Book Title: Agam 19 Upang 08 Niryavalika Sutra  Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006457/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANe namo siddhANaM, namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo loe savva sAhUNaM eso paMca namukakAro savva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 1 (Full Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OVAVALIK HRI NIRE SUTRA zrI nirayAvalIkA sUtra Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // shriiH|| // zrI nirayAvalikAsUtram // jainAcArya-jainadharmadivAkara pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAja-viracita sundarabodhinITIkAsamalaMkRtam (hindIgurjarabhASAnuvAdasahitam ) niyojako sAhityaratna subodha-paM. munizrI samIramallajI mahArAjaH saMskRta-prAkRtajJa-paM. munizrI kanhaiyAlAlajI mahArAjazca / zrI zve. sthA. jainazAstroddhArakasamiti -- sekreTarI'padabhUSitena gulAbacanda pAnAcanda mehatA mahodayena svadravyataH prakAzitamU AvRttiH prathamA prati- 1000 vIra saMvat 2494 vi saMvata 2004 I. san 1948 mUlyaH -ru. 7 A. 8 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: prAptisthAnam : gulAbacanda pAnAcanda mahetA koThArAyA nAkA, mAMDaviyA bilDiMga rAjakoTa. ( kAThiyAbADa ) zrI nirayAvalikA sUtra sthAnakavAsI jaina kAryAlaya paMcabhAinI pola amadAvAda. : mudraka : sarasvatI pri. presa rAjakoTa (saurASTra) 3 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) mahikAzveta--zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta--cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya Dha~ka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (9) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya -- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai / (14) (15) (16) mala-mUtra - sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai / I zmazAna -- isa bhUmi ke cAroM tarapha 100 - 100 hAtha taka asvAdhyAya hotA hai / (19) candragrahaNa--jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie | (17) sUryagrahaNa - jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata -- najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / patana -- koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra -- upAzraya ke andara athavA 100 - 100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA - ASAr3hI pUrNimA ( bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA ( skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nirayAvatiSThA sUtra chA viSayAnubhAziSThA anu. viSaya pAnA naM. prathama adhyayana 1 maMgalAyara 2 zAstraprAraMbha 3 pRthivIzilApaTTa 4 Arya sudharmA 5 Arya sudharbhA ThA padhAranA, pAMya abhigabha 6 bhyU svAbhI chA pariyaya 7 bhyU prabhava Ahi (527) chI TIkSA 8 bhpyUThA zarIra vArzana 8 bhbhU DA prazna 10 zAstra pariyaya 11 bhyUThA prazna 12 zirASTavArthAna 13 padmAvatI varzana 14 ThAlI vAryAna 15 sabhyatva prazaMsA 16 vikRta zreziSTha parIkSA 17 sabhyatva prazaMsA 18 samayAbhAra varzana 18 zivAyana 20 yedhanA varzana 21 dUziSTa varzana 22 rathabhuzala saMgrAma chA ThAra 23 saMgrAbha vAryAna 24 ThAlI rAnI The viyAra 25 bhagavAna zahachA artha 26 ThAlI rAnI che viyAra zrI nirayAvalikA sUtra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 40 41 q nh 00000 lh lh y 43 4pa 48 27 hAlI rAnIThA vannArtha bhagavAnache sabhISa pAnA 28 aThAraha ziSThI ghAsiyA~ 28 dharbha thA 30 chAlI pRthchA u1 ThANubhAra vRttAnta 32 chAlI rAnITho putrazoSTha 33 gautabha prazna u4 bhagavAna ThA uttara upa abhayAbhAraThA varzana u6 yevanA rAnI De ghohaha u7 zrezirA viyAra 38 yekSanA rAnI ghohaha 38 yevanA rAnI De viyAra 40 zipanbha 41 yedhanATho zrezichA upAlambha 42 ThiI aMgUli veTanA 43 dUziSThA nAbha yA 44 zreThindhana 45 zicho zrezichA pariyaya 46 zrezibhA 47 zreziThe sAtha dUzichA pUrvabhavasaMbandha 48 ziSTha zrezichA vaira chArA 48 vaihatyaSThA gandhahAthI para yaDhaTara hI'A uranA 50 vaihatyaSThA vaizAlI nagarImeM jAnA 51 yeTaTha-zichA ThUta dvArA saMvAha 52 rAta ThiI haza hubhAroMse bhaMtrAmA 43 rAta dUziSThI-yeTaSThI yuddha taiyAriyA~ 54 rAThi yeTaThA yuddha aura chAlAbhAraThA bharA 48 pa1 pa2 pa3 papa pa6 10 1w V 68 dvitIya adhyayana 55 suThA (suSThAlI) bhAraThI mRtyu 7 zrI nirayAvalikA sUtra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAkAla jAhi ATha DubhAraDI mRtyu 1 padmabhArA varSAna adhyayana 3-10 SCdhAvataMsiDA sUtrA viSayAnubha 2 mahApadmaDubhAra DAvana prathama adhyayana dvitIya adhyayana adhyayana 3 - 10 3 laDubhAra jAhi ATha DubhAra prA varzana 4 bhadra jAhi hevoMDI sthiti zrI nirayAvalikA sUtra puSpitA (puDiyA) sUtra prathama adhyayana 1 yandrahevA pUrvabhava vana 2 yandradevA varzana 3 saMgati gAthApatikA varSAna dvitIya adhyayana 4 sUryA bhagavAnaDe samIpa jAnA tRtIya adhyayana pazu bhagavAnaDe samIpa jAnA 74 75 78 78 80 282 81 82 84 80 91 6 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 sobhita prAmASThA varzana caturtha adhyayana 7 adhuniSThA hevISThA vArzana 104 paMyabha adhyayana 8 pUryAbhadra dhvaSThA varzana 121 chaThA adhyayana 8 bhAbhidra viSThA vAryAna 124 adhyayana 7-10 10 hatta, ziva, jala, anAhata chA vAryAna 12pa pUSpayuliThA sUtra 126 1 zrI hevISThA varzana 2 hI - gandhahevI 8ThA varzana 129 vRzizA sUtra 132 1 niSadhabhAra chA vArzana 2 bhAyani Adi 11 hubhAroMchA varzana 3 zAstra prazasti 142 143 zrI nirayAvalikA sUtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa zrI nirayAvalikA sUtranI suMdaradhinI nAme TIkAne gujarAtI anuvAda. magalAcaraNa, jenAM caraNa kamaLa deva manuSya tathA munivareAthI vaMti che, je sa tattvanA jANanArA tathA edhi svarUpane ApavA vALA che, je saMsAra sAgara tarI javA mATe hADI rUpI zrutacAritra dharmanA upadezaka che, je jJAnarUpI cakSunA denAra che tathA cAra prakAranA saMgharUpI tIrthanA prabhu che, evA traNa lekamAM vikhyAta ( cAvIsamA tIrthaMkara ) zrI vardhamAna svAmIne namaskAra karIne, ( 1 ) tathA sarva zAstronuM tattva samajAvavAmAM catura, jJAnadRSTithI tattvAtattvanA nirNaya karavAvALA, saMpUrNa lakhIvALA, cauda pUrva dhAraka, syAdvAda rUpI jinavacananAM rahasyane khatAvanAra, chakAyanI rakSA karanAra tathA caraNa karaNanA dhAraka, muniemAM pradhAna evA zrI gautama svAmIne mastaka namAvIne, (2) tathA samiti guptinA dhAraNa karanArA, samadazI, virati mArgomAM vicaranArA, pRthvInI peThe tamAma pariSaheA tathA upasani sahana karavAvALA, niraticAra cAritravALA, samyak upadeza ApavAvALA, vAyukAya Adi jIvAnI rakSAne mATe dvArA sahita mukha vastrikAthI jenuM mukhAravindva zeAlI rahyuM che. tathA je saMsArasAgara taravA mATe eka nAva samAna che. evA parama kRpALu gurUdevane vaMdana karIne, (3). zAprAraMbha tathA leAkAleAkanA svarUpane prakAzita karavAvALI jina-vANIne namaskAra karI huM ghAsIlAla muni nirayAvalikA sUtranI 'suMdaradhinI nAmanI TIkAnI ' racanA karUM chuM. (4) te jJAhena ityAdi, te kALa te samayamAM arthAt avasarpiNI ( kALa ) nA cAthA ArAnA hIyamAna (uttaratA) samayamAM rAjagRha nAme eka prakhyAta nagara hatuM ke jemAM gaganathukhI UMcAM UMcAM suMdara mahAlayeA hatAM. jyAM sva para cakranA bhaya na heAtA tathA te nagara dhana dhAnyAdi RddhiothI paripUrNa samRddhivALu hatuM, je tyAMnA zrI nirayAvalikA sUtra 8 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahevAzIone tathA deza paradezathI AvavAvALAne sonuM cAMdI ratna vagerenA vepArarojagArathI lAbhakAraka hovAthI AnaMdajanaka hatuM, jenuM atizaya sauMdarya animeSa dRSTithI jovA lAyaka hovAthI te "prekSaNIya hatuM, je jonAranAM manane praphullita karavAnAM kAraNe "prAsAdIya' amedajanaka hatuM, AMkhothI jovAmAM vAraMvAra sukha ApanAra hovAthI darzanIya hatuM, suMdara AkRtivALuM hovAthI "abhirUpa hatuM. navina navina Azcarya upajAve evI zilpakalAovALuM hovAthI pratirUpa" arthAta anupama hatuM. pRthivIzilApaTTa ttA " ItyAdi. te rAjagRhanA IzAnakeNamAM guNazilaka nAmanuM vyantarAyatana hatuM jenuM varNana anyatra (bIjAM zAstromAM) AvI rIte che agAunA lekanA kahevA pramANe te junA vakhatathI che. temAM chatra, dhajA, ghaMTA, patAkA Adi lAgelAM hatAM. vedio banelI hatI. tenI bhUmi chANa ane mATIthI lIMpelI hatI. ane bhIte khaDI cunA vagerethI dhavalita hatI. tyAM e jagyA upara eka me azoka vRkSa hatuM. tenI nIce mRgacarma, kapAsa, bUra (vanaspati) mAkhaNa ane AkaDAnA rU jevuM suvALuM ane ucita pramANathI laMbAI pahoLAI vALuM AsananA AkAra jevuM pRthvIzilApaTTa hatuM je darzanIya abhirUpa ane pratirUpa hatuM. (2) Arya sudharmA seLa vA' ItyAdi. te kALa te samayamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA antavAsI zrI AryasudharmA svAmI vicarI rahyA hatA. temanuM varNana kezI zramaNa samAna A prakAre che - mAtAnuM kuLa vizuddha hevAthI jAtisaMpanna hatA, pitAne pakSa zuddha hevAthI kuLasaMpanna hatA, balasaMpanna hatA, arthAt saMhanAthI utpanna thayelA parAkramavALA hatA. vajaSabhanArIca saMghayaNadhArI hatA. je ATha kone nAza zrI nirayAvalikA sUtra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare tene vinaya kahe che, te abhyatyAnAdi gurUsevAnA lakSaNa yukata vinayasaMpanna hatA. lAghavasaMpanna hatA arthAta dravyathI cheDI upAdhivALA hatA ane bhAvathI traNa gauravathI rahita hatA. IndrinAM sauMdaryathI tathA tapa vagerenA prabhAvathI pratibhAzALI hatA. aMtara AtmaprabhAva ane bahAra zarIra prabhAvathI dedIpyamAna hovAnA kAraNe tejasvI hatA. sarve prANIonA kalyANakAraka tathA nidoSa vacana yukta hovAthI Adeya (grAhya vacanavALA hatA. tapa tathA saMyamanI ArAdhanA karavAthI prasiddhi prApta hovAne kAraNe yazasvI hatA, udayAvalikA eTale karmaphaLanI paraMparAmAM AvavA vALA krodhAdine jItavAthI kaSAnA vijetA hatA jIvavAnI AzA tathA mRtyunA bhaya rahita hatA. bIjA munionI apekSAe caturtha bhakta (upavAsa) Adi tapa bahu karavAthI tathA pAraNAM AdimAM aneka jAtanAM kaThina abhigraha karavAthI "tapapradhAna" hatA. samyapha jJAna Adi ratnatraya tathA kSati (kSamAM) Adi dazavidha yatidharmathI yukta hovAthI "guNapradhAna hatA. ema kahyuM paNa che ke " paropakArakairatinirIhatA, vinItatA satyamanutthacittatA" vidyA vinodo'nudinaM na dInatA, guNA ime sattvavatAM bhavanti" |iti|| athAta - paropakAramAM AnaMda mAnava, ni:spRhatA rAkhavI, vinaya satya prazAMta bhAva, vidyA vineda, madhyasthabhAva ane dInatAne tyAga e guNa mahApurUSomAM hoya che. tathA te karaNa caraNanA dhAraNa karavAvALA hatA, Indriyene tathA naindriya (mana) ne damana karavAthI AtmAnA apUrva vIrya pragaTa karavAnA kAraNe nigrahapradhAna hatA alpasatvavALAthI muzkelI e paLAya evAM brahmacaryane dhAraNa karavAthI "ghArabrahmacArI hatA zRMgAra mATe zarIrane sarvathA saMskArarahita rAkhatA hevAthI uchUDhazarIra (zarIramamatva rahita) hatA. kezI zramaNa, mati zrata tathA avadhi e traNa jJAnanAja dhArI hatA jema uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che - gohanAne suI " dRAta, e pramANe kezI zramaNa gaNadharanI samAna guNane dhAraNa karavAvALA cAra jJAna ane cauda pUrvanA dhArI pAMcamA gaNadhara zrI nirayAvalikA sUtra 10 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharmA svAmI pAMcase munienA parivAra sAthe tIrthaMkarAnI maryAdAnuM pAlana karatA thakA ane grAmAnugrAma vicaratA thakA jyAM rAjagRha nagara che, jyAM guNazilaka nAme catya vyaMtarAyatana ) che tyAM padhAryAM, tathA munionA AcAra pramANe avagraha laIne saMyama tathA tapathI AtmAne bhAvita karatA rahevA lAgyA. zrI sudhAM svAmI ahIM padhAryA che, e vAta sAMbhaLI pariSad nikaLI. vaMdanA karavAne tathA dharma kathAnuM zravaNa karavA mATe pAMca abhigamapUrvaka AvyA. eja rIte jana samUha Arya sudharmA kA padhAranA, pAMca abhigama pAMca abhigama A prakAranA che (1) dharma sthAnapara na laI javA jevAM puSpamAlA Adi sacitta byAnA tyAga karavA. (2) vaAbhUSaNa Adi acitta dravyAnA tyAga na karavA. (3) sIveluM kapaDuM na heAya evAM arthAt akhaMDa vajrathI mukha upara uttarAsaMga karavuM. (4) dharma gurU najare paDatAMja e hAtha joDavA. (5) manane ekAgra karavuM. AvI maryAdAthI samavasaraNamAM sudharmA svAmI vagere munione vidhipUrvaka vaMdanA karIne pAtapAtAne sthAne pariSad (maLelA leAkeA) besI gayA pachI zrI sudharmAM svAmIe zruta cAritra lakSaNu dharma saMbhaLAvyA. dharmakathA sAMbhaLI rahyA pachI leAkeA je je khAjuethI AvyA hatA tyAM tyAM pAchA gayA. (3) zrI nirayAvalikA sUtra 11 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jabUsvAmI kA paricaya seLa he' ItyAdi. te kALe te samaye zrI Arya sudharmA svAmInA antavAsI (ziSya) kAzyapagaMtrI zrI Arya jaMbUsvAmI hatA jemane paricaya nIce pramANe che rAjagRha nagaramAM aSabhadatta nAmanA Ibhya (bahu dhanavAna zeTha) rahetA hatA. temanI patnInuM nAma bhadrA hatuM. pAMcamA devakathI evIne eka trAddhizALI deve teNInI kukhe janma lIdho. mAtAe svapnAmAM jaMbU vRkSane joyuM tethI tenuM nAma jaMbU pADayuM hatuM. te jaMbU kumAre paMcama gaNadhara zrI sudharmA svAmInI pAse dharmanuM zrava karI samyaktva tathA zIlavata dhAraNa karyuM. samyakatva tathA zIlavrata dhArI hovA chatAM paNa mAtApitAnA AgrahathI Ibhya zeThanI ATha kanyAo sAthe lagna karyuM paNa te AThe kanyAonI hAva-bhAva Adi ceSTAmAM mohita thayA nahotA. ema kahyuM che ke - samyaktva-zIla-tumbAbhyAM, bhavAbdhistIryate sukham ye dadhAno munirjambUH, strInadISu kathaM bruDet // 1 // iti // arthAt samyaktva tathA zIlarUpa tuMbaDIthI saMsAra sAgara sukhethI tarI javAya che teja samyaktva tathA zIlane dhAraNa karI jaMbU svAmI strI rUpI nadIemAM kema DUbI zake ? arthAt kadI na DUbe. jambuprabhava Adi (22 7) kI dIkSA vivAha pachI rAtamAM te AThe strIone upadeza ApatAM ja mUkumAre corI karavA AvelA prabhavane cAraso navANuM (49) cerenI sAthe upadeza Avyo, ane pratibaMdhita karyA. te pachI savAramAMja pAMcaso cAra, pitAnI ATha strIo tathA temanAM mAtA pitA tathA pitAnAM mAtA pitA, ane jammu pote. evI rIte pAMcaso sattAvIza (pa27) jaNe e dIkSA grahaNa karI. jammu kumAra potAnA dAyakAmAM AvelI navANuM (99) karoDa sonA mahoro tathA gharanI samasta saMpattino tyAga karI dIkSita thayA ane kamathI tapa saMyama ArAdhana karIne kevaLa jJAna meLavyuM. teo soLa varasa gRhasthAzramamAM rahyA. vaza varasa chavastha rahyA tathA cuMmAlIsa (44) varasa kevala parcAmAM rahyA. Ama eMsI (90) varasanuM sarva AyuSya pUrNa karIne prabhava svAmIne potAnAM pada para rathApita karavI pite siddhapadane prApta rphe kahyuM che ke - zrI nirayAvalikA sUtra 1 2 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jammU svAmInA jevA A saMsAramAM thayA nathI ane thaze paNa nahi ke je dhIra tathA prazaMsanIya mahApurUSe cArAne paNa saMyamane mArge caDAvyA tathA meAkSagAmI banAvyA. evIja rIte peAtAnI ATha strIo tathA temanAM mAtApitAne tathA pAtAnAM (jammUnAM) mAtA pitAne paNa saMyama mArge caDAvI meAkSagAmI banAvyAM. // 1 // nazvara dhana vagerenA tyAga karIne, jene cAra cArI na zake, jenuM mUlya na thaI zake, je avinAzI che, peAtAnA bhAI paNajemAMthI bhAga paDAvI na zake, tathA meAkSa sthAne pahoMcavA mATe je bhAtA samAna che. evuM anaMta sukha devAvALAM ratnatrayane prApta karanAra praNavane paNa dhanya che // 2" jammU kA zarIra varNana - sUtrakAra vaLI jaMbU svAmInuM varNana kare che - je samacArasa saMsthAnavALA hatA, jenA zarIranI avagAhanA sAta()hAthanI hatI, vajA RSabhanArAca saghayaNavALA hatA, kaseATI upara ghaselI suvarNa rekhA samAna tathA kamala-kezara samAna jenA gaura varNu hatA, uca tapasvI hatA. tIvra tapa karavAvALA dedIpyamAna tapeAdhArI hatA cha kAyonA rakSaka hAvAthI udAra hatA, pariSaddha upasarga kaSAyarUpa zatrune vijaya karavAmAM bhayAnaka arthAt vIra (bahAdura) hatA. ugra tratadhArI hatA. arthAt kaThaNa vratanuM pAlana karatA hatA. tapanA prabhAvathI utpanna thavAvALo ane aneka yAjana vistAranA kSetramA rahelI vastune bhasma karavAvALI atarjAlA rUpa labdhine tejalezyA' kahe che. tene sakSipta karavAvALA arthAt guptarUpamAM rAkhavAvALA hatA. AvI rIte guNanA bhaDAra zrI jaMbU svAmIe zrI Arya sudharmA svAmInI pAse UrdhvajAnu rahIne AjI-khAjIe najara na nAkhatAM be hAtha joDIne mAthuM namAvI ukuDAsane beThelA manane dhyAnarUpI kAThAmAM sthira rAkhIne arthAta cittavRttine ekAgra karIne tapa tathA saMcamathI AtmAne bhAvita karatA thakA beThA hatA 5 4 5 zrI nirayAvalikA sUtra 13 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jammUkAprazna 'tabaMn ItyAdi. tyAra pachI zrI Arya ja khUsvAmI keje jIjJAsu hatA, jene sArI rIte zraddhA hatI, saMzaya paNa sArI rIte hatA, ane kutUhala paNa sArI rIte thayuM hatuM te ubhA thaine jyAM zrI Arya sudharmA svAmI hatA tyAM gayA. tyAM jaIne zrI Arya sudharmAna peAtAnI jamaNI khAjuethI aMjalIpuTa (be hAtha) ghumAvavA zarU karI traNa vAra pradakSiNA pUrvaka vaMdanA karI tyAra pachI zrI Arya sudharmA svAmIthI bahu dura nahi tema bahu pAse paNa nahi ema nikaTa sevAmAM upasthita thaI be hAtha joDI vidhipUrvaka sevA karatAM Ama melyA: he bhagavan! zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmIe je svazAsananI apekSA dharmanI Adi karavAvALA, jethI saMsAra sAgara tarI javAya tene tIrtha kahe che. te tIrtha cAra prakAranAM che-sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA evA caturvidha saMgha rUpa tIrthanI sthApanA karavAvALA, pAte dha pAmelA, jJAna:vagere anaMta guNa saMpanna hAvAthI purUSAttama, rAgadveSAdri zatruonA parAjaya karavAmAM alaukika parAkramavALA hAvAthI purUSAmAM kezarIsiMha samAna, samasta azubharUpI maLathI rahita hAvAthI vizuddha, zvetakamaLa samAna nirmAMLa, athavA--jema kAdavamAMthI utpanna thaI pANInA ceAgathI vadhatuM hovA chatAM kamaLa e beu (pANI-kAdava) nA saMsargane cheDIne hamezAM nirlepa rahe che, tathA peAtAnI alaukika sugadhI Adi guNAthI deva, manuSya AdinA mastakanuM bhUSaNu bane che, tevIja rIte bhagavAna karmarUpI kADhavamAMthI utpanna ane bhAgarUpI jalathI vRddhi pAmyA chatAM te beunA saMsarganA tyAga karIne nirlepa rahe che, tathA kevaLa jJAna Adi guNNAthI paripUrNa hAvAthI bhavya jIvAne zirodhArya che. jenuM gaMdha suMghatAMja badhA hAthI mIkathIja bhAgI jAya che tevA hAthIne gaMdhahastI' kahe che; te ga MdhahastInA AzrayathI jema rAjA haMmezAM vijaya meLave che, tevI ja rIte bhagavAnanA atizayathI dezanA ativRSTi (1), anAvRSTi (2), zalabhA (tIDa) (3), uMdara (4), pakSI (5), svacakra paracakra bhaya (6), e cha prakAranI iti (upadrava) ane mahAmArI Adi sarve upadrava tatkAla dura thaI jAya che, tathA Azrita bhavya jIva haMmezAM sarva prakAre vijayI thAya che. cAMtrIza atizaya tathA vANInA pAMtrIza guNAthI yukta hAvAthI leAkeAmAM uttama, alabhya ratnatrayanA lAbharUpI yAga, tathA labdha ratnatrayanA pAlana rUpI kSemanuM kAraNa hAvAthI bhavya vAnA nAyaka, ekendriya Adi sa prANIgaNanA hita karanArA, jema ddIpaka badhAne mATe sarakhA prakAza kare che to paNa AMkhavALAja mAtra tenAthI lAbha meLavI zake che. netrahIna eTale zrI nirayAvalikA sUtra 14 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMdhaLA nahi meLavI zake, tema bhagavAnanA upadeza badhA mATe samAna hitakAraka hAvA chatAM paNa sabhya jIveAja tenA lAbha meLavI zakaze abhavya nahi meLave. e rIte bhavyeAnA hRdayamAM anAdi kALathI rahelu mithyAtvarUpI maMdhArU maTADIne AtmAnA yathArtha svarUpane prakAzita karavAvALA. leAka zabdathI ahIM leAka ane alAka eu samajavAnuM che. A rIte kevaLajJAnarUpI AleAkathI tamAma le!ka ane aleAkane prakAza karavAvALA, meAkSanA sAdhaka, utkRSTa dhairya rUpI abhayane devAvALA, athavA samasta prANionAM saDeMTa maTADanArI dayA (anukaMpA) nA dhAraka, jJAnarUpI netra ApanArA arthAt jema keAI gahanavanamAM lUTArAthI lUTAi gayelA ane AMkhe pATA bAMdhIne tathA hAthapaga pakaDIne khADAmAM nAkhI dIdhelA musApharane kAi dayALu badhAM baMdhanA teADI AMkheA ughADI de che tevI rIte bhagavAna paNa saMsArarUpI aTavImAM rAga-dveSa rUpI lUTArAthI, jJAnAdi guNNAne lUTI tathA kadAcaharUpI pATAthI jJAnacakSune DhAMkI daI mithyAtvarUpI khADAmAM pADI nAkhelA bhavya jIvAne kadAgraharUpI pATAthI mukta karI jJAnarUpI netra devAvALA, eTale samyak ratnatraya svarUpa meAkSamArga athavA viziSTa guNanA prApta karAvavAvALA kSApazamabhAvarUpI mArga devAvALA, karma zatruthI pIDita prANione Azraya devAvALA, pRthvI di chajIva nikAyamAM daiyA rAkhavAvALA, athavA munIceAnA jIvana AdhAra svarUpa sacama jIvana devAvALA, zama savega Adi prakAza athavA jina vacanamAM rUci devAvALA, dharmanA upadezaka, dharmanA nAyaka arthAt pravarttaka, dharmanA sArathI arthAt jema ratha upara beThelAne sArathI rathavaDe sukhapUrvaka tenA abhISTa sthAne pahoMcADe che tevI rIte bhavya prANione dharmarUpI rathadvArA sukhapUrvaka meAkSasthAna para pahoMcADanAra, dAna, zIla, tapa tathA bhAvathI naraka Adi cAra gationA athavA cAra kaSAyAnA aMta karavAvALA, athavA cAra-dAna, zIla, tapa tathA bhAvathI aMta=ramaNIya, athavA dAna Aphri cAra anta=avayavavALA, athavA dAna Adi cAra anta=svarUpavALA, zreSTha dharmone "dharma varacAturanta" kahe che, eja janma jarA maraNanA nAza karavAvALA hAvAthI cakra samAna che, eTale dharma varacAturanta rUpI cakranA dhAraka, ahIM 'vara' pada devAthI rAjacakanI apekSA dharmacakanI utkRSTatA tathA saugata (auddha) Adi dharmanuM zrI nirayAvalikA sUtra 15 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAza karavAvALA, nirAkaraNa kareluM che, kemake rAjacakra kevaLa A leAkanuM ja sAdhana che paraleAkanuM nahi, tathA saugata Adi dharma yathArtha tattvAnAM nirUpaNa na karatA hAvAthI zreSTha nathI. cakravarti' padma ApavAthI tIrthaMkarAne cha khaMDanA adhipatinI upamA dIdhI che, kemake te cakravatI paNa cAra sImAvALA arthAt uttara dizAmAM himavAna ane pUrva, dakSiNa pazcima dizAmAM lavaNu samudra sudhI jenI sImA che evA bharatakSetra para eka zAsana rAjya kare che. saspeMsArasamudramAM DubatA jIvAne ekaja Azraya heAvAthI dvIpa samAna, bhavya jIveAnA kalyANakArI hAvAthI trANu svarUpa tethI tene zaraNu-AdhArasthAna, traNe kALamAM AvaraNurahita kevaLa jJAna, kevaLa darzananA dhAraka, jJAnAvaraNIya Adi karmonA rAgadveSarUpI zatrune jAteja jItanArA temaja khIjane jItAvavAvALA, bhavasamudrane jAte taranArA tema bIjAne tAranArA, pAte khAdha meLavanArA temaja bIjAne khAdha prApta karAvanArA, pAte mukta thavAvALA tathA khIjAne mukta karavA vALA, sajJa, sarvaidazI tathA upadrava vagaranA, nizcala, karAga rahita, ananta, akSaya, AdhArahita, punarAgamanarahita, evA siddhasthAna eTale mAkSane prApta karavAvALA te prabhue upAMgeAnA bhAva zu kahyo che. e prakAre ja svAmIe pUchavAthI zrI sudhamA svAmIe ja. svAmIne kahyuM:-he jammU ! e prakAre kahelA guNaviziSTa yAvat siddhi gatinI prApti karavAvALA bhagavAne upAMgeAnA pAMca varga nirUpaNu kA che te anukrame nIce pramANe che:-- (1) nirayAvalikA, AnuM bIjuM nAma 'kalpikA' paNa che. (2) kalpAvatasikA (7) puSpitA (4) puSpacUlikA tathA (5) vRSNuidazA AnuM paNa 'vahvidazA' evuM bIjuM nAma che. ahIM badhe ThekANe avayavagata mahatva vivakSAthI bahuvacana vaparAyu che. zrI nirayAvalikA sUtra 16 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstraparicaya e pAMcamAMthI prathama (1) nirayAvalikA sUtramAM narakAvAsonuM tathA temAM utpanna thanArA manuSya tathA tiryaMcanuM varNana che. (2) dvitIya-kapAvalaMsikA sUtramAM saudharma Adi bAra devalokamAM kalpa pradhAna IdrasAmAnika Adi maryAdAyukta kapAvataMsaka vimAnanuM tathA tapa vizeSathI temAM utpanna thanArA devanuM tathA temanI addhinuM varNana che. (3) tRtIya-pupitA sUtramAM jemaNe saMyama bhAvanAthI vikasita hRdayapUrvaka saMyama lIdhe, pachI tenI ArAdhanAne parityAga karavAmAM zithila thaI jatAM lAna avasthA prApta thaI ane pharI saMyamanI ArAdhanA karI puSita ane sukhI banyA tenuM varNana che. (4) cothAM puSpacUlikA-sUtramAM agAu kahelA arthanuM ja vizeSa varNana che. (5) pAMcamAM vRSNidazA-sUtramAM andhakavRSNirAjAnA kuLamAM utpanna thanArAnI avasthA, caritra, gati tathA siddhigamananuM varNana che. nirayAvalikA-aMtakRtadazAMganuM upAMga che, kalpAvata sikA, e anuropa- pAtika dazAMganuM, pupikA praznavyAkaraNanuM, puSpalikA, e vipAka sUtranuM tathA, vRSNidazA, e dRSTivAdanuM upAMga che. pA zrI nirayAvalikA sUtra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jammUkAprazna 'naLa mate' ityAdi. he bhadata! bhagavAna mahAvIra prabhue nirayAvalikAthI mAMDIne vRSNuidazA sudhInAM upAMgeAnA pAMca varga kahyA temAM bhagavAne nirayAvalikAnAM keTalAM adhyayana kahyAM che? zA zrI sudharmA svAmI zrI jammU svAmIne kahe che :- :-- va laTTu' ityAdi. huM jaMbU ! zramaNa yAvat mAkSaprApti bhagavAne nirayAvalikAnAMdaza adhyayana kahyAM che. e daza adhyayananAM nAma A prakAranAM che:~ (1) kAla, (2) sukAla, (3) mahAkAla, (4) kRSNa, (5) sukRSNa, (6) mahAkRSNa, (7) vIrakRSNa, (8) rAmakRSNa, (9) pitRsenakRSNa tathA (10) mahAsenakRSNa, 'kAlI' Adi zabdothI tenA saMbaMdhI arthamAM 'aNa' pratyaya karyo che, jethI kAlI mahArANInA putra kAlakumAra kahevAya che. tenuM caritrapratimAdhaka adhyayana paNu kAla-adhyayana nAmathI prasiddha che. A prakAre badhAM adhyayananI ceAjanA samajavI joie ! chatA jammU svAmIe sudharmA svAmIne vaLI pUchyuM-nA maMtte' ityAdi he bhadata, e dRza adhyayanomAM prathama--kAlakumAra adhyayananA bhagavAne zuM artha kahyo? ahIM satra zramaNa Adi padonuM vAraMvAra upAdAna karyuM che, te bhagavAnanI atizaya bhakita sUcanArtha che. athavA vAya bhedathI punarUkita doSa na samajavA joie athavA bhagavAnanA guNNAnuM vAraMvAra smaraNu karavAthI bhabyAnI khIjA viSayathI maneAvRttinA nirAdha thai jAya che, upAdeya viSayamAM sAvadhAna thavA mATe krI pharI te zabdonuM uccAraNa karyuM che arthAt tenA te zabdo vAraMvAra zravaNa karavAthI upAdeya viSayamAM citta zraddhALu thaI jAya che. (8) zrI nirayAvalikA sUtra 18 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUNikarAjavarNana ahiM pahelA kAlakumAranuM varNana kare che - zrI sudharmA svAmI zrI jaMbU svAmIne kahe cheH-gva hatuM ItyAdi. he jaMbU! te kAla te samaya Aja madhya jaMpUDhIpamAM bhAratanAme kSetra che jenA madhya bhAgamAM caMpA nAmanI nagarI AkAzaspazI bhavanethI zobhita svapara caka bhaya rahita ane dhana dhAnya AdithI saMpanna hatI. tenA IzAna keNumAM pUrNabhadra nAme vyaMtarAyatana hatuM. te caMpA nagarImAM zreNika rAjAnA putra keNika rAjA rAjya karatA hatA, je celanA mahArANInA garbhathI janmyA hatA. keNika rAjAnuM varNana A prakAre che - mahA himAna parvata samAna hatA arthAta zeSa anya rAjA rUpa parvatAthI moTA hatA. malaya parvata ane mahendra parvatanA samAna zreSTha hatA. atyaMta nirmala prAcIna rAjavaMzamAM janmyA hatA. jenA zarIranA pratyeka avayavamAM svastika, zaMkha, cakra Adi rAjacihna egya ThekANe rahelAM hatAM. rAjamaryAdAnA pAlaka hatA. ezvaryasaMpanna hovAthI manuSyanA Indra hatA. tathA zatruone apratihata zakti dvArA jItavAthI purUSamAM siMhasamAna hatA. jenuM rAjya ativRSTi, anAvRSTi, mUSaka (uMdara), zalabha (tIDa), zuka (popaTa) tathA rAjAonAM yuddha AdinA kAraNe gAmanI najIka nivAsa kare, e cha prakAranI Iti eTale upadravathI mukata hatuM. evAM rAjyanuM pAlana mahArAja keNika karatA hatA chelo zrI nirayAvalikA sUtra 19 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmAvatI varNana taraNa ItyAdi. mahArAja kaNikane padmAvatI nAmanI mahArANI hatI. "hukumALakhAyA' jenA hAtha paga atyaMta kamaLa hatA. marInacaMdriyarI', lakSaNa tathA svarUpathI paripUrNa pAMca iMdri sahita zarIravALI hatI arthAt jenI cakSu Adi pAMce Idriye pita pitAnA viSaya grahaNa karavAmAM pUrNa sAvadhAna. tathA yathAyogya AkAravALA hatI. jaNAyaMkALAyA' jenAthI eALakhAya tene lakSaNa kahe che. athavA hAtha AdimAM banelI vidyA dhana jIvana AdinI rekhAone lakSaNa (cihna) kahe che. jenA dvArA abhivyakti (pragaTapaNuM) thAya che te tala athavA masa Adine vyaMjana kahe che. suzIlatA pativratapaNuM Adi guNa che. A traNethI je strI yukta hoya tene DhakSA karthanarmkhetA kahe che athavA lakSaNo dvArA vyakta hovAvALA guNene lakSaNa vyaMjana guNa kahe che. tathA tenAthI yukta je strI hoya tene DhakSaLavavAnaur gvetA kahe che athavA pUrvokata lakSaNe tathA vyaMjananA guNone lakSaNa vyaMjana guNa kahe che. tathA tenAthI yukta je strI hoya tene sAcIgupatA kahe che. mahArANI padmAvatImAM A guNo hatA. hAthanI mukhya mukhya rekhAonAM lakSaNa A prakAranAM che -jenA hAthamAM bahu rekhAo hoya athavA bilakula rekhA na hoya te alpa AyuvALA, nirdhana tathA duHkhI hoya che. ema lakSaNanA jANavAvALA kahe che. 1 je rekhA TacalI AMgaLInA mULathI nIkaLe che te jIvana-AyunI rekhA che. eka eka AMgaLImAM pacIsa-pacIsa varSanI Ayu hoya che arthAta je AyunI rekhA eka AMgaLI sudhI hoya te pacIsa varSanI Ayu, e hisAbe AgaLa samajI levuM joIe. (2) dhananI rekhA karabha-gudAthI nikaLe che tathA maNibaMdha (kAMDAnAM mULathI) pitRrekhA phaTe che. je A badhI rekhAo pUrNa hoya te Ayu, gotra, pratiSThA tathA dhanane lAbha thAya che. (3) "ITHINGHTogggggTNavaMcAmuMdra" jenA dvArA padArtha mApI zakAya tene mAna kahe che. arthAt trAjavuM, AMgaLa, zera, chaTAka AdinA dvArA taLavuM. athavA koI purUSa vagere jalathI saMpUrNa bharelA kuMDAdi (zarIra jeTalo UMDo tathA lAMbo pahoLo)mAM pise ane tenA pesavAthI eka droNa (parimANavizeSa) jala bahAra nikaLe che te purUSa Adine mAnayukta kahe che. mAna zabdathI Aja vAta samajavI joIe. mAnathI adhikane athavA ardhabhAra rUpa parimANane zrI nirayAvalikA sUtra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unmAna kahe che, sarvatemAnane athavA pitAnI AMgaLIthI (108) ekase ATha AMgaLI UMcAIne pramANa kahe che. A mAna unmAna tathA pramANathI yukta hovAne kAraNa sujAta (yathAyogya avayanI racanAthI suMdara) je sarvega, jenA dvArA prANI vyakata hoya che keI AkRtinA rUpamAM dekhAya che tene. arthAt pagathI mAMDIne mAthA sudhInA avayavone aMga kahe che. A badhAM aMgathI suMdara aMgavALI mahArANI pAvatI hatI. sisomavAra' caMdramA samAna zAMta AkAravALI hatI "vatA' je kamanIyA citta haraNa karavAvALI hoya te strIne "rA' kahe che. pitA " jenI najara jenArAnA manamAM AnaMda utpanna karatI hoya te strIne "priyadarzanA' kahe che. A prakAre kahelA guNaviziSTa hovAthI te "sura" zreSTha-rUpalAvaNyavatI hatI (10) 'tAthana' ityAdi. te caMpA nagarImAM zreNika rAjAnI paTarANI keNika rAjAnI laghumAtA kAlI nAme devI sukomaLa hAtha pagavALI bahu svarUpavAna hatI | kAlI varNana vaLI te kAlI devInuM varNana kare che - 'komuirayaNiyaravimalapaDipunnasomavayaNA' kaumudI zabdano artha Ave che. - "zuM na karI zaT, "pura , to ya dhAtuveniyameva, tena sA kraumudI spRhA II 2. " ku" zabdano artha pRthvI che. "muda' zabdano artha "harSita karavuM che je pRthvI upara rahelAM mANasone AnaMda karAve tene kaumudI kahe che. komudI arthAt Ase kArtika mAsa rUpI zarada trAtunI pUrNimAnI ujavala caMdrikA, te caMdrikAvALA je caMdramA zrI nirayAvalikA sUtra 21 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna nirmala saMpUrNa ramaNIya mukhavALI hatI. "kuMvRdhruicisTe'--jene ghasAre lAgavAthI gAla para rahelI kastUrI Adi sugaMdhI dravyanI rekhA jatI rahI che evAM vizAla kaMDalane dhAraNa karavA vALI hatI. sArAvAlA" zrugAra rasanuM ghara tathA suMdara veSa vALI hatI. ' pativratya Adi guNethI rAjA zreNikanI mAnItI hatI. bAta' rAjAnA manamAM AnaMda utpanna karanArI hatI tethI kAntA eTale kamanIya hatI. rAjAne prema utpanna karavAne kAraNe "riyA' hatI. rAjAnuM mana prasanna karavAvALI havAthI "manojJA hatI. tathA prazasta nAmavALI hatI athavA tenuM nAma hRdayamAM ghAraNa karavA yogya hatuM. zIla Adi guNe vaDe vizvAsapAtra hatI. patinA manane anukULa kArya karavAthI sanmAnayogya hatI. sakala kuTuMbanuM hita karavAthI "humatA' hatI. badhAM kArya patinI saMmatithI karavAne kAraNe "anumA" hatI. bhUSaNakaraMDaka (ghareNAMnA kara DIyA-DAbalA)nI peThe surakSita hatI. keI dezamAM mATInuM tela pAtra evuM suMdara hoya che ke jene dRSTi deSathI bacAvavA mATe gupta rAkhe che tenI peThe A paNa sugApita hatI. kiMmatI vastravALI peTInI peThe sarvathA rAjAthI suparigrahatA hatI. evA viziSTa guNavALI kAlI mahArANuM zreNika rAjAnI sAthe aneka prakAranA zabdAdi viSayane anubhava karatI rahetI hatI. meM 11 che "tA" ItyAdi. te kAlI mahArANIne kemaLa hAtha paga vALe, tathA suMdara rU5 vALa kAla nAmane kuMvara hato te "kAlIkumAra' nA nAmathI prasiddha che. je manane prasanna karavAvALa, najare jonArAnAM netrane AnaMda ApavA vALo, suMdara AkRti vALe tathA atizaya rUpa lAvaNyane dhAraNa karavA vALo hato. ahIM prasaMgavaza rAjA zreNika, kuNika tathA kAla kumArane saMkSapti varNana kare che - tyAM putranI peThe prajAnuM pAlana karavA vALA zreNika rAjAnA rAjyamAM be ratna hatAM (1) prathama deve Apela hAra (2) bIjuM secanaka hAthI hate. zrI nirayAvalikA sUtra 2 2 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakatva prazaMsA A beu ratna evAM kimatI hatAM ke je rAjAnuM AkhuM rAjya paNa dai devAya tA paNa tenI kiMmata na thaI zake, hAranI utpatti viSe AgaLa kahevAmAM Avaze tathA kUNikanI utpatti zAstrakAra pAte vistArathI kaheze. kAla kumAra Adi kumAronA AraMbha tathA sa MgrAmathI narakayeAgya karmInA upacayanA kAraNe temanI narakaprAptinuM tathA maraNunuM varNana A zAstramAM karavAmAM Avaze. kUNika rAjA capA nagarImAM niSkaMTaka rAjya karatA hatA. te kUNika rAjAne mAtA celanAthI janmelA velya tathA vaihAyasa nAme e bhAI hatA. eka samaya saudharma deva lAkamAM sa`pUrNa RddhivALA devavuM DhathI vaMdita caraNuvAlA utsAhI zakrendre sudharmA salAnI aMdara A prakAre samyaktvanI prazaMsA karI jema kahyuM che keH-- "atomuhuttamittaM vi phAsiyaM tersi aba puggala pariyo ceva seva hujja jehiM samattaM / saMsAro // 1 // " // ? je bhavya prANI antarmuhUrta mAtra paNa samyaktvanA sparza karI le che te dezata: (thADu) nyUna (echA) ardha pudgalaparAvartanathI avazya meAkSa pAme che. ardha pugalaparAvartananuM anuttarApapAtika sUtranI adhinI TIkAthI samajI levuM joie. svarUpa zrI nirayAvalikA sUtra samyaktvanI prApti thavAthI zama savega Adi guNa mAtmAmAM sahaja utpanna thAya che. samyaktvanA sadbhAvamAM guNAnA vikAsane kAI rAkI zakatuM nathI. 23 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM paNa che ke - " asamasukhanidhAnaM dhAma saMvignatAyAH, bhavamukhavimukhatvoddIpane sadvivekaH / naranarakapazutvocchedaheturnarANAM, zivasukhatarubIjaM, zuddhasAmyaktvalAbhaH // 1 // " arthA-nirmaLa samyakatva atula sukhanuM nidhAna che. vairAgyanuM dhAma (ghara) che. saMsAranAM kSaNabhaMgura tathA nAzavAna sukhanI asAratA samajavA mATe kharekhara viveka svarUpa che. bhavya jInAM manuSya tirthaM ca saMbaMdhI tathA naraka nigoda Adi duHkhane uccheda karavAvALuM che tathA mekSasukha rUpI vRkSanAM bIja svarUpa che. (1) pharI paNa kahyuM che ke - satvaratnAja ratna, samyaktvabandhorna paro'sti bandhuH samyaktvamitrAtra paraM hi mitraM, samyaktvalAbhAnna paro'sti lAbhaH // 2 // " arthAta-saMsAramAM samyaktva ratnanA jevuM bIjuM ratna nathI. samyakRtva baMdhunA jevA bIje baMdhu nathI. samyaktva mitranA jevo bIjo koI mitra nathI ane samyaktva lAlanA je bIjo koI lAbha nathI. (2) samyakatvarUpI mahAvRkSa hRdayarUpa bhUmimAM utpanna thAya che. samyakatvane AcAra jenuM mULa che. bhAvanA jaLathI jenuM siMcana thAya che. jenAM zrata tathA cAritra dharma rUpI skaMdha (thaDa) che. pratyakSa Adi pramANu rUpa jenI zAkhAo che. nayarUpI prati-zAkhAo che. dayA, dAna, kSamA, dhRti tathA zIlarUpa pAMdaDAM che. jina vacananAM premarUpI suMdara puSpa che. jenA upara bhavya jIvonAM manarUpI bhamarAnAM vaMda guMjana karI rahyAM che. zAstrarUpI vADathI surakSita che. svarga tathA mokSanAM sukharUpI phala che. pitAnA AtmAnAM kalyANarUpI rasa che. evA sudaDha samyaktvarUpI mahAvRkSane mithyAtvarUpI mahAgajakuta upasargo tathA kuzAstra kutarka rUpI hajAro mahAvAta (AMdhI) ukheDI nahi zake. zrI nirayAvalikA sUtra 24 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyaphatvanuM vistArathI varNana AcArAMga sUtranA cethA adhyayananI AcAraciMtAmaNi TIkAmAM kareluM che. A prakAre samyaktvanI prazaMsA karatA thakA surapati sudhamo Inke avadhijJAna dvArA jaMbudvipanA bharata kSetramAM zreNika rAjAne joyA. samyaktvaguNazAlI rAjanItinuM pAlana karavAvALA rAjAne joIne prasannamukha thaI pote samyaktvaguNathI nirmaLa Indra, Adara sahita vAraMvAra potAnI sudharmA sabhAmAM samyaktvaguNadhArI zreNika rAjAnI prazaMsA karavA lAgyA. e prakAre rAjA zreNikanI prazaMsArUpI nadI indranA sukharUpI parvatathI nikaLI sabhAmAM beThelA sarva devanA karNarUpI sAgaramAM pahoMcI. devatA lokonA te samyaktva Adi guNane mahimA sAMbhaLI sAMbhaLIne apUrva AnaMdathI bharapUra thaI gayA tathA Azcarya cakita thaIne zreNika rAjAne dhanyavAda devA lAgyA. te samaye be mithyAtvI devoe IdranA vacana upara zraddhA na karI ane rAjA zreNikanI parIkSA levA mATe manuSya lokamAM tenI pAse AvyA. jema kahyuM muheMdudivvaMmuhavatthigo hi saggA suro senniyraaymaagaa| parikkhiuM sAhusuvesadhArI, ajjAsameo ya sarotaDe se // 1 // te banne devoe vaikriya zaktithI sAdhu tathA sAdhvInuM rUpa dhAraNa karyuM. mukha upara dorAsahita mukhavastrikA bAMdhI tathA kAMkhamAM rajoharaNa lIdhuM. e prakArane veSa laI taLAvane kAMThe jaI UbhA rahyA. emAMthI eka deva sAdhunuM rUpa dhAraNa karIne jANa phelAvI sarovaranA taTa upara Ubho rahyo tathA bIje sAdhvInuM rUpa dhAraNa karI tyAMja tenI pAse UbhuM rahyo te vakhate mahArAja zreNika krIDA nimitte pharatA pharatA tyAM AvI pahoMcyA temaNe mAchalI mAravA mATe udyata thayelA sAdhune joIne kahyuM eha! tame sAdhu thaIne A duSTa acaraNa zA mATe karo cho ? zrI niyAvalikA sUtra 25 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre te sAdhuveSadhArI kola karIne be -A AryA garbhavatI hovAthI tene mAchalI khAvAno DahoLo thayo che. A mATe mAchalI mAravAne jALa phelAvIne UbhuM chuM. jAo rAjana! enuM Apane zuM prayojana che? evAM sAdhunAM vacana sAMbhaLI rAjA UMdha karIne bolyAH- nirlajaja ! choDI de A duSkRtyane, nahi te daMDa karIza. A sAMbhaLIne te sAdhuveSadhArI bo-daMDa kone Apaze? gautama Adi cauda hajAra muni tathA caMdanabALA Adi chatrIsa hajAra sAdhvIo tamAma antara durAcArI tathA bahAra sAdhupaNAne ADaMbara rAkhe che te mArA ekalAnA uparaja kema AkSepa karo cho ? devakRta zreNika parIkSA A sAMbhaLIne rAjA zreNika belyA-tamArA jevA daMbhI tathA durAcArIne jaIne mAro dharma upara anurAga DagI zake nahi, arthAt jinavacana upara mArI dUDha zraddhA vicalita na thaI zake. pRthvI pAtALamAM cAlI jAya, sUrya pazcimamAM Uge, caMdra agni varasAve, agni ThaMDA banI jAya, amRta jhera banI jAya te paNa mAruM samyakatva calAyamAna thaI zake nahi. tyAra pachI te banne devo avadhijJAna dvArA rAjAne samyakatva dharmanI aMdara nizcala jANuMne vAraMvAra tenI A pramANe prazaMsA karavA lAgyA- samyaktvadhArI ca paropakArI, dhanyo'si rAjan ! kRtpunnyraashiH| zrI nirayAvalikA sUtra 26 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tulyasvayA ko'pi na bhUtale'smin sarvaM samakSaM tvayi dRSTametat // 1 // arthAt----hai samyaktvadhArI paropakArI rAjan tamA dhanya che, tamArA jevA puNyavAna aTala samaktidhArI A pRthvI upara khIjA nathI. je samyaktvadhArInA guNa hoya che te badhA tamArAmAM pratyakSa jovAmAM Ave che. (1) phrI paNa samyakatva prazaMsA samyaktvaM vimalaM paraM dRDhataraM yadvarNitaM tAvakaM, he rAjan! dAna devuM, garIma upara kyA rAkhavI, jinavacananAM rahasyane devendreNa tato'dhikaM tvayi sadA tad bhUpate ! rAjate / dAnaM dInadayAlutA jinavacomarmajJatA sAdhutA, dharmaikapriyatA gurau vinayitA deve'nurAgastathA // 2 // jANavuM, sajjanattA rAkhavI, dharmamAM advitIya prema, gurUjananI sAthe vinaya tathA vIttarAga devamAM anurAga, ityAdi je tamArA dRDhatara samyaktvanA nirmaLa guNa IMdre varNana karyAM che tenAthI paNa vadhAre tamArAmAM sAkSAt mAjIda che. (2) A prakAre rAjAnI prazaMsA karatA thakA devAe devadarzana ameAgha hAya che, e bhAvathI prasanna thaI temanAmAMthI eka deva rAjAne hAra ane bIjo deva e mATInA gALA bheTa Ape che. pachI te eka peAtAnA sthAne gayA tathA rAjA peAtAne sthAne AvyA. pachI rAjA zraNike deve ApelA hAra celanA mahArANIne ApyA tathA beu mATInA gALA naMdA mahArANIne ApyA. naMdAe paNa * patie zrI nirayAvalikA sUtra 27 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApelI kaI paNa vastu AdarathI levI joIe e pativratAno dharma che' ema vicAra karI pitAnI lekhanI sAthe IrSAne cheDI AdarathI te geLA laI lIdhA ane atyaMta harSathI te mATInA geLAne surakSita rIte potAnI peTImA rAkhavA lAgI. paraMtu te rAkhatI vakhate AbhUSaNanA DAbalAnA athaDAvAthI beu phUTI gayA tyAre tenA jovAmAM Ave che ke eka golAmAM kaMDalanI joDI che tathA bIjAmAM be divya vastra che. A joIne rANuM bahu prasanna thaI abhayakumAra varNana eka samaya abhayakumAre bhagavAna mahAvIra svAmIne pUchayuM ke he bhagavAn ! aMtima rAjaRSi koNa thaze? bhagavAne kahyuM-he abhayakumAra Aja pachI mugaTadhArI rAjA pravrajita thaze nahi A sAMbhaLIne abhayakumAre manamAM vicAra karyo ke je pitA taraphathI maLanAra rAjyane svIkAra kare te huM paNa mugaTabaddha rAjA banuM paraMtu bhagavAnanuM vacana che ke mugaTabaddha rAjA rAjaRSi nahi bane te mATe pitA taraphathI maLanAra rAjyanA svIkAra nahi karuM, Ama nizcaya karIne teNe rAjyano svIkAra na karyo. abhayakumArane dIkSAbhilASI jANIne naMda mahArANIe kuMDalano jaDa vihA kumArane ApI ane vastranI joDa hAyasa kumArane dIdhI, te pachI meTA utsavathI naMdA mahArASTra ane abhayakumAra e banne pravajita thayA. zreNika rAjAne kAlI mahAkAlI Adi bIjI rANIo nA kAla mahAkAla Adi bIjA aneka putra paNa hatA. abhayakumAre dIkSA lIdhA pachI kRNika rAjA ke jenuM caritra AgaLa varNavavAmAM Avaze teNe eka vakhata ekAMtamAM kAla kumAra Adi daza kumAranI sAthe A pramANe maMtraNA karI ke-ApaNA pitA mahArAjazreNika ApaNA ISTa sukhane nAza karanAra che tethI tene baMdhanamAM nAkhI rAjyanA agIcAra bhAga karI sukha pUrvaka rAjya sukhane anubhava karavo. A vAta badhA bhAIone pasaMda paDI ane teoe teno svIkAra karyo. zrI nirayAvalikA sUtra 28 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUNika varNana pitAnA pUrva bhavanA verathI kuNika rAjAe potAnA pitA zreNikane kai kapaTathI pakaDI leDhAnA pAMjarAmAM nAkhyuM ane savAra sAMja pitAnA nokaro dvArA so se cAbukane mAra mahArAja zreNikane devarAvate hato tathA khAvA pIvAnuM paNa aTakAvyuM hatuM. pitAnA manamAM Ave tyAre khAvAne Apato hato. A prakAre rAjAne bhUkha ane tarasanI pIDAthI du:khI jeIne cellanA mahArANuM bahu du:khI thaI ane te khAvAnI vastu pitAnA aMbeDAmAM chAnI rIte bAMdhI tathA pANIthI bhIMjAvelAM vastra paherI rAjAnI pAse jatI. khAvAnI vastu pitAnA abaDAthI kADhI rAjAne khavarAvatI tathA pitAnAM kapaDAM nicovIne tenuM pANI pIvarAvatI tathA cAbukanA sakhata ghAthI utpanna thatI vedanAne zAMta karavA mATe auSadha lagADelAM vastranAM pANIthI rAjAnAM zarIrane chetI hatI jethI vedanA kaMIka ochI paDI jAtI hatI. cekSanA varNana have celanAnuM vRtAMta kahe che-cellanA mahArANI dharmAtmA tathA dharmaparAyaNa hatI. trikAla dhama dhyAna karatI hatI tathA potAnA pati mahArAja zreNikanI bAbatamAM kahetI hatI ke-aho ! kamanI kevI vicitra gati che jethI AvA zaktizALI mahAprabhAvavALA rAjAnI paNa AvI durdazA thaI rahI che. kyA karmathI temanI AvI dazA thaI che te te sarvajJa sivAya koI jANI zakatuM nathI. he Atman ! agara jo tuM dharmanuM ArAdhana nahi kare te tArI paNa AvI ja durdazA thavAnI che. zrI nirayAvalikA sUtra Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe kama nI gahana gatinA ane peAtAnA patinI durdazAnA, vicAra karatI thakI hamezAM pravardhamAna pariNAmathI dharmakriyA karatI hatI. namaskAra ( navakArasI ) paurUSI Adi deza prakAranA pratyAkhyAna ( pacakhANa ) nitya prati karatI hatI. zrAvakanAM tratAnuM pAlana karatI hatI. mAryA jatA jIvAne khacAvatI hatI. sAdhamIonuM pASaNa karatI hatI tathA dIna, anAtha, lulAMpAMgaLAM mANasAnA upara parama karUNA karIne anna vajra auSadha vagerethI temanAM du:khAnuM nivAraNu karato hatI. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka zrAvikA rUpa cAra tIthaeNnI sevA karatI hatI. nirAdhAranI AdhAra hatI, kayAM sudhI kahIe ! mahArANI cellanA sarva prakAre badhA jIvAne mATe hitakArI, pathyakArI ane sukhakArI hatI. tathA aneka prakAre dharmakriyA karatI cakI zIlavrata Adi ArAdhana karatI thakI traNe kALa sAmAyika karatI hatI. ka che keH-- " sA cellaNA bhUmithalaM pamajja, vatthAi savvaM paDilekkha bhAvA / vRddhA sadoraM muhavattimAse sAmAiyaM taM kuNae tikAlaM // 1 // " te cellanA mahArANI vidhipUrvaka pahelAM gucchAthI bhUmine puMjI pachI vastronI pratilekhanA (paDilehaNA) karI mAM upara dArA sahita mukhavastikA bAMdhIne traNe kAla (savAra mAra sAMja) sAmAyika karatI hatI. eka samaya kUNika mahArAja badhA alaMkAra paherIne peAtAnI mAtA cellanA mahArANInI pAse caraNa-vaMdana mATe AvyA. pAtAnA patinAM du:khathI du:khita Ata dhyAna karatI peAtAnI mAtAne joIne kahevA lAgyA.--he jananI ! huM pAte moTA rAjyanA abhiSekathI abhiSeka karAyelA hAI vizAla rAjyazrInA anubhava karI rahyo chu tethI tamArA manamAM zuM saMteSa, ullAsa AnaMda nathI thatA? zuM mArU bhAgyeya tamane nathI gamatuM ?. putranAM AvAM vacana sAMbhaLI mahArANI cellanA devI melIputra ! tuM deva tathA gurU samAna parama snehavALA peAtAnA pitAne baMdhanamAM nAkhI pAte rAjyazrIne anubhava karI rahyo che. evAM duSkRtyathI kevI rIte mArU mana saMtuSTa tathA Ana Mdita rahI zake ? zrI nirayAvalikA sUtra 30 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUNika varNana tyAre kUNika mahArAja bolyA-he jananI ! mArA pitAne mArA upara kevI jAtane anurAga che? mAtA kahe-vatsa ! je tAre upakArI che tene ja tuM vaiSa kare che. je-tAre janma thayA pachI mArI AjJAthI dAsIe tane azokavATikAmAM mUkI dIdho hato te vakhate tArI A AMgaLI kukaDAe pitAnI tIkhI cAMcathI khaMDita karI dIdhI hatI ane te anAtha (nirAzrita) thaI paDa-paDaye rete hate. acAnaka tArA pitA tyAM AvI pahoMcyA ane tene upADI lAvyA. tArI AMgaLI upara ghA vadhI gayo hato ane tuM bahu jorathI rUdana karato hato. jyAre tArI AMgaLImAM pIpa (parU) bharAI jAtuM hatuM tyAre tane ghaNuM pIDA thatI hatI, ane tane jarA paNa ArAma maLato nahato. tyAre tArA pitA tAre taDaphaDATa ane vedanAne joIne duHkhita hadaya thaI dayAthI auSadha upacAra karatA hatA ane parama snehathI tArI AMgaLIne meDhAmAM laI parUne cusIne thuMkI detA hatA tathA tane sarva rIte ArAma pahoMcADatA hatA. AvI rIte svabhAvathI ja parama upakArI hitecchu pitAnA tarapha tuM have kRtaLa bhAvane dhAraNa karI duSTa vyavahAra karatAM kema zaramAto nathI ? A prakAre mAtAnA mArmika sneha bharyA zabda sAMbhaLI kaNike eka lAMbo nisAso nAkhyo tathA teja vakhate Asana uparathI UThIne pitAnuM baMdhana kApI nAkhavA hAthamAM kuhADe lIdhe ane je pIMjarAmAM zreNika hatA te tarapha javA mAMDayuM. jyAre zreNike kUNikane yamarAja samAna kuhADI hAthamAM laIne AvatA je tyAre bhayathI dhrujatA zreNikanA manamAM zaMkA thaI ke-khe A kuhADI laIne yamanA jevo mArI pAse AvI rahyo che ane mane na jANe kevA kutathI mAraze. ema vicArI jyAM sudhI te pAse AvI pahoMce teTalA ja vakhatamAM temaNe potAnI vIMTImAM lagADela tAlapuTa viSane cusIne pitAnA prANa tyAga karyo. bAda A joI kRNika bahu duHkhita thaye tathA pitAnA dehane agnisaMskAra Adi mRtaka karma karIne petAnA durAcAranI manamAM ne manamAM niMdA karate thake dayukta thatA pitAne ghera AvyuM. rAjyanA bhArane vahana karatAM thoDA zrI nirayAvalikA sUtra 31 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divaseA pachI pitAnA zeka bhUlAvA lAgyA paNa jyAre-jyAre pitAnuM bichAnuM Asana vagere vastuone jotA tyAre tyAre kUNika rAjAnA manamAM bahu du:kha thatuM hetuM, A kAraNathI rAjagRha nagarane cheDIne rAjAe peAtAnI rAjadhAnI caMpAnagaromAM karI ane tyAM peAtAnA bhAIe tathA kuTuSie sAthe rahIne rAjya karavA lAgyA. A pramANe mahArAja pUNikanuM varNana ahIM samApta thAya che. rathamuzala saMgrAma kAkAraNa rathamuzala saMgrAmanuM saMkSipta varNana A prakAre che:-- kRNika rAjAne yuddhamAM sahAyatA karavAvALA kAlakumAra Adi daza kumArezane rathamuzala saMgrAmamAM ghaNA mANasAnA vinAza karavAnA kAraNathI narakaprAptirUpa karmonuM upArjana karyuM. tathA narakagAmI manyA teja daza kumArInuM varNana A prathama adhyayanamAM che. A kAraNathI AnuM 'niracAyu' nAma che. have rathamuzala sa MgrAmanI utpattinuM kAraNa kahe che:-- caMpAnagarImAM kRNika rAjA rAja karatA hatA. temane vahatya tathA vaihAyasa e be nAnAbhAi hatA. te pitAe ApelA secanaka hAthI upara besIne divya kuMDala, vastro tathA hAra paherIne vilAsa karatA hatA. temane joine padmAvatI rANIe secanaka hAthIne pAtAnA kabajAmAM levA mATe kRNikane preraNA karI. bhrAtRpremane lIdhe kUNike bahu samajAvI chatAM paNa rANInu mana hAthIthI haThayuM nahi. Akhare padmAvatInI vAta mAnIne kANike anne bhAIe pAsethI hAthI mAgyA. hAthI mAgavAthI baMnne bhAIne bIka lAgI ane peAtAnA parivAra sAthe vizAlAnagarImAM peAtAnA nAnA ceTaka mahArAjanI pAse cAlyA gayA. kRNike dUta dvArA rAjA ceTaka pAse hAra tathA hAthI sahita bhAI A mAMgyA tyAre ceTake dUta dvArA kUNikane A samAcAra mAkalyA "jo tame rAjyanA bhAga A bannene detA haiA tA teone tathA hAra temaja hAthIne mAkalI zakuM." A sAMbhaLI mahArAja kRNikanI AMkhA lAla thaI gaI tathA temaNe sa Mdeza mAkalcAjo hAra hAthInI sAthe vaihulya ane vaihAyasane nathI mAkalatA teA yuddhane mATe taiyAra thaI jAo. ceTake kahyuM-ame paNa taiyAra chIe. zrI nirayAvalikA sUtra 32 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pramANe yuddhanA nizcaya thayA pachI kUNikanI sAthe kAlakumAra Adi dazaye oramAna nAnAbhAi ceTaka rAjA sAthe laDavA mATe AvyA. e dazeyamAM darekanI sAthe traNa traNa hajAra hAthI gheADA tathA ratha hatA ane traNa traNa kATha sainika hatA. kRNika rAjAnI pAse paNa evaDI senA hatI. ceTaka (ceDA) mahArAje paNa A prakAranA laDAInA prasaMga samajIne aDhAra dezanA gaNarAjAonuM saMgaThana karyuM. kAla Adi kumAranI darekanI pAse jeTalI senAe hatI teTalIja ceTaka Adi pratyeka rAjAnI pAse hatI. tyAra pachI khannenuM yuddha thayuM. ceTaka (ceDA) mahArAja teA yuddhakAlamAM vratadhArI hatA. ethI yuddhamAM eka divasamAM ekaja ameAdha khANa cheADatA hatA. A tarapha kUNikanA sainyamAM garUDavyUha hatA tathA ceTaka ( ceDA )nA sainyamAM sAgara-gRha hatA. tyAra pachI pahele divasa kUNika rAjAnA nAnAbhAi kAlakumAra peAtAnI senA sahita senApati banIne peAte ceTaka ( ceDA ) mahArAjanI sAthe laDatAM laDatAM tenA amegha khANathI mAryA gayA, ane kRNikanI senAnA nAza thaI gayA. " bIje divase senA sAthe sukAlakumAra yuddhamAM ceTakanA khANuthI mAryA gayA. AvI rIte trIje divase mahAkAla kumAra, ceAthe divase kRSNakumAra, pAMcame divase sukRSNa kumAra, cha divase mahAkRSNa kumAra, sAtame divase vIrakRSNa kumAra, AThame divase rAmakRSNakumAra, navame divase pitRsenakRSNakumAra, tathA dazame divase pitRmahAsenakRSNakumAra, ceTakanA eka-eka khANathI mAryA gayA. dazeya kumAronA mAryA gayAthI ceTakane jItuM' evA bhAvathI kUNika rAjAe devatAnuM ArAdhana karavA mATe ama (3 upavAsa) karyo tethI zakedra tathA camarendra prasanna thayA tathA kRNikanI pAse AvyA. temAMthI zakhelyA.huM kUNika ! ceTaka ( ceDA ) rAjA vratadhArI zrAvakra che tethI ame tene nahi mArI zakIe, paNa tArI rakSA karI zakIe. zakeMdranA mukhathI nikaLelAM A vacanA sAMbhaLIne keANike * tathAstu ' kahyuM. kANikanA 'tathAstu' kahevAthI eTale svIkAra karI lIdhA pachI zakendre kANikanI rakSAne mATe vajranA jevuM abhedya kavaca vaikriya kriyAthI manAvyuM. " zrI nirayAvalikA sUtra 33 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrAma varNana camacaMdra mahAzilAkaMTaka tathA rathamuzala nAme saMgrAma vikurvita karyo. mahAzilAkaMTaka-je mahAzilAnA jevo prANane kaMTaka arthAt ghAtaka che. te mahAzilAkaMTaka kahevAya che, athavA taNakhalAnI aNathI mAravAthI paNa hAthI gheDA Adine mahAzilAkaMTakathI mAravA jevI tIvra vedanA thAya che, e saMgrAmane "mahAzilAkaMTaka" kahe che. rathamuzala-muzalayukta rathane "rathamuzala kahe che. arthAt rathamAMthI nIkaLI muzala bahu vegathI doDIne zatrupakSane vinAza (saMhAra) kare che. e saMgrAmane "rathamuzala" kahe che. (12) kAlI rAnI ke vicAra tyAM kUNikanI sAthe kAlakumAra pitAnI senA laIne rathamuzala saMgrAmamAM upasthita thayA. A matalabanuM sUtra kahe che-ta che " ItyAdi. saMgrAmana nizcaya thaI gayA pachI te kAlakumAra nizcita vakhate traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ratha Adi ane traNa karoDa pAyadaLa senAne laIne garUDa bRhamAM agIyAramA bhAganA bhAgIdAra rAjA kRNikanI sAthe "rathamuzala" saMgrAmamAM upasthita thayA. (13) taoi tane" ItyAdi. saMgrAmano AraMbha thatAM eka vakhata kuTuMba-jAgaraNa karatI kAlI zrI nirayAvalikA sUtra 34 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArANInA hRdayamAM vRkSanA aMkuranI peThe * AdhyAtmika ' arthAt AtmaviSayaka vicAra utpanna thayA. te '* ciMtita '=arthAt vAraMvAra smaraNathI dvipatrita samAna, ' kalpita '-te putra viSenA vicAra vyavasthAyukta thavAthI pavitanA samAna, ' prArthita '=manamAM vicAranA svIkAra thaI javAthI puSpitanA samAna, ' manAgata soMkalpa '=te ISTa rUpathI manamAM nizcaya thaI javAthI phalitanA samAta avasthAne prApta thayA. bhAvA-- 6 ' : saMgrAma zarU thaI jatAM mahArANI kAlInA hRdayamAM putra-snehanA kAraNe eka samaya vRkSanA gA jeveA Atmika bhAva aMkurita thayA. pachI teja vicAra vAraMvAranA ciMtana smaraNathI dvipatra arthAt jema khIjamAMthI aMkura ane aMkura jarA vadhavAthI e keAmala kisalaya-be navAM pAMdaDAM nikaLe che tevIja rIte vicArAnuM svarUpa vadhavA khAda teja vAtsalyamaya vicAra * kalpita * arthAt pallavita vadhAre pAMdaDAMnA rUpamAM AgaLa Ave--pachI manamAM vadhatA--vistAra pAmatA te vicAra * prArthita ' thai jatAM yAne peAtAnAja vizvAsathI svIkArAI javAthI puSpita phUlanI peThe thaI gayA tathA aMtamAM jyAre tenA upara dRDha saMkalpa thaI gayA tyAre te ' kulita ' jevI avasthAne prApta thAya che vRkSanAM phaLanI jema larUpa thai gayA. arthAta ityAdi. have mahArANI kAlInA vicAra (saMkalpa)nuM svarUpa kahe che == - dyuM hatu zrI nirayAvalikA sUtra . mArA putra kAla kumAra traNa traNa hajAra hAthI gheADA ratha tathA traNa karoDa senAnI sAthe sagrAmamAM thayA che. mArA manamAM A vAtanA sazaya Ave che ke te yuddhamA zatrue upara vijaya meLavaze ke nahi ? te jIvita raheze ke nahi ? tenAthI zatru parAjIta pAmaze ke nahi ? huM mArA lAla kAlakumArane jIvita avasthAmAM joiza ke nahi ? A prakAranA aneka sazayAtmaka vicAra karavA lAgI. evA bya a - vyanA vicAra tathA tenA nirNaya jyAre zithila avasthAne dhAraNa karavA lAgyA tyAre ekadama rANInuM mana malina thaI gayuM tathA. hatheLI upara peAtAnuM mAM rAkhIne putra virahanA du:khathI pIDAtI rANI dhyAna karavA lAgI atyaMta duHkhane 35 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhe karamAI gayelAM kamaLanA jevAM netra tathA sukhane nIcuM karIne besI gaI. tenuM mukha garISa mANasanA jevuM zAkAcchAdita ( dIlagIrIthI chavAi gayeluM ) udAsIna thai gayuM te mAnasika du:khAthI gherAyelI zeAkanA sAgaramAM DUbI javAthI A dhyAnaparAyaNA hatI. ( 14 ) ' seLa vADheLa 'ItyAdi. te kALe te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI te nagarImAM padhAryo. devatA tathA manuSyanI sabhAmAM bhavyAne dharma dezanA devA lAgyA. dharmakathA sAMbhaLavA mATe pariSada nIkaLI bhagavAna ahIM padhAryAM che evA vRtAnta sAMbhaLI kADhI rANInA manamAM vakSyamANa-A pramANe vicAra utpanna thayA. (15) te vicAra A che: evaM khalu ' ityAdi-- zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhu ahIM padhAryA che tathA saMcamI leAkeAnA pane anusarI nivAsane mATe udyAnapAlanI (vADInA pAlaka ke mALInI ) AjJA laIne saMyama tathA tapathI peAtAnA AtmAne bhAvita karatA thakA birAje che. tathA rUpa arihaMta arthAt sarvajJatAnA kAraNe jenAthI koi vAta ajANI nathI ane saMpUrNa aizvaryanA kAraNeja bhagavAna che. temanAM vamAna Adi nAma tathA kazyapa Adi vagere gAtrane sAMbhaLavAthI zubha pariNAma svarUpa mahAla thAya che--tA sammukha javuM, guNanuM kIrtana karavuM, tathA pAMca aMgAneyatanApUrvaka namAvIne namaskAra karavA, zarIra Adi vagerenI sukha-sAtA pUchavI tathA bhagavAna tyAgI hAvAthI sAvadyanA parihAra pUrvaka temanI niravadya sevA karavI e badhAMnuM zuM phaLa hAya tenuM teA kahevuMja zuM ? temanAM vacananAM AcAra ane temanAM eka paNa zreSTha zruta cAritra dharma yukta tathA samasta prANionuM hitakArI sucavana sAMbhaLavAthI je mahAphaLa maLe che te temanA vipula zruta cAritra rUpI je artha che tenAM grahaNa karavAnAM phaLanuM te kahevuMja zuM? te phaLa tA akathanIya che. AthI huM zramaNu bhagavAna mahAvIra prabhunI pAse jAuM tathA temane vaMdana namaskAra karUM, satkAra sammAna karUM je kalyANa svarUpa che. maMgala svarUpa che dhaivata arthAt ISTa deva che tathA caitya--jJAnasvarUpa che te prabhunI vinayapUrvaka upAsanA kareM. zrI nirayAvalikA sUtra 36 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zabda kAartha have ahIM zramaNa bhagavAna Adi zabdonA vizeSa artha karIe chIe. (1) zramaNu=sADA khAra varasa sudhI ugra nAmathI prasiddha che. (ra) bhagavAna--bhaga zabdanA jJAna tene bhagavAna kahevA. bhaga" zabdanA daza a-- 6 tapazcaryA karI tethI * zramaNa' Adi deza artha jemAM hAya (1) saMpUrNa padArthone viSaya karavA vALuM jJAna. (2) mahAtmya arthAt anupama tathA mahAn mahimA. (3) vividha prakAranA anukULa tathA pratikULa paripaheAne sahana karavAthI utpanna thanArI athavA saMsAranI rakSA karavAvALI alaukika bhAvanAthI utpanna thanArI kIrti. (4) krodha Adi kaSAyenA sathA nigraharUpa vairAgya. (5) tamAma karmonA kSayasvarUpa meAkSa. (6) sura-asura ane mAnavanA aMta:karaNane harI levAvALuM saudarya. (7) aMtarAya karmanA nAzathI utpanna thanArUM anaMta khaLa. zrI nirayAvalikA sUtra (8) ghAtiyA karma rUpI paDado haTI javAthI prAdurbhUta hAvAvALI anaMta catuSTaya (jJAna, darzana, cAritra, vIrya--1pa) lakSmI. (9) meAkSanAM dvArane ughADanArUM sAdhana zruta cAritra yathAkhyAta cAritra rUpa dharmo. (10) traNa leAkanA Adhipatya rUpa aizvarya, 37 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlI rAnI ke vicAra (3) mahAvIra-mekSanA anuSThAnamAM parAkrama karavAvALA mahAvIra kahevAya. evA mahAvIra vardhamAna svAmI carama tIrthakaranI nirmaLa mananI sAthe vANIthI stuti karUM. yatanA-pUrvaka pAMca aMga namAvIne namaskAra karUM yatanA-pUrvaka abhyasthAna Adi niravadya kriyAthI bhagavAnane satkAra karUM. manoyoga-pUrvaka ane tenuM ucita vAthI sammAna karyuM. karmabaMdhathI utpanna thanArI upAdhi ane vyAdhinA nAzaka hovAthI "kalya" te mokSa kahevAya che. tene prApta karAvanAra hovAthI bhagavAna kalyANasvarUpa che. athavA-jJAnAdi ratnatrayarUpa mokSa mArganA upadeza dvArA bhavya jIvane janma jarA mRtyu rU5 rogathI mukta kare che. A kAraNathI paNa kalyANa-svarUpa che. saMpUrNa hitane prApta karAvavAvALA tathA bhavasAgarathI tAravAvALA che tethI bhagavAna maMgala-svarUpa che. athavA ajara amara guNothI bhavya janane bhUSita karavAnA kAraNe maMgane mokSa kahela che. tene je prApta karAve te maMgala kahevAya che. AthI bhagavAna paNa maMgaLa che. evA ISTadeva-svarUpa hovAthI daivata che ane viziSTa jJAnavALA hovAthI caitya che. evAM bhagavAnanI vinayapUrvaka niravadya sevA karUM tathA mArA hRdayamAM rahela putrasabaMdhI praznane nizcaya-khulAso-karuM. A prakAre pitAnA manamAM vicAra karI kAlI mahArANIe potAnA kauTumbika (AjJAkArI) janene belAvyA tathA AjJA karI. zrI nirayAvalikA sUtra 38 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlI rAnIkA vandanArtha bhagavAnake samIpa jAnA he catura kAryakartAo! tame leke uttama ratha-zIvra gativALA ratha jenI AgaLa pAchaLa tathA banne bAjue cAra ghaTAo lagADelI evA dhArmika azvaratha, sArathI Adi sahita laI Ave. kauTumbika purUe kAlI mahArANInI AjJA pramANe ratha taiyAra karIne tene kahyuM:-he mahArANI ! ApanI AjJA pramANe ratha taiyAra che. (16) "f ' ityAdi. pachI rANIe snAna karyuM tathA pazu pakSI Adine mATe annano bhAga kADhavA rUpI balikarma karyuM tathA duSTideSa (najara) nA nivAraNane mATe mathI (kAjaLa)nuM cihna karyuM tathA pApanAza karavA mATe jema prAyazcitta karAya che tevI ja rIte duHsvapna Adi deSonA nivAraNa mATe maMgalarUpa sarasava, dahIM, cAvala, caMdana tathA durvA vagerene dhAraNa karyA tathA vajanamAM alpa paNa kismatamAM bhAre evAM ghareNAMthI zarIrane zaNagAryuM. sevAparAyaNa phADI dAsIo Adi 18 prakAranI dAsIone sAthe cAlavAne hukama karyo tenAM nAma A prakAre che-(1) cilAta nAmanA anArya dezamAM utpanna thanArI kUbaDI ane ThIMgaNuM dAsIo (2) je dezamAM nAnAM nAnAM piTavALAM janma le che te dezanI. (3) kharbaranI dezanI. (4) bakuza dezanI, (5) yauna dezanI. (6) pa(c) dezanI. (7) isanika dezanI. (8) vAsinika dezanI. (9) lAmika dezanI. (10) lakuza dezanI (11) draviDa dezanI. (12) siMhaladvIpa dezanI (13) araba dezanI. (14) pawNa dezanI. (15) bahula dezanI. (16) musaMDa dezanI. (17) zabara dezanI. tathA (18) pArasa dezanI dAsIo. zrI nirayAvalikA sUtra 39 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThAraha dezakI kAsiyA~ AvI rIte aneka dezamAM utpanna thanArI dAsIe iMgita, ciMtita, prArthitane jANavA vALI hatI. * IMgita ' nA artha netra, sukha, hAtha tathA AMgaLI AdinA izArAthI abhiprAyane jANavA. * citita 'hRdayanA bhAvane anumAnathI samajavA. * prArthita '-abhilaSita ( icchA jenI hAya te) anumAnathI jANavuM. evI dAsIenI sAthe aMta:purarakSaka purUSavRMdI tathA aneka dezanA utpanna thanArA dAsasamUhathI gherAyelI aMta:purathI bahAra nIkaLIne bhavananA sabhAmaMDapamAM je ThekANe dhArmika ratha hatA tyAM jai rathamAM beThI. pachI peAtAnA saghaLA parivAranI sAthe caMpA nagarInA madhya rastAmAM thaIne jyAM pUrNa bhadraM caitya hatA tyAM pahoMcI. tathA tIrthaMkarAnAM chatrAdi atizayAne joine potAnA rathane ubhe rAkhI nIce utarI ane pachI peAtAnA saghaLA piravAra sAthe pAMca abhigama-pUrNAMka jyAM bhagavAna birAjatA hatA tyAM pahoMcIne vidhipUrvaka vaMdanA-namaskAra karyo tathA saparivAra bhagavAnanI sammukha mAthuM namAvIne vinayapUrvaka ajajala puTane (jeDelA hAthane) lalATa para rAkhI UlI rahIne sevA karavA lAgI. (17) dharmakathA 'taLa samane" ityAdi. khAda meAkSagAmI zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmIe kAlI mahArANIne lakSya karI vizAla pariSadamAM dharmakathA kahI. dharma kathAnuM vizeSa varNana jANavA mATe jIjJAsuee amArI banAvelI pAlaCA sUtranI gara palaMgIvanI nAmanI TIkAmAM joi levuM joie. 6 nava' zabdathI agAra anagAra gharmanI zikSAmAM tatpara zrAvaka tathA zrAvikAne bhagavAnanI AjJAnA ArAdhaka samajavA II 18 5 zrI nirayAvalikA sUtra 40 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlI pRcchA have kAlI rANInA praznanuM varNana kare che-ta rA" ItyAdi. zamaNa bhagavAna mahAvIranI pAsethI RtacAritralakSaNa dharma sAMbhaLIne tathA tene hRdayamAM dhAraNa karI praphullita thaI traNa vAra vaMdana-namaskAra karI AvI rIte bhagavAnane pUchavA lAgI he bhagavana mAro putra kAlakumAra traNa traNa hajAra hAthI-ghoDA-ratha tathA traNa karoDanI pAyadaLa senAnI sAthe rathamuzala saMgrAmamAM gaye che te vijya thaze ke nahi?, te jIvato raheze ke nahi?, te hArI jaze ke jItaze?, huM tene jIvato dekhIza ke nahi ?, AvA kAlI mahArANInA prazno sAMbhaLIne bhagavAna bolyA-he kAlI mahArANI ! tAre putra kAlakumAra traNa traNa hajAra hAthI-ghoDA-ratha tathA yuddhanI tamAma sAmagrI sAthe kUNika rAjAnI sAthe rathamuzala saMgrAmamAM yuddha karato thake senA tathA raNusAmagrI tamAma nAza pAmavA pachI, moTA moTA vIronAM maraNathI ane ghAyala thavAthI tathA dhvajA patAkA Adi cinha jamInadesta thaI javAthI ekaleja pitAnA parAkramathI badhI dizAone nisteja karate thake rathamAM besIne caTaka rAjAnA rathanI sAme mahAvegathI AvyuM. (19) kAlakumAra vRttAnta "gm re reDa' ItyAdi tyAra bAda ceTakarAjA kAlakumArane potAnI sanmukha Avela jeIne tatkALa kodhita thaI gayA, rU thayA tathA AMtarika phodha ne lIdhe tenA heTha phaDaphaDavA lAgyA, temaNe raudra (bhayAnaka) rUpa dhAraNa karyuM evuM krodhanI javAlAthI maLavA lAgyA. AvezathI kapALa upara traNa rekhA caDAvIne dhanuSa sajaja karI tenA upara bANa caDAvIne yuddhanI jagAe UbhA rahyA ane bANane kAna sudhI kheM. Akhare caTake "kUTa" arthAt bahu moTA patharanuM banAvela "mahAzastravizeSa jenA eka vAranA prahArathIja prANa nIkaLI jAya, tenI peThe bANano prabala prahAra karI kAlakumArane prANa laI lIdhe. AthI he kAlI! tuM kAlakumArane jIvita dekhaze nahi. (20). zrI nirayAvalikA sUtra 41 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlI rAnIko putrazoka "tapavi sa' ItyAdi. bhagavAnanI pAsethI potAnA putranuM evuM vRttAMta sAMbhaLIne tathA te nakkI samajIne kAlI mahArANuM putra maraNanA dukhathI duHkhita thaIne jema kuhADIthI kapAyelI caMpakalatA paDI jAya tema machita thaIne jamIna para dhaDAka paDI gaI. thoDA vakhata pachI cetanA AvI tathA dAsIonI madadathI UbhI thaI pachI bhagavAnane vaMdana namaskAra karIne bolI-he bhadata jema Apa kahe che temaja che yathArtha che. zaMkArahita che. satya che tathA sarvathA sAcuM ja che. ema kahI bhagavAnane vaMdana namaskAra karI agAu varNavelA dhArmika rathamAM besIne pitAnA sthAne gaI. (21) gautama prazna rANInA gayA pachI zrI gautama svAmI bhagavAnane puche che -batti ItyAdi. he bhadaMta! kAlakumAra traNa traNa hajAra hAthI-ghoDA ratha tathA pitAnA saMpUrNa sainya varga sAthe rathamuzala saMgrAmamAM laDAI karate thake caTaka rAjAnA vajasvarUpa ekaja bANathI mAryo gaye. te mRtyune avasare kola karIne kayAM gaye ane kayAM utpanna thayo ?. bhagavAna kA uttara bhagavAna kahe che- he gautama! AvAM krUra karma karanAra te kAlakumAra potAnI senA sahita laDate thake ahIMthI maraNa pAmI paMkaprabhA nAmanA cethA narakamAM hemAma nAmanA narakAvAsamAM dasa sAgarepamanI sthitivALe narayika (nArakI) thayo. zrI nirayAvalikA sUtra 42 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhayakumArakA varNana punaH gautama svAmI puche che- aMte" ItyAdi. he bhadaMta ! te kAlakumAra hiMsA, juTha, Adi sAvadya anuSThAnarUpa AraMbhathI, talavAra Adi zastrothI prANione nAza karavArUpa, samAraMbhathI, jenAthI prANione saMhAra thAya evA AraMbhanuM AcaraNa karavAthI, kevI jAtanA zabdAdi viSayabhegathI, kevI jAtanI tIvra abhilASA vaDe utpanna thatA viSayanA saMgathI, tathA kevI jAtanA mahAraMbha ane mahAparigraharUpa viSayanI abhilASArUpa bhegapabhegathI tathA kevAM azubha karmonA puMjathI te kAla karIne (mRtyu pAmIne) cothA narakamAM gayo? bhagavAna kahe che--he gautama! te kAle te samaye rAjaguDa nAmanI nagarI hatI je trAddhi AdithI samaddha hatI. temAM zreNika rAjA rAjaya karatA hatA. tenI rANInuM nAma naMdA hatuM je bahu sukumAra hatI. pitAnAM pUrvajanmamAM karelAM puNyathI prApta thayelAM manuSya-sabaMdhI sukhane anubhava karatI vicaratI hatI. tene abhayakumAra nAme putra hato je sukumAra rUpavAna tathA badhAM lakSaNothI yukta hatA. sAma, dAma, daMDa, bheda Adi nItimAM nipuNa hate. citta pradhAnanI peThe rAjakAryane dakSatApUrvaka karate hate. cehUnA rAnI ke dohada taraNa" ItyAdi. te zreNika rAjAnI bIjI rANI celanA hatI. je sukumAra (kamaLatA) Adi strIne lagatA guNAthI sarva prakAre yukta hatI. teNe svapnAmAM eka vakhata siMhane je ane jAgI uThI. prabhAvatInI peThe rAjAne svapna kahyuM jethI rAjAe svapna pAThakene bolAvyA, teoe svapnaphala kahyuM. rAjAe temane prItidAna ApIne visarjita (vidAya) karyA. svapnaphala sAMbhaLyA pachI rANI pitAnA mahelamAM gaI. zrI nirayAvalikA sUtra 43 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'taLa tose' ityAdi. pachI rANI celanAne traNa mahinA purA thatAM evA DAhaleA (tIvra icchA) thayA ke dhanya te mAtAone temanA janma tathA jIvatara saphala che ke je peAtAnA patinA uttaravali (kalejA)nA mAMsane zULa upara sekIne tathA telamAM taLIne ke agnimAM sekIne dArUnI sAthe tenA svAda letI ane arasaparasa detAM peAtAnA e dohadane paripUrNa kare che. jo huMpaNa mArA pati zreNika rAjAnA pakAyelAM taLelAM ane sekelAM kalejAnAM mAMsathI mArA dvAda pUrA karUM te dhanya khanuM paNu tema karavAmAM huM asamartha chuM. (25) 'tana pA' ItyAdi. tyAra pachI te celanA rANI pAtAne dohada (icchA ) purI na thavAthI lAho sUkAI javAthI zuSka thaI gaI. arUcithI AhAra Adi na karavAthI bhUkhI rahevA mAMDI. zarIramAM mAMsa na rahevAthI zarIre dukhaLI thaI gaI. manamAM ghA lAgavAthI rogIsamAna thaI gaI. zarIranI krAMti AchI thatAM tejarahita thaI gaI. tenuM mana dIna samAna utsAharahita tathA mA` nisteja thaI gayuM. Ama rANInA cahero phIko paDI gayo. AthI netra tathA mukha nIce jhukAvIne beThI thatI yathAyogya puSpa-vastrAdi alaMkAro dhAraNa karatI nahotI. te hAthanA manathI karamAyelI kamalanI mALA jevI kAMti vagaranI du:khita mana vALI ka bya aka bya vivekathI rahita khanI jaIne saghaLo vakhata A dhyAnamAM vItAvatI hatI. (26) 'avui ata' cuile. tyAra pachI celanA rANInI sevA karavAvALI dAsIe peAtAnI rANInI evI avasthA joine zreNika rAjAnI pAse jaI hAtha joDI zreNikarAjAne kahevA lAgI-De svAmin ! khabara nathI ke celanA rANI zuM kAraNathI duHkhita thaine A dhyAna kare che. (27) sukAI gaI che tathA zrI nirayAvalikA sUtra 44 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rALa che? ItyAdi. mahArAja zreNika, dAsIone meDhethI A vRttAMtane sAMbhaLI, gabharAtA jaladI celanA rANInI pAse AvyA, tathA celanA rANInI kharAba avasthAne joIne belyA- he devAnupriye ! tamArI A prakAranI duHkhajanaka avasthA kevI rIte thaI gaI? zA mATe ArtadhyAna kare che? A sAMbhaLIne rANI kAMi na bolI. pachI rAjAe be traNa vAra pharIne pUchyuM- he devAnupriye! zuM tamArI A vAta sAMbhaLavA lAyaka huM nathI jethI mArAthI tuM pitAnI vAta chupI rAkhe che? A prakAre be traNa vAra rAjAe pUchavAthI rANuM belI-he svAmI ! evI kaI vAta nathI je ApathI chAnI rakhAya tathA Apa te sAMbhaLavA egya na he. Apa te sarvathA sAMbhaLI zake che. e vAta Ama che-te udAra svapnanA phala svarUpa garbhanA trIjA mahinAnA aMtamAM mane evA prakArane dohA (IcchA) utpanna thayo ke te mAtAne dhanya che ke je pitAnA patinA udara-valinA mAMsane pakAvI taLIne agnimAM sekI bhejI madirAnI sAthe eka bIjI sakhIne ApatI AsvAda letI pitAne dehada pUre kare che. mane paNa eja dehada utpanna thaye che paNa svAmina ! te pure nahi thavAthI Aja mArI AvI dazA thaI che ane AdhyAna karuM chuM. (28) zreNika rAjAke vicAra taf se" ItyAdi. cilanA rANInI AvI vAta sAMbhaLI rAjA bolyA -"he devAnupriye! tuM zrI nirayAvalikA sUtra 45 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dhyAna cheDI de. huM eveAja prayatna karIza ke jethI tArA dAda purA thAya. ema kahI rAjAe manane AnaMda karAvanArI, vAMchita artha ( IcchA pramANe ) devAvALI, premamayI, maneAjJa, vAravAra manane sArI lAganArI, adbhuta, manA vAMcchita phaLane devAvALI, sukhadAyI, garbha vAMchAne pUrNa karavAvALI, kAnane priya lAgavAvAlI, matta anela kAyalanA svara jevI maneAhara vANI dvArA rANIne saMtuSTa karI. rANIne A prakAre AvAsana daIne rAjA sabhAmaMDapamAM AvyA. tathA pUrvadizA tarapha mAM rAkhI peAtAnA siMhAsana para beThA. tathA te dohada (IcchA) purA karavAnI ciMtA karavA lAgyA. paraMtu-- (1) zAstronA abhyAsa vinAja na joyelA na sAMbhaghelA tathA anubhavamAM paNa na AvelA viSayAne yathArtharUpe jANavA vALI AtpattikI' buddhi, (2) vinayathI utpanna thanArI 'vainayikI' buddhi, (3) hamezAM kArya karavAthI utpanna thanArI 'kArmikI' buddhi, (4) umaranA pariNAme utpanna thanArI pAriNAmikI' buddhi. A cAre prakAranI buddhi dvArA tathA aneka sAdhana-sAmagrI eTale aneka prayAga dvArA paNa rAjA te dohadane purA karavAmAM sama na thayA tethI Ata dhyAna karavA lAgyA. (29) celanArAnI ke dohada rUma = na ItyAdi. A khAju abhayakumAra snAna karI tamAma prakAranAM AbhUSaNeAthI sajja thaI mahelamAMthI nIkaLI teja sabhAmaDapamAM AvyA ke jayAM zreNika rAjA beThA hatA. zreNika rAjAne A dhyAna karatA joi kahyuM-he tAta ! huM jyAre khIjA divase AvatA tyAre Apa mane joi khuzI thatA hatA paNa Aja zuM kAraNa che ke mArI sAmuMya jotA nathI tathA ArtadhyAnamAM beThA che. jo huM A vAtane zrI nirayAvalikA sUtra 46 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLavA yogya chuM ema samajatA he te je hoya te yathArtha rUpe ni:saMkoca thaI mane kahe jethI huM tenuM nirAkaraNa karavA prayatna karUM. abhayakumAranI evI vinayayukta vANI sAMbhaLI rAjA belyA-he putra! evI kaI vAta nathI ke je tArAthI chAnI rakhAya-tArI nAnI mAtA celanA rANIne mahAsvapnanA trIjA mAsane aMte dehada (IcchA) utpanna thayo che ke tamArA udarabalimAMsane pakAvI taLI bhuMjI (sekI) madirAnI sAthe AsvAda karuM. A dohada pura na thavAnA kAraNe te mahAduHkhita tathA kRzakAya thaI ArtadhyAna karI rahI che, he putra! te dohadane pUrNa karavA mATe aneka upAya vicArI joyA paNa keI upAya pUro thAya tema dekhAtuM nathI. e mATe ArtadhyAna karato beTho chuM. pitAnA pitAnA mukhethI evAM vacana sAMbhaLI abhayakumAra bAlyA...he tAta ! Apa ArtadhyAna cheDA, huM jaladI evo upAya karIza ke jethI mArI mAtAne dehada pUrNa thaI jaze. A pramANe vinaya vALAM madhura vacanethI pitAnA pitAnuM mana saMtuSTa pamADI abhayakumAra pitAne mahela gayA. tyAM AvIne teNe aMgata gupta purUSane belAvIne kahyuM ke-he devAnupriye! tame loko amAri ghoSaNA karelI sImA (rAjyanI amuka sImAnI aMdara hiMsA na karavI evI gheSaNa-jAherAtavALI jagyA) thI bahAra kasAIkhAnAmAMthI bastIpuTa sAthe lIluM (tAjuM) mAMsa laI Avo. tyAra pachI te rAjapurUSoe temanI AjJAnuM kahyA pramANe pAlana karyuM (30) " ItyAdi. pachI abhayakumAre ekAMta sthAnamAM rAjAne sIdhA (cItA) suvaDAvI tenA peTa upara te mAMsanA letha ne rAkhe pachI tene bastIcarmathI bAMdhyuM. te evuM zrI nirayAvalikA sUtra Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgatuM hatuM ke jANe temAMthI lehI jharatuM hoya. tyAra pachI rANune upara-mahelamAM bolAvI tathA te A dekhAva joI zake evA suvidhAjanaka sthAne besADI. pachI rAjAne jema rANI barAbara joI zake tevA ane thoDA aMdhakAravALA sthAne suvADayA. pachI rAjAnA peTa upara bAMdhelAM te mAMsa kAtarathI kApI-kApIne vAsaNamAM rAkhI dIdhuM. thoDA vakhata sudhI rAjA beTI mUchamAM paDayA rahyA ane pachI ApasamAM vAta karavA lAgyA AvI rIte abhayakumAre rANune dohada (IcchA) puro karyo. rANI potAne dehada pure thavAthI garbha dhAraNa karatI sukha pUrvaka rahevA lAgI. (31) cehUnA rAnI ke vicAra "tALa tIre' ityAdi. eka samaya rANI rAtamAM vicAra karavA lAgI ke A bALake garbhamAM AvatAM ja pitAnA bApanAM kalejAnuM mAMsa khAdhuM AthI mAre mATe gya che ke A garbhane saDAvavA mATe-pADI nAkhavA mATe-gALavA mATe ane nAza karavA mATe kAMI upAya kare evA vicAra karI rANIe oSadhI AdithI evAja upAya karyA. paraMtu te garbha na saDe, na paDe, ne gaLe ke na koI prakAre tene nAza thaI zake. (32) zrI nirayAvalikA sUtra 48 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapaLa ra ityAdi. pachI rANI peAtAnA pramAsamAM niSphala javAthI asAsa karavA lAgI kheda yukta thaI ane dhAreluM kArya Ama vizrva thavAthI pAte asamartha thaI ane AdhyAnavaza du:khI thaIne garbhanuM pAlana karavA lAgI. tathA nava mAsa vItyA pachI sukumAra ane suMdara putrane janma ApyA. (33) celanAko zreNikakA upAlambha " 'sattva saune ' ItyAdi. Nika janma pachI rANInA manamAM evA vicAra utpanna thayA ke--A bALake garbha mAM AvatAMja mApanI daravalInuM mAMsa khAdhuM jo mATA thatAM samartha banaze te na jANe amArA vazanA kayA prakAre nAza karaze. AthI mane ucita che ke Ane ekAMta sthAna jayAM kAI joi na zake evA ukaraDA upara pheMkAvI devA. evA peAtAnA manamAM vicAra karI dAsIne khelAvI, ane tene kahyuM he devAnupriye ! Ane satADIne lai jA ane ekAMta ukaraDe nAkhI de. AvI rIte celanA rANInI AjJA thatAM dAsIe te bALakane hAtha vaDe upADIne azokavATikAmAM jaIne ekAMta sthAnamAM ukaraDe pheMkI dIdhA. te bALaka bahu tejasvI hatA A kAraNe tenAthI akavATikA prakAzayukta anI gaI. pachI rAjA zreNikanA jANavAmAM kAI rIte AvyuM ke rANI ceTTanAe zrI nirayAvalikA sUtra 49 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmatA (navajAta zizu) bALakane kayAMka pheMkAvI dIdhA che tyAre rAjA pote tapAsa karavA mATe gayA-kramathI tapAsa karatAM azokavATikAmAM AvyA ane ukaraDA upara paDelA bALakane dIThe. tene joIne te ja vakhate rAjA bahu gusse thayA ane krodhamAM baLatAM thakA teo te bALakane hAthamAM upADI laIne celanA rANInI pAse pahoMcyA ane aneka prakAranA Akroza zabdathI rANIne tiraskAra karyo. aneka prakAranA kaThera zabdathI anAdara karI tarjanI AMgaLI dekhADI bahu apamAna karyuM ane kahyuM- he rANI ! zA mATe te mArA A bALakane dAsI dvArA ukaraDIe pheMkAvI dIdhA. AvI rIte celanA rANIne Thapake ApI deva, gurU, dharma AdinA sogaMda ApI-ApI A pramANe bolyA- he devAnupriye! tame A bALakanI ApattithI rakSA kare ane vastrathI DhAMkI prasUtigRhamAM laI jAo. jevI rIte A sukhI rahe tevA prayatna kare tathA stana-pAna Adi karAvI tenuM sArI rIte pAlana-poSaNa kare. A prakAre rAjAnA kahevAthI rANI pitAnA A duSkRtyathI svataH lajijata thaI, "rAjA mArA A dukRtyathI pitAnAM manamAM zuM samajayA haze" ema vicArIne rAjAthI lajA pAmI, A pramANe banne prakAre bahu lajijata thaI. patinA virUddha AcaraNathI rANune atizaya kheda ane pazcAttApa thaye bAda hAtha jeDIne savinaya putrapAlana rU5 rAjAnI AjJAne svIkAra karI bALakanuM sArI rIte pAlana karavA lAgI. (34) zrI nirayAvalikA sUtra 50 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " kRNikakI aMgUli veThanA saraLa tarala ' ItyAdi. , ekAMta ukaraDI upara nAkhI dIdhela te chekarAnI AMgaLInA AgalA bhAgane kukaDA karaDI gayA jethI tenI AMgaLI pAkI gaI tathA temAMthI vAravAra leAhI ane parU vahevA lAgyuM. AthI tene bahu vedanA thatI hatI ane A svarathI rUdana karatA hatA tenA ArtanAda sAMbhaLI rAjA tenI pAse AvatA ane bALakane upADIne tenI AMgaLI peAtAnA mAMmAM laine jharatAM lohI ane parUne cusI-cusIne cukI nAkhatA hatA jethI te bALakanI vedanA ochI thatI hatI. ane te zAMta (raDatA baMdha) thaI jatA hatA. jyAre jyAre te khALaka vedanAthI taDaphaDavA lAgatA tyAre tyAre rAjA zreNika AvIne tenI vedanA teja rIte zAMta karatA hatA. kRNikakA nAmakaraNa bAda mAtA pitAe trIje divase te bALakane caMdra sUryanAM darzana karAvyAM. pachI mArame divasa mATA utsavathI te khALakanuM nAma pADatAM khelyA ke-ukaraDo upara nAkhI dIdhelA amArA A khAlakanI AMgaLI kukaDAnA karaDI khAvAthI kuNita (saMkucita) thaI gaI tethI A bALakanuM guNaniSpanna ( guNa darzAvatuM ) nAma ' kUNika 'rAkhavuM joie. AvuM vicArI mAtA pitAe tenuM nAma 'kUNika' rAkhyuM. (35) 'taLuM tattva' ityAdi. < nAmakaraNa pachI kUNikanAM kulapara parAnusAra utsava-vivAha Adi kArya meghakumAra samAna thayAM. zvazuranA taraphathI ATha-AThe daheja vastu AvI ane uttama mahelamAM pUrva puNyApArjita manuSyasamaMdhI pAMca iMdriyAnA sukhanA anubhava karavA lAgyA. (36) zrI nirayAvalikA sUtra 51 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNika bandhana taNa talsa ityAdi. pachI eka samaya pUNika kumAra rAtrinA pAchalA paheramAM vicAra karavA lAgyA ke zreNika rAjAnuM rAjya zAsanarUpa pratibaMdha hovAnA kAraNe sukha-pUrvaka rAjyalakamIno upaga huM karI zakato nathI. mATe mane ucita che ke A zreNika rAjAne koI paNa rIte baMdhanamAM nAkhI dauM ane huM pite rAjA banIne rAjya lakSmIne upabhoga karuM. ema vicAra karI rAjAnAM chidra jevA maMDa. zreNika rAjAnuM kaI chidra dUSaNa ane marma hAtha na AvavAthI eka samaya kAla Adi daza kumArane pitAnA gharamAM belAvI salAha karavA lAgyuM. kahyuM ke-ApaNe rAjAnA kAraNathIja rAjayazrIne upabhoga karI zaktA nathI. AthI kaI paNa rIte rAjAne baMdhanamAM nAkhI ApaNe rAjya, rASTra, senA, vAhana, khAne, koThAra tathA deza enA agIyAra bhAga karIne ApaNe poteja rAjyazrIne upabhega karIe. A vAtane badhA kumAree svIkAra karI lIdho. pachI eka samaya taka joIne kRNike rAjA zreNikane baMdhanamAM nAkhI dIdho ane rAjyAbhiSeka karAvI pite rAjA banI beThA. (37) zrI nirayAvalikA sUtra 5 2 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUNikakozreNikakA paricaya tAjI " ItyAdi. tyAra pachI eka divasa te rAjA kRNika tamAma prakAranA vastra ane alaMkArothI sajijata thaI pitAnI mAtA celanA devInA caraNa-vaMdana mATe harSa ane utsuktAnI sAthe jaladI-jaladI AvyuM. ane teNe potAnI mAtAne dIna hIna avasthAmAM ArtadhyAna karatI joI. te ArtadhyAna karatI celanA devInAM caraNa vaMdana karIne be-te jananI ! huM pitAnA teja-pratApathI mahArAjyAbhiSekapUrvaka A vizAla rAjyazrIne upayoga karI rahyo chuM, to zuM A joIne tane saMtoSa thatuM nathI? tArA manamAM nathI ullAsa, nathI pramoda ke nathI sukha. AnuM zuM kAraNa che? (38) tai sA' ityAdi. kuNikanAM evAM vacana sAMbhaLIne rANI cellanAe rAjA kuNikane AvI rIte kahevuM zarU karyuM-he putra! tArA A rAjyAbhiSekathI mane saMtoSa athavA manamAM ullAsa, pramoda eTale sukha kevI rIte thAya? kemake te atyaMta sneha tathA anurAgayukta deva ane gurUjana samAna pitAnA pitA priya rAjA zreNikane baMdhanamAM nAkhI A vizAla rAjya sukhane upabhega kare che. zrI nirayAvalikA sUtra 53 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAMbhaLI rAjA kUNike cellanA devIne A pramANe kahevA mAMDayu vhe mAtA ! A rAjA zreNika je mArA ghAta cAhe che ane mArUM maraNu tathA madhana cAhavAvALA che tathA mArA manane du:kha denArA che. te mArA upara atyaMta sneha tathA anurAgathI anurakta kema hAi zake ? kRNikanA A prakAra kahevAthI cellanA devIe tene kahyuM:---- he putra! sAMbhaLa--jyAre tuM mArA gA~mAM AvyA tyArathI traNa mahinA pUrA thatAM mane evI jAtanA dAhaH (tIvra icchA ) utpanna thayA kaeN---- te mAtAne dhanya che ke je pettAnA patinA udarali mAMsane taLu bhUjIne mAdarAnI sAthe khAtAM potAnA dahada saMpUrNa rIte pUrA kare che. huM paNa jo rAjA zreNikanuM udaravilanuM mAMsa khAuM te bahu sArUM thAya A prakAranA dohada thavAthI huM dinarAta ArtadhyAna karavA lAgI ane dAda pUrA na thavAthI sukAIne pILI paDI gai. jyAre tArA pitAne A khabara dAsIe dvArA jANavAmAM AvI tyAre temaNe mArA moDhethI mArA doSadanuM vRttAMta sAMbhaLIne te abhayakumAra dvArA paripUrNa karyo. dADha pUrA thayA pachI meM vicAra oN ke A khALake garbha mAM AvatAMja pAtAnA pitAnuM mAMsa khAdhuM te janma laine teA khakhara nahui ke te zuM karaze ? mATe A garbha nA kAi paNa upAyathI nAza nAza na thai zakayA ane tuM pedA thayA. tAza janma mAraphata ekAMta sthAna-ukaraDe pheMkAvI dIdhA. pachI A zreNikane khabara paDI. temaNe tArI tapAsa karI ane tane gAtIne rAjA mArI pAse lAvyA. temaNe tArA parityAga karavA mATe mane bahu ThaMke| ApyA ane mane sAda ApIne kahyuM ke A bALakanuM sArI rIte pAlana poSaNa karA. ' tuM ukaraDe paDayA hatA tyAre tArI AMgaLInA AgalA bhAgane kukaDA karaDayA hatA jethI tane bahu vedanA thatI hatI ane tuM te kaSTathI divasa rAta ahu raDayAja karatA hatA te samaye tArA pitA tArI kapAyelI AMgaLIne peAtAnA meAmAM lai parU ane lehI je zrI nirayAvalikA sUtra karI nAkhuM. paNa te garbhanA thayA pachI meM tane dAsI hakIkatanI tArA pitA rAjA 54 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLatuM hatuM te cUsIne thuMkI detA hatA. tyAre tane zAMti thatI hatI ane tuM chAne rahI jAte hato. jyAre vaLI pAchI pIDA thatI tyAre tArA pitA evIja rIte karatA hatA. ane tuM zAMti maLavAthI chAne rahI jAtuM hatuM. he putra! A kAraNathI huM kahuM chuM ke tArA pitA rAjA zreNika tArA para bahu sneha ane anurAga rAkhatA hatA. zreNikamaraNa te kRNika rAjA celanA rANInA meDhethI A pramANe hakIkata sAMbhaLI kahevA lAgyA-he mAtA ! meM sarva prakAre hita karavAvALA, ISTadeva svarUpa parama upakAraka, bahuja nehabhAva rAkhavAvALA mArA pitA rAjA zreNikane baMdhanamAM nAkhyA te vAjabI na karyuM tethI huM pite jaIne temanAM baMdhana kApI nAkhu chuM. ema kahI kuhADI hAthamAM laI jayAM kedakhAnuM hatuM tyAM gayA. tyAra pachI rAjA zreNike hAthamAM kuhADI laIne kaNika kumArane Avate je. jeIne tenA moDhethI turata AvA zabdo nIkaLI paDayA ke-"A kUNika kumAra anucita cAhavA vALa kartavyahIna nija thaIne kuhADI laI jaldI ahIM Ave che, khabara nathI paDatI ke te mane kevI rIte kharAba rIte mArI nAkhaze. A vAtathI DarI jaIne rAjA zreNike pitAnI aMguThImAM rahela tAlapuTa jhera potAnA memAM mUkayuM. emAM mUkyA pachI te jhera eka paLa mAtramAM AkhA zarIramAM phelAI gayuM ane rAjA prANathI ane halana-calanathI rahita thaI mRtyu pAmyA. tyAra pachI kUNika kumAra kedakhAnAmAM AvyA ane AvIne rAjA zreNine prANa ane halana-calanathI rahita-marelA joyA, joIne pitAnA maraNajanya sahana na thAya evAM duHkhathI rUdana karatA thakA tIkSaNadhAra vALI kuhADIthI kApelA kamaLa caMpaka vRkSanI peThe jamIna upara dhaDAMga paDI paDayA. tyAra pachI te kUNika kumAra thoDA samaya pachI mUcharahita thayA mUcha haTI gayA pachI te rUdana karatA karUNa zabdathI ArtanAda karatA zeka ane vilApa karatA karatA A pramANe chelyAhuM abhAgI chuM, pApI chuM puNyahIna chuM, jethI meM kharAba kArya karyuM deva gurUjana samAna parama upakArI ane sneha mamatAthI lAgaNuM zrI nirayAvalikA sUtra 55 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhanAra peAtAnA pitA zreNika rAjAne khaMdhanamAM (kedakhAnAmAM) nAkhyA ane mArAja kAraNathI enuM mRtyu thayuM. ema kahIne pAtAnA kuTuMbIonI sAthe rUdana karatA thakA bahu samAhapUrvaka rAjA zreNikanI aMtima laukika kriyA karI. tyAra pachI te pUNika rAjagRhamAM pAtAnA pitAnI upabhega sAmagrI ne joine bahuja du:khI thatA hatA. kayAMka te pitAnuM siMhAsana jotA hatA tA kayAMka temanI zakyA; kayAMka temanAM AbhUSaNa te kayAMka temanAM vasro. A sau joi tene pitAnuM smaraNa vAraMvAra thayA karatuM hatuM ane temaNe pAte karelAM pApa karmonuM paNa samaraNa thaI Avatu hatu jethI pAravagaranuM kaSTa prApta thatuM hatuM. A kAraNathI te tyAM rahI zakayA nahi ane eka samaya peAtAnAM aMta:pura kuTuMbasahita pAtAnI tamAma sAmagrI laine rAjagRhathI ahAra nIkaLyA ane cAlIne jyAM caMpAnagarI hatA tyAM gayA. ane pachI caMpAnagarIne peAtAnI rAjadhAnI banAvIne tyAM rahevA lAgyA thADA samaya vyatIta thaI gayA pachI te pitAnA zAkane bhUlI gayA tyAra pachI te kUNika kumAra potAnA bhAI kAla Adi daza kumArone khelAvIne rAjyanA agIyAra bhAga karI te leAkeAne veMcI dIdhuM tathA peAtAnA rAjyanuM pAlana pAte karavA lAgyA. zreNikake sAtha kRNikakA pUrvabhavasaMbandha kRNika zA mATe zreNikanA mRtyumAM kAraNabhUta khanyA ? A kathAnaka prAsagika che mATe te nIce matAvIe chIe:-- zA zreNika pahelAM vItarAgadhI na heAvAthI tenAmAM samyaktva nahatuM. AthI te deva gurU tathA dharmanA nirNaya karavAmAM asamartha hatA. paraMtu jyAre tenA vivAha cellanAnI sAthe thayA tyAre tenI preraNAthI ane anAthi munInA sadupadezathI tene samyaktvanA lAbha thayA ane te vItarAganA dharmane mAnavA lAgyA pahelAM te zreNika rAjA eka samaya zuddha vAyu sevana karavA mATe vanamAM gayA te vana zItala, mada, suMgadha vAyuthI yukta ane matta thayelI kAyalanA kalaravathI zrI nirayAvalikA sUtra 56 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRNika zreNikakA vaira kAraNa kUjita hatuM. tyAM eka tapasvInA Azrama hatA. te AzramamAM eka tApasa mahinA mahinA upavAsa karI pAraNAM karatA hatA. rAjA te tApasane joIne atyaMta khuzI thayA ane teone prArthanA karI he mahAtman ! Apa mAre tyAM pAraNAM karavAne padhArA. + rAjAnI evI prArthanA sAMbhaLI tApasa melyAH-- he rAjan! hajI mAre pAraNAM karavAne pAMca divasa avaziSTa (bAkI ) che. te purA thai gayA pachI huM tAre tyAM pAraNAM mATe AvIza paraMtu mArA eka niyama che te dhyAnamAM rAkhaje--huM pAraNAMne divasa mAtra ekaja ghera zikSAne mATe jAuM chuM. je tyAM bhikSA na maLe teA vaLI pAchA pharIne mAsa khamaNa pachIja pAraNAM karUM chuM. rAjA te tApasane A niyama sAMbhaLIne peAtAnI rAjadhAnIe pAche gayA. tene pAMca divasa vItI gayA pachI te tApasa pAraNAMne divasa rAjA zreNikanA dvAre Avye. te divasa rAjAnA mAthAmAM asahya vedanA hatI jethI Akhu rAjabhavana vyAkuLa hatuM AthI te tApasanA kAie satkAra na karyo. tApasa A pramANe rAjamahelane asthira (vyasta) joI pAchA pharyAM ane pharI te eka mAsanA upavAsa karavA lAgyA. jyAre rAjAne mAthAnA du.khAvA maTI gayA tyAre te krIne teja tApasanI zrI nirayAvalikA sUtra 57 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse gayA ane tene pAraNAM mATe potAne tyAM AvavAnI savinaya prArthanA karI. tApase rAjAnI prArthanAne sAMbhaLI pharIne pitAne te niyama bIjI vAra kahyuM ane pachI rAjAne tyAM pAraNAM mATe AvavAne svIkAra karyo. pAraNane divasa te tApasa pAchA rAjAne tyAM AvyuM paraMtu sagavazAta te divasa rAjabhavanamAM Aga lAgI gaI tathA rAjA "Aje tApasane pAraNAMne divasa che e bhUlI gaye. tApase rAjabhavanane AganI javALAothI baLatuM joyuM ane jeIne pAcho pharI gaye. ane pAchA trIjA mahinAnA upavAsa karavA lAge. Aga zAMta thaI gayA pachI rAjAne yAda AvyuM ke meM tApasane pAraNAM mATe Aje bolAvyA hatA. paraMtu rAjabhavanamAM Aga lAgI javAthI huM te bhUlI gaye bicArA tapasvI A mahine paNa mArAja kAraNathI bhUkhyA rahA. A vicArathI rAjane bahu kaSTa thayuM ane te tApasa pAse gayo ane potAnA aparAdha mATe kSamAnI yAcanA karI, ane pharIne pitAne tyAM pAraNAM mATe AvavAnI prArthanA karI. tApase aparAdhane mATe kSamA ApI dIdhI ane rAjabhavanamAM pAraNAM mATe AvavAno svIkAra karI lIdho. pAraNane divase pAcho te tApasa rAjAnA daravAjA para AvyA paNa te divase durbhAgyavazAt zatrue tenI rAjadhAnI upara caDAI karI hovAthI rAjA sainyane vyavasthita karI ekaThuM karavAmAM rokAyela hatuM AthI te trIjI vakhata paNa satkAra karI zakyo nahi. tApasa rAjAne gherathI te divasa paNa pAraNuM karyA vagara pAcho pharyo ane cothA mAsanA upavAsa zarU karyo. tyAra pachI laDAIthI phurasada maLyA pachI rAjA tApasanI pAse Avyo ane pitAnI vipata saMbhaLAvI kSamA mAgI ane pAraNAM karavA mATe pharIne prArthanA karI. tApase rAjAne kSamA karI dIdhI tathA pAraNAM mATe tene tyAM AvavAne svIkAra karyo. cothe mAsa samApta thatAM te pAraNAM mATe rAjAne dvAre A. saMjogathI teja divase rAjAne ghera chokare jano pitAnA aMta:puranA parijano sAthe rAjA te prasaMgamAM lAgelA hatA AthI rAjAne tApasa AvavAnuM bilakula dhyAnamAM na rahyuM. tApasane pAraNAM mATe bhikSA na maLavAthI pAchA gayA utsava vItI gayA pachI rAjAe pitAnA paricArako (nekara) ne pUchyuMtApasa pAraNAM mATe AvyA hatA?" teoe kahyuM-"he deva! eka tApasa pAraNA mATe Avyo hato paNa te pAraNAM karyA vinA ja pitAne Azrame pAcho gaye. zrI nirayAvalikA sUtra 58 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tApasa pitAnA AzramamAM AvI vItarAganA vacanarUpI amRtapAna vagarane phodharUpI agnithI baLato baLato zuddha dharmanI zraddhAthI rahita hovAnA kAraNe zreNika rAjAno dveSa karato Arta-rodra-dhyAnapUrvaka A prakAre pitAnA manamAM vicAravA lAgyA. je tilatuSa (talanAM photarAM) nI barAbara paNa mArI tapazcaryAnuM phaLa hoya to huM IcchuM ke "huM A rAjA zreNikane janmAMtaramAM duHkhadAyI thAu" Ama vicAra karI janmAMtaramAM duHkha devAvALa thavA nidAna (niyANuM) karyuM. tyAra pachI rAjA tApasanI pAse AvyA tApase rAjAne kahyuM- he rAjana! tuM mane vAre vAre nimaMtraNa daIne bhUlI jAya che Aja meM evI pratijJA karI che ke-"jyAM sudhI jIvuM tyAM sudhI cAre prakAranA A hArano tyAga karI parabhavamAM tamane duHkhada thI thAuM.' rAjAe tApasane bahu prArthanA karI paNa teno kepa zAMta thayo nahi rAjA hArI jaIne tApasanA AzramethI pitAnI rAjadhAnImAM AvIne rAjakAryamAM kAme lAgI gaye. te tApasa kAlAMtare marI gayA pachI tenI rANI cillAnA garbhamAM Avyo, tathA tene putra thaIne ja ane "kRNika kumAra" nA nAmathI prasiddha thaye. nidAna (niyANA ) nA prabhAvathI te zreNikano ghAtaka thaye. A kugurUsevAnuM phala che. AthI kugurUne choDIne sazurUnI sevA karavI joIe. kugurUnI sevAthI nathI mekSamArganuM jJAna thatuM ke nathI bhavabhramaNa paNa maTatuM. kugurUnI sArI rIte sevA karIye te paNa AtmakalyANa thaI zakatuM nathI. kahyuM paNa che ke - nA''naM suSikto'pi dadAti nimbakaH, gSTA sai vaiSNavI ghayo na ra | duHstho nRpo naiva musevitaH zriyaM, dharma zirva vA purva saMcita che ? arthAta-lIMbaDAne game teTaluM pANI pAo te paNa temAM AMbAnuM phUla na AvI zake. sArAmAM sArI vastu khavarAvavAthI paNa vadhyA gAya dUdha na ApI zake. daridra rAjAnI game teTalI paNa sevA karavAmAM Ave to paNa te dhana na ApI zake evIja rIte kutsita (ayogya) gurUnI sevAthI nathI te kUtacAritralakSaNa dharmanI prApti thAtI ke nathI mokSanI prApti thaI zakatI. kaNika, zreNikano ghAtaka kema thaye? tenuM vivaraNa upara kahyA pramANe che. (sU039) zrI nirayAvalikA sUtra 59 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaihalyakAgabdhahAthI para caDhakara kIDAkaranA taLe caMpAI'ItyAdi. te caMpAnagarImAM zreNika rAjAne putra, rANu celAne Atmaja (dIkara) rAjA kuNikanA sahodara nAnAbhAI vehalya nAme kumAra hato ke je sukumAra ane surUpa hato. te vahalya kumArane rAjA zreNike pitAnI jIvita avasthAmAM secanaka nAmane gaMdhahAthI tathA aDhAra saravALe hAra dIdho hato. eka divasa te vaihalyakumAra secanaka gaMdhahAthI upara caDIne potAnA aMta:pura parivAra sAthe caMpAnagarInA madhyabhAgamAM thaIne nIkaLe, nIkaLIne vAraMvAra gaMgAnadImAM snAna karavA mATe utaryo tyAra pachI te secanaka hAthI vaivalyanI rANIone potAnI sUMDhamAM pakaDIne temAMthI keI-ekane potAnI pITha upara rAkhe to koIne kAMdha upara, keIne kuMbha sthaLa upara rAkhe to koIne pitAnA mAthA upara, ane e pramANe koIne pitAnA daMtazaLa upara rAkhe to koIne sUMDhathI pakaDIne upara AkAzamAM laI jAya AvI rIte koI-ekane suMDhamAM dabAvIne hIMcakA khavarAve, koIne pitAnI daMtazULanI vacamAM adharathI rAkhI le tathA kaI ekane pitAnI sUMDhamAMthI nIkaLatA kuMvArA vaDe snAna karAve, ema keIne aneka prakAranI krIDAothI saMtuSTa kare che. A hakIkata AkhA gAmamAM phelAI gaI tathA ghaNAM manuSya galio saDako Adi aneka ThekANe ThekANe pita pitAmAM AvI rIte vArtAlApa karavA lAgyA-he devAnupriye ! halya kumAra secanaka gaMdha hAthI dvArA aMtaHpura parivAra sahita aneka prakAranI kIDA kare che. kharI rIte rAjyazrIne upaga te halya kumAraja kare che-nahi ke rAjA kUNikA zrI nirayAvalikA sUtra Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI jyAre A hakIkata rANI padmAvatInA jANavAmAM AvI tyAre tenA manamAM e vicAra utpanna thaye ke-vihelpakumAra secanaka hAthI dvArA aneka prakAranI krIDA kare che mATe teja rAjyalakSmInA phalane upalega karato rahe che nahi ke kUNika rAjA, mATe amane A rAjyathI ke janapadathI zuM lAbha je amArI pAse secanaka hAthI na hoya te , tethI kRNika rAjAne kahyuM ke vaihatya pAsethI te secanaka hAthI laI le eja sAruM che. ema vicAra karI jayAM kuNika rAjA hatA tyAM gaI ane jaIne hAtha joDI A prakAre belI-he svAmI! vaihalyakumAra mecanaka gaMdha hAthI dvArA aneka prakAranI krIDA kare che. te svAmI! je ApaNI pAse secanaka gaMdha hAthI na hoya te A rAjya ane janapadathI zuM lAbha? A sAMbhaLI rAjA kuNike padmAvatI devInA A vicArane Adara karyo nahi ke na te vAta tarapha dhyAna dIdhuM. mAtra cupacApa rahyA. tyArapachI terAjA kRNike rANI padmAvatInA mAraphata vAraMvAra vijJApana karavAmAM AvatuM tethI eka vakhata vehalla kumArane pitAne tyAM belAvyo ane tenI pAsethI secanaka gaMdha hAthI tathA aDhAra saravALo hAra mAge. kRNikane e abhiprAya jANune vaidulla kumAre A prakAre kahevA mAMDayuMhe svAmin ! zreNika rAjA pitAnI jIvita avasthAmAMja mane secanaka gaMdha hAthI tathA aDhAra saravALe hAra dIdho che. je te Apa levA cAhe che te mane paNa rAjya tathA jana padane ara bhAga Ape. pachI huM paNa Apane mATe A be vyApIza paraMtu rAjA kRNike hilla kumAranI A vAta pasaMda karI nahi. na te kadI e vAtane ThIka rIte vicAra karI che. mAtra vAraMvAra pitAnI mAgaNuMja karyA karI. zrI nirayAvalikA sUtra 6 1 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaihalyakA vaizAlI nagarImeM jAnA tyAra pachI kRNika rAjA taraphathI vAraMvAra hAthI tathA hAranI mAgaNI thatAM vaihaltha potAnA manamAM vicAra kare che ke A kUNika rAjA mArA upara khATA doSa lagADIne mArA secanaka gaMdha hAthI ane hAra mArI pAsethI paDAvI levA mAge che. mATe eja vAjakhI che ke jyAM sudhI kUNika mArI pAsethI te hAthI ane hAra na paDAvI lIe te pahelAMja secanaka gaMdha hAthI tathA aDhAra saravALe hAra tathA aMta:pura parivAra sahita gharanI tamAma vastuo laine caMpAnagarIthI nIkaLIne mArA nAnA ceTaka rAjAnI pAse vaizAlI nagarImAM jaIne rahuM. ema vicArI karIne pachI te vaihatsyakumAra rAjA kUNikanI anupasthiti-gera hAjarInI rAha jotA rahyA kare che. tyAra pachI te vaihaya kumAra eka samaya kRNika rAjAnI gerahAjarI joI pAtAnA aMta:pura parivAranI sAthe secanaka hAthI, aDhAra sara vALA hAra ane tamAma prakAranI gRha sAmagrI laIne caMpAnagarIthI nIkaLI vaizAlI nagarImAM A ceTakanI pAse pahoMcI rahevA lAgyA. (40) ceTaka-kUNikakA dUta dvArA saMvAda tattva che jranila' dhRtyiAdi. tyAra pachI jyAre A samAcAranI rAjA kUNikane khabara paDI tyAre teNe vicAra karyo ke vaheltha kumAra mane kaMI paNa kahyA--sAMbhaLyA vagaraja peAtAnA aMta:pura parivAra sahita secanaka gaMdha hAthI, aDhAra saranA hAra ane tamAma prakAranI gRhasAmagrI laine rAjA Arya ceTakanI pAse jaine rahyo che. A kAraraNathI mAre mATe ceAgya che ke dUta mokalIne secanaka gadya hAthI ane aDhAra sarane hAra maMgAvI lau. evA vicAra karI dUtane khelAvI Ama tene kahe chehe devAnupriya ! vaizAlI nagarImAM mArA nAnA ceTakanI pAse tuM jA. tenI pAse jaI hAtha joDIne jaya-vijya zabdathI rAjAne vadhAvIne A prakAre kahe je--he svAmin! rAjA kUNika A prakAre vijJapti kare che ke-mane kAMI paNa kahyA vagaraja zrI nirayAvalikA sUtra 62 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumAra vaihaya secanaka gaMdha hAthI ane aDhAra saravALe hAra laIne ApanI pAse jaladIthI cAlyo Ave che. mATe Apa vaihalya kumArane secanaka gaMdha hAthI ane aDhAra saranA hAra sahita kRpA karIne mArI pAse melI Ape tyAra pachI te dUta rAjA kRNika dvArA kahelAM vacanano svIkAra karI pitAne ghera AvyA ane cAra ghaMTAvALA rathamAM besI ravAnA thayo. te vaizAlI paheMcI ne Arya ceTakane hAtha joDI jya-vijaya pUrvaka vadhAvIne paradezI rAjAnA pradhAna cittanI peThe A prakAre kahe che - he svAmina ! rAjA kRNika A prakAre vijJapti kare che ke-mArA nAnA bhAI vihalya kumAra mane kaMI paNa kahyA vagara ja secanaka gaMdha hAthI ane aDhAra saravALo hAra laI ApanI pAse cAlyo Ave che mATe Apa tene hAthI ane hAra sAthe mArI pAse mokalI Ape. A sAMbhaLI caTaka rAjAe te dUtane A prakAre uttara dIdhA-he devAnu priya! je prakAre rAjA kRNika zreNika rAjAne putra celanA rANIne Atmaja tathA mAre dehe che te ja prakAre kumAra vaiphalya paNa zreNika rAjane putra rANI celanAne dIkare ane mAre doDe che. zreNika rAjAe potAnI jIvita avasthAmAMja kumAra vaihalyane secanaka gaMdha hAthI tathA aDhAra sarane hAra dIdhuM hatuM chatAM paNa je rAjA kRNika hAthI tathA hAra levA cAhatA hoya to teNe paNa vihalya kumArane rAjya rASTra ane janapadamAM aradhe bhAga deva joIe. ane ema thAya te huM hAthI tathA hAranI sAthe kumAra vaivalyane mokalI zakuM chuM. A prakAre kahyA pachI rAjA ceTake te dUtane Adara satkAra karI tene vidAya ApI. ceTaka rAjA pAsethI vidAya laI te dUta jyAM cAra dhaMTavALe ratha hato tyAM AvyuM. AvIne te ratha upara caDIne vaizAlI nagarInI madhyamAM thaIne nIkaLyo. sArI sArI vastImAM vizrAma tathA savAranuM lejana karate thake zrI nirayAvalikA sUtra 6 3 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha zAMtipUrvaka caMpAnagarImAM pahoMcyo. pachI rAjA kRNika pAse jaI pahoMcI hAtha joDI jaya vijaya zabdanI sAthe rAjA kRNikane vadhAvIne A prakAre kahyuM - he svAmina ! ceTaka rAjA ema sUcanA kare che ke "je prakAre rAjA kRNika zreNika rAjAno putra celAne Atmaja tathA mAre dehe che tevIja rIte kumAra vaihatya paNa zreNikane putra, celAne Atmaja tathA mAre dehe che. secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra saravALo hAra rAjA zreNike kumAra halyane pitAnI jIvita avasthAmAM ja dIdhA hatA tema chatAM je kRNika hAthI ane hAra cAhato hoya te pitAnA rAjya rASTra tathA janapadane aradho bhAga halyane teNe Apavo joIe. je te A prakAre kare te huM paNa hAthI ane hAra sAthe halya kumArane mekalI ApuM." mATe he svAmI ! rAjA ceTake te nathI hAthI Ape, ke nathI hAra dIdhe, tema nathI vaihalya kumArane mokalyA. (41) to tAsa" ItyAdi.. A pachI kRNika rAjAe bIjI vAra pAcho tane belAvyo ane kahyuMhe devAnupriyavizAlI nagarImAM jaIne mArA nAnA rAjA ceTakane hAtha joDIne jaya vijaya zabdo sAthe vadhAvI A prakAre kaheje ke--he svAmina! rAjA kRNikanI evI vijJApanA che ke je kaMI paNa ratna pedA thAya che tenA upara rAjakulaneja adhikAra che. zreNika rAjAnA rAjya kAlamAM be ratna utpanna thayAM che-eka secanaka gaMdhahAthI ane bIjuM aDhArasarano hAra, he svAmin ! rAjakulanI paraMparAgata sthitino nAza jethI na thAya te mATe Apa hAthI ane hAra mane arpita kare ane vaihalya kumArane mokalI do. tyAra pachI te dUta kRNika rAjAnI A vijJaptine svIkAra karI pitAne ghera AvyuM ane tyAMthI vizAlI nagarImAM jaI rAjA ceTakanI saMmukha upasthita thaye. ane temane hAtha joDI jaya vijaya zabdathI vadhAvI rAjA kRNikanI vijJApanAne A prakAre saMbhaLAvI-he svAmin rAjA kRSinI ema vijJApanA che ke je kaI zrI nirayAvalikA sUtra 64 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ratna utpanna thAya che tenA upara rAjakulane adhikAra heAya che. A be ratnA zreNika rAjAnA rAjya kAlamAM utpanna thayAM che. mATe he svAmin! jethI rAjakulanI para parAgata sthiti vinaSTa na thAya te dhyAnamAM lai hAthI tathA hArane arpaNa karA ane vehalkya kumArane paNa kUNika rAjAnI pAse mekalI Ape. kRta dvArA rAjA kUNikanI evI vijJapti sAMbhaLI rAjA ceTake kRtane A prakAre kahevAnuM zarU karyuM : he devAnupriya ! jevI rIte rAjA kRNika zreNika rAjAnA putra che cellanA devInA Atmaja che tathA mArA dohitrA che teja prakAre kumAra vehalkya paNa zreNika rAjAnA putra che cellanA devInA Atmaja tathA mArA dehiA che. rAjA zreNike peAtAnI jIvita avasthAmAMja secanaka gaMdhahAthI tathA aDhAra saravALe hAra kumAra vaihahtvane premathI dIdhelA heAvAthI tenA upara rAjakulanA adhikAra nathI tema chatAM paNa jo rAjA kUNika hAthI ane hAra levA cAhatA hAya tA temaNe paNa rAjya rASTra tathA janapadamAM aradhA bhAga kumAra vaihayane ApavA joie evuM karavAthI huM hAthI tathA hAranI sAthe kumAra vehalthane mAkalI ApIza. ema kahIne rAjA ceTake te tane Adara satkAra karyo tathA tene vidAya ApI. A kRta vezAlI nagarIthI nIkaLI rAjA kUNikanI pAse AvyeA ane hAtha jeDI jaya vijaya zabdathI tene vadhAvI Ama kahevA lAgyuM :-- huM svAmin! rAjA ceTake evA prakAranA javAba dIdhA ke je prakAre rAjA kRNika rAjA zreNikanA putra cellanA devInA Atmaja tathA mArA dohitrA che te ja prakAre vehalkya paNa che. rAjA zreNike peAtAnI haiyAtImAMja secanaka ga hAthI ane aDhAra sarane hAra vehalkya kumArane premathI Apela hovAthI tenA upara rAjakulanA adhikAra nathI. tema chatAM paNa je kumAra vaihaltha mATe peAtAnA rAjya rASTra tathA janapadane aradhA bhAga te Ape teA huM secanaka ga MdhahAthI tathA aDhAra saranA hAra tene ApI daiza tathA vaihalkya kumArane paNa mAlI daiza. mATe he svAmin ! rAjA ceTake nathI dIdhA secanaka ga MdhahAthI ke nathI dIdhA aDhAra saranA hAra ane nathI mAkalyA kumAra vaihalyane. zrI nirayAvalikA sUtra 65 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te tanA mADhathI evAM vacana sAMbhaLIne rAjA kRNika tarata krodhathI AganI jema garama thaI gayA ane teNe trIjI vAra tane khelAvIne kahyuM-he devAnupriya ! vaizAlI nagarI jA ane tyAM jaI rAjA ceTakanA pAdapIThane tArA DAbA pagethI ThAkara mArIne bhAlAnI aNIthI A patra deje. patra ine turata krodhita thaI jaze ane krApathI AganI peThe garama thai trivalI tathA bhramarane kapAla upara kheMcI rAjA ceTakane Ama kaheje-2 mRtyune cAhanArA-ni ja ! kharA pariNAmavALA mUrkha rAjA ceTaka ! tane kUNika rAjA AjJA de che ke-secanaka ga dhahAthI ane aDhAra saravALA hAra mane ApI de ane kumAra vaihalkyane mArI pAse mekalI de. agara jo tema nahi teA saMgrAma mATe taiyAra thaI jA. rAjA kUNika senA, vAhana tathA zibiranI sAthe yuddha mATe tatpara thai turata AvI rahyA che. (42) rAjA kUNikakI daza kumAroMse maMtraNA 6 tapa e vU ' ityAdi. rAjA kUNikanA kahevA pachI te kUta rAjAnI AjJAne hAtha joDI svIkAra karI ane pahelAMnI peTheja rAjA ceTakanI pAse AvyeA. AvIne hAtha joDI jaya vijya zabdathI vadhAvI A prakAre kahyuM ke-he svAmin! A mArI taraphnA vinaya che. ane have je rAjA kUNikanI AjJA che te kahuM chuM. ema kahIne potAnA DAkhA pagathI rAjA ceTakanA siMhAsananI pAse rahelA pAdapIThane ThAkara mArI de che tathA kApathI lAlaceALa thaI jaI bhAlAnI aNIthI patra ApIne kUNikanA sa MdezA saMbhaLAve che-re mRtyune cAhanArA nirlajja, kharAkha pariNAmavALA mUrkha rAjA ceTaka ! tane kUNika rAjA zrI nirayAvalikA sUtra 66 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjJA de che ke-secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra saravALe hAra mane ApIde ane kumAra hilyane mArI pAse mokalI de. agara jo tema nahi te saMgrAma mATe taiyAra thaI jA. rAjA kRNika senA, vAhana tathA zibiranI sAthe yuddha mATe tatpara thaI turata AvI rahyA che. te ceTaka rAjA te dUtanA moDhethI A prakArane saMdeze sAMbhaLIne kepathI lAlacaLa thaI gaye tathA AMkho kADhI A prakAre kahevA lAgyo - dUta! huM kRNikane na to secanaka gaMdhahAthI ke aDhAra saravALe hAra daI zakIza ke na te kumAra vaihalyane paNa mokalI zakIza. mATe tuM jA ane kahI de kuNikane je karavuM hoya te kare. yuddha mATe huM taiyAra chuM. ema kahIne te dUtane apamAnita karI (mAThuM kALuM karI gadheDA para besADI) nagaranA pAchalA daravAjethI kADhI mUke che. ta tyAMthI cAlIne pAcho potAnA rAjA kuNikanI pAse AvyA ane tene sarva hakIkta saMbhaLAvI. kRNika hatanA meDhethI rAjA ceTaka saMvAda sAMbhaLI kopathI rakata thaI kAla Adi daza kumArone bolAve che. tathA temane bolAvIne A prakAre kahe chehe devAnupriyo ! vaihalya kumAra mane kAMI paNa kahyA vagaraja secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra sarane hAra ane pitAnA aMta:pura parivAra sahita tamAma jAtanI gRhasAmagrI laIne caMpAnagarIthI nIkaLI gayA ane jaIne vaizAlI nagarImAM rAja ceTakanI pAse rahevA lAge. A samAcAra jANIne hAthI tathA hAra mATe meM mArA be dUtone be vAra mokalyA paNa rAjA ceTake mArI vAtane svIkAra karyo nathI. pachI meM trIjA dUtane ekalA paNa rAjA ceTake tenuM apamAna karI tene pAchale daravAjethI kADhI mUka. mATe he devAnupriye ! ApaNe mATe Avazyaka che ke rAjA ceTakano nigraha kare. zrI nirayAvalikA sUtra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAMbhaLI te kAla Adi daza kumAroe rAjA kRNikanI A vAtano svIkAra karyo. tyAra pachI te kUNika rAja kAla Adi daza kumArane A pramANe kahe chehe devAnupriye ! tame loko pota-potAnA rAjyamAM jAo. tyAM jaIne snAna tathA mAMgalika karma karI hAthI upara caDI tamArAmAMnA dareka kumAra traNa traNa hajAra hAthI, traNa-traNa hajAra ratha, traNa-traNa hajAra gheDA ane traNa traNa kareDa sainike sAthe tamAma prakAranI sAmagrI laI taiyAra thaI vAjate gAjate pitapotAnA nagaramAMthI nIkaLI mArI pAse Ave. A sAMbhaLI te kAla Adi daza kumAre pitapatAnA rAjyamAM gayA. tyAM jaIne kuNikanA kahyA pramANe tamAma prakAranI taiyArI karI evuM sarve prakAranI sAmagrI laIne potapotAnA nagaromAMthI nIkaLyA. ane aMga deza caMpA nagarImAM rAjA kRNikanI pAse AvyA. tyAM AvIne hAtha joDI jaya vijya zabdothI rAjAne vadhAvyA. rAjA kRNikakI-ceTakakI yuddha taiyAriyAM kAla Adi daza kumAre AvyA pachI kRNika rAjA potAnA kauTumbika purUSane belAvIne A pramANe kahevA lAgyA-he devAnupriye! ekadama jaladIthI Abhijya (paTTa) hAthIne sajA tathA ghoDA hAthI ratha ane caturaMgiNI senAne taiyAra kare. mArI AjJA pramANe taiyArI karI mane khabara Ape. rAjA kRNikanI A AjJAne sAMbhaLI teoe rAjAnA kahevA pramANe badhAM kArya karI rAjAne khabara ApI. tyAra pachI te kuNika rAjA jyAM snAnagRha hatuM tyAM AvyA ane snAna Adi kathiI nivRtta thaI tyAMthI nIkaLI jyAM bahArano sabhAmaMDapa hatuM tyAM pahoMcyA ane tyAM AvIne te rAjA tamAma prakAre susajita thaIne pitAnA AbhiSekaya hAthI upara beThA. tyAra pachI te kUNika rAjA traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ratha tathA traNa karoDa sainike sahita tamAma yuddhanI sAmagrIo sAthe caMpA nagarInA madhyabhAgamAM zrI nirayAvalikA sUtra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIne nIkaLyA. ane tyAMthI nIkaLI jyAM kAla Adi daza kumAro hatA tyAM AvyA ane kAla Adi daza kumArane maLyA. tyAra pachI te kRNika rAjA tetrIsa hajAra hAthI, tetrIsa hajAra ghoDA tetrIsa hajAra ratha tathA tetrIsa karoDa sainikethI gherAyelA ane tamAma jAtanI yuddha sAmagrI cukata thaI vAjate gAjate zubha sthAnamAM khAna-pAna karatA karatA thoDe thoDe dUra para mukAma karatA karatA vizrAma letA thakA aMga dezanI vacce-vacce thaIne jyAM videha deza hatuM jayAM vaizAlI nagarI hatI tyAM jAvAne nizcaya karyo. (43) rAjA kRNika ceTakakA yuddha aura kAlakumArakA maraNa 'ta che " ItyAdi. tyAra pachI te ceTaka rAjAe kRNikanI caDAInA samAcAra sAMbhaLI teNe kAzI tathA kauzala dezanA nava mallakI ane nava lecchakI ema aDhAra gaNarAjAone bolAvI temane A pramANe kahevA lAgyA. ha devAnupriye ! vahalya kumAra rAjA kRNikathI DarIne secanaka gaMdhahAthI tathA aDhAra saravALe hAra laIne mArI pAse cAlyA AvyA che. enA samAcAra maLatAM kRNike mArI pAse traNa dUta mokalyA paNa meM te dUtane kAraNa batAvI nA pADI dIdhI. tyAra pachI kUNike mArI vAta ne nahi mAnIne caturaMgiNI senA sAthe laDAI mATe taiyAra thaIne ahIM AvI rahyo che. te zuM he devAnupriye! secanaka gaMdhahAthI ane aDhAra sarane hAra rAjA kRNikane ApI de ane velya kumArane tenI pAse mokalI devo ke tenI sAthe laDAI karavI? tyAra pachI te aDhAre gaNa rAjAoe hAtha joDIne A pramANe kahyuM zrI nirayAvalikA sUtra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he svAmina ! nathI te A vAjabI ke nathI AvI rIte karavAnI AvazyaktA. vaLI A pramANe karavuM rAjakulane ucita paNa nathI ke Apa secanaka gaMdha hAthI tathA aDhAra saravALo hAra rAjA kRNikane arpaNa karI dIo ane zaraNe AvelA kumAra halyane pAcho mokalI dIo. he svAmina! je rAjA kRNika caturaMgiNI senA laIne laDAI mATe taiyAra karIne Ave che te ame leke paNa laDavA mATe taiyAra chIe. te rAjAonI e pramANe vAta sAMbhaLI rAjA ceTake te aDhAre rAjAone A prakAre kahyuM he devAnupriye ! je tame leke kRNika sAthe laDavA cAhatA ho to potapotAnA rAjyamAM jAo ane tyAM jaI snAna Adi vagere kiyA karI laDavA mATe kAla Adi kumArane samAna tame paNa senA AdithI sajaja thaI ahIM Avo. rAjA ceTakanI AjJA sAMbhaLI te gaNarAjAe potapotAnA rAjyamAM jaI ane tyAMthI sarva prakAranI sainya sAmagrIthI yukata thaI rAjA ceTakane sahAyatA karavA mATe vizAlI nagarImAM Ave che ane rAjA ceTakane jaya vijaya zabda sAthe vadhAve che. tyAra pachI te ceTaka rAjA potAnA kauTumbika purUSane belAve che ane temane pitAne AbhiSekaya (paTTa) hAthI sajja karI lAvavA AjJA Ape che kUNikanI peThe te paNa pitAnA paTTa hAthI para bese che. tyAMthI te ceTaka rAjA traNa traNa hajAra hAthI gheDA ratha ane traNa karoDa sainike sAthe kUNikanI peThe ja potAnI vaizAlI nagarInI vacamAM thaIne jyAM te aDhAra gaNarAjAo hatA tyAM AvyA. ane tyAM te ceTaka rAjA satAvana hajAra hAthI, satAvana hajAra ghaDA satAvana hajAra ratha tathA satAvana karoDa sainikothI gherAIne tamAma prakAranA sAja khAja ane vAjAM gAjAnI sAthe sArAM sArAM sthAnamAM prAtaH kAlika bhajana karatA thakA, cheDe thoDe dUra mukAma karatA thakA, vizrAma letA thakA, videha dezanI vacce-vacca thaIne jayAM dezanI sarahada hatI tyAM AvyA. tyAM AvIne pitAnI chAvaNuM taiyAra karAvI ane laDAI mATe rAjA kRNikanI rAha jovA lAgyA. zrI nirayAvalikA sUtra Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI te kRNika rAjA paNa teja rIte tyAM AvyA ke jyAM dezanA pradezane aMtima cheDA hatA, ane mahArAjA ceTakanI chAvaNIthI eka jana che. pitAnI chAvaNa nakhAvI. tyAra pachI te beu rAjAoe raNabhUmi sajjita karI ane yuddha karavA tyAM AvyA. (44) taevi je nig 'ItyAdi. tyAra pachI te kRNike tetrIsa hajAra hAthI, ghoDA ane ratha tathA tetrIsa karoDa (te samayanI eka saMkhyA) senikano garUDabUha banAvyuM ane garUDamUha sAthe raNabhUmimAM rathamuzala saMgrAma karavA mATe AvyA ceTaka rAjA paNa satAvana satAvana hajAra hAthI, ghoDA, ratha ane satAvana karoDa (te samayanI eka saMkhyA) sainike zakaTayUha banAvI tenI sAthe rathamuzala saMgrAmamAM AvyA. tyAra pachI banne rAjAonI senA astra zastrathI sajita thaI pota pitAnA hAthamAM pakaDelI DhAlethI, kheMcelI talavArathI, kAMdha upara rAkhelA tUNIrethI, caDAvelA dhanuSyothI, cheDelA bANathI, sArI rIte phaTakAratA DAbI bhujAothI, cheTe TAMgelI vizAla ghaTAothI, atyaMta zIghratAthI bajAvAtA bherI Adi vAjAM othI, siMhanAda jevA ke lAhalathI samudranI choLonA jevA avAja karatI, tathA tamAma yuddhasAmagrIthI yukta hatI. tyAM bhISaNa huMkAra karatA karatA ghoDesavAre ghaDesavAronI sAthe, hAthIvALAo hAthIvALAonI sAthe, rathIe rathIo sAthe, pAyadala lazkara pAyadalanI sAthe, A prakAre eka bIjA sAthe yuddha karavA mATe taiyAra thaI gayA. zrI nirayAvalikA sUtra 71. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI te banne rAjAonA dvAe pitapatAnA svAmInI AjJAmAM anurakta thaIne ghaNA manuSyone nAza, manuSyane vadha, manuSyanAM mardana arthAt manuSyone saMhAra karatA karatA tathA nAcatA thakA ghaDenA samUhathI bhayaMkara ane lahIthI raNabhUmine kIcaDavALI banAvatA banAvatA ekabIjA sAthe laDavA lAgyA. tyAra pachI te kAlakumAra traNa traNa hajAra hAthI ghoDA ane ratha tathA traNa kare. manuSyanI sAthe garUDabUhanA pitAnA agIyAramAM skaMdha arthAt bhAga dvArA ratha muzala saMgrAma karatA karatA, sinino saMhAra thaI gayA pachI, jevI rIte bhagavAne kAlI devIne kahyuM, te prakAre te mAryA gayA, he gautama! te kAlakumAra AvA prakAranA AraMbhethI tathA AvA prakAranAM azubha kAryonA saMcayathI kAlane vakhate kola karIne cothI paMkaprabhA nAmanI pRthvI (naraka) mAM hemAbha nAme narakAvAsamAM narayika thaI utpanna thayA. he bhadanta ! kAlakumAra cAthI pRthvI (naraka) mAMthI nIkaLI kayAM jaze? ane kayAM utpanna thaze ? he gautama! kAlakumAra mahAvideha kSetramAM jaI Avya (ddhi-sampattithI bharapUra) kuLamAM utpanna thaze, ane dRDhapratijJanI peTheja siddha thaze, buddha thaze, mukta thaze ane tamAma duHkhano aMta karaze. he jakhU! A prakAre siddhagati sthAnane prApta karelA evA zramaNa bhagavAna mahAvIre nirayAvalikAnA prathama adhyayanane A bhAva prarUpita karyo che arthAt bhagavAnanA mukhethI jema meM sAMbhaLyuM tema meM tamane kahyuM che. (45) zrI nirayApAlikA sUtranuM prathama adhyayana samApta. (1) zrI nirayAvalikA sUtra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukAla (sukAlI) kumArakI mRtyu niyAvalikA sUtranuM dvitIya adhyayana * saphaLa maMtte ' ityAdi. he bhadanta ! siddhi sthAnane prApta thayelA zramaNa bhagavAna mahAvIre niracAvalikAnA prathama adhyayananA pUrvokta artha khatAnyeA che. tA hai bhagavan ! pachI dvitIya adhyayanamAM temaNe kayA bhAvanuM nirUpaNa karyu che ? he jammU ! te kAla te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI, te nagarImAM pUrNabhadra nAmanA caitya hatA. ane te nagarane rAjA kUNika hatA tenI rANI padmAvatI hatI. te caMpA nagarImAM zreNika rAjAnI patnI rAjA kUNikanI nAnI mAtA sukAlI nAmanI rANI hatI je atyaMta sukumAra hatI. te sukAlI devInA putra sukAla nAmane kumAra hatA je atyaMta sukumAra hatA. tyAra pachI te sukAla kumAra kAi eka samayamAM traNa traNa hajAra hAthI gheADA ratha tathA traNa karoDa pAyadaLa sainikA sAthe rAjA kUNikanA rathanuzala saMgrAmamAM laDavA mATe gayA. ane te kAlakumAranI samAna ja peAtAnI tamAma senA naSTa thaI gayA bAda mAryA gayA. marIne kAlakumAranI peThe ja narakamAM gayA ane tyAMthI nIkaLI mahAvideha kSetramAM janma lai kAlakumAranI jema siddha caze ane tamAma du:khanA aMta karaze. dvitIya adhyayana samApta thayuM. zrI nirayAvalikA sUtra 73 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAkAla Adi ATha kumArakI mRtyu A prakAre prathama adhyayananA jema bAkInAM ATha adhyayanAne paNa jANavA joie. vizeSa eTalu ja che ke mAtAonAM nAma kumArAnA nAmanA jevAMja che. badhAMnA nikSepa arthAta upasaMhAra pahelA adhyayananA samAnaja samajI levA joIe. iti. nirayAvalikA samApta thaI 1 nirayAvalikA nAmaka prathama varga samApta. (1) zrI nirayAvalikA sUtra 74 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmakumArakAvarNana kalpAvatasikA nAmano dvitIya varga "napho mAre' ityAdi. he bhadanta! je mekSa prApta thavaNabhagavAna mahAvIre nirayAvalikA nAme upAMganA prathama vargamAM pUrvokta abhiprAyanuM varNana karyuM che te tyAra pachI temaNe bIjA varga kalpAvataMsikAmAM keTalA adhyayanuM varNana karyuM che? zrI sudharmA svAmI kahe che - he jaNUzramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAvartAsikAmAM daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. temanAM nAma A pramANe che - (1) padma (2) mahApa (3) bhadra (4) subhadra (5) padmabhadra (6) padyasena (7) padmagulma (2) nalinI gulma (9) AnaMda ane (10) naMdana. jakhkha svAmI pUche che - he bhagavana ! zramaNa bhagavAna mahAvIre kapAvalaMsikAmAM daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. tenA prathama adhyayanamAM kyA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? sudharmA svAmI kahe che - hiM jamba! te kAle te samaye caMpA nAmanI nagarI hatI, temAM pUrNabhadra citya hato. te nagarImAM kRNika rAjA rAjya karatA hatA. temane padmAvatI nAmanI rANI hatI, te caMpAnagarImAM rAjA zreNikanI patnI mahArAja kuNikanI nAnI mAtA kAlI nAmanI rANI hatI je atyaMta sukumAra hatI te rANune eka kAlakumAra nAmane putra hatuM, te kAlakumAranI patnI padmAvatI devI je bahu svarUpa zrI nirayAvalikA sUtra 75 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAna hatI. te pUrva upArjIta puNyathI maLelA manuSya sukhane anubhava karatI rahetI hatI. tyAra pachI eka divasa te padmAvatI devI pitAnA ati uttama vAsagRhamAM sutI hatI. te vAsagRhanI bhIMte atyaMta manohara citrothI cItarAyelI hatI. te gharamAM pitAnI komala zayyAmAM sutelI te rANIe svapnAmAM siMhane je. svapna dIThA pachI te jAgI gaI. pachI tene svapnadarzanane anusarIne zubha lakSaNavALe putra thaye. tenA janmathI mAMDI nAmakaraNa sudhInAM karmo mahAbala kumAranA jevAja jANavAM. te kAlakumArane putra tathA padmAvatI devInI kukhe janmela hovAthI tenuM nAma padya rAkhavAmAM AvyuM. tyAra pachInA sarva vRttAnta mahAbalanI peThe jANavo joIe. tene ATha ATha daheja maLyA ane te pitAnA upalA mahelamAM tamAma prakAranAM manuSyasabaMdhI sukha legavate temAM rahetuM hatuM. 1 nAmo sariNa' ItyAdi. bhagavAna mahAvIra prabhu padhAryA. pariSadu dharma zravaNa karavA mATe nikaLI. kUNika rAjA paNa dharmopadeza sAMbhaLavA mATe nikaLyA. kumAra paddha paNa mahAbalanI peThe bhagavAnanI pAse gayA. tyAM bhagavAnanA upadezathI tene vairAgya thaI gayuM. teNe mahAbalanI peTheja mAtA pitA pAse pravajyAnI rajA mAgI tathA chevaTe teNe pratrajayA (dIkSA) lIdhI ane anagAra (gahatyAgI) thaI gupta brahmacArI thaI gayA tyAra pachI te paddha anagAre (gRhatyAgI) zramaNa bhagavAna mahAvIranA tathArUpa sthavirenI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgenuM adhyayana karyuM ane baha rItanI caturtha tathA chaTha Adi (12 upavAsa) tapasyA karI. pachI te paddha anagAre udAra kaThina tapasyA karavAthI ta: karmanuM ArAdhana karavAnA kAraNe temanuM zarIra sukAI gayuM, rUkSa thaI gayuM. lohI mAMsa sukAI javAnA kAraNe eTalA kRza (nabaLA) thaI gayA ke temanA zarIramAM hADakAM tathA cAmaDAM mAtra rahI gayAM ane temanI badhI nase dekhAvA lAgI. AnuM vizeSa varNana meghakumAranA jevuM jANavuM. meghakumAranI peThe ja temaNe dharma jAgaraNa karI tathA vipulagiri upara javA Adine vicAra karyo tathA meghakumAranI peTheja vipula giripara javA mATe bhagavAnane pUchayuM. pUchIne pite pharIne paMca mahAvrata grahaNa karyA gautama Adi zramaNa nigranthone zrI nirayAvalikA sUtra Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA nircanthIone khamAvIne sthavirenI sAthe dhIre dhIre vipulagiri para caDayA ane tyAM vidhIsara pAdapapagamana saMthAre svIkAra karI maraNanI IcchA vagara rahevA lAgyA, tathA te pA anagAra sthaviranI pAse agIyAra aMgonuM adhyayana karyuM ane pUrA pAMca varSanI dIkSA paryAya pALI. eka mahinAnI saMkhanAthI sATha bhaktanuM chedana karI anukrame kAlane prApta thayA. temanA kAla prApta karyA pachI sthavira leka te paddha anagAranA bhapakaraNa laIne bhagavAnanI pAse AvyA. tene AvyA pachI gautame bhagavAnane pUchyuM bhagavad ! A paddha anagAra kola karIne kayAM gayA? bhagavAne kahyuM che gautama! paddha anagara pUrvokta prakAre eka mahinAne saMthAre karI tathA Acita pratikrAta thaI arthAt Atmazuddhi karI kAlane avasare kAla prApta thaI caMdramAnI upara saudharma kalpamAM be sAgaranI sthitivALA devapaNe utpanna thayA. he bhadanta ! te padyadeva devasabaMdhI Ayu, bhava sthitine kSaya thaI gayA pachI devakathI avIne kayAM jaze? he gautama! te devalokathI AvIne mahAvideha kSetramAM daDhapratijJanI rIte samRddha kulamAM janma laI siddha thaze ane tamAma duHkhane aMta karaze. he jabba ! A prakAre mokSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAvartAsikAnA prathama adhyayananuM A bhAva nirUpaNa karyuM che. je 2 prathama adhyayana samAsa. zrI nirayAvalikA sUtra Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' " ' naphaLa maMte ' ityAdi. mahApadmakumAra kA varNana dvitIya ( mo ) adhyayana prArabha jammU svAmI puche che:-- he bhadanta ! meAkSaprApta zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpAvata sikAnA prathama adhyayananA bhAvAne pUrvokta prakAre nirUpaNa karyo che. tA tyAra pachI he bhagavan ! khIjA adhyayanamAM teoe kayA bhAvAnuM nirUpaNa karyuM che ? bhadrakumAra Adi ATha kumAra kA varNana zrI sudharmA svAmI kahe che:-- he jammU ! te kALe te samaye caMpA nAme eka nagarI hatI. te nagarImAM pUrNa bhadraM caitya hatA, tyAMnA rAjA kUNika hatA. tenI rANInuM nAma padmAvatI hatuM. te caMpAnagarImAM rAjA zreNikanI rANI--mahArAjA kRNikanI nAnI mAtA--mukAlI nAme rANI hatI. te sukAlI rANInA putra kumAra sukAla hatA. te sukAla kumAranI patnInuM nAma mahApadmA hatuM. te bahu sukumAra hatI. tyAra pachI te mahApadmA devI kAi samaye eka rAtrimAM jyAre zayyA para sutI hatI tyAre teNe svapnAmAM siMhane joce. ane nava mahinA pachI tene eka putra utpanna thayA jenuM nAma mahApadma rAkhavAmAM AvyuM. A mahApadma anagAranI utpattithI mAMDIne siddhi sudhInuM vRttAnta padma anagAranA jevuMja jANI levuM joIe. arthAt daivaleAkathI cyavIne mahAvidehakSetramAM siddha thaze. eTaluM zrI nirayAvalikA sUtra 78 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa che ke te mahApadma anagAra izAna devalAkamAM utkRSTa sthitivALA deva thayA. hai jammU ! zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhue A prakAre khIjA adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. te jevuM bhagavAna pAsethI sAMbhaLyuM che tevuMja me tane kahyuM che. (2) hai jammU ! A prakAre bAkInAM ATha adhyayanAne jANI levAM joIe, kAla Adi daza kumArInA putrAnI mAtAnA nAma te putrAnA jevAM che. te badhAnAM cAritrapoya anukramathI A prakAre che: kAla sukAlanA putra padma mahApadma anagAre pAMca pAMca varSa dIkSAparyAya pALI. mahAkAla, kRSNa tathA sukRSNanA putra bhadra, subhadra ane padmabhadre cAra cAra varSa, mahAkRSNa, vIrakRSNa, rAmakRSNanA putra padmasena, padmagulama ane nalinIgulma anagArAe traNa traNa varSa, pitRsenakRSNa, ane mahAsenakRSNanA putra AnaMda ane naMdane be be varSa saMyama pALye. A dazeya zreNika rAjAnA pautra hatA. have kANu kayA devalAkamAM gayA te kramathI khatAvIe chIe:~ (1) padma-saudharma nAme prathama devaleAkamAM gayA. (2) mahApadma-izAna nAme khIjA devalAkamAM utpanna thayA. (3) bhadraM-satalkumAra nAme trIjA devalAkamAM utpanna thayA. (4) subhadramuni mAhendra nAme ceAthA devalAkamAM utpanna thayA. (5) padmalagna muni--brahma nAme pAMcamA devaleAkamAM, (6) padmasena sunilAntaka nAme chaThThA devalAkamAM, (7) padmagulma muni-mahAzukra nAme sAtamA devalAkamAM gayA. (8) nalinIgulma muni-sahasrAra nAmanA AThamA devaleAkamAM jaI devapaNe utpanna thayAM. (9) Ana Mda muni prANata nAme devaleAkamAM gayA. (10) na Mdana muni--khAramA acyuta nAme devalAkamAM utpanna thayA. zrI nirayAvalikA sUtra 79 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhadra Adi devoMkI sthiti temanI sthiti nIce lakhyA prakAranI che - padyadevanI utkRSTa be sAgarepama sthiti che. mahApadyanI be sAgaropama jhAjherI (kAMIkaadhika) che. bhadranI sAtasAgarepama, subhadranI sAta sAgarepama jhAjherI. padmabhadranI daza sAgaropama. padmasenanA cauda sAgarepama. padmagulmanI sattara sAgarepama. nalinIgulmanI aDhAra sAgarepama. AnaMdanI vIsa sAgaropama ane naMdanadevanI bAvIsa sAgarepama sthiti che. e badhA utkRSTa sthitivALA deva che ane mahAvideha kSetramAM siddha thaze. kalpAvatasikA nAmaka dvitIya varga samAsa, zrI nirayAvalikA sUtra 80 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candradevakApUrvabhava varNana atha puSpitA nAmaka tRtIya varga " are" ityAdi. jammu svAmI puche che - he bhadanta! mokSa gayela evA zramaNa bhagavAna mahAvIre kalpavataMsikA nAme dvitIya varga svarUpa upAMgamAM pUrvota bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. tyAra pachI tRtIya varga svarUpa pupitA nAmanA upAMgamAM bhagavAne kayA kayA bhAva nirUpaNa karyA che? zrI sudharmA svAmI kahe che - he jabU! mokSaprApta evA zramaNa bhagavAna mahAvIre tRtIya varga svarUpa pupitA nAme upAMganA daza adhyayana nirUpaNa karyA che. te A prakAre che - (1) candra (2) sUra (3) zukra (4) bahuputrika (5) pUrNa (6) mAnabhadra (7) datta (8) ziva (9) valepaka ane (10) anAdata e daza adhyayana che. jammu svAmI puche che he bharata! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSmitA nAme upAMgamAM daza adhyayanonuM je nirUpaNa karyuM che te adhyayanemAM prathama adhyayananA bhAvanuM temaNe kayA prakAre varNana karyuM che? zrI nirayAvalikA sUtra 81 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candradevakAvarNana zrI sudharmA svAmI kahe cheH-~~ hai jammU ! te kAle te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. temAM zuzilaka nAme caitya hatuM. te nagaranA rAjA zreNika hatA. te kAle te samaye bhagavAna mahAvIra prabhu tyAM padhAryA. janasamudAyarUpa piraSad dharmakathA sAMbhaLavA nIkaLI. te kALe te samaye jyAtiSkAnA indra, jyAtiSionA rAjA candra, candrAvata saka vimAnanI a Mdara sudharmA sabhAmAM candrasiMhAsana para beThelA cAra hajAra sAmAnikAnI sAthe birAjelA che. te jyAtiSAnA indra candramAe A jammUdrIpa nAmanA saMpUrNa madhya jammUdrIpanuM vizAla avadhijJAnathI avaleAkana karatAM thakAM bhagavAna mahAvIrane madhya jammUdrIpamAM joyA ane temanA dRna karavA mATe javAnI IcchA karI. ane tyAre teNe sUryobhadevanI peTheja AbhiyAgya ( bhRtya ) devone melAvIne kahyuM--he devAnupriyA ! tame madhya jammUdrIpamAM bhagavAnanI pAse jAze ane tyAM jaI savaka pavana AdinI vidhruNA karI kacarA pujo vagere sApha karI sugandha byAthI suga Mdhita karI yAvat ceAjananA vistAramAM bhUmaMDalane surendra Adi devAne AvavA javA besavA Adi mATe yeAgya banAvIne khabara ApeA. te AbhiyeAgya deva uparokta AjJA anusAra mAMDala taiyAra karI khabara de che. pachI candradeve padAtisenAnA nAyaka devane kahyuM ke-jA ane susvarA nAmanI ghaTA khajAvIne sarve deva devIone bhagavAnanI pAse vaMdanA mATe cAlavA sArU sUcanA kareA. pachI te deve te pramANe ja karyuM. sUryAlanA varNanathI vizeSa kevaLa eTaluM ja che ke yAnavimAna Ane eka hajAra ceojana vistAravALuM hatuM ane sADA tresaTha ceAjana UMcuM hatuM. zrI nirayAvalikA sUtra 82 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA mahendra dhvaja pacIsa jana UMco hato. ane te sivAya badhuM varNana sUryAsanA jevuM ja samajavuM joIe. je prakAre sUrya deva bhagavAnanI pAse AvyA, nATyavidhi karI tathA pAchA gayA evI ja rIte candradevanA viSayamAM jANavuM joIe temanA cAlyA gayA pachI gautama svAmI pUche che - he bhadanta ! A candradeva pitAnI devazaktinA prabhAvathI sarve devatAo dvArA nATaka dekhADIne pachI badhAne antahita karI kevaLa ekalAja rahI gayA A meTA AzcaryanI vAta che ! bhagavAne kahyuM-he gautama! jema keI utsavamAM vikharelo janasamUha varasAda AdinA bhayathI koI eka vizAla gharamAM praveza kare che tevI ja rIte candradeva pitAnI vaikiya zaktithI devatAonI racanA karI nATaka dekhADI teone saMkelI laI pitAnA devazarIramAM praveza karI lIdhA. pharI gautama svAmIe puchayuMha bhadana ! candradeva pUrva janmamAM koNa hatA? gautamane evo prazna sAMbhaLI bhagavAne kahyuM- he gautama! te kAle te samaye zrAvastI nAme nagarI hatI. te nagaramAM kenDaka nAme cetya hatuM. te zrAvastI nagarImAM aMgati nAme eka gAthApati hatA te gAthApati bahu moTI samRddhivALo hato. kIrtithI ujjavaLa hato. tenI pAse ghaNAM ghara, zayyA, Asana gADI, ghoDA Adi hatAM. ane te bahu dhana, tathA bahu sonA cAMdI AdinuM leNa deNa karato hato. tenA gharamAM khAvA pIvA pachI paNa ghaNuM anna pAna ane ghaNuM khAvA pIvAne sAmAna rahetA hatA, je anAtha-garIba manuSya tathA pazu pakSIone ApI devAtA hatA. tene tyAM dAsa dAsIo ghaNAM hatAM. tathA gAya bheMsa bheDAM paNa bahu hatAM. vaLI te aparibhUta-prabhAvazALI hate arthAta tene koI parAbhava karI zakato nahoto zrI nirayAvalikA sUtra 83 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgati gAthApatikAvarNana ADhaya, dIpta ane aparibhUta" e traNa vizeSaNothI aMgati gAthA patine mATe dIpakanuM dRSTAMta kahe che, te A pramANe-jema dIpaka, tela, dIveTa ane zikhA (jhALa) thI yukta thaIne vAyurahita sthAnamAM surakSita rahI prakAzita thAya che, tema aMgati gAthApati paNa, tela ane dIveTanI peThe ADhayatA arthAt RddhithI, zikhAnI jagyAe udAratA gaMbhIratA AdithI ane dIptithI yukta thaIne vAyurahita sthAnanI samAna maryAdAnA pAlana Adi rUpa sadAcArathI tathA parAbhavarahita paNAthI saMyukta thaIne tejasvitA dhAraNa karate hatA. e rIte ADhayatA dIpti ane aparibhUtatA, e traNemAM rahele hetutAvarachedaka dharma eka che, te kAraNathI tRNAraNimaNi jAye pratyakSa, anumAna ane Agama zabdomAM pramANutAnI piThe pratyekane (mAtra AyatA, mAtra dIpti, athavA mAtra aparibhUtatA-e eka ekane) hetu mAnave nahi. je prakAre AnaMda gAthApati dhanadhAnya AdithI yukata vANijaya grAmamAM nivAsa karatA hatA tevI ja rIte aMgati gAthA pati paNa zrAvatI nagarImAM nivAsa karatA hatA. e aMgati gAthApatine, rAjA, Izvara yAvat sArthavAha taraphathI ghaNAM kAryomAM, kAraNo (upA) mAM, maMtra (salAha)mAM, kuTumbamAM, guhyomAM, rahasyamAM, nizrAmAM ane vyavahAramAM eka vAra pUchavAmAM AvatuM hatuM, vAraMvAra paNa pUchavAmAM AvatuM hatuM ane te pitAnA kuTuMbano paNa medhi, pramANa, AdhAra, AlaMbana, cakSu, medhIbhUta, cAvata badhAM kAryone AgaLa vadhAranAre hate. ahIM "jJAA' zabdathI rAjA, Izvara, talavara, mAMDavika athavA mADaMbika, kauTumbika, ibhya, zreSThI, senApati ane sArthavAha, eTalA zabdonuM grahaNa thAya che. mAMDalika narezane rAjA ane ezvaryavALAone Izvara kahe che. rAjA saMtuSTa zrI nirayAvalikA sUtra 84 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIne jene paTTabaMdha Ape che te rAjAonA jevA paTTabaMdhathI vibhUSita leke talavara kahevAya che. jenI vasatI chinna bhinna hoya tene maMDava ane tenA adhikArIne mAMDavika kahe che. "mAvika' nI chAyA "mA " karavAmAM Ave te mA"i ne "pAMca gAmone dhaNI" evo artha thAya che. athavA aDhI aDhI gAune aMtare 2 judAM judAM gAma vasyAM hoya tenA dhaNIne mArava kahe che je kuTumbanuM pAlana-poSaNa kare che athavA jenI dvArA ghaNAM kuTumbanuM pAlana thAya che, tene kauTumbika kahe che. "ma" no artha "hAthI" che, ane hAthInA jeTaluM dravya jenI pAse hoya, tene "" kahe che. jaghanya, madhyama ane utkRSTanA bhede karIne Ilya traNa prakAranA che. hAthInI barAbara maNi, motI, paravALAM, enuM cAMdI Adi dravyanA DhagalAnA je svAmI hoya teo jaghanya Ibhya che. hAthInI barAbara hIrA ane mANekanA DhagalAnA je svAmI hoya teo madhyama Ibhya che. hAthInI barAbara kevaLa hIrAnA DhagalAnA je svAmI heya teo utkRSTa ibhya che. jemanI upara lakSmInI pUrepUrI kRpA hoya ane e kRpAne kAraNe jemanI pAse lAkhanA khajAnA heAya tathA jemane mAthe temanuM sUcana karanAro cAMdIne vilakSaNa paTTa zobhAyamAna thaI rahyo hoya, je nagaranA mukhya vyApArI hoya, tene "zrenTI' kahe che. caturaMga senAnA svAmIne "senApati kahe che. gaNima, dharima meya ane paricchedya rUpa kharIdavA-vecavA vastuo laIne naphAne mATe dezAMtara janArAene je sAthe laI jAya che. pega (navI vastunI prApti) ane kSema (prApta vastunuM rakSaNa) nI dvArA temanuM pAlana kare che, garIbanA bhalA mATe temane pUMcha ApIne vepAra dvArA dhanavAna banAve che, temane "nAthavANa" kahe che, eka, be, traNa, cAra Adi saMkhyAnA hisAbe jenI leNa-deNa thAya che tene gaNima kahe che, jemake nALIera, sopArI ityAdi, trAjavAthI tolIne jenI leNa-deNa karavAmAM Ave che tene dharima kahe che, jemake dhAnya, java, mIThuM, sAkara ItyAdi, pAlI ke pavAluM jevAM mApanAM vAsaNathI mApIne jenI leNa-deNa karavAmAM Ave che tene meya kahe che, jemake dUdha, ghI, tela vagere. kasoTI AdithI parIkSA karIne jenI leNa-deNa karavAmAM Ave che tene paricchedya kahe che, jemake maNi, motI, paravALA, ghareNuM vagere aMgati gAthA patine, e rAjA, Izvara Adi taraphathI ghaNAM kAryomAM kAryone siddha karavA mATenA upAyamAM, rtavyane nizcita karavAnA gupta vicAre mA. zrI nirayAvalikA sUtra 85 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAMdhavAmAM, lajAne kAraNe gupta rAkhavAmAM AvatA viSayomAM, ekAMtamAM karavAmAM AvatA kAryomAM, pUrNa nizcayamAM, vyavahArane mATe pUchavAyegya kAryomAM, athavA bAMdho taraphathI karavAmAM AvatA lokAcArathI viparIta kAryonAM prAyazcitta (daDe) mAM arthAt evAM badhAM prakaraNomAM ekavAra tathA vAraMvAra pUchavAmAM AvatuM hatuM- e badhI vAtamAM rAjA vagere moTA moTA mANaso paNa aMgatinI saMmati letA hatA. e badhAM vizeSaNo vaDe sUtrakAre ema prakaTa karyuM che ke aMgati gAthA patine badhAM loko mAnatA hatA, te atyaMta vizvAsapAtra hatA, vizALa buddhithI yukata hate ane badhAne vAjabIja salAha-saMmati Apato hato. dhAnya, java, ghauM vagerene kaNasalAmAMthI chUTAM karavAne eka khADA bedI temAM eka lAkaDAne khabhe kheDavAmAM Ave che ane pachI tenI cAre bAjue eka sAthe kaNasalAMne kacaravA mATe baLada vagere pharyA kare che, e khAMbhAne medhi kahe che. baLada vagere e vakhate e khAMbhAne AdhAreja pharyA kare che. je e khAMbhe na hoya to eka baLada eka bAjue cAlyo jAya ane bIjo bIjI bAjue phare, e rIte vyavasthA bhaMga thaI jAya. gAthApati aMgati potAnA kuTuMbanI medhi-madhyastha staMbha je hato; arthAta kuTumba ene AdhAre hatuM, teja kuTuane vyavasthApaka hate. mULa pAThamAM vi' (ga) zabda che, tenuM tAtparya e che ke te kevaLa kuTumbanA ja AdhAra rUpa nahato, paraMtu badhA lekonA paNa Azraya rUpa hato, ke jema upara darzAvavAmAM Avela che AgaLa paNa jyAM jyAM "ji (fpaNa) AvyuM che, tyAM tyAM badhe eja tAtparya samajavAnuM che. aMgati gAthApati pitAnA kuTumbanA paNa pramANa rUpa hato, arthAt jema pratyakSa anumAna Adi pramANa, saMdeha Adine dUra karIne heya (tyajavA gya) padArthothI nivRtti ane upAdeya (grahaNa karavA yegya) padArthomAM pravRtti karAvatA te, padArthone darzAve che, tema aMgati paNa pitAnA kuTuMmbine batAvato hato ke -amuka kArya karavuM gya che, amuka kArya karavuM yogya nathI, amuka padArtha grAdara che, amuka padArtha agrAhya che, ityAdi. zrI nirayAvalikA sUtra Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgati pAtAnA kuTumbanA paNa AdhAra ( Azraya ) hatA, tathA Alekhana hatA, arthAt vipattimAM paDelA manuSyane dAraDuM athavA thAMbhalAnA jevA AdhAra rUpa hatA. agati peAtAnA kuTumbanA cakSurUpa hatA, arthAt jema cakSu mArgane prakAzita kare che tema aMgati svakuTumbionA paNa badhA arthAnA prakAzaka ( sanmArga daka) hatA. 6 ra khIjIvAra medhibhUta Adi vizeSaNa spaSTa bedhane mATe ApelAM che. * nava zabdathI pramANabhUta, AdhArabhUta, AlakhanabhUta, cakSurbhUta, e badhAnA saMgraha thAya che, ahIM spaSTatAne mATe 'sUta" zabda vadhAre ApyA che. enu tAtpaya e ke aMgati meSThi arthAt medhinI samAna hatA, pramANu arthAt pramANanI samAna hatA, AdhAra arthAt AdhAranI samAna hatA, Alakhana arthAt AlakhananI samAna hatA ane cakSu arthAt cakSunI samAna hatA. agati badhAM kAryAMnu` saMpAdana karanArA paNa hatA. (1) * tenuM jAheLa ' ityAdi. te kAle te samaye pArzva prabhu tevIsamA tIrthaMkara jJAnAvaraNIya darzanAvaraNIya, mAhanIya tathA aMtarAya e cAra ghAtI karmonA nivAraka, kevalajJAna kevaladarzanathI yukta, mumukSu janAthI senca, athavA purUSAnI vacamAM temanuM vacana AdyAnIyagrAhya hatu. AthI purUSAdAnIya, dharmanA Adi karavAvALA bhagavAna mahAvIra samAna sarva guNlRAthI yukta, nava hAtha UMcA zarIravALA, seALa hajAra zramaNa tathA ADatrIsa hajAra zramaNiyeAthI yukta eka gAmathI bIje gAma tIrthaMkara para parAthI vicaratA vicaratA kAika nAmanA udyAna ( khAga ) mAM padhAryAM. jana samudAya rUpa pariSada pAtapeAtAnA sthAnathI dharma sAMbhaLavA mATe nIkaLI, pArzvanAtha bhagavAnanI dharma dezanA sAMbhaLI pAtapeAtAne sthAne gaI. tyAra pachI te aMgati gAthApati bhagavAna pArzvanAthanA AvavAnA vRttAnta sAMbhaLI haSTa thaI kArtika zeThanI peThe nikanyA. pArzvanAtha prabhunI pAse jai teNe zrI nirayAvalikA sUtra 87 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanI sevA karI. tathA bhagavAna pArzvanAtha dvArA upadiSTa vyutacaritra lakSaNa dharma sAMbhaLe ane te pitAnA hRdayamAM dhAraNa karyo. tyAra pachI teNe hAtha joDIne prArthanA karI-he bhagavan! huM mArA moTA dIkarAne kuTuMbane bhAra soMpI daIne ApanI pAse saMyama grahaNa karavA IcchA rAkhuM chuM. tyAra pachI te bhagavatI sUtramAM kahela gaMgadattanI peTheja viSaya sukhane kipAka phalanI jema samajI jIvanane pANInA parapoTA tathA kuzanA agra bhAgamAM rahelAM jalabiMdu samAna caMcala ane anitya samajIne tathA ghaNuM cAMdI, dhana, sonuM, ratna, maNi (jhaverAta), motI, zaMkha, zilA, pravAla, rakata ratna (mANeka) Adi choDI daIne ane dAna daIne tathA saMpattinA bhAgIdArane saMpattine lAga ApI potAnA gharathI nIkaLI gaMgadattanI peThe pratrajita thaI gayA. pravrajyA laIne te aMgati anagAra IryA Adi pAMca samitiethI samita. mana Adi traNa guptithI gupta tathA mamatva rahita ane akiMcanabAhya-atyaMtara parigrahathI rahita tathA pAMce IndriyanuM damana karavAvALA anagAra thaI gayA. tathA gupta brahmacArI banyA. tyAra pachI aMgati anagAre at pArva prabhunA tathA bahuzruta-sthavirenI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgonuM adhyayana karyuM. adhyayana pachI ghaNA caturtha, SaSTha, aSTama, dazama, dvAdaza, mAsArdha (aa mAsa) mAsa kSamaNa rUpa aneka tapathI pitAnA AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSo sudhI cAritra pAlana karyuM paNa uttara guNanA virAdhanAne kAraNe virAdhitacAritravALA thaI ardhamAsikI saMkhanAmAM anazana dvArA trIza bhakatanuM chedana karI kAla mAsamAM kola karIne candrAvataMsaka vimAnamAM upapAta sabhAmAM devadUSya vastrothI AcchAdita (DhaMkAyelI) devazayyAmAM te aMgati anagAra 1) AhAra-paryApti (2) zarIra-paryApti (3) Indriya-paryAsi (4)zvAse zvAsa-paryANi-bhASAmanaH -paryAti bhAvane prApta karIne jyotiSanA Indra caMdra banIne utpanna thayA. - virAdhanA be prakAranI che-mUlaguNavirAdhanA ane uttaraguNavirAdhanA temAM pAMca mahAvratamAM deSa lagADavo e mUlaguNavirAdhanA che. ane piMDa vizuddhi AdimAM deSa lagADavo jemake kaIvAra betAlIza Sa sahita AhAra zrI nirayAvalikA sUtra Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchuM levA, koIvAra IryA vagere samitionA ArAdhanamAM pramAda karavo, koIvAra abhigraha levo paraMtu samyak (sArI rIte) na pALa, tathA vibhUSA mATe zarIra caraNa Adi deva Adi Adi uttaraguNa viSayaka virAdhanA dezavirAdhanA che. aMgati anagAre mUla guNanI virAdhanA karI nahotI paNa uttara guNanI virAdhanA karI AlocanA karI nahotI te mATe te tiSI deva thayA. gautama svAmI pUche che he bhadanta! jyotiSanA Indra jyotiSanA rAjA candranI sthiti keTalA kAlanI che? bhagavAna kahe che he gautama! jotiSanA Indra caMdranI sthiti eka palyopama ane eka lAkha varSanI che. he gautama! patinA Indra jyotiSanA rAjA candrane A divya devaRddhi pUrvabhavamAM upArjita tapa ane saMyamanA kAraNathI maLI che. he bhadanta! candra deva pitAnuM AyuSya bhava tathA potAnI sthitinA kSaya thaI gayA pachI eNvIne kayAM jaze. he gautama! Ayu Adi kSaya thaI gayA pachI A candra deva mahA videha kSetramAM janma laIne siddha thaze. sudharmA svAmI kahe che - he jagga! A prakAre mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitAnA prathama adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. iti pupitAnuM prathama adhyayana samApta. zrI nirayAvalikA sUtra Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryako bhagavAnake samIpa AnA dvitIyaadhyayana. he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitAnA prathama adhyayanamAM pUrvota bhAvonuM nirUpaNa karyuM che. pachI te bhadanta ! puSpitAnA bIjA adhyayanamAM temaNe kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che? che jakhU! te kAle te samaye rAjagRha nAme nagarI hatI. te nagarImAM guNa zilaka nAme cetya (bagIce) hato. te nagarImAM zreNika nAme rAjA hatA. tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA. jevI rIte candramA AvyA tevI rIte sUrya paNa AvyA ane saghaLI nATaka vidhi batAvI cAlyA gayA. gautame bhagavAnane pUchayuM- he bhadanta! sUrya pUrva janmamAM koNa hatA? bhagavAne kahyuM - he gautama! te kAle te samaye zrAvastI nAme nagarI hatI. te nagarImAM supratiSa nAme gAthApati hatA. je aMgatinA jevAja Atya ane aparibhUta thaIne vicaratA hatA. te nagarImAM bhagavAna pArzva prabhu padhAryA. jema agati gAthApati prajita thayA tevIja rIte supratika gAthApati paNa dIkSita thayA. teja prakAre sAdhupaNAne virodhita karI kAla avasara kAla karIne jyotiSanA Indra sUrya devapaNAmAM utpanna thayA tathA Ayu bhavasthiti kSaya karIne pachI A sUrya deva mahA videha kSetramAM janma laIne siddha thaze ane sarve duHkhane aMta lAvaze. he jamma! A prakAre zramaNa bhagavAna mahAvIre puSitAnA dvitIya adhyayananA bhAvenuM nirUpaNa karyuM che. A pupitAnuM bIjuM adhyayana purUM thayuM 2 zrI nirayAvalikA sUtra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukakA bhagavAnane samIpa jAnA atha trIjo adhyayana. re ' ItyAdi. he bhadanta! e pramANe siddhi gati sthAnane prApta evA zramaNa bhagavAna mahAvIra puSpitAnA dvitIya adhyayanamAM pUrvokata arthonuM nirUpaNa karyuM che te che bhadanta trIjA adhyayanamAM temaNe kayA arthonuM nirUpaNa karyuM che? he jamma! te kAle te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. guNazilaka nAme temAM caitya hatuM. te nagaramAM zreNika nAme rAjA hatA. tyAM bhagavAna mahAvIra prabhu padhAryA. pariSada dharma kathAnuM zravaNa karavA nIkaLI. te kAle te samaye zuka mahAgraha zukrAvata saka vimAnamAM zukra siMhAsana upara cAra hajAra sAmAnika devenI sAthe beThA hatA. te zukra mahAgraha candragrahanI pake bhagavAnanI pAse AvyA ane nATaya vidhi dekhADIne emaja cAlyA gayA. gautamane jIjJAsA thaI ke he bhadanA! A zuka mahAgraha A prakAre devatAo dvArA nATaya vidhi dekhADI badhAne antahita karI ekalA rahI gayA A bahu AzcaryanI vAta che. bhagavAne kahyuM he gautama! kuTAkArazALA-parvata zikharanI peThe UMcA vizAla makAnamAM varasAdanA bhayathI vikharAI gayelA jana samUha jevI rIte antahita thaI jAya che tevIja rIte zukranI vicika zaktithI utpanna thayela devagaNa nATaka dekhADI tenAja dehamAM samAI gayA. zrI nirayAvalikA sUtra 91 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ somila brahmaNakA varNana gautame pUchyuM:-- he bhagavan! A zukramahAgraha tenA pUrvajanmamAM koNa hatA ? he gautama ! te kAle te samaye vArANasI nAme nagarI hatI te nagarImAM sAmila nAme brAhmaNa rahetA hatA. te brAhmaNa ADhaya yAvata aparibhUta hatA. te Rgveda vagere vedya tathA tenAM aMga ane upAMgamAM pariniSThita hatA. te nagarImAM bhagavAna pArzvanAtha tIrthaMkara padhAryA pariSada dharmakathA sAMbhaLavA mATe bhagavAna pAse gaI. bhagavAnanA AvavAnA samAcAra sAMbhaLI te vArANasI nagarImAM rahevAvALA sAmila brAhmaNanA hadayamAM A prakAranA AdhyAtmika vicAra utpanna thayA ke sumukSujanAnA AzrayaNIya arhat pArzvanAtha tIrthaMkara tIrthaMkaronI maryAdAnuM pAlana karatA ahIM AmrazAla vanamAM padhAryA che. A mATe huM jaIne bhagavAna pArzvanAthanI pAse upasthita thAuM ane temane aneka arthavALA zabdonA artha tathA hetu = kAraNa athavA anumAnanA paMcAvayava vAkaya pUchuM. AvA vicAra karI ziSyAne pAtAnI sAthe lIdhA vagara-- ekalAja- bhagavAnanI pAse Avye ane A prakAre bhagavAnane prazna karyo: he bhadanta ! Apane yAtrA che kharI ? Apane yApanIya che ? * sivayA, mAsa, ane kulatya ' lakSya che ke alakSya ? Apa eka che ke e ? ityAdi prazno karyo. zrI nirayAvalikA sUtra 92 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM "gha' ne artha che saMyama mArgamAM pravRtti. sApanIra' no artha che mokSamArgamAM jAvAvALAonA prayajaka Indriya ane manane vaza karavArUpa dharma. riNA' no artha che samAna avasthAvALA ane saraso. mAra' ne artha che mAsa=kAlavizeSa, mAsa=aDada, mAsa=prAcIna rIta pramANe pAMca ratI-caNoThIvAlAM mAnavizeSa ra mAna' Ane e matalaba che ke je bhagavAna pArzvanAtha AtmAnI ekatA mAnI leze te huM zrotra AdinuM jJAna tathA avayathI AtmAnI anekatA siddha karIza. "kau avata' AthI je AtmA be mAnaze te huM tenuM paNa khaMDana karIza. kemake je eka che te kadI paNa be thaI ja na zake ityAdi mila brAhmaNanA prazna sAMbhaLI tenA javAbe bhagavAne sarve dethI rahita syAdavAdamatanuM AzrayaNa karIne ApyA. AnuM vistArapUrvakanuM varNana bhagavatI sUtranA aDhAramA zatakanA dazamAM uddezamAM joI levuM joIe. A prakAre chalapUrvaka prazna karyA pachI te ucita uttara pAmI bedhayukata thaI. zrAvaka dharmane svIkArIne bhagavAna pArzvanAtha prabhunI pAsethI pitAne sthAne gaye. eka vakhata bhagavAna pArzvaprabhu arhat vArANasI nagarInA AzrazAla vana nAme caityamAMthI nIkaLIne dezamAM vihAra karavA lAgyA. tyAra pachI te samila brAhmaNa eka vakhata asAdhuonAM darzanathI tathA susAdhuonI parya pAsanA na karavAthI ane mithyAtva paryAyanA vadhavAthI tathA samyakRtva paryAyanA ghaTavAthI mithyAtvI thaI gaye. eka vakhata madhyarAtrimAM kuTuMba jAgaraNa karatAM karatAM te somila brAhmaNanA hadayamAM AvA prakAranA AdhyAtmika eTale manamAM saMkalpa utpanna thayA ke-huM vArANasI nagarImAM rahevAvALo bahu UMcA kuLamAM pedA thayele brAhaNa chuM, meM vata grahaNa karyA che, veda bhaNelo chuM, lagna karI putravAna banya, samRddhi ekaThI karI, pazuvadha karyA, yajJa karyA, dakSiNa ApI, atithInI pUjA karI, agnimAM havana karyA, yUpIya kAne cheDayuM, A badhAM kAryo karyA. zrI nirayAvalikA sUtra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have mAre mATe yogya che ke huM rAtri purI thaI jyAre savAra paDe tyAre vArANasI nagarInI bahAra khUba AMbAnA vRkSane bagIca banAvuM tathA mAtuliMga=birA, vela, kapittha, cicA=AmalI tathA kulanI vADI banAvuM. A prakAre vicAra kare che. rAtri vItI sUryodaya thatAM ja teNe vArANasI nagarInI bahAra AMbAnA bagIcAthI mAMDIne kulanI vADI sudhI badhuM banAvyuM ane te bagIcA haLave haLave saMrakSita ane saMgepita thaI pUrNa rUpamAM bagIcA thaI gayA. lIlA, lIlIchama kAntivALA, pANIthI bharelA meghavRnda (vAdaLAM) hoya tevA ghanIbhUta raMgavALA, pa tathA puSpavALA ane phaLavALA hovAthI tathA hariyALA hevAthI bahu zobhAyamAna dekhAvA lAgyA. (3). "Ruri tara" ItyAdi. tyAra pachI koI bIje vakhate kuTuMba jAgaraNa karatAM karatAM te somila brAhmaNanA hRdayamAM A prakArane AdhyAtmika-Atma vicAra utpanna thaye ke meM vrata Adi karyA, yajJastaMbha kheDa ane huM vArANasI nagarInA bahu UMcA kuLamAM janmelo brAhmaNa chuM. meM vArANasI nagarInI bahAra ghaNA AMbAnA bagIcAthI mAMDIne kulavADI sahita banAvyAM che. have mAre mATe yogya che ke rAta vItI gayA pachI prAtaHkAla thatAMja ghaNI ja loDhAnI kaDAIo, kaDachIe Adi tathA tApane mATe tAMbAnA vAsaNa banAvIne khUba khAvApIvAnA khAdya-svAdya padArtho banAvarAvIne mArA mitra ane jJAtibaMdhuo Adine AmaMtraNa ApuM. pachI te brAhmaNe te pramANe vAsaNa banAvarAvI khUba khAnapAna khAdya-svAdya taiyAra karAvI potAnA mitra ane jJAtibaMdhuone AmaMtraNa ApyuM ne jamADayA tathA temanuM sanmAna karI te mitra-jJAti-svajana baMdhuonI sAme pitAnA moTA putrane belAvI kuTuMbane bhAra tenA upara nAkhI, pitAnA te saghaLA mitra-jJAti baMdhuone pUchI huM ghaNI leDhAnI kaDAIe, kaDachIe tathA tAMbAnAM banAvelAM zrI nirayAvalikA sUtra Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAsaNA laine je gaMgA tIre vasanArA vAnaprastha tApasa che jevAke--rotrina= agniheAtrI, roji=vastradhArI vAnaprastha, nautrio=bhUmizAyI vAnaprastha, cAyAnI= yajJa karavAvALA, zrAdrA=zrAddha karavAvALA vAnaprastha, sthAnI=pAtra dhAraNa karavAvALA, kuMciA=zramaNa vAnaprastha tApasa vizeSa. toyUlaji=dAMtavaDe kevaLa cAvIne khAvAvALA, mAunmajana mAtrathI snAna karavAvALA arthAt pANI nAkhIne snAna karavAvALA, saMmajJa=vAravAra hAthethI pANIne uchALIne nahAvAvALA, nimanna=pANImAM DUbakI mArI nAhavAvALA, saMghrakSA =mATIthI zarIrane cALIne nAhavAvALA, kSiLa=gaMgA nadInA dakSiNa kinAre rahevAvALA, uttara=gaMgA nadIne uttara kinAre rahevAvALA tathA rA=zakha vagADIne bhAjana karavAvALA jUlma kinArA upara besI rahIne avAja karatA leAjana karavAvALA, sumasudhA= mRgane mArIne tenA mAMsathI jIvana vItADavAvALA, dantitAla=hAthIne mArIne tenA mAMsathI jIvana vItADanArA, urUla daMDane UMcA upADI cAlanArA, vizAtrokSI= dizAone pANIthI mArjana karIne (pANI chAMTIne ) tenA upara puSpala vINIne rAkhanArA, vavAlala=vRkSanI chAlane dhAraNa karavAvALA, vAlo=bhUminI nIcenI guphAmAM rahenArA, navANI=jalamAMja rahenArA, vRkSamUru vRkSanA mULamAM rahevAvALA, aghumakSI=jalamAtraneAja AhAra lenArA, vAghumakSo vAyu mAtrathIja jIvana jIvanArA, sevAmAnI=jalanA uparanA bhAgamAM rahela lIlI vanaspati ( sevALa ) khAvAvALA, mujhAhAra=mULa khAvAvALA, vajrA=suraNa vagere kaMdanA AhAra karanArA, svAdA=lIMbaDA AdinI chAla khAvAvALA, patradA=khilIpatra Adi patrAnA AhAra karavAvALA, jAhA=keLAM vagere phaLa khAvAvALA, puSpArApuSpa kuda, saragavA gulAma Adi kulAnA AhAra karavAvALA, nInAhArI=kALu* vagerenAM khI khAvAvALA, saDI gayelAM kaMdamULa, chAla, pAna, phula tathA phaLa khAvAvALA, jalanA abhiSekathI kaThaNa zarIravALA, sUryanI AtApanA ane paMcAgninA tApathI aMgArazaulya=devatAmAM zULa upara rAkhIne pakAvelAM mAMsa ane kaTTuzolya- zrI nirayAvalikA sUtra 95 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cokhA vagere rAMdhavAnAM pAtra=kaMdu temAM ghI nAkhIne cUla para pakAvelA mAMsanI peThe pitAnAM zarIrane kaSTa detA je vicAre che temAM je dizA prekSaka che teonI pAse pravrajIta banavAnI IcchA rAkhuM chuM. tathA prajIta thaIne paNa A prakAranA abhigraha (pratijJA) laIza ke-jyAM sudhI jIvuM tyAM sudhI antara rahita chaTha-chaTha (nabelA-belAkupa) dicakravAla tapasyA karatA sUryanI sAme hAtha UMcA rAkhIne AtApana bhUmimAM AtApanA lete rahIza. Ama vicAra kare che. vicAra karIne sUryodaya thatAM ghaNI leDhAnI kaDAIo kaDachIe, tAMbAnAM tApasa pAtro Adi laIne dizA prekSaka tApasanI pAse Avyo ane dizA prekSaka tApasa thaI gaye. tApasa thaIne paNa te emila pUrvokta abhigraha barAbara laIne pahelA SaSakSapaNa svIkAra karIne vicAravA lAgyA. atre "dik cakavAla" zabda AvyuM che tene abhiprAya evo che ke tapasvI tapasyAnAM pAraNAM mATe potAnI tapobhUminI cAre dizAmAM phela bhegAM karIne rAkhe. pachI tapasyAnAM pahelAM pAraNAmAM pUrva dizAmAM rAkhelAM phaLathI pAraNuM kare. bIjuM pAraNuM karavAnuM Ave tyAre dakSiNa dizAmAM rAkhelAM phaLathI pAraNuM kare. AvI rIte bIjAM pAraNAM Ave tyAre pazcima-uttara dizAomAM rAkhelAM phaLano AhAra kare. A prakAranI pAraNAMvALI tapasyAne "dipha cakravAla" kahe che. (4). "pf se semi' ItyAdi. tyAra pachI te somila brAhmaNa RSi pahelA SaSakSapaNanA pAraNAM AvatAM AtApana bhUmi para Ave che. tyAM AvIne te valkala vastra dhAraNa karI rahela tApasa jyAM pitAnI parNakuTI hatI tyAM AvyuM. tyAM AvIne pitAnI kAvaDa lIdhI ane te laIne pUrva dizAmAM jalathI siMcana kare che ane kahe che-"he pUrva dizAnA adhipati soma mahArAja ! paralekasAdhanA mArgamAM javA mATe pasthita saumila brAhmaNa SinI rakSA kare ane tyAM je kAMI kaMda, mULa, chAla. pAMdaDAM, puSpa, phala, bI tathA lIlerI vastu Adi che te levAnI AjJA Apa" ema kahIne pUrva dizAmAM jAya che. tyAM jaIne je kAMI kaMda, mUla Adi hatAM te zrI nirayAvalikA sUtra Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa kare che ane potAnI kAvaDa bhare che. pachI tenAM dala, kuza, pAMdaDAM ane samidha ( heAmanAM kASTha) e badhuM lai jyAM peAtAnI paNu kuTI hatI tyAM AvyA. tyAM AvIne teNe peAtAnI kAvaDa rAkhI. kAvaDa rAkhIne vedIne meATI karI arthAt vedI banAvavAnuM vistRta sthAna nizcita karyuM. pachI upalepana ( lIMpaNa ) tathA krIDI Adi laghukAya jIvAnI rakSAne mATe samAna karavA lAgyA. pachI darbha tathA kalazane hAthamAM laIne gaMgAne kAMThe AvyA ane temAM pravezIne snAna karavA lAgyA, tathA jalamajana=DubakI lagAvavuM, jalakrIDA=taravuM, ane jalAbhiSeka karavA lAgyA. pachI Acamana karIne svaccha ane atyaMta zuddha thaine, devatA tathA pitRenAM karmo karIne, darbha tathA kalaza hAthamAM laIne, gaMgA mahAnadImAMthI khahAra nIkA. ane peAtAnI kuTImAM AvyA. tyAM AvIne darbha ane kuzane eka tarapha rAkhe che tathA retIthI vedI anAve che. pachI rA=nimanthana kAi, je agni mATe ghasavAmAM Ave che, te tathA pi=nirsa amAna kAi, jenA upara agni utpanna karavA mATe 'rAja' ghasAya che te taiyAra kare che. ane zaraka dvArA araNInuM santhana kare che. manthana karI temAMthI agni pragaTa kare che ane phuMka mArI tene saLagAve che. temAM samidhonAM kASTha nAkhIne prajavalita kare che. agni prajavalita karIne agninI jamaNI khajumAM sAta aMge (vastuo ) nuM sthApana kare che-- jevAke :~~~ (1) sakasthatApasAnuM eka upakaraNa vizeSa, (2) valkala (3) sthAna, (4) zayyAlAMDa, (5) kamaMDaLa, (6) lAkaDInA IMDa tathA (7) AtmA arthAta peAtAne agninI jamaNI bAjue rAkhe. A pramANe badhI vastuene yathAsthAna rAkhI madha, ghI tathA cAkhAthI agnimAM havana kare che. ==ghIthI cApaDIne hevanane mATe rAMdhavAnA cAvala sIjhAve che. carUne sijhAvI nahi vaizvareva (nitya yajJa) kare che. pachI atithine jamADI pAte bhAjana kare che. (5). zrI nirayAvalikA sUtra 97 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saf se roji ItyAdi. tyAra pachI te somila brAhmaNa RSie dvitIya Saka (velA) nuM pAraNuM AvatAM pUrvokta prakAre badhAM karmo karyA tathA chelle AhAra karyo. vizeSa e che ke dakSiNa dizAmAM mahArAja yama, paraleka sAdhaka mArgamAM prasthita mila brAhmaNanI rakSA kare. te dizAmAM je kaMda, mULa, phala, kula vagere hoya te levAnI AjJA Apo" ema kahIne dakSiNa dizAmAM jAya che. e ja prakAre pazcima dizAmAM mahArAja varuNa, paraloka sAdhaka mArgamAM prasthita sesila brAhmaNa RSinI rakSA kare. vagere pUrvokta vidhIthI pazcima dizAmAM jAya che. pachI uttara dizAmAM javA mATe eja prakAre mahArAja zravaNa (kubera) nI prArthanA karI ane uttara dizAmAM gaye. AvI rIte teNe pUrva Adi cAre dizAonI peThe cAre vidizAo (pUrNa) mAM paNa pUrvokta vidhinuM AcaraNa karyuM ane pachI AhAra karyo. tyAra pachI eka vakhata anitya jAgaraNa karatAM karatAM te samila brAhmaNanA hRdayamAM evA prakArane AdhyAtmika vicAra utpanna thaye ke huM vArANasI nagarIne rahevAvALe atyaMta UMcA kuLamAM janmelo somila nAmane brAhmaNa RSi chuM. meM ghaNAM ghaNAM vrata karyo tathA yajJa vagerethI mAMDI yajJa staMbha kheDavA sudhI karma karyo. tyAra pachI meM vArANasI nagarIthI bahAra AMbAnA bagIcAthI mAMDI kulavALA bAga sudhI banAvyAM. pachI meM ghaNI leDhAnI kaDAIo, kaDachI tathA tApasane mATe upayogI evI ghaNuM tAMbAnAM pAtre vagere vastu banAvarAvI ane mArA pitAnA saghaLA mitra-jJAti-svajana-baMdhuone belAvIne temane bhejana vagere dvArA saMmAnita karyA. te jJAti baMdhuonI samakSa mArA pitAnA putrane kuTuMbanI rakSAne mATe sthApita karIne tenI saMmati laIne te leDhAnI kaDAI vagere badhuM laI muMDita thaI prajita thaye ane aMtararahita chaTha-chaTha dipha cakavAla tapa karate karate vicaruM chuM. A mATe mane e gya che ke sUryodaya thatAM ja ghaNuM dRSTa bhraSTa=ze=je kayAreka jovAmAM AvelAM yathArtha bhAvothI bhraSTa-khalita che te tathA pUrva saMgatika=samAna tApasa paryAya vartione pUchIne Azrama saMzrita= AzramamAM rahevAvALA aneka seMkaDo prANIone vacana AdithI saMtuSTa karI vakala zrI nirayAvalikA sUtra 98 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastra dhArI kAvaDamAM peAtAnAM bhaDApakaraNa lai tathA kASTa mudrAthI mADhAne AMdhI uttara dizAmAM uttarAbhimukha thaIne mahAprasthAna ( maraNane mATe javuM) karUM. te seAmila brAhmaNa RSi AveA vicAra kare che ane sUryodaya thatAM peAtAnA vicAra pramANe badhA dRSTa bhraSTa Adi samAna tApasa paryAyartine pUchIne tathA AzramamAM rahenArA aneka seMkaDA prANione saMtuSTa karI kAmudrA vaDe peAtAnuM mAtu madhe che. ane evA abhigraha ( pratijJA ) le che ke--' jyAM jyAM paNa te jala hAya ke sthala hAya ke durga ( vikaTa sthAna ) hAya, nIcA pradeza hoya ke pata hAya, viSama bhUmi hAya ke khADA hoya ke guphA hAya e khadhAmAMthI game te hAya tyAM praskhalita thAuM ke paDI jAuM te mAre tyAMthI uThavuM nahi kalpe ema vicArI evA abhigraha le che ane uttara dizA taraph mahAprasthAna mATe prasthita thAya che. pachI te sAmila brAhmaNa RSi aparAThuM mala (divasanA trIjAprahara) mAM jyAM suMdara azeAka vRkSa hatuM tyAM Avyo ane te azeka vRkSanI nIce potAnI kAvaDa rAkhI. anantara vedi-besavAnI jagyAne sApha karI, te sApha karIne jyAM gagA mahAnadI hatI tyAM AnyA. ane zivarAja RSinI peThe te gaMgA mahAnadImAM snAna Adi karma karI tyAMthI upara Avye tathA jyAM azAka vRkSa hatu tyAM AvIne--da, kuza tathA retIthI yajJa vedInI racanA karI. yajJa vedInI racanA karIne zaraka tathA araNIthI agnine prajavalita karIne pachI ali-vaizvadeva (nitya cajJa) kare che ane kASTha mudrAthI sukha khAMdhe che. ane mauna dhAraNa karI esI jAya che. (6). zrI nirayAvalikA sUtra 99 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taLuM tapta ityAdi. tyAra pachI te sAmila brAhmaNa RSinI sAme madhyarAtrine vakhate eka devatA pragaTa thayA. pachI te deve sAmila brAhmaNane Ama kahyuM:--hai pratrajIta somila brAhmaNa ! tArI A pravrajyA duSpravrajyA ( deoSavALI ) che. e prakAre te devanI dvArA e traNa vAra kahevAmAM AvatAM chatAM paNa te seAmila te devatAnI vAtanA Adara karatA nathI ke nathI tenA tarapha dhyAna paNa detA. paNa ekadama mauna thaI jAya che. tyAra pachI te sAmila brAhmaNathI anAdara pAmelA deva je AjuthI AvyA hatA te mAjue cAlyA gaye. tyAra pachI valkalavastradhArI te sAmila sUryodaya thatAM kAvaDa upADI peAtAnA bhaDa upakaraNa laine kASThamudrAthI pAtAnuM mADhuM khAMdhIne uttara dizA tarapha prasthAna kare che. pachI te seAmila brAhmaNa bIje divasa aparAtuM kAlanA chellA paheAramAM ( sAMje ) jyAM saptaparNa vRkSa hatuM tyAM Avye. ane saptaparNanI nIce peAtAnI kAvaDa rAkhIne vedI manAve che. ane jevI rIte azeAka vRkSanI nIce teNe karyo hatAM tevAMja badhA kAMkarI ante teNe havana karyA ane kAmudrAthI peAtAnuM mADhuM AMdhI mauna thaI rahevA lAgyA. pachI te sAmila brAhmaNanI samakSa madhyarAtrine vakhate eka deva pragaTa thayA ane AkAzamAM ubhA rahI azAkavRkSanI nIce jema pahelAM te sAmila brAhmaNane devatAe kahyuM hatuM tevI ja rIte vaLI kIne kahyuM. paraMtu te seAmila brAhmaNe te devatAnI vAta upara kAMI paNa dhyAna na ApyuM. sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karIne khilakula cupa thaI rahyo. te devatA aMtardhyAna thaI gayA. pachI valavastra dhArI te sAmila brAhmaNe pAtAnI kAvaDa lIdhI ane kASThamudrAthI peAtAnuM mADhuM khAMdhe che, tyAra pachI uttara dizAmAM uttarAbhimukha thaIne cAlavA mAMDayuM. zrI nirayAvalikA sUtra 100 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI te samila brAhmaNa trIje divase cethA pahoramAM jyAM azoka vRkSa hatuM tyAM AvI kAvaDa mUkIne besavA mATe vedI banAve che. pahelAMnI pramANe badhAM karmo karI kANamudrAthI moTuM bAMdhI pachI mauna thaI besI jAya che. tyAra pachI madhyarAtrimAM te semila brAhmaNanI pAse eka deva pragaTa thaye ane vaLI teNe teja prakAre kahyuM ane pachI cAlyA gaye. tyAra pachI sUryodaya thatAM valkalavastra dhArI te mila brAhmaNa pitAnI kAvaDa upADe che ane kAmudrAthI pitAnuM moTuM baMdhe che. ane pachI uttara dizAmAM uttarAbhimukha thaIne cAlavA mAMDe che. tyAra pachI te somila brAhmaNa cothe divase cothA paheramAM jyAM vaDanuM vRkSa hatuM tyAM AvyuM ane te vaDanA jhADanI nIce potAnI kAvaDa rAkhI. pachI besavAnI vedI banAvI te chANa mATIthI lIMpI ane sApha karI. pachI mana thaIne beThe. tyAra pachI madhyarAtrine vakhate te samila brAhmaNanI pAse eka deva pragaTa thayo ane teNe emaja agAu pramANe karyuM ane aMtardhAna thaI gaye. tyAra pachI te somila pAMcamA divase cothA pahore jyAM udumbara (uMbare)nuM vRkSa hatuM tyAM Ave che. ane te udumbara vRkSanI nIce potAnI kAvaDa rAkhI vedI banAve che. pahelAMnI mAphaka badhAM kRtya karI pachI kANamudrAthI meTuM bAMdhI mauna rahe che. tyAra pachI madhyarAtrimAM te somila brAhmaNanI pAse eka deva pragaTa thaye ane A prakAre kahyuM -he somila pravrajita ! tArI A pravrajyA dupratrajyA che. A prakAranI pahelIvAranI vANuM te devatAne mukhethI sAMbhaLI te semila mauna rahe che. pachI te deva bIjIvAra, trIjIvAra paNa somilane te ja prakAre kahe che. samile te devatAnI vANI sAMbhaLI A prakAre kahyuM - he devAnupriya ! mArI pratrajyA duSpavrajyA kema che? somilanA A prakAre puchavAthI te devatA A prakAre kahevA lAgya he devAnupriya ! tame mumukSujanethI sevAtA pArzva aItanI pAse pAMca A vrata, sAta zikSA vrata ema kula maLIbAra vata 15 zrAvaka dharmane svIkAra karyo zrI nirayAvalikA sUtra 101 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI asAdhuonA darzanathI tame A dharmane parityAga karyo. pachI eka samaya madhyarAtrimAM kuTuMba jAgaraNa karatAM karatAM tamArA manamAM e vicAra utpanna thaye ke, "gaMgAne kAMThe tapasyA karavAvALA judA judA prakAranA vAnaprastha tApasa che. te tApasamAM je dizAkSaka tApasa che tenI pAse, loDhAnI kaDAIo kaDachI tathA tAMbAnAM tApasapAtra banAvarAvI te laIne jAuM ane dizA prekSaka tApasa banuM." vagere samila brAhmaNanA manamAM pUrva ciMtana karelA je vicAro hatA te devatAe tene kahyA. pharI teNe kahyuM ke tyAra bAda tame dizA prekSaka tApasanI pAse dIkSA lIdhI ane abhigraha lIdhe tyArathI jyAM azoka vRkSa hatuM tyAM AvyA ane tyAM kAvaDa rAkhI tame tamArA sarve karmo karyA. pachI mArA dvArA pratibaMdhita karAyA chatAM paNa tame te upara dhyAna na ApyuM ane mauna rahyA. A prakAre meM cAra divasa sudhI tamane samajAvyA paNa tame dhyAna na ApyuM. bAda Aje pAMca divasa cethA paheramAM ahI uduara vRkSanI nIce tame tamArI kAvaDa sakhI besavAnI jagyAne sApha karI pachI te lIpI ane sanmArjana karyuM ane kASTamudrAthI pitAnuM moTuM bAMdhI mauna thaI beThA che. he devAnupriya ! A prakAranI tamArI A pravajyA duutrajyA che. tyAra bAda semile kahyuM-he devAnupriya ! te have Apa ja batAve ke huM kevI rIte supratrajita banuM ? tyAra pachI te devatAe somila brAhmaNane A prakAre kahyuM-he devAnupriya jo tame hamaNAM agAu grahaNa karelAM pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvratane potAnI meLe svIkAra karIne vicaraNa kare te A tamArI pratrajyA supratrajayA thaI jAya. tyAra pachI te deva mila brAhmaNane vaMdana ane namaskAra kare che. pachI je dizAmAMthI te prAdurbhata thayuM hatuM teja dizAmAM aMtahita thaI gaye. te deva ahita thaI gayA pachI tenA sthana anusAra te somila brAhmaNa RSie agAu svIkArelAM pAMca aNuvrata ane sAta zijhAvata pitAnI jAte svIkArI vicaraNa kare che pachI te somila ghaNAM caturtha SaSTha aSTamathI mAMDI cAvatuM zrI nirayAvalikA sUtra 102 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsAI tathA mAsakSaNaparUpa vicitratA upadhAnethI potAnA AtmAne bhAvita karatA ghaNA varSo sudhI zramaNopAsaka (zrAvaka) paryAyanuM pAlana kare che. aMtamAM ardha mAsika saMlekhanA dvArA AtmAne bhAvita karI tathA trIsa lakata (AhAra) nuM anazanathI chedita karI te pUrvakRta pApasthAnanI AlecanA ane pratikramaNa nahIM karatA samyakatvane virAdhita karI kAlamAsamAM kola karIne zukravataMsaka vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIya zayyAmAM je pramANanI avagAhanAthI jyotiSa devonI utpatti thAya che te pramANavAlI avagAhanA artha-jaghanya-aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga ane utkRSTa sAta hAtha parimANavALI avagAhanAthI zukamahAgrahapaNAmAM utpanna thayA. pachI te zukamahAgraha utpanna thaI bhASAparyApti mana:paryApti Adi pAMca prakAranI paryAptithI paryApti bhAvane prApta thayA. he gautama ! zakamahAgraha A kAraNathI pitAnI AvI deva Rddhio prApta karI che. zukamahAgrahanI sthiti eka pAmanI che. gautama svAmi pUche che - he bhadanta ! te kramahAgraha Ayubhava sthitizaya thatAM te devalothI ccavIne kayAM jaze ? he gautama ! A zukramahAgraha mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze. sudharmA svAmI kahe che - A prakAre che jakhkha ! zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhue puSpitAnA trIjA adhyayanamAM A bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. (7). pupitAnuM tRtIya adhyayana samApta. zrI nirayAvalikA sUtra 103 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuputrikAdevIkA varNana ceAthuM adhyayana. naLa maMtaeN ityAdi. jammU svAmI pUche che: he bhadanta ! jo puSpitAnA tRtIya adhyayanamAM bhagavAne pUrvokta bhAvanuM varNana kyuM che teA pachI tenA pachI cAthA adhyayananA bhAvane temaNe kayA prakAre nirUpaNa karyo che ? sudhAM svAmI kahe che: he jammU ! te kAle te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. te nagaramAM zuzilaka caitya hatA. te nagaramAM mahAvIra svAmI padhAryA. pariSada temanAM darzana mATe nIkaLI. te kAla te samaye khaDuputrikAdevI saudharma kalpanA mahuputrika vimAnamAM sudharmAMsalAnI aMdara bahu putrika siMhAsana para cAra hajAra sAmAnika devIe tathA cAra mahattarikAe=samAna vaibhavavALI kumAriothI, jenuM vacana ulaghana na karI zakAya evI pradhAnatama, cAre dizA kumArIo sahita sUryobhadeva samAna gIta vAtri Adi nAnA vidha divya bhAgAne bhAgavatI vicaraNa karatI hatI ane te A sapUrNa jammUDhIpane vizAla avadhi jJAna vaDe upayogapUrva ka jotI jotI rAjagRhamAM padhArela bhagavAna mahAvIra svAmIne jue che, temane joIne sUrya devanI peThe cAvat namaskAra karIne peAtAnA zreSa sihAsana upa2 pUrva dizAnI taraph mADhu rAkhIne beThI. sUryobhadevanI peThe ja AbhiyAgika ( bhRtya ) devane khelAvIne teNe susvarA ghaMTA vagADavAnI AjJA ApI. pachI susvarA ghaMTA vagaDAvIne bhagavAna mahAvIranAM darzana karavAne javA mATe sarve devatAone sUcanA ApI. tenuM yAna vimAna hajAra ceAjananA vistAravALuM hatuM. sADA khAsaDha ceAjana UMcuM hatuM temAM caDAvelA mahendra dhvaja pacIsa yeAjana UMcA hatA. chevaTe te bahuputrikAdevI yAvat uttara dizAnAM mArgathI sUryAbhadevanI peThe hajAra yeAjananuM vaiyika zarIra banAvIne utarI pachI bhagavAnanI pAse AvI ane dharmakathA sAMbhaLI, tyAra pachI te bahuputrikAdevI pAtAnI jamaNI bhujA ( hAtha ) ne phelAve che ane temAMthI ekase ATha devakumArane kADhe che pachI DAkhI bhujAne phelAve che temAMthI ekase ATha devakumArine kADhe che pachI ghaNA zrI nirayAvalikA sUtra 104 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAraka ane dArikAo (moTI umaravALAM chokarA chokarIo) tathA Dimbhaka DismikA (nAnA nAnA bALake ane bALikAo)ne pitAnI vaikriyika zaktithI banAve che ane sUryAladevanI peThe nATayavidhi batAvIne cAlI jAya che tenA gayA pachI bhagavAna gautame "bhadanta" evuM sAdhana karI bhagavAna mahAvIrane vaMdana tathA namaskAra karyo ane pUchayuM ke he bhagavana! A bahuputrikAdevInI divya Rddhi ane divya zuti tathA divya devAnubhAva kayAM gayA ane zemAM samAI gayA? bhagavAne kahyuM - he gautama! te devakRddhi tenA zarIramAMthI nIkaLI ane temAMja vilIna thai gaI. gautame pUchyuM:he bhagavan! te vizAla devaRddhi temAM kevI rIte vilIna thaI gaI? tyAre bhagavAna kahe che he gautama ! jevI rIte utsava prasaMge eka thayelo janasamUha varasAda vagerenA kAraNathI parvata zikharanI peThe UMcA ane vizAla gharamAM samAI jAya che teja prakAre A devakumAra ane devakumArIo, vagere devaRddhi bahuputrikAnA zarIramAM aMtahita thaI gaI. gautame vaLI pUchayuM:-he bhadanta ! A bahaputrikA devIne A prakAranI divya devaddhi kevI rIte malI ? ane kevI rIte tene prApta thaI ane kevA puNyathI tenA upabhegamAM AvI che? vaLI te ddhione bhegavavAmAM kevI rIte samartha thaI ? (1) zrI nirayAvalikA sUtra 105 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama svAmIe AvA prazno pUchavAthI bhagavAne kahyuM:-- C 'va vahu' ityAdi, he gautama ! te kAla te samaye vArANasI nAme nagarI hatI. te vArANasI nagarImAM AmrazAlavana nAmanA udyAna (khAga) hatA. te nagarImAM bhaTTha nAmane sArthavAha rahetA hatA ke je dhanadhAnyAdithI samRddha ane khIjAthI aparibhUta ( achata ) hatA. te bhadre sArthavAhanI strInuM nAma subhadrA hatuM je sukumAra hAthapagavALI hatI. paraMtu te vAMjhaNI hatI. eTale tene eka paNa saMtAnane janma ApyA nahAtA kevaLa jAnu ane kUparanI mAtA hatI. ahIM " jAnukU ramAtA " nA evA artha thAya che ke jenAM stanAne kevaLa gADhaNa ane koNIo ja spa karatI hatI nahi ke santAna. athavA ahIM 'jAnukUparamAtrA' evI paNa chAyA thAya che--enA artha evA thAya che ke jenA jAnu ane kUpara eTale khALA ane hAtha khIjAnA putrAne lADa pyAramAM ja samartha hatA, nahi ke peAtAnA putrAne lADa pyAramAM, kAraNa ke tene potAnuM kAi saMtAna nahAtuM. : tyAra pachI eka vakhata pAchalI rAtrimAM kuTuMba jAgaraNA karatAM te subhadrA sAvAhInA hRdayamAM A eka evI prakArane AdhyAtmika, citita, prArthita, ane maneAgata saMkalpa utpanna thayA ke huM bhadra sArthavAhanI sAthe aneka prakAranA zabda Adi vipula bhAgone bhegavatI vicarUM chuM paNa Aja sudhI mane eka paNa saMtAna thayuM nathI. te mAtAne dhanya che-te puNyazIla che temaNe puNya meLavyu che temanuM strIpaNuM saphala che ane te mAtAonA, peAtAnA manuSya janma ane jIvananuM phaLa sArI rIte meLavyu` che ke je mAtAe, pAtAnA uttarathI utpanna, stananAM dUdhanA lAbhavALAM, kAnAne lalacAvanArI vANI khela mA-mA evA hRdaya spazI zabda zrI nirayAvalikA sUtra 106 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ belatAM tathA stanamUla ane kAMkhanA vacalA bhAgamAM abhisaraNa karavAvAlAM saMtAna te mAtAonAM stanane dUdhathI paripUrNa kare che. arthAta saMtAnanA snehathI mAtAnA stanamAM dUdha bharAI jAya che. pachI te saMtAna kamaLa kamaLanA jevA hAtha vaDe khoLAmAM besADavAmAM Ave tyAre uMcA svarathI belIne kAnene sAruM lAge evA madhura zabdane saMbhaLAvIne mAtAone prasanna kare che. huM bhAgyahIna chuM-puNyahIna chuM-ane meM pUrvajanmamAM kadI puNyanuM upArjana nathI karyuM tethI saMtAna saMbaMdhI A sukhamAMnuM eka paNa sukha meLavI zakI nathI. kemake mane eka paNa saMtAna thayuM nathI A prakAre soca vicAra karatI te atyaMta dIna tathA malIna thaI nIce mukha karI ArtadhyAna karavA lAgI. te kAla te samaye Isamiti, bhASAsamiti, eSaNA samiti tathA AdAna bhAMDa ane amatranI nikSepaNanI samiti tathA uccAraNa, prasavaNa, zleSma siMghANa parijhApana samiti A badhI samitiothI tathA mane gupti, varApti ane kAyagupti, A traNa gujhiothI yukta, Indine damana karavAvALI, gusa brahmacAriNI, bahuzrutA=bahuzAstrane jANavAvALI ane bahu parivArathI yukta, suvratA nAmanI ArmIo, tIrthaMkara paraMparAthI vicaratI eka gAmathI bIje gAma vihAra karatI karatI vArANasI nagarImAM AvI. ahIM AvIne kalyAnusAra avagraha= AjJA laIne upAzrayamAM utarI ane saMyama tathA tapadvArA pitAnA AtmAne bhAvita karatI karatI vicaravA lAgI. tyAra pachI te sutratA ArthIone eka saMghADe vArANasI nagarInA uca nIca ane madhyama kulamAM gRhasamudAnI bhikSA (aneka gharamAMthI levAnI bhikSA)ne mATe pharatA pharatA bhadrasArthavAhanA gharamAM AvyuM. tyAra pachI subhadrA sArthavAhIe te ArthIone AvatI joI ane temane joIne te sArthavAhInuM hRdaya huNa ane tuSTa thaI gayuM ane temanuM svAgata vinaya karavA mATe surata pitAne AsanethI UThI. UThIne sAta ATha pagalAM sAme gaI. ane temane vaMdana namaskAra karyo. tyAra pachI vipula azana (khAna) pAna khAdya svAdanA pratilAbha karAvI A prakAre bolI. zrI nirayAvalikA sUtra 107 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai devAnupriye ! huM bhadra sAvAhanI sAthe aneka prakAranA vipula bhAga bhAgavatI vicarUM chuM. paraMtu AjaparyaM ta mane eka paNa saMtAna thayuM nathI. te mAtAone dhanya che te puNyazIlA che temaNe pUrvajanmamAM puNya upArjana karyuM che ane te mAtAoe ja peAtAnA manuSyajanma ane jIvananuM phaLa sArI rIte meLavyuM che ke je mAtAonAM peAtAnAM udarathI utpanna, stananA dUdha mATe lAlI, kAnAne lalacAvanArI vANI khelatAM, mAMmAM evA hRdayaspazI zabdane AlavAvALAM tathA stanamUla ane kUkhanI vacalA bhAgamAM abhisaraNa karavAvALAM saMtAna, te mAtAnA stanAne dUdhathI paripUrNa kare che vaLI te kAmala kamala jevA hAthA vaDe kheALAmAM besADatAM uMcA svarathI kheAlI kAnAne sArU lAge tevA madhura zabdo bAlIne mAtAone prasanna kare che. huM bhAgyahIna chuM, puNyahIna chuM. meM kadI puNyanuM AcaraNa karyuM nathI. tethI AvA prakAranAM sukhAmAMthI huM eka paNa sukhane meLavI zakI nahi kemake mane eka paNa saMtAna thayuM nathI. hai devAnupriyAM ! Apa leAka khahu jJAnavALAM che. ghaNIe vAtAne jANA che. ane ghaNAM gAma nagara yAvat sannivezAmAM vicaro che. ghaNA ghaNA rAjA, Izvara, talavara AdithI mAMDIne sAvAhAnA gharomAM bhikSA Apane jAvAnuM paNa thAya che. te zu kayAMya kAI vidyAprayAga athavA maMtraprayAga, vamana athavA virecana, bastikarma ke auSadha athavA bhaiSajya tamane maLyuM che ? jethI mane putra ke putrI thai zake ? (2). ( taLuM tAro ? ityAdi. tyAra khAda te sAdhvI (AryA) te subhadrA sAOvAhIne A prakAre khelI: zrI nirayAvalikA sUtra 108 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he devAnupriye ! ame loka IrSA samiti Adi samitiothI tathA traNa guptiothI yukta, Indriyane vazamAM rAkhavAvALI, gupta brahmacAriNI nigraMtha zramaNa chIe. ame leke AvI bAbata kAnethI paNa sAMbhaLavA kalpatI nathI te pachI tene upadeza athavA AcaraNa kevI rIte karI zakIe ? he devAnupriye ! vizeSa e che ke ame loko kevalI prarUpita dAna zIla Adi nAnA prakAranA dharmane ja upadeza karIe chIe. tyAra bAda te subhadrAsArthavAhI te AryAe pAsethI dharma sAMbhaLIne te hRdayamAM dhAraNa karI haSTa-tuSTa hRdayathI temane traNa vAra vaMdana ane namaskAra karI A pramANe bolI:-he devAnupriye ! huM nitha pravacana para zraddhA karuM -vizvAsa karuM chuM. nigraMtha pravacana para mArI rUcI thaI che. Ape je upadeza Ape che te satya che-sarvathA satya che. huM yAvat zrAvaka gharmane svIkAra karuM chuM. te AryAe kahyuM - devAnupriye ! tane je prakAre sukha thAya temaja kara. dharmAcaraNamAM pramAda na kare, tyAra pachI te subhadrAsArthavAhIe te AryAonI pAse nigraMtha dharmane svIkAra karyo. te pachI te AryAone vaMdana ane namaskAra karIne visarjana karyuM (vidAya ApI.) tyAra pachI te subhadrA sArthavAhI zramaNa upAsikA thaI gaI. tamAma zrAvakadharmanuM pAlana karatI vicaravA lAgI. tyAra pachI eka samaye pAchalI rAtrie kuTuMba jAgaraNa karatI karatI te subhadrAsArthavAhInA hRdayamAM A prakArane AdhyAtmika vicAra Avyo ke bhadra sArthavAhanI sAthe vipula bhogane bhagavatI vicaraNa karuM chuM paNa Aja paryanta mane eka paNa santAna thayuM nathI. AthI mane e yogya che ke sUryodaya thatAMja bhadra sArthavAhane pUchIne sutratA ArthIonI pAse AryA thaI ghara badhuM choDI daIne pratrajita banuM. e vicAra karIne bhadrasArthavAhanI pAse AvI ane hAtha joDI A prakAre belI -he devAnupriya ! huM tamArI sAthe ghaNAM varSo sudhI vipula bhegavilAsa bhagavatI pharuM chuM. paNa zrI nirayAvalikA sUtra 109 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aja sudhI mane eka paNa saMtAna nathI thayuM mATe huM cAhuM chuM ke tamArI AjJA laI suvatA ArthIonI pAse dIkSA laIne prajita thaI jAuM. tyAra pachI te bhadrasArthavAha subhadrA sArthavAhIne A pramANe kahevA lAge - he devAnupriye ! tame hamaNAM dIkSA na le. tame hamaNAM saMsAramAM ja rahe. vipulabhoga bheLavI lIdhA pachI suvatA AryAonI pAse dIkSA laIne pragajita thaje. bhadra sArthavAhe A pramANe kahevAthI te subhadrAsArthavAhIe bhadranAM vacana mAnyAM nahi tema tenA vacano upara vicAra paNa na karyo bIjIvAra trIjIvAra paNa subhadrAsArthavAhIe A pramANe kahyuM - he devAnupriya! tamArI AjJA laIne pratrajyA levAnI IcchA huM karuM chuM. tyAra pachI te bhadrasArthavAha ghaNA prakAre AkhyApanA= gharamAM rahevuM eja zreyaskara che e prakAre tenI parIkSAne mATe je sAmAnya kathana ke tenA jevI AkhyApanAethI, tathA prajJApanA="tame pravajita na thAo saMyamanuM AcaraNa muzkela che A prakAranuM vizeSarUpe kathana-tevI kathanasvarUpa prajJApanAothI, tathA saMjJApanA=bhege bhogavI lIdhA pachI ja saMyamanuM ArAdhana sukara (sahaja) che" e prakAre samajAvavArUpI saMjJApanAthI, tathA vijJApanA=saMyamagrahaNa karatAM tenA aMta:karaNanI dRDhatAnI parIkSAne mATe yuktipratipAdanarUpa vijJApanAthI AkhyA samajAvavAmAM samartha na thaI zakyo tyAre teNe anicchApUrvaka subhadrAne dIkSA levAnI AjJA ApI. (3) tai se mare" ityAdi. tyAra pachI te bhadrasArthavAha vipula azanapAna khAdya svAdya taiyAra karAvyuM, zrI nirayAvalikA sUtra 110 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane peAtAnA badhA mitrA jJAti--svajana bandhuone elAvyA ane Adara satkAra karIne te badhAne bhAjana karAvyuM. pachI subhadrAne navarAvI yAvat masI tilaka ( cAMDalA ) Adi karAvI tamAma alaMkAra ( ghareNAM ) thI zaNagArI hajAra manuSyAe upADelI zikhikA ( pAlakhI ) upara besADavAmAM AvI. tyAra pachI te subhadrAsAvAhI mitra, jJAti, svajana-mandhu tathA sandhienI sAthe tamAma prakAranI Rddhi, bherI AdivAjAgAjAnA svara sAthe vArANasI nagarInI vaccevacce thaIne sutratA AryoenA upAzrayamAM AvI. ane hajAra purUSAe upADelI te zikhikAmAMthI utarI. pachI te bhadrasAOvAha subhadrA sArthavAhIne AgaLa karIne sutratA AryAnI pAse AvyeA. ane vandana namaskAra karyo pachI teNe A prakAre kahyuM: hai devAnupriyA ! A mArI zrI subhadrA sAOvAhI mArI ghaNIja ISTa ane kAnta ( priya ) che. tene vAta pitta kapha vagere rAga ThaMDI garamI vagerenAM duHkha sparza karI na zake te mATe huM hamezAM yatna karatA AvuM chuM te A sAcevAhI sa'sAranA bhayathI ciMtAtura banIne tathA janmamaraNanA DarathI Apa leAkeAnI pAse su MDita thai pratrajita thAya che. mATe huM Apa lekAne A ziSyArUpa bhikSA Apu chuM. he devAnupriyA, AnA Apa leke svIkAra karo. bhadra sAthe vAhanA A prakAre kahevAthI te mahAsatIe te sArthavAhIne kahyuM:he devAnupriye ! jevI tamArI khuzI. koI zubha kAmamAM pramAdana kareA. sutratA mahAsatIe A pramANe kahevAthI te subhadrAsArthavAhIe peAtAnA hAthethI mAlA ane ghareNAM utArI nAkhyAM ane teNe peAtAne hAthethI pA~ca muSTika luMcana karyuM. pachI te sunnatA AryonI pAse AvIne traNa vAra AdakSiNa pradakSiNApUrvaka vandana namaskAra karIne khAlI:---- -- he mahAsatI ! A sasAra jAmaraNarUpa agni vaDe khaLI rahyo chepukha aLe che. jema koI gRhastha gharamAM Aga lAge tyAre maLI jatI vastuAmAMdhI zrI nirayAvalikA sUtra 111 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahu kiMmatavALI ane ochA vajanavALI vastune kADhI le che ane tene surakSita rAkhe che tevIja rIte huM mArA AtmA-ke je mArA ISTa che--kAnta che-priya che-- saMmata=sammAnita che, anumata=hu premathI surakSita che, mahamata che=aneka prakArathI lalita pAlita che, tene ThaMDI, garamI, bhUkha, tarasa, cAra, siMha, sarpa, DAMsa, macchara, tathA vAta, pitta, kaph vagere roga, parISaha, upasarga kAI nukazAna pahAMcADI na zake tathA mArA AtmA paralAkamAM hitarUpa, sukharUpa, kuzalarUpa tathA paramparAthI kalyANarUpa rahe te mATe huM tamArI pAse muDita thaine pratrajita banuM chuM. huM pratilekhanA Adi kriyAne zIkhIza. ApanI AjJAthI saMyamanI badhI kriyAenuM pAlana karIza. A prakAre te sArthavAhI devAnandAnI peThe pratrajita khanI ane AryA thai gai tathA pAMca samiti ane traNa guptiethI yukta thaIne badhI indrionuM damana karIne te gupta brahmacAriNI thai gai. // 4 // " sapanuM sA' ityAdi tyAra pachI te subhadrA Aryo eka vakhata gRhasthanAM khAlabaccAM upara prema karavA lAgI ane premanA AvezamAM te khaccAMne mATe te AryA, cALavA mATe tela, zarIranA mela dUra karavA mATe ubaTana ( pIThI), pIvA mATe prAsuka pANI, te baccAMnA hAtha paga raMgavA mATe meMdI vagere raMjaka dravya, kaMkaNu=hAthamAM paheravA mATe kaDAM, khagaDI, aMjana=kAjaLa, vaNu ka=cantana Adi, cUrNa ke"sugandhita dravya, khelaka=ramavA mATe pUtaLIe Adi ramakaDAM, khAvA mATe khAjA, pIvA mATe dUdha tathA mAlA ( hAra ) ne mATe acitta phUla, A badhI vastue meLavavAnI zeAdha karatI hatI. pachI te gRhasthAnA chekarA, chekarIomAMthI, kumAra kumArikA zrI nirayAvalikA sUtra 112 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMthI, khALakA ane khALAemAMthI kAine tela mAlIsa karatI hatI, kAine zarIre ukhaTana ( pIThI ) lagADatI hatI, koIne prAsuka pANIthI snAna karAvatI hatI, koinA paga raMgI detI hatI, kAInA hADa raMgatI hatI, kAine AMjaNa AMjatI hatI teA keAInA kapALa upara khaNu AdinA AkAranA cAMDalA cADatI hatI, kAinA kapALe kezara AdithI judA judA prakAranA tilaka AdinA vinyAsa karatI hatI, kAi eka bALakane hIMcakA nAkhatI hatI tathA keTalAMka ALakanI eka hAra karI UbhAM rAkhatI hatI ane te hAramAM ubhelAMmAMthI keTalAMka mALakAne judAM judAM UbhAM rAkhatI hatI. ekanA zarIrane caMdana lagAvatI hatI teA ekane sugandhita pAuDarathI suvAsita karatI hatI. ekane ramavA mATe ramakaDAM detI tA kAIne khAvA mATe khAjA detI hatI ane koine dUdha pAtI hatI. keAinI DAkamAMthI acitta ( kAgaLanAM ) phUlanI mALA utArI letI. kAIne peAtAnA paga upara esADatI te koIne peAtAnA kheALAmAM rAkhatI keAIne peTa upara tA keAIne sAthaLa upara ane koine keDe teA koine pITha upara, kAine chAtI upara tA kAIne kAMdha upara koIne mAthA upara rAkhatI te kAine hAthethI pakaDIne hularAvatI. khALakane AnaMda mATe dhImA dhImA svarathI gAtI ane rAtAM khALakane joIne tANIne gAtI, putranI lAlasA, putrInI vAMcchA, pautra ane dauhitranI vAMcchA, tathA pautrI ane dohitrInI vAMcchAnA anubhava karIne peAtAnAM e kAryothI satASa mAnI vicaraNa karatI hatI. tenAM AvAM AcaraNA joine sutratA Aryo subhadrA AryAna A prakAre kahevA lAgI-he devAnupriye ! ApaNe leAkeA sAMsArika viSaceAthI virakta thosamiti smAdithI yukta cAvatA gupta brahmacAriNI ninya zramaNI chIe mATe ApaNe khALakane ramADavuM Adi kalpavAnuM nathI. he devAnupriye ! tame gRhasthAnA baccAMne prema karavA lAgI gayAM che. baccAMne tela Adi lagADavAnI kriyAthI mAMDIne badhAM akalpanIya kAryo karI rahyAM che. tathA putra-putrI, pautra-pautrI ane dauhitra-DhauhitrInI vAMcchAnA anubhava karatAM vicarI che. mATe hai devAnupriye ! tame tamArAM A kAryo mATe vicAra karo ane A pApanI vizuddhine mATe AlecanA karI ane prAyazcitta le. zrI nirayAvalikA sUtra 113 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te AryAeAnA A prakAre akalpanIya vAtonA niSedha karavA chatAM paNa te subhadrA AryAe na te te vAtane mAnI ke na tenA upara kAMI dhyAna ApyuM. paNa teja prakAranA vyavahAra karatI vicAravA lAgI. tyAra pachI te AryAe kahetI ke -"tame uttama kuLamAM janmIne uttama saMyama avasthAmAM AvI AvAM tuccha karma kare che. AvA prakAranI dosTanA karatI, kutsita zabda (miNa) belIne tenA doSa jAhera karatI karatI nindrA karavA lAgI. hAtha meM AdithI cALA pADI apamAna karatI fsanA karavA lAgI, gurUjanonI pAse tenA de khullA karIne tiraskArarUpe jaLA karatI vAraMvAra putra AdinA lAlana viSayanuM nivAraNa kare che. te sutratA Adi AryAonA uparokata prakAre ra4inA-ninA Adi karavAthI ane nivAraNa (manAI) karavAmAM AvatAM te subhadrA AryAnA aMta:karaNamAM evo vicAra utapanna thayo ke "jyAre huM mAre ghera hatI tyAre svataMtra hatI. have jyAre ghara choDI muMDita thaI prajita thaI, tyArathI huM parAdhIna chuM. pahelAM A zramaNa nircarthIio mATe Adara karatI hatI ane mArA sAthe premane vartAva karatI hatI. paNa Aje te nathI mAre Adara karatI ke nathI mArI sAthe premane vartAva karatI. ulaTI te hamezAM mArI nindA karyA kare che. mATe savAra paDatAM ja A suvatA AryAene choDI daI koI judA upAzrayamAM utaruM e mArA mATe ucita che. ema vicAra karI sUryodaya thatAM ja sutratA ArmIone choDIne te subhadrA ArthI nIkaLI paDI ane judA upAzrayamAM jaI elI ja rahevA lAgI. tyAra pachI te subhadrA AryA gurUNI Adine aMkuza na rahevAthI svacachandacAriNI thaI gRhasthonAM bALako sAthe AgaLanA jevo vyavahAra karavA lAgI. tyAra pachI te subhadrA Aya pArvastha thaI=sAdhunA guNothI dUra thaI pArvastha vihAriNI thaI. A prakAre avasanna thaI=sAmAcArI pAlanamAM khinna thaI avasagna vihAriNI banI. kuzIla thaI ane uttaraguNamAM doSa lAgavAnA kAraNe tathA saMjavalana kaSAyenA udayathI kuzIlA thaI kuzala vihAriNI thaI, ane saMsaktA =gRhastha vagerenI sAthe prema bandhana karavAnA kAraNathI sAmAcArImAM zrI nirayAvalikA sUtra 114 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zithila pravRttivALI thaI saMsaktavihAriNI thaI gaI. yathA chandA=pitAnI marajImAM Ave te kalpita mArgamAM pravRtta thaI=yathA chanda vihAriNI thaI. A prakAre ghaNAM varSo sudhI teNe dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. Akhare ardhamAsikI saMlekhanAthI potAnA AtmAne sevita karIne trIza bhaktonuM anazana dvArA chedana karI pitAnA uttaraguNa pratisevanarUpa pApasthAnanI AlocanA tathA pratikamaNa na karatAM kAlaavasaramAM kAla karI saudharma kalpanA bahuputrikA nAme vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIca zayyAmAM devadUSya vastrothI AcchAdita jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga mAtra (avagAhanA) vALI bahuputrikA devI thaIne utpanna thaI. tyAra pachI janmatI vakhate A bahuputrikA devI bhASAparyApti manaparyApti Adi pAMca prakAranI paryAptithI paryApti avasthAne pAmI utkRSTa-sAta hAthanI avagAhanAvALI devI thaI deva avasthAmAM vicAravA lAgI. he gautama ! bahapatrikA devI A prakAre pitAnI divya deva RddhithI samanvita (paripUrNa ) thaI che. he bhadanta ! kayA kAraNathI tenuM nAma bahuputrikA paDyuM ? he gautama ! bahu patrikA devI jyAre jyAre dezanA rAjA indranI pAse jAya che tyAre tyAre te ghaNAM chokarA-chokarI tathA bAlako ane bALAonI vipharvaNuM karyA pachI jyAM devatAonA rAjA Indra che tyAM Ave che ane te devatAonA rAjA Indrane pitAnI divya Rddhi-divya devati tathA divya teja dekhADe che. he gautama! A mATe te bahuputrikA devI kahevAya che. (5). caMduputtii' ityAdi he bhadanta ! bahuputrikA devInI sthiti keTalA samayanI che? he gautama ! bahuputrikA devInI sthiti cAra papama che. he bhadanta ! te bahuputrikA devI AyukSaya, bhavakSaya tathA sthitikSaya pachI devalokamAMthI cyavane kayAM jaze ? kayAM janma leze ? zrI nirayAvalikA sUtra 115 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he gautama ! A khaDuputrikA devI jammUdrIpanI aMdara bharata kSetramAM vindhya parvatanI pAse viSela ( sanniveza ) gAmamAM brAhmaNanI kanyA thaine janma leze. tyAra pachI tenAM mAtApitA agIyAra divasa vItI gayA pachI bArame divase peAtAnI chekarInuM nAma sAmA rAkhaze. te sAmA khAlabhAva cheDI viSaya sukhanAM pijJAnavALI yauvana avasthAmAM praveza karaze tyAre rUpacauvana-lAvaNyathI utkRSTa ane utkRSTa zarIravALI thaze. gaura Adi suMdaravarNa vALA AkArane 'rUpa ' kahe che. meAtInI aMdaranI camakanA jevI zarIranI camaka thAya tene lAvaNya kahe che. tyAra pachI mAtApitA, bAlyAvasthA vItI gayA pachI cauvana avasthAmAM AvelI te sAmA khAlikAne viSaya sukhI abhijJa ( jANItI ) thayelI jANI nizrita devAyAgya dravya tathA priya vacana sAthe peAtAnA bhANeja rASTrakUTanI sAthe tenA vivAha karaze te sAmA tenI ISTA kAMtA ane vallabhA thaze ane te, sAmAnI AbhUSaNanA karaDakanI peThe, telanAM suMdara vAsaNanI peThe yatnapUrvaka rakSA karaze. vastronI peTInI peThe tene sArI rIte rAkhaze ane indranIla Adi ratna kara DakanI peThe prANathI paNa vadhAre mahatva daine tenI rakSA karaze. tathA tene vAta pitta Adi rAga tathA AtaMka paNa sparza na karI zake evI rIte hamezAM rakSA karavAnI vyavasthA karatA raheze. tyAra pachI te sAmA dvArikA rASTrakUTanI sAthe vipula bhegAne bhAgavatI dara varase eka eka saMtAnanAM joDalAne janma deze ane te seALa varSomAM khatrIsa khALaka AALakIonI mA thai jaze. pachI nAnAM moTAM bALakAthI te sAmA brAhmaNI taMga thai jaze. tenAM e baccAMomAM kAi theADAja kALamAM janmelAM baccAM uttAna thaIne suI raheze, keAi rADA pADIne rAvA lAgaze, kAi cAlavAnI icchA karaze, kAi khIjAnAM phaLIyAmAM jatuM raheze, athavA keAI accuM sArI rIte cAlaze. kAI khALaka utsAha karaze, kAi paDaze, kAi khaccu zrI nirayAvalikA sUtra 116 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stanane zodhavA lAgaze, kaI dUdha mAgaze, kaI bacyuM khAvAnuM mAgaze, koI bhAtane mATe haTha karaze, kaI pAchuM mATe haTha karaze, kaI hasatuM raheze, kaI gusse thatuM raheze, kaI rIsAI jAze, keI baccAM to piotapotAnI cIja mATe laDatAMja raheze, ane koI koIne mAratAM raheze, koI to koIne mAra khAtAM raheze, te kaI baccAM jema tema bakaze arthAt vyartha bakavAda-zorabakora karI mUkaze, koI keInI pAchaLa pAchaLa doDayA karaze, kaI retAM raheze, kaI pralApa karatAM raheze, keI ArtasvarathI rUdana karaze, keI baccAM kUjatA (TIkA karatAM) avyakta na samajAya tevA zabda bolyA karaze. keI jerathI avyakta zabda karyA karaze, kaI sutAM raheze, kaI kapaDAMnA cheDA pakaDIne laTakayA karaze, keI agnimAM baLI jAze, keI dAMta vaDe karaDavA lAgaze, koI ulaTI karaze, kaI jhADe pharatAM raheze, keI mutaryA karaze. A mATe te baccAMnA pizAba-pAyakhAnA-ulTIthI bharelI melA kapaDAMthI kAntihIna eTale azuci, bIbhatsa atyanta durgandhita thaI rASTrakUTanI sAthe potAnA vipula bhoga bhogavavAmAM samartha nahi thaI zakaze. (6). "ags ro" ItyAdi. tyAra pachI eka samaya pAchalI rAte kuTuMba jAgaraNa karatAM te samA brAhmaNanA manamAM e vicAra utpanna thaze ke-aho ! huM maLamUtra karavAvALAM A ghaNAM kamanazIba dukhadAyI theDA thoDA divasamAM janma levAvALAM durjanmA nAnAM moTAM ane navA janmelA bALakanAM maLamUtra tathA vamanathI lIMpAyela, kharaDAyela atyaMta durgandhimayI banI hovAthI rASTrakUTanI sAthe sukhane anubhava laI zakatI nathI. te mAtAone dhanya che ane temanA jIvana saphaLa che ke je vAMjhaNuM chejene karUM thatuM nathI, je jAnukRparamAtA che, je sugaMdhI dravyathI suvAsita thaIne manuSya saMbaMdhI bhege bhagavatI vicare che. huM adhanya chuM, apuNyo chuM jethI huM rASTrakUTanI sAthe vipula bhegone bhegavI zaktI nathI. zrI nirayAvalikA sUtra 117 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kALe te samaye suvratA nAmanI AryAe isamiti Adi yukta ghaNI sAdhvIonI sAthe tIrthaMkara paraMparAthI vicaratI bibhela sannivezamAM Avaze ane yathocita avagraha laIne tyAM rahevA lAgaze. pachI eka divasa te sutratA AryAenuM eka saMghADuM bibhela sannivezanA UMcA nIcA ane madhyama kulamAM pharatAM pharatAM rASTrakUTanA gharamAM Avaze. tyAra pachI te semA brAhmaNI te AryAone AvatI jaze ane temane joIne hutuSTa aMta:karaNathI jaladI jaladI pitAne AsanethI uThIne ubhI thaze ane te ArthIone Adara satkAra karavA mATe sAta ATha pagalAM sAme jAze tyAra pachI vandana ane namaskAra karIne sArI rIte azanapAna AdithI pratilAbhita karaze (vahArAvaze) ane temane A prakAre he devAnupriye ! rASTrakUTanI sAthe vipula bhegone bhegavatI meM pratyeka varSe eka joDakAM bALakane janma ApatAM seLa varSamAM batrIsa baccAne janma Ape che. huM durjanmA te baccAMnA maLamUtra ane ulaTI AdithI lIpAyelI durgadhavALAM zarIre mArA patinI sAthe koI jAtane AnaMda bhAga karI zaktI nathI. he AryAo! Apa lekenI pAse dharma sAMbhaLavA mAguM chuM tyAra pachI te sAdhvIo semA brAhmaNIne vicitra eTale kevalI prarUpita dharmane upadeza Apaze. tyAra pachI te mA brAhmaNI te ArthIo pAsethI dharma sAMbhaLIne te hRdayamAM dhAraNa karIne hRSTa tuSTa thaIne atyaMta harSayukta hRdayathI te ArthIone vaMdana ane namaskAra karIne A prakAre kaheze - ha Ao ! huM ninya pravacana upara zraddhA rAkhuM chuM ane nistha pravacanane sammAnita karuM . he devAnupriye ! je Apa kaho che te ja satya che. huM rASTrakUTane pUchuM chuM. pachI ApanI pAse muMDita thaIne pratrajita thaIza. zrI nirayAvalikA sUtra 118 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI AryAe kahe che -jevI rIte tane sukha thAya tema kara. zubha kAmamAM pramAda na kara. tyAra pachI te mA brAhmaNa te ArthIone vaMdana ane namaskAra karI visarjana karaze. (7) taUA sa" ItyAdi. tyAra pachI te semAM brAhmaNe rASTrakUTanI pAse Avaze ane hAtha joDIne A prakAre kaheze-he devAnupriya ! meM ArthIo pAsethI dharmanuM zravaNa karyuM. te dharma paNa mane ISTa priya ane hitakAraka lAge ne sAre paNa jaNAya che. mATe he devAnupriya ! mArI IcchA che ke tamArI AjJA laIne huM te AryA pAse jAuM ane dIkSA grahaNa karuM. mA brAhmaNanAM evAM vacana sAMbhaLI rASTrakUTa tene kaheze - he devAnupriye ! hAla tuM muMDita thaIne prajita na thA. he devAnupriya ! hAla te mArI sAthe vipula bhegone bhegava. tyAra pachI muktabhegA thaI suvratA AryAnI pAse pravrajita thaje. semA brAhmaNI rASTrakUTanI A salAhane mAnI jaze. pachI te somA brAhmaNI snAna karIne tamAma jAtanAM ghareNAM-gAMThothI alaMkRta thaI dAsIonI maMDaLImAM gherAIne potAnA gharamAMthI nIkaLI bibhela sannivezanA madhya bhAgamAMthI thaIne sutratA AryAonA upAzrayamAM Avaze AvIne te suvratA AryAne vaMdana namaskAra karI sevA karaze tyAra pachI te suvratA AryAe te samA brAhmaNane vicitra kevalI prajJasa dharmane aneka prakAre upadeza karaze je prakAre jIva karmathI baMdhAya che ane mukta thAya che, ItyAdi kevalI prarUpita dharma sAMbhaLIne te sAmA brAhmaNI sutratA ArthIonI pAse bAra prakAranA zrAvakadharmane svIkAra karaze. pachI te ArthIone vaMdana-namaskAra karIne je dizAthI teo AvI haze te dizAmAM pAchI jaze. tyAra pachI te sAmA brAhmaNI zramaNa upAsikA banaze ane badhAM jIva ajIva Adi tane jANa zrAvaka vratathI AtmAne bhAvita karatI vicaraze. tyAra pachI sutratA AryAe kAI samaye khibhela sannivezathI nIkaLIne bIjA dezamAM vihAra karatI vicaraze. (8) zrI nirayAvalikA sUtra 119 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "taUM tAgo" ItyAdi. tyAra pachI te suvratA AryAe koI samaye pUrvAnumUvI vicaraNa karatAM karatAM pAchI bibhela sannivezamAM Avaze ane vastInI AjJA laI tyAM tapasaMyamathI AtmAne bhAvita karatI raheze. tyAra pachI te mA brAhmaNI te ArthIonA AvavAnA samAcAra maLatAM huSTa tuSTa hRdayathI snAna karI tathA ghareNAM AbhUSaNathI vibhUSita thaI agAunI jema te AyIonI pAse jaIne vaMdana namaskAra karaze ane vaMdana namaskAra karI gharma sAMbhaLIne te AryAone kaheze-he devAnupriye ! huM rASTrakUTane pUchIne ApanI pAse muMDita thaIne pravajyA levA cAhuM chuM te AryAM tene kaheze he devAnupriye ! tane je prakAre sukha thAya tema kara prasAda na kara. tyAra pachI semA brAhyaNuM te AryAone vaMdana namaskAra karI temanI pAsethI pitAnA gharamAM rASTrakUTanI pAse Avaze. AvIne hAtha joDI rASTrakUTane agAunI jema pUchaze ke -he devAnupriya ! mArI IcchA che ke huM tamArI AjJA laIne sutratA ArthIonI pAse pratrajita thAuM. A vAta sAMbhaLI rASTrakUTa kaheze:he devAnupriye ! jema tane sukha thAya tema kara. A kArya karavAmAM pramAda na kara. tyAra pachI te rASTrakUTa vipula (ghaNuM) annapAna, khAdyasvAdya cAra prakAranA bhejana banAvarAvI potAnA mitra, jJAti, svajana baMdhuone AmaMtraNa Apaze ane Adara satkAra sahita temane bhojana karAvaze. je prakAre AgalA bhavamAM subhadrA ArcA thaI hatI teja prakAre A paNa AryAM thaIne IryAsamiti AdithI yukta thaI yAvatucusta brahmacAriNI thaze. tyAra pachI te semAM AryA te suvratA ArthIonI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgenuM adhyayana karaze ane ghaNAMe tapa-8, aSTama, dazama, dvAdazama Adi tapathI AtmAne bhAvita karatI ghaNAM varSo sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karI pachI mAsikI saMbelanAthI sATha bhaktone anazana dvArA (upavAsathI) chedana karI pitAnAM pApasthAnanA Alocana ane pratikamaNa karI samAdhine prApta thaI kAla mAsamAM kola karI devendra zakanI sAmAnika deva zrI nirayAvalikA sUtra 120 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaIne utpanna thaze. tyAM eka eka devanI sthiti be sAgarepama che. te devalokamAM somadevanI paNa sthiti be sAgarepamanI thaze. gautama svAmI pUche che -he bhadana ! te samadeva Ayubhava ane sthitikSaya pachI te devakamAMthI avIne kayAM jaze ? ane kayAM utpanna thaze? bhagavAna kahe che--he gautama ! mahA videhakSetramAM utpanna thaIne te siddha thaze ane tamAma duHkhane aMta karaze, sudhamAM svAmI kahe che -he jammu A prakAre zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitAnA caturtha adhyayananA bhAvanuM nirUpaNa karyuM che. (9). puSpitAnuM cothuM adhyayana samApta. pUrNabhadradevakA varNana adhyayana pAMcamuM ? ai ' ityAdi he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSitAnA cethA adhyayanamAM pUrvota bhAnuM varNana karyuM che te he bhagavan! pAMcamA adhyayanamAM bhagavAne kyAM abhiprAyanuM nirUpaNa karyuM che ? zrI nirayAvalikA sUtra 121 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya sudharmAe kahyuM - he jammu ! te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM tyAM guNazilaka nAmanuM cetya hatuM. te nagarane rAjA zreNika hatuM, te kALe zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI te nagarImAM padhAryA. bhagavAnanAM darzana mATe pariSada nIkaLI. te kALa te samaye pUrNabhadra deva saudharmakalpanA pUrNabhadra vimAnamAM sudharmA sabhAnI aMdara pUrNabhadra siMhAsana upara cAra hajAra sAmAnika devonI sAthe beThelA hatA. te pUrNabhadra deva, sUryAbhadevanA jevA bhagavAnane batrIsa prakAranI nATayavidhi batAvI je dizAmAMthI AvyA te dizAmAM pAchA gayA. gautame bhagavAnane pUrNabhadra devanI devaRddhinA viSayamAM pUchyuM, bhagavAne pUrvavat kUTAgArazAlAnA dRSTAMtathI tene pratibaMdhita karyA pachI gautamane te devanA pUrvabhava jANavAnI jijJAsA thavAthI bhagavAne kahyuM --te kALa te samaye A madhya jambudvIpanA bhArata kSetramAM maNipadikA nAme nagarI hatI. jemAM moTI moTI aTAriovALI havelI hatI tathA bahAra temaja aMdara zatruothI rahita ane dhanadhAnya AdithI saMpanna hatI. te nagarInA rAjAnuM nAma candra hatuM. temAM tArAkarNa nAme eka udyAna hato. te nagarImAM pUrNabhadra nAme dhanadhAnya saMpanna gAthApati rahetA hatA. te kALa te samaye jAtisaMpanna-kuLasaMpanna sthavira padathI bhUSita evA munirAja je jIvananI AzA ane maraNanA bhayathI rahita tathA bahuzruta ane bahumuni parivArathI yukata tIrthaMkara paraMparAthI vicaraNa karatA maNipatrikA nagarImAM padhAryA janasamudAyarUpa pariSada temanA darzana mATe nIkaLI. tyAra pachI te pUrNabhadra gAthApati te sthavirenA AvavAnA khabara jANuM chuSTa tuSTa hRdayathI bhagavatIsUtramAM kahela gaMgadattanI peThe temanA darzanane mATe gayA ane dharmakathA sAMbhaLIne yAvat prajita thaI gayA. tathA Isamiti AdithI yukta thaIne gusabrahmacArI thaI gayA. tyAra pachI te pUrNabhadra anagAre te sthavirenI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgenuM adhyacana karyuM ane ghaNAM caturthaSa8 aSTama Adi tapathI AtmAne bhAvita karIne bahu varSo sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. pachI mAsikI saMlekhanAthI sATha zrI nirayAvalikA sUtra 122 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktonuM anazana vaDe chedana karI pitAnA pApa sthAnanI AlocanA tathA pratikramaNa karI samAdhi prApta karI. tathA kALa avasara AvatAM kALa karI saudharma kalpanA pUrNabhadra vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIya zayyAmAM te pUrNa bhadra devapaNAmAM utpanna thaIne bhASA-paryApti mana paryApti Adi paryAptiothI paryAptibhAvane prApta karyA. he gautama ! pUrNabhadradeve A prakAre A divya devanI Rddhine prApta karI gautama svAmI pUche che - he bhadanta ! pUrNabhadra devanI sthiti keTalA kALanI che ? bhagavAna kahe che - he gautama ! pUrNabhadra devanI sthiti be sAgaropamanI che. gautame vaLI pUchayuM: he bhadanta . A pUrNabhadradeva devalokathI cuta thaIne kayAM jaze ane kayAM utpanna thaze ? bhagavAne kahyuM: he gautama! A pUrNabhadradeva mahAvideha kSetramAM utpanna thaI siddha thaze ane tamAma dune aMta ANaze sudharmA svAmI kahe che? he jabba mekSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre A prakAre puSpitAnA pAMcamA adhyayanane bhAva kahyo che te meM tane kahyo che. puSitAnuM pAMcamuM adhyayana samApta. zrI nirayAvalikA sUtra 123 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANibhadradevakA varNana chaThuM adhyayana, =aaN mane ' ityAdi. jammu svAmI pUche che:- he bhadanta ! mokSa prApta zramaNa bhagavAna mahAvIre pAMcamA adhyayanane pUrvokta bhAva batAvyuM che to pachI chaThThA adhyayanamAM temaNe kayA bhAvanuM nirUpaNa karyuM bhagavAna kahe che:-- he jabba ! te kALe te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. te nagaramAM guNalika nAme caitya hatuM. zreNika nAmanA rAjA temAM rAjya karatA hatA. bhagavAna mahAvIra svAmI te nagaramAM padhAryA. pariSad bhagavAnane vaMdana karavA gaI. te kALa te samaye mANibhadra deva sudharmA sabhAmAM mANibhadra siMhAsana upara cAra hajAra sAmAnika devenI sAthe beThelA hatA. mANibhadra deva pUrNabhadranI peThe bhaga vAnanI pAse AvyA ane nATaya vidhi dekhADI antardhAna thaI gayA-pAchA jatA rahyA. gautame mANibhadranI divya deva RddhinA bAbata agAunI peThe prazna karyo. bhagavAne kUTAgArazAlAnA dRSTAMtathI tene uttara ApyuM. gautame mANibhadra devanA pUrvajanma viSe prazna karyo. zrI nirayAvalikA sUtra 124 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAne kahyuM - te kALa te samaye maNipadikA nAmanI nagarI hatI. temAM mANibhadra nAme eka gAthApati hate. jeNe sthavirenI pAse pravajyA grahaNa karI agIyAra aMgonuM adhyayana karyuM. ghaNA varSo sudhI dIkSA paryAya, cAritra payAyanuM pAlana karyuM. mAsikI saMlekhanAthI anazana dvArA sATha bhakatonuM chedana karI pApa sthAnenI AlecanA pratikamaNa karI kALa avasaramAM kALa karIne mANibhadra vimAnamAM utpanna thayA. tyAM tenI sthiti be sAgaropama che. Akhare devalekathI avI mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze. ane sarve ne aMta lAvaze. sudharmA svAmI kahe che - he jammu ! A prakAre zramaNa bhagavAna mahAvIra pupitAnA chaThThA adhyayananA bhAvanuM pratipAdana karyuM. puSpitAnuM chaThuM adhyayana samApta datta, ziva, bala, anAdata kA varNana A prakAre 7 datta, 8 ziva, 9 bala, 10 anAdata A badhA devonuM varNane pUrNabhadra devanA jevuM jANI levuM joIe. badhAnI sthiti baLe sAgaropama che. te devonA nAmanA jevAja temanAM vimAnanAM nAma che. datta pitAnA pUrvajanmamAM candanA nagarImAM, ziva mithilAmAM, bala hastinApuramAM anAdata kAkadImAM janmyA hatAM. saMgrahaNI gAthA anusAra udyAna jANI levAM joIe. je 7 8 9 10 | puSitAnuM sAtamuM-AThamuM-navamuM-dazamuM adhyayana samApta. puSmitA nAme tRtIya varga samApta. zrI nirayAvalikA sUtra 125 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdevIkA varNana caturtha varga (4) pupacUlikA. "jaLa e ItyAdi. jammu svAmI pUche che - he bhada! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpitA vargamAM daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. tyAra pachI temaNe zuM kahyuM che? he jammu ! tyAra pachI bhagavAne puSpacUlikA varganuM nirUpaNa karyuM che. temAM teoe daza adhyayana batAvyAM che. jenAM nAma AvA prakAranA che -(1) zrI, (2) hI, (3) dhI, (4) kIrti, (5) buddhi, (6) lakSmI, (7) ilAdevI, (8) surAdevI, (0 rasadevI, (10) gandhadevI. he jakhkha ! A pramANe bhagavAne daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che - jammu svAmI pUche che = he bhadanta ! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpacUlikA nAme cethA vargarUpa upAMgamAM daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che. te prathama adhyayanamAM temaNe karyo bhAva banAvyuM che ? sudharmA svAmI kahe che - he jabba ! prathama adhyayananA bhAvane AvI rIte nirUpaNa karyo che - te kALa te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. te nagaramAM guNalika nAme caitya hatuM. te nagarIne rAjA zreNika hatuM. tyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA pariSadu temanA darzana mATe nIkaLI. te kALa te samaye zrI devI saudharmakalpanA zrI avataMsaka vimAnamAM sudharmAsabhAnI aMdara zrI siMhAsana para cAra hajAra zrI nirayAvalikA sUtra 126 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnika devAnI sAthe tathA saparivAra cAra mahattarikAnI sAthe beThI hatI. te zrIdevI bahuputrikA devInI peThe bhagavAnanA darzana mATe AvI ane nATavividha dekhADI pAchI cAlI gaI. ahuputrikAthI vizeSa mAtra e hatuM ke ANe kumAra kumArione vaiviyika zaktithI utpanna karyo nahAtA. gautame pUchyuM:~-he bhadanta ! A zrIdevI pUjanmamAM kANu hatI ? bhagavAne kahyuM:--he gautama ! te kALa te samaye rAjagRha nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM guzilaka nAmanuM caitya hatuM. te nagaranA rAjAnuM nAma jitazatru hatuM. te rAjagRha nagaramAM sudarzana nAmanA gAthApati rahetA hatA je dhanadhAnya ADhithI saMpanna hatA. te gAthApatinI patnInuM nAma priyA hatuM, je atyaMta sukumAra hatI. te sudarzana gAthApatinI putrI tathA priyA gAthApatnInI AtmajA ( dIkarI ) nuM nAma bhUtA hatu` ke je vRddhA ane vRddhakumArI ( vadhAre vayavALI kanyA) tathA cho ane jIrNa kumArI hatI, eTale ke zithila nitaMba ane stanavALI tathA avivAhita hatI. te kALa te samaye tyAM purUSAdAnIya ( purUSAmAM zreSTha ) navahAthanI avagAhanAvALA arhat pArzva prabhu te nagarImAM padhAryA. bhagavAnanAM darzana karavA mATe pariSad pAtapAtAnAM gharamAMthI nIkaLI. tyAra pachI te bhUtA dArikA bhagavAna pArzva prabhunA AvavAnuM vRttAnta sAMbhaLIne hRSTa tuSTa hRdayathI mAtApitAnI pAse AvI ane temane A prakAre kahyuM:-mhe mAtApitA ! purUSAdAnIya bhagavAna pArzva prabhu tI kara para parAthI vicaratA devagaNAthI parivRta A rAjagRha nagaramAM padhAryA che. A mATe mArI IcchA che ke purUSAdAnIyate prabhunI caraNa vandanAne mATe jAuM. putrInI evI icchA jANIne teoe kahyuM:--jAe dIkarI ! je prakAre tamane sukha thAya tema karI. kAi prakAranA pramAda na karo. tyAra pachI te bhUtA dArikA snAna karI khadhA prakAranA alakArA (ghareNAM)thI vibhUSita thai dAsIethI parivaSTita ( gherAyelI ) thaIne peAtAnA gherathI nIkaLI zrI nirayAvalikA sUtra 127 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra besavAnI zALAmAM AvI. tyAM potAnA dhArmika ratha upara caDI. tyAra pachI te bhUtA dArikA potAnI dAsIothI pariveSTita thaI rAjagRha nagaranI vacce thaIne guNazilaka cetyamAM pahoMcI. tyAM teNe tIrthakarenAM atizayaka chatra Adi jeyAM. tyAM pitAnA dhArmika rathamAMthI nIce utarI. pachI pitAnI dAsIothI gherAIne purUSAdAnIya bhagavAna pArzva prabhunI pAse gaI ane traNavAra pradakSiNApUrvaka vaMdana namaskAra karI upAsanA karavA lAgI. tyAra pachI purUSAdAnIya ahaMta bhagavAna pArzva prabhue te moTI sabhAmAM bhUtA dArikAne gharmopadeza karyo. pachI bhUtA dArikAe dharmanuM zravaNa karI tene hRdayamAM avadhAraNa karI huSTa tuSTa hRdayathI bhagavAnane vaMdana tathA namaskAra karyo. pachI A prakAre kahyuM -he bhagavana ! je prakAre Ape nitha pravacananuM nirUpaNa karyuM che te ni pravacanamAM huM zraddhA rAkhuM chuM ane tenA ArAdhanA mATe huM yatnazIla chuM. he bhadanta ! huM mArAM mAtApitAne puchIne ApanI pAse pravajyA levA bhagavAne kahyuM -- he devAnupriye ! je prakAre tane sukha thAya tema kara. tyAra pachI te bhUtAdArikA teja dhArmika ratha upara caDI ane tyAMthI rAjagRha tarapha AvI. rAjagRha nagaramAM jyAM tenuM ghara hatuM tyAM gaI. pitAne ghera jaI rathamAMthI utarI, pachI pitAnAM mAtApitAnI pAse pahoMcI. jamAlInI peThe hAtha joDIne potAnAM mAtApitA pAse pravajyA levA mATe AjJA mAgI. teoe AjJA ApI:-"he putrI ! jevI tArI IcchA." tyAra pachI te sudarzana gAthApatie vipula (khUba) azanapAna-khAdyasvAdya evA cAre prakAranA AhAra taiyAra karAvyA tathA mitra, jJAti, svajana baMdhuone nimaMtraNa ApyuM ane Adara satkArapUrvaka bhajana karAvyuM khAvApIvAnuM thaI rahyA pachI pavitra thaI kauTuMbika (AjJAkArI) purUSane bolAvI dIkSAnI taiyArI karavAnI AjJA detAM teone A prakAre kahyuM - he devAnupriye! tame leke hajAra zrI nirayAvalikA sUtra 128 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSAthI upADAya evI zikhikA ( pAlakhI ) ne bhUtA dArikA mATe taiyAra karI ane lai AveA. tyAra pachI te leAkeA te pAlakhIne sajAvIne lAvyA. (1). hrI - gandhadevI 9 kA varNana C taLe ke' ityAdi. tyAra pachI te sudarzana gAthApatie bhUtA dArikA ke je snAna karIne tathA tamAma alakArAthI vibhUSita hatI tene te zikhikAmAM besADI. pachI te potAnA sarve mitra, jJAti, svajana khaMdhuonI sAthe lerI, zaraNAi Adi vAjAenA dhvatithI dizAone mukharita karatA rAjagRha nagarInI vaccevaca thaine AvatAM guNazilaka caityanI pAse pahoMcyA. tyAM temaNe tI karAnA atizayane joyA ane tyAM te pAlakhIne theAbhAvI. tathA bhUtA dArikA zibikAmAMthI nIce utarI. tyAra pachI mAtApitA bhUtA dvArikAne AgaLa karIne cAlatAM jyAM purUSAdAnIya arhat pArzva prabhu hatA tyAM AvyA. ane traNavAra AdakSiNa pradakSiNA karIne vaMdana tathA namaskAra karyo. pachI teoe kahyuM:----hai devAnupriya ! A bhUtA dvArikA amArI ekanI eka putrI che. te amane bahuja vahAlI che. A dvArikA sauMsAranA bhayathI ghaNIja udvigna che ane tene janma tathA maraNanA bhaya lAgyA kare che. te mATe te ApanI pAse muDita thaine pratrajita thavA cAhe che. he bhadanta ! te mATe ame Apane A ziSyArUpa bhikSA daie chIe. he devAnupriya ! A ziSyArUpa bhikSAnA Apa svIkAra karI. bhagavAne kahyuM:--he devAnupriye ! jevI tamArI icchA. zrI nirayAvalikA sUtra 129 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAra pachI arhat pArzva prabhunA e prakAre kahevAthI te bhUtA dArikA hRSTa tuSTa hRdayathI IzAna kaNamAM jaine potAnA ja hAthethI AbhUSaNa Adine peAtAnA zarIra uparathI utAre che. pachI te devAnandrAnI peThe puSpacUlA AryAnI pAse prajita thaI guptabrahmacAriNI bane che. tyAra pachI te bhUtA AryA koi eka vakhate zarIra khAkuzikA thaI gaI jethI te peAtAnA hAtha, paga, mAthuM, mAM tathA stananA aMdaranA bhAgAne ane kAMkhanA aMdaranA bhAgeA tathA guhyanI aMdaranA bhAgA vAravAra dhAvA lAgI. jyAM tyAM paNa suvA mATe, besavA mATe svAdhyAya karavA mATe uparyukta sthAnanA nizcaya karatI hatI te pahelAM ja tyAM pANI chAMTatI hatI, pachI tyAM besatI hatI, sutI hatI, svAdhyAya karatI hatI. pachI te bhUtA AryAnA A prakAranA vyavahAra joine puSpacUlA Aryoe tene A prakAre kahyuM:--hai devAnupriye! ApaNe Iyosamiti Adi samitiethI yukta ane guptabhrahmacAriNI zramaNI nigraMthI chIe ApaNane zarIra mAkuzikA thavuM ucita nathI. he devAnupriye ! tuM zarIrakhAkuzikA thaI gaI che. tethI hamezAM hAtha, paga Adi aMgAne vAravAra dhue che. esavA, suvA tathA svAdhyAya karavAnI jagA upara pANI chAMTe che. mATe he devAnupriye ! tuM A pApasthAnanI AlAcanA kara. tyAra pachI te puSpacUlAnI vAta na mAnIne te bhUtA AryA subhadrA AryonI peThe ekalI ja judA upAzrayamAM utarI ane pUrvavat vatI svataMtra thaIne rahevA lAgI. tyAra pachI te bhUtA Aryo ghaNAM caturthAM, SaSTha, aSTama Adi tapeAthI AtmAne bhAvita karatI ane ghaNAM varSo sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karatI teNe peAtAnAM pApasthAnAnI AleAcanA ane pratikramaNa karyA vagara pachI kALa avasaramAM kALa karIne saudharma kalpanA zrI avataka vimAnamAM upapAta sabhAnI aMdara devazayanIya zayyAmAM te deva samaMdhI avagAhanA dvArA zrI devI paNAmAM janma lIdhe ane bhASApasi, mana:paryAsa Adi pAMca paryAptathI yukta thaI gaI. devagatImAM bhASA ane mana pati eka sAthe khAMdhavAnA kAraNe pAMca pati kahI che. zrI nirayAvalikA sUtra 130 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai gautama ! zrI devIe A prakAre A divya devaRddhine meLavI che. devalAkamAM tenI sthiti eka palyApamanI che. gautama svAmI pUche che:-~~ he bhadanta ! A zrI devI ahIMthI vyavIne kyAM jaze bhagavAna kahe che: he gautama ! te mahAvideha kSetramAM janma laI siddha thaze ane badhAM du:khanA aMta lAvaze. sudharmA svAmI kahe che:-- he jammU ! zramaNa bhagavAna mahAvIre puSpacUlikAnA prathama adhyayananA bhAva upara pramANe nirUpita karyo che. A prakAre zeSa ( bAkInA ) nava adhyayanAnA paNa bhAva jANI levA joIe. A navanAM vimAnanAM nAma tenA nAmanA jevAMja che. saudha kalpamAM e badhInA devIpaNAmAM janma thayA. temanA pUrva bhavamAM nagara, udyAna, pitA Adi tathA tenAM peAtAnAM nAma Adi saMgrahaNI gAthAmAM AvelAM nAmanAM jevAM jANavAM. A badhI pArzva prabhunI pAse prajita thai ane te badhI puSpacUlAnI ziSyA thaI hatI tathA badhI zarIrakhAzikA thaI gaI hatI. devalAkamAMthI vIne mahAvideha kSetramAM janma lai siddha thaze ane sarve du:khanA aMta lAvaze. (2) pachI adhI puSpacUlikA nAmanA ceAthA varga samApta, zrI nirayAvalikA sUtra 131 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSadhakumAra kA varNana vRSNuidazA varga (5) pAMcame. " aMte ' ityAdi jammu svAmI pUche che - he bhadanta ! puSpacUlA nAmanA cothA upAMgamAM bhagavAne pUrvokta prakArathI daza adhyayananuM nirUpaNa karyuM che te he bhadanta ! tyAra pachI vRSNidazA nAmanA pAMcamA upAMgamAM mokSamAsa zramaNa bhagavAna mahAvIra kayA arthonuM nirUpaNa karyuM che. sudharmA svAmI kahe che-- he jammu zramaNa bhagavAna mahAvIre vRSNidazA nAmanA pAMcamA vargamAM bAra adhyayanenuM nirUpaNa karyuM che. temanAM nAma:--(1) niSadha, 2) mAnI, (3) vaha, (4) vaha, (5) pagatA (6) ti, (7) dazaratha, (8) daratha, (9) mahAdhanvA, (10) saptadhanvA, (11) dazadhanvA ane (12) zatadhanvA che. jakhkha svAmI pUche che - he bhadanta ! je zramaNa bhagavAna mahAvIre vRSNidazAmAM bAra adhyayananuM nirUpaNa karyuM che te te adhyayanamAM prathama adhyayanane zuM bhAva kahyo che ? sudharmA svAmI kahe che -. he jagga! te kALa te samaye dvArAvatI nAmanI nagarI hatI, je bAra zrI nirayAvalikA sUtra 132 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAjana lAMkhI cAvat pratyakSa devaleAkanA jevo, malArIna=manane prasanna karavAvALI tathA rAnIyA-dekhavA ceAgya, amiSThA=suMdara chaTAvALI ane pratiSThA=anupama zilpakalAthI suzaeNAbhita hatI. te dvArAvatI nagarInI bahAra izAna koNamAM UMcA tathA gaganacukhI zikharAvALA raivataka nAmanA paryaMta hatA. te paryaMta aneka jAtanAM vRkSA, guccha, gulma ane latAvadhIethI manehara hatA. vaLI te haMsa, mRga, mayUra, koca ( pakSI ), sArasa, cakravAka, manazAlA ( menA ) ane kaiAkilA Adi pakSIvRndathI suzaeNAbhita hatA. tathA jemAM aneka sa=kanArA ane Ta= patanA ramaNIya bhAga tathA viva=suMdara guphAo ane avajJa-suMdara jharaNAo, kAtta=jyAM jharaNAM paDe che te sthAna, tathA prAmA=patanA namelA ramaNIya bhAga ane su Mdara zikhara vidyamAna hatA tyAM apsarAgaNu, devagaNa, ane vidyAdharAnAM joDalAM AvIne krIDA karatAM hatAM ane jyAM ja ghAcaraNa, vidyAcaraNa muni paNa dhyAna, mauna Adi mATe nivAsa karatA hatA. tathA A paryaMta hamezAM utsavanuM eka ramaNIya sthAna hatuM ane nemInAtha bhagavAnathI yukta hAvAthI traNe lAkamAM zreSTha khalavIra dazAhanA te paryaMta soma=AhlAda utpanna karavAvAvALA hatA, guma=ma gaLakArI hatA, yona=netrIne sukha ApavAvALA hatA, susta=rUpALA zAbhAdAra hatA, pravArIca=manane prasanna karavAvALA hatA, zanIya jovA ceAgya hatA, Amitva=pAtAnI suMdaratAne lIdhe camakatA hateA, pratiq=jonAranAM hRdayamAM chApa pADe tevA hatA, ( pratibiMkhita thai jatA hatA. ) te raivata parvatanI pAse nandanavana nAme eka udyAna hatA. je badhI RtuomAM phUlAthI saMpanna hovAthI darzanIya hatA. te nandanavana udyAnamAM surapriya=yakSanuM yakSAyatana bahu prAcIna hatuM zrI nirayAvalikA sUtra 133 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane leAkeA tene mAnatA hatA. te surapriya,yakSAyatana cAre taraphathI eka moTA vanaSathI gherAyeluM hatuM ke jevuM pUrNa bhadra udyAna hatuM. temAM azeAkavRkSanI nIce eka zilApaTTa hatuM. te dvArAvatI nagarImAM kRSNa vAsudeva nAme rAjA hatA je te nagarImAM rAjya karatA vicaratA hatA. te kRSNa vAsudeva samudravijaya pramukha daza dazAzanA, baladeva pramukha pAMca mahAvIrAnA, ugrasena pramukha sALa hajAra rAjAonA, pradyumna pramukha sADA traNa karoDa kumAreAnA, sAmbha pramukha sATha hajAra durdanta zUravIrAnA, vIrasena pramukha ekavIza hajAra vIrAnA, mahAsena pramukha chappana hajAra khalavAnAnA, rUkimaNI pramukha soLa hajAra devIenAM tathA anaMga senA pramukha aneka hajAra gaNikAonAM, vaLI ghaNA rAjA izvara talavara mAmbika kauTumbika zreNI senAyatI sAvAha AdinA tathA vaitADhagira ane sAgarathI maryAdita dakSiNa adha bharatanA upara Adhipatya karatA thakA rahetA hatA. te dvArAvatI nagarImAM khaladeva nAme rAjA hatA je mahAmalavAna hatA. ane peAtAnA rAjyanuM zAsana karatA vicaratA hatA. te maladeva rAjAnI patnInuM nAma revatI devI hatuM, je sukumAra hAthapagavALI hatI ane sarvAMga suMdara hatI ane pAMce indriyAnAM sukha anubhava karatI vicaratI hatI. pachI kAI samaye te revatI devI puNyavAna leAkeAne pADhavA cAgya evI potAnI sukeAmala zayyAmAM sutI hatI tyAM svapnamAM siMhane joyA ane jAgI gai. svapnanuM vRttAnta teNe rAjA aladevane kahI sa'bhaLAvyuM. pachI samaya vItatAM revatInA garbhathI eka kumAranA janma thayeA, jenuM nAma niSedha rAkhavAmAM AvyuM. te kumAra mATe thatAM mahAkhalanA jevA khauMtera kaLAomAM pravINa thai gayA. pacAsa rAjakanyAonI sAthe zrI nirayAvalikA sUtra 134 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka divasamAM tenAM lagna thayAM ane pacAsa pacAsa daheja maLyA. pachI pUrva janma upArjita puNyathI maLelAM pAMce IndrinAM sukhane anubhava karato te pitAnA mahelamAM AnaMda utsavamAM rahevA lAge. (1). taMd at ' ityAdi. te kALa te samaye daza dhanuSanA jeTalAM pramANa (mApa) nA zarIravALA dharmanA Adikara ahaMtu ariSTanemI te dvArakA nagarImAM padhAryA. pariSadu temanA darzana nimitte pitapotAne gherathI nIkaLI. bhagavAnanA AvyAnA samAcAra sAMbhaLI kRNavAsudeve hRSTa tuSTa hRdayathI kauTuMbika purUSane bolAvyA ane A prakAre AjJA ApI. he devAnupriya ! jaladI jaIne sudhamAM sabhAnI sAmudAnika bherI (vAjuM ) vagADe. je bherIne vagADavAthI janasamudAya ekatrita thaI jAya tene sAmudAnika bherI kahe che. kRSNavAsudeva taraphathI A prakAre AjJA maLatAM te kauTuMbika purUSa temanI AjJAne svIkAra karI jyAM sAmudAnika bherI hatI tyAM gayA ane tyAM jaIne sAmudAnika bherI khUba jorathI vagADI. te bahu jorathI vagADavAthI samudravijaya pramukha daza dazAthI mAMDIne rukimaNI Adi devio tathA anaMgasenA Adi aneka sahastra gaNikAo tathA bIjA rAjA Izvara, talavara, mADambika kauTuMbika ane sArthavAha Adi snAna tathA svamanAM nivAraNa mATe masI tilaka karIne badhAM ghareNAMthI vibhUSita thaIne pitA potAnA vaibhava pramANe satkAra sAmagrIo laIne gheDA vagere upara savArI karIne potAnA nokara-cAkara sAthe jyAM kRSNavAsudeva hatA tyAM AvyA. tyAM AvIne hAtha joDI kRSNavAsudevane jayavijaya zabdathI vadhAvyA. tyAra pachI kRSNavAsudeve pitAnA kauTuMbika purUSane belAvI A zrI nirayAvalikA sUtra 135 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAre kahyuM-he devAnupriya ! AbhiSekaya (paTTa) hAthIratnane tathA bIjA hAthI gheDA ratha Adi taiyAra karI laI Ave. kRSNavAsudevanI evI AzA sAMbhaLIne te kauTuMbika purUSa jaladI hAthI ghoDA ratha Adine taiyAra karI laI AvyA. tyAra pachI kRSNa vAsudeva snAnagharamAM nhAvA gayA. snAna karI badhAM ghareNAMthI vibhUSita pitAnA AbhiSekaya paTTa hAthI upara caDyA. ane temane zubha zukanane mATe ATha ATha mAMgalika vastuo dekhADavAmAM AvI. tyAra pachI kRSNavAsudeva keNikanI peThe DhaLAI rahetAM zveta cAmathI suzobhita tathA samudravijaya pramukha dazadazAhathI mAMDIne yAvat sArthavAha AdithI gherAyela tathA sarve prakAranA vaibhava sAthe, bherI vagere vAjAMnA zabdothI dizAone mukharita karatA dvArAvatI nagarInI vaccevaccathI cAlatA bhagavAna ahaMta ariSTanemInI pAse pahoMcyA ane traNavAra AdakSiNa pradakSiNA karIne vaMdana namaskAra karyA ane sevA karavA lAgyA. tyAra pachI te niSada kumAre paNa pitAnA UMcA mahelamAM zabdAdi viSayane sukhAnubhava karatA thakA manuSyane mATe kelAhala sAMbhaLe. temane jIjJAsA thaI ke zuM vAta che? pUchavAthI khabara paDI ke bhagavAna ahaMta ariSTanemi ahIM padhAryA che ane janatA temanAM vaMdana-darzana mATe jAya che. tethI A kolAhala thAya che. A jANune jamAlInI peThe te paNa bhagavAnanAM darzana mATe AvyA ane AdakSiNa pradakSiNA karIne vaMdana namaskAra karyA. pachI dharmanuM zravaNa karI tene hadayamAM avadhAraNa karIne vaMdana namaskAra karI A prakAre kahyuM - he bhadanta ! huM ninya pravacana upara zraddhA rAkhuM chuM. tyAra pachI te citta pradhAnanI peThe zrAvaka dharmane svIkAra karIne potAne ghera pAcho Avyo. te kALa te samaye ahaMtu ariSTaneminA antavAsI udAra pradhAna ejasvI varadatta nAme anagAra dharmadhyAna karatA ekAntamAM beThA hatA. bhagavAnanI pAse AvelA niSatha kumAra ne joIne tene jIjJAsA ane kautuhala utpanna thayuM. ane bhagavAnane A pramANe pUchyuM:-he bhadanta! niSaSa kumAra ISTa che. ISTarUpa che, zrI nirayAvalikA sUtra 136 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAna che, kAntarUpa che. evI ja rIte priya che, manejha che, manorama che. soma che, somarUpa che. priyadarzana che, surUpa che. he bhadanta! A nija kumAra ne A prakAranI manuSya saMbaMdhI addhi kevI rIte maLI, kema prApta thaI, ane kevI rIte te Rddhi temanA bhegamAM AvI? gautame sUryAsanI devaRddhi viSe jevI rIte bhagavAnane pUchyuM hatuM tevI rIte varadane pUchyuM: bhagavAne kahyuM-he varadatta! te kALa te samaye A jambudvIpa nAme dviIpanI aMdara bharatakSetramAM hItaka nAme nagara hatuM ke je dhanadhAnya RddhithI samRddha hatuM. te nagaramAM medhavarNa nAme ughAna hatuM te udhAnamAM maNidatta nAme yakSanuM yakSAyatana hatuM te hitakane rAjA mahAbala hatuM tenI rANInuM nAma padmAvatI hatuM. eka samaya sukomaLa zamyA upara sUtelI te pAvatI rANIe svapnamAM siMhane joye. pachI tenA garbhathI maDha nA je eka bALaka utpanna thaye. tene janma AdinuM varNana mahAbalanA jevuM samajavuM tenuM nAma vIjaa rAkhyuM hatuM. jyAre te kumAra mATe thaye tyAre tenAM lagna batrIsa rAjakanyAonI sAthe karavAmAM AvyAM ane tene batrIsa-batrIsa daheja maLyA. tenA mahelanA upalA mALamAM hamezAM mRdaMga Adi vAjAM vAgatAM rahetAM hatAM tathA gAyaka tenA guNenAM gAna karyA karatA hatA. te sAta varSa Adi che Rtu saMbadhI ISTa zabdAdi viSayone pitAnA vaibhava pramANe bhagavate vicarate hatA. te kALa te samaye kezI zramaNanA jevA jAtavAna tathA bahukRta ane bahu ziSya parivAravALA siddhArtha nAme AcArya rehataka nagaranA meghavarNa udyAnanI aMdara maNibhadra yakSAyatanamAM padhAryA. ane udyAnapAlanI AjJA laIne tyAM vicaravA lAgyA. pariSada te AcAryavaranAM darzana mATe potapotAnA gherathI nIkaLI. tyAra zrI nirayAvalikA sUtra 137 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI te ghora kumAre paNa siddhArtha AcAryanAM darzana karavA mATe jatAM manu ne mahAna kolAhala sAMbhaLyuM. pachI teNe te kolAhalanuM kAraNa samajavA tapAsa karAvI te tene mAluma paDyuM ke siddhArtha AcArya ahIM padhAryA che janatA tenAM darzana mATe jaI rahI che. tene A kolAhala che. A jANIne rIta kumAra jamAlInI peThe AcAryonAM darzana karavA mATe gayA. dharmanuM zravaNa karIne teNe te siddhArtha AcAryane vaMdana namaskAra karI A prakAre kahyuM he devAnupriya! huM mArAM mAtApitAne pUchIne ApanI pAse pravajyA levA cAhuM chuM. tyAra pachI te vagara kumAra jamAlInI peThe prajita thaI anagAra thaI gayA ane Isamiti AdithI yukta thaI yAvata gusabrahAcArI banI gayA. tyAra pachI te anagAre te siddhArtha AcAryanI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgenuM adhyayana karyuM. pachI ghaNAM caturtha, SaSTha, aSTama Adi tapothI AtmAne bhAvita karatAM pUrAM pasatAlIsa varSa sudhI dIkSA payAyanuM pAlana karyuM. pachI be mAsanI saMkhanAthI AtmAne sevita karatAM eka vIsa bhaktonuM anazanathI chedana karI pitAnAM pApasthAnonI AlecanA tathA pratikramaNa karI samAdhi prApta thatAM kALa avasaramAM kALa karIne brahanAmaka pAMcamA devalokanA mane rama vimAnamAM devatA thaIne utpanna thayA. tyAM keTalAka devonI sthiti daza sAgaropamanI che. tyAM jIvarata nI paNa sthiti daza sAgaropamanI hatI. te vIra deva saMbaMdhI Ayu khya bhava ane sthiti kSaya thavAthI te brahmakamAMthI vIne A dvArAvatI nagarImAM rAjA baladevanI patnI revatInA udaramAM putra thaIne janmyA. te revatI devIe svapnamAM siMhane dIThe ane tyAra pachI A nivaghAra utpanna thayA. ane yAvata zabdAdi viSayene anubhava karatA te pitAnA mahelanA upale mALe rahevA lAgyA. he varadatta ! A prakAre A niSadamAra ne AvA prakAranI udAra manuSya addhi maLelI che. varadatta pUche che:he bhadA! A sivAra ApanI pAse prajita thavAmAM samartha che? zrI nirayAvalikA sUtra 138 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna kahe che:-- he varadatta ! hA, A viSayamAra anagAra banavAmAM samartha che. varadatta kahe che: hai bhadanta ! Apa kahA che. temaja che. ema kahIne varadatta anagAra AtmAne tapa-sayama vaDe bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. (2). * saLagavA ' ityAdi. te viSayamA eka saMstAka ( Asana ) tyAra pachI arhat ariSTanemi eka samaya dvAsavatI nagarIthI nIkaLIne dezamAM vicaravA lAgyA. nitrayaThumAra zramaNeApAsaka thai gayA ane te jIva ajIva Adi tattvAne jANIne vicaravA lAgyA. tyAra pachI vakhata jyAM pASadhazALA hatI tyAM gayA ane tyAM dAbhanA bichAvI tenA para besI dharmadhyAna karatA vicaravA lAgyA. tyAra pachI pAchalI rAtrie dharma-jAgaraNa karatAM te niSayamA nA manamAM evA vicAra pedA thayA ke te grAma sanniveza Adi dhanya che ke jyAM arhat ariSTanemi bhagavAna vicare che. te rAjA izvara, talavara, mAsmika, kauTuMbika yAvat sAvAha Adi dhanya che je bhagavAnane vaMdana namaskAra kare che. jo arhata gattrinemi bhagavAna pUrvAnupUrvI vicaratAM nandanavanamAM padhAre te huM paNa bhagavAnane vaMdana namaskAra karUM ane temanI sevA karUM. tyAra pachI bhagavAna mahat ariSTanemi te niSayamAra nA A prakAranA AdhyAtmikaaMtaHkaraNanA vicAra Adi jANIne aDhAra hajAra zramaNeAnI sAthe te nandanavana udyAnamAM padhAryA. bhagavAnanAM darzona karavA mATe piraSad pAtapeAtAne gherathI nIkaLI tyAra zrI nirayAvalikA sUtra 139 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI niSadhakumAra paNa A vRttAntane jANIne hRSTa tuSTa hRdayathI cAra ghaTAvALA azvaratha upara caDIne bhagavAnanAM darzana karavA nIkaLyA ane jamAlInI peThe mAtApitAnI AjJAthI pravrujita thaIne anagAra thai gayA tathA Iyyasamiti AdithI yukta thaI gubrahmacArI banI gayA. tyAra pachI te niSadha anagAre arhata daSTinemi bhagavAnanA tathArUpa sthavirAnI pAse sAmAyika Adi agIyAra aMgAnuM adhyayana karyuM tathA ghaNAM caturtha, SaSTha, aSTama Adi vicitra tapa vaDe AtmAne bhAvita karatAM pUrAM nava varSa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karyuM. khetAlIsa bhaktonuM anazanathI chedana karI pApasthAnAnI AleAcanA tathA pratikramaNu karI samAdhi prApta thatAM AnupUrvIthI kAlagata thayA. tyAra pachI niSadha anagArane kAlagata thayelA jANIne vatta anagAra jyAM arhat ariSTanemi hatA tyAM AvyA ane vaMdana namaskAra karI mA prakAre pUchyuM:3 bhadanta ! ApanA antavAsI niSaya anagAra prakRtika ane bahu vinIta hatA. mATe ke bhadanta ! te niSaSa anagAra kALa avasaramAM kALa karIne kyAM gayA ane kAM janmaze ? valDsa anagAranAM A prakAranAM vacana sAMbhaLIne bhagavAne tene kahyuM:~ hai varadatta ! mArA prakRtibhadraka atevAsI ane vinIta evA miSTha anegAra mArA tathArUpa sthaviAnI pAse sAmAyika Adi agIyAra a MgonuM adhyayana karI pUrAM nava varasa sudhI dIkSA paryAyanuM pAlana karIne anazana vaDe khetAlIsa bhaktonuM chedana karI peAtAnAM pApasthAnanI AleAcanA tathA pratikramaNa karIne samAdhi prApta thatAM kALa avasaramAM kALa karIne candra, sUrya, graha, nakSatra, tArA, AdithI upara saudharma izAna Adi yAvat acyuta devaleAkanuM ullaMghana karI traNaseA aDhAra caiveyaka vimAnAvAsanuM paNa ullaMghana karatAM sarvArthasiddha vimAnamAM devatApaNAmAM utpanna thayA. tyAM devatAonI sthiti tetrIsa sAgaropama che. evIja rIte niSadha devanI paNa tetrIsa sAgaropama sthiti che. varadatta pUche che:~~~~ he bhadanta ! te niyaseva te leAkamAMthI deva sabaMdhI Ayubhava ane sthiti kSaya pachI cavIne kayAM jaze ane kayAM utpanna thaze ? zrI nirayAvalikA sUtra 140 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna kahe che - he varadatta! A viSaya Aja jambudvIpa nAme kopanI aMdara mahAvideha kSetranA unnata nagaramAM vizuddha pitRvaMzavALA rAjakuLamAM putrarUpe janmaze. tyAra pachI bAlyakALa vItI gayA pachI sutelA dazeya aMgenI jAgRti thatAM te yuvAvasthAne prApta thaze. ane tathArUpa sthavire pAse zuddha samyaktvane prApta karI agAramAMthI anagAra thaze. te anagAra tyAM IryAsamiti AdithI yukta thaI yAvat gusabrahmacArI thaze. te tyAM ghaNAM caturtha, SaSTha, aSTama, dazama, dvAdaza, mAsArdha, mAsa, kSapaNurUpa vicitra tapathI-AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSa sudhI dIkSAparyAyanuM pAlana karaze. pachI mAsikI lekhanAthI AtmAne sevIta karI anazanathI sATha bhakatonuM chedana karaze je mekSaprApti mATe anagAra ==parimita vasadhAritva; mAra=dravya bhAvathI muMDatva, mAnava dezataH ane sarvataH snAna, varjana (na nahAvuM), varatavavA=aMguli rUstarazAna=kASTha (lAkaDuM) AdithI dAMtene svaccha na karavA tathA mIzI AdithI dAMtane na raMgavA. gaikarajoNuM AdinuM paNa chatra dhAraNa na karavuM, manunA =5garakhAM ane mojA Adi pagamAM na paheravAM, vaLI gADI pAlakhI ane ghoDA AdinI savArI na karavI, jhiAggA=lAkaDAnI (kAnI banAvelI) pATa upara suvuM, phAdhyA=lAkaDA para suvuM. zAstro potAnA ke bIjA sAdhuonA hAthathI kezanuM luMcana karavuM-karAvavuM, rAvaNa-viSayasukha parityAgarUpI brahmacaryamAM sthira rahevuM, vcrA bhikSA mATe gRhasthAnA gharamAM javuM, vikArabhikSAgrahaNa, jAdhAparAlAbha temaja geralAbha, ane suvAvavAmardaza=Indriyane anukULa pratikuLa zabdo Adi sahana karavA Adi maryAdAmAM cale che te mekSarUpa arthanI ArAdhanA karaze. ane sakala kArya siddha karI chelA ucchavAsa niHzvAso pachI siddha thaze. nirmaLa kevaLajJAnathI tamAma loka alakane jANeze ane sarva karmathI mukta thaze. ane sakaLa karma vikAra rahita thaIne zItalIbhUta (zAnta) thaze ane saMpUrNa duHkhone aMta lAkhIne avyAbAdha sukhane prApta karaze. zrI nirayAvalikA sUtra 141 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharmA svAmI kahe che: hai jammU ! zramaNa bhagavAna mahAvIre vRdizAnA prathama adhyayananA bhAva khA prakAre kahyA che. (3). vRSNuidazAnuM prathama adhyayana samApta mAyani Adi 11 kumAroMkA varNana AvI rIte khAkInA agIyAra adhyayanane paNa saMgrahaNI gAthAne anusarIne jANavA joie. agIyAre adhyayanamAM nyUnAdhika ( vadhatA ochA ) bhAvathI rahita varNana jANavuM joIe. sudharmA svAmI kahe che-- hai jammU ! bhagavAnanI pAse meM jevuM sAMbhaLyuM evuM tane kahuM chuM. (3). bAramuM adhyayana samApta. vRSNuidazA nAmanA pAMcamA varga niracAvalikA nAmanA zrutaskandha (upAMga samApta ). samApta samApta, nirayAvalikA upAMgamAM eka zrutaskandha che. pAMca varga che. pAMca divasamAM AnA upadeza apAyo che. AnA cAra vargamAM daza-daza uddeza che. pAMcamA vargamAM Ara uddeza che. iti nirayAvalikA sUtra samApta. zrI nirayAvalikA sUtra 142 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra prazasti prazasti kAThiyAvADa prAntamAM vAMwAnera nAme eka nagara che. tIrthaMkara paraMparAthI gAmegAma vihAra karatA karatA A nagaramAM AvIne vikrama saMvata 2003 mAM meM A suMafdhanI nAmanI TIkA racI. (12) bhavyonI upakAra karavAvALI A TIkA aSADha (gu. jeTha) vadi pAMcama budhavAre samApta thaI. (3). A TIkAnI samApti vakhate je uttama sAdhu ane uttama sAdhvIo hatI. temanAM nAma guNavRddhi mATe kahuM chuM (4). A saMsAramAM ghaNA nirmala ane uttama jaina saMpradAya che. te saMpradAyamAM DhavI saMgavA AkAzamAM candra nI peThe dedIpyamAna che. (5). A lIMbaDI saMpradAyamAM zAnta tathA mana ane indriyane saMyamathI damana karavAvALI kRtI arthAta paMDita pravara munizrI verAvaDhADhI mahArAja che je guNo vaDe gurUnA uccapadanA uttarAdhikArI che; tathA A munivara sva=AtmA athavA jaina AgamanAM tatvone nirUpaNa karavAmAM pravINa che. e pramANe teo pitAnA teja vaDe dedIpyamAna che. (6). vaLI bIjA muni ke je guNe vaDe abhirAma (sundara) che tathA guNenA pracAramAM sarvadA maMDyA rahe che tathA jemaNe sAMsArika badhI kAmanAono tyAga karyo che evA munirAja gullavatAma-rAmA (strI) ne choDIne paNa "ma' AvAM nAmathI zobhI rahyA che. arthAt bIjA rAma muni che. trIjA vizvaguni che. (7). have mahAsatIonAM nAma kahe che - ahIM sAdhvIo hamezAM pAMca mahAvrata dhAraNa karatI vicare che. temAM prathama mahAsatInuM nAma pravartinI sAra4varlDa havAmI che. bIjI satInuM nAma zrInovavA javAno tathA trIjI satInuM nAma hovAnA svAmI che. A traNa thANAM sthiravAsa birAje che. (8). zrI nirayAvalikA sUtra 143 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAsatI zI jJAtIvA davAmI tathA zrI premakuvaravA ravAmAM ane sevAparAyaNa thI samagvA ravA ahIM birAje che. (9). vAMkAnerane A parama udAra mahApArmika zrI jainasaMgha sadA vijayazALI che. A jainasaMdha zuddha sthAnakavAsI dharmamAM nirata che tathA samyaktva bhAvathI yukta che. arthAta tattva ane atatvarUpI dUdha ane pANInA vivecanamAM haMsa samAna che. ane A saMgha sarva prANIono hitakAraka che. (10). jemanI deva, gurU tathA dharmamAM hamezAM bhakti che tathA sadAcAramAM rUcI che evAM zrAvaka ane zrAvikAo A nagaramAM gheraghera vidyamAna che. (11). iti nirayAvalikA Adi pAMca sUtronI sundaradhinI TIkAne gujarAtI anuvAda samAsa. maGgalaM bhagavAn vIro maGgalaM gautamaH prabhuH / sudharmA maGgalaM jambUrjanedharmazca maGgalam // IIImaza://amiliamond LINEvA!! IITnI IPS, italillliIIIMININE ! samAmituM zAstram | zrI nirayAvalikA sUtra 144