamAna bhedabuddhividhAyinI pravRtti ke viparIta ekamAtra rASTrIya dRSTi se bhASI prazna para vicAra karake tatkAlIna janasAdhAraNa kI bhASAoM ko susaMskRta rUpa pradAna karane ke liye vane vyAkaraNa meM 'saMskArakama' ko likha 51162 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jisa kAtantravyAkaraNa ke mAdhAra para lekhaka ne apane isa grantha kA mAna kiyA hai usako tathA cAndravyAkaraNa ko lekara hucha pravAzya vidvAnoM ne usI prArthanArya bhedabhAva ko pracArita karane kA prayatna kiyA hai jisako ki hama phAdara hairAsa ke netRtva meM pracArita tathA sindhughATI kI sabhyatA para Azrita pravRtti meM suvikasita rUpa meM dekhate haiN| yaha prvRtti| bhAratavarSa ko yaha sikhAnA cAhatI hai ki bhAratIya saMskRti meM jaina, bauddha , zakti jaise prAgamoM aura ekezvaravAda tathA yoga Adi ke siddhAntoM ke janapradAtA eka videzI athavA svadezI drAviDa-saMskRti thI aura apane ko hindU kahane vAle loga prAja jisa dharma aura darzana para garva karate haiM usameM unakA apanA kucha bhI nahIM hai| hamAre rASTrIya svAvalambana aura svAbhimAna ke apaharaNa kA yaha yojanAbaddha prayAsa bar3o sAvadhAnI se calatA mA rahA hai aura duHkha kI bAta yaha hai ki hamAre vidvAn isako navInatama khoja samajhakara besamajhe-bUjhe apanAte cale jA rahe haiN| saccI bAta yaha hai ki bhAratavarSa kI saMskRti meM bhASA, dharma, jAti, nasla, bheSa tathA rUparaMga ke bhedabhAva ko kabhI mAnA hI nahIM gayA aura isa deza meM rahane vAlI samasta janatA ko bhAratIya-pantati athavA bhAratIya prajA kahA gayA / jaisA ki isa pratiSThAna se prakAzita cAndravyAkaraNa kI bhUmikA meM kahA gayA hai| kAtantra-zabda prAcIna 'kAzakRtsnataMtra' kA saMkSipta rUpa hai aura isameM bhI kisI samaya pANinIya vyAkaraNa ke samAna hI vaidika-vyAkaraNa kA samAveza thaa| aisA kahane se merA abhiprAya aisA kadApi nahIM ki isa vyAkaraNa kA kartA jaina athavA majana thA maiM kevala itanA hI kahanA cAhatA hU~ ki yaha granthakAra jainAjanAdi-bhedabhAva se pare usI prakAra ekamAtra bhAratIya the jisa prakAra bhAratavarSa ke prAcInatama grantha Rgveda, jisameM jaina, bauddha, zAkta, zaiva, vaiSNava, saura, gANapatya prAdi sabhI prAgamoM ke bIja upalabdha hote haiN| prAvazyakatA isa bAta kI hai ki hama videzoM dvArA dikhAI gaI bhedabuddhi ko chor3akara aikya vidhAyinI zuddha bhAratIya buddhi ko apnaaye| yahI rASTra kI mAMga hai, yahI bhAratIya saMskRti kI pukAra hai| ___isa grantha ke sampAdana meM sarvazrI munijinavijaya, zrIlakSmInArAyaNa gosvAmI, zrIThAkuradatta jozI tathA vibhAga ke anya vyaktiyoM ne jo parizrama kiyA hai usake liye meM hArdika AbhAra prakaTa karatA humA, isa grantha ko suvijJa pAThakoM ke kara-kamaloM meM samarpita karatA huuN| sUryasaptamI, saM0 1024, jodhapura. -phatahasiMha *dekhiye, barnela kuta hI aindra skUla paoNpha saMskRta grAmara. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama pRSTha pradhAna saMsArakoyalaya bAlazivA ( mUlamanthA) (3) syAni (kArakatrAma (gha) samAprakAma (7) saMsAraprAma pariziSTa 1 (1) bAlazikSA-sUtrasUcI (2) bAlazikSA-dhAturUpasUcI (3) bAlazikSA-pAribhASikazamba-sUcI (4) bAlazikSA-bhASA-zabda-sUcI pariziSTa 2 kAtAcavyAkaraNa-sA-pATha 55-104 105-157 105-118 116-130 131-143 144-156 ernational www.jainel Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Thakkura saMgrAmasiMha viracitA bAla zikSA // OM namaH zrIsarasvatyai // zrImannatvA paraM brahma bAlazikSA yathAkramam / saMkSepAda racayiSyAmi 'kAtantrAt' zAvammikAt // 1 // Adau sau tataH sandhiH syAdayaH kArakaoNNi ca / samAMsAzvoktivijJAnaM saMskArastyAdayastathA // 2 // ityaSTaprakramopetAmetAM kurvantu hRdgRhe / kAtatrabhAskarAbhAve yathA dIpazriyaM janAH // 3 // [prathamaH sjnyaaprkrmH|] 'siddho vrnnsmaamnaayH|' vrnnsnyjnyaa*| sajJAsUtrANi yathA-'tatra caturdazAdau khraaH|' khara ketA 14 / 'tatra caturdazAdau svraaH|' svrsnyjnyaa| samAna 10 / 'daza smaanaaH|' samAnasaJjJA / savarNa 10 / teSAM dvau dvAvanyo'nyasya savarNau / ' savarNasaJjJA / hakha 5 / 'pUrvo hrkhH|' haskhasaJjJA / dIrgha 5 / 'paro diirghH|' diirghsnyjnyaa| nAmIA 12 / 'kharo'varNavoM naamii|' naamisnyjnyaa| saMdhyakSara 4 / 'ekArAdIni sndhykssraanni|' sndhykssrsnyjnyaa| vyaJjana 33 / 'kAdIni vyaJjanAni / ' vyaJjanasaJjJA / varga 5 ka ca Ta ta pa / 'te vargAH paJca paJca pazca / ' vrgsnyjnyaa| aghoSa 13 / 'vargANAM prathamadvitIyA shsssaashcaaghossaaH|' aghoSasaJjJA ghoSavaMta 20 / 'ghoSavanto'nye / ' ghossvntsnyjnyaa| 'anunAsikA GaJa Na na maaH|' anunaasiksnyjnyaa| . * varNAH 52 tathA coktamgyAnAni yastriMzat svarAzcaiva caturdaza / anuskhAravisargau ca jihvAmUlIya eva ca // 1 // gajakumbhAkRtervarNaH plutazca parikIrtitaH / evaM varNA dvipaJcAzan mAtRkAyAmudAhRtAH // 2 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-prathamaH sajJAprakramaH / 'antasthAH ya ra la vaaH|' antsthaasjnyaa| "USmANaH za Sa sa haaH| uussmsnyjnyaa| 'aH iti visrjniiyH|' visrjniiysnyjnyaa| 'xkaH iti jihvaamuuliiyH|' jihvAmUlIyasaJjJA / 'xpaH ityupdhmaaniiyH|' upadhmAnIyasaJjJA / 'aM itynusvaarH|' anusvaarsjnyaa| 'vibhattyantaM padam / ' 'pUrvaparayorarthopalabdhau padam / pdsnyjaa| liMgu 3 strIliMgu / puMliMgu / napuMsakaliMgu / bhalu puliMgu / bhalI strIliMgu / bhalu napuM. sakaliMgu / prAyaso(zo) liGgAbhijJAnamidam / 'dhaatuvibhktivrjmrthvllinggm| linggsnyjnyaa| sthAdau vacana 21 / 'paJcAdau ghuT / 'jasUzasau npuNske|' ghuTasaJjJA / 'Amatrite siH smbuddhiH|' smbuddhisnyjnyaa| 'idudgniH|' agnisjnyaa| 'IdUt khyAkhyau ndii|' ndiisnyjnyaa| 'A zraddhA / ' strIliMgataNA AkAra zraddhAsajJA 'antyAt pUrva updhaa|' updhaasjnyaa| .. 'vynyjnaanno'nussnggH|' anussnggsjnyaa| dhuT 24 / 'dhuvyaJjanamanantaHsthAnunAsikam / ' dhuttscaa| 'yaH karoti sa krtaa|' khatantrakartRsaJjJA / 'kArayati yaH sa hetuzca / ' hetukartRsaJjJA / 'yat kriyate tat karma / ' krmsnyjaa| 'yena kriyate tat karaNam / ' krnnsnyjnyaa| 'yasmai ditsA rocate dhArayate vA tat saMpradAnam / ' sNprdaansjnyaa| 'yato'paiti bhayamAdatte vA tdpaadaanm|' 'IpsitaM ca rkssaarthaanaam|' apaadaansnyjnyaa| 'ya AdhArastadadhikaraNam / ' adhikrnnsnyjaa| evaM SaTkArakANAM sajJA / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-prathamaH sshaaprkrmH| 3 'pade tulyAdhikaraNe, vijJeyaH krmdhaaryH|' karmadhArayasamAsasaJjJA / 'saMkhyApUrvo dviguriti / dvigusjnyaa| "vibhaktayo dvitIyAdyA nAnA parapadena tu| samasyante samAse hi jJeyastatpuruSaH sa ca // ttpurusssnyjnyaa| 'sthAtAM yadi pade dve tu yadi vA [syubihuunypi| tAnyanyasya padasyArthe brahuvrIhiH, vidik tathA // ' bhuvriihisnyjnyaa| 'indraH samuccayo nAnorbahUnAM vApi yo bhavet / ' dvandvasaJjJA / 'pUrva vAcyaM bhaved yasya so'vyayIbhAva issyte|' avyayIbhAvasaJjJA / evaM SaT samAsAnAM sjnyaa||ch|| evaM catuSkasaJjJA // 'atha parasmaipadAmi / ' prsmaipdsnyjnyaa| 'nava parANyAtmane / ' AtmanepadasaJjJA / puruSa 3 / 'trINi trINi prthmmdhymottmaaH|] puruSasaJjJA / 'adA dAdhau daa|' dAN / deG / DudAGa / do| dheT / DudhAJ / eSAM daasjnyaa| 'kriyAbhAvo dhaatuH|' dhAtusaJjJA / daza tyAdivibhaktInAM vrtmaanaadisnyjnyaa| 'SaDAdyAH sArvadhA[tukam / ' vartamAnA] / sptmii| paJcamI / ystnii| AsAM saarvdhaatuksnyjnyaa|| / san / yin / kAmya / Ayi / in / cekrIyitasajJA y| aay| pakSe NIyaDU / inng| evaM navAnAM 'te dhaatvH|' iti dhaatusjnyaa| 'in kAritaM dhAtvarthe / ' kaaritsnyjnyaa| 'dhAtoryazabdazcekrIyitaM kriyAsamabhihAre / ' cekriiyitsjnyaa| 'an vikaraNaH kartari / ' 'divAderyan / ' 'nuH khaadeH| 'kharAd rudhAdeH parI nu(n)shbdH|' 'lanAderuH / ' 'nA tyaadeH|' 'Ana vyaJjanAntAddhau / ' evaM vikrnnsnyjaa| 'puurvo'bhyaasH|' abhyaassnyjnyaa| 'dvayamabhyastam / ' 'jakSAdizca / ' abhystsnyjnyaa| si(zi)ra 4 / 'ziDiti shaadyH|' si(ziTsaJjJA / saMprasAraNa 3 / yavarANAM i u R / 'saMprasAraNaM vRto'ntaH sthA nimittaaH| sNprsaarnnsnyjnyaa| guNa 3 / ar / e| o| 'ara pUrve dve ca sandhyakSare gunnH| gunnsnyjnyaa| siMkhyApUrvo dviguriti zeyaH, ttpurussaavubhau|' ityetAdRzaHzlokAH kAtananyAkaraNapustake smuplbhyte| Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - prathamaH sajJApramaH / vRddhi 3 / Ar / ai / au / 'Aruttare ca vRddhiH| [vRddhisjnyaa| evaM AkhyAte saJjJA 17 / 'kta ktavantU nisstthaa|' niSThAsaJjJA / 'ttavA makArAnto'vyayam / ' avyysnyjnyaa| 'saptamyuktamupapadam / ' upapadasaJjJA / 'kRt / ' kRtprtyysnyjaa| teSAM madhye tavya / anIya / ya / kyap / dhyaNa / evaM kRtya 5 / 'te kRtyaaH|' kRtysnyjnyaa| 'AnotrAtmane / ' AtmanepadasaJjJA / evaM kRti saJjJA 6 / evaM vRttisaJjJA 64 // 7 // granthAgraM zloka 41 akSara 24 // // iti Tha0saGgrAmasiMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM saJjJAprakramaH prthmH| [dvitIyaH sndhiprkrmH| a A avrnnH| avarNe pare 'samAnaH savarNe dIrdhIbhavati parazca lopm| 'avarNa ivaNe e| 'uvaNe o|' 'RvaNe ar / 'lavaNe al / ' 'ekAre ai aikAre c|' 'okAre au aukAre c|' evaM avarNAntasya sUtra 6 / iI ivrnnH| ivaNe pare 'samAna' ityAdinA dIrghaH / anyakhare 'ivarNo yamasavarNe na ca paro lopyH|' uU uvarNaH / uvaNe pare 'samAna' ityAdinA dIrghaH / anyakhare 'vmuvrnnH|' asavaNe na ca paro lopyH| RRRvrnnH| RvaNe pare 'samAna' ityAdinA dIrghaH / anyakhare 'rmRvrnnH|' la la lavarNaH / lavaNe pare 'samAna' ityAdinA diirghH| anyakhare 'lmlvrnnH| 'smaanaadnyo'svrnnH| ataH sandhyakSarANAM samAnavarNatvAbhAvAt khare pare 'e ay / ' 'ai Ay / ' 'o av / ' 'au A / ' evaM kharasandhisUtra 15 / 'ayAdInAM yvlopH| padAntena vA lope tu prkRtiH|' iti vidhiniSedhayoH suutrm| ___ 'evotparaH padAnte lopmkaarH|' iti vizeSasandhisUtram / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-dvitIyaH sandhiprakramaH / 'na vyaJjane kharAH sndheyaaH|' tathA 'odntaaH|' ityAdi sUtra 4 / iti nissedhsuutraanni| // iti sandhiprakrame prathamaH kharAdhikAraH // 'vargaprathamAH padAntAH svaraghoSavatsu tRtIyAn / ' 'paJcame paJcamAMstRtIyAna vaa|"vrgprthmebhyH zakAraH svarayavaraparazchakAraM ca na vaa|' 'tebhya eva hkaarH| pUrvacaturthaM na vaa|' evaM vargaprathamAnAM sUtra 4 / / pararUpaM 'takAro lacaTavargeSu / ' 'caM she|' iti takArAntasUtra 2 / prAk catuSTayasamaM SaT / 'GaNanA hakhopadhAH khare dviH|' GaNanAntasUtram / ___ 'no'ntazcachayoH zakAramanukhArapUrvam / ' 'TaThayoH SakAram / ' 'tathayoH sakAram / ' 'le lm|' 'jajhAzakAreSu akAram / ' 'zi ncau vaa|' 'DaDhaNaparastu NakAram / ' evaM nakArAntasya sUtra 8 / 'mo'nukhAraM vyaJjane / ' 'varge tadvargapaJcamaM vaa|' iti makArAnusvArAntayoH sUtra 2 / evaM vyaJjanasandhisUtra 16 / padacatuSTayavargAntaM takArAntaM padadvayam / aSTasaMkhyaM nakArAntaM makArAntaM padadvayam // // iti sandhiprakrame dvitIyo vyaJjanAdhikAraH // - "visarjanIyazce cha vA zam / ' 'Te The vA ssm|' 'te the vA sam / ' 'kakhayorjihvAmUlIyaM na vaa|' 'paphayorupadhmAnIyaM na vaa|' 'ze Se se vA vA pararUpam / ' evaM aghoSe pare visargasUtra 6 / _ 'umkaaryormdhye|' 'aghossvtoshc|' 'aparo lopyo'nyavare yaM vaa|' evaM akArAtparavisargasUtra 3 / ___ 'AbhobhyAmevameva khre|' 'ghoSavati lopm|' ityAkAra-bhozabdaparavisargasUtra 2 / 'nAmiparo ram / ' 'ghossvtsvrprH|' iti nAmyantaparavisargasUtra 2 // 'raprakRtiranAmiparo'pi / ' iti rephavisargasya anaghoSe rephH| 'eSasaparo vyaJjane lopyH|' iti vizeSasandhisUtra 2 / evaM visargasandhisUtra 15 / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-dvitIyaH sndhiprkrmH| 'na visarjanIyalope punaH sndhiH|' iti sandhiniSedhasUtram / 'ro re lopaM svarazca pUrvo diirghH|' 'dvirbhAvaM svaraparazchakAraH / ' iti vizeSasandhisUtra 2 / ||iti sandhiprakrame tRtIyo visargAdhikAraH // graMtha 26 // // iti Tha0 saMgrAmAsaMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM ___ sandhiprakramo dvitIyaH // 7 // [tRtIyaH syaadiprkrmH|] puM-strI-klIvAkhyaliGgAni tatparAH syurvibhktyH| syAdayaH sapta tayoge zabdaniSpattirucyate / / vibhaktayo yathAprathamA si au jas / dvitIyA am au zas / tRtIyA TA bhyAM bhis / catuthI bhyAm bhyas / paJcamI Gasi bhyAm bhyas / SaSThI usa os Am / saptamI Di os sup / evaM vacana 21 / si ekavacanu / au dvivacanu / jas bahuvacana / itthaM sarvatra / atra adantAH puMliGgAH vRkSaH vRkSau vRkssaaH| vRkSaM vRkSau vRkSAn / vRkSeNa vRkSAbhyAm vRkssaiH| vRkSAya vRkSAbhyAM vRkssebhyH| vRkSAt vRkSAbhyAM vRkssebhyH| vRkSasya vRkSayoH vRkSANAm / vRkSe vRkSayoH vRkSeSu / AmantraNe he vRkSa he vRkSau he vRkSAH / - rishvrnne|' ityAdinA nasya NatvaM yathAprApta kAryam / evaM ghtt-pttaadyH| yathA-ghaTena / ghaTAnAm / ityAdi / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - tRtIyaH syAdiprakramaH / atha vizeSAH - pAda- mAsa- nizA - hRdaya-yUSa - doSANAM padU - mAsa - niza- [ hRt] - yUSa - doSan / 'zasAdAvaci yA / ' iti / pAdAn, padaH / pAdena, padA / pAdAbhyAm, pAdaiH / ityAdi / evaM mAsAn, mAsaH / mAsena, mAsA / ityAdi / dAra- prANa - lAjAH bahuvacanAntAH / klIbAH - kuNDam, kuNDe, kuNDAni 2 / zeSaM puMliGgavat / evaM citta-vittAdayaH / vi0 hRdaya 'zasAdAvaci vA / hRd / hRdayAni, hRndi / hRdayena, hRdA / ityAdi / rakta- kRSNAdayastriliGgAH / puMsi vRkSavat / striyAM 'striyaamaadaa|' iti Apratyaye AdanteSu vakSyamANaH zraddhAvat / klIbe kuNDavat / vizeSa: alpAdigaNaH - alpa prathama carama taya aya katipaya nema 'arddha pUrvAdayazca / jasi, puMsi alpe, alpAH / evamalpAdayaH / kintu taya-ayau pratyayau tadantAH zabdAH grAhyAH saMkhyAyA avayave tayad - ekataya dvitaya tritaya catuSTaya paJcataya ityAdi / dvi- tribhyAmayaT - dvayatrayau / tathA dvayazabdasya vyAkaraNAd dvayAnAmiti niSpattiH / paraM dvayeSAmityapi dRzyate / tathA ca mAghe - 'vRSTyA dvayeSAmapi medinIbhRtAm / ' nadAdyarthaSTAnubandhaH striyAM dvayI, dvitayI / Ipratyaye sarve vakSyamANanadIvat jJeyAH / arddhazabdo'samabhAge varttamAnaH puMliGgaH / samabhAge tu klIvaH / nema - pUrvAdayaH sarvanAmagaNe draSTavyAH // 4 // sarva vizva ubha ubhaya anya anyatara itara Datara utama vRt tva nema sama sima pUrvaparAvaradakSiNottarAparAdharANi / vyavasthAyAmasaJjJAyAm / svamajJAtidhanAkhyAyAm / antaraM bahiryogopasaMvyAnayoH / vRt / tyad tad yad adas idam etad eka kim dvi yuSmad asmad bhavantaH / eSAM vi0 jasi sarve / Gayi sarvasmai / Gasau sarvasmAt / Ami sarveSAm / Gau sarvasmin / 'avyaya sarvanAmnaH kharAdantyAt pUrvo'kU kaH / ityaki sarvakaH sarvakau, sarvake / ityAdI sarvavat / striyAmAdanteSu draSTavyaH / klIbe kuNDavat / aki sarvakamityAdi / 5 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyaH syaadiprkrmH| - asmin gaNe evamadantAH / tatrApi sarvo nAma kazcit / sarvamatikrAntAya sarvAya / atisarvAya / itthameteSAM sajJArUpANAM gauNAnAM sarvanAmatvaM nhi| ubhayazabdaH saMkhyAdhikAre draSTavyaH / ubhaye iti nityaM bhASAyAm / nAlpAdivikalpaH / striyaamubhyii| ___ klIbe anyasya syamoH anyat / 2 / he anyat / evamanyAdayaH paJca / teSu Datara-Datamau prtyyau|tdntaaH zabdA graahyaaH| yat-tad-ekebhyo dvayorekasya nirdhAraNe DataraH / jAtau vA bahUnAM ddtmH| tau ca / kimaH / ytrH| yatamaH / tataraH / tatamaH / ektrH| ekatamaH / kataraH / ktmH| ityAdayo mntvyaaH| gaNakRtyasyAnityatvAt ekatarasya nurAgamo na syAt / ekataraM kulamasti / vRt karaNaM gaNasamAptyartham / tvshbdo'nyaarthH| nemshbdo'rddhvaacii| alpaaditvaat| neme nemaaH| samaH srvsmaanyoH| simaH sarvArtho'zvArthazca / sarvArthAdanyatra sime deze yajati / simAya azvAya / alpAditvAt / pUrve, puurvaaH| vibhASyete puurvaadeH|' iti pUrvasmAt , puurvaat| pUrvasmin puurve| itthaM nava puurvaadyH| eSu saptAnAM vyavasthAyAmasaJjJAyAM sarvanAmatvam / pUrvodayaH zabdAvyavasthAyAMgamyamAnAyAM asaJjJArUpAH sarvanAmasaJjJArUpA bhavanti / iti / khAbhidheyApekSo vidhiniyamo vyavasthA / anyatra dakSiNAya gAthakAya dehi, pravINAyetyarthaH / dakSiNAyai dvijAH spRhayanti / anabhidhAnasaJjJA / saJjJAyAM uttarA eva kuravaH / uttarAya kurudezAya / svazabda AtmanyAtmIye dhane jJAtau ca / ajJAtidhanAkhyAyAmiti vcnaat| khAya jJAtaye / svAya dhanAya / antaraM bhiyogopsNvyaanyoH| antarasmai gRhAya / nagarabAhyAya caannddaalaadigRhaayetyrthH| antarasmai sATakAya / anyatra grAmayorantarAttApasa AyAtaH, mdhyaadityrthH| dvizabdaH saMkhyAdhikAre tyadAdayazca vyaJjanAdhikAre drssttvyaaH| 'tIyAdvA vktvym|' iti / dvitIyasmai, dvitIyAya / dvitIyasmAt, dvitIyAt / dvitIyasmin , dvitiiye| khyAmAdanteSu jnyeyH| evaM tRtIyo'pi / pazcAlasyApatyaM pAJcAlaH, paashcaalau| 'rUDhAnAM bahutve striyaamptyprtyysy|' iti luki vRddhyabhAve bahutve pshcaalaaH| paJcAlAn / ityAdi / striyAM paJcAlyaH / klIbe pazcAlAni kulAni / anapatye'Ni paJcAlAnAmime bhRtyAH paanycaalaaH| pAJcAlAn / ityAdi // 7 // - evaM vaidehaH, vaidehI, videhaaH| evaM AGga-vAGga-mAgadha kaalinggsaurmsaadyH| Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSA - tRtIyaH syaadiprkrmH| 'garga-yaska-vidAdInAM ca / ' gArgya vaatsy| Nyasya luk / yAska lAya vaida aurva / aNo luk / gArgyaH gAgryo, grgaaH| evaM vtsaaH| yskaaH| lahyAH / vidAH / urvaaH| . bhRgvatryaGgirasU-kutsa- vasiSTha-gotamebhyazca / ' anereyaH / itarebhyo'N / bhArgavaH bhArgavau bhRgavaH / AtreyaH Atreyau atryH| evaM aanggirs-kauts-vaasisstth-gautmaaH| 'zyetaitaharitalohitebhyasto nH|' I 4 / zyenI kumudapatrAbhA zukAmA hariNI matA / lohinI japApuSpAbhA enI karburitA bhavet // 7 // atha AdantAH puMliGgAH'hAhA hUhUzcaivamAdyA gandharvAstridivaukasAm / ' amarakoze / hAhAH hAhI haahaaH| hAhAM hAho / asya adhAtvAkAre'pi 'A dhaatorghuvre|' ityntlopH| yaduktam prAyovRtti samAzritya dhAtoriti khalucyate / rUyAkAramekaM santyajya sarvasyAnyasya saMgrahaH // haahH| hAhA hAhAbhyAm / ityAdi / he hAhAH / anyo'pyevam // 7 // strIliGgAH-zraddhA zraddhe zraddhAH / zraddhAM zraddhe shrddhaaH| shrddhyaa| zraddhAyai / shrddhaayaaH| zraddhAnAm / zraddhAyAm / zraddhAsu / he shrddh| evaM shaalaa-maalaadyH| vi0 'hakhombArthAnAm / ' he amba, he akka, he atta, he alla / bahusvaratvAt DalakavatAM na syAt / he ambADe, he ambAle, he ambike / sarvA / yi sarvasyai / Gasi-GasoH srvsyaaH| 2 / Ami sarvAsAm / au sarvasyAm / aki sarvikA ityAdi / evamApratyaye sarvAdigaNaH / 'tiiyaadvaa|' iti Davathu / dvitIyasyai, dvitIyAyai / dvitIyasyAH, dvitiiyaayaaH|2| dvitIyasyAm , dvitIyAyAm / evaM tRtiiyaashbdH| - nizA 'zasAdau khare vA nish|' nizAH, nizaH / nizayA, nishaa| ityAdi / . 'jarA jaras khare vaa|' jarA jarasau jre| jarasaH jarAH / ityaadi| jarAmatikrAnta ityanyapadArthe 'gorapradhAnasyAntasya striyAmAdAdInAM c|' iti. hrakhaH / puMsi atijaraH / hrakhatve kRte'pyekadezavikRtamanyavadbhAvAt khare vA jaras / atijarasau, atijrau| atijarasaH, atijraaH| 2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- tRtIyaH syAdiprakramaH / atijarasaM atijaram / atijarasaH, atijarAn / atijarasA, atijrenn| 'Tene ti siddhe inocAraNamagrata eva ina yathA syAt / tena atijarasina ityapi / atijarAbhyAm / atijarasaiH, atijraiH| atijarase, atijarAya / atijarasaH, atijarAt / 'ngsiraat|' iti dIrghoccAraNAt / atijarasAt, atijrsH| atijarasya / ityAdi / striyAM mukhya-jarAvat / klIbe atijaraM atijarasI atijre| atijarAMsi, atijarANi / 2 / zeSaM puMvat / vAsAH dazAH maghAH kRttikAH samAH varSAH varaNAH bahvarthAH / somaM pibati iti somapAH puNstriyohaahaavt| kharohakho npuNske|' somapaM somape somapAni / somapena / ityAdi / evaM kiilaalpaa-shngkhdhmaa-dhuumpaadyH| udadhikA vissnnuH| viSakhA shmbhuH| goSA raviH / abjajA brahmA / agregA indrH| iti viDantAH saJjJAzabdAH puMliGgAH haahaavt| idantA puMliGgAH- agniH agnI agnyH| agnim / agnIn / agninaa| agnaye / agneH|2| agyoH / agnInAm / agnau / agniSu / he agne| evaM sndhi-nidhyaadyH| vi0 skhi| sakhA sakhAyau skhaayH| sakhAyam / sakhIn / skhyaa| sakhye / skhyuH|2| sakhyau / he sakhe / striyAM sakhI / 'patirasamAse / ' TAdau sakhivat / ptyaa| patye / ityAdi / samAse svagnivat / yathA- nrptinaa| narapataye / panthi / panthAH panthAnau pnthaanH| panthAnam / pathaH / pathA pathibhyAM pathibhiH / pthe| pathaH / 2 / pthoH| pathAm / pathi / pathiSu / he pnthaaH| ___ evaM manthi-RbhukSi // 7 // strIliGgAH-buddhiragnivat / zasAdau tu buddhIH / buddhyA / buddhyai, buddhaye / buddhyAH , buddheH / 2 / budbhyAm , buddhau / / .. evaM mati-siddhi-dhUli - bhUmi-mukhyAH / dhUlyAdInAM 'itazca ktivrjitaadvaa|' iti dhUlI ityAdyapi syAt // 7 // klIvAH- vAri vAriNI vArINi / vAriNA / vAriNe / vAriNaH / 2 / vaarinnoH| vaariinnaam| vAriNi / vaarissu| saMbodhane 'napuMsakAt syamorlopona ca taduktam / ' iti pratiSedhe'pi 'nAbhyantatricaturAM vaa|' iti pakSe etvamapi / tena he vAre, hai vaari| Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- tRtIyaH syAdiprakramaH / evaM svArtha bhUri-mukhyAH / vi0- 'asthi-dadhi-sakthyakSNAmannantaSTAdau / ' iti khare asthaa| asthe / asthH|2| asyoH / asmAm / ' Iryo / ' asni, asthani / ___ evaM dadhi-sakthi-akSi / sakthi UparyAyaH / triliGgAH-zobhanA buddhiryasyeti subuddhiH| puMsyagnivat / striyAmapyevam / khyAkhyAviyuvau vaami|' iti AkhyAgrahaNasya nityaM striilinggvissytvaat| 'hakhazca ngvti|' iti vA nadIvadbhAvo nAsti paraM zasi sasya natvam / subuddhiiH| 'TA nA' ityapi n| subuddhyaa| klIbe vArivat / 'bhASitapuMskaM puMvad vaa|' iti TAdau svare puNvdvaa| nvAgame 'TA nA' pakSe ca / subuddhinA / subuddhine, subuddhaye / ityAdi / saM0 triliGginAmanyapadArthatvena gauNatvAt / 'nAmyantatricaturAM vaa|' iti na pAkSikametvam / tena he subuddhi / ___evaM susiddhi-dIrghAGguli-atinadi -mukhyAH / vi0 zuci-zabdaH svata eva triliGgo'sti / tadasya striyAM khata eva strItvapravRttatvAt / 'hakhazca ngvti|' iti vA nadIvadbhAvo'styeva / tena buddhivat / zucyai, zucaye / ityAdi / klIve saM0 he zuci, he shuce| evaM surabhi- bhUri-mukhyAH / sakhiranyapadArthe yathA-zobhanaH sakhA yasyeti susakhi / puMsi mukhya-sakhivat / striyAM susakhI / klIbe TAdau khare puMvadvA / susakhinA, susakhyA / ityAdi // 7 // pandhyAdayo'nyapadArthe yathA-supanthi / puMstriyormukhya - panthivat / klIbe supathi supathinI supathIni / 2 / TAdau khare puMvadvA / supathinA, supathA / ityaadi| asthyAdInAmanyapadArthe puMstriyorapyanto'n / priyAsthA puMsA / priyAstrI strI / klIve mukhya - asthivat // 7 // - IdantAH puMliGgAH-vAtAbhimukhagAmI mRgo vaatprmii| vAtapramI vAtapramyau vAtapramyaH / sArakhatavyAkaraNe - smaanaadmshsorllopH| so naH puNsH| vAtapramIm / vAtapramIn / vAtapramyA / ityaadi| Ami vaatprmyaam| Dau samAnalakSaNo diirghH| vAtapramI / vAtapramISu / he vaatprmiiH| evaM devayajI-mukhyAH / strIliGgAH-nadI nadyau nadyaH / nadIm / ndiiH| ndyaa| ndyai| ndyaaH|2| ndyoH| nadInAm / nadyAm / nadISu / he ndi| evaM mahI-nArI-mukhyAH / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - tRtIyaH syAdiprakramaH / vi0 [kAro'nto yasmAliGgAditi lakSmI - zabdasyAsambuddhau serlopo nAsti | 'lakSemantazca / ' iti IpratyayaH / lakSmIH / evaM avI- tarI - zacI-tatrI - mukhyAH / dhAtvIdantAH - 'IdUtoriyuvau khare / ' zrIH zriyau zriyaH / zriyam / zriyaH / zriyA / zriyai, zriye / zriyAH, zriyaH / 2 / zriyoH / zrINAm, zriyAm / zriyi, zriyAm / zrISu / he zrI / 12 evaM dhI hI bhI - mukhyAH - vi0 silope / strI striyau striyaH / striyam, strIm / striyaH, strIH / striyA / 'strI nadIvat / ' iti nirdezAt vikalpamapi bAdhate / striyai / striyAH / 2 / striyoH / strINAm / striyAm / strISu / kecit vikalpamapi manyante / striyai, striye / ityAdi / he stri | triliGgAH - yavakrIH yavakriyau yavakriyaH / yavakriyam / ityAdi / striyAmapyevam / nityastrItvAbhAvAdvA nadIvadbhAvo nAsti / klIbe hakhatve var vArivat / dAdI khare puMvahA / yavakriNA, yavakriyA / ityAdi / pRthuzrI - devamI - tyaktahI mI - lI - pInI paramanI prAptavI - gatabhI- sudhI- mukhyAH / p evaM 'niyo DirAm / ' iti niyAm, paramaniyAm / paramanI mukhyAnAM 'anekAkSarayostvasaMyogAvI / ' iti yatve prApte, 'avyayakArakAbhyAmevAyaM vidhiH / ' iti bhaNanAt yatvaM na / suSThu dhyAyatIti, atha zobhanA dhIrasya veti vigrahe vA sudhIH / atra 'sudhIH / ' itIy / pradhI- mukhyA avyayAt, senAnI - mukhyAH kArakAt, ityAdInAM khare 'anekAkSarayostvasaMyogAdyavau / ' puMstriyoH pradhIH madhyau pradhyaH / pradhyam / ityAdi / klIve pradhi pradhinI pradhIni / dAdau khare puMvadvA pradhinA, pradhyA / ityAdi / evaM prabhI - grAmaNI - senAnI - mukhyAH / niyo GirAm / grAmaNyAm / senAnyAm // 6 // udantAH puMliGgAH - bahuH bahU baTavaH / bahum / bahUn / bahunA baTave / baToH / 2 / baTroH / bahUnAm / baTau / bahuSu / he baTo / evaM indu - bindu - mukhyAH / vizeSaH - asu bahuvacanAntaH / strIliGgaH- dhenu bahuvat / zasAdau vi0 dhenUH / dhenvA / dhenvai, dhenave / dhenvAH / dhenoH / dhenvoH / dhenUnAm, dhenvAm / dhenau / dhenuSu / he gheno / evaM rajju - kaDu - priyaGgu - mukhyAH / I Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- tRtIyaH syaadiprkrmH| kathaM he sutanu / he bhIru / upamAnasahitasaMsaMhitasahazaphavAmalakSmaNapUrvAdUrorUDiti / utaH striyAmUDpratyayAdidamapi prayogadvayaM matam / klIbAH-vastu vastUnI vastuni / 2 / vstunaa| vastune / vstunH|2| vastunoH / vastUnAm / vastuni / vastuSu / he vastu, he vsto| evaM ambu-vkhaadyH| triliGgAH- zobhanaM vasu yasyeti suvasu / puMsi baTuvat / striyAmapyevam / nityastrItvAbhAvAda vA nadIvaddhAvo naasti| zasi tu sasya natvaM na / suvsuuH| TA netyapi na / suvasvA / klIve vastuvat / TAdau khare puNvdvaa| nvAgame TAnA pakSe ca / nuvsunaa| suvasune, suvasave / ityaadi| he suvsu| evaM sudhenu-sujAnu-mukhyAH // 2 // vi0 paTu-zabdaH khata eva triliGgo'sti / tadasya striyAM khata eva strItvapravRttatvAt vA nadIvadbhAvo'styeva / tena dhenuvat padai, pttve| ityaadi| 'uto gunnvcnaadkhrusNyogopdhaadvaa|' iti I pratyaye paTTI ityapi syAt / khariyam / pANDuriyam / nityamiti / klIbe saM0 he paTu / he ptto| evaM uru-guru-pRthu - ladhvAdayaH // 7 // kroSTu tRjvat / kroSTu ghuTi striyAm / asaMbuddhau / aklIve / kroSTa / kroSTA koSTArau kroSTAraH / koSTAram / zasAdAvaci vaa| kroSTran , kroSTun / koSTA, krossttunaa| kroSTubhyAm / krossttubhiH| kroSTe, krossttve| koSTaH, krossttoH|2| kroSTroH, krossttvoH| nvAgame svaravyavahitatvAt tRcAdezo nAsti / koSTUnAm / kroSTari, kroSTau / koSTaSu / he kosstto| striyAM krossttii| klIbe bahukroSTavat / TAdau khare puMvadvA / bahukroSTunA / bahukroSTune, bahukroSTave / ityAdi // cha / UdantAH liGgAH-hahaH hI hUrahahas / hahun / TAdI sndhiH| huuhaa| hUDhe / ityaadi| Ami hAm / hehuuhuuH| evaM nagnahU-mukhyAH / strIliGgAH-vadhUH vadhvau vadhvaH / vadhUm / vadhUH / vadhvA / vadhvai / vdhvaaH| 21 vadhvoH / vadhUnAm / badhvAm / vadhUSu / he vadhu / evaM camU-kaNDU-mukhyAH / dhAtUdantAH - 'bhrUrdhAtuvat / ' 'IdUtoriyuvA khre|' bhUH dhruvI bhravaH / bhruvam / bhravaH / bhuvA / bhuvai, dhruve / bhuvaH / 2 / bhuvoH| bhrUNAm , bhrUvAm / bhruvAm , bhruvi / bhraSu / he shrH| kathaM he subhra / uNAdisUtreNa bhrariti nipAtaH / zobhanaM bhru ysyaaH| atrApi strIparyAyavAda bhIru-zabdavat / bhruvAm / jAtitvAdUDi hrasvatvAt siddham / madyartho bhU-zabdo bhravat / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- tRtIyaH syAdiprakramaH / viliGgAH-kaTapUH kaTaghuvau kttpuvH| kaTamuvam / ityAdi / striyAmapyevam / nityamapyevam / nityastrItvAbhAvAdvA nadIvadbhAvo nAsti / klIve hrakhatve babhruvat / TAdau khare puMvadvA / kaTaguNA, kaTamuvA / kaTapuNe, kaTamuve / ityaadi| evaM ntdhuu-subhruu-akssyuu-luu-puu-dhuu-prmluu-mhaapuu-gtdhuu-khyNbhuuaatmbhuu-mnobhuu-prtibhuu-mukhyaaH| paramalU-mukhyAnAM anekAkSarayoH / ityAdinA vatve prApte 'avyayakArakAbhyAmevAyaM vidhiH|' iti bhaNanAt ; svayambhU-mukhyAnAM avyayakArakaparatvAdapi vatve prApte 'bhuurvrssaabhuurpunrbhuuH|' iti nirdezAt vatvaM n| khayambhUrAtmabhUzca brahmA / manobhUH kAmaH / ete sajJArUpAH puNlinggaaH| vivakSitaliGgaM yathA-svayambhUrdevI / manobhu krm| pralU avyayAt, yavalU kArakAt, ityAdInAM khare 'anekaakssryostvsNyogaadyvau|' puNstriyoH|prluuH pralvau prlvH|prlvm / ityAdi / klIve hakhatve pralu vstuvt| TAdau khare puNvdvaa| pralunA, prlvaa| ityAdi / he prlu| evaM yavalU-kSetralU-sarvalU - khalapU-mukhyAH / 'khalapUH syAd bahukara' iti saJjJAyAM puMstvameva / anyathA triliGgatvam / plavaGgamaH plavaGgaH syAd varSAbhUstadvadhUH / '- iti maNDUkyAM vartamAnaH striilinggH| varSAbhUH varSAbhvau varSAbhvaH / varSAbhvA / upasthAnitvAbhAvAt vA nadIvadbhAvo nAsti / nityastrItvAnnityaM nadIkAryam / varSAvai / ityAdi dhUvat / he varSAbhu / dvitIyabhartRgrahaNAya punarbhavatIti punarbhUH strIliGgo varSAbhUvat / arthAntare tvanadItvAdetau pralUvat // 2 // __RdantAH puMliGgAH-pitR / pitA pitarau pitrH| pitaram / pitRn / pitrA / pitre / pituH / pitroH / pitaNAm / pitari / pitRSu / he pitH| evaM bhrAtR-jAmAtR-mukhyAH / vi0 nR| 'na vA' ityAmi nRNAm , nRNAm / strIliGgaH mAtR pitRvat / zasi tu maatRH| nityastrItvAdIpra yayo nAsti / evaM nanAnha -duhita-mukhyAH / vi0-khasA naptA ca neSTA ca tvaSTA kSattA tathaiva ca / hotA potA prazAstA ca aSTau svasrAdayaH smRtaaH|| vaha striilinggH| zeSAH sapta puMliGgAH / eSAM khasrAdInAM ghuttyaar| khasA khasArau khasAraH / khasAram / ityaadi| evaM pitRssvs| Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - tRtIyaH syaadiprkrmH| triliGgAH-kartR / kartA / 'dhaatostRshbdsyaar|' kartArau kaarH| katAram / kartArau / zeSaM pitRvat / striyAM kIM / klIve vArivat / karta kartRNI kartRNi / 2 / TAdau khare puMvadvA / kartRNA, kaa| ityaadi| he krtu| evaM tRjantAstunantAzca / zobhanA mAtA yasya yasyA vA kulasyeti sumAtR-zabdaH puMsi pitRvat / striyAM mAtRvat / atha sphuTaliGga uttyarthamIpratyayo'pi / sumAtrI kanyA / klIve kartR. vat / he sumAtR / evaM supitR-mukhyAH / svasrAdInAmanyapadArthe puMstriyorapyAra / zasi tu puMsi pitRvat / striyAM mAtRvat / Ipratyaye bahukhatrI bAlA / klIbe kartRvat / he bhukhsmR||7|| RdantAH puMliGgAH-pituH R:-pitRH / khare sndhiH| pitrI pitrH| 'smaanaadmshsorllopH| so naH puNsH|' pitRm / pitRn / pitrA / ityaadi| dIrghatvAdAmi nurnAsti / pitrAm / he pitRH| yadA pituH Rreva mAtA tadA striyAmapyevam / zasi tu pitRH| zobhanA pitRryatra kule iti klIve hrakhatve supita vArivat / TAdau khare puMvadvA / supitRNA, supitrA / ityAdi // 7 // priyakla ladantAH-priyakla: priyaklo priyaklaH / priyaklam / priyaklun / TAdau khare sndhiH| priyklaa| ityaadi| Ami priyaklUnAm / he priyakla / striyAmapyevam / zasi priyaklaH / klIbe vastuvat / TAdau khare puMvadvA / priyaklanA, priyaklA / ityaadi| evaM priyagasla-mukhyAH // 7 // priyaklU-mukhyA ludantA apyevam / Ami tu priyaklAm / he priyakluH // // sandhyakSarAntAH puNstriyostulyaaH| edantAH- saha inA kAmena vartata iti seH kAmI smarapriyA vA / seH sayau syH| ityAdi / klIbe sandhyakSarANAmuditau hvaadeshe| si sinI sIni / 2 / TAdau khare puMvadvA / sinA, sayA / ityaadi| evaM parame-mukhyAH / paramazvAsau izva parameH / atha parama utkRSTaH i. kAmo yasya / aidantAH-saha ekAreNa vartata iti sai| saiH sAyo sAyaH / ityAdi / klIve / si sinI sIni / 2 / TAdau khare / sinA, saayaa| ityAdi / vi0 strIliGgo rai-shbdH| vyaJjane 'raiH|' ityAtvam / raaH|raabhyaam / rAsu / anyapadArthe bahurai- mukhyA apyevam / klIbe haskhatve bahuri vArivat / TAdI khare puMvadvA / bahuriNA, bahurAyA / hrakhatve kRte'pyekadezasyAvikRtatvAdU 'raiH|' ityAtvam / bahurAbhyAm / bahurAsu // 7 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyaH syAdiprakramaH / - odantAH-puMstrIliGgo go-shbdH| gauH gAvau gaavH| gaam| gaaH| gavA / gve| gogavoH / gavAm / gAvi / goSu / anyapadArthe yathA-citrA gAvo yasyeti 'gorprdhaansy|' ityAdinA citraguriti vacanAt suvsuvt| ___vargavAcI strIliGgo dyo-zabdaH / gorau dhuTi / ' ityatra go ityokAropalakSaNam / tena go-zabdavat // 7 // audantAH-puMliGgazcandravAcI glo-zabdaH / gloH glAvI glaavH| ityAdi / strIliGgo nau - zabdaH / etAvanyapadArthe'pyevam / zobhanA nauryasyA yasya vaa| sunauH / ityAdi / klIve hakhatve sunu vasuvat / TAdI khare puMvadvA / sununA sunavA / ityAdi / evamanye'pi // 7 // // iti syAdiprakrame prathamaH svarAntAdhikAraH // vyaJjanAntAnAM pustriyoH klIve TAdau tulyaM rUpam / kAntAH yathAcaka tRptau| suSTu cakate sucaka / sucak sucam, sucakau / sucagbhyAm / suckssu| klIve sucak sucaga, sucakI sucati / 2 / / manAka avyyH| sadRzaM triSu liGgeSu sarvAsu ca vibhaktiSu / vacaneSu ca sarveSu yanna vyeti tadavyayam // 'avyyaacc| iti sarvatra vibhaktilope prathamatRtIyau manAka manAe / evaM anvak-pRthaka- vissvgaadyH||7|| citralikha - mukhyAH vAntAH / sukaga-mukhyA gaantaaH| devazlAghamukhyA ghAntAzva sucavat / vi0 suvalg / suvalga / suvlgau| suvalgbhyAm / klIbe suvalga suvalgI suvlgi|2||7|| : DAntAH-yathA dRSTo DakAro thena saH dRssttdd| dRSTaDau / dRssttttsu| klIbe dRSTaD dRSTaDI / adhuDantatvAt nurnAsti / dRSTaDi / 2 / cAntAH- ambumuc meghH| 'cvrghgaadiinaaNc|' iti gatvam / ambumukU ambumuga / ambumucau / amvumugbhyAm / ambumukSu / evaM jalamucAdayaH puNlinggaaH| vAc-svac-Rc-ruc-sphic-zuc- mukhyAH strIliGgAH / sphica ghunnttikaavaacii| evaM triliGgaH-satyavAka / klIve satyavAk, satyavAra satyavAcI satyavAzci / 2 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- tRtIyaH syaadiprkrmH| evaM suvAc-ligdhatvaca-mukhyAH / vi0 mUlavRzca- Adilope ijAditvAt 'hshsscchaante|' ityAdinA casya gatvabAdhakaM Datvam / mUlavRT mUlavRzcau / mUlavRDbhyAm / mUlavRTsu / klIbe mUlavRT mUlavRzcI mUlavRzci / 2 / sukun- atra 'akrushcet|' iti jJApakAt ktAvanuSaGgalopo nAsti / 'cavargahagAdInAM ca / ' iti siddhe vargagrahaNabalAnnityamapi saMyogAntalopaM bAdhitvA a-yuj - kruJcAM prAgeva gatvam / anukhAro 'varge vrgaantH|' antalope sukruG sukruzcau sukrushcH| sukruzcam sukruzcau / akruzcediti varjanAdanuSaGgalopo nAsti / sukrushcH| sukrushcaa| sukrujhyaam| sukruGsu / klIve sukruG sukruzcI sukruzci / 2 / / . aJca gtipuujnyoH| pratyazcatIti ki / 'aJceralopaH pUrvasya ca diirghH|' iti jJApakAt ktAvanuSaGgalopo nAsti / pratyan-pratyaG pratyaJcau pratyazcaH / pratyazcam / aghuTkhare 'azveralopaH pUrvasya ca diirghH|' ityalope 'nimittAbhAve' ityAdinA yatvasya itve dIrghatve ca, aghuTsvaravyaJjanayoranuSaGgalope ca pratIcaH / prtiicaa| pratyagbhyAm / prtykssu| striyAM pratIcI / klIve pratyak,-g pratIcI pratyazci / 2 / pUjAyAM tu zasAdau aJceranacIna'nuSaGgAlopo'lopazca / prtynycH| pratyazvA / pratyaGbhyAm / pratyaGsu / striyAM pratyaJcI / klIbe pratyaG pratyazcI pratyazci / 2 / evaM prAJ- apAJca-dadhyaJc - madhvaJca - sadhya-samyaJ-viSvavyaJca - devavyaJca-sarvatryaJca-tatryan-yatrya-adasastu caturkI - adamuyaJca-amuyaJca - amumuyaJca - atryaJca-tiryaJca-gavAJca-goJ- goaJc - dRSadaJca-yoSida-mukhyAH / eSAmaghuT svre| vi0 adamuyan / atrAlope yatvasya itvasya (itve?) dIrghatve ca, pUrvasya catvaM kecidicchanti / admuiicH| admuiicaa| adazcIcA / ityaadi| evaM amumuyan / tiryan-tiryaG / tirIzciH / tirshcH| tirshcaa| pUjAyAM tu tiryshcH| tiryazcA / udaG udiiciH| udIcaH / udIcA / pUjAyAM udazcaH / udshcaa| gavAJc go goaJca / eSAmalope tulyaM rUpam / gocaH / goce| ityAdi / pUjAyAM gvaanycH| gavAcA / gonycH| goJcA / goaJcaH / goashcaa| dRSadaJc dRSadazcaH / dRSadaJcA / evaM yoSidazca / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyaH syaadiprkrmH| ac svaraparyAyaH / casya gatvaM na / dRgAdeH kRdantasya sAhacaryAccavargo'pi kRdanta eva graahyH| ac, ajh acii| abhyAm / attn| evaM likhitac / chaantaaH-pthipraacch| 'hshsscchaante'jaadiinaaNddH|' pathiprAT,-0D pathiprAcchau / pathiprADbhyAm / pathiprATsu / klIbe pathiprAT,-0DU pathiprAcchI pathiprAJcchi / 2 / jAntAH-vaNija / vaNika , vaNig vaNijau vnnijH| vaNigbhyAm / vnnikssu| ___ evaM kSmAbhuj - bhUbhuja-mukhyAH puMliGgAH / Rja-saj-mukhyAH strIliGgAH / klIve asRj / asRk , amRga asRjI asRJji / 2 / triliGgAH-sukhabhAj vaNijvat / klIbe amRgvat / evaM arddhabhAj-nIruj - tRSNuj-dhRSNuj -khmjaadyH| vi0 saadhumsj| 'sNyogaadevuttH|' ityAdilope sAdhumaka, sAdhumaga / khare 'dhuTAM tRtiiyH|' iti sasya datve, 'tavargasya Tavarga'ityAdinA dasya jatve sAdhumajjau / sAdhumagbhyAm / sAdhumakSu / klIbe sAdhumak,-g sAdhumajI sAdhumaJji / 2 / / bahU-'triSu vyaJjaneSu / ' ityAdinA ekavyaJjanalope 'rAtsasyaiva / ' iti saMyogAntalopo na syAt / gatvam / rephAkrAntasya dvitvam / bahU, -rga bahUjauM / bahUrAm / bahU / klIve bahUka, bahUrga bhuurjii| 'rephAtparo jAtpUrvo nurvA vktvyH|' bahUrji, bahUji / ___ yuj-'yujerasamAse nu ghutti|' yuG yuJjau yunyjH|yunyjm / yunyjH|yujaa| yugbhyAm / yukSu / klIve yuka, yuga yujI yuJji / 2 / samAse tu azvayuk sukhabhAja vat / yadA AzvinamAsArthastadA puMsyeva / yaj-sRja-mRj -rAja - bhrAja-bhrasja-vrazca-parivrAjaH evamaSTau yjaadyH| deveja-deveT , deveD devejau / deveDbhyAm / deveTsu / klIbe deveda,-DU devejI deveti / 2 / evaM rajjusRj , parimRj , samrAj , bhrAj, dhAnAbhrasja, parivrAj / tatrApi samrAj puNlinggH| dhAnAbhrasj atrAdilope dhAnAbhRT,-0DU / svare sasya datvAt jatve dhaanaanjjau| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSA-tRtIyaH syaadiprkrmH| jhAntAH-ziSyamuI ziSyamurka, ziSyamurga ziSyamujauM / ziSyamugAm / ziSyamukSu / klIbe ziSyamurka ziSyamurga ziSyamurjI ziSyamurji shissymunyji|2| phalojha-saMyogAntalope phalok,-g phalojjhau / phalogbhyAm / phalokSu / klIve phalok,-0ga phalojjhI phalojjhi / 2 / yadA tu likhito jhU yena sa likhitajh-tadA akRdantatvAt gatvaM na / likhitaca,-0k likhitajhau / likhitaDbhyAm / likhitaTsu / AntAH-yathA jJAtaJ jJAtau / jJAtabhyAm / klIbe jJAta jJAtajI jJAtatri / 2 / TAntAH-yathA nATyanaTa,-0DUM nATyanaTau / nATyanabhyAm / nATyanaTsu / klIbe nAvyanaTa,-0DU nATyanaTI nAvyanaNTi / 2 / ___ evaM ThAntAH zAstrapaTh- mukhyAH / DAntAH paThitaD-mukhyAH / evaM DhAntAH paThitada-mukhyAH / _NAntAH-sugaN sugaNau / sugaNbhyAm / sugaNsu / klIbe sugaN sugaNI sugnni|2|| evaM prakaNa-praguNa -mukhyAH / tAntAH-marut,-0d marutau / marudbhyAm / mrutsu| evaM nIvRt-parabhRt-mukhyAH puNlinggaaH| taDit-yoSit-mukhyAH striilinggaaH| puMliGgo bhAsvant bhAvantau bhaavntH| bhaakhtaa| bhAkhadabhyAmityAdi / he bhaakht| evaM hanUmant-jAmbavant-mukhyAH / klIbe jagat,-0d jagatI jaganti / evaM udazvit takram / yakRt kAlakhaNDam / zakRt purISam / triliGgAH-zatrujit / puN-striyormrutvt| evaM sukhakRt-duHkhahRt - mukhyAH / zrImant bhAvantvat / striyAM zrImatI / klIve zrImat,-0d zrImatI zrImanti / 2 / evaM gomant - lakSmIvant- yAvant-tAvant-kiyant- kRtavant. mukhyA antuprtyyaantaaH| vi0-bhAtIti bhAtertuvant / yuSmadartho bhavant / saM0 he bhoH, he bhavat / tathA sarvanAmatvAt aki bhvkaan| bhvktii| bhavakat / ityaadi| bhagavant-he bhagoH, he bhagavan / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- tRtIyaH syaadiprkrmH| evaM aghavant pacant zrImantvat / kiMtUdanubandhapratyayAbhAvAt sau na diirghH| pacan / tathA 'tudabhAdibhya IkAre' na lopo vAstu shNtRngH| zeSebhyaH sarvadA lopo yannanantAt kadApi na // iti bhaNanAt strI-klIvayorIkAre pctii| evaM zaMtRGantAH / vi0 tudat / strI-klIvayorIkAre tudatI / tudantI / evaM bhAdayastudAdayazca / / tathA 'psAsthAdvA / ' iti parasUtreNa psAtI / psAntI / kariSyatI / krissyntii| * evaM syntprtyyaantaaH| juhvant - 'abhystaadntirnkaarH|' juhvat juhvatau juhvataH / juhvataM juhvtH| ityAdi / striyAM juhvatI / klIbe jut,-0d juhvatI / vA napuMsake juhvati, juhvanti / 2 / __ evaM juhotyAdi 24 / jakSAdi 5 / tathA cekrIyita luki pApacantmukhyAzca / adant - 'zeSebhyaH sarvadA lopa' iti strI-klIvayorIkAre adatI / evaM psA-bhAdi-juhotyAdi-jakSAdi-varja adAdi - svAdi - rudhAditadAdi-tryAdInAM dhaatvH|| mahant-mahAna mahAntau mhaantH| mahAntaM mhtH| mahatetyAdi / he mahan / striyAM mhtii| klIbe mahat,-0dU mahatI mahAnti / 2 / thAntAH - yathA takramath / takramat,-06 tkrmthau| takramabhyAm / takramatsu / klIbe takramat,-0d takramathI takramanthi / 2 / dAntA:-kravyAt kavyAd kravyAdau / vyAyAm / krvyaatsu| evaM suhRdAdyAH puNlinggaaH| saMpadAdyAH striilinggaaH| evaM triliGgAH-tattvavid / klIbe tattvavit,-0d tattvavidI tattvavindi / 2 / ____evaM bhusNpd-prmud-kaasstthbhidaadyH| vyAghrasyeva padau asyeti bahuvrIhAvastyAdyupamAnasaMkhyAsubhyaH pAdasya pAdbhAvaH / kumbhapadyAdiSu ca / vyAghrapAt,-0 vyAghrapAdau vyAghrapAdaH / vyAghrapAdam / aghuTkhare 'pAt padaM smaasaantH|' iti vyaaghrpdH| vyAghrapadA / vyAghrapadbhyAm / vyAghrapAtsu / striyAmapyevam / tadAdirAkRtigaNatvAt / pakSe iiH| vyAghrapadItyapi / klIbe vyAghrapAt, vyAghrapAd vyAghrapAdI vyAghrapAndi / 2 / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- tRtIyaH syaadiprkrmH| evamupamAne siMhapAd-uSTrapAd-mukhyAH / saMkhyAyAM ekapAddvipAda-mukhyAH / supUrva supaat| kumbhapadyAdInAM striyAmeva padbhAvaH / kumbhapadI gAdhapadI zUkarapadItyAdi / atha sarvanAmAntargaNastadAdiH / yad- 'tydaadiinaamvibhktau|' iti dasya atve sarvavat / yaH yau ye| striyAM yA ye yaaH| klIbe yat ye yaani|2| aki| yakaH yakI yke| ityaadi| striyAM bahulAdhikArAd akArasya ikAro nAsti / yakA yake yakAH / ityAdi / klIbe yakadityAdi / evaM tada - 'tasya ca / ' iti sau satvam / saH tau te / striyAM sA te taaH| klIbe tat te tAni / 2 / aki sakaH takau take / striyAM sakA take takAH / klIbe tkdityaadi| evaM etad- eSaH etau ete| striyAM eSA ete etAH / klIve etat ete etAni / 2 / aki eSakaH etakau etake / striyAM eSikA etike etikaaH| klIbe etakadityAdi / 'etasya cAnvAdeze dvitIyAyAM caina / ' adhikArAta Tausozca / etaM vyAkaraNamadhyApaya, atho enaM vedamadhyApaya / itthamanvAdeze enaM enau enAn / enena / enyoH| striyAM zraddhAvat / klIbe dvitIyAyAM enat ene enAni / enena enayoH / aki saako'pyenaadeshH| _ 'DAntAH saMkhyAliGgAH katyavyayayuSmadasmaca / / iti aliGgatvAd yuSmadasmadorliGgatraye'pi prayuktayostulyaM rUpam / yuSmad-tvaM yuvAM yUyam / tvAM yuvAM yuSmAn / tvayA yuvAbhyAM yussmaabhiH| tubhyaM yuvAbhyAM yuSmabhyam / tvat yuvAbhyAM yuSmat / tava yuvayoH yuSmAkam / tvayi yuvayoH yussmaasu| - aki savibhattyAdeze sAkopyAdezaH / tvakaM yuvakAM yUyakam / tvakAM yuSmakAn / tvayakA yuvakAbhyAM yuSmakAbhiH / tubhyakaM yuvakAbhyAM yuSmakabhyam / tvakat yuvakAbhyAM yuSmakat / tavaka yuvakayoH yuSmakAkam / tvayaki yussmkaasu| asmad - ahaM AvAM vayam / mAM AvAM asmAn / mayA AvAbhyAM asmaabhiH| mahyaM AvAbhyAM asmabhyam / mat AvAbhyAM asmat / mama AvayoH asmaakm| mayi AvayoH asmAsu / aki yuSmadvat / / tathA etau anyapadArthe - tvAmatikAntaH, mAmatikrAntaH, atikrAntI, atikraantaaHvaa| atitvam atyaham / atitvAM atimAm / atiyUyaM ativayam / atitvAm atimAm / 2 / atitvAn atimAn / atitvayA atimayA / atitvAbhyAM atimAbhyAm / atitvAbhiH atimAbhiH / ati Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyaH syaadiprkrmH| tubhyaM atimahyam / atitvabhyaM atimabhyam / atitvat atimat / atitava atimama / atitvayoH atimyoH| saJopasarjanIbhUtAnAmasarvanAmatvAt surAgamo nAsti / atitvayAM atimayAm / atitvayi atimayi / atitvAsu atimaasu| yuvAmatikrAntaH, AvAmatikrAntaH, atikrAntI, atikrAntAH vA / dvitve'pi vartamAnayoH yuSmadasmadorna yuvAvI paratvAt tvaM ahaM yUyaM vayaM, tubhyaM mahyaM, tava mama ete AdezAH syuH|yuvaavii anyatra / atitvaM atyaham / atiyuvAM atyAvAm / atiyUyaM ativayam / atiyuSmAn atyasmAn / atiyuvAM atyAvAm / atiyuvAn atyAvAn / atiyuvayA atyaavyaa| atiyuvAbhyAM atyAvAbhyAmityAdi / yuSmAnatikrAntaH asmAnatikrAntaH, atikrAntI, atikrAntAH vaa| pUrvalakSaNaM punaradvitve vartamAnAt na yuvAvau / atitvaM atyhm| atiyussmaaNatysmaam| atiyUyaM ativayam / atiyuSmAM atyasmAm / 2 / atiyuSmAn atyasmAn / atiyuSmayA atysmyaa| atiyuSmAbhyAM atysmaabhyaamityaadi| ___ 'yuSmadasmadoH padaM padAt SaSThI-caturthI-dvitIyAsu vsnsau|' pariziSyAd bahutve / yathA-putro yuSmAkaM putro'smAkam / putro vaH putro nH| putro yuSmabhyaM putro'smabhyam / putro vaH putro nH| putro yuSmAn putro'smAn / putro vaH putro nH| 'vAM nau dvitve / ' SaSThyAM grAmo yuvayoH grAma AvayoH / grAmo vAM, grAmo nau / caturthyAM grAmo yuvAbhyAM grAma AvAbhyAm / grAmo vAM grAmo nau dIyate / dvitIyAyAM grAmo yuvAM grAmo AvAm / grAmo vAM grAmo nau paatu| 'tvanmadorekatve te me tvA mA tu dvitIyAyAm / ' putrastava putro mama, putraste putro me, putrastubhyaM putro mahyam , putraste putro me dAsyati / putrastvAM putro mAM putrastvA putro mA paatu| tathA atra sUtre 'sssstthii-cturthii-dvitiiyaasu|' iti vyutkramanirdezAt kacit paJcamI-tRtIyA-prathamAsvapi vasa - nasAdayaH syuH| yathA 'dehe vicaratastasya lakSaNAni nibodha me|' atra mama sakAzAt ityarthaH / 'zrutaM vazcandraguptasya bhASitaM manasA priyam / ' atra vo yussmaabhirityrthH| 'ekaM dRSTvA dhanuH pANiM mAnuSaM samupasthitam / rAkSasaM balamutsRjya kiM vo bhItA iva sthitaaH||' atra vo yUyaM ityarthaH / 'gAyakena vinItI vAm / ' atra vAM yuvAM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSA - tRtIyaH syAdiprakramaH / ityrthH| 'na pAdAdau caadiyogec|' eSAmAdezAnAM nissedhH| yathA-'asmAkaM paapnaashnH|' putro yuSmAkaM ca putro'smAkaM ca / evamAdi / ca vA ha aha evam gauNayoge na syAt / grAmazca te svaM nagaraM ca me svam / dhAntAH-vikrudh / puurvvt| klIbe vikrut,-09 vikrudhI vikrundhi|2| evaM mRgavidha -mrmaavidhaadyH| vi. jJAnabudh / virAmavyaJjanAd 'hacaturthAntasya dhAtostRtIyAderAdicaturthatvamakRtavat / ' iti jJAnabhut,-0d jJAnabudhau / jJAnabhudbhyAm / jnyaanbhutsu| nAntAH puMliGgAH-AtmA AtmAnau aatmaanH| AtmAnaM aatmnH| AtmanA AtmabhyAmityAdi / he Atman / evaM madhvan - yajvan - araman - zleSman -mukhyAH / v-m-sNyogaanaantaaH| ___ mUrddhana -aghuT svare / 'ava-ma-saMyogAdano'lopo'luptavacca puurvvidhau|' mUrdhnaH mUrdhA / 'iingyo|' iti mUrdhni, mUrdhani / __ evaM paTiman-mahiman-ukSan -takSan-rAjan - majan - mukhyAH avama-saMyogAnnAntAH / tathApi rAjan atrAlope 'tavargazca-TavargayogecaTavargAviti / ' nasya atve rAjJaH / rAjJA / striyAM raajnyii| majan atrApyalope 'triSu vyaJjaneSu / ' ityAdinA ekajakAralope nasya atve / mjnyH| mjnyaa| _ 'zvan-yuvan -maghonAM ca / ' ityaghuTkhare vasyotve zunaH / zunA / striyAM shunii| .. yuvan - yUnaH / yUnA / striyAM lokopacArAt yuvatiriti prasiddham / paraM yUnItyapi dRzyate / tathA ca zRGgAratilakAlaGkAre / "bhartA saMgara eva mRtyuvasatiM prAptaH samaM bandhubhiH yUnI kAmamiyaM dunoti ca vadhUvaidhavyaduHkhAnmanaH / / ' maghavan -maghonaH / mghonaa| striyAM mghonii| 'sau ca maghavAn maghavA vaa|' iti sarvatra vA maghavant zrImantva t / / zazin-zazI zazinau / zazinA zazibhyAm / he zazin / evaM vAjin - kaJcakin-mukhyAH inantAH / vRtrhn-vRtrhaa| hano'kAravato Natvam / vRtrahaNau vRtrhnnH| vRtrahaNam / aghuTakhare alope hasya ghtve| vRtrnnH| vRtrnaa| Gau vRtragni, vRtrhnni| evaM gotrahan- ahihan -madhuhan-mukhyAH / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bAlazikSA - tRtIyaH syaadiprkrmH| pUSan - pUSA pUSANau pUSaNaH / pUSaNam / 'pAdamAsa' ityAdinA zasAdau khare vA pUS / pUSaH, pUSNaH / pUSA, pUSNA / Gau pUSi, pUSNi, puussnni| ___aryaman- aryamA aryamaNau arymnnH| aryamaNaM aryamNaH / arymbhyaamityaadi| pAman sIman etau nAntAveva strIliGgau / mUrdhanvat / manantAnAmnaH striyAM GI nI vA DA syAt / tadA pAmA sImA iti zraddhAvat / evamanye'pi striyAM mnntaaH| klIvAH-karman / karma karmaNI karmANi / 2 / 'na sambuddhau / ' iti pRthaka karaNAt / napuMsakasya vA / he karma he karman / evaM parvan - carman- mukhyAH / va-ma-saMyogAnnAntAH / vi0 ahan / 'virAmavyaM0' 'ahHsH|' ahH| ahobhyAm / ahHsu| strIliGgAH- arvan ashvH| arvA / 'arvanarvantirasAvanaJ / ' iti arvantau arvantaH / ityAdi zrImantavat / striyAM arvtii| klIbe asAviti pratiSedhe'pi na ca taduktamiti grahaNAt arvat arvatI arvanti / 2 / naji anan- anarvA anarvANI anarvANaH ityAdi / sukhin shshivt| striyAM sukhinii| klIve sukhi sukhinI sukhiini|2| evaM dhanin - sthAyin -mukhyAH inantAH / brahman vRtrahanvat / striyAM brahmaghnI / klIve brahmaha brahmanI brahmahaNI brahmahANi / 2 / evaM bhrUNahan-gohan- mukhyAH / dhIvan / atra Na (?) svaro'ghoSAdvanpratyayAt striyAmIpratyayaH / 'vanoraca' iti oNa / avaavrii| evaM striyAM dhIvan-pIvana-vizvadRzvana - mukhyAH van prtyyaantaaH| 'ghoSavatkharavanpratyayAntAsu striyAmapyevam / ' striyAmapi puMvat / yathA [su]yajvan sahayudhvan rAjayudhvan / sauyajvA / shyudhvaa|raajyudhvaa| brAhmaNI vADAp syAt / tathA Adantatve zraddhAvat / pratidIvyatIti 'rAji-takSi-dhanvi-pratidivi - yajibhyaH kan / ' pratidivan / alope 'nAmino vorakurcharorvyaJjane / ' iti diirghH| prtidiinH| pratidInA / danastRtIyaM pratIdInaH / uTam luptavadbhAva ihopahanti / 'zakyaH punArayituM kathaM vA dIrgho'tipUrvasya vidhiiymaanH|' prazAmyatIti vipi paJcamopadhAyA dIrghatve 'mo no dhaatoH|' iti masya sakharo naH / asya ca lope prazAn / kharAdezaH pari(ra?)nimittakaH Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyA syaadiprkrmH| pUrvavidhi prati sthAnivadityAkArasya sthAnitvAnnalopo na syAt / prazAn / 'svare dhAturanAt / ' anAt upadhAdIrghatvaM na nivartata iti / prazAmau / prazAnbhyAm / klIve prazAn prazAmI prazAmi / 2 / / evaM pradAn-pratAn mukhyAH anantA bahuvrIhau / striyAmapi puMvat / yathA sukarmA sukANI sukANaH / striyA vA DAp syAt / tadA sukarmA iti zraddhAvat / aloptaa| mIpratyayo'pi / yathA bahuromNItyapi / pAntAH-pApalupa, - 0b paaplupau| paaplupsu| klIve pApalupa, -0b pApalupI pApalumpi / 2 / evaM guhalipa-mantrajapa-mukhyAH / vi0 apa strIliGgo bahuvacanAntaH / 'apazca' iti ghuTi diirghH| ApaH, apH| adbhiH| adbhyH|2| apAm / apsu |shobhnaa Apo yatra khAp, svAda khApau khaapH| khApaM khpH| khpaa|khdbhyaam / khapsu / he khapa, -0 / klIbe svap,-0b khapI / ke'pi klIbe vA dIrghaH / svampi svaampi|2| evaM bahvap-suvyap-mukhyAH / phAntAH-arituph / aritupa,-0 arituphau / aritubhyAm / arituphsu / klIbe aritupha, -0b arituphI aritumphi| evaM mAlAgumpha-mukhyAH / evaM putracumb -mukhyAH bAntAH / idanuvandhatvAdanuSaGgalopo nAsti / bhAntAH-strIliGgAH [kakum] kakupa,-0b kakubhau / kakubhyAm / kkupsu| evaM anuSTubh - tRSTubh -mukhyAH / evaM triliGgAH- dRSTakakum / klIbe dRSTakakup,-0b dRSTakakubhI dRSTakakumbhi / 2 / evaM kRtAnuSTubh - mukhyAH / vi0 vidabhnoti iti vidabh / 'virAmavyaM.' 'hacaturthAnte'tyAdinA dasya dhatvam / vidhap,-00 vidbhau| vidhabbhyAm / vidhpsu| garddhabhamAcaSTe iti gardabhayatIti kvip garddhabh / garddhap, - 0b ityAdi pUrvavat / mAntAH yathA-prAptazam prAptazamau / prAptazambhyAm / klIve prAptazam prAptazamI prAptazami / 2 / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - tRtIyaH syAdiprakramaH / vi0 kim / 'kim kaH / ' kAdeze sarvavat / kaH kau ke / striyAM kA ke kAH / klIbe kiM ke kAni / 'aki sako'pi' kAdezaH / 26 idam - puMsi ayam imau ime / imaM imAn / anena AbhyAm ebhiH / asmai / asmAt asya anayoH eSAm / asmin / eSu / striyAM sau iyakam / anyatra isake imakAH ityAdi sarvAvat / klIbe idam imake imakAni / 2 / aki sau ayakam / anyatra imakau imake ityAdi sarvavat / anvAdeze dvitIyAyAM Tausozca / etadUvat enAdezaH / aki kospi natvam / tUSNIm ityavyayam / yAntAH - yathA avyayamAcaSTe iti avyayatIti avyay avyayau avyarabhyAm / klIbe avyay avyayI avyaya / 2 / rAntAH - strIliGgo dvAr / dvAH dvArau / vibhaktivyaJjane rephasya visargo na syAditi / dvArbhyAm / 'bhavati ca' iti supi vA visargAdeze dvArSu, dvAHSu / evaM strIliGgo vAra / ke'pi klIvamicchanti / tadA vAH vArI vAri / 2 / gir / 'virAmavyaM 0' 'irurorIrUrau / ' gIH girau / gIrbhyAm / gIrSu, gIHSu, gISSu / evaM dhur / dhUH dhurau dhuraH / dhurbhyAm / evaM pur-tvar - mukhyAH / triliGgAH - sugira givat / klIbe sugIH sugirI sugiri / 2 / evaM dhRtadhur jitapur - mukhyAH / lAntAH - vimalamAcaSTe itIn / vimalayatIti / vimala vimalau / vimalbhyAm / klIbe vimala vimalI vimali / 2 / evaM dhavalU - ujjvala - paThitahal - mukhyAH / - vAntAH - yathA kRto vakAro yena / kRtav kRtavau / kRtavRbhyAm / klIbe kRtav kRtavI kRtavi / 2 / vi0 strIliGgo diva / dyauH divau divaH / dyAm, divam divaH / divA / 'diva ud vyaJjane / dyubhyAm / dyuSu / evaM triliGgAH / sudiva / klIve 'virAmavyaJjanAdAvuktaM / napuMsakAt svamorlopespi / ' iti vacanAduktam / sudyu sudivI sudivi / 2 / evaM atidiva - vimaladiva - mukhyAH / zAntAH - yathA viz pumAn / viTU, viD vizau / viDbhyAm / viTsu / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - tRtIyaH syAdiprakramaH / vi0 dRza diza spRza mRz eSAM 'virAmavyaJjanA0' dRgAditvAt gatvam / strIliGgo dRza / haka, dRga dRzau / dRgbhyAm / dRkssu| ____ evaM diz triliGgAH / suviz vizvat / klIbe suviT, suviDU suvizI suviNshi|2| evaM zabdaprAz-mukhyAH / sudRz dRzavat / klIve suhak ,-g sudRzI sujhuzi / 2 / evaM divydRsh-yaash-taash-dlspRsh-kucmRsh-mukhyaaH| nazyatIti nazy / 'muhAdInAM vaa|' iti / "virAmavyaJja' gatvaM DatvaM c| nak, nag, naTa, naDU / nazau / nagbhyAm , naDbhyAm / nakSu, nttsu| ssaantaaH| dviS, briTa, dviD dviSo / dviDbhyAm / dviTsu / __ evaM puMliGgAH tviS-ruSa-vipuS-prAvRS-mukhyAH / strIliGgAzca AziS / 'virAmavyaJja0 / ' 'sajuSAziSoraH / ' AzIH AziSau / AzIrSyAm / AzIrSa, AzISSu, aashiissu| . triliGgAH svarNamuSH dviSvat / klIbe svarNamuT,-0 D varNamuSI vrnnmuNssi|2| evaM vidviS- bahuviS - bahutviS-mukhyAH / vi0 dattAziS AziSvat / klIve dattAzIH dattAziSI dattAzIMSi / 2 / evaM sajuS / sajUH sajuSau / sAm / ityaadi| dadhRS-dRgAditvAd gatvam / dadhRka,-0 g dadhRSau / dadhRgbhyAm / dadhRkSu / cikIrSatIti ki / asya ca lopaH / cikiirss-cikii| cikIrSoM / cikIrSyAm / cikIrSu, cikIHSu, cikISSu / klIve cikIH cikIrSI cikIrSi / 2 / atha cikIrSa ityatra alope nimittAbhAve ityAdinA Sasya satve saMyogAntalope cikIr iti rUpe'pyevam / evaM zatruzIrSa-didhIrSa - mumUrSa - mukhyAH / sAntAH puMliGgAH / vedhasU-vedhAH vedhasau vedhasaH / vedhobhyAm / vedhAsu, vedhassu / he vedhH| evaM candramas-purodhas-mukhyAH / vi0 'uzanaHpurudaMzo'nehasAM saavnntH|' uzanA / 'saMbodhane tUzanasastrirUpaM sAntaM tathA nAntamApyadantam / mAdhyandinirveSTiguNaM tvigante napuMsake vyAghrapadAM variSThaH // ' Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyaH syaadiprkrmH| iti he uzanan , he uzana / purudaMzA indraH / anehA kAla / he purudNshH| he anehH| dos / doH doSau doSaH / doSam / durgaTIkAyAM zasAdau vA doSan / doSaH, dossnnH| doSA, doSNA / 'isusa doSAM ghoSavati rH|' iti SatvaM bAdhakaM sasya ratvam / doAm , doSabhyAm / Dau-doSi, doSNi, dossnni| doSSu, doHsu, doSasu / kacit klIbe'pi / tadA-doH doSI doSi, dossaanni| tathA ca raghuvaMze-'tamupAdravadudyamya dakSiNaM dornishaacrH|' pumansU-pumAn pumAMsau pumAMsaH / pumAMsam / puMsaH / puMsA / pumbhyAm / pussu / he puman / strIliGgAH zrotas-apsaras-mukhyAH vedhAvat / paraM apsarasa tathA puSpArthe strIliGgaH sumanas etau bhuvcnaantau| bhAsa-bhAH bhAsau / visargalope bhAbhyAm / bhAssu, bhaaHsu| klIbAH-mahas / mahaH mahasI mahAMsi / 2 / evaM cetas-paya-mukhyAH / sarpis - sarpiH sarpiSI sarpiSi / sarpiSA / sarpibhyAm / sarpissu, srpiHsu| evaM arcis - havis-mukhyA isantAH / evaM vapus-vapuH vapuSI vapUMSi / 2 / ityAdi / evaM dhanus-cakSus-mukhyA usntaaH| adas-asau amU amI / amum amUn / amunA amUbhyAm amIbhiH / amuSmai / amuSmAt / amuSya amuyoH amISAm / amuSmin amISu / striyAm - asau amU amUH / amUm amUH / amuyaa| amUbhyAm amUbhiH / amuSyai / amussyaaH|2| amuyoH amUSAm / amuSyAm amUSu / klIbe-adaH amU amUni / aki sarvatra amukaH iti sarvavat / sau tu asakau amukaH ityapi / amAtparatvAt mahAprANasya sthAne zvetvI ca na / amuko amuke ityAdi / striyAm - asakau amukA amuka amukAH ityAdi / klIbe- adakaH amuke amukAni / 2 / zreyansU-zreyAn zreyAnsau shreyaaNsH| zreyAMsam shreysH| shreysaa| zreyobhyAm / zreyassu / he zreyan / striyAm-zreyasI / klIbe-zreyaH zreyasI shreyaaNsi|2| evaM laghIyansU-garIyansU-mukhyAH ansnto| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - tRtIyaH syAdiprakramaH / vi0 vidvans / aghuTkhare vaMservazabdasyotvam / viduSaH / viduSA / 'virAmatryaJjanAdiSvanaDunnahivaMsInAM ca / ' iti sasya datvam / vidvadbhyAm / vidvatsu ! striyAm - viduSI / klIbe vidvat viduSI vidvAMsi / 2 / evaM vansapratyayAntAH / seTastu yathA- pecins / aghuTkharAdau seTkasyApi vaservazabdasyotvam / pecuSaH / pecuSA / strI - klIbayorIkAre pecuSI / vi0 jaganvas / atra vasyotve 'nimittAbhAve' ityAdinA na matve, 'gamahana0' ityAdinA upadhAlope ca / jagmuSaH / jagmuSA / jagmuSI / zizravan / vasyotve kharAdAvivarNovarNAntasya dhAtoriyuvau / zizriyuSaH / zizriyuSA / evamivarNAd vans / vi0 cicivans / ya ivarNasyAsaMyogapUrvasyAnekAkSarasya / ' iti yatve / cicyuSaH / cicyuSA / evaM jigivans- ninIvans - mukhyAH / tuSTuvans - tuSTuvuSaH / tuSTuvuSA / babhUvans - babhUvuSaH / babhUvuSA / evamuvarNAdvans / evaM RkArAt vans / kR / cakRvans - cakruSaH / cakruSA / R / zizIrvansa - vasyotve vyaJjanAbhAvAt / IrobhAve zizIruSaH / ziziruSA / evaM RkArAt vans / supumans sumanasvat / striyAM supuMsI / klIbe supum supuMsI supumAMsi / 2 / atha dhAtusakArAntAH sukans / mahatsAhacaryAt dhAtorna syAditi dIrghAbhAve / sukan sukaMsau sukaMsaH / sukaMsam / idanubandhatvAt nAnuSaGgalopaH / sukaMsaH / sukaMsA / sukanbhyAm / klIbe sukan sukaMsI sukaMsi / 2 / evaM suhin- mukhyAH / piNDagrasa dhAtutvAd 'antvasanta0' ityAdinA na dIrghaH / piNDagraH piNDagrasa / piNDagrobhyAm / piNDagrasu / klIbe piNDagraH piNDagrasI piNDagraMsi / evaM carmmavasAdayaH / - dU / ukhAsras / 'srasidhvasoca' iti sasya datve ukhAzrat, 0ukhAnasau / ukhAnadbhyAm / ukhAsratsu / klIbe supIH supiSI supIMSi / 2 / evaM sutus - surityAdi / hAntAH - puMliGgAH / yathA madhuliha bhramaraH / madhuliT, 0-DU madhulihau / madhulibhyAm / madhuliTsu / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - tRtIyaH syaadiprkrmH| vi0 turAsAh indrH| saheH sADaH Satvam / turApAT, -turaasaahau| turaasaahH| turASAbhyAm / turaassaasu| havyavAha-aghuTkhare vAhe,zabdasyau / havyauhaH / havyauhA / bhruvAha - aghuTkhare anavarNAdUT / bhrUhaH / bhruuhaa| anaDvAha-sau tu anaDvAn anaDvAhI anaDvAhaH / anaDvAham / anaDuhazceti / aghuTi vAzabdasyotvam / anaDuhaH / anaDuhA / virAmetyAdinA hasya datvam / anaDuyAm / anaDDutsu / he anaDvan / strIliGgaH-upAnah / upAnat,0-d / upAnahI / upAnadbhayAs / upaantsu| triliGgAH-dAmalih madhulivat / klIve dAmaliT, 0-D dAmalihI dAmaliMhi / 2 / evamabhraMliha - mukhyAH / niguh-hacaturthAntasyetyAdinA virAmavyaM0 gasya ghatvam / nighuT, - niguhau / nighuDbhyAm / nighunsu|| praSTavAha-aghuTkhare vAhervAzabdasyau / praSTauhaH / prssttauhaa| strI-klIvayorIkAre / prssttauhii| evaM zAlAvAha-mukhyAH / khanaDvAh / anaDvAhvat / striyAM strI vetyeke / khanaDuhI, khnddvaahii| klIbe vanaDut, -d khanaDuhI khanaDvAMhi / 2 / uSNiha-dRgAditvAd gtvm| uSNika, -g uSNiho / uSNigbhyAm / uSNikSu / goduh-dAdehasya gH| godhuka, . - ga goduhau|godhurbhyaam |godhukssu| muh- 'muhAdInAM vaa|' iti gatvaM DatvaM ca / muk, muga, muh, mudd| muhau / mugbhyAm / muDbhyAm / mukSu, musu / evaM druh, SNiha-druhyatra dasya dhatve / mitradhruka,0-g / mitradhuda, 0-D mitra ho / mitranugbhyAm , mitradhruDbhyAm / kSAntAH gorkss-'sNyogaadedhutt|' iti kalope Sasya Datvam / goraT, goraDU gorakSau / goraTbhyAm / gorttsu| kliibe| goraT,-D gorakSI goraMkSi / 2 / evaM kASThatakSa-ripustakSa-mukhyAH / vi0pipakSatIti pipakSa-virAmavyaM0 saMyogAntalope pipak, - / piparabhyAm / pipakSu / atha pipakSa ityatra alope nimittAbhAve ityAdinA Sasya satve pipaks iti rUpe'pyevam / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyaH syAdiprakramaH / evaM dharmasis-vAkyavivakSa-vRkSasisikSa-pApamumukSa - godudhukSamukhyAH snntaaH| vi0 viza pravezane vivikSa- atrAntalope nimittAbhAve ityAdinA kasya Satve Datvam / atha sukhArthamAdilope Sasya Datvam / vivitt,0-dd| viviDbhyAm / vivittsu| evaM gRhavivikSa -madhulilihUM-dharmapipRkSa-zAstradidRkSa-dravyajighRkSa-mukhyeSu Sa-Da- sthAnIyeSveveti niyamAt pipakSAdiSvevaM na syAt / ||iti syAdiprakrame dvitIyo vynyjnaadhikaarH|| atha sNkhyaashbdaaH| eka zabda ekavacanAnto vivakSito dvibahuvacanAnto'pyasti / yathA ekau dvau gatI, eke Agacchanti / liGgatraye srvvt| dvi-dvau 2 / dvAbhyAm 3 // dvayoH 2 / strI-klIvayoH dve 2 / zeSaM puMvat / aki dvako / striyAM dvike / klIbe dvake / ubha-ubhau 2 / ubhAbhyAm 3 / ubhayoH 2 / strI-klIvayoH ubhe 2 / aki ubhko| striyAM ubhike / klIbe ubhke| tri prabhRti aSTAdazayAvat bhuvcnaantaaH| tri-trayaH / triin| tribhiH|tribhyH shtryaannaam|trissu| tri-caturoH striyAM tisa cataha vibhkto|' tisraH 2 / tisRbhiH| tisRbhyaH 2 / 'na nAmi dIrgham / ' iti tisRNAm / tisRSu / klIbe trINi 2 / catvAraH / caturaH / caturbhiH / caturvyaH 2 / caturNAm / catuSu / striyAM catasraH 2 / ctsRbhiH| catasRbhyaH 2 / catasRNAm / catasRSu / klIbe catvAri 2 / SNAntAH saMkhyAzabdAH katizca aliGgatvAt / puM-strI-klIbeSu prayuktAstulyAH / pazcan- paJca 2 / paJcabhiH / paJcabhyaH 2 / paJcAnAm / paJcasu |'au tsmaanjsshsoH|' atra tasmAt grahaNamAtvasyAnityArtham / tadanAtvapakSe pshcnvt|| kati 2 / ktibhiH| katibhyaH 2 / katInAm / katiSu / yA saMkhyA sA saMkhyA mAnameSAm / yadU-tat-kimaH saMkhyAyA DatirvA / yAvattAvadarthI yati-tati-zabdo katarupalakSaNatvAt kativat / zeSAH saMkhyAzabdA liGgAntarayukteSvapi vizeSyeSu AviSTaliGgA ekavacanAntAH / yathA strIliGgo viMzatizabdaH / viMzatiH puruSAH, striyaH, kulAni vA santi / evamekavacaneSveva / buddhivat / viMzatyai viMzataye ityAdi / evaM sssstti-sptti-ashiiti-nvti-kottyH| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-tRtIyaH syAdiprakramaH / triMzat catvAriMzat pazcAzat ete strIliGgAH ekavacanAntAH / yoSidvat / zataM klIvam / sahasramityAdi / dazaguNasaMkhyAyAM koTivarja parAddhaM yAvat / puN-npuNskaaH| lakSazabdaH strIliGgo'pi / yaduktam "kiyatI paJcasahasrI kiyatI lakSA ca koTirapi kiytii|' zaMku-vAridhI tu puMliGgAveva / yadA tu viMzatyAdInAmeva gaNanaM tadA sarvANi vacanAni syuH| yathA-dve viMzatI, tisro viNshtyH| itthaM viNshtyaadyH| athAnyapadArthe tri prabhRtayaH / priyAstrayaH puruSAH, priyANi trINi kulAni vA yasya yasyA vA kulasyeti vigrahe priyatriH subuddhivat / gauNatvAdAmi trayAdezo nAsti / yadA tu priyAstisro yasya yasyA vA kulasyeti vigrahe striyAMpravRttatvAt 'tisa-catasrau tri-caturoH striyAm / ' iti tisa-catasrau bhvtH| tadA priyatisa puM-striyoH priytisraa| 'tauraM khre|' priyatisrau / Ami priyatisRNAm / he priyatisraH / klIve syamostaduktapratiSedho vA / priyatri priyatisa priyatisRNI priyatisRNi / 2 / TAdaukhare puMvadvA / priyatimRNA / priyatisretyAdi / priyAH catvAraH puruSAH, priyANi catvAri kulAni vA yasya yasyA vA yasyeti vigrahe priyacatvAra / puM-striyoH priyacatvAH priyacatvArau priyctvaarH| priyacatvAram / aghuT svaravyaM0 caturo vA zabdasyotvam / priyacaturaH / priyacaturA / priyacatuAm / aprAdhAnyAdAmi nurnAsti / priyacaturAm / priyacatuSu / he priyctvH| klIve priyacatuH priyacaturI priyacatvAri / 2 / yadA priyAzcatasraH striyo yasya yasyA vA kulasyeti vigrahaH, tadA catasrAdeze priyacatara priyatisRvat / klIve syamostaduktapratiSedho vA / priyctuH| priyacatam / priyAH paJca puruSAH striyo vA priyANi paJca kulAni vA yasya yasyA vA kulasyeti priyapazcan / bahuromanvat / alope casya yoge nasya atve priypshcH| priyapazcA / evaM priyasaptan prabhRti aSTAdazan yAvat nAntAH / nasya tu atvaM n| priyaSaS-priyaSaT,priyaSaD priyaSaSau priyssssH| ityAdi vrnnmussvt| priyASTan AtvapakSe puM-striyoH priyaassttaaH| priyASTau 2 / priyASTAm / priyASTau 2 / priyASTAbhyAm / priyASTAbhiH priyaasstt| priyaassttaaH2| priyaassttoH| priyASTAm / priyASTe / priyaassttaasu| klIve syamostaduktapratiSedhAt AtvaM na / priyASTa / oprabhRtiSvAtvaM klIvatvAt / hrasvatvaM vA / priyASTe / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - caturtha: kAskaprakramaH / 33 priyASTAni / priyASTena / ityAdi vRkSavat / he priyASTa, he priyASTan / anAtvapakSe tu priyasatanvat / priyakati- priyaviMzati - AdyAH sarveSu vacaneSu subuddhivat / priyatriMzadAyAH zatrujivat / // iti syAdiprakrame tRtIyaH saMkhyAdhikAraH // graMthAgraM0 490 // // iti Tha0 saMgrAmasiMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM syAdiprakramastRtIyaH // 5 // * [ caturthaH kArakaprakramaH / ] kartR - karma-karaNa - saMpradAna- apAdAna - adhikaraNa nAmAni SaT kArakANi saptamaH saMbandhazca / tadimAni SaT kArakANi saMbandhasahitAni uktAni anuktAni ca dviprakArANi bhavanti / ukteSu sarveSu prathamA / anuteSu ca karmmaNi dvitIyA / karaNe tRtIyA / saMpradAne caturthI / apAdAne paJcamI / saMbandhe SaSThI / adhikaraNe saptamI / uktAni yathA tyAdi - kRttaddhita samAsairyaduktaM taduktamucyate / latra prathamA / yathA - caitraH kaTaM karoti / kArako devadattaH / vaiyAkaraNaH puruSaH / kRtapraNAmaH putraH / ityukte kartari prathamA / kaTaH kriyate / bhukta odanaH / zatikaH paTaH / ArUDho vAnaro yaM vRkSaM sa ArUDhavAnaro vRkSaH / ityukte karmmaNi prathamA / nAti yena cUrNena tat snAnIyaM cUrNam / 'kRtyayuTo anyatrApi [ca] ' iti vacanAt anIyaH / ityukte karaNe prathamA / dIyate yasmai brAhmaNAya sa dAnIyo brAhmaNaH / pUrvavadanIyaH / dattaM bhojanaM yasmai atithaye, sa dattabhojano'tithiH / ityukte saMpradAne prathamA / bibhetyasmAditi bhImo rAkSasaH / bhI bhISibhyAM mak / utsannA janapadA yasmAd dezAt, sa utsannajanapado dezaH / ityukte apAdAne prathamA / aspate upavizyate'smin ityAsanaM pITham / mattA bahavo mAtaGgA yasmin vane, tat matta bahumAtaGkaM vanam / ityukte sambandhe (adhikaraNe ? ) prathamA / 5 - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - caturthaH kArakaprakramaH / gAvo vidyate yasya sa gomAn caitraH / citrA gAvo vidyante yasya sa citraguH / ityukte sambandhe prathamA / 34 evamukte sarvatra prathamA / AmantraNe ca he putra, he putrau, he putrAH / evaM uktAmantraNayoH prathamA // 'yat kriyate tat karmma / ' caitraH kaTaM karoti ityanukte karmaNi dvitIyA / vi0 'enAntaniSA samayA hA dhiga antarAntareNa yAvat vinA Rte abhi pari prati anu upa eSAM yoge ca / ' dakSiNena grAmam / 'adUre eno'paJcamyAH / ' 1 / dakSiNena grAmaM giriH / 2 / nikaSA grAmam / 3 / samayA grAmam / 4 / hA putram / 5 / dhik putram / 6 / antarA gArhapatyamAhavanIyaM ca vediH / 7 / sAhasamantareNa na khalu siddhiH / 8 / mAM yAvaddehi / 9 / tvAM vinA na sukham / 10 / Rte dharmma na zriyaH / 11 / tathA lakSaNavIpsetthaMbhUte'bhirbhAge ca pari pratI / anureSu sahArthe ca hIne copazca kathyate // vRkSamabhi vidyotate vidyut / vRkSaM vRkSamabhi tiSThati / sAdhurdevadatto mAtaramabhi / 12 / yadatra mAM pari syAt / 13 / yadatra mAM prati syAt / 14 / cakArAt pUrvArthe'pi pari - pratI / 15 / vRkSamanu vidyotate vidyut / parvatamanu vAsitA senA / anvarjunaM yoddhAraH / upArjunaM yoddhAraH / 16 / kriyAvizeSaNe karmaikatvaM napuMsakaM ca / sAdhu sthAlI pacati / 17 / evaM saptadazasu sthAneSu dvitIyA // 'yena kriyate tat karaNam / ' dAtreNa lunAti ityanukte tRtIyA / vi0 'tRtIyA sahayoge / ' mitreNAsahAgataH / 1 / putreNa sArddhaM gataH / 2 / 'hetvarthe / ' bhikSayA bhikSurvasati / vasane bhikSAheturityarthaH / 3 / 'kutsite'Gge / ' akSNA kANaH pAdena khaJjaH / 4 / 'vizeSaNe / ' jaTAbhistApasamadrAkSIt / 5 / 'karttari ca / ' anukte karttari / tvayA cakre / 6 / 'vinAyoge / ' puNyairvinA na saukhyam / 7 / 'aziSTAcAre saMpradAne'pi / ' dAsyA saMprayacchate svarNaM kAmukaH / 8 / evamaSTasu sthAneSu tRtIyA // 'yasmai ditsA rocate dhArayate vA tat saMpradAnam / ' gurave gAM dadAti / bAlAya rocate modakaH / caurAya gAM dhArayati / ityanukte saMpradAne caturthI / 1 / vi0 'namaH svasti svAhA svadhA alaM vaSaT yoge caturthI / ' namo devebhyaH / ityAdi SaDbhiyogaiH | 7 | 'tAdarthye / ' yUpAya dAru | 8 | 'tumarthAca Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 bAlazikSA-caturthaH kArakaprakramaH / bhaavvaacinH|' pAkAya paktaye pacanAya brajati / pktumityrthH| 9 / yasmai kupyati iti vaktavyabalAt kupiUdhidruheAsUyArthAnAm / yaM prati kopH| chAtrAya kupyatItyAdi / 10 / 'gatyarthakarmaNi dvitIyA- caturthI cessttaayaamndhvni|' grAmaM gacchatigrAmAya vaa|gteHsaahcryaadihai[k]krmkaa eva dhAtavo graahyaaH| tena grAmamajAM nayati ityAdiSu dvitIyaiva / 11 / 'manyakarmaNi cAnAdare'prANini / ' na tvA tRNaM manye, na tvA tRNAya vaa| 12 / 'spRhi-natyoH karmaNi / ' puSpebhyaH spRhayati puSpANi vA / devaM natvA, devAya vA / 13 / evaM trayodazasu sthAneSu caturthI // - 'yato'paiti bhayamAdatte vA tadapAdAnam / ' vRkSAt parNa patati / vyAghrAdU bibheti / upAdhyAyAdAgamayati / ityanukte apAdAne paJcamI / / vi0 paryapAGyoge pshcmii|'ih apa-parI vrjne| pari trigartebhyo vRSTo devH|2| apa pATaliputrAd vRSTo devaH / 3 / etau varjayitvetyarthaH / AG maryAdAbhividhyoH / ApattanAt vRSTo devaH / pattanaM yAvadabhivyApya vetyarthaH / 4 / 'digitararte'nyaizca / ' pUrvo grAmAt / 5 / itaro lokAt / 6 // dhanAdRte na kAryasiddhiH / 7 / dvitIyA'pISTA / sukRtAdanyatra ratnaM kimapi / 8 / stokAlpakRcchrakatipayebhyo mocanArthe krnne|' stokAnmuktaH stokena vA ityAdi cturvyH|12| 'yap lope|' prAsAdAt prekSate / prAsAdamAruhya prekSate ityarthaH / 13 / 'Arabhya prabhRti vinA yoge c|' bAlyAdArabhya sukRtiH| 14 / bAlyAt prabhRti vIro'yam / 15 / dhanAd vinA neSTasiddhiH / 16 / evaM vinAyoge dvitIyA tRtIyA paJcamI ca / evaM SoDazasthAneSu pnycmii|| . sarvatra parasparApekSayA smbndhH| paraM bhedakAt SaSThI bhavati / rAjJo dezaH, dezasya rAjA ityanukte saMbandhe sssstthii|1| vi0 SaSThI hetupryoge|' annasya hetorvasati / 2 / 'daya IzoH krmnni|' sarpiSo dayate / madhuna ISTe / 3 / 'jJo vidarthasya krnne|' sarpiSo jaanaatiityrthH| svAmIzvarAdhipatidAyAdasAkSipratibhUprasUtaiH SaSTIca'cakArAt sptmypi| gavAM svAmI, goSu vaa| ityAdi sptbhiryogaiH|11| nirdhAraNe c|' gacchatAM dhAvantaH, zIghrAH gacchatsu vA / 12 / 'smRtyrthkrmnni| mAtuH smarati, mAtaraM vA / 13 / 'karoteH pratiyatne / ' sato guNAntarApAdanaM pratiyatnaH / kRSNasyAnukaroti, kRSNaM vA / 14 / "hiNsaarthaanaamjvreH|' cauraM nihanti, caurasya vA / 15 / 'vyavahRpaNidivInAM vyavahArArthAnAM karmaNi / ' zatasya vyavaharati, zataM vA / evaM trayANAM karmaNi / 16 / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 bAlazikSA-caturthaH kArakamakramaH / 'karTa-karmaNoH kRti nitym|' ityanukte kartari / bhavataH AsikA, bhavataH zAyikA / kRtyAnAM kartari vA / caitreNa kaTaH kartavyaH, karaNIyaH, kRtyA, kAryaH, caitrasya vA / 17 / 'krmnni|' apAM sraSTA / purAM bhettaa| 'na niSThAdiSu / ' iti vacanAt / 'kta ktavatu zantRG Anaza vansu ki udanta ukaJ avyayakhalArtheSu dvitIyaiva / ' dviSaH zatrau thaa| cauraM dviSan caurasya vA 18 / evamaSTAdazasthAneSu SaSThI // __ 'ya AdhArastadadhikaraNam / ' kaTe Aste ityanukte adhikaraNe sptmii|1| vi0 'kAla - bhAvayoH sptmii|' kAle zaradi puSyanti sptcchdaaH|2| bhAve goSu duhyamAnAsu gtH|3| 'inantaktapratyayasya karmaNi / ' adhItI vyAkaraNe ziSyaH / 4 / 'nimittAt krmsNyoge|' carmaNi dIpinaM hanti / crmnimittmityrthH| 5 / 'viSaye 'dharme viralaH zraddhAvAn / 6 / 'aadhikyaarthopshbdyoge|' upa khAryA droNaH / droNAdhikA khArI ityarthaH / 7 / 'khAmyarthAdhiyoge / ' adhi brahmadatteSu paJcAlAH / adhi pazcAleSu brahmadattaH iti|8| 'khAmyAdau ca / ' gavAM khAmI, goSu khAmIityAdi saptabhiryogaiH / 15 / 'nirdhAraNe ca / ' puMsAM kSatriyaH zUraH, puMssu vA / 16 / evaM SoDazasthAneSu sptmii|| evaM navatisthAneSu saptamyAdayo vibhaktayaH prAyo dRzyante / tathApi vivakSitAni kArakANi bhavanti / yathA vRkSAt parNa patati; vRkSasya parNa patati / sthAlI odanaM pacati, sthAlyA pacati, sthAlyAM vaa| evamekaikasya kArakasya nAnA vivakSA dRshynte| . tathA vizeSaNaM vizeSyasya liGga-saMkhyA-vibhaktIH prAyo gRhNAti / yathA vidvAn puruSo'sti / viduSyau striyau stH| bahUni kulAni santi / prmaannmityaadyH|| .. punarAviSTaliGgAH zabdA vizeSyasya vibhaktimAtramevAnuvarttante / na tu tatsaMkhyAM liGgaM ca / yathA vedAH pramANaM smRtayaH pramANaM dharmArthayuktaM vacanaM pramANam / zrIkarNadevasya narAdhipasya zubhraM yazaH kevalamapramANam // 1 // tathA-putro mUrtimatI AzA kanyeyaM kulajIvitam / kalatraM vibhavazceti vayamete kuTumbakam // 2 // evaM nityaliGgAH zabdA vizeSaNabhUtA AviSTaliGgA jnyeyaa| saMpannA yavAH / jAtAvekavacanam // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 bAlazikSA-caturthaH kArakaprakramaH / atha kArakANAM bhedsnyjnyaa| ucyate dvividhaH kartA svatano hetureva ca / yaH karoti sa karteti khatano mukhyasaJjJakaH // 1 // kArayati yaH sa hetuH prayojaka iti smRtH| preSako'dhyeSakazcAnukUlyabhAgIti sa tridhA // 2 // preSate yaH prabhutvena preSakaH sa yathaudanam / / bhRtyena pAcayatyeSa naraH svAmitvamAvahan // 3 // punaradhyeSate yastu satkArasahitaM ythaa| gurumAmayed bhoktuM tataH so'dhyeSako budhaiH // 4 // preSate'dhyeSate nAnukUlyabhAgI ca kevalam / odanaM prati hetuH san suputro janakaM yathA // 5 // nivartya ca vikArya ca prApyaM karma ca tat tridhAH / yadasajjAyate vastu janmanA vA prakAzate // 6 // tannivayaM kaTaM kuryAt prasUte vAtha nandanam / guNAntarasya cAdhAne prakRtyucchedane tathA // 7 // prAmoti vikratiM yacca tada vikAryamiti smRtam / yathA lunAtyasau kANDaM kASThaM dahati pAvakaH // 8 // tat prApyaM prakRtisthaM yad yathA pazyati bhAskaram / bAhyamAbhyantaraM ceti dvividhaM karaNaM matam // 9 // bAhyaM lunAti dAtreNa daNDenAhanti dantinam / AbhyantaraM dRzA hanti yAti dyAM manasA yathA // 10 // anumatranirAkartR prerakaM saMpradAnakam / yad dadAmyahamityuktvA dadAti tadanujJayA // 11 // gurave gAM yathA ziSyastadAhuranumantRkam / yat pradehi bhaNitveti prerito yadi dAyakaH // 12 // dadAti baTave bhikSAM prerakaM tadvidurbudhAH / yannAnumanyate nApi nirAkuryAnna yAcate // 13 // datte'rkAya yathA mAlAmanirAkata tanmatam / calAcalavibhedena dvidhA''pAdAnamucyate // 14 // calaM yathA'zcAt patito vRkSAt parNamiti sthiram / SoDhAdhikaraNaM khyAtaM bhedairviSayakAdibhiH // 15 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-paJcamaH smaasprkrmH| vaiSayikaupazleSikamaupacArikameva ca / naimittikaM [ca] sAmIpyamabhivyApakamantimam // 16 // anyatrAsambhave yasya viSayastatra kevalam / tacca vaiSayikaM jJeyaM divi devA narA bhuvi // 17 // yatraikadezasaMyogastadaupazleSikaM yathA / bhuvane'sti kaTe Aste grAme vasati pnndditH||18|| yatra vyavahitaM kizcidupacAreNa kthyte| .. aGgalyagre karizatamevamAdyaupacArikam // 19 // nimittaM yatra kAlAdi tnnaimittikmucyte| yathA zaradi puSyanti vRkSAH saptacchadAH kila // 20 // samIpasthaprasiddhena yasya the(sthe)yaM nigamyate / tatsAmIpyakanAmnA ca gaGgAyAM ghoSako yathA // 21 // AdheyaM vyApya yastiSThet yathA rogaH klevre| tileSu tailamityAdau tadabhivyApakaM matam // 22 // dvayorekakriyotpannasambandho'nekadhA mtH| sa ca parasparApekSI bhedya-bhedakayoriva // 23 // yatheyaM strI narasyAsya bhedakaH puruSo'tra saa| bhedyAdyAsyAH pumAMzcAtra bhedyo'yaM bhedakA tu sA // 24 // graM0 97 // // iti Tha0 saMgrAmasiMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM kArakaprakramazcaturthaH // 7 // [paJcamaH smaasprkrmH|] karmadhArayo'tha bhuvriihisttpurussstthaa| dvigurdvandvo'vyayIbhAvaH samAsAH SaT prakIrtitAH // 1 // madhye'sau cAtha tatzabdo dvipadaH krmdhaaryH| pradhAnapuruSazcAsau yathA nIlotpalaM ca tat // 2 // tathopamAnabhUte'pi zastrI zyAmA nRkezarI / yatzabdAnto bahuvrIhiyathAsau kRtabhojanaH // 3 // vibhaktayoH dvitIyAdyAH samasyante pareNa cet / . sa hi tatpuruSaH kaSTazrito dharmarato yathA // 4 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-SaSTha uktiprkrmH| najupasRjyate yatra so'pyanazvo yathAnaham / saMkhyApUrvo dvigu yaH pazcakapAla odnH||5|| yathA paJcagavadhanaH paJcapUlItyayaM punH| dvitIyArthottarapadasamAhAreSu nAnyataH // 6 // dvandve cakAra eva syAt prathamAntapade pade / yatra dvitvaM bahutvaM ca sa dvandva itaretaraH // 7 // samAhAraH sa vijJeyo yatraikatvaM npuNskm| zivazaktI rathAzvebhA rathAzvebhaM dvitIyake // 8 // puurve'vyye'vyyiibhaavo'npdocaarpuurvkH| sa napuMsakaliGgaH syAt upakumbhamadhistri ca // 9 // . // iti Tha0 saMgrAmasiMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM samAsaprakramaH paJcamaH // 7 // [SaSTha uktiprkrmH|] uktizcaturkI-karttari, karmaNi, bhAve, karmakartari c| . - kartari yathA-pacatyodanaM caitrH| kartari uktau kartRvihitena pratyayena kartA uktaH syAt / uktatvAt kartari prathamA / yadA sa kartA anyena prayujyate tadA'sau anuktakataiva / anukte kartari tRtIyA / prayojakazcoktaH kartA syAt / yathA pAcayatyodanaM maitrazcaitreNa / evaM sarvatra / gatyAdInAM tvinantAnAM pUrvakartA karma syAt / uktaM ca gamanAhArabodhArthazabdArthAkarmadhAtuSu / aninanteSu yaH kartA syAdinanteSu karma tat // 1 // ... gatyAdInAM yathA-grAmaM gacchati caitraH / grAmaM gamayati caitraM maitrH| prApnoti saMpadaM maitrH| prApayati maitraM saMpadaM nRpH| ___ AhArArthAnAm - bhuGkte odanaM chAtraH / bhojayatyodanaM chAtramAryaH / payaH pibati cAtakaH / payaH pAyayati cAtakaM jldH| bodhArthAnAm - vudhyate dharma ziSyaH / bodhayati dharma ziSyaM guruH| pazyati caitraM maitrH| darzayati caitraM maitraM nRpH| zabdArthAnAm-paThati zAstraM shissyH| pAThayati zAstraM ziSyaM guruH / AbhASate mitraM putrH| mitraM bhASayati putraM raajaa| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - SaSTha uktiprkrmH| akarmaNAm - utpadyate ghaTaH / ghaTamutpAdayati kulaalH| yadA tveSAM inantAnAM punarin , tadA grAmaM gamayati caitraM maitreNa jaitraH, ityAdi prayoktavyam / AkhyAte-avIvadat vINAM parivAdakena / tathA kumArasaMbhave 'sa tairAkramayAmAsa zuddhAntaM zuddhakarmabhiH / ' ityAdikamunneyam / evaM gatyarthAdInAM karturini yat karmatvamuktaM tasyApi prtissedhmaah| na nIkhAdya( ? )dizabdA yat krandahvAH krtRkrmkaaH| tathA bhakSirahiMsAyAM vahI saarthikrtRkH|| eSAM gatyarthAdyarthe'pi pUrva karturanuktatvAt tRtIyaiva na karmatvam / yathA- nAyayati grAmaM bhAraM caitreNa maitrH| khAdayati guDaM putreNa jananI / Adayati cetyaadi| hR-krorapi tathA kartA inante karma vA bhavet / abhivAdi-dRzorevamAtmane viSaye param // eSAM ca pUrvakarturvA karmatvamanuktaM ca / yathA-hArayati bhAraM grAma caitraM maitraH, caitreNa vA / kArayati dharma ziSyaM guruH, ziSyeNa vetyAdi / __atha karmaNi-odanaH pacyate caitreNa / karmaNyuktau anuktaH kartA, uktaM krm| anukte kartari tRtiiyaa| uktatvAt karmaNi prthmaa| evaM sarvatra / tathA tyAdyantakriyAyAH prAdhAnyaM na tu kRdntkriyaayaaH| ityAdi kriyAkRtameva karma uktaM bhavati / na tu ktvA-tum - zantRG- AnazaprabhRti kRdntkriyaayaaH| tarhi kathaM odanaH paktvA bhujyate? satyam / ityAdI tu tyAdikriyApekSayA evoktm| dvividhaM karma, gauNaM mukhyaM ca / anekakarmasu prAyo gauNakatvameva karmoktaM bhavati / uktaM ca duhAdergauNakaM karma nIvahAdeH pradhAnakam / inante kartRkarmaiva anyad vA vakti karmajaH // 1 // tatra dvikarmakA duhAdayAHduhi yAci rudhi pracchi mikSi citrAmupayoganimittamapUrvavidhau / bruvi zAsi guNena ca yaccha ca te tadakIrtitamAcaritaM kavinA // 2 // dukhate gauH payo gopAlena ityAdAvupayogitvAt payaH tat pradhAnam, tannimittaM gavAdyapradhAnam / atastatra gauNAtvAduktatvam / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-SaSTha uktiprakramaH / 'nIvahAdeH pradhAnakam' iti / nI-vayoharatezcApi gatyarthAnAM tathaiva ca / dvikarmakeSu grahaNaM Nyante kartuzca krmnnH|| - nIyate bhAro grAmaM caitreNa, uhyate bhAro grAmaM maitreNa, hiyate bhoktuM grAmaM jaitreNa, ajAgrAmamAkRSyate janena / atra bhArAdernIyamAnasya pradhAnasvAduktatvam / 'inante kartRkamaiva'ityAdi / inante yaH kartA sa karma syAt / tat karma uktam / etaca gauNam / 'anyad' dvitIyaM mukhyaM vA / yathA-grAma gamyate caitro metreNa, grAmazcaitraM vA / evaM srvtr| atha bhAve / yatra ko anuktaH syAt karma ca na lakSyate, sA bhAve uktiH / yeSAM dhAtUnAM karma nAsti te akarmakAH / yathA lajjA sattA sthiti jAgaraNaM vRddhi kSaya bhaya jIvita maraNam / zayana krIDA ruci dIptyarthA dhAtava ete karmaviyuktAH // 1 // tena lajyate, tvayA bhUyate, mayA sthIyate ityAdi kriyAyA Atmanepadasya prathamaikavacanameva / tathA pra parApa samanvava nirdurabhi vyadhi sUdati ni prati paryapayaH / upa AGiti viMzatireSa sakhe upasargagaNaH kathitaH kavinA // 1 // sopasargA inantAzca akarmakA api dhAtavaH sakarmakA jaaynte| yathA-dakSeNopAsyate dhrmH| rAjye putraH saMsthApyate nRpeNa / / tathA ca kAlAdhvabhAvadezAnAM karmasaMjJA siddhaiva / yathA-mAsamAste rAzau raviH / karmaNi mAsa aasyte| krozo guDadhAnAbhibhUyate / odanapAkaH zayyate / nadI supyate / evamakarmakeSvapi karmaNyuktiH / __tathA devadattena grAme gamyate- ityAdau sakarmakeSvapi yadi karma na vivakSyate tadA bhAve uktiH / vivakSAdhInaM hi karma / yathA-megho vrssti| pArthaH zarAn varSati / ityaadi| .. atha karmakartari / kriyamANaM tu yat karma svayameva prasidhyati / . sukaraiH khairguNaiH kartuH karmakarteti tdviduH||1|| karma cAsau kartA ca karmakartA / sa ca karmavat / lUyate kedAraH svayameva / bhidyate kuzUlaH khayameva / atha kriyaa| kriyApradhAnamAkhyAtaM liGgaM gRhNAti na kcit| uktasya saMkhyAmAdatte puruSaM tasya ca kriyA // 1 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-SaSTha uktiprkrmH| prathamamadhyamottamAstrayaH puruSAH / sarvo'pi prathamaH / tvaM yuvAM yUyaM iti mdhymH| ahaM AvAM vayaM ityuttmH| sa pacati, tau pacataH, te pcnti| tvaM pacasi, yuvAM pacathaH, yUyaM pcth| ahaM pacAmi, AvAM pacAvaH, vayaM pcaamH| evamAtmanepade'pi sarvatra yatraikatra dvau trayo vA puruSAH syuH tatra parokto grAhyaH / yugapaddhacane paraH puruSANAmiti vacanAt / saGkhyA tu sarveSAmapi grAhyAH / sa ca tvaM ca pacathaH / tvaM cAhaM ca pcaavH| tvamahaM ca pcaamH| vartamAna-atIta-bhaviSyannAmAnastrayaH kaalaaH| vartamAnA, saptamI, paJcamI, hyastanI, adyatanI, parokSA, svastanI, AzIH, bhaviSyantI, kriyAtipattiH / etAstyAdayo vibhktyH| vartamAne vrtmaanaa-sptmii-pnycmyH| atIte hyastanI adyatanI parokSA kriyaatipttiH| bhaviSyati bhvissyntii-aashii:-shvstnyH| evametAstriSu kAleSu prAyeNa syuH| . ekaikasyAmaSTAdaza vacanAni bhavanti / pUrvANi na[va] vacanAni parasmaipadasajJAni / parANyAtmanepadasaJjJAni / parasmaipadeSvAtmanepadeSu ca sarveSu trINi 2 vacanAni prathamamadhyamottamasajJAni bhavanti / ekadvi-bahvarthaH purussH| ti ekavacanam], tas dvivacanam], anti bhuvcn[m]| evaM sarvatra trikeSu jJeyam / ti tas anti prathamapuruSaH / si thas tha madhyamapuruSaH / mi vas masU iti uttmpurussH| evaM Atmanepade'pi / evaM sarvatra / Atmane triSu vijJeyaM bhAve kartari karmaNi / parasmai katari bhaved na bhAve na ca karmaNi // iti kartari parasmaipadaM AtmanepadaM ca / parasmaipadini dhAtau parasmaipadam / Atmanepadini Atmanepadam / ubhayapadinyubhayapadam / yathA-ziSyaH zAstraM paThati, adhIte ca / caitraH kaTaM karoti, kurute c| evaM trividho dhaatuH| bhAvakarmaNoH punarAtmanepadameva / atha pratyekaM vibhaktiprAptimAha - karai liyai diyai ityAdI vrtmaanaa| vi0 smenaatiite| dahati sma tripuraM hrH| bhaviSyatkAle yAvat . purAnipAtayolaT vartamAnA ityrthH| yAvad bhute tato vrajati / adhISva mANavaka purA vidyotate vidyut // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - SaSTha uktiprakramaH / 43 kIja dIjaha lIja ityAdI vakroktau karmaNi varttamAnAyA Atmanepadam / karije je je ityAdI ekArAntavacane saptamI / kari i i ityAdI anumati paJcamI / vizeSaH samarthanAziSozca / parairazakyasya vastuno'dhyavasAyaH samarthanA / ahaM parvatamutpAdayAmi / samudramapi zoSayAmi / iti / iSTArthasyAzaMsanamAzIH / jIvatu bhavAn / nandatu bhavAn / kriyAsamabhihAre sarvakAleSu madhyamaikavacanaM paJcamyAH / kriyAsamabhihAraH paunaH puNyaM (nyaM) bhRzArthI vA // yathA mAghamahAkAvye yo rAvaNaH - purImavaskanda lunIhi nandanaM muSANa ratnAni harAmarAGganAH / atrAta kAle hi / kIjau dIjau lIjau ityAdau karmaNyAtmanepadaM paJcamyAH / kI uM dIghauM lIdharaM ityAdau parokSA hyastanyadyatanyau ca / kAli kI uM ityAdI hyastanyeva / na parokSAdyatanyau / Aju kI uM ityAdau adyatanI / na parokSAhyastanyau / ma kari ma lai ma dai; ma karisi ma lesi ma desi ityAdI mAzabdayoge'yatanI / mA sma yoge hyastanI ca / cakArAdadyatanyapi / mAG yoge tu yathA prApte paJcamI bhaviSyantI ca / makIdhu ma laghu dIdhu ityAdI karmaNi mAzabdayoge adyatanyAH, mAsmayoge hyastanyadyatanyoH / mAGyoge tu paJcamyA Atmanepadam / jai karata jai leta jai deta ityAdI kriyAtipattiH / jar3a kIjata lIjata dIjata ityAdI karmmaNi kriyAtipattirAtmanepadam / karisii lesi desii ityAdI, nahIM karai nahIM liyai nahIM diyai ityAdau ca bhaviSyantI / kIjisii lIjisii dIjisiha ityAdI, nahIM kIjai nahIM lIjai nahIM dIjai ityAdI ca karmmaNi bhaviSyantyAtmanepadam / kAli risai ityAdau zvastanI / zatrujisi varSa zatru jIvisaha ityAdI AzIryukte bhaviSyati kAle AzIH / atha kRtpratyayaprAptimAha- karatau letara deta ityAdI karttari varttamAne zantuGa - Anazau / parasmaipadini zantRG / Atmanepadini AnazU / ubhapadanidvAvapi / kIjatau lIjatau dIjatau ityAdI karmaNyAnazU / karaNAharu NAharu deNAharu ityAdau varttamAne vuNa - tRcau / kIdhauM dIghauM lIdhauM ityAdau atIte niSThA kansu - kAnau ca / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - SaSTha uktiprkrmH| .kta-ktavantau niSThA / karmaNi ktaH, kartari ktvntuH| 'gtykrmkshliss-shii-sthaas-vs-jn-ruh-jiirytibhyshc|' iti kartari kto'pi / yathA-ayamAgataH, AgatavAnapi / tathA parasmaipadini knsuH| Atmamepadini kaanH| ubhayapadinyubhayapadam / karIu leu deu ityAdau ktvA, karivA levA devA ityAdau tum krtumityaadi| kApi ghaJ ktiyuTo'pi / pAkAya paktaye pacanAya yAti-paktuM yAti ityrthH| 'tumarthAca bhAvavAcinaH' iti cturthii| zakla-jJAyoge ktvApratyayoktI tum / karI jANuM paDhI sakauM-kattuM jAnAmi paThituM zaknomi iti| karivauM levauM devauM ityAdau karmaNi tavyAnIyau / kartavyaM karaNIyam / kacit kyap - ghyaNAvapi / kRtyaM kArya ceti / karaNAharu leNAharu deNAharu ityAdI bhaviSyati kAle tumantAt kAmamanasau, tumo malopazca / kartukAmaH, kartumanAH / tathAsya saMhitau zatrANI ca / parasmaipadini zantRG, AtmanepadinyAn / ubhayapadini dvAvapi / kariSyan kariSyamANaH / 'Anmo'nta Ane / ' akaraNi ajaNaNi hoiye ityAdau 'najyanyAkroze / ' akaraNiste vRSala bhUyAt / ___ pAcaNA bhAjaNA ityAdau kalimaH krmkrtriissyte| bhidelimA maassaaH| pcelimaastnnddulaaH| iti kRtprtyyaaH|| atha vizeSapratyayaprAptimAha - upamAne iva-vatI / rAjeva rAjavat / AcAre'rthe tRtIyo'pi / 'upmaanaadaacaare|' iti kammaNo yin / putramivAcarati putravadAcarati putrIyati mANavakam / AcArAdapi syAt / kuvyAmivAcarati kuTIyati prAsAde / 'karturAyiH slopshc|' haMsa ivAcarati haMsavadAcarati haMsAyate / Ayi lope tu haMsati ca / dhAtorvA tumantAdicchatinaikakartRkAt / ' iti san / kartumicchati cikIrSati / 'nAmna AtmecchAyAM yin / ' 'kAmya ca / ' putramicchati putrIyati putrakAmyati / 'dhAtoryazabdazcakrIyitaM kriyaasmbhihaare|' iti vyaJjanAderekasvarAd dhAtoryaH prtyyH| bhRzaM punaHpunavoM pacati pApacyate / 'vAlaka cekrIyitasyeti / ' pApakti pApacIti / evaM sarvatra / prAyo dvitIyArakSa(kSara?)syAvarNake sati in / ___karAiva karAvivauM karAvisai karAvatau karAvI karAvivA ityAdI inantAt tathoditapratyayAH syuH / granthAgraM 110 // // iti Tha0 saMgrAmasiMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM uktiprakramaH SaSThaH // 7 // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH sNskaarprkrmH| [saptamaH sNskaarprkrmH|] Aju ady| timaI tatkAlam / kAli klye| jhaTakaI jhttiti| parama predyvi| jUu pRthak / arIrama apareyuH, anyasminnahani, tAharuM tvadIyam , bhavadIyam / __anyeyuH| mAharauM mdiiym| AjUNauM adytnm| tuhmArauM yuSmadIyam / kArahUNauM klytnm| amhArauM asmdiiym| hivaDAM idAnIm, adhunA, saMprati, sarISau sdRshH| sAMpratam / kisau kiidRshH| hivaDAnuM Adhunikam , sAMpratInam / / jisau yaadRshH| nahIta no vA, no cet / tisau taadRshH| ligai prabhRti, aarbhy| isau iidRshH| pAkhai vinA, Rte| yasau etaadRshH| muhiyAM mudhaa| anesau anyaadRshH| yima ythaa| amhasarISau asmaadRshH| tima tthaa| tUsarISau tvAdRzaH, bhvaadRshH| jAMuM yAvat mUsarISau maadRshH| tAMu taavt| tuhmasarISau yussmaadRshH| ekavAra ekdaa| tesi trhi| savai vAra sarvadA, sdaa| jetalaM yAvanmAtram / jahiMya ydaa| tetalaM tAvanmAtram / tahiMya tadA, tadAnIm / etalaM etAvanmAtram, iyanmAtram / kahiMya kdaa| ketaluM kiyanmAtram / anerIvAra anydaa| aurahu avaak| kIhAM ka, kutr| paraha prtH| jIhAM ytr| pApali pritH| tIhAM ttr| savahigamA samantAt, srvtH| IhAM atr| bAhiri bahiH, baahye| anetai anytr| dhurilaM aadimm| sagalai srvtr| chehilaGa antimam / valIu vyAvRtya, vyaaghuvy| ekapari ekdhaa| Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH sNskaarprkrmH| bihupari dvidhA ityaadi| zAmaluM dhyAmalam / chahiMpari ssoddhaa| hiyA viuM hRdayArpitam / anekapari anekadhA, bhudhaa| dANI dhaNI RnnitH| savehipari srvthaa| hevAu hevaakH| jaDapaNauM ityAdI ta-tvau bhAve ynn| phuIhAIu pitRssvtiiyH| jaDatA jaDatvaM jADyam / masihAIu maatRssvstriiyH| AhuNau essmH| pAiAlI paadprhaarinnii| puru purut / aratau paratau bApasarISau AkRtyA ugamugau avaarmuukH| prakRtyA ca pitRshshH| jhaDajhAMSasauM caladhvakSikam / agITha AgnipIThakam / UdhaMdhalaM udhUlikam / phUTara sphuTataram / varagaDa vraagh(k?)sskH| ughaDa dUdhaDauM uddhaTadurghaTakam / jAnutra yjnyyaatraa| cIphADa cittaphA(sphA ?)TakaH / jAnAvAsau jnyaavaaskH| nilakhaNau nilkssnnH| ekauDau ektddikH| SA(khA)NautuM SA(khA)danasthAnam / osIAlaM aspRSTAlayam / ahINauM adhenukam / bUMghaThau avaguMThanam / uparethAI upristhaaii| gavANi gvaadinii| kamoThANI krmsthaaii| auDak aparAkhyA / aMdhomIMcI andhmiilikaa| Ahara jAhara ehire yaahire| kAMkasI kcaakrssnnii| masAhaNI mhaasaadhnik| olANi avlNbinii| aughaDalI aksspttlik| hathIyAru hastAdhAra / golagavelA (1) / cAMdriNuM cNdrikaalym| rauDau ravATa (?) / dhaNIvau dhnyaavyH| [ka]UsIsauM kapizIrSakam / chIDaNi chidraattinii| mukhAmukhi mukhaamukhytaa| nISaNIyAsu niHkssnnkmmoN| gogIDau gokiittH| balabalIu vAcAlaH, vaacaarH| olau upaalyH| merAIu meraadykm| nikau nisskH| vAdalu vAridapaTalam / kalhoDau kala bhotkttH| abhokhau abhyukSaNam / AlIgAru aaliikkaarH| ulakau udkodNcnm| vAnayatau vaayttH| pachokau pshcaadokH| rAulavAyu raajkulaayttH| upavAsIu upossitH| pADhU paadghaatH| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 bAlazikSA-saptamaH saMskAraprakrama / dIhadIvI dindiipikaa| pIjahalau peyyaphalam / bhUrAI bhuutraajH| lihAcchoha labdhastho(bdhotsA?)ha / maMjavADU bhNgpaatH| AkaDau utkttH| paDAI ptaakikaa| vAulau vaartaalyH| cAkacakUkavauM cakrakunam / UjANI udyaanikaa| uMdhUyAyatuM uudhuuymaanm| kaDaaDau kaasstthktthinH| dhuMbAcUMbi mussttaamussttiH| bhogala bhujaagelaa| vAlAlaMchi keshaakshiH| asarAhiuM azraddheyam / pelAveli preraapreriH| meharu mehttrH| viyAriu viprtaarikaa| deSA(khA)viu dRssttaapekssaa| chetariu chlaaNtritH| auDIgau apmaarggH| DabaDAhiu drvkghaatitH| Ucalau apricitH| jigIsA jighRssyaaH(1kssaa)| phAMTiu paaNktikH| palabu pralubdhaH / sAmuhiu sjitH| alajau utknntthaa| varAMsiu viprystH| khAjahalau khaadyphlm| pacchAhiyauM pazcA[d]hRdayam / // iti saMskAraprakrame prathamastadakSarAdhikAraH // atha kriyaa| jimai bhuMkte, anAti ca jemati / rASa(kha)i rakSati, gopAyati, pAti, khAai bhakSayati, atti, trAti, trAyate, avati ca / khAdati, prasate'pi ca 4 / AraMbhai aarbhte| abhyasai manati, abhyasyati / sAMbharai smarati cAdhyeti ca / bhISa(kha)i bhikssti| bolai jalpati, nigadati, vakti, thobhai stobhati, stanAti ca / vadati, bhASate, bravIti, Aha, sISa(kha)i sikSyate 5 / bruute| zISa(kha)vai anuzAsti / nAsai nazyati, plaayte| viNasai vinshyti| jiNai vijayate, jyti| vimAsai vimRshti| jANai vetti, jAnAti, aveti, ava- vicArai vicArayati, Uhate 6 / . gcchti| vecai vyayati, vyeti / bUjhai budhyate caapi| paDIgai cikitsati, pratIkaroti / parichai parerime 3 parIcchati c| acchai asti,tiSThati,vidyate,AstaNa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 kahai kathayati, AcaSTe, AkhyAti, zaMsati / sohai zobhate, bhAti, rAjati-te, cakAsti ca 8 | . bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / jAai gacchati, yAti, vrajati, sarati, eti, ayati vA / Avai AGastvete / AGpUrvA ete dhAtava Agamane varttante / niH pUrvA niHsarati / nIkalai nirastu | Ugai udastu 9 / Athamai astamastu / trAsai trasyati, trasati / hAlai cAlai calati / trUTa truTyati, truTati 10 / pUjai pUjayati, arcatIti in bhavatItyarthaH / mImAMsate, aMcati / stava nuvati, stauti, stute, nauti, svIti ca 11 / Apa arpayati / varasai barSati / namaskarai namasyati vA namaskaroti / ArAdhai ArAdhayati, upAste / tapu karai tapaH karoti, tapasyati vA / bhAvai pratibhAsate 14 / pratibhAti, rocate vA / vISa ( kha ) ra vikirati, vikSapati / sAmarai samaH kirati / pIThai piJcayati / pariNai pariNayati 15 / upayacchate vivAhayati / khaMDahAlai kharjayati / fishes AMdolayati / pUrai sarai alaM khalu ca 16 pUryate / niMdara jugupsateM, niMdati, garhate / airs nAti / paDivacai prativakti tu 17 / ales vibheti / bIhAvas bhApayate, bhISayate / ullIMcai ullaMcati / lAi jihreti, lajjate, trapate 18 / vrIDyati / phirai bhrAmyati, bhramati / aNabhamai anupUrvo bhrama / anostu | saMghai siMghati, jighrati / jhADa ujjhati, jahAti ca tyajati 19 / sAMpaDai saMpadyate / kusaNai kuSNAti / ghara gharSati / niraSa (kha) i nirIkSate Upaja utpadyate / bheTai sabhAjayati / paraSa (kha) i parIkSate 20 / aless niSpadyate / vInavai vijJapayati / uveSa (kha)i upekSate / sevai bhajati - te, sevate, zrayati 13 / Udhaka udhekate / vAparai vyApRyate, vyApRNoti / parAmai prApnoti / nAi nAti / paDI (kha) i pratIkSate 21 / pratipAla yati / buhArai sanmArjayati / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH sNskaarprkrmH| bAlai jvaalyti| chauMTai AkSipati / aangH| balai jvlti| kharavalai apaskirati / 28 / pIai pibati / saMdhUkhai sNdhuksste| samArai samAracayati / amAyai amaayte| mulaha mRdu lunAti, mRdulayati / puDhai proddhaayte| viDhai vidhyati, klhaayte|| ciNai nuHkhAdeH cinoti-te| vyApai azrute, vyAmoti ca / sAMcA saMcinute, sNcinoti|smstu / dISa(kha)i dIkSyate / 23 / cUMTai avacinoti, avAt / vAMchai vAMchati, kaaNkssti| auganAi apakarNayati / tUsai tuSyati / UjAlai ujjvlyti| rUsai russyti| prAsui prstute| pUchai pRcchti| huai bhavati 30, jAyate / mUhai muhyti| pU(khU)bhai kSubhyate, kssobhte| nAcaha, nRtyti| cUyaha shcotti-te| mAcai mAdyati / 24 / hAdai haadte| UgAi udgAyati / gAMThai grNthte| pIDai pIDayati, bAdhate, tudti|| thIjai styaayte| dUmai dunoti, duHkhAkaroti, duHkha- bhIjai klidyte| / yati 24 / dhyAyai dhyAyati tu dvyoH| .. suhAi sukhAdeyam / Ukalai utkarSati / vRddhau / sAMbhalai nizAmyati, zRNoti, Aka- vAdhai varddhate 32, edhate / rNayati essH| lUhai puNsyte| vigUpai vigupyati 25 / SI(khI)lai kIlati / naranarai nadati / UmaTai unmajati, gagghati 33 / thavaha sthagayati / vIMdhai vidhyati / kaDacchai kaTisthayati / paDhai adhIte, paThati ca / karaDai, kATai kuMtati / mAyai mAti, mimiite| lASai asyati, nirasthati, kSipa- prasavai sauti, prasavati, prasuvati, ti 26 / suute| nIkhai nirnisyati, niHkSayati / sUai nidrAyati vA zete 34, svpiti| dhoai prkssaalyti| nAMgai vyaMgayati, anaMgIkaroti / pIchalai vestu| pheDai apanayati, spheTayati, apAsyapAtai niHkSipati, prkssipti| ti 35 / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 just yunakti, yuMkte / upayogai cedupAt / ruM ruNaddhi, ruMddhe / uparudhara uparuNaddhi upAt / 36 / phAMkurI phArasphUrjate hi / pasAaha prasIdati, anugRhNAti / oDhai avaguMThate, 37 prAvRNoti ca vaNai vyayate vAyate'pi ca / poai pravayati prAt vai / pelas nudati, prerayati api 38 / AliMgai AliMgati vA pariSvajati / bAai vAdayati / bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / valai pazcAt vyAghuTate calate / 39 / chAyai chAdayatyokaH / stRNAti, stRNoti - te / vistarai vipUrvI tu / vistArai vistarati, vistArayati, ta noti - te / 40 / lADai lalati / paMjhei parAmRzati / balaalai balAddUlati / dhAva dhAvati / manAvara sAMtvayati / uDai drutAdati / 41 / ramai krIDati, dIvyati, ramate / roara rodati, paridevayati / dies zithilayati / vama vamati / oes (bhelai ? ) mizrayati / lahai labhate / 42 / jhAM jhaSati / niujara niyaMtrayati / bUss bruti, majjati / kusa krozati / unUAi utkranAti unUti (?) / 43 / gAi kAyate / phirAi spRhAyate / So (kho) DAi SaM (khaM) jAyate / lui lunAti - te / 44 / / AMbai prApnoti, ghaTati / Adarai svIkaroti, Adriyate, aMgI- karoti aMgIpUrva kRtazca / ghaTa saMbhavati, ghaTate / 45 / vihass vighaTate / veH / nIkolai niH kulayati, klazca niH kulApUrva / sIjha sidhyati / sUjhai zudhyati / mI mIlati / 46 / nimIlayati uparamai utplavate, utpatati / avahathai apahastayati / UjAi udyAti / sparddhai sparddhate miSati / vAsaha vAsyate tAmracUDI / mAnai manyate / varai varayati eSaH; vRNAti, vRNoti - te / 47 / kuMtha kuthati, kunAti / mathai manAti, mathati / kuralAi kaNayati / aljhai alamujjhati 49 DhAMka pracchAdayati, pidhatte, pidadhAti ca / 50 / pahirai paridadhAti, saMvastrayati / prasIjai pravidyati / cheda chedayatyayam; chinte, chinatti / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA saptama sNskaarprkrmH| tImai temayati, kledyti| saravai nisyandate, srvti| paDai patati / vATai tu leDhi liiddhe| aDavaDai adhaHpUrvaH ptH| vIArai vipratArai(ya)ti 59 / siNamiNai shnairminotybdH| UlaTAvai, unmArgayati / basabasai bahusyandati bhuuH| dhUjai kNpte| kuramAi mlAyati, klAmyati / bhrAai tRpyati, dhrAyatyapi / hakArai AkArayati, aahvytypi| khIjai khidyate 60, tAmyati / prahui prbhRjti| vihaMcai vibhjti| chaNai kSaNoti / SaDahaDai kila khaTatpatati / paisai prvishti| pAlaTai parAvartayati / parevA / oNjai udNjyti| haDahaDai haThAddhasati 61 / AsuraDai aashviite| tANai kADhai karSati, kRSate-ti ca / AMjai aMjayati vA ankti| 54 / Talavalai Taladvalati / . UghaDai unmIlayati, uddhttte| gAMgirai gAMgirati, gAMgRNAti vaa| phITai sphittte|| galaalai galagalati 62 / sUkai zuSkati, zuSyati / draMphoDai drutaM sphoTayati / patai samarthayati vA samApatati / 55 / jhUjhai yudhyati / lUsai luussyti| dhaMdholai drutaM dhUnayati / damai daamyti| vITai veSTate 63 / hIyApai hRdyaapti| UveDhai udH| tAchai cholai takSati, kAryati, takSNo- sameTai smH| ti c| parIsai pariveSayati, parIpsAti / kuhai kathati / 56 / SA(khA)sai kAsate 64 / bUMdai cUMTai kSunte kSuNatti ca / vIsamai vishraamyti| visAhai visAdhayati, krINAti, parAkai pare paraH (1) / kriinniite| nIsamai ne| sIdAai sIdati / 57 // caDai caTati, Arohati dvipaM 65 UgaTai udvrttytyessH| vNai dhUMnayatyeSaH; dhunAti dhunAte dhulaMbai lNbte| noti -te dhunate dhuvti| UlaMbai utpuurvH| aulavai apalapati, apahute 66 / sAhai avalaMbate / 58 / mokalai mutkalati visRjati prahibhedai bhinatti, bhinte| nnoti| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA- saptama sNskaarprkrmH| . kalakalai kalaMkaNati / vaghArai vyAjighati vAsayati / sAmuhai sajati, smhti| vakhANai vyAkhyAti vyAkhyAnayati / RNaRNai raNadhvanati 67 / vAvai vapati-te ca 73 / tAjai trjti| chibai chupate, spRzati ca / mAMjai maasstti| corai muSNAti, corayati / Dasai dazati / Ukhelai utkiilyti| gAjai gjti| daMbhai dNnoti| gAyai gaayti| sakai zaknoti 74 / huNai juhoti| paravArai prpaaryti| gUcai guMcati / vArai nivArayati, nissedhyti| karai karoti 68 kurute, vidadhAti palhAlai paryAdrayati / vidhtte| leai prApayati, nayati 75 / dharai dadhAti ca dadhati, dhatta dhAra- pAluai pallavayati / yti| thAharai sthAnamAharati sthAnayati / diai yacchati, datte, rAti dadAti / pacArai pratyuccArayati / liai Adatte 69 / gRhNAti vigraha- phUTai sphaTati 76 / / i(ya?)ti, veH| . patIjai tu pratyeti pratyayati prtiiyte| UDai uDDIyate atha uDDayate / varAMsIyai viprysyti| Acamai aacmti| jAmai jaayte| pavitraha pavitrayati punAti pvte| pA(khA)jUai kNdduuyti-te| UNai 70 udaH puurvo| olaMbhai upaalbhte| dhUpai dhUpAyati / uDhUMDhai udvandhayati / kSirai kSarati / kramai kAmati 77 vIkai vikriinnte| Ayasai Adizati maradai mRdgAti / vADhai vrddhytiityym| malai malate vaa| nivIjai nirvidyti| ughaDai uddhaTayati / loDhai lUTayatyayam 78 / aDai addti| sahai kSamate titikSate sahate kSAchUTai chuttti| myate mRSyate-ti ca / UThai uttiSThati marai mriyate vipdyte| nIThai niH| kupai krudhyati kupyati Iya'ti 79 / kiragirai kilgilti| ASu(khu)Dai avaskhalati / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / phaDaphaDai paTapaTAyate dhvajA / zapa zapati tu zapyati / kaDakaDai kaTakaTAyate cakSuH 80 / Ukadai utkUrddate / kudakuai kutparaH / sanyasai saMnyasyati / raMjai raMjayatyayam 81 / bIchohai virahayati / madrama dradramati / taDaphaDai tatpadati / DaDa tRTattRTati / 82 / jhAsavai tarjayati / Su (khu) sai gopAyate lIyate / vilIjavara veH / Udegai udvejayati / fiss vicarati hiMDate calati 84 / dekha pazyati / joara avalokate bIkSyate avalo kayati / loTai luTyati loTati / nAthai nAthati, vRSaM tu nastayati 85 / sa dhvaMsate / pAThavai prasthApayatyayam / prahiNoti preSayati / So(kho)trai kSatayatyasau 86 / posaha puSyati puSNAti / puhucai prabhavati / sasai vasati / nIsasai nestu / vIsa vestu, vibhate / phaDa phaTati 87 / UpaDai udaH / copaDai abhyaMgayatyayam / UvaTai udvrttte| nITa nivarttate 88 vartta varttate / Avai AGaH karAMSa (kha) ikraMdati / gUMthai graMthayati granAti guMphati 89 / jhaMpAvai jhaMpayati jhaMpAmApnoti 1 sies gAhate / aDUAlai avAt / mAMka maMkate 90 / gAjara garjati / 53 bhAMjai bhanakti / vAi vAti / vihAi vibhAti / sIvara sIvyati / pIsai pinaSTi / ghosa ghoSayati / haNai hinasti 91, haMti vyApAdayati eSaH / mArai mArayati / AbhiDai AbhyaTati / palacai pralucyati 92 / UbhUAi udbhavati / gilagilAvara kilagilApayati / cAMpai saMvAhayati / hihiNai heSAyate / mai vamati 93 / baisai upavizyati niSIdati / Ulakhai upalakSayati / ohaTai apasarati viramati / saMjhorai visarjayati 94 / mokalAvara mutkalApayati ApRcchati api ca / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH sNskaarprkrmH| gaMdhAai gandhAyate gandhayati 95 / - hAkai haatH| paDUcchai prtipRcchti| phUMkai phuutH| Sisai sraMsate / jAkai jaatH| oThaMbhai avaSTaMnAti avaSTaMbhati ava- cUkai cuutH| STaMbhate api ca / .pUkai puutH| sAMkhai sNkhyaati| thUkai thUtaH ThIvati / palANai paryANayati / cIkai cItaH kR 100 / sUjai svayati / melhai muNcti| sUjavai shophyti| chAMTai siNcti| dUSai dussyti| lopai lupti| dohai dogdhi dugdhe ca 97 / lIMpai liNpti| vATai vrtyti| mAgai yAcate vaa| paratai preH| ghUmai ghUrNate vaa| pa(kha)DaSa(kha)Dai khaTatkaroti / dhAai dhAvati-te ca mucAdiSu / upagarai upAt kR upakaroti / atha karmakartarinirAkarai nirAGaH nirAkaroti / rAvai rcyte| pAcai pcyte| pharakai spharati 98 / vAjai vaadyte| vAhai vyaahrti| dAjhai dhyte| rahai tiSThati rhti| khAjai khaadyte| bhaDahaDai kR bhaTataH bhaTatkaroti / ghAsai ghRSyate 102 / hechuDai kR adhasa adh:kroti| jaNAi jJAyate chekai chettaH kR chetkaroti / phATai vidiiryte| chIMkai chItaH, kssauti| karAi kriyte| dhaDahaDai kR dhaTataH 99 / laNAai lUyate / 103 / // iti saMskAraprakrame dvitIyaH kriyaadhikaarH|| hetAvinantAH sarve'pi tva(svA?)rthapATavahetave / - kacit svArthe'pi kRti vA yathAnaktyaMjayatyapi // tathA- upasargeNa dhAtvartho balAdanyatra nIyate / vihArAhAranIhArapratIhAraprahAravat // itthaM zabdakriyoktiranyApyUhyA // graMthAgraM 166 / ||iti Tha0 saMgrAmasiMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM sNskaarprkrmH|| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH uktiprakramaH / bhvAdayo dhAtavastebhyaH parAH syustyAdayo daza / vibhaktayo'tha tadyoge kriyAniSpattirucyate // 1 // vibhaktayo yathAvartamAnA-ti tas anti, e Ate ire, si thas tha, se Athe dhve, mi vasU ms| e vahe mahe / 6 / te Ate ante, zvastanI-tA tArau tAras, se Athe dhve, tAsi tAsthas tAstha, e vahe mahe / / tAsmi tAkhas tAsmas / saptamI -yAt yAtAm yusa, tA tArau tArasa, yAs yAtam yAta, tAse tAsAthe tAdhve, yAm yAva yaam| tAhe tAsvahe tAsmahe / 7 // It IyAtAm Iran, __ AzIH-yAt yAstAm yAsus, IthAsU IyAthAm Idhvam, yAs yAstam yAsta, Iya Ivahi Imahi / 2 / yAsam yAva yaasm| paJcamI-tu tAm antu, sISTa sIyAstAm sIran, hi tam ta, sISTAsa sIyAsthAm sIdhvam , Ani Ava Ama / sIya sIvahi sImahi / 8 // tAm AtAm antAm, ___bhaviSyantI-syati syatas syanti, kha AthAm dhvam, ai Avahai Amahai / / syasi syathas syatha, - hyastanI-di tAm an , syAmi syAvasU syaams| syate syete syante, . si tam ta, syase syethe syadhve, am va m| ta AtAm anta, sye syAvahe syAmahe / / thAs AthAm dhvam, kriyAtipattiH-syat syatAm syan , i vahi mhi|4| / syas syatam syata, evam-evamevAdyatanI / 5 / syam syAva syaam| parokSA-aT atus us , sthata syetAm syanta thala athus a, sthathAs syethAm syadhvam , aT va m| sye syAvahi syAmahi / 10 / evaM vacana 180 / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH uktiprakramaH / ataH ti simi, Ani Ava Ama, ai Avahai Ama hai / ..... (2) dismo'dvitayaM thala ca sijAziracAvaTo'niTAm / nAmyupadhAvarNAntadhAtUnAmAtmane natu / kha ( hyazva ?) stanyau ca vijJeyaM guNitvamiyatAM budhaiH // 2 // a 1, A 2, i 3, I 4, u5, U 6, R 7, la 8, e 9, o 10, Tu 11, DDa 12, 13, ir 14, 15, 16, Ji 17 ete dhAtvanubandhAH / eSAM phalaM yathA 56 a / akArastridhA udAttAnudAttasamAhArabhedAt / uccairudAttaH, parasmaipadArthaH / nIcairanudAttaH, AtmanepadArthaH / samavRtyA samAhAraH, ubhayapadArthaH / 1 / A / 'AdanubandhAca / ' iti niSThAyAmipratiSedhArthaH / 'bhAvAdikamaNorvA / ' 2 | i / 'anidanubandhAnAm / ' ityatra varjanAdeva nAgamArthaH / 3 / I / 'na DIzvIdanubandhaveTAmapatiniSkuSoH / ' iti niSThAyAmiTmatiSedhArthaH / 4 / u / 'udanubandhapUktizAM kvi / iti beDAgamArthaH / 5 / U / ' svaratisUtisUyatyUdanubandhAt / ' ityasArvadhAtuke beDAgamArthaH / 6 / R / 'na zAsvRdanubandhAnAm / itI nicaNapare hasvapratiSedhArthaH / 7 / la / 'puSAditAdikArAnubandhArttisarttizAstibhyazca parasmai / ' ityacatanyAmaNarthaH / 8 / e / 'vyaJjanAdInAM seTAmanedanubandhayantakSaNazvasAM vaa|' iti ayatanyAM pAkSikadIrghapratiSedhArthaH / 9 / o| 'svAdyodanubandhAca / ' iti niSThAtakArasya natvArthaH / 10 / Tu / 'dvanubandhAdathuH / ' 11 / Du | 'vanubandhAt trimaka tena nirvRtte / 12 / | 'pAnubandhabhidAdibhyastvaG / 13 / har / 'iranubandhAdvA / ' ityadyatanyAM parasmai aNarthaH / 14 / Da | 'karttari rucAdiDAnubandhebhyaH / ' ityAtmanepadArthaH / 15 / | 'in prayujAderubhayam / ityubhayapadArthaH / 16 / tri / 'nubandhamatibuddhipUjArthebhyaH ktaH' iti varttamAne ktaarthH| 17 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH sNskaarprkrmH| atha gaNabaddhadhAtUnAM phalam / bhvAdI 'puSAdi-dhutAdiH' ityAdinA adyatanyAmaN / 'ato vRtAdi / vRtAderiT / 'na sye syanI'tyatra zloke phalam / ghaTAdi SAnubandha 14 / 'SAnubandhabhidAdibhyastvaG / ' ghaTAdi mAnubandha 75 / 'ghaTAdayo mAnubandhA anvaakhyaataaH|' 'hetaavini|' 'mAnubandhAnAM haskhaH / 'ici vaa|' jvalAdi 30 / 'vA jvalAdi dunIbhuvo nnH|' yajAdi 9 / 'khapivaciyajAdInAM yaN parokSAzIHSu / ' iti laMprasAraNam / tudAdau bhAdi 13 / 'tudabhAdibhya iikaare|' iti vA nilopH| rudAdi 5 / 'rudAdeH saarvdhaatuke|' ityayavyaJjane iT / jakSAdi 6 / 'jakSAdizca / ' ityabhyastasaJjJA / juhotyAdi 24 / 'juhotyAdInAM saarvdhaatuke|' iti dvivacanam / divAdI radhAdi 8 / 'radhAdibhyazca / ' ityasArvadhAtuke veT / ato muhAdi 5 / 'muhAdInAM vA / ' ityantasya virAmavyaJjane gatvaM utvaM c| zamAdi 8 / 'zamAdInAM dI? yani / ' puSAdi 64 / 'puSAdI'tyAdinA adyatanyAmaN / phUD prANiprasave iti svAdi odanubandha 9 / lvAdyodanubandhAca / ' iti niSThAtakArasya natvam / tudAdI mucAdi 8 / 'mucAderAgamo nakAraH / svarAdani vikrnne|' tRnphAdi 8 / 'tRnphAdInAM zunphAntAnAM ani na ca lupyte|' iti nlopaabhaavH| kuTAdi 35 / 'kuTAderaninicaTsu / ' iti ina ic aT varja aguNatvam / jyAdau pvAdi 22 / 'vikaraNe pvAdInAM hRkhH|' ato lvAdi 21 / 'lvaadyodnubndhaac|' iti niSThAtakArasya natvam / evaM gaNabaddhadhAtUnAM anubandhinAM ca phalaM pratidhAtu jJeyam / . paJcavidhA dhAtavaH-hakhopadhAH 1, dIrghopadhAH 2, vyaJjanopadhAH 3, AdivarAH 4, kharAntAzca 5 / SaSThA nAmadhAtavaH 6 / tatra hakhopadheSu akaaropdhaaH| yathA paTh / vartamAnA - paThati / ptthtH| paThanti / 8 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / paThasi / paThathaH / paThatha / paThAmi / paThAvaH / paThAmaH / paThyate / paThyete / paThyante / paThyase / paThayethe / paThyadhve / paTye | paThyAvahe / paThyAmahe / saptamI - paThet / paThetAm / paTheyuH / paTheH / paThetam / paTheta / paTheyam / paTheva / paThema / paThyet / paTyeyAtAm / pazyeran / paThyethAH / paTyeyAthAm / paTyedhvam / paThyeya / pazyevahi / paTyemahi / paJcamI - paThatu / paThatAm / paThantu / paTha / paThatam / paThata / paThAni / paThAva / paThAma / paThyatAm / paThyetAm / paThyantAm / paThyasva / paTyethAm / paThyadhvam / paThyai / paThyAvahai / paThyAmahai / hyastanI - apaThat / apaThatAm / apaThan / apaThaH / apaThatam / apaThata / apaTham apaThAva / apaThAma / apavyata / apavyetAm | apavyanta / apavyathAH / apavyethAm / apavyadhvam / apavye | apavyAvahi / apavyAmahi / adyatanI - apAThIt / apAThiSTAm / apAThiSuH / apAThIH / apAThiSTam / apAThiSTa / apAThiSam / apAThiSva / apAThiSma / apaThIt / apaThiSTAm / apaThiSuH / apaThIH / apaThiSTam / apaThiSTa / apaThiSam / apaThiSva / apaThiSma / 'vyaJjanAdInAM seTA' mityAdinA pakSe vA dIrghaH / tena apAThIt ityAdyapi syAt / apAThi / apaThiSAtAm / apaThiSata / apaThiSThAH / apaThiSAtAm / apaThidhvam / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH sNskaarprkrmH| apaThiSi / apaThiSvahi / apaThiSmahi / 'na mA-mAsmayoge' ityaDabhAve mA bhavAn paThIt / parokSA-papATha / peThatuH / pettuH| peThitha / petththuH| petthuH| aTi uttame vA papATha / papaTha / peThiva / peThima / peThe / peThAte / petthire| peThiSe / peThAthe / peThidhve / peThe / peThivahe / peThimahe / zvastanI-paThitA / paThitArau / ptthitaarH| ityaadi| AzI:- paThyAt / paThiSISTa / ityAdi / bhaviSyantI-[paThiSyati] ityAdi / kriyAtipattiH-apaThiSyat / ityAdi / 'kansukAnau parokSAvacca / ' parasmaipadi Atmanepadi sArvadhAtukavat / zantRGAnazI totve'nugacchataH / peThivAnasau / anena peThAnam / paThannasau pavyamAnamanena / paThitvA / ptthitH| paThitavAn / pipaThiSati / pipaThiSAMcakAra / pipaThiSAmAsa / pipaThiSAMbabhUva / apipaThiSIt / piptthissitaa| krmnni-piptthissyte| apipaThiSi / 'cekrIyitAntAt / ' ityAtmane pdm| 'paapvyobhysyaanni|' iti vyaJjanAd yalope paaptthaaNcke| pApaThAmAse / pApaThAMbabhUve / / 'asUbhuvau ca prsmai|' iti kartari parasmaipadaM cAtidizyate / pApaThAmAsa / pApaThAMbabhUva / ityapi / apApaThiSThAH / paaptthitaa| karmaNi-pApavyate / 'pratyayalukAM cAnAm / ' iti prAptyabhAve apApaThi / pApaThiSati / 'vAluk cekrIyitasya / ' iti talluki adAditvaM parasmaipadaM c| 'carkarI tAdvatikAvit' iti sArvadhAtuke guNini vyaJjane IT ca / pApaThIti / aghoSe prthmH| tavargasya SaTavargAT ttvrgH| pApahi paaphH| paaptthnti| 'vynyjnaadisyoH|' iti silopH| apApaTa,0paD / apaapttttaam| apApaTuH / apApaThIt / hetvinantAdubhayapadam / pAThayati-0yate, pAThayAMcakAra / pAThayAmAsa / pAThayAMbabhUva / apIpaThat / pAThayitA karmaNi-pAThyate / apAThi / apAThayiSAtAm / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSA- saptamaH saMskAraprakramaH / syasijAzIHzvastanISu bhAvakarmArthakAsu ca / kharahanagrahadazAmiDU vejvaceti vaktavyam // - apAThiSAtAmityAdyapi / pAThayiSyate / pAThiSyate / paatthitH| pipaatthyisstiityaadi| atha vishessaaH| 'dvitIyacaturthayoH prathamatRtIyau ho jH|' 'kavagarvya cvrgH|' ityabhyAsasyAdezAH saarvtrikaaH| tadabhyAsasyAdezinAM saMyogAdInAM ca parokSAyAM na etvaM abhyAsalopazca / yathA-gadati / jagAda / jagadatu, jgduH| 'atINa ghasaikakharAntAmiDravansAvityabhyAsena anekakharAnneT / jagadvAn , jgdaanm| saMyogAdayo yathA- dhvaja / dhvajati / abhyAsasyAdivyaJjanamavazeSyaM anaadilopniiymityrthH| dadhvAja / dhvAjayati / adidhvajat / saMyoge pUrvasya gurutvAt 'dIrgho'laghoriti na diirghH| zasu plutagatI, zasu hiMsAyAm / shsti| 'na zasadadavAdiguNinAmiti pratiSedhAt vizazaMsa / vishshNstuH| vishshNsuH| udanubandhasya tu-zastvA, zasitvA, zastaH / vada sthairye / vdti|vvaad| vAdInAmapi pratiSedhAt, vavadatuH, vvduH| 'vadavrajaralantAnAM veti nityaM diirghH| avAdIt / vadyate / vaditam / ayajAditvAt sNprsaarnnaabhaavH| vraja, vrajati / avrAjIt / cara, carati / acArIt / cuurtiH| cnycuuyte| vyaJjanAbhAve uro'pybhaavH| 'abhyastasya copadhAyA nAminaH khare guNini sArvadhAtuke' iti guNAbhAve caJcurIti / caJcoti / cnyctH| cacarati / rucAdau udaH sakarmakazvara / rucAditvAt Atmanepadam / kuTumbamuccarate, utkramya gacchatItyarthaH / smstRtiiyaayuktH| rathena snycrte| dala triphalA vizaraNe / phala niSpattau / phalati / pphaal| 'tRphalabhajatrapazranthigranthidambhInAM ceti pheltuH| pheluH / aphAlIt / pmphulyte| Adanubandhasya tu - anupasargAt phullkssiivkRshollaadyaaH| phullaH / phullavAn / bhAve phullamanena, phalitamanena / AdikarmaNi ktH| prphullH| prphulitH| kathamutphullaH samphullaH? phulla vikasane ityacA siddham / __jvara, jvarati / jvarayati / 'jvalamalanamo'nupasargA vA jvalayati, jvAlayati / upasarge tu prajvalayati / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / 61 laDa-laDa(la)yoraikyam / laDati / lalati / lalayati jihvAm / jihro - nmandhanAdanyatra lAlayati bAlam / bhaNa, bhaNati / 'ato'nto'nukhAro'nunAsikAntasye' ti bambhayate / 'bhrAjabhrAsamASadIpajIvamIlapIDakaNaraNavaNabhaNazraNahaThe lupAM ce'ti abIbhaNat / aba bhANat / kanI, kanati / kAntaH / 'paJcamopadhAyA truTi cAguNa' iti dIrghaH / cam cham / camati / 'SThivu klam vAcamAmanI' ti AcAmati / mantatvAd na pAkSiko dIrghaH / acamIt / cAntvA, camitvA / cAntaH / ghaTAdipaThitatvAdamantAnAM mAnubandhatvaM siddhameva / iha tu 'na kamyamacama' iti pratiSedhAt cAmayati / chamati / 'na seTo'mantasyAvamikamicamAmiti na dIrghaH / acchami / chamayati / evaM jamujhamuprabhRtayaH seTo'mantAH / kramu, 'kramaH parasmai' ityani dIrghaH / krAmati / 'bhrAsmlAsabhramukramuklamutrasitru TilaSiyasisaMyasibhyazca vA' / iti kramyati / kramitA / kramyate / akrami / kramiSyate / krameH ktvApratyaye vA / krantvA, krAntvA kramitvA / kraantH| cikramiSati / gatyarthAt kauTilya eva, bhRzaM punaH punarvA kuTilaM krAmati / caGkramyate / caGkramIti / caGkanti / 'paJcamopadhAyA truTi vA guNe iti dIrghe caGkAntaH / caGkamati / rucAdau vRttyutsAhatAya - neSu kramaH / vRttirapratiSedhaH / utsAhazcetasiko dharmaH / tAyanaM sphItatA / prAjJasya kramate buddhi:, na pratihanyate ityarthaH / adhyayanAya kramate, utsahate ityarthaH / nItimati zriyaH kramante, sphItA bhavantItyarthaH / eSvevArtheSu upasargebhyazcet paropAbhyAmeva / rucAdau AGo jyotirudgame / jyotiSAM grahanakSatrAdInAM udgamane ityarthaH / gaganamAkramate raviH, udgacchatItyarthaH / veH pAdAbhyAM dvivacanasyAtantryAtpAdairapi / sAdhu vikramate haMsaH, suSThu vikramate'zvaH / propAbhyAmArambhe- prakramate, upakramate bhoktum, Arabhata ityarthaH / anupasarge vA / krAmati, kramate / 'sukramibhyAM parasmai / ' iti parasmaipadina eveT / prAkraMsta, prakrantA / pracikraMsate / kramayati / laghupUrvo'y yapi saGkramayya / ramu, ramate / 'vyAparibhyo ramaH parasmaipadam / ' viramati ityAdi / sakarmakAdapi devadattamuparamati / nityAtvatAM kharAntAnAM sRjidRzosya veT thali / tRci nityAniTaH spha (?) zvet veTAM nityamidra thali / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH sNskaarprkrmH| viremitha / viraraMtha / yamiraminamyAdantAnAM sirantazca / vyaraMsIt / vyaraMsiSTAm / vyaraMsiSuH / arNst| araMsAtAm / araMsata / rantA / vanati tanotyAdipratiSiddheTAm / 'ghuTi paJcamo'cAtaH' iti paJcamalopaH, Atazca, aJca / ratvA, ramitvA / vA maH / viramya, viratya / rtH| raMramIti / raMranti / rNrntH| ... yam , ycchti| ayaMsIt / yntaa| rughA0 AGo yamahanau svAGgakarmako ca / akarmakAt Ayacchate, svAGgakarmakAca Ayacchate pAdam / udvAhe upayama / upayacchate kanyAm , vivaahytiityrthH| haneH sicyAtmane dRSTaH sUcane'rthe yamerapi / vivAhe tu vibhASaiva sijAziSorgamestathA // udAyata / upAyata / upAyaMsta / yamayati / pariveSaNe tu yAmayati / Nam , namati / anaMsIt / nantA / natvA, praNamya, praNatya / ntH| rucA0stu nmii| svayaM namate daNDaH, khayameva namayati, nAmayati / upasarge tu unnamayati / . gamla, gacchati / jagAma / 'gamahanajanakhanaghasAmupadhAyAH khraadaavnnygunne|' ityupadhAlope jgmtuH| jgmuH| jagamitha / jagantha / agamat / gntaa| gamiSyati |gmyte / agAmi / gNsyte| 'gamahanavidavizadRzAMti kansau vett| jagmivAn / jaganvAn / jgmaanH| gatvA, Agamya, aagty| gtH| jigamiSati / jaGgamyate / jaGgamIti / jaGganti / jgntH| jaGgamati / rucA0 samo'karmakaH / snggcchte| 'segamaH prsmai|' iti parasmaipadina evett| 'sijAziSorgamasta ca' iti vA pnycmlopH| smgt| samagasta / snggsyte| saJjigAMsate / gamayati / rucA0 gamin kSAntau Ada eva |kssaantirih pratIkSA / mAmAgamayakha, prtiiksskhetyrthH| japa, japati / japivamibhyAM vA / japtaH, jpitH| 'japAdInAM ca / ' itynukhaarH| jaJjapyate / japa jabha bhaja daha paza daMza SaDete jpaadyH| hase, hsti| jahAsa / ahsiit| edanubandhatvAda na pAkSiko diirghH| lage, lagati / lagnaM saktam , lagitamanyat / lgyti| phaNa, phaNati / paphANa / 'bhramatrasakhanaphaNasyamAM veti phenntuH| pphnntuH| phaNayati / gateranyatra phANayati phANTam / ___ syama, vana, dhvana zabde / syamati / sasyAma / syemtuH| ssymtuH| svntvaa,symitvaa| 'khpisymivetraaNcekriiyte|'iti samprasAraNaM sesimyte| Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH saMskAraprakramaH / 'vezvakhane nne|' iti SatvaM viSvaNati / avaSvaNati / khanati / sakhAna / khentuH| skhntuH| vAntaM manaH, khnitmnyt| dhvnti| ddhvaan|dhventuH| ddhvntuH| dhvAntaM tmH,dhvnitmnyt| dhvnyti| zabdAdanyatra dhvaanyti| cal, calati / calayati zAkhAm , kampAdanyatra cAlayati / patla, patati / pitsati / vaJcizraMsidhvaMsibhraMsikasipatipadiskaMdAmaMtonI / pniiptyte| panIpatti / ptitH| sani vetttvaannisstthaayaamnittypi| 'aptinisskussoH|' iti varjanAt iT / Duvamu, vamati / vAntvA, vamitvA / vAntaH, vamitaH / 'glAlAvatuvamazca / vamayati, vAmayati / upasarge tu udvamayati / tap, santApe / tapati / vyaJjanAntAnAmityadhikArAt asya ca diirghH| atApsIt / 'dhuTazca dhuTI'ti sicalope atAptAm / ataapsuH| ataapsii| atAptam / ataapt| atApsam / atApsva / atApsma / atApi / atapsAtAm / atapsata / atpthaaH| atapsAthAm / atabdhvam / atapasi / atapakhahi / atapasmahi / taptA / 20 viudbhayAM tpH| akarmakAt vitapate / uttpte| vAGgakarmakAca vitapate pANim , uttapate pAdam , santApayatItyarthaH / tapestapaH karmakAt, kattari yaN / tapyate tapastApasaH / anostu na syAt / anutapate tpstaapsH| anostaperiti cet anvatapta tApasena / aizvarye'rthe vikalpena divAditvAd yatvaM AtmanepadaM ca / tapyate, tpti| tapa aizvarye / veti devAdikena / tAtapyate / taatpitaa| anekakharatvAdiT astyeva / dah , dahati / tRtIyAderghaDhadhabhAntasya dhAtorAdicaturthatvaM sadhvoH, daadeghH| adhaakssiit| adaagdhaam| adhaakssuH| adhaakssii| adaagdhm| adAgdha / adhAkSam / adhaakssv| adhAkSma / adAhi / adhakSAtAm / adhksst| adgdhaaH| adhakSAthAm / adharadhvam / adhkssi| adhakSvahi / adhakSmahi / dagdhA / dhkssyti| didhakSati / dandahyate / dandagdhi / adndk| yam, yabhati / ayApsIt / ayAbdhAm / ayApsuH / yabdhA / tyaj, tyajati / atyAkSIt / tyktaa| Sadla, sIdati / saderamateriti Satvam / niSIdati / prasIdati na Satvam / 'dAhasya ceti natve nissnnH| zadla, rucA0zaderani / shiiyte| shttaa| zaderagatau tH| gAH zAdayati, grAmaM gamayatItyarthaH / gateranyatra phalAni zAtayati / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH sNskaarprkrmH| vad, vadati / 'khapivaciyajAdInAM yaN parokSAzI:bbiti aguNe smprsaarnnm|uvaad / uudtuH| uuduH| uvdith| avAdIt |udyaat| udyte| vadiSISTa / uditvaa| uditam / ru0 jJAnayatnopacchandaneSu vadaH / jJAnevadate ptnyjlirvyaakrnne| yatne-kSetre vdte| upacchandane-karmakarAnupavadate pralo(1)pata ityrthH| anorakarmakaH / anuvadate kaThaH kalApasya / anuzabdaH sAdRzye pazcAdarthe vA / yathA kalApo vadati tathA kaTha ityarthaH / athavA kalApasya pazcAt kaTho vadati ityarthaH / vimatau- vividhA nAnAvidhA mtirvimtiH| gehe vivadante, vimatipatitA vicitraM bhASanta ityarthaH / vyaktaM sahoktau / sampravadante grAmyAH, vyaktAkSaraM yugapadvadantItyarthaH / vasa, vasati / uvAsa / USatuH / USuH / uvasitha / uvattha / sasya se'sArvadhAtuke tH| avAtsIt / avAttAm / avaatsuH| vatsA / vatsyati / uSyAt / uSyate / vatsISTa / uSitvA / uSitam / iti prsmaipdinH| yatI, yatate / yatete / yatante / ayatiSTa / yatyate / ayAti / yttH| dada, dadate / ddnte| had, hadate / ahatta / httaa| paca, vyktii[krnne]| pacate / pktaa| trapU, trapate / trepe / traptA / trapitA / trptH| jabha, 'radhijabhoH svre|' iti nkaaraagmH| jambhate / jjmbhe| jambhitA / jaJjabhyate / jambhayati / paNa, gupuudhuupvicchipnnipneraayH| pnnaayte| paNAyAJcake / peNe / AyAdayo asArvadhAtuke vA / evaM pana ca / kamu, kaamyte| kamerinaDkAritaM ca / asArvadhAtuke vaa| ckme| kAmayAmAsa / acakamata / acIkamat / kamitA / kAmayitA / kaantvaa| kmitvaa| kAmayitvA / kAntaH, kmitH| kaamyte| kaamyti| acIkamat / daya, dayate / dyaashcke| badh, bandhane / biibhtste| nindAyAmeva san / anyatra bdhte| bdhitaa| rama, aarbhte|aarebhe| aarbdh| ArapsAtAm / aarpst| aarbdhaa| Arapsyate / sani mimImAdArabhalabhazakapatapadAmiH svarasya / aaripste| Arambhi / Arambhayati / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / evaM labh / kintvanupasargAt labheH 'ici vA' iti nurAgamaH / alambhi / alaabhi| ghaTa ceSTAyAm / ghaTate / ghaTayati / aghaTi / aghATi / vyath / vyathate / 'vyathezceti parokSAyAmabhyAsasyeti samprasAraNe vivyathe / vythyti| skhad / skhadate / khadayati / avaskhadayati / pariskhadayati / nAnyopasargAnmAnubandhatvam , 'skhadiravaparibhyAmeveti niyamAt / kevalasya tu maanubndhtvmev| ji tvarA / tvrte| 'vA rugyamatvarasaGghuSAsvanAmiti veT / tUrNaH, tvaritaH / tvarayati / atvarAdInAM ca / atatvarat / tvara smR dR pratha mRda stu zya za ete tvraadyH| Saha sahane / asahiSTa / 'veSusahalubharuSariSAM tIti veT / soddhaa| sahitA / sahiSyate / 'dAzvAn sAhvAn mIDhvAMzceti vasau sAhvAn / soddh'aa| sahitvA / soddhH| sAsahyate / sAsoDhi / sAsakSi / curAdau yaujAdikena vikalpe nantatvAt sAhayati / sahati kalatrebhyaH paribhavam / ityaatmnepdinH| khan / khanati-zte / cakhAna / cakhnatuH / ckhnuH| cakhanitha / 'ghuTi khanisanijanAmiti nasyAtve / khAtvA, khanitvA / ye vaa| prakhAya, prkhny| cAkhAyate / caGkhanyate / khaatH| Du pacaS pAke / pacati-zte / papAca / pecith| papaktha / apAkSIt / apAktAm / apaakssuH| apkt| apakSAtAm / apakSata / paktA / zuSipacAmaka vA / pakam / paktimam / bhaj / bhajati-te / babhAja / bheje / bhktaa| zap / zapati-te / devAdike zapyati-te / zaptA / rucA0 shpthe| zaptaHzapatho mithyAnirAsanam / chAtrAya zapate kumaarii| chAtraM prati nijavyalikaM nirsytiityrthH|| ___ yj| yjti-te| iyaaj|iijtuH| iijuH| iyajitha / iyaSTha / bhRjAdInAM SaH / ayAkSIt / yaSTA / yakSyati / ijyAt / ijyate / yakSISTa / iSTvA / issttH| ' Tu vaH / vapati / uvApa / UpatuH / apuH / uvapitha / uvaptha / vaptA / upyAt / upyate / uptvA / vapitvA / uptam / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 vAlazikSA-saptamaH saMskAraprakramaH / vaha vhti-te| uvAha / uhtuH| UhuH / uvhith| uvoDha / avaakssiit| avoDhAm / avAkSuH / avoDha / avakSAtAm / avakSata / avoDhAH / avkssaathaam| avoDdam / voddhaa| vkssyti| uhyte| uuddhaa| uuddhH| vaavhyte| vaavoddhi| vaavoddhH| gaNakRtamanityam / pravahati, parasmaipadameva / ityubhypdinH| __adAdau-adAdelagvikaraNasya / Sas khapne / sasti / hudhuDbhyAM hedhiH| saddhi / sasya hyastanyAM dau taH / asat / sau vA asat, asH| ___vaza / vaSTi / ahiSvetyAdinA guNe samprasAraNam / ussttH| uzanti / vkssi| usstthH| uSTha / ho uddddi| avaTa / auSTAm / Uzan / uvaash| uushtuH| UzuH / uvazitha / uzyate / vAvazyate / ___han / hanti / 'dhuTi hante sArvadhAtuke' ityntlopH| htH|prnti / hau jahi AziSi tuhyo|htaat / hyastanyAM disyoH| ahan / jaghAna / jnntuH| jaghnuH / jaghanitha / jaghantha / hntervdhiraashissi| vadhyAt / adyatanyAM avadhIt / vadheridantanirdezAt vA dI? na syAt / hntaa| haniSyati / rucA0 ADo yamahanavAGgakarmako ca / akarmakAt Ahate / AnAte / Anate / svAGgakarmakAca Ahate urH| syasijAzIrityAdau pAThabalAdeva Atmanepade vaa'vdhiH| 'haneH sicyAtmane dRSTaH' iti nalope Ahata / AhasAtAm / Ahasata / aavdhisstt| AvadhiSAtAm / AvadhiSata / hanyate / aghAni / ahasAtAm / 'syasijAzIrityAdinA aghAniSAtAm / ityAdi / avadhi, avadhiSAtAmityAdyapi / haMsISTa / ghAniSISTa / vdhissiisstt| hntaa| ghAnitA / hnissyte| ghAniSyate / jannivAn / jaghanvAn / jnnaanH| zatRGi ghnan / hatvA, prahatya / hataH / jighAMsati / 'hantenI vA' jenIyate jaGganyate / jenyiiti| jeneti / jaGghanIti / javanti / dhuTi aguNe nalopaH, jghtH| ghaatyti| vaca / vkti| vaktaH |vcnti / vakSi / hI vagghi / hyasta disyoH avk-g|bruvo vaciH,sa cobhypdii| uvAca / uuctuH| uucuH| uvcith| uvaktha / Uce / aNi vacerodupadhAyAH / avocat / ucyate / vakSISTa / vaktA / ucyate / vaavcyte| UcivAn / UcAnaH / anupUrvAd vaceH kAnaH kartavye eva anUcAnaH / uktvA / uktH| jiSvap / 'rudAdeHsArvadhAtuke' ityayavyaJjane iT / khapiti / svpitH| khapanti / hya0disyorIT / akhapIt / asvapIH / rudAdibhyazca IT / disyoH vcnaadiiH| pakSe 'rudAderapIti kecit' ityaT / akhapat / akhpH| sussvaap| suSupatuH / suSupuH / suSvapitha / suSvaptha / khaptA / supyAt / suSupsati Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH saMskAraprakramaH / soSupyate / sASopti / atra iDAgamAbhAvahetuH rudadhAtau drssttvyH| suptvA / suptaH / svApayati / asUSupat / suSvApayiSati / ghaJantAdini asussupt| siSyApayiSati / ___zvas / sArvadhAtuke pUrvavat, kintu 'khaserveti saptamyAM vikaraNasya lugabhAve vizvasedityapi / azvasIt / shvsitH| vyAGbhyAM vA vishvstH| vishvsitH|. bhas / babhasti / babhastaH / babhasati / ababhat / ababhastAm / abbhsuH| ana uH sijbhystvidaadibhyo'bhuvH| dhan / dadhanti / dadhantaH / dadhanati / jan janane / jajanti / kazcit dhuTi khanisanijanAmiti nasyAtve jajAti / jjntH| jajJati / 'IDra janoH sadhve ca' iti iT / jaJjaniSi / jajAna / jjnytuH| jjuH| jajanitha / iti prsmaipdinH| vas AcchAdane / vaste / vasAte / vasate / vatse / vsitaa| vsitvaa| ityaatmnepdii| divAdI-divAderyan / kas / ksyti| kasyet / hau kasya / kasayati / trasI / trasyati / trasati / tatrAsa / tresatuH / ttrstuH| vyam / aguNe sandhyakSare samprasAraNam / vidhyati / vivyAdha / vividhtuH| vividhuH| vivyattha / vyaddhA / vevidhyate / viddhH|| radha hiMsAyAm / cakArAt saMrAdhane'pi / radhyati / svare nAgamaH / rrndhtuH| rarandhuH / 'radhAdibhyazce'tyasArvadhAtuke ceTyapi / parokSAyAM kasau ca / sRvRbhR ityAdiniyamAnnityamiT / rarandhiva / rarandhima / kazcit redhva, rema iti / puSAditvAdaN / aradhat / raddhA / rdhitaa| nnsh| prnnshyti| anazat / masjinazodhuTi nAgame naMSTA, nshitaa| naMkSyati, naziSyati / naMSTvA, nazitvA / nssttH| zamu / zamAdInAM dI? yani / zAmyati / azamat / zAntvA, zamitvA / shaantH| evaM damu tamu zramu bhramu kSamu lamu / tatrApi vi0 - zamayati rAgAn / darzane tu nizAmayati rUpam / dAntazAntapUrNadastaspaSTacchannajJaptAzcenantA iti nipAtanAt zAntaH, shmitH| damayati / dAntaH / dmitH| kSamU / kSAmyati / bhauvAdiko'pi bhramirasti / bhramyati / bhrAmyati / babhrAma / bhrmtuH| bbhrmtuH| Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / madI / mAdyati / amadat / harSaglapanayormadi / madayati mitram / madayati zatrum / anyatra mAdayati madirA / iti prsmaipdinH| . jnii|jaajnervikrnne |jaayte / jajJe / dIpajanavudhapUritAyipyAyibhyo veti / ajani / ajaniSTa / ye vA, jAjAyate / jaJjanyate / jAtaH / adAdikena jnitH| pad / padyate / apAdi / bhAvakarmaNorapyevam / vipattAH, vipnnH| pitsate / pniipdyte| man / manyate / amaMsta / mntaa| mataH / ityaatmnepdinH| Nah / nAti-0te / anAtsIt / naddhA / ityubhayapadI / khAdau-nu svaadeH| shkl| shknoti| shktH| zanuvanti / shktaa| shkssyti| tudAdau-vyac / tudAderanItyato'guNitvAt sN0| vicati / vivyAca / vivictuH| vivicuH / kuTAditvAdiTo'guNitvam / vivicitha / vicitaa| vevicyte| iti parasmaipadinau / - tanAdau-tanAderuH / tanoti / tanutaH / tanvanti / ukAralopo vamorvA / tanvaH, tanuvaH / tanmaH, tanumaH / tnute| tnvaate| tanvate / ho tanu / atnisstt| tanAdestathAsoH parayoraniTtvaM paJcamalopazca kazcidityAha / tanmate atata / atathAH / thAsUsahacaritastakAro'pyekavacanamasyaiva / tathA ca zrImAghaH "avitathA vitathAH sakhi mA girH|" tanoteryaNi vA / tAyate, tanyate / tatvA, tanitvA / vitatya / tataH / titaniSati, titaMsatIti / titAMsatIti vaktavyam / __ SaN / sanoti / sanute / asaniSTa / pakSe asata / asthaaH| kazcit dhuTikhanItyAdinA nasyAtve, asAsta / asAsthAH / ye vA, sAyate / sanyate / sAtvA, sanitvA / sAtaH / sAti / santiH / stiH| siSaNiSati / kSaNu / kSaNoti / kSaNute / akSaNIt / kSatvA, kSaNitvA / kSatam / - ityubhypdinH| vanu / vanute / vAntvA (vtvaa?)| vanitvA / vAntaH, vataH / vnyti| vAnayati / upasarge tu upavanayati / manu / manute / mnitaa| matvA, manitvA / mnitH| ityAtmanepadinau / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH sNskaarprkrmH| 69 jyAdau-nA tyaadeH| grah / gRhNAti / gRhiitH| gRhNanti / gRhiite| gRhnnaate| gRhnnte| Ana vyaJjanAntAddhau gRhANa / jagrAha / jgRhtuH| jgRhuH| jgrhith| iTo dI? graheraparokSAyAm / agrahIt / agrhiitaam| agrahISuH / grahItA / gRhyte| agrahi / agrahISAtAm / syasijAzItyAdinA agrAhiSAtAm ityAdi / grhiitaa| graahitaa| jighRkSati / jarIgRhyate / gRhItvA / gRhiitH| khav / loH zUTau pazcame ca / avarNAdUTo vRddhiH / khaunAti / khauH| khAvI / khaavH| curAdau - curAdezceti svArthe in / naT / nATayatItyAdi pAThivat / chad / chAdayati / channaH / chaaditH| kSalU / kSAlayati / praaciksslt| jJapa mAnubandhazca / jJapayati prabhum / jJApane cAyamihocyate / mAraNAdiSvartheSu ghaTAditvAdapi siddham / vizvArAjAdhAtau draSTavyaH / yama ca pariveSaNe / cakAreNa mAnubandhatvamasyottarasya ca dhAtorAkRSyate / yamayati / pariveSaNAdanyatra yAmayati / nanu ghaTAdau yamo'pariveSaNe mAnubandhatvamuktaM tataH kathaM na virodhaH? satyam / khArthe'tra mAnubandhatvam, tatra ca hetviti na dossH| cap / capayati / nAhetAvanye mAnubandhAH / jJapAdIn muktvA nAnye dhAtavaH svArthe mAnubandhAH / iti prsmaipdinH| zam / zAmayate / hetviti / zamayati / ityaatmnepdii| caTa sphuTa bhede / cATayati / sphoTayati / pApAta ghaTa saGghAte / ghaattyti| hantyarthAca / ete trayo'pi hantyarthAzca santazcarAdau bhvnti| cATayati, AsphoTayati, ghATayati hantItyarthaH / arthAntare tu caTati, sphuTati, ghaTate ityarthaH / kaizcit yujAdibhyo vibhASayA in iSyate / AGaH SadaH padyarthe / AGaH paro'yaM gatyarthe yajAdiH syAt / AsAdayati / AsIdati / AsAtsIt / AGo anyatra, sIdati / tanu shrddhoptaapyoH| tAnayati / tanati / tAntvA, tanitvA / anyatra tanoti, tanute / udanubandhatvaM pUrvoktAnAmeva dhAtUnAmarthAntare curAditvasUcanArtham / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH saMskAraprakramaH / vaca sandezane / vAcayati |vcti / vaktItyanyatra / iti prsmaipdinH| tapa dAhe / tApayate / tapate / anyatra tapyate, tpti| vada bhASaNe / vAdayate, vadate / anyatra vadati / ityAtmanepadinau / // ityakAropadhAH // atha gunnopdhaaH| teca trividhaaH| idupadhAH, udupadhAH, uudupdhaashceti| eSAM guNini guNaH / idupadhA yathA-ciTa preSye / ceTati / cittyte| ciceTa / cicitttuH| cicittuH| ciceTitha / ciciTathuH / ciciTa / ciceTa / ciciTa / ciciTiva / ciciTima / ciciTe / aceTIt / aceTiSTAm / acettissuH| aceTi / aceTiSAtAm / aceTiSata / cettitaa| ciciDvAn / cicittaanH| cittitaa| 'guNI ktvA seDarudAdi-kSudhakuzaklizagudhamRdhamRDavadavasagrahAM vyaJjanAdeyupadhasyAvo veti ciTitvA, cettitvaa| tatraiva 'saMzceti vaktavya'miti vacanAt ciciTiSati, ciceTiSati / ceciTyate / abhyastasya copadhAyA nAminaH khare guNini sArvadhAtuke iti guNAbhAve ceciTIti / cecedi / ceciTTaH / ceciTati / ceTayati / acIciTat / udupadhA yathA-zuc / zocatItyAdi pUrvavat / tathA bhAvAdikarmaNorvodupadhAt / zocitamanena, zucitamanena / prazocitaH, prshucitH| UdupadhAH yathA-dhRju / dharjatItyAdi pUrvavat / dharjitvA, dhRjitvA / didhrjissti| darIdhRjyate / UdantopadhAnAM pUrvasya rak rika rIk / ddhuNjiiti| daridhRjIti / darIdhRjIti / dardhakti / daridhatiM / driidhrti| dharjayatIti / pakSe ini caNi jhavarNasya jhat / adIdhRjat / adadharjat / trayANAM vi0 zyutira kSaraNe / zyotati / ziTparo'ghoSa iti ziT lope cuzcyota / acyutat / azzyotIt / Sidhu gatyAm / sedhati parisedhati / atra 'sedhatergatAviti vacanAnna Satvam / gateranyatra pratiSedhati pApAt / siSedha / asedhIt / sedhitaa| __Sidhu saMrAddhAviti pauSAdikasya sidhyati / asidhat / sevA, sivA / sedhitvA, sidhitvA / siddhH| SidhU zAstre mAGgalye ca / arthAntare punarudanubandhapUrvaka eva / anyathA tattyAge so'narthakaH syAt / arthAntare'pyanenaiva vikalpasya sarvathaiva siddhatvAt / sedhati / udanubandhatvAdasArvadhAtukaceTyapi 'sRvRbhRstudunuva eva parokSAyAm' iti niyamAnnityamiT / siSidhiva / siSidhima / setaa| sedhitaa| Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - - saptamaH saMskAraprakramaH / luT / loTati / aloTIt / pauSAdikasya luTyati / aluTat / sphuTira vizaraNe | sphoTati / anenaiva kauTAdikena sphuTati / asphuTIt / sphuTa vikasane ityasya sphoTate / gup / gopAyati / jugopa / gopayAJcakAra / goptA / gopitA / gopAyitA / 71 vidA avyakte zabde / kSvedati / tri kSvidA mocane cediti divAdikena kSvidyati / kSviNNaH / kSviNNamanena / kSveditamanena / 'zIpRdhRSikSvidimidAM niSThA seT' iti guNaH / kit / cikitsati / cikitsAcakAra / 'saMzaye ca pratIkAre kitaH sannabhidhIyate / ' sRplR / sarpati / asRpat / sapta / sisRpsati / sani cAniTItinAmyupadhAnAmaguNatvam / dRzir / pshyti| dadarzitha / dadraSTha / gRhazoraNi guNaH, adarzat / adrAkSIt / adrASTAm / adrAkSuH / draSTA / drakSyati / ru0 samo'karmakaH / sampazyate / samadRSTa / dRzyate / adarzi / adRkSAtAm / syasijAzIrityAdinA adarziSAtAmityAdi / drakSyate / darziSyate / dadRzivAn / dRSTaH / smRdRzI ca sanantau tu rucAdAviti didRkSate / darIdraSTi / 'prakRtigrahaNe cekrIyita lugantasyApi grahaNam' iti sRjidRzorityAdinA akArAgamaH / kruz / krozati / saNaniTaH / siDaMtAnnAmyupadhAdadRzaH / akukSat / koSTA / kroSyati / miha / mehati / amikSat / meDhA / vaMsau, mIDhAn / mIDhaH / ruhU | rohati / arukSat / roDhA / rUDhaH / rokSyati / rohayati / pakSe roheH po vA / ropayati vrIhIn / khamate ruhyarthe'pi rupyate rUpam / iti parasmaipadinaH / bhRjI / bharjate / bhRjaH kharAt khare dviH / babhraje / bhRSTaH / tiSTa / tepate / teptA / atitepat / tij / titikSati / atitikSiSTa / kSamAyAmeva sanniSyate / anyatra tejate / tejayati cAstram / STubh / stobhate / upasargAt sunoti - suvati - syati - stauti stobhatInAmaDabhyAsAntarasya Satvam / abhyaSTobhiSTa / tuSTubhe / stubdhaH / gup / jugupsate, nindAyAmeva san / anyatra gopate / gupU / gopAyati / gupyati / gupa vyAkulatva iti pauSAdikena / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 bAlazikSA-saptamaH sNskaarprkrmH| dyuta zubha ruca dIptau / dyotate / dyutAdInAM 'puSAdidyutAdI'tyAdipAThabalAdadyatanyAmubhayapadam / adyutt| adyotisstt| evaM gutaadyH| tatrApi vi0 "tisvApyorabhyAsasyeti smprsaarnnm| didyute / degutyate / zubhirucibhyAM na syaaditynyoshckriiyitaabhaavH| ji midA / medate / medyati pauSAdikasya / minnaH / praminnaH / prmeditH| ji vidA mocane / khedate / kheditA / gAtraprakSaraNe pauSAdikena khidyati / khettA / svinnH| prvinnH| prskheditH| kSubh |kssobhte| akSubhat / anyatra kSubhyati / kssubhnaati| akSobhIt / vRtu / vrtte| adyatanyAM dyutAdInAM, vRtAdeH syasanostathA / AkRtigaNatvAdeva, zvastanyAmubhayaM kRpeH|| tathA- anAtmane padasthAttu, vRtAderiDU na sye sani / zvastanyAM ca kRpenev kRtAdevA'pi se'sici / / vaya'ti / vartiSyate / vivRtsati / vivatiSate / evaM vRdhu mRdhu / kRpU, kRpe ro lH| kalpate / ra......telazrutiriti vacanAt caklape / kalptAsi / kalptAse / kalpasyati / kalpiSyati / ciklapsati / cikalpiSate / klRptaH / ityaatmnepdinH| guhU / goherUdupadhAyAH / gRhati-0te / jugUha / juguhe / tRtIyAderghaDhadhabhAntasya dhAtorAdicaturthatvaM sadhvoH / adhukSat / duha diha liha guhAmAtmanepade ca tavarge vA saNeva / savikalpitapakSe sijapi nAstIti / agUDha / aghukSata / aghukSAtAm / aghukSanta / aguuddhaaH| aghukssthaaH| aghukSAthAm / agRham / aghukSadhvam / aghukSi / aguhvahi / aghukSAvahi / aghukSAmahi / iT pakSe, agRhIt / agUhiSTa / gUDhA / gRhitA / gUDhaH / jogUDhi / hya0 disyoH-ajoghoT / tviH / tveSati-0te / tveSTA / ityubhypdinau| adAdau-vida jJAne / vetti / vittaH / vidanti / vetsi / vitthaH / vittha / veni / vidvaH / vidmH| Ahobruvastu paJcAnAM, navAnAM tu videstthaa| aDAdayo nipAtyante, tyAdInAM ca yathAkramam // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH sNskaarprkrmH| 73 veda / vidatuH / viduH / vettha / vidathuH / vida / veda / vidva / vidma / vettu / viddhi / vedAni / vida AmaH kRJ paJcamyAM vA, vidAGkarotu / vidAGkaravANi / avet| avittAm / avidan / aviduH| sau padAnte rephaprakRtyorapi vA dadhostvaM syAt / aveH| avet / vidAJcakAra / viveda / veditA / ruka samo'karmakaH / sNvitte| sNvidaate| vettervA vaktavyam / saMvidrate, saMvidate / vetteH zanturvasuH, vidvAn , vidan / viditvA / vividiSati / 'rudavidamuSAM sani' ityaguNitvAt divAdI sattAyAM vidyate / tudAdau-vidla lAbhe / vindati-0te / kaMsAvasya vividvAn , vividivAn / vittaM drvym| rudhAdau-vida vicAraNe / vinte / tribhyo'pi vettaa| mRjU / marjaH, mArjiH / mArTi mRSTaH / aguNe svare vA, mRjanti mArjanti / mAkSi / ho mRgdhi / disyoH amAz / mArjitA / maarttii| ____rudir / 'rudAdeH sArvadhAtuke' ityayavyaJjane iT / roditi / ruditH| rudanti / hya0 disyorIT, arodIt / arodIH / rudAderapIti keciditya, arodat / arodaH / ruditvA / rurudiSati / rorotti / arorot| 'rudAdiH paJcako gaNaH' iti saMkhyoktatvAdiT nAsti / 'na styanubandhagasaMkhyaikasvarokteSu' iti vacanAt / uktaM ca styanubandhaguNairuktaM saMkhyayaikavareNa vaa| cekrIyitalagantAnAM naitAni syuH kadAcana // kita jJAne / ciketti / cikittaH / cikitati / tur / tutoti / tutUtaH / tuturti| hya0 disyoH atutoH / dhiS / didheSTi / adidheTa / iti prsmaipdinH| vRjI vRkte| vRjaate|vRjte / vRksse| raudhAdikasya, vRNakti / avRNak / yaujAdikasya varjayati, vrjti| pRcI / pRkte / raudhAdikasya, pRNakti / apRNak / ityaatmnepdinau| - dviSa / dvesstti| dvisstte| advett| adviSTAm / adviSan / adviSuH / dvessttaa| duh| dogdhi / dugdhH| duhanti / dhokssi| dugdhe, duhAte / duhte| dhule| duhAthe / dhuradhve / hI dugdhi / hya0 disyoH adhok - / adhukSat / duha diha liha guhAmAtmane pade ca tavarge vA saNeva / adugdh| adhuksst| aMdhukSAtAm / adhukSanta / adugdhAH / adhukssthaaH| adhukSAthAm / adugdhvam / adhukSadhvam / 10 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / adhukSi / aduhrahi / adhukSAvahi / adhukSAmahi / dogdhA / dhokSyati / dudhukSati / dugdhA / dugdha / ru0 karmakartRstho duhiH, dugdhe gauH svayameva / adyatanyAM vA, adugdha, adohi vA gauH svayameva / be dihU pUrvavat / rucAditvaM tu na / lihU / leDhi / lIDhaH / lihanti / lekSi / lIDhe / lihAte / lihate / likSe / lihAthe / lIdve / hauM lIDhi / hya0 disyoH, aleT / alikSat / alIDha / alikSata / alikSAtAm / alikSanta / alIDhAH / alikSathAH / alikSAtAm / alIdvam / alikSadhvam / alikSi / alihahi / alikSAvahi / alikSAmahi / leDhA / lekSyati / lIDhaH / Nijir / niji vijiviSAM guNaH sArvadhAtuke / neneti / neniktaH / nenijAni / nenikte / hau nenigdhi / anenek / anijat / anaikSIt / vyaJjanAntAnAmaniTAmiti vRddhi: / anikta / nektA / vijir evam / viSala | veveSTi | veviSTe / hau veviDDi / aveveT / aviSat | avikSata / veSTA / ityubhayapadinaH / divAdau - div / 'nAminorvorakuryurorvyaJjane' iti dIrghaH, dIvyati / dideviSati / dudyUSati / didivAn / dyUtvA, devitvA / AdyUnaH / vijigI - pAyAM tu dyUtaM varttate / vipi grUH / dedIvyate / dedivIti / 'vorvyaJjane ye iti lope dedeti / choH zUTau paJcame ca cakArAt kau dhuTyaguNe ca vasya UTU, dedyUtaH / dedivati / evamidantAH / 3 1 tatrApi vi0 zrivu / zrIvyati / zrivyavimavijvaritvarAmupadhayA, kau dhuTyaguNe paJcame ca upadhAsamaM vasya UTU, zrUzrutaH / STi kSi SThivu lamvAcamAmanIti jJApakAt dhAtvAdeH SaH sona, SThIvyati / bhvAdi pAThAcca SThIvati kSevati / nRtI gAtravikSepe / nRtyati / kRtAdevapi sesicIti veT / natrtsyati / narttiSyati / nRttam / kutha pUti bhAve / kudhyati / kunAti / kutha saMkleze iti tryAdipAThAt, thaphAntAnAM cAnuSaGgiNAmityatrAnuSaGgiNAM vyAvRttyA vyupadhatve'pi vikalpo na syAt, kothitvA / puSa / puSyati / puSAdInAM tyAdinA aNa, apuSat / poSTA / pokSyati / anyatra poSati / puSNAti / apoSIt / poSitA / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH sNskaarprkrmH| zuS / zuSyati / zoSTA / zuSkaH, zuSipacAM mkvaaH| duS / dussyti| doSTA / dUSayati vaa| cittavirAge-doSayati dUSayati vA prajJAm / zliS / zliSyati / bAhvAliGgane saNa, aNo'pavAdaH, AzlikSat kanyAM baTuH / bAhrAliGganAdanyatra AzliSat jatu kASTam / Atmane tu sijeva, saNo'pavAdaH, vyatyazliSTa jatu kASTham / ic punaH syAdeva, AzleSi kanyA baTunA / cauraadikaadaashlessyti| kSudh / kSudhyati / kSoddhA / kSudhivasozca niSThAyAM cetIT, kSudhitvA / kssudhitH| zudh / zudhyati / shoddhaa| dRpa / dRpyati / spRza mRza kRSi tRpi dRpibhyo vA iti pakSe sica, spRzAdInAM veti pakSe dhuTi guNavRddhisthAne akArAgamazca / adaasiit| adrApsIt / adIt / adRpat / radhAditvAdveT, dartA, draptA, darpitA / dRptaH / ___ evaM tRpa / svAdi. tu dAdyozca / tRmoti, tRmpati / atIt / yaujAdikasya tarpayati, trpti| muha muhyati / amuhat / muhadruhaSNuhaSNihAM veti pakSe dhuTi hasya ghaH, mogdhA, moDhA, mohitA / mokSyati, mohiSyati / mugdhaH, muuddhH| muk muT / momogdhi, momoDhi / __ evaM druh SNuha SNihaH / druhastu AdicaturthatvaM sdhvoH| dhrokSyati, drohiSyati / ___kRza / kRzyati / tRSi mRSi kRzi vaMci luzyatAM ceti kRzitvA, krshitvaa| tuSa hRSa tuSTau / tuSyati / toSTA / hRSyati / ahRSat / hRSitaH / hRS alIke ityasya tu harSati / aharSIt / hRssttH| kupa krudha ruSa rosse| kupyati / krudhyati / kroddhA / ruSyati / veSusahalubharuSariSAM ti' iti veTa roSTA, roSitA / roSiSyati / ruSTaH, russitH| lubha gAyeM / lubhyati / alubhat / lobdhA, lobhitA / lobhiSyati / lubdhH| vimohane lubhati / alobhIt / lobhitA / gRdh / gRdhyati / ru0 pralambhane gRdhivacyoH / gRdhyate / jarIgarddhi / hya. disyoH ajarIgha / so vA dhasya ratve ro re lopamiti ca kRte ajarIghAH itypi| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 vAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / evaM kathitAH pauSAdikAH 20 / iti parasmaipadinaH / kliza upatApe / klizyate / klizitA / klizitvA / tyAdau kliza cibAdhane ityasya kliznAti / kleSTA, klezitA / 'pUklizovA' iti kliSTaH, klishitH| khidi dainye / khidyate / raudhAdikena khinte / parighAte taudAdikena khindati / khettaa| budha avagamane / budhyate / abodhi / abuddha / boddhA / bhotsyati / bhvAdi pAThAt bodhati / bodhitA / vudhir bodhane ityasya bodhati-te abodhi / avodhiSTa / boboddhi / hya0disyoH abobhot / yudh / yudhyate / yoddhaa| liza alpIbhAve / lizyati / liza viccha gatau ityasya lizati / leSTA / ityaatmnepdinH| mRSaH kSamAyAM ca / mRSyati-te / mRSitvA, marSitvA / mrssitH| kSamAyA anyatra apamRzitaM vAkyamAha / mRSu sahane cAsya marSati / mRSTvA, mRSitvA, marSitvA / mRSTam / titikSAyAM yaujAdikasya marSayate / marSate / I zucira / zucyati-te / shulkH| ityubhayapadinau / khAdau-ji dhRSA / dhRSNoti / dharSitA / dhRSTaH / pradhRSTaH / pradharSitaH / tudAdau-mRja / sRjati / devAdikena sRjyate / sasarjitha / sasraSTha / asrAkSIt / sraSTA / srakSyati / sisRkSati / sRssttH| rujo / rujati / roktA / rugNaH / bhujo / bhujati / bhoktA / bhugnH| chup / spRza / chupati / choptA / spRzati / aspAkSIt , asmAkSIt, aspRkSat / spaSTI, spaSTA / sprakSyati, spayati / pispRkSati / evaM mRsh| ruza riz / ruzati / roSTA / rizati / reSTA / viza / vizati / veSTA / vivizivAn / vivizvAn / 20 neviMzaH, nivizatam / piza / pishti| kRtI chedane / kRntti| / kRtI veSTane raudhAdikasya kRNanti / kRntH| kRntanti / kRtAdeApisesicIti veTa, karvyati, katiSyati / kRttam / evaM bhRtii| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-saptamaH saMskAraprakramaH / kura / kurati / akutsAroratra dIrghapratiSedhe karotereva grahaNopadezAt kuuryte| vRhU / vRMhati / vA, vrhitaa| vRDhaH / Rto dI| na syAt / evaM tRhU stuhuu| kuT / kuTati / cukoTa / kuTAderaninicaTsu, ina ica aTa varja anyatra guNo na syAt , akuTIt / kuTitA / cokuttitaa| kuMTAderatra gaNoktatvAt guNaniSedho nAsti, cekrIyitalugantAnAM na styanubandhetyAdivacanAt / itthaM kuTAdayaH / iti parasmaipadinaH / tud / tudati-0te / tottA / tunnaH / nud / nudati-0te / nottA / nunnaH / dish| dizati-te / deSTA / kSip / kSipati-0te / divAdi pAThAt kSipyati / ksseptaa| kRS / kRSati-0te / bhvAdi pAThAt karSati / cakarSa / akAIta, akrAkSIt , akRkSat / karTI, RSTA / kayati, RkSyati / cikRkSati / mucla muJcati-0te / moktA / mumukSati-0te / mucerakarmakasyoT vA mokSyate / mumukSate vA vatsaH svayameva / lupla / lumpati-0te / loptA / alUlupat, allopt| lie / limpati-0te / alipat / limpAdInAmAtmanepade vA / alipat / alipta / leptA / picira / siJcati-0te / asicat / asicata / asikta / sektA / rudhAdau-rudhir / ruNaddhi / runddhH| rundhanti / runche / rundhAte / rundhate / hau runchi / dau aruNat / sau arunnH| aruNat / arudhat / arautsIt / aruddha / roddhA / bhidira / bhinatti / bhinte / bhettA / ityAdi pUrvavat / evaM chidira, kSudir / kSuNattItyAdi / ricir / riNakti / riGkte / ariNak / rektaa|... evaM vicir| evaM yujir / yunaktItyAdi / yuja samAdhAviti devAdikena yujyte| ru0 kharAdyantAdupasargAdayajJapAtreSu / yujir / upayuGkte / prayuGkte / yajJapAtraM pryunkti| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH) ...u sRdira / kRNatti / mRnte / chrditaa| kRtAdervA'pi se'sicIti veT, chadmati, chardiSyati / mRttvA / charditvA / mRttaH / evamu tRdira / ityubhypdinH| piSTha / pinaSTi / piMSTaH / piMSanti / pinakSi / hau piNDDi / apiNaT / pessttaa| evaM shissl| bhuj / bhunakti pRthvIm / hau bhuMgdhi / ru0 azane bhuj / bhuGkte / bhoktaa| o vijii| vinkti| tudAdipAThAca udvijate vijeriTItyaguNatvam , udvijitA / udvignaH / katham ? "udvejitA vRssttibhiraashrynte|" inantasyAyaM prayogaH / iti prsmaipdinH|| tanAdau-kSiN / kSiNoti / kSiNutaH / kSiNvanti / kssinnute| kSiNvAte / kSiNvate / kSitvA / kSiNitvA / kSitam / evaM tRNu, pRNu / kecit guNamicchanti tena tarNoti, parNotyapi / tryAdau-muS / muSNAti / mussnniitH| muSNanti / ho muSANa / muSitvA / mumuSiSati / kuS / kuSNAti / koSitA / apiti niSkuSoriti varjanAt niSkuSo veDastIti gamyate / niSkoSTA / niSkoSitA / niSkuSitaH / mRdu / mRdgAti / mRditvA / evaM mRDu, gudhu / / curAdau-cur / corayati / acUcurat / ityAdi pAThivat / pRthu / parthayati / apIpRthat / apaparthat / iti parasmaipadinaH / cit / cetyte| acIcitat / acIcitetAm / acIcitata / divu parikUjane / devayate / dIvyatItyanyat / / yuja , pRc / yojyti| pakSe yojati / parcayati / pakSe parcati / iti tyAdiprakrame prathamo hkhopdhaadhikaarH| atha dIrghopadhAH / khAha bhakSaNe / khAdati / cakhAda / cikhAdiSati / ckhaadyte| khaadyti| 'na zAsvRdanubandhAnA'miti hakhAbhAve acakhAdat / zIl / zIlati / zizIla / zizIliSati / zezIlyate / zIlayati / ashiishilt| evaM kUj / kUjati / cukUjetyAdi pUrvavat / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH saMskAraprakramaH / 79 krID / krIDati / ru0 anuparibhyAM ca krIDaH / yathA - divamupari pari - krIDate tADakeyam / cakArAdAGaH, AkrIDate / samo'kUjane, saMkrIDante kumArAH / kUjane tu saMkrIDanti zakaTAni, avyaktaM zabdaM kurvantItyarthaH / krIDayati / acikrIDat / roDa | roDanti / ruroDetyAdi / evaM shaudd'| zauDati / zuzauDetyAdi / dhUpa dhUpAyati / dudhUpa / dhUpAyAJcakAra / jIv / jIvati / jejIvIti / valope jejeti / jejyUtaH / bhrAjabhrAsetyAdinA ajIjivat, ajijIvat / heD / heDati / heDayati / ghaTAdipAThabalAt hrasvatve guNo na syAt / ahiDi, aheDi / hiDaM 2, heDaM 2, kecit hakhatve dIrghamicchanti, ahIDi / hIDaM hI mityapi / iti parasmaipadinaH / hlAdI / hlAdate / prahlAnnaH / ru0 [ nAtha / ] AziSi nAthaH, sarpiSo nAthate / AziSo'nyatra parasmaipadameva, nAthati mANavakam / bhrAja / bhrAjate / bhRjAdInAM SaH ityatra rAjisahacaritasya bhrAjebhraSTaH / asya tu bhrAktireva / veSTa / veSTate / vAveSTi / vISTItyatvapakSe avaveSTat, aviveSTat / kSIvR / kSIvate / niSThAyAM anupasargAtphullakSIvetyAdinA kSIvaH / bhAm / bhAmate / bAbhAmyate / kazcidvaMbhAmyata ityeva / pUyI / pUyate / pUtaH / pvorvyaJjane ye / knUyI / knUyate / knUtaH / atihIblIrI knUyI kSmAyyAdatAnAmantaH po yalopo guNazca nAminAm, kropayati / kSmAyI / kSmAyate / kSmAtaH / kSmApayati / - sphAyI o pyAyI vRddhau / sphAyate / sphItaH / IdanubandhabalAt sphAyaH sphIrAdezo bhavatyanitya iti, sphAtaH / sphAvayati, sphAyervAdezaH / ApyAyate / pyAyaH piH parokSAyAm / Apipye / dIpetyAdinA ApyAyi / ApyAyiSTa / pyAyaH pI khAGge, pInau stanau / ApyAnazcandraH / bhASa / bhASate / abI bhaSat / avabhASat / kAsTa zabdakutsAyAm / kAsate / kAsAMcakre / kATa bhATa dIptau / kAzate / daivAdikena kAzyate / cakAze / bhAsate / avIbhasat / avabhAsat / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - saptamaH sNskaarprkrmH| vAha / vAhate / vADhaM bhRzam , vAhitamanyat / gAhU / gAhate / vigADhA / vigAhitA / vigADham / mAn / mImAMsate / caurAdikena mAnayati / / Tu bhrAja, Tu bhrAsa, Tu bhlAsa dIptau / bhraajte| 'rAji-bhrAji-bhrAsibhlAsInAM veti vacanAdetvaM pakSe, bheje / babhrAje / avibhrajat / abbhraajt| 'bhrAsabhlAsityAdinA pakSe yan, bhrAsyate, bhrAsate / zeSaM pUrvavat / evaM bhlAsa / ababhlAsat / nityam / ityaatmnepdinH| rAju / rAjati-0te / rarAja / rejtuH| rraajtuH| dhAvu gatizuddhyo / dhAvati / dhautvA / dhAvitvA / dhautaH paTaH / gatau niSThAyAmaDastyeva, dhaavitH| cAya / cAyati-0te / cekIyate / cAyaH kishcekriiyite| dAsa / dAsati-0te / vaMsau dAvAn / dAn / diidaaNsti-0te| zAn / shiishaaNsti-0te| adAdau - cakAra / cakAsti / cakAstaH / cakAsati / acakAt / acakAstAm / yakSAdizcetyabhyastatvAt , ana us / acakAsuH / sau acakAt, ackaaH| cakAsAzcakAra / acacakAsat / / zAs / zAsti / zAseridupadhAyA aN vyaJjanayoH, ziSTaH / zAsati / ziSyAt / zAdhi hau / azAt / aziSTAm / azAsuH / azAt / ashaaH| aziSat / shaasitaa| ziSTvA / zAsitvA / sheshissyte| ziSThaH / kathaM zAstirityauNAdiko'yam / na zAsvRdanubandhAnAmityazazAsat / iti prsmaipdinau| AGaH zAsu icchAyAm / AzAste / pakSe dhAtusakArasya dhakAre lopaH, AzAdhve / sasya datve / AzAddhve / AzAsyate / aashiishst| divAdau-dIpI / dIpyate / dIpetyAdinA adIpi / adIpiSTa / pUrI / pUryate / apUri / apUriSTa / pUrNaH / pUrayati / pUrNaH, pUritaH / jUrI / jUryate / jUrNaH / ityaatmnepdinH| rAdha, sAdh / rAdhyati-0te / saadhyti-0te| rAdhA / sAddhA / rAnoti / sAnoti / svAdipAThAt / curAdau- pUj / pUjayati / apUpujat / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyaadiprkrmH| pIDa / pIDayati / apIpiDat / apipIDat / / sUca / sUcayati / 'jhaprabhRtibhyazceti / sosUcyate / sUtra evam / mArga / mArgayati / mArgati / yujAditvAdvibhASayet / iti tyAdiprakrame dIrghopadhAdhikAro dvitiiyH| atha vyaJjanopadhAH / yathA- jlp| jalpati / jajalpa / ajalpIt / jijalpiSati / jAjalpyate / jalpayati / ajajalpat / mleccha / mlecchati / mliSTamavispaSTam / mlecchitamanyat / mUrchA / mUrcchati / muurtH| mUrtamanena / mUchitamanena / pramUrtaH, pramUcchitaH / kathaM mUJchitaH ? mUrchA asyAstIti, 'tArakAdibhya itaH' iti rUDhito dRzyate / muurtiH| mUH / murau / murH| evaM harcchA, sphuurchaa| vuNDa (cuDDa) dopadho'yam / kipi saMyogAntalope tasya dyutiH, cut / anyatra ca Ta vargayoge ca Ta varga eva syAt / zucyI / cucyI / zucyati / zuktaH / cucyati / cuktH|| turvI / tUrvati / tutU / tUrNaH / tuH / turau / turH| takSa / saMtakSati vAgbhiH / tanUkaraNe takSNoti ca / taSTA, tkssitaa| iti prsmaipdinH| . sparddha / sparddhate / pAspadyate / pAsparddhi / hya0 dI apAspa / sau apAspa / apAspAH / vA dhasya ratve, ro re lopaH svarazca pUrvo diirghH| dakSa / dakSate / dakSayati / adakSi / adAkSi / ghaTAdipAThavalAd anupadhAyA api dIrghatvam / / adAdo-cakSiG / ikAra uccAraNArthaH / AcaSTe / aackssaate| AcakSate / AcakSe / AcakSAthe / AcaDDhve / asArvadhAtuka0 'cakSiGaH khyA', 'vA parokSAyAm', anubandhatvAdubhaya0 Acakhyau / Acakhye / AcacakSe / ityaatmnepdinH| jaGkh / rudAditvAt jakSiti / jkssitH| abhyastasaMjJakatvAt jkssti| hya0 'disyorIT', ajkssiit| ajkssiiH| aT vA, ajakSat, ajkssH| tudAdau-pRccha / pRcchti| papraccha / papracchitha / papraSTha / 'chazozceti SatvanimittAbhAve' ityAdinA casya lope upadhAbhUtasyAkArasya dIrghe, aprAkSIt / praSTA / prakSyati / ru0 'AGaH praccha'; ApRcchate gurun, 11 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH / mutklaapytiityrthH| 'smo'krmkH|' sampRcchate / pipRcchiSati / paripRcchayate / pRSTaH / pRcchanIyamiha rUDhitvAtsamprasAraNam / pracchayati / apapracchat / evaM vshcuu| kintu 'ktvi jutrazcoriT' nityam , brshcitvaa| vivRkSati / iT pakSe tu avazcIt / vrazcitA / vRkNaH, vrazceH ka ca / Tu msjii| mjti| amaakssiit| 'masji nazodhuTi' naagme| mngktaa| maktvA , maktvA / mnH| viccha / vicchAyati / viznaH / iti prsmaipdinH| o lasjI / lajate / lagnaH / ityAtmanepadI / bhrsj| bhRjati-0 te| babhraja / bbhj| bhrssttaa| bhrkssyti| bibhrakSati / bibhrajiSati / barIbhRjyate / bhRSTaH / ityubhypdii| - curAdau- lkss| vibhASito'yamityeke / lkssyti-te| alalakSat / athaanussngginnH| 'ata eva varjanAdidanubandhAnAM dhAtUnAM nAstIti tasya ca kacillopo na syAt / yathA Tu nadi / nandati / nananda / anandIt / ninndissti| naanndyte| nAnanti / anAnant / sau anAnant, anaanH| vA dadhoratvAt / nanditam / nandayati / ananandat / Nidi / nindati / nininda / nenindyate / evmidnubndhaaH| 'anidanubandhAnAmaguNe anussngglopH|' yathA mantha / manthati / manAti, kryaadipaatthaat|mmnth| 'parokSAyAmindhi zranthi granthi dambhInAmeveti niyamAt nalopAbhAve mamanthatuH, mmnthuH| amnthiit| manthitA / mimanthiSati / mAmathyate / maamnthiiti| mAmanti / 'aguNe nalopaH', maamttH| maamthti| 'thaphAntAnAM cAnuSaGgiNAm' iti vA guNI, mathitvA, manthitvA / mthitH| mamathvAn / mmthaanH| vi0 khetyaadi| lgi| lNgti| laMgi-kampyorupatApazarIravikArayornalopa' iSyate / vilagyate / vilgitH| vaca gatau / vazcati / vanIvacyate / tRSi mRSItyAdinA vazcitvA, vacitvA, vaktvA / vktH| pralambhane caurAdikena baTuM vshcyte| luJc / luJcati / lucitvA, luzcitvA / .. acetyAdi rivi ravi dhavi / riNvati / raviH, atra vakArasya dhutvAbhAvAdanukhAro nAsti, Natvameva syAt, raNvati, dhaNvati / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyaadiprkrmH| dRhi vRhi / dahati / dRDho balavAn / iMhitamanyat / 'vRhe khare'niTi vAiti pakSe paJcamalopaH, varhati, vRMhati / vRNhitaa| vahaka, bRhakaH / parivRDhaH prabhuH / hitamanyat / skandira / skndti| askndt| askaantsiit| 'asya ca dIrgha' ityatra pRthagyogAnopadhAyA api dIrghatvam / skantA / cniiskdyte| skattvA, skanvA / praskadya / praskannaH / dNshi| 'daMzisaJjivaJjiraJjInAmani' iti nalope dshti| adaaNkssiit| daMSTA / didasati / dandazyate / dssttH| SaJja / sajati / saJjigrahaNAt Satve nalopAbhAve abhiSaJjati / saGkA / 'jAntanazAmaniTAm' iti saktvA / sktH| iti prsmaipdinH| vaJja / pariSvajate / 'dhvaJjarve'ti nalope pariSaSvaje, pariSaSvale / prissvnggaa| kampi / kmpte| kmpitH| 'laMgikampyorupatApe'tyAdinA vikpyte| vikpitH| AGaH zasi icchAyAm / AzaMsate / AzaMsuH / AzaMsyate / AzaMsitam / AGaH para evAyaM prayujyate / zaMsu stutAvityasya prshsyte| prazastam / prazaseti / zraMsu pramAde / zraMsate / vaJcizraMsItyAdau nIvidhAne bhraMsisahacAriNo grahaNAdasya zAzrasyata eva / uSAditi / vaJcidhesItyAdau nIvidhAne bhraMsisahacAriNo dvAbhyAmapi syAt / aMsu bhraMsu avadhaMsane / aMsate / adyatanyAM dyutAdInAmityubhayam, asat, azraMsiSTa / shniishrsyte| dhvaMsu / dhvaMsate / adhvasat / danIdhvasyate / ambhu / zrambhate / azrabhat / spandU / spandate / aspandat / aspantaH / aspandiSTa / spntaa| spanditA / vRtAditvAt spasanorubhayam , iT ca tayoH parasmaipade neSyate, spantsyati, spndissyte| sispansati, sispndisste| spantvA, spnditvaa| praspandha / spannaH / ityaatmnepdinH| ra / rajati, rjte| devAdikAca rajyati-0 te / raGgA / raktvA , raGkasvA / rktH| rajayati mRgAn / raJjurmUgaramaNe anussnggaalopH| anyatra raJjayati vastram / ityubhayapadI / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH / svAdau - dhivi / 'dhinvikRNvyordhi kR ce 'ti vA vaktavyam / dhinoti, dhinutaH, dhinvanti / didhinva | kRSi | kRNoti / dambhU / danoti, danutaH, danuvanti / dadambha / debhatuH / debhuH / dadambhitha / dhipsati, dhIpsati / didambhiSati / dabdhvA dambhitvA / dabdhaH / 84 tudAdI - tRmpa | 'tRmpAdInAM zubhAntAnAmani na ca lupyate' iti tRmpati / tarItRSyate / rudhAdau - bhaJjo bhanakti, bhaGkaH, bhaJjanti / bhanakSi / bhaJjyAt / 'bhaGgadhi bhanajAni / hya0disyoH abhanak / abhAGkSIt / bhaGkA / bhajyate 'bhaJjerici vA' abhAJji, abhaJji / bhaktvA, bhaktvA / bhagnaH / tuhi hisi / guNini vyaJjane tRheriddhikaraNAt, tRNedi / tRNDhaH / hanti / tRNekSi / tRSTi / atRNeT / hinasti, hiMstaH, hiMsanti / hya0 dau ahinat / sau ahinat, ahinaH / yAdau - badhabandhane / badhnAti, badhnItaH, badhnanti / hau badhAna / abhAntsIt / bandvA / zrantha vimocanapratiharSaNayoH / zranAti / zazrantha / zrethatuH / zrethaH / zazranthi / zrathitvA zranthitvA / evaM grantha sndrbhe| ru0 'zranthi - granthI karmakarttRsthau', zrIte, grIte mAlAH svayameva / afe zaithilye, grathi vaki kauTilye iti bhauvAdikAbhyAM zranthate, granthate / zrantha grantha sandarbhe iti yaujAdikAbhyAM zranthayati, zranthati, granthayati, granthati / stambhustumbhu skambhu skumbhu ete sautrA dhAtavaH / stanAti, stanoti / stabdhvA, stambhitvA / stabdhaH / evaM stubhvAdayaH / stambhestu 'zvistambhe'tyAdinA astabhat, astambhIt / iti parasmaipadinaH / iti tyAdiprakrame vyaJjanopadhAdhikArastRtIyaH / * atha AdikharAH yathA - aT / adati / ATa / ATatuH / AhuH / ATitha / ATIt / ATiSTAm / ATiSuH / mA bhavAnaTIt / avyate / ATi / ATiSAtAm / ATiSata / AdidiSati / kharAditvAccekrIyitA prAptAvatraiva 'RprabhRtibhyazceti aTAvyate / ATayati / ATiTat / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH / 85 vi0 akSU | 'akSateveM' ti akSNoti, akSati / 'tasmAnnAgamaH parAdirantazcet saMyogaH / ' AnakSa, AnakSatuH, AnakSuH / iTyaniTi ca AkSIt / AkSiSTAm / AkSuH / AkSiSuH / aSTA / akSitA / akSayati / AcikSat | arda / ardati / Anada / 'saMnivibhyo'rdeH', samarNaH, nyarNaH, vyarNaH / sAmIpye bheH, abhyarNA nadI / arditamanyat / 'na navadarAH saMyogAdayosye', etena dvirucyate, ardidiSati / Ardidat / ati / antati / Ananta / antyate / antitiSati / Antitat / aca gati - pUjanayoH / aJcati / anapAdAne azceH samaktaH / apAdAne tu udaktamudakaM kUpAt uddhRtamityarthaH / azcitA guravaH / azcaiH pUjAyAmiDiSyate nalopAbhAvazca / aJca gatAvityasya aJcati - te / arca / arcati / anartha / arciciSati / Arcicat / caurAdikAdayati / aja / ajati / asArvadhAtuka0 ajervI / vivAya / vivyatuH / vivyuH / vyaJjanAdau veti kecit / prAjitA, pravetA / ghaJ al kyapsu ca na syAt / samAjaH / udajaH / samajyA / aDDa / aDDati / dopadho'yam, tasya dvirukterabhAvAt aDDiDiSati / ama gatau / amati / 'vA ruSyamatvarasaMdhuSAkhalAm, abhyAntaH / abhyamitaH / Amayati / av / avati / UH / uvau / uvaH / Acchi / Acchati / Accha / AcchatuH / AcchuH / 'tasmAnnAgama' ityatra tasmAddIrghIbhUtAditi vyAkhyAnAnnAgamo nAsti / iT / eTati / vRddhau aiTat / iyeTa / IMTatuH / IduH / iyeTitha / aiTIt / eTiTiSati / eTayati / aiTiTat / mA bhavAnaiTiTat / ukha / okhati / 'upasagavarNasya lopo dhAtoredotoH / ' prokhati / uvokha / khatuH / UkhuH / ityAdi pUrvavat / aTetyAdi / *i gatau / ayati / Ayat / iyAya / IyatuH / IyuH / iyayitha / iyetha aiSIt / aiSTAm / aiSuH / etA / aiyAt / Iyate / aiyata / Ayi / aiSAtAm / AyiSAtAm / eSyate / AyiSyate / ISiSati / IyivAn / IyAnaH / idi / indati / 'nAmyAdergurumato'nRcchaH' ityAm, indAJcakAra / aindIt / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH! okha / okhati / pokhati / okhAJcakAra / aukhIt / ez2a / ejati / aijiit| Iya iiy'| iiyti| IkSyiSiSati / iiy'ti| 'Iya'teryazabdasya sano ghA dvivacanam', IyiyiSati / iiyississti| urvI / urvati / uurnnH| UH / urau / urH| uSa dAhe / oSati / prauSati / oSAJcakAra / uvoSa / Rccha / Rcchati / 'RkAre ceti nAgamaH, Anacha / AchIt / 10 samo'karmaka', samRcchate / - Rta iti sautro dhAtuH / RterNI yaG vaktavyaH, RtIyate / asArvadhAtuke vA Anartta / RtIyAJcake / RtitvA, arttitvA, RtIyitvA / iti prsmaipdinH| eth edhate / 'iNedhatyorNaH' ityalopAbhAve upaidhate / edhAzcake / edhAmAse / edhAmbabhUve / kartari sarvatra asa - bhuvoH prayojanAt parasmaipadaM cAtidizyate, edhAmAsa edhAmbabhUvetyapi / Uha / Uhate / 20'upasargAdasyatyUhI vA', smuuhti-0te| samUhyate upasargAtpakSe hUkhaH, samuhyate / khamate ca hinA siddham / RjU / arjate / AnRje / ArjiSTa / ay / ayte| upasargasyAyatI rephasya latvam , plaayte| 'nirdurorvA / nirayate, nilayate / palAyAJcakre / UyI / Uyate / uutH| uG / avate / hyaAvata / Uve / auSTa / auSAtAm / auSata / otaa| jyte| Avi / auSAtAm / AviSAtAm / ityAdi / USiSate / ityaatmnepdinH| adaadau-ad| atti| hya 'disyoH ado'T', Adat, aadH| 'ado ghasla sanadyatanyoH ', 'vA parokSAyAm', aghasat / ladanubandhasya aN prayojanakatvAtparasmaipada eva ghaslarAdezo'numIyate / tathA kecit ghasla adane iti dhAtvantaramapi manyante / jaghAsa, jakSatuH, jkssuH| jaghasitha / Ada, AdatuH, AduH / Aditha / attaa| jighatsati / jakSivAn / AdivAn / jagdhvA / prajagdhya / jagdham / kathamannaM AdAnam ? te iti jnyaapkaat| Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH / iN / 'aNazce' ti nirdezAya NakAraH / eti upaiti itaH, yanti / 'iNa'ti yatvam / ait, aitAm, Ayan / iyAya, IyatuH, IyuH / iyayitha / iyetha / 'iNo gA', agAt, agAtAm, aguH / 'iNo'nupasRSTasya' iti IyAt / anviyAt / etA / Iyate / agAyi / agAsAtAm, agAyiSAtAm / eSyate / AyiSyate / 'sanINiGorgamiH,' jigamiSati / itvA, upetya / itaH / pratyAyayati / ik / iNa vediko'pIti vizeSaNArthaH kakAraH / iGikAvadhipUrvakAveva prayujyete / adhyeti / adhItaH / adhiyantItyAdi pUrvavat / 1 asu bhuvi / 'asterAde' rityaguNe alopaH / asti, staH, santi / asi, sthaH, stha / asmi, svaH, smaH / syAt, syAtAm, syuH / hau edhi / AsIt, AstAm, Asan / AsIH / rucAditvAd vyatiste / ha ekAre vaktavyaH, vyatihe / zatRG san / 'asterbhUrasArvadhAtuke / ' an rudAditvAt prANiti, prANitaH, prANanti / ana prANane iti daivAdikena anyate / R gatau / iyartti iyataH, iti / iyRyAt / aiyaH / aiyatAm / aiyaruH / aiyaH / aNU, Arat / 'R prApaNe ceti bhauvAdikena Rcchati / Arcchat / ArSIt / Ara / Aritha / aryAt / arttA / ariSyati / ru0 'samo'karmakaH / ' samiyate / samRcchate / aririSati / arAryate / aryate / Ari, ArSAtAm AriSAtAm ityAdi / arttA, AritA / ariSyate / AriSyate / RtaM nipAtanAt / RNaM deyadravyam / arpayati / iti parasmaipadinaH / 3 , Ira gatau kampane ca / I / airtta / Ira kSepaNe iti caurAdikena Irayati / IDa / Ihe / 'IDjanoH sadhve ce 'ti iT, IDiSe, IDidhvam / Iza / ISTe / ' sadhvoriT', IziSe, Izidhvam / As / Aste / AsAJcakre / AsInaH, ItasyAsaH / iG / adhIte, adhIyAte, adhiiyte| adhIyIta / adhISva / adhyaita, adhyeyAtAm, adhyaiyata / adhijage / adyatanI - kriyAtipatyorvA gIrAdeza iSyate, adhyagISTa, adhyaiSTa / gI atra dIrghavidhAnAd guNo nAsti / adhyetA / adhiiyte| adhyagAyi, adhyAyi / adhyagISAtAm, adhyagAyiSAtAm / adhyaipAtAm, adhyAyiSAtAm ityAdi / 'iGghAribhyAM zantaGGakRcchre', adhI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH / yan, anyatra adhiiyaanH| adhijagivAn , adhijgaanH| adhiity|adhiitH| adhijigaaNste| adhyaapyti| 'ini saMzca NorgA vA', adhijigApayiSati, adhyApipayiSati / adhyajIgapat, adhyApipat / ityaatmnepdinH| ... UrguJ / 'uto vRddhiyaMcanAdau guNini sArvadhAtuke', 'UoterguNaH', prorNoti,prorNataH, pronnuvnti| pronnute| 'hyastanyAM ceti guNa eva, praurNot, prauNutAm , praurNavan / prorNanAMva / proNunuve / iti / 'vA guNaH', praurNavIt, praurNAvIt, praurNavIdityapi / prorNavitA, pronnuvitaa| prorNanaviSati / pronnunuussti| 'RprabhRtibhyazca', prorNonUyate, pronnuuyte| prornnvitH| ityubhypdii| divAdI-asu kSepaNe / asyati / aNi AsthAt / ru0 'upasargAdasyatyUhI vA,' apAsyati-0 te / apAsthat-ta / / Rdhu / Rdhyati / puSAditvAd Arddhat / vAstu Rnoti / ArddhAt / dvAbhyAM ardidhiSati, iirksti| khAdau-ApU / Amoti, ApnutaH, Anuvanti / Apa / Apat / AptA / Ipsati / Apayati / iti prsmaipdinH|| ..azU vyAptau / anute / Anaze / aSTA / azitA / veTyapi 'smiGpUraavazU0' ityAdinA nityam , ashishissti| aza bhojane iti jyAdikena aznAti / Aza / dvAbhyAmazAzyate / ityaatmnepdii| tudAdau-uj / ubjati / ubjAzcakAra / ubjijiSati / iS / icchati / iyeSa, ISatuH, ISuH / iyeSitha / essttaa| eSitA / eSiSyati / iSTvA, eSitvA / iSTaH / anyatra iSyati / iSNAti / essitaa| rudhAdau-undI / unatti / aunat / samuttaH, smunnH| anyjankti|hau adhi| Anak / veTyapi ajeH sicI ti nityamiT, AJjIt / aGkA, ajitA / nityaM AJjijiSati / vyaktaH / iti prsmaipdinH| ni indhI dIptau / inddhe, indhAte, indhate / aindha / samIdhe / ityaatmnepdii| __ tanAdau-RNa / RNoti / tanAyupalakSaNaM karotiriti kecit , tena samarNoti / RtvA, arNitvA / Rtam / tyAdau-Rgatau / 'pvAdInAM hrasvaH,'RNAti / ArNAt / ArIt / aritaa| Iryate / samIrNaH / iti prsmaipdii| iti tyAdiprakrame AdisvarAdhikArazcaturthaH / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyaadiprkrmH| atha kharAntAH / curAdau adantAH kharAdezAH pari(ra?)nimittakAH pUrvavidhi prati sthAnivat iti teSAmini luptAkArasya sthAnitvAddIrgha-guNau na staH, samAnalopatvAca 'Ni sanvadbhAvaH, upadhAyA hakhazca nAsti / yathA-katha / kathayati / acktht| gaNa / gaNayati / ajagaNat, ajIgaNat, 'Ica gnnH|' spRha / spRhayati / apaspRhat / sAma / sAmayati / asasAmat / agha / aghayati / Ajighat / __ ityadantAH / AdantA ythaa-kai| 'sndhykssraantaanaamaakaaro'vikrnne|' kaayti| cakau, cakatuH, ckuH| cakitha / cakAtha / akAsIt, akAsiSTAm , akAsiSuH / kAtA / ru0 'karmakartRsthaH kharAnto dhAturadyatanyAM vA / ' akAsta, akAyi vA ziSyaH svayameva / kaayte| akAyi / akAsAtAm , akAyiSAtAm , ityAdi / kAsyate, kAyiSyate / cakivAn / ckaamH(nH1)| cikAsati / cAkAyate / cAketi, cAkAti, caakiitH| cAkati / kApayati / vi0 gai| gAyati / 'aguNe dA mA gAyati pibati sthAsyati jahAtInAmIkAro vyaJjanAdau, AziSyekAra', gIyate / geyAt / gAsISTa / jigAsati / jegIyate / jAgeti, jAgAti / giitvaa| yapi 'mInAtyAdidAdInAmAH' pragAya / gItam / gAGastu gAyate / gaatm| - sstthaa| tisstthti| tsthau| 'sthAseti-sedhati-sica-saJja - dhvaJjAmaDabhyAsAntarasya Satvam', pratyaSTAt / asthAt, asthAtAm , asthuH / sthayAt / ru0 pratijJAnirNayaprakAzaneSu sthA', nityaM zabdamAtiSThate, anggiikrotiityrthH| tvayi tiSThate vivAdaH, tvayi nirNaya ityrthH| tiSThate kanyA chAtrebhyaH, khAbhiprAyaM prakAzayatItyarthaH / samavapravibhyaH, saMtiSThate ityAdi, apratijJAdyarthamidam / udo'nUcaMceSTAyAm , muktAvuttiSThate, ArAdhayatItyarthaH / vA lipsAyAma, bhikSuko dhArmikamupatiSThati-0te, bhikSAmahaM labheyeti dhArmikamupatiSThatItyarthaH / 'akarmakazceti, bhojanakAle uptisstthte| upaasthit| 'sthAdoriradyatanyAmAtmane', tasya ca 'sthAdozceti na guNaH, sthiiyte| asthAyi, asthiSAtAm , asthAyiSAtAmityAdi / tiSThAsati / teSThIyate / tAstheti, tAsthAti / sthitvA / sthitaH / sthApayati / atiSThipat / ____12 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bAlazikSA-aSTamaH tyAdiprakramaH / gheT, pA pAne / 'vidheTorvA vaktavyam' iti vishessnnaarthssttkaarH| dhyti| pakSe caN , adadhat / adhAt / adhaasiit| 'ghAzAchAsAdheTAM ve'ti siclopo vA / dheyAt / dhIyate / adhAyi, adhiSAtAm, adhAyiSAtAmityAdi / dhitsti| dedhiiyte| dAdheti, dAdhAti / 'ubhayeSAmIkAra' ityAdI dAvarjanAdIkAro nAsti, daattH| dAdhati / dhItaH / pibati / apAt / pipAsati / pepiiyte| pApeti, pApAti, pApItaH, pApati / pItvA / pItam / pAyayati / apIpyat / pAtestu apAsIt / pAyate / paatH| pAlayati / __ pai ovai zoSaNe / pAyati / apAsIt / pAyate / paatH| paayyti| apIpayat / udvAyati / udvaatH| mlai / mlAyati / 'vAsaMyogAderastha' itimleyAt, mlaayaat| 'AtosntasthAsaMyogAditi natvam , mlAnaH, mlAniH / mlaapyti| evaM glai / ini tu glapayati, glApayati / sopasargasya praglApayati / STyai styai dvayorupAdAnAdiha dhAtvAdeH SaH so na / STyAyati / taSTyau / styAyati / tastyau / styAnaH / vA prastyo maH', prastImA, prstiitH| kssai| kSAyati / kssaamH| ghrA / jighrti| aghrAt / aghrAsIt / 'ghrAdhmorI', jedhIyate / praayte| 'hIghAtrondanudavidAM vA', ghrAtaH, ghraannH| ghApayati / jighratevA, ajinipata [ajighrpt]| dhmA / dhamati / dhmAyate / dedhmiiyte| naa| manati / iti prsmaipdinH| cyuGityAdi / gADU zyaiG / gAte 3 / agAsta / gAyate / gaatH| zyAyate / zItaM ghRtam, zIto vaayuH| saMzyAno vRzcikaH, zItena saMkucita ityrthH| meG / praNimayate / pramitsate / prmemiiyte| mitvA / yapItvaM veSyate, apamitya, apamAya / mitH| trai / trAyate / trAtaH, trANaH / pyaiG / ApyAyate / Apipye, / 'pyAyaH piH parokSAyAm / ' ityaatmnepdinH| veJ / vyti-te| 'vA parokSAyAM vetrazca vyiH|' uvAya, jayatuH, uuyuH| uvayitha / vavau, vavatuH, vvuH| 'khapivacI'tyAdinA saMprasAraNam / UyAt / vAvAyate / Uyate / utvA / pravAya / utH| UH, uvau, uvaH / vaayyti| Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-aSTamaH tyaadiprkrmH| vyeJ / vyyti-te| 'na vyayateH parokSAyAmiti nAkAraH, saMvi. vyaay| aguNe saMprasAraNamastyeva / saMvivyatuH, sNvivyuH|sNvivyyith / 'na vya[ya] teraT thaloriti siddhe parokSAgrahaNaM jJApayati saMprasAraNavidhiratrAnitya iti, tena] saMvivyayaturityAdyapi / vIyAt / vIyate / upavyAya / 'saMparibhyAM veti saMprasAraNam / saMvyAya, saMvIya / sNviitH| vyAyayati / hRJ / hayati-0te / juhAva, juhuvatuH, juhuvuH / juhavitha, juhotha / aNa, Ahvat / limpAdInAmAtmane pade vaa| Ahvata, AhvAsta / hUyAt / 20 'nisaMvyupebhyo haa|' niyate ityAdi / spardhayAmAGaH, mallo mllmaahvyte| juhaSati / johayate / AhUya / AhUtaH / hAyayati / ahavat / juhaavyissti| adAdau- bhaa| bhAti / abhAt , abhAtAm / hyastanyani vA syAt, abhAn , abhuH| ___ evaM yAdayaH / tatrApi vaa| vAti / nirvAto vaatH| vAtAdanyatra nirvANo'gniH / vAyayati / vA jo'ntaH, kampane pakSe upavAjayati / svamate vajateH rUpam / zrA pAke / zrAti / zrAyatyanyatra / zRtaM kSIram , zRtaM hviH| zrANA yavAgaH / zrapayati / pAkAdanyatra zrApayati / pA pAti / apAsIt / paatH| pAlayati / laa| lAti / lApayati / ru0 'pUjAbhibhavayozca lAteH', cakArAdvipralambhane ca / jaTAbhirAlApayate, pUjAmupagacchatItyarthaH / zyeno vartikAmullApayate, abhibhavatItyarthaH / kastAmullApayate, visaMvAdayatItyarthaH / 'lIlonalAvantau snehadravIkaraNe' iti pakSe ghRtaM vilALayati / svamate lalateH ruupm| khyA / khyAti / aN , aakhyt| mA / mAti / mAGastu mimIte, mimAte, mimate / devAdikasya mIyate / mitsati / memIyate / mitvA / pramAya / mitam / dridraa| daridrAti / ikAro daridrAteH, dridritH| daridriyAt / cakAsagrahaNamanekakharopalakSaNamityAm , daridrAJcakAra / 'daridrAterasArvadhAtuke' ityAkAralopaH, paraM 'yamiramI'tyAdau antagrahaNAt daridrAterAlopo na syAt, AgamasyAnityatvAdvibhASaiva, adaridrIt, adaridrAsIt / daridritA / daridyAt / didaridriSati / didaridrAsati / daridyate / adaridriSAtAmityAdi / daridrayati / adadaridrat / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-aSTamaH tyAdiprakramaH / _ ohAk / kakAro 'hAgrahoravadhau na bhavatIti vishessnnaarthH|jhaati| 'ubhayeSAmIkAro vynyjnaadaavdH|' itvaM vA vaktavyam , jahitaH, jahItaH, jahati / lopaH saptamyAM jahAteH, jahyAt / hau cAtvamitvamItvaM ceSTam , jahAhi, jahihi, jahIhi / ajahuH / jihAsati / jehIyate / ijahAteH tiva, hitvA / vihAya / hitam / hInam / hAGastu jihIte, jihAte, jihate / jAhAyate / hAtvA / hAnaH / iti prsmaipdinH| Du dAJ / dadAti, dattaH, dadati / dadAsi, datthaH, dattha / dadAmi, dadvaH, ddmH| datte, dadAte, dadate / dadyAt, dadIta / dehi, dattAt / adadAt, adattAm , adduH| bhauvAdikasya dANo yacchati / deGo dayate / divAdau do avacchedane, tasya dyati / evaM caturNAmasArvadhAtuke tulyarUpaM yasya yatpadaM tasya tadeva jJeyam / deGastu 'digi dayateH parokSAyAm / ' digye, digyAte, digyire|adaat, adAtAm , aduH| adita, adiSAtAm , adisst| deyaat| dAsISTa / ru0 'AGo dAJ anAtmaprasAraNe' iti, Adatte gRhNAtItyarthaH / tathA 'dANa sA cecaturthyarthe', 'samastRtIyAyukta' iti vartate, dAsyA sampra. yacchate svarNa kAmukaH, dAsyai dadAtItyarthaH / ditsati / dedIyate / dAdeti, dAdAti, dAttaH, dAdati / dattvA / pradAya / dattam / dyatestu ditvA ditam / bhvAdyadAdyordaip-dApostu dA saMjJA pratiSedhArthaH pakAraH / tAbhyAM dAyati / dAti / adAsIt / dAyAt / didAsati / dAdAyate / dAtvA / daatH| dudhAJ / dadhAti / 'tathozca dadhAteri'ti cakArAt 'sadhvoca' luptAkArasya dhAtro sasya dhatvaM, dhattaH, dadhati / dhatte, dadhAte, ddhte| dhatse / dadhAterhi, hitvA / vidhAya / vihitam / zeSaM dAvat / ityubhayapadinau / divaadau-sso| syti| 'ghAzAchAsAdheTAM veti Sacho siclope, asAt asAsIt / siSAsati / sesIyate / sitvA / avasitam / sAyayati / cho / chayati / acchAt / acchAsIt / vA chAzoH', chitvA, chAtvA / chitaH, chaatH| chaayyti| evaM sho| jyAdau-jyA / 'ahikhe (jye) tyAdinA samprasAraNam / jinAti, jinItaH, jinanti / jijyau, jijyatuH, jijyuH / jijyitha, jijyAtha / jIyAt / jajIyate / jitvA / jInaH / jyaaniH| jnyaa| jAnAti, jAnItaH, jAnanti / jajJau / ru0 nihave jJA, zatamapajAnIte, apaData ityrthH| mama jAnIte, jJAnArthe karaNe SaSThI, mayA jAnAtItyarthaH / saMpratibhyAmasmRtI, saMjAnIte, abhyupagacchatItyarthaH / mAtuH Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-aSTamaH tyaadiprkrmH| saMjAnAtItyatra smRtyarthe na bhavati / smRdRzItyAdau 'ananujJAzca vijJeyaH' iti jijJAsate / ghaTAdI mAraNatoSaNanizAmaneSu jJA, jJapayati, mArayati, toSayati, nizAmayati cetyarthaH / jijJApayiSati / curAdau 'jJapamAnabandhazve'ti pAThAt jJapayati cArtham / jijJapayiSati / jJIpsati / 'RdhijJapyorIrItAvi'tItvam pakSe jJaptaH, jnypitH| ityaadntaaH| ivarNAntAH / ji / jyti| jayet / jijrAya, jijriyatuH, jijriyuH| jijrAyatha, jibreth| jijraya, jijraay| apreSIt , ajraSTam , anggressuH|jriiyaat| jetA / jijIvati / jejrIyate / jebreti, jejitaH, jejriyati / jIyate / jijriye / 'nAmyantAddhAtorAzIradyatanIparokSAsu dho DhA', seTsu vibhASA siddhA, jijiyir3he-dhve / ajrAyi, adveSAtAm , ajrAyiSAtAmityAdi / jetA, naayitaa| jijrivAn / jijriyANaH / jitvA / vijritya / IdantAnAM ca to'nto na syAt / jitaH / brAyayati / ajijrayat / vi0 ji / jayati / 'jeniHsan- parokSayoH', jigAya / 'ya ivarNasyAsaMyogapUrvasyAnekAkSarasyetIbAdhakaM yatvam , jigyatuH, jigythuH| jigISati / ru0 "viparAbhyAM jiH|' vijayate / vijApayati / kSi kSaye / kSayati / kSINaH / kSitavAn / kSitamanena / prakSitazchAtro bhavatA / kSi nivAsagatyoH, kSiNu hiMsAyAmiti tudAdi-z2yAdyostu kSiyati, kSiNAti / prakSitya / iti prsmaipdinH|| smi / smayate / sismaye / asmeSTa / sismayiSate / ru0 'hetukartRbhIsmyorin', vismApayate / karaNAdbhaye na syAt, kuzcikayainaM vismApayati, rUpeNa vismApayati / vRddhirAgamo hetukartRbhaya evessyte| ___ DIDU / Dayate / devAdikasya DIyate / aDayiSTa / DayitA / DayitaH / 'na DI-svIdanubandhaveTAmapI'tyAdau DIDo devAdikasya grahaNam / tasya tu odanubandheSu paThitatvAt DInaH / ityAtmanepadinau / / NIJ / nayati-0te / ninye / ru0 'pUjotkSepaNopanayanajJAnabhRtivigaNanavyayeSu NIJ / ' pUjA sanmAnam / utkSepaNaM UrdhvaprApaNam / upanayanaM AcAryakriyA / jJAnaM prmeynishcyH| bhRtiH karmamUlyam / vigaNanaM RNAdeniryAtanam / vyayo dharmAdiSu viniyogaH / nayate zarvavarmA vyAkaraNe padArthAn , upapattibhiH sthirIkRtya ziSyebhyaH pratipAdayati / abhilaSitArthasaMpAdanameva teSAM pUjetyAdi / 'kartRsthAmUrtakarmazca', krodhaM vinayate, shmytiityrthH| Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH / zriJ / zrayati - te / azizriyat / zrayitA / 'na yuvarNavRtAM kAnubandhe' iti neT, zritaH / zritvA / zizrayiSati - 0te / zizrISati - te / Da ovi / zvayati - te / zvayaterveti saMprasAraNam, zuzAva, ra zuzuvatuH zuzuvuH / zuzavitha / zizvAya zizviyatuH zizviyuH / zizvathi / pakSe aNacaNau zverad vaktavyaH, azvat, azizviyat / azvayIt / zvayitA / zUyAt / zizvayiSati - te / zozUyate / zezvIyate / zUyate / zUnaH / zvAyayati / azzavat, azizvayat / zuzAvayiSati, zizvAyayiSati / ityubhayapadinaH / adAdI - vI / veti, vItaH, viyanti / avet, avItAm | aDAgamena anekAkSaratvAdiyAdezabAdhakaM yatvam, avyan / vAyayati / 'veteH prajane' ityAtvam / pakSe purovAto gAH, pravApayati, garbhaM grAhayatItyarthaH / svamate du va prajane'pi, prajanaM garbhagrahaNam / JibhI / bibheti / 'bhiyo ve'ti vacanAditvaM vA, bibhitaH, vibhItaH / bibhyati / abibhayuH / vibhayAJcakAra / vibhAya / abhaiSIt / mA bhaiSIH / mA bhairityapi kecit / ru0 'hetukartRbhIsmyorin / ' bhiyo hetubhaye vA puka, muNDo bhApayate, muNDo bhISayate / khamate bhAtirinanto hetubhaye'pi varttate / 'bhISicintI' ti vacanAd bhiyaH SAntatA / hI / jihreti / jihItaH / jihiyati / ajihayuH / jiyAMcakAra jihAya / hrItaH, hINaH / hepayati / I ki / ciketi / cikitaH / cikyati / acikayuH / iti paraismapadinaH / zIG / zete, zayAte, zerate / zayitA / ajIrye zAzayyate / zezeti / 'zIGaH sArvadhAtuke / ' atra zIGo GAnubandhoktatvAt taduktaguNo na syAt / 'na styanubandhe' tyAdivacanAt / zezItaH / zezyati / zayitvA / adhizayya / zayitaH / dIdhIJ / AdadhIte, AdIdhyAte, AdIdhyate / 'dIdhIvevyorivarNayakArayoH' ityantalopaH, AdIdhIta / 'dIdhivegyozceti paJcamyAM na guNaH, AdIdhyai / AdIdhitA / evaM vevIG / divAdI - mI / mIyate / metA / mitsate / mInaH / dI / upadIyate / dIGo'nto yakAraH kharAdAvaguNe, upadidIye / upadAtA / didAsate / didISate iti kecit / upadAyaH / dInaH / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyaadiprkrmH| rI zravaNe / rIyate / riNAti, z2yAdau / rI reSaNe ityasya riinnH| repyti| lI zleSaNe / lIyate / linAti jyAdipAThAt / 'guNavRddhisthAne yapi cAnvamiti kecit / vilAtA, viletaa| vilAya, viliiy| vilaapyti| pakSe 'lIlonalAvantau lehadravIkaraNe', ghRtaM vilInayati / svamate vilInaM karotIti tIn / 'visaMvAdAbhibhavayorliyaH kArite' ityAtvapakSe rucAditvAt kastvAmullApayate / zyeno vartikAmullApayate / khamate lAterevAyaM pryogH| lI dravIkaraNe / yaujAdikasya vilAyayati / bIG / bIyate / vINaH / yAdestu vINAti / biitH| prIG prItau / prIyate / prAyayati / jyAdau prIJ tarpaNe kAntau ca / asya prINAti / priinniite| 'dhUmINAtyorNaH', iti prINayati / prIJ tarpaNe iti yaujAdikasya prAyayati-0te / prayati-0te ca / ityaatmnepdinH| khAdau-hi / prahiNoti, prahiNutaH, prahiNvanti / ukAralopo vmovii| prahiNvaH, prahiNuvaH / prahiNmaH, prahiNumaH / hau prahiNu / 'heracaNI ti . vaktavyAdabhyAsAt herghiH| prajighAya / prjiihyt| ciri / jiri / ciriNoti / cirayAzcakAra / ciryitaa| evaM jiri / iti prsmaipdinH| Du miG / minoti, minute| jyAdau mIno mInAti, miiniite| 'mInAti-minoti-dIDAM guNavRddhisthAne' ityAtvam / mimI, mimyatuH, mimyuH / amAsIt / pramAtA / devAdikasya mIDo mIyate / metA / prmitsti-0te| pramAya / mI gatAviti yaujAdikasya mAyayati / mayati / ciJ / cinoti / cinute|'ceH kirve'ti sanparokSayoH cikIrSati, cicIrSati / cikAya, cicaay| cAyayati / 'cisyurAI ve'tyAtvam / pakSe cApayati / svamate cayane'pi capate rUpam / SiJ / sinoti, sinute / kyAdikasya sinAti, siniite| jyAdau-DukrIJ / krINAti, krINItaH, kriinnnti| krINIte, krINAte, krINate / ru0 'parivyavebhyaH krIJ', parikrINIte ityAdi / krApayati / ityubhypdinH| iti ivrnnaantaaH| udantAH yathA-du gatau / davati / dudAva, duduvatuH, duduvuH / duduvitha, dudotha / dudava, dudAva, dudaviva, dudavima / adoSIt / dotaa| dUyAt / duuyte| adAvi / adoSAtAm , adaavissaataamityaadi| dotA, daavitaa| dudU Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-aSTamaH tyAdiprakramaH / Sati / dodUyate / dodavIti / dodoti, dodutaH, doduvati / duduvAn / duduvAnaH / dutvA / saMdutya / dutH| dAvayati / 'ini yatkRtaM tatsarva sthAnivad' iti nyAyAt du iti dvirvacane adUduvat / dudAvayiSati / vi0 ch| dravati / 'sRvRbhRstudrusruzruva eva parokSAyAm' ityaniT / dudruma / thali tu pUrvavat / 'zrIgu ityAdinA caN / adudravat / drAvayati / adudrvt| zrudrustumuplucyuGAM vA vktvym| didrAvayiSati / dudraavyissti| evaM stu| zru zravaNe / zRNoti, zRNutaH, zRNvanti / zuzruva / aauSIt / 20 'smo'krmkH|' saMzRNute, aMgIkarotItyarthaH / rucAdau 'zruranAG pratIti / sanantAt zuzrUSate / zizrAvayiSati, zuzrAvayiSati / prasave / savati / adAdikena sauti, sutaH, suvanti / suJ abhiSave iti sauvAdikena sunoti / sunute / upasargAt 'sunoti-suvati-syatistauti-stobhatInAmaDabhyAsAntare'pIti Satvam, abhyaSuNot / 'stusudhubhyaH parasmai' iti sicIT, prAsAvIt / sotaa| iti prsmaipdinH| kung| kvte| akosstt| 'na kavatezcakrIyite', kokUyate khrH| kautikuvatyostu cokuuyte| ruG / ravate / rotA / rautestu ravitA / 'uvarNasya jAntasthApavargaparasyAvarNe' itItvam , rirAvayiSati / arIravat / . adAdau-huG / apahute, apahRvAte, apahRvate / ityaatmnepdinH| yu| yauti, yutaH, yuvanti / yuhi / yavitA / 'ivantardhetyAdinA sani veT, yiyaviSati, yuyUSati / 'na ,yuvarNavRtAM kAnubandhe' iti neT, yutvA / yutam / _Nu / nauti / 'turuNustulya I vAnadI / ' nutaH, nuvanti / praNavitA / 'uvAntAce ti sani neT, nunUSati / nutvA / nutH| AGo ru0 Anute zRgAlaH, utkaNThApUrva saMzabdanaM krotiityrthH| Nu / kSNauti / kssnnvitaa| cukSNUSati / kSNutvA / kSNutam / ru0 samaH kSNu / saMkSNute zastram , uttejytiityrthH| evaM slunamau svayaM prastute gauH, khayameva payo mushctiityrthH|| - TukSu ru ku zabde / kSauti / kssvitaa| cukSuSati / kSutam / rauti / ravIti / ravitA / rurUSati / rutam / kauti / kotaa| kauti zabdamAtre / kuvatirAkhire / kavatiravyakte zabde / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-aSTamaH tyAdiprakramaH / hu| juhoti, juhutaH, juhvati / juhudhi / ajuhavuH / juhavAJcakAra / juhAva / iti prsmaipdinH|| TuJ / stauti, stavIti, stutaH, stuvanti / stute, stuvAte, stuvate / tuSTAva / tuSTuve / tuSTu / pakSe 'sicIT' astAvIti / / khAdau-dhuJ kampane / dhunoti / dhunute / pa0 'sicIT / ' adhAvIt / ityubhypdinau| tudAdau-[gu] guvati / kuTAditvAt / gutA / gatau bhauvAdikasya gvte| gotaa| evaM dhru / bhauvAdikasya dhravati / dhrotA / iti prsmaidinH| kuG / kuvte| kutaa| anyatra kotA / kazcid dIrghAntamAha / "AkUtamasyAH pratibhAti ramya"miti / ityaatmnepdii| jyAdau-skuJ / skunAti / skunIte / skunoti / skunute / yuJ / yunAti / yuniite| yotA / yautesu (stu ?) yvitaa| ityubhypdinau| ityudantAH / UdantAH / bhuu| bhavati / bhvet| 'astezca bhuuH|' 'bhuvo vo'ntaH parokSAdyatanyoriti vibhaktikhare babhUva, babhUvatuH, babhUvuH / babhUvitha / ghbhuuviv-0m| abhUt , abhUtAm , abhuuvn| bhvitaa| bhuuyte| 'bhavateraH', atra kartRnirdezAd bhAvakarmaNoratvaM nekSyate, tena bubhUve / anvabhAvi / anvabhaviSAtAm , anvabhAviSAtAm , ityAdi / bubhUSati / bobhUyate / bobhavIti, bobhoti, bobhuutH| bobhuvti| bhuvo vyaktyantare'pi sico lugastyeva / 'abhuva' ityanu saH pratiSedho vo'ntazca nAsti / abobhUt, abobhUtAm , abobhuvuH| babhUvAn / bbhuuvaanH| bhuutvaa| bhuutH| bhaavyti| vibhAvayiSati / iti prsmaipdii| pU / pvte| pupuve| apvisstt| pvitaa| 'smiGpUDU' ityAdi neT , pipvisste| 'pUklizorvA', pUtvA, pvitvaa| pUtaH, pvitH| jhyAdipAThAt punAti / punIte / puutH| pupUSati / adAdau-ghUG prANagarbhavimocane / sUte / suvAte / suvte| 'sUteH paJcamyAmi'tyaguNitvam, suvai| cekrIyitalugi soSavANi; sUteratra tipoktatvAt taduktaguNapratiSedho nAsti / khUGa prANiprasave iti devAdikasya sUyate / 'kharati-sUti-sUyatyUdanubandhAditi veTa, sotA, savitA / SUpreraNe iti taudAdikasya suvati / 13 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA - aSTamaH tyAdiprakramaH / savitA / sUtvA / suutH| devAdikasya prasUnaH, prasUnavAn / ityaatmnepdinH| beJ / bravIti, brUtaH, bruvanti / bravISi, bethaH, betha / 'Aho bruvastu pazcAnAmi'ti tyAdInAmaDAdayo nipAtyante, Aha, AhatuH, aahuH| Attha, AhathuH / brUte, buvAte, bruvte| abravIt / asArvadhAtuke bruvo vaciH, uvAca / uuce| ityubhypdii| tudAdau-NU stavane / nuvati / kuTAditvAt anuvIt / nuvitA / nunUSati / nUtaH / iti prsmaipdii| prayAdau-lU / lunAti / luniite| lavitA / lulUSati / lUnaH / luuniH| lilAvayiSati / - dhUJ kampane / dhunAti, dhuniite| dhvitaa| dudhuussti| dhuunH| kazcit khAdAvapi paThati, tadA dhunoti / dhunute / dhuutH| dhUnayati / yaujAdikasya dhAvayati / kazcit dhUnayati / dhavati / dhavate / dhU vidhUnane iti taudAdikasya dhuvati / adhuvIt / dhuvitaa| dhUtaM vanam / dhaavyti| ityuudntaaH| RdantAH / gR| garati / jagAra, jagratuH, jnH| jagartha / jagara, jagAra / jagrima / agArSIt, agASTam , agaaeH| grtaa| 'hanRdantAtsye itIT , grissyti| griyAt / griyate / jye| agAri, agRSAtAm , agaarissaataamityaadi| gRSISTa, gaarissiisstt| gariSyate, gaarissyte| jigiirssti| jegrIyate / jepayIti / jeneti / jegrItaH / jegriyati / jagRvAn / jagrANaH / gRbdhA / vigRtya / gRtaM / gArayati / vi0 sR vege dhAvati / anyatra priyAmanusarati / asArSIt / AdAdikasya / sasati / asarat / samRma / smR / smarati / ssmaar| 'Rtazca saMyogAderiti parokSAyAmaguNe guNaH, ssmrtuH| ssmruH| 'guNo'rtisaMyogAdyoriti ye smaryAt / smyte| asmaari| asmRSAtAm / tthaa| 'RvRvRDAM sanIDvA syAt, Atmane ca sijaashissoH| saMyogAdeto vAcyaH, suGasiddho bhirbhvH| iti asmariSAtAm , asmAriSAtAm ityaadi| smRSISTa, smAriSISTa, smAriSISTa / 'uroSTyopadhasya ca', 'smRdRzI tu', 'sanantau tvi'ti rucAditvAt susmUrSate / pakSe sismrissti| smaraNAdanyatra vismArayati / asasmarat / 'atvarAdInAM ca / ' Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSA-aSTamaH tyaadiprkrmH| svR / svarati / vartA / khritaa| variSyati / ru0 samo'karmakA, saMkharate iti prsmaipdinH| dhRJ dhAraNe / dharati / dhRG avadhvaMsane ityatra dharate / dhRGgaH anavasthAne iti taudAdikasya dhriyate, irnygunne| __hRJ / harati-0 te / ru0 gatyanukaraNe hRJ / paitRkamazvA anuharante, piturAgataM paitRkam , pitRvat azvA gacchantItyarthaH / hR prasahyakaraNe ityAdAdikasya jaharti / ajhruH|| bhRz / bharati-0 te / Du bhRjityAdAdikasya bibharti, bibhRtaH, bibhrti| vibhRte / avibhaH, avibhRtAm , avibharuH / bibharAJcakAra, babhAra / bibhariSati, bubhUrSati / bobhUryate / bhriyte| ityubhayapadinaH / adAdau-ghR, gharti / hya0 disyoH, ajghH| - pR paalnpuurnnyoH| pipatti / apipH| pR prItAviti sauvAdikena pRNoti / pRG vyAyAma iti taudAdikena vyApriyate / pR pUraNe iti caurAdikena pArayati / ___ jaay| jAgarti, jAgRtaH, jAgrati / ajAgaH, ajAgRtAm , ajaagruH| jaagraashckaar| jajAgAra / ajAgarIt / jAgaritA / jAgaryAt / jaagraanycke| jajAgare / ajAgAri, ajAgariSAtAm , ityaadi| jAgarAJcakRvAn / jajAgarvAn / jAgarAJcakrANam / jajAgaraNam / jaagritH| jAgarayati / ajIjAgarat / anekavyavahite'pi laghuni syAdeveti 'gatamiti sanvadbhAvo dIrghazca / iti prsmaipdinH| khAdau-stRJ / stRNAti / stRNute / tstaa| vRJ varaNe / vRNoti / vRNute / yAdau vRGsaMbhaktAvityasya vRNIte / 'vRvye'dAM nityamiT thalI ti vavaritha / vavRma / avArIt, avAriSTAm , avAriSuH / 'Rto'vRG vRna' iti setttve'pi| " RbhavRDAM sanID vA syAdAtmane ca sijaashissoH|" aparaM ca / "RvRJ vRGo'pi vA dIrgho na prokssaa''shissorittH|| na parasmai sici prokta iti yogavibhaJjanAt / " iti / avRta / avariSTa, avarISTa / vRSISTa, variSISTa / varitA, varItA / vivariSati, buvUrSati / viyate / vRtam / ityubhayapadinaH / tudAdau-dRG / aadriyaat| Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 bAlazikSA - aSTamaH tyaadiprkrmH| mRG / mriyate / ru0 'AzIradyatanyozca mRG', cakArAdani ca, Atmanepadino'pyasya niyamArthamidam, anyatra parasmaipadameva / tarhi parasmaipadamudyatAm , satyam , RdantatvAttaiH saha paThitatvAnna dossH| mamAra / amRta / mRSISTa / mariSyati / mumUrSati / / tanAdau- ddukRny| karoti, kurutaH, kurvnti| karoSi, kuruthaH, kuruth| karomi, kurvaH, kurmaH / kurute, kurvAte, kurvate / kuryAt / kurvIta / cakAra, cakratuH, ckruH| ckrth| cakRma / 'suD bhUSaNe samparyupAt,' saMcaskAra,saMcaskaratuH, sNcskruH| sNcskrith|sNcskrim / akArSIt / samaskArSIt / paMryaskArSIt / aDabhyAsavyavadhAne'pi SatvamiSyate / ru0 'sUcanA'vakSe. paNa-sevana-sAhasa-pratiyatna-kathopayogeSu kRJ / ' sUcanamapakAraprayuktaM paradoSAviSkaraNam / avakSepaNaM tiraskaraNam / sevanamanuvartanam / sAhasaM yadabuddhipUrvakaM karaNam / pratiyatnaH sato guNAntarApAdanam / kathA AkhyAnam / upayogo dharmAdiprayojane dravyasya viniyogaH / sUcane ayamidamupakurute ityAdi / adheH zaktI, zatrUnadhikurute, tAnabhibhavatItyarthaH / 'veH zabdakarmakaH', kroSTA vikurute svarAn / akarmakazca, 'veriyeva vikurute / anukaroti, parAkarotIti nityaM vaktavyam / iti RdantAH / RdantA ythaa-tR| tarati |ttaar| tR plvn-trnnyoH| 'tR phale tyAdinA teratuH, teruH / taritha / anyeSAM netvamabhyAsalopazca / atArIt, atAriSTAm , atAriSuH |tritaa, tarItA / tIryAt / tIryate / atAri / atIrSAtAM atariSAtAM atarISAtAM atAriSAtAmityAdi / tIrSISTa tariSISTa taarissiisstt|trissyte tarISyate taarissyte| titariSati titIrSati / "RvRJ vRDAM sanID vA syAt." atra zloke " RgvRGo'pi vA dIrgho0" atra zloke yaduktaM tadidamudAhRtam / tetiiyte| taatriiti| tAtati / taatiitH| tAtirati / tIrvA / vitIrya / tIrNaH / tINiH / terivAn / terANaH / anyeSAM tu yathA jigIrvAn , jigirANaH / divaadii-ju| jIryati / jajAra, jeratuH, jajaratuH / ajarat, ajArIt / jarA / jarayati / yAdikeNa tRNAti / 'juvRzcoriT', jaritvA / jiirnnH| jArayati / tudAdau-kR / kirati / 'smi pUGityAdinA nityamid, cikariSiti / ru0 apaskira , apaskirate vRSabho hRSTaH / apaskirate kurkuTo Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 ... bAlazikSA-aSTamaH tyAdiprakramaH / bhakSyArthI / apaskirate zvA nivAsArthI / apAcatuSpAcchakuniSu hRSTabhakSya-nivAsArtheSu kirateH suddaagmH| gR nigaraNe / 'vA khare latvam', girati, gilti| 'miDI'tyAdinA nityamiT , jigariSati / nijegilyate / ru0 'avAdgira', avgirte| 'samaH pratijJAyAm', zataM saMgirate / aGgIkarotItyarthaH / jyAdau-gR zabde / gRNAti / jigariSati, jigiirssti| jegiiryte| pR| pRNAti / popUryate / pUryate / puurtH| deN| dRNAti / darayati / bhayAdanyatra vidArayati / stRJ / stRNAti / stRNIte / astRNIta / atastarat / vRJ / vRNAti / vRNIte / vuurnnH| iti RdantAH / iti tyAdiprakrame paJcamaH khraadhikaarH| yin Ayi kAmya in-ete catvAraH prtyyaaH| atha tadantA nAmadhAtavaH kathyante / yin yathA-'yajJavarNasye'tIkAraH / AtmecchAyAmghaTamicchati ghaTamivAcarati ityarthe ghttiiyti| ghttiiyaanyckaar| aghttiiyiit| ghttiiyitaa| ghaTIyyate / aghaTIyi / ghaTIyan / jighaTIyiSati / .. evaM putrIyati / 'nAmadhAtorAdyasya dvitIyasya tRtIyasya krameNa yugapadvA', puputrIyiSati, putitrIyiSati, putrIyiyiSati, puputitrIyiyiSati / azvIyati / 'kacid dvitIya-tRtIyayoriti azizvIyiSati, azvIyiyiSati / indrIyati / aindrIyIt / indidrIyiSati / azanAyodanyadhanAyA bubhukSApipAsAkAMkSAsu nipAtA rUDhAH / azanamicchati bhoktum, azanAyati / udakamicchati pAtum, udnyti| dhanamicchati tRSNak dhanAyati / anyatra azanamicchati dAtum , azanIyati / udakamicchati lAtum, udakIyati / dhanamicchati dAtum, dhniiyti| mAlAmicchati mAlIyati / 'nAmyantAnAM yaNAyiyitnAzIzcivacekrIyiteSu ye dIrghaH',agnIyati paTUyati / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 bAlazikSA-aSTamaH tyAdiprakramaH / Rta IdantazvicekrIyitayinnAyiSu, pitrIyati / oto yinnAyI kharavat, autazca, gavyati nAvyati / nalopazca, vidvasyati, rAjIyati, pathIyati / puMsyatIti niyamaH kim ? dIvyatItyAdi / kathaM caturyati, anaDuhyati, gIryati, dhUryati, zabdAzrayatvAddhi niyamaH / sarpiSyati, dhanuSyati, SatvaM syAdeva / . AyiryathA-haMsa ivAcarati hNsaayte| haMsAyAzcakre / ahNsaayisstt| haMsAyitA / haMsAyyate / ahaMsAyi / jihaMsAyiSate / haMsAyamAnaH / vA Ayezca lopH| 'AdyantAce'tyantagrahaNAdAyilope na tallakSaNamAtmanepadam / haMsati / haMsAJcakAra / haMsitA / haMsan / evaM mAlevAcarati mAlAyate, mAlAti / maalitaa| mAlAn / nAmi vyajanAntAdAyerAdeH, agnIyate, agnayati / vibhUyate / vibhavati / Rta IdantaH, pitrIyate pitari (ti?)| raiyate rAyati / gavyate gavati / nAvyate nAvati / vidhurarkati, candanamanalati, mitrANi ripavanti, "vaphre vedhasi, vidhure cetasi viparItAni bhavanti" ityAdiprayogAzca dRzyante / 'na lopazceti vidvasyate ityAdi pUrvavat / ojAyate, apsarAyate, payAyate, payasyate / ojaso'psaraso nityaM payasastu vibhASayA / . Ayilopazca vijJeyo na cAzvo gardabhatyapi // bhASitapuMskaM puMvadAyau, brAhmaNIvAcarati brAhmaNAyate / viduSI. vAcarati vidvsyte| kAmya yathA-putramicchati putrakAmyati / putrakAmAzcakAra / putrkaamitaa| in yathA- 'ini linggsyaanekaakssrsyaantykhraaderlopH|' gRhNAtyarthehaliM gRhNAti halayati / kalayati / 'hali-kalyorat', ajahalat , acakalat / varNayati / tvacayati / tatkaroti tadAcaSTe, muNDaM karoti muNDayati / mizrayati / 'razabda Rto laghoLaJjanAdeH', pRthu prathayatItyAdi / iniD aGganirasane'pi, hastau nirasyati pAdau nirasyati hastayate pAdayate / iniDopi kAritasaMjJakatvAt 'kAritasyAnAmiD vikaraNe iti kAritalopo bhavatyeva / | Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA-aSTamaH tyaadiprkrmH| yaNi hastyate / paadyte| / 'zvetAzvAzvataragAloDitAbarakANAmazva-tare-ta-kalopazca', cakA rAdiniDana / zvetAzvamAcaSTe tenAtikAmati vA zvetayate / azvataramA caSTe azvayate / evaM gAloDayate Ahvarayate / bahulatvAdinnapi, zvetaya tiityaadi| 'mantu-vantu-vinA lug ca', iniDiha na smayate, IzanamIT kie iMDasyAstIti mantupratyayaH, tataH INmantamAcaSTe itIti kRte mantolaka 'nimittAbhAve' ityAdinA prakRtereva rUpe sthite iishyti| evaM gomantamA caSTe gavayati / zugvantamAcaSTe zucayati / sragviNamAcaSTe srajayati / 'prazasyasya zraH, vRddhasya ca jyaH', cakArAt prazasyasya jyAdezaH prazasyamAcaSTe zrApayati, jyApayati / vRddhamAcaSTe jyApayati / 'ekakharA NAmadantAnAM cetyApAgamaH / 'antika- baaddhyornedsaadhau|' antikamAcaSTe nedayati / bADhamA caSTe saadhyti| 'yuvAlpayoH kan vaa|' yuvAnamAcaSTe kanayati yuvayati / alpamA caSTe kanayati alpayati / sthUla-dUra-yuva-kSipra-kSudrANAmantasthAdarlopo gunnshc|' sthUlamA caSTe sthavayati / evaM dUra davayati / yuvan yavayati / kSipra kSepayati kSudra kssodyti| 'bahoryAdirbhU ca', bahu bhUyayati / 'priyasthirasphirorugurubahulatRpradIrghahakhavRddhavRndArakANAM prasthaspha vrgrbNhtrepdraaghhsvrssvRndaaH|' priyamAcaSTe prApayati / evaM sthira sthApayati / sphira sphApayati / aru varayati / guru garayati / bahula baMhayati / tRpra trepayati / dIrgha drAghayati / hRkha hasayati / vRddha varSayati / vRndAraka vRndayati / 'tadvadiSThemeyaHsu bahulam', tasminniva tadvat , inIvetyarthaH, ityAdi pUrvoktam / ini yatkRtaM tadiSTha-iman-IyaHskhapi bhavati / yathA paTuH mAcaSTe 'antyasvarAdilope' paTayati / ayameSAmatizayena paTuH paTiSThaH / paTorbhAvaH paTimA / ayamanayoratizayena paTuH paTIyAn / itthamantyasva. rAdilope mantvAdi luka, 'prazasyasya zraH' ityAdyAdezazca sarvameta Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 bAlazikSA- aSTamaH tyaadiprkrmH|| diSThAdipratyayeSu boddhavyam / 'satyArthavedAnAmanta ApakArita evaM' satyamAcaSTe satyApayati, arthApayati, vedApayati / kathaM kArApayati evamanye'pi ghaantAH, yathA-paThanaM pAThaH, pAThasyApaH, taM karotIti paatthaapytiityaadi| iti tyAdiprakrame SaSThaH prtyyaantnaamaadhikaarH| graM0 910 // iti Tha. saMgrAmasiMhaviracitAyAM bAlazikSAyAM tyAdipra kramo'STamaH / sarvagraM0 1850 / sadopakAryAtsAdhyo'yaM lkssnndrvysNgrhH| sArdrASTAdazazatyaMko'pyakSayaH san tadarthinAm // 1 // muzcanti muktA jalajantavo'pi, svAtyambhasAM tallalitaM na teSAm / yacopalA apyamRtaM zravante, tadvalgitaM candramasaH karANAm // 2 // satAM prasAdaH sa hi yanmayApi, zrImAlavaMzyena kRtiH kRteyam / sADhAkabhU-ThakurakUrasiMhaputreNa SaTtriMtriyutaikavarSe (1336) // bahUni zAstrANi vilokya tAvat, vinirmiteyaM mahatodyamena / saMzodhitA sadbhirathApi zodhyA, sallakSaNaM kSodasahaM sahaiva // 4 // yAvaddhatte gaganasarasI rAjahaMsapracAraM meruzcAgnirvaradinavadhU zarvarI maGgalAni / tAvadbodhaM bhRti vidadhatI bAlazikSA sadaiSA jIyA yogAdatimatimatAM varddhamAnAdhikazrIH // 5 // // iti prazastiH paripUrNA // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa suutrsuuciH| kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH | kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 1 prakarmakazca / 2 praki sako'pi / 3 akutsaarorH| 4 aJcet / 5 prakSatervA / 6 praguNe na lopH| 7 praguraNe sandhyakSare samprasAraNam / 67 8 aguraNe svare vaa| 6 aghuTi vA zabdasyotvam / 10 adhuTsva re anavarNAdUT / 30 11 adhusvare vaaheshibdsy| 30 12 aJceH pUjAyAmiDiSyate nalopAbhAvazca / 13 aJceranacIna'nuSaGgalopo 'lopazca / 14 praNazca / 15 praNa caraNau zveran / 16 ata eva varjanAdidanubandhAnAM dhAtUnAM naasti| 17 pratIte niSThAvansukAnau c| 18 prato vRtaadi| 16 pradUre eno'paJcamyAH / 20 ananujJAzca vijJa yH| 21 anuparibhyAM ca krIDaH / 22 mnorkrmkH| 23 anostaperiti / 24 anostu na syAt / 25 prntik-baaddhyornedsaadhau|| 26 antysvraadilope| 103 27 pranyad / 28 pranyeSAM netvamabhyAsalopazca / 100 26 apskir| 100 30 apAccatuSpAcchakuniSu hRSTabhakSya nivAsArtheSu kirateH suDAgamaH / 101 31 abhuvH| 67 32 pravAdagir / 33 avyayakArakAbhyAmevAyaM vidhiH| 12,14 34 prazanAyodanyadhanAyA bubhukSA pipAsAkAMkSAsu nipAtA ruuddhaaH|101 35 praziSTAcAra sNprdaane'pi| 34 36 asArvadhAtuke vaa| 64,85 37 astezca bhUH / 97 38 asmAkaM pApanAzanaH / 23 | 39 asya saMhitau zantrAraNau c| 44 101 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bAlazikSAgyAkaraNasyAkArAdhanukrameNa sUtrasUciH / kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH / kramAGkA: sUtrANi pRSThAGkAH 40 prAGaH paro'yaM gatyarthe yajAdiH / syAt / 41 prAGaH praccha / 81 42 pAGaH SadaH pdyrthe| 43 prADo dAJ anaatmprsaarnne| 62 44 prAGo yamahanasvAGgakarmakau ca 66 45 prADo yamahanau svAGgakarmakau ca / 62 46 prAtmanepadini pAnaz / 47 prAtmanepadini kaan.| 48 prAtmanepadinyAn / 46 pAdanubandhAcca / (kA0 vyA0 4 / 6 / 61) 50 prAdAdikasya / 51 prAdyantAcca / 102 52 AyAdayo prasArvadhAtuke vaa| 64 53 praadhikyaarthopshbdyoge| 36 54 prArabhya prabhRti vinA yoge ca / 35 55 prAzIradyatanyozca mRng| 100 56 pAho bruvastu paJcAnAm / 57 innedhtyornnH| 58 itazca ktijitaadvaa| 56 idUtoriyuvA svre| 60 inantaktapratyayasya krmrinn| 36 61 inante kartR krmaiv| 62 ini cariNa jhavarNasya jht| 70 63 iniD anggnirsne'pi| 102 64 ini yatkRtaM taviSTha-iman. IyaH svapi bhavati / 103 65 ini yatkRtaM tatsarva sthAnivad / 66 66 ini saMzca porgA vaa| 67 ina-ic-aTavarja anyatra guNo na syAt / 77 68 irnubndhaadvaa| 69 IDyorvA (kA0vyA0 2 / 2 / 54)23 70 Iya'teryazabdasya sano bA dvivacanam / 71 utaH khiyaamuudd| 13 72 udo'nUlaceSTAyAm / 73 upamAnasahitasaMsaMhitasahazapha___vAmalakSmaNapUrvAdUrorUDiti / 13 74 upasargasyAyatau rephasya latvam / 86 75 upasargAvasyatyUhI vaa| 86,88 76 upasargovaraNasya lopo dhAtore dotoH| 85 77 UdantopadhAnAM pUrvasya rak rika rok / 78 vRvRGAM sanID vA _syaat| 100 76 RdvavRDo'pi vA diirgho0| 100 80 Rdhijnypyoriiriitau| 63 81 RprabhRtibhyazca / 84,88 82 RprAparaNe c| ... 87 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAGkAH sUtrAriNa 83 ekasvarANAmadantAnAM ca / 84 ekAnta nikaSA samayA hA dhig antarAntareNa yAvat vinA Rte abhi-pari-prati-nu-upa eSAM yoge ca / bAlazikSAdhyAkaraNasyAkArAnukrameNa sUtrasUciH / sUtrANi 103 kvApi ghaJ ktiryuTo'pi / 104 kvipi saMyogAntalope tasya 85 kamerinakAritaM ca / 86 karttari ktavatuH / 87 karttari vartamAne zantaG zrI zau / kartRsthAmUrttakarmazca / 8 karmakartR stho duhiH / 60 karmakartusthaH svarAnto dhAturAtanyAM vA / 61 karmaNi / 62 karmariNa ktaH / 63 karmariNa tavyAnIyau / 64 karmaNyAna / 65 kRtAdervApi sessaci / 6 kRtAdevaspi sessici / pRSThAGkAH kramAGkA. 67 kta ktavatu zantRGa zrAnazU vansu ki udanta ukaJ zravyayakhalArtheSu dvitIyaMva / 68 kta ktavantau niSThA / EE ktvA makArAnto'vyayam / 100 kvacit kyap ghyaraNAvapi / 101 kvacid dvitIya tRtIyayoH / 102 kvansa veT / 103 64 44 dyutiH / 81 105 kvau ghuTyaguNe ca vasya UT / 74 106 klIbe syamostaduktaprati34 Sedho vA / 107 vitva janazcoraT 43 63 74 86 36 44 44 43 76 78 36 44 4 44 101 62 e 108 gaNakRtamanityam / 106 gatam / 110 gatyarthAdInAM karturini / 111 gatyarthAdInAM pRSThAGkAH tvinantAnAM pUrvakarttA karma syAt / 112 gAyakena vinItau vAm / 44 32 82 66 ee 40 36 22 113 guripani vyaJjane tRheriD / 84 114 guNavRddhisthAne yapi cAtvam / 65 115 gorapradhAnasya / 16 116 gorapradhAnasyAntasya striyA mAdAdInAM ca / 117 glAsnAvatuvamazca / 118 ghaJantAdini / 67 11 ghaJ l kyapsu ca na syAt / 85 120 ghaTAdayo mAnubandhA AnvA khyAtAH / 121 ghuTi khanisanijanAm / 122 ghuTi paJcamo'ccAtaH 123 ghoSavatsvaravanpratyayAntAsu triyAmapyevam / ha 63 57 65 62 24 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAya nukrameNa sUtrasUciH / kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH kramAGkAH sUtrANi pRSThAGka: 68 124 ghrAzAchAsAdheTA vaa| 60,62 125 carkarI taadvtikaavit| 56 126 cisyurANoM vaa| 127 cekrIyitalugantAnAM na styanubandha / 128 jazoraNi gunnH| 126 jabhramatrasasvanapharaNasyamAM vA / 62 130 jshvistmbh0| 131 jvalAlanamo'nupasargA vaa| 60 132 jJapamAnavandhazca / 133 jJapa maanubndhshc| 134 jJAnayatnopacchandaneSu vdH| 64 135 jJAnArthe karaNe sssstthii| 136 jo vidarthasya krnne| 137 maprabhRtibhyazca / 138 zikSvidA mocane c| 71 136 TAdau svare puNvdvaa| 11,13,32 140 tten| 141 DAntAH saMkhyAliGgAH ktyvyyyussmdsmcc| 21 142 Ni sanvadbhAvaH, upadhAyA hrasvazca / 143 takAro lcttvrgessu| 144 tadvadiSThemeyaH su bahulam / 103 145 tanAdestathAsoH parayoranitvaM pazcamalopazca / 146 tanoteyariNa vaa| 147 taruNustulya I vA ndii| 148 tavargasya Tavarga0 / 146 tisa-catusro tri-caturoH khiyaam| 150 tiiyaadvaa| 151 tIyAdvA vaktavyam / 152 tRnphAdInAM zunphAntAnAM ani na ca lupyte| 153 tRmphAdInAM zubhAntAnAmani na ca luppte| 154 tebhya eva hakAraH pUrvacaturtha na vaa| 155 tumo malopazca / 156 triSu vynyjnessu| 18,23 157 daya-izoH krmnni| 35 158 dAraNa sA ceccaturthyarthe / 62 156 disyoH prado'Ta / 86 160 disyorIT / 73,81 161 visyoH vcnaadiiH| 66 162 dIpajanabudhapUritAyipyAyibhyo / vaa| 163 duha-viha-liha-guhAmAtmane pade / ca tavarge vA srov| 72 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAgyAkaraNasyAkArAyanukrameNa sUtrasUciH / 106 kamAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH C8 75 164 dhutAdInAm / 187 parokSAyAM kvasau ca / 67 165 Qhastu prAdicaturthatvaM sadhyoH / 75 188 pAdamAsa / 166 dhAtusakArasya dhakAre lopaH / 80 186 paapddyobhysyaanni| 56 167 dhinvikRNvyodhi kR ca / 84 190 pussaadi-dhutaadi0| 57,67,72 168 dhuTi aguNe na lopH| 66 191 pUjAbhibhavayozca laateH| 91 166 na kmymcm| 192 pUjotkSepaNopanayanajJAna bhRtivigaraNanavyayeSu NoJ / 63 170 na vya [ya]te raT thaloH / 91 163 prakRtigrahaNe cekroyita 171 na styanubandhagasaMkhyaka lugantasyApi grahaNam / 71 svarokteSu / 194 pratijJAnirNayaprakAzaneSu 172 na stynubndh| sthA / 173 na sye synii| 195 pralambhane gRdhivacyoH / 174 nAmadhAtorAdyasya dvitIyasya 196 prazasya shrH| tRtIyasya krameNa yugpddhaa| 101 103 167 priyasthirasphiroruguru175 nAmyantatricaturAM vaa| 10 176 nimittAt krmsNyoge| bahulata pradIrghahrasvavRddha36 vRndArakAraNAM prasthasphavara177 nimittAbhAve / 26.30,31,103 garabaMhaHpadrAyasavarSa178 nimittaabhaave0| vRndAH / 103 176 nirdurorvA / 198 psA syaadvaa| 180 nisaMvyupebhyo hvaa| 181 nIvahAdeH pradhAnakam / 166 bahoryAdirbhU ca / 103 182 neviNshH| 200 bAhvAliGgane snn| 183 no'ntazcachayoH zakAramanusvArapUrvam 201 bhajerini vaa| (kA0 vyA0 1148) 202 bhavati c| 184 parasmaipadini kvansuH / 44 203 bhaviSyati kAle tumantAt 185 parasmaipadini shntch| 43,44 kaammnso| 186 parivyavemyaH krIn / 65 / 204 bhiyo vA / 20 84 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.10 bAlazikSAvyAkaraNasyAka kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH | krmaangkaaH| sUtrANi pRSThAGkAH 205 bhiyo hetubhaye vA puk| 64 221 ymo'privessnne| 66 206 bhrAja.bhrAsa-bhASa-dIpa-jIva-mIla- | 222 yasmai ditsA rocate dhArayate / poDa-karaNa-raNa.varaNa-bharaNa-zraraNa-haThe vA bat smprdaanm| 2,34 lupAM c| (kA0 vyA0 2 / 4 / 10) 207 bhraasbhlaasi0| 80 / 223 yujAdibhyo vibhASayA in / 66 208 bhrAsa-bhlAsa-bhramu-kramu-klama- 224 yujerasamAse nu dhuTi / 18 trasitruTilaSiyasisaMsi (kA. vyA0 0nughuTi 2 / 2 / 28) bhyazca vaa| 61,76 225 yuvAlpayo. kan vaa| 103 206 mantu-vantu-vinA lug c| 103 226 yuSmadasmadoH padaM padAt SaSThI. . 210 mAraNa-toSaraNa-nizAmaneSu jJA / 63 caturthI-dvitIyAsu vsnsau| 22 211 mucerakarmakasyoTa / 77 (kA0 vyA0 2 / 3 / 1) 212 muha-druha-SNuha-SNihAM vaa| 75 227 yena kriyate tat krnnm| 2,34 213 ya aadhaarstddhikrnnm| 36 (kA0 vyA0 2 / 4 / 12) 228 ye vaa| (kA0 vyA0 2 / 4 / 11) (kA0 vyA0 4 / 1 / 12) 214 ya ivarNasyAsaMyogapUrvasyAnekAkSarasya / 26,63 226 TavorvyaJjane ye| (kA0 vyA0 4 / 1 / 35) (kA0 vyA0 3 / 4 / 58) 230 raJjamagaramaraNe anussngglopH| 83 215 yakSAdizca / 80 231 rdhaadibhyshc| 216 yjnyvrnnsy0| 57,67 101 217 yato'paiti bhayamAdatte vA (kA0 vyA0 4 / 6 / 82) tadapAdAnAm / 2,35 232 radhijabhoH svre| 64 (kA0 vyA0 2 / 4 / 8) (kA0 vyA0 3 / 5 / 32) 218 yat kriyate tat kaarm| 2,34 233 ra prakRtiranAmiparo'pi / (kA0 vyA0 2 / 4 / 13) (kA0 vyA0 115 / 14) 216 yap lope| 234 ramRvarNaH / 220 yami-rami-namyAdantAnAM (kA0 vyA0 112 / 10) sirantazca / 62,61 235 razabda Rto ladhovyaMjanAde. / 102 (kA. vyA0 3 / 7 / 10) (kA. vyA0 3 / 2 / 13) __35 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAbyAkaraNasyAkArAdhanakrameNa sUtrasUciH / kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH kramAGkaH sUtrANi pRSThAGkAH 18 73 236 rssvnne| 254 lakSerImrmo'ntazca / 12 237 rAji-takSi-dhanvi-pratidivi 255 laMgikampyorupatApazarIra. yajibhyaH kan / vikaaryornlop| 82,83 238 rAji-bhrAji-bhrAsi 256 syaadev| malAsInAM vA / 257 lmluvrnnH| 226 rAtsara yaiva / (kA0 vyA0 112 / 11) 240 rucAdau prAGo jyotindrme| 61 258 limpAdInAmAtmanepade vA 77,61 241 rucAdau uda: skrmkshcr| 60 256 lolonalAvantau sneha242 rudavimuSAM sni| drviikrnne| 61,65 (kA0 vyA0 33016) 260 lavarNe at| 243 rudAdiH paJcako grnnH| 73 (kA. vyA0 11215) 244 ruda dibhyazca / 261 le lm| (kA. vyA0 3 661) 245 rudAdeH sArvadhAtuke / 57,73.66 (kA0vyA0 114 / 11) 262 lopaH saptamyAM jhaateH| 62 (kA0 vyA0 3743) (kA0 vyA0 3 / 4 / 46) 246 rudaaderpi| 263 lvaadyodnubndhaacc| 56,57 247 rudAderapoti kecit / (kA0 vyA0 4 / 6 / 104) 248 rUDhAnAM bahutve striyaamptyprtyysy| 264 vaJcidhasidhvaMsibhra sika(kA0 vyA0 2 / 4 / 5) sipatipadiskaMdAmaMto nI / 63,83 249 rephAtparo jAtpUrvo nurvA (kA0 vyA0 3 / 3 / 30) vktvyH| 265 vadavajaralantAnAM vA 60 250 rNH| (kA0 vyA0 2 / 3 / 16) 15 (kA0 vyA. 3|6|60vaa nAsti) 251 ro re lopaM svarazca pUrvo dodhH|6 | 266 vanati-tanotyAdi pratiSiddheTAM (kA0 vyA0 11017) dhuTi pnycmo'ccaatH| 62 452 ro re lopaH svarazca pUrvo diirghH|1 (kA0 vyA0 4.156) 253 roheH po vaa| 71 / 267 vanoracca / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 bAlazikSAgyAkaraNasyAkArAnu krameNa sUtrasUciH / kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 89 m 268 vamuvarNaH / (kA0 vyA0 1 / 29) 4 269 vargaprathamAH padAntAH svaraghoSavatsu tRtiiyaan| 5 / (kA0 vyA0 12461) 270 vargaprathamebhyaH zakAraH svarayavaraparazchakAraM ca na vA / 5 (kA0 vyA0 1143) 271 vargANAM prathamadvitIyAH shsssaashvaadhossaaH| (kA0 vyA0 111111) 272 varge tadvargapaJcamaM vaa| (kA0 vyA0 114 / 16) 273 varge vantiH / (kA0 vyA0 2 / 4 / 45) 274 vartamAne vuraNa tacau / 275 vAM nau dvitve| 276 vA prAyazca lopH| 102 277 vA gurgH| 278 vA chaashoH| (kA0vyA0 4.1177) 276 vA jvalAdi duniibhuvornnH| 57 (kA0 vyA0 4 / 2 / 55) 280 vA ddhoH| 82 281 vA prokssaayaam| 81,86 (kA0 vyA0 3 / 4 / 80) 282 vA parokSAyAM vetrazca vayiH / 60 283 vA prastyo mH| (kA0 vyA0 4 / 6 / 112) 284 vA ruSyamatvarasaGadhuSAsva nAm / (kaa0vyaa04|6|18)65,85 285 vA lipsaayaam| 286 vA luka cekroyitsy| 44,56 287 vA sNyogaadersthH| 10 288 vA svare latvam / 101 286 viudbhyAM tpH| 260 vikaraNe pvAdonAM hra vH| 57 261 vida prAmaH kRtra paJcamyA vA / 73 292 vinaayoge| 293 viparAbhyAM jiH| 294 vibhaktyantaM padam / 295 vibhASyete pUrvAde / (kA0 vyA0 2 / 1128) 296 virAmavyaJjanAdAvuktam / napuMsakAtsyamolope'pi / 25, 26, 27, 28, 30 (kA0 vya0 2 / 3 / 46) 297 virAmavyaJjanAdiSvana DumnahivaMsInAM ca / 26 (kA0vyA0 2 / 3 / 44) 268 vizeSaNe (kAvyA0 2 / 4 / 32)34 296 vissye| 300 visaMvAdAbhibhavayoliyaH kaarite| 301 visarjanIyazce cha vA shm| 5 (kA0 vyA0 241) 88 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAdhyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa suutrsuuciH| 113 kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 302 vRheH svare'niTi vaa| (kA. vyA0 4 / 1 / 68) 83 303 vRddhasya ca jyaH, prshsyshrH| 103 304 vRvye'vAM nityamiTa thli| 66 305 veH paadaabhyaaN| 306 veteH prjne| 307 veH shbdkrmnnH| 308 veshvsvnerbhojne| 306 veSusahalubharuSAraSAM ti / (kA0vyA0 4 / 6 / 81) 6575 310 vynyjnaadisyo| (kA0 vyA. 3 / 6 / 47) 56 311 vyaJjanAdInAM seTAmanedanu. bandhahmacantakSaNazvasAM vA / 56,58 312 vyaJjanAdau vaa| 313 vyaJjanAntAnAm / 314 vyaJjanAntAnAmaniTAm / / (kA0 vyA0 3 / 67) 315 vynyjnaanno'nussnggH| (kA0 vyA0 2 / 1 / 12) 316 vyathezca / (kA0 vyA0 3 / 4 / 5) 65 317 vyavahapariNadivInAM vyavahArA rthAnAM krmnni| 318 vyAparibhyo ramaH parasmaipadam / 320 zaderagatau tH| (kA0 vyA0 3 / 6 / 26) 321 zaderani / 322 zantRGAnazI totve'nu gacchata / 323 zamAdInAM dI? yani / (kA0 vyA0 3 / 6 / 66) 324 zasAdAvaci vaa| 325 zasAdau vA doSan / 326 zasAdau svare vA niz / 327 za seridupdhaay| aga vynyjnyoH| (kA0vyA0 3 / 4 / 48) 328 shittpro'ghossH| (kA0 vyA 33 / 10) 326 ziDiti shaadyH| (kA0 vyA0 3132) 330 zincau vaa| (kA0 10 1413) 331 zIGaH saarvdhaatuke| (kA0 vyA0 3 / 6 / 18) 332 zIpaghRSikSvidimidA niSThA seTa / (kA0 vyA0 4 / 1 / 15) 333 zeSebhyaH sarvadA lopH| 334 zepe se vA vA pararUpam / (kA0 vyA0 11566) 74 16 zakla-jJAyoge ktvA pratyayoktau tum / 5 44 / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa sUtrasUciH / kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH | kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 34 335 zyetaitaharitalohitebhyaH 350 sstthivuklaamvaacmaamni| 61 sto nH| (kA0vyA0 3 / 6 / 67) 336 zranthiganthI kamakarta sthau| 84 351 SThivu-kSivu-SThivu-klamvAca337 zrivyavimavijvaritvarA maamni| mupdhyaa| 352 vajervA / (kaa0vyaa04|1157) 338 shriidru0| 353 sNnivibhyo'AH| 636 zrudrustuplucyuGAM vA (kAvyA0 4 / 6 / 66) vaktavyam / 354 saMparibhyAM vaa| 340 zruranAGprati / (kA0vyA0 4 / 1151) 341 zvana-yuvan maghonAM c| 23 355 smprtibhyaamsmRtau| (kA0 vyA0 3kyubamaghonAM ca ) 356 saMprasAraNaM yvRto'ntaHsthA212147 nimittAH 342 shvyte| (kA0vyA0 3 / 8 / 33) (kA0 vyA0 3 / 4 / 12) 357 sNyogaadeghutt:| 343 zvidheTorvA vaktavyam / (kA0vyA0 2 // 3 // 55) 344 zveztAzvataragAloDitAbarakA- 358 saMzaye ca pratIkAre kitaH raNAmazva tre-t-klopshc| 103 snnbhidhiiyte| 356 saH pratiSedho vo'ntazca / / 345 SaDAdyAH sArvadhA [tukam- 3 360 sajuSAziSo rH| vartamAnA] (kA0 vyA0 2 / 3 / 51) (kA0vyA0 3 / 1 / 34) 361 saraganiTaH siDantAnAmyupa346 SatvanimittAbhAve / 81 dhaaddRshH| 347 sssstthii-cturthii-dvitiiyaasu| 22 (kA0 vyA0 3 / 2 / 25) 348 SaSThI hetupryoge| 362 satyArthavedAnAmanta(kA0cyA0 2 / 4 / 37) ApakArita ev| 346 SAnubandhabhidAdibhyastvaG // 56,57 363 saderaprateriti / (kA0vyA0 4 / 5 / 82) / 364 sdhvoritt| Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSAvyAkaraNasyAkArAya nukrameNa sUtrasUciH / 115 kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 365 sadhvozca / 381 smo'krmk| 62, 71, 73, 82, 366 sanantau tu| __ 86, 87, 66, 69 367 sani caanittii| 382 samo'kUjane / 76 (kA0 vyA0 359) 383 sasya hyastamyAM do tH| 365 sani mimImAdArabhalabha (kA0 vyA0 3118 / 15) zakapatapadAmiH svrsy| 64 384 sAmIpye'bhaH (kA0 vyA0 3 / 3 / 36) (kA0 vyA0 4 / 6 / 67) 366 sani veTatvAnniSThAyAma 385 sicIT / nittypi| 386 sijAziSorgamasta ca0 / / 370 sanIrigaGorgamiH / 387 siDatAnAmyupadhAdadRzaH (kA0 vyA0 3 / 4 / 86) 388 siddho vrnnsmaanaayH| 371 sandhyakSarAntAnAmAkAro (kA0 vyA0 1.111) 'vikrnne| 386 sukrabhibhyAM prsmai|| (kA0 vyA0 3 / 4 / 20) 390 suD bhUSaNe smpryupaat| 100 372 saptamyuktamupapadam / (kA0 vyA0 3738) (kA0 vyA0 4 / 2 / 2) 361 sudhiiH| 373 samaH kssnnu| (kA0 vyA0 2 / 2 / 57) 374 samaH pratijJAyAm / / 362 sunoti-suvati-syati375 samarthanAziSozca / 43 stauti-stobhatInAmaDa(kA0 vyA0 3 / 1 / 16) bhyaasaantre'pi| 376 samavapravibhyaH / 86 363 sUcanA'vakSepaNa sevana 377 smstRtiiyaayuktH| 60,62 sAhasa-pratiyatna. 378 samAnaH savarNe dI| kathopayogeSu kRJ / 100 bhavati parazca lopam / 364 sUte. paJcamyAm / (kA0 vyA0 102 / 1) (kA0 vyA0 3 / 5 / 14) 376 smaanaadnyo'svrnnH| 365 sRvRbhRstudrusna va eva 380 smaanaadmshsorllopH| prokssaayaam| 67, 70, 96 so na puNsH| 15 / (kA0 vyA0 37335) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 bAlazikSAdhyAkaraNasyAkArA anukrameNa dhaatruupsuuciH| kramAGkAH mtrANi pRSThAGkA: kramAGkA. sUtrANi pRSThAGkAH 366 se gama prsm| 411 sthUla-dUra yuva-kSipra-kSudrA(kA0 vyA0 376) NAmantasthAdelopo guNazca / 103 397 sedhtergtau| 412 sprdhaayaamaangH| 398 so naH puNsH| 413 spRza-mRz kRzi-tRpi396 so vA ghasya ratve ro re dRpimyo vaa| lopam / 414 spRzAdInAM vaa| 400 sau ca maghavAn maghavA vaa| 23 415 spRhi-natyoHkarmaNi / (kA0 vyA0 2 / 3 / 23) 416 sphaayedeshH| 401 sau padAnte rephaprakRtyorapi (kA0 vyA0 3 / 6 / 5) vA dadhostvaM syAt / 417 smiGapUG rajva. 402 skhdikhpribhyaamev| zUkadhapracchAM sni| 88,67,100 403 stusudhubhyaH paraspai / (kA0 vyA0 3 / 7 / 11) (kA0 vyA0 376) 418 smRtyrthkrmrinn| 404 stokAlpakRcchakatipayebhyo (kA0 vyA0 2 // 4 // 38) mocanArthe krnne| ___35 416 smRdRzI ca sanantau tu 405 khiyaH vA DAp syAt / / rucaadau| 406 khiyaamaadaa| 420 smRdRzI tu| (kA0 vyA0 2 / 4 / 46) 421 rmenaatiite| 407 kho nadIvat / (kA0 vyA0 3 / 1 / 12) (kA0 vyA0 2 / 233) 422 sysijaashii| . 66,69,71 408 cyAsyAviyuvo vaami| 11 423 srasidhvasozca / (kA0 vyA0 2 24) (kA0 vyA0 2 / 3 / 45) 46 sthAdoriradyatanyAmAtmanepade / 86 | 424 svapivaciyajAdInAM / (kA0 vyA0 3 / 5 / 26) ynnprokssaashiiHssu| 57,64,60 410 sthAseti sedhati-sica-saJja (kA0 vyA0 3 / 13) dhvaJjADabhyAsAnArasya | 425 svapisyamivejAM ceniiyte| 62 Satvam / (kA0 vyA0 3 / 47) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAdhyAkaraNasyAkArAdya nukrameNa sUtrasUciH / 117 kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 56,67 426 svarati-sUti-sUyatyUva 442 hnudntaatsye| nubandhAt / (kA0 vyA0 377) 427 svarAdani vikrnne| 443 haneH sicyAtmane dRssttH| 428 svarAdezAH pari (r?)| 444 hano'kAravato gatvam / nimittakA pUrvavidhi 445 hante! vaa| pratisthAnivat / 446 hantervadhirAzivi / 426 svarAdyantAdupasargAdaya (kA0 vyA0 3 / 4 / 82) jnypaatressu| 447 hantyarthAcca / 430 svarAd rudhAde: paro 448 hrssglpnyormdi| nu (na) zabdaH / 446 hli-knyaart| 102 (kA0 vyA0 3 / 2 / 36) 450 hazaSacchAnte'jAdInAM DaH / 17,18 431 svare dhAturanAt / (kA0 vyA0 2 / 3 / 46) (kA0 vyA0 8 / 6 / 75) 451 hAgrahoravadhau na bhvti| 432 svare nAgama / 62 452 hisaarthaanaamjvrH| 433 svaro'varNavoM naamii| (kA0 vyA0 2 / 4 / 40) (kA0 pyA0 1317) 434 svaro hrasvo napuMsake / 453 hudhuDmyAM hedhiH / (kA0 vyA0 2 / 4 / 52) (kA0 vyA0 3.5335) 435 svaservA / 454 hetaavini| 436 sAGgakarmakAca / 63,66 455 hetukatuM bhosmyorin| 63,64 437 svAditudAdyozca / 456 hetvarthe / 438 svAmIzvarAdhipatidAyAda (kA0 vyA0 2 / 4 / 30) sAkSipratibhUprasUtaiH SaSThI c| 65 457 hera criNg| (kA0 vyA0 2 / 4 / 35) 458 ho knasya / 436 svaamyrthaaciyoge| 456 hau cAtvamitvamotvaM c|| 440 svAmyAdau c| 36 460 hau jahi AziSi tuhyoH / / 441 hacaturthAntasya dhAtostRtIyA- 461 hya0 disyorIT / derAdicaturthatvama kRtavat / 23 / 462 hyastamyAM ca / (kA0 vyA0 2 / 3 / 50) (kA0 vyA0 3 / 6 / 86) 57 36 | Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSA vyAkaraNasyAkArAyanukrameNa sUtrasUci: / sUtrANi 463 hyastanyAM disyoH / 464 hrasvazca Gavati / 118 kramAGkAH (kA0 vyA0 225) pRSThAGkAH kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 465 hrasvo'mbArthAnAm / (kA0 vyA 2 1140 ) 466 hI prAtromdanudavidAM vA / kA0 vyA0 4|6|11 ) 66 11 // iti zrIbAlazikSAdhyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa sUtrasUci sampUrNAM // & 60 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSAvyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa dhAturUpasUciH / dhAturUpANi 1 prakSU Noti zrakSati kramAGkAH 85 2 zraja, zrajati 85 3 0 ( gati - pUjanayoH), praJcati 85 85 1 4 aJca ( gatau ), praJcati zrazvate 5 zrajjU, zranakti 6 zraTa, prati 7 zraDDu, ti 8 zrati zrantati zrantyate 6 zrad, zratti 10 pradha, zradhayati 11 an prANiti 12 ana (prANane ), 13 zrama ( gatau ) zramati 14 pray zrayate- palAyate nirayate > nilayate 15 prarda, prati 16 zracacaM, carcati 1 pRSThAGkAH kramAGkAH antyate 17 v pravati " 18 za (bhojane ), graznAti 16 asU ( vyAptau ), praznute 20 zrasu (bhuvi ), asti 22 zrasu (kSepaNe), zrasyatiapAsyati 88 84 85 85 86 86 87 87 85 86 85 85 85 86 88 87 85. dhAturUpANi 22 prAcchi zrAcchati 23 prAplu, zrApnoti 24 25 zrAs, Aste 26 i ( gatau ), Ite 27 ik, zradhyeti 85 sad, prAsayati zrAsIdati 66 87 28, pradhI 26 iT, eTati 30 iraNa, eti 31 idi indati 32 indhI (dIptau), indve 33 iSa, icchati IDa, Da, ITTa 34 35 I, Iti 36 Ira ( gatau kampate ca), 37 IrSyA, IrSyati 38 Iza, ISTe 36 ukha, prokhati 40 uG, pra 41 undI, unatti 42 ubja, ubjati pRSThAGkAH 85 I 85 87 87 85 87 85 88 da 87 86 87 86 87 85 86 dada 85 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 bAlazikSAyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa sUtrasUdhiH / kramAGkAH sUtrANi pRSThAGka: kramAGkAH sUtrANi pRSThAGkAH 43 urvI, urvati 44 uSa (dAhe), proSati 45 Uyo, Uyate 46 UNu, prorNoti-proNute 47 Uha, Uhate-samUhati-samUhate 48 (gatau), RNAti 46 R (gatau), iti 50 R (prAragaraNe), Rcchati samiyate-samRgchati 51 Rccha, Rcchati-samRcchate 52 Rja, arjate 53 RNa, Rrapoti 54 Rta, RtIyate 55 Rdhu, Rdhyati-Rdhnoti 67 kita, ciketti 68 ku, kauti-kuvati-kavati 66 kuG. kavate 70 kuGa, kuvate 67 71 kuTa, kuTati 72 kutha, kuthyati-kuthnAti 73 kupa, kupyati 74 kura, kurati 75 kuS, kuSNAti 76 kUja, kUjati 77 kRtI (chedane), kRntati 76 78 kRtI (veSTane), kRraNanti 76 kRpU. kalpate 80 kRvi, kRNoti 81 kRza, kRzyati 52 kRS, kRSati-kRSati-karSati 83 kR, kirati-apaskirate 100 84 ke, kAyati-kAyate 85 vanas. knasyAta 86 knUyI, knUyate 87 kramu, kAmati-kramyati-kramyate kramate 88 kro, kIraNAti-krIgIte parikIraNIte 86 krID, kroDati-kroDate 10 adha, krudhyati 61 kuza, krozati &? klamu, klAmyati 77 86 67 76 56 eja, ejati 57 edha, edhate 58 aola. pokhati 56 aohAk, jahAti-hAG, jahote 60 katha, kathayati 61 kanI, kanati 62 kamu, kAmayate 63 kampi, kampate 64 kA, kAzate-kAzyate 7 65 kAsa (zabdakutsAyAm), kAsate 76 66 ki, ciketi 76 75 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA vyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa dhAturUpasUciH / dhAturUpAriNa 116 gamla, gacchati - gamayati 120 gAG, gAte-gAte 121 gAhU, gAte 122 gu, guvati gavate 23 gudhu, gudhnAti 124 gupa, gupyati 125 gup, jugupsate - gopate 126 gup, gopAyate kramAGkAH dhAturUpANi 3 viza ( vibAdhane), kliznAti 76 64 kSaNu, kSaraNoti kSaNute 68 65 kSamU. kSAmyati 67 66 kSala, kSAlayati E 67 kSi (kSaye), kSayati 63 78 68 kSiNa, kSiNoti EE kSiNu (hiMsAyAm ), kSiyati kSipAti 100 kSip kSipati - kSipate 101 kSivu, kSeti 102 kSIvR, kSIvate 103 kSu, kSauti 104 kSudira, kSutti 105 kSuSa, kSudhyati 106 kSubha, kSobhate kSubhyati 107 kSaM, kSAryAta 108, kSNauti-saMkSNute 106 kSmAyo, kSmAyate 110 kSvidA, kSvedati-vidyati pRSThAGkAH | kramAGkAH 117 gaNa, garaNayati 118 gada, gavati 111 khana, khanati, khanate 65 112 khaba, khaunAti 66 78 113 vAha (bhakSaNe), khAdati 114 khidi (bainye), khidyate 115 khinte ( parighAte), vindati 76 76 116 khyA khyAti 61 63 77 74 76 66 77 75 72 eo 66 76 71 GE 60 136 graha, gRhNati 137 glai, glapapati-glApayati 132 ga ( zabde ), gRNAti / 6 133 ge, gAyati- goyate ( gAGastu ) gAya 134 prathi (kauTilye), granthate 135 grantha (sandarbhe), grathnItegranthayati pratyati 121 pRSThAGkAH 138 ghaTa, ghaTate-ghATayati 136 ghaTa ( ceSTAyAm), ghaTate ghavyati 140 ghR ghati 141 ghrA, miti - prAyate 127 gup, gopAyati 128 guhU, gUhati- gUhate 129 gR, garati 130 gRdhU, gRdhyati gRbhyate 131 ga, (nigaraNe), giratigilata-agirate saMgirate 101 101 62 60 80 67 76 71 71 71 71 72 ha * 75 86 84 84 66 60 66 65 66 60 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 bAlazilAmpAvaraNasyAkArAkhanukrameNa dhaaturuupsuuciH| - kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH 142 cakAsa, cakAsti 143 cakSiG, prAcaSTe 144 caTa, caTati-cATayati 145 cap. capayati 146 cam, camati 147 cala, calati-calayati cAlayati 148 cAya, cAyati-cAyate 146 citra, cinogi-cinute 150 ciTa, caTyate-ceTati 151 cit, cetayate 152 ciri, ciriNoti 153 cura, corayati 167 ji, jayati-vijayate 168 jiri, jiriNoti 169 ni, nayati 170 jIva, jIvati 171 jUrI jUryate 172 ja, jIryati 173, japa, jJapayati 174 jJA, jAnAti 175 jJA (nihnave), ___zatamapajAnIte 176 jJA, jhapayati 177 jyA, jinAti 178 jvara, jvarati 176 jvala, jvalayati jvAlayati-prajvalayati 60 180 DIDa, Dayate-DIyate 63 181 DukRJ karoti-kurute-upakurute. adhikurute-bikurute anukarotiparAkaroti 100 182 rAm, namati-namate-namayati nAmayati-unnamayati 183 ragaza, praNazyati 184 gaha, nAti-nahyate 15 Nijira, nenekti-nenikta 74 186 Nivi,nindati 187 poJ, nayati-nayate-vinayate 63 6 | 188 zu, nauti, prAnute 66 154 chada, chAdayati 155 cham, chamati 156 chidira, chinatti-chinte 157 chup, chupati 158 cha dira, chupatti- chunte 156 cho, chayati 160 jakSa, jakSiti-jakSati 161 jalpa, jalpati 162 jana (janane), jajanti 163 janI, jAyate 164 jap, japati 165 jabha, jambhate 166 jAgR, jAgati Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSAdhyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa dhAturUpa sUciH / dhAturUpAriNa kramAGkAH dhAturUpANi 186 pa ( stavane), nuvati 160 takSa saMtakSati 161 takSa ( tanUkaraNe), takSNoti 162 tana, tanoti tanute 163 tanu, tAnayati - tanati-tanoti tanuti 164 tapa tapate tapyate tapati tApayati 165 tapa ( santApe), tapati vitapate - uttapate tapyate 166 tamu, tAmyati 167 tij, titikSati - tejate tejayati 168 tipU tepate 166 tud, tudati tudati 200 tura, noti 201 turkI turvate 202 tuSa, tuSyati 203 tR, tarati 204 tRNu, tati 205 tRdira, tRNatti tante 206 tRp tRpnoti tRmpatitarpayati tarpati 207 tRmpa, tRmpati 208 tRhi tuDhi 206 tahU, staha (?) 210 tyama, tyajati pRSThAGkAH | kramAGkAH 68 81 81 68 66 70 67 71 71 77 73 81 75 100 78 78 75 84 84 77 63 211 trapU, pate 212 sI trasati - trasyati 213 Ga. trAyate 214 tvara, tvarate- tvarayati 215 tviS, tveSati - tveSate 216 daMzi, daMzati 217 dakSa, dakSate - dakSayati 215 dava, dadate 216 dambha, damnoti 220 da. damayati 221 daya, dayate 222 daridra, daridrAti 223 daha dahati 224 dAJ dadAti 225 dAna, dIvAMsati-dIdAMsate 226 dAsR dAsati dAsate - 123 pRSThAGkAH 64 67 80 65 72 83 81 64 84 67 64 0000000 63 62 80 to 227 diva, dIvyati 228 divu (parikUjane), devayate 22 diz dizati-dizate 230 dIG, upadIyate 231 bodhIJ, prAdadhIte 232 dopI, dIpyate 50 233 du ( gatau ), dati 65 234 duS, duSyati dUSayate-doSayati 75 235 duha, dogdhi - dugdhe 73 236 hati 101 37 dRpa, duSyati 74 78 77 64 24 75 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdyanu meNa pAturUpasUciH / kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH / kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH 262 dhvaja, dhvajati 263 dhvan (zabde), dhvanati dhvanayati-jvAnayati 238 dRzira, pazyati-sampazyate-dRzye 71 236 dRhi, dRhati 240 dhuta, dyotate 241 dU, dravati 242 druha, druhyati 243 dviS, dveSTi 264 naTa, nATayati 265 navi, nandati 266 nAtha (mAziSi). nAthate. nAthati 267 nuna, nudati-nudate 268 nRtI, nRtyati 9 67 : m 244 dhana, dadhanti 245 dhavi, dhaNvati 246 dhAJ dadhAti 247 dhAvu (gatizuddhayoH), dhAvati 80 248 dhivi, dhinoti 246 dhuna (kampane), dhunoti dhunute 250 5 (vidhUnane), dhuvati 251 dhUJ (kampane), dhunAti dhUnayati-dhunIte-bhavati dhunoti dhavate-dhunute 252 dhUpa, dhUpAyati 253 dhRG (pravadhvaMsane), dharate 254 dhRGa (pravatthAne) triyate 255 dhRJ (dhAraNe), dharati 256 dhRju, dharjati 257 dhRSA, dhRSNoti 258 gheTa, dhayati 256 mA, dhamati-dhmAyate 260 dhru, dhravati 261 dhvasu, dhvaMsate 18 269 paca (vyaktIkaraNe), pacate 64 270 pacaS (pAke), pati-pacate 65 27. paTha, paThati 272 paNa, paNAyate 273 patl patati 274 pad padyate 275 pana, panAyate 276 pA, pAti 277 pA (pAne), pibati 278 piz. pizati 276 piSla, pinaSTi 280 pIDa, pauDayati 281 pUGa, pavate-punAti-punIte 282 pUj pUjayati 283 pUyo, pUyate 284 pUrI, pUryate 285 puSa, puSyati-poSati puSNAti 74 76 82 80 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSANyAkaraNasyAkArAkhanukrameNa paaturuupsuuciH| 125 kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH dhAturUpANi pRSmakAH 87 7 77 101 14 76 286 pR (pAlanapUraNayoH), pipati 66 308 bhajo, bhanakti 287 pR (pUraNe) pArayati 306 bhaj, bhajati-bhajate 288 pR (prItau), pUragAti 310 bharaNa bharagati 286 pRGa (vyAyAme), vyApriyate 66 311 bhasa, babhasti 290 pRc parcayati-parcati 78 312 bhA, bhAti 291 pRco, pRkte-pUraNakti 313 bhAzu (vIto), bhAsate 262 pRccha, pucchati-pra,pRcchata 314 bhASa, bhASate 263 pRNu, paraNAti 315 bhAm, bhAmate 264 pRthu, parthayati 316 bhidira, bhinatti 295 1, pRNAti 317 bhI, biti 296 pa (zoSaNe), pAyati 318 bhuja, bhunakti 367 pyAyo (vRddhau), prApyAyate 316 bhujo, bhujati 268 pyaG, prApthAyate 10 320 bhU, bhavati 296 prIG (prIto), prIyate 65 321 bhRga, biti-vibhRte 300 prIJ (tapaNe), prAyayati 322 bhRn, bharati-bharate prAyayate-prayati-prayate 323 bhRjI, bhajate 301 prIj (tarpaNa kAntau ca), 324 bhrasu (pra aMsane), aMsate proNAti-proNIta 325 bhramu, bhramyati-bhrAmyati 302 phaNa, pharaNati-pharaNayati- 326 bhrasja, bhRjjati-bhajjate phAragayati 327 bhrAja, bhrAnate 328 bhrAja bhrAjate 303 badha (bandhane), badhnAti 326 bhrAsa, bhrAsyate-bhAsate 304 bac; bIbhatsate-baSate 305 budha (avagamane), budhyate 330 mI, mAdyati-matyatibodhati mAdayati 306 budhir (bodhane), boSati- 331 man, manyate ... bodhate 332 manu, manute 307 bama, bravIti-jUte 18 | 333 manya, manthati-manyAti Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 bAlazikSAmyAkaraNasyAkArAnukrameNa dhaaturuupsuuciH| - kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH | kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH 77 83 334 masjI, majati 360 yatI, yatate 335 mA, mAti 361 yabha, yabhIta 336 mAG, mimIte-mIyate 362 yam, yacchati-prAyacchate337 mAn, mImAMsate-mAnayati upayacchate-yamayati-yAmayati 62 338 mArga, mArgayati-mArgati ___81 363 yama, yamayati 336 miG. minoti-minute 65 364 yu, yauti 340 midA, medate-madyati 72 365 yuja (samAdhau), yujyate 341 miha, mehati 71 366 yuj. yojayati-yojati 342 mI (gatau), mAyayati-mayati 65 367 yujira, yunakti-yuGkte 343 mIGa, mIyate 6465 368 yuJ yunAti yunIte 344 mucca, uccati-muJcate 366 yudha, yudhyate 345 muS. muSNAti 346 muha muhyati 370 raja, rajati-rajate-rakhyate347 mUrchA, mUrcchati ____ rajyati-rabjayati 348 mRGa, mriyate 371 radha hiMsAyAm saMrAdhane), 346 mRjU mASTi radhyati 350 mRDu, mRNAti 372 rabha, prArabhate-prArambhayati 351 mRdu, mRnAti 373 ramu, ramate 352 mRz. mRzati 304 ravi, riNvati-raNvati 353 mRSa, mRdhyati-mRSyate 375 rAz2a, rAjati-rAjate 354 mRSu (sahane), marSati-marSayate- 376 rAdha, rAdhyati-rAdhyate marSate 377 ricira rikti 355 meGa, prariNamayate 378 riz, rizati 356 nA, manati / 376 roG (zravaNe), royate357 mleccha mlecchati riNAti 358 mla, mlAyati 380 ru, roti - 381 ru. ravate 356 yan, yanati-pajate 65 / 382 ruca, rocate Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH 383 rujo, rujati 384 dir, roditi 385 rudhira, ruNaddhi 77 386 ruza, ruti 387 ruSa, rudhyati 388 mha, rohati-rohayati ropayati 389 roDa, roDanti 76 390 lakSa lakSati-lakSayate 361 lagi, laMgati 362 lage lagati-lagayati 363 laDa, laDati 364 labha, labhate 395 lala, lalati 396 lasjI, lajjate 367 lA, lAti 398 lip, limpati-limpate / 366 lihA lehi-loDhe 400 liza (alpIbhAve), lizyati 76 401 liza (gatau), lizati 76 402 lI (dravIkaraNe) vilAyayati 65 403 lIG (zleSaNe), lIyate 406 vaca, vakti 410 vaca, vacati. vAcayati 411 vaJca (gato), vaJcati / 412 vaJca (pralambhane), vazcayate 413 vada (stharya), vadati / 414 vad, vadati-vadate-anuvadate / 415 vada, vadati-vadate-vAdayate 70 416 vanu, vanute-vanayati-vAnayati 68 457 vapa, vapati 418 vamu (udbhiraNe), vamati vamayati-vAmayati 416 vaha, vahati-vahane 420 vaz, vaSTi 421 vas, vasati 422 bas (mAcchAdane), vaste 423 vA, vAti 424 vAha, vAhate 425 vicir, vinakti-vinte 426 viccha, vicchAyati 427 viccha, vicchAyati 428 vijI, vikti 426 vida, vetti 430 vid, vidyate 431 vid (vicAraNe), vinte 432 vidala, vindati-vindate. 433 viz, vizati 434 viSala, veveSTi-veviSTe linAti 404 lumce, luJcati 405 luT, luTyati-loTa ti 406 lupla, lumpati-lumpate 407 lubha, lubhyati * 408 lU, lunAti-lUnIte Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAkhanukrameNa pAturUpasUciH / - kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH krama GkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH 75 435 vI, veti 456 zasi (icchAyAm ),prAzaMsate 83 436 vIGa, bIyate-vINAti 65 460 zasu (plutagatI-hiMsAyAm ), 437 vRG (sambhakto), vRNIte 1E zasati 438 vrajI, vRkta-vRkti-varjayati 461 zAn, zIzAMsati-zIzAMsate 80 varjati 73 436 vRJ (varaNe), vRNIti-vRNute 66 462 zAs , zAsti 440 vRtu, vattaMte 463 ziSla, zinaSTi 441 vRdhu, varddhate 464 zoGa , zete 442 vRhi, vahati-vRhati 465 zIla, zIlati-zIlayati 466 zuca , zocati 443 vRhU, vRhati 444 vana, vRNAti-vRralIte 467 zucira, zucyati-zucyate 445 veja, vayati-vayate 468 zudha, zudhyati 446 veSTa, veSTate 466 zubha, zobhate 447 ve (zoSale), udvAyati 470 zuS , zuSyati 448 vyac vicati 471 zauDa, zauDati 446 vyath , vyathate-vyathayati 472 zcyutira, zcyotati 450 vyadha, vidhyati 473 zyate, zyAyate 451 vyena, vyayati, vyayate 474 aMsu.(pramAve), zraMsate 452 bana, vrajati 475 zrathi (zathilye), anyate 84 453 vazcU, 476 zrantha (sandarbha), zraznote454 zaMsu. (stutau), prazasyate 83 zranthayati, zranthati 84 455 zadala, zIyate, zAdayati, 477 zrantha (vimocanapratiharSaraNayoH), zAtayati, bhanthAti 456 zapa, zapati-zapate-zapyati- 478 zramu, zrAmyati zapyate 476 ambhu, zrambhate 457 zam, zAmayati-zamayati 66 | 480 zrA (pAke), dhAti-zrAyati 91 458 zamu, zAmyati-zamayati 481 zriA, ayati-zrayate 14 nizAmayati 67 / 482 zrivu, zrIvyati 76 70 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSaHvyAkaraNasyAkArAnukameNa cAturUpasUciH / 126 - kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH 483 zru, (zravaNe)zRNoti 506 SThivu, SThIvyati-SThIvati 74 sazRNute 507 SNuha, 484 zliSa, zliSyati 508 Niha, 485 zvas, zvasiti 506 SvaJja, pariSvajate 486 ziva, zvayati-zvayate 510 dhva, svapiti 487 SaJja, sajati 511 vidA, svedate-svidyati 488 SaN , sanoti-sanute 512 sada, sIdati 489 badala, sIdati 460 Sas (svapne), sasti 513 sAdh, sAdhyati-sAdhyate 461 Saha, sAhayati-sahati 514 sAma, sAmayati 462 picir, siJcati-siJcate 77 515 suj (abhiSave), 463 SiJ , sinoti-sinute-sinAti- sunoti-sunute sinIte 516 sUca, sUcayati 464 SiSu (saMrAddhau), sidhyati 70 517 sUtra, sUtrayati 465 Sidhu (gatyAma), sedhati-parisedhati 518 sR, (vege dhAvati), anusaratipratiSedhati ___sasati 466 vidhU, sedhati 70 516 sRja sRjati 467 Su, (prasave), savati-sauti 66 520 sRpla, sarpati 468 pU, (preraNe), suvati 97 521 skandira, skandati 466 SaGa, (prAriNaprasave), sUyate 67 522 skuJ, skunAti-skunIte500 pUG (prAraNagarbhavimocane),sUte 67 skunoti-skunute 17 501 So, syati 523 skhad, skhadate skhadayati 65 5.2 STuJ, stauti-stavIti-stute 97 524 stambhu, stamnAti stamnoti 84 503 STubh stobhate, 525 stam, stRNAti-stRNute 69 504 STaya, dhyAyati 526 stRj, stRNAti-stRpIte 101 505 SThA, tiSThati-prAtiSThate 527 stya, styAyati tiSThate-saMtiSThate-upatiSThate- 528 smR, prasnute upatiSThati 86 / 526 spandU, spandate 70 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 bAlazikSAgyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa dhAturUpasUciH / kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH dhAturUpANi pRSThAGkAH 66 530 sparddha, sparddhate 531 spRza, spRzati 532 spRha, spRhayati 533 sphAyI, sphAyate 534 sphAyI, sphAyate 535 sphuTa, sphoTate 536 sphuTa, sphuTati-sphoTayati 537 sphuTir, sphoTati-sphuTati 538 sphUcrchA (sphUchata) 536 smiG, smayate 540 smR, smarati 541 syama (zabde), syamati 542 svana (zabde), svanati 543 svR, svarati-saMsvarate 544 hada, hadate 545 hana, hanti-pAhate 546 hase. hasati 547 hisi, hinasti 548 hu, juhoti 546 hU . harcchati 550 ha (prasahyakaraNe), jahatti / 551 ha, harati-harate 552 hRJ (gatyanukaraNe), anuharante 553 haSa, harSati 554 ha.Sa, hRSyati 555 heD, heDatti 556 ha nuDa , apaha nute 557 hrI, jihati * 558 hlAdI, hlAdate 556 hyena , hvayati-hvayate aAhvayate nihvayate ~ // iti zrIbAlazikSAdhyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa dhAturu pasUci. // ernational www.jainel Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAyanukrameNa pAribhASikazabdasUciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 1 prakka 2 akSayU 3 akSi 4 agniH 5 agregA 6 aghavanta 7 aca 8 pratijaras 6 atittvam 10 pratidiva 11 pratinadi 12 atta 13 atyaham 14 adakaH 15 pradatI 16 pradanta 17 adamuyazca 18 adas 16 adraghaJca 20 anaDvAha 21 anarvana 22 anuSTubh 23 anehA 24 antaraM 25 pranya 26 anyat 27 anyatara 28 apAJca 26 ap 30 apsaras 31 abjajA 32 abhraliha 33 pramukaH 34 amukA 35 amudracaJca 36 pramumuyazca 37 amba 38 ambADe 36 ambAle 40 ambike 41 ambu 42 ambumuca 43 prarituph 44 aramana 45 acis 27 / 47 arddhabhAn Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 bAlazimAthAkaraNasyAkAra dyanukapeNa pAramAvikazamamUciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH | kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 75 ukSan 76 ukhAtrat 77 ujjvala 78 udaG 76 uvadhikA 80 udazvit 81 upAnaha, 82 ubha 83 ubhaya 84 uru 85 uzanA 86 uSTrapAd 87 uSNiha, 7,31 48 aryaman 46 prarvatI 50 arvana 51 pralpa 52 alla 53 pravI 54 avyaya 55 azIti 56 prasako 57 asu 58 asRja 56 asthi 60 asmada 61 praha 62 ahihan 63 ahaM 64 prAGga 65 prAGgirasa 66 prAyaH 67 prAtman 68 prAtmabhUH 66 AziSa 70 itara 71 idakam 72 iva 73 indu 74 iyakam 88 c skul 60 RbhukSi 61 eka 62 ekatamaH 63 ekatayaH 64 ekataraH 65 ekapAda 96 etat 67 etad 7,26 68 enat 69 eSA 26 / 100 eSaH Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAGkAH 101 eSikA 102 eSaka: 103 prau 104 kakubh 105 kaGagu 106 kin 107 kaTaprU 108 kaNDU 106 katamaH 110 kataraH 111 kati 112 katipaya bAlazikSA vyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa pAribhASikazabdasUciH / zabdarUpAriNa 113 kariSyatI 114 kariSyantI 115 kartR 116 karmana 117 kAliGga 118 kASThatakSa 11 kAbhid 120 kimaH 121 kim 122 kiyant 123 kIlAlapA 124 kucabhRz 125 kuNDam 126 kumbhapadI 127 kRtayant pRSThAGkAH | kramAGkAH 21 21 25 12 23 14 13 8 8 31 7 20 20 15 24 8 30 20 8 7,26 16 10 27 7 21 16 128 kRtav 126 kRtAnuSTubh 130 kRttikA 131 kRSNa 132 koTi 133 koTi 134 kautsa zabdarUpAriNa 135 kravyAt 136 kroSTu 137 kSattA 138 kSetrala 136 kSmAbhulU 140 khalapU 141 gatadhU 142 gatabhI 143 garIyas 144 garddhabha 145 gavAJca 146 gAdhapadI 147 gArgya 148 gir 146 guru 150 guhalip 151 gRhavivikSa 152 go 153 golaJca 154 go 133 pRSThAGkAH 26 25 10 7 31 32 PS 20 13 14 22 4 18 4 14 12 28 25 17 21 m 26 13 25 31 16 17 17 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .134 bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAnukrameNa pAribhASika sUciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkA: kramAGkA: zabdarUpANi pRSThAGkAH 155 gotrahana 156 godudhukSa 157 goduha. 158 gomanta 156 gorakSa 160 goSA 161 gohana 162 gautama 163 grAmaraNI 164 glo 165 ghaTa 181 jagat 182 jaganvas 183 jalamuca 184 jarA 185 jAmAtR 186 jAmbUvanta 187 gigivans 188 jitapura 186 juhvatI 160 juhvat 161 jJAta 162 jJAnabudh 166 cakRvans 167 cakSus 168 catuSTaya 166 catvAriMzat 170 catvAraH 171 candramas 172 camU 173 cammavas 174 parama 175 caman 176 cikIrSa 177 cicivansa 178 citta 176 citralikha 180 cetas 163 takrama 164 takSan 165 taDit 198 tatamaH 167 tataraH 198 tati 196 tattvavida 200 tad 201 tadrayazca 202 tantrI 203 tarI 204 tAdRz 205 tAvanta .206 tiryaca 28 / 207 tudatI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krapAGkaH 208 tudat 206 tudantI 210 turAsAha 211 tuSTuvans 212 tUSNIm 213 tRSTubh 214 tRSNuj 215 tyaktaho 216 tyad 217 trayaH 218 tri 216 tritaya 220 triMzat 221 tva 222 tvakaM 2 3 tvac 224 var 225 tvaSTA 226 tviS 227 tvaM zabdarUpANi bAlazikSAvyAkaraNasyAkA sAnukrameNa pAribhASika zabda sUciH / zabdarUpANi 228 dattAziS 226 dadhi 230 dadhRS 231 dadhyazca 232 dalaspRz 233 dazA 234 dAmaliha pRSThAGkAH kramAGkAH 20 20 30 26 26 25 18 12 7 19 7,31 7 32 7 21 16 26 14 27 21 27 11 27 17 27 10 20 235 dAra 236 didhIrSa 237 diva 238 divyadRz 236 diza 240 dIrghAGguli 241 duHkhahRt 242 duhitR 243 dRza 244 dRSadazva 245 dRSTakakubh 246 dRSTaD 247 devadracaJc 248 devaprI 246 devayajI 250 devazlAgh 251 devej 252 doSa 253 doSan 254 dos 255 dyo 256 dravya jighRkSa 257 druha 258 dvaya 256 dvAra 260 dvi 261 dvi 262 dvitaya 135 pRSThAGkAH 7 27 26 27 27 11 18 14 27 17 25 16 17 12 11 16 16 7 7 28 18 31 30 19 26 2 31 7 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAdhyAkaraNasyAkArAnukrameNa pAribhASika zabdasUci : kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 263 dvipAda 264 dviS 260 nidhi 261 ninovansa 262 niz 263 nizA 294 nizA 295 nI 296 noruj 267 novRt 298 nema 266 neSTA 300 nau 265 ghanin 266 dhanus 267 dharmapipRkSa, 268 dharmasikSa 266 dhavala 270 dhAnAbhrasja 271 dhI 272 dhIvan 273 dhura 274 dhUmapA 275 dhUli 46 ghRtadhura 277 dhRSNuja 278 ghenu 276 nagnahU 280 nata 281 navI 282 nanAnha 283 naptA 284 narapati 285 navatiH 206na 287 nATayanaTa 208 nArI 286 niguha 301 pacato 302 pacana 303 pacanta 304 pazcataya 305 paJcan 306 paJcAzat 307 paTa 308 paTimana 306 paTu 310 paThitaD 311 paDitada 312 paThitahala 313 pati 314 pathiprAccha 315 pada 316 panthAH Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAganukrameNa pArimAdhikazabdasUciH / 137 kamAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH | kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 345 pUSan 346 pRthu 317 panthi 318 payas 316 parabhRt 320 paramanI 321 paramalU 322. parame 323 parArddha 324 parimRja 325 parivrAja 326 parvan 327 pAzcAla: 328 pAda 329 pApamumukSa 330 pApalup 331 pAman 332 piNDagras 333 pitR 334 pitRSvasa 335 pipakSa 336 pI 337 povan 338 putracumba 336 punarbhU 340 pumansa 341 pura 342 purudaMzA 343 puroSas 344 pUrva 347 pRthuzrI 348 pecivans 346 potA 350 prakvaraNa 351 praguraNa 352 pratAm 353 pratidivana 354 pratibhU 355 pratyaG 356 pratyaJca 357 pathama 358 pradAna 356 pradhI 360 prabhI 361 prabhud 362 pralU 363 prazAm 364 prazAstA 365 pravAha 366 prAJca 367 prAraNa 368 prAptavI 366 prAptazam 370 prAvRS 371 priyakati 7 / 372 priyakla Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 kramAGkAH 373 priyasla 374 priyaGgu 375 priyacatvAra 376 prati 377 priyatri bAlazikSA vyAkaraNasyAkArAnukrameNa pAribhASikazasUciH / zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpAriNa 366 bhavakat 400 bhavakatI 378 priyatriMzada 376 priyapaJcan 350 pravizati 381 priyaSaS 382 priyASTan 383 psAtI 384 psAntI 385 phalojjha 386 baTu 387 bahutviS 38 bahuraM 389 bahuviS 360 bahusaMpad 31 bahusvastrI 392 bahUj 393 bahvapa 364 bindu 365 buddhi 396 brahmaghrI 367 brahman 368 bhagavanta 15 12 32 32 32 33 32 33 32 32 20 20 16 12 27 15. 27 20 15 18 25 12 10 24 24 16 401 bhavakAn 402 bhavantu 403 bhArgavaH 404 bhAs 405 bhAsvanta 406 bhI 407 bhIru 408 bhU 406 bhUbhuj 410 bhUmi 411 bhrasj 412 bhrAj 413 bhrAtR 414 a vAha, 415 bhra uu 416 han 417 maghavan 418 maghA 416 majjan 420 mati 421 mAtR 422 madhulilikS 423 madhuliha 424 madhuliha 425 madhuhana pRSThAGkAH 16 16 16 16 & 28 16 12 13 13 18 10 18 18 14 30 13 24 23 ama & a ~ ~ 10 23 10 14 31 26 30 23 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAgyAkaraNasyAkArAdhanukrameNa paaribhaassikshbsuuciH| 139 kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH | kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 426 madhvaJca 427 madhvan 428 manobhU 426 mantrajap 430 manthi 431 marut 432 mahat 433 mahatI 434 mahanta 435 mahas 436 mahApU 437 mahiman 438 mahI 436 mAgadha 440 mAlA 441 mAlAgumpha 442 mAsa 443 mAs 444 mitradhraka 445 mI 446 mumUrSa 447 muha 448 mUrddhana 446 mUlavRzca 450 mRja 451 mRz 453 yakRta 454 yakaH 455 yaj 456 yanvan 467 yatamaH 458 yataraH 456 yati 460 yad 461 yad 462 yadrayazca 463 yavakrI 464 yavalU 465 yAdRz 466 yAvanta 467 yAska 468 yuja 466 yuvan 470 yuSmad 471 yuSmad 472 yUpa 473 yUpa 474 yoSit 475 yoSidaJca 476 yaH 477 rakta 478 rajju 476 rAj 452 yakA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 kramAGkAH 480 rAjan 481 rAjayudhdan 482 ripustakSa 483 ruc 484 ruS 485 Rs 460 laghu 461 lAja 486 lakSa 487 lakSmI 488 lakSmIvant 486 laghayans 466 vaNij 467 vadhU bAla zikSAdhyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa pAribhASika zabdasUciH / pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi 507 vAjin 508 vAtapramI 462 lAhya 463 likhitac 464 likhita 465 lI 468 vapus 466 vararaNA zabdarUpANi 500 varSA 501 varSAbhU 502 vasu 503 vastu 504 vAkya vivakSa 505 vAGga 506 vAc 23 24 30 16 27 15 32 12 16 28 13 G 7 e 18 16 12 18 13 28 10 10 14 13 13 31 8 16 506 vAtsya 510 vAri 511 vAridho 512 vAr 513 vAsA 514 vAsiSTha 515 vikradh 516 vitta 517 vidabh 518 vidvansa 516 vidviSa 520 vipuS 521 vimaladiv 522 vimala 523 vivikSa 524 viz 525 viSakhA 526 viSvadracaJca 527 vizva 528 vizvadRzvan 526 vizati 530 vRkSa sisikSa 531 vRkSaH 532 vRt 533 vRtrahan 534 vedhas pRSThAGkAH 23 11 ha 10 32 26 10 6 23 67 25 26 27 27 26 26 31 26 10 17 7 24 mus 9 mi 31 31 7 23 27 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa pAribhASikazandasUciH / 141 - - kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH - 535 vaida 536 vaidehaH 537 vazca 538 vyAghrapadI 536 vyAghrapAta 562zreyans 563 zrotas 564 zleSman 565 zvan 566 SaSTi 567 hi 540 zakRt 541 zaGkhadhmA 542 zacI 543 zataM 544 zatrujit 545 zatruzIrSa 546 zabdaprAza 547 zazin 548 zAlA 546 zAlAvAha, 550 zAkhadidRkSa 551 zAkhapaTa 552 zizorvansa 553 ziSyamujhe 554 zizrivans 555 zuci 556 zuca 557 zUkarapado 558 zaMku 556 zraddhA 560 zrI 561 zrImant 568 sakA 566 sakaH 570 sakthi 571 sakhi 572 sajuSa 573 satyavAk 574 sadhyAJca 575 sandhi 576 saprati 577 sama 578 samA 576 samyaJca 580 samrAja 581 sapis 582 sarva 583 savikA 584 sarvakaH 585 sarvavyaJca 586 sarvalU 587 sahayudhvan Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kramAGkAH 588 sahasram 586 sAdhumasj 560 siddhi 591 sima 562 siMhapAda 563 sIman 564 sukag 565 sukans 596 sukarmA 567 sukraJca 568 sukhakRt 566 sukhabhAj 600 sukhinI 601 sukhin 602 sugaraNa, 603 sugira 604 sucaka 605 sujAnu 606 sutanu 607 sutus 608 sudiv 606 sudhI 610 sudhenu 611 sunau 612 supanthi 6-13 supAt 614 supitR 615 supIs bAlazikSAvyAkara tasyAkArAdyanukrameraNa pAribhASika zabda sUciH / zabdarUpAriNa pRSThAGkAH | kramAGkAH zabdarUpAri 616 supumans 617 supusI 618 subuddhi 616 subhra 620 subhra 621 sumanas 622 sumAtR 623 sumAtrI 624 [su] yajvan 625 surabhi 626 suvalg 627 suvasu 628 suvAc 626 suviz 32 18 10 7 21 24 16 26 25 17 16 18 24 24 16 26 16 13 13 26 26 12 13 16 11 21 15 26 630 suvyap 631 susakhi 632 susiddhi 633 suhin 634 suhRda 635 sRj 636 se: 637 senAnI 638 saM 636 somapA 640 sauramasa 641 saMpada 642 saH 643 sthAyit pRSThAGkAH 26 26 11 13 14 28 15 15 24 11 16 13 17 27 25 11 11 26 20 18 15 12 15 10 8 27 21 24 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramAGkAH 651 svayambhU 652 svasA 653 svAp bAlazikSAvayAkaraNasyAkArAdyanukrameNa pAribhASika zabdasUciH / kramAGkAH zabdarUpAriNa 644 snigdhatvac 645 spRz 646 sphic 647 sraj 648 svarNamuS 646 svanaDvAha_ 650 svapnaj zabdarUpANi pRSThAGkAH 17 27 16 18 27 30 18 14 14 25 654 hanumant 655 havis 656 havyavAha 657 hAhA 658 hUhU 656 [hRt ] 660 hRdaya 661 hotA 662 hI // iti zrIvAla zikSA vyAkaraNa sthAkAra dyanukrameNa pAribhASikazabdasUciH // 143 pRSThAGkAH 16 28 30 & 13 7 6 14 12 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa bhASAzabdasUciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH | kramAGkaH zabdarUpANi pRSThAGkAH 1prandhomIMco andhmolikaa| 46 21 aratau paratau bApasaroSau 2 auganAI apakarNayasi / prAkRtyA prakRtyA ca 3 auDaka apraakhyaa| pitRsdRshH| 4 auDIgau apmaaggH| 22 arorama apareyuH; 5 auSaMDalI prakSapaTalika / anyasminnahani, anyessuH| 45 6 agoMDauM agnipiiddkm| 23 alajau utknntthaa| 47 7 acchai asti, tiSThati, 24 alUjhai almujjhti| 46,50 vidyate, praaste| / 25 avahathai aphstyti| 50 8 aDai addddti| 26 asarAhiuM prshrddheym| 47 6 aDavaDai adhaH pUrvaH pataH 27 ahINauM adhenukam / 10 aDUAlai avaat| 28 prAMjai aMjayati vA 11 aNabhamai anupUrvobhrama, ankti| anostu| 26 AMbai prApnoti, ghaTati / 12 anekapari anekathA, bahudhA / 30 prAkaDau utkttH| 13 anetai anytr| 31 Acamai prAcamati / 14 anerIvAra anydaa| 32 Aju prdy| 15 anesau prtyaashH| 33 AjUNau adyatanam / 16 abhokhau abhyukSaraNam / 34 Athamai astamastu / 17 abhyasai manasi, abhysyti| 47 35 Adarai svIkaroti, mAdriyate, 18 amAyai amaayte| aMgIkaroti aMgIpUrvakRtazca / 50 16 amhasarauSau asmaadRshH|| ___ 45 , 36 Apai arpayati 20 amhArauM asmadIyam / 37 AbhiDai praamyttti| 5451 46 48 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdyanukameNa bhaassaashmdsuuciH| 145 kamAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 38 prAyasai mAdizati / 52 / 56 uparamai utsavate, utpatati / 50 36 AraMbhai praarbhte| 60 uparu dhai uparuNaddhi 40 ArAdhai pArAdhayati, upaat| 36, 50 upaaste| 61 uparethAI upristhaaii| 41 Aligai prAliMgati vA 62 upavAsIu upossitH| paridhvaja ti| 63 ulakau udakodaMcanam / 42 AlogAru praaliikkaarH| 64 ullIMcai ullaMcati / 43 Avai praang:| 65 uveSa (kha) i upekSate / 44 Avai pAGastvete, prAGpUrvA ete dhAtava prAgamane vartante, 66 Ukadai utkUIte / 53 niH pUrvA niHsarati / / 67 Ukalai utkarSati vRddhau| 45 ASu (khu) Dai avssvlti| 52 68 Ukhelai utkIlayati / 46 Asurakhai prAzvaIte / 69 agai udastu 47 AhAra jAhara ehire yAhire / 70 UgaTai udvrttytyessH| 48 uMsau iidRsh:| 71 agAi udgAyati 72 UghaDai uddhaTayati 46 IhA~ atr| 73 UghaDai unmIlayati, uddhttte| 74 Ucalau aparicitaH / 50 udhUyAyatu UdhUyamAnam / 75 UjAi udyAti / 51 ugamugau avAgmUka : / 76 UjANo udyaanikaa| 52 ughaDa dUghaDauM uddhaTadurghaTakam / 77 ujAlai unjvalayAMta / / 53 udaMDhai udvandhayati / 78 aDai uttiSThati / 54 udegai udvejayati / 76 UDai uDDIyate atha uDDayate / 55 unAi utkrnaati| 80 UNai 70 udaH pUrvA / unUti (?) 43 , 50 81 udegai udvejyti| 56 upagarai upAt kR upakaroti / 54 82 UdhaMdhalaM udhUlikam / 57 upayacchate vivaahyti| 48 83 Udhrakai udhra kte| 58 upayogai cedupaat| 50 / 84 Upajai utpadyate / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrIbAlazikSAvyAkaraNasyAhAra dhanukrameNa bhASa zabdasUci. / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 53 85 UpaDai udaH / 106 kaDaaDau kaasstthktthinH| 47 86 abhUtrAi udbhavati / 53 / 110 kaDakaDai kaTakaTAyate cakSuH80,53 87 UmaTai unmajjati gagghati / 33,46 111 kaDacchai kaTisthayati / 46 88 UlaMbai utpUrvaH / 112 kamoThANo krmsthaaii| 46 86 alakhai upalakSayati / 113 karai karoti 68 kurute, 60 UlaTAvai, unmApayati / 51 vidadhAti vidhtte| 52 61 UvaTai udvrtte| 114 karaDai, kATai kRtati / 46 62 aveDhai udaH / 115 karoSa (kha) i krNdti| 53 63 [ka] UsIsauM kapizIrSaka s / 46 116 karAi kriyte| 117 kalakalai klNkrnnti| 64 RNaraNai raNadhvanati / 67,52 118 kalhoDau klbhotkttH| 46 65 ekauDau ektddikH| 116 kahai kathayati, prAcaSTe, AkhyAti, zaMsati / 66 ekapari ekdhaa| 120 kahiMya kdaa| 67 ekavAra ekadA / 121 kAMkasI kcaakrssrnnii| 18 etaluM etAvanmAtram, iyanmAtram / 45 122 kAli klye| 16 projai udNjyti| 123 kAlhUNa kalyatanam / 124 kiragirai kilgilti| 100 oNrahu arvA / 45 125 kisau kiidRshH| 101 oNhuNau essmH| 126 kIMgAi kekAyate / 102 aoThaMbhai avaSTamnAti avaSTambhati 127 kohAM kva, kutr| avaSTaMbhate api ca / 54 128 kuMthai kuthati, kuthnAti / 103 oDhai avaguMThte prAvRNoti ca37,50 126 kudakuai kutprH| 53 104 olaMbhai upaalbhte| 52 130 kupai krudhyati kupyati 105 olau upaalyH| 46 iirnnyti| 76,52 106 aolANi avlNbinii| 46 131 kuramAi mlAyati, klAmpati / 51 107 osobAluM aspRssttaalym| 46 132 kuralAvai kvaraNayati / 108 ohaTai apasarati virmti| 53 / 133 kusai krozati / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSA vyAkaraNasyAkArAdyana krameNa bhASA zabda sUciH / kramAGkAH 134 kusaNai kuSNAti / 135 kuhai kvati / 136 kataluM kiyanmAtram / 137 kramai krAmati / 138 kSirai kSarati / zabdarUpAriNa * 136 kha DuhAlai kharjayati / 140 kharavalai apaskirati / 141 khAi bhakSayati, pratti, khAdati grasate'pi ca / 142 khAjai khAdyate / 145 gAi gandhAyate gantrayati / 146 galaalai galagdalati / 147 gavANi gavAdinI / 148 gAMgirai gAMgirati, gAMgRNAti vA / 14 gAMDa graMthate / 4,47 54 143 khAjahalau khAdyaphalam / 47 144 khojai vidyate tAmyati / 60,51 154 thai graMthayati grathnAti guMphati / 155 gUcai guMcati / 156 gogIDau gokITaH / pRSThAGkAH kramAGkAH 48 5651 45 77,52 52 4 26, 46 120 gAjai garjati / 151 gAjai garjjati / 152 gAyai gAyati / 5.2 153 gilagilAvara kilagilApayati / 53 65.54 62,51 4 3 51 46 53 52 86, 53 52 46 zabdarUpariNa 157 gha gholai drutaM dhUnayati / 51 150 ghaTai saMbhavati, ghaTate / 45,50 156 ghasai gharSati / 48 160 ghAtai ni. kSipati, prakSipati / 46 161 ghAsa ghRSyate / 102,54 162 ghUMghaDa avaguMThanam / 163 ghUmai ghUrNate vA / 164 ghosai ghoSayati / 165 ca ulavai palapati, apahRte / 166 caTaI caTati, prArohati dvipaM / 167 cAMdriNu candrikAlayam / 168 cAMpai saMvAhayati / 147 pRSThAGkAH 17 = chauTai prakSipati / zrAGa: / 46 14 53 66,51 47 166 cAkacakUkavaraM cakra kubjam / 170 ciNai nuHsvAdeH vinoti-te: 46 171 cauMkai cItaH kR / 100.54 172 cIphADa cittaphA ( sphA ? ) 174 cUkaI cUta: / 175 cUyaI zcotati-te / 176 caupaDai abhyaMgayatyayam / 177 coi muSNAti corayati / 65,51 46 53 TakaH / 46 173 . cUTaI zravacinoti zravAt / 46 54 46 53 52 46 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 bAlazikSAgyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa mASAzavasUciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 176 chaNaI kSaNoti / 200 jAmaI jaayte| 180 chahiMpari ssoddhaa| 201 jigosA jighRSyAH (?kssaa)| 47 181 chATai siNcsi| 202 jiNaI vijayate, jyti| 47 182 chAyai chAdayatyoka; 203 jimaI bhukta, aznAti ca stRNAti, stRNoti-te / jemti| 183 chibai chupate, spRzati c| 52 204 jisau yaadRshH| 184 chokai chItaH, kSauti / 54 205 johAM ytr| 185 choDaNi chidraattinii| 206 juDai yunakti, yukt| 18 chUTai chuTati / 207 jUu pathaka / 187 chekai chettaH kR chetkroti| 54 208 jetalu yAvanmAtram / 188 chetariu chlaaNtritH| 206 joaI avalokate vokSyate 186 chedai chedayatyayam; chinte, avalokayati / 53 chintti| 160 chehila antimam / jhapayati jhapAmA noti| 161 jaDapaNau' ityAdau sa-tvau 211 jhaTakaI jhaTiti / bhAve yaNa / jatA jaDatvaM 212 maDajhAMSasaU caladhvAMkSakap / 46 jaaddym| 213 jhASaI jhaSati / 50 192 jaNAi jJAyate / 214 mADaI ujjhati, jahAti, ca 163 jahiMya ydaa| tyajati / 16,48 194 jAMu yAvat / 215 mAmaludhyAmalam / 195 jAai gacchati, yAti brajati, 216 jhAsavaI trjyti| sarati, eti, ayati vaa| 48 217 jhUma yudhyati / 196 jAkai jaatH| . 54 167 jANai vetti, mAnAti, 218 TalavalaI Taladvalati / praveti, avgcchti|. 47 198 jAnAvAsau jnyaapaaskH| 46 216 DasaI dazati / 166 jAnutra yjnyyaatraa| 46 / 220 DohaI gAhate / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSA vyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa bhASAzabdasUciH / zabdarUpANi zabdarUpAriNa 221 DhAkaI pracchAdayati, i truTyati truTati / pidhatte, pidadhAti cha / 222 DholaI zithilayati / kramAGkAH 223 taDaphaDaI tatpaTati / 224 tapukarai tapaH karoti, tapasyati vA / 225 tahiM tadA tadAnIm / 226 tAu tAvat / 227 tAchai cholai takSati, kAiti, takSNoti ca / 228 tAjai varjati / pRSThAGkAH 240 talu tAvanmAtram / 241 sitahi / 242 i tRTaTati / 243 trAsai prasyati, trasati / 50 50 50 53 48 45 45 226 tANa kADhai karSati, kRSate -ti ca / 51 230 tAharu tvadIyam bhavadIyam / 45 231 timai tatkAlam / 45 232 tima tathA / 45 233 tisau tAdRzaH / 234 tImai temayati kledayati / 51 52 45 51 45 235 toha tatra / 45 236 tumhasarISau yuSmAdRzaH / 45 237 tuhmAra ' yuSmadoyam / 238 tUsai tuSyati / 46 236 tUsaroSau tvAdRzaH bhavAdRza / 45 45 45 82, 53 48 kramAGkAH 244 245 zravai sthagayati / 246 thAharai sthAnamAharati sthAnayati / 247 thojai styAyate / 248 thuMkai thUtaH STIvati / 54 246 thomai stobhati stabhnAti ca // 47 250 daMbhai daMnauti / 251 damai dAbhyati / 252 dAi dahyate / 253 dANIM dharaNI RNitaH / 254 dii yacchati, datte, rAti dadAti / 146 pRSThAGkAH 255 dISa (kha) i dIkSyate / 256 dIhadIvI nadIpikA | 257 dUmai dunoti, duHkhAkaroti, duHkhayati / 258 dUSai duSyati / 256 dekhai pazyati / 48 42 52 46 5 15 54 46 52 23,46 4,46 4 53 67,54 51 260 deSA (khA ) viu dRSTApekSA / 47 261 dohai dogdhi dugdhe ca / 262 dra phoDai drutaM sphoTayati / 263 drauDai drutAti / 264 draDabAhira dravakadhAtitaH / 265 dramadramai dramadramati / _41,50 47 53 266 ghaDahaDai kR ghaDataH / 66, 54 7 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 bAlazikSAdhyAkaraNa yAkArAdyanukrameNa bhASA kA sUciH / zabdarUpagari 286 nAsara nazyati, palAyate / 287 nAhai snAti / 288 niMda jugupsate, nidati, garhate / 286 niUMja niyaMtrayati / 260 nikau niSkaH / 261 niraSa ( kha ) i nirIkSate / 262 nirAkara nirAGa: nirAkaroti / 203 nilakhaNau nirlakSaNaH / 294 nivojara nividyati / 265 nakha ninisyati, niH kSayati / kramAGkAH zabdarUpAriNa 267 dhaNIvara dhanyAvayaH / 268 dharai dadhAti ca dadhati dhatte dhArayati / 266 dhAi dhAvati te va mucAdiSu / zratha karma kartari / 270 dhAva dhAvati / 271 dhuri zrAdimam / 272 dhUNai dhUnayatyeSaH; dhunoti dhunAle dhunoti te dhunate dhuvati / 273 dhUMbAdhubi muSTAmuSTiH / 274 dhUja kaMpate / 275 dhUpa dhUpAyati / 276 dhoi prakSAlayati / 277 nAi tRpyati, trAyatyapi / 278 dhrusa dhvaMsate / 276 dhyAya dhyAyati tu dvayoH / 280 namaskarai namasyati vA namaskaroti / 281 naranarai nadati / 202 nahIta no vA, no cet / 283 nAMgai vyaMgayati, anaMgIkaroti / 284 nAcai nRtyati / 285 nAthai nAthati, vRSaM tu nastayati / pRSThAGkAH | kramAGkAH 46 52 54 50 45 51 47 51 52 46 51 53 46 48 46 45 46 42 85, 53 266 nIkalai nirastu | 267 nIkala niH kulayati, klRzya ni: kulapUrva / 298 nIDai niH / 266 nopajaI niSpadyate / 304 pala parAmRzati / '305 paisai pravizati / 306 pacArai pratyuccArayati / - 307 pacchAhiyau pazcA [da] hRdayam pRSThAGkAH 47 48 48 50 43 48 54 46 52 46 48 300 nomaTai nivarttate / 88,53 301 nIMSaNIyAsu niH kSaraNakarmmA / 46 302 nIsamai neH / 51 303 nIsasai nestu | 53 50 52 48 50 51 52 47 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa mAvAzamdasUci : 151 kramAGkA: zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkA: zabdarUpANi pRSThAGkAH 48 52 308 pachoka u udkodNcnm| 46 330 palANai paryApayati / 306 paDai patati / 331 palhAlai paryAdrayati / 310 paDAI ptaakikaa| 332 pavitrai pavitrayati 311 paDivacai prativakti tu| 57,48 punAti pavate / 312 paDigai ciki sati, 333 pasAai prasIdati, pratIkaroti / __ anugRha pAti, 313 par3ISa (kha) i pratIkSate 334 pahirai paridadhAti, 21 / pratipAlayati / saMvastrayati / 314 paDUcchai pratipRcchati / 335 pAiAlI pAcaprahAriNI / 3.5 paDha i adhote, paThati ca / 46 336 pAkhai vinA Rte / 316 patai samarthayati vA 337 pAcai pcyte| samApatati / 55.51 338 pATU paaddhaatH| 317 patijai tu pratyeti 336 pAThavai prasthApayatyayam pratyayati prtiiyte| prahiNoti preSayati / 318 paratai preH| 340 pAlaTa i parAvartayati 316 parama predyvi| parervA / 320 pakhArai prapArayati / 341 pAluai pallavayati / 321 paraSa (kha) i parIkSate / 20,48 342 pASali pritH| 322 parahu parataH / 45 343 pIai pibti| 323 parAkai pare paraH (?) / 51 344 pojahalaU peTayaphalan / 324 parAmai prApnoti / 345 poDai piccati / 325 parichai parerime 3 346 poDai pIDayati, bAdhate, parIcchati ca / tudati / 326 pariNai pariNayati / 15.48 347 pIsai pinsstti| 327 parIsai pariveSayati, 348 puDhai proddhaayte| priipsaati| 346 puru puruta / 328 palacai prlucyti| 92,53 / 350 puhucai prabhavati / 326 paladhu prlubdhH| 47 | 351 pUkai putaH / UY 51 / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 bAlazikSANyAkaraNasyAkArAdyanukrameNa mASAzayasUciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH / kramAGka: zabdarUpANi pRSThAGkAH 48 352 pUchai pRcchti| 46 353 pUjai pUjayati, arcatIti in bhvtiityrthH| mImAMsate, aMcati / 354 pUrai sarai ala khalu ca 16 pUryate / 48 355 pelai nudati, prerayati prpi| 38,50 356 pelAvili preraapreriH| 47 357 poai pravayati prAt vai| 50 358 posai puSyati, puSNAti / 53 356 prasavai sauti. prasavati, prasuvati- suute| 360 asojai prasvidyati / 361 prahui pramRjjati / 362 prAsui prsnute| 374 phUTai sphaTati / 76,52 375 phUTarauM sphutttrm| 46 376 pheDai apanayati, spheTayati, apAsyati / 3546 377 baisai upavizyati nissiidti| 378 balaalai balAlalUlati / 376 balada jvlti| 380 balIbalou vAcAlaH vaacaattH| 46 381 basabasai bahusyandati bhuuH| 51 382 bAMdhai vandhAti / 383 bAlai jvAlayati / 384 bAhiri bahiH, baahy| 385 bohupari dvidhA ityAdi / 386 bauchalai vestu| 387 bIchohai virahayati / 388 bIhai bibheti| 386 bIhAvai bhApayate, bhiissyte| 48 360 buhArai sanmArjayati / 48 391 bujhai budhyate caapi| 47 392 bUDai buDati, majati / 50 393 bolai jalpati, nigadati, vakti, vadati, bhASate, bravIti, pAha brute| 364 maMjavADU bhNgpaatH| 365 baDahaDai bhaTataH bhttkroti| detA 363 phaTai phaTati / 87,53 364 phar3aphaDai paTapaTAyate dhvjaa| 53 365 pharakai sphrti| 9854 366 phAMphurIi phArasphUrjate hi| 50 367 phAMTiu paaktikH| 368 phATai vidiiryte| 366 phirai bhrAbhyati, bhramati / 370 phirAi spRhaate| 371 phoTai sphittte| 372 phuIhAIu pitRssvstriiyH| 46 373 phUkai phuutH| 47 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlazikSAvyAkaraNasyAkArAdhana kameNa bhASAzamasUciH / 153 - kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH | kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH 366 bhAMjai bhnkti| 367 bhAMvai prtibhaaste| - pratibhAti, rocate vaa| 398 bhIjai klidyte| 366 bhoSa (kha) i bhikSati / 400 bhUrAI bhuutraajH| 401 bheTai sabhAjayati / 402 bhogala bhujaarglaa| 422 muusriissumaadRshH| 423 mUhai muhyati / 424 madei bhinatti, bhinte| 425 merAI u meraadym| 426 melhaI muMcati / 427 meharu mehttrH| 428 mokalaI mulkalati, visRjati prhinnoti| 426 mokalavAI mutkalAmuti, prApRcchate api c| 430 yasau etaadRshH| 431 yima ythaa| 432 raMjai rNjytyym| 86,53 433 rauDau khATa (?) / 46 434 ramaI krIDati, dIvyati,ramate / 50 435 rahaI tiSThati rhti| 54 436 rAulavAyu raajkulaayttH| 46 437 rAvai rcyte| 438 rASa(kha)I rakSati, gopAyati, pAti,jAti,trAyate, pravati ca / 47 436 rudhai ruNaddhi, raddha / 50 440 rUsai ruSyati / 46 441 roi rodati, paridevayati / 50 442 lahai labhate / 425 443 lAMSai asyati, nirasyati, kSipati 26146 444 lAjai jihati, majjate, prapate . 18 / biiddyo|| 403 mathai manAti mayati / 404 manAvai sAMtvayati / 405 marai mriyate vipadyate / 52 406 maradai mRdanAti / 407 malai malate vaa| 408 masAhaNo mhaasaadhnik| 46 406 masihAIu maatRssvniiyH| 46 410 mAkaDa maMkate 90,53 411 mAMjai maasstti| 412 mAgai yAcate vaa| 413 mAcai mAdyati / 24,46 414 mAnai mnyte| 415 mAyai mAti, mimiite| 416 mArai mArayati / 417 mAharau madIyam / 45 418 mocai mIlayati nimolayati46,50 416 mukhAmukhi mukhaamukhytaa| 46 420 mulai mRdU lunAti, mRdulayati / 46 421 mAhiyAM mudhaa| pU2 54 46 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 bAlazikSAgyAkaraNasyAkAra vanakrameNa bhASAzanamaciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkA: 51 445 lADai llti| 50 446 liai pAvatte gRha raNA vina (ya?) ti, veH| 69,52 447 ligaI prabhRti, praarbhy| 45 448 lihAcchoha labdhastho, (bdhotsA ?) ha 449 lIpai lipti| 450 luNai lunaati-te| 44,50 451 luNAai luuyte| 103,54 452 lUbai lNbte| 453 lUsai luussyti| 454 lUhai iisyte| 455 leai prApayati, nayati 75,52 456 lebhai (bhelai? ) mizrayati / 50 457 loTai luTayati lottti| 53 458 loDhai luuttytyym| 78, 52 456 lopai luuNpti| 54 460 vakhANai vyAkhyAti . vyaakhyaanyti| 461 vadhArai vyAjighrati vAsayati / 52 462 vaNaI vyayate vAyate'pi c| 50 463 vamai vmti| 464 vamai vamati / 63, 53 465 varai varayati eSaH, vRNoti - te 47, 50 466 varagaDa varAdha (ka?) rsskH| 46 467 varasai varSati / 48 468 varAMsa u viparyasyati / 52 466 varAMsiu viparyastaH / 47 470 vartai vrtte| 471 valai pazcAt vyAghuTate vlte| 36,50 472 valIu vyAvRtya, vyaaghutty| 473 vAMchai vAMchati, kaaNkssti| 474 vAai vAti / 475 vAai vaadyti| ... 476 vAulau vaartaalyH| 477 vAjai vaadyte| 478 vATa i tu le Dhi loDhe / 476 vATai varttayati / 480 vAdhai varddhayatItyayam / 52 481 vAdalu vAridapaTalam / 482 vAdhai varddhate edhte| 32 46 483 vA nayatau vaayttH| 46 484 vAparai vyApRyate vyApRNoti / 48 485 vArai navArayati, niSedhayati / 486 vAlAluchi kezAkeziH 487 vAvai vapati-te c| 488 vAsai vAsyate tAmra buuddii| 50 486 vAhai byAharati / 468 vigUpai vigupyati / 25,46 461 vicArai vicArayati, Uhate / 50 / Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla zikSaNyA karaNasyAkArAdyanukrameNa bhASAzabdasUci zabdarUpANi pRSThAGkAH | kramAGkAH kramAGkAH 42 viDhai vidhyati, kalahAyate / 463 vipasai vinazyati / 464 vimAsa vimRzati / 465 viyAriu vipratArikaH 466 vilojavai veH / 467 vasAha yisAdhayati, krINAti; koNate / 468 vistaras vipUrvI tu thu / 466 vistArai vistarati vistAra yati, tanoti-te / 500 vihuMcai vibhajati / 501 vihaDai vighaTate veH / 502 vihAi vibhAti / 503 vaTIM veSTate / 504 vadhai vidhyati / *T 47 47 47 53 50 40.50 51 50 53 6351 46 505 vIcArai vipratArai ( ya1 ) ti 506 vIkai vikroNate / 507 vonavai vijJapayati / 508 voSa (kha) ra vikirati, vikSipati / 48 506 vosamai vizrAmyati 51 53 47 510 vAsasai vastu, vizrabhate / 511 vecai vyayati, vyeti / 512 vyApara praznute vyApnoti ca / 46 513 zapara zapati tu zapyati / 514 zISa (sya) vaha pranuzAsti / 47 515 ba (kha) uSa (kha) Dai khaTatka 53 roti / 54 56 51 52 48 zabdarUpANi 516 SaDahaDaikila khaTatpatati / 517 SA (khA) zrai kaMDUyati - te / utuMSA (khA) dana 518 SA (khA sthAnam / 527 saMkara visarjayati / 528 saMghUravai sadhukSate / 526 sakai zaknoti / 530 saMgalai sarvatra / 531 sanyasai saMnyasyati / 532 samArai samAracayati / 533 sameTai samaH / pRSThAGkAH 534 saravai niSyandate, stravati / 535 sarISau sadRzaH / 155 516 SA (khA) sai kAsate / 520 pisa nasate / 54 521 SI (kho) lai kIlati / 46 522 Su (khu) sai gopAyate lIyate 53 523 SUdai SUTai kSunte kSutti ca / 51 524 SU ( khU) bhai kSubhyate kSobhate / 46 525 So (kho) DAi SaM (khaM) jAyate / 526 so (kho) i kSataghatyasau 51 52 46 64, 50 536 sapai vAra sarvadA, sadA / 537 savahigamA samantAt sarvataH 538 savehipari sarvathA / 536 sasai svasati / 540 saha kSamate titikSate sahate kSAmyate mRSyate ti ca / 50 86, 53 64, 53 42 74,52 45 53 42 51 51 45 45 45 46 53 52 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 bAlazikSAbyAkaraNasyAkArAnukrameNa bhASAzamdasUciH / kramAGkAH zabdarUpANi pRSThAGkAH kramAGkA: zabdarUpANi pRSThAGkAH 46 61,53 4 // 541 sAMkhai saMkhyAti / 564 stavai nuvaMti, stIti, stute, 542 sAMcaI secinute, sNcinoti|| stoti, stavIti ca / 11,48 samastu / 565 spardhai sparddhate, miSati / 50 543 sAMpaDai sNpdyte| 48 566 hakAraI prAkArayati 544 sAMbharai smarati cAdhyeti ca / 47 mAhvayatyapi / 545 sAMbhalai nizAmyati, mRNoti, 567 haDahaDai haThAddhasati 61,51 - prAkararNayati essH| 46 568 haNai hinasti heti 546 sAmarai samaH kirati / 48 vyApAdayati essH| 547 sAMmuhai sajjati, samahati / 52 566 hathIyAra hastAdhAra / golaga... 548 sAMsuhiu sjjitH| velA (?) / 546 sAhaI avalaMbate / 58,51 570 hAkai haat.| .54 550 siNamiNai shnaiminotybdH| 51 571 hAlai cAlai calati / 551 sImai sidhyti| 50 572 hiNahiNai hessaayte| 552 sIdAbai sIdati / 57,51 573 hiyAMviu hRdayApitam / 553 sIvai pinaSTi / 574 hivaDAM idAnIm, pradhunA, 554 soSa (kha)i sikssyte| 5,47 saMprati, sAMpratam / 555 suhAi sukhAdemam / 46 575 hivaDAnaM Adhunikam, 556 saMghai siMghati, jighrati / 48 sAMpratInAm / 557 sUai nidrAyati vA zete, 576 hIDai vicarati hiMDate svpiti| csti| 84,53 558 sUkai zuSkati, shussyti| 577 hoDolai aAMdolayati / 48 556 sUjhai zudhyati / 578 hIyApai hRdyaarpti| 51 560 sUjai svati / 576 huai bhavati jaayte| 30,49 561 sUjavai zophayati / 580 huNai juhoti - 562 sevai bhajati-te sevate,dhayati13,48 581 hetuDai kR adhasa pradhaHkaroti / 54 563 sohai, zobhate, bhAti, rAjati-te 582 hevAu vevAkaH / ghakAsti c| 8,48 / 583 keMdrai hlAdate // iti bAlazikSAgyAkaraNasyAkArAkhanuba meNa bhASAghavasRciH // 52 www.jainelik Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarvavarmAcAryapraNIta - kaatntrvyaakrnnsuutrpaatthH| *R >prathamaM sandhiprakaraNam / prathame'dhyAye prathamaH paadH| siddho vrnnsmaanaayH| tatra caturdazAdau khraaH| daza smaanaaH| teSAM dvau dvAvanyonyasya savarNI / pUrvo hsH| paro diirghH| kharo'varNavoM naamii| ekArAdIni sandhyakSarANi / kAdIni vyaJjanAni / te vargAH paJca paJca paJca / vargANAM prathama-dvitIyAH shsssaashcaaghossaaH|" ghoSavanto'nye / anunAsikA ng-a-nn-n-maaH|3 antaHsthA y-r-lvaaH| USmANaH sh-ss-s-haaH| aH iti visrjniiyH|6xk iti jihvaamuuliiyH| *pa ityupdhmaaniiyH| aM ityanukhAraH / " pUrvaparayorarthopalabdhau padam / vyaJjanamasvaraM paraM varNaM nayet / anatikramayan vizleSayet / lokopacArAd grhnnsiddhiH| - iti prathamaH pAdaH / prathame'dhyAye dvitIyaH paadH| samAnaH savarNe dIrdhIbhavati parazca lopam / ' avarNa ivaNe e| uvaNe o| RvaNe ar| lavaNe al / ekAre ai aikAre c| okAre au aukAre ca / ivoM yamasavaNe na ca paro lopyH| vmuvrnnH| ramRvarNaH / lmlvrnnH|" e ay / 2 ai Aya / 3 o av / au Av / 5 ayAdInAM ya-valopaH padAnte na vA lope tu prakRtiH / 16 edotparaH padAnte lopamakAraH / na vyaJjane svarAH saMdheyAH"- iti dvitIyaH pAdaH / prathame'dhyAye tRtIyaH pAdaH / odantA a-i-u-A nipAtAH khare prkRtyaa|' dvivcnmnau|' bhuvcnmmii| anupadiSTAzca / - iti tRtIyaH pAdaH / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarvavarmAcAryapraNIta prathame'dhyAye caturthaH paadH| vargaprathamAH padAntAH kharaghoSavatsu tRtIyAn / ' pazcame paJcamAMstRtIyAnna vaa| vargaprathamebhyaH zakAraH svara - ya-va-ra-parazchakAraM na vaa| tebhya eva hakAraH pUrvacaturthaM na vaa| pararUpaM takAro la-ca-Ta-vargeSu / ' caM she| Ga-Na-nA hakhopadhAH khare dviH| no'ntazca-chayoH zakAramanu. khArapUrvam / Ta-ThayoH SakAram / ta-thayoH sakAram / " le lam / " ja-jha-a-zakAreSu akAram / zincau vaa| Da-Dha - Na parastu nnkaarm| mo'nusvAraM vynyjne|" varge tadvargapaJcamaM vaa|6-- iti caturthaH pAdaH / prathame'dhyAye paJcamaH paadH| visarjanIyazce cha vA shm| Te The vA Sam / te the vA sam / ka-khayorjihvAmUlIyaM na vaa| pa-phayorupadhmAnIyaM na vaa| zeSe se vA vA pararUpam / umkaaryormdhye| aghoSavatozca / aparo lopyo'nyakhare yaM vaa| A-bhobhyAmevameva svare / ghoSavati lopam / " nAmiparo rm| ghossvtkhrprH|3 rprkRtirnaamipro'pi| eSa-saparo vyaJjane lopyH| na visarjanIyalope punaH sandhiH / 16 ro re lopaM svarazca pUrvI diirghH| dvirbhAvaM vrprcchkaarH| - iti paJcamaH pAdaH / samAptazca prthmo'dhyaayH| dvitIyaM nAmnicatuSTayaprakaraNam / dvitIye'dhyAye prathamaH pAdaH / dhAtuvibhaktivarjamarthavalliGgam / tasmAtparA vibhaktayaH / paJcAdau ghuT / jas-zasau npuNske| Amantrite siH sNbuddhiH| Agama udanubandhaH khraadntyaatprH| tRtIyAdau tu praadiH| idudgniH| IdUt syAkhyau ndii| A zradvA / antyAtpUrva updhaa|" vyaJjanAnno'nu ssnggH| dhuD vyaJjanamanantaHsthAnunAsikam / akAro dIrgha ghossvti| jsi|5 zasi sasya ca nH| akAre lopam / bhisaisU vaa|"dhutti bahutve tve / osi ca / deg usirAt / " Gas sya / 22 ina ttaa| uryH|24 smai srvnaamnH|25 GasiH smAt / 6 GiH smin / vibhASyete puurvaadeH|28 surAmi srvtH| jas sarva iH| alpAdervA / dvandvasthAca / nAnya Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kAtantravyAkaraNasUtrapAThaH tsArvanAmikam / tRtIyAsamAse ca / bahuvrIhau / 35 dizAM vaa|36 zraddhAyAH sirlopm| ttosore| saMyuddhau ca / haskho'mbArthAnAm / aurIm |uvnti yai yAs yAs yAm / 2 sarvanAmnastu sasavo hastrapUrvAzca / 3 dvitIyA-tRtIyAbhyAM vA / 4 nadyA ai AsU AsU Am / 45 saMbuddhau hakhaH / am-shsoraadilopm / IkArAntAt siH| vyaJjanAca / 49 agneramo'kAraH / 50 aukAraH pUrvam / " zaso'kAraH sazca no'striyAm / 52 TA nA / 53 ado'muzca / 54 iredurojasi / 5 saMbuddhau ca / 56 De / 57 Gasi-Gasoralopazca / 58 gozca / 59 Dirau sapUrvaH / sakhipatyorDiH / ' usi-GasorumaH / 62 RdantAt sapUrvaH / 63 A sau si lopazca / agnivacchasi / 65 ajhai 66 dhuTi c| dhaatostRshbdsyaar|68 svasrAdInAM ca / A ca na sNvuddhau| hakhanadI-zraddhAbhyaH sirlopam / Ami ca nuH / 2 vestrayazca / 73 cturH| saMkhyAyAH ssnaantaayaaH|75 katezca jasa-zasolaka / niyo DirAm / - iti prathamaH paadH| . dvitIye'dhyAye dvitIyaH paadH| na skhissttaadaavgniH| ptirsmaase| strI nadIvat / khyAkhyAviyuvau vAmi / haskhazca Gavati / napuMsakAt syamorlopo na ca taduktam / akArAdasaMbuddhau muzca / anyAdestu tuH| aurIm / jas-zasoH shiH| ghuTsvarAd ghuTi nuH|" nAminaH khre| asthi-dadhi-sakthyakSNAmannantaSTAdau / bhASitapuMskaM pumvdvaa| dIrghamAmi snau| nAntasya copdhaayaaH| ghudi caasNbuddhau| saant-mhto!pdhaayaaH| apshc|" antvasantasya cAdhAtoH sau| ina-han-pUSAryamNAM zau c|" uzana:purudaMzo'nehasAM sAvanantaH / 22 sakhyuzca / 23 ghuTi tvai / 24 diva ud vyaJjane / 25 au sau / 26 vaamyaa| yujerasamAse nurbuTi / 28 abhystaadntirnkaarH|" vA npuNske| tudabhAdibhya iikaare| hneheNrdhiruupdhaalope|32 gorau ghuTi / am-zasorA / 34 panthi-manthyabhukSINAM sau|35 ananto ghuTi / aghuTkhare lopam / vyaJjane caiSAM niH| anuSaGgazcAkruzcet / puNso'nshbdlopH| caturo vAzabdasyotvam / andduhshc|42 sau nuH / 3 saMbuddhAvubhayohrakhaH / 4 adasaH pade mH|45 aghuTkharAdau seTkasyApi vanservazabdasyotvam / 16 zva-yuva-maghonAM ca / vaahervaashbdsyau| anceralopaH pUrvasya ca diirghH|" tiryaG tirshciH|deg uda udiiciH|1 pAtpadaM smaasaantH|52 avamasaMyogAdano'lopo'luptavacca Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarvavarmAcAryapraNItapUrvavidhau / 53 I-yorvA / 54 A dhAtoraghuTkhare / 5 IdUtoriyuvau khare / 56 sudhIH / 57 bhuurvrssaabhuurpunrbhuuH|" anekAkSarayostvasaMyogAd yavau / bhrUrdhAtuvat / strI ca / vAm -shsoH|2 bhavato vAderutvaM saMbuddhau / avyaya-sarvanAmnaH kharAdantyAt pUrvo'k kH| ke pratyaye strIkRtAkArapare pUrvo'kAra ikAram / 65 - iti dvitIyaH pAdaH / dvitIye'dhyAye tRtIyaH paadH| yuSmadasmadoH padaM padAt SaSTI caturthI-dvitIyAsu vsuu-nsau|' vAmanau dvitve / tvanmadorekatve te me tvA mA tu dvitIyAyAm / na paadaadau| cAdiyoge ca / eSAM vibhktaavntlopH| yuvAvau dvivAciSu / amau cAm / Am zas / tvam aham sau savibhaktyoH / " yUyam vayam jsi|" tubhyam mahyam yi| tava mama ngsi| at pnycmydvitve|4 bhyas abhym| sAmAkam / etvmsthaanini| AtvaM vyaJjanAdau / " raiH|" aSTanaH sarvAsu / au tsmaajs-shsoH|" arvannarvantirasAvanam / sau ca maghavAn maghavA vA / jarA jara khare vaa| tri-caturoH striyAM tisR catasR vibhaktau / " tauraM khare / na nAmi dIrgham / 27 nR vA / tydaadiinaamvibhktau| kim kaH / do'dvemH| sau sH|32 tasya ca / 33 idamiyamayam puMsi / ad vyaJjane'naka 35 TosoranaH / 26 etasya cAnvAdeze dvitIyAyAM cainH| tasmAd bhis bhira adsshc|39 sAvausilopazca / deg utvaM mAt / ed bahutve tvI / 2 apAM bhedH|3 viraamvynyjnaadissvnddunnhivnsiinaaNc| srsi-dhvsoshc|h-sh-sschaantejaadiinaaN ddH|6 dAdehasya gH|" cavarga-dRgAdInAM ca / " muhAdInAM vaa| ha-caturthAntasya dhAtostRtIyAderAdicaturthatvamakRtavat / sajuSAziSo raH / irurorIrUrau / 52 ahaH sH|53 saMyogAntasya lopaH / 54 saMyogAdevuTaH / 55 liGgAntanakArasya / 56 na saMbuddhau / na saMyogAntAvaluptavaca pUrvavidhau / " isusadoSAM ghoSavati raH / 59 dhuTAM tRtiiyH|60 aghoSe prthmH|" vA viraame|62 reph-sorvisrjniiyH| virAmavyaJjanAdAvuktaM napuMsakAt syamolauMpe'pi / 4 - iti tRtIyaH pAdaH / . dvitIye'dhyAye caturthaH paadH| avyayIbhAvAdakArAntAd vibhktiinaammpshcmyaaH|' vA tRtiiyaasptmyoH| anyasmAlluka / avyyaac| rUDhAnAM bahutve'striyAma Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantravyAkaraNasUtrapAThaH prtyysy| garga-yaska -vidAdInAM ca / bhRgvatryaGgirasakutsavasiSThagotamebhyazca / yato'paiti bhayamAdatte vA tadapAdAnam / IpsitaM ca rakSArthAnAm / yasmai ditsA rocate dhArayate vA tat saMpradAnam / ya AdhArastadadhikaraNam / 1 yena kriyate tat karaNam / 12 yat kriyate tat karma / yaH karoti sa krtaa| kArayati yaH sa hetuzca / teSAM paramubhayaprAptau / prathamA vibhktirlinggaarthvcne|" AmantraNe c|"shessaaH karmakaraNasaMpradAnApAdAnakhAmyAyadhikaraNeSu / ' paryapAyoge pshcmii| digitararte'nyaizca / " dvitIyainena / 22 karmapravacanIyaizca / 23 gatyarthakarmaNi dvitIyA-caturyo cessttaayaamndhvni| manyakarmaNi caanaadre'praannini|25 namaH-svasti-svAhA- svadhA-'laM - vaSaDyoge cturthii|26 tAdarthe / tumarthAcca bhaavvaacinH| tRtIyA shyoge|" hetvarthe / kutsite'ngge| vishessnne| kartari c| kAla-bhAvayoH sptmii| svAmIzvarAdhipatidAyAdasAkSipratibhUprasUtaiH SaSThIca / 35 nirdhAraNe ca / 6 SaSThI hetupryoge| smRtyrthkrmnni| karoteH prtiytne| hiNsaanaamjvreH| kartR-karmaNoH kRti nityam / na niSThAdiSu / 2 SaDo No ne / manoranuskhAro ghutti|14 varge vrgaantH|5 tavargazca-Tavargayoge c-ttvrgau|6 nAmikaraparaH pratyayavikArAgamasthaH siH SaM nuvisarjanIyaSAntaro'pi / 47 ravaNebhyo no NamanantyaH svara-ha-ya-va-kavarga-pavargAntaro'pi / striyAmAdA / nadAdyancivAyansyantasakhinAntebhya ii| IkAre strIkRte'lopyaH / kharo hrasvo napuMsake / 52- iti caturthaH pAdaH / nAmni catuSTaye kArakaprakaraNaM samAptam // (1) dvitIye'dhyAye paJcamaH paadH| nAmnAM samAso yuktArthaH / tatsthA lopyA vibhktyH| prakRtizca svarAntasya / vyaJjanAntasya yatsubhoH // pade tulyAdhikaraNe vijJeyaH karmadhArayaH / saMkhyApUrvI dviguriti jnyeyH| tatpuruSAvubhA // vibhaktayo dvitIyAdyA nAmnA parapadena tu / / samasyante. samAso hi jJeyastatpuruSaH sa ca // syAtAM yadi pade dve tu yadi vA syurbvnypi| tAnyanyasya padasyArthe bhuvriihiH| vidika tathA // " dvandvaH samuccayo nAnorbahUnAM vApi yo bhavet / alpakharataraM tatra pUrvam / yaccArcitaM dvayoH // 3 (2) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarvavarmAcAryapraNIta pUrvaM vAcyaM bhavedyasya so'vyayIbhAva iSyate / " (7) sa napuMsakaliGgaM syAt / " dvandvaikatvam / " tathA dvigoH // " ( 6 ) puMvadbhASitapuMskAnUGapUraNyAdiSu striyAm / tulyAdhikaraNe / " saMjJApUraNIkopadhAstu na // " karmadhArayasaMjJe tu puMvadbhAvo vidhIyate / " AkAro mahataH kAryastulyAdhikaraNe pade // 21 nasya tatpuruSe lopyaH / khare'kSaraviparyayaH / koH kat / " kA svISadarthe'kSe / " puruSe tu vibhASayA // (9) yAkArI strIkRtau haskhau kacit / " hasvasya dIrghatA / anavyayavisRSTastu sakAraM ka-pavargayoH // " (8) 26 29 // iti paJcamaH pAdaH / nAmni catuSTaye samAsaprakaraNaM samAptam // 8 dvitIye'dhyAye SaSThaH pAdaH / vANapatye / ' Nya gargAdeH / kuJjAderAyanaNa smRtaH / tryatryAdereyaNa / " iNataH / " bAhrAdezva vidhIyate // rAgAnnakSatrayogAcca samUhAtsAsya devatA / vedhIte tasyedamevamAderaNa iSyate // tena dIvyati saMsRSTaM taratIkaNa caratyapi / paNyAcchilpAnniyogAcca krItAderAyudhAdapi // tadU (10) (2) (3) (4) nAvastA viSAd vadhye tulayA saMmite'pi ca / tatra sAdhau yaH / Iyastu hite / " yadugavAditaH // " upamAne vatiH / tatvau bhAve / yaN ca prakIrtitaH / " tadasyAstIti mantvantvIn / " saMkhyAyAH pUraNe Damau // ( 5 ) dvestIyaH / " stR ca / " antastho, De SaH / katipayAtkateH / viMzatyAdestamad / " nityaM zatAdeH / SaSTyAdyatatparAt // (6) vibhaktisaMjJA vijJeyA vakSyante'taH paraM tu ye / adhyAdeH sarvanAmnaste bahozcaiva parAH smRtAH // " 17 24 tatredamiH / rathoretet / teSu tvetadakAratAm / 27 pnycmyaasts|" trasaptamyAH / idamo haH / kimH|' at ka ca / / (8) (1) (7) Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantravyAkaraNasUtrapAThaH tahoH kuH| kAle kiMsarvayadekAnyebhya eva daa|34 idamohyadhunAdAnIm / 35 dAdAnImau tadaH smRtau // 36 sadya AdyA nipaatynte| prakAravacane tu thaa|38 idam -kimbhyAM thamuH kaaryH| AkhyAtAca tamAdayaH // (10) samAsAntagatAnAM vA rAjAdInAmadantatA / 41 ddaanubndhe'ntykhraaderlopH| terviMzaterapi // 53 (11) ivarNAvarNayorlopaH svare ye ca / nastu kacit / 45 uvrnnstvotvmaapaadyH| eye'kavAstu lupyate // 7 (12) kAryAvavAvApAdezAvaukAraukArayorapi / 8 vRddhirAdau saNe / na yvoH, padAdyovRdvirAgamaH // 50 (13) iti SaSThaH paadH| // iti nAmni catuSTaye taddhitaH samAptaH / samAptazcAyaM dvitIyo'dhyAyaH // tRtIyamAkhyAtaprakaraNam / tRtIye'dhyAye prathamaH paadH| atha parasmaipadAni / nava parANyAtmane / trINi trINi prthm-mdhymottmaaH| yugapadvacane paraH puruSANAm / nAgni prayujyamAne'pi prthmH| yuSmadi madhyamaH / asmdyuttmH| adAbdAdhau daa| kriyAbhAvo dhaatuH| kaale| saMprati vrtmaanaa|" smenaatiite| prokssaa|3 bhUtakaraNavatyazca / bhaviSyati bhaviSyantyAzIH shvstnyH|5 tAsAM khasaMjJAbhiH kaalvishessH| prayogatazca / pnycmynumtau|" samarthanAziSozca / " vidhyAdiSu saptamI ca / kriyAsamabhihAre sarvakAleSu madhyamaikavacanaM pnycmyaaH|" maayoge'dytnii| mAsmayoge hyastanI c| vartamAnA / 24 saptamI / 25 paJcamI / 26 hyastanI / evamevAdyatanI / prokssaa|" shvstnii| AzIH / syasaMhitAni tyAdIni bhvissyntii|32 dyAdIni kriyaatipttiH| SaDAdyAH sArvadhAtukam / 34 - iti prathamaH pAdaH / tRtIye'dhyAye dvitIyaH paadH| pratyayaH paraH / gup-tij-kijhyaH san / mAn-badha-dAna-zAnbhyo dIrghazcAbhyAsasya / dhAtorvA tumantAdicchatinaikakartRkAt / nAmna Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarvavarmAcAryapraNIta - AtmecchAyAM yin / kAmya ca / upamAnAdAcAre / karturAyiH salopazca / in kAritaM dhAtvarthe / dhAtozca hetau / " curAdezca / " ini liGgasyAnekAkSarasyAntyakharAderlopaH / " razabda Rto laghorvyaJjanAdeH / 3 dhAtoryazabdazcetrIyitaM kriyAsamabhihAre / " gupUdhUpa - vicchi-paNi-panerAyaH / " te dhAtavaH / cakAsa - kAsapratyayAntebhya Am parokSAyAm / " dayayAsazca / " nAmyAdergurumato'nRchaH / uSa - vida - jAgRbhyo vA / " bhIhrI bhR-huvAM tivacca / " AmaH kRJanuprayujyate / asa-bhuvau ca parasmai / sija adyatanyAm | 24 saNa aniTaH ziDantAnnAmyupadhAdadRzaH / zri-dusru - kami -kAritAntebhyazcaNa kartari / aNU asu vaci - khyAti - lipisici vhaH / 27 puSAdidyutAdylRkArAnubandhArti - zAstibhyazca parasmai / " ijAtmane padeH prathamaikavacane / bhAva-karmaNozca / sarvadhAtuke yaNa / " an vikaraNaH kartari / divAderyan / nuH khAdeH / 24 zruvaH zru ca // 15 svarAd rudhAdeH paro nazabdaH / tanAderuH / 37 nA tryAdeH / Ana vyaJjanAntAddhau / AtmanepadAni bhAva- karmaNoH / karmavat karmakartA / " kartari rucAdi - GAnubandhebhyaH / cekrIyitAntAt | AyyantAcca / in-a-yajAderubhayam / 5 pUrvavat sanantAt / zeSAt kartari parasmaipadam / - iti dvitIyaH pAdaH / 44 46 47 8. tRtIye'dhyAye tRtIyaH pAdaH / 15 dvirvacanamanabhyAsasyaikasvarasyAyasya / svarAderdvitIyasya / na na badarAH saMyogAdayo'ye / pUrvo'bhyAsaH / dvayamabhyastam / " jakSAdizca / caNparokSA cakrIti - sananteSu / juhotyAdInAM sArvadhAtuke / ' abhyAsasyAdirvyaJjanamavazeSyam / ziparo'ghoSaH / " dvitIyacaturthayoH prathamatRtIyau / " ho jaH / kavargasya cavargaH / na kavatezcetrIyite / " hrasvaH / " RvarNasyAkAraH / dIrgha iNaH parokSAyAmaguNe / " asyAdeH sarvatra / " tasmAnnAgamaH parAdirantazcet saMyogaH / " RkAre ca / " aznotezca / " bhavateraH / " niji - viji-viSAM guNaH sArvadhAtuke / bhRJa- hAr3amAGAmit / " arti-pipatyazca / sanyavarNasya / uvarNasya jAntaH sthA - pavargaparasyAvarNe / " guNazcakrIyite / dIrgho'nAgamasya / vanci sransa dhvansibhransi-kasi- pati-padi skandAmanto nI / " ato'nto'nukhAro'nunAsikAntasya / " japAdInAM ca / cara - phalorucca parasyAsya / Rmato rIH / alope samAnasya sanvallaghunIni caNapare / dIrgho 28 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantra vyAkaraNasUtrapAThaH 40 41 laghoH / at tvarAdInAM ca / ito lopo'bhyAsasya / " sani mi mImA-dA-rabha-labha-zaka-pata-padAmisa kharasya / AnoterIH / danbherizca / " digi dayateH parokSAyAm - iti tRtIyaH pAdaH / - & tRtIye'dhyAye caturthaH pAdaH / 15 saparakharAyAH saMprasAraNamantaH sthAyAH / grahi-jyA vayi vyadhi-vaSTivyaci-pracchi-vrazci-bhrasjInAma guNe / svapi vaci-yajAdInAM yaNaparokSAzIH / parokSAyAmabhyAsasyobhayeSAm / vyathezca / na vAvyoraguNe ca / svapi syami-vyetrAM cetrIyite / svApezvaNi / grahi svapi pracchAM sani / cAyaH kicekrIyite / " pyAyaH piH parokSAyAm / " zvayatervA / " kArite ca saMzcaNoH / hrayaternityam / " abhyastasya ca / dyuti-svApyorabhyAsasya / " na saMprasAraNe / " vazezcakrItei / " pracchAdInAM parokSAyAm / " sandhyakSarAntAnAmAkAro'vikaraNe / na vyayateH parokSAyAm / " mInAti - minoti-dIDAM guNavRddhisthAne / sani dIGaH / smi-ji-krIDAmini / 24 sRji-hazorAgamo'kAraH svarAtparo dhuTi guNavRddhisthAne | M dIsisnto yakAraH kharAdAvaguNe / A lopo'sArvadhAtuke / " iTi ca / " dA-mA- gAyati- pibati- sthAsyati - ja hAtInAmIkAro vyaJjanAdI / " AziyekAraH / ana us sijabhyasta - vidAdibhyo'bhuvaH / " icastalopaH / herkaaraadhnteH| nozca vikaraNAdasaMyogAt / ukArAcca / ukAralopo morvA / karoternityam / " ye ca / asyokAraH sArvadhAtuke'guNe / rudhAdervikaraNAntasya lopaH / " asterAdeH / " abhyastAnAmAkArasya / tryAdInAM vikaraNasya / ubhayeSAmIkAro vyaJjanAdAvadaH / * ikAro daridrAteH / lopaH saptamyAM jahAteH / dhuTi hanteH sArvadhAtuke / " zAseridupadhAyA aNa vyaJjanayoH / " hanterja ho / dAsyore'bhyAsalopazca / " asyaikavyaJjanamadhye'nAdezAdeH parokSAyAm |" thali ca seTi / 52 tR-phala- bhaja-pa- zranthi-granthi-danbhInAM ca / na zasa dada vAdiguNinAm / 4 kharAdAvivarNo varNAntasya dhAtoriyuvau / abhyAsasyAsavarNe 15 norvikaraNasya / ya ivarNasyAsaMyogapUrvasyAnekAkSarasya / iNazca / " norvakAro vikaraNasya / " juhoteH sArvadhAtuke / " bhuvo vo'ntaH parokSA'dyatanyoH / goherUdupadhAyAH / duSeH kArite / " mAnubandhAnAM hrasvaH / 65 ici vA / 6 jani-badhyozca / " oto yin- AyI kharavat / " autazca / " nAmyantAnAM yaNa- Ayiyin- AzIvi cekrIyiteSu ye 42 46 47 54 58 2 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shrvvrmaacaaryprnniitdiirghH| inno'nupsRssttsy| Rta Idantazvi-cekrIyita-yin-AyiSu / 72 iranyaguNe / yaNAziSorye / 4 gunno'rtisNyogaadyoH| cekrIyite c|6 ghrA-dhmorI / yinyavarNasya / adeghasla sndytnyoH| vA parokSAyAm / veJazca vayiH / hantervadhirAziSi / 2 adyatanyAM ca / iNo gaa| iGaH prokssaayaam| sanINa - ingorgmiH| asterbhuursaarvdhaatuke| bruvo vaciH / cakSiGaH khyAJ / 9 vA parokSAyAm / ajevii|" adAdelag vikaraNasya / iN - sthA-dA-pibati-bhUbhyaH sicaH parasmai / iti caturthaH pAdaH / tRtIye'dhyAye paJcamaH paadH| naamyntyordhaatuvikrnnyorgunnH| nAminazcopadhAyA lghoH| ani ca vikrnne| kroteH| mideH| abhyastAnAmusi / na NakArAnubandhacekrIyitayoH / abhyastasya copadhAyA nAminaH svare guNini saarvdhaatuke| sani caanitti| sijAziSozcAtmane / RdantAnAM ca / " sthA-dozca / bhuvaH silki| sUteH paJcamyAm / dI-dhI-vevyozca / ruda-vida-muSAM sani / 6 nAmyantAnAmaniTAm / sarveSAmAtmane sArvadhAtuke'nuttame pnycmyaaH| dvitva-bahutvayozca prsmai| parokSAyAM ca / sarvatrAtmane / " AziSi ca parasmai / saptamyAM ca / 3 hau ca / tudAderani / Ami videreva / kuttaaderninicttsu| vijeritti| sthAdoriradyatanyAmAtmane / mucAderAgamo nakAraH svarAdani vikaraNe / msjinshodhutti| radhi-jabhoH khre| neTi radheraparokSAyAm / rabhi- labhoravikaraNaparokSayoH / hu-dhuDbhyAM hedhiH|35 asteH|36 zA zAstezca / lopo'bhystaadntinH| Atmane cAnakArAt / zete rirnteraadiH| AkArAdaTa au / " Rdntsyergunne| uroSTyopadhasya ca / 3 inyasamAnalopopadhAyA hasvazcaNi / na zAsvRdanubandhAnAm / lopaH pibaterIcAbhyAsasya / tiSThaterit / jighratervA / - iti paJcamaH pAdaH / tRtIye'dhyAye SaSThaH paadH| anidnubndhaanaamgunne'nussnggaalopH| na zabdAca vikrnnaat| paro. kSAyAmindhi-zranthi - granthi - danbhInAgumaNe / danzi- sanji - svanjiranjInAmani / asyopadhAyA dIrgho vRddhirnaaminaaminicttsu|' sici Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantravyAkaraNasUtrapAThaH parasmai svarAntAnAm / vyaJjanAntAnAmaniTAm / asya ca diirghH| vada-braja-ralantAnAm / shvijaanorgunnH|" arti- soraNi / " jAgarteH kaarite|2 yaNAziSorye / parokSAyAmaguNe / Rtazca saMyogAdeH / RdantAnAM ca / Rccha RtaH / zIGaH sArvadhAtuke / ayIrye / " AyiricyAdantAnAm / zA-chA-sA-hA-vyA-ve- pAmini / " artihI-blI-rI-nayI-kSmAyyAdantAnAmantaH po yalopo guNazca nAminAm / paatelo'ntH| dhUJ-prINAtyonaH / sphAyervAdezaH / zaderagatau taH / 26 hantestaH / hasya hantardhirinicoH / " luptopadhasya ca / " abhyAsAca / 30 jergiH san - parokSayoH / ceH ki vA / 32 saNo'lopaH khare'bahutve / daridrAterasArvadhAtuke / brazci-masjodhuTi / 35 yanyokArasya / 36 AkArasyosi / sandhyakSare ca / asteH sau / asandhyakSarayorasya tau sallopazca / dii-dhii-ve-vyorivrnnykaaryoH| naamivynyjnaantaadaayeraadeH|2 gama - hana-jana-khana - ghasAmupadhAyAH svarAdAvanaNyaguNe / 3 kAritasyAnAmivikaraNe / yasthApatyapratyayasyAkharapUrvasya yinaAyiSu / na lopazca / vynyjnaadisyoH| yasyAnani / asya ca lopH| sico dhkaare|50 dhudazca dhuTi / hrasvAcAniTaH / 52 iTazceTi / 53 skoH saMyogAyorante ca / 54 cavargasya kirasavarNe / 55 ho ddhH|16 daaderghH|57 naherdhaH / bhRjAdInAM ssH|" cha - shoshc| bhASitapuMskaM puNvdaayau| A-dA-tA-mA-thA-mAderiH / Ate Athe iti ca / 63 yAzabdasya ca sptmyaaH| yAm -yusoriymiyusau|15|| zamAdInAM dI? yani |6sstthivu-klmbaacmaamni // 67 kramaH parasmai / gamiSyamAM chH| paH pivH| ghro jighrH| dhmo dhmH|72 sthstisstthH| no mnH| dANo ycchH| dRzeH pazyaH / arterkcchH| srterdhaavH| zadeH shiiyH| sadeH sIdaH / jA jnervikrnne|" jJazca / pvAdInAM hvH| uto vRddhirvyaJjanAdau guNini saarvdhaatuke| uuotergunnH|" hyastanyAM ca / tRheriD vikaraNAt // bruva ID vcnaadiH|" asterdi-syoH| sicH| rudAdibhyazca / " ado'Ta / 2 sasya se'sArvadhAtuke taH / 3 aNi vacerodupadhAyAH / 94 asyateH stho'ntaH / 5 pateH paptiH / kRpe rolH| girteshckriiyite| vA svare / tRtIyAdergha-Dha-dha-bhAntasya dhAtorAdicaturthatvaM s-dhvoH|300 lope ca di-syoH|1 ta-thozca ddhaateH|02 -iti SaSThaH pAdaH / INSTALLATHE Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarvavarmAcAryapraNIta tRtIye'dhyAye saptamaH pAdaH / iDAgamo'sArvadhAtukasyAdirvyaJjanAderayakArAdeH / snu - kramibhyAM parasmai / ' rudAdeH sArvadhAtuke / IzaH se / " IDjanoH sadhve ca / " se gamaH parasmai / hanudantAt sye / anjeH sici / stu su-dhUJbhyaH parasmai / yami-rami- namyAdantAnAM sirantazca / " smiG-pUG - ranjvazU-kRR-gR-hadhR pracchAM sani / " iTo dIrgho grherprokssaayaam|" aniDekakharAdAtaH / ivarNAdazvi- zri-DI- zIGaH / uto'yu-ru-Nu-stu-kSu- kSnuvaH / " Rto'vRGvRJaH / " zakeH kAt / " paci vaci - sici - rici-mucezcAt / " pracchezchAt / " yuji - ruji ranjibhuji bhaji bhanji sanji tyajibhrasji yaji masji sRji - niji viji - khanjerjAt / adi-tudi- di - kSudi - vidyati - vidyati - vindati - vinatti - chidi - bhidi - hRdi zadi sadipadi skandi - khiderdAt / " rAdhi rudhi krudhi - kSudhibandha-zudhi - sidhyati - budhyati - yudhi-vyadhi - sAverdhAt / hani - manyaternAt / Api tapi - tipi khapi vapi zapi chupi kSipi - lipi lupi-sRpeH pAt / yabhi - rabhi labherbhAt / " yami-rami- nami - gamemat rizi-ruzi - kruzi-lizi - vizi - dizi - dRzi - spRzi - mRzi - danzeH zAt / dviSi puSyati - kRSi - zliSyati - tviSi - piSiviSi - ziSi- zuSi - tuSi duSeH SAt / " vasati - ghaseH sAt / dahidihi duhi mihi - rihi ruhi lihi- luhi nahi bahervAt / grahaguhaH sani / uvarNAntAcca / ivantardha - bhrasja- danbhu - zriyUrNa bhara - jJapi - sani-tani-pati-daridrAM vA / bhuvaH sij luki / sR-vR-bhR-studru- sruzruva eva parokSAyAm / thalyRkArAt / kRJo'suraH / " suD bhUSaNe saMparyupAt / " - iti saptamaH pAdaH / - 26 - 12 - - - - - - - - - - - - - tRtIyaye'dhyAye aSTamaH pAdaH / padAnte dhuTa prathamaH / ra sakArayorvisRSTaH / gha Dha dha bhebhyastathoasdhaH / SaDhoH kaH se / tavargasya Sa- davargAd TavargaH / " DheDha lopo diirghshcopdhaayaaH| sahi bahorodavarNasya / ghuTAM tRtIyazcaturtheSu / agho SeSvaziTAM prathamaH / bhRjaH svarAt khare dviH / asya vamodIrghaH / " svarAntAnAM sani / haniGgamorupadhAyAH / nAminovarikuchurorvyaJjane / sasya hyastanyAM dau taH / " aD dhAtvAdirhyastanyadyatanIkriyAtipattiSu / 12 15 - - Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 kAtantravyAkaraNasUtrapAThaH kharAdInAM vRddhiraadeH| avrnnsyaakaarH| asteH| eterye / na mAmAsmayoge / " nAmyantAddhAtorAzIradyatanIparokSAsu dho DhaH / marjI maarjiH| dhAtvAdeH SaH sH| No nH|" nimittAtpratyayavikArAgamasthaH saH Satvam / 26 zAsi - vasi - ghasInAM ca / stotInantayoreva sani / 28 luga-lope na pratyayakRtam / svaravidhiH khare dvivacananimitte kRte dvivacane / yo'nubndho'pryogii| ziDiti zAdayaH / saMprasAraNaM vRto'ntHsthaanimittaaH| ar pUrve dve sandhyakSare ca guNaH / Aruttare ca vRddhiH| - iti aSTamaH pAdaH / samAptazcAyaM tRtIyo'dhyAyaH / // iti tRtIyamAkhyAtaprakaraNam // caturthaM kRtaprakaraNam / caturthe'dhyAye prathamaH paadH| siddhirijvad nynnaanubndhe|' hntestH| na seTo'mantasyAvamikamicamAm / pratyayalukAM cAnAm / sArvadhAtukavacche / ' De na gunnH| ke yaNvacca yoktvrjm| jAguH kRtyshntRyoH| guNI ktvA seD arudAdikSudha-kuza-kliza-gudha-mRDa - mRda -vada-vasagrahAm / skandasyandoH ktvaa| vyaJjanAyupadhasyAvo vaa| tRSi-mRSi-kRzi-vazci-lubhyatAM c|2th-phaantaanaaN cAnuSaGgiNAm / jAntanazAmaniTAm / zIGpUr3a-dhRSi-kSvidi-vidi-midAM niSThA seT / mRSaH kSamAyAm / 16 bhAvAdikarmaNorvodupadhAt / hlAdo havaH / " chAderdhesa-man-nan - kipsu / dIrghasyopapadasyAnavyayasya khAnubandhe / nAmino'm pratyayavacaikakharasya / hakhAruSormo'ntaH / 22 satyAgadAstUnAM kAre / 23 gile'gilsy| upasargAdasu-durthyAM labheH prAg bhAt khl-ghjoH|" AGo yi / 6 upAt prazaMsAyAm / vA kRti raatreH|"purNdr-vaacNym-srvsh-dvissNtpaashc / dhAtosto'ntaH pAnubandhe / odaudbhyAM kRd yaH kharavat / ji-kSyoH zakye / 32 krInastadarthe / velopo'pRktasya / 34 svorvyaJjaneSye / 5 niSTheTInaH / 26 nAlviSNvAyyAntenuSu / laghupUrvo'y ypi| mInAtyAdidAdInAmAH / kSerdIrghaH / niSThAyAM ca / sphAyaH sphiiH|2 pyAyaH pIH svAGge / 3 zRtaM paake| prastyaH saMprasAraNam / 45 dravaghanasparzayoH zyaH / 6 pratezca / vAbhyavAbhyAm / na ve-jyoryapi / 49 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zarvavarmAcAryapraNIta - 56 vyazca / saM- paribhyAM vA / " tad dIrghamantyam / vaH kau / 3 dhyA- pyoH / 4 paJcamopadhAyA ghuTi cAguNe / " hoH zUTau paJcame ca / zrivyavi-mavijvari - tvarAmupadhayA / " rAllopyau / " vanati - tanotyAdipratiSiddheTAM dhuTi paJcamo'ccAtaH / yapi ca / " vA maH / na tiki dIrghazca / undermani / 3 ghaJandheH / syado jave / ranjerbhAva karaNayoH / vRSa- ghiniNozca / vRMhe kharesniTi vA / " yama-mana-tana-gamAM kau / " viDavanorA / ghuTi khani- sani-janAm / " yevA / sanastiki vA / sphuri-sphulyorghajyotaH / " ijjahAteH ktvi / dyati-sthati-mA-sthAM tyaguNe // 76 chAzoH / dadhAterhiH / cara- phalorudasya / dad do'dhaH / " svarAdupasargAta taH / " yapi cAdo jagdhiH / dhajalorghasuH / ktaktavantu niSThA / * - iti prathamaH pAdaH / 74 vA 77 caturthe'dhyAye dvitIyaH pAdaH / 99 26 dhAtoH / ' saptamyuktamupapadam / / tat prAGga nAma cet / tasya tena samAsaH / nAvyayenAnamA / tRtIyAdInAM vA / kRt / vAsarUposstriyAm / tavyAnIyau / kharAd yaH / " zaki- sahi pavargAntAcca / ' Atkhanorica / " yami-madi - gadAM tvanupasarge / carerAGi cAgurau / " paNyAdyavaryA vikreyagahyanirodheSu / " vahAM karaNe / aryaH svAmivaizyayoH / " upasaryA kAlyA prajane / " ajaryaM saMgate ca / " nAmni vadaH kyap ca / deg bhAve bhuvaH / " hanas ta ca / vRJ-dR- juSINa - zAsu -stuguhAM kyap / RdupadhAccAkRpicRteH / " bhRJo'saMjJAyAm / graho spi pratibhyAM vA / 6 pada- pakSyayozca / " vau nI - pUJabhyAM kalka- muJjayoH / " kR - kRSi - mRjAM vA / sUrya - rucyAvyathyAH kartari / bhidyoddhyau nade / " puSya - sidhyau nakSatre / yugyaM patre / kRSTapacya kupye saMjJAyAm / RvarNa vyaJjanAntAd dhyaN / " Asu - yuva-pi rapi - lapi - trapi dabhicamAM c| uvarNAdAvazyake / " pA - dhormAnasAmidhenyoH / " prAGorniyo'saMmatAnityayoH kharavat / saMcikuNDapaH kratau / rAjasUyazca / " sAMnAyya nikAyyau havirnivAsayoH / paricAyyopacAyyAvagnau / cityAgnicitye ca / amAvasyA vA / *5 te kRtyAH / vuNa - tRcau / " ac pacAdibhyazca / nandyAderyuH / grahAderNin / nAmyupadhaprI-kRgR-jJAM kaH / " upasarge tvAto DaH / "" dheDhazi - pAghrAdhmaH zaH / sAhi sAti-vedyudeji-ceti-dhAri-pAri-limpa-vindAM tvanupasarge / 4 vA - 41 42 44 46 47 48 - 3 - - Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantravyAkaraNasUtrapAThaH jvalAdidunIbhuvo nnH|5 samAGoH sruvaH / 56 ave hRsoH|57 dihilihi-zliSi-zvasi-vyadhyatIzyAtAM ca / ahervA / 59 gehe tvak / 60 zilpini vuS / gsthkH|62 NyuT ca / 63 haH kaal-briihyoH|64 aashissykH| -sra-mRlvAM sAdhukAriNi / 66 - iti dvitIyaH paadH|. . caturthe'dhyAye tRtIyaH paadH| karmaNyaN / ' hAvAmazca / zIli-kAmi-bhakSyAcaribhyo nnH| Ato'nupasargAt kH| nAmni sthazca / tunda-zokayoH primRjaapnudoH| pre dAjJaH / sami khyH| gaSTak / surA-sIdhvoH pibteH| hRJo'j vyo'nudymnyoH| AGi taacchiilye| ahazca / dhRtaH praharaNe caadnnddstryoH| dhanurdaNDa-tsarulAGgalAGkuza-yaSTi-tomareSu grhaa| stmb-krnnyormijpoH|shNpuurvebhyH sNjnyaayaam| zIGo'dhikaraNe c|"cressttH| puro'grato'greSu sarteH / pUrve kartari / " kRo hetu-tAcchIlyAnulomyeSvazabdazloka-kalaha-gAthA-vaira-cATu-sUtra-mantrapadeSu / tdaadyaadynntntaakaarbhu-baahvhrdivaa-vibhaa-nishaa-prbhaa-bhaashcitrkrtR-naandii-kiN-lipi-livibli-bhkti-kssetr-jngghaa-dhnurruH-sNkhyaasuc| bhRtau krmshbde| iH stambazakRtoH / 25 harateIti-nAthayoH pazo / 26 phale-mala-rajaHsu graheH / 27 devvaatyoraapeH| Atmodara-kukSiSu bhRnyHkhiH| ejeH khaza / zunI-stanamuJja-kUlAsya-puSpeSu dheTaH / nADI kara-muSTi-pANi-nAsikAsu dhmazca / 32 vidhvarustileSu tudH| asuuryogryodshH| lalATe tapaH / 35 mita-nakhaparimANeSu pcH| kUla uddujodvhoH| vahalihAbhraliha-paraMtaperaMmadAzca / vadeH khaH priy-vshyoH| sarvakUlAbhrakarISeSu kssH| bhayartimegheSu kRtH| kSema-priyamadreSvaNa ca / bhAva-karaNayostvAzite bhuvH| nAgni tR-bhRvRji-dhAri-tapi-dami-sahAM sNjnyaayaam| gmshc| urovihAyasoruravihI ca / Do'saMjJAyAmapi / vihaMga-turaMga-bhujaMgAzca / anyato'pi ca / hanteH krmnnyaashiirgtyoH| apAt kleshtmsoH|"kumaar-shiirssyornnin|2 Taga lakSaNe jAyApatyoH / 53 amanuSyakartRke'pi ca / hasti-bAhu-kapATeSu shktau|"paannigh-taaddghau zilpini / nagna-palita-priyAndha-sthUlasubhagADhyeSvabhUtatadbhAve kRtaH khyuTa krnne| bhuvaH khiSNu-khuko kartari / 58 bhajo viNa / sahazchandasi / vhshc| anasi ddshc| duhaH ko ghazca / 63 viT krami-gami-khani-sani-janAm / mantre zvetava-hukthazaMsa-puroDAzAvayajibhyo viN / 65 Ato man-kanib-vanib-vicaH / 65 anyebhyo'pi Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ zarvavarmAcAryapraNItadRzyante / kip ca / 68 vahe paJcamyAM bhrNsheH| spRzo'nudake / ado'nnne| kravye ca / Rtviga-dadhRk-srag-diguSNihazca / sat-sU-dviSadruha-duha-yuja-vida-bhida-chida-ji-nI-rAjAmupasarge'pi / karmaNyupamAne tyadAdau dRzaSTak-sako ca / nAnyajAtau nninistaacchiilye| kartaryupamAne / vratAbhIkSNyayozca / manaH puMvaccAtra / khazcAtmane / karaNe'tIte yjH| karmaNi hanaH kutsaayaam| kib brhm-bhruunn-vRtressu| kRJaH supuNya-pApa-karma-mantra-padeSu / some sunyH| ceragnau / vikriya in kutsAyAm / dRzeH knim| shraajnyoyudhH| kRtrazca / saptamIpaJcamyante janerDaH / anyatrApi ca / nisstthaa| vanip suyajoH / jIyaterantun / - iti tRtIyaH paadH|| . caturthe'dhyAye caturthaH paadH| kansu-kAnI parokSAvaca / vartamAne zantRGAnazAvaprathamaikAdhikaraNAmatritayoH / lakSaNa-hetvoH kriyAyAH / vetteH zanturvansuH / aano'traatmne| I tsyaasH| Anmo'nta aane| pUGa-yajoH shaan| shktivystaacchiilye| idhAribhyAM shntkRcche| dviSaH shtrau|" sujo yjnysNyoge| arhaHprazaMsAyAm / tacchIlataddharmatatsAdhukAriSvA ke|" tRn / bhraajylNkRnybhuu-shi-ruci-vRti-vRdhi-cri-prjnaaptrpenaamissnnuc| mdi-pti-pcaamudi| ji-bhuvoH luk| glaa-mlaa-sthaa-kssi-pci-primRjaaNsluH|" trsi-gRdhi-dhRssi-kssipaaNnuH| zamAmaSTAnAM ghininn|" yuj-bhj-bhuj-dviss-druh-duh-dussaa-kriidd-tyjaanurudhaang-ymaadduu-ys-rnjaabhyaanghnaaNc| sami-mRji-pRci-jvaritvarAm / vau vic-ktth-shrnbhu-kss-lssaam|"pre dv-mth-vd-vs-lpaam| parI mRdho| kSipa-raTa-vada-vAdi-devibhyo vuNa c| nind-hiNs-klish-khaa-daanekkhrvinaashivyaabhaassaasuuyaaNbuny| devi-kushoshvopsrge| kruSi-maNDi-cali-zabdArthebhyo yuH| rucAdezca vynyjnaadeH|' ju-caMkramya-daMdramya-smR-gRdhi-jvala-zuca-laSapata-padAm / na yAntasUda-dIpa-dIkSAm / zR-kama-gama-hana-vRSa-bhU-sthAlaSa-pata-padAmukam / vRng-bhikssi-lunntti-jlpi-kuttttaaNssaakH| pre ju-suvorin| jiinn-dRkssi-vidhi-pribhuu-vmaabhymaavythaaNc| dayi-pati-gRhispRhi-zraddhA-tandrA-nidrAbhya AlaH / zadi-sadi-dheDdAsibhyo ruH| sradighasAM mrk| midi-bhAsi-bhanjAM ghurH| chidi-bhidi-vidAM kurH| jaaguruukH| cekrIyitAntAnAM yaji-japi-daMzi-vadAm / tasya Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaatntrvyaakrnnsuutrpaatthH| lugci| tato yaatervrH| kasi-pisi-bhAsIza-sthA-pramadAM ca / mR-jINa-nazAM kara / gamasta ca / dIpi-kampyajasi-hiMsi-kami sminamA rH| snntaashNsibhikssaamuH| vindvicchU ca / 52 AdRvarNo. padhAlopinAM kiRs ca / tRSi-dhRSi-svapAM njing|54 zRvandyorAruH / 55 bhiyo rug-lukau ca / 6 kvib bhrAji-pR-dhurvIbhAsAm / yuti-gamo. c| bhuvo DurvizaMpreSu / karmaNi dheTaH STran / 60 nI-dAp-zasu-yu-yuja-stutuda-si-sica-miha-pata-daMza-nahAM krnne| hala-zUkarayoH puvaH / 62 artilU-dhU-sU-khani-sahi-caribhya itran / puvaH saMjJAyAm / RSi-devatayoH kartari / Jyanubandha-mati-buddhi-pUjArthebhyaH ktH| uNAdayo bhUte'pi / bhaviSyati gamyAdayaH / 8 vuNa-tumau kriyAyAM kriyArthAyAm / bhAvavAcinazca / karmaNi cAN / zantrAno sya-saMhitau zeSe ca / 72 -iti caturthaH paadH| caturthe'dhyAye paJcamaH pAdaH / pada-ruja-viza-spRzocAM ghny|' mR sthir-vyaadhyoH| bhaave| akartari ca kArake saMjJAyAm / sarvasmAt parimANe / iGAbhyAM ca / upasarge ruvaH / sami duvaH / yu-druvorudi ca / zri-nI-bhUbhyo'nupasarge / kSu-zrubhyAM vau|" strazca prathane'zabde / pre caayjnye|3 chandonAni ca / pre dru-stu-zruvaH / 5 niyo'vodoH / 6 nirabhyoH pUlvoH / " yajJe sami stuvH|" unyogirH|" kiro dhAnye / nau vRnH|" udi shri-puvoH|22 grahazca / 3 avnyoraakroshe|4 pre lipsAyAm / 25 sami mussttau| parau yjnye| vAve varSapratibandhe / pre razmau / vaNijAM ca / vRNoterAcchAdane / AGi ru-pluvoH / parau bhuvo'vajJAne / cestu hastAdAne / 34 zarIra-nivAsayoH kshcaadeH|35 saMghe cAnauttarAdharye / 36 prinyorniinnokh'taabhrssyoH| vyupayoH zeteH pryaaye| abhividhau bhAva inuNa / karmavyatIhAre Naca striyAm / vara-vR-dR-gami-grahAm al| upsrge'deH|42 nau Na ca / madeH prasamoharSe / vydh-jposhcaanupsrge| svana-hasorvA / yamaH saMnyupaviSu ca / nau gada-nada-paTha-svanAm / kaNo vINAyAM ca / 49 paNaH parimANe nityam / samudorajaH pazuSu / ' glaho'kSeSu / sarteH | Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zarvavarmAcAryapraNItaprajane / ho huzcAbhyupaniviSu ca / AGi yuddhe / 55 bhaave'nupsrgsy|56 hantervadhizca / 50 mUrtI ghanizca / prAd gRhaikadeze ghaJ ca / 59 antarghanodghanau deshaatyaadhaanyoH| krnne'yovidrussu| parau ddH| nau nimite|3 samudorgaNa-prazaMsayoH / 64 upAt ka Azraye / 65 stambeJca / 66 TvanubandhAdathuH / DvanubandhAt trimaka tena nivRtte / yAci-vichi-prachiyaji-khapi-rakSi-yatAM naG / 69 upasarge daH kiH| karmaNyadhikaraNe ca / striyAM ktiH / sAti-heti-yUti-jUtayazca / 73 bhAve paci-gA-pAsthAbhyaH / braja-yajoH kyap / 75 samajAsani-sada-ni-pati-zI-suvidyaTi-cari-mani-bhRJiNAM saMjJAyAm / kRtaH za ca / sarteryazca / icchaa| zaMsipratyayAdaH / gurozca nisstthaasettH| SAnubandhabhidAdibhyastvaG / 2 bhISi-cinti-pUji-kathi-kumbi-carci-spRhi-toli-dolibhyazca / 3 aatshcopsrge| ISi-zranthyAsi-vandi-vidi-kAritAntebhyo yuH| kIrtISoH ktizca / rogAkhyAyAM buny| saMjJAyAM ca / " paryAyAhaNeSu ca / praznAkhyAnayoriJ ca vaa| nbhynyaakroshe|" kRtyayuTo'nyatrApi ca / napuMsake bhAve ktH| yuT ca / karaNAdhikaraNayozca / puMsi saMjJAyAM ghH|6 gocara-saMcara-vaha-vraja-vyaja-kramApaNanigamAzca / ave tRstrorghny| vynyjnaac| udko'nudke| jaalmaanaayH| ISadduH-suSu kRcchrAkRcchrArtheSu khal / 02 kartR-karmaNozca bhuu-kRyoH| Adbhyo svdridraateH| zAsu-yudhi-dRzi-dhRSi-mRSAM vA / icchArtheSvekakartRkeSu tum / 06 kAlasamayavelAzaktyartheSu ca / 07 arhatau tRc / 08 zaki ca kRtyAH / pressyaatisrgpraaptkaalessu|10 AvazyakAdhamarNayorNin / " tikkRtI sNjnyaayaamaashissi|12 dhAtusaMbandhe prtyyaaH|13 - iti paJcamaH pAdaH / caturthe'dhyAye SaSThaH paadH| .. alaM-khalvoH pratiSedhayoH ktvA vA / mengH| ekakartRkayoH puurvkaale| parAvarayoge c| Nam cAbhIkSaNye dvizva pdm| vibhASAgre-prathama-pUrveSu / / karmaNyAkroze kRtaH khamiJ / khAdau ca / anyathaivaMkathamitthaMsu siddhAprayogazcet / yathA-tathayorasUyAprativacane / " dRzo Nam saaklye|" yAvati vind-jiivoH| carmodarayoH puureH| varSapramANa Ulopazca vaa| Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaatntrvyaakrnnsuutrpaatthH| celArthe kopeH|" nimUla-samUlayoH kssH| zuSka-cUrNa-rukSeSu pissH|" jIve grahaH / akRte kRtH|" samUle hnteH| krnne|" hastArthe grahavativRtAm / khArthe pussH| snehane pissH| bndho'dhikrnne|" saMjJAyAM c|26 koM va-puruSayonazi-vahibhyAm / Urve shussi-puuroH| karmaNi copmaane|" kaSAdiSu tairevaanupryogH| tRtiiyaayaamupdNsheH|' hiNsaarthaaccaikkrmkaat| saptamyAMca pramANAsattyoH / uppiidd-rudh-krssshc| apAdAne parIpsAyAm / dvitIyAyAM ca / khAGge'dhruve / pariklizyamAne ca / vizi-pati-padi-skandAM vyaapymaanaasevymaanyoH| tRSya-khoH kriyAntare kaalessu| nAmnyAdizigrahoH / kRJo'vyaye'yatheSTAkhyAne ktvA c| tirycypvrge| svAGge tsi| bhuvastUSNImi c| kartari kRtH|46 bhAva-karmaNoH kRtya-kta-khalAH / AdikarmaNi ktaH kartari ca / gatyarthAkamakazliSa-zIG-sthAsa-vasa-jana-ruha-jIryatibhyazca / 49 dAzagonau saMpradAne / bhImAdayo'pAdAne / tAbhyAmanyatroNAdayaH / 52 kto'dhikaraNe dhrauvyagati-pratyavasAnArthebhyaH / yu-cu-jhAmanAkAntAH / 54 samAse bhAvinyanaJaH ktvo yap / 5 ca-joH ka-gau dhudd-ghaanubndhyoH|56 nyakkAdInAM hazca ghH| na kavargAdivrajyajAm / ghyaNyAvazyake / 59 pravacarci-ruci-yAci-tyajAm / vco'shbde| ni-prAbhyAM yujaH shkye|62 bhujo'nne / 63 bhuja-nyujau pANi-rogayoH / dRg-dRza-dRkSeSu samAnasya saH / idmii| kim kii| ado'muuH|" A srvnaamnH| viSvagdevayozcAntyasvarAde-radyazcatau kau| saha-saM-tirasAM sdhri-smi-tiryH| ruhe| vaa| mo no dhaatoH| vmoshc| khare dhAturanAt / artINaghasaikakharAtAmiD vansau / gama-hana-vida-viza-dRzAM vaa| dAzvAn sAhvAn mIDhvAMzca / na yuvarNavRtAM kAnubandhe / ghoSavattyozca kRti / veSu-saha-lubha-ruSa-riSAM ti| radhAdibhyazca / 2 svarati-sUti-sUyatyUdanubandhAt / udanubandhapUklizAM ktvi| ju-vazvoriT / " lubho vimohane / kSudhi-vasozca / niSThAyAM c|" pU-klizorvA / na ddiishviidnubndhvettaampti-nisskussoH|" AdanubandhAca / bhAvAdikarmaNo / kSubhivAhi-svani-dhvani-phaNi-kaSi-ghuSAM kte neD mnth-bhRshmnstmo'naayaaskRcchraavishbdnessu| lagna-mliSTa-viribdhAH sttaavispssttkhressu| parivRDha Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarvavarmAcAryapraNItadRDhau prbhu-blvtoH| sN-ni-vibhyo'H| saamiipye'bheH| vA ruSyamatvarasaMghuSAkhanAm / hRSerlomasu / dAnta-zAnta-pUrNa-dasta-spaSTa-cchannajJaptAzcenantAH / rAniSThAto no'pR-mUrchi-madi-khyA-dhyAbhyaH / 01 dAda dasya ca / 02 Ato'ntaHsthAsaMyuktAt / 03 lvAdyodanubandhAca / 04 vrazveH ka c|5 kSerdIrghAt / 6 zyo'sparza / anpaadaane'nceH|" avijigISAyAM divH| hI-ghrA-tronda-nuda-vindA vaa| :-zuSi-pacAM mkvaaH| vA prastyo mH|2 nirvANo'vAte / 3 bhittarNavittAH zakalAdhamarNabhogeSu / 14 anupasargAt phulla-kSIva-kRzollAghAH / 5 avarNAdUTo vRddhiH| 6 iti SaSThaH pAdaH / samAptazcAyaM caturtho'dhyAyaH / // iti caturtha kRprakaraNaM samAptam // // iti kAtantraM samAptam // ernational www.jainel Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aM ityanukhAraH / aH iti visarjanIyaH / akartari ca kArake saMjJAyAm / akArAdasaMbuddhau muzca / akAre lopam / akAro dIrghaM ghoSavati / akRte kRJaH / agnivacchasi / agramo'kAraH / aghuTkharAdI seTsyApi vanservazabdasyotvam / aghuTkhare lopam / aghoSavatozca / aghoSe prathamaH / aghoSeSvaziTAM prathamaH / ac pacAdibhyazca / ajaya saMgate ca / aje / kAtantrasUtrapAThasya akArAdyanukrameNa sUciH / at ka ca / at tvarAdInAM ca / at paJcamyadvitve / 1 / 1 / 19 atha parasmaipadAni / 1 / 1 / 16 adasaH pade maH / 4|5|4 adasazca / 227 adAderlug vikaraNasya / 2|1|17 adAbU dAdhau dA / 2 / 1 / 14 aditudinudikSudikhidyati vidyativindati - vinattichidibhidihadizadisadi 4 / 6 / 19 skandikhiderdAt / aderghasla sanadyatanyoH / ado'T / 2 / 2 / 46 ado'nane / 2 / 2 / 37 ado'muzca / 11518 ado'mUH / 2 / 3 / 61 adyatanyAM ca / 3 / 4 / 83 3289 adU vyaJjane'nak / 2 / 3 / 35 4 / 2 / 48 ana usU sijabhyastavidAdibhyo'bhuvaH | 3 | 4|31 2242 2 / 1 / 65 2 1/50 aD dhAtvAdirhyastanyadyatanIkriyAtipattiSu / aNi vacerodupadhAyAH / ag asuvacikhyAtilipisicihnaH / 3 / 2 / 27 anasi Dazca / ato'nto'nukhAro'nunAsikAntasya / 3 | 3 | 31 ani ca vikaraNe / 2 / 6 / 32 aniDekakharAdAtaH / 4 / 2 / 19 anaDuhazca / 3 / 4 / 91 anatikramayanvizleSayet / ananto ghuTi / 3 / 1 / 1 2/2/45 2/3/39 3 / 4 / 92 3|1|8 3 / 3 / 37 anidanubandhAnAmaguNe'nuSaGgalopaH / 2|3|14 anunAsikA GaJaNanamAH 3/7/21 3 / 4 / 79 3 / 6 / 92 4 / 3 / 71 2 / 1 / 54 4 / 6 / 68 3 / 8 / 16 anapAdAne'nceH / 4 / 6 / 108 3 / 6 / 94 anavyayavisRSTastu sakAraM ka-pavargayoH / 2/5/29 4 / 3 / 62 3/5/3 3/7/13 3 / 6 / 1 1 / 1 / 13 1 / 1 / 22 2 / 236 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| anupadiSTAzca / 1 / 3 / 4 abhyAsAcca / 3 / 6 / 30 anupasargAt phullkssiibkRshollaaghaaH| 4 / 6 / 115 amanuSyakartRke'pi ca / 4 / 3 / 54 anuSaGgazcAkruzcet / 2 / 2 / 39 amAvasyA vA / 4 / 2 / 45 anekaakssryostvsNyogaadyvau| 2 / 2 / 59 amau cAm / 2 / 3 / 8 anceralopaH pUrvasya ca dIrghaH / 2 / 2 / 49 abh-zasorA / 2 / 2 / 34 anjeH sici| ___378 am-shsoraadilopm / 2 / 1 / 47 antaHsthA yaralavAH / 1 / 1 / 14 ayAdInAMyavalopaHpadAnte na vA 'antarghanodghanau dezAtyAdhAnayoH / 4 / 5 / 60 lope tu prakRtiH / 1 / 2 / 16 antastho dde!H| 2 / 6 / 19 ayiiyeN| 3 / 6 / 19 antvasantasya cAdhAtoH sau|| 2 / 2 / 20 aauN| 2 / 166 antyAtpUrva upadhA / 2 / 1 / 11 ati-pipozca / 3 / 3 / 25 anyato'pi ca / 4 / 3 / 49 artildhUsUkhanisahicaribhya itran / 4 / 4 / 63 anyatrApi ca / 4 / 3 / 92 ati-sornni| 3 / 6 / 11 anyathaivaMkathamitthaMsusiddhAprayogazcet / 4 / 6 / 9 artihrIblIrIktUyIkSmAyyAdantAnAmantaH anyasmAlluk / 2 / 4 / 3 po yalopo guNazca nAminAm / 3 / 6 / 22 anyAdestu tuH / 2 / 2 / 8 artiinnghsaikkhraataamivnsau| 4 / 6 / 76 anyebhyo'pi dRzyante / 4 / 3 / 67 arterRcchaH / / 3677 an vikaraNaH kartari / 3 / 2 / 32 ar pUrve dve sandhyakSare ca gunnH| 38 / 34 aparo lopyo'nyavare yaM vA / 1 / 5 / 9 aryaH khAmi-vaizyayoH / 4 / 2 / 17 apazca / 2 / 2 / 19 arvannarvantirasAvana / 2 / 3 / 22 apAt klezatamasoH / 4 / 3 / 51 arhaH prazaMsAyAm / 4|4|13 apAdAne parIpsAyAm / 4 / 6 / 35 arhatau tRc / 4 / 5 / 108 apAM bhedaH / 2 / 3 / 43 arhazca / / 4 / 3 / 13 abhividhau bhAva inuN / 4 / 5 / 39 alaM-khalvoH pratiSedhayoH ktvA vaa| 4 / 6 / 1 abhyastasya ca / 3 / 4 / 15 alope samAnasya ... abhyastasya copadhAyA nAminaH , sanvallaghunIni caNpare / / 3 / 3 / 35 khare guNini saarvdhaatuke| 3 / 5 / 8 alpakharataraM tatra dUdham / / 2 / 5 / 12 abhyastAdantiranakAraH / 2 / 2 / 29 alpAdervA / 2 / 1 / 31 abhyastAnAmAkArasya / 3 / 4 / 42 ava-nyorAkoze / 4 / 5 / 24 abhyastAnAmusi / _3 / 5 / 6 avamasaMyogAdano'lopo'luptavacca abhyAsasyAdiyaJjanamavazeSyam / 3 / 3 / 9 pUrvavidhau / 2 / 2 / 53 abhyAsasyAsavarNe / 3 / 456 avarNa ivaNe e| 1 / 2 / 2 ca Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| avrnnsyaakaarH| 3 / 818 asUbhuvau ca parasmai / 3 / 2 / 23 avarNAdUTo vRddhiH| 4 / 6 / 116 ahnaH sH| 2 / 3 / 53 avijigISAyAM divaH / 4 / 6 / 109 AkArasyosi / 3 / 6 / 37 aye tRsroghaJ / 4 / 5 / 98 AkArAdaTa au / 3 / 5 / 4.1 ave hRsoH / 4 / 2 / 57 AkAro mahataH kAryastulyAdhikaraNe avyayasarvanAmnaH svarAdantyAt pade / 2 / 5 / 21 pUrvo'k kH| 2 / 2 / 64 AkhyAtAcca tamAdayaH / 2 / 6 / 40 avyayAcca / 2 / 4 / 4 Agama udanubandhaH khraadntyaatprH| 2 / 116 avyayIbhAvAdakArAntAd ADi taacchiilye| 4 / 3 / 12 vibhktiinaammpnycmyaaH| 2 / 4 / 1 AGi yuddhe / 4 // 5 // 55 aznotezca / 3 / 3 / 21 AGi ru-pluvoH / 415/32 aSTanaH srvaasu| 2 / 3 / 20 AGo yi / 4 / 1 / 26 asandhyakSarayorasya tau sallopazca / 3 / 6 / 40 A ca na saMbuddhau / 2 / 1170 asuuryogryodshH| 4 / 3 / 34 Atazcopasarge / 4 / 5 / 84 asteH / 335/36 Ate Athe iti ca / 3 / 6 / 63 asteH / 3 / 8 / 19 Ato'nupasargAt kaH / 4 // 3 // 4. asteH so| 3 / 6 / 39 Ato'ntaHsthAsaMyuktAt / 4 / 6 / 103 asteraadeH| 3 / 4 / 41 Ato mankvanibvanivicaH / 43366 asterdisyoH / 3 / 6 / 89 Atkhanoricca / 4 / 2 / 12 asterbhuursaarvdhaatuke| 3 / 4 / 87 Atmane cAnakArAt / 3 // 5 // 39 asthiddhiskthykssnnaamnnntssttaadau| 2 / 2 / 13 AtmanepadAni bhaav-krmnnoH| 3 / 2 / 40 asmadyuttamaH / 3 / 17 AtmodarakukSiSu bhRJaH khiH / / 4 / 3 / 29 asya ca dIrghaH / 3 / 6 / 8 AtvaM vyaJjanAdau / 2 / 3 / 18 asya ca lopH| 3 / 6 / 49 AdanubandhAcca / 4 / 6 / 91 asyateH stho'ntaH / 3 / 6 / 95 aadaataamaathaamaaderiH| 36.62 asya va-mordIdhaH / 3 / 8 / 11 AdikarmaNi ktaH kartari ca / / 4 / 6 / 48 asyAdeH sarvatra / 3 / 3 / 18 AivarNopadhAlopinAM kiTTai ca / 4 / 4 / 53 asyaikavyaJjanamadhye'nAdezAdeH Abhyo yvadaridrAtaH / 4 / 5 / 104 .. parokSAyAm / 3 / 4 / 51 A dhAtoraghuTakhare / 2 / 2 / 55 asyokAraH saarvdhaatuke'gunne| 3 / 4 / 39 Ana vyaJjanAntAddhau / 3 / 2 / 39 asyopadhAyA dI| Ano'trAtmane / 4 / 4 / 5 vRddhirnAminAminicaTsu / 3 / 6 / 5 Anmo'nta aane| 4147 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2065 3 / 8 / 35 parasmai / kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / Apitapitipiskhapivapizapichupi- ___ ijAtmane padeH prthmaikvcne| 3 / 2 / 29 kSipilipilupisRpeH pAt / / 3724 ijahAteH ktiva / 4 / 1 / 75 ApnoterIH / 3 / 3 / 40 ittshcetti| 3 / 653 AbhobhyAmevameva khre| 1 / 5 / 10 iTi ca / 3428 AmaH kRanupryujyte| 3 / 2 / 22 iTo dI| graheraparokSAyAm / 3 / 7 / 12 AmantraNe ca / 2 / 4 / 18 iDAgamo'sArvadhAtukasyAdi~Amantrite siH sNbuddhiH| 2 / 1 / 5 anAderayakArAdeH / 3171 Ami ca nuH| 2 / 1 / 72 inntH| Ami videreva / 3 / 5 / 26 iNazca / 3 / 4 / 59 Am shs| 2 / 3 / 9 iNo gaa| 3 / 4 / 84 AyiricyAdantAnAm / 3 / 6 / 20 iNo'nupasRSTasya / 3 / 471 AyyantAcca / 3 / 2 / 44 iNasthAdApibatibhUbhyaH sicaH Aruttare ca vRddhiH / 3 / 4 / 93 aalopo'saarvdhaatuke| 3 / 4 / 27 ito lopo'bhyAsasya / 3 / 3 / 38 AvazyakAdhamarNayorNin / 4 / 5 / 111 idamiyamayaM puMsi / 2 / 3 / 34 AziSi ca parasmai / 3 / 5 / 22 idmii| 4 / 6 / 66 aashissykH| 4 / 2 / 65 idamo_dhunAdAnIm / 2 / 6 / 35 aashissyekaarH| 3 / 4 / 30 idamo / 2 / 6 / 30 aashiiH| 3 / 1 / 31 idaMkiMbhyAM thamuH kAryaH / 2 / 6 / 39 A shrddhaa| 2 / 1 / 8 A srvnaamnH| 4 / 6 / 69 ina ttaa| 2 / 1 / 23 AsuyuvapirapilapitrapidabhicamAM ca / 4 / 2 / 36 ini liGgasyAnekAkSarasyAntyaA sau silopazca / 2 / 1 / 64 khraaderlopH| 3 / 2 / 12 iH stmbshkRtoH| 4 / 3 / 25 in kAritaM dhAtvarthe / 3 / 2 / 9 ikAro dridraateH| 3 / 4 / 45 inJayajAderubhayam / 3 / 2 / 45 iGaH parokSAyAm / 3 / 4 / 85 inyasamAnalopopadhAyA hkhshcnni| 3 / 5 / 44 iGAbhyAM ca / 4 / 5 / 6 in han pUSAryamNAM zau ca / / 2 / 2 / 21 idhAribhyAM zantRDkRcchre / 4 / 4 / 10 irnygunne| 3 / 4 / 73 icstlopH| 3 / 4 / 32 iroriiruurau| 2 / 3152 ici vaa| 3 / 4 / 66 iredurojjsi| 2 / 1 / 55 icchA / 4 / 5 / 79 ivantardhabhrasjadanbhuzriyUMbharajJapiicchArtheSvekakartRkeSu tum / 4 / 5 / 106 sanitanipatidaridrAM vaa| 3/733 2 / 1 / 10 idudgniH| Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivarNAdazcizriDIGgIGaH / ivarNAvayorlopaH khare pratyaye 2|6|44 ye ca / ivarNo yamasavarNe na ca paro lopyaH / 11218 isudoSAM ghoSavati raH / ikArAntAtsiH / IkAre strIkRte'lopyaH / Iyo / IDjanoH sadhve ca / I tasyAsaH / IdUtoriva khare / IdUtyAkhyau nadI / IpsitaM ca rakSArthAnAm / tuhi / IzaH se 1 ISaduH suSu kRcchrAkRcchrAryeSu khal / ISizranthyAsivandividi kAritAntebhyo yuH / kAralopo vo / ukArAcca / uNAdayo bhUte'pi / uto'yuruNusnukSukSnuvaH / uto vRddhirvyaJjanAdau guNini sArvadhAtuke / utvaM mAt / udaG udIciH / sa | kAtantra sUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / 3/7/14 upapIDarudhakarSazca / upamAnAdAcAre / upamAne vatiH / udanubandhapUklizAM ktitva / udi zrapuvoH / undermani / unnayorgiraH / 4 2359 bhAt khalaghaJoH / 2|1|48 upasarge tyAMto DaH / 2|4|51 upasarge daH kiH / 2256 21119 2419 upasargAdasudurbhyAM labheH prAgU 2/2/54 upasarge'deH / 37/5 upasarge ruvaH / 4 / 4 / 6 2 / 6 / 10 3 / 74 3 / 4 / 36 3 | 4 | 35 4|4|67 3 / 7 / 15 4 / 1 / 25 4/2/52 4/5/70 4|5|42 4/5/7 4 / 2 / 18 4/5/65 4 / 1 / 27 3|4|44 1/5/7 4 / 3 / 46 3/5/43 2 / 6 / 46 varNasya jAMntaH sthApavargaparasyAvarNe / 3 / 3 / 27 4 / 2 / 37 upasayI kAlyA prajane / upAt ka Azraye / upAt prazaMsAyAm / ubhayeSAmIkAro vyaJjanAdAvadaH / umakArayormadhye / urovihAyasoruravihau ca / uroSThyopadhasya ca / 4/5/102 uvarNastvotvamApAdyaH / 25 4 / 6 / 34 3 / 2 / 7 2 / 6 / 12 4/5/85 uvarNAdAvazyake / uvarNAntAcca / 3/7/32 uvarNe o / 1 / 2 / 3 uzanaH purudaMzo'nehasAM sAvanantaH / 2 / 2 / 22 uSavidajAgRbhyo vA / 3 / 2 / 20 UrNoterguNaH / 3 / 6 / 84 Urdhve zruSipuroH / 2 / 3 / 41 USmANaH zaSasahAH / 2251 RkAre ca / 4/5/100 Rccha RtaH / 4 / 6 / 84 Rta idantazcicekrIyitayin 4|5|22 AyiSu / 4|1|63 Rtazca saMyogAdeH / 4 / 5 / 19 Rto'vRvRJaH 3 / 6 / 85 4 / 6 / 28 1 / 1 / 15 3 / 3 / 20 3 / 6 / 27 3 / 4 / 72 3 / 6 / 15 3 / 7116 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / RtvigdadhRksradiguSNihazca / 4 / 3 / 73 odaudbhyAM kRdyaH svaravat / 4 / 1 / 31 Rdntsyairgunne| 3 / 5 / 42 osi ca / 2 / 1 / 20 RdantAtsapUrvaH / 2 / 1 / 63 au Av / 1 / 2 / 15 RdantAnAM ca / 3 / 5 / 11 aukAraH pUrvam / 2 / 1151 RdantAnAM ca / 3 / 6 / 16 autazca / 3 / 4 / 69 RdupadhAccAklapitruteH / 4 / 2 / 24 au tasmAjamazasoH / 2 / 3 / 21 Rmato riiH| 3 / 3 / 34 aurIm / 2 / 2 / 9 RvarNavyaJjanAntAd dhyaN / 4 / 2 / 35 aurIm / 2 / 1 / 41 RvrnnsyaakaarH| 3 / 3 / 16 au sau| 2 / 2 / 26 RvarNa ar / 12 / 4 ka iti jihvAmUlIyaH / / 1 / 1 / 17 RSidevatayoH kartari / 4 / 4 / 65 kakhayorjihvAmUlIyaM na vA / 1 / 5 / 4 e ay / 1 / 2 / 12 ktipyaatkteH| 2 / 6 / 20 ekakartRkayoH puurvkaale| 4 / 6 / 3 katezca jaszasorlak / 2 / 176 ekArAdIni sandhyakSarANi / 1 / 18 karaNAdhikaraNayozca / 4 / 5 / 95 ekAre ai aikAre c| 1 / 2 / 6 krnne| 4 / 6 / 21 ejaH khazU / 4 / 3 / 30 karaNe'tIte yajaH / 4 / 3 / 81 etasya cAnvAdeze dvitIyAyAM karaNe'yovidruSu / 4/5/61 cainH| 2 / 3 / 37 karoteH / 3 / 5 / 4 eterthe / 3 / 8 / 20 karoteH pratiyatne / 2 / 4 / 39 etvamasthAnini / 2 / 3 / 17 karoternityam / 3 / 4 / 37 edotparaH padAnte lopamakAraH / 1 / 2 / 17 kartari kRtaH / 41646 ed bahutve tvii| 2 / 3 / 42 kartari c| 2 / 4 / 33 eye'kavAstu lupyate / 2 / 6 / 47 kartari rucAdiGAnubandhebhyaH / 3 / 2 / 42 evmevaadytnii| 3 / 1 / 28 krtryupmaane| 4 / 3 / 77 eSasaparo vyaJjane lopyH|| 1 / 5 / 15 karturAyiH salopazca / 3 / 2 / 8 eSAM vibhktaavntlopH| 2 / 3 / 6 kartRkarmaNoH kRti nityam / / 2 / 4 / 41 ai Ay / 1 / 2 / 13 kartRkarmaNozca bhuukRnyoH| 4 / 5 / 103 o an / 1 / 2 / 14 katroM vapuruSayonazivahibhyAm / 4 / 6 / 27 okAre au aukAre ca / 1 / 27 karmaNi cAN / 4 / 4 / 71 oto yin AyI kharavat / 3 / 4 / 68 karmaNi copamAne / 4 / 6 / 20 odantA a i u A nipAtAH karmaNi dheTaH STran / 4 / 4 / 69 khare prakRtyA / .1 / 3 / 1 karmaNi hanaH kutsAyAm / 4 / 3 / 82 tApazcA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantrasUtrapAThasyAkArAdhanukrameNa suuciH| karmaNyaN / 4 / 3 / 1 kUla udrujodvhoH| 4 / 3 / 37 karmaNyadhikaraNe ca / 4 / 5/71 kRJaH za ca / 4/5/77 karmaNyAkroze kRJaH khamiJ / 4 / 6 / 7 kRJaH supuNyapApakarmamantrapadeSu / 4 / 3 / 84 karmaNyupamAne tyadAdau kRJazca / 4 / 3 / 90 dRzaSTaksako c| 4 / 3 / 75 kRzo'vyaye'yatheSTAkhyAne ktvA ca / 4 / 6 / 42 karmadhArayasaMjJe tu puMvadbhAvo vidhIyate / 2 / 5 / 20 kRzo'suTa / 3737 karmapravacanIyaizca / 2 / 4 / 23 kRJo hetutAcchIlyAnulomyeSvazabdazlokakarmavat krmkrtaa| 3 / 2 / 41 klhgaathaavaircaattusuutrmntrpdessu| 4 / 3 / 22 karmavyatIhAre Nac striyAm / 4 / 5 / 40 kRt / 4 / 27 kavargasya cvrgH| 3 / 3 / 13 kRtyayuTo'nyatrApi ca / 4 / 5 / 92 kaSAdiSu tairevaanupryogH| 4 / 6 / 30 kRpe ro laH / 3 / 6 / 97 kasipisibhAsIzasthApramadAM ca / 4 / 4 / 47 kRvRSimRjAM vA / 4 / 2 / 29 kA tvISadarthe'kSe / 2 / 5 / 25 kRSTapacyakupye saMjJAyAm / 4 / 2 / 34 kAdIni vyaJjanAni / 1 / 119 ke pratyaye strIkRtAkArapare kAmya c| 3 / 2 / 6 pUrvo'kAra ikAram / 2 / 2 / 65 kArayati yaH sa hetuzca / 2 / 4 / 15 ke yaNvacca yoktavarjam / 4 / 17 kaaritsyaanaamiddvikrnne| 3 / 6 / 44 koH kat / 2 / 5 / 24 kArite ca saMzcaNoH / 3 / 4 / 13 taktavantU niSThA / 4 / 184 kaaryaavvaavaavaadeshaavaukaaraukaaryorpi| 2 / 6 / 48 kto'dhikaraNe dhrauvyagatipratyakAlabhAvayoH saptamI / 2 / 4 / 34 vasAnArthebhyaH / 4 / 6 / 53 kAlasamayavelAzaktyartheSu ca / 4 / 5 / 107 kramaH parasmai / 3 / 6 / 68 kAle / 3 / 1 / 10 Rvye ca / 4 / 3 / 72 kAle kiMsarvayadekAnyebhya eva dA / 2 / 6 / 34 kriyAbhAvo dhAtuH / 3 / 1 / 9 kimaH / 2 / 6 / 31 kriyAsamabhihAre sarvakAleSu kim kH| 2 / 3 / 30 madhyamaikavacanaM paJcamyAH / / 3 / 121 kim kii| 4 / 6 / 67 krIjastadarthe / 4 / 1 / 33 kiro dhaanye| 4 / 5 / 20 krudhimaNDicalizabdArthebhyo yuH / 4 / 4 / 30 kIrtISoH ktizca / 4 / 5 / 86 nayAdInAM vikaraNasya / 3 / 4 / 43 kuJjAderAyanaN smRtH| 2 / 6 / 3 kaNo vINAyAM ca / 4 / 5 / 49 kutsite'ngge| 2 / 4 / 31 kansukAnau parokSAvacca / 4 / 4 / 1 kuttaaderninicttsu| 3 / 5 / 27 kip ca / 4 / 3 / 68 kumArazIrSayoNin / 4 / 3 / 52 kvib brahmabhrUNavRtreSu / 4 / 3 / 83 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 / 4 / 2 kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| kib bhrAjiRdhuvIbhAsAm / 4 / 4 / 57 guptikijhyaH san / 3 / 2 / 2 kSiparaTavadavAdidevibhyo vuN c| 4 / 4 / 27 gurozca niSThAseTaH / 4 / 5 / 81 kSudhivasozca / 4 / 6 / 87 gehe tvak / 4 / 2 / 60 kSubhivAhisvanidhvaniphaNikaSighuSAM kte gocarasaMcaravavrajavyajakramApaNa. neD manthabhRzamanastamo'nAyAsa nigamAzca / 4/5/97 ___ kRcchrAvizabdaneSu / 4 / 6 / 93 gorau dhutti| 2 / 2 / 33 kSuzrubhyAM vau| 4 / 5 / 11 gozca / 2 / 1 / 59 kSemapriyamadreSvaNa c| 4 / 3 / 42 goheruudupdhaayaaH| 3 / 4 / 63 kSerdIvaH / 4 / 1 / 40 grahaguhoH sani / 3 / 731 kSerdIdhIt / 4 / 6 / 106 grahazca / 415/23 zruSipacAM mkvaaH| 4 / 6 / 111 grahAdegin / 4 / 2 / 50 khazcAtmane / 4 / 3 / 80 grahijyAvayivyadhivaSTivyacipacchigatyarthakarmaNi dvitIyAcaturthyo vshcibhrsjiinaamgunne| ceSTAyAmanadhvani / 214 / 24 prahikhapipracchAM sani / 3 / 4 / 9 gatyarthAkarmakazliSazIsthAsavasajana AhervA / 4 / 2 / 59 ruhajIryatibhyazca / 4 / 6 / 49 graho'pipratibhyAM vA / 4 / 2 / 26 gamazca / 4 / 5 / 52 gamasta ca / 4 / 4 / 49 glAmlAsthAkSipaciparimRjAM snuH| 4 / 4 / 19 gamahanajanakhanaghasAmupadhAyAH ghaaloblH| 4|1183 _svraadaavnnnygunne| 3 / 6 / 43 ghajIndheH / 4 / 164 gamahanavidavizadRzAM vaa| 4 / 6 / 77 ghaDadhamebhyastatho?'dhaH / 38/3 gamiSyamAM chH| 3 / 6 / 69 ghuTi ca / 2 / 1 / 67 gargayaskavidAdInAM ca / 2 / 4 / 6 ghuTi cAsaMbuddhau / 2 / 2 / 17 gaSTak / 4 / 3 / 9 ghuTi tvai| 2 / 2 / 24 gasthakaH / 4 / 2 / 62 ghoSavati lopam / 1 / 5 / 11 girteshckriiyite| 3 / 6 / 98 ghoSavatsvaraparaH / 115.13 gile'gilasya / 4 / 1 / 24 ghoSavattyozca kRti / 4 / 6 / 80 guNazcakrIyite / 3 / 3 / 28 ghoSavanto'nye / 1 / 1 / 12 guNI ktvA seD arudAdikSudhakuza- dhyaNyAvazyake / 41659 ___ klizagudhamRDamRdavadavasagrahAm / 4 / 1 / 9 ghrAdhmorI / 3 / 4 / 77 guNo'tisaMyogAyoH / 3 / 4 / 75 gho jighra / 3 / 6 / 71 gupUdhUpavicchipaNipanerAya / 3 / 2 / 15 GaNanA hakhopadhAH svare dviH|| 1 / 47 4 / 3 / 45 glaho'kSeSu / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 / 3 / 86 ddeyH| kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| Gavanti yai yAsU yAs yAm / 2 / 1 / 42 cekrIyitAntAt / 3 / 2 / 43 GasiGasoralopazca / 2 / 1 / 58 cekreyitAntAnAM yjijpidNshivdaam| 4 / 4 / 44 ngsingsorumH| 2 / 1 / 62 cekrIyite ca / 3 / 4 / 76 GasirAt / 2 / 1 / 21 ceragnau / GasiH smAt / 2 / 1 / 26 celArthe knopeH / / 4 / 6 / 15 GasU sya / 2 / 1 / 22 cestu hstaadaane| 4 / 5 / 34 Dirau sapUrvaH / 2 / 1 / 60 chazozca / 3 / 6 / 60 Gi: smin / 2 / 1 / 27 chandonAmni ca / 4 / 5 / 14 2 / 1 / 57 chAderdhesmantrakkipsu / 4 / 1 / 19 De na guNaH / 4 / 1 / 6 chidibhidividAM kuraH / 414142 2 / 1 / 24 choH zrUTau paJcame ca / 4 / 1 / 56 banipU suyajoH / 4 / 3 / 94 jakSAdizca / 3 / 3 / 6 caM she| 1146 jajhAzakAreSu akAram / 1 / 4 / 12 cakAsakAsapratyayAntebhya AM janibadhyozca / 3 / 4 / 67 parokSAyAm / 3 / 2 / 17 japAdInAM ca / 3 / 3 / 32 cakSiGaH khyAJ / 3 / 4 / 89 jarA jaras khare vA / 2 / 3 / 24 cajoH kagau dhudd-dhaanubndhyoH| 4 / 6 / 56 jasi / 2 / 1 / 15 caN parokSAcekrIyitasananteSu / 3 / 317 jasazasoH ziH / 2 / 2 / 10 cturH| 2 / 174 jaszasau npuNske| 2 / 1 / 4 caturo vAzabdasyotvam / 2 / 2 / 41 jas sarvaM iH| 2 / 1 / 30 caraphalorucca parasyAsya / 3 / 3 / 33 jAgarteH kaarite| 3 / 6 / 12 crphlorudsy| 4 / 179 jAguH kRtyazantRGavyoH / 4 / 1 / 8 carerAGi cAgurau / 4 / 2 / 14 jAgurUkaH / 4 / 4 / 43 careSTaH / 4 / 3 / 19 jAjanervikaraNe / 3 / 6 / 81 carmodarayoH pUraH / 4 / 6 / 13 jAntanazAmaniTAm / 4 / 1 / 14 cavargadRgAdInAM ca / 2 / 3 / 48 jAlamAnAyaH / 4 / 5 / 101 cavargasya kirasavarNe / 3 / 6 / 55 jikSyoH zakye / 4 / 1 / 32 cAdiyoge ca / 2 / 3 / 5 jighratervA / 3 / 5 / 48 cAyaH kishckriiyite| 3 / 4 / 10 jibhuvoH svak / 4 / 4 / 18 cityAgnicitye ca / 4 / 2 / 44 jINdRkSivizriparibhUvamAcurAdezca / 3 / 2 / 11 bhyamAvyathAM ca / 4|4|37 ceH ki vaa| 3 / 6 / 32 jIryaterantRn / 4 / 3 / 95 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jIve grahaH / jumyadaM dramya sRgRdhijvalazruca laSapatapadAm / juhoteH sArvadhAtuke / juhotyAdInAM sArvadhAtuke / jRvrazvoriT / jergiH sanparokSayoH / jJazva / Tag lakSaNe jAyApatyoH / TaThayoH H SakAram / 3 / 6 / 82 jyanubandhamatibuddhipUjArthebhyaH ktaH / 4 / 4 / 66 4 | 3 |53 114/9 2 / 1153 1/5/2 TAnA / Te ThevA Sam / Tausorana / TA~sore / TvanubandhAdathuH / DaDhaNaparastu NakAram / DAnubandhe'ntyakharAderlopaH / DossaMjJAyAmapi / DvanubandhAt trimak tena nirvRtte / Dhe lopo dIrghazcopadhAyAH / kAtantra sUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / 4/6/18 tatsthA lopyA vibhaktayaH / tayoH sakAram / 252 1|4|10 tathA dvigoH / 2/5/17 tathozca dadhAteH / 3 / 6 / 102 2 / 6 / 15 tadasyAstIti mantvantvan / tadAdhAdyantAnantakAra bahubAhrahardivAvi bhAnizApra bhAbhAzcitrakartRnAndIkiMlipilivibalibhakti kSetrajaGghAdhanuraruH saMkhyAsu ca / 4 / 3 / 23 4/1/52 3 / 2 / 37 Nam cAbhIkSye dvizca padam / No naH / gargAdeH / NyuT / tat prAG nAma cet / tatpuruSAvubhau / tatra caturdazAdau kharAH / tatredamiH / tatvau bhAve | 4 / 4 / 32 3 / 4 / 61 3|3|8 4 / 6 / 85 3 / 6 / 31 tad dIrghamantyam / tanAderuH / 2|6|42 4 | 3 | 47 tatra mama Gasi / tavargazcavargayoge caTavargau / tavargasya TavIT TavargaH / tavyAnIyau / 2/6/2 tAsAM svasaMjJAbhiH kAlavizeSaH / 4/2/63 tacchIlataddharmatatsAdhukAriSvA keH / 4|4|14 tato yAtervaraH / 4|4|46 2 / 3 / 36 2 / 1 / 38 tasmAtparA vibhaktayaH / 212 4/5/67 tasmAd bhis bhir / 2 / 3 / 38 1 / 4 / 14 tasmAnnAgamaH parAdirantazcetsaMyogaH / 3 / 3 / 19 2 / 3 / 33 4 / 214 tasya ca / tasya tena samAsaH / 4|5|68 tasya lugaci / 386 tahoH kuH / 4/6/5 tAdarthye | 3 / 8 / 25 tAbhyAmanyatroNAdayaH / tikkRtau saMjJAyAmAziSi / tiryaG tirazciH / tiryacyapavarge / 4 / 2 / 3 tiSThaterit / 2/5/7 tudAdibhya IkAre / 11/2 tudAderani / rA625 tundazokayoH parimRjApanudoH / 2\6/13 tumyaM mahyaM Gayi / 2 / 3 / 13 2|4|46 3/8/5 4/2/9 818184 2 / 6 / 33 2 / 4 / 27 4/6/52 3 / 1 / 16 4/5/112 2/2/50 4/6/43 3/5/47 2 / 2 / 31 3/5/25 4/3/6 2|3|13 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4aa kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| 31 tumarthAcca bhaavvaacinH| / 4 / 28 trestu ca / 2 / 6 / 18 tRtIyAdInAM vA / 4 / 2 / 6 trestrayazca / 2 / 1 / 73 tRtIyAderghaDhadhabhAntasya dhAtorAdi tvanmadorekatve te me tvA mA tu caturthatvaM sadhvoH / 3 / 6 / 100 dvitIyAyAm / 2 / 3 / 3 tRtIyAdau tu parAdiH / 2 / 117 tvamahaM sau sAvibhaktyoH / 2 / 3 / 10 tRtiiyaayaamupdNsheH| 4 / 6 / 31 thaphAntAnAM cAnuSaGgiNAm / / 4 / 1 / 13 tRtIyAsamAse c| 2 / 1 / 34 thali ca seTi / 3 / 4 / 52 tRtIyA shyoge| 2 / 4 / 29 thalyUkArAt / 317/36 tRn / 4 / 4 / 15 dad do'dhH| 4|1180 tRSimRSikRzivaJciluJcayatAM ca / / 4 / 1 / 12 ddhaaterhiH| 4 / 1178 tRSidhRSikhapAM najiG / 4 / 4 / 54 danbhericca / 3 / 3 / 41 tRSyaskhoH kriyAntare kAleSu / 4 / 6 / 40 danzisanjikhanjiranjInAmani / / 3 / 6 / 4 tRheriDU vikaraNAt / . 3 / 6 / 87 dayayAsazca / 3 / 2 / 18 tRphalabhajatrapazranthigranthidanbhInAM c| 3 / 4 / 53 dayipatigRhispRhizraddhAtandrAnidrAbhya te kRtyAH / 4 / 2 / 46 aaluH| 4 / 4 / 38 te the vA sam / 1 / 5 / 3 daridrAterasArvadhAtuke / 3 / 6 / 34 te dhAtavaH / 3 / 2 / 16 daza samAnAH / 1 / 1 / 3 tena dIvyati saMsRSTaM taratIkaNa dahidihiduhimihisihiruhilihicaratyapi / paNyAcchilpAnni luhinahivahervAt / 3730 yogAcca krItAderAyudhAdapi / 2 / 6 / 8 dANo yacchaH / 3 / 6 / 75 tebhya eva hakAraH pUrvacaturthaM na vA / 1 / 4 / 4 dAdAnImau tadaH smRtau / 2 / 6 / 36 te vargAH paJca paJca paJca / 1 / 1 / 10 dAderghaH / 31657 teviMzaterapi / .. 2 / 6 / 43 dAdehasya gH| 2 / 3 / 47 teSAM dvau dvAvanyonyasya savarNau / 1 / 1 / 4 dAd dasya ca / 4 / 6 / 102 teSAM prmubhypraaptau| 2 / 4 / 16 dAntazAntapUrNadastaspaSTacchannateSu tvetadakAratAm / 2 / 6 / 27 jJaptAzcenantAH / 4 / 6 / 100 tauraM khare / 2 / 3 / 26 daamaagaaytipibtisthaasytijhaatydaadiinaamvibhktau| 2 / 3 / 29 tInAmIkAro vyaJjanAdau / 3 / 4 / 29 tra saptamyAH / 2 / 6 / 29 dAzagopnau sNprdaane| 4 / 6 / 50 trasigRdhidhRSikSipAM nuH| 4 / 4 / 20 dAzvAn sAhvAn mIDhvAMzca / 4 / 6 / 78 tricaturoH striyAM tisR catasR vibhktau|2|3|25 dAtyore'bhyAsalopazca / 3 / 4 / 50 trINi trINi prthmmdhymottmaaH| 3 / 113 digitararte'nyaizca / 2 / 4 / 21 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 / 4 / 11 kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / digi dayateH parokSAyAm / / 3 / 3 / 42 dvandvaikatvam / 2 / 5 / 16 diva ud vynyjne| 2 / 2 / 25 dvayamabhyastam / 3 / 3 / 5 divAderyan / 3 / 2 / 33 dvitIyacaturthayoH prathamatRtIyau / 3 / 3 / 11 dizAM vA / 2 / 1 / 36 dvitIyAtRtIyAbhyAM vA / / 2 / 1144 dihilihizliSizcasivyadhyatINa dvitIyAyAM ca / 4 / 6 / 36 ... zyAtAM ca / 4 / 2 / 58 dvitIyainena / 2 / 4 / 22 dIDo'nto yakAraH svraadaavgunne| 3 / 4 / 26 dvitvabahutvayozca parasmai / 315/19 dIrgha iNaH prokssaayaamgunne| 3 / 3 / 17 dvirbhAvaM varaparazchakAraH / 1 // 5 // 18 dIrghamAmi snau| 2 / 2 / 15 dvirvacanamanabhyAsasyaikavarasyAdyasya / 3 / 3 / 1 dIrghasyopapadasyAnavyayasya khAnubandhe / 4 / 1 / 20 dvivacanamanau / 1 / 3 / 2 dIrgho'nAgamasya / 3 / 3 / 29 dviSaH zatrau / dI| laghoH / 3 / 3 / 36 dvighipuSyatikRSizliSyativipipiSi. diidhiivevyorivrnnykaaryoH| 3 / 6 / 41 viSiziSizruSituSiduSeH SAt / 3 / 7 / 28 dIdhIvevyozca / 3 / 5 / 15 dvestIyaH / 2 / 6 / 17 dIpikampyajasihiMsikamisminamA rH| 4 / 4 / 50 dhanurdaNDatsarulAGgalAGkuzayaSTitomareSu duSeH kaarite| 3 / 4 / 64 hervA / 4 / 3315 duhaH ko ghshc| 4 / 3 / 63 dhAtuvibhaktivarjamarthavalliGgam / 2 / 1 / 1 dRgdRzadRkSeSu samAnasya sH| 4 / 6 / 65 dhAtusaMbandhe pratyayAH / 4 / 5 / 113 dRzeH kanim / 4 / 3 / 88 dhAtoH / 4 / 2 / 1 dRzeH pazyaH / 3 / 6 / 76 dhAtoryazabdazcekrIyitAM dRzo Nam sAkalye / 4 / 6 / 11 kriyAsamabhihAre / 3 / 2 / 14 devavAtayorApeH / 4 / 3 / 28 dhAtorvA tumantAdicchatinaikakartRkAt / 3 / 2 / 4 devikruzozcopasarge / 4 / 4 / 29 dhAtozca hetau / / 3 / 2 / 10 do'dvermaH / 2 / 3 / 31 dhAtostRzabdasyAr / 2 / 1168 dyatisyatimAsthA tygunne| 4 / 1176 dhAtosto'ntaH pAnubanthe / 4 / 1 / 30 dyAdIni kriyAtipattiH / / 3 / 1 / 33 dhAtvAdeH SaH saH / 3 / 8 / 24 dyutigamordai ca / 4 / 4 / 58 dhuTazca dhuTi / 3 / 6 / 51 dhutikhApyorabhyAsasya / 3 / 4 / 16 dhuTAM tRtIyaH / 2 / 3 / 60 dravaghanasparzayoH zyaH / 4 / 1 / 46 dhuTAM tRtIyazcaturtheSu / 32818 dvandvaH samuccayo nAmnorbahUnAM dhuTi khanisanijanAm / 4 / 1 / 71 vApi yo bhavet / 2 / 5 / 11 dhuTi bahutve ve / 2 / 1 / 19 dvandvasthAcca / 2 / 1 / 32 dhuTi hanteH sArvadhAtuke / 314147 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo dhamaH / vyApyoH / na kavargAdi vrajyajAm / nakavI | dhusvarAd ghuTi nuH / dhuD vyaJjanamanantaHsthAnunAsikam / 2 / 1 / 13 na vejyoryapi / dhUyaprINAtyornaH / dhRJaH praharaNe cAdaNDasUtrayoH / dheDdRzipAghrAdhmaH zaH / nadyA ai As As Am / na nabadarAH saMyogAdayo'ye / nAma dIrgham / niSThAdiSu / kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / nagnapalitapriyAndhasthUlasubhagADhyeSva buddha / bhUtatadbhAve kRJaH khyuT karaNe / 4 | 3 |57 na saMyogAntAvaluptavacca pUrvavidhau / naJyanyAkroze / 4/5/91 na sakhiSTAdAvagniH / na DIzvIdanubandhaveTAmapatiniSkuSoH / 4 / 6 / 90 3/5/7 na NakArAnubandhacekrIyitayoH / na seTo'mantasyAvamikamicamAm / nastu kacit / 4 / 1 / 62 nasya tatpuruSe lopyaH / ti dIrghazca / nadAdyancivAhvayansyantRsakhinAntebhya I / naherdhaH / nandyAderyuH / na pAdAdau / caturthI / na mAmAsmayoge / 33 1 / 5 / 16 4|1|49 112 / 18 3 / 4 / 21 3 / 6 / 2 3|4|54 3/5/45 4 / 6 / 79 3 / 4 / 17 2/3/57 2 / 3 / 58 2 / 211 4|1|3 2|6|45 2/5/22. 3 / 6 / 58 2/4/50 nA yAdeH / 3 / 2 / 38 2 / 1 / 45 nADIkaramuSTipANinAsikAsu dhmazca | 4 | 3 | 32 3 / 3 / 3 nAntasya copadhAyAH / 22 / 16 nAnyatsArvanAmikam | 2 / 1 / 33 nAmikaraparaH pratyayavikAragamasthaH siH SaM nuvisarjanIyaSAntaro'pi / 2 / 4 / 47 nAminaH svare / 22 / 12 315/2 4|1|21 3|8|14 1/5/12 3 / 6 / 42 3/2/5 2/5/1 2 / 3 / 27 2 / 4 / 42 4 / 2 / 49 2 / 3 / 4 napuMsakAtsyamorlopo na ca taduktam / 222/6 4/5/93 napuMsake bhAve kaH / namaHkhastikhAhAkhadhAlaMvaSa yoge na yAntasUdadIpadIkSAm / nayoH padAdyeorbuddhirAgamaH / lopazca / nava parAyAtmane / na vAyoraguNe ca / 2211 na visarjanIyalope punaH sandhiH / 5 3 / 6 / 24 na vyaJjane kharAH saMgheyAH / 4 | 3 | 14 na vyayateH parokSAyAm / 4/2/53 na zabdAcca vikaraNAt / 3 / 6 / 72 na zasadadavAdiguNinAm / 4 / 1 / 54 na zAsvRdanubandhAnAm / 4 / 6 / 58 na varNavRttAM kAnubandhe / 3|3|14 na saMprasAraNe / nAminazcopadhAyA laghoH / nAmano'm pratyayavaccaikakharasya / 2 / 4 / 26 nAminorvorakurchurorvyaJjane / 3 / 8 / 21 nAmiparam / 4|4|33 nAmivyaJjanAntAdAyerAdeH / 2/6/50 nAmna AtmecchAyAM jin / 3 / 6 / 46 nAmnAM samAso yuktArthaH / 3 / 1 / 2 nAmni tRbhRvRjidhArita pidamisahAM 3|4|6 saMjJAyAm / : 4 / 3 / 44 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukramaNa suuaacH| nAmni prayujamAne'pi prathamaH / 3 / 1 / 5 niSThAyAM ca / 4 / 6 / 88 nAmni vadaH kyap ca / 4 / 2 / 20 .niSTheTInaH / 4|1136 nAmni sthazca / 4 / 3 / 5 nIdAzasuyuyujastutudasisicamihapanAmyajAtau nninistaacchiilye| 4 / 3 / 76 tadaMzanahAM karaNe / 4 / 4 / 61 naamnyaadishigrhoH| . 4 / 6 / 41 nuH khAdeH / 3 / 2 / 36 naamyntyordhaatuvikrnnyorgunnH| 3 / 5 / 1 nR vA / 2 / 3 / 28 nAmyantAddhAtorAzIradyatanIparokSAsu neTi radheraparokSAyAm / 3 / 5 / 36 dho ddhH| 3 / 8 / 22 no'ntazcachayoH zakAramanukhArapUrvam / 1148 nAmyantAnAmaniTAm / 3 / 5 / 17 norvakAro vikaraNasya / / 3 / 4 / 60 nAmyantAnAM yaNaAyiyinAzIzvi- norvikaraNasya / 3 / 4 / 57 - cekrIyiteSu ye diirghH| 3 / 470 nozca vikaraNAdasaMyogAt / / 3 / 4 / 36 naamyaadergurumto'nchH| .. 3 / 2 / 19 nau gadanadapaThakhanAm / 4 / 5 / 48 nAmyupadhaprIkRgRjJAM kH| 4 / 2 / 51 nau Na ca / 45.43 nAlviSNvAyyAntenuSu / 4 / 1137 nau nimite| 415/63 nAvastAyai viSAdvadhye tulyA saMmite nau vRnyH| 4 / 5 / 21 - 'pi ca / tatra sAdhau yaH / 2 / 6 / 9 nyavAdInAM hazca ghaH / 4 / 6 / 57 nAvyayenAnamA / 4 / 2 / 5 paH pibaH / 32670 nijivijiviSAM gaNaH sArvadhAtuke / 3 / 3 / 23 pa ityupadhmAnIyaH / 1 / 1 / 18 nityaM zatAdeH / 2 / 6 / 22 pacivacisiciricimucezcAt / 37118 nindahiMsaktizakhAdAnekakharavinAzi paJcamI / 331 / 26 vyAbhASAsUyAM vuny| 4 / 4 / 28 paJcame paJcamAMstRtIyAnna vA / 1 / 4 / 2 niprAbhyAM yujaH zakye / 4 / 6 / 62 paJcamopadhAyA dhuTi cAguNe / 4 / 1 / 55 nimittAtpratyayavikArAgamasthaH ... paJcamyanumatau / 3 / 1 / 18 saH Satvam / 3 / 8 / 26 paJcamyAstas / 2 / 6 / 28 nimUlasamUlayoH kssH| 4 / 6 / 16 paJcAdau ghuT / 2 // 1 // 3 niyo'vodoH| 4 / 5 / 16 paNaH parimANe nityam / 4/5/50 niyo DirAm / 2 / 2 / 77 paNyAvadyavaryA vikreyaga-nirodheSu / / 4 / 2 / 15 nirabhyoH puulvoH| 4 / 5 / 17 patirasamAse / 2 / 2 / 2 nirdhAraNe ca / 2 / 4 / 36 pateH pptiH| 3 / 6 / 96 nirvaanno'vaate| 4 / 6 / 113 padapakSyayozca / / 4 / 2 / 25 niSThA / 4 / 3 / 93 padarujavizaspRzocAM ghaJ / 4/5.1 miSThAyAM c| 4 / 1 / 41 padAnte dhuTAM prthmH| 3 / 8 / 1 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| pade tulyAdhikaraNe vijJeyaH krmdhaaryH| 2 / 5 / 5 puro'grato'greSu sarteH / 4 / 3 / 20 panthimanthyumukSINAM. sau| 22 / 35 puvaH saMjJAyAm / 4 / 4 / 64 paphayorupadhmAnIyaM na vaa| 1 / 5 / 5 puSAdidyutAlukArAnubandhArtisarlipararUpaM takAro lacaTavargeSu / 1 / 4 / 5. zAstibhyazca parasmai / 3 / 2 / 28 parAvarayoge ca / 4 / 6 / 4 puSyasidhyau nakSatre / 4 / 2 / 32 pariklizyamAne ca / 4 / 6 / 38 pUklizorvA / 4 / 6 / 89 paricAyyopacAyyAvagnau / 4 / 2 / 43 pUjhyajoH zAnaG / 4|48 parinyornINo tAbhreSayoH / 4 / 5 / 37 pUrva vAcyaM bhavedyasya so'vyayIbhAva. parivRDhadRDhau prbhublvtoH| 4 / 6 / 95 issyte| 2 / 5 / 14 prokssaa| 3 / 1 / 13 pUrvaparayorarthopalabdhau padam / 1 / 1 / 20 prokssaa| 3 / 1 / 29 pUrvavat sanAntAt / 3 / 2 / 46 parokSAyAM ca / 3 / 5 / 20 pUrve kartari / 4 / 3 / 21 parokSAyAmaguNeM / 3 / 6 / 14 pUrvo'bhyAsaH / 3 / 3 / 4 parokSAyAmabhyAsasyobhayeSAm / . . 3 / 4 / 4 pUrvo havaH / 1 / 1 / 5 prokssaayaamindhishrnthigrnthidnbhiinaamgunne|3|6|3 pyAyaH piH parokSAyAm / 3 / 4 / 11 paro diirghH| 1 / 1 / 6 pyAyaH pIH khAGge / 4 / 1 / 43 parau ddH| 4 / 5 / 62 pvAdInAM hRkhH| 3 / 6 / 83 parau bhuvo'vajJAne / 4 / 5 / 33 prakAravacane tu thaa| 2 / 6 / 38 parau yjnye| 4 / 5 / 27 prakRtizca kharAntasya / 2 / 5 / 3 parau sRdhoH| 4 / 4 / 26 pracchAdInAM parokSAyAm / 3 / 4 / 19 paryapADyoge paJcamI / 2 / 4 / 20 pracchezchAt / 3 / 7 / 19 paryAyAharNeSu ca / 4 / 5 / 89 pratezca / 4 / 1 / 47 pANighaTADaghau zilpini / 4 / 3 / 56 pratyayaH prH| 3 / 2 / 1 paateo'ntH| 3 / 6 / 23 pratyayalukAM cAnAm / 4 / 1 / 4 pAtpadaM smaasaantH| 2 / 2 / 52 prathamA vibhaktirliGgArthavacane / 2 / 4 / 17 paadhormaansaamidhenyoH| 4 / 2 / 38 prayogatazca / 3 / 1 / 17 puMvadbhASitapuMskAnUGapUraNyAdiSu striyAM pravacarciruciyAcityajAm / 4 / 6 / 60 ___tulyaadhikrnne| 2 / 5 / 18 praznAkhyAnayoriJ ca vaa| 4 / 5/90 puMsi saMjJAyAM ghH| 4 / 5 / 96 prastyaH saMprasAraNam / 4 / 1 / 45 puNso'nshbdlopH| 212 / 40 prADoniyo'saMmatAnityayoH kharavat / 4 / 2 / 39 puraMdaravAcaMyamasarvasahadviSaMtapAzca / 4 / 1 / 29 prAd gRhaikadeze ghaJ ca / 4 / 5 / 59 puruSe tu vibhASayA / 2 / 5 / 16 putrusRlvAM sAdhukAriNi / 4 / 2 / 66 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| pre caayjhe| 4 / 5 / 13 bhASitapuMskaM pumvadvA / 2 / 2 / 14 pre jusuvorin / 4 / 4 / 36 bhittarNavittAH zakalAdhamarNabhogeSu / 4 / 6 / 114 pre daajnyH| 4 / 3 / 7 bhidyodhyau nde| 4 / 2 / 31 pre drumathavadavasalapAm / 4 / 4 / 25 miyo ruglukau ca / 4 / 456 pre drustuzruvaH / 4 / 5 / 15 bhisaisU vA / 2 / 1 / 18 pre razmau / 4 / 5 / 29 bhImAdayo'pAdAne / 4 / 6 / 51 pre lipsAyAm / 4 / 5 / 25 bhISicintipUjikathikumbicarcispRhipreSyAtisargaprAptakAleSu / 4 / 5 / 110 tolidolibhyazca / 4 / 5 / 83 phalemalarajaHsu grhH| 4 / 3 / 27 bhIhIbhRhavAM tivacca / 3 / 2 / 21 bandho'dhikaraNe / 4 / 6 / 25 bhujanyujau pANirogayoH / 4 / 6 / 64 bhuvcnmmii| 1 / 3 / 3 bhujo'nne / 4 / 6 / 63 bhuvriihau| 2 / 1 / 35 bhuvaH khiSNukhuko kartari / 4 // 3 // 58 bAhAdezca vidhIyate / . 2 / 6 / 6 bhuvaH sijluki / 3 / 5 / 13 bruva IDa vacanAdiH / 3 / 6 / 88 bhuvaH sijluki / 3/734 bruvo vciH| 3 / 4 / 88 bhuvastUSNImi ca / 4 / 6 / 45 bhajo viN / 4 / 3 / 59 bhuvo DurvizaMpreSu / 4|4|59 bhayartimegheSu kRnyH| 4 / 3 / 41 bhuvo vo'ntaH prokssaadytnyoH|| 3 / 4 / 62 bhvterH| 3 / 3 / 22 bhUtakaraNavatyazca / 3 / 1 / 14 bhavato vAderutvaM saMbuddhau / 2 / 2 / 63 bhuurvrssaabhuurpunrbhuuH| 2 / 2 / 58 bhaviSyati gmyaadyH| 4 / 4 / 68 bhRgvatryaGgirasakutsavasiSThagotamebhyazca / 2 / 47 bhvissytibhvissyntyaashiiHshvstnyH| 3 / 1 / 15 bhRjaH kharAt khare dviH / 3 / 8 / 10 bhAvakaraNayostvAzite bhuvH| 4 / 3 / 43 bhRjAdhInAM SaH / 3 / 6 / 59 bhAvakarmaNoH kRtyktkhlrthaaH| 4 / 6 / 47 bhRzo'saMjJAyAm / 4 / 2 / 25 bhAvakarmaNozca / 3 / 2 / 30 bhRhAGmAGAmit / 3 / 3 / 24 bhAvavAcinazca / 4 / 470 bhRtau karmazabde / 4 / 3 / 24 bhAvAdikarmaNorvA / 4 / 6 / 92 bhyasabhyam / 2 / 3 / 15 bhAvAdikarmaNorvodupadhAt / 4 / 1 / 17 bhrAjyalaMkRJbhUsahirucivRtivRdhibhAve / 4 / 5 / 3 cariprajanApatrapenAmiSNuc / 4 / 4 / 16 bhAve'nupasargasya / 4 / 5 / 56 bhrUotuvat / 2 / 2 / 60 bhAve pacigApAsthAbhyaH / 4 / 5 / 74 madipatipacAmudi / 4 / 4 / 17 bhAve bhuvH| 4 / 2 / 21 madeH prasamoharSe / 4 / 5 / 44 bhASitapuMskaM puNvdaayau| 3 / 6 / 61 manaH puMvaJcAtra / 4 / 379 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / manoranukhAro dhuTi / 2 / 4 / 44 yato'paiti bhayamAdatte vA mantre zvetavahukthazaMsapuroDAzAvayajibhyo tadapAdAnam / 2 / 48 viN / 4 / 3 / 65 yat kriyate tat karma / 2 / 4 / 13 manyakarmaNi cAnAdare'prANini / 2 / 4 / 25 yathAtathayorasUyAprativacane / 4 / 6 / 10 moM maarjiH| 3 / 8 / 23 ydugvaaditH| 2 / 6 / 11 masjinazodhuTi / 3 / 5 / 31 yanyokArasya / 3 / 6 / 36 mAnubandhAnAM hRkhH| 3 / 4 / 65 yapi ca / 4 / 1160 mAnbadhdAnzAnbhyo dIrghazcAbhyAsasya / 3 / 2 / 3 yapi cAdo jagdhiH / 4 / 1 / 82 maayoge'dytnii| 3 / 1 / 22 yabhirabhilamerbhAt / 3 / 7 / 25 mAsmayoge hyastanI ca / 3 / 1 / 23 yamaH saMnyupaviSu ca / 4 / 5 / 47 mitanakhaparimANeSu pacaH / 4 / 3 / 36 yamamanatanagamAM kau / 4 / 1 / 69 midibhAsibhanjA dhurH| 4 / 4 / 41 yamimadigadAM tvnupsrge| 4 / 2 / 13 mideH| 315 / 5 yamiraminamigamermAt / 31726 minAtiminotidIDAM guNavRddhisthAne / 3 / 4 / 22 yamiraminamyAdantAnAM sirantazca / 3 / 7 / 10 miinaatyaadidaadiinaamaaH| 4 / 1 / 39 yasmai ditsA rocate dhArayate mucAderAgamo nakAraH kharAdani vA tat saMpradAnam / 2 / 4 / 10 vikrnne| 3 / 5 / 30 yasyAnani / 3 / 6 / 48 muhAdInAM vaa| 2 / 3 / 49 yasyApatyapratyayasyAsvarapUrvasya mUrtI ghanizca / 4 / 5 / 58 yin AyiSu / 3 / 6 / 45 mRSaH kSamAyAm / 4 / 1 / 16 yAkArau svIkRtau hrakhau kvacit / 2 / 5 / 27 mengH| 4 / 6 / 2 yAcivichiprachiyajiskhapirakSiyatAM nng| 4 / 5 / 69 mo'nukhAraM vynyjne| 1 / 4 / 15 yAm yusoriyamiyusau / 3 / 6 / 65 mo no dhaatoH| 4 / 6 / 73 yAvati vindjiivoH| 4 / 6 / 12 no mnH| 3 / 6 / 74 yAzabdasya ca sptmyaaH| 3 / 6 / 64 yaH karoti sa krtaa| 2 / 4 / 14 yinyavarNasya / 31478 ya AdhArastadadhikaraNam / 2 / 4 / 11 yugapadvacane paraH puruSANAm / 3 / 1 / 4 ya ivarNasyAsaMyogapUrvasyAnekAkSarasya / 3 / 4 / 58 yugyaM patre / 4 / 2 / 33 yaccArcitaM dvayoH / 2 / 5 / 13 yujabhajabhujadviSadruhaduhaduSAGkrIDatyajAnurudhAyajJe sami stuvaH / 4 / 5 / 18 DyamAGyasaranjAbhyAnAM ca / 4 / 4 / 22 yaNAziSorye / 3 / 4 / 74 yujirujiranjibhujibhajibhanjisanjiyaNAziSorye / 3 / 6 / 13 tyajibhrasjiyajimasjisRjinijiyaNa ca prkiirtitH| 2 / 6 / 14 vijikhanjerjAt / 32720 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 / 11 ruhe? vA / kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / yujerasamAse nurbuTi / 2 / 2 / 28 rAllopyau / 4 / 1 / 58 yuT ca / 4 / 5 / 94 riziruzikrazilizivizidiziziyudruvorudi c| 4 / 5 / 9. spRzimRzidanzeH zAt / / 31727 yuvAvau dvivAciSu / 2 / 37 rucAdezca vyaJjanAdeH / 4 / 4 / 31 yuvujhaanaakaantaaH| 4 / 6 / 54 rudavidamuSAM sani / 315/16 yuSmadasmadoH padaM padAtSaSThIcaturthI-... ... rudAdibhyazca / 3 / 6 / 91 ___ dvitIyAsu vsnsau| 2 / 3 / 1 rudAdeH sArvadhAtuke / 3/73 yuSmadi mdhymH| 3 / 1 / 6 rudhAdevikaraNAntasya lopH| . 3 / 4 / 40 yUyam vayam jasi / 4 / 6 / 72 ye c| / 4 / 28 rUDhAnAM bahutve'striyAmapatyapratyayasya / 2 / 4 / 5 yena kriyate tat karaNam / 2 / 4 / 12 rephasovisarjanIyaH / 2 / 3 / 63 ye vA / 4 / 1 / 72 raiH| 2 / 3 / 19 yo'nubndho'pryogii| 3 / 8 / 31 rogAkhyAyAM vuny| 4/5/87 pyorvynyjne'ye| 4 / 1135 ro re lopaM kharazca pUrvo dIrghaH / / 1 / 5 / 17 rathoretet / 2 / 6 / 26 lakSaNahetvoH kriyaayaaH| 4 / 4 / 3 radhAdibhyazca / 4 / 6 / 82. 2. lagnamliSTaviribdhAH sttaavispssttkhressu| 4 / 6 / 94 radhijabhoH svre| 3 / 5 / 32 rnjevikrnnyoH| laghupUrvo'y ypi| 4 / 1138 4 / 1 / 66 1 / 2 / 11 raprakRtiranAmiparo'pi / - lmlvrnnH| 1 / 5 / 14 rabhilabhoravikaraNaparokSayoH / lalATe tpH| 3 / 5 / 34 4 / 3 / 35 ramRvarNaH / liGgAntanakArasya / 2 / 3 / 56 razabda Rto laghorvyaJjanAdeH / 3 / 2 / 13 luglope na pratyayakRtam / 3 / 8 / 29 raghuvarNebhyo no NamanantyaH luptopadhasya ca / 3 / 6 / 29 kharahayavakavargapavargAntaro'pi / 2 / 4 / 48 lubho vimohane / 4 / 6 / 86 rasakArayorvisRSTaH / 3 / 8 / 2 lUvarNe al / . 125 rAgAnakSatrayogAcca samUhAtsAsya devtaa| .. le lam / 1 / 4 / 11 tad vettyadhIte tasyedamevamAderaNa - lokopacArAdU grahaNasiddhiH / 1 / 1 / 23 .. iSyate / 2 / 67 lopaH pibaterIccAbhyAsasya / 3 / 5 / 46 rAjasUyazca / __4 / 2 / 41 lopaH saptamyAM jhaateH| 3 / 4 / 46 rAdhirudhikrudhikSudhibandhizrudhisidhyati- lope ca disyoH / 3 / 6 / 101 budhyatiyudhivyadhisAdherdhAt / 3 / 7 / 22 lopo'bhyastAdantinaH / 3 / 5 / 38 rAnniSThAto no'pRmUrchimadikhyA lvAdyodanubandhAca / 4 / 6 / 104 dhyaabhyH| 4 / 6 / 101 vaH kau| 4 / 1153 112 / 10 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| vaco'zabde / 4 / 6 / 61 vA tRtIyAsaptamyoH / 2 / 4 / 2 vaNijAM ca / 4 / 5 / 30 vA npuNske| 2 / 2 / 30 vadavajaralantAnAm / 369 vA parokSAyAm / 3 / 4 / 80 vadeH khaH priyavazayoH 4 / 3 / 39 vA parokSAyAm / 3 / 4 / 90 vanatitanotyAdipratiSiddheTAM dhuTi . vA prastyo mH| 4 / 6 / 112 * paJcamo'cAtaH / 4 / 1 / 59 vAbhyavAbhyAm / 4 / 1148 vancisransipansibhransikasipatipadi- . vA maH / . 4 / 1161 .. skandAmanto nii| 3 / 3 / 30 vAmyA 2 / 2 / 27 vamuvarNaH / 1 / 2 / 9 vAmnau dvitve / 2 / 3 / 2 vamozca / 4 / 6 / 74 vAmzasoH / 2 / 2 / 62 vargaprathamAH padAntAH kharaghoSavatsu vA ruSyamatvarasaMghuSAkhanAm / 4 / 6 / 98 - tRtIyAn / 1 / 4 / 1 vA virAme / 2 / 3 / 62 vargaprathamebhyaH zakAraH kharayavaraparazcha- vAve varSapratibandhe / 4 / 5 / 28 kAraM na vaa| 1 / 4 / 3 vAsarUpo'striyAm / 4 / 2 / 8 vargANAM prathamadvitIyAH zaSasAzcA vA khre| 3 / 6 / 99 ghossaaH| 1 / 1 / 11 vAheAzabdasyau / 2 / 2 / 48 varge tadvargapaJcamaM vaa| 1 / 4 / 16 viMzatyAdestamaT / 2 / 6 / 21 varge vrgaantH|| 2 / 4 / 45 vikriya in kutsAyAm / 4 / 3 / 87 vrtmaanaa| 3 / 1 / 24 vijeritti| 3 / 5 / 28 vartamAne zantRDAnazAvaprathamaikAdhika- .. viT kamigamikhanisanijanAm / 4 / 3 / 64 . rnnaamntrityoH| 4 / 4 / 2 viDvanorA / 4|1170 varSapramANa Ulopazca vaa| 4 / 6 / 14 vidik tathA / 2 / 5 / 10 vazezcakrIyite / 314 / 18 vidhyAdiSu saptamI ca / 3 / 1 / 20 vasatighaseH sAt / 3 / 729 vidhvarustileSu tudaH / 4 / 3 / 33 vahalihAbhraMlihaparaMtaperaMmadAzca / 4 / 3 / 38 vindvicchU ca / 4 / 4 / 52 vahazca / 4 / 3 / 61 vibhaktayo dvitIyAdyA nAmnA parapadena tu / vahe paJcamyAM bhraMzeH / 4 / 3 / 69 samasyante samAso hi jnyeysttpurussHsc||2|5|8 vahyaM krnne| 4 / 2 / 16 vibhaktisaMjJA vijJeyA vakSyante'taH paraM tu ye / vA kRti raatreH| 4 / 1 / 28 adhyAdeH sarvanAmnaste bahAzcaiva parAH vA chaashoH| 431177 smRtaaH|| 2 / 6 / 24 vA jvalAdidunIbhuvo nnH| 4 / 2 / 55 vibhASAne prathamapUrveSu / 4 / 6 / 6 vaannpse| 2 / 6 / 1 vibhASyete pUrvAdeH / 2 / 128 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 / 4 kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| virAmavyaJjanAdAvuktaM vyathezca / 3 / 4 / npuNskaatsymorlope'pi| 2 / 3 / 64 vyadhajapozcAnupasarge / 4 / 5 / 4 virAmavyaJjanAdiSvaDunnahivansInAM ca / 2 / 3 / 44 vyazca / / 4 / 15 vizipatipadiskandA vyupayoH zeteH paryAye / 4 / 5 / 3 _ vyApamAnAsevyamAnayoH / 4 / 6 / 39 brajayajoH kyap / 4157 vishessnne| 2 / 4 / 32 vratAbhIkSNyayozca / 4 / 37 viSvagdevayozcAntyakharAderayazcatau kau| 4 / 670 vazcimasjodhuTi / 3 / 6 / 3 visarjanIyazce che vA zam / 1 / 5 / 1 vrazceH ka ca / 4 / 6 / 10 vihaMgaturaMgabhujaMgAzca / 4 / 3 / 48 zaMpUrvebhyaH saMjJAyAm / 4 // 3 // 1 vuNatumau kriyAyAM kriyArthAyAm / 4 / 4 / 69 zaMsipratyayAdaH / 4/5/8 vuNtRcau / 4 / 2 / 47 zaki ca kRtyAH / 4/5/10 vuSadhiniNozca / 4 / 1 / 67 zakisahipavargAntAcca / 4 / 2 / 1 vRheH khare'niTi vaa| 4 / 1 / 68 zake: kAt / 3 / 71 vRzikSiluNTijalpikuTTAM ssaakH| 4 / 4 / 35 zaktivayastAcchIlye / vRJjuSINazAsustuguhAM kyap / 4 / 2 / 23 zadisadidheDdAsibhyo ruH| 4 / 4 / 3 vRNoterAcchAdane / 4 / 5 / 31 zadeH shiiyH| 3 / 67 vRddhirAdau snne| 2 / 6 / 49 zaderagatau tH| 362 veJazca vyiH| 3 / 4 / 81 zantrAnau syasaMhitau zeSe ca / 4 / 4 / vetteH zanturvansuH / 4 / 4 / 4 zamAdInAM dI? yani / 3166 verlopo'pRktasya / 4 / 1 / 34 zamAmaSTAnAM ghiniN / 4 / 4 / 2 veSusahalubharuSariSAM ti| 4 / 6 / 81 zarIranivAsayoH kshcaadeH|| 4 / 5 / 3 vau nIpUbhyAM klkmunyjyoH| 4 / 2 / 28 zasi sasya ca nH| 2 / 11 vau vicakatthazranbhukaSalaSAm / / 4 / 4 / 24 zaso'kAraH sazca no'striyAm / / 2 / 115 vyaJjanamasvaraM paraM varNa nayet / 111121 zAchAsAhvAvyApAmini / 3 // 62 vyaJjanAcca / 2 / 149 zA zAstezca / 315/3 vyaJjanAcca / 4 / 5 / 99 zAsivasighasInAM ca / / 3 / 8 / 2 vyaJjanAderyupadhasyAvo vaa| 4 / 1 / 11 zAsuyudhizidhRSimRSAM vaa| 4 / 5 / 10 vynyjnaadisyoH| 3 / 6 / 47 zAseridupadhAyA annvyaanyoH| 3 // 4 // vyaJjanAntasya ytsubhoH| 2 / 5 / 4 ziTparo'ghoSaH / 3 // 3 // 1 vyaJjanAntAnAmaniTAm / 367 ziDiti zAdayaH / ra8ra vynyjnaanno'nussnggH| 2 / 1 / 12 zincau vaa| 1 / 4 / 1 vyaJjane ceSAM niH| 2 / 2 / 38 zilpini vuS / 46 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| zIGaH saarvdhaatuke| 3 / 6 / 18 SThivuklamvAcamAmani / 3 / 6 / 67 zIDo'dhikaraNe ca / 4 / 3 / 18 saMkhyApUrvo dviguriti jJeyaH / 215/6 zIpaghRSikSvidikhidimidAM saMkhyAyAH pUraNe Damau / 2 / 6 / 16 niSThA seT / 4 / 1 / 15 saMkhyAH nAntAyAH / 2 / 1 / 75 zIlikAmibhakSyAcaribhyo nnH| 4 / 3 / 3 saMghe cAnauttarAdharye / 4/5/36 shRvndyoraaruH| 4 / 4 / 55 saMcikuNDapaH Rtau / 4 / 2 / 40 sheterirnteraadiH| 3 / 5 / 40 saMjJApUraNIkopadhAstu na / 2 / 5 / 19 zeSAH karmakaraNasaMpradAnApAdAna saMjJAyAM ca / 4 / 5 / 88 ___ svAmyAdyadhikaraNeSu / 2 / 4 / 19 saMjJAyAM c| . 4 / 6 / 26 zeSAt kartari parasmaipadam / 3 / 2 / 47 saMnivibhyo'rdeH / 4 / 6 / 96 zeSe se vA vA pararUpam / 1 / 5 / 6 saMparibhyAM vA / 4 / 1151 zyo'sparze / 4 / 6 / 107 saMprati vartamAnA / 3 / 1 / 11 zraddhayAH sirlopam / 211137 saMprasAraNaM yvRto'ntaHsthAnimittAH / 3 / 8 / 33 zridruzrukamikAritAntebhyazcaNa kartari / 3 / 2 / 26 sNbuddhaavubhyohvH| 2 / 2 / 44 shriniibhuubhyo'nupsrge| 4 / 5 / 10 saMbuddhau ca / 2 / 1 / 39 zrivyavimavijvaritvarAmupadhayA / 41157 saMbuddhau ca / 2 / 1 / 56 zruvaH zR ca / 3 / 2 / 35 saMbuddhau hkhH| 2 / 1 / 46 zrunIstanamuJjakUlAsyapuSpeSu dhettH| 4 / 3 / 31 saMyogAdevuTaH / 2 / 3155 zruSkacUrNarukSeSu piSaH / 4 / 6 / 17 saMyogAntasya lopH| 2 / 3 / 54 zRtaM paake| 411 / 44 skhiptyorddiH| 2 / 1161 zUkamagamahanavRSabhUsthAlaSapatapadA sakhyuzca / 2 / 2 / 23 mukaJ / 4 / 4 / 34 sajuSAziSo raH / zvayatervA / 3 / 4 / 12 saNa aniTaH shiddntaanaamyupdhaaddRshH|3|2|25 zvayuvamaghonAM ca / 2 / 2 / 47 saNo'lopaH khare'bahutve / 3 / 6 / 33 shvstnii| 3 / 1 / 30 satyAgadAstUnAM kaare| 4 / 1123 shvijaanorgunnH| 3 / 6 / 10 satsUdviSadruhaduhayujavidabhidaSaDAdyAH sArvadhAtukam / 3 / 1134 chidajinIrAjAmupasarge'pi / 4 / 3 / 74 SaDo No ne| 2 / 4 / 43 sadeH siidH| 3 / 6 / 80 SaDhoH kaH se| 384 sadya AdyA nipaatynte| 2 / 6 / 37 SaTyAdyatatparAt / 2 / 6 / 23 sanantAzaMsibhikSAmuH / 4 / 4 / 51 SaSThI hetupryoge| 2 / 4 / 37 sa napuMsakaliGgaM syAt / 2 / 5 / 15 SAnubandhabhidAdibhyastvaG / 4 / 5 / 82 sanastiki vaa| 4 / 1 / 73 2 / 3 / 51 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| sani cAniTi / 3 / 5 / 9 sarteryazca / 415/78 sani dIGaH / 3 / 4 / 23 sarvakUlAbhrakarISeSu kaSaH / 4 / 3 / 40 sani mimImAdArabhalabhazakapata sarvatrAtmane / 3 / 5 / 21 . padAmisa varasya / 3 / 3 / 39 sarvanAmnastu sasavo havapUrvAzca / / 2 / 1 / 43 sanINiDorgamiH / 3 / 4 / 86 sarvasmAt parimANe / 4 / 5/5 sandhyakSarAntAnAmAkAro'vikaraNe / 3 / 4 / 20 sarveSAmAtmane sArvadhAtukesandhyakSare ca / 3 / 6 / 38 'nuttame paJcamyAH / 3 / 5 / 18 sanyavarNasya / 3 / 3 / 26 sasya se'sArvadhAtuke tH| 3 / 6 / 93 saparakharAyAH sNprsaarnnmntHsthaayaaH| 3 / 4 / 1 sasya hyastanyAM dau taH / 3 / 8 / 15 saptamI / 3 / 1 / 25 saharAjJoyudhaH / 4 // 389 saptamIpaJcamyante jnerddH| 4 / 3 / 91 sahazchandasi / 4 / 3 / 60 saptamyAM ca / 3 / 5 / 23 sahasaMtirasAM sdhrismitiryH| 4671 saptamyAM ca prmaannaasttyoH| 4 / 6 / 33 sahivahorodavarNasya / 3287 saptamyuktamupapadam / 4 / 2 / 2 sAMnAyyanikAyyo hvirnivaasyoH| 4 / 2 / 42 samajAsanisadanipatizIsuvidyaTicari- sAtihetiyUtijUtayazca / 415/73 manibhRJiNAM saMjJAyAm / 4 / 5 / 76 sAntamahato!padhAyAH / 2 / 2 / 18 samarthanAziSozca / 3 / 1 / 19 sAmAkam / 2 / 3 / 16 samAGoH suvH| 4 / 2 / 56 sAmIpye'bheH / 4 / 6 / 97 samAnaH savarNe dIrdhIbhavati sArvadhAtukavacche / 4 / 15 parazca lopam / 1 / 2 / 1 sArvadhAtuke yaN / 3 / 2 / 31 samAsAntagatAnAM vA sAvau silopazca / 2 / 3 / 40 ___ raajaadiinaamdnttaa| 2 / 6 / 41 sAhisAtivedyudejicetidhAripArisamAse bhAvinyanaJaH ktvo yaH / 4 / 6 / 55 limpavindAM tvanupasarge / 4 / 2 / 54 sami khyH| 4 / 3 / 8 sicaH / 3 / 6 / 90 sami duvH| 4 / 5 / 8 sici parasmai kharAntAnAm / 3166 sami muSTau / 4 / 5 / 26 sico dhakAre / 3 / 6 / 50 sami sRjipRcijvaritvarAm / 4 / 4 / 23 sijAziSozcAtmane / 3 / 5 / 10 samudorajaH pazuSu / 4 / 5 / 51 sij adyatanyAm / 3 / 2 / 24 smudorgnnprshNsyoH| 4 / 5 / 64 siddhirijvad NAnubandhe / 4 / 1 / 1 samUle hnteH| 4 / 6 / 20 siddho varNasamAmnAyaH / 1 / 11 sarteH prjne| 4 / 5 / 53 suJo yjnysNyoge| 4|4|12 srterdhaavH| 3 / 6 / 78 suD bhUSaNe saMparyupAt / 3738 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhIH / kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa suuciH| 2 / 2 / 57 snehane pissH| 4 / 6 / 24 surAmi sarvataH / 2 / 1 / 29 spRsho'nudke| 4 / 3170 surAsIdhvoH pibateH / 4 / 3 / 10 sphAyaH sphIH / 4 / 1 / 42 sUteH paJcamyAm / 3 / 5 / 14 sphAyarvAdezaH / 3 / 6 / 25 sUryarucyAvyathyAH kartari / 4 / 2 / 30 sphurisphulyodhyotH| 4 / 1 / 74 sRjidRzorAgamo'kAraH kharAtparo smipanjvazUkagRdhapracchAM sni| 3 / 711 - dhuTi guNavRddhisthAne / 3 / 4 / 25 smijikrIDAmini / 3 / 4 / 24 sRjINanazAM kara / 414148 smRtyarthakarmaNi / 2 / 4 / 38 sRvRbhRstudrusuzruva eva parokSAyAm / 3 / 7 / 35 smenAtIte / 3 / 1 / 12 sR sthirvyaadhyoH| 4 / 5 / 2 smai srvnaamnH| 2 / 1 / 25 se gamaH parasmai / 376 syado jave / 4 / 1 / 65 some sunyH| 4 / 3385 syasaMhitAni tyAdIni bhvissyntii| 3 / 1 / 32 sau ca maghavAn maghavA vA / 2 / 3 / 23 syAtAM yadi pade dve tu yadi vA syurbahUnyapi / / sau nuH / 2 / 2 / 43 tAnyanyasya padasyArthe bahuvrIhiH // 2 / 5 / 9 sau sH| 2 / 3 / 32 sadighasAM maraka / 4|4|40 skandasyandoH ktvA / 4 / 1 / 10 srasidhvasozca / 2 / 3 / 45 skoH saMyogAdyorante ca / 3 / 6 / 54 khanahasorvA / 45/46 stambakarNayo rmijpoH| 4 / 3 / 16 khapivaciyajAdInAM ynnprokssaashiissu| 3 / 4 / 3 stambe'cca / 4 / 5 / 66 khapisyamivyeAM cekriiyite| 3 / 4/7 stusudhUbhyaH parasmai / 3179 kharatisUtisUyatyUdanubandhAt / 4 / 6 / 83 stautInantayoreva sani / 3 / 8 / 28 svaravidhiH khare dvirvacananimitte strazca prathane'zabde / 4 / 5 / 12 kRte dvirvacane / 3 / 8 / 30 striyAM kiH / 4 / 5 / 72 kharavRddhagamigrahAm al / 4 / 5 / 41 striyaamaadaa| 2 / 4 / 49 kharAdAvivarNovarNAntasya strI ca / 2 / 2 / 61 dhAtoriyuvau / 3 // 4 // 55 strI nadIvat / 2 / 2 / 3 kharAdInAM vRddhirAdeH / 3 / 8 / 17 khyatryAdereyaN / 2 / 6 / 4 kharAdupasargAt tH| 4 / 1281 khyAkhyAviyuvau vAmi / 2 / 2 / 4 kharAderdvitIyasya / 3 / 3 / 2 sthastiSThaH / 3 / 6 / 73 svarAd yH| 4 / 2 / 10 sthAdoriradyatanyAmAtmane / 3 / 5 / 29 kharAddhAdeH paro nshbdH| 3 / 2 / 36 sthAdozca / 3 / 5 / 12 kharAntAnAM sani / 3 / 8 / 12 snukramibhyAM parasmai / 3 / 72 khre'kssrvipryyH| 2 / 5 / 23 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 / 48 homasu / 4 / 2 / 64 ho DhaH / kAtantrasUtrapAThasyAkArAdyanukrameNa sUciH / khare dhAturanAt / 4 / 675 hastArthe grahavartivRtAm / kharo'varNavoM naamii| 1 / 17 hastibAhukapATeSu zaktau / kharo isvo npuNske| 2 / 4 / 52 hasya hnterdhirinicoH| khasrAdInAM ca / 2 / 1 / 69 hiMsAccaikakarmakAt / khAGge'dhruve / 4 / 6 / 37 hiMsArthAnAmajvare / khAne tsi| 4 / 6 / 44 hudhuDbhyAM hedhiH / khAdau ca / 4 / 6 / 8 ho'j vayo'nudyamanayoH / khApezcaNi / khAmIkharAdhipatidAyAdasAkSi hetvarthe / __ pratibhUprasUtaiH SaSThI ca / 2 / 4 / 35 herakArAdahanteH / khArthe puSaH / 4 / 6 / 23 ho jH| hA kaalvriihyoH| hacaturthAntasya dhAtostRtIyAderAdicaturthatvamakRtavat / 1 / 2 / 22 hakhaH / hanasU ta ca / hakhanadIzraddhAbhyaH sirlopam / / 3 / 8 / 13 hninggmorupdhaayaaH| hanimanyate t| hanRdantAt sye / hnehedhirupdhaalope| hanteH krmnnyaashiirgyoH| hanterja ho| hantervadhirAziSi / hantervadhizca / 4 / 5 / 57 hystnii| hantestaH / 4 / 1 / 2 hastanyAM c| hntestH| 3 / 6 / 27 lAdo hakhaH / harateItinAthayoH pshau| 4 / 3 / 26 hayaternityam / halazUkarayoH puvaH / 4 / 4 / 62 hAvAmazca / hazaSachAntejAdInAM DaH / 2 / 3 / 46 ho huzcAbhyupaniviSu ca / 2 / 3 / 50 hau c| 4 / 6 / 22 4 / 3 / 55 3 / 6 / 28 4 / 6 / 32 2 / 4 / 40 3 / 5 / 35 4 / 3 / 11 4 / 6 / 99 2 / 4 / 30 3 / 4 / 33 3 / 3 / 12 3 / 6 / 56 3 / 5 / 24 3 / 315 2 / 171 2 / 2 / 5 2 / 5 / 28 31652 4 / 1 / 22 2 / 1 / 40 4 / 6 / 110 3 // 1 // 27 3 / 6 / 86 4 / 1 / 18 3 / 4 / 14 4 / 32 4/5/54 31723 hakhazca Gavati / 377 hakhasya dIrghatA / 2 / 2 / 32 hakhAcAniTaH / 4 / 3 / 50 hakhAruSormo'ntaH / 3 / 4 / 49 haskho'mbArthAnAm / 3 / 4 / 82 hIghrAtrondanudavindAM vA / ernational www.jaineli Page #208 -------------------------------------------------------------------------- _