Book Title: Siddhachakra Varsh 09 - Pakshik From 1940 to 1941
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૩ર૭ શ્રી સિદ્ધચક્ર)
વર્ષ ૯ અંક-૨૧ (તા. ૭ ઓગષ્ટ ૧૯૪૧ ઉપલક્ષણથી અનુમાન-હેતુ યુક્તિ - દાખલા દલીલ લઈને સંવચ્છરી પડિક્કમણું, સંવચ્છરી મુહપત્તિ વગેરેથી પદાર્થોને સમજાવવાનું જણાવી શાસ્ત્રકારો પડિલેહવી, સંવત્સરીખામણું વિગેરે શબ્દો જે એટલા સુધી કહે છે, કે જેઓ આજ્ઞા ગ્રાહ્ય એવા વાપરવામાં આવ્યા છે, અને વાપરવામાં આવે છે, પદાર્થો પણ જો દ્રષ્ટાન્તાદિથી સિદ્ધ થતા હોય છતાં તે સંવત્ વર્ષ કે વત્સર શબ્દને અંગે થયેલા નથી, તને દ્રષ્ટાત્તાદિથી સિદ્ધ ન કરતાં કેવલ પરંતુ સંવત્સર શબ્દને અંગે જ થયેલા છે. આજ્ઞા ગ્રાહ્યપણામાં જ લઈ જાય, એટલે એકલા
જૈનશાસનને જાણનારાઓ જૈનશાસનની શાસ્ત્રના વચનથી જ માનવાનું જણાવી બેસે, તેવા સિદ્ધાંતની વિધિના વિરાધક જ બને છે, પરંતુ
: પ્રાકૃત અગર અર્ધમાગધી ભાષાને શાસ્ત્રોમાં કેટલું કોઇપણ પ્રકારે શાસ્ત્રમાં કહેલ અનુયોગ એટલે
મહત્વ અપાય છે. તે સમજી શકે છે અને તેથી વ્યાખ્યાન વિધિના આરાધક એટલે સાચવનાર બની
શાસ્ત્રોમાં વત્સર શબ્દને અંગે પ્રાકૃતમાં થતો વચ્છર શકતા જ નથી. જેવી રીતે જૈનશાસ્ત્રકારો એકલા
શબ્દ અનેક કારણોસર ન વાપરતાં સંવચ્છર એવો શાસ્ત્રોના વચનોમાં આવેલા અક્ષરોને જ પ્રવર્તાવવા
શબ્દ વાપરે છે અને તેથી જ પુસ્તકમાં સિદ્ધાંતને માટે કહેતા નથી, તેવી જ રીતે અન્યદર્શનકારો પણ આરૂઢ કરવાના કાળને જણાવતાં મ મશીફને उतरोत्तर मुनीनां प्रामाण्यम् तथा यस्त•णानुसन्धत्ते संवच्छरे काले गच्छइ वायणन्तरे अयं तेणउए + g વેઢ નેતર! ઈત્યાદિક વાકયોથી શાસ્ત્રોના સંવારે રાત્રે છ. એવી રીતે સંવચ્છર શબ્દથી અક્ષરો સિવાય પણ તર્કની પ્રરૂપણાને પણ અવકાશ જણાવવામાં આવેલાં વાકયો તથા શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર આપે છે, એટલે ચાલુ વિષયમાં શાસ્ત્રના સાક્ષાત શ્રી સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ વિગેરેમાં યુગ વિગેરેને માટે પાંચ અક્ષરો ન પણ મળે, પરંતુ જો આ લખાણ યુક્તિથી વર્ષ જણાવતાં જે સંવચ્છર શબ્દ વાપર્યો છે, તે જ જૈનશાસ્ત્રોના વચનોને સાંધનારું થાય તો તે કોઇપણ જણાવે છે કે પ્રાકૃતમાં વચ્છર શબ્દ વાપરવો એ પ્રકારે માર્ગથી વિરુદ્ધ છે એમ કોઈપણ જૈનશાસનને ભાષાની દ્રષ્ટિએ તુચ્છતાવાળો ગણ્યો, અને સંવત્સર માનનારો અક્કલમંદ મનુષ્ય કહી શકે નહિં. શબ્દ વાપરવો તે જ યોગ્યતાવાળો ગયો. અને તેવી
સાંવત્સરિક શબ્દમાં મૂળભૂત સંવત્સર શબ્દ જ રીતે અહિં પર્વ અને પ્રતિક્રમણને જણાવતાં છે અને તે સંવત્સર શબ્દ વર્ષને કહેનારો છે. જો સંવત્સર શબ્દનો ઉપયોગ કરી સંવચ્છરી એટલે કે વર્ષ-સંવત-વત્સર વિગેરે શબ્દો પણ સંવત્સર સાંવત્સરિક એવો પ્રયોગ કરવો ઇષ્ટ ગણ્યો. આ એટલે વર્ષને કહેનારા છે અને તેથી જ જણાવેલ વિચારણા માત્ર શબ્દની છે. પરંતુ મૂલ૦ સાંવત્સરિકની જગા પર સાંવત્ક-વાર્ષિક-વાત્સરિક વિચારણા સાંવત્સરિક પર્વ અને વર્ષારંભ કે વર્ષ એવા પણ શબ્દો વાપરી શકાય, છતાં જૈનશાસ્ત્રોમાં સમાપ્તિને શો સંબંધ છે? તે સંબંધી છે. એ વાત અને જૈન શાસનમાં મુખ્યતાએ સંવત્સર શબ્દ તો સ્પષ્ટ છે કે પ્રાચીનકાળમાં કે વર્તમાનકાળમાં
