Book Title: Siddhachakra Varsh 09 - Pakshik From 1940 to 1941
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૮૯ શ્રી સિદ્ધચક્ર)
વર્ષ ૯ અંક-પ-૬ (૨૮ ડીસેમ્બર ૧૯૪૦ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • • • • • • • • પરંતુ અક્ષર-સંશિ આદિ ભેદોની વ્યાપ્તિ આ ભેદોમાં યોગ્ય લાગે છે. હેયને હેય તથા ઉપાદેયને ઉપાદેય લીધી નથી. આ કારણથી જ તત્ત્વાર્થકારે મનાય તે તો વ્યાજબી, પણ વિપરીત મનાય ત્યાં મતિજ્ઞાનવાળાની જગ્યાએ શ્રુતજ્ઞાનની ભજના શું થાય? જ્ઞાન એટલે જાણવું, જાણવાનું દરેક ગણાવી - જણાવી. શ્રુતજ્ઞાનમાં જયાં જયાં વિષય- પદાર્થમાં છેઃ પરંતુ જાણ્યા પછી હેય-ઉપાદેયનો પ્રતિભાસ જ્ઞાનાદિ ભેદો સ્થાપવામાં આવે તેથી વિભાગ કરવો તે તેની વ્યવસ્થા ગણાય, ફ્લ મતિજ્ઞાનમાં તે તે ભેદો કારણરૂપે આપોઆપ આવી
ગણાય. યોગ્ય વ્યવસ્થા થાય તો તો તે આચારઃ પણ જાય છે. આવી રીતે વ્યાપ્તિમાં ફરક હોવાથી
ઉલટી રીતે વર્તાય તો દુરાચાર. છોડવા લાયકને જયાં શ્રુતજ્ઞાન હોય ત્યાં મતિજ્ઞાન હોય જ અને
આદરવા અને આદરવા લાયકને છોડવા લાયક મતિજ્ઞાન હોય ત્યાં શ્રુતજ્ઞાન હોય તેવો નિયમ નહિ, પણ ભજના ગણવી, મતિજ્ઞાનમાં જો આ
માને તો દુરાચાર. જેમ દીવાના બન્ને પ્રકારના ત્રણ ભેદો બતાવ્યા હોત તો શ્રતજ્ઞાનમાં મતિની ઉપયોગ થાય તેમ જ્ઞાનના પણ જયારે થાય ત્યારે પણ ભજના થાત, પણ તેવા ભેદો બતાવ્યા નથી તે જ્ઞાન વિષયપ્રતિભાસજ્ઞાન કહેવાય. તેથી મતિજ્ઞાનની જગ્યાએ જ શ્રુતજ્ઞાનની ભજના . પરિણમેલું જ્ઞાન કે પરિણતિમત્ જ્ઞાન જ જાણવી.
સફલ ગણાય. મદિરામાં મસ્ત મનુષ્યને ઘેન હોય દીપકના પ્રકાશનો સારા તેમજ ખોટા બને ત્યાં સુધી પોતે કેટલા બંધને બંધાયો છે તેનો ખ્યાલ કાર્યોમાં ઉપયોગ થઈ શકે છે ! ન આવે, પણ ઘેન ઉતરે, આંખ ઉઘડે ત્યારે તે
જે ત્રણ ભેદો બતાવવામાં આવ્યા છે તે ફલની પોતાનાં બંધનો જોઈ શકે અને એથી પરિસ્થિતિનો અપેક્ષાએ છે. અજ્ઞાનનો નાશ કરવો એ જ્ઞાનનો તેને વાસ્તવિક ખ્યાલ આવે છે. પોતે કર્મોથી કેવી હેતુ છે. દીપકનું કામ અંધકારનો નાશ કરી રીતે, કેટલા પ્રમાણમાં જકડાયો છે, બંધાયો છે, અજવાળું કરવાનું છે. પણ તે જ દીપકથી દીપકના તેનો ખ્યાલ પરિણતિમત્ જ્ઞાનવાળાને આવે છે. અજવાળાથી શાહુકાર શાહુકારીનું કામ કરે છે અને
ગુલામ કોણ? ચેતન કે કાયા? ચોર ચોરીનું કામ કરે છે. દીપકનો પોતાને ફાવતો
ભવચક્રમાં રખડી રહેલો જીવ શરીરથી ફાવતો ઉપયોગ તેઓએ કર્યો. તે જ રીતે જ્ઞાન પણ પદાર્થના અજ્ઞાનનો નાશ કરે પણ પરિણમન
- બંધાયો છે. વચલા કાલમાં કેટલાકો ગુલામી કરવા જુદું જુદું થઈ શકે છે. કોઈને હેય (તજવા યોગ્ય લાગતા હતા. ગુલામી દૂર કરવાનો કાયદો હોય છતાં ઉપાદેય (આદર યોગ્ય) લાગે છે. કોઇને કરાવનારાઓની સામે પણ ઉલટું તેઓ લઢતા હતા. ઉપાદેય (આદરવા યોગ્ય) હોય છતાં (તજવા વિચારો કે બુદ્ધિનો કેટલો વિપર્યાસ! તેમ આ જીવ
