Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / namo namo nimmatanuMmaLaK I Agamastra saTIka anuvAda 39 - anuvAda zreNI sarjaka - muni TIyaratnasAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo nama: AgamasaTIkaanuvAda uttarAdhyayana-1 - anuvAda-zreNInA sarjaka - mani dIparatnasAgara | tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pI Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-ra-10,000 * zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLo Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. 1 h International
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 37|mAM che... AgamasUtra saTIka anuvAda 0 uttarAdhyayana-mULasUtra-4 nA... -0- adhyayana-1-thI AraMbhIne -0- adhyayana-6-sudhI - X X X ~ X ~ ~ -- X - X - - TAIpa seTIMga - zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. (M) 9824419736 -H mudraka HnavaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Tel. 079-25508631
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che | vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kAryapreraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya viSNarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA pUjya AcAryazrI kasurIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTI vaMdanA * 0 1 0 , che kema bhUlAya e gurudevane paNa? 0 cAritra prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI deveksAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukta baMne AyArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga 39 nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI paramapUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ma.nA samudAyanA sAdhvIzrI caMdrayazAzrIjI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI mahAvIranagara jaina derAsara TrasTa navasArI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyasa (anudAna dAtA Agama saTIka anuvAdanA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAritra cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI sadguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI aThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zrutAnurAgI sva. AcAdivazrI vijaya cakacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina cempU. saMgha, bhAvanagara be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mU.pU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zve. mUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga. (6) zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga. piramapUjya AcAryadiva zrI icakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavatI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. pUchyuM. kriyArUcivata, prabhAvaka, Adeya nAmakarmavara svargastha AcAryadeva zrImadvijaya cakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI zramaNIvAonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sALIzrI sauprajJAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, jaimUhapU. jainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jaina saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. | 2- suvizALa parivArayuktA sArIzrI bhAvapUNatrIjI manI | preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. - vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU, sAdanIzrI dhyAnarasAzrIjI tathA sAdanIzrI praphullitAzrIjInI preraNAthI - zrI mAMgaroLa jaina zvetapa0 saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyasahAyaka 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyavartI zramaNIvaryA mokSanaMditAzrIjI manI preraNAthI | "zrI vallabhanagara jaina zvempU saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bahuzruta AcAryadina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI zruta anurAgINI zramaNIvarcAonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMtyazAzrIjI ma.thI prerita -1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -2- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA pa.pUmalaya-praguNAzrIjI manA ziSyA | susaMvAdI parivArayuktA sALIzrI prazamazIlAzrIjI ma0nA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. " (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte "karacelIyA jena . mahAjana peDhI," karacelIyA, surata.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI mahanA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitaphAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI mahanA suvinitA miSTI bhASI, tapasvIratnA sALIzrI pUrNaprAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI ( Agama-saTIka anuvAda sahAyaka (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa A devazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara, | (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vizva prabhAkarasUrIzvarajI ma. nI preraNAthI - "abhinava jaina zveobhUpUo saMgha," amadAvAda. (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdyadevazrI munirvasUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. (4) pa.pU, jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUprabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sALIzrI prItidhazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti cempU jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa caeNmpU tapA. jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda je mULapUcha jainasaMgha," pAlaDI, amadAvAda.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono aMka-301 1 - AgamasuttANi-mUlaM 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, gAmanAmoo, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che, jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 4-prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa'' saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTInaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 4pa-AgamonI vizadrape anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapha-pRthapha svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIka mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhata anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaddakroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI Agama-DIkSanerI'' jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdarbho sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. 11 cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalItho kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che a thI 6 paryaMtano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstALIze pIstALIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda jo judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - www - * vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM AgamasuttAkhi - saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIka mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza'. A prakAzana AgamasaTIka mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, cUrNi ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke dRSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakrama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke dRSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rUA. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM AgamanuttALi-saTIjuM to che ja.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda 4pakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 1200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. - hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. - rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A mAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sava anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avacUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe praThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 13 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita dhRtarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. payannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. A hatI Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 - (1) vyAkaraNa sAhitya - 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 mahopAdhyAya vinayavijayajI kRt 'laghuprakriyA'' para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, vRSyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI AgamasUtra saTIka anuvAda (2) vyAkhyAna sAhitya : 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. 0 kRdantamAlA : A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 23 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. 3 4 - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannaha jiNANaM'' nAmaka sajjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samaja-jainakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI suMdara guMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - 1 zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacaritra paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tattvAbhyAsa sAhitya - 0 tattvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 A graMthamAM tattvArtha sUtranA darza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUtrahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUtrapadha, sUtraniSkarSa jevA daza vibhAgo che. 8][]
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - 0 samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanAM vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-yogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya :0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (9) catra saMyojana :0 45-Agama caMdra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI - 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya : 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsasAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -- * - X - G G | 5
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - -- -- ---- - -- bAlabrahmacArI zrI neminAthAya nama: namo namo namaladasarasa papU AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyonamAM - tyAga - 6 ) A bhAgamAM uttarAdhyayana nAmaka mULasUtranA adhyayana 1 thI 6no samAveza thAya che. tenA adhyayana - 7 thI ra1no samAveza ame bhAga-38mAM karela che, tathA adhyayana - 22 thI 36no samAveza ame bhAga-3mAM karela che. A sUtrane prAkRtamAM "uttarajhayaNa' nAme kahevAya che. saMskRta ane gujarAtI ema baMne bhASAmAM uttarAdhyayana' nAmathI ja oLakhavAyela che. jemAM kula 36 adhyayano che. adhyayanamAM koI uddezAdi peTA vibhAgo nathI. mukhyatve padha (gAthA) svarUpa A AgamamAM mAtra - 88 sUtro che. bAkI badhI gAthAo ja che. A AgamanI oLakha "dharmakathAnuyoganA daSTAMtamAM zAstrakAra maharSioe Apela che. paNa vinaya, parISaha, sabhikSa, rathanemi Adi adhyayano vicAro to caraNakaraNAnuyoga' paNa ahIM maLaze. "samyakatva parAkrama, vezyA, jIvAjIva vibhaktine vicAro to dravyAnuyoga' paNa dekhAya che. - 36 - adhyayanomAM ahIM vinaya, parISaha, manuSya jIvananI durlabhatAdi, pApabhramaNa, samAcArI, mokSamArga, pramAda svarUpa, brahAcarya, karma, vezyA, tapa, jIvajIva, maraNanA bheda ityAdi aneka viSayo samAvAyela che. A AgamamAM niyukti, keTalIka bhASya gAthA, vividha kartAnI vRtti, cUrNi Adi mudrita rUpe jovA maLela che. prAyaH ATaluM mayura TIkA sAhitya koI Agama paratve ame joyela nathI. temAM bhAvavijayajI gaNi ane lakSmIvallabha kRta TIkAno anuvAda to thayo ja che ame anuvAdamAM ahIM niyukti sahita mULa sUtra paratve karAyela zrI zAMtyAcArya viracita vRttino AdhAra lIdhelo che. jemane kathA sAhityamAM vadhu rasa che. temaNe bhAvavijayakRta TIkAnuvAda jovo. cAra mULasUtromAM A cothuM mULasUtra che. pratyeka sAdhu-sAdhvIoe A Agamane satata vAgoLavA jevuM che. temAM AcaraNa sAthe vairAgyano suMdara bodha che. tathA jaina paribhASA paNa ahIM che. ...International
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 43| uttarAdhyayana - mUla sUtra-4/1| anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana 7 bhamikA - AraMbhe vRttikAra maharSi maMgala svarUpe bhagavaMtanI vANInuM banAsananuM devI AdinuM smaraNa kare che, pachI A vRtti racanAno hetu jaNAvatAM kahe che ke - "meM A vRtti pravacanabhakSane mATe racela che." tyAra pachI zatyAcAryajIe A Agama-cAkhyA pUrve bhUmikArUpe carkiMcit je kaMI kahela che, te kathanano sAra saMparUpe ahIM noMghIe chIe. (1) gurU parva krama-lakSaNa ? * sUtrakAre prarUpaNA karI, tenA arthano bodha sva ziSyoe Apyo, yAvat tadarthe bhadrabAhu svAmIe (niyukti racI), tyAra pachI bhASyakAre (bhASya racavA), pachI cUrNikAre (cUrNi racI), pachI vRttikAre (vRtti racI) cAvatu amArA gurU sudhI sUtranI vANI ane artha pahoMcyA. 2) maMgala - zAstrano vipna rahita pAra pAme, zAstramAM svairya pAme ane ziSya paraMparA sudhI pahoMcADe, te hetuthI che. A maMgalanA Adi, madhya ane avasAna traNa bhedo prasiddha che. A maMga nAmAdi cAra bhede che. temAM sthApanA eTale AkAra maMgala, temAM darpaNAdi ATha kahe che - darpaNa, bhadrAsana, vardhamAnaka, varakaLaza, matsya, zrIvatsa, svastika, naMdAvarta e ATha-ATha maMgalo che. dravya ane bhAva maMgala AvazyakAnusAra jANavA. temAM ahIM bhAvamaMgalano adhikAra che. ityAdi - X-X (3)mudaca- varNa, pada, vAkya, zloka, adhyayana, kadaMbakAtmaka zrutaskaMdharUpa che, teno abhidheya artha, te samudAyArtha, te ahIM dharmakathArUpa che. Ane niyuktikAra ja kaheze. (4) uttarAdhyayana ane roga : temAM zuM A uttarAdhyayana aMga ke aMgo che, zrutaskaMdhake zrutaskaMdho, adhyayana ke adhyayano, uddezaka ke udezako che? nA, ahIM aMga, zrutaskaMdha, adhyayana ke uddezA kaMI nathI. nAmanikSepamAM "uttarAdhyayana zrutaskaMgha" nAma che. temAM uttara nikSeptavya adhyayana ane zrutaskaMdha. temAM uttara nikSepa kahevA niyuktikAra jaNAve che * nikti - 1 + vivecana - "uttara' zabdathI nAmottara, sthApanottara ityAdi kahevA (1) jema koI jIvAdinuM uttara' evuM nAma hoya. (2) sthApanA uttara te akSa Adi. athavA uttara'evo varNavinyAsa. (3) dravya uttara te AgamathI jJAtA paNa upayukta na hoya. no AgamathI jJa zarIra bhavyazarIra ane tavyatirikta. temAM vyatirikta traNa bhede che- sacitta, acitta, mizra. * x* x- dravya uttaratva - vastunI dravya prAdhAnya vivakSAthI che. (4) kSetrottara - meru AdinI apekSAthI je uttara che, te jemake uttarakura. - x x (5) diguttara - dakSiNa dizAthI apekSAthI. (6) tApanottara te je tApa dikSetranI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA apekSAthI uttara kahevAya che. jema ke badhAMnI uttaramAM meru giri che. (7) prajJApakottara - je prajJApakanI DAbe hoya te. (8) pratyuttara - eka dizAmAM rahelA je devadatta ane yajJadattamAM je devadattathI para yajJadattamAM je devadattathI para yajJadatta uttara che. (9) kAlottara - samayathI AvalikA, AvalikAthI muhUrta ityAdi. (10) saMcayottara - saMcayanI upara hoya, jema dhAnyarAzi upara kASTha (11) pradhAnottara paNa sacittAdi traNa bhede che, sacitta pradhAnottara traNa bhede che, te A pramANe - dvipada, catuSpada, apada. dvipadamAM tIrthaMkara, catuSpadamAM siMha ane apadamAM jaMbudvIpa madhye rahela sudarzanA jaMbUnuM dRSTAMta che. sacittamAM ciMtAmaNIratna, mizra - alaMkArAlaMhan dravya tIrthaMkara. (12) jJAnottara - kevaLa jJAna, athavA zrutajJAna kemake te sva-para prakAzaka che. - (13) kramottara-kramane AzrIne te thAya che. te cAra bhede che - dravyathI - paramANu karatAM dvipradezI skaMdha, tenAthI tripradezika ityAdi kSetrathI - eka pradezAvaJADhathI dvipradezAvagADha, tenAthI pridezAvagADha ityAdi. kALathI - eka samaya sthitithI dvisamaya sthiti, tenAthI trisamaya sthiti Adi. bhAvathI - eka guNa kRSNathI be guNa kRSNa. tenAthI uttara traNa guNa kRSNa Adi. athavA kSApopazamika bhAva pachI sAyikAdi bhAvo thAya che, te bhAvottara. (14) gaNanottara - gaNanA uttara te eka, be, traNa yAvata zIrSa prahelikA. (15) bhAvottara - te kSAyika bhAva kema ke te kevaLa jJAna, kevaLa darzana rUpathI sarve caudayikAdi bhAvomAM pradhAna che. *X* X ahIM aneka prakAre "uttara' kahyA, chatAM kramottara no ja adhikAra karaze. viSayanA jJAnathI viSathI sujJAna thAya che, tema mAnatA, jyAM Ano saMbhava che, jyAM asaMbhava che, jyAM baMne che, te kahe che. * niyukti - 2 + vivecana * 13 dhanya sa-uttara ja sottara che, utkRSTa bhinna kramatvathI anuttara thAya che. madhyamauttara ne bAkInA che. - * - ** dravyakramottarAdi jadhanyathI epradezikAdi che. tenI upara dvipradezikAdi vastunA aMtara vaDe sottara ja che. kemake tenI apekSAthI jadhanyatva che. utkRSTa te aMtya anaMtapradezikAdi te anuttara ja che. kemake tenAthI AgaLanA vastu aMtarano abhAva che. anyathA utkRSTatvano yoga na thAya. madhyamanA dvipradezikAdi te tripradezikAdinI apekSAthI sottara ane eka pradezanI apekSAthI anuttara jANavA. uttaranA anekavidhapaNAthI, ahIM je prastuta che, te kahe che * niryukti - 3 + vivecana - kramanI apekSAthI uttara te kramottara, tenA vaDe adhikRta. A kramottarathI te bhAvathI kramottara. A zrutarUpa hovAthI kSAyopazamika bhAva rUpa che. tapa hovAthI ja AcArAMga pada na bhaNAtu hovAthI tene uttara kahevAya che. arthAt AcAranA uttarakALe ja. hAla bhaNAya che. vizeSaH ApramANe- zayaMbhavasUrithI Akramache. tethI dazavaikAlinA uttarakALe bhaNAya che. je kAraNe AcAra sUtra pachI A bhaNAya che, tethI te 'uttara' zabdathI vAcya che. tethI uttara evA je adhyayano 'vinaya zruta' Adi thAya che, tema jANavuM.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 have A viSayamAM saMzayanA nivAraNa mATe kahe che - . niyukti- 4 + vivecana - dRSTivAda Adi aMgathI AnI utpatti hovAthI aMgaprabhava, jema ke parISaha adhyayana' kahe che ke " karmapravAdapUrvamAM 17mAM prAkRtamAM je sUtra che, te naya ane udAharaNa sahita ahIM paNa jANavuM. paNa jinabhASita - jema ke dhrumapuSpikA adhyayana, te utpanna kevaLajJAnI bhagavaMta mahAvIre kahela che. pratyeka buddha ane saMvAda te pratyeka buddha saMvAda, tenAthI utpanna thayela. tenAM pratyeka buddha te kapilAdi, tenAthI utpanna jema ke kApilIya adhyayana * * - saMvAda - saMgata praznottara vacanarUpa. tenAthI utpanna. jemake kozigautamIya, temanA praznottarathI utpanna. (zaMkA) A sthavira viracIta che. kemake cUrNikAra kahe che ke - "sUtramAM sthavirono AtmAgama che'' naMdIsUtramAM paNa kahela che ke - jene jeTalAM ziSyo autpAtikI, vainacikI, karmajA ane pAriNAmikIe cAra buddhithI yukta che, tene teTalAM hajAra prakIrNako thAya. A sUtra prakIrNaka che. to kaI rIte jinadezitapaNA AdimAM virodha na Ave? (samAdhAna) te pramANe rahelAne ja jina AdinA vacanathI ahIM uddharela hovAthI temaNe kahela che. ema kahevAmAM koI virodha nathI. andha AtmA ane karmano atyaMta saMzleSa. mokSa -AtmA ane karmano AtyaMtika pRthak bhAva. temAM karAya che. arthAt je rIte baMdha thAya che, je rIte mokSa thAya che, te rIte darzAvala che. temAM 'baMdha' te AjJAmAM nirdeza mujaba na kare, mokSa - te AjJAmAM nirdeza mujaba kare. AnA dvArA yathA krama avinaya ane vinaya batAve che. avinaya - mithyAtva Adi avinAbhUtatvathI baMdhano. ane vinaya te aMtar - pauruSatvathI mokSanA kAraNarUpa che. tattvathI te baMne je rIte thAya, te ja kahela che. athavA baMdha hoya teno ja mokSa thAya, te batAvyuM. - - x - 4 - chatrIsa saMkhyA no zo artha? badhAM uttara adhyayano che. have tenA paryAyono atideza kare che. * niyukti - 5 + vivecana B M nAma adhyayana, sthApanA adhyayana, dravya adhyayana ane bhAva adhyayana. temAM nAma, sthApanA sugama che. dravya adhyayanamAM AgamathI jJAtA paNa upayoga na hoya te. noAgamathI - jJa zarIra, bhavya zarIra. tadbatirikta te pustakAdimAM racAyela. bhAva adhyayanamAM AgamathI jJAtA ane upayukta hoya te. noAgamathI A adhyayana ja. -x-x have niryuktikAra noAgamathI bhAva adhyayanane kahe che * niyukti - 6 + vivecana - sUtratvathI AtmamAM te adhyAtma. zo artha che? sva svabhAvamAM, jenA vaDe lavAya te Anayana prastAvathI AtmAnuM adhyayana. niruktavidhithI AtmAkAra nakArano lopa che. jJAnAvaraNIya Adi karmanA 'caya'no abhAva. ucita - pUrve bAMdhelAno.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA anucaya - anupAdAna, jAvAnAM - pUrve bAMdhelAnuM. upasaMhAramAM kahe che - tethI AtmAnA pUrve bAMdhela ane baMdhAtA karmonA abhAvathI sva-svabhAva lAvavAnA hetuthI adhyayanane icche che - samIpe jAya che. athavA adhyAtma e rUDhithI "mana' che, tenA prastAvathI zubha', tene lAvavuM te adhyayana. AnA vaDe ja zubha citane lavAya che, kema ke AmAM vairAgyabhAvathI upayukta che. bIjI niruktithI ja vyAkhyA karatAM kahe che. * nirNakti - + vivecana - jIva Adi artho jenAthI adhika jaNAya che te, nayana - AtmAmAM arthathI pAmavuM. AnA vaDe jJAnAdine vidvAno icche che. athaka - zIghattara, vA- baMdhe vikabhArthe che. sAdhu - viziSTa kiyA vaDe apavargane sAdhe che. te muktine pAme che. ema che, tethI adhyayanane icche che. kemake nirakta vidhithI arthanirdezaparatvathI Ama kahela che. Adhi pUrvaka adhyayana - Ama vividha rIte badhe sUtrArthane bAdhA na pahoMce tema vaikalpika vyAkhyA pUrvAcArya saMmatatvathI aduSTatva jaNAvavA mATe che. -0 - have bhAvAkSINa kahe che - * nikti - 8 + vivecana - jema dIpathI so dIpa pradIpta karAya che ane te dIpo paNa dIka rahe che, paNa acAnya "dIpa' utpattimAM kSaya pAmato nathI. te pramANe kahe che - dIpa samAna AcAryo che. samasta zAstrArthanA vinizcayathI svayaM prakAze che, ziSyone paNa zAstrArtha prakAzana zakti yukta kare che. ahIM AcArya zabdathI zrutajJAna ja kahela che. bhAva akSaNanA prastutapaNAthI, teno ja akSaya saMbhave che - 7 - have bhAva Aya kahe che. * nikti - 9 +vivecana - bhAvamAM, muktipada prApakatvathI prazasta che, bIjubhavanibaMdhanApaNAthI aprazasta che. prakRmathI Aya". vaLI A be bhede che, te kahe che - jJAna, darzanAdi. krodha, mAna Adi. arthAt prazasta te jJAnAdi che ane aprazasta te krodhAdi che. ahIM jJAnAdi ane krodhAdi Ayatva AyanA viSayatvathI viSaya ane viSayanA abheda upacArathI AyatamAM kahevAthI te Aya che athavA karmasAdhanatvathI Aya che. jJAnAdi prazasta bhAva AyanA hetupaNAthI adhyayana paNa bhAva Aya che. have "pacine kahe che. Aya te Agama te lAbha che kemake te ekArthika zabdo che. -0- have dravya kSapaNA kahe che * niryukti - 10 + vivecana - paryastikA, apadhyA-ahitA, paryastikAthI uprAbalyathI piTTana te uspiTTanA. - utapiTTanAdithI kuTTana te apaccatara, niuiDanA. badhe "vastranI" samajavI. vastranA traNa apathya che. ahIM alpatara, alpatama kALathI che. AnA vaDe vastradravya kahevAya che. paryastikAdinA apathya, apaccatara, apaccatamapaNAne dravya kSapaNatva kahe che. apathyano nigamana sAmAnyanA aroSa, vizeSa saMgrAhakatvathI aduSTa che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 have bhAva kSapaNA kahe che. * * niyukti : 11 + vivecana - ATha prakAre karAya te jJAnAvaraNAdi karma, tenI raja - jIvanA zuddha svarUpane anyathApaNe karavAthI raja che. - x- A upamA che athavA "kamaraja' e samasta pada , te karmo aneka bhavanA upAttatvathI jUnAM che, je kAraNe prANI bhAva adhyayana- ciMtanAdi zubha vyApArothI khapAve che, tethI ja A bhAvarUpatvathI kSapaNAnA hetutvathI kSapaNA ema kahevAya che. have teno upasaMhAra karatAM kahe che - e rIte ukta paryAya abhidheya bhAvAdhyayanathI ziSya - praziSya paraMparA - rUpa prApta karavI joIe. athavA AnupUrvIthI saMvedana viSayatAne pAmavI joIe. A pramANe uttarAdhyayananI vyAkhyA karI. have zruta ane skaMdhano nikSepa pratyeka adhyayanamAM nAmAdi adhikAra kahevAno avasara che. tethI tene kahevAne pratijJA kahe che * likti - 12 + vivecana - zrata ane skaMdhamAM nikSepa cAra prakAre che. tethI tenI prajJApanA karIne nAmAdi adhikAra ane adhyayano huM kahIza. A zrutaskaMdhano nikSepa bIje sthAne vistArathI kahela che, tethI prastAva jaNAvavAne mATe ja zrata ane skaMdhamAM nikSepa kahevo tema niyaMtikAre kahela che, paNa tenI prarUpaNA karaze nahIM. sthAna zUnyArthe kaMIka kahe che - temAM nAma ane sthApanA rUpa "mRta' gauNa che. dravya zruta be bhede - AgamathI ane noAgamathI. temAM jeNe "mRta" evuM pada zikSitAdi guNayuktane jANela che, paNa temAM upayoga nathI, te AgamathI dravyazruta, noAgamathI zrutapadArthaDa-zarIrano bhUta ke bhAvi paryAya. taduvyatirikta te pustaka AdimAM rahela ke jaNAvAyela, bhAvakRtanA hetuthI dravyaRta. bhAvakRta paNa AgamathI ane noAgamathI be prakAre che. AgamathI teno jJAtA ane upayukta hoya, noAgamathI A prastuta adhyayana che. skaMdha paNa nAma ane sthApanArUpa prasiddha che. dravyaskaMdha AgamathI. teno jJAtA paNa anupayukta, noAgamathI jJazarIra bhavya zarIra tavyatirikta drumakhaMdhAdi che. bhAva rUMdha AgamathI teno jJAtA ane temAM upayukta hovo. noAgamathI A adhyayana samUha have nAmo kahe che. * nirNaji * 13 thI 17 vivecana : (1)vinayazruta,(2) parISaha,(3) cAturaMgIya, (4) asaMskRta,(5) akAmamaraNa, (6) nirgasthatva, (7) urabhra, (8) kApiliya, (9) namipravajyA, (10) dhrumapatraka, (11) bahuzrutapUjA, (12) harikeza, (13) citra saMbhUti, (15) iSakAriya, (16)saMbhikSa, (17)samAdhistAna,(18)pApazramaNiya,(19)saMyatIya (19)mRgacaryA, (20) nircandI, (21) samudrapAlita, (22) rathanemI, (23) kezIgautamiya, (24) samiti, (25) yajJayika, (26) sAmAcArI, (27) khaluMkiya, (28) mokSagati, (29) apramAda, (30) tapa, (31) cAritra, (32) pramAdasthAna, (33) karmaprakRti, (34)
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA 2 3 lezyA, (35) anagAra mArga ane (36) jIvAjIvavibhakti. A 36 uttara adhyayano kahelA che. adhyayananA nAmo kahyA, AnI nirukti Adi nAma niSpanna nikSepa prastAva ja kaheze * niryukti : 18 thI 26 + vivecana - pahelAmAM vinaya, bIjAmAM pariSaho trImAM durlabhatA, cothAmAM pramAdapramAdano adhikAra che. pAMcamAmAM maraNavibhakti, chaThThAmAM cAritra, sAtamAmAM rasagRddhiparityAga, AThamAmAM alAbha, navamAmAM niSkapatA, dazamAmAM anuzAsanopamA kahela che. 11mAM pUjA, 12mAM tapaddhi , 13-mAM nidAna, 14-mAM anidAna, 15-mAM bhikSaguNo, 16-mAM brahmagumi, 17-mAM pAponI varjanA, ane bhoga ddhi, 18-mAM vijahaNa, 19-mAM aparikarma, 20-mAM anAhatA, 21-mAM vicitra caya, 22-mAM sthira caraNa, 23-mAM dharma, 24-mAM samiti. 25-mAM brahma guNa, 26-mAM sAmAcArI, 2mAM asaThatA, 28-mAM mokSagati, 29-mAM AvazyakapramAda, 30-mAM tapa, 31mAM cAstri, 32mAM pramAda sthAno 33mAM karma, 34mAM vezyA, 35-mAM bhikSa guNo, 36-mAM jIvAjIva kahela che. A dharma vinayamUla che. AgamanA sAkSIpAThathI dAMta vaDe kahe che ke - jema mULathI skaMdha utpanna thAya che. ityAdi, tema dharmanuM mULa vinaya che, tenAthI aMte mokSa che. ityAdi. tethI pahelAM adhyayanamAM vinaya kahela che, vinayavAnane te-te garaniyogomAM vartatA kadAcita parISaho utpanna thAya, te samyapha paNe sahana karavA joIe. tethI bIjA adhyayanamAM parISaho kahyA. ityAdi krama prayojana jANavuM. te adhyayananA saMbaMdha kahetI vakhate huM jaNAvIza. have upasaMhAra karatAM kahe che - * niryukti - 7 + vivecana - uttarAdhyayanano ukta samudAyAthe saMkSepamAM kahyo. have eka eka adhyayana vizeSathI vyAkhyAtAra vaDe kahIza. temAM pahelA vinaya zruta'nA kIrtanano avasara che. * x tethI A adhyayananA anuyoga vidhAnakUma adhikAra kahe che - 0 - 4 - x x x - 0
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 uttarAdhyayana mUlasutra-saTIka anuvAda/1 huM adhyayana-1- "vinayazruta" ke * niyukti - 28 + vivecana - A adhyayano madhye paheluM "vinaya" nAme adhyayana zruta che. te vinayazruta'. vinayakRtanA upakramAdi dvAro, tenA bheda, nirapti, krama, prayojana, pratipAdana dvArathI kahIne, A anuyoga kaQo. ahIM vinayathI adhikAra che, tene ahIM aneka prakAre kahela che. - 49 - ahIM paNa avasara jaNAvavA mATe ja niyuktikAre " praya' kahela che, prarUpIza" ema kahela nathI. - - ahIM cAra anuyoga dvAro che - upakrama, nikSepa, anugama ane naya. tenA bhedo anukrame be, traNa, be, be. upakramaNanI niyukti-dUra rahela vastune te te prakArothI samIpa lAvavI te upakrama che. niyata ke nizcita nAmAdi saMbhavatA pakSa racanArUpa kSepaNamUkavA te nikSepa. anurUpa sUkAI abAdhAthI tenuM anuguNa gamana - saMhitAdi kramathI vyAkhyA karavAne pravartana te anugama. anaMta dhamatmika vastunA niyata eka dharmanA avalaMbathI pratIta te naya. krama prayojana kahe che - AnupUrvAdi vaDe nyAsa deza lAvyA sivAya zAstrano nikSepa zakya nathI. zodha niSpanna nikSepa vinA anizcimanuM anugamana zakya nathI. sUtrAdi anugama vaDe anugata thayA vinA naya vaDe vicArI na zakAya. A krama che. - x-x- (ahIMvRttikAre saMgraha zloka mUkelA che, je ukata arthanA ja sUcaka che.)- 4 - have tenA bheda vistArathI A adhyayana vicAraNA upakrame be bhede che - laukika ane lokottara. temAM laukika upakrama - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI cha prakAre che. temAM nAma ane sthApanA pachI dravyopakrama kahe che - te sacitta, sacitta, mizra bhedathI traNa prakAre che. te pratyeka parikarma vinA baLe bhede che. temAM parikarma sacitta dravyopakrama avasthita dvipada, catuSpada, apada rUpa manuSya, azva, vRkSAdi sacittavastuno che. - 8 - 4 - acittadravyopakama suvarNa AdinA kaTaka, kuMDalAdi che. mizra dravyopakrama te sacitta dvipadAdine acitta kezAdi sahita snAnAdi saMskAra karaNa che. e pramANe vinAzamAM paNa dravyopakama traNa bhede che. - x x e pramANe kSetrAdi upakrama. paNa parikarmavinAza bhedathI be prakAre che, temAM je ke kSetra nitya ane amUrta che, tethI tenuM parikarma ane vinAza nathI, to paNa tenA Adheya jaLa Adino nAvAdi hetuthI upacAra vaDe teno upakrama che. - - - kALa, vartanAdi rUpa paNAthI dravya ane paryAyarUpa ja che. dravya ane paryAya narasiMha vat anyonya saMvalita che. tethI te dvArathI tenA guNa vizeSanA AdhAna ane vinAza upakrama zabdathI kahevA. * x x x x- ityAdi. bhAvopakrama paNa jo ke bhAvanA paryAyitvathI ane te dravyathI kaMIka ananyatvI upakrama nAmathI kahela ja che. to paNa jIvadravya paryAya
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya.1 - bhUmikA 25 abhiprAya nAme bhAvazabda kahelo che. - X- tethI tenA paricittavartI saMvedanA viSayathI viprakarSavat iMgita AkArAdinA parijJAnathI saMnihitakaraNa ke tevA ananuguNa anuguNa citraceSTAthI jJAtanI kupita - prasannatAnuM ApAdana te bhAvopakrama ja che. te ahIM avazya kahevo. kema ke te guru bhAvopakramanA aMtargatapaNAthI che. - 4 - 4 - x -. AnA abhidhAnane mATe dravya upakramathI bhAva upakrama pRthak kahevAya che. te be bhede che - prazasta ane aprazasta. temAM aprazastamAM brAhmaNI, gaNikA ane amAtyanA dRSTAMta jANavA. prazasta te ziSyanuM zrutAdi hetu gurunA bhAvanuM unnayana che. e rIte laukika upakrama kaho. zAstrIya to AnupUrvI nAma pramANa vaktavyatA arthAdhikAra kahevo joIe. temAM AnupUrvI nAmAdi daza prakAre bIje vistArathI kahelA che. ahIM to utkIrtanagaNanArUpa vaDe adhikAra hovAthI te ja kahe che - temAM utkIrtana te vinayazruta, parISaha adhyayana, caturaMgIya ityAdi che. - x - gaNana - saMkhyAna, te pUrvAnupUrvI, pazcAnupUrvI anAnupUrvI bhedathI traNa prakAre che. temAM pUrvAnupUrvI gaNanAthI A adhyayana paheluM che, pazcAnupUrvI gaNanAthI chatrIzamuM adhyayana che. anAnupUrvIthI A adhyayana ekathI vadhu ane chatrIzanI pUrvenI zreNImAM koI paNa saMkhyA bhedamAM Ave che. (ahIM AnupUrvInI sthApanA vidhi vRttikAre noMdhI che, temAM dvika, trika, catuSka Adi sthApanA che. ame A samagra sthApanAno anuvAda choDI dIdhela che, samajavA mATe zAbdika vyAkhyAne badale AkRti sthApanAnI AnupUrvI samajavI vizeSa saraLa bane.) A ukta padvidha nAmathI audayikAdi cha bhAva rUpe adhikAra che, tenI aMtarbhUta kSAyopazamika bhAvamAM zrutajJAnAtmakapaNAthI prastuta adhyayanano avatAra che. * - * -. jenA vaDe paricheda thAya - jaNAya, te pramANa. te dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA chedathI cAra prakAre che. temAM A kSAyopazamika bhAvarUpatvathI bhAva pramANamAM avatare che. - 4 - 4 - bhAva pramANa guNa, naya, saMkhyAnA bhedathI traNa prakAre che. temAM Ano guNapramANa ane saMkhyApramANamAM ja avatAra che. naya pramANamAM jo ke zrutakevalI vaDe kahevAya che ke - adhikAra traNe vaDe jANavo. jinamatamAM sUtra ke artha kaMIpaNa nayothI vihina nathI. - 4 -. to paNa hAla tathAvidha naya vicAraNAnA vyavacchedathI anavatAra ja che. ityAdi - x - X + X + X ". guNapramANa be bhede che H- jIva guNapramANa ane ajIva guNapramANa. temAM Ano jIva upayogapaNAthI jIvaguNa pramANamAM avatAra che. temAM paNa jJAnadarzana cAritra bhedathI traNa prakAramAM Ano jJAnarUpatAthI jJAna pramANamAM avatAra che. temAM paNa pratyakSa, anumAna, upamAna ane AgamarUpamAM A adhyayananA AsopradezarUpapaNAthI Agama pramANamAM levuM. temAM paNa laukika ane lokottara bhedamAM paramaguru praNItatvathI lokottara sUtra, artha, ubhayarUpa che. temAM paNa AtmA, anaMtara ane paraMpara Agama e
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 6 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 traNa bhedo che, arthathI tIrthakara, gaNadhara ane temanA aMtevAsIne, sUtrathI sthavira, temanA ziSya ane praziSyanI apekSAthI yathAkrame Ano AtmA, anaMtara, paraMpara AgamamAM avatAra che. saMkhyA pramANa anuyoga dvArAdimAM vistArathI kahela che, tyAMthI ja avadhAravuM. temAM AnA pariNAmasaMkhyAmAM avatAra che. temAM paNa kAlika-zruta-daiSTivAda zruta pariNAma bhedathI be prakAromAM kAlikazruta parimANa-saMkhyA, divasa ke trimAM, pahelI ane chellI porisimAM A pATha niyamathI che. temAM paNa zabdanI apekSAthI saMkhyaya akSara, pAda, zlokAdi rUpathI saMkhyAta pariNAma rUpa, paryAya apekSAthI anaMta parimANa rUpa che kemake AgamanA anaMtagama paryAyatvathI che. vaktavyatA - padArthavicAra, te sva-para-ubhaya siddhAMtathI traNa bhede che. temAM svasamaya * ahaMnmatAnusArI zAstrarUpa che. parasamayakapilAdi abhiprAyAnuvartI grantha svarUpa che, ubhayasamaya - ubhayamata anugata zAstra svabhAva che. temAM Ano svasamaya vaktavyatAmAM avatAra thAya che, kemake ahIM svasamaya padArthonuM ja varNana che. x x-. adhikAra - "ahIM vinayathI adhikAra che." te kahela che. tathA samavatAra yathAsaMbhava kahela che. tethI pharI kahetA nathI. - x-. nikSepa traNa bhede che - odhaniSpanna, nAmaniSpanna, sUkAlApaka niSpanna. - x x - odha - adhyayanAdinA sAmAnya nAma. odha eTale sAmAnya zrutAbhidhAna, te cAra bhede che - adhyayana, akSINa, Aya ane kSapaNA. nAmAdi cAra bheda RtAnusAra varNavIne bhAvomAM cAremAM kramathI vinayazrutane yojavuM. jenA vaDe zubha AtmA bodha, saMyama ke mokSanuM adhyayana, adhyAtmane lAvavuM ke adhika laI javuM pAme te adhyayana. ityAdi cAre gAthA pragaTArtha ja che. vizeSa e ke- je hetu vaDe zubha Atma adhyayana arthAta zubha - punyanuM AtmAmAM adhiktAthI laI javuM to temAM zubha * saMkaleza virahita, adhyAtma-mana, temAM AtmAnA arthane laI javo. - *- adhika nayana eTale prakarSavata prApta karavuM. kone? bodhane arthAt tattvane jANavAne ke pRthvI Adi saMrakSaNarUpa saMyamane ke saMcita karelA karmonA kSayarUpa mokSane. te kAraNe prAzvata adhyayana kahevAya che. avyavacchitti nayane AzrIne athati dravyAstikanayanA abhiprAyathI, aloka - alokAkArAvatu. nAmaniSpanna nikSepomAM vinayazrata e dvipada nAma che. tethI vinayano ane zratano nikSepa ahIM avazya kahevo. temAM vinayano nikSepa baha vakatavyatA hovAthI teno atideza karavo ane kRtanikSepo te pramANe na hovAthI, tene jaNAvavA kahe che - * niryukti - 29-vivecana vinIyate - jenA vaDe karmo dUra karAya te, vinaya. te dazavaikAlikanA vinaya samAdhi nAma adhyayanamAM kahela che. sthAna zUnyArthe temAMthI kaMIka kahe che - vinayano ane zrutano nikSepa baMne cAra bheda hoya che. dravya vinayamAM netara, suvarNa Adi che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya bhUmikA . lokopacAra vinaya artha nimitte ane kAma hetuthI, bhaya vinaya, mokSa vinaya e pramANe pAMca bhede vinaya jANavo. abhyutthAna, aMjali, AsanadAna, atithipUjA ane vaibhavathI devatApUjAne lokopacAra vinaya che. abhyAsavartIpaNu, chaMdonuvartanA, dezakAladAna, abhyutthAna, aMjali, AsanadAna arthane mATeno vinaya che, e pramANe ja kAma vinaya ane bhayamAM AnupUrvIthI laI javuM. - . mokSamAM paNa tenI prarUpaNA pAMca prakAre thAya che - darzana, jJAna, cAritra, tapa ane aupacArika, A pAMca bhede mokSa vinayane jANavo. jinendroe je pramANe dravyonA sarva bhAvo kahelA che, tenI te pramANe zraddhA karavI te darzana vinaya che. jJAnane zIkhe che, jJAnane gaNe che . AvRtti kare che, jJAna vaDe kRtyo kare che, jJAnI navA karmo bAMdhatA nathI, tenAthI jJAna vinIta thAya che. yatanA karatA jenAthI ATha prakAranA karmo khAlI kare che ane navA karmo bAMdhatA nathI. tethI cAstri vinaya thAya che. aMdhakArane tapa vaDe dUra kare che, AtmAne svarga ke mokSamAM laI jAya che. tenAthI taponiyama-nizcita mati tapovinitane thAya che. aupacArika vinaya saMkSepathI be bhede thAya che. pratirUpayogamAM joDavuM ane AzAtanA na karavI te. pratirUpa vinaya kAyika, vAcika, mAnasika yogathI thAya. te anukrame ATha bhede, cArabhede ane be bhede tene thAya che. - temAM - (1) kAyika vinaya - abhyutthAna. aMjali, AsanadAna, abhigraha, kRtikarma, zuzrUSaNA, anugamana ane saMsAdhana e ATha bhede che. (2) vAcika vinaya - hita, mita, aparuSa ane anuvIcIbhASI cAra bhede che. (3) mano vinaya - akuzala manano nirodha, kuzIla mananI udIraNA. pratirUpa vinaya parAnuvRttimaya jANavo. apratirUpa vinaya kevalIno jANavo. A Ape kahelo vinaya pratirUpa lakSaNa traNa bhede che. anAzAtanA vinaya bAvana bhede kahelo che. te A pramANe - tIrthaMkara, siddha, kula, gaNa, saMgha, kriyA, dharma, jJAna, jJAnI, AcArya, sthavira, upAdhyAya, ane gaNI A 13 pado che. tenI anAzAtanA, bhakti, bahumAna, varNazlAdhA e pramANe 13 4 4 = 52 - bhedo thaze. ukta gAthAno artha spaSTa che. vizeSa e ke - tiniza te eka vRkSa che *X* arthaprAptinA hetuthI izvarAdine anuvartavu te artha vinaya che. kAmanA hetuthI paNa A ja vinaya che - zabdAdi viSaya saMpatti nimitte tema tema pravartavu te krAmavinaya che. duSpadharSa rAjA ke sAmaMtAdi ne prANa AdinA bhayathI anuvartavuM te bhayavinaya che. A lokane AzrIne zraddhA, jJAna, zikSAdimAM karmanA kSayane mATe pravartavu te mokSavinaya che. mokSavinaya upara kahyA mujaba pAMca bhede che. temAM vizeSa A pramANeH- abhyutthAna - gurune AvatA ke jatA joIne Asana choDI ubhA thavuM abhigraha - gurunI vizrAmaNAdi karavAno niyama. kRti - dvAdazAvarta Adi vaMdana. zuzrUSaNA - na AsapAsathI ke na AgaLathI Adi vidhithI guruvacana zravaNanI icchA- paryupAsanA karavI. anugamana - AvatA sanmukha javuM. saMsAdhana - jatAnI pAchaLa samyak rIte javuM. kula - nAgendra
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 jJAna Adi. gaNa - koTika Adi. kriyA - paraloka che, AtmA che. dharma - zruta ane cAstrirUpa, mati Adi, AcArya - anuyogAcArya. gaNI - gaNAcArya, anAzAtanA - mana, vacana, kAyA vaDe apratIpa pravartana. bhakti - abhyutthAnAdi rUpa. bahumAna * mAnasika ati pratibaMdha. varNa - prazaMsA karavI. tenA vaDe saMjvalanA - jJAnAdi guNanI uddIpanA te varNa saMjvalanA - zrutanA cAra parimANa arthAt teno cAra bhede nikSepa badhe avazya karavo. - x -X- nikSepa - nyAsa, temAM nAma ane sthApanA sugama che. dravyathI ke dravyarUpa zruta na dravyazruta. AgamathI jJAtA paNa upayogarahita hoya. noAgamathI kahe che - gopave che, (zuM?) atikliSTa karmodayathI abhihita arthane gopave athavA kuprayuktithI dUra laI jAya te jamAli Adi nihava che. . - - bhAvazruta paNa AgamathI ane noAgamathI be bhede che - temAM AgamathI eTale bhAvathI ke bhAvarUpa zrutate bhAvazruta. zrutanA viSayamAM upayukta ja hoya. je zruta padane jANe temAM upayoga rAkhavo te bhAvazruta, kemake teno upayoga ananyapaNAthI che. -- odha ane nAma niSpanna nikSepo kahyo. have sUtrAlApaka niSpanna nikSepano avasara prApta thayo che. to paNa hAla sUtra kahetA nathI - x - paraMtu 'anugama' be bhede che niryukti anugama ane sUtrAnugamana, temAM pahelAM nikSepa niryukti, upodghAta niyukti ane sUtra sparzika niyukti anugama vidhAna traNa bhede che. temAM nikSepa niyukti anugama uttara Adi nikSepa pratipAdanathI kahelo ja che. upodghAta niryukti anugama be dvAra gAthAthI jANavo. te A pramANe - uddeza, nirdeza, nirgama, kSetra, kALa, puruSa, kAraNa, pratyaya, lakSaNa, naya, samavatAraNA anumata che. zuM? keTalA bhede? konA? kyAM, kemAM?, kaI rIte?, kALa keTalo thAya?, keTalAM sAMtara avirahita bhavAkarmA sparzanA nirukti che? A baMne gAthAno artha sAmAyika niyuktithI jANI levo. - sUtra sparzika niyukti sUtra avayava vyAkhyAna rUpatvathI sUtranA hovAthI saMbhave che, tethI sUtrAnugamamAM ja tyAM kaheze. * x " x - x* have sUtra - anugama. temAM alIka, upaghAtajanakatva Adi doSa rahita. nirdoSa sAratvAdi guNa yukta sUtra kahevuM joIe. te A che - * sUtra - 1 je saMyogothI mukta che, anagAra che, bhikSu che. temanA vinaya dharmanuM anukramathI nirUpaNa karIza, tene mArI pAsethI dhyAnathI sAMbhaLo. 7 vivecana 1 AnI saMhitAdi kramathI vyAkhyA - temAM askhalita padonuM uccAraNate saMhitA te anugata ja che. kemake sUtrAnugata tapapaNe che. 'pada' svabuddhithI kahevA. padArtha 6 A che - anya saMyukta ke asaMyuktanA sacittAdi vastunA dravyAdi vaDe saMyojanane 'saMyoga' kahe che. te saMyukta saMyogAdi bhedathI aneka prakAre kahevAze. tethI mAtrAdi
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1 saMyogarUpathI audayikAdi kliSTatara bhAva saMyogAtmakapaNAthI vividha jJAnabhAvanAdi vaDe vicitra prakArothI prakarSathI arthAt parISaha-upasargAdi sahiSNutA lakSaNathI muktabhraSTa te vipramukta che. te anagAra - jene ghara vidhamAna nathI te, e pramANe ahIM vyutpanna aNagAra zabda levo. je avyutpanna rUDhi zabda che, te yatino vAcaka che. kahyuM che - aNagAra, muni, maunI, sAdhu pravrujita, vratI, zramaNa ane kSapaNa e yatinA ekArthaka vAcaka che. tethI te ahIM grahaNa karatA nathI. bhikSu zabda te arthamAM ja kahela che. temAM agAra - be bhede che. (1) dravyathI - vRkSa, pattharAdithI nivRtta te dravyAgAra (2) bhAvAgAra - phrI aga zabdathI vipAkakALe paNa jIvavipAkapaNAthI zarIra - pudgalAdimAM bAhya pravRtti rahita thaIne anaMtAnubaMdhI AdithI nivRtta kaSAya mohanIya che. temAM dravyaagAra pakSamAM. tenA niSedhamAM anagAra eTale avidhamAna gRha artha karyo. bhAvAgAra pakSane alpatAno vAcaka che. tethI sthiti, pradeza, anubhAgathI ati alpa kaSAya mohanIya evo artha karyo. kaSAya mohanIya ja karma che, karmanI sthiti AdibhUta te virati saMgama nahIM. kliSTatara bhAva saMyogathI muktapaNAthI ja ane pharI kaSAya mohanIyanI ati duSTatA jaNAvavA kahela che. bhikSu - rAMdhavA, raMdhAvavA Adi vyApArathI aTakelA sAdhu bhikSA le che. te dharmathI te bhikSu che. - x - bhASyakAranA vacanathI bhikSu zabda trikALa viSayaka 'yati'nA paryAya paNe siddha che. - X-X-X*X* viziSTa ke vividha naya-nItite vinaya - sAdhujana vaDe Asevita samAcAra. - x dravyathI nIca vaDe AjIvikA rUpa che ane bhAvathI sAdhu AcAra prati pravaNatva che, tene huM kahIza. " x* x** - da sAMbhaLo zabdathI - 4 - x- "ziSyane zravaNa prati abhimukha karavA' te artha che. AnA vaDe parAMmukha hoya to paNa pratibodha karatA dharmanI vyAkhyA karavI ja ema jaNAvela che tathA vAcaka paNa kahe che ke - ekAMta hita zravaNathI zrotAne dharma thAya che, paNa anugraha buddhithI kahetA vaktAne to ekAMte dharma thAya che. - x - padArtha kahyA. tenA abhidhAnathI sAmAsika pada aMtargata padavigraha kahyo. pachI cAlanAno avasara che, te sUtrArthagata dUSaNArUpa che. sUtra cAlanA - saMyoganA vipramukta kriyA prati kartRtvathI saMyogAt. artha cAlanA - vinayane pragaTa karIza te pratijJAna che, - x - pratyavasthAna - zabdArtha nyAyathI bIjAe kahela doSanA parihAra rUpa che ane temAM jo ke saMyogathI vimukta thato bhikSunuM karma tathA paNa karz2apaNAthI ahIM vivakSita che. ityAdi. - 4 - 4 - saMyogano bIjo artha kahe che - saMyoga - kaSAyAdi saMparkarUpa paNAthI avipramukta - aparityakta. A saMyogAvipramuktane, RNanI jema - kAlAMtara kaleza anubhava hetutAthI RNa - ATha prakAranA karma, te kare che. zo artha che? tevI tevI guruvacanathI viparIta pravRtti vaDe
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 0 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 ekaThAM kare che te RNakAra. te bhikSane- kaSAyAdithI vazathI jIvavIryarahitane pauruSaMI ja bhikSA, tathAvidha phaLanI nirapekSatAthI bhramaNazIlane vinayapragaTa karIza. - darzanathI utpAdita karIza. A adhyayana bhaNanArane ja bhAre karmapaNAthI prAyaH vinIta - avinItanA guNa - doSanI vibhAvanAthI jJAnAdi vinaya pariNati che. athavA viruddha naya te vinaya arthAta sadAcAra, tene huM pragaTa karIza. konA? bhikSanA. bhikSaNazIlano aviparIta yoga-samAdhi te saMyoga. tethI vividha parISahane sahana na karIne guruniyoga asahiSNutva ALasa Adi prakArothI je prakarSatayA mukta che, te primukta che. - x x x-. - vinayane pragaTa karIza, ema kahevAthI, vinaya A adhyayananuM nAma che, tene pragaTa karavAnuM phaLa, tathA A upeya che, Ano upAya te prastuta adhyayana che. e rIte Ano upAya - upeya bhAvalakSaNa saMbaMdha batAvyo. have "saMyoga" e Adha padane sparza- nikSepa karavAne kahe che - (niyukti 30 thI 63 sudhI saMyoganI ja carcA che. amane temAM kaMIja samajaNa paDI nathI. anuvAda pachI paNa abhyAsuoe taDAnI madadathI ja samajavuM paDe tema che. te nizcita vAta che.) nirNasi - 30 - vivecana - "saMyoga' viSayaka nikSepa - nyAsa cha prakAre che, A bhedo - nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAva prasiddha che. (ahIMvRttikArazrIe ati vistArathI ghaNAM zlokomAM nAma Adi nayonI vyAkhyA karela che. ame temAMnA keTalAMka zabdo ke vAkyone ja ahIM vyAkhyArUpe rajU karela che. kemake samagra vyAkhyA samajavA "anuyogadvAra'nA avagAhananI AvazyaktA che. tene samajIne ja A vyAkhyA samajavI saraLa banaze, tethI ame saMpUrNa anuvAda karela nathI.) - nAmAdi vidhithI AraMbhyA vinA tenI vyAkhyA karavI yukta nathI. - dravya ane paryAyavAdIoe ahIM nayo ne choDavA na joIe. - "mAtRkA' nAme traNa pada - utpatti, vigama ane dhrauvya. - ahIM utpatti ane vigama e paryAyavAdIno mata che, dravyArthika mata te dhrauvya che. A rIte mAtRkA nAme traNa pada . - nAma koI saMketathI kahevAya che, sthApanA nAmane anurUpa kriyAthI athavA buddhithI thAya che. te nAma ane sthApanA dravya nikSepathI anuvartita che. ane A dravyArthika naya bhAva nikSepAthI jUdo che. nAma, sthApanA ane dravya e dravyArthika nayano nikSepa che, bhAva e paryAyArthikanI prarUpaNA che. --nAmanaya kahe che ke je kAraNe nAma vinA vastunuM grahaNa thatuM nathI, tethI nAma che ja, te A pramANe kuMbha-mATIno ja, bIjI vastuno nahIM. pratIta vastuthI ja tenI svarUpa pratIti thAya che. jema mATI pratIta che, tethI kahevAtA ghaDAnuM mATI ja rUpa thAya, tema pratIta nAma thI ja vastu oLakhAya che, tenA vinA ja oLakhAya. jo nAma
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 rUpa vastu ja na hoya, to te jANatA hovA chatAM vastumAM saMzaya AdimAMnuM kaMI paNa saMbhave che. nAmathI arthanI pratipatti thAya. sthApanAnaya - sthApanA te AkAra che. A AkAra e amuka A arthanuM pramANa che, nAmAdi vinA AkArane koI paNa na jANI zake. nAma kadAca bIjA arthamAM paNa varte te zakya che. paNa tenA ullekha chatAM AkAramAM bIjo AbhAsa na thAya. niyata nIla Adi artha grahaNa AkAra grahaNathI ja grahaNa thAya. - x x- AkAra ja mati zabda vastu kiyA phaLane jaNAve che. - dravyanaya - jema nAma Adi AkAra vinA saMvedita na thAya. tema AkAra paNa dravya vinA jaNAto nathI, kema ke badhuM dravyAtmaka che. dravya ja mATI AdinI sarva sthAsaka, koza, kuzala Adi vastu che. * x-x-x- X- kahe che ke dravya parimANa mAtra choDIne AkAradarzanathI zuM? utpAda ane vyaya rahita dravya nirvikAra ja che. - x x-. - bhAvAnAya - ahIM samyaka rIte vicAratA mAtra bhAva je bAkI rahe che. vapira vicAraNA vinA, je kAraNe tenuM ja darzana che. tethI kahe che - bhAva eTale paryAya. dravya te rUpa ja che.-x-x-x-x- prati samaya udaya ane vyaya svarUpa svayaM thavAthI ja tene bhAva kahevAya che. * x x x x-. have Ano paramArtha kahe che - A ghaDo che, te nAma kahyuM. pRthu ane bubbAdithI AkRti che. mATI rUpa dravya, tenA hovAthI bhAva. e pramANe cAre bheda kahyA. temAM paNa nAma vinA AkAra ke AkAra vinA nAma nathI. te baMne vinA anyonyanI uttara saMsthiti nathI. jema moranA iMDAnA rasamAM je nIla Adi varNo rahelA che. tema badhAM ja anyonya-unmizra nAmAdi ghaTamAM rahelA che. * x- "ghaDo' AdinA nAmAdi bheda rUpathI ja "ghaDo' Adi arthamAM buddhi pariNAma upaje che. tethI badhI vastunI nAma Adi cAra rUpatA che. - x-x- prasaMgathI ATaluM kahyuM. have niryuktikArane anusare che - temAM nAma, sthApanA, AgamathI - no AgamathI ane jJa zarIra bhavya zarIra rUpa dravya saMyoga sugama che. tavyatirikta dravya saMyogane jaNAvavA mATe kahe che - dravyathI kedravyano saMgatayogate saMyoga. saMyoganuM kaividhya kahe che. saMyukta ja saMyuktaka - anyathI saMzliSTa, teno saMyoga- vastu anaMtara saMbaMdhane saMyuktaka saMyoga jANavo. itaretara saMyoga, A ja dvividha saMyoga che. vistarArtha jaNAvavA bheda vaDe kahe che - niyukti-31- vivecana : saMyuktaka saMyoga- anaMtara niyuktimAM batAvela che. dravyono sacitta, acitta ane mizrano thAya che. tenuM udAharaNa kahe che - vRkSa, aNu, suvaNadi arthAt sacitta divyAdi te vRkSAdi, sacitta dravyAdi aNu Adi, mizradravya te suvarNAdi levA. ahIM aNu Adi, suvarNa AdinuM udAharaNa baMne acita dravyonI sacita mizra dravyanI apekSAthI vadhArApaNuM jaNAvavAne mATe che, A vadhArApaNuM jIvathI pudgalonA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 anaMtaguNatvathI kahela che. AnA vaDe sacitAdi saMyogadravyanA jaividhyathI saMyukta saMyoganuM jaividhya kahela che. temAM vRkSAdinuM sacita saMyukta dravya saMyoganA vivaraNane mATe kahe che - 32 * niyukti - 32 vivecana - mUla - sva avayava vaDe nIce prasarela, kaMda - te ja mULa ane skaMdhanA aMtarAlavartI, skaMdha-thaDa, tvacA - cAmaDI rUpa, chAla. sAla - zAkhA, pravAla - pallava, patra - pAna, phaLapuSpa ane bIjo vaDe saMbaMdha che tethI vRkSa, guccha, gulma Adino saMyuktaka saMyoga che. teja pahelAM ugatAM aMkurA rUpe pRthvI sAthe saMyukta ja mULa vaDe joDAya che, pachI mULathI saMyuktaka ja kaMdathI che, kaMdasaMyukta ja skaMdhathI che. e pramANe chAla, zAkhA, pravAla, patra, puSpa, phaLa, bIjo vaDe pUrva saMyukta ja uttarottarathI saMyojAya che, ema bhAvanA karavI. e pramANe dharma ane dharmI vacce kathaMcita ananyatvathI A pramANe kahela che, tethI doSa rahita che. e pramANe uttara bhedo paNa jANavA. " . have aNu Adi acita saMyukta dravya saMyoga kahe che * niyukti - 33 - vivecana - . * ekarasa - tikta Adi rasamAMno koI eka, eka varNa - kRSNa Adi varNamAMthI koI eka, eka gaMdha - sugaMdhI ke durgandhI, tathA be aviruddha snigdha, zIta Adi sparza jeno che te, ca zabdathI svagata anaMta bhedo jANavA. Avo parama - jenAthI anya sUkSmatarano asaMbhava che, tevo prakarSavAna aNu, te paramANu ane be aNu Adi. skaMdha * jenA be pradeza che tevo dvipradeza - dviaNuka, tripradeza AdithI acitta mahAskaMdha sudhI, tenA vaDe saMyojya. vijJeya - saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta bhaMga vibhAvanA rUpathI jANavuM. acita saMyukta saMyoga - paramANu jo triaNuka Adi skaMdha pariNatine pAme tyAre rasAdi saMyukta ja dvi aNukAdi skaMdha vaDe saMyojAya che, jo tiktatA Adi pariNatine choDIne kaTutvAdi pariNatine pAme che, tyAre paNa varNAdi vaDe saMyukta ja kaTukAdi vaDe saMyojAya che. te saMyukta saMyoga kahevAya che. ahIM kRSNa paramANu kRSNatvane choDIne nIlatvane pAme. te eka bhaMga che. e pramANe bAkInA varNomAM, tathA rasa, gaMdha, sparzamAM kahevuM. e pramANe bIjo paramANuM dvipradezAdi vaDe yojavAthI saMkhyAtAdi bhaMga racanA pAme che. have jIvanA mizra saMyuktaka dravya saMyogane kahe che - * niyukti - 34 vivecana - je rIte "dhAtuo' kanaka Adi yoni rUpa mATI Adi, suvarNa tAmra Adi vaDe svabhAvathI saMyoga kare - prakRti, Izvara Adi bIjA arthonA vyApAranI apekSA vinA je saMbaMdha, tenA vaDe mizrita, te svabhAga saMyoga saMyuta hoya che. A ja arthAntara nirapekSatva lakSaNa prakArathI saMtati - uttarottara niraMtara utpattirUpa pravAha, tene AzrIne karma - jJAnAvaraNa Adi saMtatikarma, tenA vaDe AnI Adi na hovAthI anAdi. te ahIM kramathI Avela saMyoga, tenA vaDe te yukta hovAthI anAdi saMyukta che te ja
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 3 anAdi saMyukta, athavA saMyogathI anAdi saMyukta koNa ? jIve che - jIvaze ane jIvyA te jIva, teno mizra saMyukta dravya saMyoga kahyo. - ahIM evuM kahevA mAMge che ke - anaMta kamaNu vagaNA vaDe AveSTita ane praveSTita chatAM paNa tenuM svarUpa caitanya ativartatuM nathI ke kamaNunuM acaitanya jatuM nathI. tethI temanA yuktapaNAthI Ane saMyuktaka mizra dravya rUpe vivakSA karAya che tenAthI A kamapadezAMtarathI saMyogane mizra saMyukta dravya saMyoga kahe che. ---- A anAditva chatAM upAyathI jIva ane karmanA saMyogano abhAva jaNAve che. anyathA muktinA anuSThAnanuM vaiphalya dazavi che. --- have itaretara saMyoga batAve che - * niryukti - 35 - vivecana - itaretara eTale parasparano saMyoga - ghaTanA te itaretara saMyoga. paramANuno tathA pradezono. sUkSmAtizaya lakSaNathI kahevAya che. te pradezo - dhamastikAyAdi saMbaMdhI temano nirvibhAga bhAga, abhipreta, itaretara saMyoga joDAya che. tema AgaLa paNa kahevuM, abhipreta viSayapaNAthI AnuM abhipretatva che, tenAthI viparIta te anabhipreta che. abhimukhatAthI vyaktapaNe jenA vaDe artha kahevAya, te abhilApa - vAcaka, tenA viSayapaNAthI zabdane abhilApa kahe che. Ano saMbaMdha ane zabdAMtara yojavuM. saMbaMdha, te svasvAmItva Adi aneka prakAre kahevAze. A itaretara saMyoganA ATalA ja bhedo che. have paramANuno saMyoga kahe che. * niryukti - 36 - vivecana - paramANu saMbaMdhI be bheda che - saMsthAna ane skaMdhathI. A rUpathI pudgalAtmaka vastu rahe che, te saMsthAna - AkAra vizeSa, tethI tene AzrIne ane skaMdhane AzrIne che. be bheda chatAM pratyekanA bhedono kahe che. saMsthAna viSayaka pAMca prakAra ane skaMdha viSayaka be prakAra che. ahIM saMsthAna ane skaMdha bheda dvArA ja A itaretara saMyogabheda che, tethI abhidhAna ucita che. saMsthAnAbhedanA abhidhAna prastAvamAM paNa alpa vaktavya hovAthI skaMdha bhedane hetubheda dvArathI kahe che - * niyukti - 37 - vivecana - paramANuM pugalo nizve be ke ghaNAM - traNa vagere che. te paramANu yugalo eka piMDatAne pAmIne nirveta che. zuM nirta che? dvi aNuka Adi skaMdha, AnA vaDe hiparamANu janyatAthI ghaNAM paramANu janyatvathI skaMdhanA be bheda kahe che. ahIM rUkSa ke niSpa eka guNano saMbaMdha karatAM dviguNa adhikatAthI sva svarUpa apekSAthI saMbaMdha karAya che, paNa samaguNa ke eka guNa adhikathI saMbaMdha thato nathI. arthAt eka guNa snigdha triguNa niSpathI saMbaMdha kare che. triguNa nigdha, pAMca guNa niSpathI saMbaMdha kare che, ityAdi. e rIte dviguNa niSpa cAra guNa niSpathI saMbaMdha kare che, ityAdi. e pramANe eka guNa rUkSathI triguNa rUkSa sAthe ityAdi saMbaMdha jANavo. paNa eka guNa Jain 37 3hternational
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 uttarAdhyayana mUlaka-saTIka anuvAda/1 niSpano eka guNa snigdha sAthe ke be guNa snigdha sAthe saMbaMdha na thAya yAvat anaMtaguNa niSpano anaMtaguNa niSpa sAthe saMbaMdha na thAya ----- kemake samaguNa ke eka guNa adhika sAthe saMbaMdha thato nathI. ---- kahyuM che ke samanigdhatAthI baMdha na thAya, samarUkSatAthI paNa na thAya. vimAtra snigdha rUkSatvathI skaMdhono baMdha thAya che. be jadhanya guNavALA snigdhano ke te pramANe ja rUkSa dravyono ekAdhika guNamAM paNa baMdhano pariNAma na thAya. niSpano dviguNAdhika niSpa sAthe. e rIte rUkSano paNa baMdha jANavo. nigdha ane rUkSanA paraspara baMdhanI vicAraNAmAM samaguNano ke viSamaguNano jadhanyane varjIne pariNati thAya che. je vizeSaNathI saMsthAnathI skaMdhanA bhedathI upAdAna che; teno AviSkAra karatAM kahe che - te skaMdhano AkAra te saMsthAna. temAM parimaMDalAdi anaMtarokta prakAre A - rIte rahe te Iccha, na rahe te anighaMstha. AnA vaDe niyata parimaMDalAdimAMno koI AkAra saMsthAna che. bAkInA aniyata AkAra skaMdha che. skaMdhono paNa paraspara baMdha thAya che. temano paNa itaretara saMyoga ahIM kahela che, kemake temanA pradezono sabhAva che. have saMsthAnanA bhedo kahe che - * niryukti - 38 + vivecana - parimaMDala, vRtta, vyagra, caturagna, Ayata. temAM bahAra vRtta paNe avasthita pradeza janita ane aMdara poluM te parimaMDala. vRtta - te ja aMdarathI polANa rahita, jema kuMbhArano cAkaLo. vyagra triloka. jema zRMgATakanuM. caturamra - catuSkoNa. jema kuMbikAnuM Ayata - lAMbu, jema daMDanuM. ATalAM ja saMsthAna bhedo che. dhana evuM pratara je dhanapatara.---- tethI ekaika parimaMDalAdi pratara dhana hoya che, tema jANavuM. temAM paheluM athAt parimaMDala saMsthAna varjavuM. ojaH pradeza - viSama saMkhyA paramANuka ane janma - yugma pradeza. ahIM dhanautara bheda ja vRtta AdithI bhedAya che, tethI prataravRtta ojapradeza ane yugma pradeza che. e pramANe dhanavRtta paNa oja pradeza ane yugma pradeza che. A pramANe parimaMDala sivAyanA badhAmAM kahevuM parimaMDalamAM sama saMkhyAmAM ja teno saMbhava hovAthI AvA prakAranA bhedo asaMbhava che. A parimaMDalAdi pratyeka jadhanya ane utkRSTa che. temAM utkRSTa te sarva anaMtANu niSpanna asaMkhya pradezAvagADha te ekarUpatAthI na kahela hovA chatAM saMpradAyathI jANavAne zakya che, tenI upekSA karIne jadhanya to pratyeka bheda anyAnya rUpatAthI te pramANe nathI, tene upadarzanArthe kahe che - * niyukti - 39 thI 41 + vivecana - saMsthAnomAM vRttanA pAMca, bAra, sAta ane babIza bhedo che. zvasanA traNa, cha, pAtrIza, cAra bhedo che. caturamranA nava cAra, sattAvIza ane ATha bhedo che, AyatanA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 5 traNa, be, paMdara, che bhedo che. Ayata saMsthAnamAM pIstALIza, bAra, cha bhedo thAya ane parimaMDalamAM 20 ane 40 thAya. AyatamAM cha bheda abhidhAnanA avyApinvathI pUrve na kahyA chatAM zreNigata be bheda adhikano tyAM saMbhava che. tathA parimaMDalAditvamAM paNa saMsthAnonA vRttAdi bhedono ojaH pradeza pratarAdinA anaMtorAdiSTatvathI pratyAttinyAyathI yathAkrama paMcaka AdithI pahelAM upadarzana karyuM. pachI parimaMDalanA be bhedonuM upadarzana karavuM. temAM ojaH pradeza pratara-vRtta pAMca aNu niSpakSapAMca AkAza pradezAvagADha, temAM ahIM eka aNu aMtarathI sthApavuM, cAre- pUrvAdi dizAmAM eka-ekanI sthApanA karavI. A pramANe kRtikArIe ukta - niryukti 39 thI 41nA artha pramANe pAMca, bAra, sAta, batrIza, traNa, cha ItyAdi bhedonI sthApanA AkRti sahita darela che. jijJAsuoe AkRti ane tenI sthApanAnI rIta mULa vRttimAM jovI. ame ahIM mAtra pahelI sthApanA upara darzAvI che. bAkI yathAyogya jANI levI. paramANuno itaretarayoga kahyo. have tenA ja pradezone kahe che - * niryukti - 42 - vivecana dharma, adharma, AkAza, jIva ane pagalonA pradezo, tenA pAMca saMkhyApaNAthI saMyoga jANavo. te RtatvathI dhamadi vaDe skaMdhothI tathA tenA aMtargata dezothI ane pradezAMtarathI, sajAtIya ane vijAtIyathI pradezono saMyoga "itaretara" nAme pradeza saMyoga kahevAya che. AnA ja vibhAga kahe che - dharma, adharma ane AkAza pradezonA dharmAdi vaDe ja traNathI, tenA ja dezo ane pradezAMtarathI prakRtatvathI itaretara saMyoga anAdi ane Adi be bhede che. te pArizeSyathI jIvapradeza ane pugala pradeza jANavA. tethI ja kahe che ke - saMsArI jIva pradezo ane karmapudagala pradezo paraspara ane dharmAdi pradezo sAthe saMyojAya che ane chuTA paDe che. jIva pradezono dhamadi traNenA deza, pradezanI apekSAthI pugala ane skaMdhAdinI apekSAthI Adi saMyoga che, dhamiida skaMdha traNanI apekSAdithI anAdi che. pagala pradezonA paNa dhamadi skaMdha traNanI apekSAthI anAdi ane zeSa apekSAthI Adi che. - x x pradezono itaretara saMyoga kahyo. have tenA abhipreta ane anabhipreta bhedarUpane kahe che - * niryukti - 3 - vivecana * abhipreta ane anabhipreta itarotara saMyoga zabdAdi pAMca viSayomAM jANavo. arthathI iMdriya ane mananI temAM grahaNa pravRttimAM grAhya - grAhaka bhAva che. te abhipretArtha viSayaka abhipreta ane anabhipreta artha viSayathI anabhipreta thAya che, tema jANavuM. ahIM abhipreta ane anabhipreta viSayatvamAM abhipreta ane anabhipretano itaretara saMyoga che. temAM iMdriyonA pramoda hetutAthI anukULa thavyakAkalIgItAdithI abhipreta ane pratiloma - ukta viparIta kAkasvarAdi te anabhipreta che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 ahIM gAthAnA pazcAIthI manonirapekSa pravRtti abhAve paNa iMdriyonA prAdhAnyane AzrIne tenI apekSAthI abhipreta ane anabhipreta artha kahela che. have mano apekSAthI te ja kahe che. * niyukti - 44 * vivecana - badhI auSadhayukti, gaMdhayukti, bhojanavidhi, rAgavidhi, gIta vAstri vidhi anuloma - anukULa hoya te abhipreta che. -0- badhI, iMdriyone anukULa ane pratikULa, A auSadhiyukti Adi vaDe auSA - agaru kuMkumAdinI ane sAjIkhAra AdinI yukti joDavuM te sama-viSama vibhAga ke niyata auSadhiyukta. gaMdhadravyonI zrIkhaMDa Adi ane hasuNAdinI yukti. te gaMdhayukti, bhojana- annanI vidhi, zAli odanAdi ane kodarA bhojanAdinI bhedo te bhojanavidhi, rAgavidhi - temAM kusaMbhaAdithI bIjA varNane karavo te rAga, tenI nigdhatvake kSAdi vidhi. gIta-gAna, koyalano svara ke kAgaDAno svara, tenI vidhi. ityAdi temAM je anukULa hoya te abhipreta artha je zubha hoya ke azubha paNa manane anukULapaNe jaNAya che. AnA vaDe ema paNa kahe che ke, jo A ja deza ane kALa avasthAdi vazathI vicitra abhisaMdhitAthI prANInA manane anunaloma hoya to te anAbhipreta che. iMdriya apekSAthI ane mano apekSAthI bheda vaDe abhipreta ane anabhipreta artha kahyo. athavA niraMtara gAthA pazcAIthI avizeSathI idriya ane manane anukULa abhipreta artha che ane bIje te anabhipreta kahyo. A gAthA vaDe paNa te ja vizeSathI darzAvyo, evI vyAkhyA karI che. -~ abhipreta ane anabhipreta bhedarUpa itaretara saMyoga kahyo. have A ja abhilApano viSaya kahe che - * niryukti - 45 - vivecana - abhilASa viSayaka saMyoga-prakramathI abhilApa itaretara saMyoga, te traNa prakAre saMbhava che. (1) abhilApanA abhilAyathI, (2) abhilApanA bIjA abhizApathI, (3) varNano vaNauttarathI. temAM pahelo - abhilAkhanA dravyAdi bhedathI cAra prakAre che. dravya viSayaka - te arthathI ghaTAdi zabdano che. kSetra viSayaka - AkAzano mArgamAM avagAhanAdAna lakSaNathI che. kALa viSayaka - samayAdi zrutanA vartanAdi vyaMgathI kALa padArtha vaDe. bhAva viSayaka - audayikAdi vacanathI manuSyatvAdi paryAyathI che. bIjo bheda - kikasaMyogAdi, ahIM hikanA grahaNathI baMne abhilASya grahaNa karAya che. temAM dvikasaMyoga A pramANe - te ane tene te baMne. trika saMyoga A pramANe - te ane te baMne - te traNa. ahIM te baMne ane te traNe ema kahevAthI te ane te tathA te ane te baMne na kahyA chatAM ekta abhilANArtha baMne anyatra abhilANArthatrayanI sAthe jaNAya che. AnuM abhilApa saMyogatva abhilApa dvArakatvathI abhilApya sAthe jaNAya che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 trIjo bheda - be akSara ane akSarono saMyoga te akSarasaMyoga te Adi che, je udAttAdi azeSa varNa dharma saMyogano, te A akSara saMyogAdi xx- AnuM abhilApa saMyogatva vaNadinA koI abhilApa ananyatvathI te rUpa che. athavA "akSarasaMyoga" AnA vaDe badho ja vyaMjana saMyoga kahyo che. Adi zabadathI "arthasaMyoga' levo. 4-4 A abhilApanuM dravyasaMyogatva dravyatvathI che. AnuM dravyatva guNanA AzrayapaNAthI sparzattvathI che. 4-4-4 abhilApa viSayaka itaretara saMyoga kahyo. have saMbaMdhana saMyogarUpano avasara che. te paNa dravyAdi bhedathI cAra prakAre che. temAM dravyasaMyoga - nikti - 46 : vivecana : prAyaH "A mAru" ityAdi buddhithI, AnA vaDe ke AmAM AtmA ATha prakAranA karmanI sAthe baMdhAya te saMbaMdhana. tevA A saMyoga te saMbaMdhanasaMyoga. tenA sacitta, acitta, mizra e traNa bheda che. sacitamAM dvipada, catuSpada, apadane jANavA. temAM dvipada saMyoga, jemake- putrI. catuSpada saMyoga, jemake - gAya. apada saMyoga- phaNasa. Acita - hiraNya, maNi, muktAdi. mizra saMyoga te rathamAM joDela ghoDA. Adi zabdathI baLadagADuM Adi levA. bahudhA - ghaNAM prakAre. ahIM sacitaviSayatvathI saMbaMdhanasaMyoga paNa sacita ityAdi sarvatra kahevo. 4-4- have kSetra, kALa ane bhAva viSaya kahe che - * niryukti - ja0 + vivecana - kSetra ane kALa e baMnenA tathA bhAvanA dvika saMyoga thAya te badhAM Adeza tathA anAdeza banne bhede thAya che. te A rIte - kSetra viSayaka ane kALa viSayaka, temAM Agamaprasiddha prakArathI te baMnenA babbe bhedo jANavA. ca zabdathI ahIM bhAvamAM yojAya che. saMyoganA prakramathI saMbaMdhanasaMyoga thAya che. 4-4- have kSetrAdinuM saividhya kahe che- Adezaane anAdeza. A dezamAM A maryAdAthI, vizeSarUpe anatikramarUpathI, diltha- kahevuM te Adeza. arthAt temAM vizeSa che, tenAthI anya te anAdeza sAmAnya che. -~ kSetra viSayaka anAdeza A pramANe - A jaMbUdvIpa che, AdezamAM A pramANe - A bharatakSetra che. kALa viSayaka anAdeza - A doSamika kALa che. AdezamAM - A vAsaMtika che. bhAva viSayaka anAdeza - A bhAvavAna che, AdezamAM A odayika bhAvavAna che. sAmAnya avagama pUrvakatvathI vizeSa avagamane e pramANe udAharaNathI jaNAvAya che. niyuktimAM viparyaya che, chatAM bharata e magadhAdinI apekSAthI sAmAnya che. e pramANe badhe ja sAmAnya ane vizeSanuM aniyatatva jaNAve che. 4-4 kSetra ane kAlagata Adeza - anAdezane sugama jANIne bhAvagata Adeza anAdeza viSayaka jaNAvavA mATe pahelAM anAdeza viSayane bhedathI kahe che - * nirbhakti - 48 + vivecana - audayika, aupathamika, kSAyika, kSAyopathamika, pAriNAmika ane sAMnipAtika
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasura-saTIka anuvAda/1 e pramANe cha bhede anAdeza thAya che. -0- temAM udaya - zubhamAM tIrthakara nAma Adi prakRti ane azubhamAM mithyAtva Adine vipAkathI anubhave, tenA vaDe nivRtta te audayika. xx- vipAka ane pradeza anubhavarUpatAthI udayanA be bheda che. viSkramaNano upazama, tenA vaDe nivRtta te pathamika. kSaya - karmano atyaMta ucchada, tenA vaDe nivRtta te kSAyika. tathA kSayopazamamAM ca - udayAvasthAno abhAva, upazama - udayatvane zAMta karavuM che. A kSayopazama vaDe nivRta te kSAyopathamika. parINamana eTale badhAM prakAre jIvonuM ane sajIvonuM jIvatvAdi rUpane anubhavavuM te. saMnipAta eTale audayikAdi bhAvono dvi-Adi saMyoga. A cha prakAre thAya che. anAdeza eTale sAmAnya. tenuM sAmAnyatva audayikAdinA gati, kaSAya Adi vizeSamAM anuvRtti dharmakatvathI che. A anAdeza viSayaka saMyogo paNa cha jANavA. - - have Adeza viSayaka tene ja bhedathI kahe che - * niyukti - 49 + vivecana : Adeza vaLI be bheda che, kaI rIte? arpita vyavahAra ane anarpita vyavahAra, ati eTale kSAyikAdi bhAva, jemAM jJAtA sva AdhAre vicAre che bole che ityAdi. anata vastunA sAdhAraNatvamAM paNa nirAdhAra ja prarUpaNArthe vivakSita che, jemake - sarva bhAva pradhAna kSAyika bhAva che. AnA paNa bhedo kahe che - eka eka, te arpita vyavahAra. anarpita vyavahAra vaLI traNa bhede che - AtmAmAM, paramAM, ubhayamAM. ahIM paNa anarpitanI prarUpaNA mAtra satvamAM chatAM arpita pratipakSatvathI ja ahIM upAdAna che. tethI vastutaH tenA asatvapaNAthI teno koI sAthe saMyoga thato nathI, tethI tenA bhedathI saMyogabheda thato nathI. arpitamAM sva, para, ubhayathI traNa bheda thAya che. tethI teno trividha saMyoga kahyo che. temAM AtmArpita saMbaMdhana saMyoga kahe che - * nikti - 50 + vivecana : aupazAmika, kSAyika, lAyopathamika ane pAriNamika e cArane nizca AtmA saMyoga jANavA. -0- 84- AtmasaMyoga - AtmA arpita saMbaMdhana saMyoga, ahIM Atma zabdathI arpitabhAva ja dharma-dharmInA kaMIka ananyatvathI kahela che. vRddho paNa kahe che ke A ja jIvamaya hoya che. A bhAvothI jIva anya hoto nathI. aupazAmikAdi bhAvone pUrve anAdezathI kahyAM chatAM ahIM AdezatvathI kahyA te samyakatvAdi vizeSa niSThatvathI vivakSita che athavA bhAva sAmAnya apekSAthI che. * niyukti - 51 + vivecana audayika bhAvane vajIne je sAkSipAtika bhAva che tenA agiyAra saMyoga, Atma saMyoga che. -0- saMyoga - be Adi mIlanarUpa jemAM che te agiyAra saMyoga. sUtranA A viSayanA sUcakapaNAthI je saMyoga che te. A paNa mAtra aupazamikAdi saMyoga nathI. paNa pUrvavatu AtmArpita saMyoga che. agiyAra saMyogo A pramANe thAya - pathamika, kSAyika, kSAyopathamika ane pariNAmikanA cAranA cha hika saMyoga,
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ - cAra trikasaMyoga, eka catuka saMyoga. e badhAM maLIne 11 saMyoga thAya. have bAhyArpita saMbaMdhana saMyoga * niyukti * para + vivecana - lezyA, kaSAya, vedanA, veda, ajJAna, mithyAtva ane mizra. jeTalA audayika bhAvo che, te badhAM bAhya saMyoga che. -0- leDyA - leDyA adhyayanamAM kahevAnArA, kaSAyo, vedanA - sAtA ke asAtArUpa, veda - puruSa, strI ke ubhayanA abhilASa rUpa, mithyAtvanA udayavALAne asata adhyavasAyarU5 jJAna paNa ajJAna che. 4. tethI ja mithyAtvanA udaya bhAvitvathI tenuM audayikatva che. tenA dalikomAM arpitatvanI vivakSAthI bAhya arpitatva che. "mithyA' e bhAvapradhAnatvathI mithyAtva arthAt azuddha dalika svarUpa che. mizra - zuddhAzuddha dalika svabhAva. ca zabda bAkInA audayika bhedanA samuccaya mATe che. tethI upasaMhAra karatAM kahe che - audayika bhAvanA jeTalAM parimANo che, te viSayono je saMyoga te badho ja bAhya che, bAhya saMyogane prakRtatvathI saMbaMdhana saMyoga jANavo. ahIM paNa bAhya zabdathI pUrvavat bAhyaarpita karyuM. (zaMkA) audayika paNa jIvabhAvatvathI jIvArpita ja che, to pachI bAhyakarmamAM arpita kema kahyuM? (samAdhAna) kanubhavanano udaya, A anubhavana anubhavitA jIvamAM anubhUyamAna karmamAM sthita che. temAM jyAre anubhavitA jIvamAM vivakSA karAya tyAre teno udaya jIvagata vezyAdi pariNAma, jenuM prayojana che, te dayika - karmanA phaLapradAna Abhimukhya lakSaNa karyuM. jyAre anubhUyamAnasthapaNe vivakSA karAya, tenA udayamAM- karmanA phaLapradAna abhimukhya lakSaNamAM bhAva audayika, leyA- kaSAyAdi rUpa jIva pariNAma hoya tenA AzrayathI kahe che - jIvane audayika bhAvo thAya che. --~ ubhayArpita saMbaMdhana saMyogane kahe che - * niryukti - 53 + vivecana - je sAMnipAtika bhAva, audayika bhAvathI saMyukta thAya che, temAM paMdara saMyogo thAya che. Atma ane karmanA mitratvathI arpita bhAvo paNa audayika sahita opazamikAdi mizra che tethI tenA viSayapaNAthI saMyogo paNa mitra che. te ja mizraka yoga che. kramathI saMbaMdhana saMyoga jANavo. te paMdara saMyogo audayikane na choDIne aupazamikAdi paMcakanA dvika, trika, catuSka, paMcaka saMyogathI karavA. temAM cAra dvika saMyoga, cha bika saMyoga, cAra catuSka saMyoga, eka paMcaka saMyoga, badhAM maLIne paMdara thAya. pharI AtmasaMyogAdithI bIjA prakAre jaNAvavA prastAvanA kahe che - * niryukti - 54 + vivecana : bIjo paNa Adeza AtmAmAM, bAhyamAM ane tadubhayamAM che. te saMyoga tIrthakarAdie kahela che, tene huM saMkSepathI kahIza.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 bIjo paNa arthAt mAtra eka nahIM. Adeza prakAranA prastAvathI kahevA yogya che. kevA prakAre ? AtmAmAM, bAhyamAM ane tadubhayamAM. saMyoga te saMbaMdhana saMyoga. nizce kevalI Adi vaDe kahevAya che. AnA vaDe guru pArataMtryane jaNAve che. te bIjo Adeza huM saMkSepathI kahIza. temAM AtmasaMyoga kahe che - * niyukti * 55 + vivecana - * 40 audayika, aupazamika, kSAyika, kSAyopazamika, pAriNAmika ane sAMnipAtika e cha bhede AtmasaMyoga che. audayika - audayika Adi viSayamAM, badhAmAM, 'saMyoga' zabdo joDavo. tethI AtmarUpathI saMyoga te saMbaMdhana saMyoga. AnA eka ekathI saMyoga saMbhavato nathI, paNa be vaDe, traNa-cAra ke pAMca vaDe saMbhave che. temAM bemAM kSAyika samyakatva ane jJAnathI ke pAriNAmika ane jIvatvathI thAya. traNa vaDemAM audayika vaDe devagati AdithI, kSAyopazamikathI mati AdithI, pAriNAmika vaDe jIvatvathI thAya. cAra vaDemAM traNa bheda to kahyA te levA ane cothA vaDe - aupazamika ke kSAyika samyakatvathI thAya. pAMca vaDemAM jyAre kSAyika samyak dRSTithI ja upazama zreNI caDe che, tyAre audayika manuSyatvathI, kSAyika samyakatvathI, kSAyopazamika mati AdithI, aupazamika cAstrithI, pAriNAmika jIvatvathI thAya che. ahIM tribhaMgaka eka ane catuSkabhaMgaka be A traNe paNa cAra gatibhAvI che. e rIte cAragatithI bheda karatAM bAra bhaMgo thAya che. pAMca bhaMgo manuSyanA ja levA. kemake temane ja upazama zreNInA AraMbhakatvathI teno saMbhava che. anyathA traNa saMyogathI ja saMbhave che. te A pramANe - audayikathI manuSyatva vaDe, jJAyikathI jJAna vaDe, pAriNAmikathI jIvatva vaDe. A kevalIne hoya che. pUrvokta bhAvo ubhayathI siddhone ja hoya che. A paMcaka, trika, dvika saMyoga bhaMgomAM pUrvanA bAra umeratA paMdara bhedo saMbhave che. A ja aviruddha sAnnipAtika bhedo tyAM tyAM kahelA che. --x have bAhya saMbaMdha saMyoga kahe che - * niyukti - 56 + vivecana - nAmamAM ane kSetramAM bAhya saMjogo jANavA. kALathI paNa bAhya saMyoga jANavo, tadubhayathI mizra saMyoga paNa thAya. -0- nAmamAM, vastune jaNAvatA dhvani svabhAvathI, ca kArathI dravyathI, kSetramAM AkAzanA dezarUpathI, prakRtatvathI saMyoga thAya, tene bAhyaviSayatvathI jANavA. A saMbaMdhana saMyoga kALathI paNa thAya che. te kAla AvalikAdi vaDe che. tenAthI je saMyoga, te bAhya saMbaMdhana saMyoga jANavo. samaya, ahIM rahasya A pramANe che - je puruSa Adino devadatta Adi nAmathI saMbaMdha che, te "A devadatta che'' ityAdi, dravyathI daMDI Adi kSetrathI araNyaja, nagaraja ityAdi kALathI dinaja, rajanija ityAdi. te badhAM nAmAdi vaDe bAhya ja che, tethI bAhya saMbaMdhana saMyoga kahyA. bhAvathI saMyoga AtmasaMyogatvathI kahela che. 'tathA kALathI bAhya' e
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe je alaga vAkyaracanA che te keTalAMkanA matathI kALanA asatvane jaNAvavA mATe che. 4-40- mizranA viSayatvathI mizra saMbaMdhana saMyoga jANavo. te Atma ane bAhya lakSaNathI tadubhayamAM uktarUpa ja thAya che. jemake krodhI, devadatta, kaudhI kautika, mAnI saurASTra ahIM krodhAdi vaDe audayika bhAva aMtargatatvathI AtmarUpathI nAmAdi vaDe AtmAnA anyatvathI bAhyarUpathI saMyoga. te ubhaya saMbaMdha saMyoga che. 4-4-4 have bIjA prakAre bAhya saMbaMdhana saMyoga kahe che - * niryukti - pa7 + vivecana - AcArya, ziSya, putra, pitA, mAtA, putrI, patnI, pati, zIta-uSNa, tamasu, udhota ane chAyA (e bAhya saMbaMdha saMyoga che.) AcArya - abhivyAti ke maryAdAthI svayaM paMcavidha AcArane pALe che ke bIjA pAse paLAve che ke muktinA arthI dvArA sevAya che te AcArya. ziSya - zAsita karavo zakya hoya te. putra - pitAnA AcArane anuvartIpaNe potAne punita kare che. pitA - saMtAnonuM rakSaNa kare che. jananI - saMtAnane janma Ape che. A badhAM bAhya saMbaMdhana saMyoga viSayatvathI bAhya che tema pUrvAcAryo kahe che. A vAkya badhe ja joDavuM. duhitA - putrI, mAtAne kevaLa dudhane mATe dohe che te. bhAca - bharyA jenuM poSaNa kare che te, patnI, pati-patnInuM rakSaNa kare che. zIta- ThaMDI, uSaNa - prANIne je bALe che te. chAyA - Atapane chInave che te. AtA - cotaraphathI jagatane saMtApe che te. ca zabda rAma, nokara Adi bAkInA saMbaMdhInA samuccayane mATe che. naikta vidhithI A lakSaNo kahyA. have rahasya kahe che - AcArya, ziSyathI anyatvane lIdhe bAhya che, tethI je tenA vaDe ziSyano saMyoga - ziSya ema kahetA avazya AcAryane AkSepa kare che. e rIte AkSepya AkSepaka bhAva lakSaNa che te bAhyathI che, ema karIne bAhya saMbaMdhana saMyoga che tethI te viSayamAM AcAryapaNa upacArathI te pramANe kahevAya che, ziSyapaNa AcAryathI anyatvane lIdhe bAhya che. 4-4- e pramANe putra-pitA AdimAM paNa kahevuM. badhe sAmAnyathI paraspara AkSepya - AkSepaka bhAva che. vizeSa nirUpaNAmAM upakArya - upakAraka bhAva, janmaya - janakabhAva, virodha saMbaMdha te-te saMbaMdhomAM jANavo. have AcArya-ziSya mUlatvathI temano anuyoga kahe che - * niryukti - 58 + vivecana - AcAryane AcArya ja anya sadeza thAya che, anAcArya thato nathI. kemake bIje AcAryanA guNo avidhamAna che. AcArya sivAya bIje chatrIza guNa yuktatA nathI. tenAthI yukta hoya to te bIjA paNa tatvathI AcArya ja che. A 36 guNo kayA che? pratyeka cAra prakAre - AThagaNi saMpadA che, tethI batrIza guNa, temAM AcArAdi cAra vinayane umeratA - chatrIza guNo thAya che. te AThagaNi saMpadA A pramANe che : (1) AcAra saMpata, (2) zruta saMpata, (3) zarIra saMpata, (4) vacana saMpata,
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 2 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 (5) vAyanA saMpata (6) mati saMpata, (3) prayogamati saMpata, (8) saMgraha parijJA saMpata. temAM (1) AcAra saMpata - cAra bhede che. (1) saMyama dhruva yoga yuktatA, (2) asaMpagrahatA, (3) aniyata vRtti, (4) vRddha zIlatA. temAM (1)saMyama - cAstri. temAM dhruva - nitya, yoga - samAdhiyuktatA. A saMyama dhruva yoga yuktatAmAM satata upayoga. (2) asatpagraha- cotaraphathI prakarSa vaDe jAtyAdi prakRSTatA lakSaNathI grahaNa- AtmAnuM avadhAraNa. (3) ayita vR1i - aniyata vihAra rUpa. (4) vRddhazIlatA - zarIra ane manamAM nibhUta svabhAvatA arthAta nirvikAratA. (2) zrutasaMpata cAra bhede che - (1) bahuzrutatA - yugapradhAna AgamatA, (2) paricita sUtratA - utkama krama vacanAdi vaDe sthira sUtratA, (3) vicitra sUtratA - sva para samaya vividha utsarga apavAdanA jJAtA, (4) ghoSa vizuddhi karaNatA - udAtA anudAta Adi svarazuddhi vidhAyitA. (3) zarIra saMpata cAra bheda che - (1) Aroha pariNAha yuktatA - laMbAI ane pahoDAInI tulyatA vaDe yuktatA. (2) avidhamAnamavabApyam avazapaNa lajjApAmavI jene che te ayamanavavyApya athavA lajjAne yogya ke zakya te avabAga, te pramANe na hovAno bhAva te anavatrApyatA. (3) paripUrNa iMdriyatA - na haNAyelA cahna AdinI karaNatA. (4) sthira saMhananatA - tapa vageremAM zaktiyuktatA. (4) vacana saMpata cAra bhede che - (1) AdeyavacanatA - badhAM lokone grAhya vAkyapaNuM, (2) madhura vacanatA * madhurarasavat je arthathI viziSTArthapaNAthI arthanA avagADhavathI, zabdathI kaThoratA rahita, gAMbhIyadi guNayuktatAthI zrotAne allAda upajAve evA vacano. (3) anizrita vacanatA - sagAdithI akaluSita vacanatA. (4) asaMdigdha vacanatA - pariphUTa vacanapaNuM. (5) vAyanA saMpata cAra bheda-(1, 2) viditya uddezana - samudzana - pariNAmika paNuM Adi guNayukta ziSya, je jene yogya che, tene ja uddezo ke samudezo karavo te. (3) parinirvANavAcanA - pUrve Apela AlApakAdi saMpUrNapaNe potAnA AtmAmAM pariNamAvatA ziSyane sUtragata azeSa vizeSa grahaNakALanI pratIkSA karIne zakti anurUpa pradAnathI azeSa anubhavIne sUtra pradAna karavuM te. (4) arthaniyapaNA - sUtra abhidheya vastu. tenI pracUra nirvAhaNA, pUrvAparasaMgatithI svayaM jJAnathI ane bIjAne kathanathI nirgamana karavuM, te niyapanA. (6) atisaMpadA cAra bhede -(1) avagraha, (2) ihA, (3) avAya, (4) dhAraNA. A avagrahAdi te-te sthaLe kahevAyelA che. () prayogamati saMpradA cAra bhede che - (1) AtmajJAna - vAdAdinA kALe kaI rIte A prativAdIne jItavA, te mArI zakti che ke nahIM? tenI AlocanA (2) puruSajJAna - A pratiyAta puruSa zuM sAMkhya che ke anya ane pratibhA AdivALo che ke vagarano te vicAravuM (3) kSetrajJAna - zuM A mAyAvI che ke anyathA? sAdhu vaDe te
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 3 nagarAdi abhAvita che ke bhAvita? (4) vastu jJAna - zuM A rAjA, amAtya ke sabhAsada Adi che athavA dAruNa ke adAruNa, bhadraka che ke abhadraka tenuM nirUpaNa karavuM. (8) saMgrahaparijJA - (1) bALa, durbaLa, glAnanA nivaha ane bahujana yogya kSetragrahaNa lakSaNA, (2) niSadhA Adi mAlityanA parihAra mATe phalaka, pIThanA upAdAna rUpa, (3) yathA samaya ja svAdhyAya, upadhinuM samutpAdana, pratyupekSaNa, bhikSAdikaraNa rUpa, (4) pravAjaka, adhyApaka, ratnAdhika Adi gurUnI upadhinuM vahana, vizrAmaNA, saMpUjanA, abhyathAnadaMDakopAdAnAdi. A pramANe ATha caturguNa AcArAdi gaNi saMpatti kahI. vinaya, te AgaLa AcArya vinayanA prastAvamAM kaheze. AcAryanuM svarUpa kahyuM. have ziSyanuM svarUpa kahe che -**- ziSya paNa badhAM sAthe tulya hoya, keTalAMka sAthe ja nahIM, zenA vaDe ? sAdhAraNa kSAMti Adi guNa vaDe. ziSyane AcAryanI saMdeza yojyo, A sAdezya svaguNamAhAbhyanI vibhUtithI baMnene paNa yathokta anvarNayukta ja che. athavA AcArya paNa svaguNane AzrIne ziSya sadaza ja che. anurUpa arthane paNa sadeza zabdathI kahela che. ananurapa te tattvathI aziSya ja che. A ziSyanA guNo kayA che? bhAva vijJAna anuvartanA, gurunuM bahumAna ane bhakti, dakSatva, dAkSiNya, zIla, kuLa, udhama, lajjA, zukrUSA, pratipRcchA, zravaNa, grahaNa, ihA, apAya, dharaNa samyakrakaraNa. e badhAM ziSyaguNo che. have bIjA prakAre AcArya ane ziSyano saMbaMdha saMyoga kahe che - * niryukti - 59 + vivecana - anaMtarokta bAhya saMyogavata AkSeya - AkSepaka bhAvathI jJAna viSayaka, cAstri viSayaka AtmAno ubhaya saMbaMdha saMyoga jANavo. ahIM bhAvanA A che - jJAna vaDe AtmabhUtathI saMyoga ityAdi 4 e pramANe cAritra vaDe paNa AtmabhUtathI bAhya saMyoga te ubhaya saMbaMdhana saMyoga. xx- Ane ja bIjA prakAre kahe che - svAmitva viSayaka ubhaya saMbaMdhana saMyoga che. x-x- laukika svAmItva saMbaMdhamAM mArA pitA, mAro bhAI, mAro putra ityAdi, mAru kaMbala Adi Avaze. lokottara svAmItva - mArA kuLamAM arthAt nAgendra AdimAM A sAdhu Adi jANavA. *- ahIM "mArA zabdathI kuLanI sAthe AtmatAraka svAsvAmI bhAva saMbaMdha che, kulAMtavartI sAdhu Adi sAthe parabAraka . x-x-x- vaLI anyathA tene ja kahe che - * nirNana - 60 + vivecana : pratyaya - jenA vaDe artha jaNAya te, jJAnakAraNa ghaTa Adi che. 4- jJAnane AzrIne bahu prakAre AtmAno je saMyoga te ubhaya saMbaMdhana saMyoga che, te bahutva pratyayonuM ane tenA viziSTa jJAnonuM bahuvidhatvathI che. vRddhAcAryo kahe che - ghaTane AzrIne ghaTajJAna, paTane AzrIne paTajJAna e pramANenA pratyayothI jJAno thAya che. tema hovAthI jJAna vaDe AtmadvAraka, mane A jJAna che, te pratyayathI paravAraka che. mArA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 jJAnano A viSaya che. e jJAnadvArakatvathI tene paddhAraka kahyuM. ubhaya viSayatvathI ubhayasaMbaMdha saMyoga. e pramANe kevalIne paNa ubhayasaMyoga ja che ? nivRtti: bhinnakramatvathI nivRtti ja - sarva AvaraNanA kSayathI utpatti ja jina saMbaMdhI jJAnano pratyaya che. chadmasthane mati Adi jJAna hoya to paNa upayogarUpa bAhya ghaTa AdinI apekSA rAkhe che, tethI kahe che - ghaTane AzrIne ghaTajJAna, paTane AzrIne paTajJAna thAya che. kevalIne to jJAna labdhirUpatAthI utpanna che. tethI upayogarUpa paNe bAhya ghaTa AdinI apekSA rAkhatA nathI. kemake temane badhuM ja pratyakSa che. tethI kevaLajJAnanA sarvatra satata upayogathI nopayoga prati bAhya apekSAnI nivRtti ja pratyaya che. paNa chadmasthajJAnane pratyayathI ubhaya saMyoga nathI. --x- ubhaya saMbaMdha saMyoga ja punaH sva svAmIbhAvathI kahe che - deha - pudgalothI upacIta thAya te, kAyA, tenAthI A janmamAM jIva vaDe saMbaMdha te baddha che. mukta anya janmamAM tenA vaDe ja tyAga karAyela. A baMneno samAsa, te buddhamuA. mAtA, pitA, bhAI, bahena Adi; ahIM paNa 'badramu' joDavuM. kemake jIvane pUrvavat ubhaya saMbaMdhana saMyoga hoya che. ahIM bhAvanA AvI che ke - A deha mAtA AdithI ane sva rUpe baddha che. temAM deha ane AtmA kSIra-nIravat anyonya anugata che, tathA mAtA Adi sneha viSayatvathI Atmavat jANavA. 'mUkta' A ubhayathI bAhya che. -- ahIM deha ane mAtA Adi vaDe baddha-muktathI svasvAmIbhAva lakSaNa saMbaMdha jIvane ubhaya saMbaMdhana saMyoga che. -x-x- AnA vaDe aneka prakAre saMbaMdhana saMyoga kahyo ane A tene kayA prakAre thAya che ? te kahe che - * niyukti - 61 + vivecana - uktarUpa saMbaMdhana saMyoga, kaSAya - krodhAdithI vyApta arthAt prabhUta kaSAyanA, thAya che. kone ? jIvane. kevA prakAre ? saMbaMdhi vastu te te svakRtyamAM niyojavAne samartha thAya che. tethI prabhu. uktathI viparIta te aprabhu. baMnenA paNa saMyoga sAmya prati kAraNa kahe che A mAsa nagara, janapada Adi mamatvanA AcArathI. arthAt mArA saMbaMdhI paNe bAhya vastumAM tattvathI je rAga, te ja saMbaMdhana saMyoga che. AnA dvArA kaSAya bahulatvamAM hetu kahyo. ane kaSAya bahula kahevA vaDe kaSAyadvArathI saMbaMdha saMyogane karmabaMdhahetu paNe jaNAvAyela che. * - (zaMkA) mithyAtva Adi baMdhanA hetu che, te zA mATe kaSAyanI sattA mAtrathI teno hetu jaNAvela che ? (samAdhAna) tyAM tenuM ja prAdhAnya che. ane tenuM prAdhAnya baMdhanA tAratamyathI tenuM ja tAratamya che. jema zvetavarNanI bahulatAne lIdhe sapheda bagalo ema kahyuM, tema kaSAyanI bahulatAvALo jIva kahevo. tethI akaSAya hetupaNAmAM aupazamikAdi bhAvamAM nAmAdi saMyogonA sajIva-viSayatvamAM paNa zIta-uSNa Adi virodhI saMyogono saMbaMdhana saMyoga paNa viruddha nathI. -x-x-x-x A saMbaMdhana saMyoganuM svarUpa kahyuM.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 have tene ja phaLathI prarUpaNApUrvaka "vipramukta'nuM vyAkhyAnAdi kahe che - * niryakti * dara + vivecana - saMbaMdhana saMyoga ukta rUpa che. jemAM karmavazavartI jIvo sarake che tethI te saMsAra che tenAthI, jemAM uttara-pAragamana vidhamAna nathI. te anuttaraNa, temAM je avasthAna te anuttaraNa vAsa, -*- anutaraNa vAsa te AtmAnA pAtaMtrya hetuthI pAzanI mAphaka pAza che. tethI anuttaraNapAza. 4- AnA vaDe saMsAranI avasthiti ke pAravazya, te saMbaMdhana saMyoganuM arthathI phaLa kahela che. evA prakAranA saMbaMdhana saMyoga, arthAta audayika bhAva viSaya ane mAtrAdi viSayane nAza thAya tyAM sudhI babbe bhAga karavAthI vipramukta thAya. zratapaNAthI anaMtarokta saMbaMdhana saMyogathI ja vipramukta kahyA. kone kahyA? te sAdhuo - aNagAro ne. teo saMsArathI mukta thAya che, tethI pimukta kahyA. e pramANe gAthAnA pazcAIthI saMbaMdha chedana lakSaNa prakArathI vipramukta thAya che. tenuM phaLa mukti che, e pramANe arthathI kahela jANavuM. ahIM je "vipramukto" e pramANe bahuvacana mUkyuM te- AvA prakAranA bhikSanuM pUjyatva jaNAvavA mATe che. e pramANe saMjoge nikakhevo ityAdi mULa gAthAmAM kahela saMyuktaka saMyoga itaretara saMyoga bhedathI, be prakAre dravya saMyoganuM nirUpaNa karyuM. temAM saMyuktaka saMyoga sacittAdi bhedathI traNa prakAre che itaretara saMyoga paNa paramANu pradeza abhipreta - anabhipreta abhilApa saMbaMdhana vidhAnathI che bhede batAvIne saMbaMdhana saMyoga ja sAkSAt karma-saMbaMdhanibaMdhanatAthI saMsAra hetu che. tenI yAttAne ane hAla tenA pratipAdanathI ja bIje ukta prAyaH che tema mAnatA kSetrAdi nikSepane aviziSTa atideza kasvAne mATe kahe che, * niryukti - 63 + vivecana - kSetra, kALa ane bhAvanA saMbaMdhana saMyogamAM je Adeza, anAdeza Adi bhedathI aneka bhedothI je bhASA tene vibhASA kahe che. AvI je vibhASA kahI che, kSetrAdi viSaya saMyoganI prathama hAragAthA sUcitanI ja ahIM vibhASA karavI joIe. ahIM vibhASAnuM saMyogatva vacanarUpatvathI vacana paryAyonA kathaMcita vAcyathI abheda jaNAvavAne mATe kahela che. teno artha A pramANe che - saMbaMdhana saMyoga viSaya kSetrAdi vibhASAmAM je saMyoganuM svarUpa kahela che, te ahIM paNa, te ja pramANe kahevuM. saMyuktaka saMyoganA saMbhavathI itaretara saMyoga ane bAkInA bhedo kahevA. temAM kSetrano saMyuktaka saMyoga, jema ke- jaMbUdvIpano svapradeza saMyuktaka ja lavaNasamudra vaDe joDAya che. itaretara saMyoganA kSetrapradezanA ja paraspara athavA dhamastikAyAdi pradezothI saMyoga che e paNa kALa ane bhAvanA paNa jANavA. ahIM ukta nItithI saMbaMdhana saMyoga ja sAkSAt upayogI che. bIjAnuM tenA upakArIpaNAthI ane temanI paNa kathaMcita tyAjyatAthI ziSyanI matinA vyutpAdanane mATe upanyAsa karela che, tema jANavuM.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUra-saTIka anuvAda/1 saMyogakahyo. tenA abhidhAnathI pahelA sUtranI vyAkhyA karI. have je "vinayane pragaTa karIza" ema kahyuM, temAM vinaya' e dharma che. te dharmathI kaMIka abhinna che. tethI dharmI dvArathI tenuM svarUpa kahe che - * sutra - 2 je gurunI AjJAnuM pAlana kare che, gurunA sAnidhyamAM rahe che ane garanA iMgita ane AkArane jANe che, te vinIta kahevAya che. * vivecana-2 Apha - svasvabhAva sthAnarUpa maryAdA ke abhivyAti vaDe, jJA - jenA vaDe arthone jANe che te. AjJA - bhagavaMte kahelA Agama rUpa che. teno nirdeza - utsarga ane apavAdo vaDe pratipAdana, te AjJA nirdeza. tene anukULa anuSThAno vaDe tene karavAnA svabhAvavALA te AjJAnirdezakara athavA AjJA - eTale - he saumya! Ama kara, Ama na karIza. AvA je gurU vacana, teno nirdeza - A huM Ama ja karuM chuM tevA nizcayanuM kathana, te karavuM. athavA AjJAnirdezathI bhavarUpa samudrane tare che te AjJAnirdezatara, ityAdi anaMtagama paryAyatvathI bhagavadravacananA vyAkhyAna bhedo saMbhavatA hovA chatAM maMdamatInA vyAmoha hetupaNe bALa, strI Adine bodha pamADavA A prayAsa che te badhAM sUtromAM pradarzita karIzuM nahIM. guru - gauravane yogya evA AcAryAdinI pAse, patana - sthAna, upapata - dekhAtA vacanaviSayakanA dezamAM rahevuM tenA anuSThAtA, paNa garanA AdezAdithI DarIne rahenAra nahIM. tathA iMgita - nipuNamatiga pravRtti ke nivRtti sUcaka kaMIka bhramara ke mastaka kaMpAdi AkAra - sthaLa buddhithI jANIne prasthAna Adi bhAva jaNAvatA dizA - avaloka Adi -x- A iMgita ane AkAra je guranA hoya, tenA vaDe samyaka paNe prakarSathI jANe che te. athavA iMgitAkAro vaDe gurumAM rahelA bhAvanuM parijJAna, tenA vaDe yukta. evo te vinIta - vinayavALo che, - tema tIrthakara, gaNadhara Adi vaDe kahevAya che. Ane vaDe potAnI buddhithI apoha' kaho. A vinaya kahyo, te viparIta paNe jANIne tene choDavAthI sukhapUrvaka jANavAnuM zakya che. tethI savinaya dharmI dvArathI kahe che - * sutra 3 je garanI AjJAnuM pAlana karato nathI. garanA sAhidhyamAM raheto nathI, gara pratyenIka che, asaluja che, te vinIta kahevAya che. * vivecana-3 pahelAM baMne pada sUtra-2 mujaba jANavA. mAtra tema "na kare' e pramANe vyAkhyA karavI. pratyenIka - pratikULa vartanAra, phUlavAlaka zramaNanI jema. doSazatru prati varte te pratyanIka. te evA kema che ? asaMbuddha - tattvane jANato nathI. te avinayavAna kahevAya che. have daSTAMtapUrvaka tenI sadoSatA kahe che -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ * sutra - 4 jema saDelA kAnavALI kutarI dhRNA sAthe badhA sthAnothI kADhI mUkAya che. te ja prakAre duzIla, pratyenIka, vAcALane kADhI mUkAya che. * vivecana - 4 zunI - kutarI, strI nirdeza atyaMta kutsA batAvavA mATe che. pati - pAkI javAthI. saDelapaNAthI kutsita gaMdhavALA, kRmi vaDe vyApya, tevA prakAranA be kAno - kRti, jemAMthI lohI athavA rasI nIkaLe che, tevA kAnavALI te pUtikaNa. upalakSaNathI badhAM avayavo kutsita hoya tevI. AvI je kutarI je rIte bahAra kADhI mUkAya che. kyAMthI ? nagara, gharanuM AMgaNuM Adi badhethI athavA badhe "haTTa - haTTa' jevA virUkSa vacanothI, soTI - lAkaDI - TephAdinA ghAtathI kADhI mUkAya che. have teno upanaya kahe che - e ja prakAre rAgadveSa Adi doSa vikRta svabhAva ke AcAro jenA che tevA du:zIla, pratyenIka ane mukha vaDe zatrune - Aloka paraloka apakAritAne bolAve che, athavA kaMI kAma vinA phogaTa ja jene ari che tevA mukhAri ke mudhAri - ghaNuM vRdhuM asaMbadha bolato hoya tevo. tene badhethI kADhI mUkAya che. arthAt kula, gaNa, saMgha ane samavAyathI bahAra karAya che. (zaMkA) duzIlatAnA nimitte ja A avinItano doSa che. pratyenIktA ane mukharatva e baMne paNa tenAthI prabhavela hovAthI temAM ja anartha hetu che, to ahIM kema pravarte che ? (uttara) pApathI upahata mati- vaDe tyAM ja AnI abhirati che, ema kahIne tene ja daSTAMtapUrvaka kahe che - * saba - 5 je pramANe suvara cokhAnA bhUsAne choDIne viSThAne khAya che te pramANe mRgabuddhi ziSya zIlano tyAga karI duzIlatAmAM maNa kare che. * vivecana-5 cokhA ke tenAthI mizra kaNa athavA tene chaNavAthI utpanna kusakA te kaNa ane kusakAne choDIne, bhuMDo vISThAmAM ja e che. e pramANe pUrvokta zobhana zIlane tajIne, jeo duSTazIlavALA che teo. durAcAradimAM ja dhRti pAme che. kemake teo mRganI jema ajJAtvathI avinIta che. ahIM A rIte vicAravuM ke- jema mRga gItagAnamAM DUbIne, mRtyurUpa AvatA apAyane joto nathI. tema A paNa duHzIlatAnA hetuthI AgAmI bhavabhramaNa rUpa apAyane joI zakato nathI. khADAmAM paDelA bhuMDanI mAphaka A puSTidAyI kaNa ane kusakA samAna zIlane choDIne vivekIjana gahiMtapaNe viSkAnI upamA samAna duzIlamAM ramaNa kare che. *-*- ahIM zubhanA parihArathI azubhano Azraya baMnemAM paNa sAdezyanuM nimitta che. ukta upasaMhArapUrvaka kRtyano upadeza kahe che -
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 * sUtra-6 potAnA hitane icchato bhikSa saDela kAnavALI kutarI ane viSThAbhojI suvara samAna duHzIlathI thanArI manuSyanI hIna sthitine samajIne potAne vinayamAM sthApita kare che. * vivecana-6 . darzanamAM azobhana evA bhAva - badhethI kADhI mUkavA rUpa lakSaNa sAMbhaLIne, pUrvokta kutarI tathA bhuMDanI upamAvat manuSyanA azobhanarUpane sAMbhaLIne AtmAne have kahevAnAra vinaya rUpamAM sthApe. koNa ? AtmAnA Aloka ane paralokarUpa pathya-hitane icchanAra. -x jo ema hoya to te sAdhu (ziSya) zuM kare ? * 48 sUtra e kAraNe vinaya karavo joIe, jenAthI zIlanI prApti thAya. buddhaputra che, mokSArthI che. te kyAMyathI paNa kADhI mUkAto nathI. * vivecana-2 je kAraNe vinaya doSanA darzanathI AtmA sthApavo joIe, te kAraNe vinaya karavo joIe. e pramANe AtmAne vinayamAM sthApavo joIe. A vinayanuM phaLa zuM che? je kAraNe ahIM AtmAnuM avasthApana uddezela che, te AzaMkAne mATe kahe che - vinayathI uktarUpa zIlanI prApti thAya che. AnA vaDe vinayanuM zIlaprApti phaLa kahyuM. tenuM paNa phaLa kahe che - tattvane pAmelA tIrthaMkarAdi vaDe kahevAyela ane tenA nijaka jJAnAdi, tene ja buddho vaDe AtmIyatvathI tattvapaNe kahela hovAthI te buddhoktanijaka che, tene pAmavAnI icchAvALA putra samAna ziSyo te buddhaputra ane jemAM niraMtara pUjA che te A niyAga - mokSa. tenA arthIne gaccha ke gaNAdithI bahAra karAtA nathI. paNa badhAM guNanA AdhArarUpa vinitapaNAthI badhe ja mukhya karAya che. A vinaya kaI rIte pAmavo te kahe che - - * sUtra ziSya gurujanonI pAse sadA prazAMta bhAvathI rahe, vAcALa na bane arthapUrNa padone zIkhe, nirarthaka vAtone choDI de. 0 vivecana-8 atizaya upazamavALA, krodhanA parihAra vaDe aMtarathI ane prazAMta AkAra paNe bahArathI zAMta tevA nizAMta thAya. vAcALa na banIne AcArya Adi samIpe rahe. heya, upAdeya, ubhaya rUpa arthane jANe arthAt AvA Agama vacanone jANe athavA mumukSu vaDe prArthanA karatA artha - mokSa, tenA vaDe yukta - upAyapaNAthI saMgata artha evA yatijana ucita arthane viparIta evA nirarthaka ke vaizvika vAtsyAyanAdi sI kathA vagereno parihAra kare. ahIM nizAMta, A zabda vaDe prazamAdine AzrIne tenA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/8 darzana suvinAbhAvitvathI darzananA - jinokta bhAva zraddhArUpacthI, te ja darzana vinayapaNAthI artha vaDe darzana vinaya kahyo. -x-x vaLI kaI rIte arthayuktane zIkhe? te kahe che - * sUtra - 6 gara dvArA anuzAsita thatAM viSTa kopa na kare, te paMDita sAmAne rAdhe, saba sAthe saMsarga, hAsya ane kIDAno paNa tyAga kare. * vivecana - 9 artha,ktane zIkhavatA koIkane khalanAdimAM guru vaDe kaThora ukti vaDe paNa zIkhavADAya. to te kopa na pAme, tyAre zuM karavuM? te kahe che - te ziSya kaThora bhASaNane paNa sahana karavArUpa kSAMti rAkhe. pAMsi - arthAta tattvAnugA buddhi janmI che jene te paMDita. tathA sudra- athatu bALa ke zIlahIna ke pArthasthAdi sAthe saMsarga, hAsya ane aMtAkSarI ke prahelikA dAnAdi janitA kIDAna parihare. kemake te lokAgama viruddha che. pharI anya rIte vinayane kahe che - * suNa - 10. ziSa verAmAM AvI koI cAMDalika Akarma na kare, bakavAsa na kare, adhyayana kAle rAyana kare, pachI ekAkI dazAna kare. * vivecana - 10 caMDa - krodha, tenAthI amRta bhASaNa te cAMDAlika athavA caMDapaNAthI yukta te cAMDAla. te ati phuratvathI cAMDAla jAtimAM thanAra hovAthI cAMDAlika karma jANavuM. 4alIka - anyathAtva vidhAna AdithI asatya. Ama - gura vacana, - bahu - aparimita mAla-jAla rU5, strI Adi kathA vaDe abhivyAtapaNAthI na bole. kemake vadhAre bolavAthI dhyAna, adhyayana, kSiti, vAtakSobha Adi saMbhave che. to zuM kare? te kahe che. pahelI porisa Adi adhyayana avasara rUpa kALa, temAM adhyayana kare tyAra pachI dhyAna - ciMtana kare. kaI rIte ? bhAvathI rAga-dveSAdi sAhitya rahita ane dravyathI vivikta zayyAdimAM rahe. ahIM cAMDAlika karaNAdinA anutthAnamAM adhIta arthanuM sthirIkaraNa karela thAya che. ahIM traNa pAda vaDe sAkSAt vAgu gumi kahelI che. ane "dhyAna kare" vaDe manosumi kahI che. A pATottara baMne vyAkhyAna vaDe kAyamurti kahela che. A cAai aMtargata ja che. x-x A rIte akRtyano niSedha ane kRtyavidhino upadeza karyo che. kadAcita AnA karatA viparita thAya to zuM karavuM joIe? * saza * 11 AvezathI kadAca koI hiSa yAlika vyavahAra karI paNa le to tene kadI na pAve, karyo hoya to karyo ane na kya hoya to "na kayo ha, Jain chternational
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 - vivecana - 11 kadAca caMDa evA alIka te cAMDAlIka karma kare to tene gopave nahIM karyuM nathI tema na kahe. -- to teNe zuM karavuM ? cAMDAlika karma karela hoya to karela ja che, tema kahe paNa bhaya ke lajjA AdithI nathI karyuM tema na kahe. jo na karela hoya to "nathI karyuM" tema ja kahe. -xxx- kadAcita jo koI aticArano saMbhava hoya to lajjAdi na kare, svayaM gura samIpe AvIne - jema bALaka kArya ke akAryane jema hoya tema kahe. te mAyA ane madane choDIne te pramANe ja Aloce che. bIjAne pratIta ke apratIta manaH zalyane yathAvatu Aloce che. A rIte ta5 aMtargata AlocanA prAyazcitano bheda batAvIne bAkInA tapobhedanA AzritatvathI tapovinaya kaho. to zuM vAraMvAra gurunA upadezathI ja pravRtti ke nivRtti karavI ? AvI zaMkAne dUra karavAne mATe kahe che - * sutra - 12 jema aDiyala ghoDAne vAraMvAra cAbukanI jarUrata hoya che, tema ziSya garanA vAraMvAra deza vacanonI apekSA na kare. paraMtu jema prakIrNa azva cAbukane joIne ja unmAgane choDI de, te rIte yogya ziSya guranA saMketa mAtrathI pApakarmane choDI de. * vivecana - 12 gala - avinIta, tevo A azva, te galitAzva, tenI jema kaza prahArathI. vacana - pravRttinivRtti viSayaka upadeza, kono? guruno. vAraMvAra na icche. arthAt - jema galita azva durvinItatAthI vAraMvAra kazaLhAra vinA pravartatA ke nivartato nathI, tema tAre paNa pravRtti ane nivRtti mATe vAraMvAra guravacananI apekSA na karavI joIe. paNa jema azva carmacaSTi joIne ja vinIta thaI jAya tema suziSya gurunA AkArAdi joIne pApa anuSThAnane sarva prakAre parihare che. dharmAnuSThAnamAM sthira thAya che - pAvaka - zubha anuSThAna svIkAre che. arthAta suziSya gurunA vacananI preraNA vinA ja pravarte ke nivarte che. ahIM niyuktikAre galita azvanI karela vyAkhyA kahe che - * niryukti - 64 + vivecana gas - prerita pratipathAdi vaDe jAya che, vihAyogamanathI kUdatA jAya te gaMDI, gaLIyA che paNa vahana karatA nathI ke jatA nathI te galata, marela jevAne gADA AdimAM joDAya, jamIna upara paDatAne latA AdithI marAya che, te marAli. AvA ghoDA ane baLado hoya che. badhAM duSTatA lakSaNathI ekAWka che. vinayAdi guNo vaDe vyApta che AkIrNa. prerakanA cittane anuvartavA vaDe vizeSa prApita te vinIta. sva guNo vaDe zobhe che preraNA karavAthI cittane nivRtti Ape che te bhadraka. -- e badhAM ekArthaka che. AvA ukta galita azvatulya ziSya ke AkIrNatulya ziSya e temanA doSa ke
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12 guNa che. teo cittane kopa ke prasAda kare che te kahe che - * sutra * 13. AjJAmAM na rahenArA, visAya vinA bolanArA, kuzIla, muka ravabhAvavALA ziSyo gurane paNa krodhita kare che. gurane manonukUla cAlanArA, paTutAthI kArya karanAra, jaladI kupita thanArA durAnnaya gurune paNa prasanna karI le che. * vivecana - 13. asava - guru vacanane sAMbhaLe te Azrava, tevI pratibhASA viSayavALA nathI te anAzravA. sthUla - anipuNa, jenA jematema bhASita vacano che te sthaLa vajanavALA, kuzala - duSTa zIlavALA, mRdu - akopana ke komaLa AlApanavALA gurane caMDa - kaThorabhASI karI de che. AvA prakAranA ziSyanA anuzAnane mATe pharI vacanarUpa anuzAsanane mATe kheda anubhavatA mRdu paNa guru kopa pAme che. A galitatulyanA doSa kahyA. have AkIrNa tulyanA guNo kahe che - kasa AdinA mAra vinA je prakAranA cittane anusare che, tevA azva tulya, jaldIthI - avilaMbita kAritAthI je yukta che, te prAsAda (prasanna) kare che. kone ? kopanapaNA Adi vaDe duHkhe Azraya karAya che tevA durAzraya gurune pharI anutkaTa kaSAyavALA kare che. ahIM caMdrAcAryanA ziSyanuM daSTAMta che . avaMtI janapadamAM ujainI nagarImAM svama udhAnamAM sAdhuo padhAryA, tyAM udAta vezavALo eka yuvAna mitro sAthe Avyo. te temane vAMdIne bolyo - bhagavan! mane saMsArathI pAra utAro, mane dIkSA Apo. tene evuM kapaTa karato joI, caMDarudrAcAryane batAvIne kahyuM - jA, A tAro nikhAra karaze. te paNa svabhAve kaThora hatA. tene vAMdIne kahyuM - bhagavana! mane dIkSA Apo. AcAryae rAkha laIne, teno loca karIne pravRti karI dIdho. mitro temane kheda pahoMcADI cAlyA gayA. sAdhuo paNa potAnA upAzraya gayA. kaMIka sUrya hato tyAre mArganuM pratilekhana kare che, vahelI savAre nIkaLIzuM kahI badhAMne visarjita karyA. vihAra karatAM viSama mArgamAM caMDarudra AcAryane ThuMThA vAgavAthI paDI gayA. roSathI teNe navA ziSyanA mAthAmAM daMDa vaDe prahAra karyo. mAthuM phUTyuM, te paNa te sAdhue samyaka prakAre sahana karyuM. vimaLa prabhAtamAM caMdrae tenA mastakamAMthI vahetA lohIne joyuM. khoTuM thayAno bhAva upajatA kSamA mAMgI. e pramANe te ziSyae gurune prasanna karyA. e pramANe ziSyae mana, vacana, kAyAthI gurunA cittanuM anuvartana karavuM e rIte pratirUpa yoga yojanarUpa aupacArika vinaya kahyo. gurunA cittanuM anugamana kaI rIte karavuM ? * sutra - 14 pUryA vinA kAMI na bole, pUche tyAre asatya na kahe, kadAca krodha AvI jAya to, tene niSphaLa kare. AcAryanI priya ane piya, bane
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 2 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 zikSAne dhAraNa kare. * vivecana : 14 gurunA pUkyA vinA tathAvidha kAraNa vinA thoDuM paNa na bole, pUche tyAre ke anya koI kAraNe paNa jUThu na bole, guru vaDe ghaNI nirbharsanA karAya to paNa krodha na kare, kadAca krodha upaje to tenAthI utpanna kuvikalpane niSphaLa kare, tene manamAM ja samAvI de. priya - iSTa ke sadAguNakArI, apriya - kAnane kaTu lAgavAthI aniSTa evA guruvacana. -xxx krodha'nA upalakSaNathI mAna Adi kaSAya paNa levA. asatyatAmAM krodhanuM udAharaNa saMpradAyathI A pramANe che. koI kulaputranA bhAIne vairIe mArI nAMkhyo tenI mAtAe kahyuM - he putra! putraghAtakano ghAta karI de. te kulaputra te jIvagrAhane laIne mAtA pAse Avyo. te bolyo - he bhrAtRghAtaka tane huM kyAM mAruM ? mAtAe joIne kahyuM ke - he putra! zaraNe AvelAne na marAya. putre kahyuM- huM mArA roSane kaI rIte saphaLa karuM?mAtAnA kahevAthI teNe roSane choDI daI, te bhrAtRghAtakane choDI dIdho. A pramANe krodhane choDI devo. mAna AdinA viphalIkaraNanA udAharaNo AgamathI jANavA. A rIte krodhAdine viphaLa karavAno upadeza karyo. have Ano udaya ja na thAya, te pramANe upadeza karatAM kahe che - svarUpe avadhAravA, tene vaza thaIne sagadveSa na kare. pica - bAkInA lokonI apekSAthI prIti utpAdaka stuti Adi. apriya - tenAthI viparIta niMdA Adi. tenuM dRSTAMta - nagaramAM aziva utpanna thatAM traNa bhUtavAhiko rAjA pAse AvIne bolyA - ame azivane upazAMta karIzuM. rAjAe pUchyuM - kyA upAyathI? eke kahyuM - mArI pAse eka bhUta che. te surUpa - vipharvIne gopura, mArga AdimAM paryaTana karaze. tene aziva karatAM te roSa pAme che. pharI tene bIjI vakhata tema kare te vinAza pAme che. je temane joIne adhomukha rahe che. te rogathI mukta thAya che. rAjAe kahyuM - rahevA do. - bIjAe kahyuM-mAru bhUta mahAmoTuM rUpa vidurve che. te laMbodara, vistRta peTavALo, pAMca mastaka, eka paga, vismarUpa, aTTahAsya karato, gAto, nAcato rahe che. tenuM vikRtarUpa joI je hase che ke vaMcanA kare che, tenA mastakanA sAta TukaDA thAya che. vaLI je tene zubha vANI vaDe abhinaMde che, dhUpa ane puSpAdithI pUje che, te sarvathA azivathI mukta thAya che. rAjAe tene paNa kahyuM - rahevA de. trIjAe kahyuM - mAre paNa AvA prakArano ja bhUta che. piya ke apriyakArIne darzanathI ja rogamukta kare che. rAjAe kahyuM- ema ja thavA do. teNe te pramANe karatAM aziva upazAMta thayo. e pramANe sAdhu paNa AvA arUpatA chatAM pratikULa zabdothI parAbhava ke pravacanA pAme athavA stavanA ke pUjA karAya to paNa te priya * apriyane sahana kare.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/14 5 2 AnA vaDe manogati nAmaka cAstrivinaya kahyo. krodhAdino damanano upAya. tenA damananuM phaLa have kahe che - * sutra - 15 AtmAnuM ja damana karavuM, kemake AtmA ja nice durdama che. AtmAne damanAra A loka ane paralokamAM sukhI thAya che. * vivecana - 15 satata zuddhine pAme che. saMkalezarUpa pariNAmAMtarane pAme che te AtmAnuM damana karavuM, iMdriya- noiDhiyanA damanathI manojJa- amanojJa viSayomAM rAga-dveSane vaza thaI duSTa hAthInI jema unmArgagAmIne svayaM viveka aMkuzathI upazamane pAme che. x-x- je kAraNe te durdama ati durjaya che, tethI tenuM damana karatAM bAhya damanIya thAya che. kahe che ke- badhe AtmAne jitatA jita che. upazamamAM ANela AtmA sukhI thAya che. kyAM? A anubhUyamAna AyuSyamAM ziSyanA pratyakSa lokamAM, tathA paralokamAM - bhavAMtaramAM, dAMtAtmA paramaNi ahIM ja devo vaDe pUjAya che. adAMtAtmAne cora ke pAradArikAdi vinAza pAme che. tenAthI viparIta zabdAdimAMnaphasAnAra badhe prazaMsA pAme che. tenuM udAharaNaHbe bhAIo cora hatA. temanA upAzrayamAM sAdhuo varSAvAsa rahyA. comAsu pUru karIne jatI veLAe te baMne corone koI vrata na svIkAratA rAtrinA na khAvAnuM vrata ApyuM. koI vakhate te coro dhADa pADIne ghaNAM gAya-bheMsa lAvyA. bIjAo pADAne mArIne pakAvavA lAgyA, bIjA dArune mATe gayA. mAMsa pakavanAre vicAryuM ke aDadhAM mAMsamAM jhera nAMkhIe, pachI dAru lAvanArane paNa ApI daIzuM. tethI ApaNane ghaNAM gAya-bheMsa bhAgamAM Avaze. dAru lAvanAre paNa AvuM ja vicAryuM, e pramANe teoe baMnee viSa meLavyuM. sUryAsta thaI gayo. te be bhAIoe kaMI na khAdhu. bAkInAe paraspara viSayukta bhojanAdi karyA. marIne durgatimAM gayA. baMne bhAIo paralokamAM sukhanA bhAgI thayA. - A pramANe jilaeNndriyanuM damana karavuM, e pramANe bAkInI iMdriyone paNa damatA AtmA dAMta thatAM Aloka paralokamAM sukhI thAya che. have kevI bhAvanA karavAthI AtmAnuM damana thAya te kahe che - * sUtra - 16 saMyama ane tapa vaDe mArA AtmAne damano te sAru che paNa vadha ane baMdhana dvArA bIjAthI huM damana karAI te sAruM nathI. * vivecana - 16 abhihitarUpa AtmA ke teno AdhArarUpa deha che te AtmA, tene damavo - asamaMjasa ceSTAthI rokavo. kaI rIte? saMcama - pAMca AzrayothI viramaNa Adi vaDe. japa- anazana Adi vaDe. A baMne mukti hetuthI avirahita ane paraspara sApekSatA sUyanArthe che athavA samagra jJAnanA samuccayArthe che. tethI viparItamAM doSanA darzana
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 4 uttarAdhyayana mUlasUbasaTIka anuvAda/1 mATe kahe che - huM bIjA vaDe na damAuM. konA vaDe ? zIkArI dvArA cela mayurabaMdhAdi baMdhano vaDe, latA - lakuTAdi tADana rUpa vadha vaDe. ahIM udAharaNa A che - secanaka nAme gaMdhahastI- aTavImAM moTAhastijUthamAM raheto hato. tyAM yUthapati thatAM bALa hAthIne mArI nAMkhato hato. koI eka hAthiNI garbhavatI thatAM vicare che - jo kadAca mAre hAthIno janma thaze, to teno paNa A hAthI vinAza karI deze. tethI teNI dhIme dhIme tyAMthI sarakI jatI. vaLI bIje - trIje divase jUthamAM bhegI thatI. teNIe eka vaSino Azrama joyo. tyAM Azraya lIdho. teNI RSiomAM paricita banI. teNIe eka bALa hAthIne janma Apyo. te hAthI bahaSikumAro sahita kulanA bagIcAne siMcato, tethI tenuM "secanaka" nAma karyuM. hAthI moTo thayo. cUthane joyuM. yUthapatine haNIne te cUthano adhipati thayo. Azramane bhAMgI nAMkhyo kemake bIjI koI hAthaNI paNa tema karI na zake. tethI te raSio roSAyamAna thayA. hAthamAM puSpo ane phaLo laIne zreNika sajAnI pAse gayA. temaNe kahyuM ke ahIM sarvalakSaNa saMpUrNa secanaka nAme gaMdhahati che. zreNika hAthIne pakaDavA gayo. te hAthI devatA adhiThita hato. teNe avadhi vaDe jANyuM ke A loko avazya pakaDI leze. te devIe kahyuM- he putra!(hAthI!) tuM tArA AtmAne dama. jethI vadha-baMdhana vaDe bIjA tAruM damana na kare. hAthIe te vAta kabula karI. svayaM ja rAtrinA AvIne AlAna staMbhane AzrIne ro. jema Ane svayaM damanathI mahAgaNa thayo, tema muktinA arthIne paNa viziSTa nirjarA thAya che tema na karatA akAma nirjarA thAya che. gurunuM anuvartana karanArane pratirUpa vinaya kahe che - * satra - 1 jAheramAM ke khAnagImAM vANIthI ke karmathI kyAreya AcAryonI pratikuLa AcaraNa na karavuM joIe. * vivecana - 17. pratyenIka - eTale ke pratikULa. buddha- vastu tatvanA jANakAra athavA gurunI, pratikULa na varte. kevI rIte? vacanathI. zuM tame kaMI jANo cho? A rIte tame viparIta prarUpaNAthI amane prerita karyA che athavA karmathI - jemake saMthArAnuM atikramaNa kare ke hAtha-pagathI sparze. loko samakSa tema kare athavA ekalA upAzrayamAM tema kare to teno niSedha karyo che. --~ pharIthI zuzruSaNArUpa te ja kahe che. * sutra - 18 cArAnI joDe na bese, AgaLa ke pITha pAchaLa na bese. nI bahu ja nIkTa jANa DADIne na bese. saMthArAmAM ja rahIne nA kathita AdezanI svIkRtirUpa uttara na Ape.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/18 5 5 * vivecana : 18 jamaNe ke DAbe paDakhe na bese. te rIte besavAthI avinaya thAya. gurune paNa vakra avalokanamAM skaMdha Adine bAdhA pahoMce. AgaLa na bese. kemake tethI vaMdana karanArane garanuM vadana na dekhAtA aprIti saMbhave che. kRti - vaMdanane yogya, te arthathI AcAryAdi. tenI pAchaLa na bese kemake baMnene mukhanuM darzana na thAya. ati nIkaTa besavA vaDe ekamekanA sAthaLane na sparze tema karavAthI ati avinaya thAya. upalakSaNathI bAkInA aMganA sparzano paNa parihAra jANavo. zayyAmAM besIne ke sutA - satA utara na Ape. zacyA tyAgathI garanA AkArathI ke kahelane jANI zake ane avajJA na thAya. tethI guranA vacana pachI turaMta ja saMbhrAMta cittathI vinayathI aMjali joDI samIpe AvI, page paDI, potAne anugrahIta karyo tema mAnI, bhagavana! Apa mane anuzAsita karo, tema kahe, pharI te ja kahe che - * sasa - 19 gara sAme pAkI mArIne na bese, baMne hAthothI zarIra bAMdhIne na bese to pagane phelAvIne na bese. vivecana - 19 paryastikA - manu ane jaMghA uparanuM vastra vIMTavA rUpa, te na kare. pakSafiADa - baMne hAthane zarIra sAthe bAMdhavA, saMyata - sAdhu, xx- gurunI ati nIkaTa na bese, paNa ucita deze ja bese. anyathA avinaya doSa saMbhave che. ityAdi -x-x have pratizravaNavidhi vizeSathI kahe che - * saba - 20 garanI kRpAne icchanAro mokSArthI ziSya, cArTI dvArA bolAvAtA koIpaNa sthitimAM mIna na rahe paNa niraMtara temanI sevAmAM upasthita rahe. vivecana - 20 AcArya, upalakSaNatvathI upAdhyAyaAdithI vyAhata-bolAvAya tyAre glAnAdi avasthAmAM paNa mauna na rahe, paraMtu ema vicAre ke bIjA hovA chatAM mane bolAve che, te gurunI kRpA che, te pramANe prAsAdaprekSI bane, athavA prAsAdArthI - garanA paritoSano abhilASI thaI mastaka vaDe vaMdana ityAdi bolato sarvakALa savinaya ubho rahe. * sutra - 21 gara dvArA eka ke kAnekavAra bolAvAtA buddhimAna ziSya besI na rahe, paNa Asana choDIne, temanA dehane yatnapUrvaka svIkAre. * vivecana 21 Apha- kiMcita, eka vakhata bolAve ke vAraMvAra bolAve tyAre vyAkhyAnAdithI vyAkuLatA hovA chatAM besI na rahe. paraMtu Asana - pAdapuMchanAdi choDIne, buddhi vaDe voww.jainelibrary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlaga-saTIka anuvAda/1 zobhe te dhIra, parISahAdithI kSobhita na thanAra, evo ziSya, jyAre guru Adeza kare tyAre avazya ubho thaIne tyAM jAya. ane gurunA Adezano svIkAra kare. pharI pratirUpa vinayane ja kahe che - * sutra - 22 Asana ke zayyA upara besIne garane koI vAta na pUche, paNa temanI samIpe AvIne ubhuTuka Asane besIne, hAtha joDIne pUche. * vivecana - 22 Asane besIne sUtrAdi na pUche, saMthArAmAM rahIne paNa na pUche. te avasthAmAM pUchatAM doSa lAge. bahuzruta hoya ane saMzaya thAya to paNa na pUche. pUchatI veLA avA na kare. 4- to zuM kare ? guranI pAse AvIne utkaTuka Asane besIne kAraNe Asane rahIne sUvAdi pUche. prItipUrvaka, be hAtha joDIne - aMjali joDIne pUche. guru tene zuM kare te kahe che - * sUtra - 23 e pramANe vinayayukta ziSya vaDe pUchAtA, guru sUtra * artha ane tadubhAya, te baMnenuM yathAzuta nirUpaNa kare. * vivecana - 23 ukta prakAre vinayayukta, sUtra - kAlika utkAlikAdi, artha - teno ja artha, tadubhaya - sUtra artha baMnenI jijJAsA karatAM, svayaM dIkSita ke upasaMpadA prApta ziSyane vividha vyAtithI badhuM pragaTa kare. je prakAre guru pAsethI sAMbhaLe, temaja kahe. paNa svabuddhithI udvekSA na kare. AnA vaDe Agama abhihita cAra prakAranA AcArya vinaya aMtargata pratipatti kahI. zruta vinayano nirdeza karyo x-x-x have ziSyano vacanavinaya kahe che - * sutra - 24. bhikSa asatyano parihAra kare, na cayAtmaka bhASA na bole, bhASAdoSano parihAra kare ane sadA mAyAnuM varjana kare. * vivecana - ra4 sRSa - asatya, bhUtanihavAdi, sarvaprakAre tyaje. avadhAraNA rUpa bhASA kadI na bole. bAkInA paNa vANInA dUSaNo - sAvadha anumodanA Adino tyAga kare. mAyA zabdathI krodhAdi, tenA hetune sarvakALa varSe * sUtra - ra5 koI pUche to paNa potAnA mATe, bIjAnA mATe ke baMnene mATe sAvadha bhASA na bole, nirarthaka na bole, marmabhedaka vacana na kahe. * vivecana - 25 sAvadha- sapApa, nirartha- artha rahita, jemake- A vaMdhyAputra jAya che, ityAdi. .
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/25 57 rAjAdi viruddha uccAravAthI mare che, tethI te marma - tevA je vacano te marma vacano, te ati saMkaleza utpAdaka hoya che, jemake - kANAne kANo kahevo, ityAdi. AvA vacano potAnA - bIjAnA ke ubhayanA mATe paNa na bole. bhASAdoSa eTale punarukti athavA azabdo na bole. ukta baMne sUtro vaDe vAguptinA abhidhAnathI cAritra vinaya kahyo. A pramANe svagata doSanA parihArane kahIne upAdhikRta doSa parihAra kahe che - 0 sUtra - 26 " luhAranI zALAmAM, gharomAM, gharonI vaccenI saMdhimAM, rAjamArgamAM ekalA muni, ekalI strI sAthe ubhA na rahe ke vAta na kare. * vivecana - 26 na sabhara kharakuTI, cUrNimAM luhAra zALA artha kare che. upalakSaNathI AvI bIjI paNa nIca sabhA jANavI. agara - ghara, gRhasaMdhi - be gharanI madhyano mArga, mahAtha - rAjamArgAdi. ekalo sAdhu ekalI strI sAthe na rahe. vAta na kare ityAdi -- ahIM ati duSTatA batAvavA 'ekalA" zabda mUkyo. anyathA eka karatAM vadhu sAdhune, eka karatAM vadhu strIo sAthe paNa rahevuM, vAta karavI ityAdi doSane mATe ja thAya che. kemaka pravacanamAlinca Adi doSa saMbhave che. athavA zatrunI jema varte che te samara; dravyathI janasaMhAra karI saMgrAma, bhAvathI strInA zatrubhUtatvathI jJAnAdi jIva svatatvadhAtI, temanA ja dRSTisaMbaMdha. te A bhAvasamarathI adhikAra che arthAt dravyasamarA prANa apahArI na thAya, bhAvasamarA jJAnAdi bhAvarUpa prANanA apahArI ja che. te vizeSathI ekalAne thAya. tethI A dAruNa bhAva samaramAM eka strI sAthe ekalA sAdhu na rahe, na vAta kare AnA vaDe cAritravinaya kahyo. kadAca skUlanA thAya tyAre zuM kare? te kahe che* sutra - 27 "priya athavA kaThora zabdathI AcArya mArA upara je anuzAsana kare che, te mArA lAbhane mATe che ema vicArI prayatnapUrvaka temanA anuzAsanane svIkAre. "S * vivecana 23 mane buddho je zikSAne grahaNa karAve che te sopacAravacanathI hoya. temAM zIla mahAvratAdi, upacArathI tenA janaka vayano paNa zIla che. athavA zIla vaDe samAdhAnakArI, jemake - he bhadra ! tArA jevAne A anucita che, ityAdithI ke kaThora vacanathI kahe to tene samabhAve svAkAre tyAre vicAre ke - mane aprApta arthanI prApti thaI, ke je mane anAcArakArIne teo anuzAsita kare che. tenI AlocanA ke prekSA karIne prayatnapUrvaka tathAvidha sUtrAlApakanuM anusmaraNa kare. zuM guruvacana Aloka ke paralokamAM atyaMta upakArI che ke anyathA paNa saMbhave w 200 1
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. che? te viSayamAM kahe che - * sUtra - 28 kaThora ke komaLa anuzAsana, duSkRtyanuM nivAraka thAya che, buddhimAna ziSya tene hitakara mAne che, asAdhune mATe te dveSanuM kAraNa bane che. * vivecana Dha uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 W anuzAsana - pUrve kahela che. upAya - mRdu ke kaThora rUpa bhASaNAdi, athavA samIpa rahevuM te. guru saMthArAmAM, beThelA ke vizrAmaNAdi karatA hoya tyAre samIpa rahevuM. kutsita karatA ziSyane preraNA kare ke - teM kema AvuM AcaraNa karyuM ? ityAdi rUpa. hita Aloka, paralokamAM upakArI A anuzAsana che, tema te buddhivAna mAne. paNa astANu - jenAmAMthI bhAva sAdhutva sAlI gayela che, tevAne dveSa utpAdaka thAya che. AnA vaDe sAdhune gurunA vacananI sthApanA ane anyathAtvano saMbhava kahyo. A ja arthane vizeSa vyakta karatA kahe che - * sUtra - 29 bhayarahita, medhAvI, prabuddha ziSya gurunA kaThora anuzAsanane paNa hitakara mAne che. paNa te ja kSamA ane citta vizuddhikara anuzAsana mUrkhane mATe dveSanuM nimitta thaI jAya che. * vivecana 29 hita - pathya, vigatabhaya - sAta bhayarahita, buddhu - tattvanA jJAtA evuM mAne che ke guruvihita anuzAsana karkaza hoya to paNa hitakara mAne. mUDha - ajJAnane dveSotpAdaka che. kSati - kSamA. zuddhi - AzayavizuddhatA, athavA kSamAthI nirmaLatAne karanAruM. zuM ? gurunuM anuzAsana, upalakSaNathI mArdavAdi zuddhikaratva levuM. te jJAnAdi guNanuM sthAna che. -xx- buddha eTale 'AyAryAdi' artha paNa thAya. paruSa - je sAMbhaLavuM asukhada lAge tevuM anuzAsana. pharI vinaya ja kahe che = - - 0 sUtra - 30 ziSya evA Asane bese ke je gurunA AsanathI nIcuM hoya, jemAMthI avAja nIkaLato na hoya, sthira hoya. AsanathI vAraMvAra na uThe prayojana hoya to paNa ochA uMThe, sthira ane zAMta bese, sapALatA na kare. * vivecana 30 Asana - varSARtumAM pITha Adi, RtubaddhakALamAM pAdapuMchana. te pITha AdimAM bese. kevA ? dravyathI nIcuM, bhAvathI alpamUlyAdi. konAthI ? gurunA AsanathI. spaMdita na thatAM, netaranA pATIyAnI jema jarApaNa calita nahIM tevA. kemake te zrRMgAranuM aMga che. samapAda pratiSThitapaNAthI nizcala, kemake nahIM to jIva virAdhanA saMbhave che. AvA Asana uparathI paNa alpa ubhA thavAnA AcAravALA, prayojanamAM paNa vAraMvAra na ubhA thAya. nimitta vinA ubhA na thAya tevA, e pramANe bese. alpa spaMdanavALuM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/30 ve hoya athavA spaMdanano abhAva hoya. kautkaca - jene hAtha, paga, bhramarAdi ceSTArUpa alpa hoya te AnA vaDe aupacArika vinaya bIjA prakAre kahyo. have eSaNA samiti kahe che - 0 sUtra - 31 bhikSu samaye ja bhikSAne mATe nIkaLe ane samaye ja pAchA phare. akALe koI kArya na kare. badhAM kArya sva svakAne ja Acare. - * vivecana 34 bhikSu kALe ja nIkaLe, akALe nIkaLavAmAM AtmadlAmanAdi doSa saMbhave che. kALe ja bhikSA aTanAdithI pAchA phare che. arthAt alAbhamAM paNa samayane anusmare. mane thoDuM maLyuM ke na maLyuM to paNa lAbhArthI aTana karato na rahe. kyAre ? akALe. te kriyAnA asamaye ahIM paDIlehaNAdi kriyAmAM paNa kAlocitatA jANavI. anyathA khetInI mAphaka tenA phaLano asaMbhava che. AnA vaDe kALaniSkramaNAdi hetu kahyo. nIkaLIne zuM kare ? A sUtra 3ra bhikSArthe gayela bhikSu, bhojanA ekaThA thayelA lokonI paMktimAM na ubhA rahe. maryAdAnurUpa eSaNA karIne gRhastha datta AhAra svIkAre ane zAstrokta kALe parimita bhojana kare. * vivecana - 32 paripATI - gRhapaMkti, A paMktimAM rahelA bhikSArthe ekatra thayelA hoya, tyAM ubhA na rahe, jethI dAyakadoSano prasaMga na Ave. athavA bhojana mATe beThelA puruSAdi saMbaMdhI paMktimAM na ubho rahe. jethI aprIti, adRSTa kalyANanA Adi doSa saMbhave che. paNa bhikSu gRhastha dvArA apAtA, temAM rahelAM doSonA anveSaNa rUpa eSaNA samitine seve. AnA vaDe grahaNaiSaNA kahI. kevI danaiSaNA Acare ? pradhAnarUpa, athavA pUrvanA munie Acarela. ityAdi -x-x- thI gaveSaNA vidhi kahI. grAsaiSaNA vidhi kahe che - parimita bhojanathI, jethI svAdhyAya vighAtAdi ghaNAM doSa na thAya. kAla namaskArathI pArIne, jina saMstava karIne, sajjhAya prasthApIne kSaNavAra muni vizrAma kare. ityAdi Agamokta vidhithI bhojana kare. jyAM anya bhikSu saMbhavatA nathI, tenI vidhi kahIM, jyAM pUrve AvelA bhikSu saMbhave che, tenI vidhi kahe che. * sUtra 33 jo pahelAthI anya billu gRhasthanA dvAre ubhA hoya to temanAthI ti dUra ke ati nIkaTa na rahe. denAra gRhasthanI dRSTi sAme na ubhA rahe. paNa ekAMtamAM ekalA ubhA rahe, bhikSune ullaMghIne bhojana levA na jAya. * vivecana 33 ghaNo dUra ubhA na rahe, tyAM javA-AvavAno prasaMga ane eSaNAnI azuddhi =
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 saMbhave che. ati nIkaTanA bhUbhAgamAM na ubhA rahe. tyAM pUrve AvelA bhikSune aprIti thAya. bIjA gRhasthonA dRSTipathamAM na ubhA rahe. paNa ekAMta pradezamAM jyAM gRhastha na jANe ke A bhikSunA niSkramaNanI pratIkSA kare che. pUrve pravezela upara dveSa rahita rahe ane bhojana nimitte temane ullaMghIne na jAya. temAM paNa tene aprIti, aNvAda Adi saMbhave che. ahIM mita kALathI bhojana kare, paNa pharI bhikSATananuM vidhAna glAnAdi nimitte athavA potAne kSudhA vedanIya sahana na thavAthI pharI bhramaNa paNa doSane mATe na thAya, je jaNAve che. -x- pharI temAMnI ja vidhi kahe che - 4 * sUtra saMyamI muni prAsuka ane paskRta AhAra le, paraMtu ghaNAM uMcA ke nIyA sthAnethI lAvela ke ati najIka ke ati dUrathI devAto AhAra na le. * vivecana 4 - sUtrArtha kahyo che. vizeSa vRtti A che - ati uMco, eTale prasAdanI uparanI bhUmikAthI. ati nIce - bhoMyarAmAMthI, kemake tyAM utsepa, nikSepa ke nirIkSaNa asaMbhava che. denArane paNa apAya saMbhave che. athavA uMcA - dravyathI uMce sthAne rahIne, bhAvathI - dainyatA pUrNa. bahu dUra ke bahu nIkaTanA sthAnamAM jugupsA, AzaMkA, eSaNA azuddhi mATe gRhasthe doSo saMbhave che. --x- paparakRta - potAnA ke bIjAnA mATe gRhasthe karela. Da - AhAra. A be sUtrathI gaveSaNA, grahaNaiSaNA kahI. have grAsaiSaNA kahe che - 0 sUtra - 35 saMyamI muni prANI ane bIjothI rahita, uparathI DhAMkela ane saMvRtta makAnamAM, potAnA sahadharmI sAthe, bhojanane jamIna upara na paDavA deto yatanApUrvaka AhAra kare. 7 vivecana pa praNa sUtrArtha kahyo. vizeSa vRtti A che arpI zabda abhAvavAcI che, prANI, jemAM prANa vidhamAna nathI te alpaprANa, AgaMtuka jaMtu rahita. zAlyAdi bIja rahita te alpabIja. ahIM prANa mAM bIjAdi ekendriyo saMbhave che. tenA uparI prAvaraNathI yukta. vRtta - baMne paDakhethI bhIMta Adi vaDe DhAMkela, aTavImAM kuDaMgAdithI DhaMkAyela. anyathA dIna Adi yAcanAmAM dAna ke adAnamAM punyabaMdha ke pradveSAdi saMbhave che. athavA vRtta eTale badhAM AzravathI viramaNa. bIjA sAthe - ekalo nahIM. jethI rasalaMpaTatAdi na saMbhave. --x-x- sarasa, virasa Adi AhAramAM rAga ke dveSa rahita paNe. samyak yatnA kare te saMyata. -- have vAyatanA kahe che - - - sUtra - 36 AhAra sukRta che, supa che, succhinna che, suhRta che, maDa che, suniSThita che, sulaSTa che, ityAdi sAvadha vacanane muni va.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/36 vivecana 36 - sukRta - sArI rIte banAvela anna Adi, suksa - ghI Adi pakAvela, succhinna - zAka Adi sArI rIte chedela, suhA - kaDavApaNuM Adi dUra thayela, maDa sUpa AdimAM ghI vagere sArI rIte bharela che. suniAi - atizaya rasanA prakarSathI yukta, skulaSTa- badhAM ja rasAdi prakArothI zobhana. AvA prakAranA bIjA sAvadha vacanone paNa muni varSe. - athavA - sukRta - suSThu karAyela, sujhukyuM - mAMsa azanAdi, succhinna - nyagrodhavRkSAdi, suhA - kadarIthI arthajAta athavA caurAdithI suhata. sumRta pratyenIka brAhmaNa Adi, suniii - prAsAda, kUvA Adi. ityAdi. --x w niravadha - temAM sukRta eTale dharmadhyAnAdi, supakva - vacana vijJAna Adi, succhinna - snehanI beDI Adi, suta - azivanI upazAMti mATe upakaraNa athavA karma zatrune sArI rIte haNela ne suhata, sumRta - paMDita maraNe maravuM. suniSThita - sAdhu AcAramAM, sulahi - zobhana tapo anuSThAna. A pramANe pratirUpa yoga yojanAtmaka vAcika vinaya karyo. vinaya ja Adara jaNAvavA mATe suvinita ane avinitane upadeza detA guru kevA thAya ? E 0 sUtra - 37 medhAvI ziSyane zikSA ApatA AcArya e ja rIte prasanna thAya che, je rIte vAhaka sArA ghoDAne calAvatA prasanna thAya. abodha ziSyane zikSA ApatA, galita azvane calAvatA vAhavat guru khinna thAya che. * vivecana W 39 ramatte - abhirativALA thAya che. paMDita - vinIta, zArUt - AjJA karAtA kaMIka pramAdathI skhalanA pAme, to guru zikSA Ape. konI jema ? azvanI jema. bhadra - kalyANane lAvanAra. bAla ajJa. eka vakhata kahetAM jo kRtyamAM na pravarte, pachI "Ama kara, Ama na karIza'' ema vAraMvAra temane AjJA karIne zIkhave. gurune zramahetutva pamADatA bALanI abhisaMdhi kahe che B ', - * sutra - 38 gurUnA kalyANakArI anuzAsanane pApaESTivALo ziSya Thokara, thappaDa, Akroza ane vadhu samAna kaSTakArI samajhe che. * vivecana 36 thappaDa AdimAM ca zabdathI bIjA AvA prakAranA duHkha hetu anuzAsana prakArothI te AcArya Aloka - paraloka hitakArI zikSA Ape che. tene pApabuddhi ziSya evuM mAne che ke - A AcArya pApI che, mane niNa paNe mAre che, kedakhAnAnA rakSakanI jema mane Thokara Adi mAre che --- athavA vANI vaDe anuzAsita karAto, A ThokarAdi rUpa, te vANIne mAne che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 gurunA atihitatvane te vinIta- avinIta zuM mAne che ? * sUtra - 39 gara mane putra, bhAI, svajanA samajI zikSA Ape che. ema samajI vinIta viNa tene jANakArI mAne che, pAparaSTi ziSya hitAnuzAsanathI potAne dAsa samAna hIna samaje che. * vivecana - 39 AcAryo mane putranI jema ityAdi buddhithI anuzAsita kare che. tene suziSya kalyANanA hetunuM anuzAsana mAne che. mane mitra bhAve zikSA Ape che, durvinItatvamAM mAre kema choDavA ? tenAthI to mane ja arthano bhaMga thAya, pApadRSTi, ziSya potAne anuzAsita thato joI dAsa jevo mAne che. A mane nokara mAnIne AjJA karI rahyA che, -0- vinaya sarvasvano upadeza Ape che - * sUtra - 40 ziSya, AcAryane na kopita kare ane svayaM paNa na kope. te AcAryano uparAta karanAra na thAya ke na chidragI bane. * vivecana - 40. AcArya ke bIjA vinayane yogya ne kopayukta na kare. gura vaDe ati kaThora bhASaNAdi vaDe anuzAsita karAtA na svayaM kope. kaMIka kopapaNAne pAme to paNa AcAryano upaghAtakArI ke vyathAkArI na bane. totra - dravyathI chidra ane bhAvathI temanA doSono ubhAvaka, te vaDe vyathA upajAvatA vacano na kahe. AcAryano upaghAtI na bane, temAM udAharaNa - koI AcAryAdi gaNiguNa saMpanna yugapradhAna prakSINa prAyaH karmavALA AcArya aniyata vihArapaNAthI viharavA icchavA chatAM jaMghAbaLa kSINa thavAthI ekasthAne ja rahelA. tyAM zrAvaka loko A bhagavaMta che, to tIrtha sanAtha che, ema vicArI, temanI vaya ane avasthA samucita snigdha, madhura AhArAdi vaDe roja sevatA hatA. temanA ziSyoe koI divase bhArekamapaNAthI vicAryuM ke Ane amAre kyAM sudhI pALavA ? tethI tene ucita azanAdi na ApavA, aMtaprAMtAdi bhojana ApavuM. zrAvakone kahyuM ke teo zarIranI apekSA rahita hovAthI praNIta bhojanapAnane icchatA nathI, paNa saMlekhanA karavAne icche che. zrAvako bolyA ke he bhagavan! Apa zA mATe akALe saMlekhanA vidhine AraMbho cho ? ame Ane nirvedanuM kAraNa mAnatA nathI. tyAre AcAryae paNa iMgitathI jANyuM ke A badhAM mArA ziSyonI matithI vyarDsAhita thayA che. tethI temaNe vicAryuM ke mAre aprItinA bhAjana thavA karatAM uttamArganI sAdhanA ja zreSTha che. tethI temaNe bhakta pratyAkhyAna karyA. A pramANe buddhopadhAtI na thavuM joIe. e pramANe AcAryane kopa na karAvavo te kahyuM. kadAca jo kopa pAme to je karavuM joIe, te kahe che -
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/40 63 * sUtra 41 (ziSya) jo AcAryane kupita thayelA jANe to prIti vacanothI temane prasanna kare, aMjali joDI temane zAMta karIne kahe ke huM pharI AvuM karIza nahIM. 0 vivecana - 41 AcArya, upAdhyAyAdi anuzAsana udAsInatAthI kopane pAme to temanA kopane jANIne, jenuM prayojana pratIti che. te prAtItika - zapatha Adi, prasanna kare. -x-x- tenA kAraNone dUra kare, pratIti utpAdaka vacana vaDe temane prasanna kare. bheda ke daMDanI yuktithI nahIM paNa 'zAma' yukti vaDe prIti pamADe. kaMIka udIrita kopa agnine upazAMta kare. aMtaranI prIti vaDe aMjali joDIne athavA prakRSTa bhAvayuktapaNAthI aMjali karIne rahe. ahIM kAyika ane mAnasika upazAMta karaNanA upAya kahIne vAcika upAya kahe che - kaMIka kopela gurune upazAMta karavA kahe che - he bhagavan ! mArA A pramAda AcaritanI kSamA karo, pharI huM AvuM AcaraNa karIza nahIM. have nirapavAda paNe AcAryane kopa thAya ja nahIM, te kahe che - sUtra - 42 vyavahAra dharmathI arjita che, sadA prabuddha AcAyoM vaDe Acarita che, te vyavahArane Acarato muni kadI niMdAne na pAme. 0 vivecana - 42 gharjita - kSAMti Adi rUpa dharmane upArjita. kemake dharma rahitane A prApta na thAya. vyavahAra - vividha ke vidhivat ane kAryatvathI AcaraNa - yatikartavyatA rUpa, tattvajJAtA vaDe Acarita, tene sadA avasthitapaNAthI Acarato, athavA dharmArjita buddho vaDe Acarita je vyavahAra tene Acarato, vizeSathI pApakarmane hare te vyavahAra. tenAthI zuM thAya ? 'A avinita che' evA prakAranI niMdAne sAdhu na pAme. athavA AnA vaDe AcAryavinaya ja kahyo che. dharmane na ullaMghela ane tethI ja AcArya vaDe Acarita sarvakALa - trikALa viSayatvathI jItavyavahAra, temAM pramAdathI skhalita AdimAM prAyazcitadAna rUpa Acarato A daMDa uci che ke nirdeNa che, evA prakAranI jugupsA na pAme. dharmyUjita vizeSaNa - "mane AcAryae daMDavo na joIe'' AvuM na vicAravA mATe che. 0 sUtra 43 (ziSya) AcAryanA manogata ke vANIgata bhAvone jANIne, tene pahelAM vANIthI grahaNa kare, pachI kArya rUpe pariNata kare. 0 vivecana - 43 mogarA - citamAM rahela, vANIgata - vacanaracanA rUpe rahela kRtya. -x- jANIne, konA ? AcArya ke vinayayogya gurunA, Tu zabda kAyagatakRtya paNa levA. te manogata
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 Adine svIkArIne, vacanathI Ama A karIza - rUpane kriyA vaDe svIkAre. AyAryanA abhilASane jANIne ke guruvaryane A abhimata che, amuka kAryanI icchA che. AnA vaDe sUkSma vinaya kahyo. AvA vinaya vaDe vinIta jevo thAya, te kahe che - * sutra - 44 vinayI ziSya gara dvArA prerita na karAyA chatAM paNa kArya karavAne mATe sadA prastuta rahe. preraNa thatA tatkALa yathopadiSTa kAryane sArI rIte saMpanna kare che. * vivecana - 44 vinayapaNAthI vinIta te vi- sarvaguNanA AzrayapaNAthI prasiddha che. preraNA na karAyA chatAM prati prastAva guru kRtyomAM pravarte che. to tene preravAthI zuM ? -x-x- preraNA karAyelA kRtyomAM jaldIthI varte che, vilaMba karato nathI. kemake "mane AjJA karAtI nathI" tema vicArato te aprasanna thAya che. paNa "A mArA upara anugraha kare che" tema mAnato te jaldIthI kArya kare che. kevI rIte kare? upadiSTa - AjJA karyA mujaba, tene ullaMghIne nahIM, te kArya sArI rIte paripUrNa thAya tema kAryane nirvatavi - kare. te paNa sadA zobhe te rIte kare. have upasaMhAra kahe che - * susa - 5 (vinAyanuM svarUpa jANIne) meghAvI ziSya vinamra bane che, tenI lokamAM kIrti thAya che, jema khanI, prANIne mATe sAdhArarUpa che, tema vinIta dhamacaraNa karanArane AdhArarUpa bane che. * vivecana - 45 anaMtara saMpUrNa adhyayananA arthane jANIne. te kRtya karanAra pratye vinamra bane che. medhAvI - A adhyayanA arthane avadhAravA zaktimAna ke maryAdAvartI, tenA guNo kahe che - lokamAM tenI prazaMsA thAya che ke "ANe janma saphaLa karyo" vagere. ~-~ucitta anuSThAna kartA ane phleSAMtakaraNavRtti vaDe te badhAMno Azraya bane che. konI jema? pRthvInI jema. (zaMkA) vinaya pUjyane prasanna karavA rUpa phaLa Ape, tenAthI zuM maLe? * saba - 46. pUrva saMskRta ane saMbuddha vinAyI ziSya upara vAcArya prasanna rahe che, prasanna thaIne, te temane A gaMbhIra vipula takano lAbha karAve che. * vivecana - 46 pUjAne yogya te pUjya - AcAryAdi. vipakSita ziSya paratve saMtuSTa rahe che, saMbuddha - sakhya vastu tatvanA jJAtA, pUrva- vacanAdi kALanI pahelAthI ja, vAcanA kALe nahIM. tatkALa vinayanI kutapratikriyA patnathI tevA prakAranI prasannatAnA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/46 6 5 janakatvathI. saMskruta - vinayaviSayapaNAthI paricita athavA sadbhUta guNa kIrtanAdi vaDe pUrva saMstuta -x-x- artha - mokSa, te prayojana jenuM che te, zrutA - aMgopAMga, prakIrNakAdi rUpa Agama, tevA vipula arcI, suvarNAdi ke svarganA arthI nahIM. AnA vaDe pUjyaprasAdanuM anaMtara phaLa zruta kahyuM ane vyavahita phaLamukti che. have zruta prAptinuM aihika phaLa kahe che * sUtra - 47 te ziSya pujyazAstra thAya che, tenA badhAM saMzayo naSTa thAya che. te gurunA manane priya thAya che, karmasaMpadA yukta thAya che, tapa samAcArI ane samAdhi saMpanna thAya che. pAMca mahAvratonuM pAlana karIne te mahAna dhRtivAna thAya che. vivecana - 47 prasanna thayelA guru pAse zruta bhaNela ziSya, sarvajananA zlAdhAdi vaDe pUjya thAya che. vinItanA zAstra sarvatra vizeSathI pUjya bane che. athavA pUjya zAstraka thAya che. vinIta evo ziSya zAstArane pUjya thatAM vizeSathI pUjAne pAme che. athavA sarvatra prazaMsAspadatvathI pUjyazasta bane che. prasAdita guru vaDe ja zAstra paramArtha samarpaNathI saMzayo dUra kare che. -4- guru saMbaMdhI cittanI ruci te manoruci thAya che. vinayathI bhaNela zAstra ja gurune kaMIpaNa aprItino hetu banatA nathI. karma - kriyA, dazavidha cakravAla samAcArI vagere kartavyatA, tenAthI yukta rahe che. -4-4- karma - jJAnAvaraNAdi, saMpar - udaya - udIraNAdirUpa vibhUti. tenA ucchedanI zaktiyuktatAnA pratibhAsa mAnatAthI mananI ruci kahI. karmasaMpadA - yatinA anuSThAnanA mAhAtmyathI samutpanna pulAkAdi labdhirUpa saMpatti. manorucitA karmasaMpat - zubha prakRtirUpane anubhave che. A saMpatti te yathAkhyAta cAritrarUpa che. rA - anazanAdi, samAcArI - sama AcaraNa. samAdhi - cittanuM svAsthya tenA vaDe Azravono rodha karIne -- mahAdhuti arthAt tapodIpti ke tejolezyA thAya che. zuM karIne ? prANAtipAta viramaNAdine niraticAra pALIne. hajI AnuM ja phaLa kahe che - - 37/5 Jain Educator International . * sUtra - 48 te deva, gaMdharva ane manuSyothI pUjita vinayI ziSya mala ane paMkathI nirmita A dehano tyAga karIne zAzvata siddha thAya che athavA alpakarmI mahARddhi saMpanna deva thAya che tema huM kahuM chuM. 0 vivecana - 48 - tevA prakArano vinIta ziSya, deva - vaimAnika, jyotiSka ane gaMgharva - arthAt bhuvanapati ane vyaMtara, manuSya - mahArAjAdhirAja vagere dvArA pUjita, mala-paMka pUrvakanA zarIrane tyajIne. mala - jIva zuddhinA apahAripaNAthI malavat, pAMka - karmamalapaMka. athavA malapaMka eTale rakta ane zukra, tenA pUrvaka. siddha - niSThitArtha thAya che. zAzrvatA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 - sarvakALa rahenAra, paraMtu para parikalpita tIrtha nikArAdi kAraNathI pharI ahIM AvavA rUpa azAzvata nahIM. athavA thoDA kama bAkI rahetA deva thAya che. mohanIya karmodayajanita krIDita Ane avidhamAna che. te alpArata - lavasahamAdi. athavA alparaja eTale baMdhAtA karmo jene pAtaLA che tevA. moTA pramANamAM ke prazasyaddhivAnuM - cakravartI sAthe paNa yuddha kare tevI vikaraNa zakti athavA hiraNyakoTi ityAdi rUpa samRddhi jenI che, tevA mahaddhika deva vizeSa thAya. - AvA prakAranuM vinayazruta AvA prakArathI gaNadharAdi gurunA upadezathI kahuM chuM, paNa svamatithI nahIM. anugama kahyo. have cotho anuyoga dvArA te nayo. aneka aMzAtmaka vastunA eka aMzanA avalaMbanathI pratIti pathane Arope che athavA laI jAya che tenAthI, temAM ke tethI athavA laI javuM te naya arthAta pramANa pravRtti uttarakALabhAvI parAmarza. A nayo che, teno ahIM zuM upayoga che ? upakramathI upakrAMtanI, nikSepathI yathAsaMbhava nikSiptanI, anugamathI anugatanI A ja adhyayananI vicAraNA karavAmAM teno upayoga che-4 naya vaDe vicAraNA bhale thAo, paNa te pratyeka sUtramAM ke samasta adhyayananI karavI ? pratyeka sUtranI nahIM. paNa samasta adhyayananI karavI, te paNa na thAya, kemake sUtrathI vyatirikta te vicAraNAno saMbhava nathI, tenuM zuM? teno uttara ApatA kahe che ke - pratyeka sUtramAM nAyono avatAra niSedha che. sUtra vyatirikta adhyayana ja asaMbhava che.-x-x to zuM Ano samasta nAyo vaDe vicAra karavo ke keTalAMka navo vaDe ? samasta nayothI na thAya. tenA asaMkhyatvathI tenA vaDe vicAra karavo azakya che. tethI kahe che - jeTalAM vacanamArgo che teTalAM ja nayo che. pratyeka prANIno abhiprAya bhinna hovAthI svastha abhiprAya viracita vacana mArgonI saMkhyA nathI. keTalAMka nayo vaDe paNa kahevuM zakya nathI. kemake tethI anavasthA prasaMga Ave.-4-4-4-x pUrvavidoe sakalanaya saMgrAhaka 900 nayo kahyA che. teno paNa saMgraha karatA x x- naigamAdi sAta nayo kahyA. teno paNa saMgraha karatA saMgrAhika nayo mAtra be ja kahyA che. 4- saMkSipta racipaNAthI pUrvakAlIna lokoe saMgrAhita nayomAM be ja nayo vaDe vicAra kahyo A adhyayanamAM vinayanI vicAraNA karI. te muktiphaLa denAra che. tethI je muktiprApti nibaMdhana rUpa che, te ja vicAraNIya che ane te jJAna ane kriyArUpa nayo che. tethI bIjA nayothI na vicAravuM temAM jJAnanaya kahe che - jJAna ja mukti prAptinuM kAraNa che. -x-x-x- jJAna ja grahItavya ke agrahItavya arthamAM yatna karavo joIe anyathA pravartamAna phaLano visaMvAda thAya che. bIjAe paNa kahyuM che ke - sakhyaNuM jJAnapUrvikA sarvapuruSArtha siddha thAya che. ane ajJAnane ghaNAM doSapaNAnuM kAraNa kahela che. 4-4
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/48 60 temAM karmanirjaraNA Azrita mukti kahI che. karmanirjaraNA e ja jJAnano AtyaMtika hetu che. kemake tenA vinA tAmali vagerene kaSTa anuSThAnathI abhaphaLa maLela che. vaLI kahyuM paNa che ke - ajJAnI je karmo ghaNAM karoDo varSe khapAve che, tene traNa gupta vaDe gupta jJAnI ucchavAsa mAtramAM khapAve che. darzanathI muktimAM paNa 4- jJAnanuM prAdhAnya che. maradevIne darzana utpanna thatAM samyagrajJAna mAtrathI mukti maLI, teNIe koI kaSTakriyA karI nathI. vaLI bahuzruta adhyayanamAM bahuzrutanuM ja te-te rIte pUjyatAnuM vidhAna che. -x-x- A rIte jJAnanayamAM jJAnanuM prAdhAnya batAvyuM. have kriyAnaya kahe che - "badhAM nayomAM bahuvidha vaktavyatAne sAMbhaLIne temAM je sarvanaya vizuddha te caraNaguNasthita sAdhu kahyA che.-x-x- arthAta badhAM nayo nirdoSapaNe sammata che ke - caraNa eTale cAstri, guNa - sAdhanane upakAraka che. caraNa evA A guNa nirvANamAM atyaMta upakArIpaNAthI caraNaguNa che, temAM rahIne - tene ArAdhIne pauruSeya kriyA vaDe apavarganI sAdhanA karAya che. ahIM kahevAno Azaya e che ke - ghaNI vaktavyatAmAM kriyAthI ja phaLanI prApti che. tethI ja kahe che ke- pANInA avalokana mAtrathI, pIvAnI kriyA karyA vinA tRmi rUpa phaLane pAmatA nathI. x-x- AgamamAM paNa kahe che ke - jyAM-tyAM paNa kriyAnI viphaLatAthI jJAna viphaLa che. kahyuM che ke- jema gadheDo caMdano bhAra upADe to paNa caMdanano bhAgI thato nathI, tema cAstri vagarano jJAnI, jJAnano bhAgI thAya paNa sadgatino na thAya. jo jJAna ja muktinuM sAdhana hoya to jJAna sAthe avinAbhAvI saMbaMdhI anuttara darzana saMpata yukta vAsudevane paNa hatuM chatAM te adhogatimAM gayA tema saMbhaLAya che. kemake vAsudeva, zreNika Adi anuttara darzana saMpatti chatAM cAstri na hovAthI adhogatimAM gayA. jo jJAna ja muktinuM kAraNa hoya to dezona pUrvakoTi sudhI paNa vicare. A vAkyamAM virodha Ave. jJAnathI ja mukti thAya to kevaLa jJAnIne turaMta ja mukti maLavI joIe. pachI temanA vitaraNano saMbhava kaI rIte thAya ? paraMtu jJAna pAmIne paNa zelezI avasthAmAM sarvasaMvararUpa kriyA karyA pachI ja mukti maLe che tethI kriyA ja muktinuM kAraNa che. x-x- pAMca prakAranA vinayamAM paNa jJAna-darzanane kAraNarUpe ja kahela che. (prazna) to zuM jJAna ja tattva che ke kriyA tattva che? (samAdhAna) paraspara apekSAthI A baMne muktinA kAraNarUpa che. nirapekSapaNe kAraNarUpa nathI, e tattva che. --x-x- jema jJAna vinA mukti nathI. kemake te jJAnaavinAbhAvI che, e pramANe kriyA vinA paNa mukti nathI. kemake te paNa avinAbhAvI che, baMne samAna ja che. jJAna mAtrathI kAryanI niSpatti thatI nathI, -x-x- e pramANe kriyAnaMtarabhAvinI muktimAM je hetu kaho, te paNa anekAMtika che. zailezI avasthAmAM sarvasaMvararUpa je kriyA kahI che ke jenA pachI mukti prApta thAya che. te vakhate paNa kevaLa jJAna to hoya ja che. kevaLa jJAna vinA te avasthA na Ave. ema hovA chatAM ubhayamAM avinAbhAvitva chatAM paNa baMnenA phaLarUpe mukti kahela nathI. to zuM jJAna-kriyA baMnenA samudAyamAM muktine ApavAnI zakti che?
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 je pratyekamAM nathI, te tenA samudAyamAM paNa na hoI, jemake retImAM taila. jJAna ke kriyA ekekamAM muktine prApta karavAnI zakti nathI. to pachI pratyekamAM nirvANanA abhAvathI samuditamAM paNa nirvANa yukta nathI. jJAna ane kriyAne retInAM samudAyamAM telanI jema jANavA. nA, tema nathI. jo sarvathA te baMne pratyekane mukti anupakAritA kahI, to te baMne pratyekanA dezopakAritA samudAyamAM saMpUrNa hetutA kahe che, temAM koI doSa nathI. tethI ahIM pRthaka rUpe retImAM tailanI jema sAdhanAno bhAva nathI, paNa te baMnenI deza upakAritAthI saMpUrNa samavAya kahela che. A samagra carcAno niSkarSa batAvatA kahe che ke - jJAna ane kriyA samuditamAM ja "mukti' kAraNa che, te eka-eka muktinuM kAraNa nathI ema tatva che. baMnenuM grahaNa karavuM e ja samyakatva che. muni dIparatnasAgare karelo adhyayana-1 no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 0 - X - X - X - X - 0
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ s adhya. 2 bhUmikA ha8 adhyayana - 2 "parISaha vibhakti" hae. - vinayazruta nAme pahelA adhyayananI vyAkhyA karI, have bIjAnI kare che. teno saMbaMdha A che - anaMtara adhyayanamAM vinayane vistArathI pAMca bhede kahyo, te svastha avasthAvALAe ja vicAravo ke parISaha rUpI mahAsabhyasamarathI samAkula evA mana vaDe paNa Acaravo ? baMne avasthAmAM paNa Acaravo. to A parISaho kyA che? kevA svarUpe che ? ityAdi. -*- A saMbaMdhe Avela mahArtha, mahApuranI samAna cAra anuyoga dvAranuM svarUpa varNavavuM. temAM nAmaniSpanna nikSepamAM "pariSada' e nAma che. tethI tenA nikSepadarzana mATe niryuktikAra kahe che - * niryukti - 65 + vivecana - niyata ke nizcita nAmAdi canArUpa kSepaNa te nikSepa. konuM? parISada - cotaraphathI svahetu vaDe udIti, mArgathI na auvIne, nirArthe sAdhu Adi vaDe sahana karAya che te parISaha. tenA cAra bhedo che - nAma, sthApanA, dravya ane bhAvathI. temAM nAma ane sthApanAne choDIne dravyaparISaha kahe che - dravya viSayaka parISaha be bhede - AgamathI, noAgamathI. temAM AgamathI jJAtA paNa upayoga rahita hoya che. noAgamathI parISaha traNa prakAre che, te kahe che * nikti - 66 + vivecana - jJAnakanuM zarIra te jJazarIra athavA jIvarahita siddhazilAtale athavA niSidhiyAmAM rahela, aho ! ANe zarIranA samuThThaya vaDe parISaha sahyA. 'A ghIno ghaDo hato tenI jema vicAravuM. bhavyazarIra - te te avasthA Atma prApta karaze je te bhavya jIva, tenuM zarIra. jo ke hajI sudhI parISahone sahyA nathI, paNa saheze. jemake - A ghIno ghaDo thaze. te noAgamathI dravyaparISaha kahyo. te baMnethI vyatirikta te tavyatirikta dravya parISaha. te be bhede che - (1) mithyAtva avirati kaSAya yogAnugatathI AtmA nirvasta che te karma - jJAnAvaraNAdi rUpa. (2) tenAthI viparIta te nokarma. temAM karmamAM vicAratA dravyaparISaha, te udayano abhAva, prakramathI vedanIyakarmano ja kahevo. * niryukti - 60 + vivecana - nokarma - dravyaparISaha traNa bhedo che - sacitta, acitta, mIzra. temAM nokarma sacitta dravyaparISaha te parvatanA jharaNAnuM jaLa Adi. acitadravyaparISaha citraka cUrNAdi. mizna dravyaparISaha - ArTugoLa. traNe paNa karmanA abhAva rUpavathI ane sudhAparISaha janakapaNAthI che, ahIM pipAsA Adi janaka khAruM pANI Adi aneka prakAre nokarma dravyaparISahane svabuddhithI vicAravA. bhAvaparISaha te AgamathI jJAtA ane temAM upayukta hoya. no zabdanA ekadezavAcitvathI "no AgamathI" A adhyayana AgamanA aMzarUpa che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana malaba-saTIka anuvAda/1 niSedhavArIpaNAmAM tenA abhAvarUpa parISaha vedanIya karmano udaya che. -x- A bhAvaparISahanA dvAro anaMtara kahevAze. te ja kahe che - * niyukti - 68 + vivecana - (1) kayA aMgAdithI A uddhata che? (2) kayA saMyatane A parISaho che? (3) AnuM utpAdaka dravya zuM che ? (4) kaI karma prakRtimAM Ano saMbhava che ? (5) kaI rIte A sahana karavArUpa che? (6) kayo naya kayA parISahane icche che? (7) sudhAdi keTalA parISaha eka sAthe eka svAmImAM varte che? (8) keTalo kALa parISahanuM astitva che ? (9) kayA athavA keTalAM kSetramAM che ? (10) udeza, (11) tenI jijJAsAmAM ziSyano prazna (12) guru vaDe pRSTa arthavizeSane kahevo. (13) sUtra sUcita artha vacana. temAM pahelAM dvArano uttara ApatA kahe che - * niryukti - 69 + vivecana - karmapravAda pUrvanA sattaramAM prAkRtamAM je sUga che, te naya ane udAharaNa sahita ahIM jANavuM. karmapravAda - karmonuM prakarSathI pratipAdana jemAM che te. temAM paNa sattaramuM prAbhRta- prati niyata arthAdhikAra, sUtra - gaNadhara praNIta RtarUpa. naigamAdinaya ane dRSTAMta saha kahevuM. te ja ahIM jANavuM, adhika nahIM. bIjuM dvAra - * niryukti - 70 + vivecana - avirata, viratAvirata ane viratone, mAtra viratane ja nahIM evuM naigamanAya sudhAdiparISahane mAne che. traNene paNa parISaha sAtA Adi karmanA udayathI thatAM sudhAdine sahana karavA, tethI yathAyoga sakAma ke akAma nirjarA saMbhave che. aneka gamatvathI AnA badhAM prakAra saMgrAhityathI Ama kahyuM. saMgraha, vyavahAra ane jusaba e traNe paNa parISahane mAne che. ekaika nayanA so bheda-paNAthI A bhedomAMnA keTalAMka parISaha prati naigamanayathI tulya che. trayama - zabda pradhAna nayo, zabda - samabhirUDha - evaMbhUta. temanA mate viratane parISaha hoya che. 4 dravyadvArane AzrIne nayamata kahe che - * niryukti - 01 + vivecana - naigamanayamAM ATha bhaMgo che. (1) eka puruSAdi vaDe thappaDa Adi thakI parISaha udIrAya, tyAre parISaha vedanIya karmanA udayanuM nimittapaNAmAM paNa tene tenI avivakSAthI jIva vaDe A parISaha udIrAyo tema kahevAya. (2) jo ghaNA vaDe hoya to jIvo thakI (3) jo eka acetanathI eka pattharAdi vaDe jIvaprayogarahitathI thAya to ajIva vaDe, (4) je te ghaNAM vaDe thAya to ajIvo vaDe. (5) jo eka lubdhikAdi vaDe eka bANa Adi vaDe thAya tyAre jIva ane ajIva vaDe. (6) jo eka vaDe paNa ghaNAM bANo vaDe thAya tyAre jIva ane ajIvothI. (7) ja ghaNAM puruSo thaIne eka zilAdi upADIne pheMkAya tyAre jIvo ane ajIvathI. (8) jo ghaNAM puruSo ghaNAM mudagarAdi mUke to jIvo ane ajIvo vaDe parISaha udIrAyo kahevAya.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 2 bhUmikA saMgrahanayathI vicAratA jIva dravya ke ajIva dravya vaDe parISaha udIrAya che. te sAmAnyagrAhityathI ekatvane icche che, dvitvake bahuvane nahIM. A paNa zatabhedapaNAthI cidarUpatAthI sarvane grahaNa kare tyAre jIva dravyathI ane acidurUpatAthI grahaNa kare tyAre AjIvadravyathI jANavuM. vyavahAra nayanA mate jIva eTale ajIva, ajIva dravyathI parISaha udIrAya che. te eka ja bhaMgane icche che. 4-4-x-x- bAkInA arthAt RjusUtra, zabda, samabhirUDha, evaMbhUta payayanayonA matathI - jIvadravya vaDe parISaha udIzaya che, e ja bhaMga abhimata che, te ja paryAyAstikapaNAthI parISahamANane ja parISaha mAne che. 4- tenAthI viparIta ajIvadravya te daMDAdi te akAraNa che, kemake jIvadravya te dravyagrahaNa paryAyanayanA paNa guNa saMhatirUpanA dravyanA iSTa paNe che. have samavatAra dvAra kahe che. * niyukti - kara + vivecana - samavatAra be bhede che. prakRti ane puruSa. prakRti - jJAnAvaraNa Adi rUpa, puruSa ane ca zabdathI strI ane paMDakamAM, te te guNasthAna vizeSavartImAM jANavA. A prakRti AdinA bheda anukrame kahIza. * niryukti - 3 + vivecana jJAnAvaraNa, vedanIya, mohanIya ane aMtarAyika, e cAra karmomAM have kahevAnAra bAvIze parISaho samavatare che. AnA vaDe prakRti bheda kahyo, have jeno jemAM avatAra che, te kahe che - * niryukti - 04 + vivecanA - prajJA ane ajJAna be parISaho jJAnAvaraNamAM ane aMtarAyamAM eka alAbha parISaha avatare che. parIsahana karAya te parISaha jJAnAvaraNIyanA udayake kSayopazamathI be parISahono sabhAva kahyo. aMtarAyakarmanA udaya ke nibaMdhanatvathI alAbha parISaha thAya che. mohanIya be bhede che, tenA bhedamAM ane vedanIyamAM parISaha* niyukti * 5 thI 7 + vivecana - cAstri mohanIyamAM sAta parISaho avatare che - arati, acela, strI, naiSelikI, yAcanA, Akroza ane satkArapuraskAra. cAjhimohanIyanA paNa ghaNAM bheda hovAthI, tenA bhedanA udayathI je parISahano sadbhAva che tene kahe che - arati, jagasA tathA puraSaveda, bhaya, mAna, krodha ane lobhano udaya. darzanamohanIyamAM darzana parISaha niyamathI coka ja che. bAkInA 11 - parISaho vedanIya karmathI saMbhave che. -0- parISaha zabda ukta badhAmAM joDavo. guptA ayelanI jANavI. aratinA udayathI arati parISaha e pramANe badhAM parISahomAM jANavuM. je 11 pariSado vedanIyanA kahyA, te kayA che ? * niyukti - 78 + vivecana - pAMca saMkhyA ja che, te bIjA prakAre paNa che. te kahe che. anukrame bhukha, tarasa,
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 zIta, uSNa, daMzamazaka. caryA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza ane jalla (mela) A 11 vedanIya karmanA udayathI parISaho thAya che. * niyukti 79 + vivecana - parISahonI saMkhyA 22 che. bAdara saM5rAya nAmanA guNasthAna sudhI badhAM parISaho saMbhave che. sUkSma saMparAya guNasthAnamAM cauda parISaho saMbhave che. sAta cAritramohanIya pratibaddha ane darzana mohanIya pratibaddha eka e AThano tyAM asaMbhava che. chadmasthavItarAga nAmanA guNasthAne uktarUpa cauda parISaho ja saMbhave che. kevalIne sudhA Adi vedanIya pratibaddha 11 parISaho saMbhave che. * niyukti - 80 + vivecana . w B eSyo - te eSaNA - eSaNA zuddha, aneSaNIya * tenAthI viparIta tevA bhojananuM anupAdAna - grahaNa na karavuM, kadAca grahaNa thAya to paNa bhojana na karavuM, naigama, saMgraha, vyavahAranayonA mate adhyAsanA - sahana karavuM, tema jANavuM. sthULadarzI - bhukha vagerene sahevuM te annAdinA parihArarUpa ja icche che. zabdAdi traNa nayo ane Rju sUtranA mate prAsuka annAdi, te kalpane grahaNa karato khAvA chatAM paNa adhyAsita kare che, tema jANavuM. te ja bhAvapradhAnatAthI bhAva adhyAsanA ja mAne che. te mAtra na khAnArane nathI, paNa zAstrAnusArI pravRttithI samatAvasthitane prAsuka ane eSaNIya AhAra vaDe dharmadhUrAnA vahana mATe bhojana karanArane paNa adhyAsanA che. have nayadvAra kahe che * niyukti - 81 + vivecana parvatanA jharaNAnuM jaLa pAmIne sudhA Adi parISaho utpanna thAya che, tene naigama naya parISaha kahe che. jo te kSudhAdi utpAdaka vastu na hota to kSudhA Adi ja na thAya. tenA abhAve zuM koNa sahana karaze, tethI parISahano anubhava ja thAya. tethI tenA bhAva bhAvitvathI parISahamAM te pradhAna hovAthI ja parISaha che. -x-x - badhAM bhedone kahevA zakya nathI, tethI keTalAMka ja bheda kahe che. tema bAkInA nayomAM yathokta zaMkAmAM kahevuM. vedanA - sudhAdi janita asAtA vedanA, tenAthI utpAdaka parISaha. -x-xvedanA - kSudhAdi anubhavarUpa che. tene AzrIne jIvamAM parISaha thAya tema RjusUtranaya paNa mAne che. ityAdi -x-x- te jIvano dharma hovAthI jIvamAM kahyo, ajIvamAM vedanA na hoya, tethI jIvamAM parISaha kahe che. (nayanA jJAna vinA A vyAkhyAo samajavI kaThIna che, mATe lakhatA nathI) have vartanA dvAra kahe che * niyukti - 82 + vivecana - utkRSTa pade vicAratA 20 parISaho prANIne varte che. jadhanyapadane AzrIne eka parISaha che, paNa utkRSTa pade 22 - eka sAthe na varte, te kahe che - zIta ane uSNa, caryA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 08 adhya. 2 bhUmikA ane naiSelikI eka kALe na varte, kemake paraspara parihAra sthitilakSaNatvathI Ama kahyuM tethI yugapatu na varte xx- (zaMkA) naiSadhikIvat zayyA paNa cayathI kema viruddha na thAya? nirodha- bAdhAdithI to aMganikAdithI paNa tenA saMbhavathI naiSelikI, svAdhyAya AdinI bhUmi te prAyaH sthiratAmAM ja anujJAtA che, tethI teno ja caryA sAthe virodha thAya. have kALadvAra kahe che - * niryukti - 83 + vivecana - varSalakSaNa kALa parimANane AzrIne parISaha thAya che, tema naigama, saMgraha ane vyavahAranayanA matathI ukta nyAyathI tenI utpAdaka vastu paNa parISahane icche che, tethI ATalI kALasthiti saMbhave che. prAkRtatvathI te aMtarmuhUrta thAya che. sUtrathI vicAratA te vedanA parISaha ja kahe che. te upayoga rUpa che upayoga AMtarmurtika ja che. Adi traNa bhedanA matathI eka samaya parISaha thAya che, te paNa ukta nItithI vedanA upayukta AtmAne ja parISaha mAne che. -~ varSAgrataH traNanA parISahane dRSTAMtathI kahe che* niryukti - 80 + vivecana - kaMDUtim - khaMjavALa, bhojana arUcirUpa, AMkhamAM duHkhano anubhava, peTamAM zULAdi vedanArUpa, khAMsI, zvAsa, tAva e vedanA 700 varSa sahela che. AnA vaDe sanakumAra cakravartInuM udAharaNa sUcavela che. te mahAtmAnI zakae prazaMsA karI. te na sahana thavAthI be devo AvyA. temaNe zarIramAM roga utpanna thayAnuM sanakumArane kahyuM. vairAgya utpanna thatAM rAjyane choDIne dIkSA lIdhI. pratikSaNa navo-navo saMvega vadhato gayo. madhukaravRttithI ja jevA prApta thAya tevA anna, pAna vaDe samabhAve uparokta sAte vedanAthI pIDAtA zarIra chatAM saMyamathI jarA paNa calita na thAya. pharI tenA satvanI parIkSA mATe vaidhano veza laI te devo AvyA. temane svalabdhithI suvarNa jevI AMgaLI sanakumAramunie batAvI. pachI pUrvanA karelA karmo vedAya che evA saMvega utpAdaka Agama vacano kahIne mokalyA tyAre zakrae svayaM AvIne abhinaMdita karyA. have parISahanA kSetra viSayaka praznano uttara Ape che - * niyakti - 85 + vivecana : lokamAM ane saMstArakamAM RjusUtra sudhI, AnA pUrvArdhanA sUcakapaNAthI vizuddha naigamanayanA matathI lokamAM parISaho kahyA. tene muni nivAsabhUta kSetramAM paNa sahana kare, bIjA arthamAM cauda rAjalokamAM sahana kare. A paNa vyavahAradarzanathI kahyuM. yAvata atyaMta vizuddha naigamanA mate upAzrayanA eka dezamAM A parISeho sahana kare. ~saMgrahanayanA mate saMtArakamAM parISaho kahyA. saMgraha kare te saMgraha te niktithI saMgrahane AzrIne ja AdhAra mAne che. saMtArakamAM ja muninA zarIra pradeza vaDe saMgrahita thAya che. upAzrayano eka deza nahIM, tethI saMskArakeja Ano parISaha kahyo. Rjutra kahe che je AkAza pradezamAM AtmA avagADha che, temAM ja parISaha che. kemake saMskArakAdi
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ u uttarAdhyayana mulasUtra-saTIka anuvAda/1 pradeza tenA aNu vaDe ja vyApta che. zabdAdi traNa nayanA mate AtmAmAM parISaha thAya che. -x-x-x- have uddezAdi traNa dvAra kahe che - * niyukti - 86 + vivecana - M uddezAya te uddeza, gurunA vivakSitArthanA sAmAnya abhidhAyaka vacana, jema ke "A bAvIza parISaho'' ziSyanI pRcchA - gurunA uddiSTa artha vizeSamAM ziSyanI jijJAsA, punaH prakamathI vacanane jANavI. jemake te bAvIza parISaho kayA che ? nirdeza - te "A nizce 22 - parISaho che. AnA vaDe ziSyanA prazna pachI guruno uttara te nirdeza ema arthathI kahyuM. --x- A rIte dvAranA varNanathI nAmaniSpanna nikSepo kahyo. have 'sUtrasparza' e chellA dvArano sUtrAlApaka niSpanna nikSepano avasara che. te sUtranA hovAthI thAya, tethI sUtrAnugamamAM sUtra kahe che - sUtra - 49/1 8 AyuSyamAn ! meM sAMbhaLela che ke - bhagavate A pramANe kahela che. nize A bAvIza parISaho che, je kAzyapa gotrIya zramaNa bhagavaMta mahAvIra vaDe kahevAyela che. jene sAMbhaLIne, jANIne, paricita pharI, parAjita karI bhikSAcarcAne mATe paryaTana karatA muni, parISahothI spaSTa thavA chatAM vicalita na thAya. 0 vivecana - 49/1 zrutam - sAMbhaLela che, avadhArela che. mArA vaDe. AyuSyamAn ! e ziSyane AmaMtraNa che. koNe kone kahyuM ? sudharmAsvAmIe jaMbUsvAmIne badhAM jIvonI bhASAmAM vyApti vaDe kahela che. -x- A lokamAM ke pravacanamAM nizce arthAt A jinapravacanamAM bAvIza parISaho che. zrutAm kahevAthI - bIjAne avadhAravAnuM kahetA pote paNa avadhArela che, bIjAne pratipAdanIya che, tema kahe che. -x-x- AnA vaDe arthathI anaMtarAgamatva kahyuM. "bhagavaMta dvArA" - A zabda vaDe bolanAranA kevaLajJAnAdi guNavAnapaNAne sUcavIne prakRta vacananuM prAmANya jaNAvavAne mATe vaktAnuM prAmANya kahyuM. kemake vaktAnuM prAmANya ja vacana prAmANyamAM nimitta che. -x- guNavAnapaNAnI prasiddhi kahIne prastuta adhyayanano prAmANya nizcaya kahe che. kemake saMdigdha vaktAnA guNavattvamAM vacananA prAmANyamAM paNa saMdeha thAyache. -x-x-x- athavA AuroNa e bhagavananuM vizeSaNa che. AyuSyavALA bhagavaMta arthAt cIraMjIvI, A maMgala vacana che. athavA parArthavRttiAdi vaDe prazasta AyunuM dhAraNa karavA paNuM, paNa mukti pAmIne paNa tIrthanI hAni joIne pharI AvavApaNuM nahIM -x- AnA vaDe temanA rAgAdi doSanA abhAvathI temanA vacananuM prAmANya kahyuM. athavA AvAM ''mArA vaDe''nuM vizeSaNa che. tethI gurue darzAvelI maryAdA vaDe vasatA, AnA vaDe tattvathI gurumaryAdA vartItvarUpathI gurukUlavAsanuM vidhAna arthathI * kahyuM. kemake jJAnAdi hetu che. -x- athavA AnusaMoNa - bhagavaMtanA caraNakamaLamAM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/49 15 bhakti vaDe baMne hAtha joDIne sparzanA karavI. AnA vaDe ema jaNAve che ke - samasta zAstro bhayA pachI paNa gurUnA vizrAmaNAdi vinayakRtyane na choDavuM joIe. -*- athavA Ausa - zravaNavidhinI maryAdA vaDe gurune sevavA-ArAdhavA vaDe. AnA dvArA jaNAvyuM ke - vidhipUrvaka guranI pAse ucita deze rahIne ja sAMbhaLavuM, paNa jema tema nahIM. -x-x AgaLa kahe che - bhagavaMta vaDe bAvIza parISaho kahevAyA. to te zuM pote jANyA ke puruSa vizeSathI jANyA? zramaNa bhagavaMta mahAvIra vaDe sutratvathI kahevAyA. temAM - zrama pAme te zramaNa - tapasvI -xxx- bhagavaMta - samagra jJAna - aizvaryAdi sUcaka sarvajJatA guNa yogita karyuM x-x- kemake asarvajJa yathAvat sopAya heya - upAdeyanA tattvavid hotA nathI. sopAya heyopAdeyatava vedanA sarvajJatA vinA nA saMbhave. mahAvIra - zakrae karela A nAma vALA chellA tIrthakara, kApa - kAzyapa gotravALA. AnA vaDe niyata dezakALa kuLa jaNAvIne sakala dezakAla kalAvyApI puruSa advaitanuM nirAkaraNa karela che. -x-x- pravaditA - prakarSathI svayaM sAkSAtkAritva lakSaNathI jJAtA. svayaM sAkSAtkArI xx- arthAt bIjA koI puruSa vizeSathI A jANela nathI, kemake bhagavaMta svayaM saMbuddha che. apauruSeya AgamathI paNa jANela nathI, kemake te asaMbhava che. -x-x-x te parISaho kevA che ? je parISahone bhikSu gurunI pAse sAMbhaLIne, yathAvat jANIne, punaH punaH abhyAsathI paricita karIne, sarvathA tenA sAmarthyane haNIne, bhikSacaryA - vihita kriyAsevana vaDe, badhe vicarato parISaho vaDe AzliSTa thatAM, vividha prakAre saMyama zarIra upaghAtathI vinAzane na pAme. bhikSAcaryAno artha bhikSA aTanamAM pharato, paNa karyo che. kemake prAyaH bhikSA aTanamAM parISaho udIrAya che. udeza kahyo. have pRcchA kahe che - * sUtra - 49/ra te bAvIza parISaNo kayA kA che ? te bAvIza parISaho je bhagavata mahAvIre kahyA che, te nizca A pramANe che : * vivecana - 49/2 anaMtara sUtramAMkahevAyelA te parISahonA nAmo zuM che ? A pRcchA kahI, have teno nirdeza kahe che - anaMtara kahevAnAra hovAthI, hRdayamAM pratyakSa dhAravA, te pUchelA bAvIza parISaho, A che - * sUtra - 49/3 (1) sudhA parISaha, (2) tRSA parISaha, (3) zIta parISaha, (4) uSNa parISaha, (5) daMzamaka parISaka, (6) acala parISaha, (2) rati parISaha, (8) sI parISaha, (9) cAI parISaha, (10) niSadhA parISaha, (11) zayyA parISaha, (12) Akroza parISaha, (13) vadha parISaha, (14) yAcanA parISaha, (15) AlAbha parISaha, (16) roga parISaha, (17)
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlaka-saTIka anuvAda/1 tRNasparza parISaha, (18) jalla parISaha, (19) satkArapuraskAra parISaha, (20) prajJA parISaha, (21) jJAna parISaha, (22) samyakatva parISaha. * vivecana 49/3 sudhA, tRSA Adi bAvIza parISaho sUtramAM batAvyA. tenA zabdonI vyAkhyA vRttikAra kahe che - (1) diSichA - bhukha, te atyaMta vyAkuLatvano hetu che. to paNa saMyamabhIrutAthI AhAra paripAkAdi vAMchAne nivArIne sarva prakAre sahana karavuM te digichA parISaha. (2) pIvAnI icchA te pipAsA, (3) zIta - ThaMDIno sparza, (4) uSNa - unALA AdinA tApa rUpa, (5) daMza - hase ke DaMkha mAre che ane mazaka - mAravAne zaktimAna, daMza mazaka, upalakSaNathI jU' vagere. (6) acala - jinakalpikAdine vastrano abhAva, bIjAne amUlya vastra paNa acela ja che, (7) rati - ramaNa, saMyama viSayaka vRti, tenAthI viparIta te arati. e badhAM parISaho jANavA. (8)strI - tenAmAM thatA rogane kAraNe gati vibhrama, iMgita AkAra vilokanamAM paNa- tvacA, lohI, mAMsa, meda, snAyu, asthi, zirA, vaNa vaDe durgadhI che. stana, nayana, jaghana, vacana, uramAM mUrzita thaIne surUpa mAne che. - A badhAM pariSAmANatvathI parISaha hovAthI strI parISaha kahyo. (9)carcA - grAmAnugrAmaviharaNa rUpa(10) niSedha karavAthI niSedha-pApakarmano ane gamanAdi kriyAno, te jenuM prayojana che te naiSelikI arthAt zmazAna Adi svAdhyAyAdinI bhUmi te niSadhA. (11) jemAM rahevAya Adi te zayyA eTale upAzraya, (12) Akroza karavo te Akroza - asatyabhASA rUpa, (13) hanana te vadha - tADanA. (14) mAMgavuM te yAcanA - prArthanA (15) prApta na thavuM te alAbha, (16) roga-kuSTha Adi rUpa, (17) tare che te tRNa, teno sparza te tRNasparza. (18) jalla - mela. A badhAMne parISaha kahyA che. (19) kAra - vastrAdi vaDe pUjana, puraskAra - agrutthAna, AsanadAna AdithI. athavA badhAM ja abhyatyAna, abhivAdana, dAnAdirUpa pratipatti te satkAra, tenA vaDe puraskaraNa te satkAra puraskAra. te baMne athavA te ja parISaha che. (20) prajJA, (21) ajJAna. temAM jenA dvArA vastutattvavicArAya che, te prajJA ati svayaM vimarzapUrvaka vastu pariccheda. jenA vaDe vastutatva jaNAya che, te jJAna - sAmAnyathI mati Adi, teno abhAva te ajJAna. (22) darzana - samyakatva, te ja kriyAdI vAdInA vicitra mata sAMbhaLavA chatAM paNa samyaka rIte sahevo - nizcala cittatAthI dhAraNa karavo te darzana parISaha. A rIte nAmathI parISaho jaNAvIne, tene ja svarUpathI jaNAvavA kahe che - * sUtra - 50. kApa gotrIya bhagavata mahAvIre parISahanA je bheda batAvela che, te huM tamane kahuM chuM. te tame anukrame mArI pAsethI sAMbhaLo.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/50 . * vivecana - 50 anaMtarokta parISahonI pravibhakti - svarUpa saMmoha abhAvarUpa vibhAgo bhagavaMta mahAvIre prarUpela che. te parISaha pravibhaktine tamane pratipAdita karIza, te kramathI huM udAhata karuM chuM. "kAzyape kahela che" e vacana ziSyano Adara batAvavAno che. suMdhA parISaha dusaha hovAthI kahe che - * sutra - 51, para bhUkhathI pIDAtA dehavALo tapasvI bhikSa, manobaLathI yukta thaI, phaLa Adi na de, na dAve. na svarya rAMdhe, na rabAve. sA vedanAthI kAkA samAna zarIra dubaLa thaI jAya, kRza thaI jAya, dhamanIo dekhAvA lAge to paNa mAna-pAnano mAbAjha adamanathI vicaraNa kare. - vivecana - 51, para bhukha vaDe sarvAgI saMtApa te digiMchA paritApa, tenA vaDe - bubhUkSA vyApta zarIra hoya, jene tapa che tevA tapasvI, vikRSTa aTTamAdi tapa - anuSThAnavALA, tevA gRhastho paNa hoya tethI kahe che - bhikSu - sAdhu, te paNa saMyama viSayaka baLa vALo hoya te phala Adine svayaM na chede, na chedAve. svayaM rAMdhe nahIM, raMdhAve nahIM, upalakSaNathI bIjA chedanAra ke rAMdhanArane na anumode, tethI jasvayaMkharIde nahIM, kharIdAve nahIM, kharIdanArane anumode nahIM, bhukhathI pIDAvA chatAM navAkoTizuddhine dhAraNa kare. kAlI - kAkajaMghA, tenA parvo maLe dhULa ane pAtaLA hoya che. te kAlIparva samAna ghUMTaNa - kUrparAdi jemAM che, tathAvidha zarIra avayavothI samyapha paNe taparUpa lakSamIthI dIpe che te "kAlIpagasaMkAza" kahevAya. -x-x- te ja vikRSTa tapo anuSThAnathI jenA lohI - mAMsAdi sukAI gayA che, hADa ane cAma mAtra rahyA che, tethI ja kuza zarIrI, dhamani - zirA vaDe vyApta che. tevA dhamanisaMtata, evA prakAranI avasthAmAM paNa, parimANarUpa mAtrAne jANa che - ati lolupatAthI nahIM - te odanAdi azana ane sauvIrAdi pAnano mAtrA, anAkulacitta thaI saMyama mArgamAM vicare. arthAta sudhAthI ati bAdhita thavA chatAM navakoTI zuddhi AhArane pAmIne paNa lolupa na bane ke tenI prAptimAM dainyavAna na bane e pramANe sudhA parISaha sahyo che, tema kahevAya ane sUtra sparza' e teramAM dvAra saMbaMdhI niyukti kahe che - * niryukti * 87, 88 + vivecanA - niryukti vize vizeSa spaSTatA karatAM vRttikAra kahe che - kumAraka Adi vaDe pratyeka bAvIze paNa parISahonA udAharaNa kahe che tethI batAve che ke kumAraka eTale kSullaka, lekha - layana, mallaya - AryarakSitanA pitA, AnuM sUtrasparzitva sUbasUcita udAharaNanA pradarzakatvathI che. ahIM niryuktikAra je "na chinda' ityAdi sUtra avayava sUcita kumAraka ityAdi dvAramAM kahela sudhA parISahanuM udAharaNa kahe che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlabhUla-saTIka anuvAda/1 * niyukti * 89 + vivecana * A niyuktino bhAvArtha vRddha saMpaDhAyathI vRttakAra jaNAve che - te kALe te samaye ujjainI nagarImAM hastimitra nAme gAthApati hato. tenI patnI mRtyu pAmelI. teno putra hastibhUti nAme bALaka hato. te tene laIne pravajita thayo. te baMne koI divase ujjainathI bhogakaTa javA nIkaLyA. aTavI madhyamAM te vRddhano paga kAMTAthI viMdhAyo. te asamartha thayo. teNe sAdhuone kahyuM - tame nIkaLo, aTavI pAra karI do. huM mahAkaSTamAM paDela chuM. jo tame mane vahana karazo, to vinAza pAmazo. huM bhakta pratyAkhyAna karuM chuM. te hastimitramuni girikaMdarAnA eka paDakhe bhakta pratyAkhyAna karI rahyA. sAdhuoe vihAra karyo. te kSullakamunie kahyuM ke huM ahIM rahevA icchuM chuM. tene bIjA sAdhu baLapUrvaka laI gayA. thoDe dUra gayA tyAre sAdhuo vizrAma karavA rahyA tyAre kSullakamuni nIkaLIne vRddha sAdhu pAse pAcho AvI gayo. vRddha sAdhue pUchyuM- tuM kema AvI gayo? ahIM tuM marI jaIza. te vRddha sAdhu vedanAthI pIDAIne te ja divase kALa pAmyA. kSullakamuni te jANatA na hatA ke vRddha kALa karyo che. te vRddha muni devalokamAM utpanna thayA. pachI teNe avadhijJAna prayojyuM - meM zuM Apela che ke tapa karyo che? jeTalAmAM potAnuM zarIra joyuM, tyAM sullaka sAthe vAta karatAM rahyo. teNe kahyuM- he putra bhikSA mATe jA. kSullake pUchyuM - kyAM? deve kahyuM - A dhava, nyagrodhAdi vRkSo che. ahIM tenA nivAsIe rasoI karI che, teo tane bhikSA Apaze. sAruM, ema kahIne nIkaLyo. vRkSanI nIce "dharmalAbha' Ape che. pachI alaMkAra sahita hAtha nIkaLIne bhikSA Ape che. e pramANe rojeroja bhikSAne grahaNa karato rahe che. cAvatu te sAdhuo te dezamAM dukALa paDatAM pharI paNa ujenI deze pAchA jatAM te ja mArgethI AvatA, bIjA saMvatsaramAM te pradezamAM jatA, temaNe kSullakamunine joyA. tene sAdhuoe pUchatA te bolyo ke vRddha sAdhupaNa ahIM rahe che. jaIne joyuM to zuSka zarIra dekhAyuM. teoe jANyuM ke- deva vaDe anukaMpA karAI che. ahIM vRddha sudhA parISaha sahana karyo, paNa kSullakamunie na sahana karyo. athavA kSullake paNa sahana karyo, tene evo bhAva na thayo ke - mane bhikSA maLI nathI. pachI te kSullakamunine sAdhu laI gayA. je rIte teoe parISaha sahana karyo te rIte vartamAnamAM munie paNa sahana karavo. sudhA parISaha kahyo. e pramANe sahana karatA nyUnakukSItAthI ke eSaNIya AhArArthe paryaTana karatAM zrama AdithI avazya tRSA lAge che. tene samyapaNe sahana karavI joIe, te kahe che - 0 saba - 53, 54 anAcAramAM jugupsA rAkhanAra, lajjAvAna saMyamI muni tRSAthI pIDita thatAM paNa sacitta jaLane na seve, paNa acitta jaLanI gaveSaNA kare. AvAgamana zUnya nirjana mArgamAM paNa tIvra tRSAthI vyAkuLa thavA chatAM ane moTuM paNa sukAI jAya to paNa AdIna bhAve te parISahane sahana
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ G 2/53,54 * vivecana - pa3, 54 ukta vizeSaNavALo bhikSa kSadhA parISahathI spaSTa tuSAthI pIDita hoya, te anAcAranI durgachA karanAro, tethI ja avAd - prApta saMyama - pAMca AzravAdithI viramaNarUpa che tevo athavA lajjA ane saMyama vaDe arthAta samyagu yatanA kare che - kRtya prati AdaravAna thAya che, te lajjA sayata te AvA prakArano muni zItaLa arthAta svarUpastha, svakIya Adi zastra vaDe na haNAyela arthAt aprAsuka evuM jaLa te zItodaka evuM pAna Adi na le. paraMtu agni Adi vaDe vikArane prANa prAsuka jaLanI gaveSaNAne mATe tathAvidha kuLomAM paryaTana kare athavA eSaNA samitine Acare arthAta punaH punaH seve. 4- kadAcita janAkuLa ja niketanAdimAM lajjAthI svastha rahe, tethI A pramANe kahe che fcha - apagata, ApAta - anyathI anya, Agamana rUpa, lokonA arthAta AvAgamana zUnya, evA mArgamAM jatAM. kevo thaIne ? atyaMta AkuLa zarIrI, kaI rIte? atizaya tRSAvALo parizuSka mukhAdithI tRSA parISahane sahana kare. manoyogAdine AzrIne sarva prakAre saMyama mArgamAM cAle. vivikta dezamAM rahelo paNa atyaMta tarasathI asvAthyane pAmelo paNa ukta vidhine ullaMghe che. pachI tuSAparISaha sahana kare che. A rIte nadI dvArane anusarato zItodakana seve, ityAdi sUtra avayava sUcitane niyukti kRta daSTAMta kahe che * niryakta - 0 + vivecana - A niyuktino bhAvArtha saMpradAyathI jaNAvatA vRttikAra noMdhe che - ahIM je udAharaNa che, te kiMcita pratipakSathI, kaMIka anulomathI che. ujjainInAmenagarI hatI. tyAM dhanamitranAme vaNika raheto hato, tene dhanAzamAM nAme putra hato. te dhanamitrae tenA putra sAthe dIkSA lIdhI. koI divase te sAdhuo madhyAhaveLAe elakAkSamArge nIkaLyA. te bALamuni tuSita thayela. te paNa tenA pitA nehAnurAgathI pAchaLa Ave che, sAdhuo paNa AgaLa cAlyA. mArgamAM nadI AvI. pachI teNe kahyuM - jA putra! A pANI pI. te vRddha paNa nadIne utaratA vicAre che - huM kaMIka sarakuM, eTalAmAM A bALamuni pANI pIe. mArA hovAnI zaMkAthI pIze nahIM, tethI ekAMtamAM pratIkSA kare che. eTalAmAM bALamunie nadIne prApta karI, pANI na pIdhuM. keTalAka kahe che. teNe aMjalimAM pANI lIdhuM, tyAM tene vicAra Avyo ke - huM A pANI pIuM, pachI thayuM ke huM kaI rIte A jIvone pI zakuM ? na pIdhuM. tRSAthI pIDAIne kALadharma pAmyA. devaloke utpanna thayA. te deve avadhijJAna prayojya, teTalAmAM bALamuninuM zarIrane joyuM. temAM praveza karyo. vRddha sAdhunI pAchaLa gayo. vRddha paNa cAlyo. pachI te deve te sAdhuo mATe gokuLa vikavyuM. sAdhuo paNa te ghajikAmAM chAsa Ada grahaNa kare che e pramANe vajikAnI paraMparAthI cAvatu janapadane pAmyA. chellA vajikAmAM te deve jJAnanimitte viTikA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80. uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 vimArita karI, eka sAdhue te viTikA joI, pachI teoe jANyuM, pachI te deve sAdhune vaMdanA karI, paNa vRddha sAdhune na vAMdhA. pachI sarva vRttAMta kahyo. AmanA vaDe huM tyajAyo, mane kahela ke- tuM A pANI pI. jo meM pIdhu hota to huM saMsAramAM bhamata. A pramANe tRSA pariSaha sahevo. sudhA, pipAsA sahana karanAranA zarIramAM nitya zItakALamAM zIta-ThaMDIno saMbhava che, tethI zIta parISahane kahe che - * sutra - 25, 26 vicaratA ane virata evA rA zarIrI thaI vicaratA manine zItakAlAdimAM zItano sparza thAya che, to paNa jinazAsanane samajIne potAnI yathocita mayadAnuM ke svAdhyAyAdi prApta kALanuM ullaMghana na kare. zIta lAgatA muni evuM na vicAre ke mArI pAse zItanuM nivAraNa nathI. zarIranuM koI bANa - vasAdi nathI, huM aninuM sevana karuM. * vivecana - 55, 56 grAmAnugrAma ke mukti pathe jatAM athavA dharmanuM Asevana karato. vira - agni samAraMbhAdithI nivRtta athavA Asakti rahita, phUla - khAna ane niSpa bhojanAdinA parihArathI rUkSa, zIta vaDe abhidravita thAya, vizeSathI ThaMDI vaDe pIDAya che. kyAre ? zItakAlAdimAM athavA pratimA svIkArela hoya tyAre. pachI zuM? velI - sImA, maryAdA, setu. zIta sahana karavA rUpa maryAdAne na ullaMghe. athavA apadhyAna rUma sthAnAMtara sarpaNAdi vaDe na ullaMdhe. ahIM zuM upadeza kare che ? tethI kahe che - bhava AvartamAM paDe che, pApabuddhi ukta rUpa maryAdA atikramakArI che, tethI buddhi vaDe A pApabuddhi pariharavI. athavA velA - svAdhyAyAdi kALa rUpa, tene ullaMghIne, "ThaMDI vaDe huM pIDAu chuM" e pramANe tapasvI muni bIje sthAne na jAya. kema ? jinAgamamAM - jIva anya che ane zarIra anya che ema sAMbhaLIne. pUrve narakAdimAM ghaNI vedanA anubhavI che. vaLI mArI pAse zIta - vAtAdi nivAraNa makAna Adi nathI. tema na vicAre, zIta AdithI rakSaka vastra, kaMbalAdi nathI mATe huM agnine sevuM, tema na vicAre. vicAravAno ja niSedha che, to sevavAnI vAta ja kyAM rahI? A layanadvAra che. temAM "muni maryAdA na oLaMge" ityAdi sUtra avayava sUcita daSTAMta kahe che - * niyukti - 95 - vivecana A niryuktino bhAvArtha vRddhavivaraNathI vRtikArazrI jaNAve che - rAgRha nagaramAM cAra mitro vaNikanI sAthe vRddhi pAmyA. teo bhadrabAhasvAmI pAse dharma sAMbhaLIne pravajita thayA. teo ghaNuM zrata bhaNIne anyadA koI divase ekAkI vihAra pratibhAvALA thayA. tenI samApti pachI vicaratA pharI paNa rAjagRha nagare AvyA. hemaMtasatu vartatI hatI. teo bhikSA karI trIjI porisimAM nivRtta thayA. vaibhAragirinA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/55,56 1 mArge javAnuM hatuM. temAM pahelAne giriguphA dvAre chellA porisi thaI, te tyAM ja rahyo. bIjAne udhAnamAM, trIjAne udhAna najIka, cothAne nagarAbhyAsamAM thaI. je giriguphA pAse hato te ThaMDIne sahana karatA ane khamatA pahelAM yAme ja kALadharma pAmyo. e pramANe je nagara samIpe hato te cothA yAme kALadharma pAmyo. A pramANe samyapaNe zIta parISaha sahana karavo, jema te cAre sahana karyo. have zItanA vipakSarUpa uSNa parISahane kahe che - 0 sUtra - 57, 58 uSNabhUmi AdinA paritApathI ane tRSAnA dAhathI athavA grISmanA paritApathI pIDita thatAM paNa muni sAtA ne mATe AkuLatA na kare... uSNatA vaDe parezAna thavA chatAM paNa snAnanI icchA na kare, jaLa vaDe zarIrane siMcita na kare, vIMjhaNA AdithI potAne mATe havA na kare. vivecana - 57, 58 uSNa sparzavata bhUmi ke zilAdi vaDe paritApa vaDe tathA bAhya sveda ane mala vaDe ke agnithI tRSNA janita dAharUpathI atyaMta pIDita tathA grISma ke zaramAM nArakAdinI tIkSNa vedanAne vicArato, "mane maMdabhAgyane sukha kaI rIte thAya ? evuM na bole athavA kyAre zItakALa ke caMdrakaLAthI mane sukha kevI rIte thAya ? evuM na vicAre. upadezAMtarathI kahe che - uSNatAthI atyaMta pIDita, maryAdAmAM vartato - meghAvI dezathI ke sarvathI snAnanI abhilASA paNa na kare. na prArthanA kare, zarIrane jaLathI sUkSma biMdu vaDe bhInuM paNa na kare, vIMjhaNAthI potAne vIMjhe nahI. have zilA dvArane anusmarIne "uSNa paritApa' ityAdi * sUtra avayavanuM dRSTAMta kahe che - * niryukti - 92 + vivecana A niyukita bhAvArtha vRddha saMpradAyathI vRtikAra jaNAve che - tagarA nAme nagarI hatI. tyAM arhanmitra nAme AcArya hatA. tenI pAse datta nAme vaNik, tenI patnI bhadrA ane putra ahaMnnake dIkSA lIdhI. te bALamuni annakane kadI bhikSArthe mokalatA na hatA. prathamAlikAdithI zuM joIe che ? tema pUchI poSatA hatA. te sukumAla sAdhuomAM aprItika banyo. kaMI bhaNavA paNa taiyAra na thayo. koI divase te vRddhe kALa karyo. sAdhuoe be traNa divasa bhikSA lAvI ApI. te pachI bhikSArthe mokalyo, te sukumAla zarIrI grISmamAM mastake ane page baLavA lAgyo. tRSNAthI pIDAIne chAyAmAM vizrAma leto hato. koI vaNik strI, jeno pati paradeza gayelo, teNIe arhannaka munine joyA. muninA udAra sukumAla zarIrane joIne teNIne tenAmAM rAga utpanna thayo. dAsI vaDe tapAsa karAvI ke tene zuM joIe che ? arhannaka munine lADavA vahorAvyA ane pUchyuM - "tame zA mATe dharma karo cho ?'' sAdhue kahyuM - sukhane mATe. tyAre teNI bolI, to mArI sAthe bhoga bhogavo. te garamI vaDe pIDAyo hato. upasargothI bhagna 37/6 Jain International
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 thaIne bhogo bhogave che. sAdhuo vaDe badhe tenI tapAsa karAI, kyAMya bhALa na maLI. pachI tenI mAtA putrazokathI unmatA thaI gaI. nagaramAM paribhrame che. "ahaMnnaka - ahaMnnaka" ema vilApa kare che. jene jyAM jue, tyAM te badhAne kahe che- koI che ke jeNe mArA ahaMnnakane joyo hoya. e pramANe vilApa karatI bhamyA kare che. ahaMnnake koI vakhata mAtA sAdhvIne joyA. turaMta utarIne page paDyo. tene joIne mAtA pUrvavat svastha cittavALA thayA. tyAre kahyuM- he putrA pharI dIkSA le. durgatimAM na jaIza. teNe kahyuM-mArAthI saMyama nahIM pALI zakAya, paNa huM anazana karyuM. pachI mAtAnA vacanathI teNe tapatI zilA upara pAdapopagamana anazana karyuM. muhUta mAtramAM sukumAla zarIra uSNatAthI ogaLI gayuM. A pramANe uSNa parISahane sahana karavo joIe. uSNatA grIkhamAM hoya. pachI varSAno samaya Ave, temAM daMzamazaka saMbhave che, tethI te parISahane kahe che - * sUtra - 59, 60 mahAgana DAMsa ane maccharono upadrava thAya to paNa samabhAva rAkhe. jema yuddhamAM moDhe hANI bANonI paravA na karato zaNunuM hanana kare che tema muni parISahanI paravA na kartA taraMga zagune haNe. zamazaka parISaha, tenAthI trAsa na pArma, tene nivAre nahI, manamAM paNa temanA pratye dveSa na kare. mAMsa ane lohIne bhogave to paNa dezamazakanI upekSA kare, paNa temane haNI nahIM. * vivecana - 59, 67 daMza-mazaka ane upalakSaNathI jU AdithI pIDita muni, tene na gaNakArato samabhAvamAM rahe, athavA samara - yuddhamAM ke saMgrAmane morace prazasta yati, saMgrAmane morace rahelA parAkramavAna hAthI ke coddhAnI mAphaka zatruno parAjaya kare. jema parAkramI hAthI ke yoddho bANo vaDe vIMdhAvA chatAM tene avagaNIne zatrune jIte che, tema muni paNa daMzAdi vaDe pIDAvA chatAM krodhAdi bhAvazagune jIte che. kaI rIte bhAvazagune jIte ? dezAdi vaDe udvega na pAme athavA teo vaDe pIDA pAmatA paNa muninA aMgo kaMpe nahIM. daMzAdine pIDA karatA nivAre nahIM. athati aMtarAya na kare. vacana to dUra rahyuM, manamAM paNa pradveSa na kare. paraMtu udAsInatA - upekSA ja kare. tethI muni potAnA mAMsa ane lohIno AhAra karatAM jIvone haNe nahIM. -x-x-x-x-x-x- ema vicAre ke A asaMjJI ane AhArArthI mArA A zarIrane khAya, to te temanuM bhojana che, temAM zo dveSa karavo e pramANe vicAre, paNa tenI upekSA karI. teno ghAta na vicAre. A pathi dvAra che. temAM daMza mazakanI pIDAne AzrIne daSTAMta - * nirNana - 93 + vivecana - A niyuktino bhAvArtha batAvatA vRtikArazrI dRSTAMtane kahe che - caMpAnagarImAM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 2/59,60 jitazatru rAjAno putra sumanobhadra yuvarAja hato. dharmaghoSasUri pAse dharma sAMbhaLIne kAmabhogathI kaMTALIne dIkSA lIdhI. ekAkI vihAra svIkAryo. pachI adhobhUmimAM vicaratA zarakALamAM aTavItarapha Avyo. rAtrinA maNako vaDe khavAtA, te tene pramAto nathI, paNa samyapha sahana kare che, tenAthI te rAtre ja kALadharma pAmyo. A pramANe parISaha sahevo. ukta parISahothI pIDAto ne vastra, kaMbala AdinA anveSaNamAM tatpara na bane, tethI acela parISaha kahe che - * sUtra - 61, dara vastronA jati jIrNa thavAthI, have huM Agevaka thaI jaIza. athavA nA vastro maLatA huM pharI sahaka thaI jaIza. evuM muni na vicAre.. muni kyAreka sAcaveka thAya che, kyAreka sasaleka paNa thaI jAya che. baMnene sayama hitakArI jANIne jJAnI temAM kheda na kare. * vivecana - 61, 62 parijI - badhI tarapha hAnine pAmela vastro vaDe, huM vastra rahita thaI jaIza, alya dina bhAvitvathI bhikSa ema na vicAre athavA vastrayukta thaIza, kemake mArA jIrNa vastro joIne koI zrAddha suMdaratara vastro Apaze, tema bhikSu na vicAre. mArI pAse pUrve grahaNa karela vastra nathI. tevo dAtA paNa nathI, evI dainyatA na kare ke anya lAbhanI saMbhAvanA nathI pramudita mAnasavALA na thAya. A rIte jINadi vastratAthI acela vaDe sthAvirakalikane AzrIne ayela parISaha kahyo have te ja sAmAnyathI kahe che - koI kALe jinakalpa pratipatimAM sthavira kapamAM paNa athavA durlabha vastrAdimAM sarvathA vastranA abhAvathI, vastra vinA varSAdi nimitte prAvaraNa rahita ke jINadi vastrapaNAthI avatravALo thAya che. temAM jAte ja, bIjAnA abhiyogathI nahIM, sthavira kalpikatvamAM kyAreka vastrayukta hoya. A pramANe avasthAnA aucityathI sacetatva ke acelatvamAM, yatidharma temane upakAraka jANIne temAM acelakatvanA dharmahitatva, alpa pratyaprekSA Adi vaDe jANavuM. sacetatva paNa dhamapakAritvane agni Adi AraMbhanA nivArakapaNAthI saMyamaphaLa rUpe che. -- paNa acela thaIne zuM A zIta AdithI pIDita evA mane kaMI zaraNa nathI, tema dinatAno Azraya na kare. xxxxxxx- (ahIM vastrane AzrIne keTaloka vAda che. jenA keTalAMka aMzo ja ame noMdhIe chIe -) vastrane mAtra parigraha na gaNavo, kemake jo parigraha mUchane kahela che, to zarIranI paNa mUcha hoya ja che. jema zarIra e muktinuM aMga che, tema tathAvidha zakti rahitane zItakALa AdimAM svAdhyAyAdimAM vastra upakAraka che, tethI te paNa muktinA aMgarUpa ja che. abhyapagamane mUchano hetu kahela che, nigRhIta AtmAne jarApaNa mUcha hotI nathI. mUchanA abhAve te aparigraha ja che. tethI saMyama rakSaNanA upAya rUpe svIkAratA vastramAM parigraha nathI.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlaba-saTIka anuvAda/1 kahyuM che ke - je paNa vastra ke pAtra ke kaMbala ke prAdaDIMchana che, te paNa saMyama lajjArthe dhAraNa kare ane paribhoga kare. x-x-x- sUtramAM paNa tIrthakarane sacela ane ayela baMne avasthA kahI che, jemake - jinakalikone vastrAdi upakaraNano je abhAva kahyo che, te temanA dhRti, zakti, saMhanana, mutAtizaya yuktatAthI ja che. - tathAvidhi zakti ane saMvanana rahitatAthI, himakaNAnuSakta zItAdimAM bahutara doSahetuka agni AraMbhAdika thAya, tathAvidha AcchAdananA abhAvathI zIta AdithI khedita thayelAne zubhadhyAnanA abhAvathI samyakatvAdithI vicalana saMbhave che. (mATe vastra jarUrI che.) jema sudhA parISahano vijetA paNa AhAra gaveSaNA kare che, tema parizuddha upabhogapANAthI sajela parISahatvane jItela paNa vastranI gaveSaNA kare ke vApare, to temAM doSa nathI. vastro paNa dhamopakArI che ja. -xxx-x-xxx- vAcaka siddhasene paNa kahela che ke- mokSane mATe dharmasiddhi arthe zarIrane dhAraNa karAya che, zarIra ghAraNArthe bhikSAnuM grahaNa icchavA yogya che, te pramANe ja upagrahAyeM pAtra ane vastra jarUrI che tethI parigraha nathI. -84 vivecanamAM kahevAyela ati vistRta vAda - prativAdane aMte niSkarSa batAvatA vaMtikArazrI kahe che ke- cAstrinA nimitte vastro te asiddha hetu nathI. ekAMtika paNe teno parihAra karavo na joIe. have "mahalla' e dvAra kahe che. temAM "evaM ghammahiyaM nacce" ityAdi sUtra sUcita daSTAMtane kahe che - * niksa - 94 thI cha + vivecana - ahIM cAra niryukti che. temAM varNavAyela saMkSiptarUpa daSTAMtano vistAra vRddha saMpradAyathI jANavo. ema kahIne vRtikArazrI atre noMdhe che - - jIvita svAmInI pratimAnI vaktavyatA ane dazapuranI utpatti jema kahevAyela che. te ja rIte kahevI. cAvatuM vajasvAmInI pAse nava pUrvo purA ane dazamAM pUrvane kaMIka bhaNIne Arya rakSita dazapura ja gayA. tyAM sarva svajana vargane - mAtA, bhAI, bahenane dIkSA ApI. je tenA pitA hatA te paNa temanA anurAgathI tyAM ja sArI rIte rahe che, paNa lajjAne kAraNe veza grahaNa karatAM nathI. huM kaI rIte zramaNa paNe pravajyA svIkAruM? ahIM mArI putrI, putravadhU, pautrI Adi che, temanI AgaLa huM nagna rahI na zakuM. e pramANe te tyAM rahe che. AcArya ghaNuM kahe che. tyAre te kahe che ke je mane vastrayugala, kuMDikA, chatra, joDA, janoI sAthe dIkSA ApavI hoya to huM dIkSA levA taiyAra chuM. dIkSA lIdhI. teNe chatra, karaka, janoI Adi rAkhI mUkyA. bAkInuM badhuM vRddhe choDI dIdhuM. koI divase teo cetyone vAMdavA gayA. AcAryae bALako taiyAra karyA, teone kahyuM ke badhAMne vaMdana karo, A eka chabIvALAne na vAMdatA. tyAre vRddhe kahyuM ke- A bALako mArA putro ane pautrone vAMde che, to mane kema vAMdatA nathI. zuM meMdIkSA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/61, 62 85 lIdhI nathI ? tyAre teo bolyA ke zuM pravajita thayelAne joDAM, karaka, janoI ane chatra hoya che ? tyAre vRddha jANyuM ke- A badhAM paNa mane praticAraNA karI rahyA che. to huM teno tyAga karuM? tyAre AryarakSitane kahe che, he putra ! A chatranI jarUra nathI. tyAre teNe kahyuM - barobara che, jyAre garamI thaze, tyAre upara vastra DhAMkI daIza. e pramANe tenI karaka paNa choDAvI tyAre temanA putroe kahyuM ke mAtraka laIne saMDAbhUmi javuM. e pramANe janoI choDAvI. tyAre AcAryae kahyuM ke - ApaNe koNa nathI jANatuM ke brAhmaNo chIe. e pramANe tenAthI mukta thayA. pachI bALakone pharI samajAvyuM ke, badhAMne vaMdana karajo paNa pelA dhotIvALAne na vAMdatA. tyAre te roSita thaIne kahe che ke pitA - dAdAne vAMdatA nathI ? jAo A dhotI huM nahIM choDuM. tyAM koI sAdhue bhakta pratyAkhyAna karela. tyAre tenA nimitte dhotIne choDAvavA AcAryae kahyuM - je sAdhune vahana kare, tene mahAphaLa prApta thAya che. tyAM pahelAMthI pravajita thayelAM AcAryae saMketa karI rAkhela ke tame kahejo - "ame vahana karIzuM." tyAre te sthavire pUchayuM - he putra! AmAM ghaNI nirjarA che? AcAryae kahyuM- gADha nirjarA thAya tyAre vRddhe kahyuMtamo kaho to huM tenuM vahana kara. AcAryae kahyuM- temAM upasargo thaze. jo sahana karI zako to ja vahana karajo. je sahana nahIM karo to amane paNa suMdara nahIM thAya. e pramANe temane sthira karyA. jyAre te vRddha sAdhune uMcakIne mArgathI cAlyA, pAchaLa sAdhvIo cAlyA. tyAre bALakoe kahyuM - have dhotI mUkI do. tyAre bIjAo bolyA ke na mUkatA. bALakoe dhotI kheMcI lIdhI, tyAre lajjAthI te vRddhe colapaTTaka dhArI lIdho. upara dorI vIMTI dIdhI. te vRddha paNa upasarga samajI tene dhAraNa karI rAkhyo. AcAryae kahyuM, zATaka - dhotI jevuM vastra lAvo, mArA pitAne te joIze. tyAre vRddhe kahyuM - je jovAnuM hatuM, te to jovAI gayuM. have mane colapaTTaka cAlaze. e pramANe temaNe colapaTTaka grahaNa karyo. teNe e rIte acela parISaha sahana karyo. - acela evA apratibaddha vihArIne zItAdi vaDe abhibhUta thatAM arati utpanna thavI na joIe, tethI te parISaha kahe che - * sutra - 63, 64 eka gAmathI bIje gAma vicaraNa karatA akiMcana ANagAranA manamAM je saMyama pratye arati praveze, to te parISahane sahana kare. virata, Atmaralika, dharmamAM maNa karanAra, nirAraMbhI muni Arati paratve pITha karIne uparAMta bhAve vicaraNa kare. * vivecana - 3, 4 buddhi Adi guNone grase te grAma, te tyAMthI anugrAma jatAM arthAt te mArgane anukULa jAya kemake ananukULa gamanamAM prayojanano abhAva che mATe grAmAnugrAma
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 kahyuM athavA gAma moTuM che ane anugrAma nAnuM che, grAmAnugrAma athavA 'grAma' e rUDhi zabdathI eka gAmathI bIje gAma, tyAMthI anya, tene grAmAnugrAma kahe che. upalakSaNathI nagarathI nagara paNa samajavuM. tema vicaratA aNagAra ke jene dhana, kanaka Adino pratibaMdha nathI tevo akiMcana - niSparigrahI, ukta aratine manamAM paNa na lAve. paNa te parISahane sahana kare. kaI rIte ? saMyama viSayaka ke mohanIya karma prakRtirUpa arati prati pITha karIne, A dharma vighna hetu che, evI matithI tIraskArIne, hiMsAdithI aTakIne, AtmAne durgatinA hetu ane apadhyAnAdithI rakSaNa kare. athavA Aya - jJAnAdi lAbha. tenA vaDe rakSita te AyarakSita, zrutadharmAdimAM rativALo thAya. athavA dharma ja satata AnaMdahetupaNe pratipAlita karavA vaDe ArAma, te dharmArAma. temAM sthita rahe. asat kriyA pravartanarUpa nirAraMbhI thAya, krodhAdi upazAMta thAya. sarvaviratino pratijJAtA thaIne vicAre. sAgaropama kALa gayo, te mArA A manoduHkhanuM mahattva keTaluM ? tema ciMtave. paNa utpanna aratine jonAro na thAya. A virata Adi vizeSaNa aratinA tiraskAranA phaLa paNa che. -x A tApasadvAra jANavuM. 'arati' Adi sUtra sUcitanuM dRSTAMta - * niyukti 98, 99 + vivecana - A baMne niryuktine arthathI saMpradAya thakI jANavo. te A che - acalapura nAme pratiSThAna hatuM, tyAM jitazatru rAjA hato, teno putra yuvarAja hato. teNe rAdhAcAryanI pAse dIkSA lIdhI. te koI divase vicaratA tagarA nagarI gayo. te rAdhAcAryanA sadha aMtevAsI Arya rAdhakSamaNa nAme hatA te ujjainI vicaratA hatA. sAdhuo tyAMthI AvIne rAdhAcArya pAse gayA. temaNe pUchyuM - badhuM nirUpasarga varte che ? temaNe kahyuM rAjaputra purohitaputra takalIpha Ape che. te dIkSA lIdhelA yuvarAjano te rAjaputra bhatrIjo hato. te saMsAre na bhame ema samajIne AcAryane pUchIne ujjainI gayo. rAjaputra ane purohitaputra tene joIne ubhA thayA. teNe paNa moTA avAje 'dharmalAbha' kahyo. te baMne bolyA - bahu suMdara, A pravrujita ApaNA mArgamAM Avyo. te baMnee roSita thaIne sAme thayA. tene pakaDIne yuddha karavA lAgyA. sAdhue te baMnenA sAMdhA DhIlA karI dIdhA. baMnene mAryA, te baMne mAra khAtA khAtA rADo pADavA lAgyA. parijanone thayuM ke - te sAdhu mAra khAvAthI rADo pADe che. sAdhu tyAMthI nIkaLI gayA. pachI te svajanoe joyuM ke A baMne nathI jIvatA ke nathI marelA. ekaika dRSTithI joI rahyA che. pachI rAjAe purohitane bolAvIne kahyuM - koI sAdhu Avela, teNe Ama karyuM. pachI rAjA sarva sainya sAthe Avyo. te sAdhu paNa eka paDakhe rahIne parAvartanA karatA hatA. rAjA AcAryanA page paDI gayo, amArA upara kRpA karo. AcAryae kahyuM - huM kaMI jANato nathI, rAjan ! ahIM eka mahemAna sAdhu padhArela che, kadAca te hoya. rAjA tenI pAse Avyo. badho vRttAMta jANyo, tyAre te
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/63, 64 ka sAdhue kahyuM - tArA rAjApaNAne dhikkAra thAo. jo tuM tArA potAnA putrAdino paNa nigraha karato nathI. pachI rAjA bolyo - kRpA karo. rAjAe kahyuM ke - pachI jo pravrajyA le to A baMne mukta thAya. anyathA temane na choDuM, rAjA ane purohite kahyuM - bhale, tema thAo. te baMnene pUchatA temaNe paNa kahyuM - amane pravrujita karo. pahelAM te baMneno loca karyo, pachI mukta pharyA. te rAjaputra niHzaMkitapaNe dharma kare che, paNa purohita putrane jAtimada hato. tene thatuM hatuM ke amane baMnene baLAtkAre dIkSA Apela che. e pramANe te baMne kALa karI devaloke utpanna thayA. ja A tarapha kauzAMbI nagarImAM tApasa nAme zreSThI hato. te marIne potAnA ja ghera zUkara rUpe janmyo. tene jAtismaraNa jJAna hatu. pachI te ja divase putra vaDe mArI naMkhAyo. pachI te ja gharamAM sarpa rUpe janmyo. tyAM paNa jAti smaraNa thayuM. tyAM paNa tene mArI nAMkhyo. pachI te putranA putra rUpe janmyo. tyAM paNa jAtismaraNathI vicAre che - kaI rIte huM mArI putravadhU sAthe mAtA rUpe vyavahAra karuM ? putra rUpe ke pitA rUpe ? pachI mUMgApaNAne dhAraNa karyuM. pachI moTo thaIne sAdhune AzrIne rahyo. dharma sAMbhaLyo. A tarapha pelA brAhmaNa deve mahAvidehamAM tIrthaMkarane pUchyuM - zuM huM durlabha bodhi chuM ke sulabha bodhi ? tyAre bhagavaMte kahyuM - durlabhabodhika cho. pharI paNa pUche che ke - huM kyAM utpanna thaIza ? bhagavaMte kahyuM ke - kauzAMbImAM mUMgAno bhAI thaIza. te muka dIkSA leze. te deva bhagavaMtane vAMdIne mUMgA pAse gayo. tene ghaNuM ja dravya ApIne kahe che - huM tArA pitRgRhe utpanna thaIza. teNIne AmranA dohada thaze. amuka parvate meM Amrane sadA puSpaphaLayukta karela che, tuM tenI AgaLa lakha ke tane putra thaze. jo te mane Apaze, to huM tamArA mATe AmraphaLone lAvIza. huM janme tyAre mane dharmano bodha karaje. te muMgAe e vAta svIkArI, deva pAcho gayo. anyadA keTalAMka divaso pachI cyavIne teNInA garbhamAM utpanna thayo. akAle teNIne Amrano dohAda utpanna thayo. te muMgAe lakhyuM ke - jo mane garbha ApIza to huM Amane lAvI ApIza. teNIe kahyuM - ApIza. teNe AmraphaLa lAvI ApIne dohada pUrNa karAvyo. ucita kALe bALaka janmyo. teNe te bALakane sAdhune page lagADyo. te vaMdana karato nathI. pachI zrAMta ane parizrAMta thaIne muMgAe dIkSA lIdhI, zrAmaNya pALIne devaloke gayo. teNe avadhijJAna prayojyuM. teTalAmAM A brAhmaNadeva je putrarUpe janmyo hato tene joyo. deve tenAmAM jalodara karyuM. tenAthI te uThI zakato nathI. badhA vaidhoe pratyAkhyAna karAvyA. te deva DoMbanuM rUpa karI ghoSaNA karato cAlavA lAgyo - "huM vaidha chuM' badhAM rogone upazAMta karuM chuM. teNe devane kahyuM - mAruM udara nIrogI kara. deve kahyuM - tane asAdhya vyAdhi che, jo tuM mane ja vaLagI rahIza, tyAre tane nIrogI karI daIza. te bolyo - huM tamArI pAchaLa cAlIza. tenI sAthe gayo. teNe te zasrakoSano Azraya karyo. teNe devamAyAthI ghaNo bhArita karyo. vaidhe
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUba-saTIka anuvAda/1 kahyuM - jo dIkSA laIza, to ja tane mukta karIza. te tenA bhArane kAraNe atIva paritApa pAmatA vicAre che ke- mAre dIkSA levI e ja zreyaskara che. teNe kahyuM ke, huM dIkSA laIza. dIkSA lIdhI, deva gayo. teNe turaMta dIkSA choDI dIdhI. te deve avadhijJAnathI joIne tenA zarIramAM pharI roga utpanna karI dIdho. te ja upAyathI pharI paNa pravrajita karyo. e pramANe eka, be, traNa vakhata teNe dIkSA choDI dIdhI pachI deve paNa tenI ja sAthe tRNabhAra laIne saLagAvIne gAmamAM praveze che ? deve kahyuM - tuM kema krodha-mAna-mAyA-lobhathI baLatAM gRhavAsamAM praveze che? to paNa te bodhana pAmyo. pachI baMne paNa cAlyA. vizeSa e ke deva aTavImAM utpathathI cAlyo. purohIta putrano jIva bolyo - kema tuM A mArgane mUkIne cAle che? deve tene kahyuM - tuM zA mATe mokSa pathane choDIne saMsAra aTavImAM praveze che? to paNa te bodha na pAmyo. pachI koI devakuLamAM vyaMtara arcitathI nIce paDe che. te bolyo - aho ! vyaMtara adhanya ane apuNya che je upari arcita karIne nIce paDe che. te deve tene kahyuM - aho ! tuM paNa adhanya che, je upara sthapAyela ane arcanIya evA sthAnamAM pharI pharI dIkSA choDe che. purohIta putranA jIve tene pUchyuM - tuM koNa che? te deve mUkarUpa darzAvyuM teno pUrvabhava kahyo. teNe pUchyuM - tame kaho cho, tenI zI khAtrI? huM deva hato, ityAdi. pachI te deva tene laIne vaitAdya parvata gayo. siddhAyatana kUTe gayo. tyAM teNe pUrve saMketa karelo ke jo huM bodha na pAmuM to mArA A nAmAMkita kuMDala yugalane siddhAyatananI puSkariNImAM dekhADavA te deve tene dekhADyA. tene kuMDala joIne jAtismaraNa jJAna thayuM. pachI bodha pAmyo. pravajita thayo tene saMyamamAM rati thaI, pUrve arati hatI, pachI rati janmI. A saMyamamAM aratinuM kAraNa strI vaDe nimaMtrita thatAM teNIno abhilASa che, tethI have strI parISaha kahe che - 1 sUtra - 65, 66 lokamAM je rIo che, te parapone mATe baMdhana che" jeo A jANe che, tenuM zAmaya sakata - saphaLa che... "brahmacArIne mATe strIo paMka samAna che" medhAnI muni jA samajIne koI rIte saMyamI jIvanano vinighAta na thavA de, paNa AtmagaSaka bane. * vivecana - 65, 66 rAgAdine vaza thaIne prANI je Asaktine anubhave che te 'saMga' anaMtara kahevAnAra puraSone, te ja kahe che. je koI mAnuSI, devI ke tiryacINI, ticha lokAdinI strIo che, tenA hAvabhAvAdi vaDe atyaMta Asakti hetu manuSyone thAya, ema kahyuM. anyathA gIta AdimAM paNa manuSyo Asakta thAya che. manuSyo levAnuM kAraNa e che ke teomAM jamaithuna saMjJAno atireka che. tethI zuM ? yati A strIone sarva prakAre jANIne, temAM jJapariphAthI ahIM ane bIje paNa mahAna anartha hetu paNe jANe. 4-4ane pratyAkhyAna parijJA vaDe, tenA ja pratyAkhyAtA thAya. sukRta - sArI rIte anuSThita.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/65, 66 athavA sukhethI anuSThAna karavAnuM zakya, zrAmAya - vratane, arthAt avadhanA hetuno tyAga ja vrata che ane rAgadveSa ja tattvathI teno hetu che. uktanItithI strIo ja dutyajya ja che. tethI tenA tyAgamAM bIjutajela ja che tenA pratyAkhyAnathI sukRtatvane prAmANya kahe che. A kAraNe have zuM karavuM te kahe che - anaMtarokta prakAre atyaMta Asakti hetutva lakSaNathI svarUpa abhivyAtithI jANIne, medhAvI - avadhAraNa zaktimAna, kAdavarUpa - muktipathapravRttanA vibaMdhakatvathI ane mAlinya hetutvathI strIo kAdavarUpa ja che. e pramANe buddhithI grahaNa karIne medhAvI ema kahe che - A strIo tuccha AzayatvAdithI laghu che. tethI teNIo vaDe na haNAvuM - vizeSathI saMyama jIvitavya vyAparopaNarUpa atizayathI AtmAne sAmatya ucchada rUpe atipAta kare che. tethI dharmAnuSThAnane ArAdhe che ane AtmAnI gaveSaNA kare. arthAt mAro AtmA kaI rIte bhavathI nitArIta karavo, e pramANe anveSaNA kare, te AbhagaveSaka. siddhi ke AtmA, kaI rIte mArA thAya, e pramANe anveSaNA kare te Atma gaveSaka. athavA AtmAnI ja gaSaNA kare te Atma gaSaka. bhitanA citramAM rahela strIne joIne paNa dRSTi saMharI levI. have pratimA dvAranuM vivaraNa karatAM "yasthatA parijJAtA" ityAdi sUtra sUcita aidaMyugIna janane deDhatA utpAdaka dRSTAMta kahe che - * niryukti - 100 thI 105 + vivecana - chae niryuktimAM rajU thayela saMkSipta vigatonI zabdArtharUpa vyAkhyA karIne vRttikArazrI kahe che ke, A arthane vRddha saMpradAyathI jANavo. te A pramANe che - (ema kahIne vRttikArazrI kathAnakane noMdhe che:-) - pUrve kSitipratiSThita nAmanagara hatuM. temAM vastuo kSINa thatAM caNakapura vasAvyuM, pachI RSabhapura. pachI rAjagRha, pachI caMpA, pachI pATalIputra vasAvyu ityAdi kahevuM. cAvatu zakaTAla maMtrI mRtyo pAmyo. naMde zrIyakane kahyuM- kumAra amAtyapaNAMne svIkAra. te kahe che - mAro moTo bhAI thUlabhadra che, te bAra varSathI gaNikAnA ghare rahelo che, tene kahevuM. sthUlabhadrane bolAvyo, teNe kahyuM - vicArIne kahIza. rAjAe kahyuM, azoka vanikAmAM jaIne vicAra. te tyAM jaIne vicAre che. bhoga kAryamAM vyAkSitane zuM maLaze? pharI narake javAnuM thaze. bhoganA AvA dusAha pariNAmo che. ema vicArI paMcamuddhi loca karIne, kaMbalaratna chedIne rajoharaNa banAvyuM. rAjA pAse gayo. meM A vicAryuM che. rAjA bolyo - teM sAru vicAryuM. sthUlabhadra nIkaLI gayA. rAjAe vicAryuM - jovA de, te pharI kapaTathI gaNikAnA ghare jato nathI ne ? prAsAdanI agAsIe jaIne jue che. mRta kalevara pAsethI loko pasAra thAya tyAre moTuM DhAMkI de che. paNa sthalabhadra tenI madhyethI nIkaLI gayA. rAjA bolyo - A kharekhara kAmabhogathI nirvirNa thayela che. zrIyakane maMtrI rUpe sthApyo.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ EO uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 te saMbhUtavijayanI pAse pravajita thayA. pachI tyAM dhorAkAra tapa kare che. vicaratA - vicaratA pATalIputra AvyA. tyAM traNa aNagAro abhigraha grahaNa kare che. eke abhigraha karyo ke tene joIne siMha upazAMta thAya. bIjA aNagAra sarpanA bila pAse rahe te daSTiviSa paNa upazAMta thAya tema abhigraha lIdho. (trIjA aNagAre kUvAnA kAMThA upara comAsu vItAvavAno abhigraha karyo.) sthUlabhadra kozAne ghera sahevAno karyo. kozA temane joIne khuza thaI, parISahathI parAjita thaIne Avela che, tema mAnIne pUchyuM - huM zuM karuM? udhAnagRhamAM sthAna Apa. kozAe ApyuM. rAtrinA sarvAlaMkAra vibhUSita thaIne AvI. sarasa vANI bole che. sthUlabhadra to meranI jema akaMpa rahyA. tyAre sadbhAvathI sAMbhaLe che, sthUlabhadrae dharma kahyo. kozA zrAvikA thaI. teNIe niyama karyo ke rAjAnI AjJAthI koI bIjA sAthe vasavuM paDe, te sivAya huM brahmacAriNI vratane svIkAruM chuM. tyAre siMha guphAthI cAra mAsanA upavAsa karIne AcArya pAse AvyA. AcAryae kahyuM - he duSkarakAraka ApanuM svAgata che. e pramANe sarpanA bilavALAne kahyuM(kuvAnA kAMThAvALAmunine paNa temaja kahyuM) sthUlabhadra svAmI tyAM jagaNikAgRhamAM bhikSA grahaNa kare che. te paNa cAra mAsa pUrNa thatAM AvyA. AcArya saMdhyamathI ubhA thayA. ane bolyA - he ati duSkarakAraka tamAruM svAgata che. te baMne (traNa) bolyA, juo AcArya bhagavaMta maMtrIputra pratye rAgavALA che. bIjA comAsAmAM siMhaprasavAsI muni bolyA - huM gaNikAne ghera javAno abhigraha grahaNa karIza. AcAryae jJAnopayogamUkyo. tene nivAryA, paNa te munie vAta svIkArI nahIM ane gayA. tyAM vasati mAMgI. gaNikAe ApI. teNI vibhUSita ke avibhUSita dazAmAM paNa suMdara zarIrI hatI. muni teNInA zarIramAM Asakta thayA. teNI sAthe bhoganI yAcanA karI. gaNikA te mATe taiyAra na hatI. tethI bolI ke jo tame mane kaMI mUlya Apo to tema bane. munie pUchyuM - zuM ApuM? gaNikAe kahyuM lakSamUlya. nepALamAM zrAvaka che, te lakSamUlya kaMbala Ape che. muni tyAM gayA. zrAvake kaMbala ApI. munie AvIne te kaMbala gaNikAne ApI. te gaNikAe matagRhamAM te ratna kaMbalane pheMkI dIdhI. | muni bolyA - arere kema pheMkI de che ? gaNikAe kahyuM - tamArI hAlata paNa A ja thaze. uparAMta karyA, sadgaddhi pAmyA. huM anuzAsana icchuM chuM. upAzraye pAchA gayA. pharI AlocanA karIne vicare che. AcAryae kahyuM - e pramANe "duSkara duSkarakAraka" sthUlabhadrane kahyuM. kozA paNa zrAvikA thaI. e pramANe viyare che. koI vakhate rAjAe te gaNikA rathakArane ApI. tenuM AkhyAna jema namaskAramAM Avazyaka vRttimAM che, tema jANavuM. je pramANe sthUlabhadrae strI parISaha sahana karyo, tema sAdhuoe sahana karavo joIe. *- A pramANe ekatra vasatA tevA strIjananA saMsargathI maMdasattvane thAya che, paNa
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/65, 66 ekalA rahelane na thAya. paraMtu temaNe carcA parISaha sahana karavo joIe, te kahe che - * sUtra - 6, 68 zuddha cayathI lAyamuni ekalA ja parISahone parAjita karI gAma, nagara, nigama ke rAjadhAnImAM vicaraNa kare... bhikSa gRhasthAdithI asamAna thaI vicare. parigraha na kare, gRhasthothI AsaMsakta rahe. sIba aniketa bhAve paribhramaNa kare. * vivecana - 67, 68 ekalo ja arthAt rAgadveSa rahita, apratibaddha vihArathI vicare athavA sahAya rahitatAthI tathAvidha gItArtha. kahe che ke - jo guNAdhika ke guNathI samAnanI nipuNa sahAya na maLe, to pApanuM varjana karato ane kAmamAM Asakta na thato ekalo vicare. laDha- prAsuka ane eSaNIya AhAra vaDe ke sAdhu guNothI AtmAnuM yApana kare te lADha, A zabda prazaMsAvAya che. tethI ekalo, pratimA pratipanna Adi evo te rAgAdi rahita vicare, sudhAdi parISadono jaca kare, prAmAdimAM vitaraNa kare. ahIM gAma zabda pUrve kahyo che, nagara - kara rahita saMniveza nigama - vaNikono nivAsa, rAjasthAnI - prasiddha che. upalakSaNathI maDaMba Adi paNa levA. AnA vaDe Agrahano abhAva kaho. pharI te kahe che munine "samAna' sAthe arthAt gRhasthane AzrIne mUrthitapaNA vaDe athavA anyatIrthikomAM, aniyata vihAra hovAthI te asamAna che athavA samAna eTale sAhaMkAra, tema na hovAthI asamAna, athavA asamAna eTale nivAsana vidhamAna nathI tevA. jyAM rahe tyAM paNa asaMnihita ja rahe.-x- e pramANe muni vicare. apratibaddha vihAra paNAthI yati vicare. e kaI rIte? te kahe che. grAma AdimAM mamatva buddhirUpa parigraha na kare. kahe che ke - gAma, kuLa, nagara ke dezamAM kyAMya koI mamatvabhAva na kare. A mamatvabhAva kaI rIte thAya? te kahe che-gRhastha sAthe asaMbaddha rahe. aniketa - jene ghara vidhamAna nathI, tevo thAya. baddha Aspada na thaI, cotarapha vicare. gRhI saMparka na rAkhe. tema karatAM mamattvabuddhi thAya. ahIM ziSyadvArane anusarato "asamAcare" ityAdi sUtra sUcita udAharaNa kahe che - * niryukti - 106 + vivecana - A niyuktino bhAvArtha vRddha saMpradAyAnusAra vRtikAra kahe che, te A - kolakara nagaramAM saMgama sthavira AcArya rahetA hatA dukALane lIdhe temaNe sAdhuone visarjita karyA, te nagaranA nava bhAga karIne parIkSINa jaMghAbaLathI vicare che. tenAthI nagaradevatA paNa upazAMta thayelo. temane datta nAme ziSya hato. ghaNAM kALa pachI pAcho Avyo. te temanA pratizrayamAM na pravezyo. kemake AcArya nitya vAsa rahela che. bhikSAveLAe aupagrahika cAlatA te saMkleza pAmyo. kuMTa zrAddhakuLo darzAvato
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasutra-saTIka anuvAda/1 nathI. AcArya tene eka zreSThInA kuLamAM laI gayA. tyAM bALaka cha mAsathI raDato hato. kemake revatikA vaDe gRhita hato. AcAryae capaTI vagADI. kahyuM - ra7 nahIM. temanA prabhAve vyaMtarIe te bALakane mukta karyo. te gRhasthoe khuza thaIne icchita gaucarIthI pratilAvyA. te sAdhune vidAya ApI. A kuLo che, te batAvyA. AcAryae ghaNuM bhramaNa karIne potAnA mATe aMtaprAMta bhikSA lIdhI. upAzraye AvyA, bhojana karyuM. Avazyaka veLA AlocanAmAM AlocanA karatA kahyuM- he ziSyA teM dhAbIpiDa khAdhela che, tenI AlocanA karo. te sAdhune dveSa thayo. tyAMthI nIkaLI gayo. ardharAtrimAM varSA ane aMdhakAra vikavya. sAdhu kaMpavA lAgyo. AcAryae kahyuM - ahIM AvI jA. sAdhu bolyo - aMdhakAra che. AcAryae AMgaLI darzAvI, te prajvalita hatI. AvIne teNe AlocanA karI. AcAryae paNa tene nava bhAgonuM kathana karyuM. jema mahAtmA saMgama sthavira AcAryae carcA parISaha sahana karyo. te pramANe bIjAoe paNa sahana karavo. je rIte A grAmAdimAM apratibaddha sahana kare che, e pramANe naiSedhika parISaha paNa zarIrAdimAM apratibaddha hoya teNe sahana karavo joIe. * sUtra 69, 70, ramazAnamAM, nyagRhamAM, vRkSanA mULamAM ekAkI muni apaLa bhAvathI bese. bIjA koI prANIne kaSTa na Ape. ukta sthAne beThavA evA temane je koI upasarga thAya to tene samAbhAve dhAraNa kya, aniSTanI zaMkAthI bhayabhIta thaIne, tyAMthI uThIne anya sthAne na jAya, * vivenaca - 9, 20 mRtakonuM zayana jemAM thAya te zmazAna temAM zUnya- jyAM koI rahetuM na hoya tevuM gRha te zUnyAgAra, vRkSanA adho bhUbhAgamAM, ekalo ke pratimA svIkArIne rahe te ekagaH athavA eka paNa karma sahitatAnA abhAve mokSe jAya, tenI prApti ne yogya anuSThAnamAM pravRtta te ekagA, aziSTa ceSTA rahita rahe. bIjA koIne trAsa na Ape. -x- zmazAnAdimAM paNa ekalo, aneka bhayo prApta thavA chatAM paNa svayaM Dare nahIM. svayaM paNa vikRta svara ke mukhAdi vikArathI bIjAne bhaya na upajAve, athavA kaMtha AdinI virAdhanAnA bhayathI karmabaMdha hetutvathI kutsita hAtha-paga Adi vaDe spaMdana na karato rahe, bIjAne kSobha pamADe, jethI asaMyama na thAya. tyAM rahetA kadAcita upasarga Ave to je kare, te kahe che - tyAM zmazAnAdimAM rahetA, samIpatAthI sarjAtA - nirmacanara ke devo vaDe karmanA vazathI AtmA vaDe karAya te upasargane aMtabhavita arthatvathI dhAraNa kare. utkaTa paNe atyaMta utmikta zatruvaTu abhimukha kare. 4- athavA je upasargo saMbhave, tene dhAraNa kare - A mane ke mArA cittane vaLI zuM calita karI zakaze ? tema vicAre. tenA vaDe karAtA apakAra zaMkAthI trAsa na pAme, uThIne bIje na thAya. arthAta te sthAna choDIne bIjA koI sthAne - jyAM besAya te Asane na jAya.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269, 70 9 3 have agnidvAramAM "zaMkAbhItonagacchanja' sUtra avayavanA arthathI sparzatA udAharaNane kahe che - * niryukti - 107 + vivecana - - A niyuktino bhAvArtha vRddhasaMpradAyatha jANavo, te vRttikAra kahe che - hastinApura nagaramAM kurudattasuta nAme zreSThIputra hato. teNe tathArUpa sthavironI pAse dIkSA lIdhI. teNe koI divase ekAkI vihAra pratimA svIkArI. sAketanagaranI kaMIka nIkaTa chellI poSI thaI, tyAM ja cAra raste pratimA dhyAne rahyA. temAM koI eka gAmathI gAyonuM haraNa karIne laI jatA hatAM. tyAM zodha karatAM hata gaveSako AvyA, teTalAmAM sAdhune joyA. tyAM be mArgo hatA. pachI teo jANatA na hatA ke kayA mArgethI gAyo laI javAI. teoe sAdhune pUchyuM. tyAre te sAdhue uttara na Apyo. teoe ruSTa thaIne sAdhunA mastake mATInI pALa bAMdhI, temAM citAmAM rahela aMgArA lAvIne mastakamAM bharyA. pachI cAlI gayA. te sAdhue samyak rIte sahana karyuM. A pramANe naiSadhinI parISaha samyak prakAre sahevo. naiSedhikIthI svAdhyAyAdi karIne zayyA prati nivarte, tethI te parISahane kahe che - * sutra - 1, kara sArI ke kharAba zA - upAsane kAraNe tapasvI ane sakSama bhikSa saMyama - mayadAno bhaMga na kare, pApa ja maryAdAne toDe che... pratirikta upAya pAmIne. pachI te kalyANakArI hoya ke pApaka, temAM mane ema vicArIne rahe che - eka rAtamAM zuM thaze ? e pramANe tyAM sahana kare. * vivecana - 1, kara ucca - uddha citta, upalakSaNathI upalimatalaAdi vALI, athavA zIta, Atapa nivArakatvAdi guNo vaDe bIjI zayyA karatA ucca, suMdara. tenAthI viparIta te avacA - kharAba athavA vividha prakAranI te uccAvA evI vasati vaDe prazasta tapoyukta. bhikSa, zItAtapAdi sahana karavAmAM sAmarthyavAna svAdhyAyAdi veLAne atikramIne, zItAdi vaDe abhibhUta thaI bIjA sthAne na jAya. athavA anya samaya atizAyinI maryAdA - samatArUpA ucca zavyAne pAmavA chatAM aho ! huM bhAgyavAna che, je AvI sarvavatu sukhotpAdinI vasata maLI athavA avaya - kharAba zayyA pAmIne aho ! mArI aMdabhAgyatA, je vasatimAM zItAdi nivArikA paNa prApta nathI. e pramANe harSa ke viSAdithI maryAdA na ullaMdhe. pApadaSTi hoya te ullaMdhe. to pachI zuM kare ? strI Adi virahitatvathI vivikta ke avyAbAdha upAzrayane pAmIne zobhana athavA dhULanA DhagalAthI vAta hovAthI azobhana hoya to te ubhayamAM kaMI sukha ke dukha na pAme. paNa kalyANaka ke pApaka vasati mane eka rAtrimAM zuM karI zakaze ? tema vicAre. ahIM zo abhiprAya che? keTalAka pUrve saMcita sukRtathI vividha maNikiraNanA udhota yukta, mahAdhana samRddhA, mahArajatathI yukta bhitti, maNinirmita
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 4 uttarAdhyayana mUlabhUga-saTIka anuvAda/1 staMbho ityAdi yukta vasati maLe. bIjAne jIrNa vizIrNa, bhagna, kaTaka, huMkA AdithI saMvRtta dvAromAM tRNa, kacaro, tuSa, uMdara, ukaraDo, dhULa, rAkha, mUtra, maLa AdithI saMkIrNa, zvAna, noLIyA, bilADAnA mUtrAdinI durgandhayukta vasati prApta thAya. mane AvI ke tevI zayyA maLavAthI zo harSa ke viSAda karavAno hoya ? mAre to dharmanA nirvAha mATe viviktatva ja AzrayanI anveSaNA karavAnI hoya. bIjAthI zuM? AvA prakAre kalyANa ke pApaka AzrayamAM sukha ke duHkhane sahana kare. pratimA kalpane AzrIne eka rAtri ane sthavirakalpane AzrIne keTalIka rAtrie - ahorAtra jANavA. ahIM nirveda dvAra che. ahIM "advAva" e sUtra avayava arthathI sparzanuM udAharaNa niryuktikAra kahe che - * nikti - 108, 109 + vivecana - A baMne niyuktino bhAvArtha vRttikAra vRddhasaMpradAyathI kahe che - kauzAMbI nagarImAM yajJadatta nAme brAhmaNa hato. tene be putro hatA. - somadatta ane somadeva. te baMne kAmabhogathI nirvirNa thaIne pravajita thayA. somabhUta aNagAranA ziSya thayA. baMne bahuzruta ane bahuAgama thayA. te baMne koI divase saMjJAtapallImAM AvyA. temanA mAtA-pitA ujajenImAM gayA. te dezamAM brAhmaNo vikaTa pANI pItA hatA. teoe temAM anya dravya meLavIne baMnene ApyuM. keTalAka kahe che - vikaTa ja ajANatAM ApyuM. te baMnee paNa tene vizeSathI na jANatAM pIdhuM. pachI pIDAvA lAgyA. te baMnene thayuM ke ApaNe khoTuM karyuM. A pramAda che. ApaNe bhakta pratyAkhyAna karavuM ja zreSTha che. te baMnee eka nadInA kAMThe, tenA kASThanI upara pAdapopagata anazane rahyA. tyAM akALe varSA thaI, pUra AvyuM. jaLa vaDe vahana karAtA samudramAM laI javAyA. te baMne tene samyaphatayA sahana karyuM. AyuSya hatuM te pALIne zayyA parISaha sahana karyo. A pramANe sama ke viSama zayyAne sahana karavI. zasyAmAM rahela ne te upadrava paratve udAsIna rahevA chatAM te zayyAtara ke bIjA dvArA kyAreka Akroza parISaha sahana karavo paDe, te kahe che. 0 sutra - 23, 24 jo koI sAdhane koza re, to te temanA pratye krodha na kare. koLI, jJAnI sadeza hoya che. tethI sAdhue temAM saMjvalita na thavuM. dAruNa grAmakaMTaka jevI khuMcatI kaThora bhASA sAMbhaLI, sAdhu mauna rahe, upekSA kare, paNa tene manamAM na lAve (na gaNakAre.) * vivecana - 3, 4 Akroza - tiraskAra kare, koNa ? dharmanI apekSAe dharmabAhA ke Atmavyatirikta. kone ? sAdhune. jemake - he muMDa ! tane dhikkAra che. te ahIM kema Avelo che ? te vacanathI viparIta bhAva na pAme ke sAmo Akroza karIne saLage nahIM. tenI nirvatanA arthe deha dAha lauhitya prati AkrozanA abhivAtAdi vaDe agnivat
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23, 4 : 5 damana thAya. saMjavalana kopa paNa na kare. ahIMzuM upadeza kare che, te kahe che - saMjvalanathI ajJAnI samAna thAya. jema koI kSapaka - tapasvI, tenA guNane kAraNe devatA Avarjita thatAM satata vaMdana pAmato hato. devatA kahetA ke mane kArya jaNAvo. koI divase eka brAhmaNa sAthe yuddha thayuM. teNe baLathI kSatakSAma zarIrI sAdhune jamIna upara pADI dIdhA. rAtrinA devatA vaMdanArthe AvyA. kSapaka mauna rahyo. tyAre te devatAe pUchyuM - bhagavanA mAro zo aparAdha che ? munie kahyuM - te mArA apakArI te durAtmAne kaMI na karyuM. devIe kahyuM ke tyAre mane AmAM zramaNa koNa che ? ane brAhmaNa koNa che ? evo taphAvata na dekhAyo. kopanA AvezathI to baMne samAna lAgatA hatA. e rIte kSepakane preraNA maLI. A rIte te bhikSanI jema saMjvalita na thavuM. to zuM karavuM? karkaza vANI sAMbhaLIne maMdasatva vALAne saMyama viSayamAM dhRti rahetI nathI, te dAruNA. iMdriyagrAma, tenA kAMTA jevA grAmakaMTaka - pratikULa zadAdi, kaMTakatva - A duHkhopAdakatvathI ane muktimArga pravRttimAM vighnahetupaNAthI, tenA ekadezatvathI kaThora bhASA paNa te pramANe kahI che. tUSNIzIla - kopathI prati paruSabhASI na bane, A pramANe grAmakaMTaka ane Akroza prahArane sahana kare. e pramANe bhAvanA karatA kaThora bhASA bolanAranI upekSA kare. te bolanAra pratye manamAM paNa dveSa na kare. have magaradvAranI vyAkhyA karavA udAharaNa kahe che - . * niryukti - 110 + vivecana - A niyuktino bhAvArtha vRttikAra saMpradAyathI A pramANe jaNAve che - rAjagRha nagare arjuna nAme mALI hato. tene skaMdazrI nAme patnI hatI. te rAjagRhanagaranI bahAra muLarapANI nAme yakSa hato, te arjunano kuLadevatA hato. te mALInA bagIcAnA mArgamAM yakSa hato. koI divase skaMdathI bhojana laIne tenA patine devA gaI. agra puSpo laIne ghera jatI hatI. tyAre te magarapANI yakSa gRhamAM rahela dUlalitA goSThInA cha jaNAe joI. teo bolyA ke A Arjuna mALInI patnI apratirUpa che, Ane pakaDI lo. teo vaDe kaMdazrIne pakaDI levAI. chae jaNAe te cakSanI sanmukha bhogo bhogavyA. te mALI paNa nityakALe ja tyAM AgaLa suMdara puSpo vaDe yakSane pUjato hato. te pUjA karavAnI icchAthI tyAM Ave che. skaMdazrIe kahyuM- A mALI Ave che, to tame mane kaI rIte visarjita karazo? teoe jANyuM ke - A strIne paNa bhogo game che. e jaNAe kahyuM - mAlAkArane bAMdhI laIzuM. teoe avakoTaka baMdhanathI arjunane bAMdhyo. cakSanI AgaLa tene bAMdhIne tyAM ja tenI patnIne bhogave che. skaMdazrI tenA patinI mohotpAdaka strI zabdo kahe che. pachI te mALI vicAre che ke huM A yakSane nityakALa ja zreSTha agra puSpo vaDe arcanA karuM chuM. to paNa huM tenI AgaLa A pramANe ja dukhI thAuM chuM. jo ahIM koI yakSa hota to huM Avo dukhI na thAya. A kASTha ja che, ahIM koI mudragarapANi yakSa nathI.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 tyAre te yakSe anukaMpA karatA mALInA zarIramAM praveza karyo, taDa-taDa karatAM baMdhano chedIne loDhAno sahasapala niSpanna mudgara laIne anyAviSTa thaIne te cha e puruSa ane sAtamI strI e sAtene mArI nAMkhyA. e pramANe roje roja cha puruSa ane eka strI e sAteno ghAta karato rahe che. rAjagRha nagarathI loko paNa tyAM sudhI na nIkaLatA jyAM sudhI te sAteno ghAta na karI de. ex te kALe, te samaye bhagavan mahAvIra padhAryA. yAvat sudarzana zreSThI vaMdanArthe nIkaLyo. arjune tene joyo. sudarzana sAgAra abhigraha karIne rahyo. arjuna, tenI upara AkramaNa karI zakato nathI, tenI pharate bhamatAM-bhamatAM thAkI gayo. arjuna sudarzanane animeSa dRSTithI avaloke che. yakSa paNa mudgara laIne cAlyo gayo. arjuna paDI gayo. ubho thaIne pUche che - tuM kyAM jAya che ? sudarzane kahyuM - bhagavaMtane vaMdanArthe jAuM chuM. te paNa sAthe gayo. dharma sAMbhaLIne dIkSA lIdhI. rAjagRhamAM bhikSArthe nIkaLatA, A amArA svajanano mAraka che e pramANe loko Akroza kare che. vividha Akrozane te samyak sahana kare che. te sahana karatAM tene kevaLajJAna utpanna thayuM. e pramANe bIjA sAdhuoe paNa Akroza parISaha sahana karavo joIe. kyAreka koI Akroza mAtrathI saMtuSTa na thaIne adhamAdhama te vadhu paNa kare, tethI vadha parISaha kahe che - sUtra 5, 6 tADanAdi karAvA chatAM bhikSu krodha na kare. manamAM paNa pradveSa na kare. titikSAne zreSTha aMga jANIne, muni dharmanuM ciMtana kare... saMyata ane dAMta zramaNane kadAca koI kyAMya mAre - pITe, to teNe ciMtana karavuM joIe ke AtmAno nAza thato nathI. 7 vivecana - 5, 6 lAkaDI vaDe tADita karAvA chatAM muni kAyA vaDe kaMpana. prati hanana Adi vaDe, vacanathI prati Akroza dAnAdithI potAne gADha baLato na dekhADe. (bALe nahIM), manamAM paNa pradveSa na kare - kopathI cittane vikRta na kare, paNa titikSA - kSamAne dhAraNa kare. kSamAne dharmasAdhana prati prakarSavatI jANIne yatidharmamAM athavA kSAMti Adi bhikSu dharmanA vastu svarUpane ciMtave. jema ke - muni dharma kSamAmUla ja che. A je nimitte karmo saMcita karyA che, teno ja A doSa che. tenA prati kopa na karavo. Ane ja bIjA prakAre kahe che. na mA~ - zramaNa ke samamanas - tathAvidha vadhamAM paNa dharma pratye prakRSTa ciMtavALA rahe. zramaNa to zAkyAdine paNa kahe che, tethI jaNAve che - saMyA - pRthvI AdinI hiMsAthI nivRtta. te paNa kadAca lAbhAdi nimitte bAhyavRttithI ja saMbhave, tethI kahe che iMdriya ane mananA damanathI dAMta. temane koI paNa tevo anArya grAmAdimAM tADana kare. tyAM zuM karavuM ? te kahe che - AtmAnA upayoga rUpano nAza - abhAva thato nathI. tenA paryAya vinAzarUpapaNAthI tyAM tyAM hiMsAne paNa kahI che, tethI tene ghAtaka rUpe na -
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra/5, 6 e. paraMtu zatruno jaya karavAmAM A sahAyaka che, evI buddhithI sAdhuvatu ja jue che. to zuM pharI apakArane mATe upasthita thAya ke saMkalaza pAme ? asAdhu ja chatI zaktie prati apakArane mATe upasthita thAya ane zakti na hoya to vikRta daSTithI jue athavA saMkaleza kare. xx- asAdhutAno vicAra paNa na kare - tenI upara droha svabhAva dhAraNa na kare. have vAta e dvAra che. temAM "hato na saMjavaleda" Adi sUtra arthathI sparzanA udAharaNa kahe che. * niyukti - 111 thI 113 + vivecana : A traNe niyuktino akSarArtha batAvIne vRtikAra AgaLa kahe che ke - bhAvArtha to saMpradAyathI jANavo, te A pramANe che - zrAvastI nagarImAM jitazatru rAjA, dhAriNI rANI hatI. teno putra skaMdaka nAme kumAra hato. tenI puraMdarayazA nAme bahena hatI. te kuMbhakArakaTa nagaramAM daMDakI nAme rAjA hato. tenI sAthe puraMdarayazAne paraNAvI. te daMDakI rAjAne pAlaka nAme brAhmaNa purohita hato. koI divase zrAvastImAM munisuvratasvAmI tIrthaMkara padhAryA, parSadAnIkaLI, skaMdaka (khaMdhaka) paNa nIkaLyo, dharma sAMbhaLIne te zrAvaka thayo. koI divase te pAlaka brAhmaNa dUtapaNAne kAraNe zrAvastI Avyo. sabhA maLe sAdhunA avarNavAda karatA pAlakane aMdhake anuttara vaDe mAgaNI karatA pAlakane prasveSa thayo. tyArathI aMdhakanA chidro jAsusa puraSo vaDe mAgaNA karato vicare che. teTalAmAM aMdhake pa00 loko sAthe munisuvratasvAmI pAse dIkSA lIdhI. khaMdhakamuni bahuzruta thayA. te 500ne tenA ziSyarUpe anujJA ApI. koI divase baMdhakaraSie bhagavaMtane pUchayuM- huM bahenanI pAse jAu chuM. bhagavaMte kahyuM mAraNAMtika upasargathaze. khaMghakamunie pUchyuM ke huM ArAdhaka thaIzake virAdhaka? bhagavaMte kahyuM- tane choDIne bAkInA badhAM ArAdhaka thaze. khaMdhakaRSie kahyuM- suMdara, jo ATalAM badhAM ArAdhaka thAya. teo kuMbhakArakaTa nagare gayA. teo je udhAnamAM rahelA, tyAM pAlake Ayudhone gopAvI dIdhA. pachI rAjAne vyagrAhita karyA ke - A kumAra parISahathI parAjita thaIne, A upAyathI Apane mArIne rAjyane grahaNa karaze. jo Apane vizvAsa na hoya to udhAnamAM jaIne juo. Ayudho gopavela hatA, te batAvyA. te sAdhuone bAMdhIne te ja purohitane soMpI dIdhA. te badhAMne eka puraSayaMtraghANImAM nAMkhIne pIlI nAMkhyA. te badhAMe samyapha rIte te vedanAne sahana karI. teone kevaLajJAna utpanna thayuM ane siddha thayA. baMdhaka paNa paDakhe laI javAyo. lohInA chAMTA uDatA ane maratA badhAMnI pAchaLa yaMtramAM pIlAtA teo niyANuM karIne agnikumAramAM upajyA. Lanternational
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 tyArapachI tenA rajoharaNane lohIthI limane puruSano hAtha che, tema samajIne gIdhe grahaNa karyuM. pachI puraMdarayazA AgaLa pADyuM. teNI paNa te divase kheda kare che kesAdhuo dekhAtA nathI. joharaNane puraMdarayazAe joyuM. kaMbala-(rajoharaNa)ne oLakhyuM. te teNIe ja khaMdhakakaSine Apela. teNIe joyuM ke teNInA bhAImunine mArI naMkhAyA che. teNIe rAjAnI khisA karatA kahyuM- he rAjA! pApa thayuM, A vinaSTa thayA. teNIe vicAryuM ke huM dIkSA laI lauM. deva tene munisuvrata svAmI pAse laI gayA. te baMdhaka deve paNa nagarane bALI nAMkhyuM. loko cAlyA gayA. A ja paNa te daMDakAraNya kahevAya che. araNyane vana kahevAya che, tethI dvAragAthAmAM "vana" kahela che. ahIM te sAdhuo vaDe je rIte vadhaparISaha samyapha tayA sahana karAyo. te pramANe sAdhue sahana karavo. aMdhakanI jema asahana na thavuM. bIjA vaDe abhivata thayelA sAdhune tathAvidha auSadhAdi ane grAsAdi sadA upayogI thAya, te sAdhue yAcavA joIe, tethI yAcanA parISaha - * sutra - 7, 8 naro sANagAra bhilAnI carcA sadA duSkara che ke temaNe vA, pAtrAdi badhuM yAcanAthI maLe che. tenI pAse kaMI yAcita na hoya, gaurIne mATe gharamAM pratiSTa sAdhane mATe gahasya sAme hAtha prasAravo saraLa nathI, tethI gRhavAsa ja zreSTha che, muni evuM na ciMtave. vivecana 0, 8 duHkhethI karAya te duSkara - duranuSThAna, khalu vizeSaNa, nirupakArI e viroSanuM dhotaka che. nitya - sarvakALa, cAvajIva. temane zuM duSkara che? AhAra, upakaraNAdi cAcavAthI maLe che. dAMta khotaraNI paNa ayAcita na hoya tethI badhI vastunI yAcanA karavI, vizeSathI duSkara che. gAyanI jema caravuM, te gocara, jema A paricita ke aparicita vizeSane choDIne ja pravarte che, tema sAdhu paNa bhikSArthe, temAM pradhAna A eSaNAyukta grahaNa kare che, paNa gAyanI jema game te nahIM, temAM praviSTane gocarAgra praviSTane hAtha sukhethI prasAravo (zA mATe ?) AhArAdi grahaNane mATe te supracAraka, kaI rIte nirUpakArIvaDe bIjAne pratidina khuza karavA zakya che? e kAraNe gAedhya ati prazasya che. temAM kaMI mAMgavuM na paDe. ane potAnA hAthe kamAIne dIna AdinA saMvibhAga karIne khavAya che. A pramANe bhikSa na vicAre. kemake gRhavAsa bahu sAvadha che, niravadha vRttine mATe teno parityAga karavo. te mATe svayaM na rAMdhatA gRhastha pAse yAcanA karavI. have rAmadvAra, temAM "dukkare khalu bho! fucca" e sUtrane arthathI sparzatA udAharaNane kahe che - * nikti - 114/1 + vivecana - yAcanA parISahamAM ahIM baladevanuM udAharaNa A pramANe che -
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27, 08 9 9 jyAre te vAsudevanA zabane vahana karatA hatA, tyAre siddhArtha vaDe pratibodha thayA, kRSNanA zarIra saMskAra karIne, kRtasAmAyika thaI sAdhu vezane svIkArIne, uMcA zikhare tapa tapatA, mAna vaDe - kyAM nokarono bhikSArthe Azraya karavo ? tethI kaThiyArA Adi pAsethI bhikSA grahaNa kare che. paNa gAma ke nagarano Azraya karatA nathI. teNe yAcanA parISahane sahana na karyo. e pramANe na karavuM. bIjA kahe che - baLadevane bhikSArthe bhamatA, ghaNAM loko tenA rUpathI AkSipta thaI, bIjuM kaMI na karatAM. tenAmAM ja citta rAkhIne rahetA hatA. tethI teo grAmAdimAM jatAM na hatA. yathA Avela pathika Adi pAsethI bhikSAne yAce che. A yAcanA parISaha prazasta che. A pramANe bAkInA sAdhuoe yAcanA parISaha sahana karavo. yAcanAmAM pravRttane kyAreka lAbhAMtarAyanA doSathI na paNa maLe. tethI alAbha parISaha kahe che - * sutra - 29, 80 gRhasthonA ghera bhojana taiyAra thaI jatAM sAdhu AhAranI eSaNA kare. AhAra prApta thAya ke na thAya, saMyamI muni tenA mATe anatApa na kare, "Aje mane kaMI na maLyuM, kadAca kAle maLI jAya" che e pramANe vicAre che, tene AlAbha" pIDA ApatuM nathI. * vivecana 9, 80 gRhasthomAM kavala (bhojana), AnA vaDe madhukaravRtti kahI. tenI gaveSaNA kare. je khavAya te bhojana - odana Adi, te taiyAra thaI gayuM hoya. kemake vahelA javAthI sAdhu mATe je rAMdhavA AdinI pravRtti thAya. tevuM bhojana gRhastho pAsethI prApta thAya ke na thAya to paNa saMyata anutApa na kare. jemake - aho ! mArI adhanyatA juo, ke je mane kaMI nathI maLatuM. athavA maLI jAya to, "huM labdhimAna chuM' evo harSa na kare. athavA ochuM maLe ke aniSTa maLe to paNa Avo anutApa saMbhave che. (te na kare.) kayA AlaMbanane avalaMbIne anutApa kare, te kahe che - bhale, Aje mane maLela nathI, AvI lAbha prApti AgAmI divase paNa saMbhave che. - x- ukta prakAre adIna manathI pratisamIkSA kare, alAbhane AzrIne AlocanA kare. paNa alAbha parISahathI abhibhUta na thAya. ahIM laukika daSTAMta che. vAsudeva, baladeva, satyaka ane dAraka azvo vaDe aTavImAM apaharAyA, vaDanA jhADanI nIce rAtrinAM vAsa karyo. cAre praharanA jAgavAnA bhAga karyo. dArukano pahelA prahara hato. krodha pizAcarUpa karIne Avyo. ane dArukane kahe che - huM AhArane mATe Avela che. A sutelAne khAI jaIza, athavA mArI sAthe yuddha kara. dAruka tenI sAthe yuddha karavA lAgyo. dArukane pizAcane jema jema haNavAne samartha na thayo tema tema roSe bharAvA lAgyo. jema jema zeSita thato gayo tema tema te krodha vadhavA lAgyo. e pramANe te dAruke prANa thaI, te praharane vahana karyo. pachI satyakane uThADe che. satyaka paNa te pramANe ja pizAca vaDe kRyaprANa karAyo.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 bIjA praharamAM baladeva uThe che, e pramANe baladeva paNa karAyo. cothA praharamAM vAsudeva uThe che, vAsudevane te pizAce te pramANe ja kahyuM. vAsudeve kahyuM - mane jItyA vinA kaI rIte mArA sahAyakone khAIza? yuddha thayuM. jema jema yuddha cAlatuM gayuM tema tema vAsudeva "aho ! A malla to ghaNo baLavAna che" tema saMtoSa pAmavA lAgyA. vAsudeve tene pakaDIne jaMghAthI pachADyo. prabhAte tene bhAMgelA ghuMTaNa Adi vaDe jue che. koNe karyuM? pUchatAM vAsudeve kahyuM - te A krodha, pizAcarUpadhArI che, jene meMprazAMtapaNe jitela che. - X - have "pura' e dvAra che. "purA' eTale pUrva kALamAM karelAM karma. temAM "nAtaja saMjae" e sUtra avayavane arthathI sparzatuM dRSTAMta - * niryukti - 114/ra + vivecana - A niryuktino bhAvArtha vRddha saMpradAyathI vRtikAra A pramANe kahe che - eka gAmamAM eka pArAzara (kheDUta) hato, tyAM bIjA paNa pArAzaro hatA. te kRSimAM kuzala hato athavA zarIrathI kRza hato tethI kRSipArAzara athavA kRSa pArAzara kahevAto. te te gAmamAM niyukta rAjakulika cAranuM vahana karato hato. te gAya Adi divasamAM chAyArthI bhojanaveLAnI rAha jotAM. pachI temanA bhojana paNa lavAtA ane bhojananI icchAvALA temane kaheto ke ekaika cAsa kheDI lo. pachI bhojana karo. te 600 hAlika vaDe paNa ghaNAM haLanuM vahana karAvato tenA kAraNe ghaNAM aMtarAya karmo bAMdhyA. marIne saMsAramAM bhaTakIne bIjA koI sukata vizeSathI vAsudeva kRSNano putra "DheDha" nAme thayo. TaMTakumAre ariSTanemipAse dIkSA lIdhI. aMtarAya karmaudayamAM AvyuM. dvArikAmAM bhramaNa karavA chatAM AhAra prApta thato na hato. kadAca kyAreka maLe to paNa jevo-tevo. teNe bhagavaMtane pUchyuM, bhagavate tenA pUrvabhavanI vAta karI. pachI teNe abhigraha lIdho. bIjAnA nimitte lAbha maLe to grahaNa na karavuM. koI divase vAsudeva kRSNae bhagavaMtane pUchayuM - A 18000 sAdhu bhagavaMtomAM koNa duSkArakAraka che ? bhagavaMte kahyuM - DhaMTaNa ANagAra. pachI tenA alAbha parISahanI vAta kahI. kRSNae pUchyuM - te kyAM che ? bhagavaMte kahyuM - nagarImAM pravezatA tuM tene joIza. kRSNae tene joIne, hAthInA skaMdha uparathI utarIne temane vaMdanA karI. te vakhata koI zreSThIe dRzya joyuM. teNe vicAryuM ke A koI mahAtmA lAge che, jethI vAsudeve tene vaMdanA karI. DhaDhaNamuni temanA ja ghera AhArArthe pravezyA. zreSThIe paramazraddhAthI lADavA vaDe pratilAbhita karyA. teNe AvIne bhagavaMtane gaucarI batAvI, pachI pUchyuM ke zuM mAro AlAbhaparISaha kSayapAmyo?bhagavaMte kahyuM ke-kSayapAmyo nathI, A vAsudevanA nimitte maLela lAbha che. teNe paralAbhathI AjIvikA na karavI. ema vicArI amUrzitapaNe te lADavAonuM pASThiApana karyuM tene kevalajJAna utpanna thayuM. A pramANe DhaMDhaNamuninI mAphTa alAbha parISahane sahana karavo.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29, 80 alAbhathI aMtaprAMta AhAra vaDe kadAcita roga utpanna thaI zake. tethI roga parISahane ahIM kahe che. * sUtra - 81, 2 roga utpanna thayo jANIne tenAthI pIDita thaIne dIna na bane. vyAdhithI vicalita prakAAne sthira kare ane prAma pIDAne samabhAve sahe... AtmAganepaka mali cikitsAne abhinaMde nahIM, A ja tenuM zAmATaya ke te raga utpanna thatAM tenI cikitsA na kare, na karAve. * vivecana - 81, 2 dukhe che ke duHkha arthAt jvarAdi roga, utpanna thayo jANIne, tenA anubhavarUpa vedanAthI pIDita karAya te duHkhArtita, tevo thAya to paNa adIna manathI, "svakarmanuM ja A phaLa che" e pramANe tattvabuddhithI potAnI prajJAne sthira kare. athavA puSTa vyAdhi vaDe dInatA lAvyA vinA te rogonA utpAtane, roga janita duHkhane sahana kare. to cikitsA vaDe rogane na nivAre ? roga pratikArarUpa cikitsAne anumati na Ape. anumatinA niSedhathI karaNa ane karAvaNano to prazna ja nathI. svakarma phaLa A bhogavAya che, ema vicArIne samAdhithI rahe, paNa kUjana ke kacakaca Adi na kare. cAritraAtmAnI mAgaNA kare, A mAruM kaI rIte thAya? e pramANe Atma gaveSaNA kare. tethI je kAraNe A zramaNano zramaNabhAva che, tethI te cikitsA na kare, na karAve, upalakSaNavathI na anumode. A kathana jinakalpikAdinI apekSAe che. vikalpa apekSAthI "naku" ityAdi sAvadha jANavuM. ahIM A bhAva che - je kAraNathI karaNa Adi vaDe sAvadha parihAra ja zrAmastha che. prAyaH cikitsA sAvadha che, tethI tenI anumodanA na karavI. A paNa utsarga mArge kahyuM. apavAdathI sAvadha chatAM paNa AnI anumati che ja. A bhikSA' dvAra che, temAM cikitsAne anumodavI nahIM" A sUtra avayavane arthathI sparzatA udAharaNane kahe che - * niyukti - 115 + vivecana - A niyuktino bhAvArtha saMpradAyathI jANavo, ema kahI vRttikAra kahe che - mathurAmAM jitazatru rAjA vaDe kAlA nAmanI vezyAne pratirUpA che tema vicArI avarodhIne (aMtaHpuramAM) nAMkhI. teNIno putra kAlavezika kumAra thayo. teNe tevA prakAranA vironI pAse dIkSA lIdhe. ekAkI vihAra pratimAne svIkArIne muDjharIlapura gayA. tyAM tenI bahena hatazatru rAjAnI strI (saNI) hatI, te sAdhune arza thayela hatA. tethI teNIe bhikSAnI sAthe auSadha ApyuM. tene adhikaraNa jANI bhojananuM pratyAkhyAna karyuM. tene kumArapaNAmAM zIyALanA zabdane sAMbhaLIne pAchaLa lAgelA. A zabada kono saMbhaLAya che ? teo bolyA - A zIyALo aTavIvAsI che. teNe kahyuM - Ane
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 bAMdhIne mArI pAse lAvo. teo zIyALane bAMdhIne lAvyA. teNe te zIyALane mAryuM. te haNAtuM evuM 'khiM-khi' kare che. tenAthI tene rati prApta thaI. te ziyALa haNAtA mRtyu pAmyo. akAmanirjarAthI vyaMtara thayo. te vyaMtare avadhijJAna vaDe joyuM. Aja te sAdhu che. tethI tyAM AvIne te vyaMtara bacyA sahita ziyAlaNIne vikIM. te "khiM-khiM" karatA sAdhune khAvA lAgI. rAjA te sAdhune bhaktapratyAkhyAna karela jANIne puruSo vaDe temanuM rakSaNa kare che, jethI temane koI upasarga kare nahIM. jeTalAmAM te puruSo te sthAne AvyA. teTalAmAM te ziyAlaNI vaDe khavAI gayA, paNa ziyAlaNI na dekhAI. te sAdhue paNa upasargane samyak Ite, khamyo, adhyAsita karyo. e pramANe badhAMe te upasargane sahevo. rogapIDitane zayanAdimAM tRNasparza duHsahatara che, tethI te kahe che - 0 sUtra - 83, 84 ayelaka ane rUkSa zarIrI saMyata tapasvI sAdhune tRNa upara suvAthI zarIrane kaSTa thAya che.... AtapanA nipAtathI tene ghaNI ja vedanA thAya che. ema jANIne tRNasparzathI pIDita muni vastra dhAraNa na kare. * vivecana - 83, 84 acelaka, rUkSa, saMyata, tapasvIne; tare che te tRNa - darbha Adi, temAM suvu, AmAM upalakSaNathI besavuM paNa thAya. tenAthI zarIranI vidAraNA thAya. acelakatva Adi tapasvInA vizeSaNa che, sacelakane tRNa sparza na saMbhave, paNa arUkSane tema saMbhave, paNa snigdhatvathI asaMyatane polA lIlA tRNanA upAdAnathI tathAvidha zarIra vidAraNAno asaMbhava che. tethI zuM ? te kahe che - AtApna - dharmano nitarAM pAta te nipAta, tethI uila - taudikA athavA mana, vacana, kAyArUpa traNa prastAvathI svarUpa calana vaDe bidula athavA atula ke vipula vedanA thAya che. evuM jANIne AstaraNa - vastrAdine na seve. kevA ? taMtu vaDe thayela te taMtujA. athavA taMtrajA. baMnemAM vastra ke kaMbala jANavA. tRNa vaDe tarjita arthAt tRNo vaDe atyaMta vilikhita zarIrane sUryanA kiraNanA saMparkathI utpanna parasevAthI kSata-kSAra nikSeparUpa pIDA thAya che. te paNa te A pramANe vicAre ke - narakAgni vaDe baLAtA tyAM karuNa vilApo kare che, agnithI DarIne doDatAM vaitaraNI nadImAM jAya che, tene zItaLa pANI samajIne kSArayukta pANImAM te paDe che. kSArathI baLatA zarIrane te mRganI jema ubhA thaIne asipatravanamAM chAyAne mATe jAya che. tyAM paNa bicArA zakti, yaSTi, prAsa, kuMta Adi vaDe chedAya che. - * - ityAdi raudratara narakomAM paravazatAthI meM anubhavela vedanAnI apekSA A vedanA keTalI ? svavaza thaI sabhyapaNe sahetA ghaNo ja lAbha che. ema bhAvanA bhAvato. tenAthI hArI jaIne kadI vastra, kaMbalane dhAraNa na kare. A kathana jinakalpikanI apekSAthI che, sthavirakalpI sApekSa saMyamatvathI seve paNa che.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283, 84 103 ahIM saMskAradvArane anusaratA "taulA havaI vecANa" e sUtra sUcita udAharaNane kahe che - * niryakta - 116 + vivecana - A niryuktino bhAvArtha vRttikArazrI saMpradAyathI A pramANe kahe che - zrAvastI nagarImAM jitazatru rAjA hato. tene bhadra nAme putra hato. te kAmabhogathI kheda pAmIne tathArUpa sthavironI pAse pravajita thayo. keTaleka kALe ekAkI vihAra pratimAne svIkArIne rahyo. te vicaraNa karatA hatA tyAre viruddha rAjyamAM jAsusa samajIne temane pakaDI lIdhA. temane mArIne kSAra vaDe siMcita karyA. darbha vaDe vIMTIne mukta karAyA. te darbha vaDe lohI vaDe saMmilita thaIne thatAM duHkhane samyapha sahana kare che. e pramANe bAkInA sAdhue tRNa parISahane sahana karavo joIe. 4Na kyAreka malina paNa hoya che. tenA saMparkathI parasevAthI vizeSa jalla saMbhave che, tethI anaMtara jalla parISaha kahe che - * sutra - 85, 86 cIkhamAM melathI, rajathI athavA paritApathI zarIranA lipta thaI jevAthI medhAvI muni sAtAne mATe vilApa na kare. nirjarI muni anuttara Aryadharmane pAmIne zarIra vinAzanI aMtima kSaNa sudhI zarIra upara jala - parsanA janya mevane rahevA de. (tene samabhAve sahe.) * vivecana * 85, 86 klinna athavA kaliSTa bAdhita zarIra jenuM che tevo te medhAvI - vyAdhivALo hoya ke arogI hoya, jo snAnanI prArthanA kare, to te AcArane ullaMghela ane saMyamane tyajelo thAya che. e uktine anusarIne asnAnarUpa maryAdAne ullaMdhe nahIM. konA vaDe klinnagAba ke kliSTagAba thAya ? te kahe che - parasevAthI bhInA malarUpathI, tenAthI ja kaThinatA pAmela ke dhULa vaDe, grISma ke zaradamAM paNa, tenAthI paritApa pAmIne. arthAtu paritApathI parasevo, parasevAthI malajallavALo thAya. tethI klimgAtratA thAya. tenA kAraNe sukhano Azraya karavA ema na kahe ke mane kyAre ke kaI rIte A malavALA zarIrane sukhAnubhava thAya ? to te zuM kare? jalla janita duHkhana sahana kare. kevo thaIne? karmonA AtyaMtika kSayarUpa nirjarAne vicArato. e pramANe te zuM kare ? heya dharmo vaDe dUra rahe te Arya. zruta ane cAstri rUpa dharma ke je bIjA karatAM pradhAna hovAthI anuttara che, tene Acare - evo prasanna - bhAvabhikSa thAya. have sAmarthya kahevA chatAM arthaAdarane jaNAvavA nigamanA vyAjathI pharI kahe che. zarIranA vinAzanI maryAdA karIne, kaThInatAne pAmela mala ane upalakSaNathI paMka ane dhULavALI kAyAne dhAraNa kare. koInA agnithI parizoSita paridagdha thaI upahata zarIrane athavAja vaDe avaguMDita mala yukta zarIrane vicAre. akAma-nirjarAthI temAM koI guNa nathI. mane samyapha sahana karatA mahAna
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 guNakArI thaze. tema mAnIne tene dUra karavA snAnAdi na kare.-xx- nirjarapekSI tene sahana kare. - koI ema kahe che ke- udvartana paNa na kare, to snAna karavAnI to vAta ja kyAM rahI? athavA yatInA dharmanA AcArone jANe. "jJAnanuM phaLa virati" che tema jANIne tevI kAyAne dhAraNa kare. have "mAladhArI" e dvArane anusarato "yaM no paridevae" e sUtra avayavane arthathI sparzatA udAharaNane kahe che - * niryukti - 110 + vivecana - A niryuktino bhAvArtha vRttikArazrI saMpradAyathI A pramANe kahe che - caMpA nagarImAM sunaMda nAme eka vaNika zrAvaka hato. sAdhu je-je mAMge che tene avajJAthI Apato. auSadha, bhaiSaja Adi sakta Adi, sarvabhAMDAdi Ape. koI divase grISmamAM sAdhuo jala vaDe paridigdha zarIravALA tenI dukAne AvyA. temanA parasevA AdinI gaMdhauchaLI rahI hatI. teNe sugaMdhI dravya vaDe bhAvita karatAM vicAre che- sAdhunuM badhuM ja suMdara che, jo A mela - jallanuM udvartana karaze to ghaNuM ja sAruM thaze. e pramANe te vaNi te sthAnanI AlocanA karyA vinA, pratikramaNa karyA vinA mRtyu pAmyo. te kauzAMbI nagarImAM zreSThInA kuLamAM pagarUpe janmyo. te dharmane sAMbhaLIne kAmabhogathI khedita thaIne pravajita thayo. tene pUrvanA bhavanuM te karma udayamAM AvyuM. te durgandhavALo thayo. pachI te jyAM jyAM jAya tyAM tyAM apabhrAjanA pAme che. pachI sAdhuoe tene kahyuM ke - tuM AvI uddAtaNA pAma, tAre upAzrayamAM ja rahevuM. te rAtre devIne AzrIne kAyotsarga karyo. pachI devIe tenI kAyA sugaMdhI karI dIdhI. te koSThapura ke bIjA viziSTa dravyonI jevI gaMdha hoya tevI gaMdhavALo thayo. pharI ugruhaNA thaI. pharI paNa devInI ArAdhanA karI, svAbhAvika gaMdhavALa thayo. teNe jalla parISaha na sahana karyo. A pramANe sAdhuoe karavuM nahIM. - jalla upalita ane zucIne sakrUijya karatAM ane purakriya karatA bIjA vaDe satkAra ke puraskAra vaDe spRhA kare. tethI te parISaha kahe che - * saba - 8, 88 rAja Adi vaDe karAtA abhivAdana, sahakAra ane nimaMtraNane je anya bhiA svIkAre che, tenI munie spRhA na karavI. anutkarSa, Aje icchAvALA, ajJAta kuLothI bhikSA lenArA alopa bhikSa somAM gRta na thAya. prajJAvAna bIjAne sanmAna maLatuM joI anatApa na kare. 0 vivecana : 8, 88 AbhavAdana - zironamana ane caraNa spazAdi pUrvaka abhivAdana kare. saMbhrama sahita Asanane choDe, rAjAdi vaDe - "mArA ghera bhikSA grahaNa karo" ityAdi rUpa nimaMtraNa kare. je svayuthika ke paratIrthiko AvA abhivAdanone AgamamAM niSedha
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2287, 88 105 karAyo hovA chatAM bhaje che - seve che, tenI muni spRhA na kare - jema ke "Amano janma sulabdha che", evA prakAranA abhivAdano vaDe muni satkArAdine na icche - paraMtu - utkaMThita satkArAdimAM rahe te utkazAyI, tevA nathI te anutkazAyI, athavA sarvadhanAdipaNAthI aNukaSAyI. arthAt satkArAdi na karAtA je kopa na pAme, tenI saMprAptimAM ahaMkAravALA na thAya. tene mATe ke temAM guptapaNe paNa gRddhine na dhAraNa kare. tethI ja alpa - stoka dharmopagaraNa prApti mAtra viSayapaNAthI satkArAdi paNe moTI nahIM ke alpa zabdanA abhAva arthapaNAthI avidhamAna icchA jene che, te alpeccha, icchAnA kaSAya aMtargatatvamAM pharI alpatva abhidhAnamAM ghaNAM doSapaNAnuM upadarzana che. tethI ja jAti ane zruti Adi vaDe ajJAta banI piMDa - bhojanAdinI gaveSaNA kare. - je kAraNe sarasa odanAdimAM laMpaTa nathI, evA prakArano te sarasa AhAra bhojanAdi karatAne joIne kadAcita anyathA thAya. tethI kahe che - sarasa odanAdimAM ke madhurAdi rasomAM abhikAkSA na kare. rasamRddhi varjana upadezathI temAM gRddha bAlizane paNa abhivAdanAdi spRhA na saMbhave. tathA rasamRddhovaDe muni spRhAvALA na thAya. temaja satkArAdi na karatAM anyatIrthi nRpati Adi paratve anutApa na kare. AnA parityAgathI pravrujita evA mane zuM ? evI heyopAdeya vivecana rUpa mativALo thAya. AnA vaDe satkArakArImAM saMtoSa ane tema na karanAramAM dveSane na karato A parISahane sahana kare ema kahela che. ahIM ''aMgavidhA' dvArane anusarato sUtrokta artha vyatireka udAharaNa vaDe spaSTatA karatA kahe che - * niyukti 118 - vivecana - A niyuktinA bhAvArthane vRttikArazrI saMpradAyathI A rIte kahe che - ghaNAM kALathI pratiSThita mathurAmAM iMdradatta purohitano prAsAdagata nIce jatA sAdhu upara pagano labaDAvI mastaka pasAryuM. te zrAvaka zreSThIe joyuM. te zrAvakane kheda thayo. are ! juo - A pApIe sAdhunI upara paga labaDAvyo. teNe pratijJA karI ke - mAre avazya Ano paga chedI nAMkhavo. te zrAvaka te purohitanA chidro zodhe che. chidra na maLatA koI divase AcArya pAse jaIne vaMdana karIne vAta karI. AcAryae kahyuM - temAM zuM ? satkAra puraskAra parISahane sahana karavo joIe. zreSThI bolyo - meM pratijJA karI che. AcAryae pUchyuM - A purohitanuM ghara kyAM che.? teNe kahyuM - A purohite prAsAda karAvela che. tenA pravezanamAM rAjA bhojana karaze. AcAryae kahyuM - jyAre rAjA te prasAdamAM praveze tyAre tuM rAjAne hAtha vaDe pakaDIne kheMcI le je, kahejo ke prAsAda paDe che tyAre huM prAsAdane vidhA vaDe pADI daIza. M zreSThIe te pramANe karyuM. zreSThIe rAjAne kahyuM - ANe tamane mArI nAMkhyA hota. roSAyamAna thaI rAjAe purohitane sajA ApavA te zrAvakane soMpI dIdho. teNe iMdrakIlamAM paga phasAvI purohitano paga chedI nAMkhyo. e pramANe karIne tene vidAya
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 106 karyo. teNe satkArapuraskAra sahana na karyo. je pramANe te zrAddhe A sahana karyuM, tema sAdhue karavuM na joIe. paNa sAdhunI mAphaka parIsaha sahevo joIe. A ane pUrvano parISaha baMne zrAvaka parISaha abhidhAnathI pahelAM cAra nayone mate bhAvanA karavI joIe. ahIM aMga te paga che, vidhA - prAsAdane pADavA rUpa che. have anaMtarokta parISahano jaya karavA chatAM paNa koIne jJAnanA AvaraNanA apagamathI prajJAnA utkarSamAM, bIjAne jJAnAvaraNanA udayamAM prajJAnA apakarSamAM utsuka vaikalpa saMbhave che. tethI prajJA parISaha kahe che - 0 sUtra - 89, 90 nizce meM pUrve ajJAnarUpa phaLa denArA apakarma karela che, jethI huM koInA dvArA koI viSayamAM pUche tyAre kaMI paNa uttara ApavAnuM jANato nathI... "ajJAnarUpa phaLa denArA pUrvakRt karma paripakva thavAthI udayamAM Ave.' e pramANe karmanA vipAkane jANIne muni potAne Azvasta kare. vivecana - 89, 90 nizcita meM karelAM mohanIya Adi karmo saMbhave che, tethI kahe che - ajJAna bodha na thavA rUpa tenuM phaLa che evA jJAnAvaraNarUpa karmo, jJAnanI niMdAdi vaDe upArjita che. kemake pote na karelA karmono upayoga asaMbhava che, kemake jIvo pote karelA zubhAzubha karmonA phaLane ja sukha-duHkha rUpe pote bhogave che. je kAraNe koI vaDe svayaM jANavA ke na jANavAthI pUchelA praznonA uttarone huM jANato nathI. koI sUtrAdi ke vastu jANavA chatAM paNa svayaM svaccha sphaTikavat ati nirmaLa prakAzarUpathI potAnuM aprakAzatva nathI, paNa jJAnAvaraNane vaza ja jJAna DhaMkAyeluM che. athavA koInA vaDe kaMIka pUchAtA tevA prakAranA vimarzanA abhAvathI svayaM na jANato, "A mAruM ajJAna kema ?'' ema vicArato guru vacanane anusarIne potAnI jAte sAthenI prati vaktavyatA. jo pUrvakRta karyo che, to kema tyAre ja vedhA nathI ? teno uttara Ape che . abAdhakALa pachI ja vipAka Ape che ajJAnaphaLarUpa karAyelA karmo udIrAya che. tethI tenA vighAtana mATe ja prayatna karavo joIe. paNa viSAda na karavo. A prakAre potAne svastha kare. vikaLatA na pAme. * have ukta arthanuM nigamana karatAM kahe che - karmanA kutsita vipAkane jANIne, prajJAnA apakarSane AzrIne baMne sUtranI vyAkhyA karI. pahelAM utkarSa pakSane kahe che - prajJAnA utkarSavALAe ema vicAravuM ke meM pUrve jJAnaprazaMsAdi anuSThAno karela che, ahIM jJAna eTale vimarzapUrvakano bodha. tenA phaLone karyA che, tethI huM koInA pUchelAnA sarva arthone jANuM chuM athavA ahIM - tahIM paNa vastune jANuM chuM. athavA apathya evA karmanA ajJAna phaLo je kaTuka vipAkarUpa che tenI A kALe udIraNA thayelI che. * x -x
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10) 289, 90 A pramANe karmonA vipAkanI AlocanA karatAM AtmAne Azvasita kare. ahIM "sUtradvAra" che. sUtrae Agama. AmAM prastuta sUtra vaDe sUcita udAharaNane kahe che - * nikti - 120 + vivecana - A niryuktino bhAvArtha vRttikAra saMpradAyathI A pramANe kahe che - ujjainImAM bahuzruta evA kAlaka nAme AcArya hatA. temanAM koIpaNa ziSya bhaNavA icchatA na hatA. tenA ziSyano ziSya bahuzruta hato, tenuM sAgarakSapaNa nAma hatuM. te suvarNabhUmimAM jaIne vicAratA hatA. pachI kAlaka AcArya palAyana thaIne te suvarNabhUmimAM gayA. teNe sAgarakSapaNane anuyoga kahyo. prajJA parISahathI teNe sahana na karyuM. te bolyA ke he vRddha! A tamAro zrutaskaMdha gayela che ? teNe kahyuM- gayela che to sAMbhaLo, te sAMbhaLavAmAM pravRtta thayA.-x tenA ziSyo suvarNabhUmithI pachI nIkaLyA. jatAM evA vaMdane loko pUche che keAnA AcArya koNa che? temaNe kahyuM - kAlakAcArya. loka paraMparAthI te vRtAMta AgaLa vadhatAM sAgara zramaNane paNa saMprApta thayo ke kAlakAcArya AvI rahyA che. sAgara zramaNe kahyuM - he vRddha! sAMbhaLyuM ? mArA dAdA gura padhAre che ? kAlakAcAryae kahyuM - khabara nahIM, meM paNa sAMbhaLela che. sAdhuo padhAryA, sAgarabhramaNa ubho thayo. te sAdhuoe tene pUchyuM - koI kSamAzramaNa ahIM Avela che ? pachI sAgarabhramaNa zaMkita thaIne bolyo - koI eka parama vRddha Avela che. paNa bIjA koI kSamAzramaNane jANato nathI. pachI te kAlakAcAryane khamAve che, "micchAmi dukkaDaM" ApIne kahe che - meM ApanI AzAtanA karI. pachI teNe pUchyuM - huM kevuM vyAkhyAna karuM chuM. kAlakAyAryae kahyuM - suMdara, paraMtu garva na kara. koNa jANe che, kone kayuM Agama che? pachI dhUli jJAtathI kadama piMDa vaDe daSTAMta Ape che. jema sAgarabhramaNe karyuM, tema (prajJA utkarSa) karavo na joIe. te AryakAlaka pAse zakae AvIne nigoda jIvanuM svarUpa pUchela, AryarakSitanI mAphaka ja badhuM kahevuM A prajJAnA saddabhAvane AzrIne udAharaNa kahyuM. tenA abhAve svayaM samajI levuM. have prajJAnA jJAna vizeSa rUpatnathI tenA vipakSarUpa ajJAnano parISaha kahe che. te paNa ajJAnAbhAva ane abhAva vaDe be bhede che, temAM bhAva pakSane AzrIne A kahe che * sutra - 1, 92 huM vyartha jamaNunAdi sAMsArika sukhothI vikta thayo, ane susaMvaraNa karyuM. kemake dharma kalyANakArI che ke pApaka che, te huM jANato nathI.... tapa ane upadhAnano svIkAra kare che, pratijJAo paNa pANa che. e pramANe vicaravA chatAM mAruM zAsthatva to dUra thatuM nathI. * A pramANe muni ciMtana na kare.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 uttarAdhyayana muvaka-saTIka anuvAda * vivecana - 1, 2 prayojanano abhAva te nirarthaka, temAMthI nivRtta thayo, zemAMthI mithunano bhAva ke karma, te maithuna - abrahAthI, bIjA AzravothI virata hovA chatAM je maithunanuM upAdAna ahIM karyuM, te tenA ati gRddhi hetutAthI tyAjya che. kemake kAma bhogone datyAjya kahelAM che. iMdriya ane noIdriyanA saMvaraNathI susaMvRtta thayo che. paNa huM sAkSAta jANato chuM nahIM ke A vastu svabhAva dharma kalyANa - zubha che ke pApaka - tethI viparIta che. athavA gharma eTale AcAra, kalya - atyaMtanI ktatAthI mokSa, tene ANe che arthAta prajJApe che. kalyANa - mukti hetune athavA jIpaka - narakAdi hetune. ahIM Azaya evo che ke- je viratino kaMIpaNa artha siddha thato hoya to mane A ajJAna hota ja nahIM. kadAcita sAmAnya carcAthI phaLanI prApti na thAya, tethI kahe che - bhadra ke mahAbhadra Adi tapa ane Agama upacAra rUpa AyaMbila Adi rUpa upadhAna svIkArIne vicaryo. mAsikI Adi bhikSa pratimAne svIkArIne rahyo. A pramANe vizeSa carcA vaDe paNa rahyo, sAmAnya caryAnI to vAta ja zuM karavI? e pramANe pratibaMdhapaNAthI aniyata vihAra karavA chatAM, chAdana kare te chakSa evA jJAnAvaraNAdi karmo dUra na thayA. e pramANe bhikSa na ciMtave. ajJAnanA abhAvanA pathamAM to samasta zAstrArthane jANyA pachI paNa abhimAnathI dhamadhamatA mAnasavALo na thAya. paraMtu "pUrva puruSasiMhonA vijJAna atizaya sAgarane pAra pAmelAne sAMbhaLIne vartamAna puruSo kaI rIte potAnA buddhi vaDe madane pAme ?' e pramANe bhAvanA bhAve..x. je ekane jANe che, te sarvane jANe che, je sarvane jANe che, te ekane jANe che" evA Agama vacanathI chadmastha evo huM ekapaNa dharmavastu svarUpane tattvathI jANato nathI. tethI sAkSAtu bhAvasvabhAvane jaNAvatuM vijJAna nathI. - x-x- tathA upadhAnAdi vaDe paNa upakramaNa hetuthI upakrama karavAne azakyamAM chadma evA dAruNa vairImAM prakRSTa tape che, to mAre to ahaMkArano avasara ja kyAM che? have AvRttithI pharI sUtradvArane AzrIne prakRta sUtropakSita ajJAnanA sadbhAvanuM udAharaNa kahe che - * nirNaji - 1ra1 + vivecana - A niyuktine bhAvArtha saMpradAyathI jANavo kahIne vRttikAra kahe che - gaMgAkUle be bhAIo pravajita thaI sAdhu thayA. temAM eka bahuzruta hato, eka alpazruta hato. temAM je bahuzruta hato. tene ziSyo vaDe sUtrArtha nimitte samaya pasAra thatAM divasanA eka kSaNa vizrAma na maLato, rAtrinA paNa pratipachanA zikSaNa AdithI uMghavA maLatuM na hatuM. je abhadbhuta hato te sAdhu AkhI rAtri sUI raheto hato. koI divase te bahuzruta AcArya niMdrAvaDe khedita thaIne vicAre che ke - aho! mAro bhAI punyavAna che, je sukhethI suve che, mArA maMdapunya che ke mane uMghavA maLatuM
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21, 92 109 nathI. teNe jJAnAvaraNIya karma bAMdhyuM. te sthAnathI teNe AlocanA ane pratikramaNa na karyA. te kALamAse kALa karIne devaloka utpanna thayo. tyAMthI cyavIne A ja bharata kSetramAM AbhIranA ghera putrarUpe janmyo. moTo thatAM yuvAnImAM paraNyo, putrI janmI. te putrI atI rUpavatI hatI. te bhadrakanyA hatI. koI divase te pitA ane putrI bIjA AbhIronI sAthe ghInA gADAM bharIne nagaramAM vecavAne mATe nIkaLyA. te kanyA te gADAMnuM sArathIpaNuM karatI hatI. pachI te govALaputro teNInA rUpamAM Asakta thaIne teNInA gADAMnI najIka gADAM laI jaIne teNIne avalokatA hatA. tenAthI badhAM gADAM unmArge cAlI bhAMgavA lAgyA. tethI teNInuM nAma "azakaTA' pADI dIdhuM. azaTAnA pitAne "azakaTAtAta' kahevA lAgyA. tyAre te azakaTAtAtane vairAgya utpanna thatAM, te kanyAne paraNAvIne gharanI badhI sArarUpa vastuo ApIne pote dIkSA lIdhI. azakaTAtAta muni uttaradhyayananA traNa sUtro sudhI bhaNyA. pachI "asaMkheya" adhyayanano uddezo karatI veLA pUrvanuM jJAnAvaraNa karma udayamAM AvyuM. be divaso be AyaMbila vaDe gayA. eka paNa zloka tene yAda raheto na hato. AcAryae kahyuM - A asaMkhyaya" adhyayana jyAM sudhI anujJAta na thAya tyAM sudhI jogamAM rahevuM azakaTAtAne pUchyuM- A kevA prakArano yoga che? AcAryae kahyuM - jyAM sudhI yoga cAle tyAM sudhI tamAre AyaMbila karavAnA. te bolyo - mAre anujJAnuM zuM kAma che ? ' e pramANe te divasathI AyaMbilanA AhAra vaDe bAra varSa paryanta "asaMkhyaka' adhyayana bhaNyo. pUrvanuM karma khapAvI dIdhuM. A pramANe ajJAna parISahane sahana karavo joIe. pratipakSamAM bhImadvAra che. temAM paNa A sUtra sUcita A udAharaNa che. * niyukti - 122 + vivecana A niryuktinI vyAkhyA karIne vRttikArazrI teno bhAvArtha jaNAvavA mATe saMpradAyAnusAra kathAnakane jaNAve che. sthUlabhadra bahuzruta AcArya hatA. teno eka pUrvano (gRhasthapaNAno) mitra hato. sajJAtIya paNa hato. te AcArya vicaraNa karatAM te mitranA ghera gayA. tenI strIne pUchayuM ke- te phalANo kyAM gayo? te strI bolI - vyApAra karavA gayA. tenuM ghara pahelAM samRddha hatuM. paNa pachIthI jIrNa - zIrNa thaI gayuM. tenA pUrvajoe eka staMbhanI nIce bhUmimAM dhana dATeluM hatuM. A vAta te AcArya, jJAna vaDe jANatA hatA. pachI teNe te staMbha sAme hAtha karIne kahyuM- ahIM A staMbhanA mULamAM ghaNuM ghaNuM dhana rahela che. ane mAro mitra aAnAthI bhaTakI rahyo che. A vAta sthUlabhadra AcAryae saMketathI kahI, tethI loko evuM samajyA ke A bhagavatu A gharane joIne, pUrve RddhisaMpanna hatuM, paNa hAla jIrNazIrNa che, te joIne anityatAnuM nirUpaNa karI rahyA che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 jyAre te mitra ghera Avyo, tyAre tenI patnIe batAvyuM ke sthUlabhadra AcArya padhArela hatA. teNe pUchyuM ke - sthUlabhadrae kaMI kahyuM ? strI bolI - kaMI nahIM, mAtra A staMbhanI sAme hAtha dekhADIne bolyA ke - A ahIM che, te tyAM bhaTake che'' te mitra paMDita hato, te samajI gayo ke ahIM avazya kaMIka che. teNe khodavAnuM zarU karyuM. teTalAmAM teNe vividha prakAranA ratnothI bharelo kaLaza joyo. A rIte temaNe jJAna parISahane sahana na karyo. bIjA sAdhuoe Ama karavuM na joIe. 110 ahIM prajJA ane ajJAnanA bhAva ane abhAva vaDe sUtramAM parISahapaNAthI upavarNana che, niryuktimAM ajJAna parISahamAM te pramANe baMne udAharaNanuM upavarNana karyuM. anyatra paNa yathAsaMbhava jANavuM. have ajJAnathI darzanamAM paNa saMzayavALo kyAreka thAya, tethI darzana parISahane kahe che . 0 sUtra - 93, 94 . "nizce ja paraloka nathI, tapasvInI Rddhi paNa nathI, athavA huM to ThagAyo chuM" - e pramANe sAdhu ciMtave nahIM... "pUrvakALamAM jina thayA hatA, vartamAnamAM che ane bhAvimAM thaze" - evuM je kahe che, te jUTha bole che, e pramANe sAdhu vicAre nahIM. vivecana - 93, 94 janmAMtara nizce vidhamAna nathI. kemake zarIra bhUtacatuSkayukta che te ahIM ja paDI raheze, ane caitanya to bhUtadharmabhUtapaNAthI che. tenA sivAya pratyakSa to AtmA upalabhyamAna nathI. Rddhi - tapo mAhAtmyarUpa, konI ? tapasvInI. te AmaSidhyAdi rUpa che, ityAdi * x - 4 - 4 -. te paNa prApta thatI nathI, tethI Ama kahyuM che - athavA - vizeSa zuM kahevuM ? huM to bhogathI paNa vaMcita thayo chuM. kemake - A mastakanuM muMDana, upavAsa Adi yAtanA rUpa dharma anuSThAnathI ThagAyo chuM. A pramANe anaMtara kahevAyelo bhikSu vicAre nahIM. je pUrve kahyuM ke - bhUtayatuTyAtmarUpa zarIrane janmAMtarano abhAva che, te asat che, kemake ame zarIrane bIjA janmamAM javAnuM che. te pramANe kahela ja nathI. kemake tene tevA dharmatvathI AgaLano niSedha che. tapasvIne Rddhi nathI, te paNa vacanamAtra ja che. AtmaRddhinA abhAve anupalaMbha - aprApti hetu kahela che, te paNa svasaMbaMdhI che ke sarva saMbaMdhI ? temAM te AtmAnA abhAve svasaMbaMdhI anupalaMbha hetu nathI. kemake te svayaM 'ghaTa' Adi vAta upalabhyamAna paNe che. jema ghaTa AdimAM rahela rUpAdi upalabdha che, tema AtmAmAM rahela paNa jJAnasukhAdimAM kaMI mahat aMtara rahela nathI. azvasena vAcake kahyuM che AtmapratyakSa A AtmA che. -
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/93, 94 111 "A dRSTigocara nathI'' tema paNa na kahevuM. e kathana ekAMta nathI. tethI ja kahyuM che ke - "je cakSu vaDe na dekhAya te badhuM na levuM tema nahIM' anyathA caitanya paNa dRSTigocara nathI, tethI te paNa asattva thAya. tethI te svasaMvidita che, mATe sat kahevAya che. AtmA paNa tevo hovAthI sat ja che. * x - vizeSa keTaluM kahevuM ? jema caitanya che, te svIkAryuM, tema AtmAne paNa jANavo. jema sva ke paramAM rahela jJAna, jJAna vaDe grahaNa karAya che. tema jJAtA svamAM ke paramAM rahelo hoya te paNa jJAna vaDe grahaNa karavo. vaLI huM chuM e pratyayathI pratiprANI potAnA AtmAne jANe che ane kevalIne sarvAtmanA upalabdha hovAthI teno pratiSedha azakya che. e pramANe RddhinA abhAve sarva saMbaMdhI aprApti paNa asiddhi che. - x - 4 - 4 - dekhAya paNa che ke kyAreka koI divasa paganI dhULanA sparzAdithI rogano upazama Adi thAya che. tethI ahIM paNa kAlAMtare mahAvideha AdimAM sarvakALa RddhinA aMtara chatAM teno saMbhava anumata thayela che. * X - vaLI - huM bhogasukhathI vaMcita thayo, kemake zira ane tuMDanA muMDana, upavAsa Adi vaDe yAtanA rUpa dharmAnuSThAna che, te paNa vicAryA vinAnuM vacana che, bhogasukhonA duHkhAnuSaktatvathI tattvavedIe teno anAdeya karela che. -x-x- vaiSayika sukha atRptikAMkSA zokAdi nimitta che. A asiddha nathI, kemake traNe kALamAM yathAyoga atRpti Adi pratyeka jIvane svasaMvidita paNe che. vaLI tapathI paNa yAtanArUpa paNe mana ane iMdriya yogonI hAni ja pratipAdana karelI che. - 4 - pachI temAM duHkharUpatA kaI rIte thAya ? zIramuMDanathI kaMIka pIDAtmaka rUpa hovA chatAM samIhita arthanA saMpAdakatvathI duHkhadAyakatA na thAya. jo ISTa arthanA prasAdhakapaNe svIkAre to tene kAyapIDArUpa paNAM chatAM duHkhadAyI na thAya. jema ratna vaNiO mArgamAM lAgato zrama Adi pIDAdAyI na thAya. tapa iSTArthano prasAdhaka che. tenI paNa asiddhatA nathI kemake te prazamahetu paNe che. agni tApanA prakarSathI jema tapanIya vizuddhi prakarSa thAya, tema prazama tAratamyathI parama AnaMda tAratamya anubhavAya che, te lokapratIta che. - tathA - - X - X - X - 1 jina - rAgAdinA jitanArA hatA, hAla jino vidhamAna che. Ane karmapravAda pUrvanA staramAM prAbhUtathI uddharIne vastutaH sudharmAsvAmI vaDe jaMbUsvAmI prati kahela che, AnA vaDe te kALe jinano saMbhava A rIte kahyo. athavA videha Adi kSetrAMtaranI apekSAthI A bhAvanA karavI. athavA vacana vyatyayathI jino thaze. te badhu ja mRSA che. jina astitvavAdI anaMtarokta nyAyathI kahe che, ema bhikSu na ciMtave. jinano sarvajJa adhikSepa - pratikSepa AdimAM pramANa upapannatAthI pratipAdana vaDe tenA upadeza mUlatvathI sarve Aloka - paralokanA vyavahAra che. A "ziSya Agamana dvAra'' kahyuM. temAM ''nasthi nAM pare loe'' e sUtra avayava sUcita udAharaNa kahe che -
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 uttarAMdhyayana malamuba-saTIka anuvAda/1 * niryukti - 123 - vivecana A niryuktinI mAtra akSara gamanikA ApIne vRtikArazrI jaNAve che ke Ano bhAvArtha vRddha saMpradAyathI jANavo, te A pramANe che - vatsabhUmimAM Arya aSADha nAme AcArya hatA, te bahuzruta ane bahu parivAravALA hatA. te gacchamAM je sAdhu kALa kare tene nircAmaNA karAvatA, bhakta pratyAkhyAnAdi karAvatA. e rIte ghaNAMnI nimaNA karAvI. koI divase eka AtmIya ziSyane ghaNAM ja AdarathI kahyuM ke - devalokathI AvIne mane darzana Apaje. paNa te vyAkSita cittatvathI na Avyo. - pachI AcAryane vicAra Avyo ke - meM ghaNAM kALa kaleza sahana karyo. * x - pachI te ziSyae devalokamAM rahIne upayoga mUkyo. teNe gurune svaliMga thakI pAchA jatAM joyA. tethI deve temanA mArgamAM gAma viDyuM. narapekSaNa divya prabhAvathI vedatA nathI. pachI tene saMtarIne gAmanI bahAra vijanamAM - udhAnamAM cha bALakone savaliMkArathI vibhUSita vikavya, jethI saMyamanI parIkSA thaI zakhe. te bALakone AcAryae joyA. AcAryane thayuM ke - jo huM bALakonA AbhuSaNo laI lauM to sukhethI jIvanane pasAra karI zakIza. teNe eka pRthvI bALakane kahyuM - AbharaNa laI Ava. teNe kahyuM - bhagavan! tyAM sudhI mAruM eka AkhyAnaka sAMbhaLo pachI AbharaNo grahaNa karI lejo. AcAryae kahyuM - sAMbhaLuM chuM. te bALaka bolyo - eka kuMbhAra hato, te mATI khodatAM kinAre AkrAMta thayo. te bolyo - * nirNana - 1ra4 + vivecana - jenA vaDe bhikSAmAM baline huM AvuM chuM, jenA mATe jJAtIjanone huM poSa chuM. te mArI bhUmine Akrame che, mane zaraNathI bhaya utpanna che. A niryuktino upanaya kahe che - coranA bhayathI huM Apane zaraNe Avela che. tame mane A pramANe lUMTazo to mane paNa zaraNathI ja bhaya utpanna thaze. A pramANe AgaLa paNa upanayanI bhAvanA karavI. AcAryae kahyuM - A atipaMDitavAdika che, tenA AbharaNone grahaNa karIne pAtramAM bharyA pRthvIkAyika kaho. have bIjo aplAya kahe che - te paNa AkhyAnaka kahe che. jemake - eka tAlAcara kathAkathaka "pATala' nAme hato. te koI divase gaMgAne utaratA uparanI varSAnA jaLathI harAyo. tene joIne loko A pramANe kahe che - * niryukti - 15 + vivecana : bahaRta, vividha kathAne kahenAra, pATala nAmano kathAkAra gaMgAmAM vahe che. he uhamAnaka ! tAruM kalyANa thAo. tyAM sudhI, jyAM sudhI dUra na laI jAya. ati alpa sUkta - subhASita che. te bolyo -
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11:: 293, 94 niyukti : 126 + vivecana - je jaLavaDe bIja utpanna thAya che, jenA vaDe kheDUto jIve che - prANa dhAraNa kare che, tenA madhye vipatti pAmIne huM maryo. janmanArane zaraNathI ja bhaya che. tenA paNa AbharaNo AcArya te pramANe ja grahaNa karyA. A apakAya kahyo. have trIjA teukAyane kahe che. te pramANe te AkhyAna kahe che - eka tApasanI jhuMpaDI agni vaDe baLI gaI. pachI te kahe che - 0 nirNakti : 17 + vivecana - jene huM rAtre ane divase madha ane ghI vaDe prasanna karuM chuM. te agni vaDe ja mAro tApasa Azrama baLI gayo. mane zaraNathI ja bhaya thayo che. athavA * niryukti - 128 + vivecana - meM vyAghanA bhayathI DarIne meM agninuM zaraNa karyuM. tenAthI mAruM zarIra baLI gayuM. mane zaraNathI ja bhaya thayo. tenA ghareNA paNa AcAryae te pramANe ja grahaNa karyA. teukAyakumAra kahyo. have cotho vAyukAyakumAra kahe che - te paNa pUrvavatu AkhyAnaka kahe che - jema eka yuvAna ghana nicita zarIrI hato, te pachIthI vAyu vaDe grahaNa karAyo. anya e kahyuM - * niryukti - 129 + vivecana - laMghana - kudIne javuM, plavana - doDavuM, temAM samartha, pUrve thaIne have kaI rIte hAthamAM daMDa laIne jAya che, he vayasya ! A kevI vyAdhi che ? * nakti - 130 + vivecana - jayeSTha ane aSADha mAsamAM je zubha zaityAdi guNayuktapaNAthI zobhana vAyu vAya che, tenA vaDe mArA aMga bhAMge che, tenA medhonnatinA saMbhavapaNAthI vAta prakopa Adi jANavA. e pramANe mane zaraNathI ja bhaya thayo. dharmArditAne ja zaraNathI bhaya che. * athavA - * niryukti - 131 + vivecana - je vAyu vaDe sattvo jIve che, aparimita vAyunA virodhamAM mArA aMgo bhAMgI gayA, mane zaraNathI ja bhaya utpanna thayo che. tenA paNa AbharaNo AcAryae pUrvavatu grahaNa karyA. A vAyukAyakumAra kahyo. have pAMcamo vanaspatikAyika, te pUrvavat ja AkhyAnaka kahe che . jemake - eka vRkSa upara keTalAMka pakSIono AvAsa hato. temanA apatyo thayA, pachI vRkSanA abhyAsathI velaDIo usthita thaI. vRkSane vIMTaLAIne upara vilagna thaI. vallIne AdhAre sarpa vIMTaLAIne te apatyone khAI gayo. pachI bAkInA kahe che - International
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 * niyukti 132 + vivecana jyAM sudhI vasyA, tyAM sudhI sukhethI vasyA. kyAM ? nirupadrava evA vRkSa upara. ahIM mUlamAMthI ja velaDIo udbhavI, tethI vRkSathI ja tattvataH bhaya thayo. te ukti rItithI zaraNa hatuM. te rIte zaraNathI ja bhaya thayo. tenA AbharaNo paNa AcAryoe te pramANe ja grahaNa karyA. A vanaspatikAya kahyo. . uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 have chaThTho kumAra te trasakAya, tene kahe che. te paNa pUrvavat AkhyAnaka kahe che. jemake - koI nagara parasainya vaDe ruMdhAyuM. tyAM bAhirikAmAM mAtaMgo hatA, teo atyaMtaro vaDe bahAra kaDhAyA, bahAra parasainya vaDe grahaNa karAyA, pachI koI bIjAe paNa kahela che ke . * niyukti - 133 + vivecana - nagaranI madhye rahelA te atyaMtaravartI, parasainya vaDe trasta - kSobhita thayA. AmanA vaDe anna Adino kSaya na thAya, te mATe bahAra kaDhAyA. bahAra parasainyanA loko upadrava karatA hatA. - 4 - 4 - je kAraNe zaraNathI bhaya thayo. Apane nagara ja zaraNa che, tenAthI ja bhaya thayo. athavA ekatra nagaramAM svayaM ja rAjA cora hato ane purohita bhaMDaka hato. tethI baMne paNa vicaratA hatA. pachI loko anyonya kahetA hatA ke - - - - * niyukti 134 - vivecana jyAM rAjA svayaM cora hoya ane potAnA nagarane luMTato hoya. tyAMno purohita bhaMDaka hoya, dizAne bhAMgato hoya. he nAgako ! zaraNathI ja bhaya janmyo. A pramANe zlokArtha kahyo. - athavA eka brAhmaNanI putrI hatI. teNI yauvanane pAmI. te ghaNI ja rUpavatI ane darzanIya hatI. te brAhmaNa teNIne joIne Asakta thayo. teNIne kAraNe ghaNo ja durbaLa thaI gayo. brAhmaNIe pUchyuM, ghaNuM dabANa karatAM brAhmaNe kahyuM, brAhmaNI bolI - adhRti na karazo. huM evuM kaMIka karIza, jethI koIka prayojanathI saMpatti thaze. pachI putrIne kahyuM - amArI kanyAne pahelA yakSa bhogave che, pachI varane apAya che tethI tane kRSNapakSanI caudaze yakSa tArI icchA karaze. tuM vimAnasa na thaIza. tuM tyAM udhota na karatI. te kanyAe paNa yakSanA kutUhalathI dIvAne zarAvalAthI DhAMkIne laI gaI. te Avyo. teNIne bhogavIne rAtrinA thAkIne sUI gayo. ANe kautukathI zarAvaluM khaseDyuM. tyAM teNe pitAne joyA. te kanyAe jANyuM ke - je thavAnuM hoya te ja thAya. have huM icchApUrvaka bhoga bhogavIza. pachI te baMne ratithI thAkI gayA. sUrya ugavA chatAM jAgyA nahIM. tyArapachI brAhmaNI mAgadhikAne bhaNe che - bole che. * niyukti - 135 + vivecana turaMtano ugelo sUryamAM, zo abhiprAya che ? pahelA udita thayela sUryamAM, -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293, 94 115 caityastUpe rahela kAgaDA, bhiMta upara rahela Atapa, he sakhI ! loko nidrAno tyAga karatA nathI. Ama kahIne potAnuM duHkhitapaNuM pragaTa kare che. te brAhmaNI paNa patinA virahathI duHkhita thaI. satrimAM niMdrAne na pAmI, e pramANe mAgadhikA - artha che. pachI teNIne te putrI sAMbhaLIne mAgadhikAne prati bhaNe che te A pramANe - * niyukti - 136 + vivecana - tame ja he mAtA ! zikSA samaye kahetA hatA ke - vimanaska thatI nahIM. vimukha thatAM cakSa Avyo. yakSAhataka kharekhara pitA hatA. have anya tAtanI zodha kara, e mAgadhikA artha che. pachI te brAhANI A pramANe kahe che - 0 nirvatti - 17 + vivecana - je kanyAne nava mAsa kukSimAM dhAraNa karI, jeNInA maLa ane mUtranuM mardana karyuM (maLa-mUtra cuMthyA) te putrIe ja mArA patine harI lIdho. e hetuthI ja corI lIdho. zaraNa ja azaraNa thayuM, mane apakArI thayA. - athavA - eka brAhmaNe taLAva khodAvyuM, tyAM ja pALInA dezAbhAge devakula ane ArAma taiyAra karAvyA. tyAM teNe yajJa zarU karyo. jyAM bakarIne mArI naMkhAya che. anya koI divase te brAhmaNa mRtyu pAmyo ane bakarArUpe jakhyo. te bakarAne te brAhmaNanA potAnA putro vaDe ja grahaNa karAyo. te ja taLAvamAM yajJamAM mAravAne mATe laI javAyo. laI javAtA evA tene jAti smaraNa jJAna thayuM. potAnI bhASAmAM te bakaro - beM karato, pote ja vicAre che ke je mArA vaDe ja meM pravartAvyo e pramANe vilApa karatAM bakarAne koI eka atizayaDAnI sAdhue joyo. te sAdhu A pramANe bolyA - * niryukti - 138 + vivecana - svayaM ja vRkSone tame ropyA. pote ja taLAva khodAvyuM. prArthitanA prAptanI upara devo vaDe devAyogyanI yAcanA karI. tenA vaDe avasara prApta thayo. te ja upayAcita labdhaka tuM che. to pachI he bakarA ! have tuM zA mATe beM-beM karyA kare che ? AraTe che. e mAgadhikAno artha che. tyAra pachI te bakaro, sAdhunA kathanane sAMbhaLIne mauna thaIne rahyo. te brAhmaNa putroe vicAryuM ke - A pravrujita vaDe evuM zuM bolAyuM ke - jenAthI A bakaro mauna thaIne rahelo che. tyAra pachI teNe te tapasvI sAdhune pUchyuM - bhagavan! A bakaro ApanA vaDe kaMIka kahevAtA ja mauna kema thaI gayo ? sAdhue tene kahyuM ke - A ja tAro pitA che, kaI rIte jANavuM? ke jethI mane paNa khabara paDe. te bakarAe pUrvabhavamAM putranI sAthe nidhAna dATela, tyAM jaIne baMne pagavaDe khaTu kha karavA lAgyo. tenAthI brAhamaNa putrae jANIne bakarAne mukta karyo.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 sAdhunI samIpe dharma sAMbhaLIne bhakta pratyAkhyAna karI svarge gayo. e pramANe teNe "zaraNa' ema samajIne taLAvanA bagIcAmAM yajJa pravartAvyo. te ja azaraNa thayo. AvA prakAre ahIM samavatAra che e pramANe ame ApanA zaraNamAM AvyA. ahIM manuSya jAtine basanA smaraNArthe A traNa udAharaNa tiryam jAtinA vicAravA. AcAryae te pramANe ja tenA paNa AbharaNo grahaNa karyA ane jaldIthI javAne mATe mArga upara cAlyA. tyAM teNe mArgamAM alaMkArothI udbhaTa evI sAdhvIne joIne, AcAryae teNIne kahyuM - * niryukti - 139 + vivecana - he aMjitAkSi! tAre be kaTaka che, tAre be kuMDala che, teM tilaka paNa karela che, he pravacananI udAha karanArI ! duSTa zikSitA ! tuM ahIM kyAMthI Avela che ? te mAgadhikArya che. darzana parIkSArthe sAdhvInI vipharvaNA karI, teNI A pramANe bolI - * naryukti - 104, 141 + vivecana sarasavanA dANA samAna bIjAnA chidrone jue che ! paNa potAnA bilva phaLa jeTalAM moTAM doSone jANavA chatAM jotAM nathI. - tathA - tame zramaNa che, saMyata che, bahivRttithI brahAcArI ane DhephA tathA suvarNa samavRttika cho. paNa tamArA pAtramAM zuM che? e pramANe teNI vaDe AcAryanI nirbharsanA karAI, tema chatAM AgaLa jAya che. mArgamAM lazkarane AvatuM joyuM. daMDika tyAM gayo, hAthInA skaMdha uparathI utarIne vaMdanA karI. bhagavana! parama maMgala che, ke mArA vaDe sAdhunuM darzana thayuM. mArA upara anugraha karo. * prAsuka ane eSaNIya modaka Adine grahaNa karo. AcArya te levA icchatA na hatA, kyAMka pAtramAM rahela AbharaNo na joI jAya. te daMDike pAtra chInavIne laI lIdhuM. lADavA mUkavA gayA, tyAM AbharaNo joyAM, tenA vaDe AcAryano tiraskAra karayo. pharI paNa teNe AcAryane saMbodhita karyo ke Apane vipariNAmita thavuM yogya nathI. ityAdi - x - x -. te pachI divya devarUpa karIne gayo. AcAryae pahelAM darzana parISaha sahana na karelo, pachI karyo. ema badhAM sAdhue darzana parISaha sahana karavo. * - * x* x- sudhA AdithI atyaMta pIDitane ja parISaha na karavAnuM kahyuM. te maMdasattane kaMIka azraddhAnAthI samyakatvathI vicalitapaNuM paNa saMbhave che, tene deDhikaraNa karavA daSTAMtanuM arthathI abhidhAna sUtra * sparzaka che, te vyakta ja che. * x-x- have upasaMhAra kahe che - - 0 suNa : 5 bhagavata mahAvIre e balAM parISaho purapela che. te jANIne sAdhu kyAMya koIpaNa parISahI parAjita na thAya. * tema huM kahuM chuM.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5 * vivacana - 95 anaMtarokta sudhA Adi bAvIza parISaho kAzyapa gotrIya bhagavaMta mahAvIre prarUpelA che. je ukta nyAyathI jANIne sAdhu parAjita na thAya. saMyamathI patIta na thAya. bAvIzamAM koIpaNa durrIya parISahathI koIpaNa deza ke kALamAM bAdhita na thAya. tema sudharmAsvAmIe jaMbUsvAmIne kahyuM. muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 2 - no TIkA sahita anuvAda pUrNa - x x: x-x- 0
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 che Azcayana - 3 - "cAtaraMgIya" . parISaha adhyayana kahyuM. have "caturaMgIya' adhyayanano AraMbha karIe chIe. tenA saMbaMdha A pramANe - anaMtara adhyayanamAM parISaha kahyA. te kyAM AlaMbanane AgaLa karIne karavA, evo prazna saMbhave che, temAM mAnuSatva Adi cAra aMganuM durlabhatva che, tenA AlaMbana vaDe kahevA. A saMbaMdhathI AvelA A adhyayananA cAra anuyoga dvArA varNavavA joIe. te nAma niSpanna nikSepa sudhI kahevA. temAM caturaMgIya e dvipada nAma che, temAM cAra ane aMga be zabdono nikSepa karavo joIe. eka vinA cAra na Ave, tethI ekano nikSepa karavo joIe, tema mAnInI niyuktikAra kahe che - * niryukti - 14ra + vivecana : ahIM eka zabdano ekatra nirdeza chatAM prakAMtapaNAthI sarvatra saMbaMdha joDavo, tethI nAmaikaka, sthApanaikaka, dravyekaka, mAtRkApaEkaka, saMgrahaikaka, paryaveka, bhAkaka e sAta aikaka thayA. tathA zabdanI bAkInAnuM paNa nirUpacAra vRttipaNAthI tulyatva kahe che. AnI vyAkhyA dazavaikAlikanI niryukti karatAM kahevAyela ja che. sthAna khAlI na rAkhavA kaMIka kahe che - - (1) nAmaikaka - jenuM aikaka evuM nAma che. (2) sthApanaikaka- pustaka AdimAM racela ekano aMka. (3) baeNkaka - sacitta Adi traNa bhede che, temAM sacita ekka te puruSAdi, acitta te phalakAdi, mizra ne vastrAdi vibhUSita puruSAdi. (4) mAtRkApardakaka - te "uparavA, vime ia, gaIvA" je anyatra vivakSita che athavA a kArAdi akSararUpa mAtRkAnA ekatara a kArAdi levA. (5) saMgrahaikaka - jenA vaDe eka dhvanithI ghaNAMno saMgraha thAya, jema ke jAtinI pradhAnatAthI ghauM." (6) payamaiikaka - zivakAdi eka paryAya, (3) bhavaikaka - audAyikAdi bhAvomAMno koIpaNa eka bhAva. * x x- have "catuSka" no nikSepa kahe che. * niryukti - 143 + viveyana - nAma ane sthApanA gauNa che. dravyamAM sacita, acita, mizra dravyanI cAra saMkhyApaNAthI vivakSA. kSetramAM cAra saMkhyAthI paricchinna AkAza pradezo, jemAM "cAra' vicArAya che. kALamAM cAra samaya ke AvalikA Adi kALabhedo. gaNanAmAM cAra - eka, be, traNa, cAra ityAdi. bhAvamAM "cAra' mAnuSatva Adi oLakhAvAtA bhAvo. AnI vacce konAthI adhikAra che? gaNanA saMkhyAno ahIM adhikAra che. - *- tenA vaDe ja kahevAnAra aMgonA gaNanA paNAthI temanI ja upayogItAthI kahela che. have aMga nikSepa kahe che - * nirNana - 14 : vivecana - nAmAMga, sthApanAMga, dravyAMga, bhAvAMga. A cAra aMganA nikSepa thAya che, tema
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 adhya. 3 bhUmikA saMkSepamAM kahyuM. tema nAma ane sthApanA prasiddha hovAthI have dravyAMgane kahe che - * niyukti - 14pa + vivecana - gaMdhAMga, auSadhAMga, madhAMga, mAtodhAMga, zarIrAMga, yuddhAMga. e cha prakAre dravyAMga kahela che. A gaMdhAMgAdimAM pratyekamAM paNa anekavidha thAya che tema jANavuM. A gAthAno akSarArtha kahyo. bhAvanArthane have kramazaH kahevAne "gaMdhAMga'nuM pratipAdana karatAM kahe che * niryukti - 146 thI 148 + vivecana - temAM jamadagnijaTA- vAlaka, hareNukA - priyaMgu, zabaranivasanaka - tamAlapatra, sapiNiyuM - pinnakA dhyAmaka nAmaka gaMdha dravya, tenI sAthe. vRkSanI bAhya tvacA cAturnAtakAMga pratItI ja che. mallikA jAti, tenAthI vAsita anaMtarokta dravyamana. koTimUlyANaM thAya che, te mahAItA kahI. tathA osIra, phrIlera-vAlaka, pala, devadAru, karma, zatapuSyanA bhAge, tamAlapatranA bhAga te palikAmAtra jaNAvyA. AnuM mahAbhya kahe che - A snAna, vilepana, paTavAsamAM mahattvanuM che. caMDaudhotanI putrI vAsavadattA e vINA vatsa rAjA udayanane A gaMdhathI citta karela hatuM. - x-x- have auSadhAMga kahe che - * niryukti - 149, 150 + vivecana - piMDadAru ane haLadara, iMdrayava, trikaTUka tenA aMgo - suMTha, pipara, mariya dravyo che. A8, bilvamUla, e udaka aSTama jenA che te tathA vaTikA. AnuM phaLa kahe che - khaMjavALa Adine haNe che, ardhaziro roga ke samasta ziro vyathA, vividha prakAranA javara, uMdarA Adi vaDe DasAyela ityAdine haNe che - have madhAMgane kahe che - * nirbhakti - 151 + vivecana - soLa drAkSanA bhAgo, cAra bhAga ghAtakIpuSpa viSayaka, ATakka ikSarasaviSayamAM, ahIM aMka - kayA pramANathI? te jaNAve che - be asatinI eka pasali ityAdi rUpathI madirAnuM kAraNa thAya che te madhAMga. have Atodha-aMga kahe che - * nirukti - 15ra + vivecana - eka ja mukuMda vAjiMtra vizeSa gaMbhIra svarasvAdithI sUryanA kAritvathI sUrya che. AnA vaDe aviziSTa mAtodhogatva ja kahe che. zuM A eka ja mukuMdA tUrya che ? sopaskAratvathI jema eka ja abhimAranA vRkSa vizeSanuM kASTha abhidAruka kahevAya che kemake te vizeSathI agninuM janaka che athavA jema eka zAbhalIpuSpa baddha Amodaka hoya che. AmoDaka eTale puSya utmizra vAlabaMdha vizeSa - - - have zarIrasaMga kahe che * niti - 153 +vivecana zira - mastaka, urasa - chAtI, udara, pITha, baMne bAhu ane ur A ATha aMgo
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 che. - x - ATalAM ja aMgo che. bAkInA nakhAdi te aMgopAMga che. upalakSaNatvathI upAMga eTale kAna Adi che. kahyuM che ke - kAna, nAka, AMkha, jaMghA, hAtha, paga, nakha, keza, zmazra, AMgaLI, hoTha te aMgopAMga che. have yuddhAMga kahe che - * niyukti - 154 - vivecana yAna - hAthI Adi, tenA hovA chatAM zatruno parAjaya karavo zakya na bane, tethI AvaraNa - kavaca Adi, AvaraNa hoya paNa praharaNa - zastra vinA zuM karI zake ? tethI praharaNa - khaDga Adi lIdhA. A yAnAvaraNa praharaNa hovA chatAM jo yuddhamAM kuzalatva na hoya to yAnAdi zuM kAmanA ? tethI saMgrAmamAM prAvINya joIe, A badhAM vinA zatruno jaya na thaI zake. have nIti hovA chatAM dakSatvane AdhIna jaya che, tethI dakSatva kahyuM. dakSatva hovA chatAM temAM nirvyavasAyathI jaya kaI rIte thAya ? tethI vyavasAya * pravRtti, temAM paNa jo zarIranuM ahIna aMgatva na hoya to jaya thAya. tethI zarIra arthAt paripUrNa aMga, temAM paNa Arogya ja jayane lAve. tethI arogatA kahyuM. tethI A badhAMne samudita paNe yuddhanA aMgapaNe kahyAM che have bhAvAMga kahe che - * niyukti - 155 + vivecana E - bhAvAMga paNa be bhede che - zrutAMga ane nozrutAMga. temAM zrutAMga bAra bhede che AcAra, Adi. AnI bhAvAMganA kSAyopazamika bhAva aMtargatapaNA thakI che. kahyuM che ke - kSAyopazamika bhAvamAM zrutajJAna bAra aMga rUpe thAya che. nozrutAMga cAra prakAre che. ahIM no zabda sarva niSedhArthapaNe hovAthI azrutAMga. A pramANe gAthArtha kahyo. have A ja kahe che . * niyukti - 156 + vivecana - manuSyatva, AnA pahelAM upanyAsathI Ano bhAva ja zeSa aMganA bhAvathI che. dharmazruti - arhat praNita dharmane sAMbhaLavo. 'zraddhA' - dharmakaraNano abhilASa, rAkha - anazana Adi, tenAthI pradhAna saMyama - pAMca AzrayanA viramaNa AdithI tapa saMyama. tethI tapa ane saMyama, temAM vIrya - vIryaMtarAyanA kSayopazamathI utpanna zakti. - xATalA bhAva aMgo che. nizcitapaNe saMsAramAM durlabha che. A na kahevA chatAM badhe ja vicAravuM. kahe che - ahIM dravyAMgamAM zarIrAMga ane bhAvAMgamAM saMyama pradhAna che, tenA ekArthikane * niyukti 157, 158 + vivecana - M aMga, dazabhAga, bheda, avayava, asakala cUrNa, khaMDa, deza, pradeza, parva, zAkhA, paTala, paryavakhila e badhAMne sthavize paryAyavAcI kahe che. vyAkhyAnika to avizeSathI A aMga paryAyo che. tathA dazabhAga te dazAbhAga, e pramANe bhinna ja paryAyo che tema kahe che. - 4 - 4. saMyamanA paryAyone kahe che - dayA, saMyama, lajjA, jugupsA, achalanA ahIM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 adhya. 3 bhUmikA iti zabda svarUpa parAmarzaka paryanta yojAya che. titikSA ane ahiMsA ane hI, e ekArthaka - abhinna abhidheya pado che. A paryAyanuM abhiyAna vividha dezanA ziSyonA anugrahane mATe che. kSetrAdi durlabhatva upalakSaNa ahIM manuSyatvAdi durlabhatva abhidhAna e abhiprAyathI kahe che * niryukti - 159 + vivecana : manuSya bhAva, AryakSetra, mAtR samutthA jAti, pitR samutya kuLa, anyUnAMgatA te rU5, rogano abhAva te Arogya, AyuSya, paraloka praviNA - buddhi, dharmasaMbaddha - zravaNa, tenuM avadhAraNa te avagraha athavA zravaNa eTale tapasvI. teno avagraha, te zravaNAgraha. zraddhA ane saMyama pUrvavatu. A badhAM lokamAM durlabha che. pUrve cAranuM durlabhatva kahela che. ahIM mAnuSatva, kSetrAdithI AyuSya paryanta upalakSaNathI kahyuM. zravaNa te buddhino avagraha che. pharIthI mAnuSatvAdinuM ahIM abhidhAna viziSTa kSetrAdi yuktone ja A muktinA aMgatva rUpe jaNAvavA mATe che. keTalAMka A sthAne Avo pATha kahe che - iMdriyalabdhi, nirvatanA, payami, nirUpakata, kalyANa, ghANa, Arogya, zraddhA, grAhaka, upayoga. temAM iMdriyaladhi eTale paMcendriyanI prApti, nirvartanA-iMdriyonI ja niSpAdanA, yafsa- samastapatipaNuM, nirUpaNa - upahata paNAno abhAva, te garbhasthane kulkata Adi vaDe utpanna thayela fbhatti AdithI che. sema- dezasauthya, dam - subhikSake vaibhava, Arogya - nIrogatA, zraddhA - uktarUpa, grAhaka zikhavanAra guru, upayoga - svAdhyAyAdimAM upayuktatA, artha - dharma viSayamAM arthitva. ATalA durlabha jANavA. ahIM je pharI zraddhAnuM grahaNa karyuM te tenA mUlapaNAthI saMpUrNa kalyANanuM tenuM durlabhataratva jaNAvavAne mATe che. je kahyuM ke - manuSyAdi bhAvAMgo durlabha che." temAM manuSyAMganA durlabhatvanA samarthanane mATe dRSTAMto kahe che - * niryukti - 160 + vivecanA - collaga, pAsA, dhAnya, dhuta, rana, svapra, cakra, carma, yuga ane paramANu A daza daSTAMte manuSyanI prAptinI durlabhatA kahe che - (1) collaga-paripATI bhojana, (2) zaka - pAsA, (3) sumiNa - sva... Adi ukta daza dRSTAMta jANavA. vistArathI jANavAne vRddha saMpradAyathI A pramANe jANavuM. (te A krame che-). (1) colaga - brahmadattanI sAthe eka kApeTika joDAyelo. te ghaNI ApattimAM ane avasthAmAM sarvatra sahAyaka rahyo. brahAdattane rAjya prApta thayuM, bAra varSIya abhiSeka cAlu thayo. temAM kApeTikane Azraya paNa prApta na thayo. tethI teNe AnA vaDe upAya vicAryo - joDAne bAMdhIne dhvajavAhaka sAthe te doDyo. rAjAe te kApeTIkane joyo. nIce utarIne tene AlIMgyo. bIjA kahe che - teNe dvArapAlane bhajavA vaDe bAra varSe
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 uttarAdhyayana mUlasuba-saTIka anuvAda/1 rAjAe joyo. tyAre rAjAe tene joIne sabrAMta thaIne pUchyuM - A bicAro mArA sukha - duHkhamAM sahAyaka hato. have huM AnI AjIvikA karI dauM. rAjAe pUchyuM- tane zuM ApuM? te kArpaTika bolyo- mane tame ghera ghera karabhojana Apo, jyAre AkhA bhAratamAM bhojana thaI jAya, tyAre pharI paNa tamArA gherathI AraMbhIne bhojana karIza. rAjAe pharI pUchyuM - tAruM ATalAmAM zuM thaze? huM tane eka deza ApI dauM. tenAthI sukhapUrvaka tuM chatrachAyA vaDe hAthI upara besIne badhe pharIza. - kaTika bolyo - mAre ATalA AkunathI zuM prayojana ? tyAre brahmadare tene karabhojana ApyuM. pachI pahelA divase te rAjAne ghera jaI jamyo. rAjAe tene be dInAra bheTa ApI. e pramANe paripATIthI susajja rAjakuLomAM batrIsa hajAra rAjAoe tevA atizaya vaDe bhojana karAvyuM. te nagaramAM aneka kulakoTi hatA. te nagarano kyAre aMta karaze ? tyAra pachI gAmono, pachI AkhA bhAratakSetrano paripATI krama kyAre pUro thAya? kadAca teno aMta Ave paNa kharo. paraMtu eka vakhata manuSyathI bhraSTa thAya to pharI mAnuSyatva na pAme. (2) pAzaka - cANakya pAse suvarNa na hatuM. tyAre kyA upAyathI suvarNane meLavavuM. tyAre teNe caMpAzaka karyo. koI kahe che varadAna maLyuM pachI eka dakSa puruSane zIkhavyuM. dInArano thALa bharyo. te bole che. je koI mane jItaze. tyAre tene A thALo ApI daIza. jo huM jItI jAuM to tamAre mane mAtra eka dInAra ApavI. te icchA pramANe yaMtramAM pAsA pADato hato. tethI tene jItavo zakya na hato. jema te jItAto na hato, e pramANe mAnuSyalAbha paNa prApta thavo duSkara che. kadAca koI tene jItI paNa jAya, paraMtu manuSyapaNAthI bhraSTa thayA pachI pharI mAnuSyatva na pAme. (3) ghAnya - bharatakSetramAM jeTalAM dhAnyo che, te badhAM dhAjyone bhegA karI devAmAM Ave. ahIM prastha sarasavamAM nAMkhI de. te badhAMnuM mizraNa karAya. pachI koI eka vRddhA - sthavirA sUpaDAmAM laIne te dhAnyone pRthapha kare, pharI paNa prasthaka vaDe pUrita karAya. to kadAca devanI kRpAthI tene chUTA pADI paNa zakAya. paraMtu jo mAnuSyatva cAlI jAya to tene pUrI na zakAya. (4) dhruta - jema koI eka rAjA hato. tenI sabhA 108 staMbhonI upara saMniviSTa - rahelI hatI. jyAM AsthAnikA - sabhA karato. eka eka staMbhane 108 khUNA hatAM. te rAjAno putra rAjyano AkAMkSI thaI vicAre che. A rAjA sthavira - vRddha thayo che, tene mArIne rAjyane grahaNa kare che. koI rIte amAtyAe te vAta jANI, teNe rAjAne kahyuM. pachI rAjAe tenA putrane kahyuM - amArA vaMzamAM je sahana na karI zake te jugAra rame che. je jItI jAya, tene je jIte che, tene rAjya apAya che. have jItavuM kaI rIte? tArA mATe eka upAya che. je tuM A 108 staMbhonA ekaika khUNAne 108 vakhata jIte to A rAjya tAruM che.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 adhya. 3 bhUmikA kadAca devanI sahAyathI te dhutamAM jItI paNa jAya, paraMtu jo mAnuSyatvathI eka vakhata bhraSTa thAya to pharI te pAmavuM muzkela che. (5) rana - eka vaNika vRddha hato. tenI pAse ratno hatA. temAM bIjo vaNiko koTipatAkA dhajAne urdhva rAkhatA hatA. paNa te ratnAvaNipha dhajAne urdhva rAkhato na hato. tenA putrae sthavirane mokalIne te ranone videzI vaNikanA hAthe veMcI dIdhA. temanA manamAM hatuM ke, ApaNe paNa koTIpatAkAne urdhva karIne rahIzuM. te vaNipha paNa pArasakulanI cotarapha pharIne pAcho AvI gayo. teNe sAMbhaLyuM ke, tenA putroe ratno veMcI dIdhA. temano tiraskAra karIne kahyuM jaldIthI te ratno pAchA laI Avo. tyAre te badhAM putroe bhaTakavAnuM zarU karyuM. zuM teo badhAM ratnone ekaThAM karI zake kharAM? kadAca devanA prabhAvathI ekaThAM karI paNa de. paraMtu gumAvelo mAnavabhava pharI na maLe. (6) svaM - eka kapeTike - brAhmaNe svapramAM caMdrane gaLI lIdho. teNe bIjA kArpeTikone kahyuM - teo bolyA ke tene saMpUrNa caMdramaMDala samAna karI (pUraNapoLI) prApta thaze. bIjA koIe paNa AvuM ja >> joyuM. te snAna karIne, hAthamAM puSpa ane phaLa laIne svaprapAThaka pAse gayo, tene svapnanI vAta karI. te svaprapAThake kahyuM- tuM rAjA thaIza. te divasa pachI sAtame divase tyAMno rAjA aputrikamRtyu pAmyo. caMdranA svamavALo thAkIne sUto hato. teTalAmAM azvae AvIne tene adhivAsita karyo. tyAre teNe azvane pradakSiNA karIne, tenI upara besI gayo. e pramANe te sajA thaI gayo. tyAre pelA kApaTike te sAMbhaLyuM. teNe paNa AvuM ja ... joyela hatuM. te Adeza phaLathI rAjA thayo. kApaTika vicAre che - huM jyAM gorasa che tyAM jAuM. te pIne sUI jaIza. pharI mane svapra Avaze. zuM tema bane kharuM? kadAca daiva yoga bane paNa kharuM. paNa manuSyatva pharI na pAme. (0) cakra - iMdrapura nAme nagara hatuM. tyAM iMdradatta nAme rAjA hato. tene iSTa evI zreNI rANIonA bAvIza putro hatA. bIjA koI kahe che - eka ja rANInA putro hatA. te rAjAne prANa samAna hatA. bIjI eka amAtyaputrI hatI. teNI paraNAvavA yogya hatI. anya koI divasa kyAreka Rtu nAnA thaIne rahelI hatI. rAjAe teNIne joIne pUchyuM ke- A konI kanyA che ? amAtyae kahyuM ke- A tamArI saNI che. tyAre rAjA teNInI sAthe eka rAtri rahyo. teNI RtusnAtA hatI, teNIne garbha rahyo. te amAtyaputrIe te vAta amAtyane karI. amAtyae kaheluM ke jyAre tane garbha utpanna thAya tyAre mane kaheje. teNIe je divase je muhUrte rAjA sAthe bhoga bhogavelA, te badhupatramAM lakhI dIdhuM. amAtya te patra gopavIne rAkhe che, nava mAsa jatAM tene putra janmyo. te divase tenA dAsaceTa paNa jakhyA. te A pramANe - agnika, parvata, bAhula, sAgara. amAtya tenA dohitrane yogya vaye kalAcArya pAse laI gayo. lekha Adi gaNita
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 pradhAna badhI kaLA teNe grahaNa karI. jyAre te AcArya pAse kalA grahaNa karatA hatA, tyAre sahajAta dAsaceTo jhaghaDatA, vyAkuLatA utpanna karatA ityAdi kAraNe teo na bhaNyA, na kaLA zIkhyA. bIjA bAvIza kumAre jyAre kaLA zIkhatA hatA tyAre AcAryane phaTakAratA ane avacano kahetA hatA. jyAre te AcArya te badhAMne zikSA karatA, tyAre te kumAro jaIne mAtAnI pAse pharIyAda karatA hatA. tyAre te mAtAo AcAryane khIjAtI ke kema mAro cho ? zuM putrajanma sulabha che ? e kAraNe te bAvIze paNa kaLA na zIkhyA. A tarapha mathurAmAM jitazatru rAjA hato. tenI putrI nivRti nAme kanyA hatI. teNIne zaNagArIne rAjA pAse lAvyA. rAjAe kahyuM- tane je race te tAro pati. tyAre teNIe kahyuM ke je - zUra, vIra, vIkrAMta hoya te ja mAro pati thAya. rAjA vaLI tene rAjya Apaze. tyArapachI te rAjakanyA lazkara ane vAhana laIne iMdrapura nagara gaI. te iMdradata rAjAne ghaNAM putro hatA. iMdradate khuza thaIne vicAryu - nakkI bIjA rAjA karatAM teo lakhatara che. teNe nagarane patAkAdithI zaNagAryuM. tyAM eka akSamAM ATha cakro, tenI AgaLa zAlabhaMjikA - putaLI rAkhI. te putaLInI AMkhane viMdhavAnI hatI. tyArapachI indradata rAjA sannaI thaIne putronI sAthe nIkaLyo. te kanyA paNa sarvAlaMkAra vibhUSitA thaI eka paDakhe ubhI rahI. te sajAnA daMDabhaTabhojikA ane raMgamaMca draupadInA raMgamaMcAdi jevo hato. temAM rAjAno moTo putra zrImAlIkumAra hato. tene kahyuM - he putra ! A kanyA ane rAjyane grahaNa karavAnuM che, tethI A putaLIne viMdha. tyAre te kaMI kaLA na jANato hovAthI samUha madhye dhanuSya paNa grahaNa na karI zakyo. koIe jema tema karIne dhanuSya grahaNa karyuM, jema phAve tema bANa choDyuM. te cakramAM bhaTakAIne bhAMgI gayuM. e rIte koI eka ArAne pAra karI zakyuM, koI be ArAne pAra karI zakyA. koInA bANa bahAra ja nIkaLI gayA. tyAre rAjA kheda karavA lAgyo - aho ! huM A putrothI apamAnane pAmyo. tyAre amAtyae kahyuM- zA mATe kheda karo cho ? rAjA bolyA- A badhAM vaDe huM apradhAna - gauNa thaI gayo. amAtyae kahyuM- tamAre hajI eka putra che, je mAro dohitra che, tenuM sarendradatta nAma che, te vIMdhavA mATe samartha che. rAjAe kahyuM - tame mane tenI oLakha karAvo. te kyAM che? amAtyae tene dekhADyo. rAjAe tenI AjJA ApIne kahyuM ke- tane ATha ratha cakrone bhedIne, putaLInI AMkha viMdhIne, rAjya ane nivRti kanyAne patnIrUpe prApta karavI yogya che. tyAre te kumAre "jevI ApanI AjJA" ema kahIne te sthAne jaIne dhanuSya grahaNa karyuM. cAre dizAmAM rahIne dAsaputro tene vinna kare che. baMne paDakhe bIjA be jaNAM hAthamAM khaDjha laIne ubhA hatA. jo koI rIte lacathI khalanA pAme to kumAranuM mAthuM
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhya. 3 bhUmikA 105 chedI nAMkhavuM. te upAdhyAya paNa paDakhe rahIne bhaya pamADato hato ke, jo tuM khalita thaIza to nakkI karavAno che, te bAvIza kumAro paNa tene putaLI na viMdhI zake te mATe ghaNAM ja vighno karI rahyA hatA. te vakhate surendradatta kumAre te baMne paraSone, cAre dAsaputrone ane bAvaze kumArone gaNakAryA vinA te AThe rathacakronA aMtarane jANIne te ja lakSyamAM daSTine rovIne anya sthAne manane na karatAM putaLIne viMdhI. tyAre lokoe utkRSTa kalakalanAda karIne dhanyavAda ApyA. jema te cakra bhedavuM durlabha che, tema mAnuSyatva prAti durlabha che. (8) carma - eka draha hato. te eka lAkha yojana vistIrNa carma vaDe DhaMkAyelo hato. tenI madhye eka chidra hatuM. te chidramAM mAtra kAcabAnI Doka samAtI hatI. tyAM jaIne eka kAcabo so varSa jatAM potAnI Doka bahAra kADhato hato. teNe koI rIte potAnI Doka prasArI. jeTalAmAM te chidramAMthI Doka bahAra kADhI. tenA vaDe kaumadImAM jyoti joI. phaLa ane phUla joyA. te gayo svajanone te daraya dekhADavA bolAvyA. AvIne badhI tarapha bhame che, paNa pharI te pUrNimAno caMdra Adi kaMI jovA na maLyA. A pramANe manuSyabhava paNa pharI maLato nathI. () yuga - jo "yuga"ne samudranA pUrvatamAM nAMkho, tenI samIlA' pazcimAMtamAM pheMko. to yuganA chidramAM te samIlAno praveza ApoApa thavo saMzayita che. te pramANe mAnuSyatvano lAbha maLavo saMzayita che. kadAca te samilA sAgaranA pANImAM Ama tema bhamatAM - bhamatAM koI prakAre yuga sudhI pahoMcI jAya, ane yuganA chidramAM pravezI paNa jAya, pachI te pracaMDa vAyunA nimitte uThela taraMgathI prerAIne chidramAM praveze ke anya koI nimittathI. te banI zake. paNa jo manuSyathI jIva bhraSTa thAya to pharI te jIvane mAnuSya maLatuM nathI arthAta durlabha che. (10) paramANu - have paramANunuM dRSTAMta Ape che. jema eka staMbha hoya, te ghaNAM moTA pramANavALo hoya. Avo staMbha koI deva cUrNa karIne, jeno vibhAga na thaI zake tevo khaMDo karIne nAlikAmAM nAMkhe. pachI meru parvatanI cUlikAe rahIne tyAMthI nalIkAmAM phUMka mArIne te cUrNane uDADe. to zuM koI paNa tejapugalo vaDe te ja staMbhane banAvI zake kharo? nA, te artha samartha nathI. tema na thaI zake. e pramANe mAnuSyathI bhraSTa thaI punaH mAnuSyatva na pAmI zake. athavA aneka staMbha upara rahelI sabhA hoya, te kAlAMtare paDI jAya. to zuM koI, tenA ja pagalo ekaThA karIne te sabhAne pharI banAvI zake? nA, na banAvI zake. A pramANe mAnuSatva paNa durlabha che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 0 kadAca mAnuSyatvane prApta karI le, to paNa "dharmazruti durlabha che, te darzAvatA niyukti kAra kahe che - * niryukti - 167, 161 + vivecana - ALasa, moha ityAdi kAraNo ahIM kahevAze. tene lIdhe sudurlabha mAnuSyatvane pAmIne paNa jIva saMsAra uttAriNI zrutine pAmato nathI. Alasya - anudhama rU5, dhamacAryanI pAse na jAya ke na sAMbhaLe, A pramANe badhAM ja kAraNo sAthe joDavuM. moha - gRha kartavyatA janita vaicityarUpa athavA heya - upAdayanA vivekanA abhAva rUpa. avajJA - jema ke - A muMDa zramaNo zuM jANe ? aaNa - sAdhunA avarNavAdathI, jemake - A maLathI bharelA zarIravALA, badhAM saMkArothI rahita, prAyaH prAkRta vayavALA ityAdi che. saMbha - jAti AdithI utpanna ahaMkArathI, huM Avo prakRSTatara jAtivALo, huM Amane kema anusaruM. krogha - AcAryAdi viSayaka aprItirUpathI, mahAmohathI haNAyelo, koI AcAyadi vaDe kopAyamAna thayo hoya. pramAda- niMdrA Adi rU5. niMdrA AdithI pramatta ja raheto hoya. kRnNa - dravyanA vyayane sahana na karavA rUpa. jo huM AmanI pAse jaIza to avazya dravyano vyaya thaze tethI temano dUrathI ja parihAra karavo. bhaya - kadAcita narakAdi vedanAnA zravaNathI utpanna asAtA vaDe, athavA niH satvo ja narakAdi bhayane batAve che, evA bhayathI pharI sAMbhaLavA na icache. zoka - iSTanA viyogathI utpanna duHkhathI, kayAreka te priyapraNayinInA maraNa AdimAM zoka karato besI rahe. ajJAna - mithyA jJAnathI, jemake - mAMsa bhakSaNamAM doSa nathI, madha ke maithunamAM doSa nathI, ityAdi rUpa. vyApa - have A kAma che, have A kAma che, e pramANe ghaNAM kAryAnI vyAkuLatA rUpa vyAkSepa. kutUhala - iMdrajAla Adi avalokana mATe pharato hovAthI, ramaNa - kukaDA AdinI krIDA rUpa. have A arthonA nigamanane kahe che - anaMtarokta batAvelA hetu ke kAraNothI. koI rIte prApta thaI paNa jAya, zuM? atizaya durlabha evuM manajatva, te paNa dharmane sAMbhaLavA rUpa zrutine na pAme. te zruti kevI ? hitakArI - A loka ke paralokamAM tathya-pathyane jaNAvanArI. tethI ja saMsArane pAra utAranArI, mukti pamADavA mATe vistAra kare che, tethI saMsArottANI. kone ? jIvane. A rIte dharmanI zrutinA durlabhatvane batAvIne, tenA lAbha thAya to paNa temAM zraddhAnA durlabhatvane kahe che - * niryukti - 12, 163 + vivecana - mithyASTi jIvo upadeSTi pravacananI zraddhA karatA nathI, paNa upadiSTa ke anupadiSTa asatabhAvanI zraddhA kare che. samyapha dRSTi jIvo upadiSTa pravacananI zraddhA kare che, asatvabhAvane anAbhoga ke guruniyogathI sahe che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 127 mithyA - viparIta, daSTi-buddhi, jenI che te mithyA daSTi jIva, guru vaDe kahevAyelA Agamane A Ama ja che, tema svIkAratA nathI. kadAcita tethI viparItanI paNa zraddhA na kare, tethI kahe che - avidhamAna - paramArthathI vidhamAna bhAvo te, jemAM jIva Adi abhidheyabhUta che teno sadabhAva na mAnavo te. sarvavyApI Adi rUpa AtmAdinA pratipAdaka kupravacana, tene bIjA kahe athavA svayaM mAnI le che. A rIte zraddhAnuM durlabhatva jaNAvIne have te prApta thayA pachI paNa temAM upaghAta saMbhave che, te kahe che - sabhyapha A zabda prazaMsA arthamAM viyAta che. athavA jIvAdi avaiparityathI pAme che, te samyapha tathA daSTi jenI che te samyagu daSTi. te upadiSTa pravacanane niHzaMka svIkAre che. te zuM A pravacananI ja zraddhA kare che ? te kahe che - teo asabhAva ne ajJAna vaDe athavA dharmAcAryanA niyoga- vyApArathI, jIvAdi svarUpane jANavA chatAM atatvane tattva rUpe svIkAre che. e pramANe pahelI gAthA vaDe mithyAtva hetutva azraddhAna kahyuM. bIjI gAthA vaDe pharI tenA abhAvamAM paNa anAbhoga ane guraniyoga hetuthI kahyuM. e pramANe baMne gAthA vaDe zraddhAnI durlabhatA kahI. A pramANe hovA chatAM kema keTalAMka atyaMta haju paNa saMbhave che? jeo svayaM AgamanusArI mativALA hovA chatAM paNa gurunA upadezathI anyathA paNa svIkAre che. tethI - jamAli vagere nilavonA ziSyo temanI bhaktiyuktatAthI svayaM AgamAnusArI mativALA hovA chatAM paNa gurunA nimittathI viparIta arthane paNa svIkAryo x x A asadbhAvane svIkAranAra koNa hatA ? te kahe che - * nirakta - 164 + vivecana - (1) bahurata - ghaNI kriyA niSpatti viSaya siddhAMtamAM rata, arthAtu ghaNAM ja samayomAM kriyAnidhdhati e asatabhAvane svIkAryo. (2) pradezI - aMtya pradeze jIva che, tema kahenAra. aMtya pradezamAM ja jIvane svIkAre che. (3) avyakta - avyaktavAdI, ahIM vyakata paNe A yati che ke ayati ityAdi svarUpathI vastune jANavuM zakya na bane, tethI badhuM ja avyakta che tema svIkAranAra. (4) sAmuccheda - sAmatyathI niranvayapaNe urva kSaNathI upara hovAthI cheda - nAza, te samuccheda, tene tattvabuddhi sAmucchedo kahe che. - *-- - (5) dvika - be kriyA viSayaka eka samaye anubhavAtuM grahaNa karAya che. tene svIkAranArA paNa upacAra dvika kahyA. (6) trika - jIva, ajIva, nojIva e traNa rAzi che evuM mAnanArAne paNa trika' kahe che: (3) abaddhikA- baddha jIva pradeza vaDe anyonya vibhAgathI saMpUkta, na baMdhAyela te abaddha. arthAta karma, tenA svIkAranA viSayamAM A kahelA che. ahIM koNa konA ziSya. te AzaMkAnA apoNArthe AnA nigamane jaNAvavAne saMbaMdha kahe che. AnA anaMtara upadarzitanA, nirgamana - jenI jyAM utpatti te rUpa ahIM anukramathI kahIzu - pratijJAta ja kahe che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 * niryukti* 15, 166 + vivecana - .(1) "bahurata' mata jamAlithI nIkaLyo. A tIrthanI apekSAe tene prathama batAvyo che, sarvathA pahelo utpanna thayela nathI. kemake pUrve paNa AvA prakAre thayela saMbhave che. te A jamAlipabhavA. (2) tISyagumathI "jIva pradeza'matanIkaLyo. aMtyapradeze jIva jemAM che te pradezajIva. (3) aSADhAcAryathI avyaktavAdI' mata nIkaLyo. (4) azvAmitrathI "sAmuccheda' mata nIkaLyo. (5) gaMgAcAryathI hekriyA' matanIkaLyo. (6)SaDUlaka-chapadArthanA praNayanathI ane ulUka gotratvathI SaDulaka, tenAthI airAzika matanI utpatti (7) sthirIkaraNakArI te goSThAmAhilo, kaMcukavata spaSTa. abaddha- kSIranIravata anyonya anugata karma, tenI prarUpaNA kare che. ane te sthaviratva pUrva paryAya apekSAthI che, AnA vaDe goSThAmAdilathI abaddhikonI utpati kahI che. je rIte bahuratA jamAliprabhavA che, te rIte kahe che - * niyukti - 167 + vivecana - vRttikArazrI kahe che ke A niyuktino bhAvArtha saMpradAyathI A che - te kALe te samaye kruDapura nagara hatuM. tyAM bhagavaMta mahAvIranI moTI bahena sudarzanA nAme hatI. teNIno putra jamAlI hato. teNe bhagavaMtanI pAse 500nI sAthe dIkSA lIdhI. tenI patnI. je bhagavaMtanI putrI hatI. teNInuM nAma anavadhAMgI ane bIjuM nAma priyadarzanA hatuM. teNI paNa 1000 strI sAthe tenI pAchaLa pravajita thaI. te, badhuM vyAkhyaprakRti anusAra kahevuM jamAli aNagAra agiyAra aMga bhaNyA. svAmInI anujJAthI te 500nA parivAra sAthe zrAvastI gayA. tyAM tiMduka udhAnamAM zreSThaka cetyamAM teo padhAryA. tyAM tene aMtaprAMta AhArathI roga utpanna thayo. besI rahevA paNa samarthana rahyA. tyAre te zramaNone kahe che - mArA mATe zayyA saMthAro karo. teo saMthAro karavA lAgyA. pharI adhIra thaIne te pUche che - saMthAro karyo? karAya che ? te ziSyo bolyA - karyo nathI, hajI paNa karAya che. tyAre jamAline vicAra Avyo ke- je zramaNa bhagavanuM kahe che ke - cAlatuM cAlyuM. udIrAtu udIrAyuM. sAva nirjarAtuM nirja te mithyA che. A pratyakSa ja dekhAya che - zayyA saMthAro karAto akRta che, saMstIrya karAto asaMstIrNa che. jo Ama che, to cAlavA chatAM acalita, udIrAtu chatuM anudIrNa yAvatu nirjarAtu chatAM anijIrNa che. e pramANe vicAre che, e pramANe vicArIne sAdhuone bolAve che, bolAvIne A pramANe kahe che - je zramaNa bhagavAna mahAvIra e pramANe kahe che ke - cAlatuM cAlyuM, udIrAtuM udIrAyuM yAvat nirjarAtu nirjarAyu kahe che, te mithyA che. A pratyakSa ja dekhAya che kezayyA saMthAro karAto akRta che, cAvatuM tethI nirjarAyuM te paNa anijIrNa ja che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 119 adhya. 3 bhUmikA pachI jamAlie A pramANe kahetA, keTalAMka sAdhuoe A arthanI zraddhA karI ane keTalAMka tenI zraddhA na karI. jemaNe zraddhA karI te sAdhuo jamAlIno Azraya karI viharavA lAgyA. temAM jemaNe zraddhA na karI, teo A pramANe kahe che - bhagavana! Apano A Azaya che ke - jema ghaTa e paTa nathI, athavA paTa e ghaTa nathI. tema kriyamANa (karAtu) kRta nathI, kRta te kriyamANa nathI. je be nizcita bhedo che, te baMnenuM aikya nathI, jema ghaTa ane paTanuM nathI. nizcita bhedamAM kRta ane kriyamANamAM, ahIM asiddha hetu che. tethI kahe che - kRta ane kriyamANaka zuM ekAMtathI nizcita - bheda che. jo ekAMtathI che to zuM tenA aikya chatAM paNa karaNa prasaMgathI che ? athavA kriyAnuparama prAptimAM che ? to zuM prathama Adi samayomAM paNa kAyapalaMbha prasaktamAM che ? to rakriyA vaiphalya ApattithI che? athavA dIrgha kriyAkALa darzanathI anupapatti che? temAM tenA hovA chatAM paNa karaNaprasaMgathI che, te yukta che. asat karaNamAM ja AkAzanA puSpanI mAphaka karaNa prApta thAya, tethI kathaMcita hovuM ja karaNa amArA vaDe svIkArela che, abhyAgata arthanuM prasaMjana yojAtuM nathI. kriyA anuparama prAptithI paNa nathI, ahIM kriyA zuM eka viSayaka che ke bhinna viSayA che? jo eka viSayA hoya to koI doSa nathI, temAM ja jo kRtane kriyamANa kahe che, tyAre temanA mate niSpanna ja kRta che. tenI paNa kriyamANatAthI kriyA anuparama prApti rUpa doSa thAya. "kriyamANa te kRta nathI." ema kahevAmAM tyAM kriyA Aveza samaya ja kRtatva jaNAve che. kemake kriyAkALa ekyamAM kRtanA sattvathI hovA chatAM karaNamAM tad avasthA prasaMga che, te asatu che. pUrve ja labdhasattAkanI kriyAmAM A prasaMga thAya. paNa kriyA samakALa sattA prAptimAM nahIM. have bhinna viSayA kriyA tyAre siddha sAdhana che. prati samaya acAnya kAraNapaNAthI vastunA svIkArathI bhinna viSaya kriyA anuparamano amAro mata siddha paNa ja che. have prathama Adi samayomAM paNa kAyapalaMbha prasakta - epakSa che. kriyamANanA ja kRtatvamAM prathamAdi samayomAM paNa sattvathI upalaMbha prasajya che. te paNa nathI. tyAre zivaka AdinI ja kriyamANatA che, te upalabdha che ja. - - - ghaTagata abhilASAthI mUDha zivakAdi karaNamAM paNa huM ghaTa karuM chuM, ema mAne che. tethI kahe che ke prati samaya kArya koTI nirapekSa ghaTagata abhilASa che, prati samaya kAryakALa pULamati ghaTane grahaNa kare che. kriyA vaikalya ApattithI paNa nahIM. kemake pUrve ja prApta sattAkanA karaNamAM kriyAnuM vaikalya thAya che. kriyamANa kutatvamAM nahIM. temAM ja kriyamANa * kriyA apekSA che, tenuM sAphalya ja che. anekAMtavAdIne koIpaNa rUpathI pUrve sattva chatAM paNa rUpAMtarathI karaNa doSane mATe na thAya. dIrgha kriyAkALa darzananI anupatti paNa yukta nathI. kemake zivaka Adi 37/9) International Jain .. International
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 uttarottara pariNAma vizeSa viSaya ja dII kriyAkALano upalaMbha che, ghaTakriyA viSayaka nathI. kahyuM che ke prati samaya utpannamAM paraspara vilakSomAM ghaNAM che, dIrgha kriyAkALa je dekhAya to A kuMbhanuM zuM? - have kathaMcita nizcita - bheda kRta ane kriyamANamAM che, te tIrthakare kahela ja che, nizcaya ane vyavahAranA anuganatvathI tenA vacano che. temAM nizcayanayanA AzrayathI kRta ane kriyamANa abheda che.- x x-. vyavahAranayanA matathI A baMnenuM vividhapaNuM che. tathA "karAtuM ja karyuM che. kRta' ne kadAca kriyamANa kriyA Aveza samayamAM che, kriyA uparamamAM vaLI akriyamANa che. tenAthI ahIM kriyamANane niyamathI karela che tema jANavuM athavA ahIM kiMcita kriyamANane uparatakriyA paNa thAya. vaLI ApanI mati - kriyA aMtya samaye ja abhimata kArya thAya, temAM paNa prathama samayathI AraMbhIne kAryanI keTalIka paNa niSpatti iSTa che. anyathA kaI rIte akasmAta aMtya samaye te thAya? kahyuM che ke, pahelAM taMtunA pravezamAM jo kaMIpaNa paTamAM na svIkArAya, to aMtya taMtu pravezamAM paNa te paTano udaya nahIM thAya. tethI pahelA, bIjA Adi taMtunA rogathI pratikSaNa kaMIka kaMIka te che ja. ahIM zuM kahevA mAMge che ? je kriyAnA pahelA samaye na hoya, te tenA aMtya samaye paNa na thAya. jema ghaTakriyAdi samayamAM paTa thato nathI. kRta ane kriyamANanA bhedamAM kriyAnA Adi samayamAM kArya thatuM nathI. anyathA ghaTanA aMtya samayamAM paNa paTanI utpatti thAya che.x x- A pramANe saMthArA, AdimAM paNa yojavuM. tethI tame svIkAra karo ke bhagavaMte je cAlatuM cAlyuM' ityAdi vacana kahyA che, te avitatha che. e pramANe kahevA chatAM teNe A svIkAryuM nahIM. tyAre te sAdhuo jamAlinI pAsethI "bhagavatI'mAM kahyA mujaba bhagavaMtanA Azraye vicAravA lAgyA. te priyadarzanA paNa jyAre TaMka kuMbhakAranA ghera rahelI, teNI caityavaMdanA karIne AvI tyAre jamAlIne vaMdanArthe AvI, teNIne paNa jamAlI bahurata matanI prajJApanA kare che. teNI paNa vipratipanna thAya che. tenA snehAnurAgathI kheMcAI pachI AvIne potAnA sAdhvIone kahe che, pachI Dhaka zrAvakane kahe che. Dhaka zrAvaka jANe che ke A tenA svAmIne kAraNe viparIta matavALA thayA che. tyAre te kahe che - huM Ano vizeSa vyatikara jANato nathI, e pramANe teNIne koI divase kadAcita svAdhyAya porisI karatAM TaMka kuMbhAre vAsaNone uMcA-nIcA karatA, teNInI pAse aMgAro pheMkyo. tyAre te sAthvInA kapaDAMno eka bhAga baLyo. teNI bolI - he AryazrAvaka! A mArI saMghATI - vastra baLyuM. TaMke kahyuM ke tame ja prarUpaNA karo cho ke baLatuM evuM banyuM na kahevAya, to tamArI saMghATI kaI rIte banI? hajusUtra nayanA mate vIra jinendranA vacanane AzrIne bolAya ke - "baLatuM baLyuM" tamArA mate nahIM.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 131 priyadarzanAe "tahara" kahI, te vAta svIkArI, he zrAvaka ! huM paDIcoyaNA icchuM chuM. tyAre teNI jaIne jamAline kahe che, jyAre teNe A vAta na svIkArI tyAre hajAranA parivAranI sAthe jaIne bhagavaMta mahAvIranI upasaMpadAmAM vicAre che. jamAlI paNa tyAra pachI caMpA nagarIe gayo. bhagavaMtanI kaMIka nIkaTa rahIne bhagavaMtane kahe che - Apa devAnapriyanA ghaNAM aMtevAsI zramaNo nircanho chadmastha thaIne chadmasthAvasthA choDyA vinA mRtyu pAmyA paNa huM te rIte chagrastha thaIne chaprasthAvasthA choDyA vinA nahIM karuM. huM utpanna jJAnadarzanadhara ahaMnuM, jina, kevalI thaIne marIza. tyAre gautamasvAmIe jamAline e pramANe kahyuM- he jamAli! nizce kevalIne jJAna ke darzana daula ke staMbhamAM kyAreya Avatu ke jatuM nathI. he jamAli ! jo tuM utpanna jJAna darzanadhara che, to mArA A be praznanA uttara Apa - loka zAzvata che ke azAzvata? jIva zAzvata che ke azAzvata ? tyAre jamAlI gautamasvAmInA praznathI zakti, kAMkSita thayo cAvatu gautamasvAmIne te kaMIpaNa uttara ApavA samartha na thatAM mauna dharIne ubho rahyo. he jamAli. e pramANe zramaNa bhagavaMta mahAvIre jamAline A pramANe kahyuM - he jamAla ! mArA ghaNAM ziSyo chaghastha hovA chatAM A praznano uttara ApavAne samartha che, je pramANe huM ApI zakuM chuM. paNa tuM jevI bhASA bole che, tevI bhASA bolavI na joIe. A loka zAzvata che, te kyAreya na hato tema nathI, nathI tema paNa nahIM, nahIM haze tema paNa nathI. loka hato, che ane raheze. cAvatu loka nitya che. he jamAli! loka azAzvata paNa che, kemake utsarpiNI thaIne avasarpiNI thAya che, vaLI avasarpiNI thaIne utsarpiNI thAya che. tiryaMcayonika thaIne manuSya thAya che, manuSya thaIne devayonimAM paNa jAya. tyAre te jamAli, bhagavaMte Ama kahevA chatAM A arthanI zraddhA karatA nathI, azraddhA karato bhagavaMta pAsethI nIkaLI jAya che. nIkaLIne ghaNAM ja asat bhAvobhAvanA vaDe mithyAtva abhinivezothI potAne bIjAne ane ubhayane vyagrAhita karato ghaNAM varSo zrAmasyaparyAyane pALe che. ghaNAM chaThTha, aThThama Adi tapa kare che. tapa karIne ardhamAsikI saMlekhanA vaDe AtmAne sthApita kare che, tapamAM sthApIne trIza bhaktonuM anazana vaDe chedana kare che. chedIne te sthAnanI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALamAse kALa karIne lAMtaka ka5mAM tera sAgaropama sthitika devomAM kibiSika devamAM deva paNe utpanna thayo. e pramANe jema bhagavatI sUtramAM kahyuM che tema aMta karaze. A joIne ghaNAM jIvo rata thayA, tethI bahurata kahe che athavA ghaNAM samayomAM kArya siddhine mAnavAmAM rata - Asakta te bahuratA. (2) tiSyagupta - jIvapradezano mata jema kahyo, te jaNAve che -
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130. uttarAdhyayana mUvamUtra-saTIka anuvAda/1 * likti - 168 + vivecana : vRttikArI A gAthAno bhAvArtha saMpradAyathI A pramANe kahe che - bhagavaMta mahAvIrane kevaLajJAna thayA pachI 16 varSe bIje nirnava utpanna thayo te A pramANe te kALe te samaye rAjagRhamAM guNazIla caityamAM "vasu' nAme AcArya je caudapUrvI hatA. te padhAryA. temane tiSyagupta nAme ziSya hato. te AtmapravAda pUrvamAM A AlAvo bhaNatA hatA - bhagavan! eka jIvapradezane jIva ema kahevAya? nA, A artha samartha nathI. e pramANe be pradeza jIva kahevAya ? traNa pradeza jIva kahevAya ? saMkhyAta pradeze ? yAvat eka pradeza nyUna hoya tyAre paNa "jIva' evI vaktavyatA na thAya. kemake saMpUrNapratipUrNa lokAkAza pradeza samatulya pradeze jIvanI vaktavyatA kahI che. A vAte tiSyaguma viparIta pariNAmI thayo. je badhAM jIva pradezomAM eka pradeza hIna hoya tyAre jIvano vyapadezana thAya. tyAre te je pradeza rahyo, te pradeze jIva che, te jajIvano vyapadeza che. te A pramANe viparIta bole che, tyAre sthaviroe kahyuM- he bhadra!tAro Azaya Avo che ke - jema saMsthAna ja che, ghaTa, tenAthI te rU5, teno aMtyadeza ja tarUpa hovAthI jIva paNa te ja che. jemAM hovAthI je hoya te tarUpa kahevAya. jema saMsthAna ja hovAthI tapa ghaTa thAya che. aMtyadeza hovAthI ja AtmA hoya che, ahIM asiddha hetu che. tethI kahe cheAtmA aMtyapradezamAM ja kema hoya? zuM zeSa pradezo hotAM AtmA na hoya, to pachI A zeSa pradezonuM zuM? temAM koI vizeSatA che ke nahIM? je nathI to zuM zeSa pradeza bhAvamAM paNa sadabhAva che ? jo viroSatA che to zuM te pUraNatva che ? upakAritva che ? Agama abhihitatva che ? ema kahIne A traNe vicAraNAnI carcA rajU kare che - jo pUraNatva che, to zuM vastuthI che ke vivakSAthI che ? vastuthI jo hoya to zuM AnuM ja pUraNatva che? bAkInA pradezonuM nathI? have je A aMtyatvathI che, aMtyatva paNa AtmapradezanI apekSAthI ke tenAthI rokAyelA AkAzapradezanI apekSAthI che ? AtmapradezanI apekSAthI nathI, AtmapradezonA kathaMcit bhAgamAM vartamAnatvathI anavasthita A aMtya ke anaMtya evA vibhAgano abhAva che. ane je ATha sthira che, te madhyavatI ja che. teNe rokela AkAza pradezanI apekSAthI paNa nathI, tenA badhI dizAmAM paryantanA saMbhavathI eka ja aMtyano abhAva che. dezAMtara saMcAramAM paNa anavasthitapaNe che. vastutaH aMtyanuM pUraNatva ja nathI. kemake bIjA vagerenuM paNa pUraNatva che. anyathA tevA tevA vyapadezanI anupapatti thAya. vivakSAthI paNa tema nathI. kemake A potAnuM che ke badhAM puruSonuM? meLavAM puruSonuM hoya to AnI niyatA nathI. badhAM Apane abhimata pUraNane kahetA nathI, potAnuM paNa kahetA nathI. to pachI AnuM paNa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ :: adhya. 3 bhUmikA niyatapaNuM kyAMthI? tethI aMtyapaNAthI AnuM paNa niyatapaNuM kaI rIte hoya? bhagavana eka jIvapradezamAM jIva che tevI vaktavyatA che,"ityAdi nirUpaNamAM paryanta thavAthI hoya, to niyama ja kyAMthI rahe? vivakSA naiyaya anyatvathI che. te naiyatyanI nirUpaNAmAM paryanta thavAthI, te niyama paNa vivakSA niyamathI che. e pramANe cakvata pharI-pharI Avarta thAya che. jo pUraNatva etyanuM vizeSa che, tyAre te zeSa pradezanI apekSAthI ja aMtya vinA bhAvitvamAM tenuM avinAbhAvitva paNa baLathI AvI paDe che sakala pradeza avinA bhAvitvathI te rUpa ja siddhi che. temAM koI upakArItva vizeSa nathI. te kAraNe tenAthI bIjAmAM paNa te kema nathI ? zuM te Atma pradezo nathI ? athavA Atma pradezatamAM paNa eka ja che? paNa tyAM pahelo pakSa nahIM ke. kemake sarve Atma pradezatvathI vAdi prativAdIne iSTapaNe che. have Atma pradezatvamAM paNa eka che, ekatvato temanA mate aMtya pradeza sahAyatA prabhAvathI paraspara sAhAyaka virahathI che? jo temanA mate aMtya pradeza sahAyakanA abhAvathI bAkInA pradezonuM upakAritva che, to temanAmatanA aMtyano paNa tenA sAhAyakamAM asata paNe ja che. ghaNAMne upakAritva ane ekano temAM abhAva yukta che. kemake paraspara sahAyaka asattapaNe che. tethI to zuM tamAro kalpita aMtya pradezathI nyUnatva ke teno abhAva che ? jo nyUnatva che. to zuM zaktithI che ke avagAhanathI che ? zaktithI to che nahIM. eka paTa taMtunI jema eka Atma pradezano tethI nyUnatva yogathI che, avagAhanAthI nathI. AnA badhAM ja eka eka Atma pradezagAhItvathI tulyapaNe che. tenA abhAva pakSamAM aMtyapradezanuM ja bAkInA pradezonuM paNa upakAritva siddha ja che. Agama abhihitatva ane viroSathI kahetA tenI anyatA ja sUcave che. tethI Agama vacana pragaTa ja che- "saMpUrNa pratipUrNa lokAkAza pradeza tulya pradeze jIva che tema kahevuM. tethI jema badhAM pradezo vaDe paTa tadarUpa thAya tema badhAM dezomAM AtmA paNa tarUpa thAya che. je jeno pradeza avinAbhAvI che, te tadarUpa che. jema ghaDo. e pramANe jIvane paNa jANavo. A pramANe prarUpaNA karavA chatAM jyAre sthira na thayo tyAre teno tyAga karavAmAM Avyo. e pramANe tiSyagupta ghaNI asabhAvanA vaDe mithyAtva abhinivezathI potAne, bIjAne ane ubhayane vyadagrAhita karato amalakalpA nagarIe gayo. tyAM AmazAla vanamAM raho. tyAM "mitrazrI' nAme zrAvaka hato. tenA sahita bIjA paNa nIkaLIne sAdhuo AvyA che jANIne tyAM AvyA. mitrazrI jANato hato ke A nihavo che. paNa tiSyaguma prarUpaNA kare che, to paNa mAyA sthAnane sparzIne mitrazrI dharma sAMbhaLe che. tiSyagamano virodha paNa karato nathI. jyAre mitrazrIne tyAM vipula vistIrNa saMkhaDI thaI, tyAre sAdhuone nimaMtraNA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 kare che. Apa mAre ghera pagalAM karavA padhAro. e pramANe tiSyaguma Adi AvyA. tyAre temanA dvArA banAvAyela ne vipula khAdhane lAvyA. tyAre te eka-eka TukaDo TukaDo badhI vastuno vahorAve che. jarA bhAta, thoDI dALa, vastrAno khaMDa ityAdi. tiSyagumAdie vicAryuM ke A pachIthI badhuM Apaze. tyAra pachI mitrazrI page paDyo ane svajanone kahyuM ke * vaMdana karo, sAdhuone pratilAbhita karyA. aho ! huM dhanya chuM ke Apa mAre ghera padhAryA. tyAre tiSyagaNe kahyuM ke kema amAruM apamAna karo cho ? mitrazrI bolyo ke - kema Apano ja siddhAMta che ke paryanta avayava mAtra ja avayavI che. jo te vAta satya hoya to pachI apamAna kaI rIte thayuM? athavA " micchAmi dukka' Ape mane Apane siddhAMtathI lAbha Apyo. have Apane bhagavaMta mahAvIranA siddhAMta pramANe pratilAlIza. e pramANe kahetA sAdhu bodhapAmyA. he Arya Ape mane samyaka rIte preraNA karI. tyAra pachI zrAvake pratilAbhita karI, micchAmi dukkaDaM ApyuM. e pramANe tiSyagumAdi badhAM bodha pAmIne AlocanA ane pratikramaNa karIne vicare che. have ASADhAcArya nimitte utpanna "avyakto" ne kahe che. * likti - 169 + vivecana - A niryuktino bhAvArtha saMpradAyathI A pramANe jaNAve che - te kALe te samaye zramaNa bhagavaMtane ra14 varSa siddhi gayAne thayA. tyAre trIjo nihara utpanna thayo. zvetAMbI nagarImAM polAsa nAma udhAna hatuM. tyAM Arya aSADha nAme AcArya ane vAcanAcArya hatA te padhAryA. temane ghaNAM ziSyo AgADha yoga svIkArIne bhaNatAM hatAM. ASADhAcAryane rAtrimAM visUcikA thaI. teNe vAyu vaDe nirodha karyo. koIne uThAvyA nahIM. cAvatu te kAladharma pAmyA. saudharmakalpamAM nalinIgubha vimAnamAM utpanna thayA. avadhijJAna prayo. potAnuM zarIra joyuM, te sAdhuone AgADha yogamAM rahelA joyA. sAdhuo paNa jANatA nahatA tyAre te ja zarIramAM te deve praveza karyo. pachI badhAMne uThADyA, vairANika karAvyuM. e pramANe temanA divya prabhAvathI badhAMne adhyayana prApta thatAM yoga pUrA karyA. yoga niSpanna thayA pachI teone kahyuM - he bhagavaMto ! Apa mane kSamA karajo. kemake meM sayate vaMdana karAvyA. huM amuka divase kALadharma pAmelo. e pramANe tekhamAvIne gayA. sAdhuoe paNa gurunAte zarIrano tyAga karIne Avo abhyathita saMkalpabadhAMe svIkAryo ke ATalo kALa ApaNe asaMyatane vaMdana karyuM tethI avyakta bhAva bhAve che. arthAta badhuM ja avyakta che. koNa saMyata che ? ane koNa deva che? e koNa jANe che. tethI mRSAvAda na thAya ane asaMyatone vaMdana paNa na thAya, jyAM sudhI ApaNe paraspara vizvAsa na bese ke- AmAM koI saMyata che ke nahIM tyAM sudhI vaMdanAdi na karavA.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 135 | (sAdhvIone kahyuM - ) tamAre paNa e pramANe ja kahevuM ke- e pramANe saMyatI che ke devI che, ame jANatA nathI. A pramANenA asatabhAvathI teo potAne, bIjAne ane ubhayane sugrahita karatAM vicAravA lAgyA. - sthaviroe temane anuzAsita karavAno AraMbha karyo ke - he devAnupriyo ! tame je AvuM kaho che ke jyAM sudhI koI jJAna vaDe nizcaya na thAya tyAM sudhI vastu tattvanA nizcayanA abhAve badhuM avyakta ja che. ahIM teo evuM kahe che ke - je jJAna che. te nizvayakArI nathI. jemake A AcAryagocara jJAna che, A jJAna yati Adi viSaya vedana che. anizcayakAritvamAM jJAnanA nizcayanA adhInatvathI vastu vyaktimAM avyaktatvanI siddhi che. A anumAna jJAna ja che, to te paNa nizvayakArI che ke nahIM? ja nizvayakArI che, to jema AnA jJAnitva chatAM paNa nizcayakAritA che. te pramANe jJAnAMtaramAM paNa viparyaya sAdhanathI viruddha hetu thAya. jo nizvayakArI na hoya to A prayoga ja phogaTa che. kemake sva sAdhanano nizcaya karato nathI. bAkInA jJAnono niSedha karyo nathI, te ja nizvayakAritA che. athavA jo "je jJAna che, te nizvayakArI nathI" A pratijJAmAM sarvathA nizcayakAritvano abhAva koIka sAdhe to ? jo sarvathA kaho, to dhRtajJAnano paNa jJAnapaNAthI anizvayakAritvamAM svarga - apavarga sAdhakatvathI temAM upadarzita tapa vageremAM paNa anizcayathI to zilyana Adi paNa kema anarthaka nahIM thAya? have tenA svayaM anizvayakAritvamAM paNa tene kahenAra tIrthakaramAM vizvAsathI tenuM paNa nizcatakAritA che temAM doSa nathI. to pachI tenA Alaya vihArAdi darzanathI yati AdimAM paNa tenA bhAva nizcayathI vaMdanA vidhi kema nahIM ? - - x- sarvathA nizcayakAritvanA abhAvamAM jJAnanA pratidina upayogI bhojana-pAnAdi bhakSyAdi vibhAgano abhAva ja prApta thAya. - - X- koNa jANe che ke zuM zuddha che e zuM azuddha che? zuM sajIva che ane zuM ajIva che ? zuM bhakSya che ane zuM abhakSya che? te badhuM prApta abhakSya ja che. have kathaMcita ja nizvayakAritvano abhAva sAdhe che, jethI prati samaya ajAnya sUkSma pariNAma rUpathI bhojanAdino nizcaya karavAnuM zakya nathI. sthira sthUlarUpatAthI bhojanAdino nizcaya karavAnuM zakya nathI. sthira skUlarUpatAthI ja nizcaya karAya che, temAM ukta doSa nathI ema hovAthI yati AdimAM paNa aMtara pariNAma rUpathI anizcaya te bAhya vezAdi rUpathI nizcaya ja che. have yati AdimAM pravRta AcAryavata anyathAtva paNa saMbhave che. A ariSTa AdinA vazathI bhojanAdimAM paNa samAna che. je nizcaya nayathI nizvayane karavo azakya hovAthI ghaNo daSTi saMvAda bhojanAdi jJAna vyavahArathI nizcayakArI che, tyAre
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 uttarAdhyayana mUlaba-saTIka anuvAda/1 yati AdinuM jJAna paNa tenAthI te pramANe haze. A yukta che. chadmasthAvasthAmAM vyavahAra nayanA AzrayathI badhu zreSTha che, anyathA tIrthano ja uccheda thAya. kahyuM che ke - chagrasthanI samaya caryA badhI vyavahAra nayAnusAra che. tene te pramANe AcaratA vizuddha manathI badhuM ja zuddha thAya che, je jinamatane svIkAro cho to vyavahAra ane nizcaya ekene choDatA nahIM. vyavahAra nayanA uchAmAM avazya tIrthano uccheda thAya che. je jJAna ghaNuM karIne dRSTisaMvAda che, te saMvyavahArathI satya che, bhojanAdivat vijJAna, vastu vyakta che, tene icchavI joIe. Ama samajAvavA chatAM paNa jyAre te sAdhuo na samajyA tyAre temane bAra prakAranA kAryotsarga vaDe gaccha bahAra kADhI mUkyA. rAjagRha nagare teo gayA, tyAM mauryavaMza prasUta balabhadra nAme rAjA zrAvaka hato. teNe te jANyuM. jyAre AvyA tyAre rAjAe koTavALone AjJA karI ke. jAo, guNazIla caitye rahelA sAdhuone ahIM laI Avo. tyAre koTavALo temane laI AvyA. rAjAe kahyuM ke, laghu kaTaka mada vaDe AmanuM mardana karo. tyAre hAthInuM kaTaka lAvatAM sAdhuo bolyA ke - ame jANIe chIe ke tuM zrAvaka cho. rAjA bolyo - ahIM zrAvaka kyAMthI hoya? tame ahIM koI cora ke jAsAdi cho koNa jANe? teo bolyA- ame zramaNa nirgaLyo chIe. rAjAe pUchyuM- tame kaI rIte zramaNo cho? tame Avyakto cho. koNa jANe tame zramaNo cho ke jAsusa cho? huM zrAvaka chuM ke nathI? tethI pahelAM tame vyavahAra nayano svIkAra karo. tyAre teo bodha pAmyA, lajjA pAmyA, niHzaMkita thaIne svIkAryuM. - - temane mukta karyA ane khamAvyA. teo paNa saMbodhita thayA. je pramANe AzvAmitrae sAmuccheda mata kADhyo, te kahe che - * niryukti - 170 + vivecana - AnA bhAvArthane batAvato saMpradAya A pramANe che. bhagavaMtanA nirvANa pachI 220 varSe cotho nihnava utpanna thayo. mithilA nagarImAM lakSmIgRhe caitya hatuM, tyAM mahAgiri AcArya hatA. tyAM temanA ziSya kauDinya hatA. temano ziSya azvAmitra hato. te anupavAda pUrvamAM nipuNa vastunuM adhyayana karato hato. temAM chinnaIdanaka vaktavyatAno cAlAvo Avyo. badhAM vartamAna samaye nairayiko succheda pAmaze. e pramANe vaimAnika sudhI kahyuM e pramANe azvAmitrane temAM vicikitsA janmI. badhAM ja saMyato luccheda pAmaze. e pramANe badhAMno sAmuccheda thaze. tyAre tenuM temAM sthira citta thaI gayuM. | (ahIMvRttikArazrIe vAda - prativAda rUpe A vAtanuM khaMDana karela che, paNa A pUrvenA traNa
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 13) nilavonA mata khaMDanathI amane lAgyuM che ke A mAtra anuvAda yogya kathana nathI, paNa tajajJa pAse samajavA yogya kathana che, tethI ame Ano anuvAda choDI dIdhela che. jijJAsuoe A vRtti koI tajajJa pAse pratyakSa samajavI hitAvaha che.) AcArya bhagavaMte tyAre tene vividha yuktio, nayo, tarko AdithI ghaNo samajAvyo, chatAM te samajavA taiyAra na thayo tyAre A nilava che, ema jANIne saMghamAMthI hAMkI kADhyo. te sAmucchedana vAdane pracAratA bhramaNa kare che. jemake - A loka zUnya thaI jaze. abhAvanA vaDe bhAvita karato te azvamitra rAjAne ghera pahoMcyo. tyAM khaMDarakSako ane ArakSako badhA zramaNopAsako hatA ane je zulkapAlako hatA te jANItA hatA. te badhAMe A azvamitra ane tenA sAdhuone mAravAnuM zarU karyuM. tyAre teo DaratAM DaratAM bolavA lAgyA - ame to sAMbhaLela ke tamo zrAvako cho, to paNa asaMgata thaIne tame amane saMyata - sAdhune mArI rahyA cho? teo bolyA - je pravajita arthAt sAdhuo hatA, te to badhAM viccheda pAmyA, bAkI rahyA te cora ke jAsusa Adi che. cAvata tame to svayaM ja vinAza pAmavAno cho. tamAro vinAza koNa karI zake? A tamAro ja siddhAMta che. hA, jo tame bhagavaMta mahAvIranA siddhAMtane mAnatA ho to tamAro vinAza amArA vaDe thaI rahyo che, tema manAya. kemake te ja vastu kAlAdi sAmagrIne pAmIne pahelAM sAmayikatvathI viccheda pAmIne bIjA samaya paNAthI utpanna thAya che, e pramANe traNa samayavALA nairayikono viccheda thAya che ane caturAmayikA utpanna thAya che. e pramANe pAMca samayavALA ityAdi badhAM jANavA. ahIM te vicikitsA karatAM kSaNikavAdanI prarUpaNA kare che. paNa have teo bodha pAmyA. bodha pAmIne kahe che - he Arya ! huM samyak prati coyaNA icchuM chuM. e pramANe samajAvavAthI teo bodha pAmatA, temane mukta karyA. temanI sAthe kSamAyAcanA karI. te azvAmitrae paNa pharI bhagavaMtano mArga ja svIkArI lIdho. have gaMgAcAryathI "be kiyA" mata nIkaLyo, te kahe che - * niryukti - 171 + vivecana A niryuktino bhAvArtha saMpradAyathI vaMtikAra Ama jaNAve che - bhagavaMta mahAvIranA siddhigamana bAda baso ane aThThAvIsa (228) varSa vItyA pachI A pAMcamo nihara utpanna thayo. ullakA nAme nadI hatI, te nadIne kAMThe utsukatIra nAme nagara hatuM. bIjA kAMThe kheTasthAma nAme nagara hatuM. tyAM mahAgiri nAme AcAryanA ziSya dhanagama nAmanA hatA, temanA ziSya gaMgadeva nAme AcArya hatA. A gaMgadeva AcArya koI vakhate pUrvanA kinAre utsukatIra nagaramAM hatA. tyAre AcArya, te nadInA pazcimI kinAre hatA.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 te vakhate zarada RtumAM te gaMgadevAcArya, AcArya mahAgirinA vaMdanane mATe tyAMthI nIkaLyA. te uparI khalvATathI, te utsuka nadIne pAra utaratA hatA, tyAre te khalati ghaNI uSNa hovAthI dajhADatI hatI ane nIce zItaLa pANI vaDe pagamAM ThaMDI lAgatI hatI. tyAre tene vicAra Avyo ke- jema sUtramAM kahela che ke- eka ja kriyA vedAya che - zIta athavA uSNa. paraMtu huM hAla be kriyAnuM vedana karuM chuM - zIta ane uSNanuM. tethI eka samaye be kriyAnuM vedanA thAya che. tyAre teNe AcAryane A vAta karI. AcArya bhagavaMte tene samajAvyuM ke- he Arya tuM AvI prarUpaNA na kara, eka samaye be kriyA kadI vecAtI nathI. je jyAre jaNAya che, te tyAre hoya che. jema zveta varNa zvetapaNe ja jaNAya che. upayoga eka sAthe be vartatA nathI. paNa kramAnulakSaNa mAtrathI ja varte che. (A pUrve traNa nilavomAM ame vRttikAra kathita vAda, tarka, prativAdAdi mUkelA che. paNa ahIM mAtra anuvAdathI Arthane samajavo kaThina che, vAstavamAM A AkSepa-parihAra tajajJa pAse ja samajI zakAya tevA hovAthI ame noMdhela nathI, jijJAsuoe mULa vRttithI samajavA prayatna karavo ja salAha bharelo che, athavA graMthAMtarathI jANavo zakya che.) - bahu bahuvidha AdinA grahaNamAM kharekhara upayoganI bahutA bhRtamAM kahelI nathI. tenA anekanA grahaNamAM paNa upayogamAM anekatA nathI. - jIva upayogamaya che, temAM je kALe upayogarAkhe che. te iMdriyanA upayogamAM tanmaya upayoga rahe che. te upayoga pUratI ja te zakti rokAya che. tethI jyAre zIta upayoga hoya te samaye uSNa upayoga na hoya ane uSNa upayoga samaye zIta upayoga na hoya. A pramANe guru bhagavaMta dvArA prApanA karAvA chatAM te gaMgAcArya tenI zraddhA karatA nathI. ane asatu bhAvanAthI AtmAne, bIjAne ane ubhayane vyagrahita kare che. sAdhune paNa tevI prarUpaNA karatA hatA. A badhuM paraMparAe AcAryae sAMbhaLatA, temaNe gaMgAcAryane vAya, te paNa sthira na thayA, tyAre saMghamAMthI bahAra kADhI mUkAyA. te gaMgAcArya cAlatA - cAlatA rAjagRhIe gayA. tyAM eka caitya mahAtapasvIraprabha nAme hatuM. tyAM maNinAga nAme nAga (yakSa) te caityamAM raheto hato. tyAM gaMgAcAryae parSadAnI madhye A pramANe prarUpaNA karI ke - nizve jIvo eka samaye be kriyAne vede che. tyAre te maNinAge te ja paryAdAmAM kahyuM ke- tame AvI prajJApanA na karo, A prajJApanA suMdara nathI. he duSTa zaikSa! huM ATalA lAMbA kALathI vardhamAna svAmInI pAse dharma zravaNa karato Avela che. temaNe kahyuM che ke eka ja kriyA vedAya che. tame tenAthI paNa vizeSatara jJAnI thayA cho zuM?
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adhya. 3 bhUmikA 139 have tame Avo vAda - kathanano tyAga karI do. jethI mAre tamArA doSane kAraNe tamane zikSA na karavI paDe. zikSA karIza, to tamArA mATe te sAruM nahIM thAya. kemake bhagavaMte ahIM ja. A sthAne samosarIne AvI prarUpaNA karela che ke, "eka ja kriyA vedAya." e pramANe maNinAga kahetA gaMgAcAryae te vAta svIkArI. pachI gaMgAcAryae ubhA thaIne "micchAmi dukkaDa" kahyuM. have SaDalUkathI je rIte airAzikamatanI utpatti thaI tene niyuktikArazrI havenI niryuktimAM kahe che - * niyukti - 1ra + vivecana - A niryuktino saMpradAyathI bhAvArtha vRttikAra A pramANe kahe che - bhagavaMta mahAvIra siddhimAM gayA pachI pa44 varSe A airAzika matanI utpatti thaI. (kalpasUtra vyAkhyAnamAM paNa A kathA che) aMtaraMjikA nAme nagarI hatI. tyAM bhUtagRha nAme caitya hatuM. tyAM zrIgupta nAme AcArya rahelA hatA. tyAM balazrI nAme rAjA hato. vaLI te zrIgupta sthavirane rohagupta nAme ziSya hato. te anya gAme raheto hato. pachIthI te tyAM aMtaraMjikAmAM Avelo hato. tyAM eka parivrAjaka tenA potAnA peTa upara loDhAnA paTTa bAMdhIne hAthamAM jaMbUzAkhA laIne pharato hato. koI pUche ke zuM veza kADhyo che? to te kahetA ke jJAna vaDe mAruM peTa phATI jAya che. tethI meM peTa upara loDhAno paTTo bAMdhela che. ane jaMbUnI zAkhA eTale hAthamAM laIne pharuM chuM kemake jaMbUdvIpamAM koI mAro prativAdI nathI. tyAre te parivrAjake paDaho vagaDAvyo - parapravAdI zunya thaI gayA che tethI lokoe tenuM poTTazAla' e pramANe nAma karyuM. pachI tene rohaguNe rokyo. paDaho, vagADavo, baMdha karo. huM AnI sAthe vAda karIza. e pramANe pratiSedha karIne rohagane AcArya pAse jaIne te vRttAMta jaNAvyo. A pramANe meM paDahane rokela che. AcAryae kahyuM - teM khoTuM karyuM, te vidhAbali che, vAdamAM parAjita thavA chatAM vidhA vaDe jItI tene A siddha vidhA poTTazAlanA pratipakSe ApI. * niryukti - 173 + vivecana viMchI, sarpa, uMdara, mRga, varAha, kApaDI, pota. A vidhAomAM te parivrAjaka kuzaLa hato. -0- tethI AcArya bhagavaMtane tenA pratipakSe je vidhAo ApI te sAta vidhAo A hatI - * nikti - 174 + vivecana - mayurI, nakulI, bilADI, vAdI, sIMhI, ulukI, apAtI. A vidhAo grahaNa karIne parivrAjakanI vidhAone anukrame haNI zakAze.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 tyAra pachI AcAryae rohaguptane eka rajoharaNa paNa abhimaMtrIne ApyuM. jo te poTTazAla bIjo koI upadrava kare to A joharaNane bhamADaje. tenAthI tuM ajeya banI jaIza. iMdra paNa pachI tane jItI zakaze nahIM. 40 pachI A vidhAo grahaNa karIne rohagupta rAjyasabhAmAM gayo. teNe tyAM kahyuM - A zuM jANe cho ? pUrvapakSa tene ja sthApavA do. parivAjake vicAryuM ke A sAdhuo nipuNa hoya che. tethI temano ja siddhAMta huM grahaNa karyuM. jema ke rAzI be ja che - jIvarAzi ane ajIvarAzi. tyAre rohagupte traNa rAzinI sthApanA karI, te jANI gayo ke - A parivrAjake mAro siddhAMta grahaNa karela che. tethI tene buddhi vaDe harAvIne traNa rAzinI sthApanA karI. jIva, ajIva ane nojIva. temAM jIva - te saMsAramAM rahelA ityAdi, ajIva - te ghaTa Adi ane nojIva - te garoLInI chedAyelI puMchaDI ityAdi. W tyAra pachI rohagupte dRSTAMta ApyuM ke - jema daMDa hoya, temAM Adi, madhya ane agra e traNa bhAga hoya che. e pramANe badhAM bhAvo traNa bheda hoya che. e pramANe teNe poTTazAlane cupa karI dIdho. tyAre te parivrAjake roSita thaIne vIMchIne choDyo, tyAre sAdhue mayurone sAme choDyA. tenA vaDe vIMchIo haNAtA, poTTazAle sarpone mUkyA tyAre rohagupte tenA pratighAtane mATe noLIyAone mUkyA. tyAre uMdara - sAme bIlADA, pachI mRganI sAme vAghane, pachI zUkaranI sAme siMhone, pachI kAgaDAnI sAme ghuvaDone, pachI zakunikA - samaLInA baccAnI sAme ulAvakane mUkyA. e pramANe poTTazAlanI sAme vidhAone rohagupte pratividhAothI naSTa karI dIdhI. tyAre parivrAjake gardabhI vidhA choDI. rohagupte gurue kahyA mujaba A upadrava sAme rajoharaNa bhamADIne tene Ahata karI, tyAre te vidhA te ja parivAjakanI upara ThaMgIne gaI. tyAre parivAjaka ghaNI ja hIlanApUrvaka tyAMthI kADhI mUkavAmAM Avyo. e pramANe teNe parivrAjakane harAvyo. tyAra pachI AcArya bhagavaMta pAse AvIne je pramANe rAjasabhAmAM baneluM te pramANe badho vRttAMta kahyo. AcArya bhagavaMte tene pUchyuM - uThatI veLA teM rAjasabhAmAM kema na kahyuM ke - rAzio traNa hotI nathI, A to phakta tene buddhi vaDe parAbhava karavA mATe meM prarUpaNA karelI. have pharI jaIne sabhAmAM kahI Ava ke rAzi traNa na hoya. rohaguptane te vAta gamI nahIM. "mArI apabhrAjanA na thAo' ema vicArIne te AcAryanI vAta svIkArato nathI. vAraMvAra tene kahetA, te bolyo ke - AmAM zo doSa che ? kadAca traNa rAzi che ema kahevAmAM Ave to temAM zuM thaI javAnuM hatuM ? rAzio traNa che ja. AcAryae kahyuM - he Arya ! temAM asadbhAva ane tIrthaMkaranI AzAtanA thAya che. to paNa rohagupte te vAta na svIkArI. e pramANe te AcAryanI sAthe vAde caDI gayo.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 141 tyAre AcAryae rAjakuLamAM jaIne kahyuM ke - mArA ziSyae khoTo siddhAMta kahela che. amArA matamAM be ja rAzi che. A kAraNe rohagupta viparIta pariNAmavALo thayo. teNe AcAryane kahyuM, to have mArI sAthe tame vAda karo. tenI vAta svIkArI baMne rAjasabhA madhye gayA. rAjAnI pAse AvIne vAdano AraMbha karyo. zrIgupta gurue kahyuM ke - amane jIvanI jema ajIva ane nojIva paNa pratyakSa dekhADa, tethI traNa rAzi sAbIta thaI zake. je vilakSaNa hoya te tenAthI bhinna hoya che. jema ke jIvathI ajIva vilakSaNa che. tema jIvathI nojIva paNa vilakSaNa che. tethI jIva ane ajIva e be rAzi ane nojIva e trIjI rAzi siddha che. tyAre gurue kahyuM - A hetu asiddha che. kemake jIvathI nojIvanuM vailakSaNya lakSaNa bhedathI che ke dezabhedathI che ? ityAdi - x-x-x- x + (ahIM paNa vAda, tarka, prativAda Adi vRttikArazrIe mUkela che. ame pahelAM traNa nivomAM anuvAda karyA pachI amane evuM lAge che ke A samagra carcA koI tajajJa pAse pratyakSa ja samajavI jarUrI che, mAtra anuvAdathI te spaSTa na thAya. kalpasUtranA vyAkhyAnamAM zrI vinaya vijayajIe paNa A badhI ja carcAne choDI dIdhela che. chatAM anya graMthomAM paNa te joI zakAya che.) sArAMza e ke - aneka lakSaNathI gurue siddha karyuM ke - A ajIva ane nojIva ekabIjAthI bhinna nathI. paNa ekalakSaNa che. e pramANe samyak prakAre guru vaDe ukti ane prayukti sAthe samajAvatA eka divasa jevA cha mahinAo gayA temano vAda cAlyo. tyAre rAjAe kahyuM ke - mArA rAjyakArya sIdAya che. AcAryae kahyuM ke - mArI icchAthI ja ATalo lAMbo kALa lIdho. have tame jo jo kAlanA divase huM teno nigraha karI daIza. tyAre prabhAtamAM kahyuM ke - kRtrikApaNamAM jaIne parIkSA karI levI. tyAM badhAM dravyo vecAya che. jAo tyAM jaIne jIva, ajIva ane nojIva lAvo. tyAre devatA vaDe jIva ane ajIva apAyA. tyAM nojIva na hatA athavA pharI ajIva ja Ape che. A ane AvA 144 praznonI pRcchA vaDe AcArya bhagavaMte rohaguptano nigraha karyo. nagaramAM ghoSaNA karAvI ke mAhatimahAna zrI varlDamAna svAmI jaya pAmo. rohaguptane dezanikAla karavAmAM Avyo. pachI tene nihava ema kahIne saMgha bahAra kaDhAyo. A chaThTho nihava thayo. teNe vaizeSika sUtronI racanA karI. SaD ane gotrathI ulUka hovAthI te 'SalUka' kahevAyo. 144 je praznothI nigraha karAyo, te A pramANe che - mUlapadArtho cha grahaNa karyA. te A pramANe - dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa, samavAya. temAM dravyo nava bhede che, te A pramANe - pRthvI, ap, teu, vAyu, AkAza, kALa, -
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 uttarAdhyayana mUlasatra-saTIka anuvAda/1 dizA, jIva ane mana e nava che. guNo sattara che, te A pramANe rUpa, rasa, gaMdha, sparza, saMkhyA, parimANa, pRthakatva, saMyoga, vibhAga, paratva, aparatva, buddhi, sukha, duHkha, icchA, dveSa ane prayatna karma pAMca bhede - ullepaNa, apakSepaNa, AkuMcana, prasAraNa, gamana. sAmAnya traNa bhede che - mahA sAmAnya, sattA sAmAnya ane sAmAnya vizeSa sAmAnya. vizeSa eka ja bhede che. samavAya paNa eka bhede che. bIjA kahe che ke- sAmAnya be bhede che (1) para, (2) apara vizeSa paNa be bhede che - aMtya vizeSa ane anaMtya vizeSa. A pramANe - (9 + 17+5 +3+1+1) 36 bhedo thayA. e chatrIzanA eka ekanA cAra vikalpo thAya - pRthvI, apaLI, nopavI, noapavI. te rIte 36 x 4 = 144 bhedo thAya che. temAM "pRthvIne Apo' kahetA mATIne Ape che. "apRthvIne Apo" kahetA pANI Adi Ape che. "nopavI Apo' ema kahetA kaMIpaNa ApatA nathI, athavA pRthvI sivAyanuM kaMIka Ape che. te pramANe "noapachI Apo' ema kahetA kaMI paNa ApatA nathI. e pramANe yathAsaMbhava vibhASA badhAM praznomAM karavI. 0 sthavira goThAmAhila "spaSTa abaddha' nI prarUpaNA kare che. je rIte teno mata che te batAvatA niyuktikAra kahe che - * niryukti - 15 + vivecana A niyukti saMbaMdhe vRttikAra kahe che - Ano artha saMpradAyathI jANavo te Avazyaka cUrNithI jANavo. chatAM kaMIka vizeSa upayogI ahIM kahe che - bhagavaMta mahAvIranA siddhigamana pachI 584 varSo gayA pachI A "abaddhika' mata dazapura nagaramAM utpanna thayo. te devendra vaDe vaMdAyela AryarakSita dazapura nagare gayA. mathurAmAM koI akriyAvAdI utpanna thayo che, jema ke -mAtA nathI, pitA nathI. e pramANe nAsti - nathI, "nathI ema kahenAro." tyAM saMgha bhego thayo. temAM koI "vAdI' na hatA. tethI Amane ja vAdI rUpe pravartAvo. A AryarakSita yugapradhAna che. tyAre tyAM AvyA. temane saMghe badhI vAta karI. tyAre temaNe goSThAmAhilane vAda mATe mokalyo. kemake tene vAda labdhi hatI. teNe vAdamAM pasajita karyA. tyAM zrAvakonI vinaMtI hatI ke ahIM varSArAtra * comAsu raho. te vakhate AcArya vicAre che ke ahIM gaNane dhAraNa karanAra koNa thaze? tyAre tene vicAra Avyo ke - durbalikA puSpamitra, te mATe yogya pAtra che. vaLI teno svajana varga paNa ghaNo che. teone goThAmAhila ane zurakSita Adi paNa anumata hatA. goSThAmAhila AcAryanA mAmA thatA hatA. tyAM AcAryae badhAM sAdhuone bolAvIne eka daSTAMta ApyuM -
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 adhya. 3 bhUmikA traNa prakAranA kuTa - ghaDA hoya che. niSpAvakuTa, tailakuTa, dhRtakuTa tene jo uMdhA vALavAmAM Ave to niSpAva (aDada) badhAM ja nIkaLI jAya che. tela paNa DhoLAI jAya che, chatAM tenA avayavo kiMcita lAgelA rahe che. jyAre ghInA kuTamAM ghaNAM avayavo coTelA rahe che. e pramANe he Aryo! huM A durbalikA puSpamitra prati sUtra, artha ane tadubhayamAM niSpAva (aDada)nA kuTa samAna chuM. phalga rakSita prati tailanA phuTa samAna chuM ane goSThAmAhila prati ghInA phUTa samAna chuM. e pramANe A sUtra vaDe ane artha vaDe yukta tamArA AcArya thAo. te badhAMe paNa durbalikA puSpamitrane te pramANe svIkAryA. bIjA paNa bolyA ke je pramANe huM goSThAmAhila ane phalyurakSita pratye varyo, tema tamAre badhAMe paNa vartavuM joIe. te sAdhuo paNa bolyA ke jema Apa amArI sAthe varyA, te pramANe ApaNe paNa vartavuM. e pramANe baMne paNa vargone kahIne AryarakSite bhaktapratyAkhyAna karyuM. pachI kALadharma pAmIne devaloke gayA. goSThAmahile paNa sAMbhaLyuM ke- AcArya bhagavaMta AryarakSita kALadharma pAmyA tyAre AvIne pUchyuM ke - gaNadhara rUpe kone sthApyA? temanI pAsethI kuTanuM dRSTAMta sAMbhaLyuM. tyAre alaga upAzrayamAM rahyA pachI AvyA. tyAre te badhAM sAdhu ubhA thayA. ane ahIM ja sAthe raho, tema kahyuM paNa goSThAmAhilane te vAta rucI nahIM. te bahAra rahyA ane bIjA bIjAne sugrahita karavA lAgyA. paNa tema karI na zakyA. A tarapha AcArya arthaporisI kahe che, paNa te sAMbhaLato nathI. vaLI bolyo ke - Apa ahIM "niSpAvakUTa' kahevAo cho. teo ubhA thayA pachI viMdhyamuni anubhASaNa kare che. AThamAM karma pravAda pUrvamAM karmanI prarUpaNA kare che. jIva ane karmano baMdha kaI rIte che? tyAre teo bolyA - bartha, pRSTa ane nikAcita. baddha - jema soyano samUha hoya tema jANavo. dhRSTa - jema dhaNa vaDe tene niraMtara karAyela hoya tevo. nikAcita eTale tapAvIne, kuTIne ekarUpa karela hoya te. e pramANe karmo paNa jIva rAga ane dveSa vaDe pahelAM bAMdhe che. pachI tenA pariNAmone choDyA vinA spaSTa kare che, te ja saMkilaSTa pariNAmathI tene na choDatAM kiMcit nikAcanA kare che. nikAcita te nirUpakrama che. udayathI vecAya che. anyathA te karyo vedAtA nathI. tyAre goThAmAhila temane aTakAve che. Ama thatuM nathI. koI divase ame e pramANe sAMbhaLela che ke je ATalAM ka baddha, spaSTa ane nikAcita che, e pramANe teno mokSa thaze nahIM.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 uttarAdhyayana malasukha-saTIka anuvAda/1 to have kaho ke kaI rIte baMdhAya che ? teNe kahyuM - sAMbhaLo. (have niyukti gAthA kahe che) * niryukti - 16 + vivecana - jema kaMcukI puruSane sparze che, paNa abaddha hoya che. tema jIva karmathI spaSTa paNa abaddha ja rahe che. (tenI vRtti A pramANe - ) jema te kaMcukI puruSane sparze che, paNa te kaMcuka zarIranI sAthe baddha hotI nathI. e pramANa ja karmo paNa jIva pradezo vaDe spaSTa che, paNa jIva pradezonI sAthe baddha hotA nathI. jene karmo baddha hoya teno saMsArathI viccheda thato nathI. tyAre te kahe che ke - ame AcArya pAse ATaluM bhaNela chIe. A jANatA nathI. tyAre te zakti thaIne pUchavAne gayA. kemake tene thayuM ke - mArAthI kyAMka anyathA grahaNa karela na thAya. tyAre AcAryane pUchyuM temaNe paNa kahyuM ke- teno Avo Azaya che. jo jenAthI pRthaphabhAva thavAno hoya che tenAthI spaSTamAtra che, jema kaMcuka kaMcukI vaDe spaSTa mAtra che, jIva vaDe karmano pRthapharbhAva thaze. ahIM A prazna karavo joIe. kaMcukavatu pRSTamAgatA je karmanI kahI, te zuM eka eka jIva pradezanA parivejhanathI che ke sakala jIva pradeza pracaya pariveSTanathI che ? jo eka eka jIva pradeza parivejhanathI che, to zuM A parivejhana mukhya che ke aupacArika? jo mukhya che, to siddhAMtamAM virodha Avaze. mukhya parikSepaNa ja parivejhana che. e pramANe bhinna dezanA karmonuM grahaNa thAya. jyAre siddhAMtamAM kahela che ke je AkAza pradezamAM Atmapradeza avagADha hoya, tenA vaDe avagADha ja kama grahaNa karAya che. have jo te aupacArika che, te jema kaMcukI kaMyuka vaDe avaSTabdha ane AvRtta che, e pramANe jIvapradezo paNa karmapradezo vaDe mukhya parivejhananA abhAvamAM paNa temane tyAM parivejhana kahevAya che. tenAthI spaSTa ja amArI aSTagaMdhanI siddhi thAya che. kemake amane paNa anaMta kamaNi vagaNAo vaDe AtmapradezonI ukta svarUpa parivejhanano ja baMdha iSTa che. AgamamAM paNa kahyuM che ke eka eka Atmapradeza anaMtAnaMta karma vargaNAo vaDe AveSTita - parivekhita che" tethI viparyaya sAdhanathI viruddha hetu thAya. sarva jIva pradeza pracaya pariveSTanathI amArA paNa pakSamAM bhinna deza karma grahaNathI pUrvavata ja siddhAMtamAM virodha Ave che. tathA temAM bAhya praveza baMdha ja karmano saMbhave che. te melanI jema ja hoya, tenI bhavAMtara anuvRtti na thAya. e pramANe punarabhavano abhAva thAya athavA siddhone punarbhavanI Apatti Ave ityAdi. - x x x x x-x (ahIM paNa vRttikArazrIe ghaNAM tarko, pATho, AkSepa - parihAra noMdhelA che. paNa pUrvavata tajajJa pAse ja samajI zakAya tema che. ame ukta anuvAda paNa samajI zakAya tevI apekSAthI ja karela che, zeSa kathana mAtra anuvAdathI samajavuM kaThIna che, jo ke amArA "Agama kathAnuyoga" mAM A viSayamAM ghaNuM kathana ame noMdhela che. graMthAMtaromAM paNa tenI keTalIka spaSTatA jovA maLe che.)
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 145 AcArya dvArA ATaluM badhuM samajAvyA pachI - prarUpyA pachI pharI te goSThAmAhila saMlIna thaIne rahyo. teNe vicAryuM ke vAcanA samApta thaI javA do, pachI huM temane kSobha pamADIza. anya koI divase navamA pratyAkhyAna pUrvamAM sAdhune jAvajjIvane mATenA trividha trividhathI (mana, vacana, kAyA ane karaNa, karAvaNa, anumodanathI) prANAtipAtanuM huM paccakkhANa karuM chuM. A pratyAkhyAnanuM varNana kare che. - tyAre te goSThAmAhila bolyo ke - A asiddhAMta che. A pramANe na thAya. to tame kaho - kaI rIte karavuM joIe. sAMbhaLo, huM badhAM paccakkhANa prANAtipAta aparimANapaNAthI trividha trividhe karuM chuM e pramANe sarve yAvatkathika che, kayA nimitte parimANa karAtuM nathI ? goSThAmAhile kahyuM - je te AzaMsAdoSa che, te nivartita thAya che. kemake jAvajIvapaNe karavAthI bhAvi bhavamAM tema karavAnA pariNAma che. tevI AzaMsA rahe che. "huM prANAdine haNIza." AvA kAraNathI aparimANapaNAthI je pratyAkhyAna karavA joIe. paNa parimANa svIkAra na karavo. A kathana havenI niyuktimAM niyuktikAre noMdhela che - * niyukti - 177 + vivecana - pratyAkhyAna parimANarahitapaNe ja karavuM joIe. jemAM parimANa karAya che, temAM duSTa AzaMsA saMbhave che - A gAthArtha kahyo. goSThA mAhile kahyuM ke bhAvimAM "huM haNIza" evo AzaMSA doSa. kALa maryAdAthI pratyAkhyAna karavAmAM Ave che, mATe pratyAkhyAna kadI kALa maryAdA pUrvakanuM hovuM na joIe. teNe e pramANe kahetA, tene viMdhyamunie tene kahyuM ke - he goSThA mAhila ! tamArA kahevAno Azaya kaMIka Avo jaNAya che - je parimANavat - samayanI maryAdAvALuM pratyAkhyAna che, te Asakti pUrvakanuM che. jema - gRhasthanuM itvarakathita - alpakAlIna pratyAkhyAna che. kALa maryAdAvALuM pratyAkhyAna je sAdhu jAvajIvane mATe - sarva sAvadhano tyAga kahyo, te A anaikAMtika hetu che. tethI kahe che ke - kema ahIM parimANatvamAtrathI sAbhiSyaMgatA - AsaktiyuktatA sAdho cho athavA AzaMsAthI ? - pahelA pakSamAM sAdhune annA kALa pratyAkhyAna hoya che ke nahIM ? jo hoya che, to zuM porisi Adi pada yukta hoya che ke bIjI rIte hoya che ? jo te porisi ? Adi padothI yukta hoya to temAM parimANavALApaNAthI zA mATe AsaktiyuktatA ke AzaMsA na kahI ? 37/10 Jain International --
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 uttarAdhyayana mUlasUba-saTIka anuvAda1 jo samatA sthitatvathI na hoya to parimANavALAne anaikAMtika che, je tamane porisi Adi padono svIkAra abhimata na hoya to pachI pravajyAnA divasathI ja anazananI Apatti Avaze. vaLI AgamamAM je kahyuM che ke - "niSpAditA ziSyo ane dIrgha paryAya paripAlita karyo." ityAdi Agama kathanamAM paNa virodha Avaze. sAdhune addhA pratyAkhyAna nathI ja evo pakSa nathI. kemake anAgata ane atikrAMta evA pratyAkhyAna AgamamAM ja jaNAvelA che. bIjA pakSamAM - AvI AzaMsA paNa hotI nathI. jemake - "bhAvAMtaramAM huM sAvadhanuM sevana karIza, evI AzaMsA thAya." (tema kaho cho) paNa "jAvajIva" e padanuM uccAraNa paNa vratabhaMganA bhayathI ja che. kahyuM che ke, "vratabhaMga" nA bhayathI ja "jAvajIva mATe" evo nirdeza che. - x x x x x x-x-x- ahIM AzaMsA e che ke "ATalo kALa to mAre pALavuM ja" te bhAva che, paNa te pratyAkhyAnano mAre bhaMga karavo, evA koI bhAvathI pratyAkhyAna karAtuM nathI. jema "sAMje cAra AhAranA tyAgarUpa pratyAkhyAna rAtribhojana na karavAnA bhAvane puSTa kare che, paraMtu AvuM pratyAkhyAna karanAra divasa ugyA pachI khAvuM ja che, tevI AzaMsA seve che, tema siddha thatuM nathI. pachInA divase nizce upavAsa karanAro paNa pUrva saMdhyAe cAturvidha AhArano tyAga kare ja che ne? (ahIM paNa vRttikArazrIe ghaNo lAMbo vAda prasthApita karelo ja che, paNa pUrvavata kAraNothI ja ame samagra vRttino anuvAda ahIM ApatA nathI. vaLI vAda-prativAdane A anuvAdano mukhya viSaya paNa nathI. ahIM "mULatatvano saraLa bodha" e amAruM kAryakSetra che.) A pramANe goSThA mAhilane samajAvatA chelle kahe che ke A pramANe kALa parimANanI maryAdAmAM koI doSa nathI. chatAM jo koI sAdhu avatanA bhAvane manamAM dhAraNa karIne tene avayaMbhAvI batAve to vratanuM aparimANa batAvatA paNa te pratyakSa mRSAvAdI ja che. jyAM AzaMsA nathI tyAM avadhi sahitanA pratyAkhyAnamAM paNa sAbhivaMga - Asakti nathI, jema kAyotsargamAM paNa kALa maryAdA karAya, chatAM tyAM koI AzaMsA hotI nathI, tema sAdhunA pratyAkhyAnamAM jAvajIva evA padathI pragaTa thatI kALa maryAdAmAM koI AzaMsA vidhamAna nathI. ityAdi. jema AcArya bhagavaMte kahyuM, tema badhAM ja kahe che. jema ATaluM AcAryae kahyuM, tema je koI bIjA sthaviro, bahuzruto, anya gacchavALA che teone pUchavAmAM Ave to teo paNa ATaluM ja kahe che. tyAre pUche che - tame kaI rIte jANo cho ? tIrthakare paNa A pramANe ja kaheluM che. A badhuM samajAvavA chatAM jyAre goSThA mAhila sthira na thayo tyAre saMghane bhego karavAmAM Avyo. pachI devatAne AzrIne kAyotsarga karyo. je zrAvako hatA te devatA AvyA. AvIne temaNe kahyuM - AjJA karo, zuM prayojana che?
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 14 tyAre saMdhe teone kahyuM - jaIne tIrthakarane ATaluM pUchIne Avo ke je goSThA mAhila kahe che, te zuM satya che? athavA durbalikA puSpamitra Adi zrI saMgha kahe che, te kathana satya che ? : tyAre te devIe kahyuM ke, mane anubala Apo. kAyotsargano AraMbha karyo. te anubalane lIdhe devI gayA ane teNIe tIrthakarane pUchyuM ke A bemAM sAcuM kathana konuM che?tIrthakara bhagavaMte kahyuM- saMgha che te ja samyagvAdI che, goThA mAhila mithyAvAdI che. A sAtamo nihava che. deva tyAMthI pAchA AvyA. AvIne bolyA ke - saMgha samyakravAdI cho ane A goSThA mAhila mithyAvAdI nilava che. tyAre goThA mAhile kahyuM ke - A aN ddhivALI bicArI che, tyAM javAnI AnI zakti ja kyAM che ? te devInI paNa zraddhA na karI. tyAre puSpamitra AcAryae tene kahyuM- he Arya ! tuM A vAtane svIkArI le, jethI tane saMghamAMthI bahAra karavAno prasaMga na Ave. goThAmAhila to paNa na mAnyo. tyAre saMghe tene saMgha bahAra karyo. bAra prakArano saMbhoga tenI sAthe baMdha karyo. te bAra saMbhoga A pramANe -(1) upadhi, (2) zrata, (3) bhojanapAna, (4) aMjalipagraha- maLe tyAre hAtha joDavA rUpa, (5) dAna (6) nikAcanA, (7) AkhyatyAna, (8) kRti karmakaraNa, (9) vaiyAvaccakaraNa, (10) samosaraNasanniSadhA, (11) kathA, (12) nimaMtraNA. A bAra bhede saMbhoga kahyo. paMca kAmAM sattara bhedo batAvelA che. 0 A pramANe abhatara visaMvAdI nilavo kahyA. have prasaMgathI bahutara visaMvAdI boTika'ne kahe che - * niryukti - 178 + vivecana - A niryuktino bhAvArtha saMpradAyathI vRttikAra A pramANe kahe che - bhagavaMta mahAvIra siddhimAM gayA pachI 609 varSe boTikono A mata rathavIrapura nAmaka nagaramAM utpanna thayo. te kALe te samaye raghuvIrapura nAme karbaTa hatuM. tyAM dIpaka nAme udhAna hatuM. tyAM AryakRSNa nAme AcArya hatA. tyAM zivabhUti nAme eka sahasramalla hato, te rAjAnI pAse gayo. huM tamArI cAkarI svIkAravA icchuM chuM yAvata parIkSA karI lo. rAjAe kahyuM - ThIka. koI divase rAjAe tene kahyuM ke- mAtRgRhe zmazAnamAM jA ane kALI caudaze bali daIne Avaje. devo ane pazuone bali ApI. bIjA puruSone kaheluM ke- Ane DarAvajo. te jaIne mAtRbali ApyA pachI - huM bhUkhyo thayo che, ema vicArInete ja zmazAnamAM pazuM ne mArIne, pakavIne khAya che. te puruSo ziva Arati vaDe cAre taraphathI bhairava rava karavA lAgyA. te zivabhUtinA rUvALuM
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 uttarAdhyayana mUlasUba-saTIka anuvAda/1 paNa phakAvI na zakyA. tyAra pachI te tyAMthI ubho thaIne gayo. rAjAe niyukta karelA puruSoe badhI vAta rAjAne kahI, tyAre te zivabhUtine cAkarImAM rAkhyo. anya koI divase rAjAe daMDikane AjJA karI ke - mathurAne grahaNa karI lo - kalpo karo. teo sarva sainya sAthe hallo laIne gayA. tyAMthI thoDe dUra gayA pachI teo bolyA ke- are ! ApaNe e to pUchyuM nahIM ke kaI mathurAmAM ame jaIe. rAjAe paNa kahyuM nathI. teo asamaMjasathI dvidhAmAM paDIne ubhA rahelA. zivabhUti tyAM AvIne pUche che - are ! tame kema ubhA rahI gayA cho ? tyAre teoe jaNAvyuM ke kaMI mathurAne jItavAnI che, te to ame jANatA nathI. tyAre zivabhUti bolyo - ApaNe baMne mathurAne eka sAthe ja jItI laIzuM teo bolyA - te zakya nathI. tenA be vibhAgamAMthI ekanA paNa grahaNamAM ghaNo kALa lAgI jaze. tyAre zivabhUtie daMDikane jaNAvyuM ke - je durjaya che, te mane ApI do. yAvata tyAMthI nIkaLyA - - - x x- pAMDu mathurAnA mArgamAM hallo laIne cAlyA. tyAM pratyaMtone saMtApavAno AraMbha karyo. pachI durgamAM rahetA. e pramANe AgaLa vadhatA - vadhatA thoDuM nagara bAkI rahyuM ema karatA nagarane paNa grahaNa karI lIdhuM. tyAra pachI pAchA AvIne rAjAne nivedana karyuM. tenAthI khuza thaIne rAjA bolyo - tane zuM ApuM? te vicArIne bolyo ke je mArA vaDe grahaNa karAyuM che, te sugrahita che, mane jema icche tema pharavAnI chUTa Apo. rAjA kahe - sAruM, tema thAo. - e pramANe te bahAra bhaTakavA lAgyo. aDadhI rAtre ghera Avato ke na paNa Avato. tenI patnI tyAM sudhI bhojana na karatI. na sUI jatI, jyAM sudhI te ghera pAcho na Ave. chelle teNI paNa kaMTALI gaI. koI divase tenI patnI tenI mAtA sAthe jhaghaDavA lAgI - tamAro putra rojeroja ardharAte Ave che, huM jAgatI rahu chuM. bhukhathI pIDAtI rahu chuM. tyAre tenI mAtAe kahyuM - Aje tuM dvAra baMdha na karatI. huM jAgatI beThI chuM. zivabhUti moDI rAtre Avyo, tenI mAtAe teno tiraskAra karyo. tene kahI dIdhuM ke- A veLAe jenA dvArA khullA hoya tyAM jA - tenI bhavitavyatAthI tenA dvArA mArgaNA karatAM sAdhunI vasatine ughADI joI. tyAM jaIne vaMdita karyA ane kahyuM - mane dIkSA ApI do. sAdhuone tenI vAta svIkArya na hatI. tethI zivabhUti e svayaM loca karI lIdho. tyAre tene veza Apyo. teo vicAravA lAgyo. pharI AvyA tyAre rAjAe tene kaMbalarana ApyuM. AcAryae tene pUchyuM kesAdhune kaMbalarananuM zuM kAma che ? zA mATe grahaNa karyuM. ema kahIne, zivabhUtine pUchaLyA vinA te kaMbalaratna phALIne, niSadhA banAvI dIdhI. tyAre zivabhUti ghaNo krodhe caDyo.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 3 bhUmikA 149 anya koI divase jinakalpikonuM varNana cAlatuM hatuM. jemake - jinakaliko be prakAre che - hAtharUpa pAtra vALA ane pAtrane dhAraNa karanArA. vastravALA ke vastra vagaranA. e pramANe ekaikanA be bhedo thAya che. zivabhUtie pUchyuM - have AvuM kema karatA nathI ? AcAryae kahyuM ke - jinakalpano hAla viccheda che. paNa mAre te viccheda nathI, te ja paralokAthanuM kartavya che. temAM paNa sarvathA niSparigrahatva ja zreyaskara che. AcAryae tene samajAvyuM ke A dhamapagaraNa ja che te parigraha nathI. ghaNAM jaMtuo hoya che te A cakSa vaDe jAvA muzkela che, temanI dayAne mATe rajoharaNa dhAraNa karavuM joIe. AsanamAM, zayanamAM, sthAnamAM, nikSepamAM, grahaNamAM, gAtra saMkocanamAM, ceSTAmAM pUrve pramArjanA karavI joIe. saMpAtima jIvo hoya che, teo sUkSma Adi hoya, temanI rakSA nimitte mukhavastrikAnI AvazyaktA jANavI. e pramANe bhojana ane pAnamAM paNa jaMtuo hoya che, tethI tenI parIkSA mATe pAtragrahaNa jarUrI che. vaLI samyakrajJAna, zIla, tapa e badhAMnI siddhine mATe temanA upagrahAthe vastra dhAraNa karavA jarUrI che. ukta upakaraNone grahaNa na karavAthI zuddha prANIno vinAza ke jJAna-dhyAnane upadhAta thAya che, temAM mahAna doSa lAge che. je vaLI ati sahiSNutAthI AnA vinA paNa dharmane bAdhaka na thAya. temane te hotA nathI. tethI kahe che ke, "jeo A doSone varjIne dhamapagaraNa choDe, tene tenuM agrahaNa yukta che, ke jeo jinanI mAphaka samartha hoya." paNa te pahelAM saMhananavALA hoya. paNa hAla paheluM saMghayaNa nathI. ityAdi ghaNuM ghaNuM tene yuktithI samajAvyuM. zivabhUtie ukta kathanone karyodayathI na svIkAryA. cIvara - vastra Adino tyAga karIne te tyAMthI nIkaLI gayo. tene uttarA nAme bahena hatI. udhAnamAM rahelA zivabhUtine te vAMcIne gaI. tene joIne uttarAe paNa vastra Adi badhAMno tyAga karI dIdho. teNIne vastrahInapaNe bhikSArthe pravezatI hatI tyAre koI gaNikAe joI. teNIne thayuM ke Ane joIne loko kyAMka amArAthI virakta thaI jaze. tethI teNInI chAtI upara eka vastra bAMdhyuM. uttarA jo ke te vastra mATe taiyAra na hatI, zivabhUtie kahyuM- have e rIte eka vastravALI ja raheze. A vastra tane devatAnuM Apela che. zivabhUtie be ziSyone dIkSA ApI. kauDinya ane koTTavIra. tethI ziSyone paraMparAe sparza thayo. A arthano upasaMhAra karanArI be bhASya gAthAo kahe che - * bhASya - 1, 2 : vivecana sva vitarka rUpa prarUpita, boTika evA A cAgni rahitatA vaDe muMDa mAtratvathI zivabhUti te boTika zivabhUti, ane te uttarA tenI bahena hatI. A boTika zivabhUti ane uttarA vaDe A anaMtarokta mithyAdarzana rathavIrapuramAM utpanna thayuM. boTika
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 uttarAdhyayana mUlaza-saTIka anuvAda/1 zivabhUtithI boTika liMganI utpatti thaI che. temAM kauDinya ane koruvIra e baMne paraMparA- avyavacchinna ziSya - praziSya saMtAnarUpa teno sparza jemAM che, te paraMparA sparza je rIte thAya te utpanna thayA. AnA vaDe kauDinya ane kogruvIrathI boTika saMtAnanI utpatti kahI. ATalA graMtha vaDe zraddhALu durlabhatva kahyuM. AnA sAmyatvarUpatva ane samyakatvapUrvakatvathI saMyamanuM AnA vaDe durlabhatva kahevAyuM che tema jANavuM. tathA cAra aMgo A vyAkhyAnamAM cAra aMgo vaDe hita, tenA svarUpa varNana vaDe "caturaMgIya' e pramANe vyutpatti sujJAnA hovAthI niyuktikAre dekhADela nathI. nAma niSpanna nikSepa kahyo. have sUvAnugamamAM asmalitAdi guNayukta sUtra kahevuM joIe - * sUtra - 96 jIvone cAra parama aMgo durlabha che - manuSyatva ti, sahatA ane saMyamamAM puruSArtha. * vivecana - 96 - cAra saMkhyAmAM, parama evA te pratyAsanna upakArIpaNAthI aMgo muktinA kAraNatvathI paramAga, dukhathI prApta thAya che te durlabha, A saMsAramAM che, kone? janme te jaMtu- dehI, zarIravALAne te koNa che ? manamAM rahe te manuSya athavA manunA apatya te mAnuSa teno bhAva te mAnuSatva - manuja bhAva. zravaNa te zruti, te paNa dharma viSayaka. zraddhA paNa te dharma viSayaka. saMyama - Azrava viramaNAdi. tethI vizeSathI pravarte che AtmA, tete kriyAmAM te vIrya arthAt sAmarthya vizeSa. temAM mAnuSatva je rIte durlabha che, te kahe che - * sutra - 97 vividha prakAranA karmone karIne, vividha jAtiomAM utpanna thaIne pRthaka rUpe pratyeka saMsArI jIva samasta vijAne sparza karI le che. * vivecana 97 cAre taraphathI prApta te samApanna, kyAM ? saMsAramAM, temAM paNa vividha gotramAM arthAta aneka nAmothI janme che prANIo jemAM te jAtio - kSatriyAdi, temAM athavA janana te jAtio, te kSatriyAdi janmomAM vividha - hIna, madhyama, uttama bhedathI aneka gotromAM. ahIM hetu kahe che - karAya te karma - jJAnAvaraNIyAdi, aneka prakAre nirvatya, pRthak bhedathI, zuM kahevA mAMge che ? eka ekathI - vizva eTale jagatane pUre che kavacita kadAcita utpattithI sarva jagavyAnathI vizvabhUta. kahyuM che ke - evo koI vAlAjha koTimAtra pradeza lokamAM nathI ke jeno janmamaraNa abadhAthI jIve sparza na karyo hoya - prazna na karyo hoya. eTale ke mAnuSyatva pAmIne paNa svakRta vicitra karmAnubhAvathI pRthak jAtinuM bhAginya ja thAya che. koNa?
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/97 151 janasamUha rUpa prajA, AnA vaDe mAnuSatvane prApta karyA pachI paNa karmanA vazathI vividha gatimAM gamanane manuSyatvanI durlabhatAno hetu kahyo che. athavA saMsAramAM vividha karmo karIne pRthak eTale ke aneka kuLakoTi upalakSita jAtimAM - devAdimAM utpatti rUpe saMprApta thayela jANavuM. - x - x - prakRSTatAthI janme te prajA eTale prANI, AnA vaDe prANInA vividha devAdibhava thavAne mULathI ja manuSyatvanI durlabhatAnuM kAraNa kahela che. A ja arthane bhAvavAne mATe kahe che - * sUtra - 98 potAnA karelA karmo anusAra jIva kyAreka devalokamAM, kyAreka narakamAM ane kyAreka anuttara nikAyamAM janma le che. 0 vivecana - 98 eka zubhakarmAnubhava kALamAM dIvyatA pAme che te devo, temano loka-utpattisthAna, devagati Adi prakRti udaya viSayapaNAthI jovAya che, ema karIne te devalokamAM, naramanuSyane yogyatAthI AhvAna kare che, te narako. te ratnaprabhAdi nAraka utpatti sthAnomAM, azubha anubhava kALamAM, tathA kyAreka tathAvidha bhAvanA bhAvita aMtaHkaraNa avasaramAM asura saMbaMdhI kAya - asuranikAyamAM utpanna thAya che. bAlatapa vagere vaDe tenI prApti, e darzAvavAne devalokanuM upAdAna karavA chatAM pharI asurakAyanuM grahaNa che. athavA devaloka zabdano artha saudharmAdimAM rUDha hovAthI, tenu upAdAna uparanA devo kahevA mATe che ane 'asura' e nIcenA devanA upalakSaNa mATe. AdhAkarma- svayaM vihita evA sarAga saMyama, mahAraMbha, asurabhAvanA Adi vaDe deva, nAska ane asuragatinA hetu vaDe kriyA vizeSathI yathAkarmo vaDe - te te gati anurUpa ceSTita vaDe jAya che. * sUtra - 9 A jIva kyAreka kSatriya, kyAreka cAMDAla, kyAreka bokkasa, kyAreka kITa-pataMga ane kyAreka kuMTu-kIDI thaI jAya che. * vivecana-99 manuSyAjanmAnurUpa karmaprakRti udayakALamAM koI di 'kSatrIya arthAt kSaNana kSata, tenAthI bacAve te kSatrIya - rAjA thAya che. tyArapachI prANI cAMDALa thAya, zudra ane brAhmaNI vaDe janme te caMDAla. bokkasa - varNazaMkara. te A rIte - brAhmaNa ane zudrI vaDe janme te niSAda ane brAhmaNa ane vaizyAthI janme te aMbaSTha, tathA niSAda ane aMbaSThIthI janme te bokkasa. ahIM kSatriyanA grahaNathI uttama jAti ane caMDAlanA grahaNathI nIca jAti, bukkasanA grahaNathI saMkIrNa jAti kahI, mAnuSatvathI uyartIne kIDA, pataMgamAM athavA kuMthu ke kIDImAM janme che. AnA dvArA bAkInA niyaMonA bhedo upalakSaNathI kahyA.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 uttarAdhyayana malasUtra-saTIka anuvAda/1 zuM A rIte bhaTaktAM nirveda pAme ke nahIM? te kahe che* sUtra - 100, 101 e pramANe Avarapa conasakramAM bhramaNa karatA evA saMsAradazAthI nirveda pAmatA nathI, jema kSatriyo dIrdhakALa sudhI jayadino upabhoga karavA chatAM nirvedane pAmatA nathI. kamonA saMgathI saMmaDha ane duHkhI tathA atyaMta vedanANukta prANI manuSyatara soniomAM janma laIne pharI pharI vinipAta - trAsa pAme che. * vivecana - 100-101 ukta nyAyathI Avartana te Avarta, mizra thAya che. kArpaNa zarIrI ane dArikAdi zarIra vaDe prANIo athavA je seve che te yoni. Avarta upalakSitA yoni. temAM jaMtuo, ukta rUpakamathI, kibiSa-adhama, te karmakibiSA, athavA kliSTatAthI nikRSTa azubhAnubaMdhI karmo jemAM che te kibiSa kamoM. AmAMthI kyAre mukti maLe e pramANe udvega na pAme, kyAM? Avarta yonio - saMsAramAM. konAthI nirveda pAmatA nathI? te kahe che - atha eTale manojJa zabdAdi. athavA dhana-kanaka Adi, sarvArtho temAM ja che. kSatriya rAjA, zuM kahevA mAMge che? jema manojJa zabdAdine bhogavanAranI tarasa vadhe che. e pramANe tete yonimAM pharI pharI utpatti thatAM kalaMkalIbhAvane anubhavatA paNa bhavAbhinaMdI prANIne. kema anyathA tenA pratighAtArthe udhama karatAM nathI. badhAM zayanAdi vaDe jenuM prayojana che te savarthakSatriya. te arthathIbhraSTarAjanI tulya. te A badhAMthI nirveda pAmato nathI. tenI jema A prANIo sukhothI abhilASA karatA nirveda pAmatA nathI. karmo vaDe - jJAnAvaraNIya AdithI, saMga-saMbaMdha, arthAt karma saMgothI. athavA karmo - ukta rUpa, te kriyA vizeSa rUpa, saMga - zabada AdinI Asakti viSayaka. - x- tenA vaDe khUba ja mUDha banelA te saMmUDha du:kha- asAtA rUpa thayela, tethI duHkhita. duHkha kadAca mAnasika ja hoya, tethI kahe che - bagvedanA - ghaNI ja zarIra vyathA jemane che te. evA manuSyo paNa amAnuSa nahIM. naraka niyaMca AbhiyogyAdi deva durgati saMbaMdhInI yoniomAM vizeSathI nipAtya thAya che. arthaviSayaka ka vaDe. zo artha che? temAMthI uttAra prApta thato nathI prANIne evA AvartamAM nirvedanA abhAvathI karmasaMga saMpUTa. duHkhahetu narakAdi gati ne pAra na utAravAthI prANIne "manuSyatva prApta thatuM nathI. to tenI prApti kema thAya? 0 saba - 10ra kAlakramAnusAra kadAca manuSyagati nirodhaka karmono kSaya thavAthI jIvone zuddhi prApta thAya che. tenA phaLa rUpe tene manuSyatva prApta thAya che. * vivecana - 102 - manuSyagati baMdhaka karmono prakRSTa apagama - hAni, teno lAbha, temAM, athavA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/102 153 prahAnimAM, tenA vibaMdhaka anaMtAnubaMdhI Adi karmo hIna thatAM, kyAMka izvaranA anugrahathI tenI aprAptithI, anyathA tenA vaiphalyanI Apatti thAya. - 4 - have kaI rIte tenI prahAni che? te kahe che - kramathI, paNa jaldIthI nahIM, te paNa kadAcit, sarvadA nahIM, jIvo kliSTa karmanA vigama rUpa. tenA vighAtI karmanA apagamathI paNa prApta kare che. manuSyatAne svIkAre che. eTale ke tenA nirvartaka manujagati Adi karmanA udayathI te manuSyatva pAme che. AnA vaDe manujatvabaMdhaka karmanA apagamano tathAvidha kALa AdinI apekSAthI durApatA vaDe manuSyatvanuM durlabhatva kahyuM. kadAcit AnI prAptimAM zuM zruti sulabha ja che? te kahe che 0 sUtra - 103 manuSya zarIra prApta thavA chatAM paNa dharmanuM zravaNa durlabha che, jene sAMbhaLIne jIva tapa, kSamA ane ahiMsAne prApta kare che. * vivecana - 103 manuSya saMbaMdhI vizeSathI grahaNa karAya che Atma karma parataMtratAthI e vigraha che, te manuja gati Adi upalakSita audArika zarIra, prApta thaI javA chatAM zravaNa, konuM? durgatimAM paDatA jIvone dhArI rAkhe te dharma. X* X - durgati bhaya prapAtamAM paDatAMne abhayakara, 'trANamAM durlabha, samyak carita jenAthI dhAraNa karAya tene dharma kahe che. A anvartha nAmaka dharma durlabha pUrvokta kALa AdinA hetuthI kahela che. - x - je dharma sAMbhaLIne svIkAre che - tapa eTale anazanAdi bAra bhede, kSAMti - krodha jaya lakSaNa ane mAnAdi jaya upalakSaNa, ahiMsanazIlatA. AnA vaDe paheluM vrata kahyuM. tenAthI upalakSaNathI bAkInA vrato levA. kemake paheluM vrata te badhAmAM pradhAna che. - X * e pramANe tapathI, kSAMtyAdi catuSka ane mahAvrata paMcaka evA dazavidha yati dharmane kahyo. ahIM zrutinuM zAbda prAdhAnya chatAM tattvathI dharma ja pradhAna che, kemake tenA paNa te arthapaNe che. je sAMbhaLIne tapa vagere svIkArAya che. sAMbhaLyA vinA nahIM. te ati mahArthatAthI durApeya che. zruti maLe to zraddhA durlabha che, te kahe che - - X - * sUtra 104 - kadAcit dharmanuM zravaNa thaI paNa jAya, to paNa tenI zraddhA thavI ghaNI durlabha che. ghaNAM loko naiyAyika mArgane sAMbhaLIne paNa vicalita thAya che. 7 vivecana . 104 kadAcita karmathI dharmane sAMbhaLe, upalakSaNatvathI manuSyatvane pAme, te pAmavA chatAM zraddhA - kramathI dharma viSayaka ruci ja, parama durlabha che. A durlabhatva kevuM che? te kahe che - sAMbhaLIne naiyAyika pravarte che. arthAt nyAyayukta rahe. tevo mArga - samyag darzanAdi rUpa muktipathane eka nahIM paNa ghaNAM loko sarva prakAre taiyAyika mArgathI cyave che. jema jamAli vagere avyA. jema ciMtAmaNiratna pAmavA chatAM choDI de, tema 20
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 uttarAdhyayana malasUtra-saTIka anuvAda/1 paramadurlabha che. ahIM nivava vaktavyatAne keTalAMka kahe che, te ucita che. 0-0 have A traNe pAmyA pachI saMyama vIryanA durlabhatvane kahe che. * sUtra 105 zati ane zraddhA pAmIne paNa saMyamamAM paraSArtha ghaNo durlabha che. ghaNAMne saMyamamAM raci hovA chatAM paNa tene samyaka svIkArI zaktA nathI. * vivecana 105 zruti, ca zabdathI manuSyatva ane zraddhApUrvavatu pAmyA pachI paNa saMyama viSayaka vIrya, vizeSathI durlabha che. je kAraNa ghaNAM lokone te suyatu hovA chatAM paNa - mAtra manuSyatva pAmIne nahIM paraMtu sAMbhaLe paNa, zraddhA paNa kare ja. chatAM paNa sUtrapaNAthI tene svIkAre nahIM, kemake cAritra mohanIya karmano udaya hoya che. satyaki, zreNika Adivata, svIkAratA nathI. have durlabha evA A cAra aMganuM phaLa kahe che - * sutra - 106 manuSyatva pAmIne je dhamane sAMbhaLe che, temAM zraddhA kare che, te tAravI saMyamamAM puruSArthathI saMvRtta thaI, smarajane dUra kare che. * vivecana - 106 manuSyatvamAM pAmIne, je koI dharma sAMbhaLIne, tenI zraddhA kare. te nidAnAdi rahitatAthI prazasya tapayukta, saMyamamAM udhoga pAmIne, badhAM Azrayane sthagita karIne te haMmezA dUra kare che. zuM? jenA vaDe svaccha sphaTikavatuM zuddha svabhAvI AtmA paNa anyathAtvane pAme che te raja- karmanA badhyamAnattvathI baddha, tene dUra karIne mukti pAme che. ahIM zraddhA vaDe samyakatva kahe che. tenA vaDe jJAna batAvyuM. tenAthI mokSa mArga virodha thato nathI. ahIM paralokanuM phaLa kahyuM have A ja phaLane kahe che. * sutra-107 gajubhUtane zuddhi prApta thAya che, zuddha hoya temAM ja dharma rahe che, dharma vALo ghIthI siMcita anivatu paramanirvANane pAme che. * vivecana -107 zuddhi - kaSAya rUpI kAluSatAno apagama thAya che. RjubhUta - cAra aMgapAmIne mukti prati praguNIbhUtane, atyAdi dharmanI zuddhi pAmIne avicalitapaNe rahe che. azuddhane kadAcita kaSAyanA udayathI vicalana paNa thAya. zuddhimAM sthita nivRtti - nirvANa arthAt svAthyane pAme. parama - eka mAsanA paryAya vALo zramaNa vyaMtaranI tejaleyAne oLaMgI jAya che. ityAdi. tevuM sukha rAjarAjane paNa ne maLe. tene pAme. jema ghI vaDe siMcita agni. - x x- nirvANa eTale jIvana muktine pAme. - x x
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/107 155 M ghIthI siMcela agni mAphaka tapa rUpa tejathI jvalitatvathI ghI vaDe tarpita agni samAna. nAgArjunIyo paNa kahe che - cAra prakAranI saMpadA, manuSyatva Adi viSayA pAmIne A ja lokamAM jJAnalakSmIthI zobhe che. tapojanita tejathI yukta evo te dIpe che. phaLanA darzana paNa have ziSyopadeza kahe che - sUtra - 108 karmonA hetuone dUra karIne ane kSamAthI yazano saMcaya karIne te pArthiva zarIrane choDIne urdhva dizA prati jAya che. - * vivecana 108 pRthak karIne, mAnuSatvAdi baMdhaka karmonA upAdAna kAraNa evA mithyAtva, avirati Adine, yaza - saMyama ke vinaya. - 4 - 4 - tene ghaNo ja saMcita karIne, kevI rIte? kSAMti, mArdava AdithI, paNa zuM thAya? pArthiva - zItoSNAdi pariSaha sahiSNutAthI ane sama duHkhasukhapaNAthI pRthvInI jema thAya. kemake pRthvI ja sarvasahA che. athavA pRthvIno vikAra te pArthiva, te ahIM zaila che. paNa zailezI prAptinI apekSAthI ati nizcalatAthI, zailanI upamAthI ke para prasiddhithI pArthiva, zarIrane choDIne urdhva dizAmAM prakarSathI jAya che. - - X - X- e pramANe karatAM bhavyajIvo urdhva dizAmAM jAya che. tethI tuM ati dRDha cittathI Ama Ama karavuM ema upadeze che te Asanna phaLanI prApti sUcave che. jene tadbhava mukti che, tenA mATe Ama kahyuM, jemane tadbhava mukti nathI, temanA prati kahe che . * sUtra 109, 110 vizALa zIlapAlanathI yakSa thAya, uttarottara samRddhithI mahAmulat dIptimAna thAya che. svargathI avavAno ja nathI tema mAne che... divya bhogone mATe potAne arpita karelo deva kAmarUpa vikurvavA samartha hoya che. tathA urdhvakalpomAM zatapUrva varSo sudhI rahe che. vivecana - 109, 110 visAlisa --visadeza arthAt svasva cAritra mohanIya karmanA kSayopazamanI apekSAthI vibhinna vratapAlana rUpa anuSThAna vizeSathI pUje che. tethI yakSo, athavA tathAvidha RddhinA samudaya chatAM kSayane pAme che, te yakSo, urdhva kalpomAM rahe che. uttarotara * vimAnavAsI, uparanA sthAnavartIomAM pradhAna, atizaya ujjavalatAthI caMdra, sUryanI jema prakAzatA, AnA vaDe zarIra saMpadA kahI. sukhasaMpadA-manamAM avadhAratA zabdAdi viSayathI prApta - samutyapanna ratino sAgara gADha paNe ke ati dIrgha sthitipaNAthI. pharI cyavana arthAt tiryaMcAdimAM utpattino abhAva mAne che. - tyAM kahevAyela hetu ja sUtrakAra kahe che - arpitA --pUrvakRta sukRta vaDe rahelA. abhilASA karAya che te kAma, devonA kAma te divya strInA sparzAdi, yathA iSTa rUpo vaDe abhi nirvartananI zaktithI yukta,
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 teo uttara vaikiya rUpone kare che } - x - te paNa prayojananA abhAve karatA nathI, temanI zakti che, ema ja jANavuM urdhva eTale - x - viziSTa punyanA bhAjananI avasthiti viSayatAthI badhAM paNa kalpomAM teo Ayu sthitinI anupAlanA kare che -- * jadhanyathI palyopama varSa, temAM paNa tenA asaMkhyeya varSo saMbhave che. - X-X - to zuM AnuM ATaluM ja phaLa che. e AzaMkAthI kahe che - 0 sUtra - 111 - tyAM yathAsthAne rahIne, ANu-kSaya thatAM te deva tyAMthI pAcho pharIne manuSya yonine pAme che. tyAM dazAMga bhoga sAmagrI yukta thAya che. 7 vivecana -111 ukta rUpa utpatti sthAnomAM rahIne, AnA svAnuSThAna anurUpa je iMdrAdi pada, temAM devo sva jIvitanA avasAnamAM cyavIne manuSyomAM Ave che, tyAM sAvazeSa kuzala karmo koI prANI dasAMga bhogopakaraNa je have kahevAze tene pAme che. dazAMga ke pachI navAMga Adine paNa koI pAme. arthAt upabhogyatAthI abhimukhyatAthI utpanna thAya che. te dazAMgane kahe che - sUtra - 112-113 kSetra, vAstu, suvarNa, pazu, dAsa pauruSeya e cAra kAma skaMdha jyAM hoya tyAM te utpanna thAya che. te sanmitrothI yukta, jJAtimAna, ucca gotrIya, suMdara varNavAn, nIroga, mahApAta, yazobalI thAya. 0 vivecana - 112, 113 - kSetra - jemAM nivAsa thAya che te, gAma bagIcA Adi. vAstu - jemAM vase che te, khAta ucchita bhaya rUpa. hiraNya - suvarNa, rUpuM Adi. pazu - azva Adi, dAsa - jene devAya te, poSya varga rUpa. pauruSeya - padAtino samUha te dAsapauruSeya. ahIM cAra saMkhyA kaI rIte kahI? (1) kSetra - vAstu, (2) hiraNya, (3) pazu, (4) dAsauruSa. kAmanA karAya te kAma - manojJa zabdAdi, teno hetu, te skaMdha - pudgala samUha, tethI kAmaskaMdha jyAM hoya che. te. tevA kuLomAM janme che. AnA vaDe eka aMga kahyuM, bAkInA nava aMgo kahe che - mitra - sAthe dhULamAM ramela, jJAti - svajana hoya che, jenA te jJAtivALA hoya che. ucca - lakSmI Adino kSaya chatAM pUjyatAthI. gotra - kuLa. varNa - zyAma Adi snigdhatvAdi guNothI prazasya varNavALo. nIroga - AtaMka rahita. mahAprajJa - paMDita, abhijAta - vinIta, te ja badhAM lokone abhigamane yogya thAya che. durtinItane tema na thAya. tethI ja yazasvI. bali- kArya karavA prati sAmarthyavALo. athavA zarIranA sAmarthyathI baLavAna. AvA prakAranA guNothI yuktane mAnuSatva ja phaLa maLe zuM ?
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 3/114, 115 * sUtra 11, 115 - jIvanaparyanta anupama mAnuSI bhogo bhogavIne paNa pUrvanA viruddha sadadharma ArAdhaka hovAthI nirmaLa bodhino anubhava kare che. A cAra gone durlabha jANIne saMyamane aMgIkAra kare che. pachI tapa vaDe badhAM kamane nivArIne zAzvata siddha thAya che. - tema huM kahuM chuM. - vivecana - 114, 115 manuSya saMbaMdhI bhogo - bhogavAya te bhoga arthAta manojJa zabdAdi, tene bhogavIne, kevA? ananyatulya hovAthI apratirUpa - tene, AyuSyane atikramyA vinA pUrvajanma vizuddha nidAnAdi rahitatvathI, zobhana dharma jeno che te vizuddha saddharma, ane kevalatvathI - akalaMka jinapraNIta dharma prApti rUpa bodhine anubhave - pAme. tenA pachI paNa zuM? abhihita svarUpavALA A caturaMga je durlabha che - duprApya che, te jANIne sarvasAvadhayoga virati rUpa saMyamane pAmIne, bAhya-atyaMtara tapa vaDe karmone nivAre. kAmarisAtti- kArmagraMthika paribhASA vaDe satkarma, AnA vaDe dhutakamAMza, tene dUra karIne baMdhAdine mukta karIne. athavA jenA vaDe karmanA aMzo dUra karAyA che, tevo siddha thAya che. te paNa AjIvika matavALo siddha nahIM paNa zAzvata- "zazcata bhavana' ne punarbhava nibaMdhana karmabIjano AtyaMtika ucheda kare che.-x-x- tethI tene matimoha vilAsathI ahIM pharI AvavA paNuM nathI. - - - muni dIparatnasAgare karela adhyayana - 3 no TIkA sahita anuvAda pUrNa 0 - X - X - X - X - 0
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 uttarAdhyayana mUlasUba-saTIka anuvAda/1 che adhyayana - 4 "asaMta" che. trIjuM adhyayana kahyuM, have cothuM kahe che. teno A abhisaMbaMdha che, anaMtara adhyayanamAM manuSyatva Adi cAra aMgonI durlabhatA kahI, ahIM te prApta thavA chatAM pramAda mahA doSane mATe che, pramAda mahA guNane mATe che ema mAnatA pramAda ane apramAda heya ane upAdeyapaNAthI kahe che ke A saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyoga dvAro pUrvavata. temAM nAma nikSepamAM pramAda ane apramAdano nikSepo karavo. te vize niryukti * niyukti - 179 + vivecana - nAma pramAda, sthApanA pramAda, dravya pramAda ane bhAva pramAda jANavA. e pramANe ja nAmaapramAda Adi bhedo paNa cAra thAya che. tema jANavuM. ahIMnAma ane sthApanAne choDIne dravya ane bhAva pramAda jaNAve che - * niryukti : 180 + vivecana - madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA A pAMca bhede pramAda ane apramAda hoya che. temAM - mada vALo thAya te madha, jenA vazathI gamya-agamya, vAcya-avA Adi vibhAgane loko jANatA nathI. tethI kahe che - kArya - akAryane na jANe, vAcya - avAcyane na jANe, gamya-agamyane na jANe te mUDha che, tethI madha pIvo na joIe. dharma prati utsAha na rAkhe te viSaya, je Asevana kALe madhura, pariNAme ati kaTu che. viSanI upamAne pAme che te viSayo. - x x- jemAM prANI pharI pharI AvRtti bhAvane anubhave te kaSa arthAt saMsAra, temAM cAre taraphathI jAya che te kaSAya athavA kaSAya rasa jevA kaSAyo che. jema tavArikAdi kaSAya thI kaluSita vastromAM saMjiSTha Adi rAga (raMga) coTe che. tema kaluSita AtmAmAM karma lAMbokALa rahe che. - x-x- nidrA - satata jAya che. kutsita avasthAmAM te, tenAthI dharmakAryomAM zUnyamAnasatvathI te pravarte che. tethI ja kahyuM che ke - dharmA jAgatA sArA ane adharmI UMghatA sArA. vikathA - strI, bhojana, cora janapada viSayapaNAthI asaMbaMdhe bolavuM tevI kathA te vikathA. temAM prasakta paraguNa doSanI udIraNA vaDe pApane ja upArje che. ahIM cUrNikAra iMdriyone pAMcamAM pramAdapaNe vyAkhyAyita kare che. temAM viSayanA grahaNamAM paNa pharI iMdriyagrahaNa, viSayomAM paNa iMdriyane vaza thaIne ja pravarte che. tethI tenI ja ati duSTatAne batAvavAnuM che. mahAsAmarthyavALA paNa Ane vaza thaIne upaghAtane pAme che. jema- gAgya, satyakI Adi. - x- A tenA pagalathI upacita dravyarUpatAthI dravya pramAdanI vivakSA karI. AtmAmAM rAga dveSanI pariNatipaNAthI bhAva pramAdanI vivakSA jANavI. tethI tene jUdo kahelo nathI. A anaMtara kahela pAMca prakAra, ahIM kahevApaNAthI pratyakSapaNe upalabhyamAna thAya che - prakarSathI madavALA thAya te pramAda ane teno abhAva te apramAda te paNa pAMca
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 adhya. 4 bhUmikA bhede che. bhAvanA ekatvamAM paNa pratiSedhya apekSAthI paMcavidhapaNuM kahyuM. have tenI yojanA kahe che* niryukti - 181 + vivecana - pAMca bhede tathA tenA prabheda sUcaka pramAda che. A adhyayanamAM apramAda pAMca bhede varNave che. anya adhyayanamAM vizeSathI batAve che. te hetuthI tene "pramAdApamAda' ema kahe che. e pramANe nAma nikSepo kahyo. have sUtra AlApaka niSpanna nikSepAno avasara che. te mATe sUtra kahe che - * sUtra - 116 - tuTela jIvana sAMdhI zakAtuM nathI. mATe pramAda na karo. vRddhAvasthAmAM kaI zaraNa nathI, ema vicAro ke pramAdI, hiMsaka ane asaMyamI manuSya te samaye konuM zaraNa vero * vivecana : 116 - saMskArAya te saMskRta, so zakro paNa vadhAravAne athavA karNapAzavat tuTelAne sAMdhavAne samartha nathI. te zuM jIvita - prANadhAraNa, tethI pramAdI na thA. jo A kaMIpaNa saMskAravuM zakya hota to cAre aMga maLavA chatAM pramAda doSane mATe na thAta. jo A asaMskRta che, to tenA parikSayamAM pramAdIne te ati durlabha che, tethI pramAda na kare. te asaMskRta kaI rIte che? vayanI hAni rUpathI. kramathI mRtyunI samIpe lAve che. prAyaH vRddhatva pachI maraNa hoya che. mRtyuthI rakSA karanAra koI zaraNa nathI. - x- - kadAca koI vicAre ke vRddhatvamAM dharma karIza, tethI kahe che - svakarma vaDe vRddhatva pAmelane koI zaraNa nathI, putro paNa tene pALatA nathI, vaLI dharma prati zakti rahetI nathI. je koI zaraNa punaH yauvanane lAvI Ape to tema na karo, paNa jo na lAvI Ape to dharmamAM pramAda na karavo. vRddhatva pAmelAne koI zaraNa nathI. temAM ahIM aTTananuM dRSTAMta che. ujjainI nagarImAM jitazatru rAjA hato. tene aTTanA nAme malla hato. te badhAM rAjyomAM ajeya hato. A tarapha samudra taTamAM sopAraka nAme nagara hatuM. tyAM siMhagiri rAjA hato. te malla yuddhamAM jitanArane ghaNuM dravya Apato hato. aTTana tyAM jaIne prativarSa patAkAne jItato hato. rAjAne thayuM ke A bIjA rAjyathI AvIne patAkA hArI jAya che, A mArI apabhrAjanA che, tethI te pratimallane zodhe che. teNe eka mAspikane carabI pIto joyo. tenuM baLa paNa jAmyuM. jANIne tenuM poSaNa karyuM. pharI aTTana Avyo. te mAsmika malla vaDe yuddhamAM parAjita thayo. pAchA potAnA AvAse jaIne vicAre che - Ane yauvananI vRddhi che, mATe hAni che. tethI anya malane zodhe che. teNe sAMbhaLolake saurASTramAM malla maLaze. teNe bharUcanA dharaNIgAmamAM kUpikAmAM eka kheDUtane joyo te eka ja hAthe haLanuM vahana karato hato. tene joIne aTTana ubho rahyo. teno AhAra joyo. tenI patnI bhojana laIne AvI. saMpUrNa bharelA ghaDA pramANa kUra' khAI gayo. badhI rIte parIkSA karI. vikAle tenA ghare ja vasati mAMgI. teNe ApI.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 vAta karavA beThA tyAre aTTane te kheDUtane pUchyuM - tArI jIvikA zuM che? ityAdi pachI aTTane tene sukhI karavAnuM kahyuM, karyAsa mUlya ApyuM teNI saMtuSTa thaI, ujjainImAM gayA. tene poSIne yuddhAdi zIkhavADyA. pharI mAstyika mallanuM yuddha thayuM. pahelAM jItyo, bIjo hAryo. rAjAe bIjA divase pharI yuddha jAhera karyuM. baMne paNa pota-potAnA Alaye gayA. 160 baMne mallone pota-potAnA svAmIoe protsAhita karyA. bIje divase samayuddha thayuM. trIje divase pharI yuddha thatAM aTTananI salAha mujaba phalahimalla jItI gayo. satkAra puraskAra pAmIne ujjainI gayo. tyAM yuddhano vyApAra choDIne rahe che. te vRddha thayo che ema jANIne svajana varga vaDe paNa parAbhava pAmyo, have A koI kAryane mATe kyAMya koIne upayogI nathI. pachI te mAnathI temane pUchyA vinA kauzAMbI nagarI gayo. tyAM eka varSa nirvyApAratAthI rahIne nIkaLI gayo. paNa rasAyaNa upara jIvatA baliSTha thayo. yuddhamAM pravarto. niraMjana nAmanA rAjamallane haNyo. -X-X- rAjAe A 'aTTana' che tema jANIne saMtuSTha thaIne teno pUjA satkAra karyo. AmaraNa paryantanuM dhana paNa ApyuM. teno svajanavarga paNa te sAMbhaLIne tenI pAse AvI gayo. page paDIne prItipUrvaka dravyanA lobhathI Azrita thaIne rahyA. tyAra pachI aTTane vicAryuM ke - A badhAM mane dravyanA lobhathI Azraya kare che. have pharI mAro parAbhava na thAo. huM vRddhatvathI grasta thayo chuM. have game teTalAM prayatno chatAM huM yauvana karavAne samartha nathI. tethI hajI jyAM sudhI ceSTAvALo chuM, tyAM ja dIkSA laI lauM. ema vicArIne dIkSA lIdhI. e pramANe vRddhatva yukta aTTananI jema bIjAne paNa bhAI Adi vaDe koI zaraNa nathI ke vRddhatvathI rakSaNa nathI. A arthane vizeSathI ke vividhapaNe jANIne tathA A kahevAnArane jANa. jema loko pramAdavALA che, te trANa rUpa na thAya. - 4 - aneka prakAre hiMsanazIla, pota potAnA utpatti sthAnomAM anAkuLa rahelAM prANIonI hiMsA kare che, te vihiMsA. te pApasthAnothI anuparata. - x - e pramANe A pramAdAdi vizeSaNa yukta loko svakRta AvA prakAranA karmo vaDe narakAdi yAtanA sthAnomAM jaze ke grahaNa karAze. athavA e pramANe asaMskRta jIvita choDa, pramAdI na thA tema guru vaDe kahevAtA chatAM kadAcita ziSya ema kahe ke - bahurata jana pramatta che, tenI jema huM paNa thaIza, e AzaMkAthI kahe che - he bhadra ! e pramANe tuM narakAdi gatimAM jaIza. tArA jevA vivekIne AvA jana vyavahAra Azraya vaDe zuM prayojana ? have asaMskRta jIvitanI vyAkhyA niryuktithI - M guru * niyukti - 182 + vivecana - mULathI sva hetuthI utpannanA vizeSa AdhAna rUpa karaNa te utarakaraNa, tenA
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/116 161 vaDe nirvartina, jema koI ghaTa Adi, tenA nitya abhisaMbaMdhathI tene saMskAravA te. je utakaraNa karavuM, te ja saMskRta jANavuM. tethI aMtya saMskAranI anucitatA thI vidIrNa muktAphaLa upamAvALuM te asaMskRta ja che. 'asaMskRta' e sUtra avayavanI A niryukti have kahevAnAra lakSaNavALI che. AcAranA pAMcamAM adhyayananA AvaMti ityAdi padathI tenI vaktavyatA jANavI. - A adhyayananuM paNa 'asaMskRta' evuM nAma che. x - xx hAla saMskRtinA pratiSedhathI asaMskRtane kahe che, tethI saMskRta zabdano nikSepo kahevo joIe. jo ke 'saM' e upasarga paNa che. to paNa dhAtvarthanA dhotakatvathI AnA karaNano ja ahIM dhAtvartha thakI nikSepo karavA niryuktikAra kahe che - * niyukti - 183 + vivecana . nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa tethI ja vasturUpatA lakSaNa prakArathI bhAva ja karaNa viSayamAM nikSepa cha bhede thAya che. *** (1) nAmakaraNa - karaNa evuM nAma jema priyaMkara, zubhaMkara evA nAma che athavA nAmathI karaNa te nAmakaraNa. (2) sthApanAkaraNa - akSamAM nikSepAdi, athavA je je karaNano akAra hoya te. , - x- (3) dravyakaraNa - dravya ja karAya te karaNa, bhAya sAdhana pakSamAM dravyathI, dravyanA ke dravyamAM yathA saMbhava kriyAtmaka karaNa - 4 - te Agama ane noAgamathI be bhede che. temAM AgamathI jJAtA, paNa temAM anupayukta hoya. noAgamathI jJa zarIra, bhavya zarIra ane tad vyatirikta bhedathI traNa prakAre che. temAM pahelAM be pratIta che, teno anAdara karIne tenAthI vyatirikta kahe che. * niyukti - 184 + vivecana - noAgamathI dravyakaraNa vizeSathI be bhede che - saMjJAkaraNa ane nosaMjJAkaraNa. temAM saMjJAkaraNa kahe che - kaTakaraNa ane arthakaraNa. te kaTa nirvartaka citra, AkAramaya ane artha abhinirvartaka adhikaraNI Adi jenAthI hUkama Adi nippAdita thAya che. athavA arthArtha karaNa te arthakaraNa, jemAM rAjA arthane ciMtave che. athavA te te upAyo vaDe karAya che te arthakaraNa - 4 -. (zaMkA) nAmakaraNa ane saMjJAkaraNamAM zo bheda che? ahIM nAmakaraNa te karaNa evuM abhidhAnamAtra che. saMjJAkaraNa jemAM anvartha hoya che. saMjJAkaraNamAM ja kaTakaraNa AdimAM karAya che. AmAM karaNa e anugata artha jaNAya che. A dravya rUpo che. 'karaNa' e rUDhithI saMjJAkaraNa kahevAya che. - 4 - 4 - no saMjJAkaraNa te, je karaNa nathI paNa te saMjJAthI rUDha che. Ane ja bhedathI jaNAve che* niyukti - 185 + vivecana -X-X vyApAra, nosaMjJAkaraNa vaLI prayogathI ane vizrasAthI jANavuM. temAM prayoga - jIva te hetuka karaNa te prayoga karaNa. - x - tenAthI viparIta te vizrasAkaraNa. temAM pazcAt kahevA chatAM alpa vaktavya, e vizrasAkaraNa kahe che - Adi sahita varte te sAdika, tenAthI anya te anAdika. e pramANe be bhede che. mUla bhedanI apekSAthI, vizrasA karaNa - uktarUpa che. temAM anAdikane kahevAne batAve che - 37/11 Jainternational
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 * niyukti - 186 + vivecana - dharma, adharma, AkAzanA anyonya saMvalanathI sadA avasthAna hovAthI anAdikaraNa kahyuM. te kadI na hatA tema nahIM, nathI tema nahIM. nahIM haze tema paNa nahIM - *- ahIM anyonya samAdhAna te karaNa che, anyonya nirvatana te karaNa nathI. ahIM dharma, adharma, AkAzanuM karaNa e vaktavyamAM kathaMcita kriyA ane kriyAvAnanA abheda darzanArthe anukalita kiyatvane jaNAvavA dharma, adharma, AkAzane karaNa kahela che. A pramANe anAdika karaNanA A traNa prakAro thAya che. ahIM anAdino pachIthI nirdeza chatAM padmAnapUrvI vyAkhyAMga jaNAvavA kahela che. have sAdika kahe che - temAM cAkSuSa ane acAkSuSa sparza kahyo. cakSu sparza te sthUla pariNativALA pudgala dravya, tenAthI bIjA te acakSu sparza A be bheda ja sAdikanA che. have "dvitaya' kahevA icche che * niryukti * 180 + vivecana - paramANu saMcaya rUpa, dvipradezAdika, tripradezAdimAM. AnA vaDe paramANuM te upalakSita karyA che. abhramAM, azvavRkSomAM upalakSaNathI A iMdra dhanuSAdinA. temAM jo vidhutane ja grahaNa kare che, tyAre tenA sajIvatvathI zarIranA ane dArika zarIkaraNa nAmaka prayoga karaNatva prasakti che. vidhuta Adi azva temAM, e pramANe azva- vAdaLa vizeSaNapaNAthI vyAkhyA karela che. Adi zabdathI dhUma Adine levA. sAmAyika niryuktimAM abrAdi ja vizrasAkaraNa kahela che. - x-x-x- jIva vyApAra vinA ja bheda ane saMghAta bhedathI ke tenA vinA paNa jIvaprayoga niSpAdita thAya che. niSpanna thavA chatAM cakSa vaDe na dekhAya te acAkSuSa vizrasAkaraNa. abhrAdikaraNa svayaM niSpAdita thAya che, cakSu vaDe dekhAya che, te cAkSuSa vizrasAkaraNa. - x- have prayogakaraNa * niryukti : 188 + vivecana - prayogakaraNa be bhede che - jIva prayogakaraNa, ajIva prayogakaraNa. temAM jIvavaDe - upayoga lakSaNathI je audArikAdi zarIra abhi nirvirte che, te jIva prayogakaraNa, te be bhede che - mULakaraNa ane uttaraskaraNa. temAM mUlakaraNanI vicAraNA karatAM pAMca saMkhyA avacchinna utpatti samayathI pudgala vicaTanathI zarIra vinAza pAme che. zarIra te audArikAdi pAMce levA. ahIM viSaya ane viSayInA abheda upacArathI karaNa viSayathI zarIrone paNa karaNa kahe che. kema ke mUlatva uttarottara avayava vyakti apekSAthI che. pachI je avayava vibhAga virahita audArika zarIronA prathama abhinirvatana te mUlakaraNa che. ca zabdathI uttarakaraNa ja ahIM levAya che. te traNamAM che - dArika, vaikriya ane AhArakamAM. taijasa ane kAmaNamAM teno saMbhava nathI, tethI aMgopAMganuM ja uttarakaraNa e saMbaMdha che. - - - te aMgo kyA che? te kahe che - * niryukti - 189, 190 + vivecana : mastaka, chAtI, pRSTha, be hAtha, be jaMghA, uMdara ane ATha aMga che, te sivAyanA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/116 163 upAMga che. kAna, nAka, AMkha, jAMgha, hAtha, paga, ityAdi aMgopAMga kahelA che. - 0 - upAMgamAM kAna, nAka, AMkha, jaMdhA, hAtha, paga kahyA che, aMgopAMga te AMgaLI, nakha, keza, zmazna che. evA prakAre uttara karaNa che. vRddho aMgone mULakaraNa mAne che. have bIjI rIte kahe che - * niryukti : 11 + vivecana : pahelAM traNe zarIronuM uttarakaraNa jANavuM. temAM dArikanA baMne kAnonI vRddhi apAdana, skaMdhanuM mardanAdithI daDhIkaraNa, Adi zabadathI dAMta raMgavA Adi karaNane levA. e pramANe vaikriyanA paNa kahevA, AhArakanA nathI ja athavA gamana Adi vaDe tenuM paNa uttarakaraNa levuM. tathA cakSa Adi iMdriyonA karaNa - avasthAMtara apAdana te iMdriyakaraNa. te upaghAtathI ane vizuddhi vaDe thAya che. temAM viSa AdithI aMdha, badhiratA Adi te upaghAta ane bAhmI, samIrAMjanAdi te vizuddhi. athavA bIjI rIte karaNa kahe che - * niryukti - 12 + vivecana - saMghatana --audArikAdi pugalonuM taijasa - kAmaNa pugalonI sAthe saMyujyamAnapaNuM, temAM AtmAnuM te pugala grahaNAtmika tenI anukULa kriyAmAM vartanArUpa prayojakatva te saMghAtanA, parizATanA te - ukta pudagalonuM pRthapha thavuM. ubhaya eTale saMghAtanA parizATanA karaNa baMne levA. te dArikAdi pahelAM traNamAM hoya. paNa taijasa ane kAmaNamAM vidhamAna nathI. - x x x x- saMghAtanA prathama utpadhamAna jIvane audArikAdimAM varNavAya che, taijasa ane kArmaNamAM nahIM. kema ke A baMnenuM prathamathI upAdAna asaMbhava che. - x- parizATanA zelezInA carama samayamAM hoya che. prati samaya saMghAtanA * parizATanA baMne saMbhave ja che. kAlAMtaradimAM traNe arthAta saMghAtanA, parizATanA ane ubhayanuM kALa-aMtara sAmAyika adhyayanamAM nirdeza karela che te jANavuM. A pramANe atideza karAyA chatAM niryuktikAra, ziSyonA anugrahArthe saMpradAyathI kahe che, te A pramANe che - A traNe karaNo kALathI mArgaNA karAya che - temAM audArika saMghAtakaraNa eka samayano che. te prathama samaya utpannane che. jIva utpanna thato pahelAM samaye dArika zarIra prAyogya dravya grahaNa kare che. pachI kaMI paNa mUkto nathI. parizATana paNa samayanuM che, maraNakALa samaye ekAMtathI mUke che paNa grahaNa karato nathI. madhyakALamAM kaMIka grahaNa kare che - kaMIka mUke che. jadhanyathI kSullaka bhavagrahaNa traNa samaya nyUna, utkRSTathI traNa palyopama samayagUna. (ahIMthI AgaLa vRttikAre 13 gAthAo mUkela che, temAM A saMghAtanA samaya, teno sarva jadhanya sthiti kALa, utkRSTa kALa, saMghAta ane zATanA, ityAdi ghaNI vigato Apela che. ame teno anuvAda ane rajU karela nathI. vaLI kSullaka bhavagrahaNane AzrIne dArika Adi traNe zarIranA sarva zATanA aMtaranA viSayamAM nizcayanaya. vyavahAnaya ityAdi mato paNa pragaTa karela che. A badhuM pUvapira saMbaMdha vALu ane te viSayanA nipuNa jJAtA vaDe ja samajAya tema hovAthI A saMpUrNa vRttino anuvAda ame choDI dIdhela che. pUjya bhAvavijayajInI TIkAmAM to tene ullekha paNa nathI.) .
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 uttarAdhyayana malasukha-saTIka anuvAda/1 e pramANe jIvanuM mUla prayogakaraNa kahyuM, have uttara prayogakaraNa ne niyuktikArazrI be niyukti vaDe kahe che - * niyukti - 17, 14 + vivecana - have uttarakaraNa te zarIrakaraNa ane prayoga niSpanna che. tenA bhedo anekavidha che, saMkSepathI cAra bhede che. te vAta ahIM kahe che - mUla prayogakaraNa pachI uttara prayogakaraNa kahe che. te kaI rIte? zarIrakaraNa, te te kriyAprati sAdhakatamapaNAthI zarIra karaNa, teno prayoga- vIryAntarAyanA kSayopazama ja jIva vIrya janita vyApAra, tenAthI niSpanna zarIrakaraNa prayoga niSpanna, tethI ja zarIra niSpattinI apekSAthI AnuM uttaratva kahevuM. te uttarakaraNa, bhedane AzrIne aneka prakAre che. tAtparya- saMsArInA kAryo videzarUpe ghaNAM dekhAya che. tethI tenA sAdhano vaDe paNa ghaNAM karaNo vaDe thAya che. tene vistArathI kahevA zakya nathI, tethI cAra bhede kahe che. te saMkSepathI cAra bhedanA nAmo A pramANe che- saMghAtanAkaraNa, parizATanAkaraNa, mizrakaraNa ane teno pratiSedha - saMghAtanA parizATanA zUnya. tenA cAra udAharaNa - paTa arthAta vastramAM saMghAtana, zaMkhamAM parizATanA, zakaTa - gADAmAM ubhaya che tathA ThuMThAmAM te baMneno abhAva che. - x x x- have ajIva prayoga karaNa - * nikti - 15 + vivecana - je-je nirjIvonA jIva prayoga karAya che, te te varNAdi ke rUpa karmAdi te sajIva karaNa. dravyakaraNa kahyuM, have kSetrakaraNa kahe che - * niryukti - 196 vivecana - nityatvathI kSetranuM karaNa sAthe jatuM nathI, to kaI rIte kSetra karaNa saMbhave che? te kahe che - AkAza vinA nirvarya thatuM nathI. jethI alpa paNa dvi aNuka skaMdha Adi, tethI tenA prAdhAnyathI dravyakaraNa paNa kSetrakaraNa kahevAya che - x x* kSetra zabda AkAzano vAcya che. tathA paryAya zabdatvathI A baMnenuM A abhidhAna aduSTa ja che. ane te vyaMjana- zabda, teno paryAya anyathA thavuM te vyaMjana paryAya che. tene prApta. - 1 - ikSakSetra karaNAdi bahu prakAre che. - 4- saMpradAyathI kahe che ke, vyaMjana paryAya prApta che kSetrano abhilApa karAya che, te A pramANe - ikSa kSetra karaNa, zAli kSetra karaNa, tala kSetra karaNa ityAdi. athavA je kSetramAM karaNa karAya ke varNavAya che, te kSetrakaraNa. have kAlakaraNa kahe che - * niryukti - 190 + vivecana - kAla- samayAdi yAvatuparimANa, je karaNa niSpati apekSA kAraNatvathI kahevAya che. arthAt jene bhojanAdithI jeTalo be ghaTikAdi kAla vaDe niSpatti, teno te ja kALa karaNa che. tenA ja tyAM sAdhakatamatva vaDe vivakSita che. athavA je karaNa je je kALamAM che, teno te ja kALa karaNa che. ahIM adhikaraNa sAdhanatvathI vivakSitatvathI karaNa
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/116 165 zabdanA nAmAdi vizeSathI apekSA te kAlakaraNa. - x - x - 4 - nAmathI vaLI agiyAra karaNo - kAla vizeSa rUpa cAra cAma pramANa che, AnuM karaNatva te te kriyA sAdhakatamapaNAthI che. -0- te karaNo kayA che ? * bava, bAlava, kolava, strI vilocana, gara, vANij, viSTI te sAtamuM karaNa. zakunI, catuSpAda, nAga, kiMtughna. A cAra karaNo dhruva che. bAkInA sAta karaNo cala che. - 0 - cala - anavasthita. konuM kyAM dhruvatva che? * niyukti - 200 + vivecana niyukti - 198, 199 + vivecana . " kRSNa caudazanI rAtrimAM zakuni karaNa hoya che, te paNa sarvakALa hoya che, AnA vaDe AnuM avasthitatva kahyuM. AnAthI AgaLa yathAkrame ja catuSpada, nAga ane kiMstughna karaNa hoya che. temAM amAsanA divase catuSpada, rAtrimAM nAga ekame ane divase kiMtughna karaNa hoya che. sAta prakAranA karaNane lAvavAnA upAya rUpe pUrvAcArya e A gAthA pratipAdita karelI che - tithinA ardhabhAgane karaNa kahevAya. eka tithimAM be karaNo hoya che. ahIM A bhAvanA che. - abhimata divase karaNanA jJAnArthe pakSanI tithine be vaDe guNavA - adhikRta tithine AzrIne atItane be vaDe guNe che. jema ke zukla cotha, be vaDe guNatA ATha thAya che. dvirUpa hIna, sAta vaDe harAtA daivasika karaNa thAya che. teno bhAgo cha ja che. tethI bava Adi kramathI catuSpAhakiraNa bhAvathI cothanA divase te vaNija karaNa thAya che. te ja rUpa adhika rAtrinA 'viSTi' karaNa thAya che. kRSNapakSa be aMka ghaTADatA nathI. e pramAme badhe ja bhAvanA karavI joIe. - 4 - 4 - ityAdi. - 0 - have pUrve kahelA bhAvakaraNane kahe che * niyukti - 201 + vivecana - bhAvakaraNa be bhede che - jIvamAM, ajIvamAM. temAM ajIvakaraNa pAMca bhede jANavuM. -0- temAM bhAva - paryAya, tenuM karaNa te bhAvakaraNa, tenA be bheda kaI rIte che? jIvathI ane ajIvathI. jANavA arthAt jIvaviSayaka ane sajIva viSayaka. temAM alpa vaktavyatAthI ajIvabhAvakaraNa pahelAM kahe che. ajIvakaraNa pAMca prakAre jANavuM. Ane ja spaSTa karavAM kahe che - * niyukti - 202 + vivecana * varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna, e pAMcenA viSayamAM ajIvakaraNa jANavuM. temAM varNa - kRSNa Adi pAMca bhede che. rasa - tikta Adi pAMca bhede che, gaMdha - surabhi, durabhi be bhede che, sparza - karkazAdi ATha bhede che - saMsthAna - parimaMDalAdi pAMca bhede che. ATalAM bhedathI AnA viSayamAM karaNanA paNa ATalA bheda jANavA. dravyakaraNathI AnI vizeSatA e che ke - ahIM paryAyanI apekSAthI te pramANe thavuM abhipreta che. dravyakaraNamAM dravyanA ja tevA tevA utpAda dravyAstika matanI apekSAthI vizeSa che. - X
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 - 4 - dravya vizrasAkaraNathI AmAM zuM vizeSa che? ahIM paryAya apekSAthI dravyArthika naya maya che. ajIva karaNa kahyuM, have jIvakaraNa kahe che - * niyukta - 203 + vivecana . - * 0 - jIva bhAvakaraNa be prakAre che - zrutakaraNa ane nozrutakaraNa. zrutanuM bhAva karaNatva zrutanA kSAyopazamika bhAvanA aMtargatatvathI che. temAM zrutakaraNa kahe che - baddha eTale grathita, abaddha - agrathita, zrute - zruta viSayamAM karaNa. temAM baddha - te be bhede che - nizItha ane anizItha. abaddhanA paNa laukika ane lokottara bheda che. temAM nizItha - gupta paNe je bhaNAya ke vyAkhyA karAya te. ane te lokottara - nizIyAdi, ane laukika - bRhat AraNyaka Adi che. anizItha, tenAthI viparIta che. te lokottara te AcAra Adi. laukika ne purANa Adi. abaddha paNa laukika ane lokottara bhedathI che. temAM lokottara te - eka marudevI, atyaMta sthAvarA siddha thayA, svayaMbhUramaNa samudramAM matsya ane padma baMne valayane varjIne badhAM saMsthAnathI hoya che. viSNukumAra maharSi e lAkha yojana pramANa zarIra vikrvyu. kuruDa ane vikruDa kuNAlAmAM rahyA, ativRSTithI teno nAza thayo. teo azubha bhAvathI sAtamI narakamAM gayA. ityAdi - x -. laukika abaddha - batrIza daMDikA, soLa karaNa, pAMca sthAno ityAdi te AlIDha, pratyAlIDha, vaizAkha, maMDala ane samapada. - 4 - 4 - 4 - 4 - A pAMca sthAna abaddha che, zayanakaraNa chaTaThuM che. zrutakaraNa kahyuM, have azrutakaraNa kahe che - niyukti * 204 + vivecana - nozrutakaraNa be bhede che - guNakaraNa ane yojanAkaraNa. temAMno zabda sarvaniSedhane jaNAve che, jenAthI zrutakaraNa na thAya te, nozrutakaraNa. guNakaraNa zuM che ? tapa ane saMyama, te baMnenA Atma guNanA je yogo - tenA karaNa rUpa vyApAra. tapakaraNa ane anazana Adi, saMyamakaraNa te pAMca AzrayathI viramaNAdi ne guNakaraNa kahe che. AnuM guNatva tapa ane saMyamanA karmanirjarA hetupaNAthI AtmopakAritvathI che. yojanAkaraNa - mana, vacana ane kAyA viSayaka hoya che. temAM manoviSaya te satya manoyojanA karaNAdi cAra bhede che. vacana viSayaka paNa satya vAgyojanAkaraNa Adi cAra bhede ja che, kAyaviSayamAM audArika kAya yojanAkaraNa Adi sAta bhede che. tethI cAra, cAra ane sAtanA maLavAthI paMdarabhede yojanAkaraNane yoje che - Aja paMdara karma sAthe AtmAne, te yojanAkaraNa. je karaNathI ahIM prayojana che, te kahe che - * niyukti - 205 + vivecana - karmaka zarIra karaNa - te kAryaNa deha nirvartana che, te paNa jJAnAvaraNAdi bhedathI aneka bhede che. Ayu karaNa - pAMcamI karma prakRti rUpa karaNa - nirvartana te Ayu karaNa. te zuM che ? asaMkhayaM. te punaH Ayu karaNa te asaMskRta - uttara karaNathI tuTyA chatAM B
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/116 167 vastrAdi vat sAMdhavA zakya nathI. - x - x - e svarUpathI, hetuthI, viSayathI vyAkhyA karavI. temAM svarUpathI ane hetuthI to grantha vaDe vyAkhyA karAI. AnA vaDe to AyuSyakaraNanA asaMskRtatva darzAvavAne mATe viSayathI che. have upasaMhAra kahe che Ayu karma asaMskRta vaDe ahIM adhikAra che. teno vyavahita saMbaMdha che. teno artha A che - jethI asaMskRta AyuH karma che, tethI pramAdano abhAva ja che, e pramANe cAritra viSayamAM (apramAda) karavo joIe. e pramANe 'saMskRta' zabdanI vyAkhyA karI. tenAthI viparIta te 'asaMskRta' have sUtrane anusare che. temAM asaMskRta jIvita che, vRddhAvasthAthI yuktane koI zaraNa nathI. 'pramAdI na thAo' ema kahevAM chatAM paNa puruSArthapaNAthI sarve aihika - AmuSmika phaLanA nibaMdhana paNAthI. tenA upArjana prati apramAda dhAraNa karavo. e pramANe keTalAMkano Azaya che tenA mata khaMDana mATe kahe che - . 0 sUtra - 117 - je manuSya ajJAnatAne kAraNe pApa pravRttiothI dhananuM upArjana kare che, teo vAsanAnI jALamAM paDelA ane vairAnubaddha thaI marIne narakamAM jAya che. * vivecana 17 je koI pApopAdAna hetu anuSThAno vaDe dravya manuSyo - temAM ja prAyaH tenA arthopAyamAM pravartavAthI Ama kahyuM arthAt tevuM dravya svIkAre che. koNa? ukta rUpa kumativALA. azobhana mata te amata - nAstikAdi darzana athavA amRta - AtmAmAM paramAnaMda utpAdakapaNAthI ane temAMthI alpanA agrahaNa vaDe bAkInuM choDIne jAya tevA dhanarasikone juo. teo jAte ja azubhAnubhAvathI pravRtta ke pravartita thaI pApa karma vaDe upArjita dhanathI ja mRtyunA mukhamAM jAya che. - - x - 4 - temane juo karma - vairathI satata anugata thaIne ratnaprabhAdi narakamAM tadbhavanA bhAvitAthI samIpe jAya che. athavA strI Adi pAzamAM pravRtta athavA temanA vaDe pravartita evA te manuSyo narakamAM jAya che. teo dravyanuM upArjana karIne strI AdimAM ramaNa kare che, tenI abhiratithI narakagatimAM bhAgI thAya che tevo bhAva che. 2 A sUtra vaDe dhana A lokamAM mRtyunA hetu paNe ane para lokamAM naraka prApta karAvanAra hovAthI tattvathI puruSArtha ja nathI. tenA tyAgathI dharma prati pramAda na karavo tema jANavuM. naraka prApti lakSaNa apAya pratyakSa rUpe jaNAto nathI, tethI mRtyu lakSaNa apAya darzAvavAnuM dRSTAMta kahe che. temAM A vRddha saMpradAya che. eka nagaramAM eka cora rAtrimAM vaibhava saMpanna gharomAM khAtara pADIne ghaNAM dhanane laIne potAnA gharanA eka khUNAmAM svayaM ja kUvo khodIne, temAM te dravyane nAMkhe che. icchita zulka ApIne kanyA sAthe vivAha karIne prasUtA thatAM mArIne rAtrinA te ja
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 uttarAdhyayana mUlasutra-saTIka anuvAda/1 kUvAmAM nAMkhe che. jethI tenI patnI bALakamAM prarUDha praNayavALI thaIne ratno bIjAne na Ape. eka samaya jAya che. koI divasa teNe eka kanyA sAthe vivAha karyo. te ati rUpALI hatI. teNI prasUtA thaI. tene mArI nahIM, bALaka janmyo, te ATha varSano thayo. teNe vicAryuM, ghaNo kALa Ane rAkhI, pahelAM Ane mArI nAMkhu pachI bALakane mArI nAMkhIza. pachI teNIne mArIne kUvAmAM pheMkI dIdhI. te bALake gharamAMthI nIkaLIne hAhAkAra karyo. loko bhegA thayA. bALake kahyuM - ANe mArI mAtAne mArI nAMkhI. rAjapuruSoe te sAMbhaLyuM. tene pakkI lIdho. dravyathI bharelo kUvo joyo. ghaNuM ja dhana hatuM. tene bAMdhIne rAjasabhAmAM laI gayA, ghaNI yAtanA ApI. badhuM dhana laI lIdhuM. tene kumArathI mArI nAMkhyo. e pramANe bIjAne paNa dhana anartha ApattithI narakamAM laI janAruM thAya che. A kamanuM avaMdhyatva kahyuM, A ja arthane deTa kare che - * sUtra - 118 jema sahimukhamAM pakaDAyelo pApakArI cora potAnA kamAMthI chedAya che, temaja jIva potAnA karelA kamoMnA kAraNe A loka ke paralokamAM chedAya che. karelAM mo bhogavyA vinA chUTako nathI. * vivecana : 118 stana * cora, saMdhi, khAtara, tenuM dvAra, temAM potAnA anuSThAno vaDe, chedAya che. te pApa nimitta anuSThAna sevI, AvI kRtyothI kevo thAya ? te jaNAvavA saMpradAya - artha kahe che. eka nagaramAM eka cora hato. teNe abhedha gRhanA cittakalakanA prAkAra kapizIrSaka pAse khAtara pADyuM. kSatro aneka AkAranA hatA, jemake kaLaza AkRti, naMdAvarta saMsthita, padmAkRti, puruSAkRti. teNe kapizIrSakamAM rahela kSatrane khodIne gRhasvAmI vaDe javAyo. tyAra pachI te aDadho pravezelo hato tyAre baMne paga pakaDIne, te praveze nahIM, te mATe praharaNathI hAmyo. core paNa bahAra rahelA hAtha vaDe pakaDyo. e rIte te kapizIrSaka baMne vaDe baLapUrvaka baMne bAju kheMcAvA lAgyuM. te gRha svAmI potAnA karelA prakAranA kapizIrSakathI paDatA agANa thaI vilApa karavA lAgyo. - A udAharaNamAM dazavilA nyAyathI he prANI juo. paraloka to dUra raho, A janmamAM ja potAnA karelA jJAnAvaraNAdi karmothI mukti nathI, izvara Adi paNa tenA vimocana prati asAmarthyathI mukta thatAM nathI, anyathA sakala sukhItvane pAme che. eTale - jema A arthagrahaNa vAMchAthI pravRtta potAnA karelA nakhanana rUpa upAya vaDe karIne, tene svakRta karmathI mukti nathI, e pramANe bIjA paNa te te azubhakArI anuSThAnathI tene vimukti nathI. paNa te ahIM ja bhogavavA paDe che. tevA prakAranI bAdhAnA anubhavathI bhogave che. * x x
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/118 169 karelAM karmono mokSa nathI, tethI A lokamAM athavA paralokamAM karmone avazya vedavA paDe che. athavA he prANIo! A loka ke paralokamAM je kAraNe jIvo chedAya che, te kAraNathI koI ja kALe niSedha karAyelA karmo arthAt kutsita anuSThAna mATe abhilASa na karavo. tene karavAnI vAta to dUra rahI tenI abhilASA paNa ghaNAM doSane mATe thAya che. teno saMpradAya A che - eka nagaramAM eka core rAtrimAM dUravagADha prasAde caDIne koI vimArgathI khAtara pADyuM. ghaNuM ja dravya laI gayo. potAne ghare pahoMcyo. prabhAtamAM snAna karIne zuddha vAsa gRha hatuM tyAM gayo. jethI koNa zuM bole che te jANI zake. jo jyAM sudhI loko mane oLakhI na jAya. tyAre pharI paNa pUrva sthitithI huM corI karI, ema vicArIne te ja kSatrasthAne gayo. tyAM ghaNAM loko bhegA thayelA, te bolatA hatA ke kaI rIte A durAroha prAsAde caDIne vimArgethI kSatra (khAtara) karela haze? kaI rIte kSullaka kSatra dvArathI pravezela haze? pAcho dravya laIne nIkaLela haze? te A sAMbhaLIne harSita thaIne vicAre che - A satya che huM AmAMthI kaI rIte nIkaLelo? potAnA peTa ane kamara joIne kSatra mukhane avaloke che. te rAja niyukta kuzala puruSoe jANyuM. rAjA pAse tene laI jaIne zikSA karI. A pramANe pApakarmano abhilASa paNa doSane mATe thApa che. A kahelAM karmonuM avaMdhyatva kahyuM temAM kadAcit svajanathI ja tenI mukti thaze athavA amukta vibhajya ja dhanAdivat bhogavaze e pramANe koI mAne che, tethI kahe che - 0 sUtra - 119 saMsArI jIva potAnA ne bIjAnA mATe sAdhAraNa je karmo kare che. paraMtu te karmanA phaLanA udayanA samaye koI paNa baMdhu bAMdhavatA dekhADato nathI. (te pApamAM bhAgIdAra thato nathI.) * vivecana - 119 B pApakarmanI sahA sadoSa che, tethI niSedha karyo che. jo A sarva sAdhAraNa hoya to AmAM paNa doSa thaze. tethI kahe che - saMsaravuM te saMsAra, temAM temAM ucca-nIcamAM bhramaNa prApta thaze. parasya - potAnA sivAyanA putra, patnI AdinA prayojanane AzrIne athavA sAdhAraNa eTale ke potAnA ane bIjAnA kAmamAM Avaze, ema vicArIne karela hoya. karmanA hetutvathI karma athavA karAya te. karma - khetI Adi, tethI te kRSyAdi karma kartA! bIjAne mATe sAdhAraNa karela hoya, potAnA mATe nahIM, to paNa te karmanA vedana - phaLanA anubhava na maLe, te baMdhuo - svajano, jenA hetuthI te karma karela che ke karo cho, te baMdhuo teno vibhAga karIne karmone laI jatAM nathI. jo Ama che, to tenI upara prema Adi pramAdano parihAra karI dharma ja bhAvavo joIe. kaI rIte ? tevA prakAranA
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 AbhirI vaMcaka vaNik nI mAphka. te dRSTAMta A pramANe che . P uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 koI eka nagaramAM eka vaNik dukAna - hATaDI rAkhIne vyavahAra vepAra karato hato. koI eka AbhIraNa saraLa svabhAvanI hatI te be rUpiyA laIne karyAsa nimitte tenI dukAne AvI. tyAre karpAsa samartha hato. tethI vaNike eka rUpiyAno be vakhata tolIne karpAsa Apyo. teNIe be vakhata che, tema samajIne baMne rUpiyA ApI dIdhA. teNI poTalI bAMdhIne cAlI gaI. paNa vaNike vicAryuM ke A rUpiyo to mane phogaTamAM maLela che. to huM Ano upabhoga karuM. teNe te rUpiyAnA ghI ane goLa kharIdIne ghera mokalyA. tenI patnIne kahevaDAvyuM ke ghevara banAvaje. teNIe ghevara banAvyA. jamAI tenA mitra sAthe Avyo. tene ghevara pIrasyA. te khAIne cAlyo gayo. vaNik snAnAdithI paravArIne bhojanArthe Avyo. tenI patnIe teno rojiMdu bhojana pIrasyu. vaNike pUchyuM - kema ghevara na banAvyA? teNI bolI - banAvelA hatA. jamAI tenA mitra sAthe Avelo, te khAI gayA. . vepArI vicAravA lAgyo - juo, mAre A kevuM thayuM? te vicArI AbhiraNane chetarIne meM bIjAnA nimitte mArA AtmAne pApa vaDe joDyo. te Ama vicArato zarIra ciMtArthe nIkaLyo, unALo tapato hato. te madhyAhna veLAe zarIra ciMtA nivArI eka vRkSanI nIce vizrAma karato hato. teTalAmAM koI sAdhune bhikSA nimitte jatAM joyA. teNe sAdhune kahyuM - bhagavan! A vRkSanI chAyAmAM mArI sAthe ahIM vizrAma karo. sAdhu bolyA - nA, mAre jaldIthI mArA kAryane mATe javuM joIe. vaNike pUchyuM * bhagavan ! zuM koI paNa parakAryane mATe paNa jAya che ? sAdhue kahyuM, jema tuM ja patnI AdinA nimitte kleza pAme che, te parakArya ja che. te eka ja vacanathI baudha pAmIne bolyo - bhagavan! tame kyAM raho cho? teNe kahyuM - udhAnamAM. pachI te vaNik sAdhunuM kArya puru thayuM haze tema jANIne tenI pAse gayo. dharma sAMbhaLIne bolyo - huM svajanane pUchIne AvuM chuM. tame mane pravrajyA grahaNa karAvo. vaNik potAne ghera gayo. baMdhu, patnI Adine bolyo - jema dukAnamAM vepAra karatA tuccha lAbha thAya, tethI huM dizAvANijya karIza. be sArthavAha hatA. temAM eka mUlya bhAMDa ApIne sukhethI iSTapurane prApta kare che, temAM upArjita kaMI grahaNa karatAM nathI. bIjo bhAMDanuM kaMI mUlya Apato nathI. pUrvopArjita paNa banAvI le che. to huM konI sAthe jauM? svajanoe kahyuM - pahelAM sAthe jAo. te temanAthI samanujJAta thaI svajano sahita udhAnamAM gayo. teoe pUchyuM - sArthavAha kyAM che? teNe kahyuM - paralokamAM sArthavAha A sAdhu che, te azoka chAyAmAM besIne potAnA bhAMDa vaDe vyApAra kare che. emanI sAthe huM nirvANa nagare jaIza. ema kahIne prapajita thayo. jema A vaNika svajana pAse svatattvane vicArIne pravrajyA prati AdaravALo
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 4/119 thayo, te pramANe bIjA paNa vivekIoe prayatna karavo. tethI vAcakavare kahyuM che - rogathI haNAyelo, duHkhathI pIDita, svajanathI parivRtta, ghaNo ja karuNa kaMdana kare to paNa tenA rogane haNavAne A badhAM samartha nathI. mAtA, bhAI, bahena, patnI, putra, mitro jo tenA rogane haNI zaktA nathI, to tevA svajanano bhAra zA mATe vahana kare che? teo rogane dUra karavAmAM samartha nathI, ane dharmamAM viddha karanArA che, vaLI maraNathI rakSaNa karatAM nathI, tevA bIjA svajanAdithI zo lAbha che? tethI svajanone mATe jo tuM akArya kare che, to te nirlajjA paralokamAM jaIne tenA phaLane bhogavaje. he mUDhA te kAraNathI tuM svajana uparanI Asakti choDIne, nivRtta thaI dharma kara, ke je yatanapUrvaka paralokanuM bhAthuM che. A pramANe svakRta karmothI svajana vaDe mukti nathI, tema kahyuM. have koI mAne ke dravya ja tenI muktine mATe thaze, tethI kahe che - * saba - 100 - pramatta manuSya A lokamAM ke paralokamAM dhanathI rakSaNa pAmato nathI. aMdhArAmAM jeno dIpa bujhAI gayo hoya, tene pahelA prakAzamAM janmelo mArga paNa joyA chatAM na joyelA jevo thaI jAya che. tema anaMta mohanA kAraNe pramatta vyakti mokSa mAgane jovA chatAM jato nathI. * vivecana - 120 - dravya vaDe svakRta karmothI rakSaNa prApta thatuM nathI. kone? pramattane arthAta madha Adi pramAda vazane. kayAM? A anubhUyamAnapaNe pratyakSa ja janmamAM, athavA parabhavamAM. ahIM paNa janmamAM kema rakSaNa mATe na thAya, te vize vRddha saMpradAya batAve che - koI eka rAjA indra mahotsava Adi koIka utsavamAM potAnA nagaramAM nIkaLe che - ghoSaNAM karAve che ke, badhAM puruSoe nagarathI nIkaLI javuM temAM purohita putra rAjavallabha vezyAgRhamAM pravezelo. ghoSaNA sAMbhaLavA chatAM nIkaLyo nahIM. tene rAjapuraSoe pakaDI lIdho. daMDa ApavA chatAM tene choDyo nahIM. abhimAnathI teNe vivAda karatAM rAjAnI pAse laI gayA. sajAe paNa AjJA karI ke tene bAMdhI do. pachI purohita Avyo. teNe kahyuM - huM mAruM sarvasva ApI dauM chuM. mArA putrane mArazo nahIM. to paNa tene mukta na karyo. zULIe caDAvIne mArI nAMkhyo. e pramANe bIjAne paNa dhana vaDe ahIM koI zaraNa prApta thatuM nathI. to bIjA janmamAM to vAta ja kyAM rahI? tenI mUchavALAne vaLI teno adhikatara doSa kahe che - temAM dIva A padane saMskAranI apekSA vinA nikSepo karavA niyuktikAra kahe che - * niryukti * 206 + vivecana - dIva nA be bheda che - dravya dIva ane bhAva dIva. vaLI A ekaikanA paNa be bhedo che. te A pramANe - AsAsa - AzvAsita kare che arthAta atyaMta Akalita janane svastha kare che. te AzvAsa. te ja dIva e padanA saMbaMdhathI zata mukhapaNAthI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 AzvAsadvIpa thAya che. tathA prakAza kare che - dhana timira paTalathI avaguMThita paNa ghaTa Adi te pragaTa kare che, tethI prakAza. te Avo dIpe che mATe prakAza dIpa. tenA bheda kahe che * niyukti - 207 + vivecana - ja jaLa vaDe dhoI nAMkhavAthI kSayane prApta karAve te saMdIna tenAthI bIjo te asaMdIna tathA saMyogikA - je tailavartI agni saMyogathI nivRtta. asaMyogima * tenAthI viparIta sUryabiMba Adi. te ja eka prakAzaka che. e pramANe jANavuM. ahIM paNa saMdhita eTale saMyojita. tenAthI viparIta te asaMdhita - asaMyojita. AzvAsadvIpa ane prakAza dIpa, anukrame teno ahIM saMbaMdha che. temAM AzvAsadvIpa saMdIna ane asaMdIna be bhede che. tathA prakAzadIpa saMyogima ane asaMyogima be bhede che. A dravyathI ja che, tethI vyAmoha dUra karavAne mATe kahe che - bhAva viSayaka paNa be bhede che, prathama bhedanI apekSAthI AzvAsadvIpa ane prakAza dIpa. arthAt jema dravyathI apAra nIradhimAM vimagnane kyAre - kyAre Ano aMta thAya che, e pramANe Akulita cittavALAne AzvAsana hetu te AzvAsanadvIpa. e pramANe saMsAra sAgarane pAra utaravAne mATe mana vaDe atyaMta udvega pAmelA bhavyonA AzvAsana hetu samyagdarzana te bhAva AzvAsanadvIpa che. temAM dravyadvIpa samAna taraMgo vaDe kuvAdI thakI A vahana thAya, magarAdinI mAphaka anaMtAnubaMdhI krodhAdi vaDe ati raudra dhyAnathI paNa upadbhUta na thAya. jema te dravya AzvAsadvIpa palALI devA vaDe eka saMdIna che, tema A paNa bhAva AzvAsadvIpa samyak darzana rUpa koIne kSAyopazamika ke aupazamikane pharI anaMtAnubaMdhInA udayamAM mithyAtvanA udayathI jaLanA utpIDanathI palALI de che. pachI tenA nibaMdhana jaLacara vaDe aneka dvandvo vaDe upatApita kare che, tethI tene saMdIna kahevAya che. je kSAyika samyakatva lakSaNa che, te jala utpIDanathI mithyAtvanA udayathI Akramita thAya che. tethI ja temAM rahIne tenA nibaMdhana AzayothI kathaMcit joDAto nathI. A asaMdIna bhAvadvIpa. jema aMdhakAra vaDe aMdhIkRta chatAM paNa prakAza dIpa. tenI prakAzya vastune prakAze che, tema ajJAna mohita janone jJAna paNa bhAva prakAzadIpa kahevAya che. A paNa eka saMyogIma che, anyathA anya che. temAM je zrutajJAnarUpa bhAvadIpa che, te akSara pada pAda. zlokAdi saMhatithI nirvartita che, te saMyogima che. ane je anya nirapekSA nirapekSapaNAthI je saMyogima nathI, te kevaLa jJAna rUpa asaMyogI bhAva dIpa che. sUtra sparthika niryukti vaDe 'dIva' e sUtra padanI vyAkhyA karI. ahIM prakAza dIpa vaDe adhikAra che. tethI - prakarSa vaDe naSTa, dRSTithI agocarAne pAmela. te praNaSTa dIpa tenI jema che. tenuM dRSTAMta kahe che - jema koI dhAtuvAdI dIpaka sahita agni ane iMdhaNa laIne bilamAM pravezyo, temAM pramAdathI tenA dIpa ane agni TharI gayA. TharelA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/120 193 dIpa ane agni vaDe guphAnA aMdhakAramAM mohita thaI ahIM-tahIM badhe paribhramaNa kare che, temAM apratikAra mahAviSavAlA sarve DaMsa dIdho. uMDI khINamAM jaIne te paDyo. tyAM ja te mRtyu pAmyo. e pramANe anaMta bhavonI apekSAthI prAyaH tenA apagama rahitatAthI, jenA vaDe mohAya te moha - jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya rUpa, tenA vaDe - anaMta mohane kAraNe naiyAyika eTale, mukti jenuM prayoja che tevo samyak darzAnAdi mokSamArga, jovA chatAM - upalabhya thavA chatAM, adRSTa arthAt tenA darzana phaLano abhAva thAya che. athavA adraSTa ja thAya che. ahIM evuM kahe che ke - jema te guphAnI aMdara pramAdathI nAza pAmelA dIpanI jema pahelAM upalabdha vastutatva chatAM paNa dIpanA abhAve te adRSTa thAya che. tema A prANI paNa kaMIka karmanA kSayopazamAdithI samyak darzanAdika mukti mArgane bhAva prakAzadIpathI zruta jJAna rUpa jovA chatAM dhana AdinI AsaktithI tenA AvaraNanA udayathI adRSTa ja thAya che. tathA te dhana mAtra tenA rakSaNa mATe ja thatuM nathI. tema nahIM, paNa trANa hetu prApta kathaMcit samyak darzanAdine paNa haNe che. A pramANe dhanAdi sakala kalyANakArI thaze, te AzaMkAmAM tenuM kugati hetutva ane karmonuM avaMdhyatva darzAvIne je kare te kahe che. 0 sUtra - 121 - AzuprajJa jJAnI sutelA loko madhye paNa pratikSaNa jAgato rahe pramAdamAM eka kSaNane mATe paNa vizvAsa na kare. samaya bhayaMkara che. zarIra durbaLa che. tethI bhAreMDa pakSIvat pramAdI thaI vicaraNa kare. * vivecana 1 - sutelA - dravyathI uMghatA ane bhAvathI dharma prati ajAgrata evA - x + sutelA paNa ane jAgatA paNa zuM ? pratibuddha - dravyathI jAgatA ane bhAvathI yathAvasthita vastu tattvanA avagamathI jIvavAno - prANa dhAraNano svabhAva jeno che. tevA pratibuddha jIvI teo sUtA hovA chatAM avivekI-gatAnugatikapaNAthI na sUtelA. paraMtu pratibuddha evA ja jAvajIva rahe, temAM dravya nidrAnA pratiSedhamAM agaDadattanuM dRSTAMta che. te A pramANe - ujjainImAM jitazatru rAjA, amodharatha nAme rathika, tenI yazomatI nAme patnI ane tene agaDadatta nAme putra hato. agaDadatta nAno hato tyAre ja tenA pitA mRtyu pAmyA. teNe potAnI vAraMvAra raDatI mAtAne raDavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre teNIe kahyuM ke AvA amodha prahArI rathika tArA pitA hatA tyAre agaDadatte pUchyuM ke, evuM koI che ke je mane A vidhA zIkhave. mAtAe kahyuM ke kauzAMbI dRDhaprahArI nAme tArA pitAno mitra che. te zIkhavI zake. agaDadata kauzAMbI gayo. teNe dRDhaprahArI AcAryane joyA. tyArapachI temaNe potAno putravat gaNI agaDadattane badhI vidhAkaLAo zIkhavI.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 koI divase gurujananI anujJA laI potAnI zikSAnuM darzana karAvavA sajakuLe gayo. tyAM tenI kaLA joIne badhAM hatahRdayI thaI gayA. tyAre rAjAe kahyuM, bola tAre zuM jo che? je Apa Apo. rAjAe kahyuM ke, pUrve ahIM saMdhicchedako hatA. atyAre paNa dravyanuM haraNa, corI Adi thAya che. mATe tuM A nagaranuM rakSaNa kara. paNa sAta ahorAtramAM coranA svAmIne pakaDI lAvavAno nirNaya karyo. rAjAe paNa te vAta svIkArI. tyAre agaDadatta khuza thato nIkaLyo. teNe vicAryuM ke, AvA cora Adi loko vividha - chadmaveze bhaTaktA hoya che, to huM evA sthAne temanI talAza karuM. tyAMthI nIkaLI koI zItaLa chAyAvALA vRkSanI nIce durbaLamalina vastra dhAraNa karI, corane pakaDavAno upAya vicAravA lAgyo. te ja vRkSanI chAyAmAM koI parivrAjaka paNa pravezyo. tenA lakSaNo joIne agaDadattane thayuM ke nakkI A cora jaNAya che. te parivrAjake tene pUchyuM, tame koNa cho? kayA nimitte pharI rahyA cho? agaDadatte kahyuM ke huM ujjainIno chuM, saMpatti khalAsa thaI jatAM bhaTakI rahyo chuM. tyAre teNe kahyuM ke, huM tane vipula dhana ApIza. tyAra pachI rAtri paDI. te parivrAjake tridaMDanuM zastra banAvyuM ane bolyo ke, huM nagaramAM jaI rahyo chuM tyAre sAzaMka evo agaDadatta tenI pAchaLa cAlyo. tene thayuM ke A ja te cora che. pachI te parivrAjaka koI punyavAnanA zrIbhavanamAM saMdhi cheda karIne gayo. aneka bhAMDAdithI bharela peTIo kADhI, tyAM te sthApIne gayo. agaDadatte teno pIcho karyo. teTalAmAM te parivrAjaka devakulethI daridra puruSone laIne Avyo. te badhI peTIo grahaNa karI. nagarathI nIkaLI gayA. pachI parivrAjake agaDadattane kahyuM ke ahIM jIrNodhAnamAM thoDI nidrA laIe, pachI nIkaLIzuM. jyAre daridra puruSo sUI gayA tyAre parivrAjaka ane agaDadatta baMne zayyAmAM uMghavAno DoLa karavA lAgyAM. agaDadatta dhImethI uThI vRkSanI chAyAmAM saMtAI gayo. daridra puruSo ne nidrAvaza jANI te parivrAjake temane mArI nAMkhyA. agaDadattane tyAM na jotA zodhavA lAgyA. teNe parivrAjakane eka ja prahArathI pADI dIdho. pachI tenA kahevA pramANe zmazAnamAM pazcima bhAge gayo. tyAM parivrAjakanI bahena hatI. teNIne parivrAjakanI talavAra Adi nizAnI dekhADI. pachI cupacApa teNInuM caritra jovA lAgyo. teNIe agaDadattane vizrAma levA kahyuM. tyAre agaDadatta te zayyAmAMthI pracchannapaNe khasI gayo. teNIe pahelAMthI rAkhelI zIlA tyAM pachADIne kahyuM ke hAza! mAra bhAIno hatyAro khatama thaI gayo. agaDadatte bahAra nIkaLI teNIne vALa vaDe pakaDI lIdhI. teNIne pakaDIne rAjagRhe laI gayo. pachI rAjaRddhi pAmyo. A pramANe bIjA paNa apramatta A lokomAM ja kalyANabhAgI thAya che. dravya sukhomAM pratibuddhajIvInuM dRSTAMta kahyuM.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/121 15 bhAvasumomAM tapasvI, teo mithyAtva Adi mohita chatAM paNa lokomAM yathAvat avagama pUrvaka ja saMyama jIvita ne dhAraNa kare che. AvAonuM zuM karavuM, te kahe che? pramAdamAM vizvAsa na karavo. ahIM zuM kahevA mAMge che? bahujana pravRtti darzanathI A badhAM anarthakArI hovAthI teo vizrRMbhavAna thatAM nathI. Azu- zIgha ucita kartavyamAM prayatna karavo joIe. prajJA - buddhi, jenI che te "AzaprajJa" AzayajJa thI zuM? ghora eTale ke niranukaMpa, satata paNe prANInA prANanuM apaharaNa karavAthI anukaMpA rahita. A koNa che? muhUrta eTale kALa vizeSa. kadAcita zArIra baLathI ghora. - xbaLarahita, mRtyudAyI mRtyu prati sAmarthyavAna nahIM. e pramANe che, to zuM karavuM joIe te kahe che. jenA vaDe paDe te pakSa, te jene che te pakSI, bhAkhaMDa evuM eka pakSI te bhAraDa pakSI. te jema apramata care che, te pramANenuM paNa pramAda rahita thaIne vicara. arthAt vihita anuSThAnanuM tuM Asevana kara. anyathA jema A bhAraMDapakSInA pakSa sivAya saha aMtarvatanA sAdhAraNa caraNanA saMbhavathI svalpa paNa pramAdathI avazya ja mRtyu thAya che. te pramANe te paNa saMyamajIvitathI braza ja pramAdathI thAya che. -0- A arthane ja spaSTa karatAM kahe che - * sUtra - 1rara sAdhu pade-pade parizakti thato cAle, nAmAM nAnA doSane paNa pAza(jALa) samajIne sAvadhAna rahe. navA-navA guNonA lAbha mATe jIvanane surakSita rAkhe. lAbha na thAya to pariNAnapurvaka zarIrane choDI de. * vivecana 12 careta- jAya, pada-pAda vikSepa rUpa, parizaMkamAna - apAyane na gaNakArato. kaI rIte, te have kahe che. je kaMI gRhastha saMtava Adi alpa paNa pA: tulya je pAza, saMyama pravRtti prati svAtaMtryanA uparodhitA vaDe jANato, athavA je saMyama mArgamAM jAya, zuM karato? padani - sthAno, dharmanA sthAno. te mUlaguNa AdimAM parizakti thato athati mArA A pravartamAna mUlaguNamAM mAlica ke alanA na thAya, e pramANe paribhAvanA karato pravarte. je koI alpa paNa duzciMtita Adi pramAdapada mUlaguNa AdinA mAlinyajanaktAthI baMdha hetutva thakI pArAnI jema pAzane mAnatA hoya, te A ubhayamAM ahIM abhiprAya - jema bhAkhaMDa pakSI apara sAdhAraNa aMtarvartI caraNapaNAthI pagalAne parizaMkA karato ja care che. je koI avarakAdine paNa pAza mAnato te pramANe apramatta care che. jo parizakti thato vicare, to sarvathA jIvita nirapekSAthI pravartavuM joIe. tenI sApekSatAmAM ja kadAcita kathaMcit ukta doSano saMbhava che, evI AzaMkAthI kahe che - lAbhaMtara, ityAdi, prApta thayuM te lAbha - apUrva arthanI prApti. aMtara - vizeSa, lAbhAMtara temAM thAya che ahIM zuM kahevA mAMge che? jyAM sudhI viziSTa viziSTatara samyam jJAna darzana cAstrinI prApti ahIMthI
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 saMbhave che, tyAM sudhI A prANadhAraNArUpa jIvita ne anna pAna upayogAdithI vRddhi pAmIne, tenA abhAvamAM prAyaH tenA upakramaNano saMbhava hovAthI Ama kahyuM che. sudhA AdinuM paNa upakramaNa kAraNatvathI abhidhAna che. ahIM bRhacitra ja bRhayitvA ema vyAkhyA karavI, anyathA "asaMskRta' jIvita che, e vAtano virodha thAya ema vicAravuM. tyArapachI zuM? lAbha vizeSa prAptinA uttara kALe, pariNAya - sarva prakArothI bodha pAmIne, jema A paNa A nahIM, pUrvavat samyak darzanAdi vizeSa hetu, tathA AnAthI jarA na thAya, jarA ke vyAdhithI abhibhUta na thAya, tethI tathAvidha dharmadhyAna prati samartha. kahyuM che ke jyAM sudhI jarA pIDatI nathI, vyAdhi jyAM sudhI vadhatI nathI, jyAM sudhI iMdriyo hAni pAmelI nathI, tyAM sudhI dharmanuM samyapha AcaraNa kara." A pramANe jJaparijJAthI jANIne, pachI pratyAkhyAna parijJAthI bhojananuM pratyAkhyAna kare. sarvathA jIvitathI nirapekSa thAya, e bhAva che. malavatu atyaMta AtmAmAM lInatAthI mala - ATha prakAranA karma, teno aparvAsa karavAno svabhAva jeno che, te mala apavaeNsI arthAta malano vinAza karanAra thAya che. tethI jyAM sudhI lAbha thAya tyAM sudhI guNone mATe ja dehane dhAraNa karavo. athavA jIvitane puSTa karIne lAbhAMtara * lAbha vicchedamAM aMtara ane bAhya malanA AzrayatnathI mala - dArika zarIra, teno apadhvaMsa karanAra thAya. zo artha che? jIvitane tyajI de. ahIM ema kahevA mAMge che ke - A Ano eka ja guNa manuSya pAmIne dharmano lAbha meLave che, e pramANe bhAvanA karato jyAM sudhI A zarIrathI tene lAbha thAya che, tyAM sudhI tenuM poSaNa kare. lAbhano viccheda saMbhava thatAM saMlekhanAdi vidhAnathI te zarIrano tyAga kare. ahIM jyAM sudhI lAbhane dhAraNa kare, te saMbaMdhamAM maMgika coranuM udAharaNa che. temAM saMpradAya A pramANe che bennAtaTa nagaramAM maMDika nAme vaNakara, paradravyanA haraNamAM prasakta hato ane te duSTavaNa chuM ema lokomAM prakAzita karato jAna dezathI nitya ja bhInA lepa vaDe lita thaIne rAjamArgamAM vaNakaranA zilpathI AjIvikA karato hato. bhamato hovA chatAM paNa daMDa dhAraNa karIne paga vaDe kaleza pAmato bhamato hato. rAtrinA khAtara pADIne dhanane grahaNa karIne nagaranI samIpamAM udhAnatA eka dezamAM bhUtigRhamAM tyAM nikSepa karato. tyAM tenI bahena evI kanyA rahetI hatI. te bhoMyarAnI madhyamAM eka kUvo hato. jemAM te cora dravyathI pralobhita sAthe A dravyanuM vahana karatI hatI. te tenI bahena kUvAnI samIpe pUrve rAkhela Asane besIne paga dhovAnA bahAnAthI baMne pagethI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 4/122 grahaNa karIne te kUvAmAM nAMkhatI hatI. pachI te AvanAra temAM ja nAza pAmato hato. e pramANe nagarane luMTatA - luMTatA temano kALa vyatIta thato hato. cora pakaDanArA paNa temane pakaDI levAno samartha na hatA. tethI nagaramAM upadrava thato. tyAM mUladeva rAjA hato. te kaI rIte rAjA thayo? ujjainI nagarImAM badhI gaNikAmAM pradhAna evI devadattA nAme gaNikA hatI. tenI sAthe acala nAme koI vaNika putra vaibhava saMpanna evo mULadeva vasato hato. te gaNikAne mUladeva ghaNo iSTa hato. paNa gaNikAnI mAtAne acala zreSThI ja iSTa hato. te gaNikAmAtA, gaNikAne kahetI ke - A gArIno tane zo moha che? devadattA tenI mAtAne kahetI, he mAtA A paMDita che. gaNikA mAtAe pUchayuM - zuM A ApaNAthI adhika vijJAnane jANe che? acala boMtera kaLAmAM paMDita ja che. teNIe kahyuM - acalane kaho ke devadattAne zeraDI khAvA mATenI zraddhA-icchA che. gaNikAnI mAtAe jaIne kahyuM tyAre acale vicAryuM ke keTalI zeraDI vaDe huM devadattAne khuza karI zakuM? teNe gADuM bharIne zeraDInA sAMThA mokalI dIdhA. devadattA bolI ke zuM huM hAthaNI chuM? pachI devadattA e kahyuM - mUladeva pAse jaIne kaho ke devadattA zeraDI khAvAnI icchA rAkhe che. gaNikAe jaIne mUladevane vAta karI. teNe keTalIka zeraDInA sAMThA lIdhA, tene cholI nAkhyA. pachI tenA TukaDA karyA. te zeraDInA TukaDAne cAturnAtaka Adi vaDe suvAsita karyA, pachI mokalyA. tyAre devadattAe kahyuM ke - juo AnuM A vijJAna. tyAre gaNikAmAtA mauna rahI. mUladeva pratye prasveSane dhAraNa karatI acalane kahe che - huM evuM kaMIka karIza, jethI mUladevapakaDAI jAya. acale 108 dInAra devadattAne bhADA rUpe ApIne rAkhI. gaNikAmAtAe devadattAne kahyuM ke, have acala tArI sAthe raheze. A dInAra ApelA che. baporanA samaye jaIne devadattAne kahyuM ke - acalane koI tvarita kArya utpanna thatAM te gAma gayela che. devadattAe mUladevane bolAvavA mokalyo. mUladeva Avyo. teNInI sAthe rahyo. gaNikAmAtAe acalane saMdezo mokalyo ke bIjA dvArethI tame Avo. teNe ghaNAM puruSo sAthe AvIne garbhagRhane vIMTI lIdhu mUladeva ati saMbhramathI zayyAnI nIce chupAI gayo. acale te dhyAna rAkhI lIdhuM. devadattAnI dAsIo acalanA zarIranA atyaMganAdi mATe badhI sAmagrI laIne AvI. acala te ja zayyAmAM beTho ane kahe che ke- A ja zayyAmAM rahelA ane atyaMganAdi snAna karAvo. devadattA bolI ke AkhI zayyA bagaDI jaze. acale kahyuM - huM AnA karatAM utkRSTatara zayyA tane ApIza. meM evuM ~ joyela che ke mAre zasyAmAM ja ampaMgana, udvartana ane snAnAdi karavA. te badhIe tema karyuM. tyAre khAna ane vilepanathI 7/12 Jain eadcation international
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 uttarAdhyayana mUlasutra-saTIka anuvAda/1 bhIMjAyelA mUladevane acale vALa pakaDIne bahAra kheMcyo. tyAre mUladeve kahyuM mane choDI do. koI divasa huM tamane teno ghaNo sAro badalo vALI daIza. acala vaDe apamAnIta thayelo mUladevaghaNI ja lajjAne dhAraNa karato ujjainIthI nIkaLI gayo kemake acalanI zarata hatI ke tAre A sthAna choDIne cAlyA javuM. mUladeva tyAMthI nIkaLI bennAtaTa nagare gayo. tene mArgamAM eka puruSa maLela hato. mUladeve te puruSane pUchyuM ke kyAM jAya che? teNe kahyuM ke - bennAtaTa nagare. tyAre mUladeve kahyuM - cAlo, ApaNe baMne sAthe jaIe. teNe te vAta svIkArI lIdhI. baMne cAlyA jAya che, mArgamAM eka aTavI AvI. te puruSanI pAse bhAthuM - bhojana hatuM. mUladeva vicAra kare che - A mane tenA bhojanamAMthI kaMIka paNa Apaze. Aje Apaze, kAle Apaze evA AzayathI tenI sAthe cAlyo jAya che, paNa te puruSa mUladevanI kaMI khAvA mATe Apato nathI. bIje divase AvI pasAra karI. mULadeve tene pUchyuM ke- najIka koI gAma che? te puruSe kahyuM ke ahIMthI bahu dUra nahIM tevA mArgamAM gAma che. tyAra pachI mUladeve tene pUchyuM - tuM kyAM rahe che? teno javAba Apyo ke A gAmamAM ja rahuM chuM. mUladeve pharI pUchayuM ke- to kaI rIte huM jAuM to A gAme jaI zakuM? te puruSe tene mArga dekhADyo. mUladeva te gAme gayo. tyAM bhikSAne mATe bhramaNa karatAM aDada prApta thayA. te vakhate saMpannakALa vartato hato. te gAmathI mUladeva nIkaLyo. te vakhate koI sAdhu mAsakSamaNanA pAraNe bhikSA nimitte tyAM pravezyA. mUladeve tyAre saMvega prApta thaI parama bhaktithI te aDada vaDe te sAdhune pratilAbhita karyA. A bolyo ke- temanuSyone dhanya che, jene aDada vaDe sAdhunuM pAraNuM karAvavAno lAbha maLela che. tyAre nIkaTamAM rahelA devatAe kahyuM- he putrA A gAthAnA pazcAddhathI je mAMgIza, te huM tane ApIza. mUladeve gAthAno pazcAddha bhaNyo- devadattA gaNikA, hajArahAthI sahitanuM rAjya (mane prApta thAo) devatAe kahyuM ke - turaMta ja prApta thaze. tyAra pachI mUladeva bennAtaTa nagare gayo. tyAM koI khAtara thaIne corI karanAro pakaDAyo hato, tene vadha karavA mATe laI jatA hatA. tyAM vaLI koI aputraka rAjA maraNa pAmyo. tethI teoe azvane adhivAsita karyo. te azva mUladevanI pAse Avyo. pIThe besADyo pachI azva tene laIne rAjyamAM gayo. tyAM mUladevano rAjyAbhiSeka thatAM rAjA banyo. teNe te puruSa (mArgamAM maLelo te)ne bolAvyo. tene kahyuM ke - sAruM thayuM ke tuM mArgamAM mArI joDe hato, anyathA huM mArgamAM ja vinAza pAmyo hota. tethI tane huM A
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 4/122 eka gAma lakhI Apu chuM. paNa have koI divasa mArI pAse Avato nahIM (mane moTuM batAvato nahIM) pachI teNe ujjainInA rAjA sAthe prIti karI. dAna-mAna-satkAra vaDe tene pUjIne pachI mUlave devadattAne mAMgI. te rAjAe paNa prati-upakAra karatAM devadattAne soMpI dIdhI. mUladeve tene aMtaHpuramAM rAkhI, pachI teNInI sAthe bhogo bhogavato rahe che. koI divase acala potavAhana-vahANo vaDe tyAM Avyo. jakAta bharavA yogya bhAMDane teNe gopavI dIdhelA hatA. mUladeva rAjA te sthAnone jANI gayo, teNe acalane pakaDI lIdho. te rAjadravya gopavela che ema kahI tene bAMdhIne rAjamAM lAvyA. mUladeve tene pUchayuM-tuM mane jANe che? te bolyo - tame rAjA cho, tamane koNa na jANe? teNe kahyuM ke- huM mUladeva chuM. acalano satkAra karIne tene vidAya ApI. A pramANe mUladeva rAjA thayo. tyAre teNe bIjA nagara ArakSakanI sthApanA karI. paNa te corane pakaDavA mATe samartha na thayA. tyAre mUladeva pote ja nIlavastrane oDhIne rAtrimAM nIkaLyo. mUladeva ajJAtapaNe eka sabhAmAM besIne rahyo. eTalAmAM te maMDika cora AvIne bolyo - ahIM koNa ubhuM che? mUladeve kahyuM - huM kAITika chuM te bolyo - ahIM Ava huM tane manuSya karIza. mUladeva ubho thayo. koI eka aizvaryavAnanA ghera khAtara pADyuM. ghaNuM badhuM dhana tyAMthI laI lIdhuM. te badhuM dhana mUladevanI upara ArohaNa karyuM. pachI baMnee tyAMthI prasthAna karyuM. nagaranI bahAra gayA. temAM mUladeva AgaLa cAlato hato. cora talavAra kheMcIne tenI pAchaLa pAchaLa jato hato. te baMne bhoyarA pAse pahoMcyA. core te dravya temAM nAMkhavAno- gopavavAno AraMbha karyo. tyAra pachI te core tenI bahenane kahyuM - A mahemAna che, tenA pagane dhovAnuM pANI Apa. teNI kUvAnA kinArA pAse AvIne besI. teNI paga dhovAnA bahAnAthI tenA baMne pagane grahaNa karIne mahemAnane kUvAmAM nAMkhI detI hatI. jevA teNI atI sukumAra pagane jANyA, tyAre teNIne thayuM ke nakkI A koI bhUtapUrva rAjyabhraSTa rAjA jaNAya che. teNIne mUladeva upara anukaMpA janmI. tyAra pachI teNIe paganA taLIye nIzAnI karIne ahIMthI bhAgI jA, tane mAro bhAI mArI nAMkhaze. tyArapachI bhUladeva tyAMthI nAsI gayo. teNI pUtkAra karavA lAgI, "bhAgI gayo, bhAgI gayo" te maMDika cora talavAra kheMcIne tenI pAchaLa doDyo. mUladeva rAjapathamAM ati saMnikRSTa jANIne cacra - corAmAM "ziva'nA aMtare ubho rahyo. core te zivaliMgane - "A puruSa che" ema vicArI kaMkAgra talavAra vaDe be TukaDA karIne cAlyo gayo. tyAMthI te bhoMyarA pAse cAlyo gayo. tyAM rahIne satri pasAra karI, prabhAtamAM tyAMthI nIkaLI gayo. zerImAM jaIne
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 * X aMdaranI dukAnamAM taMtuvAyatva- vaNakarapaNuM karavA lAgyo. rAjapuruSo vaDe bolAvyo. mUladeve vicAryuM ke A te ja puruSa che paNa tene hAla mAravo yogya nathI. - * puruSo tene lAvyA. rAjAe ubhA thaIne tenI pUjA karI. Asane besADyo. tenI sAthe ghaNI priya vAto karIne kahyuM mane tArI bahena paraNAva. teNe tenI bahenano vivAha mUladeva sAthe karyo. rAjAe tene bhogo ApyA. keTalAMka divaso jatAM rAjAe maMDikane kahyuM - thoDuM dhana joIe chIe, teNe ghaNuM dravya ApyuM. rAjAe tenuM sanmAna karyuM. anya koI divase pharI dhananI mAMgaNI karI. pharI paNa maMDike dhana ApyuM. rAjAe te corane atI satkAra - sanmAna prayojyuM. A prakAre core badhuM dravya ApI dIdhuM. tenI bahenane pachI pUchyuM - have kaMI dravya che? teNI bolI ke nA, ATaluMja dravya hatuM. tyArapachI pUrve kahevAyela lakSya anusAra badhuM ja dhana prApta thaI jatAM maMDikane zULIe caDAvI dIdho. dRSTAMtanA anuvAda pUrvaka A upanaya che - jyAM sudhI jeTaluM kArya hatuM, tyAM sudhI - jeTalo lAbha hato tyAM sudhI mUladeva rAjA vaDe maMDika corane sAcavavAmAM Avyo. te pramANe dharmArthIe paNa saMyama upaghAta hetuka chatAM paNa jIvitane nirjarAnI abhilASAthI, tenA lAbhane mATe yAvat dhArI rAkhavuM joIe. tene dhAraNa karavAmAM saMyamano uparodha ja che. - 4 - * ATaluM prasaMgathI kahyuM. have je kahyuM ke - ''jIvitane poSaNa ApIne malano dhvaMsa kare te zuM svAtaMtryathI ke anya rIte? 0 sUtra - 123 zikSita ane kavacadhArI azva jema yuddhamAM jaya pAme che, tema ja svacchaMdatAnA nirodhathI sAdhu saMsArathI pAra pAme che. pUrvajIvanamAM pramata thaIne vicaraNa karanAro muni jaldIthI mokSane pAme che. 0 vivecana -123 chanha vaza, teno nirodha, te chaMda nirodha - svacchaMdatAno niSedha, tenA vaDe muktine pAme che. ahIM zuM kahe che? gurunI parataMtratAthI potAnA Agrahane yojyA vinA, temAM pravartamAna paNa saMleza rahita rahe, tenAthI te karmabaMdhano bhAgI na thAya. paraMtu avikala cAritrapaNAthI tenI nirjarA vaDe ja pAme che. apravartamAna chatAM AhArAdimAM Agraha grahanA Akulita cittathI anaMta saMsAritA Adi anarthanA bhAgI thAya che. tene sarvathA tenA parataMtrapaNAthI mutukSu vaDe vicAravuM. kema ke te ja samyag jJAnAdi sakala kalcANanA hetupaNAthI che. = - kahyuM che ke - "te jJAnano bhAgI thAya che ane darzana, cAstrimAM sthiratara thAya che, teo dhanya che, jyAM sudhI teo gurukulavAsa choDatA nathI.'' athavA chandasA
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/123 11 gurunA abhiprAyathI, nirogha - AhArAdinA parihArarUpa che, te chaMdanirodha, tenAthI ja ukta nyAyathI mukti pAme che tethI te vastu viSaya abhilASA rUpa icchA ke chaMda, tenA nirodhathI mukti thAya, kemake te ja tenI vibaMdhaka che. laukiko paNa kahe che - je koTi graMtho vaDe kahevAya, te ardhazloka vaDe kahe che, tRSNAno jo parityAga kare che, to paramapadane pAme che. athavA chaMda, nA paryAya rUpe veda ane Agama che. tethI chaMdathI nirodha - iMdriyAdi nigraharUpa. te chaMdanirodha. tenAthI mokSa meLave che. sarvathA jIvita prati anapekSatAthI nahIM. - 4 - ahIM udAharaNa Ape che - azva, je zikSita hoya - doDavuM, kudavuM Adi zikSA grAhita hoya. tathA tenA zarIrane kavaca vaDe AcchAdita karela hoya. e rIte te zikSita ane varmadhArI hoya. ahIM zikSaka taMtra vaDe svataMtratAno apoha kahyo. teno A artha che jema azva svAtaMtryanA virahathI pravartamAna hoya to talavAra AdithI vairI vaDe haNAto nathI, e. rIte te muktine pAme che ane jo svataMtra hoya, pahelAMthI azikSita hoya to raNamAM haNAya che. ahIM saMpradAyathI A udAharaNa che - eka rAjAe be kulaputrone eka eka azva zikSaNa poSaNArthe Apyo. temAM eka kAlane ucita yavasayogAsanathI saMrakSaNa karato doDavuM, lAlita, kudavuM Adi kaLA zIkhave che. bIjo kulaputra ane iSTa yavasa - yogAsanane Ape che, ghANImAM vahana karAve che, paNa zikSA Apato nathI. bAkInA pote khAI jato. saMgrAma kALe te baMnene upasthita karavA rAjAe kahyuM - te baMne azvo upara besIne jaldIthI AvyA. rAjAe temane kahyuM ke - saMgrAmamAM praveza karo. temAM je pahelo azva hato te zikSAguNapaNAthI sArathine anuvartato saMgrAma pAraga thayo. bIjo azva viziSTa zikSAnA abhAvathI asat bhAvanA bhAvitvathI ghauM pIsavAnA yaMtra - ghaMTInI mAphaka tyAM ja bhamavAne lAgyo. tethI bIjo hatasArathi che, e pramANe kahIne pakaDI lIdho. arthAt baMdI banAvAyo. - dRSTAMtanA anuvAdapUrvaka A upanaya che A azvanI mAphaka dharmArthI paNa svAtaMtrya rahita muktine pAme che - 4 - A kAraNe kahela che ke satata Agamokta kriyAnuM Asevana kara. kaI rIte? apramatta thaIne arthAt guru pArataMtryathI pramAdano parihAra karIne, cAritrathI ja apramAda che. w muni - mAne che arthAt jANe che jIvAdine te - tapasvI, jaldIthI mokSane pAme che. zuM chaMdo nirodha chatAM paNa tattvathI apramAdAtmaka ja hoya, to pachI temAM punarukti doSa na lAge? teno uttara kahe che ke - apramAdano ja Adara karavo, te jaNAvavAne mATe ityAdithI punarukti na kahevI. ATalA pUrva varSonA AyuSyanI cAstri pariNati darzanArthe kahI che.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 uttarAdhyayana mUlaba-saTIka anuvAda/1 jo chaMda nirodhathI mukti che, to paNa aMtyakAle ja tene AyaravuM evI zaMkA jAya athavA je pachI malano dhvaMsa karanAra thAya, tyAre chaMda nirodhAdi tenA hetubhUta che, te kahe che - o satra - 124 - "je pUrvamAM apramatta nathI. te pachI paNa Apamatta na thaI zake." AnI dhAraNA zAzvatavAdIonI che. paraMtu AyuSyanA zithila thavAthI ane mRtyu samaye zarIra chUTavAnI sthiti AvatA te viSAdane pAme che. * vivecana 1ra4 je pahelAthI ja apamApaNAthI bhAvitamati na thAya. te tevA svarUpanA chaMda nirodhane puvamevuM - temAM evuM zabdanI ahIM upamA ApaNAthI pUrvanI jema aMtya kALathI athavA malanA apaasa samayathI abhAvitamati paNAthI prApta na thAya. tethI lAbhanI saMbhAvanA paNa na kahI. to pachI teno zuM lAbha? aMtya kALe ke mala apardhvasa samayamAM A anaMtara abhihita svarUpa samIpatAthI mapAya che. - x * x- ityAdi zAzvatavAdI kahe che. te zAzvatavAdIne - AtmAmAM mRtyune aniyata kALa bhAvIne jotAM nathI. ahIM Ama kahe che - je "chaMda nirodhanA uttarakALe ja huM karIza" ema kahe che, te avazya zAzvatavAdI che. teo A pramANe prajJApanA kare che. jema ke he bhadrA A tame te kALathI pUrve A ukta hetuthI samati nathI, te rIte uttarakALe paNa A pramAdI evA tane thatuM nathI. athavA je A upamA te jJAnanI upamA - saMpadhAraNA ke je pachIthI dharma karIzuM, te zAzvatavAdine arthAt nirUpakrama AyuSyavALAne, je nirupakrama AyuSyapaNAthI AtmAne zAzvata mAne che, temane yojavA chatAM pANInA parapoTA samAna AyuSyavALAne na yojavuM. te pramANe A uttarakALe paNa chaMda nirodhane na pAmIne viSAda pAme che ke kema sukRta na karyA? have huM AvA apAra bhava sAgaramAM bhamato thaIza, evA prakAranI vikaLatAne anubhave che kyAre? Atmapradezone choDatI vakhate. manuSya bhavopagrAhI AyuSya karmo purA thatA. athavA mRtyu vaDe svasthitinA kSaya rUpa lakSaNathI. samaya vaDe yukta temAM audArika kAya rUpa zarIranA pRthabhAvamAM badhu parizATita thAya. AnuM aidatparya A che - pahelAMthI ja pramAdavALA na thavuM joIe. kahe che ke - Aje zuM ke kAle zuM? javAnuM ja che, ema jANavA chatAM mUDha temAM mohathI sukhe suve che. to zuM te pUrve ja hoya, pachIthI chaMda nirodha prApta na thAya? * sUtra - 105 - kaI paNa jaladIthI vivekane prApta na karI zake. tethI hamaNAMthI ja kAmanAno parityAga kara, samatva daSTithI lokone sArI rIte jANIne AtmarakSaka maharSi mamatta thaIne visaraNa kare.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/15 103 * vivecana : 1rapa - tatkSaNa ja samartha thatAM nathI. zuM karavAne? prApta karavAne, kone? vivekane, dravyathI bahAranA saMganA parityAga rUpa ane bhAvathI kaSAyanA parihAra rUpa. akRta parikama jaldIthI teno parityAga na karI zake. ahIM brAhmaNInuM udAharaNa che - eka brAhmaNa paradeza jaIne zAkhA pAraga thaIne potAnA dezamAM Avyo. tene bIjA brAhaNe pracura pralAlita karIne kanyA ApI. te loko pAsethI dakSiNA pAmato hato. atizaya vaibhava vadhatAM, teNe tenI patnIne mATe ghaNAM alaMkAro karAvyA. teNI nitya alaMkArathI maMDita thaIne rahetI hatI. teNe patnIne kahyuM ke, A pratyaMta gAma che, tethI A AbhAraNonuM tithi ke parvamAM dhAraNa kara. kadAcita cora AvI jAya tyAre sukhethI gopavI zakAya. teNI bolI ke huM te veLAe jaldIthI AbhuSaNone dUra karI daIza. koI divase tyAM coro AvI pahoMcyA. te ja nitya zaNagArAyela rahetI strInA gharamAM pravezyA. teNIne alaMkAra sahita pakaDI lIdhI. teNI praNIta bhojatvathI mAMsala ane puSTa hAtha-paga vALI thaI gaI hovAthI kaTaka Adi AbhuSaNane kADhavA samartha na thaI. tyAre coroe teNInA baMne hAtha chedIne kaDalAM vagere kADhI lIdhA. laIne nIkaLI gayA.. e pramANe bIjA paNa pUrve parikarma na karelAM tatkAla teno tyAga karavA samartha thatAM nathI. malano apardhAsa to ghaNo dUra rahyo ahIM maradevI mAtAnuM udAharaNa na kahevuM. kema ke te AzcaryarUpa ghaTanA che. evA tIvra bhAvo moTA bhAganAne saMbhavatA nathI. e pramANe samyapha pravRttithI uThIne "pachI chaMda nirodha karIza" e pramANe ALasanA tyAgamAM udhama karavo. tathA prakarSathI - mana vaDe paNa tenA aciMtanarUpathI icchAmadana rUpa kAmone tajIne, samasta prANI samUhane samyak rIte jANIne, kaI rIte? zatru ane mitrane samapaNe, kyAMya paNa rAga-dveSa karyA vinA, tathA maharSi thaIne - ekAMta utsavarUpa paNAthI mokSa, tene icchavAnA svabhAva vALA athavA mahaiSI thaIne. eTale ke viSayanA abhilASa rahitatAthI niyANAyukta na thaIne AtmAnuM rakSaNa kare. konAthI? kugatigamana Adi apAyothI, te AtmarakSI kahevAya. athavA svIkAra kare che Atmahita jenA vaDe te AdAna - saMyama, tenuM rakSaNa karanAra, apramatta - pramAda rahita thaIne vicare. ahIM pramAdanA parihAra ane aparihAramAM Aloka saMbaMdhI udAharaNa - koI vaNika mahilAnuM batAvela che, te A pramANe che - eka vaNika strI hatI teno pati paradeza gayelo. zarIrazuzraSAmAM raphatA evI teNI dAsa-nokara-karmakara Adine pota-potAnA abhiyogamAM niyojatI na hatI.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 teone kALa pramANe iSTa hoya tevo AhAra ke AjIvikA ApatI na hatI. tethI te badhAM nAsI gayA. kamatti parihAnithI vaibhavathI parihAnI thaI. - vaNika Avyo. A pramANe vaibhavanI parihAni Adi joIne te strIne gharamAMthI kADhI mUkI. tyAra pachI bIjI strIne puSkaLa zulka ApIne teNI sAthe vivAha karyo. tyAre tenA svajanoe kahyuM ke, je potAne rakSe che, te pariNita rahI zakaze. teNIe te vAta svIkArI. vaNika sAthe vivAha karIne teNI rahI, pachI vaNika vANijyane mATe gayo. teNI paNa dAsa, nokara, karmakAdine Adeza ApIne kAma karAvatI hatI. teone pUrvArNa Adi kALe bhojana ApatI hatI. mIThI vANI vaDe utsAhita karatI hatI. temane vetana paNa kALane bagADyA vinA ApatI hatI. teNI potAnA zarIranI zuzruSArata paNa na hatI. e pramANe potAnAne rakSaNa karatI, patinI rAha jue che. jyAre vaNika Avyo tyAre A pramANe joIne saMtuSTa thayo. teNIne sarvasvAminI banAvI. A pramANe ahIM apramAda guNane mATe ane pramAda doSane mATe thAya che. - xpramAdanuM mULa rAga-dveSa che, tethI sopAya teno parihAra kahe che - * sUtra - 126, 17 - vAraMvAra mohamaNo upara vijaya pAmavAmAM sanIla, saMyamamAM vicaraNa karatA zramaNane aneka prakAranA pratikULa sparza parezAna kare che. paraMtu sAdhu temAM manathI paNa teSa na kare.. anukULa sparza ghaNAM lobhAmaNA hoya che. paraMtu sAdhu tathApakAranA viSayomAM mana na lagADe. krodhathI potAne bacAve, mAna ane mAyA na seve, lobhano tyAga kare. * vivecana - 126, 127 - vAraMvAra A satata pravRtti upalakSaNa che. moha pAme che - jANavA chatAM paNa prANIne Akula kare che, pravatavi che, anyathA kare che te moha, tenA guNo, te mohaguNo - tenA upakArI zabdAdi, teno abhibhava kare che. arthAta avicchedathI tenA jayamAM pravarte athavA kathaMcita mohanIyanA atyaMta udayathI ekadA tenA vaDe parAjita thavA chatAM, pharI pharI tenA jaya prati pravartamAna, paNa tethI ja vimukta saMyama udhoga-udhamI na thAya. anekavidha kaThora viSama saMsthAnAdi bheda rUpa - AnuM svarUpa hovAthI aneka rUpA zramaNo vicare che. phAsa - potapotAnI iMdriyonA gRhamANapaNAthI sparze che, mATe sparzI - zabda Adi tenA grahaNa karavApaNAthI saMbaMdha kare che. asamaMjasa - ananukULa ja athavA sparzana viSayaka - sparzo sparze che, sparzanuM upAdAna tenA durjayatva vyApitvathI che. te spazamAM muni, manathI upalakSaNatvathI vAcA ne kAyA vaDe, athavA manathI
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 4/126, 127 paNa. mAtra vacana ane kAyAthI nahIM. prasveSa na kare. ahIM zuM kahevA mAMge che? kaThora saMthArA AdinA spazadimAM ApaNe haNAIe chIe ke upatApita thaIe chIe, e pramANe na vicAre ke na tevuM bole ke na teno parihAra kare. tathA maMdaio maMda eTale hitAhitavivekI chatAM paNa janane bIjI tarapha laI jAya che, sparza - pUrvavata zabdAdi, ghaNuM lobhAve che. vimoha upajAve che tethI bahu lAbhanIya. AnA vaDe ati AkSepakatva jaNAvyuM. tevA prakAre ghaNAM ja lobhanIya chatAM paNa mRdu sparza, madhura rasa AdimAM citta na parove. * * athavA saMkalpa rUpa ja mana che. tethI manamAM saMkalpa paNa na dharANa kare. to pachI tenI pravRttinI to vAta ja kayAM che? athavA maMda-buddhitvathI ke maMda gamanatvathI maMdA - strIo, te ja sparzapradhAnatvathI spaze. tethI maMda paze. ghaNAM kAmIo lobhanIya - gRddhijanaka che, tene bahu lobhanIyo kahe che. tevA prakAranA bahulobhanIyomAM mana paNa na kare. ahIM strIonA ja bahutara apAya hetutvathI ahIM kahe che. tethI kahe che - sparzendriyamAM prasakta, balavaMta, madathI utkaTa, hAthaNImAM rakta thaIne mahAvato vaDe baMdhAya che. A pramANe pUrva sUtra vaDe dveSano parihAra kahyo che, AnA vaDe rAgano paNa parihAra kahyo. te kaI rIte thAya, te kahe che-nivAraNa kare, konuM? krodha- apItilakSaNane dUra kare, kone? ahaMkArarUpa mAnane. mAyA ... bIjAne chetaravAnI buddhi rUpa, na kare. abhivaMga svabhAva lobhano tyAga kare. tathA krodha ane mAnanA heSarUpaNAthI, mAyA ane lobhanA sAgarUpatnathI teno nigraha ja. teno parivAra che, tema vicAravuM. athavA sparza parihArane jaNAvatA cothuM vrata karyuM. sUtrathI - - mahAprasAdarUpa abrAno virodha karela che. tenA abhidhAnathI hiMsAdino nirodha paNa kahyo ja che. AnA vaDe arthathI mULaguNa abhidhAna ane krodhAdi na karavAnA upadezathI uttaraguNa kahyA. - - - je ATalI cAtrizuddhi kahI, te samyakatva vizuddhine choDIne nathI, te arthane mATe A kahe che - * sUtra * 128 - je saMskArahIna che, tuccha ane parAvAdI che, rAga ane dveSamAM phasAyelA che, vAsanAonA dAsa che, teo dhamIrahita che, ema jANIne tenI durgA karato zarIrabhedanI aMtima kSaNa sudhI guNanI kAMkSA kare. * tema huM kahuM chuM. * vivecana - 128 - je koI tAtvika zuddhivALA nathI, paraMtu upacarita vRttivALA che. athavA saMskRta Agama prarUpakatvathI saMskRta che. teo potAnA AgamamAM niranvaya cheda batAvIne pharI tenA vaDe ja nirvAhane jotAM paramArthathI anvayI dravya rUpa ja saMtAnanAM upakalpanA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 uttarAdhyayana mUlasaNa-saTIka anuvAda/1 karanArA ja thAya che. ityAdi * x* tuccha - nisAra, parapravAdI - svatIrthika vyatiriktatAthI pravAdI. e badhAM prema ane dveSa vaDe anugata che. - x x- sagadveSa grahagrasta mAnasathI teo svataMtra nathI, te kAraNe ahana matathI bAhya che. adharmanA hetupaNe che. temane unmArgagAmI samajI temanI durgachA karatA, niMdA karatAM nahIM, dUra karIne pote samyam darzana cAritrarUpa bhagavata Agama abhihita guNone - x xmaraNa thAya tyAM sudhI pALe - x-x- AnA vaDe kAMkSA rUpa samyakta aticAranA parihArathI samyakatva zuddhi banAvI che. - x x muni dIparatna sAgare karela adhyayana - 4 no TIkA sahita anuvAda pUrNa 0 - X - X - X - X - 0
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 5 bhUmikA 1e0 4 adhyayana -5- "akAmamaraNIya che. cothuM adhyayana kahyuM, have pAMcamuM AraMbhe che. teno A saMbaMdha che -. anaMtara adhyayanamAM - *- maraNa sudhI apramAdanuM varNana karyuM. tethI maraNa kALamAM paNa apramAda dhAraNa karavo. te maraNa vibhAganA parijJAnathI ja thAya che. tenAthI ja "bALamaraNa" heya ane paMDita maraNAdi upAdeya che, tema jANe. tathA tattvathI apramattatA janme che. e saMbaMdhe AvelA A adhyayananA cAra anuyogadvAra varNavIne nAmaniSpanna nikSepamAM "akAma maraNIya" e nAma che. kAma maraNanuM pratipakSa te akAma maraNa, tethI kAma ane maraNano nikSepa karavo joIe. te pratipAdita karavA niryuktikAra kahe che - * niryukti - 208 + vivecana - "kAma"no nikSepa cAra bhede ane maraNano cha bhede che. temAM kAmanA karAya te kAma. te pUrve zrAmasyapUrvaka nAmanA dazavaikAlikanA bIjA adhyayanamAM kahela che. tyAM tenuM aneka rIte varNana che. temAM je ahIM prastuta che. tene darzAvavA mATe kahe che - icchA kAma vaDe ahIM adhikAra che. kAraNa cha bhede kahyuM, temAM nAma ane sthApanA prasiddha che, tethI bAkInA cAra kahe che. bIjA vaLI chanI gAthA kahe che. dravyAdi cArane jaNAve che. * niryukti * 209 + vivecana : dravyanuM maraNa te dravyamaraNa, kusuMbha anna AdimAM jANavuM. je jenA potAnA kAryane sAdhavA prati samartharUpa che. te tenuM jIvita rUDha che. teno abhAva te maraNa che. tethI kusubhAdithI raMgavuM vagere svakArya sAmarthya te jIvita, teno abhAva te maraNa. * x - kSetramANa - je kSetramAM maraNa - iMginI maraNAdi varNavAya ke karAya che. athavA te zasya Adi utpatti kSamatvane haNe che, tyAre te kSetranuM maraNa che. kAla maraNa - je kALamAM maraNa varNavAya che ke karAya che, athavA kALanA * graha uparAgAdi vaDe vRSTi Adi svakAryane na karavuM A baMne sugamapaNe hovAthI tattvathI dravyamaraNathI bhinna niryuktikAre kahyuM nathI. * x x- bhAva viSayamAM nikSepamAM AyuSyano kSaya jANavo. maraNa paNa traNa bhede che - (1) ogha maraNa - sAmAnyathI sarva prANInA prANa parityAgarUpa thAya che. (2) bhatra marA - jenArakAdithI naraka Adi bhava viSayapaNAthI vivakSita che. (3) tarubhavika maraNa . jemAM ja manuSya bhava AdimAM marIne pharI temAMja upajIne je mare che, te vyAkhyAnikAma abhiprAya. vRddho A rIte vyAkhyA kare che - te bhAva maraNa be bhede che- odha maraNa ane taddabhava maraNa. - x ahIM AmAMno jenA vaDe adhikAra che, te kahe chemanuSya bhava bhAvI bhava maraNa aMtarvartI manuSya bhavika maraNathI adhikAra che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 have vistArathI maraNa vaktavyatA viSayaka be dvAragAthA kahe che. * niryukti * 210, 211 + vivecana : maraNa vibhakti- vibhAga, tenI prarUpaNA - pradarzana te maraNavibhakti prarUpaNA karavI. anubhAga- rasa, te tad viSayaka Ayu karmano. kemake temAM ja teno saMbhava che. - - pradeza * tad viSaya A karma pudagala rUpa agra - parimANa, te pradezAgra jANavo. keTalAM maraNo svIkAre? cite - prANIo prANano tyAga kare che. eka samayamAM katitva - keTalIvAra, eka eka kahevAnAra bhedamAM "maraNe mare che te joDavuM. - - keTalI saMkhyAvALo bhAgamaTe che? sarve jIvone pratisamaya ke niraMtara. aMtara - vyavadhAna, aMtara sahita varSe te sAMtara. AmAMnA keTalA niraMtara ane keTalAM sAMtara che? tathA eka ekano keTalo parimANa kALa saMbhave che? A baMne gAvAno akSarArtha kahyo. bhAvArtha to niryuktikAra pote kaheze. temAM paheluM dvAra kahe che - 0 niryukti - 212, 213 + vivecana - 1. AvI cimaraNa, 2. avadhimaraNa, 3. atyaMta maraNa, 4. valana maraNa, 5. vazArUMmaraNa, 6. aMtaHzalma maraNa, . tadbhava maraNa, 8. bAla maraNa, 9. paMDita maraNa, 10. mizramaraNa, 11. chadmastha maraNa, 12. kevalimaraNa, 13. vaihAyasamaraNa, 14. gRdhapRSTha maraNa, 15 - bhakta parisAmaraNa, 16. iMginImaraNa, 17. pAdapopagamana maraNa. have bahu bheda darzanathI koIne azraddhA na thAya, tethI saMpradAya garbha nigamana kahe che - * niryukti - 214 + vivecana - sattara saMkhyAmAM, vizeSa abhivyaktine mATe karAya che. te vidhAno - bhedo, maraNa viSayaka. pUjya tIrthakara, gaNadhara Adi kahe che - pratipAdita kare che. samyagu darzana jJAna Adi vaDe yukta te - guNakalita. ame kahetA nathI. vakSyamANa graMtha saMbaMdhana artha kahe che - maraNonA abhidhAnonI pachI upadarzanano arthathI vibhAga te nAma vibhakti, tene kahe che - anaMtara kramathI. pratijJAta ne kahe che : * niryukti - 215 + vivecana - anusamaya niraMtara avIci saMkSita te pAMca bhede che - dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva ane saMsAra. -0- samayane AzrIne, A vyavahita samayane AzrIne paNa hoya, tevI bhrAMti na thAya, tethI kahe che - niraMtara, AMtara nahIM. kemake aMtarAla asaMbhava che. te AvA prakAre kema che? "avIci saMjJita''. pratisamaya anubhavAtuM AyuSya, bIjA AyuSyanA dalikonA udayathI pUrva pUrva Ayu dalikonI vismRti (nAza) rUpa avasthA jemAM che. tethI AvI ci. tenAthI AvIci evI saMjJA thaI, tenAthI AvIci saMkSita. athavA vIci - viccheda, tenA abhAvathI vIci, tenAthI saMjJita. ubhayamAM prakamathI maraNa, athavA "saMjJita' zabda badhAM sAthe joDAya che. tethI anusamaya saMjJika - niraMtara saMjJita. avIci saMkSita te kArthika che. te AvI cimaraNane pAMca prakAre gaNadharAdi e pratipAdana karela che. AnA vaDe
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 Avya. 5 bhUmikA parataMtratA jaNAvI che. te kahe che-davya eTaledravya AvI cimaraNa. kSetra AvI cimaraNa tyiAdi pAMca kahyA. te A pramANe dravya AvI cimaraNa te je nAraka, nipaMca, manuSya ane devanA utpatti samayathI AraMbhIne pota-potAnA Ayu karmanA dalikono anurAmaya anubhavathI je vighaTana, te nArakAdi bhedathI cAra prakAre che. e pramANe narakAdi cAra gatinI apekSAthI te viSayanA kSetramAM paNa cArabheda ja che. tethI tenA prAdhAnyanI apekSAthI kSetra AvI cimaraNa paNa cAra bhede che. kALamAM jema AyukALa grahaNa karAya che. aA kALa nahIM. kemake teno devAdimAM asaMbhava che, ane te devAyuSka kALAdi bhedathI cAra prAre che. tethI tenA prAdhAnyanI apekSAthI kALa AvI cimaraNa paNa cAra bhede che. temanA ja nArakAdinA caturvidha AyukSayanA lakSaNathI bhAva prAdhAnyanI apekSAthI bhAva AvIci maraNa cAra bhede ja kahevuM. -0- have avadhimaraNa kahe che - * niti - 216/1 + vivecana * jema AvI cimaraNa dravya kSetra kALa bhava bhAva bhedathI pAMca prakAre che, tema avadhimaraNa paNa jANavuM. tenuM svarUpa kahe che - jeo hAla mRta che, te pharI maraze. arthAta aatdha - maryAdA, tethI je nArakAdi bhava nibaMdhanathI Ayukarma daliko anubhavIne mare che. jo pharI tene ja anubhavIne maraze tyAre te dravya avadhimaraNa, grahita ane choDelA karmacalikonuM punaHgrahaNa saMbhaLe ce kemake pariNAmanuM vaicidhya che. e pramANe kSetrAdimAM paNa kahevuM. pazcAddhathI AtyaMtikamaraNa kahe che - * niryukti - 21/ra + vivecana - e pramANe ja avadhimaraNavat AtyaMtika maraNa paNa dravya Adi bhedathI pAMca prakAre che, vizeSa A pramANe che - te dravyAdi pharI maratA nathI. arthAt je narakAdi AyuSkapaNe karmaliko anubhavIne mare che ke maryA che. te pharI tene anubhavIne maraze nahIM. A pramANe kSetrAdimAM paNa kahevuM. traNe paNa A avIci - AtyaMtika maraNo pratyeka pAMce dravyAdinA nArakAdigatinA bhedathI cAra prakAre hovAthI vaza bhedo thayA. have valana maraNa kahe che - * niryukti - 21 ja vivecana - saMyama vyApAra vaDe ke temAM viSaNa. te saMyamayogaviSaNa ati duzvara tapazcaraNa AcaravAne samarthana che ane vratane choDavAne asamartha che. AnAthI amane kaI rIte mukti maLe, tema vicAratA kare che. je tenI valana - saMyamathI nivartamAnonuM maraNa te valanmaraNa. bhagnavata pariNatIvALA vratIne ja te che tema vizeSita kare che kema ke bIjAne saMyama yogono ja asaMbhava che. te viSAda kema che? tenA abhAve te che. pazcAddhathI vazAta kahe che- cakSa Adi iMdriyanA viSayo- manojJa rUpAdi iMdriya viSayo tene vaza prApta te iMdriya viSayavazagata, snigdha dIpakalikAnA avalokanathI
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 Akulita pataMgavat mare che, te vazAta maraNa che. kathaMcita dravya ane paryAyanA abhedathI ja Ama kahe che. e pramANe pUrvatra paNa vicAravuM - OM zabda A adhyavasAyanA bhedane jaNAvavAne che. have aMtaH zalya maraNa kahe che - * niyukti - 218, 219 + vivecana lajjA, gaurava ke bahuzruta mada vaDe je duzruti che, te jeo gurune kahetA nathI. teo ArAdhako thatA nathI. gArava rUpI paMkamAM DUbelA jeo bIjAne atiyAra kahetA nathI, temane darzanAdi sazalyamaraNa thAya che. temAM lajjA - anucitta anuSThAna saMvaraNa rUpa, gaurava - sAtA, rasa, RddhinA abhimAna rUpa, AlocanArha AcArya pAse jaIne temane vaMdanAdi vaDe, temaNe kahela tapa anuSThAna na sevIne Rddhi rasa sAtA bhAvano saMbhava che. 'huM bahuzruta chuM', to alpazrutavALA evA AnI pAse kema mAruM zalya uddharIza? huM Ane kema vaMdanAdi karIza? A mArI apabhrAjanA ja che. evA abhimAnathI je guru karmo na Aloce. konI pAse? AlocanArha AcAryAdi pAse te kevuM? duranuSThita che. je anaMtara ukta rUpe ArAdhatA nathI - avikalatAthI samyak darzanAdine niSpAdana kare to ArAdhaka thAya, tema na karavAthI na thAya. zA mATe na ArAdhe? gaurava paMka samAna kAluSya hetutAthI temAM DUbelA, lajjA ane madane kAraNe paNa jANavuM, paraMtu je A gauravanuM upAdAna karyuM, te AnA atiduSTapaNAne jaNAve che. jeo darzana, jJAna, cAritra viSayaka aparAdho AcAryAdine kahetA nathI, temAM darzana viSayaka te zaMkAdi, jJAna viSayaka te kALa atikrama Adi, cAritra viSayaka te samiti Adi na pALavA rUpa. zalya - kAlAMtare paNa aniSTa phaLa vidhA na prati avaMdhyapaNAthI, tenA sahitanuM maraNa te sazalya - aMtaHzalya maraNa thAya. have atyaMta parihAryatA ne jaNAvavA mATe kahe che - * niyukti - 220 + vivecana - ukta svarUpa sazalyamaraNa vaDe marIne - prANone tyajIne, jIvo ghaNo kALa bhame che, kyAM? saMsAra kAMtAramAM. kevo saMsAra? jemAM mahAbhaya rahela che, tevA saMsAramAM, tathA jeno duHkhethI aMta thaI zake che tevo te duraMta che temAM. have tadbhavamaraNa kahe che - * niyukti - 221 + vivecana * muktvA - choDIne, kone? akarmabhUmijA eTale devakuru ane uttarakuru AdimAM utpannapaNAthI je manuSya ane tiryaMca che tene. kemake temano ja tadbhava pachI devomAM utpAda thAya che devo cAra nikAyavartI hoya. narakamAM thAya te nairayika, temane paNa choDIne. te devonI te bhava pachI tiryaMca ane manuSyamAM utpatti thAya. karmabhUmi ja manuSya ane tiryaMca jIvone tadbhava maraNa thAya, temAM ja pharI utpanna thAya. tethI je bhavamAM jIvo vartatA hoya, te bhavane yogya ja Ayu bAMdhIne pharI tenA kSayathI maratAne
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 adhya. 5 bhUmikA thAya. ahIMtu zabda tenA saMkhyaya varSAyuSa ja evuM vizeSa jaNAvavAne mATe che. asaMkhyaya varSa AyuvALAne yugaladhArmikapaNAthI karmabhUmikonI mAphaka devomAM ja utpAda hoya. temAMthI keTalAMka tavotpAda rUpa Ayukarma upacita kare che. A aMtaramAM "mora ofhamaraNa" ityAdi gAthA dekhAya che. teno bhAvArtha sArI rIte jANI zakAto nathI. cUrNikAre paNa AnI vyAkhyA karI nathI - (A pramANe vRttikAra kahe che) have bAlapaMDita mizra maraNanA svarUpane kahe che - * niryukti - 222 + vivecana - aviratanuM maraNa te bAlamaraNa che ane viratanuM maraNa te paMDita maraNa che.deza viratanuM maraNa te bAlapaMDita maraNa jANa. -0- viramaNa te virata - hiMsA, asatyathI uparamaNa jemAM vidhamAna nathI te avirata. teonuM mRtyu samaye paNa dezavirati na svIkArIne je mithyAdazA ke samyagurdazAmAM maraNa te avirata arthAt bAla maraNa kahevAya. virata - sarva sAvadhathI nivRtti svIkArelAnuM maraNa te paMDita maraNa che tema tIrthakara ane gaNadhara Adie kaheluM jANa. mizra eTale bAla paMDita maraNa te dezathI che tethI - sthaLa prANa hiMsAdithI virata hovAthI te dezaviratonuM jANavuM. e pramANe cAritra dvArathI bAla Adi traNa maraNa jaNAvIne jJAna dvArathI chaprasthamaraNa che, kevalinuM ramaNa te kevalimaraNa che * nirNana - 23 + vivecana - je zramaNo mati Adi cAra jJAne mare che te prastha maraNa che. kevalinuM maraNa te kevali maraNa che. -0-maravuM- prANone tajavA. chadma - jJAnAvaraNAdinuM chAdana kare ke temAM rahe te chaghastha temanuM maraNa te chadmasthamaraNa. ahIM pahelAM mana paryAyano nirdeza vizuddhikRta prAdhAnya Azrita cAritrine ja te thAya che, tethI che. e pramANe avadhi AdimAM yathAyoga sva buddhithI jANavuM. kevalimaraNa- kevaLa jJAnotpannane sarva karma pudgalane kheravIne mare che te jANavuM. have vaihAyasa ane gRdhapRSThamaraNa - * niryukti * 224 + vivecana - gIdha, zamaLI, zivAdi vaDe potAnuM bhakSaNa, tene na nivAravuM, temanA vaDe bhakSaNa karAvavuM te gRdhrapRSTha maraNa. athavA gIdhonuM lakSya - pRSTha, udara Adi jemAM mare che, te gRdhrapRSTha, te paNa * x- potAnI pRSTha Adi gIdha Adi vaDe bhakSaNa karAya che. pachI nirdeza karAyelo hovA chatAM tenuM pahelAM pratipAdana atyaMta mahAsattva viSayapaNAthI karmanirjarA prati prAdhAnya jaNAvavAne mATe che. vaihAyasa-uMce vRkSanI zAkhAdimAM baMdhana te uMbaMdhana, te jenI AdimAM che te vRkSa, parvata, bhRgupata AdithI Atmajanita maraNa, tene ullaMdhanAdi kahe che. ucchaddhanuM ja vihAyas thavuM te, tenI prAdhAnya vivakSAthI A kahela che.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 (zaMkA) gRdhapRSThanA paNa AtmaghAtarUpatathI vaihAsamAM aMtabhava na thAya? (samAdhAna) A vAta barobara che. mAtra alpasatvavALAthI AvA adhyayasAyane karavo azakya che, te jaNAvavA mATe Avo bheda pADela che. - x* x- A baMne maraNo AtmA vighAtakArI ane AtmapIDAhatuka che, to AgamathI teno virodha na Ave? AthI ja bhakta parijJAdimAM pIDA nA parihArane mATe saMlekhanA vidhi ane pAnaka Adi vidhi tyAM-tyAM jaNAvela che. baMnemAM darzanamAlicathI zaMkAthI kahe che - A anaMtarokta baMne - gRdhapRSTha ane vaihAyasa maraNa kAraNa ane prakAramAM darzanamAlinya * parihArAdikamAM udAyi rAjAne mAranAra ne kAraNe tevA prakAre AcAryavata tIrthakara, gaNadharAdi vaDe anujJAta che. AnA vaDe saMpradAya anusAra darzAvatA tethI anyathA kathanamAM zrutanI AzAtanA thAya. * * * have aMtya traNa maraNa kahe che - * niryukti - 25 + vivecana - bhaktaparijJA, iMginI ane pAdopagamana e traNa maraNo che. je anukrame kaniSTha, madhyama ane utkRSTa vRti- saMghayaNathI vizeSita che. - bhakta - bhojana, tenI parijJA - 3 parijJA vaDe jANe ke - A amArA vaDe aneka prakAre pUrve khavAyela che, avadha che. pratyAkhyAna parijJA vaDe Agama vacana jANI cAre AhArano jAvajIva parityAgarUpa pratyAkhyAna kare te bhaktaparijJA kahevAya che. Igya? - pratiniyata pradezamAM ja A anazanakriyAmAM ceSTA kare, te iMginI. pAdapa - nIce prasarelamUla vaDe pIe che te arthAta vRkSa, tenI jema te pAdapopa, tene prApta kare te pAdapopagama. eTale jema vRkSa kyAMka kyAreka paDyA pachI te samake viSama sthAnane vicAryA vinA nizcala ja rahe, tema A anazana karanAra sAdhu je jevI rIte sama-viSama dezamAM aMgake upAMga jema hoya tene calita na kare. paNa nizcalaniSpatikarma rahe (jhADanA huMThAnI jema nizcala rahe) A pramANe anazanathI upalakSita maraNo kahyA. AnuM svarUpa - saparikarma ane aparikarma ityAdi sUtrakAra svayaM trIzamAM adhyayanamAM kaheze. dvAranA nirdezathI avazyaka kaMIka kahevuM joIe, ema mAnIne A kahe che - kaniSTha eTale laghu jadhanya. madhyama - laghu ane jyeSThanI madhye. jyeSTha - atizaya vRddha, utkRSTa. AnI vRti - saMyama prati citta svAthya, saMhanana - zarIra sAmarthya hetu vajURSabhanArAyAdi. saparikametA ane aparikametA Adi vizeSathI viziSTa. A traNe ne mATe ekTa vidhAna karatAM kahe che - dhIre paNa maravAnuM che, kApura paNa avazya karavAnuM che, to pachI dhIrapaNAthI maravuM ja zreSTha che. saMsArarUpI raMgabhUmimAM dhRti bala rUpa sannabdabaddha thaI mohamallane haNIne huM ArAdhanApatAkA harIza. aMtimakALamAM aMtima tathakaratA udAra upadezavatu huM nizcayapathya evA abhyadhata maraNane svIkAruM chuM.-x- suvihito samyak prakAre A pratyAkhyAnanuM pAlana karIne vaimAnika ke deva thAya mokSe jAya che. to paNa viziSTa - viziSTatara - viziSTatama dhRtivALAne ja tenI prApti thAya che. tethI kaniSThattva Adine
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 adhya. 5 bhUmikA tenA vizeSathI kahe che - bhaktaparijJAmaraNa sAdhvIone paNa thAya, kahyuM che ke- badhI ArcAo, badhAM paNa prathama saMghapaNa sivAyanA, badhAM dezavirato pratyAkhyAnathI ja mare che. ahIM paNa pratyAkhyAna zabadathI bhaktaparijJA ja kahela che. temAM pahelAM pAdapopagamanAdithI anyathA jaNAyela che. iMginImaraNa viziSTatara dhRti saMhananavALAne ja saMbhave che, tethI sAdhvIo AdinA niSedhathI ja batAve che. pAdapopamagana to viziSTatama dhRtivALAne ja hoya tema abhiprAya che. tethI vajana:Sabha nArAya saMghayaNIne ja A hoya che. ityAdi - x xx-x-x-(ahIMvRttikArazrIe "maraNavibhakti"kRtacAragAthAo noMdhela che. tathA ukta arthanA mAhAbhyane jaNAvatI bIjI paNa traNa gAthAnI noMdha vRttikArazrIe karela che. je atre noMdhela nathI.) ahIM pratidvAra be mAthAnA varNana thakI mUla dvAra gAthAmAM maraNa vibhakti prarUpaNAnuM anuvarNana karela che. have anubhAva pradezAgra be dvAra kahe che - * niryukti - 226 + vivecana - anubhAva maraNamAM sopakrama ane nirupakrama be bheda kahyA che. temAM sopakrama - upakrama sahita eTale ke apavartanAkaraNa nAmathI varte che, te, upakramathI nirgata te nirupakrama. A be bheda che. A anubhAga ke anubhAva maraNa viSayaka AyumAM kahyA. temAM sAta ke ATha AkarSo vaDe - X- je pugala upAdAna, te anubhAga ati deTa hovAthI apavartana karavAne azakyapaNAthI nirUpakrama kahevAya che. ane je che ke pAMca ke cAra AkarSo vaDe AgRhIta - daliko che, te apavartanAkaraNa vaDe upakrama pAme che, tethI sopakrama che. A baMnemAM paNa Ayuno kSaya thatAM AtmAmAM maraNa saMbhavatuM nathI. tatA je jAya che, te Aya, tenuM nibaMdhaka karma te Ayukarma. teno vibhAga karavAnA azakyapaNAthI, prakRSTa dezo eTale pradezo, tenuM parimANa te Ayukarma pradezAgra. anaMtAnaMta saMkhyA parimiti maraNaprakamamAM ane taviSayaka Ayu pragalono kSaya tene maraNa kahe che. " x* Atmapradezo ja eka eka, tenA pradezathI anaMtAnaMta vaDe AveSTita che. vRddha vyAkhyA paNa che ke - A pradezAgra te * anaMtAnaMta AyukarmanA pagalo, jenA vaDe eka eka jIvapradeza AveSTita pariveSTita che. have eka samaye keTalA mare te dvAra kahe che - * nirNakti - 27 thI 229 + vivecana - AvI cimaraNa hovAthI be ke traNa ke cAra ke pAMca maraNo kahevAnAra vivakSAthI prakamathI ekaja samayamAM saMbhave che. AnA vaDe AnA satata avasthitatva ane A vivekSAthI tenA be Adi bhedanI parikalpanAthI kahe che. eka samaye keTalAM mare che? e cothA dvAranI vizoSathI kahevA rUpa vibhASA arthAtu vyAkhyA, athavA vividha prakArothI bhASaNa te vibhASA - bhedanuM abhidhAna, tenAthI vistAra jANavo. A ja arthane pragaTa karatAM kahe cheSril 13 Jain Ca h ternational
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 badhAM ja, temAM muktinA bhAgIne paNa levAnA? tethI kahe che - bhavastha jIvo. jemAM karmavaza vartI jaMtuo - jIvo hoya che, te bhava. temAM rahe te bhavastha. evA te jIvo AvIcika maraNane AzrIne mare che athavA sarvakALa AvIcika maraNe mare che. avadhimaraNa ane AtyaMtika maraNa. A baMne maraNo vikalpe che. jo ke AvIcimaraNavat avadhimaraNa ane AtyaMtika maraNa chatAM paNa cAre gatimAM saMbhave che, to paNa AyuSyanA kSayanA samaye ja te be maraNano saMbhava che, sadA te bhAva vartato nathI. tethI AvIcika maraNa ja sadA che tema kaheluM che. AnA vaDe AvIci maraNanA sadA bhAvathI lokamAM maraNapaNAthI aprasiddhinI avivakSAno hetu kahela che, tema vicAravuM. 194 have 'baMne paNa' ne spaSTa kare che. avadhi maraNa ane AtyaMtika maraNa, ane bAla maraNa, 'tathA' zabda uttarabhedanI apekSAthI samuccaya mATe che. paMDita maraNa, bALapaMDita maraNa. ca zabdathI vaihAyasa ane gRpRSTha maraNa kahyA. pachI bhaktaparijJA, iMginI, pAdapopagamana kahyA. AmAM paraspara je virodha che, tene kahe che - aviratanA avadhi ane AtyaMtika maraNa kahyA, anyatara bAlamaraNa te bIjuM, tadbhavamaraNanI sAthe traNa, vazArtA sAthe cothuM, kathaMcit AtmaghAtamAM vaihAyasa ke gRdhapRSThamAMnuM koI eka te pAMcamuM. zaMkA - valanmaraNa ane aMtaHzalya maraNa paNa bALamaraNanA ja bheda che. AgamamAM - kahyuM che ke bAla maraNa bAra bhede kahela che, te A pramANe valAya maraNa, vazArda maraNa, aMtaHzalya maraNa tadbhava maraNa, giripatana. tapatana, jaLapraveza, agnipraveza, viSabhakSaNa, zastropahanana, vaihAyasa ane gRdhapRSTha. AmAM jo ke gipittana Adi chamAM vaihAyasano aMtarbhAva che ja, to paNa valanamaraNa, aMtaHzalyamaraNanA prakSepamAM ukta saMkhyAno virodha kema na Ave? A samAdhAna - ahIM aviratanA ja bAlamaraNanI vivakSA che. kahyuM che ke - aviratamaraNa ane bAlamaraNa. A baMnenuM ekatra saMyama - sthAnathI nivartana, anyatra mAlinyamAtra vivakSita che. sarvathA viratino abhAva nahIM ja, tethI kaI rIte bAlamaraNamAM saMbhava che? tathA chadmasthamaraNa paNa viratone ja rUDha che, tethI ukta saMkhyAmAM virodha nathI. e pramANe dezaviratane paNa be Adi bhaMga bhAvanA karavI. mAtra tyAM bAlamaraNanA sthAne bAla paMDita maraNa vAMcavuM. viratane to avadhi ane AtyaMtika maraNamAMnuM koI eka ane paMDitamaraNa te bIjuM, chadmastha ane kevalimaraNamAMnuM koI eka te trIjuM bhakta parijJA, pAdapopagamana ke iMginI maraNamAMnuM koI eka te cothuM, kAraNa hoya to vaihAyasa ane gRdhapRSThamAMnuM koI eka te pAMcamuM, dRDha saMyama prati A pramANe kahela che. zithila saMyamIne avadhi ane AtyaMtika maraNamAMnuM koI eka maraNa hoya. koIka kAraNathI vaihAyasa ane gRdhapRSThamAMthI koI ka te bIjuM, kathaMcit zalyanA saMbhavamAM aMtaHzalya maraNa sAthe trIjuM, valanmamaraNanI sAthe cothu, chadmastha
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 5 bhUmikA 195 maraNathI pAMcamuM. paMDita maraNano ke yathokta bhaktaparijJAnAdino vizuddha saMyamatvathI Ano abhAva ja che. (zaMkA) viratane baMne avasthAmAM paNa tabhavamaraNa prakSepamAM chaThThA maraNano saMbhava kema nathI? (samAdhAna) viratano devomAM ja utpAduM thAya. tyAM ja utpattinA abhAvathI teno tabhava maraNano saMbhava nathI. eka samaye keTalA mare te dvAra kahyuM. have "tikRtva eka eka ekamAM mare? te dvAra kahe che - * nikti - 230 + vivecana saMkhyAnA, asaMkhyA - avidhamAna saMkhyA, anaMta - aparyavasita, e prakama che. krama - paripATI, tu zabda kAya sthitinA alpabadutva apekSAthI A jANavuM, teno vizeSa dhotaka che. eka eka bAlamaraNa Adi aprazastanuM nirUpaNa karatAM. temAM sAmAnyathI paMcendriya avirata ane dezavirata saMkhyAnA che. bAkInA pRthvIkAyathI caurindriya sudhInA asaMkhyAtA che, vanaspatikAyo anaMtA che. A ja kAyasthitinI apekSAthI yathAkrame bahu-bahutara-bahutama sthitinA bhAgI che. prazastamAM keTalI vAra mare che? sAta ke ATha parimANamAM, A koNa? sAtatyathI te maraNanuM thavuM che. teno artha A che - sAta ke ATha vAra mare che. kyAM? sarvavirati saMbaMdhI paMDitamaraNamAM. ahIM cAritranI niraMtara avAti asaMbhava che. x-x- cAkhyAta cAritravALAne samrampanna kevaLa jJAnamAM eka ja vakhata maraNa thAya. have ekaika maraNamAM "kasibhAga' mare che, te dvAra kahe che - pUrvoktarUpa maraNanA anaMtabhAgo eka - eka mare che. zuM badhAmAM paNa mare? nA, AvI cimaraNamAM ja mare. tene choDIne. ahIM A bhAvanA che- zeSa maraNanA svAmI ja sarvajIvanI apekSAthI anaMta bhAga ja che. temAM anaMtamAM bhAga kare che, ema kahe che. AvI cimaraNanA svAmI siddhithI rahita badhAM ja jIvo che, te anaMtA che, ema karIne anaMta bhAga hIna badhAM jIvo mare che, e pramANe kahe che.. A pramANe ekekamAM keTalAye bhAge mare che, te dvAra kahyuM have anusamaya dvAra kahe che - anusamaya eTale satata. temAM paheluM AvIcimaraNa jANavuM. kemake Ayu hoya tyAM sudhI tenuM pratipAdana che. bAkInA maraNomAM to AyuSyanA aMtya samaye ja ekatra bhAvathI ana samayatA kahI nathI, kemake temAM bahu samayatA che. vRddha vyAkhyA paNa A pramANe che ke - paheluM maraNa AyuSya sudhI dhAraNa kare che. bAkInA maraNe jyAre mare che, tyAre eka samaya ja hoya che. - x- temAM pAdapopagamana zabdathI nizreSThatAnA ja abhidhAnathI, maraNano tyAre AyunI truTinA samaye ja sadbhAva hoya che. anusamaya dvAra kahyuM have sAMtaradvAra kahe che - temAM pahelA ane chellAmAM aMtara * vyavadhAna vidhamAna nathI, kemake pahelAM AvIci maraNano sadA-nitya saMbhava che, chellA maraNamAM bhavanI apekSAthI kevali maraNamAM punarmaraNano abhAva che. bAkInAmAM zuM? te kahe che ional
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 * niryukti - ra3ra + vivecana bAkInA avadhimaraNa Adi paMdara maraNo jANavA. te badhAM aMtara - vyavadhAna sahita varte che, tethI sAMtara ane niSThAMta aMtarathI niraMtara che. "tu' zabda samuccaya arthapaNAthI che. jenA vaDe vastu svarUpa jaNAya te gama- prarUpaNA. ahIM evuM kahe che ke - jyAre koI bALa maraNAdi pAmIne mare che ane marIne bhavAMtaramAM maraNAMtara anubhavI pharI te ja prApta kare che, tyAre AMtara maraNa che. tema prarUpaNA che. jyAre bALamaraNAdi pAmIne pharI te ja avyavahitapaNe pAme che, tyAre te niraMtara thAya che. tenA prarUpakatvathI A ma' paNa sAMtara ane niraMtara che, tema kahela che. - have pAchalI aDadhI gAthAthI kALadvAra kahe che - sAdi sAMta. bAkInA soLa kahevAnAranI apekSAthI avadhimaraNa Adi. temake teonuM eka sAmayikapaNuM abhihita che. pravAhanI apekSAthI A zeSabhaMga upalakSaNa che. pravAhathI paNa traNa bhaMga patita zeSa maraNo saMbhave che. tethI vRddho kahe che - bALamaraNo anAdi anaMta ke anAdi sAMta hoya che. paMDita maraNo sAdi sAMta hoya che. kemake mukti prAptimAM teno ucheda saMbhave che. paheluM- AvIci maraNa pravAhanI apekSAthI Adi rahita che. prati niyata Ayu pudgalanI apekSAthI te sAdi paNa saMbhave che. upalakSaNathI AnuM anaMtapaNuM abhavyone che. bhavyone te sAMta hoya che. have niryuktikAra tenA parivArane mATe kahe che - * niyukti - 233 + vivecana anaMtara kahelAM A badhAM dvAro maraNavibhakti nAmaka adhyayanamAM prarUpelA che. te pUrvokta kramathI che. e pramANe badhI ja maraNa vaktavyatA kahevAI che ke nahIM te kahe che- samasta nipuNa te padArthone ahIM prazastamaraNAdIne jina-kevalI, caudapUrvI . prabhava Adie kahelA che. huM maMdamatipaNAthI, tenuM varNana karavAne samartha nathI, e abhiprAya che. svayaM caudapUrvI hovA chatAM, je caudapUrvIna upAdAna karyuM te temanA paNa che sthAna patitapaNAthI zeSa mAhAbhya jaNAvavAne mATe che. have prazasta - aprazasta maraNa vibhAga kahe che - * nirNana - 234 + vivecana ekAMtathI prazasta - glAdhya traNa maraNo jino vaDe prarUpita che, tene kahe che - bhaktaparikSA, iMginI, pAdapopagamana. A traNe zuM ekarUpa che? te kahe che - kramathI te jayeSTha- ati prazasya, arthAtu anukrame pradhAna che. bAkInA maraNomAM paNa je prazasta che, teno ahIM ja aMtabhava karavo. bIjA maraNo kyAreka kyAMkaprasta che. te sivAyanA to sarvathA prazasta che. ahIM jeno adhikAra che, te kahe che - * nikti - 235 + vivecana A maraNomAM manuSyanA maraNathI adhikAra jANavo. arthAt manuSyabhavamAM
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 5 bhUmikA 197 saMbhavatA paMDitamaraNAdithI jANavo kemake tenI ja pratyeka upadezamAM pravRtti che. have uktArtha saMkSepadvArathI upadeza sarvasva kahe che - akAma maraNa arthAt aprazasta evA bALa maraNAdine choDIne, bhaktaparisAdi prazasta maraNe maravuM. nAma niSpanna nikSepo gayo. have sUtrAnugamanamAM sUtra kathana - 0 suNa - 109 - saMsAra eka sAgara jevo che, teno pravAha vizALa che, tene tarI javo stara che. jene keTalAMka tarI gayA che, temAM e mahApAe A pramANe spaSTa karela che - * vivecana - 109 - jemAM jaLa vidhamAna che te avarNava. te dravyathI samadra ane bhAvathI "saMsAra' che, temAM - mahAna odha - pravAha che. te dravyathI jaLa saMbaMdhI ane bhAvathI bhavaparaMparA rUpa che athavA pAmIne atyaMta Akula karavAnA hetu rUpa carakAdimata samUha che. AvA mahaudhamAM - mahApaNuM tenA agAdhapaNAthI ane aSTapArapaNAthI mAnela che. te zuM che? te kahe che - eka eTale rAga dveSa Adi sahabhAva virahita arthAta gautama Adi teno pAra pAmela che. te duHkhe karIne pAra pAmavo zakya che. athavA ahIM duttara e kriyA vizeSaNa che. samudranI jema tene paNa bIjA guruka vaDe sukhethI tarI zaktA nathI. tethI eka kahyuM athavA eka e saMkhyAvacana che. athavA eka ja, jinamata svIkArelA paNa caraka Adi mata Akulita cittavALA bIjA nahIM. A gautama Adi taraNa pravRttimAM eka tuM tathAvidha tIrthakara nAmakarmanA udayathI anuttara Ama vibhUti advitIya arthAta tIrthakara, teja eka mAtra bharatakSetramAM saMbhave che. mahAprajJa - nirAvaraNapaNAthI aparimANa prajJA kevalajJAna rUpa jenI che te mahAprA. te zuM che? te kahe che - have kahevAnAra hRdayamAM viparivartamAnatAthI pratyakSa prakamathI taraNa upAya, spaSTa- asaMdigdha, pUchAya te prazna - prakhavya artha rUpa. te udAhata karyo che. sUtramAM kahe che ke - mahApravAha vALo samudra hovAthI durutAra che, tenA kinArAne prApta. eka - ghAtikarma yuktatAthI rahita, tyAM - deva manuSyadAniI parSadAmAM, eka ane advitIya evA tIrthakara ja. bAkI pUrvavatu. temaNe je kahyuM, te jaNAve che - * sUtra - 130 - mAraNAMtikanA be sthAno kahelA che - kAmamaraNa, sakAmamaraNa. * vivecana - 130 - ahIM je vidhamAna che ane bIje kahela nathI. tevA be sthAno rahelAM che - X- je pUrvenA tIrthakaroe paNa kahela che. AnA vaDe tIrthakaronA paraspara vacano viruddha nathI tema darzAvyuM che. te kevA svarUpe che? maraNa e ja aMta- sva sva paryanta, te maraNAMta, temAM thAya te mAraNAMtika. te ja nAmathI batAve che - akAmamaraNa, ukta rUpa ane anaMtara kahevAnAra rUpa che - x- ane sakAmamaraNa che.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. A maraNa kevA che? ane keTalo kALa che? te kahe che - uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 0 sUtra - 131 bALajIvone akAma maraNa vAraMvAra thAya che, paMDitone kAma maraNa utkRSTathI ekavAra thAya che. * vivecana 31 - - bAla - sat ane asA vivekathI rahitapaNAthI teone akAma maraNa ja vAraMvAra thAya che. teo viSayanI AsaktithI maraNane na icchatA ja mare che. tyAra pachI bhava aTavImAM bhaTake che. paMDita - cAstrivAnane abhilASA sahita varte che, tethI sakAmamaraNa maraNa prati saMtrastapaNA vinA varte che. tethI temane utsavarUpapaNAthI tevAM prakAranuM maraNa thAya che. tethI vAcakavara A pramANe kahe che - saMcita tapodhanavALAne, nitya vrata-niyama-saMyamaratone, anaparAdha vRttivALAne maraNa utsavabhUta mAnela che. paramArthathI temane sakAmatva hotuM nathI. kemake maraNanI abhilASAno paNa niSedha karela che. kahyuM che ke - 'huM lAMbuM jIvuM ke jaldI maruM' evI vicAraNA na kare, jo apAra evA mahodadhi saMsArane tarI javA icchato hoya to. te utkarSane upalakSIne kevalI saMbaMdhI che, paNa akevalI to saMyama jIvitane lAMbu thAya temaja icche, kemake muktinI prApti ahIMthI ja thAya che. kevalI to te paNa na icche. bhavajIvitano dUra rahyuM tenA maraNamAM paNa utkRSTathI 'sakAmatA' ekaja vAra che. jadhanyathI bAkInA cAritrIne sAta ke ATha vAra thAya tema kahela che. ukta be sthAnamAM Adha sthAna kahe che - 0 sUtra - 132 thI 134 mahAvIra bhagavaMte te bemAM A pahelAM sthAnanA viSayamAM kahela che ke - kAmavRddha bALajIva dUra karma kare che... je kAma bhogomAM Asakta hoya che, te phUTa prati jAya che ane kahe che - "poka meM joyo nathI, ane A rati sukha AMkhonI sAme che... A kAmabhoga saMbaMdhI sukha hastagata che, bhAvi sukha saMdigdha che. koNa jANe che paraloka che ke nahIM? * vivecana 132 thI 134 - te akAma maraNa ane sakAma maraNa nAmaka sthAna madhye have kahevAnAra rUpa Adha sthAna, caramatIrthaMkara mahAvIra evA mahAprajJae prarUpela che, te zuM che? icchA madanarUpa abhikAMkSAvALA kAmagRddha bAla-ajJAnIjana ati raudra karmo - hiMsA Adi kare che . kriyA vaDe nirvarte che samartha hoya ke asamartha paNa krUratAthI taMdulamastyavat manathI karIne ane prakramathI akAma ja mare che. A ja grahaNakavAkyane vistAratA kahe che - je koI gRddha, kAmanA karAya te kAma, bhogavAya te bhoga, tevA kAma logo, te abhilaSaNIya zabdAdimAM athavA kAma - zabda, rUpa bhoga - sparza, rasa, gaMdha, A kAma -
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/132, 134 199 bhogomAM - 4 - koI krUrakarmInI madhye phUTa - prabhUta prANInI yAtanA hetupaNAthI naraka, jema phUTamAM paDela mRga anekavAra haNAya che, e pramANe narakamAM paDela prANI paramAdhArmiko vaDe haNAya che. - 4 - athavA je gRddha kAmabhogomAM arthAt strI saMgamAM ane dhUpanavilepana AdimAM te suhRdAdi sahAya rahita phUTa prati jAya che. athavA kUTa - dravyathI ane bhAvathI che. temAM dravyathI mRgAdi baMdhana, bhAvathI mithyAbhASaNa Adi. te tarapha jAya che. te ja mAMsAdi lolupatAthI mRgAdi baMdhanAnI AraMbhe che, ane mithyA bhASaNAdinA sevanathI, prerita thaIne keTalAMka bole che - meM bhUta ke bhAvi janmarUpa paraloka joyela nathI. kyAreka viSayanI abhiratithI Ama kahe che - A cakSudRSTa pratyakSa nirdeza che - jemAM ramaNa karAya te rati - sparzanAdi saMbhogajanita citta prahlAda che. ahIM evuM che ke kema STano parityAga ane adRSTa parikalpanAthI AtmAne vipralApa karAvavo. pharI tenA Azayane ja jaNAvatA kahe che B hastagata hAthamAM Avela, A upamA che. tethI hastAgatanI mAphaka eTale svAdhInatAthI, A koNa che? A pratyakSa prApta kAmo - zabda Adi, kadAcit AgAmI paNa AvA prakAranA ja hoya che, tethI kahe che - kALamAM saMbhave te kAlika - anizcita kAlAMtara prApta je bhAvijanya saMbaMdhI che te. koNa jANe che? koI nahIM ke paraloka che ke nahIM? ahIM Azaya A che . paralokanA sukRtAdi karmonA ke astitva nizcayamAM paNa koNa evo hoya ke - je hAthamAM Avela kAmone choDIne, kAlika kAmArthe yatna kare? tattvathI to paralokano nizcaya ja nathI, anumAnathI - * - * * tenA astitvano nizcaya nathI, paNa saMdeha ja che. paraMtu A pramANe vicArato nathI ke - prApta kAmo dutapaNAthI tyAga karavAno yogya ja che. tenuM duraMtatva zalya, viSa Adi udAharaNothI pratIta ja che. *X* X = - paralokanA saMdehane jaNAvavA chatAM, te pApanA parihAranA upadeza prati bAdhaka nathI. pApanuSThAnane ahIM ja cora-pAradArikAdimAM mahAanartha hetupaNAthI darzAvela che. paraloka nathI evA nizcayamAM paNa tenA anartha hetupaNAthI tene pariharavuM ucita che, jene paralokanA astitva prati saMdeha nathI - x - x - tene to A svIkArya ja hoya. - x - x - je kAmone pariharavAne samartha na hoya, te kahe che . 0 sUtra - 135 huM sAmAnya loko sAthe rahIza, ema mAnIne ajJAnI manuSya bhraSTa thAya che, paraMtu chelle te kAma bhogAnurAgathI kaSTa ja pAme che. vivecana - 135 - na - loka, tenI sAthe rahIza. arthAt ghaNAM loko bhoganA saMgI che. to huM paNa te gatie jaIza. athavA tenuM pAlana karIza. jema A loko patnI AdinuM pAlana kare che, tema huM paNa karIza. ajJa jano AvI dhRSTatAnuM avalaMbana kare che, asatya vAcALatAthI svayaM naSTa thaI, bIjAno paNa nAza kare che. paNa vicArato nathI ke - unmArge cAlatA avivekI ghaNAM lokothI paNa zuM? mAre vivekI ke pramANa karavo?
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 uttarAdhyayana mUlaga-saTIka anuvAda/1 prANIo potAnA karmonA phaLa ja bhogave che. te AvA kAma bhogomAM anurAga karIne Aloka ke paralokamAM vividha bAdhArUpa klezane pAme che. je rIte kAma bhogAnurAgathI klezane pAme che, te jaNAvavA kahe che - * sUtra - 136 pachI te basa ane sthAvara jIvo prati daMDano prayoga kare che. prayojanathI ke nijhAyojanathI prANI samUhanI hiMsA kare che. vivecana - 136 - kAmabhogAnurAgathI dhRSTatAvALA daMDe che . jenA vaDe AtmAnA sarvasva saMyama apaharaNa thAya te daMDa - manodaMDAdi, temAM pravarte che. konAmAM? tApa AdithI upatama thaI chAyAdika prati sarake che, te basa- beiMdriyAdi, tathA zIta Atapa AdithI upaData thavA chatAM sthAnAMtara prati na sarakI zake te sthAnazIla evA sthAvaro che. temanI, dhana vagerenI prAptirUpa prayojana tene mATe athavA anartha - je potAnA mATe ke suhadAdine mATe upayogamAM AvatuM nathI te. anarthane mATe daMDa AraMbha kema kare? tenuM dRSTAMta - eka pazupAla hato, roja madhyAna thatAM bakarAne moTAnyagrodha vRkSane Azrita rAkhato. - x- koI divase tyAM eka rAjaputra Avyo. pazupAle jhADanA pAMdaDAno cheda karIne rahyo. e pramANe teNe vaTavRkSane prAyaH chidra pAMdaDAvALuM karI dIdhuM. rAjaputra te vRkSanI chAyAne AzrIne rahyo ane jue che ke, te vaDanA badhAM pAMdaDA chidrita che. tethI teNe te pazupAlane pUchyuM- A pAMdaDAkoNe chedhA, teNe kahyuM- meM, A krIDApUrvaka chidrita karyA che. tenA vaDe tene ghaNAM dravyajAtathI lobhAvIne kahyuM ke huM jenI kahuM, tenI AMkha cheDavAne tuM samartha che? teNe kahyuM- sArI rIte abhyAsa karIne huM samartha thaI zakuM. tene nagaramAM laI jaI, rAjamArgamAM rahela gharamAM rAkhyo. te rAjaputrano bhAI rAjA hato. te te mArgethI ja azva doDAvavA nIkaLato. rAjaputranA kahevAthI rAjAnI baMne AMkha phoDI nAMkhI. pachI te rAjaputra rAjA thayo. pachI pazupAlane pUchyuM ke - bola, tane zuM ApuM? pazupAle kahyuM ke huM jyAM rahuM chuM, te gAma mane Apo. rAjAe te gAma ApyuM pachI teNe te gAmamAM zeraDI ane tuMbIne ropI. tuMba niSpanna thatAM tene goLamAM pakAvIne, te goLatuMbaka khAIne gAvA lAgyo. A daiSTAMtamAM vaDanA pAMdaDA chedhAM te anarthadaMDa ane AMkhone phoDI te arthadaMDa che. daMDa AraMbha kahyo. te zuM AraMbhamAtra ja rahe che, tethI kahe che - te prANInA samUhane vividha prakAre haNe che. AnA vaDe traNa daMDano vyApAra kahyo. zuM kAma bhogAnurAga kta ATaluM ja kare ke bIjuM paNa kaMI kare? * sutra - 137 - je hiMsaka, bAla, mRSAvAdI, mAyAvI, cugalIkhora, tathA zaTha hoya ! che. te madha ane mAMsanuM sevana karIne ema mAne che ke te ja zreya che.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/137 201 * vivecana - 137 - hiMsAnA svabhAvavALo, ajJAnI, asatya bolanAro, mAyA-bIjAne chetaravAno upAya ciMtavanAra tevo mAyAvAnuM, bIjAnA doSo ughADA pADanAro, zaTha - pote anya hoya paNa veza badalavAdi vaDe maMgikacoranI jema potAne anya dekhADe, tethI ja dArU, mAMsa Adine bhogavato tene prazasyatara mAne ane temAM doSa nathI evuM bole. AnA vaDe mana, vacana, kAyAthI tenuM asatyatva kahyuM -0 - pharI paNa tenI ja vaktavyatA kahe che - * sutra - 138 - te zarIra ane vANIthI matta hoya che, dhana ane sImAM Asakta rahe che. te rAga ane tethI e rIte kamala saMcita kare che, je rIte zizunAga potAnA mukha ane zarIrathI mATIno saMcaya kare che. 0 vivecana - 138 - kAca - zarIrathI, vIsA - vacanathI. upalakSaNathI mana vaDe paNa matta banelo, temAM kAyamatta te madAMdhahAthI vatuM, jyAM tyAM pravRtti karo. athavA huM baLavAna rUpavAna chuM tema vicArato. vacana vaDe potAnA guNone jaNAvatA huM sasvara chuM ityAdi vicArato. mana vaDe madathI bharelA mAnasathI huM avadhAraNA zaktimAna che tema mAnato. dhana ane strImAM vRddhimAna, dhanathI vRddhatAthI adatAdAna ane parigraha levA. strImAM vRddha dvArA maithunAsevana jaNAvavuM. te strIne saMsAramAM sarvasva mAnIne teNInI abhirativALo methuna sevana karavAthI thAya che kevI rIte? rAga ane dveSa rUpa bAhya ane AMtara pravRtti AdithI, sUtratvathI dvividha - Aloka paraloka vedanIyapaNAthI athavA pUnya pAparUpa paNAthI ATha prakAranA karmo bAMdhe che. konI jema? zizunAga - gaMDUpada alasanI jema nigdhazarIrapaNAthI mATIne saMcita kare che. tenI jema pAya paNa che. e rIte baMne prakAre maLane ekaThA kare che. te pramANe Avo paNa bAhya ane atyaMtarathI maLane ekaTho kare che. - X- tathA upacita karma maLa vaDe AzakArI karmane vaza thI A janmamAM kaleza ane vinAza pAme che. A ja arthane kahe che - * sutra - 139 : te bhogAsakta rogathI AkAMta thaI, plAna thaI, paritApa kare che. potAnA karelA kamane yAda karI paralokathI bhayabhIta thAya che. * vivecana - 139 - daMDa- AraMbhAdithI upArjita maLathI spaSTa, jaldI haNanArAzULa - visUcikAdi rogathI te-te dukhanA udayarUpathI plAna - maMda ke cAlyo gayela harSavALo thaI badhAM prakAre saMtoSa pAme che. bAhya ane aMtarathI kheda pAme che. prakarSathI trasta thAya che. konAthI paralokathI. kamanapekSI evo te potAnA hiMsA, asatyabhASaNa Adi ceSTAne
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 vicArato, "me kaMI zubhAyarita karela nathI.' paNa sadA ajara-amara vat ceSTita karela che. tema vicArato cittamAM AtaMkathI ane zarIre paNa kheda pAme che. - X* XA ja arthane vizeSathI kahe che - 0 sUtra - 140 meM te naraka sthAno sAMbhaLelA che, je zIlarahita kurakarmI ajJAnI jIvonI gati che ane jyAM tIvra vedanA thAya che. - * vivecana 140 - meM evuM sAMbhaLela che ke sImaMtaka Adi narakamAM evA sthAno che, jemAM prANInA ati saMpIDita aMgone duHkhe kheMcIne bahAra kaDhAya che, athavA ratnaprabhAdi pRthvI rUpa narakamAM sImaMtaka, apratiSThAna, kuMbhI, vaitaraNI Adi sthAno che athavA sAgaropama Adi sthiti rUpa sthAno che. tyAM paritApa karAya che. kone ? avidhamAna asadAyArIne, te narakanAmanI gati che, tevuM meM sAMbhaLela che. tyAM ajJAnI, hiMsA-mRSA bhASaka Adi durakarmIne. jyAM pragADha - ati utkaTatAthI ane niraMtara prakarSavALI vedanA vedAya che. A vedanA zIta, uSNa, zAlmalI AzleSaNAdi che. tene thAya che ke mArA AcaraNathI A gati maLe che. 0 sUtra - 141 - jevuM meM paraMparAthI sAMbhaLela che ke te narakomAM aupapAtika sthAna che, Ayu kSINa thayA pachI, kRta karmAnusAra. tyAM jatA prANI paritApa kare che. 0 vivecana - 141 - narakamAM upapAta thavo te aupapAtika. sthAna - sthiti, je prakAre thAya che. tevuM meM paraMparA e avadhArela che, guru vaDe kahevAyela che. teno Azaya A che - jo garbhajanya hoya to cheda, bheda Adi nAka duHkha na thAya, aupapAtikatvamAM aMtarmuhUrta pachI tevI vedanAno udaya thAya che. - - 4 - potAnA karelAM karmo vaDe. athavA dhArIne karelAM karmo vaDe. tevA karmothI ja anukrame narakamAM jAya che athavA je-te karmo vaDe javAnI gatine anurUpa tIvra - tIvratarAdi anubhavavALA te sthAnamAM jAya che. te bALa AyuSya gharanAM paritApa pAme che ke - huM maMdabhAgya evo zuM karuM ke meM AvA anuSThAno karyA. A vAtane dRSTAMtathI dRDha kare che - - - 0 sUtra - 142, 143 jema koI gADIvALo samatala mahApaNane jANavA chatAM tene choDIne viSama mArge cAlatA gADInI ghUrI tUTI jatAM zoka kare che te ja prakAre dharmane ullaMghIne, adharma svIkAranAra, mRtyunA mukhamAM paDelo bALajIva gADIvALAnI jema zoka kare che. -
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 pa/142, 143 * vivecana : 143, 143 - jema zakaTa. jenA vaDe dhAnyAdi vahana karavA zakya che ke, tenA vaDe caranAra te zAkaTika - gADAM vALo, jANavAM chatAM khADA-TekarA rahita sthAnane choDIne, mahAna evA mArge- upalAdithI saMkula hoya to paNa jAya, tyAM jatAM akSa - dhUrIno vinAza thAya tyAre vicAre che ke "mArA jJAnane dhikkAra che" je jANavA chatAM AvA duHkho pAmyo. teno upanaya kahe che - te gAMDAvALAnI mAphakakSAMti Adi yatidharma ke adAcArane choDIne, dharmarahita ke dharmapratipakSa evA adharma- hiMsAdine svIkArIne bAla- abhihita rUpavALo mRtyune mukhamAM jaIne bhAMgelI dhurInI jema zoka kare che. potAnA karmothI ahIM ja mAraNAMtika vedanA rUpa phaLane anubhavatA AtmAmAM zoka kare che ke meM jANavA chatAM AvA anuSThAna kema karyA? tyAra pachI te zuM kare? te kahe che - sUtra - 1ra4 mRtyAnA samaye te jJAnI paralokanA bhayathI saMzasta thAya che, eka ja dAvamAM hArI janAra jugArI mAphaka zoka karato kAma maraNe mAre che. * vivecana - 14 - AtaMkanI utpattimAM je zoka karato kahyo, tyAra pachI te maraNAMtamAM rahelo, rAgAdi Akulita cittavALo bhayabhIta thAya che. konAthI? gatigamananA mArgathI, AnA vaDe aphAmatva karyuM. te A rIte Darato maraNathI kaI rIte mUkAya che? ke nathI mUkAto? icchArahita maraNa te akAmamaraNa, tenAthI prANAne tyAje che. konI jevo thaIne? gArInI jema, eka ja dAvamAM hArI gayelA jugArI jema zoka kare che. tema A ajJAnI bIjA kaTu vipAkothI manuSyanA ghaNAM saMkalezavALA bhogothI divyasukha hArI gayo, ema zoka karato mare che. have A arthanuM nigamana karatAM kahe che - * satra * 145 * A jJAnI jIvonA akAma maraNanuM pratipAdana karela che. have paDitonuM kAma maraNa mArI pAsethI sAMbhaLo - * vivecana - 105 - anaMtara je duSkRta karmonuM paralokathI DarelAnuM je maraNa kahyuM te kAmamaraNa, bALa' nuM ja prakarSathI tIrthaMkarAdi e pratipAdita karyuM. paMDitamaraNanI prastAvanAne mATe kahe che - akAma maraNa pachI have huM paMDito saMbaMdhI akAma maraNane kahIza. te mArI pAsethI sAMbhaLo - * sUtra - 146 - jevuM meM paraMparAthI A sAMbhaLela che ke - sayata ane jitendriya pAtmAone maraNa ati prasanna ane AghAtarahita hoya che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 0 vivecana - 146 maraNa to ThIka, jIvita paNa evo artha jANavo. punya sahita varte che, te sapuNya, temanuM bIjA apunyavALonuM nahIM. zuM sarva prakAre? nA, je prakAre meM kahela che te. te tamAre avadhAravuM sArI rIte prasanna, maraNa samayamAM paNa akaluSa, kaSAyarUpI kaluSatA cAlI javAthI jenuM citta che, te saprasanna mana, mahAmunione svasaMvedanathI je khyAta che, ahIM suSThu prasanna vaDe eTale pApa paMkanA apagama dvArA atyaMta nirmala karAyela, bIjA tIrthaMkaro e paNa kahela che, tema kahevuM. 204 - temAM vizeSathI ke vividha bhAvanAdi vaDe prasanna - maraNamAM paNa dUra karela moharUpI dhULa vaDe anAkuLa cittathI viprasanna. tenA saMbaMdhI maraNa paNa upacArathI viprasanna kahevAya che. jemAM tathAvidha yatanA vaDe potAne ke bIjAne vidhivat saMlekhita zarIrapaNAthI AghAta hoto nathI. te anAghAta tevA saMyata - samyak pApoparatane - cAritrIne. A AtmA ke iMdriyo jene vaza che tevA vazyavAnane. athavA sAdhuguNo vase che te vasImaMta athavA saMvigna, A kAraNe paMDitamaraNa ja kahyuM. A maraNa saMyata, vazyavata, viprasanna ane anAghAtane ja saMbhave che paNa apunya prANIne saMbhavatuM nathI. tenI prApti viziSTa yogyatAvALAne ja thAya che. jo Ama che, te darzAvavA kahe che - sUtra 147 - A sakAma maraNa badhAM bhikSune prApta na thAya, na badhAM gRhasthone prApta thAya. gRhastha vividha prakAranA zIlathI saMpanna hoya, jyAre ghaNAM bhikSu viSama zIlavALA hoya che. 0 vivecana - 147 - W badhAM ja bhikSuone - paradattajIvI vratIone A paMDita maraNa prApta thatuM nathI. paraMtu keTalAMka ja paropacita pratyAnubhAvavALA bhAva bhikSune prApta thAya che, gRhasthone to te dUrApa ja che. tethI kahyuM ke A paMDita maraNa badhAM ja gRhasthone ke cAritrIne saMbhava nathI. - x - x - anekavidha vrata svabhAva jemano che, tevA gRhastho, temane ja eka rUpa zIla hotuM nathI, paNa aneka bhaMganA saMbhavathI anekavidha hoya che. kemake temane, dezavirati rUpa aneka prakAre saMbhave che. paNa sarva virati saMbhavatI nathI. vaLI ati durlakSapaNAthI visadeza zIla jemanuM che tevA bhikSu badhAM ja anidAnina, avikala cAstriI evA jinamata pratipanna kaMI tatkALa maratA nathI. tIrthAntarIya paNa dUrotsArita ja hoya che. tevo paNa gRhasthavat vividha zIla vALA ja hoya che. - x- x- bhikSuo paNa atyaMta viSama zIlavALA hoya. tethI temAM keTalAMkane pAMca yamaniyama rUpa vrata kahyAM che, bAkInA to kaMda, mUla, phaLa mAnArA ja che. bIjAne Atmatattva parijJAna ja hoya che. ityAdIthI temane paMDita-maraNano abhAva ho che. have bhikSunI viSamazIlatA kahe che
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/148 sUtra - 148 - keTalAMka bhikSunI apekSAe gRhastho saMyamamAM zreSTha hoya che. paNa zuddhAcArI sAdhujana badhAM gRhastho karatAM saMyamamAM zreSTha hoya che. 0 vivecana 4. - koI kuprAvacanI bhikSu karatAM gRhastho - deza virati rUpa saMyamathI pradhAna hoya che -x-x- paraMtu anumati varjita bAkI sarvottama dezavirati prApta karelI chatAM sAdhuo te gRhasthothI vadhu saMyamI che kemake temane paripUrNa saMyama che. tethI vRddha saMpradAya kahe che * eka zrAvaka, sAdhune pUche che ke - zrAvaka ane sAdhumAM zuM aMtara che? sAdhu e kahyuM - sarasava ane meru jeTaluM. tethI vyAkuLa thaIne te pharI pUche che - kuliMgI ane zrAvakomAM keTaluM aMtara che? te paNa sarasava ane meru jeTaluM che. tenAthI samyak azvAsita thayo. - x - AnA vaDe temano cAstri abhAva darzAvIne paMDita maraNanA abhAvanuM samarthana karyuM che. (zaMkA) kuprAvayanI bhikSu paNa vicitra veza dhArI che. tenAthI gRhastho vadhu saMyamI kema? te kahe che - 0 sUtra - 149 durAcArI sAdhune vAM, ajinayama, nagnatva, jaTA, godaDI, ziro muMDana Adi bAhyAcAra durgatithI bacAvI na zake. - vivecana 149 cIra - vastro, ani - mRgacarma Adi, nagnatA, jaTApaNuM, saMghATI - vastra saMhati janina, muMDI - zikhA paNa svasiddhAMtathI chedela hoya. tethI muMDitva, e pramANe sva-sva prakriyA viracita vratI-veSa rUpo. gRhastho pAse zuM che? A badhuM duSkRta karmavALAne bhavathI rakSaNa na Ape. kevA svarUpanuM A? durAcAra ke pravrajyA paryAya prApta. athavA duSTazIlaMrUpa paryAyathI Avela, paNa kyAya kluSa cittathI bAhya bagalA vRtti kaSTa hetu paNa narakAdi kugati nivAravA puratA nathI. mAtra veza dhAraNAdithI viziSTa hetu sarato nathI. gRhAdino abhAva chatAM temanI durgati kema kahI? . 205 Now - - sUtra - 150 - bhikSAvRttika paNa jo duzIla hoya, to te nathI mukta thaI zaktA nathI. bhikSu hoya ke gRhastha, paNa jo te suvatI hoya to svargamAM jAya che. vivecana 150 - piMDa * ghera gherathI lAvIne ekaThuM karela, tene sevanAra. je svayaM AhAranA - w abhAvathI paradata upajIvI che te paNa. jo pUrvavat duHzIla hoya, potAnA karmothI upasthApita thaIne sImaMtakathI mUkAtA nathI. ahIM tevA prakAranA dramakanuM dRSTAMta che - rAjagRhImAM eka piMDAvalaga udhAnikAmAM rahelAM loko pAsethI bhikSA leto, tene koIe kaMI na ApyuM. teNe najIkanA parvane caDIne moTI zilAne halAvI, A badhAMnI upara huM nAMkhuM, ema rodradhyAyI thaI, zilA chUTI jatAM tenI nIce tenI ja kAyA cUrNa thaI jatAM,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 marIne narake gayo. - x x- bhikSA vaDe yati kahyo. ghare rahe te gRhastha, niraticAra paNAthI ane samyak bhAvAnugatathI vratanA paripAlanathI te suvatI devalokamAM jAya che. mukhyatA e muktino hetu chatAM vratanA paripAlanathI jadhanyathI svargamAM jAya tevuM jaNAve che. - x- AnA vaDe vrata paripAlanA ja tattvathI sugatino hetu kahela che. vratanA yogathI gRhastha paNa devalokamAM jAya che. te batAve che. * sutra - 151 - zraddhAvAna gRhastha sAmANikanA badhAM aMgone Acare. baMne pakSamAM pauSadhanatane eka rAtri mATe paNa na choDe. * vivecana : 151 - gRhastha, samyakatva zruta ane dezavirati rU5 sAmAyikane tathA tenA niHzaMktA, kALe adhyayana, aNavatAdi rUpa aMgo. zraddhA - jene rUci che tevo zraddhAvAna, kAyAmana - vacanathI seve che. dharne poSe te pauSadha AhAra pauSadhAdi, tene kRSNa ane zukala baMne pakSamAM caudaza, pUnama Adi tithimAM eka rAtri paNa na choDe, upalakSaNathI eka divasa paNa na choDe. divasa vyAkuLatAthI na karI zake to rAtrimAM paNa pauSadha kare. sAmayikanA aMga rUpe A siddha hovA chatAM, tenA Adarane jaNAvavA mATe AnuM jUduM upAdAna karela che. AvA gRhastho paNa svargamAM jAya che. - 0 - have prastutano upasaMhAra karatAM kahe che - * sUtra - 15ra - e pramANe dharmavilAthI saMpanna satatI grahavAsamAM raheto hovA chatAM dArika zarIra choDI devalokamAM jAya che. * vivecana - 15ra - A ukta nyAyathI vrata Asevana rUpa zikSAthI yukta, dIkSA paryAya bhale na hoya, paNa ghera rahelo hoya to paNa zobhana vratavALo hoya to paNa tvacA parvAdithI arthAta audArika zarIranA tyAgathI pachI devalokamAM jAya che. AnA vaDe paMDita maraNano avasara chatAM prasaMgathI bALamaraNa kahyuM. have prastuta paMDitamaraNanuM phaLa upadarzana kahe che - * sUtra * 153 - je saMvRtta bhikSu che, tenI bemAMthI eka sthiti hoya - kAM to sarva duHkhothI mukta thAya athavA mahAna RddhivALo deva thAya che. * vivecana 153 - saMvRtta - badhAM AvyavahAro baMdha karIne, bhAvabhikSa te bemAMthI eka gati thAya che. -x- sarve duHkho ke je bhUkha, tarasa, iSTa viyoga, aniSTa saMyogAdithI utpanna thayela hoya, tene pharI utpanna na thAya te rIte kSINa karIne - 4- te siddha thAya che. athavA
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/153 200 mukti na pAme to deva thAya che. kevo deva? sukhAdi saMpattithI mahaddhika. jyAM te deva thAya tyAM AvAso kevA hoya? ane deva kevA hoya? te kahe che - * sutra - 154, 155 - devatanA AvAso anukrame uddha, moharahita, itimAna, devothI parivyAma hoya che. temAM rahenArA devo yazasvI, dIrdhAyu, himAna, dItimAna, icchArUpadhArI, abhinava utpanna samAna bhavya saMtavALA ane surya samAna atyaMta tejasatI hoya che. * vivecana - 154, 155 - upara vartI arthAtu anuttara, kemake te badhAMnI upara rahela che. vimoha - alpa vedAdi mohanIyanA udayathI athavA moha be bhede che - dravyathI ane bhAvathI. dravyathI aMdhakAra ane bhAvathI mithyA darzanAdi. tyAM rananA udhotathI ane samyagdarzananA tyAM saMbhavathI cAlI gayelA mohavALA. dhati - atizAyinI dIpti. pUrvavata kramathI vimodAdi vizeSaNa viziSTa. saudhamadithI anuttaravimAno pUrva-pUrva apekSAthI prakarSavALA hovAthI vimohatvAdi kahyuM. devo vaDe vyAsa, teo cotaraphI vase che. mATe AvAsa kahevAya. tyAMnA devo prazaMsA lAyaka, sAgaropamavALA AyuSyathI dIghayuivALA, ratnAdi saMpati yukta, atidIma, icchAnusAra rUpa karanAra, vividha vaikriya zaktivALA - xprathama utpanna devatulyA kemake anuttaramAM ja varNa, dhuti, Ayu vagere tulya hoya che. - have upasaMhAra kahe che - * sUtra * 156 : bhikSA hoya ke gRhastha, je hiMsAdithI nivRtta thAya che, te saMyama ane tapanA abhyAsathI ukta devalokamAM jAya che. * vivecana - 156 - abhihita rUpa, jemAM jIvo sukRta karIne rahe che tevo sthAno te AvAsa rUpa, temAM jAya che, gayA ane jaze. upalakSaNathI saudharma AdimAM gamana, tyAM paNa keTalAMkane javAno saMbhava che. 17 bhede saMyama, 12 bhede tapano abhyAsa karIne koNa gayuM? bhikSa ke gRhastha, bhAvathI yati. tethI kahe che - je upazama vaDe parinirvata thayA che, kaSAya agnine zAMta kelo che athavA je koIparinivRtta che te. ahIM-x- sakhyadarzanAdivALA paNa devalokamAM jAya che. - x- A sAMbhaLIne maraNamAM paNa yathAbhUta mahAtmA thAya te pramANe kahe che - * sutra - 15 - satparaSo dvArA pUjanIya te saMta Ane jitendriyonA ukta vRttAMtane sAMbhaLIne zIlavAna, bahuzruta mRtyu samaye saMgarata na thAya.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 uttarAdhyayana mUlasutra-saTIka anuvAda/1 * vivecana 157 - anaMtara jaNAvela bhAvabhikSanA ukta svarUpa sthAna prAptine sAMbhaLIne, sajajanonI pUjAne yogya tevA sabhUjyo, saMyamavAnuM ane jitendriya banI, maraNanA aMtamAM, AvI cImaraNanI apekSAthI ke aMtya maraNamAM upasthita thaI, cAritrI ane vividha Agama zravaNamAM mativALA udvega na pAme. A pramANe aviditi dhArmika gatika ane anupArjita dharmavALA te maraNathI udvega pAme che tema kahyuM paraMtu upArjita dharmavALA, dharmasvane pAmIne kyAMya udvega pAmatA nathI. - - - A rIte sakAma ane akAma maraNa kahIne have upadeza Ape che - * sUtra * 158 - AtmaguNonI tulanA karIne medAnI sAdhaka viziSTa sakAma maraNa svIkAre, maraNa kALa dA dharma ane samAthI teno AtmA prasanna rahe. * vivecana 158 - AtmAnA dhRti, daDhatA Adi guNonI parIkSA karIne, kramathI bhakta parijJAdi maraNa bhedone buddhi vaDe svIkArIne, dayA pradhAna evA dazavidha ati dharma rUpa, te saMbaMdhI je kSAMti, mArdava Adi vaDe vizeSa prasanna thAya, maraNathI udvegana pAme koNa? uparAMta mohodayathI te meghAvI. athavA maraNakALa pUrve anAmULa citta thaI, maraNa kALe paNa tema rahI. - x- kaSAya rUpI kAdavane dUra karI svacchatAne bhaje. - *- paNa kaSAyanuM avalaMbana na kare. kevI rIte? bAla ane paMDitamaraNanI tulanA karIne. bALa maraNanI paMDita maraNa viziSTatva lakSaNa svIkArIne. - - x-x- vizeSa prasanna thaIne je kare te kahe che - * satra - 159 - jyAre maraNa kALa Ave, tyAre rAjAvAnu sAla guranI pAse pIDAjanya homa harSane nivAre, zarIra bhedanI zAMtibhAvathI pratikSA kare. * vivecana 159 - kaSAya upazama karyA pachI maraNakALa abhirucitamAM ke jyAre yogo saraskI na gayA hoya tyAre zraddhAvAna tevA guranI samIpe maraNano vinAza kare. lona harSa : romAMca "mAruM maraNa thaze tevA bhayane nivAre ane parikamane tyajIne zarIranA vinAzanI kAMkSA kare. dIkSA letI vakhate athavA saMkhanA kALe ke aMtakALe paNa jevI hoya tevI zraddhA rAkhIne A romAMcane nivAre. have nigamana karatAM kahe che - * sutra - 167 - mRtyuno kALa samIpa AvatA muni bhaktaparikSAdi traNamAMnA koI eka maraNane svIkArIne sakAma maraNI rarIrano tyAga kare. * tema tuM ..
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/160 209 * vivecana - 160 - maravAnA abhiprAya pachI maraNakALa AvatA, saMlekhanAdi vaDe upakrama kAraNothI cotarapha vinAza karatA, kono? aMdarathI kAmaNa zarIrano ane bahArathI audArika zarIrano. - x x- ukta rItithI abhilASa maraNa te sakAma maraNe mare che. kyAM traNa? bhakta parijJA, iMginI ane pAdapopagamanamAMnuM koI eka. - - -. muni dIparatna sAgare karela adhyayana - 5 no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 0 - X - X - X x 0 37/18 Jain Suutarihternational
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 adhyayana -X pAMcamuM adhyayana kahyuM. have chaThThuM kahe che. teno A saMbaMdha che. chellA adhyayanamAM maraNa vibhakti kahI, temAM paNa chelle paMDita maraNa kahyuM. te vitane ja thAya. vidhAcAritrathI rahitane na thAya. tethI A adhyayana vaDe tenuM svarUpa kahe che. A saMbaMdhathI Avela A adhyayananuM 'kSullakanigranthIya'' e pramANe nAma che tethI kSullaka ane nigranthano nikSepo karavo. kSullakanA vipakSe 'mahAna' che. tenI apekSAe kSullaka. tethI tenA nikSepamAM nipekSita ja che. * niyukti - 236 + vivecana ahIM nAmamahat ane sthApanAmahat gauNa che. dravyamahamAM AgamathI jJAtA paNa temAM anupayukta. noAgamathI jJazarIra, bhavya zarIra, tadbatirikta, dravyamahat te acita mahAskaMdha daMDAdikaraNathI. kSetramahat lokAlokavyApI AkAza, kAla mahat anAgatakALa, pradhAnamahat traNa bhede - sacitta, acitta, mizra. temAM sacitta paNa dvipada, catuSpad apada e traNa bhede che. acittamAM ciMtAmaNi, mizra - rAjyAbhiSekAdi alaMkRta tIrthaMkara, pratimahat te bIjAnI apekSAthI mahat kahevAya che. jema sarasavathI caNo moTo che, bhAvamahat te kSAyika bhAva, Adi - 4 - 4 - A nAmAdi maho vipakSa ne kSullaka kahevAya. temAM paNa dravyathI paramANu, kSetrathI AkAzapradeza, kALathI samaya, prAdhAnyathI sacittAdi - 4 - pratikSullaka, borathI caNo nAno vagere. bhAvathI - x - aupazamika sauthI thoDAM. have nigrantha nikSepa kahe che - * niyukti - 230 + vivecana - nigrantha viSayaka nikSepa nAmAdi bhedathI cAra prakAre che temAM nAma, sthApanA gauNa che. dravya nigrantha Agama ane noAgamathI be bhede che. noAgamathI nirprantha traNa bhede che, te kahe che - uttarAdhyayana mUlasUtra-saTIka anuvAda/1 6 - "kSullaka nigrantha" = X -X * niyukti - 238 + vivecana - jJazarIra nigrantha, bhavyazarIra nigrantha Adi - X - pUrvavat kahevA, tenAthI vyatirikta te nihavAdi, pArzvasthAdi jANavA. bhAvanirjhantha paNa AgamathI ane noAgamathI che. noAgamathI niryuktikAra pote ja kahe che bhAva nigranthanA pAMca bedo che. tenuM svarUpa vRddha saMpradAyathI jANavuM. te A che - pulAka, bakuza, kuzIla, nigrantha ane snAtaka. pulAka pAMca bhede - AsevanA prati, (1) jJAnapulAka (2) darzana pulAka, (3) cAritrapulAka, (4) liMga pulAka, (5) yakSAsUkSma pulAka. pulAka eTale asAra. je jJAna, darzana, cAstrimAM nissAratvane pAme che te pulAka vaizathI asAra te liMgapulAka yathAsUkSma - je A pAMcemAM thoDI thoDI virAdhanA kare che. labdhi pulAka, jene devendra sadeza Rddhi che. te kArya utpanna thAya tyAre cakravartIne
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 adhya. 6 bhUmikA paNa bala ane vAhana sahita cUrNa karavAmAM samartha che. bakuza - zarIra, upakaraNa vibhUSAnuvartI cheda zabala cAstriyukta. te pAMca bhede che - Abhoga bakuza, anAbhoga bakuza, saMvRtta bakuza, asaMvRtta bakuza ane yathAsUkSma bakuza. Abhoga - je jANatAM kare, anAbhoga- ajANatA kare, saMvRtta-mUla guNAdimAM, asaMvRtta- temAM ja yathAsUkSma - AMkhathI capaDA ke zarIrathI dhULane dUra kare. kuzIla be bhede che. pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla, jJAnAdi pAMcamAM kutsita zIlavAlo te kuzIla. sakhyam ArAdhanAthI viparIta te pratisevanA te jJAnAdi pAMcamAM hoya. kaSAyakuzIla te jJAnAdi pAMcamAM kaSAyothI virAdhanA kare che te. nircantha - atyaMtara ane bAhya graMthIthI nirgata, te te upazAMta kaSAyI ke kSINa kaSAyI. te pAMca bhede che. prathama samaya nircanha, aprathama samaya nigrantha. athavA carama samaya nircanha, acarama samaya nircantha ane yathAsUma nircantha. aMtarmuhurta nigrantha kALa samaya rAzimAM pahelAM samayamAM vartatAne prathama samaya nircantha. bAkInA samayamAM vartato te aprathama samaya nircantha. e ja rIte aMtima samayamAM te carama, Adi ane madhyamAM te acarama, yathAsUkSma - A badhAmAM vartatA. - mohanIya Adi dhAtI cAra karmanA apagamathI snAtaka kahevAya. te pAMca bhede che-(1) acchavi- avyathaka, (2) azabala- ekAMta zuddha, (3) akasmaza- jemAMthI kamazicAlI gayela che te(4) saMzaddha jJAna-darzanamAM dhAraNa kare che te saMzuddha jJAnadarzana ghara. (5) arahaMta jina kevalI - pUjAne yogya te araha, jene rahasya vidhamAna nathI te arahA - kaSAya jitavAthI jina. A pAMca bhede snAtaka kahelAM che. 0 bhASya * 3 thI 16 pulAka, bakuza, kuzIla, nirgastha ane snAtaka e pAMca bhedo kahyA che. temAM pulAka be bhede che - labdipulAka ane AsevanapulAka labdhipulAka saMghAdi kAryamAM labdhivirve. Asevana pulAka pAMcabhede che - jJAna, darzana, cAstri, liMga ane yathAsUma. jJAna, darzana ane cAritranI virAdhanAthI asAra kare, liMgapulAka te niSkAraNa vezane kare ane manathI akalpitAdine seve te yathAsUma. bAkuzikane zarIra ane upakaraNa be bhedathI jANavA. ityAdi - - - - x niryukti- 238nI vyAkhyA mujaba jANavuM. temane saMyama, kRta, pratisevanA, tIrtha, liMga, vezyA, upapAta sthAnanA vikalpathI sAdhavA. A pulAka Adi pAMca nigrantha vizeSa che te saMyamAdi anugama vikalpo vaDe sAbita thAya che temAM saMyamamAM pulAka, bakuza, kuzIla e traNe paNa sAmAyika ane ' chedopasthApanIyamAM che. kaSAya kuzIlo parihAra vizuddhi ane sUkSma saMparAmAM Ave. prajJamimAM kahe che - kaSAyakuzIlanI pRcchA - sAmAyika saMyamamAM hoya cAvatu sUkSma saMparAya saMyamamAM hoya. paNa yathAkhyAta saMyamamamAM na hoya. nircantha ane snAtaka baMne yathAkhyAtamAM hoya. pulAka, bakuza, pratisevanA kuzIla utkRSTathI abhinna daza pUrvadhara hoya, kasAya
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 uttarAdhyayana mUvamUtra-saTIka anuvAda/1 kuzIla ane nirgastha utkRSTathI cauda pUrvadhara hoya jadhanyathI pulAkane navamAM pUrvamAM zruta AcAra vastu hoya ane bakuza, kuzIla, nirgasthane ATha pravacana mAnA jeTaluM zruta hoya. jyAre kevalI snAtaka kRtathI apagata hoya che. prAptino abhiprAya A che bhagavan! pulAka keTaluM zruta bhaNe? gautamAM jadhanyathI navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu. utkRSTathI navapUrva. have pratisevanA- pAMcamUlaguNa ane chaThTha rAtribhojana temAM parAbhiyogAdi kAraNe anyamatane sevatA pulAka thAya che. koI maithuna sevanathI kahe che. prajJamimAM kahe che - mUlaguNamAM pAMca AzravamAM koIne seve ane uttaraguNamAM dazavidha pratyAkhyAnamAM koI anyatarane seve. | bakuza be bhede (1) upakaraNathI, Asakti vaDe vividha vicitra mUlyavAna upakaraNanA parigrahavALo hoya. nitya vizeSa upakaraNanI kAMkSAthI yukta hoya te. (2) zarIra bakuza - zarIranI AsaktithI vibhUSA karanAro. pratisevanA kuzIla. mULaguNonI virAdhanA na karato uttaraguNamAM kaMIka virAdhanAnuM sevana kare. * xkaSAyakuzIla, nircantha, snAtakone pratisevanA hotI nathI. tIrtha - badhAM tIrthakaronA tIrthamAM hoya che. koI AcArya mAne che ke, pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIlo tIrthamAM nitya hoya che. bAkInA tIrtha ke atIrthamAM hoya. liMganA be bheda - dravyaliMga ane bhAvaliMga. bhAvaliMgathI badhAM nircanjaliMgamAM hoya che. dravyaliMgane AzrIne bhajanA jANavI. leyA - pulAkane pAchalI traNa leyA jANavI. bakuza ane pratisevanAkuzIlane badhI jANavI. kaSAya kuzIlane parihAra vizuddhithI traNe uttara lezyA hoya. sUkSma saMparAyanA nircantha ane snAtakane mAtra zukla vezyA hoya che. ayogI alezyI hoya. upapAta-pulAkane utkRSTa sthika sahastrAra devamAM hoya. bakuza ane pratisevanA kuzIlane azrutakalpamAM bAvIza Agaropama sthitimAM, kaSAyakuzIla ane nircanthane sarvArthasiddhamAM tetrIza sAgaropama sthitimAM utpAta hoya, jadhanyathI saudharmamAM palyopama pRthakatva sthiti kahI. snAtakane nirvANa hoya. sthAna - asaMkhyAta saMyama sthAno kaSAyanimitte thAya che. temAM sarva jadhanya saMyama labdhisthAno pulAka ane kaSAyakuzIlane hoya. te baMne asaMkhyAta sthAne jaIne pachI pulAka viccheda pAme. pachI kaSAyakuzIla tyAMthI asaMkhyAta sthAne ekAkI jAya che. ityAdi - 4- X- vizeSa vyAkhyAprajJamithI jANavuM. * bhASya - 10 thI 30 saMyama, zrata pratisevanA, tIrtha, liMga, vezyA, upapAta, sthAna prati vizeSa pulAka Adine yojavA. (jemake) pulAka, bakuza, kuzIla traNe sAmAyika ane chedopasthApanIya saMyamamAM hoya che. kaSAya kuzIla parihAra vizuddhi ane sUkSma saMparAmAM hoya che, ityAdi - x- - - x x- - (prAyaH badhuM anaMtarokta vRtti jevuM ja che. tethI ame anuvAdane mATe puruSArtha karela nathI.)
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya. 6 bhUmikA vRttikArazrI ahIM keTalIka bAbate prakAza pADe che, te A che - ahIM je pulAkAdine mUla- uttaraguNanA virAdhakatva chatAM je nirgastha kahyuM, te jadhanya- jadhanyatara, utkRSTa- utkRSTatara Adi bhedathI saMyama sthAnothI asaMkhyatAthI ane tApaNAthI cAstri pariNati vaDe bhAvavuM. AmanA saMyamitvamAM paNa cha leyAnA kathanamAM ApanI bhAva parAvRtti apekSAthI kahela che. * x AnA vaDe bAhya - atyaMtara hetuka nigrantha bhedo kahyA, have aMtara saMyama sthAna nibaMdhana, tenA bhedone kahe che - * nikti - 39 + vivecana nigrantha utkRSTa hoya, jadhanya paNa thAya tathA ajadhanya anutkRSTa paNa asaMkheya nirgaLyo thAya che. saMyama sthAnonI apekSAthI nigranthonuM jadhanya, utkRSTa ane ajadhanyotkRSTatva jANavuM. - - - graMthathI nIkaLI gayela te nigrantha, tene bheda dvArathI kahe che - * niryukti - 240 + viveyana - graMtha be bhede che - bAhya ane avyaMtara. temAM grantha - kaSAyanA vaza thaIne AtmA baMdhAya che. athavA AtmA karmo vaDe baMdhAya te graMtha. bAhya - bahAra thAya che. aMta zabda adhikaraNa pradhAna avyaya che. aMtara, maLe je graMtha te atyaMtara. temAM bAhyanA daza ane atyaMtaranA cauda bheda che. temAM atyaMtaranA cauda bhedo kahe che - * niryukti - 241 + vivecana - krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, mithyAtva, veda, arati, hAsya, zoka, bhaya ane guptA e cauda che. temAM krogha - aprItirUpa, mana - ahaMkAra, mAyA - sva ane parane vyAmoha utpAdaka zaktA. lobha - dravyAdinI AkAMkSA, prema - priyamAM piti, doSa - uparAma tyAgarUpa vikAra, dveSa. ahIM che ke prema - mAyA ane lobharUpa che, dveSa - krodha ane mAna rUpa che. to paNa temanuM pRthaka upAdAna karthacit sAmAnyanA vizeSathI anyatva jaNAvavAnuM che. mAtra - tattvanI azraddhA, te cha sthAnothI thAya che. na ati, na nitya ityAdi. - *-veda- strI vedAdi traNa. arati- saMyamamAM aprIti, rati- asaMyamamAM prIti. hAsya - vismaya AdimAM hoThanA vikAsarUpaH zoka - iSTanA viyogathI mAnasa duHkhI bhaya- ihalokamaya Adi sAta. (1) ihaloka bhaya, (2) paraloka bhaya, (3) AjIvikA bhaya, (4) glAdhA bhaya, (5) akasmAta bhaya, (6) AdAna bhaya, (7) maraNa bhaya. - x- - - jugupsA - asnAnAdithI malina zarIravALA sAdhunI hIlanA. -0- have brAhya graMthanA bhedone kahe che - * niryukti - ra4ra + vivecana - kSetra, vAstu, dhana, dhAnyano saMcaya, mitra jJAti saMyoga, yAna, zayana, Asana, dAsIdAsa, kuSya. e daza che temAM kSetra - setu Adi, vAstu-khAta Adi. dhana - hiraNya Adi, dhAnya - zAli Adi, mitra - sAthe moTA thayelA, jJAti - svajano, yAna -
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 zibikAdi, zayana palaMga Adi, Asana * siMhAsana Adi. dAsI-dAsa, kuSya - vividha gRhopakaraNa. A bAhya graMtha che. have nigamana karavA mATe kahe che : * likti - 243 + vivecana sAvadha- avadha arthAta pApanI sAthe varte te, AvA sAvadhagraMthathI mukta. AnA vaDe rajoharaNa, mukhavAstrikA, varSAkalA Adi dazavidha bAhya graMthanA aMtargatatva chatAM paNa dhamoMpakaraNatvathI anavadhatAthI amuktane paNa nircanthatva kahela che. e pramANe koIne vyAmoha na thAya ke bAhya ja sAvadhagraMthathI mukta, tethI kahe che. AtyaMtara bAhya grantha vaDe, mAtra bAhyathI ja mukta nahIM. A anaMtarokta niyukti - nAma niSpanna nikSepa ko konI? te kahe che - kSullaka nigrantha nAmaka sUtranI. have sutrAnugamamAM sUtra kahevuM joIe, teno A abhisaMbaMdha che. anaMtara adhyayana sUtramAM muni sakAma maraNe mare che, tema kahyuM. te mAnavAthI muni - jJAnI ja. je ajJAnI che, te zuM che? te kahe che * sutra - 11 - jeTalAM vidyAvAna che, teo badhAM dukhanA utpAdaka che. te viveka mUDha anata saMsAramAM vAraMvAra lupta thAya che. * vivecana - 161 - jeTalAM parimANamAM vedanavidhA- tattvajJAna rUpa. na vidhAte avidhA- mithyAtvathI upahata kutsita jJAna rU5, tenAthI pradhAna puruSo te avidhApuruSa athavA jenAmAM vidhA vidhamAna nathI te avidhA puruSa. ahIM vidhA zabadathI prabhUta gruta kahe che. jIvane sarvathA zrutAbhAva nahIM. anyathA ajIvatva prApta thAya. - x x- te badhAM avidhA puruSo duHkha saMbhavA. jemAM duHkhano saMbhava che tevA, athavA duHkhane kahe che, duHkhe che te duHkha - pApa karma. teno saMbhava-utpatti jemAM che te duHkha saMbhavA. teo dAridvAdithI bAdhA pAme che. aneka prakAre hitAhitano vibhAga karavAmAM asamartha che. tiryaMca, narakAdi bhavomAM bhramaNa te saMsAra, te paNa anaMta evA AnA vaDe anaMta saMsAriktA darzanathI, tevA prakArane paMDita maraNano abhAva kahyo. adhyayananA arthanI apekSAthI nigrantha svarUpa jaNAvavAne teno vipakSa kahyo, tema jANavuM. ahIM saMpradAyathI A udAharaNa che - eka godha (ALasu durgatithI pAtita thaI gherathI nIkaLyo. AkhI pRthvI bhaTakIne jyAre kaMI na maLyuM tyAre pharI ghera gayo. tyAMthI nivRtta thayo. cAvatuM eka cAMDAlanA pALAnI samIpamAM grAma devakulikAmAM eka rAtri vAsa karyo. eTalAmAM jue che, teTalAmAM devakulikAthI eka pANa (cAMDAla) hAthamAM citraghaTa laIne nIkaLyo. te eka paDakhAmAM rahIne te sAdhita ghaTane kahe che - nAnuM ghara sajja kara. e pramANe te jyAre je kahe te ghaTa karato hato. yAvata zayanIya, strI sAthe bhoga bhogavavA, prabhAte badhuM prati saratuM hatuM.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/161 2015 te godhe te joyuM. paNa vicAre che ke, mAre bahu bhaTakavAnI zI jarUra che? AnI pAchaLa ja vaLagI rahyuM. te tenI pAchaLa lAgI gayo. ArAdhanA te bolyo - huM zuM karuM? godhe kahyuM ke - tArI kRpAthI huM paNa AvA bhogone bhogavuM. cAMDAle pUchyuM - bola, vidhA grahaNa karavI che ke vidhA vaDe abhimaMtrita ghaTa joIe che? te vidhA sAdhavA paratve bhIru banIne ane bhoganI tRSNAthI kahyuM ke . vidhAbhimaMtrita ghaDo Apa. cAMDAle te ghaDo Apyo. godha - ALasu te laIne potAnA gAme gayo. tyAM bhAIo sAthe sahavAsa karavA chatAM paNa jevI ruci hatI tevuM bhavana vizuvyuM. temanI sAthe bhogo bhogavato rahe che. tenA karmakaro sadAvA lAgyA. gAya Adine saMgopita na karAtA, te paNa cAlI gayA. te kAlAMtare ati khuza thaIne te ghaDAne skaMdha upara rAkhIne tenA prabhAvathI bhAIonI vacce pramAda karavA lAgyo, dArU pIne nAcavA lAgyo. tenA pramAdathI te ghaDo bhAMgI gayo. teno upabhoga nAza pAmyo. pachI te gAmaDIyo naSTa vaibhavavALo thaI, dukhone anubhavavA lAgyo. jo teNe vidhA grahaNa karI hota to te bhAMgelA ghaDAne pharI karI zakyo hota. A pramANe avidhAnara dukhathI kaleza pAme che. nAgArjunIyo paNa kahe che - teo badhAM dukhArjitA thAya. jemanA vaDe duHkha upArjita che. te arjita dukhavALA thAya. athavA jeTalA vidhApradhAna puruSo che, te badhAM avidhamAna duHkhotpativALA thAya che. A ja arthane vyatirekathI kahe chemUDha eTale ajJAnathI Akalita mativALA ja ghaNIvAra anaMta saMsAramAM bhame che. ahIM eka udAharaNa che, te A pramANe - jema samudramAM vaNika durvAtathI Ahata thaI cAnapAtramAM dizA mUDha thayo. kSaNamAM jaLanI aMtargata parvata AvatA, tenuM vahANa bhAMgI gayuM. moTA taraMgarUpa kallolo vaDe vAto kAyabA ane magara AdithI vilaya pAmyo. e pramANe te paNa avidhAmUDha ghaNAM zArIrika mAnasika mahAduHkhothI vilaya pAme che. jo ema che, tethI je karavuM joIe, te kahe che - * sutra - 1 - tethI pIDita paNa anekavidha baMdhanonI ane jAtipathonI samIkSA karIne svaye satyanI sauva kare. ane nigAnA badhAM prANIo pratye mInIno bhAva rAkhe. * vivecana 1 - hitAhitano vivekabhAjI paMDita, je rIte A avidhAvaMta vilaya pAme che, tenI AlocanA - samIkSA karIne, maryAdAvartI -meghAvI, temAM zuM samIkSA kare te kahe che - pAza eTale atyaMta paravazatAno hetu evA strI Adi saMbaMdho, te ja tIvra mahodayAdi hetapaNAthI, ekendriya Adi jAtinA paMthone - tenA prApakatvathI mArgane pAzajAtipatho avidhAvAnane prabhUta vilumi hetu che. svayaM jIvAdi mATe hita-sabhya rakSaNa prarUpaNAdi
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 uttarAdhyayana mUlasaba-saTIka anuvAda/1 vaDe satya - saMyama ke sadAgama, tenI gaveSaNA kare. anya gaveSAne zuM kare? maitrI - mitrabhAva, pRthvI Adi jIvomAM kare. - - x bIjAne mATe satyanI gaveSaNA na kare, bIjAnA karelAM bIjAmAM saMkramaNa na thAya. bIjAnA mATe anuSThAna anarthaka che. - * x * sUtra - 163, 164 - potAnA ja karelAM kamoM thI luma - pIDita evA mArI rakSA karavAmAM mAtA, pitA, bAvaLa, bhAI, patnI tathA putra samartha nathI... samyapha dekhA sAdhaka potAnI svataMtra balithI cA nI satyatA ja. Asakti ane snehanuM chedana kare, koI pUrva paricitanI paNa kAkA na kare. * vivecana : 163, 14 - sUtrArtha spaSTa che. vizeSa e khUSA eTale putra vadhU uramAM thayela te aurasa, svayaM utpAdita putra. te mAtA Adi mAruM rakSaNa karavAne samartha nathI. kevA prakAranA mAraM? chedAto evo, konAthI - svakRta karmothI eTale ke svakarmathI vihitane bAdhA anubhavatA, A mAtA Adi trANane mATe thatAM nathI. - x x- tethI samyagubuddhi vaDe ke svaprekSAthI jue ke avadhAre. zamita darzananA prastAvathI mithyAtva rUpa jenA vaDe te pramANe kahevAyela hoya, athavA jIvAdi padArthomAM samyapha dRSTi jenI che te samita darzana. te sakhya dRSTi thaIne tene chede - x te mATe viSayanI Asaktine ane svajanAdinA premanI paNa abhilASA na kare. abhilASAno ja niSedha karyo pachI karavAnI vAta ja kyAM rahI? vaLI pUrva paricaya - jema ke - "ApaNe eka gAmanA chIe" ityAdi, je kAraNe koI ahIM ke bIje bANane mATe thatAM nathI (kone?) svakarmathI pIDAtA dharma rahitone. A ja arthane vizeSathI anudhanA ja phaLane kahe che - * sutra - 1 gAya, ghoDA, maNi, kuMDala, pazu, dAsa, puruSa e badhAno tyAga karanAra sAdhaka paralokamAM kAmarUpI deva thaze. * vivecana - 165 - gAya - vahana ane dohana karavAne AzrIne kahI. azva - pazutva chatAM tenuM pRthaka upAdAna atyaMta upayogIpaNAthI karyuM che. tathA maNi - marakata Adi, kuMDalakAnanuM AbharaNa. bAkInA svaNadinA alaMkAro paNa levA. pazu- bakarA, gheTA Adi. dAsa-nokara, porasa - puraSono samUha. athavA padAti Adi puraSono samUha athavA dAsa puruSono samUha. * anaMtarokta A badhuM tajIne, saMyamanuM anupAlana kare. tethI abhilASanA rUpa vikapaNA zaktimAna thaze. ahIM vaikriyakaraNAdi aneka labdhinA yogathI ane paralokamAM devabhavanI prApta thAya. pharI satyanA svarUpane vizeSathI kahe che
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 6/166, 167 * suNa - 166 17 karmothI duHkha pAmatA prANIne sthAvara - jaMgama saMpatti - dhana, dhAnya ane gRhopakaraNa paNa nathI mukta karavAne samartha nathI thatA. badhAne badhAM taraphathI sukha priya che, badhAM prANIne potAnuM jIvana priya che, te jANIne bhaya ane varaNI uparata thaI phaI prANInA prANa na karI * vivecana - 16, 1 - aDhAma - AtmAmAM je varte che, athavA adhyAtma eTale mana, temAM je rahe che, te adhyAtmastha, AnA prastAvathI sukhAdi, je iSTa saMyoga ane aniSTa viyogAdi hetuthI janmela che. niravazeSa priyatna Adi svarUpathI avadhArIne, tathA prANa - prANI, Atmavatu sukhapriyatvathI priya dayA - jenuM rakSaNa kare te priyadayAvALo. athavA jene AtmA priya che, te priyAtmaka. tene jANIne na haNe, atipAta na kare temaja na haNAve ityAdi - x-. prANa - iMdriyAdi, kevo thaIne? bhaya ane vaira-praDhaSa, tenAthI nivRtta thaIne athavA adhyAtmastha zabdanA abhipreta paryAyatvathI rUDha-paNAthI adhyAtmastha - je jene abhimata che, te sukha ja badhI dizAthI ke badhAMnA mano abhimata zabdAdithI janmela badhuM zArIrika-mAnasika tane iSTa che. te pramANe bIjA prANIne paNa iSTa che, tema vicArIne prANI paratve priyadA thAya. - *- ahIM prANAtipAta lakSaNa Azraya nirodhane jANIne bAkInA Azrayano nirodha kahe che - 0 - 168 - adattAdAna naraka che, ema jANIne na pAmela tarAla paNa na le. asaMyama prati jugupsA rAkhanAra muni potAnA pAtramAM devAyeluM bhojana ja kare. * vivecana : 168 apAya te AdAna - dhana, dhAnyAdi. narakanA kAraNa paNAthI naraka che tema jANIne zuM? na grahaNa kare, na svIkAre yAvata taNakhaluM paNa na le, to cAMdI - sonAnI vAta kyAM rahI? to prANa dhAraNa mATe zuM kare? potAne AhAra vinA dharmadhurAne dhAraNa karavA samartha na hovAnA svabhAvathI jugupsA kare. AtmanaH eTale potAnA bhAjana ke pAtramAM bhojana samaye gRhastho vaDe apAyela AhAranuM ja bhojana kare. AnA vaDe AhArano paNa bhAvathI asvIkAra kahyo. juguptA zabda vaDe teno pratibaMdha darzAvyo. pachI parigraha Azrayano nirodha kahyo. tenA grahaNathI tenI madhyenA mRSAvAda, adattAdAna, mithuna rUpa traNe Azrayano nirodha kahyo. athavA "satya" zabdathI sAkSAt saMyatane kahetA mRSAvAda nivRtti batAvI. kemake tenA dvArathI paNa tenuM satyatva che. "AdAna' Adi vaDe sAkSAt adattAdAna virati kahI. adattanuM AdAna- grahaNa rUDha che. tene narakano hetu jANIne taNakhaluM paNa
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 uttarAdhyayana mUlaba-saTIka anuvAda/1 koIe ApyA vinAnuM na le. "gavAsa' ityAdithI parigraha Azravano nirodha karyo. tenA nirodhathI aparigRhItA strI paNa na bhogave, ema karIne maithuna Azrayano nirodha kahyo. to AjIvikA kema kare? AtmAnI jagasA karato pAtramAM apAyela bhojanane vApare. pAtra grahaNathI baMne vyAkhyAmAM - x- pAtranA grahaNathI koIne ema thAya ke AmAM niparigrahatA kyAM rahI? tethI kahe che. pAtra na levAthI tevA prakAranI labdhi AdinA abhAvathI hAthamAM khAI zakvAnA abhAve gRhasthanA bhojanamAM ja bhojana kare. temAM ghaNAM doSano saMbhava che. zayyabhavasUrie kahyuM che ke temAM pazcAtkarma ke pUrvakarma thAya mATe te na kaye. e pramANe pAMca AzravanA viramaNa rUpa saMyama kahyo. keTalAMka te svIkAratA nathI, mATe kahe che ke - * sutra - 19 - A saMsAramAM keTalAMka mAne che ke - "pApanA paccakhANa kayAM vinA ja kevaLa tatvajJAnane jANavAthI ja jIva sarva duHkhothI mukta thAya * vivecana - 19 - A jagatamAM ke mukti mArganA vicAramAM keTalAMka kapilAdi manavALA evuM mAne che ke prarUpe che ke prANAtipAnAdi viratine na karIne ja * x* tattvane jANIne AdhyAtmika, Adhi bhautika, Adhidaivika lakSaNo vaDe svaparibhASAthI zArIrika - mAnasika duHkho chUTA paDe che. - x x athavA AcaraNane Acarita, te te kriyA kalApa, athavA sva-ravi AcArarUpa anuSThAna ja, tene jANIne - sva saMvedanathI anubhavIne badhAM duHkhothI mukta thAya che. e pramANe badhe jJAna ja muktinuM aMga che. paNa te barobara nathI. rogI mAtra auSadhanA jJAnathI sAjo na thAya, tema bhAvarogI mahAvatarUpa pAMca aMgamAM upalakSita kriyAne karyA vinA mukta na thAya teo e pramANe vicAryA vinA bhavaduHkhathI Akulita thaI vAcALapaNAthI ja AtmAne svastha kare che, tethI kahe che - saba - 10 - je baMdha ane maulAnA siddhAMtonI sthApanA kare. bole ghaNuM paNa kare kaMI nahIM teo phakta vANI vINI potAne AzvAsita kare che. * vivecana : 10 * jJAnane ja mokSanA aMga rUpe pratipAdana kare che, paNa muktinA upAya rUpa anuSThAnane karatA nathI. baMdha ane mokSano svIkAra to kare che. jemake - "baMdha che', mokSa che' paNa mAtra AvuM bole ja che. te pramANe anuSThAna karatA nathI. Atmazakti rUpa vANI vIrya arthAt vAcALatA paNa te mujabanA anuSThAnathI zUnya evA teo
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/10 219 vijJAnathI ja ane mukti pAmavAnA chIe. ema AtmAne svAdhyane prApta karAve che. jo A barobara nathI, to svataH ja kahe che. o satra - 11 - vividha bhASA rANa karatI nathI, vidyAnuM anuzAsana paNa kyAM surakSA Ape che je tene sarAka mAne che. te potAne pAMDita mAnanArA jJAnI jIvo pApakamoMmAM magna che - DUbeza che. * vivecana - 11 - prAkRta, saMskRta Adi rUpa Arya viSayaka jJAna muktinuM aMga banI zaktA nathI ke pApathI rakSaNa ApatA nathI. koNa? te kahe che - bolAya te bhASA - vacanarUpa, A aciMtya maNi-maMtra mahA auSadhino prabhAva te adhorAdi maMtra rUpa vANI rakSaNane mATe thAya che. tema kahe che kaI rIte? jenA vaDe tattva jaNAya te vidhA- vicitra maMtra rUpa, tenuM zikSaNa te vidhAnuM zAsana, te pApathI te bhavathI rakSaNa Ape che; bIjuM kaMI nahIM. A pramANe "vANI mAtra" ja muktinuM anuSThAna gaNI, bAkInAnI vyarthatA batAve che. paraMtu jeo mAtra vidhAne rakSaNa rUpa gaNe che. temanA prati kahe che ke - aneka prakAre magna che, DUbelA che, zemAM pApa kamoMmAM pApahetuka hiMsAdi anuSThAnomAM. kemake satata tene kare che. athavA viSamaNa - viSAdane pAmelA che. A pApAnuSThAnothI - kaI rIte vA anuSThAnothI amAruM bhAvi thaze? te evA prakAranA kevA che? rAgadveSathI Akulita, potAne paMDita mAnatA evA. paNa teo samyapha rIte jANakAra hotA nathI. * x x- chatAM potAne jANakAra mAnIne abhimAnathI pharanArA thAya che. sAmAnyathI ja muktipatha paripaMthInA doSanA darzana mATe kahe che - * satra - 12 - je mana, vacana, kAyAthI zarIramAM, zarIranA varNa ane rUpamAM sarvazA Asakta che, te badhAM potAne mATe ukha utpanna kare che. * vivecana - 12 - je koI zarIranA viSayamAM baddha AgrahavALA - Asakta che. kyAM? te kahe che - susnigdha gaurakva AdimAM, susaMsthAnapaNAmAM, sparza AdimAM, vastrAdi AsaktivALA che. sarvathA svayaM karaNa-kAraNa Adi prakArothI - mana vaDe "ame kaI rIte vaNadivALA thaIzuM?ema vicAratA vacana vaDe- rasAyaNAdinA prazno pUchIne, kAyA vaDe- rasAyaNa AdinA upayogathI * * * mAtra muktivAdIne kevala te jANavA mAtrathI dukhothI mukti na maLe." pApanA paccakakhANa- tyAganI jarUra nathI, tevuM kahenAra - mAnanAra A janmamAM paNa duHkhanA bhAgI thAya che. teo kevA duHkha bhAgI thAya te darzAvatA kahe che -
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 uttarAdhyayana malasutra-saTIka anuvAda/1 * sutra - 13 - teoe A anaMta saMsAramAM lAMbA mArgano svIkAra karelo che. tethI badhI taraphathI joi-saMbhALIne pramatta bhAvathI vicaraNa kare. * vivecana - 13 - Apana-prAma, dIrtha - anAdi anaMta mArga-utpatti ane pralaya rUpa mArgane, anyAnya bhava bhramaNathI ekatra avasthitanA abhAvathI. kyAM? naraskAdi gati catuSka rUpa saMsAramAM, avidhamAna aMta vALA. aparyavasita- anaMtakAyikAdi upalakSitatvathI. A kAraNe te muktino paMtha du:khanA saMbhavavALo che. tethI badhI dizA, prastAvathI saMpUrNa bhAva dizA, je pRthvI Adi aDhAra bhedavALI che. - x x x x- tene joto, pramAda rahita thaI, je rIte ekendriyAdInI virAdhanA na thAya, te pramANe saMyama mArgamAM vicAre. athavA saMsAraprAma badhI dizAne joIne apramata-nidrA Adi pramAdano parihAra karato je rIte saMsAramAM bhramaNa na karavuM paDe te rIte vicaraNa kare (ema ziSyane upadeza de che) je pramANe apamata thaI vicaraNa karavuM joIe, te dazavi che. * sUtra * 174 - ukta lakaNa rAkhanAre sAdhaka Areya paNa bAhA viSayonI AkAMkSA na kare, pUrvanA sAyane mATe ja A zarIrane dhAraNa kare. * vivecana 14 - baha eTala bhavathI bahibhUta, urdhva - sarvathI uparanI sthiti arthAt mokSane grahaNa karIne mAre A prayojana mATe ja prayatna karavo joIe, evo nizcaya karIne, buddhithI avadhArIne. athavA bahiH- AtmAthI bahirbhata evA dhana dhAnyAdi, urdhva - apavargane grahaNa karI heyapaNAthI ane upAdeyapaNAthI jANIne. viSayAdinI abhilASA na kare. kyAMya koI Asakti na kare. kadAca koI upasarga ke parISaha AdithI Akulita thAya to paNa tema na kare. A pramANe zarIrane dhAraNa karavuM ja yukta che. A pramANe dhAraNa karavAthI AkAMkSAno saMbhava na rahe. te paNa AtmAthI bahirbhatatva che. tethI kahe che - pUrvakAla bhAvi te karma. -pUrvakarma. teno kSaya, tenA arthe A pratyakSa zarIrane ucita AhArAdinA bhogathI paripAlana kare. kemake tenI dhAraNa karavAnI vizuddhinA hetupaNe che. tenA patanathI ja bhavAMtaramAM utpatti karAvanAra aviratinuM paNa patana che. tethI zarIranuM uddharaNa paNa anAsaktipaNAthI ja karavuM joIe. je pramANe zarIranA pAlanamAM paNa Asaktino saMbhava nathI, te pramANe darzAvatA kahe che * sutra - 105 - kamanA hetuone dUra karIne kAlakAMkSI thaI vicaraNa kare. gRhastha
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/15 potAnA mATe taiyAra karelA AhAra ane prANI ucita parimANamAM grahaNa karIne sevana kare. * vivecana - 105 - jJAnAvaraNAdi karmanA hetu- upAdAna kAraNa evA mithyAtva, avirati Adine pRthak kahI ne- tyajIne, kAla anuSThAna prastAvanI kAMkSA kare, ane vicaraNa kare. kahe che ke - vijhica kANo ahIM "parityAga kare tene bIjA upadezapaNAthI vyAkhyA karavI joIe. saMyamano nirvAha thAya teTalA ja mAtrA-jANIne, konI? odana Adi annanI, AyAma AdipANInI. khAdha - svAdhane na laIne. yatna kare kema ke prAyaH teno paribhoga asaMbhava che. kRta * potAnA mATe ja gRhastho vaDe banAvAyela evo AhAra, tene prApta karIne khAya, (tenAthI AjIvikA kare). kadAcita bhojana karIne zeSane dhAraNa karatAM Asakti saMbhave che tethI kahe che. ' * saba - 16 : sAla verAmAba paNa saMgraha na kare, paMkhInI mAphaka saMgrahaNI nirapekSa raheto evo pAtra laIne bhikSAne mATe vicaraNa kare.. * vivecana - 16 - saga - ekI bhAvathI jenAvaDe AtmA narakAdimAM nikSepita karAya che, te saMnidhi. "savAre mane A kAma lAgaze" ema vicArI vadhArAnuM azana lAvIne rAkhI mUkyuM, te sAdhuna kare. lepa - gADAnuM kIla Adi vaDe niSpAdita pAtramAM parigrahaNa kare. tenI mAtrA - maryAdA, kemake mAtrA zabdano maryAdA vAcI artha rUDha che. - x - A lepamAtrAthI, mAtra eka lepanI maryAdA karIne, paNa kiMciMta mAtra vadhu saMnidhi na kare. athavA A mAtrA zabda parimANa arthamAM che. teno artha A che - lepamAtrA vaDe pAtrane upalima karAya teTalA parimANamAM paNa saMnidhina kare. to vadhAre saMnidhinI vAta ja kyAM rahI? koNa? saMpata. to zuM pAtrAdi upakaraNanI saMnidhi paNa na karavI joIe? tethI kahe che. pakSInI mAphaka. jema pakSI-paDavAthI rakSaNa kare te patra * pAMkhano saMcaya karIne vicare che e pramANe sIdhu paNa pAtra ane upalakSaNanI bIjA upakaraNo laIne vicare. kevI rIte vicAre? te kahe che - nirapekSa - abhilASA rahita paNe, athavA tenA vinAza AdimAM zokane na karato tevo nirapekSa- Asakti rahita. te pramANe pratidina saMyama palimatha bhIrupaNAthI pAtrAdi upakaraNanI saMnidhi karavA chatAM temAM koI doSa nathI. tema jANavuM. athavA jo lepamAtrA vaDe paNa saMnidhi na kare to kaI rIte AgAmI divase bhojana karavuM? te kahe che - pakSInI jema nirapekSa thaIne. mAtra * paDatAMne dhArI rAkhe tevuM bhojana arthAta niyogane grahaNa karIne bhikSArthe paryaTana kare. ahIM AvuM kahevA mAMge che ke- madhukara vRttithI ja teNe nirvAha karavAno che. pachI tene saMnidhi karavAnuM zuM prayojana che?
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana mUlasUbasaTIka anuvAda/1 have je kahyuM ke - "kareluM pAmIne bhojana kare". temAM kaI rIte teno lAbha thAya? teno upAya kahe che - athavA je kahyuM ke - nirapekSa thaIne bhramaNa kare, tene abhivyakta karavAne mATe kahe che - * sutra - 17 - auSaNA samitithI sata. lajajAvAna, saMyamI muni gAmomAM aniyata vihAra kare. Apamatta rahIne gRhastho pAsethI bhikSA gaSaNA kare. - vivecana - 1 - utpAdana, grahaNa ane grAsa viSayaka eSaNAmAM samyapha sthita tene eSaNAnuM ja upAdAna che. prAyaH tenA abhAvamAM irSA, bhASAdi samiti saMbhave che tema jaNAve che AnA vaDe nirapekSatva kaheluM che. lajjA - saMyama, tenA upayogamAM ananyatAthI yati. gAmamAM ke nagaramAM aniyata vRttithI vicare, AnA dvArA paNa nirapekSatA ja kahI che. kevI rIte vicAre? pramAdarahita thaIne. kemake viSayAdi pramAdanA sevathI gRhasthone ja pramatta kahelA che. fupAr* bhikSAnI gaveSaNA kare. A rIte prasakta anupasaktithI saMyamanuM svarUpa kahyuM. te kahevAthI nigrantha svarUpa paNa kahyuM. have emAM ja AdaranA utpAdanane mATe kahe che - * satra - 18 - anuttarajJAnI, anuttarada[, nutarajJAna : darzanAra arahaMta, jJAtaputra, zAlike A pramANe kahela che, te huM kahuM chuM. * vivecana - 18 : A prakAre bhagavaMte kaheluM che. anuttarajJAnI - sarvotkRSTa jJAnavALA. ahIM - * - anuttara zabda saMjJA svarUpa ane kevaLa jJAnanA vAcakapaNAthI che. - *- tenI uttare kazuM nathI mATe anuttara, te pramANe jonAra te anuttaradazI. sAmAnya ane vizeSa grAhitAthI jJAna ane darzanano bheda che. - x anuttara jJAna ane darzananA ekasAthe upayogano abhAva chatAM labdhirUpapaNAthI dhAraNa kare che, tethI anuttara jJAnadarzana ghara. ema kahela che. (zaMkA) pUrvokta baMne vizeSaNothI Ano artha spaSTa ja che. to punarukti zA mATe karI? (samAdhAna) AnA bIjA abhiprAmapaNAthI, ahIM ja anuttara jJAnI anuttara darzI evA bhedanA abhidhAnathI jJAna ane darzanano bhinna kALa kahela che. tethI upayoganI mAphaka baMne labdhi paNa bhinnakALa bhAvI che, tevo vyAmoha utpanna na thAya te mATe "jJAnadarzanaghara' kahyuM. devAdi vaDe pUjAne yogya che mATe arahaMta, eTale tIrthakara. phAta- udAra kSatriya. ahIM prastAvathI siddhArtha. tenA putra tejJAna putra eTale ke vartamAna tIrthAdhipati mahAvIra, bhagavAna - samagra aizvaryAdivALA, vesAlIya - vizAlA athatu ziSyonuM tIrtha ke caza
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/178 223 vagere guNo jene vidhamAna che te vizAlika athavA vizAla arthAt ukta svarUpathI hita, e hitane mATe, tethI vizAlIya. deva, manuSya ane asuronI parSadAmAM vizeSathI ananya sAdhAraNa rUpathI kahevAyala. keTalAMka kahe che - e pramANe A puriSAdAnIya pArzva arahaMta bhagavaMte kahetAM vaizAlImAM buddha parinivRtta thayA. joke ahIM kramAnusAra arahaMta ema sAmAnyathI kahevAyA chatAM bhagavan mahAvIra ja levA. badhAM bhAvone kevalajJAna vaDe jue che. tathA puruSAkAravartIpaNAthI puruSa ane Adeya vAkyatAthI AdAnIya te puruSAdAnIya. puruSa vizeSaNa prAyaH tIrthaMkaranA khyApanArthe che. athavA jJAnAdi guNapaNAthI puruSo vaDe AdAnIya. - - X* X - X muni dIparatnasAgare karela adhyayana-6 no TIkA sahita anuvAda pUrNa 0 * x*X* x* x* meM bhAga 39 - yef 4
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa bhAga kramAMka 1 ane 2 3 ane 4 5 thI 7 9 thI 13 - 14 15 16 - 17 AgamanuM nAma, AcArAMga sUtrakRtAMga sthAnAMga. samavAyAMga bhagavatI jJAtAdharmakathA upAsakadazA, aMtakRdazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, papAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama prajJApanA sUrya/caMdra-prajJapti jaMbudvIpa prajJapti nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 nizItha, vyavahAra, bRhakalpA dazAzrutaskaMdha ane jIvakalpa mahAnizItha Avazyaka piMDaniryukti, oghaniryukti dazavaikAlika . uttarAdhyayana naMdIsUtra anuyogadvAra kalpa (bArasA) sUtra 17 thI 19 | 20 thI 22 | 23,24 | 25 thI 27 28 | | 29 30 31 thI 34 35 | 36 37 thI 39 40 I | 41 42